Τεύχος 689

ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΌ GRAPHIC NOVEL ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΈΝΗ ΠΑΠΑΜΆΡΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ KANELLOS COB

free press 10.6.2021

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ. κυκλοφορει καθε πεμπτη

Α

Τ

Σ

Ο

Α Ν Μ Υ Γ

αδιαίο Εβδομ πο έντυ ικά λαδ πανελυνα Focus Bari 020

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΑΛΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Έρε βριος 2 –Δεκέμ Ιούνιος

2 lifo – 10.6.21

11 ΣΤΗΛΕΣ

Φούντωσαν πάλι οι φήμες για εκλογές και ανασχηματισμό από τη βασιλικη σιουτη

Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα

index

από τον νικολα σεβαστακη

Φόβος και παράνοια στη χώρα του εμβολίου από τη δεσποινα τριβολη

Newspeak: H νεογλώσσα των αρίστων από τον κωστη παπαϊωαννου

«Πώς πέρασες;» — Χάλια, και μ' αρέσει να το λέω από τη βιβιαν στεργιου

«Κακό του κεφαλιού τους»; Όχι ακριβώς… από τον ευτυχη βαρδουλακη

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– εμπορ ικ ο τμημα direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου

24

ΤΟ GRAPHIC NOVEL ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΈΝΗ ΠΑΠΑΜΆΡΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ KANELLOS COB

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

60

social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Ηλέκτρα Χατζηκάλφα σ υνταξη συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Λασκαρίνα Λιακάκου, Τίνα Μανδηλαρά, Τάσος Μελεμενίδης, Νίκη Μηταρέα, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος

eikονογραφηση εξωφύλλοy: Kanellos Cob

ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά

38

47

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΑΛΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μπέτυ Σπανοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 10.6.21 – lifo

3

Feedback

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ajita Wilson: Η μαύρη τρανς ηθοποιός των ελληνικών ερωτικών ταινιών των ΄70s και ΄80s

ΓΕΥ ΣΗ

podcasts που αξίζει να ακούσετε

Μια εξωτική καλλονή που έπαιζε με τραγική τόλμη και θα έφευγε γρήγορα και ξαφνικά από τη ζωή στα 37 χρόνια της.

Οι νέοι μάγειρες της Αθήνας δεν έχουν βγει από ριάλιτι

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

του φωντα τρουσα

ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΠΑΡΑΣΙΔΗ Τι συμβαίνει όμως πραγματικά στις κουζίνες των εστιατορίων που επισκεπτόμαστε, ποιοι είναι εκείνοι που τις δουλεύουν καθημερινά, πώς είναι να μαγειρεύεις όταν οι σεφ δεν σε κρίνουν μπροστά από μια τηλεοπτική κάμερα; Ποια είναι τα στερεότυπα που θέλουν να καταρριφθούν και τι τους έχει μάθει αυτή η δουλειά; Ρωτήσαμε όσους στελεχώνουν ομάδες γευστικά σπουδαίες, αυτούς που φροντίζουν το φαγητό μας να είναι νόστιμο, ακόμα κι αν δεν αντέχουν να ξαναδοκιμάσουν ένα πιάτο, εκείνους των οποίων το βιογραφικό δεν μπορούμε εύκολα να τσεκάρουμε με ένα γρήγορο google search, όχι ακόμα τουλάχιστον.

Από τότε που πρωτοείδα την Ajita Wilson στο σινεμά, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η φιγούρα της καρφώθηκε βαθιά στη μνήμη μου. Και θα μείνει εκεί, καρφωμένη, για πάντα. Αργότερα μπορεί να την ξαναείδα στο βίντεο και πιο μετά σε DVD, αλλά εκείνες οι εικόνες της, να περπατάει αγέρωχα στα καντούνια της Κέρκυρας, στην Ερωτική Έκσταση του Ηλία Μυλωνάκου, με κάνουν να χτυπάω τιλτ. Πανύψηλη, με αλαβάστρινο σώμα και πρόσωπο εξωτικής καλλονής, έπαιζε απλά, αλλά ρεαλιστικά, έχοντας όμως, κάποιες φορές, και μίαν αδιόρατη θλίψη στο βλέμμα – κάτι που σε οδηγούσε να σκεφτείς πως εκείνο το κορίτσι δεν θα πρέπει να ήταν πάντα υπερήφανο για τις κινηματογραφικές επιλογές του. Ίσως να ήταν το όνειρό του –να αφεθεί στα χέρια κάποιου μεγάλου σκηνοθέτη, έξω από το κύκλωμα των φτηνών core (soft ή hard)– που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε, ίσως κάτι άλλο πιο μύχιο και πιο βαθύ, η ουσία πάντως είναι πως η Ajita Wilson πέρασε σαν σίφουνας από τον ελληνικό κινηματογράφο, αφήνοντας άσβηστο στίγμα.

ΒΙΒ Λ Ι Ο

Το ελληνικό core, ο ελληνικός «ρεαλιστικός κινηματογράφος», όπως τον έλεγαν τότε, ήταν αρκετά μπροστά – ιδίως τη δεκαετία του ’70 και στη soft εκδοχή του. Βασικά σε επίπεδο προθέσεων, αλλά και αυτό δεν ήταν λίγο για το συγκεκριμένο είδος. Παρά το γεγονός πως το φυσικό κάλλος της χώρας (και βασικά των νησιών) λειτουργούσε ως μοναδικός και αναντικατάστατος πρωταγωνιστής για την πλειονότητα των ταινιών, κάτι που δεν μπορούσαν εύκολα να ανταγωνιστούν οι ξένες παραγωγές, οι επαγγελματίες μας δεν επαναπαύτηκαν σ’ αυτό, επιχειρώντας να προτείνουν και στο επίπεδο των θεμάτων (προβάλλοντας ιδιαιτερότητες), μα και των ηθοποιών.

Εκδόσεις Γαβριηλίδη Τι έχει συμβεί τελικά με την υποτιθέμενη πολτοποίηση των βιβλίων; Η είδηση ότι το αποθηκευμένο απόθεμα που απαρτίζεται από χιλιάδες βιβλία των εκδόσεων Γαβριηλίδη πολτοποιήθηκε ξεσήκωσε κυριολεκτικά θύελλα στα σόσιαλ μίντια. Το ότι η τράπεζα ήταν αυτή που προέβη στην πολτοποίηση οξύνει την κατάσταση και «ρίχνει λάδι» σε μια υπόθεση που δεν είναι άγνωστη ως πρακτική στον εκδοτικό χώρο. Όμως δεν είναι ακριβώς αυτή η αλήθεια. Η πολτοποίηση, ή η καύση, ή η καταστροφή των βιβλίων δεν έχει επιβεβαιωθεί και το ακίνητο δεν ανήκει στην τράπεζα, όπως εσφαλμένα γράφεται, αλλά σε ιδιώτη που, φυσικά, θα το πάρει πίσω, ως ορίζει ο νόμος. Και όπως λένε οι πρώην εργαζόμενοι, ο Σάμης Γαβριηλίδης μεταφέρθηκε στην Αγίας Ειρήνης, στήνοντας το δικό του τυπογραφείο, ώστε να ακολουθήσει την πρακτική print on demand. Δεν ήθελε να περισσεύει αδιάθετο ούτε αντίτυπο.

4 lifo – 10.6.21

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΠΟΖΩΝΗ

Και κάπως έτσι η Ajita Wilson, που είχε ξεκινήσει την επίσημη κινηματογραφική διαδρομή της από την Ιταλία, που ήταν μαύρη, άρα θα μπορούσε να εξιτάρει το αδηφάγο «ενήλικο κοινό», δίνοντας κάτι διαφορετικό, θα βρισκόταν πολύ σύντομα κάτω από ελληνικά σκηνοθετικά χέρια. Σ’ ένα σύντομο βιογραφικό της που υπάρχει στο σάιτ IMDb, διαβάζουμε πως η Ajita Wilson είχε γεννηθεί στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης το 1950, και κάποια στιγμή, πριν από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, είχε κάνει επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, λίγο πριν ξεκινήσει την κινηματογραφική πορεία της. Η άποψη αυτή, πως η Ajita Wilson ήταν τρανς δηλαδή, είναι κυρίαρχη – παρότι είναι διατυπωμένη και η άλλη εκδοχή, πως το βιολογικό της φύλο ήταν το θηλυκό. Η ίδια δεν φαίνεται να είχε μιλήσει ποτέ γι’ αυτά τα θέματα στις ούτως ή άλλως ελάχιστες συνεντεύξεις της, αλλά υπάρχουν οι απόψεις των συνεργατών της, που είναι και αυτές κατά μία έννοια συγκεχυμένες – ενώ σε σχέση με αυτά που γράφονται στο διαδίκτυο, από fans κ.λπ., πραγματικά χάνεται η μπάλα.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Το παλιό Δημόσιο Καπνεργοστάσιο της Λένορμαν υποδέχεται έργα 59 καλλιτεχνών απ’ όλο τον κόσμο «Portals/Πύλες»: Παρακολουθήσαμε τις τελευταίες ετοιμασίες μιας μεγάλης έκθεσης που διοργανώνεται από τη Βουλή των Ελλήνων και τον οργανισμό ΝΕΟΝ.

της αργυρως μποζωνη Από το πεζοδρόμιο της Λένορμαν, απέναντι από το κτίριο του παλιού Καπνεργοστασίου, που ανήκει σήμερα στη Βουλή των Ελλήνων και ένα μέρος του στεγάζει τη βιβλιοθήκη και το τυπογραφείο της, η κατακόκκινη πινακίδα «Try again. Fail again. Fail better», η φράση του Μπέκετ από το έργο του Νίκου Ναυρίδη, αποκτά νέο νόημα. Εγκατεστημένο στην ταράτσα του κτιρίου της Βουλής και συνομιλώντας εκ νέου με την πόλη και τους πολίτες της, δρα σχεδόν θεραπευτικά, δίνοντάς σου την ενέργεια για να συνεχίσεις. Είναι το πρώτο έργο της έκθεσης «Portals/Πύλες» που θα ανοίξει για το κοινό στις 11 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 και οργανώνεται από τη Βουλή των Ελλήνων και τον οργανισμό ΝΕΟΝ. Περνώντας τη βαριά πόρτα του παλιού Δημόσιου Καπνεργοστασίου, η εικόνα της ανακαινισμένης πτέρυγάς του είναι αποκαλυπτική. Χώροι 6.500 τ.μ. από τα συνολικά 19.000 τ.μ. του κτιρίου, οι οποίοι μέχρι πρόσφατα παρέμεναν κλειστοί και εγκαταλελειμμένοι, παραδίδονται στο κοινό από το ΝΕΟΝ, που ανέλαβε την αναμόρφωση της ισόγειας βόρειας-βορειοδυτικής πτέρυγας, του επιβλητικού αιθρίου και του κτιρίου του πρώην τελωνείου, με σκοπό να αναδειχτεί σε έναν σύγχρονο πολιτιστικό και κοινωνικό χώρο, ανοιχτό σε όλους.

page

1

Η σκληρή αλήθεια για τον Άκη Πάνου «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΤΟΥ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

2

Μαριλού Φραγκιαδάκη: Η συναρπαστική ζωή της τρανς επιχειρηματία που δημιούργησε τις «Κούκλες» «ΤΕΛΙΚΑ, ΚΑΛΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΕΣ» ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΣΕΡΓΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

3

Μανόλης Κορρές: Ταξιδεύοντας από το Μόναχο μέχρι τη Νάπολη με τρένο «ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΜΟΥ ΤΑΞΙΔΙ» ΤΗΣ ΕΥΑΣ ΜΑΝΙΔΑΚΗ

4

Αγλαΐα Κρεμέζη: «Αυγά τηγανητά από τις κότες του γείτονα» ΠΟΙΟ ΦΑΓΗΤΟ ΣΟΥ ΦΕΡΝΕΙ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ, ΤΗΣ ΜΕΡΟΠΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗ

5

Ιωσήφ Σηφάκης: Αναζητώντας το Big Bang του ανθρώπινου μυαλού «ΑΚΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ» ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

10.6.21 – lifo

5

6 lifo – 10.6.21

10.6.21 – lifo

7

ΣΙΝΕΜΑ

11 athens open air film festival ο

Για εντέκατη χρονιά το Athens Open Air Film Festival φέρνει δωρεάν σινεμά στην πόλη. Για εντέκατη χρονιά το Athens Open Air Film Festival, το θερινό παρακλάδι των Νυχτών Πρεμιέρας, φέρνει δωρεάν σινεμά στις γειτονιές της Αθήνας με υπαίθριες προβολές σε θερινούς κινηματογράφους, πιθανά και απίθανα σημεία της πόλης. Οι φετινές προβολές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις πρεμιέρες του Another Round του Τόμας Βίντερμπεργκ και της 4K αποκατάστασης του In the mood for love του Γουόνγκ Καρ Βάι, αλλά και τίτλους όπως η Κληρονόμος του Γουίλιαμ Γουάιλερ, ο Εφημέριος του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, το Μεροκάματο του τρόμου του Ανρί-Ζορζ Κλουζό, το North by Northwest του Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Καιρός των Τσιγγάνων του Εμίρ Κουστουρίτσα και το Do the right thing του Σπάικ Λι.

i 8 lifo – 10.6.21

εικονογραφηση του aliz buzas για την ταινια του σπαϊκ λι «do the right thing»

Athens

14/6-20/8, σε διάφορα υπαίθρια σημεία της πόλης

10.6.21 – lifo

9

Aυτήν τη στιγμή διαβάζετε το μεγαλύτερο εβδομαδιαίο έντυπο της Ελλάδας

σχεδιο του μιχαλη κατζουρακη, 1965

Έρευνα Focus Bari (Ιούνιος–Δεκέμβριος 2020)

Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα

Νο 1 Πανελλαδικά

MORE!

614,9 10 lifo – 10.6.21

Εφσυν

Τα Νέα

Athens Voice

Παραπολιτικά

610,6

484,8

477,2

369,8

Και τρίτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική

σε χιλιάδες

σε χιλιάδες

Πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων

Καθημερινή

Πρώτο Θέμα

492,5

461,1

351,7

Το Βήμα

Real News

Athens Voice

326,5

282,8

282,3

10 - 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021

T. 689

βασι λ ι κ η σι ου τ η— ν ι κ ολ α σ σ ε βα σ τα κ η σ — δ ε σ π ο ι να τ ρ ι β ολη — κ ωστ ησ π απ αϊ ωαν ν ου — b i b i a n σ τ ε ρ γ ι ου — ε υτ υχη ς βαρδουλ ακης

• Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα • Φόβος και παράνοια στη χώρα του εμβολίου • Newspeak: H νεογλώσσα των αρίστων • «Πώς πέρασες;» — Χάλια, και μ΄ αρέσει να το λέω • «Κακό του κεφαλιού τους»; Όχι ακριβώς…

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Φούντωσαν πάλι οι φήμες για εκλογές και ανασχηματισμό Η Νέα Δημοκρατία ανακοίνωσε συνέδριο και ο ΣΥΡΙΖΑ (εξακολουθεί) να το προετοιμάζει.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα κλείσει δύο χρόνια σε λίγο και εδώ και μερικές μέρες κυκλοφορούν πάλι σενάρια εκλογών και ανασχηματισμού. Στην Ελλάδα, βέβαια, αυτές οι συζητήσεις είναι σχεδόν καθημερινές, καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μιας κυβέρνησης. Μετά τις πρώτες εκατό μέρες αρχίζουν τα σενάρια για το πότε θα γίνουν οι επόμενες εκλογές. Αυτήν τη φορά υπάρχει και βάσιμη αιτία, καθώς οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική, όπως είχε ψηφίσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, άρα δύσκολα θα προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση και πιθανότατα θα πάμε σε δεύτερες εκλογές. Με βάση τη λογική που έχουν συνήθως τα ελληνικά κόμματα εξουσίας, οι εκλογές γίνονται όταν βολεύει το κυβερνών κόμμα. Δηλαδή, όταν θεωρείται ιδανική η συγκυρία για το μάξιμουμ της απόδοσής τους. Επειδή πολλοί παρατηρούν ότι τα δημοσκοπικά ποσοστά της ΝΔ έχουν υποστεί μικρή φθορά ως τώρα και η διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ παραμένει μεγάλη, παρά τις κρίσεις που διαχειρίστηκε η κυβέρνηση και όχι πάντα με τη μεγαλύτερη επιτυχία, θεωρούν ότι δύσκολα ο πρωθυπουργός δεν θα υποκύψει στον πειρασμό να πάει σε εκλογές άμεσα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όμως, εξακολουθεί να το διαψεύδει και ο Αλέξης Τσίπρας να το φοβάται. Αμφότεροι, ωστόσο, χρειάζονται χρόνο. Ο πρωθυπουργός, για να φέρει τη χώρα στην περίφημη κανονικότητα και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης για να βρει τι θα φουσκώσει 10.6.21 – lifo

11

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

12 lifo – 10.6.21

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

TALKING POINTS

πάλι την κοινωνική διαμαρτυρία ώστε να ανέβει ξανά στο κύμα που θα τον οδηγήσει στην εξουσία. Το γεγονός που αναμένει με ενδιαφέρον το Μαξίμου είναι η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες. Η Τουρκία μέχρι τώρα όχι απλώς δεν έχει μετακινηθεί χιλιοστό από τις διεκδικήσεις της, παρά τη δύσκολη θέση στην οποία αντικειμενικά βρίσκεται, αλλά έχει αρχίσει πάλι τις απειλές και τις προκλήσεις. Με ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, περιμένουν στο Μαξίμου και τη συνάντηση Μπάιντεν - Ερντογάν, η οποία δεν θα καθορίσει μόνο τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις αλλά και συνολικά την πορεία του Ερντογάν και τις επιλογές του το επόμενο διάστημα.

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΖΑΡΑΦΩΝΙΤΟΥ

ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ ασχολήθηκαν πολύ με τα εσωκομματικά τους τις προηγούμενες μέρες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε την πραγματοποίηση του δέκατου τέταρτου συνεδρίου του κόμματος στο τέλος του χρόνου, υποστηρίζοντας ότι ο στόχος του τώρα είναι η ανάταξη της χώρας και η επόμενη μέρα στη μετά-Covid εποχή, και ισχυρίστηκε πως, όταν λέει ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, το εννοεί. Πρόσθεσε όμως, αφήνοντας χώρο στην αμφιβολία, ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναπαυθούν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κυριαρχεί απόλυτα στο κόμμα του, όπως συμβαίνει συνήθως με τον αρχηγό, όταν η ΝΔ είναι στην εξουσία. Ένα μικρό άγχος υπήρχε σε κάποιους για τον Αντώνη Σαμαρά, που εξακολουθεί να είναι δημοφιλής στη δεξιά πλευρά του κόμματος, εκεί όπου έχει ένα πρόβλημα η σημερινή ηγεσία, αλλά, μετά την ανακοίνωση της δημιουργίας του ιδρύματός του, αρκετοί κατάλαβαν –σωστά ή όχι, θα δείξει– ότι ο πρώην πρωθυπουργός αποφάσισε να κρεμάσει τα παπούτσια του. Οι καραμανλικοί είναι πολύ αδύναμοι εσωκομματικά και πολλοί νεοδημοκράτες –παρότι αυτά δεν τα λένε δημόσια– πιστεύουν ότι ο Κώστας Καραμανλής, για δικούς του λόγους, τα προηγούμενα χρόνια στήριξε, μαζί με τον Προκόπη Παυλόπουλο, τον Αλέξη Τσίπρα. Δηλαδή δεν θεωρούν τυχαίο ότι κάποια στελέχη του, έστω και αν ορισμένα θεωρούνται σχεδόν γραφικά πολιτικώς, συνεργάστηκαν με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είτε στο προσκήνιο είτε στο παρασκήνιο. Όλα αυτά τα πρόσωπα και οι κινήσεις τους, από τον Παπαγγελόπουλο και τον Παυλόπουλο μέχρι την Παπακώστα και τον Αντώναρο, έχουν χρεωθεί στον Κώστα Καραμανλή και αυτό έχει αποδυναμώσει την όποια επιρροή του. Από τους ελάχιστους του καραμανλικού επιτελείου που επιβιώνουν και χαίρουν εκτίμησης από την ηγεσία του κόμματος φαίνεται ότι είναι ο Θόδωρος Ρουσόπουλος (και για λόγους που σχετίζονται με τη στάση του στο θέμα αυτό). Ο ΣΥΡΙΖΑ, που προετοιμάζει το δικό του συνέδριο από την επόμενη μέρα της εκλογικής ήττας και διαρκώς αναβάλλεται, χωρίς να ξέρει ακόμα κανείς τι θα γίνει, θα πάει πιθανότατα, όπως λέγεται, σε μια πιο ασφαλή επιλογή για την ώρα, αυτήν της πανελλαδικής συνδιάσκεψης, όπου η κατάσταση είναι γενικά πιο ελεγχόμενη, καθώς κυριαρχούν οι προεδρικοί και οι υποστηρικτές της κομματικής ηγεσίας. Δύο χρόνια τώρα, στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν πάψει οι φωνές που ζητάνε να γίνει ένας ουσιαστικός απολογισμός της περιόδου που κυβέρνησαν, ενώ πλέον προστίθενται οι φωνές που θέλουν απολογισμό και της αντιπολιτευτικής περιόδου των δύο τελευταίων ετών. Κάποιοι ασκούν κριτική για τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγικό κόμμα, άλλοι γκρινιάζουν ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές κομματικές διαδικασίες και αρκετοί νιώθουν παραγκωνισμένοι, χάριν μιας μικρής ομάδας προεδρικών, με τους οποίους συζητά ο αρχηγός. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν κρύβει ότι δεν θέλει εκλογές τώρα. Ξέρει ότι, αν χάσει, θα έχει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα να αντιμετωπίσει, την ώρα που προσπαθεί να μετακινηθεί στο κέντρο και να αποκτήσει ένα πιο σοσιαλδημοκρατικό προφίλ. Η παράδοση των αστικών κομμάτων εξουσίας, κεντροδεξιών και κεντροαριστερών, θέλει τον πρόεδρο που ηττάται να παραιτείται και να ανοίγει τη διαδικασία της διαδοχής του. Διαφορετικά, τα άλλα μοντέλα, των «αιωνόβιων» αρχηγών, παραπέμπουν σε κόμματα της Λατινικής Αμερικής. Ο Τσίπρας, μετά την τριπλή ήττα του 2019, δεν παραιτήθηκε, όπως συνηθίζεται, και επιπλέον είναι ήδη ο πιο παλιός αρχηγός στη Βουλή, καθώς είναι πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ από το 2008. Σε περίπτωση νέας διπλής ήττας, θα βρεθεί αντικειμενικά σε δύσκολη θέση, ακόμα και αν δεν τολμήσει να τον αμφισβητήσει κανείς δημόσια. Το να είναι ξανά υποψήφιος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς αντίπαλο δεν είναι κάτι που συμβαίνει στα δημοκρατικά κόμματα και αυτό είναι ένα θέμα που θα τον απασχολεί για καιρό μέχρι να αποφασίσει τι θα κάνει.

«Τι συμβαίνει με την εγκληματικότητα;» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Μιλά στη LiFO η καθηγήτρια Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Χριστίνα Ζαραφωνίτου.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν κρύβει ότι δεν θέλει εκλογές τώρα. Ξέρει ότι, αν χάσει, θα έχει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα να αντιμετωπίσει, την ώρα που προσπαθεί να μετακινηθεί στο κέντρο και να αποκτήσει ένα πιο σοσιαλδημοκρατικό προφίλ. Η παράδοση των αστικών κομμάτων εξουσίας, κεντροδεξιών και κεντροαριστερών, θέλει τον πρόεδρο που ηττάται να παραιτείται και να ανοίγει τη διαδικασία της διαδοχής του.

Έχουν αυξηθεί οι κλοπές, οι διαρρήξεις, όπως και η δράση απατεώνων πάσης φύσεως. Πώς εξηγείτε ότι υπάρχει μια μετατόπιση των ληστειών σε στόχους πιο καθημερινούς; Βάσει των ήδη δημοσιευμένων αστυνομικών δεδομένων, ορισμένα εγκλήματα ακολουθούν καθαρά αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούμε ότι το διάστημα 2008-2019 οι ληστείες αυξήθηκαν κατά 30,8%, οι κλοπές-διαρρήξεις κατά 22,1% και οι απάτες υπερδιπλασιάστηκαν, εφόσον αυξήθηκαν κατά 152,5%. Έτσι, αν και τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, όπως οι κλοπές, οι διαρρήξεις και οι ληστείες, απασχολούν συχνότερα τους πολίτες στην καθημερινότητά τους, τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν ιδιαίτερα και κάθε μορφής απάτες που αποτελούν πλευρές της οικονομικής εγκληματικότητας, η οποία συνδέεται κατεξοχήν με τις περιόδους οικονομικής κρίσης, οπότε η επίτευξη του παράνομου προσπορισμού οικονομικού οφέλους απαιτεί δόλιους τρόπους. Στο πλαίσιο αυτό, οι δράστες χρειάστηκε να γίνουν πιο εφευρετικοί καθ’ όλη την προηγούμενη δεκαετία και το έγκλημά τους να εκσυγχρονιστεί μέσα και από τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, όπως συνέβη κατά το διάστημα της πανδημίας, όταν οι απάτες κάθε μορφής με τη χρήση του Διαδικτύου πολλαπλασιάστηκαν. Ωστόσο, μια ιδιαίτερα σημαντική διαφοροποίηση που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας αφορά τη χρήση δυσανάλογης και υπερβολικής βίας που συνοδεύει τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, όπως αποτυπώνεται μέσα από τον συνεχώς αυξανόμενο δείκτη ληστειών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων καταγράφεται στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Είδαμε επίσης άγρια εγκλήματα, όπως αυτό που συνέβη στα Γλυκά Νερά. Πώς το σχολιάζετε; Με ποιους τρόπους μια κοινωνία μπορεί να γιατρέψει το μίσος; Το έγκλημα στα Γλυκά Νερά ανήκει σε αυτά που μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία αλλαγών σε όλα τα επίπεδα του κοινωνικού ελέγχου του εγκλήματος, διότι συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά ενεργοποίησης της έντονης απαξίας και θέτει το ανώτατο όριο στο «κατώφλι ανοχής» της κοινωνίας, η οποία έχει βρεθεί ήδη αντιμέτωπη με πολλά περιστατικά βάναυσων και συχνά ομαδικών επιθέσεων εναντίον αδύναμων πολιτών, όπως οι ηλικιωμένοι. Η βία που χρησιμοποιούν οι δράστες παρόμοιων εγκλημάτων αντανακλά στοιχεία μίσους ή μισαλλοδοξίας που δεν συνάδουν με τα κίνητρα δραστών εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας, γεγονός που μεταθέτει τον προβληματισμό από την εργαλειακή διαχείριση του modus operandi των δραστών στη βάση ευκολότερης επίτευξης του εγκληματικού στόχου, όπως το υλικό όφελος, και σε επιπλέον στοχεύσεις πρόκλησης βλάβης στα θύματά τους. Οι διαπιστώσεις αυτές αναδεικνύουν την ανάγκη επιστημονικής μελέτης των διαδικασιών «περάσματος στην εγκληματική πράξη» κάτω από ένα νέο πρίσμα και στο πλαίσιο νέων συνθηκών σημαίνουσας βαρύτητας. Η ορθή διάγνωση των εξηγητικών παραγόντων αποτελεί, άλλωστε, απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαμόρφωση προτάσεων πρόληψης και αντιμετώπισης κάθε μορφής εγκλήματος.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

FOOTNOTES

Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα

Φόβος και παράνοια στη χώρα του εμβολίου

Οι νέες μορφές πολιτικής διαφωνίας.

α π ό τον ν ικόλα σ εβα σ τά κη

Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής. Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό.

ία από τις ειδήσεις των ημερών: η άφιξη μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στη Βενετία συνοδεύτηκε από διαμαρτυρίες εναντίον της προσέγγισης των γιγάντιων πλοίων στην ιστορική πόλη. Την ίδια στιγμή, άλλα πανό –προφανώς, από διαφορετική μερίδα κατοίκων– καλωσόριζαν τα πλοία με ανακούφιση, μετά τους σκληρούς μήνες των πανδημικών απαγορεύσεων και της οικονομικής επιβράδυνσης. Έχουμε εδώ μια εικόνα από το παρόν που γνέφει προς το μέλλον. Μέσα στην πανδημία μιλήσαμε πολύ για τις αντικρουόμενες προτεραιότητες, το πώς η μία αξία υπονόμευε την άλλη, για τη διαρκή ένταση μεταξύ υγειονομικών και οικονομικών στόχων. Κυρίως για το πώς μια βίωση της ελευθερίας (ως ατομικής επιλογής) συγκρούστηκε έντονα με τον συλλογικό αυτοπεριορισμό. Φαίνεται, όμως, ότι αυτές οι τριβές θα γίνουν ο κανόνας όχι μόνο σε εμβληματικά και εντυπωσιακά παραδείγματα, όπως αυτό που ανοίγει το άρθρο, αλλά και σε χαμηλότερες κλίμακες. Δύσκολα συμβιβάσιμοι στόχοι θα εμφανίζονται με αξιώσεις, απαιτώντας από την εξουσία να πάρει θέση και ζητώντας τη συμπαράσταση της υπόλοιπης κοινωνίας. Στις σύγχρονες κοινωνίες, βέβαια, πάντα μιλούσαμε για συγκρούσεις γύρω από συμφέροντα, εικόνες ζωής και ιδιοτέλειες. Όμως για ένα μεγάλο διάστημα μεσολάβησαν σημαντικές δυνάμεις που υποχρέωναν ετερόκλητες ομάδες σε κοινούς τόπους. Στη δημόσια ρητορική αυτόν τον ρόλο έπαιξε η τελετουργική αναφορά στους «εργαζόμενους», κατηγορία αρκούντως θολή που μέσα της χωρούν πλήθος επαγγελματικών κατηγοριών και ειδικά καθεστώτα. Ή, μια και γίνεται λόγος αυτόν τον καιρό και με αφορμή τη μελέτη του Παναγή Παναγιωτόπουλου, στη γεφύρωση και την εξημέρωση των διαφορών βοήθησαν το ιδεώδες της μεσαίας τάξης και η επιθυμία πολλών να ανήκουν σε αυτήν. Για δεκαετίες, μαζί με τον κατακερματισμό και τις διαιρέσεις (που ποτέ δεν σταματούν φυσικά) επιδρούσαν ισχυρές αντίρροπες τάσεις «ενοποίησης» της κοινωνίας, είτε ήταν η αναφορά στις επιτυχίες κάποιου εθνικισμού είτε ένα υποσχόμενο κοινωνικό και μορφωτικό ιδεώδες. Κυρίως, όμως, ήταν η ακαταγώνιστη δημόσια αίσθηση ότι το επίπεδο γενικά ανέβαινε, ότι κάθε γενιά βελτίωνε τους όρους ζωής της και ότι οι νέες επιθυμίες μπορούσαν να βρουν άμεση ικανοποίηση ή, έστω, να εκπληρωθούν σε σύντομο χρόνο. Αυτά, ωστόσο, αποτελούν ένα υλικό του παρελθόντος. Οι ομπρέλες όπου βρήκαν θαλπωρή περισσότερες ομάδες, αιτήματα και διεκδικήσεις έχουν δώσει τη θέση τους σε πιο γυμνές και σκληρές ταυτότητες. Και οι πολιτικές ελίτ πιστεύουν ακόμα πως, προσθέτοντας τη μία αξία πλάι στην άλλη, τοποθετώντας τα αιτήματα της μιας ομάδας πλάι στις απαιτήσεις της άλλης, ρυθμίζουν το πρόβλημα. Στο παράδειγμα της Βενετίας λέγεται, ας πούμε, ότι υπάρχει τρόπος να συνυπάρξουν η ήπια διάσταση και ο υπερτουρισμός, η ησυχία και το εμπόριο, η πόλη-σύμβολο παγκόσμιο και το συμφέρον των κατοίκων της. Όμως μια τέτοια εξαγγελία, που τη γνωρίζουμε και από δικές μας εμπειρίες, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα χωρίς την οπισθοχώρηση του ενός μέρους. Κάποιος θα πρέπει να κάνει πίσω περισσότερο από τον άλλον, αυτό είναι το κοινό μυστικό όλων των αντιπαραθέσεων και των διαφωνιών στις σύνθετες κοινωνίες. Από την άλλη, οι λεγόμενοι θετικοί στόχοι γίνονται μια σειρά από καλογραμμένες προτάσεις και bullet points σε κομματικές παρουσιάσεις. Υποτιμούν τα ρήγματα, ιδίως όταν αυτά είναι μικρά, τοπικά και δεν μπορούν να παρασύρουν τη συνολική ζωή μιας χώρας. Στην Ιταλία, πριν από δεκαετίες, γίνονταν φόνοι στο όνομα της πολιτικής αντίθεσης και του κοινωνικού ανταγωνισμού. Τώρα (και εδώ και καιρό άλλωστε) διαπιστώνεται απλώς ότι δεν μπορούν να συνεννοηθούν αυτοί που θέλουν να βοηθήσουν τους μετανάστες με εκείνους που δεν θέλουν άλλους μετανάστες, αυτοί που ζητούν την εγκατάλειψη του υπερτουρισμού κι εκείνοι που συντηρούνται προσκολλημένοι στο συγκεκριμένο μοντέλο. Όπως δεν μπορούν στα δικά μας μέτωπα να συνεννοηθούν οι εχθροί των ανεμογεννητριών με όσους τις αποδέχονται. Σε αυτόν τον τύπο διαφωνίας οι μεν φτάνουν να απεχθάνονται τρόπους ζωής και μορφές δραστηριότητας συμπολιτών τους. Η δυσφορία έτσι παίρνει μια μορφή που δεν μπορεί να την επεξεργαστεί κανείς πολιτικά και να την κάνει κάτι προωθητικό για το σύνολο: αντιθέσεις «κουφές» και συγχρόνως άνθρωποι που δεν ακούνε ή που δεν θέλουν να αναγνωρίσουν καν τι μπορεί να λέει ο άλλος. Αυτή η ασυνεννόητη διαίρεση είναι κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν οι βαριές μηχανές της πολιτικής. Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής (για να έλθω στο αρχικό, ιταλικό μου παράδειγμα). Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό. Η πολιτική τάξη γενικά επιχειρεί παντού να ισορροπήσει με λεκτικές κατασκευές ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον, στις παλαιότερες μορφές ζωής και στις καινούργιες ευαισθησίες. Αυτό σημαίνει πως η ικανότητα σύνθεσης γίνεται σπάνιος πόρος. Ρητορικά παραμένει περιζήτητος, όταν όμως πάει κανείς να τον δοκιμάσει στη ζωντανή και ρευστή κοινωνία, κινδυνεύει να πνιγεί. Γιατί, εν τέλει, μπορεί το κρουαζιερόπλοιο να μην πρέπει να δέσει και να προσπεράσει. Ή, αντιθέτως, οι πόλεις και οι τόποι να συμφιλιωθούν πια με τον εαυτό τους ως αξιοθέατα για τις μάζες, αποχαιρετώντας διά παντός την ηρεμία τους. Σε ορισμένα από τα σύγχρονα ρήγματα ενδέχεται να μην έχουμε στη διάθεσή μας τον αγαπημένο μας τρίτο δρόμο ή μια εναλλακτική αμοιβαίας ικανοποίησης. Όπως όμως και αν συμβεί στην πανδημική φάση, έχουν σημασία οι παραδοχές και μια ορισμένη διάθεση ειλικρίνειας. Φυσικά, όση ειλικρίνεια μπορεί να περάσει από τα πολλά φίλτρα και τις έντεχνες αποσιωπήσεις της πολιτικής γλώσσας. Ως γνωστόν, σε αυτήν τη ζωή κανένας δεν θέλει να απογοητεύει τον άλλον, λέγοντας πως αυτό «δεν γίνεται». Και πιο πολύ ακόμα στην πολιτική, όπου όλοι είμαστε παιδιά της ιδέας πως αρκεί η πολιτική βούληση. Αρκεί;

Σχηματίζοντας το σήμα της νίκης κάτω από τη μάσκα του οξυγόνου.

απ ό τ η δεσπ ο ι να τ ρι β ολ η

Ένας άντρας γύρω στα πενήντα, με γυαλάκια, με ρώτησε: «Εσείς θα το κάνετε το εμβόλιο;». Άρχισα να αναρωτιέμαι τι θα άκουγα: πως κάτω από τις κούφιες πυραμίδες βασιλεύει μια στρατιά γατιών με αρχηγό τον Τζεφ Μπέζος;

ην ημέρα που άνοιξε έκτακτα η πλατφόρμα εμβολιασμού για την ηλικιακή μου ομάδα (να ’ναι καλά οι ηλικιωμένοι που φοβήθηκαν να κάνουν το ΑstraZeneca), η πλατφόρμα της άυλης συνταγογράφησης κόλλησε για κάποιες ώρες και έμοιαζε να μην υπάρχει εμβόλιο παρά για έναν μήνα μετά. Την ώρα που πάταγα με μανία το refresh, αλλάζοντας ταχυδρομικούς κώδικες από το Περιστέρι ως τα Ταμπούρια και στέλνοντας μηνύματα σε φίλους («Ναι, δοκίμασε τον Τ.Κ. 14561 για να δεις πότε θα σου βγάλει», «Λένε ότι έχουν περισσέψει εμβόλια στο Μέγα Εμβολιαστικό του Περιστερίου»), αισθάνθηκα σαν να προσπαθώ να βρω εισιτήριο για το φεστιβάλ όπου θα πάνε όλοι μου οι φίλοι και να μην τα καταφέρνω. Ζούσα το δικό μου εμβολιαστικό fomo. «Σιχαίνομαι τα εμβόλια. Νιώθω σαν πειραματόζωο, μου βγαίνει το αντιδραστικό μου και θέλω να αγκαλιάσω τα δέντρα» έγραψε λίγο αργότερα μια φίλη σε ένα γκρουπ στο WhatsApp. «Εννοείται ότι φοβάμαι, αλλά φοβάμαι περισσότερο τον κορωνοϊό» έγραψα εγώ, «Νιώθω ευγνωμοσύνη που μπορώ να κάνω το εμβόλιο». Τρεις εβδομάδες μετά βρέθηκα στο Έλενα. Την τελευταία φορά που είχα πάει ήταν πέρσι τον Ιούλιο σε δωρεάν μαθήματα ανώδυνου τοκετού – δύο ζευγάρια που κοιταζόμασταν με τρομαγμένο βλέμμα και μια μαία που προσπαθούσε να μας βοηθήσει. Είχαν περάσει δέκα μήνες, τώρα πια το μωρό έκανε κούνια στην παιδική χαρά απέναντι από το νοσοκομείο. Η πτέρυγα ήταν άδεια. Ανέβηκα τις μαρμάρινες σκάλες. Στο δωμάτιο ήταν μόνο ένας γιατρός με δύο νοσοκόμες. Ανταλλάξαμε δυο-τρεις ευγενικές κουβέντες, μου έκαναν το εμβόλιο και με έστειλαν στην αίθουσα αναμονής για δεκαπέντε λεπτά. Η αίθουσα ήταν ένας παλιός ορθογώνιος θάλαμος με οκτώ κρεβάτια. Στον τοίχο είχε ξεμείνει μια επιγραφή «Ενοικιάζονται τηλεοράσεις». Ακριβώς απέναντι βρισκόταν ένα παρατημένο αναπηρικό αμαξίδιο, μπροστά από μια σειρά με φοριαμούς. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει και ένα ροζ φως έμπαινε από το ανοιχτό παράθυρο που έβλεπε σε έναν κήπο με ευκαλύπτους και πικροδάφνες. Απέναντί μου καθόταν μια κυρία γύρω στα εξήντα. Με κοιτούσε τρομαγμένη και κρατούσε σφιχτά το χερούλι της καρέκλας της, σαν να περίμενε πως κάτι κακό θα της συνέβαινε από στιγμή σε στιγμή.

To επόμενο πρωί μπήκα σε ένα ταξί για να πάω στη δουλειά. Την ώρα που ήμασταν κολλημένοι πίσω από ένα λεωφορείο στην Παπαδιαμαντοπούλου, ο ταξιτζής, ένας άντρας γύρω στα πενήντα, με γυαλάκια, με ρώτησε: «Εσείς θα το κάνετε το εμβόλιο;». Άρχισα να αναρωτιέμαι τι θα άκουγα: πως κάτω από τις κούφιες πυραμίδες βασιλεύει μια στρατιά γατιών με αρχηγό τον Τζεφ Μπέζος; Πως ένας φίλος του γιατρός τού είχε εκμυστηρευτεί πως στα νοσοκομεία δεν υπήρχε κανένας άρρωστος από κορωνοϊό και ήταν όλοι κομπάρσοι; Πως έχει κάνει τη δική του έρευνα «από ανεξάρτητες πηγές» και βίντεο του Γρηγόρη Πετράκου και πιστεύει ότι ο κορωνοϊος είναι κάτι σαν τη γρίπη; «Ναι, το έκανα χθες» είπα με έναν βαθύ αναστεναγμό, έτοιμη να ακούσω τα πάντα. «Α, πολύ ωραία» μου απάντησε. «Ξέρετε, εγώ είμαι ένας από τους πρώτους Έλληνες που αρρώστησαν από κορωνοϊό, πέρσι τον Μάρτιο. Ήμουν έναν μήνα στο Σωτηρία. Επειδή μπαίνουν στο ταξί και μου λένε ότι ο κορωνοϊος δεν υπάρχει, και δεν θέλουν να κάνουν εμβόλιο, το λέω σε όλους». Στη Βασιλίσσης Σοφίας έβγαλε και άρχισε να μου δείχνει τις φωτογραφίες στο κινητό του. Ο ίδιος στο νοσοκομείο ανάμεσα σε γιατρούς ντυμένους με στολές, ο ίδιος στο προαύλιο του νοσοκομείου, παρέα με τις νοσοκόμες. Στην τελευταία φωτογραφία σχημάτιζε το σήμα της νίκης με τα δάχτυλά του κάτω από τη μάσκα του οξυγόνου.

10.6.21 – lifo

13

GUEST EDITOR

NO FILTER

Newspeak: H νεογλώσσα των αρίστων

«Πώς πέρασες;» — Χάλια, και μ΄ αρέσει να το λέω

Η «νέα πραγματικότητα» μαγειρεύει τις παλιές λέξεις.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος της καραντίνας.

εν υπάρχει έγκλημα, υπάρχει εγκληματοφοβία. Ο πόλεμος των μαφιόζων δεν είναι εγκληματικότητα, είναι αυτορρύθμιση. Σκοτώνονται και λιγοστεύουν. Το ξεκαθάρισμα λογαριασμών είναι ένστικτο αρχέγονο και ιερό. Η έκφραση βαθιάς επιθυμίας των μπράβων, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των σωμάτων. Η πραγματική εγκληματικότητα διαρκώς

aπό τον κωστη παπαϊωαννου

Ο κακοποιητής σύζυγος μπορεί να είναι καλός πατέρας. Ο βιαστής σκηνοθέτης μπορεί να είναι καλός σκηνοθέτης. Το σκοτάδι είναι φως, η συγκάλυψη είναι αποκάλυψη. Η επιμέλεια είναι καλή, η συνεπιμέλεια είναι καλύτερη, η υποχρεωτική συνεπιμέλεια είναι θαύμα.

14 lifo – 10.6.21

μειώνεται. Πανεπιστήμιο σημαίνει ανομία, φοιτητής σημαίνει ταραξίας, ακαδημαϊκή ελευθερία σημαίνει βαρβαρότητα. Οι φοιτητές περισσεύουν. Χρειάζονται λιγότεροι εισακτέοι στο πανεπιστήμιο που εγκλωβίζει τα όνειρα των νέων. Τα ιδιωτικά κολέγια είναι η ελευθερία. Για ασφάλεια και τάξη δεν αρκούν πανεπιστημιακή αστυνομία και αστυνομικά τμήματα μέσα στα πανεπιστήμια. Η οριστική λύση είναι να λειτουργούν τα πανεπιστήμια στα αστυνομικά τμήματα. Το φτάσιμο εκεί είναι ο προορισμός μας. Η οθόνη μορφώνει. Το παγουρίνο μορφώνει. Η κοινωνιολογία παραμορφώνει. Ομαδικές δραστηριότητες, πολιτική παιδεία και καλλιτεχνικά φυλακίζουν τη σκέψη. Η μετονομασία αναβαθμίζει: από τα παλιά σχολεία μερικά θα ονομαστούν πρότυπα και πειραματικά. Τα υπόλοιπα θα μείνουν ακατονόμαστα. Λιγότερα σχολεία σημαίνει καλύτερα σχολεία. Κάθε ρύθμιση και απορρύθμιση είναι πρόοδος. Κάθε απορία, δισταγμός, αντίρρηση είναι μαύρη συντεχνιακή αντίδραση. Συνδικαλισμός σημαίνει ασυδοσία. Οι διεκδικήσεις ζημιώνουν. Η απεργία παραβιάζει τα δικαιώματα, η εργοδοσία τα προστατεύει. Οι συλλογικές συμβάσεις φυλακίζουν τους εργαζόμενους. Η ατομική διαπραγμάτευση με τον εργοδότη σπάει τα δεσμά. Η απλήρωτη υπερωρία απεγκλωβίζει τον εργαζόμενο από τον κλοιό του ωραρίου. Το χρήμα αλλοτριώνει, κάνει τους ανθρώπους εξαρτημένους από τον μισθό τους. Η πληρωμή σε ρεπό και υποχρεωτικές άδειες οδηγεί στην ανεξαρτησία. Ο χρόνος χωρίς εργασία είναι ελευθερία και η ανεργία είναι το υπέρτατο στάδιο της ελευθερίας. Ο λαός ο ίδιος είναι η τιμωρία του, η κυβέρνηση είναι η σωτηρία του. Όσα ρητώς δεν επιτρέπονται, απαγορεύονται. Αυτό μπορεί να αλλάζει διαρκώς. Τα όρια της νομιμότητας είναι ρευστά. Οι μη παραβάτες δεν είναι αθώοι, είναι δυνάμει παραβάτες. Ούτε παραβάτες ούτε νόμιμοι. Είναι παραβάτες που δεν τιμωρούνται ακόμα γιατί όσα κάνουν, προς το παρόν, επιτρέπονται. Δεν υπάρχει αστυνομική βία και αυθαιρεσία. Καλή αστυνομία είναι η πολλή αστυνομία. Καλή αστυνομία είναι η χακί αστυνομία. Η λογοδοσία σκοτώνει τον αυθορμητισμό της αστυνομίας, της δένει τα χέρια. Το ονοματεπώνυμο, τα διακριτικά και το φανερό πρόσωπο δεσμεύουν τον αστυνομικό. Η ανωνυμία, το full face ελευθερώνει. Αν κάποιος αστυνομικός αυθαιρετεί, η συνείδησή του τον κυνηγάει για πάντα. Αυτή είναι τιμωρία χειρότερη από την ποινική. Οι αδιάβλητοι δημόσιοι διαγωνισμοί είναι γραφειοκρατικές, αργοκίνητες διαδικασίες. Οι κανόνες σκοτώνουν τη δημιουργικότητα. Η διαύγεια αναιρεί τη μαγεία, νεκρώνει το μυστήριο. Οι απευθείας αναθέσεις και οι μυστικές συμφωνίες κρύβουν εκπλήξεις. Εκεί κρύβεται η ζωή. Είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης να αναθέτει τις προμήθειες του Δημοσίου ανάλογα με τις ανάγκες. Σε καιρούς κρίσης δεν ισχύουν κανόνες διαφάνειας σε ζώνες δημόσιου συμφέροντος. Πλέον όλοι οι καιροί είναι καιροί κρίσης. Όλες οι ζώνες είναι δημόσιου συμφέροντος. Όλα είναι απόφαση της κυβέρνησης. Ο κακοποιητής σύζυγος μπορεί να είναι καλός πατέρας. Ο βιαστής σκηνοθέτης μπορεί να είναι καλός σκηνοθέτης. Το σκοτάδι είναι φως, η συγκάλυψη είναι αποκάλυψη. Η επιμέλεια είναι καλή, η συνεπιμέλεια είναι καλύτερη, η υποχρεωτική συνεπιμέλεια είναι θαύμα. Οι μαμάδες και οι μπαμπάδες είναι ίσοι. Οι πλούσιοι μπαμπάδες είναι πιο ίσοι. Γι’ αυτό λέγονται χρυσοί χορηγοί. Τεχνοκρατική αριστεία είναι ο αρχηγός της νεολαίας του κόμματος που γίνεται απευθείας ευρωβουλευτής, βουλευτής, υπουργός, αντιπρόεδρος. Δεν είναι παιδί κομματικού σωλήνα. Είναι το αύριο που ανατέλλει, τεχνοκράτης με ευρωπαϊκή πείρα που δεν υπολογίζει πολιτικό κόστος στη μάχη εναντίον οργανωμένων συμφερόντων και συντεχνιών. Ο Ηγέτης δεν υποτάσσεται στον δήμο. Η λαϊκή βούληση γεννά τέρατα. Απόλυτος εχθρός ο λαϊκισμός. Η αποτελεσματικότητα δεν υπολογίζει κόστος. Αποτελεσματικότητα χαρίζουν η αριστεία και η αριστοκρατική διακυβέρνηση. Η νέα αριστεία είναι δυναστεία. Στην κληρονομική δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Υστερόγραφο: Στο newspeak του Όργουελ η προπαγάνδα περνούσε μέσα από ευφημισμούς, περιφράσεις και την αντιστροφή συνηθισμένων εννοιών. Κάποιες λέξεις απαλείφονταν, όπως και οι ανορθόδοξες σημασίες κάποιων άλλων. Ακούστε ομιλούσες κεφαλές στις οθόνες, διαβάστε πρόθυμες γραφίδες στον ψηφιακό χυλό: ένας νέος κόσμος ανατέλλει.

απ ό τ η β ι β ι αν στ εργ ι ου

Δεν περάσαμε όλοι ένα διάστημα κρατικού ελέγχου, πένθους και διάχυτου φόβου θανάτου; Τι πιο φυσικό απ’ το να πεις «χάλια» ή «επέζησα ευτυχώς», όταν σε ρωτάνε πώς τα πέρασες; Τίποτα μέσα μου δεν με έπειθε να ψυχαναγκαστώ να πω κάτι ωραίο. Σίγουρα, έχω πολλές όμορφες σκέψεις, αλλά όλες στρέφονται στο τώρα και στο μέλλον κι αυτό είναι μια χαρά.

Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.

έλω ένα καλοκαίρι επιθετικής ευαλωτότητας. Εννοώ, ένα διάστημα που είσαι ευάλωτος και όχι απλώς το παραδέχεσαι και δεν το κρύβεις αλλά το τρίβεις και στα μούτρα του άλλου. Ίσως και να αντλείς κάποια χαρά απ’ όλο αυτό; Δεν εννοώ την αυτολύπηση ή τη ναρκισσιστική αφήγηση των βασάνων. Αναφέρομαι σε αυτό που δεν υποκρίνεσαι ότι «όλα καλά, πάντα καλά». Ας το παραδεχτούμε: φέτος το καλοκαίρι θα είμαστε σε διαδικασία ίασης. Θα αναρρώνουμε από κάτι φρικτό. Μπορεί να απολαμβάνουμε κάπου το ποτό μας, αλλά μαζοχιστικά θα μας έρχεται στον νου η εντελώς περίεργη ζωή που ζήσαμε πριν από λίγους μήνες, όταν στέλναμε μήνυμα για να βγούμε, ενώ ταυτόχρονα το κινητό μάς έβγαζε ως είδηση την καμπάνια «Αll you want is Greece». Ναι, σίγουρα ήμουν απ’ αυτούς τους εκνευριστικούς ανθρώπους που έκαναν πράγματα μες στο lockdown. Δεν τα διέλυσα όλα για να πάω να βρω την ευτυχία στο τσάι μάτσα λάτε ούτε πήρα τα βουνά ώστε να συναντήσω εκεί τον νέο εαυτό μου ως yogi πάνω σε βράχια. Αλλά έχω περάσει και καλύτερα κι αυτή η ξαφνική αφαίρεση προοπτικής δεν μου άρεσε. Έτσι, όταν βρήκα στο σινεμά γνωστή μου που είχα να δω δεν ξέρω κι εγώ πόσο καιρό (δεν είμαι σίγουρη ότι έχω υγιή αίσθηση του πόσος καιρός έχει περάσει από τι πλέον), δεν ντράπηκα να της πω «χάλια» όταν με ρώτησε «πώς ήταν η καραντίνα σου;». Ξέρω ότι μια ερώτηση δεν υποδηλώνει πως ο άλλος όντως νοιάζεται και ξέρω ότι υπάρχει αυτή η συμφωνία να είμαστε ευγενικοί, γιατί «όλοι περνάνε κάτι», αλλά, με τον κάπως βαλκανικό τρόπο σκέψης μου, έχω τις επιφυλάξεις μου για την αξία τού να κρύβεις τα συναισθήματά σου και να μην είσαι εκδηλωτικός/-ή. Θα μπορούσα να είχα ξοδέψει λίγη παραπάνω ενέργεια για να βρω κάτι ευγενικό να πω, όμως γιατί; Δεν περάσαμε όλοι ένα διάστημα κρατικού ελέγχου, πένθους και διάχυτου φόβου θανάτου; Τι πιο φυσικό απ’ το να πεις «χάλια» ή «επέζησα ευτυχώς», όταν σε ρωτάνε πώς τα πέρασες; Τίποτα μέσα μου δεν με έπειθε να ψυχαναγκαστώ να πω κάτι ωραίο. Σίγουρα, έχω πολλές όμορφες σκέψεις, αλλά όλες στρέφονται στο τώρα και στο μέλλον κι αυτό είναι μια χαρά. Ακόμα ξαφνιάζομαι όταν βλέπω κόσμο στον δρόμο. Δεν λέω, μου αρέσει να ’χει κόσμο στον δρόμο, απλώς γίνεται να μην περνάνε όλοι τόσο κοντά μου; Ακόμα νιώθω περίεργα που δεν μπορώ να αγγίξω, να μυρίσω, να αγκαλιάσω και να φιλήσω τους άλλους αυθόρμητα. Δεν μπορώ να βρω αυτό το κουμπί που θα με κάνει να συμπεριφέρομαι σαν να μην τρέχει τίποτα και βαριέμαι να υποκριθώ το αντίθετο. Το σώμα θυμάται. Η επούλωση των τραυμάτων θέλει καιρό και προϋποθέτει το άγγιγμα των πληγών, την αναγνώρισή τους. Δεν βιάζομαι. Είμαι ήδη υπερβολικά περήφανη που κατάφερα να βγάλω της κορωνοπιτζάμες μου. Φυσικά, υπάρχουν διάφοροι τρόποι να δει κανείς το οτιδήποτε. Τόσοι γκουρού κηρύττουν την πλήρη ψυχική απονεύρωση, ώστε να μη σε αγγίζει τίποτα από δω και πέρα. Εμένα μου φαίνεται πιο σωστό να αφεθούμε να μας αγγίξει το κακό. Έτσι, μπορούμε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα και για άλλες κρίσεις, τις περιβαλλοντικές, που έρχονται άμεσα, και γι’ αυτές που ήδη βιώνουμε με την προκλητική ανισότητα. Όταν ένας φίλος μου μού είπε ότι δεν θέλει να πετάξει τη μάσκα, δεν παραξενεύτηκα. Είναι στην ίδια λογική της ευαλωτότητας που δεν επιθυμεί να μείνει κρυφή αλλά ξεδιπλώνεται απροκάλυπτα. Το πρόσωπο καλύπτεται όχι μόνο για να μην κολλήσει αλλά και επειδή απεύχεται την ανέλεγκτη αλληλεπίδραση. Και είναι λογικό να μην μπορούμε ξαφνικά να χειριστούμε τα πλήθη μετά από έναν χειμώνα κλεισούρας και στερήσεων. Αναμενόμενο είναι να επιδιώκουμε τη σιγανή και σίγουρη θεραπεία των αισθήσεων μέσα από μια ισορροπημένη εναλλαγή αλληλεπίδρασης/μοναχικότητας. Το ίδιο λογικό είναι, νομίζω, τα ΚΤΕΛ, τα αεροδρόμια και οι σταθμοί των τρένων να μοιάζουν με τοπία ψυχεδελικά, πύλες για κάτι βαθύτερο και υπαρξιακό, η ακριβής φύση του οποίου μάς διαφεύγει κάπως μετά από έναν παρατεταμένο εγκλεισμό. Και, νομίζω, το ίδιο ανένοχα μπορεί κανείς να πει ότι θέλει λίγες σιωπηλές στιγμές ειλικρινούς συμφιλίωσης με όσα έχουν συμβεί. Ένα διάλειμμα απ’ την απαίτηση να κάνουμε τη ζωή μας διαρκώς ωδή στην καλοπέραση. Δεν είμαστε πάντα καλά. Ίσως γι’ αυτό η ευγενική, υποτίθεται, φράση «Καλά; Πάντα καλά» ανέκαθεν με έκανε να ασφυκτιώ.

ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

«Κακό του κεφαλιού τους»; Όχι ακριβώς…

Η έλλειψη κάθε περιοριστικού μέτρου μπορεί να οδηγήσει σε, ήπια έστω, υποτροπή που μπορεί να πλήξει και όσους έχουν εμβολιαστεί.

α π ό τον ε υτ ύ χη βα ρδουλά κη

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι μια δύσκολη απόφαση, που θα γίνει ακόμα δυσκολότερη αν η εφαρμογή της αφεθεί αποκλειστικά στην πολιτεία. Ο πειρασμός του ψαρέματος στα «θολά νερά» του αντιεμβολιασμού θα είναι, για πολλούς, μεγάλος.

Καρλ Πόπερ είχε πει ότι «κανένα λογικό επιχείρημα δεν θα έχει λογική επίδραση σε κάποιον που δεν θέλει να φερθεί λογικά». Στο θέμα του εμβολιασμού βρισκόμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο. Επί της ουσίας, έχουν ειπωθεί πλέον τα πάντα. Όλες οι κυβερνήσεις παρακινούν τους πολίτες τους να εμβολιαστούν. Έχουν γίνει ενημερωτικές καμπάνιες. Οι επιστήμονες υποδεικνύουν τον εμβολιασμό ως τον ασφαλέστερο τρόπο να ξεπεραστεί η πανδημία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι όπου έχει προχωρήσει ο εμβολιασμός, υπάρχει ύφεση της νόσου. Το ίδιο και στη χώρα μας, όπου όλοι όσοι νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση είναι μη εμβολιασμένοι. Παρ’ όλα αυτά, μια σημαντική μερίδα συμπολιτών μας αρνείται να εμβολιαστεί. Δεν είναι ώρα να αναλύσουμε ποια είναι η εσωτερική λειτουργία που οδηγεί κάποιους ανθρώπους να αντιδρούν σε αυτό που θεωρείται κοινός τόπος και τι αυτοεπιβεβαίωση αντλούν από αυτό. Ούτε να εξετάσουμε πώς γίνεται κάποιοι να είναι δύσπιστοι απέναντι σε έναν κορυφαίο επιστήμονα και εύπιστοι σε θεωρίες του διαδικτύου που πονάει το μυαλό σου μόνο που τις διαβάζεις. Εκτός, όμως, από το να δούμε πώς θα πείσουμε εκείνους που δεν θέλουν να πειστούν, πρέπει να δούμε και πώς θα προστατεύσουμε τα δικαιώματα εκείνων που έπραξαν όπως η πολιτεία τους ζήτησε. Αυτούς που επί ενάμιση χρόνο τήρησαν τα μέτρα προστασίας, εμβολιάστηκαν για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους, συνέβαλαν στο χτίσιμο ενός τείχους ανοσίας και σήμερα δικαιούνται να πάρουν τη ζωή τους πίσω, επανακτώντας όλα τα δικαιώματα που είχαν πριν από την πανδημία. Κάποιος εξ αυτών θα πει εύλογα: «Η πολιτεία απέκτησε τα εμβόλια, τα διαθέτει δωρεάν, δημιούργησε εμβολιαστικό μηχανισμό, πλέον όλα τα εμβόλια είναι διαθέσιμα σε όλους. Όλα ελεύθερα, λοιπόν, γιατί εμείς δεν φταίμε σε τίποτα και όποιος δεν θέλει να εμβολιαστεί, κακό του κεφαλιού του». Είναι βέβαιο ότι αυτή η αντίδραση θα είναι και η πιο δημοφιλής. Δεν είναι βέβαιο, ωστόσο, ότι είναι η ορθότερη. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση οι κίνδυνοι υγειονομικής υποτροπής είναι υπαρκτοί. Αν δεν χτιστεί τείχος ανοσίας, ένα 4ο κύμα πανδημίας δεν μπορεί να αποκλειστεί. Σίγουρα λιγότερο σφοδρό σε σχέση με τα προηγούμενα, καθώς πολλοί θα είναι θωρακισμένοι χάρη στον εμβολιασμό, αλλά με επιπτώσεις που θα είναι ορατές. Τα νοσοκομεία θα γεμίσουν και πάλι (με συνέπειες στην ομαλή λειτουργία τους, όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα, που αναβάλλονταν χειρουργεία…), τα σχολεία επίσης μπορεί να έχουν προβλήματα, ενώ όσοι δεν μπόρεσαν να εμβολιαστούν για ιατρικούς λόγους θα είναι πάντα ευάλωτοι. Και, φυσικά, δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει με τις μεταλλάξεις, οι οποίες, όπως λένε οι επιστήμονες, αυξάνονται και παραμένουν επικίνδυνες, όσο ο ιός κυκλοφορεί. Κατά συνέπεια, το «όλα ελεύθερα και ας πρόσεχαν» εύκολα το λες, αλλά μια υπεύθυνη πολιτεία δύσκολα το επιτρέπει. Όχι μόνο επειδή οφείλει να φροντίζει για όλους αλλά και γιατί η έλλειψη κάθε περιοριστικού μέτρου μπορεί να οδηγήσει σε, ήπια έστω, υποτροπή που μπορεί να πλήξει και όσους έχουν εμβολιαστεί. Η συζήτηση που γίνεται για παροχή «διευκολύνσεων» υπέρ των εμβολιασμένων έχει λογική. Δεν μπορείς να περιορίσεις την ελευθερία κάποιου που έχει εμβολιαστεί και έχει πράξει όλα όσα του ζητήθηκαν από την πολιτεία με νέα, οριζόντια μέτρα. Οι όποιοι περιορισμοί (αναλογικοί και λογικοί φυσικά) μπορούν να αφορούν μόνο όσους δεν έχουν εμβολιαστεί, μέχρι να ξεπεραστεί οριστικά ο κίνδυνος της πανδημίας, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Μια τέτοια απόφαση, βέβαια, δεν είναι εύκολη. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες στην εφαρμογή της, από προσωπικά δεδομένα μέχρι αντικειμενικές δυσκολίες ελέγχου. Οι μη εμβολιασμένοι θα μιλήσουν για κοινωνικό «απαρχάιντ», υποτιμώντας τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και μιλώντας για θεσμοθέτηση μιας διάκρισης σε βάρος τους. Είναι, επίσης, βέβαιο ότι μια τέτοια απόφαση θα προσβληθεί δικαστικά, αν και η επικρατούσα νομική άποψη είναι ότι δικαιολογείται για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι μια δύσκολη απόφαση, που θα γίνει ακόμα δυσκολότερη αν η εφαρμογή της αφεθεί αποκλειστικά στην πολιτεία. Ο πειρασμός του ψαρέματος στα «θολά νερά» του αντιεμβολιασμού θα είναι, για πολλούς, μεγάλος. Σε αυτήν τη δύσκολη ισορροπία φορείς και κυρίως επιχειρήσεις θα μπορούσαν να έχουν τον δικό τους κρίσιμο, συμπληρωματικό ρόλο, θέτοντας οι ίδιες το πλαίσιο παροχής των υπηρεσιών τους και φροντίζοντας παράλληλα την εφαρμογή της απόφασης. Με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι η πολιτεία, που έχει πάντα την κύρια ευθύνη, θα τους δώσει τη νομική δυνατότητα να το πράξουν. Να μπορούν π.χ. αθλητικοί σύλλογοι, κινηματογράφοι, θέατρα κ.λπ. να διαθέτουν εισιτήρια στη βάση του εμβολιασμού, όχι ως μέσο «τιμωρίας» όσων δεν θέλουν να εμβολιαστούν, γιατί αυτό είναι όντως δικαίωμά τους, αλλά ως μέσο προστασίας της δημόσιας υγείας, για όσο διάστημα κριθεί αναγκαίο. Θα είναι μια σπουδαία πράξη εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΊΔΡΥΜΑ

Αττική Παράδοση Προκήρυξη υποτροφίας για σπουδές στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2021-2022

Ως καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή υποψηφιοτήτων με τα παραπάνω δικαιολογητικά ορίζεται η Παρασκευή 16 Ιουλίου 2021, στη διεύθυνση Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αττική Παράδοση, Γραβιάς 6, Αγία Παρασκευή 15342, Υπ’ όψιν κ. Μαρίκας Ανδρεάδη.

Τ

ο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αττική Παράδοση προκηρύσσει δύο υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022, σύμφωνα με τους σκοπούς του ιδρύματος που αναφέρονται στα άρθρα 2 και 3 του καταστατικού του (πδ. 7/1/1991 ΦΕΚ Β’136): Δύο (2) υποτροφίες με αντικείμενο Σπουδές Πολιτικών Επιστημών €10,000 (δέκα χιλιάδων ευρώ) εκάστη Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι Έλληνες υπήκοοι, να μην έχουν υπερβεί το 30ό έτος και να έχουν γίνει δεκτοί σε μεταπτυχιακό τμήμα αμερικανικού ή ευρωπαϊκού πανεπιστημίου το αργότερο έως την τελευταία ημέρα υποβολής των υποψηφιοτήτων. Οι υποψήφιοι θα κληθούν να υποβάλουν σε δύο (2) αντίγραφα: βιογραφικό σημείωμα και μια αυτοπεριγραφική έκθεση (personal statement) προς το Δ.Σ., αντίγραφο των τίτλων σπουδών τους, καθώς και πιστοποιητικό γεννήσεως, απόσπασμα ποινικού μητρώου, εκκαθαριστικό εφορίας και αποδεικτικό της εγγραφής τους σε μεταπτυχιακό τμήμα αμερικανικού ή ευρωπαϊκού πανεπιστημίου για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022. Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στην κ. Μαρίκα Ανδρεάδη στο τηλέφωνο 210 6009800 εσωτ. 1123.

10.6.21 – lifo

15

16 lifo – 10.6.21

Η νεαρή τραγουδίστρια, που μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ σε στίχους και μουσική του Φοίβου Δεληβοριά, θεωρεί ότι με το τραγούδι δικαιώνεται από τη ζωή.

απ ό τον m . hul ot φ ω τ ο γ ραφ ιεσ : τ ζελ λ α βα λ α βα νη

με τη

Νεφέλη Φασούλη

10.6.21 – lifo

17

57 λεπτά με τη Nεφέλη Φασούλη

Από τις 11/6 η Νεφέλη θα βρίσκεται κάθε Πέμπτη στην Ταράτσα του Φοίβου, μέχρι τον Σεπτέμβριο. Στις 18/6 θα μοιραστεί τη σκηνή του ΚΠΙΣΝ με τον Φώτη Σιώτα για να παρουσιάσει ο καθένας τον δίσκο του. Το άλμπουμ «Ο κόσμος σου» κυκλοφορεί από την United We Fly.

18 lifo – 10.6.21

όποιος έχει παρακολουθήσει τις διονυσιακές γιορτές στην Ταράτσα του Φοίβου Δεληβοριά ξέρει καλά τι εστί Νεφέλη Φασούλη. Το κορίτσι με την υπέροχη φωνή που ξεχώριζε στις ζωντανές βραδιές σε έναν ιδανικό κόσμο θα ήταν στο airplay όλων των ραδιοφωνικών σταθμών και θα ήταν ποπ σταρ και teen idol. Έχει όλα τα προσόντα. Η γκάμα των τραγουδιών που έχει πει τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μεγάλη, από λαϊκότροπα κομμάτια με χιούμορ και καλή διάθεση μέχρι τζαζ μπαλάντες για το καλοκαίρι και ποπ διαμαντάκια όπως το «Ο κόσμος σου», που είναι από τις πιο όμορφες στιγμές της πρόσφατης ελληνικής δισκογραφίας. Το τραγούδι που έχει γράψει ο Φοίβος Δεληβοριάς, όπως και όλα στο πρώτο ομώνυμο άλμπουμ της, είναι μια τρυφερή μπαλάντα για «έναν κόσμο μοναδικό αλλά και ολόιδιο με τόσων άλλων κοριτσιών, έτοιμων να εκραγούν μέσα στα διαμερίσματα». Κορίτσια που όλο αυτό το διάστημα της απομόνωσης έκαναν μόνο με τον νου τους ταξίδια – αυτό που έλειψε στη Νεφέλη περισσότερο από όλα μέσα στην καραντίνα. Μιλάμε για τα σχέδιά της γι’ αυτό το καλοκαίρι (να περιοδεύσει με τα τραγούδια της και τον Φοίβο και να «λιώσει» μέσα στη θάλασσα) και για εμπειρίες από ταξίδια που θα ήθελε να ξανακάνει. «Το τελευταίο μεγάλο ταξίδι ήταν στην Αμερική πριν από περίπου τρία χρόνια. Ήταν ταξίδι ζωής. Πήγα στον Νότο αρχικά, ξεκίνησα από Νότια Καρολίνα και έκανα ένα οδικό τουρ μέχρι τη Φιλαδέλφεια και την Ουάσινγκτον, έναν ολόκληρο μήνα. Η Νέα Υόρκη είναι ένα ολόκληρο ταξίδι μόνη της και την άφησα για μια άλλη φορά». Γέννημα-θρέμμα Παγκρατιώτισσα, η Νεφέλη δεν έχει ζήσει ποτέ σε άλλη περιοχή. «Είμαι εδώ σχεδόν είκοσι έξι χρόνια», λέει, «έχω αλλάξει σπίτια, αλλά όταν αποφάσισα να φύγω, ήρθαν όλοι, έτσι έμεινα στην ίδια περιοχή! Έχει μια πολύ ωραία αίσθηση γειτονιάς το Παγκράτι, αλλά και κέντρου ταυτόχρονα. Κι αυτό είναι πολύ ωραίο». Της ζητάω να μου πει ένα μέρος που έχει για καταφύγιο, κάτι που δεν το ξέρουν πολλοί. «Κάνω δύο αλητείες, πάω σε μέρη που μετά έγιναν αρκετά γνωστά, γιατί έγινε τρέντι το Παγκράτι. Στην αρχή έμπαινα από το σπασμένο κάγκελο του Αρδηττού στα σκαλάκια, πήγαινα το βράδυ να δω την ωραία θέα στην Ακρόπολη και τον Αρδηττό. Και μετά, μόλις γέμισε κόσμο εκεί, άρχισα να πηγαίνω στο παλιό μου λύκειο, στο 17ο Λύκειο στο Μετς, το οποίο επίσης έχει ένα σπασμένο κάγκελο και, αν πηδήξεις μέσα από αυτό, έχει αφοπλιστική θέα». Η Νεφέλη είναι το μικρότερο παιδί μιας οικογένειας με τέσσερα παιδιά και αυτή η ιδιότητα, της μικρής αδελφής, την έχει καθορίσει. «Είμαι ευγνώμων, γιατί είναι εύκολο έργο να είσαι το πιο μικρό παιδί» λέει. «Πέρα από τη μουσική, τα αδέλφια μου έχουν επηρεάσει τη διαγωγή μου, κανονικά. Με την αδελφή μου έχουμε δεκατέσσερα χρόνια διαφορά, οπότε όταν εγώ ήμουν έξι-επτά, αυτή ήταν στα mid-20s και ανέλαβε να με διαπαιδαγωγήσει, είναι σαν δεύτερη μάνα μου. Και τον μεγάλο αδελφό μου τον έχω περισσότερο σαν πατρική φιγούρα. Όταν έλειπαν τα δυο πιο μεγάλα αδέλφια μου από το σπίτι, πήγαινα και ψαχούλευα τα πράγματά τους και έπαιρνα ό,τι είχαν σε μουσική, τα mp3 τους, τα CD τους, και έτσι άρχισα να ακούω ό,τι άκουγαν κι εκείνοι. Καλλιτεχνικά με διαμόρφωσε το διαδίκτυο. Νομίζω ότι μετά την εφηβεία, που το ίντερνετ μπήκε στη ζωή μου, ήμουν σε μια πολύ κρίσιμη καμπή και ξαφνικά βρέθηκα σε ένα χάος πληροφορίας μόνη. Περνούσα άπειρες ώρες στο YouTube, άκουσα όλη την ελληνική δισκογραφία εκεί, την ανακάλυψα έτσι, βήμα-βήμα. Την πρώτη τρέλα μού την έδωσε μια καθηγήτρια αγγλικών, η οποία μετά το σχολείο μάς έβαζε να ασχολούμαστε με καλλιτεχνικές ομάδες, θέατρο, και αυτό το απλό πράγμα που γινόταν δύο φορές την εβδομάδα με έχει καθορίσει πολύ, με βοήθησε να ανέβω σε μια σκηνή, να παίξω. Με έχει καθορίσει, επίσης, ο Φοίβος Δεληβοριάς, αλλά και ο πρώτος άνθρωπος που με επέλεξε στα δεκαεπτά και μου έδωσε ένα βήμα για να κάνω την πρώτη μου δουλειά, ο Βασίλης Καζούλης. Με είδε σε ένα βίντεο που ανέβασα και τραγουδούσα Beatles με τον αδελφό μου και μου έστειλε μήνυμα “θέλω να συνεργαστούμε”. Δεν το πίστευα, νόμιζα ότι μου κάνουν πλάκα. Κάναμε μαζί περιοδεία – και τι δεν παίξαμε για δύο χρόνια! Ήταν μια καθοριστική κίνηση για το ότι έγινα τραγουδί-

στρια, γιατί δεν υπήρχε στο πλάνο, παρόλο που αυτό έλεγα ότι θα κάνω από μικρή. Δεν το θεωρώ ζήτημα τύχης, ήταν αναπόφευκτο να συμβεί. Σπούδασα νομική και έκανα και την άσκησή μου, έδωσα και τις εξετάσεις, αλλά είναι ελεύθερο επάγγελμα και επειδή και η μουσική είναι κάτι παρόμοιο, δεν φτάνουν είκοσι τέσσερις ώρες τη μέρα σε αυτήν τη φάση που βρίσκομαι και για τα δύο. Με τον Φοίβο είμαστε πολλά χρόνια δίπλα, αλλά και από την εφηβεία μου με έχει καθορίσει ως άκουσμα. Τον είχα πολύ ψηλά και ήξερα τη δισκογραφία του απέξω και ανακατωτά, τα τραγούδια του συνοδεύουν πολλά βιώματά μου ως έφηβης και έπειτα, αλλά και ως προσωπικότητας, όταν τον γνώρισα, σίγουρα έχει καθορίσει την πορεία μου στη δουλειά. Έχουμε κάνει άπειρες συζητήσεις για την τέχνη, για κινηματογράφο, μου δίνει να δω ταινίες, είναι πολύ ωραίος συμβουλάτορας. Είναι ξεκάθαρο ότι θέλω να ασχοληθώ με την τέχνη και όταν το κάνω παίρνω μια ευχαρίστηση που κάποιος άλλος δεν μπορεί να καταλάβει, είναι κάτι πολύ προσωπικό. Χωρίς αυτό θα είχα το ανεκπλήρωτο. Θεωρώ ότι εκπληρώνομαι μέσα από το τραγούδι, οπότε νιώθω ότι δικαιώνομαι από τη ζωή. Πάνω απ’ όλα, κάνω αυτό που μου αρέσει, που είναι πολύ ξεχωριστό, και δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ευκαιρία να το κάνουν. Είναι η κρίση του 25άρη, αναρωτιόμουν αν πρέπει να ασκήσω τη δικηγορία ή να ασχοληθώ μόνο με τη μουσική. Και μετά τα σαράντα, τι θα λέω; Μήπως θα το έχω μετανιώσει; Με εκνευρίζει κάποιες φορές η Αθήνα, παρόλο που είμαι urban girl. Δεν μου αρέσει καθόλου αυτό που συμβαίνει εδώ το μεσημέρι, η κίνηση, τα αυτοκίνητα, το καυσαέριο, ο φασαρία, οι ουρές, ειδικά τώρα με τον Covid που πρέπει να περιμένεις πολλή ώρα έξω από τα μαγαζιά σε ουρά, τρελαίνομαι. Ειδικά όταν περιμένω και κάποιος προσπαθεί να προσπεράσει. Αυτό που δεν αντέχω, κυρίως, είναι να χάνω τον χρόνο μου. Όταν αισθάνομαι ότι πρέπει να πάω για πρόβα και είμαι μία ώρα στον δρόμο γιατί έχει κίνηση, ε, αυτήν τη μία ώρα που νιώθω ότι έχασα μπορεί να τρελαθώ. Η καραντίνα έκανε πολύ κακό σε μένα. Δεν ξέρω αν υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να λειτουργούν πιο συγκεντρωμένοι στο σπίτι τους, ή με άπλετο χρόνο, εγώ δεν μπορώ να είμαι μέσα στο σπίτι, κοιτάω το ταβάνι άπειρες ώρες, μπορεί να βλέπω χαζά πράγματα στο ίντερνετ, αλλά δεν είμαι καθόλου δημιουργική. Πόσο μάλλον όταν δεν συμβαίνει και τίποτα γύρω. Η γενιά μου θα αφήσει το στίγμα της δημιουργικά, είμαι σίγουρη. Υπάρχουν τρομερά διαμαντάκια στη γενιά μου σε σχέση με τους τριάντα πέντε-σαράντα, είμαστε η γενιά της κρίσης και της πανδημίας, και ήδη έχουμε αρχίσει να φαινόμαστε. Ειδικά μέσα στην καραντίνα έμενα άναυδη από κάποια πράγματα που έβγαιναν. Θεωρώ ότι η Σεμέλη Παπαβασιλείου, με την οποία είμαστε φίλες από μικρές, έχει πολύ μεγάλο κόσμο μέσα της, το ραπ της με άφησε με το στόμα ανοιχτό, η Ιουλία Καραπατάκη που τώρα ανθίζει, ο Γιάννης Παπαγεωργίου, ο Θέμης Σκανδάμης, οι Usurum, ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης. Θα τελειώσει σιγά-σιγά η εποχή των αυθεντιών. Ο δίσκος μου είναι δημιούργημα του Φοίβου Δεληβοριά, γιατί υπογράφει στίχους και μουσική, είναι από την αρχή μέχρι το τέλος δικά του όλα. Περιέχει δέκα τραγούδια, το ένα πολύ διαφορετικό από το άλλο, τα οποία έγραψε για να συμπεριλάβει όλη την γκάμα τραγουδιών που αφενός μπορώ να τραγουδήσω, αφετέρου θα ’θελα να τραγουδήσω. Ο δίσκος έχει τον πανικό της κρίσης των είκοσι πέντε, τα εκατό διαφορετικά πράγματα που συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή μέσα στο κεφάλι μου. Δεν ξέρεις προς τα πού να πας και, τελικά, απλώς πηγαίνεις παντού και φτιάχνεις έναν δίσκο με την ποικιλία που έχει ο δικός μου. Γι’ αυτό έχει αυτό το χιούμορ». Σχολιάζουμε το τρυφερό βίντεο του The Boy, που είναι μια μέρα από την καθημερινότητά της μέσα στην καραντίνα, ένα από τα πιο όμορφα βίντεο που έχουμε δει φέτος. «Είμαι εγώ με τα γυαλάκια μου και την καθημερινή ζωή μου», λέει, «και η συνεργασία με τον The Boy είναι από τις πιο ωραίες εμπειρίες που έχω ζήσει». «Δεν σου πρότεινε να παίξεις στην επόμενη ταινία του;» «Δεν μου το πρότεινε ακόμα, αλλά, Αλέξανδρε, αν το διαβάζεις, πάρε με!»

Δύναμη μου δίνουν οι κοντινοί μου άνθρωποι. Είμαι πολύ μοναχική, αλλά με έναν τρόπο είμαι και άνθρωπος της οικογένειας. Σηκώνω το τηλέφωνο και παίρνω τρεις ανθρώπους που έχω πολύ κοντά μου, ό,τι και να μου συμβεί. Κι όταν κάτι με πανικοβάλλει και με αγχώνει, ακόμα και πάνω στη σκηνή, αμέσως πάει το μυαλό μου σε ένα-δυο άτομα και έρχομαι στα ίσια μου».

10.6.21 – lifo

19

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

20 lifo – 10.6.21

ΤΗ ΑΝΑΖΗΤΏΝΤΑΣ

ΑΠΌ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ

ΔΉΜΗΤΡΑ ΤΗΣ ΛΈΣΒΟΥ

ΈΝΑ ΠΟΛΎ ΜΟΝΑΧΙΚΌ ΚΑΙ ΠΟΛΎ ΙΔΙΑΊΤΕΡΟ ΤΡΑΝΣ ΆΤΟΜΟ, ΜΕ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΟΦΕΊΛΟΝΤΑΝ ΌΧΙ ΣΤΗ ΦΎΣΗ ΤΟΥ ΑΛΛΆ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΌΝΙΑ ΚΑΤΑΠΊΕΣΉ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΕΊΧΕ ΓΊΝΕΙ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΕΥΡΎΤΕΡΑ ΓΝΩΣΤΌ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΣΥΝΕΝΤΕΎΞΕΙΣ ΚΑΙ ΡΕΠΟΡΤΆΖ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΚΑΙ ΞΈΝΑ ΜΈΣΑ, ΑΓΝΟΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΤΙΣ 6/4.

ξαφανίστηκε από το Δρομοκαΐτειο, όπου μεταφέρθηκε αρχές του χρόνου κατόπιν εισαγγελικής εντολής, ύστερα από ενέργειες συγγενών του, με πρώτη «στάση» το Ψυχιατρικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης, όπου είχε, όπως λέγεται, νοσηλευτεί το περσινό καλοκαίρι (οι εκατέρωθεν αρμόδιοι ήταν, γενικά, πολύ φειδωλοί σε εξηγήσεις). Η σχετική ανακοίνωση του Silver Alert, μάλιστα, όπου απεικονίζεται φορώντας το αγαπημένο της κολιέ-ρεπλίκα εκείνου που προτιμούσε η Τζάκι Ωνάση, βγήκε σχεδόν ενάμιση μήνα μετά το συμβάν. Μαρτυρίες την ήθελαν ακολούθως να εμφανίζεται από τα Εξάρχεια και την Ερμού μέχρι την Εύβοια, δυστυχώς όμως ουδεμία έχει επαληθευτεί μέχρι στιγμής. Αυτό που καταρχάς προέχει είναι να βρεθεί σώα η 64χρονη «Δήμητρα της Λέσβου», όπως έγινε ευρύτερα γνωστή (κατά κόσμον, Δημήτρης Καλογιάννης)*. Πολλά και σοβαρά, όμως, είναι τα ερωτήματα για τις ευθύνες του περιβάλλοντός της και όλων όσοι συναίνεσαν στην «απαγωγή» και στον εγκλεισμό της, αντί στην παροχή μιας καταλληλότερης για την περίπτωσή της φροντίδας. Ευθύνες που δεν αφορούν μόνο συγγενείς και συντοπίτες αλλά και ένα κράτος πρόνοιας ανίκανο να προστατεύσει τέτοια άτομα, μια ολόκληρη κοινωνία απαίδευτη στον εναγκαλισμό της διαφορετικότητας. Κάτι ακόμα που ανέδειξε αυτή η θλιβερή ιστορία είναι η έλλειψη ενός καταφυγίου για ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσωπα σε ανάγκη – μήπως είναι καιρός να δει η κοινότητα αυτό το ζήτημα πιο σοβαρά;

Τα πρώτα χρόνια και η δυσφορία φύλου

«Όταν γεράσεις τι θα κάνεις, ποιος θα σε φροντίσει;» τη ρωτούσε η Τζέλη Χατζηδημητρίου στην ταινία-ντοκιμαντέρ Mr. Dimitris and Mrs. Dimitroula που γύρισε το 2017. «Δεν φοβάμαι το μέλλον, δεν έχω ούτε άγχος ούτε ανασφάλεια» αποκρινόταν. Τα πράγματα, βέβαια, δεν ήταν καθόλου έτσι και μάλλον το ήξερε. Ζούσε ως εξωμότης, φίλους στο χωριό δεν είχε, τα άλλα της αδέλφια την είχαν ξεγράψει και ζούσαν έτσι κι αλλιώς μακριά, η σύνταξη που της είχε εξασφαλίσει η μητέρα της ίσα που έφτανε για να συντηρηθεί – ειδικά μετά το 2009, αφότου έχασε και τους δυο γονείς της, τους οποίους γηροκομούσε αγόγγυστα και χωρίς καμία βοήθεια από τα άλλα τους παιδιά, κατά τις μαρτυρίες. Μόνο τις γάτες της είχε αποκούμπι, ιδίως την αγαπημένη της Δημητρούλα του τίτλου της ταινίας, το αιλουροειδές της «alter egο». Η ιστορία της ζωής της, όπως η ίδια την είχε επανειλημμένα αφηγηθεί, είναι για όσους την παρακολουθούσαν λίγο-πολύ γνωστή. Γεννημένη το 1957 στη Σκάλα Συκαμιάς, ήταν ένα από τα έξι παιδιά μιας φτωχής, λαϊκής οικογένειας. Οι παππούδες Μικρασιάτες πρόσφυγες, ο πατέρας ψαράς, η μάνα στο σπίτι που με χίλια ζόρια απέκτησαν. Στα έντεκα χρόνια της την έστειλαν με τον μικρότερο αδελφό της στη γιαγιά τους στην Πτολεμαΐδα να τελειώσουν εκεί το σχολείο. Όμως έναν χρόνο μετά έβαλαν τα παιδιά στο οικοτροφείο, γιατί ούτε εκεί μπορούσαν να τα συντηρήσουν. Τα παράτησε στην Α’ Λυκείου για να επιστρέψει στη Σκάλα και να δουλέψει κοντά στον πατέρα της, καθώς έλεγε, αν και δεν την έπαιρναν ποτέ στη βάρκα. Ο κύριος λόγος, ωστόσο, ήταν ότι η ασυμφωνία του βιολογικού με το κοινωνικό της φύλο γινόταν πλέον δυσβάστακτη: «Πάντα ήξερα ότι ήμουν ένα διαφορετικό παιδί, αλλά δεν φαινόταν η διαφορά, γιατί δεν είχα αρχίσει να ενδιαφέρομαι για το αντίθετο φύλο, που για εμένα ήταν τα αγόρια. Στα δεκαεφτά μου, πια, είπα στους δικούς μου ότι θέλω να κάνω εγχείρηση για να αλλάξω φύλο» έλεγε, μια επιθυμία που δεν κρυβόταν πια – ο ίδιος ο μικρότερος αδερφός της την αποκαλούσε κοροϊδευτικά «γυναίκα». Εκείνοι έγιναν έξαλλοι, πίστευαν ότι τρελάθηκε, την πήγαν σε γιατρούς, πίστευαν ότι θα την έστρωνε ο στρατός, όμως στην Αθήνα, όπου παρουσιάστηκε, την απέλυσαν σε λίγες μέρες λόγω «τρανσεξουαλισμού». Στην ιδιωτική κλινική «Μαρκομιχελάκειον» της γράφουν τέσσερα διαφορετικά ψυχοφάρμακα, τα οποία, καθώς αφηγούνταν, δεν ήθελε να λαμβάνει – για περίπου μια τριετία θα παραμείνει στην πρωτεύουσα, αλητεύοντας. Κοιμόταν, έλεγε, σε πάρκα, παγκάκια και στοές, ζώντας ουσιαστικά «από την καλοσύνη των ξένων». Μην μπορώντας να ριζώσει πουθενά, επέστρεψε στον τόπο της που δεν εγκατέλειψε έκτοτε – ακόμα και στη Μυτιλήνη πολύ σπάνια κατέβαινε. Έζησε επί μακρόν με μόνη συντροφιά τη μάνα της, την οποία υπεραγαπούσε, όσο κι αν την καταπίεζε, και τον πατέρα της, που ναι μεν τον χαρακτήριζε απόμακρο, μέθυσο και άστατο, ούτε όμως για εκείνον είχε κακό λόγο, όπως για κανέναν. «Κάθε κύτταρό μου είναι γεμάτο αγάπη, θέλω όλος ο κόσμος να είναι ευτυχισμένος!» έλεγε στην Πάολα Ρεβενιώτη στο ντοκιμαντέρ της Η Πάολα συναντά τη Δήμητρα («Vice», 2017). Όλους τους δικαιολογούσε, αλλά σε μια άλλη αποστροφή ομολογούσε ότι δεν ήθελε κανέναν, ούτε καν τα αδέρφια της, γιατί κανείς ποτέ δεν της είχε σταθεί σε τίποτα, «μόνος μου τα πέρασα και τα ξεπέρασα όλα τα δύσκολα». Όσο για τα ψυχοφάρμακα, που, καθώς έλεγε, της βάζανε στο φαΐ κρυφά οι δικοί της για χρόνια, εθίζοντάς τη σε αυτά, μολονότι όταν το αντιλήφθηκε πειράχτηκε πολύ –«δεν θα το έκανα αυτό ούτε σε ζώο, θα σεβόμουν την ελευθερία του»–, κακία πάλι δεν κρατούσε: «Ε, τους καταλάβαινα, ακόμα κι εγώ δυσκολευόμουν να αποδεχτώ τον εαυτό μου». Συμπλήρωνε, μάλιστα, ότι αν αποκτούσε παιδιά, θα τα μεγάλωνε «ανεξάρτητα κι ελεύθερα να διαλέξουν τα ίδια πώς θα ζήσουν».

10.6.21 – lifo

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η Λέσβος στο παγκόσμιο προσκήνιο

ΕΊΧΕ «ΚΑΛΟΜΆΘΕΙ» ΚΑΙ ΤΏΡΑ ΈΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΈΨΕΙ ΣΤΗΝ ΑΦΆΝΕΙΑ ΚΑΙ ΜΑΖΊ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΕΡΙΘΏΡΙΟ ΌΠΟΥ ΒΡΙΣΚΌΤΑΝ, ΠΙΘΑΝΌΝ ΜΕ ΑΚΌΜΑ ΧΕΙΡΌΤΕΡΟΥΣ ΌΡΟΥΣ, ΚΑΘΏΣ ΟΎΤΕ ΤΑ ΑΔΈΛΦΙΑ ΤΗΣ ΟΎΤΕ ΚΑΙ ΠΟΛΛΟΊ ΣΥΓΧΩΡΙΑΝΟΊ ΣΥΜΜΕΡΊΖΟΝΤΑΝ ΑΥΤΌ ΤΟ «COMING OUT». «ΔΕΝ ΤΟΥ ΣΥΓΧΩΡΟΎΣΑΝ ΠΟΥ ΦΕΡΌΤΑΝ ΩΣ ΝΤΊΒΑ, ΕΝΏ ΤΟΝ ΕΊΧΑΝ ΠΡΙΝ ΤΟΥ ΚΛΌΤΣΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΠΆΤΣΟΥ, ΟΎΤΕ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΎΣΕ ΝΑ ΓΥΡΊΣΕΙ ΣΤΟΝ ΠΑΛΙΌ ΤΟΥ ΕΑΥΤΌ». ΤΖEΛΗ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡIΟΥ

22 lifo – 10.6.21

Όταν πια έχασε και τη μητέρα της, η Δήμητρα ένιωσε επιτέλους ελεύθερη να εξερευνήσει τη θηλυκή της φύση. Άρχισε να παραγγέλνει και να φορά γυναικεία ρούχα, αρχικά μόνο στο σπίτι, ύστερα και έξω. Σε ρούχα, στολίδια και CD (από Μαρινέλλα και Πρωτοψάλτη μέχρι Μούσχουρη και Βίκυ Λέανδρος) ξόδευε το υστέρημά της. Μόνη της άλλη διασκέδαση οι μακρινοί περίπατοι και το κολύμπι σε ερημικές παραλίες. Για σεξ ή, έστω, απλό φλερτ ούτε λόγος – η ίδια αφηγούνταν πως μοναδικός της έρωτας, πέρα από μια πλατωνική σχέση στο σχολείο, ήταν ένας «αγριοτσόμπανος» της περιοχής που την περιτριγύριζε. Τον είδε, έλεγε στην Πάολα, «με τα μάτια της καρδιάς» γιατί «ήταν αυθεντικός» και συνευρέθηκαν μερικές φορές, είχαν περάσει όμως αρκετά χρόνια από τότε. Η καταφρόνια και ο στιγματισμός καλά κρατούσαν, ώσπου, με το ξέσπασμα της προσφυγικής κρίσης, το μικρό και άσημο ψαροχώρι της έγινε παγκόσμια γνωστό, όντας ο κυριότερος προορισμός για τα πλεούμενα των κυνηγημένων. Εκτός από πρόσφυγες, η Σκάλα Συκαμιάς γέμισε δημοσιογράφους, αλληλέγγυους, μέλη ΜΚΟ και ανθρωπιστικών οργανώσεων από πολλές χώρες. Η αποκάλυψη ότι μέσα σε όλον εκείνο τον χαμό και σε ένα τέτοιο μέρος κυκλοφορούσε μια φιγούρα απροσδιόριστου φύλου ντυμένη γυναικεία, με κόκκινα, κατά προτίμηση, φορέματα και μπότες, έκανε τη Δήμητρα viral. Πολλοί έσπευσαν να τη γνωρίσουν, να τη φωτογραφίσουν και να τη βιντεοσκοπήσουν, η ιστορία της μαθεύτηκε και διεθνοποιήθηκε, το θάρρος, η απλότητα, η καλοσύνη και η παιδική αθωότητα που διατηρούσε συγκινούσαν. Το 2016 τη συναντά τυχαία και η σκηνοθέτιδα Τζέλη Χατζηδημητρίου. Λέσβια κι εκείνη, εντυπωσιάστηκε, λέει, βλέποντάς τη να χορεύει ελληνικά τραγούδια με ένα κόκκινο φόρεμα μπροστά στο σπίτι της, στη μέση του δρόμου, συντροφιά με τη γάτα της. Θυμάται πόσο γλύκανε το πρόσωπό της όταν της παίνεψε το φόρεμα, ήταν για εκείνη δείγμα αποδοχής και τρυφερότητας. Αφού γνωρίστηκαν, της είπε την ιδέα για το ντοκιμαντέρ, δέχτηκε, διατήρησαν σχέσεις και μετά το γύρισμα. Η Τζέλη τη νοιαζόταν και την επισκεπτόταν, λέει, τακτικά, «γνώριζα, βλέπεις, πολύ καλά τι σημαίνει να είσαι διαφορετικός σε έναν μικρό τόπο». Παρότι, όμως, την παρακάλεσε θερμά να πάνε μαζί στην προβολή του ντοκιμαντέρ είτε στην Ερεσό, όπου θα μπορούσε κιόλας να κινηθεί πολύ πιο ελεύθερα, είτε στη Μυτιλήνη, στάθηκε αμετάπειστη. Επιπλέον, όσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερο παραμελούσε τον εαυτό της και το κατάλυμά της, ενώ και η συμπεριφορά της εκτραχυνόταν. Οι μοναχικοί περίπατοι είχαν μεγαλώσει, έκανε πολλά χιλιόμετρα και χανόταν για ώρες ή και μέρες. Οι θρησκευτικές αναφορές –μίλαγε συχνά, ακόμα και στα ντοκιμαντέρ, για τον Χριστό, που αποκαλούσε «φίλο, αδελφό κι εραστή», ό,τι της έλειπε δηλαδή, το δε σπίτι της ήταν γεμάτο εικόνες– εντάθηκαν κι αυτές. Μια βασική αιτία αυτής της εξέλιξης φαίνεται να είναι ότι, εκεί που αίφνης είχε γίνει μια κάποια διασημότητα, σχεδόν «αξιοθέατο», με ό,τι αυτό συνεπάγεται, κανείς δεν ασχολούνταν πια μαζί της, ούτε και με το χωριό, καθώς οι προσφυγικές ροές αφενός μειώνονταν, αφετέρου κατευθύνονταν πλέον και αλλού. Γεγονός που την αναστάτωσε, καθώς είχε «καλομάθει» και τώρα έπρεπε να επιστρέψει στην αφάνεια και μαζί στο κοινωνικό περιθώριο όπου βρισκόταν, πιθανόν με ακόμα χειρότερους όρους, καθώς ούτε τα αδέλφια της ούτε και πολλοί συγχωριανοί συμμερίζονταν αυτό το «coming out». «Δεν του συγχωρούσαν που φερόταν ως ντίβα, ενώ τον είχαν πριν του κλότσου και του μπάτσου, ούτε και μπορούσε να γυρίσει στον παλιό του εαυτό» θα πει η Τζέλη. Να μετακομίσει, πάλι, αδύνατο – πώς και πού να πήγαινε;

Βία και εγκατάλειψη Κερασάκι στην τούρτα, μια παρέα ανηλίκων που άρχισε να την παρενοχλεί τον περσινό χειμώνα, βρίσκοντας στο άτομό της τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο. Στις 28/12, η ιστοσελίδα stonisi.gr γράφει για ένα περιστατικό «απίστευτης βαρβαρότητας», για «μια ομάδα νέων παιδιών, αγοριών και κοριτσιών ακόμα και 12 έως 14 ετών, που με λογικές συμμορίας εισβάλλουν στο σπίτι του και επιδίδονται σε απρέπειες. Τις οποίες καταγράφουν με τα κινητά τους τηλέφωνα και μεταδίδουν στο διαδίκτυο». Δημοσιοποιεί, μάλιστα, ένα τέτοιο βίντεο με θολωμένα χαρακτηριστικά, «θέλοντας να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της ασκούμενης βίας σε βάρος ενός διαφορετικού και με ιδιαίτερες ανάγκες ανθρώπου. Γεγονότα που αποτελούν σοβαρές παραβάσεις του ποινικού κώδικα αλλά και των κανόνων ανθρωπιάς και συμβίωσης». Η είδηση και το βίντεο γρήγορα αναπαράγονται, το δεύτερο θα κατέβει από το ίντερνετ ύστερα από διαμαρτυρίες ακτιβιστών. Κάποιοι συγχωριανοί μιλάνε στο lesvosnews.gr για «πολύ οξυμμένες σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών»(!), ισχυρίζονται ότι η Δήμητρα τα καλούσε σπίτι της «για να διασκεδάσουν» –κάτι που, πάντως, καθόλου δεν συναγόταν από το εν λόγω βίντεο–, επιμένουν ότι τα παιδιά αυτά, όπως και όλο το χωριό, «τον αγαπά και τον στηρίζει όσο κανείς», ενώ με αυτά που κάνει «οπουδήποτε αλλού θα τον ξεφώνιζαν», ότι «οι αλληλέγγυοι

φταίνε που φούσκωσαν τα μυαλά αυτού του δύστυχου ανθρώπου με συνεντεύξεις και δημοσιότητα και μετά εξαφανίστηκαν». Δικαιολογίες τόσο αβάσιμες, ώστε ο ίδιος ο συντάκτης του ρεπορτάζ να αναρωτιέται: «Αν πράγματι τον αγαπάνε τον Δημήτρη τα παιδιά, γιατί τον γελοιοποιούν, γιατί δεν τον φροντίζουν; Αν έχει τόσους ανθρώπους που τον νοιάζονται στο χωριό, πώς γίνεται να καταρρέει το σπίτι του, να μην έχει κανέναν δίπλα του ούτε στις γιορτές;». Διότι, βέβαια, κανείς δεν εξήγησε γιατί τον είχε απομονώσει το χωριό πολύ προτού ενσκήψει η «μάστιγα» των αλληλέγγυων. Γιατί ούτε στο καφενείο δεν πατούσε, γιατί οι ίδιοι οι συγγενείς αδιαφορούσαν πλήρως, παρότι εκείνη, καθώς έλεγε, τους επισκεπτόταν παλιότερα και τους έκανε και δώρα; Αν κάτι τους ένοιαζε ήταν να της πάρουν το σπίτι, ισχυριζόταν. Ο μεγάλος αδελφός της βγαίνει στον ΑΝΤ1, λέγοντας ανερυθρίαστα ότι «εδώ και χρόνια δεν έπαιρνε τα φάρμακά του, φώναζε στα μαγαζιά και τραγουδούσε δυνατά… εδώ στο χωριό δεν τον θέλει κανένας έτσι όπως είναι».

Η εξαφάνιση και τα αναπάντητα ερωτήματα Το επεισόδιο λαμβάνει διαστάσεις, πολλοί άνθρωποι ευαισθητοποιούνται, κανείς όμως δεν μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά. Η Δήμητρα δεν έχει καν τηλέφωνο. Κάπου τότε ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. Οι συγγενείς αποφασίζουν να την κλείσουν σε ίδρυμα. Όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ξεκαθαριστεί ακόμα –δεν ανοίγουν εύκολα τα στόματα σε τέτοιες περιπτώσεις– πότε ακριβώς βγήκε η εισαγγελική εντολή και μεταφέρθηκε με αστυνομική συνοδεία στο ψυχιατρικό τμήμα του Νοσοκομείου της Μυτιλήνης ούτε πότε ακριβώς μετήχθη στο Δρομοκαΐτειο και με τι διάγνωση. Από τη διεύθυνση, πάντως, υποστηρίζουν ότι η φαρμακευτική αγωγή που της χορήγησαν είχε πολύ καλά αποτελέσματα, ότι ο άνθρωπος «είχε ηρεμήσει» και η βελτίωση ήταν τέτοια, ώστε λίγο πριν από την εξαφάνιση ήταν να τον πάνε σε εξωτερική δομή. Είπαν ότι, όταν διαπίστωσαν πως είχε φύγει, ειδοποίησαν αμέσως τους οικείους της και την αστυνομία, είπαν ακόμα ότι η ίδια η Δήμητρα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να επιστρέψει σπίτι της, εκεί όπου, παρά τις αντιξοότητες, ένιωθε απόλυτα ελεύθερη. «Το ψυχιατρικό πλαίσιο μπορεί να είναι κόλαση για έναν άνθρωπο. Ειδικά για έναν τρανς άνθρωπο, μπορεί να είναι κόλαση επί δέκα. Όσες/οι το ξέρουμε, όσες/-οι έχουμε συνοδεύσει εκεί ανθρώπους ή έχουμε κληθεί να τους υποστηρίξουμε μετά την εισαγωγή τους, ξέρουμε ότι ο πραγματικός αγώνας ξεκινά μετά την είσοδό τους στο τμήμα. Χρειάζεται γερό στομάχι, συνειδητή πρόθεση και εμπειρία για να πιέζεις συνεχώς το ενδονοσοκομειακό σύστημα, να ξέρουν ότι τους παρακολουθείς, ότι το άτομο που είναι μέσα έχει πλάτες, κοινότητα, όριο στη δυνάμει παραβιαστικότητα... Χρειάζεται να κάνεις επίκληση στη νομοθεσία, μετά να απειλείς, μετά να ξαναγίνεσαι ήρεμη/-ος, να χειρίζεσαι, να βρίσκεις γνωστούς συναδέλφους που έχουν κάποιον άλλο γνωστό μέσα στο τμήμα, να βρίσκεις τρόπους να ξεγλιστράς από την παραβιαστικότητα ενός δυνάμει εγκληματικού συστήματος» λέει η Έλενα-Όλγα Χρηστίδη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, καθηγήτρια στο Πάντειο και επιστημονική συνυπεύθυνη του Orlando lgbt+. Θα αναφερθεί, επιπλέον, στο «τρανσφοβικό και ψυχιατρικοφοβικό» κοινωνικό πλαίσιο, στο bullying, σε ανεπαρκείς έως ανύπαρκτες ψυχιατρικές υπηρεσίες, στην έστω καλοπροαίρετη εργαλειοποίηση τέτοιων ανθρώπων ακόμα και από ένα κομμάτι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, θα συμφωνήσουμε στην αναγκαιότητα δημιουργίας ενός «rainbow» καταφυγίου με τις δέουσες προδιαγραφές. Στο μεταξύ, ας έχουμε τα μάτια, τα αυτιά και τις κεραίες μας σε εγρήγορση για την εξαφανισμένη Δήμητρα. Γιατί τόσο σε εκείνη όσο και σε όποιο άλλο άτομο βρέθηκε, βρίσκεται ή θα βρεθεί στη θέση αυτή αξίζει ένα ουσιαστικότερο νοιάξιμο, μια καλύτερη προοπτική, μια θερμότερη αγκαλιά.

* Ο άνθρωπος άκουγε στο Δημήτρης-Δημητράκης, όπως συνήθως συστηνόταν, άκουγε και στο Δήμητρα-Δημητρούλα, αν και συχνά του τα απηύθυναν ειρωνικά. Δήλωνε κιόλας ότι δεν τον νοιάζει, αφού «το ρόδο, όπως και να το πεις, είναι ρόδο». Με βάση τα θέλω της, είναι βέβαια ευνόητο ότι, αν ολοκλήρωνε τον επαναπροσδιορισμό φύλου που πάντα επιθυμούσε, θα κρατούσε τη θηλυκή ονομασία με την οποία έγινε και ευρύτερα γνωστή· εύλογα προτιμήθηκε λοιπόν αυτή η εκδοχή. Διατηρήθηκε, όμως, και το αρσενικό γένος σε κάποια σημεία, είτε όπου αυτό χρησιμοποιούνταν συναινετικά είτε όπου έτσι αναφερόταν.

10.6.21 – lifo

23

ΚΟΜΙΚ

ΓΥΜΝΑ ΟΣΤΑ ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΌ GRAPHIC NOVEL ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΈΝΗ ΠΑΠΑΜΆΡΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ KANELLOS COB ΈΝΑΣ ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΈΝΑ ΡΟΜΠΌΤ ΣΥΜΒΙΏΝΟΥΝ ΣΤΟ ΜΑΚΡΙΝΌ ΜΈΛΛΟΝ, ΜΕΤΆ ΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑΣ, ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΎΝ ΝΑ ΕΠΙΒΙΏΣΟΥΝ ΣΕ ΈΝΑ (ΕΛΛΗΝΙΚΌ) ΤΟΠΊΟ ΠΛΉΡΟΥΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉΣ. ΑΠΌ ΤΟΝ M. HULOT

24 lifo – 10.6.21

10.6.21 – lifo

25

ΚΟΜΙΚ

26 lifo – 10.6.21

10.6.21 – lifo

27

VINIETA

28 lifo – 10.6.21

10.6.21 – lifo

29

VINIETA ΚΟΜΙΚ

30 lifo – 10.6.21

10.6.21 – lifo

31

ΚΟΜΙΚ

32 lifo – 10.6.21

Το ελληνικό στοιχείο δηλώνεται και από τα υπερμεγέθη αγάλματα που δεν ξέρεις τι είναι – είναι θεοί, είναι ήρωες, σημαίνουσες προσωπικότητες; Απλώς βρίσκονται στο τοπίο και τα προσεγγίζουμε με τον ίδιο τρόπο που προσεγγίζουμε εμείς τα αρχαία σήμερα. δημοσθενησ παπαμαρκοσ

αγάλματα στο τοπίο και επειδή ο κόσμος δεν έχει ζώα, έχει μόνο φυτά, τεράστια φυτά και ερείπια, μου λέει «σκέφτομαι να υποδηλώσω την παρουσία των ζώων με αγάλματα». Δηλαδή, πρόκειται για έναν πολιτισμό που εκτιμά την εξαφανισμένη πανίδα με όρους σχεδόν θρησκευτικούς. Το ελληνικό στοιχείο δηλώνεται και από τα υπερμεγέθη αγάλματα που δεν ξέρεις τι είναι – είναι θεοί, είναι ήρωες, σημαίνουσες προσωπικότητες; Απλώς βρίσκονται στο τοπίο και τα προσεγγίζουμε με τον ίδιο τρόπο που προσεγγίζουμε εμείς τα αρχαία σήμερα. Μετά, θέλαμε να παίξουμε και με την ποπ κουλτούρα και βάλαμε μια τοιχογραφία του David Dowie, που έχει θεοποιηθεί 2000 χρόνια μετά, ή τον Βελουχιώτη. Θυμάμαι, μου στέλνει ένα μήνυμα και μου λέει «πες μου τρία πρόσωπα που θα ’θελες να δεις στο κόμικ, τα τρία που σου έρχονται τώρα στο μυαλό», και του απαντάω «Tesla, Βελουχιώτης, Bowie» – και τους έβαλε και τους τρεις!

— Βλέπουμε δύο οντότητες που συμβιώνουν, έναν άνθρωπο και ένα ρομπότ, αλλά τι έχει συμβεί στον κόσμο; Δ.Π.: Ο κόσμος τεχνολογικά και πολιτισμικά είναι πολύ ανεπτυγμένος, ανήκει σε μια διαπλανητική συνομοσπονδία, η οποία είναι εμπορική λίγκα, μια υπερκαπιταλιστική διαπλανητική ομοσπονδία όπου όλα μετριούνται με το χρήμα. Κάθε πλανήτης είναι αυτόνομος ουσιαστικά, υπάρχουν κάποιοι κοινοί θεσμοί, αλλά μέχρι εκεί. Το κομμάτι artificial intelligence, ρομπότ, έχει προχωρήσει πάρα πολύ, αλλά αυτό που δεν καταφέρνουν να διακρίνουν είναι ότι δεν έχουν λυθεί τα θέματά τους, γι’ αυτό καταλήγουν σε έναν παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο. Οπότε ο πλανήτης καταστρέφεται, ερημώνονται σχεδόν τα πάντα, εξαφανίζεται η πανίδα, εξαφανίζεται το 98% του ανθρώπινου πληθυσμού και πολύ σημαντικό ρόλο στην ερήμωση παίζει το ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου καταφεύγουν στις μηχανές, σε σκελετούς που έχουν φτιάξει και είναι σαν ρομπότ, ακριβώς για να μπορέσουν να συνεχίσουν τον πόλεμο μέχρις εσχάτων. Όλος ο πλανήτης γίνεται ραδιενεργή ζώνη και, αντί να τα παρατήσουν και να φτάσουν σε εκεχειρία, για να μην εξαφανιστούν, χρησιμοποιούν τις μηχανές ώστε να συνεχίσουν τον πόλεμο μέχρι τέλους. Εκεί γίνεται το ατύχημα που περιγράφεται στο κόμικ και αυτό που είχε ξεκινήσει με τον πυρηνικό πόλεμο το τελειώνουν οι μηχανές, εξαφανίζουν την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Δέκα χρόνια μετά δεν υπάρχει τίποτα, όσοι άνθρωποι είχαν απομείνει απ’ την καταστροφή έχουν φαγωθεί σχεδόν όλοι από τα ρομπότ. Οι μηχανές έχουν μια ευφυΐα, αλλά δεν είναι αντίστοιχη της ανθρώπινης και δεν δημιουργούν δικό τους πολιτισμό. Είναι σαν άγρια ζώα, γιατί δεν αποκτούν πολιτισμό, συνείδηση κ.λπ. και δεν λύνουν το θέμα της ενέργειας, οπότε κυνηγούν ανθρώπους και τρέφονται από αυτούς, γιατί προ καταστροφής είχαν σχεδιαστεί να παίρνουν ενέργεια από το ανθρώπινο σώμα.

— Και οι άνθρωποι είναι κανίβαλοι. Δ.Π.: Αυτό το βλέπουμε κυρίως στον κεντρικό χαρακτήρα. Στον οικισμό π.χ. δεν δείχνουμε με ποιον τρόπο λειτουργεί αυτή η κοινωνία. Η σκέψη ήταν ότι είναι vegetarian, αφού δεν υπάρχει πανίδα, άρα έχουν εξελίξει και τα χωράφια, τα οποία δεν τα δείχνουμε όμως, γιατί θα ήταν πάρα πολύ επεξηγηματικό. Η τεχνολογία, ωστόσο, είναι τόσο αναπτυγμένη, που μπορούν να έχουν συνθετικό κρέας, συνθετικές τροφές κ.λπ., οπότε το θέμα της τροφής το έχουν λυμένο. Όσοι είναι εκτός οικισμού αφήνουμε να εννοηθεί ότι έχουν εξαφανιστεί ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν πόροι. Δεν αναφέρουμε αν υπάρχουν επιζώντες και πώς τα έχουν καταφέρει. Αλλά ο κεντρικός χαρακτήρας έχει επιλέξει να τρώει ό,τι πετάει το Θ.Ω.Ρ.Α.Κ.Σ., αυτή είναι και η συμφωνία που έχουν κάνει. Το

ρομπότ τρώει τον άνθρωπο που πιάνει και όταν τελειώσει μαζί του, αυτός πλέον δεν έχει συνείδηση, λογική, καμία σωματική λειτουργία, και ο άνθρωπος που συμβιώνει με το ρομπότ τρώει αυτό το απόρριμμα.

K.C.: Στην ουσία αυτό είναι και το φιλοσοφικό ερώτημα που θέτει ο Δημοσθένης: τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τη σκέψη, αν παραμένει άνθρωπος χωρίς τη λογική και τη συνείδηση.

— Όλος ο κόσμος βαδίζει προς τον θάνατο. Τα Β.Α.Κ.Χ.Α.Ι. τι είναι; Δ.Π.: Είναι τα κακά ρομπότ, οι μηχανές από τις οποίες ξεκίνησε το κακό. Δηλαδή ήταν τα πρώτα στα οποία εμφανίστηκε η «μετάλλαξη» της νοημοσύνης τους, που μπερδεύτηκε με τη νοημοσύνη των πιλότων τους. Και μετά, με όρους ιού, μεταδόθηκε και στις υπόλοιπες μηχανές. Οπότε, είναι κάπως ο ασθενής μηδέν.

— Η γυναίκα από πού έρχεται; Δ.Π.: Είναι απεσταλμένη της διαπλανητικής ομοσπονδίας, που έχει κάποιους θεσμούς ομοσπονδιακούς, κάτι σαν στρατό, και προέρχεται από ένα φυλάκιο-παρατηρητήριο εκτός πλανήτη, το οποίο είναι και ένας σύνδεσμος του πλανήτη με τη συνομοσπονδία. Έρχεται να τσεκάρει γιατί εδώ και πολύ καιρό δεν λαμβάνουν σήματα απ’ τον πλανήτη. Είναι σαν μια Ευρωπαϊκή Ένωση πολύ αποκεντρωμένη, όπου δεν υπάρχει πάντοτε δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας και ξαφνικά υπάρχει μια τρύπα, δηλαδή εξαφανίζεται μια χώρα και δεν δίνει σήμα, δεν υπάρχει επικοινωνία κανενός τύπου. Στέλνουν ανιχνευτές να δουν τι συμβαίνει. Ελέγχουν ένα ολόκληρο ηλιακό σύστημα.

— Είναι η μοίρα μας η καταστροφή; Δ.Π.: Είναι μια πιθανή μοίρα. Είναι σίγουρα το πιο απαισιόδοξο σενάριο, αλλά με ενδιέφερε πολύ αυτό. Υπάρχει διάχυτη αισιοδοξία πως ό,τι και να γίνεται, στο τέλος θα τα καταφέρουμε. Στα Γυμνά Οστά είναι η άλλη όψη του νομίσματος, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν τα καταφέρνουμε. Κι όπως άλλα είδη ζώων έχουν εξαφανιστεί για διάφορους λόγους, έτσι μπορεί να εξαφανιστεί και ο άνθρωπος. Βλέπεις την αλαζονεία στον δυτικό κόσμο, που έχει μεγάλη πίστη στις δυνάμεις και στα επιτεύγματά του, πως ό,τι και να συμβεί μπορούμε να το διορθώσουμε. Για παράδειγμα, καταρρέουν τα οικοσυστήματα και λες ότι σε πέντε χρόνια θα τα έχουμε επαναφέρει, που δεν ισχύει. Ξεφεύγει μια σύγκρουση ακριβώς επειδή καμία πλευρά δεν έχει υπολογίσει ότι μπορεί να συμβεί το ατύχημα, αφού αφήνεται στα χέρια ανθρώπων που δεν μπορούν να συνεννοηθούν τελικά. Αυτό που κάποια στιγμή λέει το κείμενο, ότι η μεγαλύτερή μας αρετή είναι να αντιμετωπίζουμε την πρόκληση και κάθε αντιξοότητα και να πουσάρουμε προς το μέλλον, είναι αυτό που τελικά καταστρέφει τον κόσμο, γιατί, ουσιαστικά, όταν γίνεται ο πυρηνικός πόλεμος, αντί να πούνε «το τερματίσαμε», λένε «όχι, είναι μία ακόμα δυσκολία που θα την ξεπεράσουμε. Θα συνεχίσουμε τον πόλεμο». Γιατί αυτοί δεν πλήττονται στο πρώτο κύμα, έχουν το προνόμιο της άνεσης. Για μένα το κόμικ έχει απόλυτα πολιτικό statement.

Η εικονογράφηση είναι από σελίδες του κόμικ και αποκλειστικα σχέδια από τις δοκιμές του Kanellos Cob. Ta «Γυμνά Oστά» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Polaris.

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Ε

ίναι ένας πλανήτης στο μέλλον, χιλιάδες χρόνια μετά, κατεστραμμένος, «αμετάκλητα απολεσθείς» για την ανθρωπότητα, κι ένας κόσμος έρημος, με τις ανθρωποφάγες μηχανές να κυριαρχούν. Μέσα εκεί ένας άνθρωπος και ένα ρομπότ αναπτύσσουν μια απρόσμενη, συμβιωτική σχέση για να αντιμετωπίσουν τη φρίκη της ραδιενέργειας και των άλλων μηχανών. Αυτό είναι το βασικό μοτίβο του αριστουργηματικού graphic novel Γυμνά Οστά που εμπνεύστηκε και έγραψε ο Δημοσθένης Παπαμάρκος και σχεδίασε ο Kanellos Cob, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Polaris. Αδίστακτοι κυνηγοί οι δυο τους και απελπισμένοι νεκροφάγοι σε ένα περιβάλλον όπου η επιβίωση είναι μια διαρκής άσκηση στη βία και τη σκληρότητα, συναντούν μια γυναίκα, απεσταλμένη της διαγαλαξιακής ομοσπονδίας, που έρχεται να τσεκάρει τι έγινε στη Γη και σταμάτησε κάθε ίχνος επικοινωνίας. Η επαφή μαζί της θα τους κάνει να αμφισβητήσουν την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων και θα τους φέρει αντιμέτωπους με κάτι που πίστευαν πως έχει οριστικά χαθεί – την ελπίδα. Η έκπληξη στο ραντεβού για τη συνέντευξη είναι ότι είναι η πρώτη φορά που οι δυο τους συναντιούνται από κοντά μετά τον Φλεβάρη του 2020, που ξεκίνησε η αρχική ιδέα. Από τότε πέρασαν δύο καραντίνες δουλεύοντας το concept –ο καθένας από το σπίτι του– μέχρι και τον φετινό Απρίλιο, που ολοκληρώθηκε η δημιουργία του. «Η ιδέα είχε ξεκινήσει από τον “Μπλε Κομήτη”», λέει ο Δημοσθένης, «αλλά εκεί υπήρχαν πολύ συγκεκριμένοι περιορισμοί. Επειδή ήταν σε επεισόδια, είχα κάνει σε αρκετά πράγματα εκπτώσεις όσον αφορά την έκτασή τους, οπότε έγινε σημαντική ανακαίνιση σεναρίου, και όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε με τον Κανέλλο, το ξαναφτιάξαμε από την αρχή». «Του είπα ότι πάμε προς τη γαλλική σχολή στο σχέδιο, προς Moebius, για να καταλάβει και την αισθητική που είχα στο μυαλό μου. Και τα βρήκαμε» συνεχίζει ο Κανέλλος.

— Πού διαδραματίζεται; Δ.Π.: Στο μυαλό μου είχα τη δική μας Γη, περισσότερο γιατί με βοηθούσε στις αναφορές. Η γεωγραφία όπου κινούνται οι ήρωες είναι κάπου μεταξύ Πελοποννήσου, Μυκηνών και Δελφών. Με βοηθούσε να το έχω στο μυαλό μου έτσι, και για το κομμάτι το αισθητικό, και για το κομμάτι το πρακτικό, δηλαδή για την αλληλουχία των ημερών στον χρόνο της αφήγησης. Συν το ότι είχαμε πει απ’ την αρχή ότι θέλουμε να διαδραματίζεται σε ελληνικό τοπίο, με πολύ φως, ξεραΐλα, θάλασσα. Θέλαμε να βλέπεις τον ναό στο Σούνιο και να αναρωτιέσαι, να είναι ανοιχτό στην ερμηνεία γενικά.

K.C.: Ο Δημοσθένης μού είπε: «Το φαντάζομαι σε μια Ελλάδα δύο χιλιάδες χρόνια από τώρα», που σημαίνει ότι έχεις χτίσιμο και γκρέμισμα πολιτισμών γενικότερα σε όλη αυτήν τη διάρκεια, αλλά τα στοιχεία που χρησιμοποίησα ήταν κάτι πιο εξελιγμένο, που να θυμίζει κάπως την Ελλάδα. Και αυτό είναι που σε κάνει να αναρωτιέσαι, είναι, δεν είναι; Δ.Π.: Είναι ένας κόσμος με επάλληλες στρώσεις πολιτισμών και το κομμάτι της μνήμης, τι είναι αρχαίο και τι παλιό, είναι λίγο μπερδεμένο, οπότε, στον κόσμο των Γυμνών Οστών όλη η αρχαιότητα είναι το δικό μας σήμερα. Η δική μας αρχαιότητα είναι κάτι τελείως ξεχασμένο. Ήθελα να πάρουμε στοιχεία από την αρχαιότητα και να τα αναπλάσουμε ελεύθερα, όπως κάνουν οι τάσεις του νεοκλασικισμού, του αρ νουβό κ.λπ. Κάπου στο μακρινό μέλλον μια αρχιτεκτονική μόδα έχει επιστρέψει, αλλά δεν είναι και ακριβώς όπως την ξέρουμε. Γι’ αυτό υπάρχουν στοιχεία μπρουταλισμού στην αρχιτεκτονική και αρ νουβό. Το άλλο που έχει κάνει ο Κανέλλος είναι ότι ενέταξε μεγάλα κεφάλια ή

10.6.21 – lifo

33

CITY VIBES

34 lifo – 10.6.21

Η ΤΆΣΗ ΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΉ ΣΕ ΔΗΜΌΣΙΟΥΣ ΧΏΡΟΥΣ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΊΝΑΣ ΈΓΙΝΕ ΣΥΝΉΘΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΊΖΕΤΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΆ ΣΕ ΠΆΡΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΧΤΆ ΜΈΡΗ.

υπαίθρια μέρη για να

γυμναστείς δωρεάν

στην Αθήνα ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΨΩΜΙΑΔΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ 10.6.21 – lifo

35

CITY VIBES

Η

άσκηση κάθε είδους, πέρα από τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία και την καλή κατάσταση του σώματος, ήταν μια διέξοδος μέσα στην καραντίνα, ένας λόγος για να βγεις από το σπίτι και να αθληθείς με ασφάλεια, τηρώντας τις αποστάσεις και τα μέτρα προστασίας. Για πολύ κόσμο η άθληση σε δημόσιους χώρους έγινε μια συνήθεια που ήρθε

για να μείνει. Με το θερμόμετρο να ανεβαίνει και τη διάρκεια της ημέρας να έχει μεγαλώσει πολύ, τα spots της πόλης που προσφέρονται για εξάσκηση κάθε είδους γεμίζουν με κόσμο όχι μόνο τα Σαββατοκύριακα αλλά και τις καθημερινές, πρωί και απόγευμα, πριν ή μετά τη δουλειά. Μέσα στα δέντρα, σε ορόσημα της πόλης, στη θάλασσα ή στην καρδιά του αστικού τοπίου, οι Αθηναίοι αθλούνται σε δημόσιους χώρους, και αθλούνται πολύ!

ΠΈΤΑΛΟ ΚΑΛΛΙΜΆΡΜΑΡΟΥ

ΠΕΔΊΟΝ ΤΟΥ ΆΡΕΩΣ

ΟΑΚΑ

ΚΠΙΣΝ

Ένα από τα πιο βασικά σημεία όσων αγαπούν τη γυμναστική σε εξωτερικούς χώρους. Προσφέρεται για τρέξιμο, αλλά και για γιόγκα ή άλλου είδους γυμναστική. Το κλασικό πέταλο των 500 μέτρων στο Καλλιμάρμαρο προσφέρει μοναδική θέα σε όσους/-ες αθλούνται: τον βράχο της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα. Πέρα από τα αρχαία μνημεία, η δροσιά που εξασφαλίζει το μικροκλίμα της περιοχής δίνει ένα επιπλέον πλεονέκτημα στο συγκεκριμένο spot. Συνδυάζεται με βόλτα στο κέντρο της πόλης. Γύρω στις επτά ο κόσμος αυξάνεται, γι’ αυτό να είστε σίγουροι πως, αν δοκιμάσετε να κάνετε τζόγκινγκ, δεν θα είστε μόνοι.

Μετά το lockdown λόγω της πανδημίας, το Πεδίον του Άρεως έγινε ένα από τα πιο hot σημεία συνάντησης του κέντρου. Με ανθρώπους όλων των ηλικιών, από μικρά παιδιά μέχρι οικογένειες και ηλικιωμένους, με το πολυπολιτισμικό στοιχείο να δημιουργεί μια ξεχωριστή εικόνα –πολλές φυλές γυμνάζονται και συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο–, τα αθλήματα που μπορεί να συναντήσει κανείς κάνουν το τοπίο πολύχρωμο, προσδίδοντάς του μεγάλο ενδιαφέρον. Σίγουρα θα τραβήξουν το βλέμμα σας οι ομάδες kick boxing που προπονούνται, ενώ ταυτόχρονα μερικά πιτσιρίκια δίπλα τους κλοτσούν μια μπάλα, έφηβοι κάνουν skate, ακροβάτες προπονούνται και φανατικοί του τζόγκινγκ τρέχουν στα μονοπάτια. Εάν θέλετε να δοκιμάσετε κάτι διαφορετικό, αυτό είναι το μέρος για να ανακαλύψετε το petanque, αλλιώς εδαφοσφαίριση. Κάποιες μέρες προπονούνται εκεί Πακιστανοί ή κάνουν αγώνες κρίκετ.

Πρόκειται για τη χαρά όποιου/-ας αγαπάει την άθληση. Η μεγάλη εξωτερική διαδρομή είναι περίπου τέσσερα χιλιόμετρα και μπαίνοντας στις εγκαταστάσεις μπορείτε να κάνετε όλων των ειδών τα αθλήματα. Στην αψίδα, που είναι περίπου πεντακόσια μέτρα, θα βρείτε πάρα πολλούς λάτρεις των ρόλερ, αφού δίνουν εκεί τα ραντεβού τους κυρίως οι πιο μικρές ηλικίες. Πριν βγείτε από τη νότια έξοδο, υπάρχει ένα σημείο που επιλέγουν πολλοί για να κάνουν TRX και γυμναστική με βαράκια, ενώ μπορεί να συναντήσετε και ομάδες γιόγκα με τα στρώματά τους πίσω από το ποδηλατοδρόμιο. Το ποδήλατο και το τρέξιμο είναι, φυσικά, οι βασικές δραστηριότητες, με τον περισσότερο κόσμο να έρχεται όταν πέφτει ο ήλιος, αφού κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν υπάρχει καθόλου σκιά.

Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος αποτελεί ένα ιδανικό μέρος για άθληση. Στη δυτική του πλευρά προσφέρει την ευκαιρία στους επισκέπτες να κάνουν καλλισθενική γυμναστική στα σύγχρονα υπαίθρια όργανα γυμναστικής που υπάρχουν διαθέσιμα, ενώ ο στίβος του χώρου είναι ανοιχτός για τρέξιμο σε καθημερινή βάση, από τις έξι το πρωί έως τα μεσάνυχτα, με ελεύθερη είσοδο για όλους. Το ταρτάν του στίβου είναι σχεδιασμένο για την απορρόφηση των κραδασμών και προσφέρει ιδανικές συνθήκες για τρέξιμο. Περιμετρικά του ΚΠΙΣΝ υπάρχει ποδηλατοδρόμος μήκους δυόμισι χιλιομέτρων, τον οποίο μπορεί κανείς να διασχίσει με ποδήλατο, ενώ κατά καιρούς γίνονται και ειδικά αθλητικά προγράμματα (στα οποία χρειάζεται εγγραφή).

36 lifo – 10.6.21

υπαίθρια μέρη για να

γυμναστείς δωρεάν

στην Αθήνα

ΆΛΣΟΣ ΣΥΓΓΡΟΎ - ΜΑΡΟΎΣΙ

ΆΛΣΟΣ ΝΈΑΣ ΣΜΎΡΝΗΣ

ΦΛΟΊΣΒΟΣ

ΆΛΣΟΣ ΠΑΠΆΓΟΥ

Ιδανικό για δρομείς κάθε είδους, που δημιουργούν τις δικές τους διαδρομές μέσα στο δάσος, το Άλσος Συγγρού αποτελεί ένα σημείο-φαινόμενο στην περιοχή του Αμαρουσίου. Μια τεράστια όαση πρασίνου στα βόρεια προάστια, που προσφέρεται για όσους κάνουν προπόνηση σε ανηφόρα, συνδυάζοντας όλες τις κλίσεις και τα χιλιόμετρα που επιθυμούν. Η βλάστηση και η μεγάλη έκταση με τους δρόμους που οδηγούν μέχρι πάνω στη λίμνη και την έπαυλη Συγγρού με το γοτθικό εκκλησάκι είναι ιδανικές για όσους αγαπούν τις προπονήσεις μεσαίας και μεγάλης διάρκειας. Το Άλσος αποτελεί και αγαπημένο spot για ποδηλασία, αφού υπάρχουν συγκεκριμένα μονοπάτια που το διαπερνούν.

Το Άλσος Νέας Σμύρνης είναι ένας «πνεύμονας» πρασίνου στην καρδιά της πόλης και ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα στην Αττική. Όλες τις ώρες της ημέρας, και φυσικά το απόγευμα ακόμη περισσότερο, είναι πολλοί οι κάτοικοι που το προτιμούν για την άθλησή τους. Έχει έκταση 50.000 τ.μ. και στους περιμετρικούς διάδρομους του μπορείς να τρέξεις, να περπατήσεις, να κάνεις ποδήλατο στους ειδικά διαμορφωμένους διαδρόμους και να αθληθείς με όποιον τρόπο επιλέξεις. Εντός του υπάρχουν δωρεάν όργανα καλλισθενικής γυμναστικής σε καλή κατάσταση, σημείο που αγαπούν όσοι αναζητούν σκιά για να κάνουν βαράκια ή να κρεμάσουν κρίκους για τις έλξεις τους. Ο κόσμος της περιοχής το αγαπάει και με το παραπάνω, γι’ αυτό να είστε σίγουροι πως θα βρείτε αρκετούς λάτρεις της άθλησης ό,τι ώρα και να το επισκεφθείτε.

Εάν ψάχνετε μια διαφορετική διαδρομή, στον Φλοίσβο μπορείτε να γυμναστείτε δίπλα στη θάλασσα. Ξεκινώντας από τη μαρίνα, πλάι στα σκάφη, όταν ο κόσμος δεν έχει αρχίσει ακόμη να μαζεύεται, μπορείτε να συνεχίσετε παραλιακά το τζόγκινγκ σας μέχρι τη μαρίνα Αλίμου, διανύοντας μια απόσταση περίπου δύο χιλιάδων μέτρων. Σε διάφορα σημεία δημιουργείται ένας φυσικός στίβος, τον οποίον οι δρομείς μπορούν να αξιοποιήσουν. Ακριβώς δίπλα στη μαρίνα υπάρχει ένα σημείο που ο νεαρόκοσμος χρησιμοποιεί για skate, ενώ στη διαδρομή σας θα βρείτε και μερικά υπαίθρια όργανα. Για ευνόητους λόγους, καλό θα ήταν να αποφύγετε τις ώρες που η παραλιακή μαζεύει πολύ κόσμο. Εάν όμως σας αρέσει η αερόβια άθληση σε εξωτερικό περιβάλλον, ο αέρας και η αίσθηση της θάλασσας θα σας αποζημιώσουν.

Στα βόρεια και κοντά στο Άλσος Χολαργού βρίσκεται το Άλσος Παπάγου, ένα προσεγμένο πάρκο, ιδανικό για γονείς και παιδιά, και φυσικά για γυμναστική κάτω από τα πεύκα. Προσφέρεται για τρέξιμο, ενώ μπορείτε να προμηθευτείτε νερό ή ό,τι άλλο χρειαστείτε από το καφέ που υπάρχει στην κάτω είσοδό του. Φυσικά, στον στίβο που υπάρχει και μπορείτε να αξιοποιήσετε θα βρείτε και πλήθος υπαίθριων οργάνων για διαφορετικούς τρόπους εκγύμνασης. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει και ένα πάρκο σκύλων, εάν θέλετε να έχετε και το κατοικίδιό σας μαζί.

10.6.21 – lifo

37

q Γεννήθηκα στη Βοστώνη, την παράκτια πόλη των ΗΠΑ. Οι γονείς μου, Κώστας και Αθηνά, ως μετανάστες, ζούσαν και εργάζονταν εκεί για πολλά χρόνια. Είχαν δικό τους εστιατόριο και ήταν μια δουλειά που απαιτούσε πολλές ώρες και αφοσίωση. Διατηρώ στο μυαλό μου αρκετές αναμνήσεις απ’ αυτά τα πρώτα χρόνια της ζωής μου. Μνήμες ευχάριστες, ανέμελα παιδικά χρόνια, ατελείωτο παιχνίδι και πάντα τριγυρισμένοι από πολλά αγαπημένα συγγενικά πρόσωπα. Στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στα Τρίκαλα, ήρθα όταν ήμουν έξι, μαζί με τον αδερφό μου και τη γιαγιά, με σκοπό να ξεκινήσουμε από την αρχή το σχολείο. Έξι χρόνια μετά πήραν τον δρόμο της επιστροφής και οι γονείς μας. Ο πατέρας μου είναι από το Ανθηρό της Αργιθέας, ενώ η μητέρα μου από το Καστράκι της Καλαμπάκας. Ουσιαστικά, είναι σαν να μοίρασαν την απόσταση, επιλέγοντας ως τόπο κατοικίας την πόλη των Τρικάλων.

Hθοποιός. Γεννήθηκε στη Βοστώνη, ζει στου Παπάγου.

με πολύ κόπο στην καινούργια τους ζωή στο εξωτερικό τούς έκανε να νιώθουν περήφανοι αλλά και ευγνώμονες γι’ αυτήν τη νέα ευκαιρία που τους δόθηκε σε μια ξένη χώρα. Τώρα πια ζουν στην Ελλάδα, στα Τρίκαλα, και ανήκουν στις περιπτώσεις των ανθρώπων που πάντοτε προσδοκούσαν την επιστροφή τους στην πατρίδα και ευτύχησαν να το πραγματοποιήσουν. Ωστόσο, θα ήθελα να ζούσαμε πιο κοντά, ώστε να έχουν πιο ενεργό ρόλο στην καθημερινότητά μας. Την ίδια αγάπη και το ίδιο νοιάξιμο που έχω λάβει από εκείνους προσπαθώ να προσφέρω κι εγώ στα δικά μου παιδιά.

q Δεν θυμάμαι να ονειρεύομαι να γίνω κάτι συγκεκριμένο. Σίγουρα ευχόμουν να κάνω μια δουλειά που να μην έχει πολλά διαβάσματα, όπως και να εργάζομαι λίγο, αλλά να πληρώνομαι καλά. Ουσιαστικά, πρόκειται για σκέψεις που απέχουν πολύ από την πραγματικότητα της δουλειάς μου. Όταν ήμουν στο λύκειο, βρέθηκα σε μια θεατρική ομάδα, κυρίως για να είμαι όσο περισσότερη ώρα γίνεται κοντά σε αγαπημένα πρόσωπα. Εκεί άρχισε να γεννιέται μέσα μου η ιδέα ότι το θέατρο είναι ένας χώρος που με ενδιαφέρει. Και καταλαβαίνοντας ότι μπορούσα να συνδυάσω την αγάπη μου για τη μουσική με τον κόσμο της υποκριτικής, αποφάσισα να δώσω εξετάσεις σε σχολή. Στην Αθήνα, λοιπόν, ήρθα το ’94-’95, αρχικά για να εργαστώ ως βοηθός του γνωστού εικαστικού Νίκου Αλεξίου. Τελικά, δεν έφυγα ποτέ. Έτσι, έναν χρόνο μετά μπήκα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

q Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει μεγάλος ή μικρός ηθοποιός. Ούτε ταλαντούχος και μη ταλαντούχος. Δεν

ΓΆΛΛΟΣ

q Οι γονείς μου ήταν άνθρωποι που έτυχε να μεγαλώσουν μέσα σε μεγάλη ανέχεια, οπότε, ό,τι κατάφεραν

πρέπει να μας ενδιαφέρουν τέτοιες ταμπέλες. Αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι να ανακαλύψουμε τον λόγο που βρισκόμαστε σ’ αυτήν τη δουλειά. Και αν αποφασίσουμε ότι θέλουμε η παρουσία μας στον χώρο να έχει διάρκεια, είναι απαραίτητο να φροντίσουμε την ανοδική μας εξέλιξη. Να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να σπάει τα όριά του, τον εγωισμό του, την ανάγκη αυτοπροβολής και να εμπιστευόμαστε τους συνεργάτες μας, τους ανθρώπους που μπορούν να μας εμπνεύσουν. Προφανώς, είναι και θέμα τύχης, αλλά είναι στο χέρι μας να βοηθάμε την προσπάθεια δημιουργίας ενός κλίματος που στο κέντρο της έχει το τρίπτυχο: αναζήτηση, συνεργασία και συνεννόηση.

ο νεοσ κοσμοσ Με τρομάζει η ταχύτατη ψηφιοποίηση των πάντων, άλλωστε είμαι παιδί μιας αναλογικής γενιάς. Ίσως ο ρόλος μας ως καλλιτεχνών τα επόμενα χρόνια να είναι ακριβώς αυτός: να θυμίζουμε την αξία της ζωντανής και αδιαμεσολάβητης εμπειρίας, αυτό το παλιό καλό live των συναυλιών και των παραστάσεων που τρέχαμε να δούμε. Στριμωξίδι, ιδρώτας. Όλα όσα τώρα μας προκαλούν τρόμο.

q Η τέχνη είναι σαν ένα πολύπλοκο ξόρκι που εκτελούμε για να κατευνάσουμε τους φόβους και τις αγωνίες που μας γεννά αυτός ο θαυμαστός, περίπλοκος κόσμος. Το αντίστοιχο του παιχνιδιού των μικρών παιδιών, μια ανακατασκευή του κόσμου για να μπορέσουμε να αντέξουμε και να ζήσουμε καλύτερα. Είναι ο τρόπος να οξύνουμε και να βαθύνουμε τις αισθήσεις μας. Μας μαθαίνει να βλέπουμε, να ακούμε, να αφουγκραζόμαστε τα φανερά και τα απόκρυφα της ζωής. Πιστεύω ότι το θέατρο αφυπνίζει τις συνειδήσεις τόσο αυτών που συμμετέχουν στον μηχανισμό του όσο και αυτών που το παρακολουθούν. Άλλες φορές πιο εμφανώς και άλλες ως προβληματισμό ή μια αίσθηση που τρυπώνει στον οργανισμό σου χωρίς να το γνωρίζεις.

q Ανήκω σε εκείνους που θεωρούν ότι κάνουμε αυτήν τη δουλειά και για την ψυχή μας. Γιατί έχουμε την ανάγκη να μοιραστούμε κοινές αγωνίες με συνεργάτες που θα μας σέβονται και θα τους σεβόμαστε. Και για να συμβεί αυτό πρέπει να βρισκόμαστε σε «υγιές» περιβάλλον. Είναι δικαίωμα και υποχρέωσή μας να δημιουργούνται συνθήκες τέτοιες που να επιτρέπουν στον εαυτό μας να ανοίγει, να επικοινωνεί, να χαρίζει και να δέχεται. Οποιοδήποτε κλίμα εκφοβισμού ή πράξη βίας, είτε ψυχολογικής είτε σωματικής, είναι καταδικαστέα. Εκτός απ’ το ότι μπορεί να καταστρέψει αυτόν που την υφίσταται, καταργεί ουσιαστικά την ίδια τη λειτουργία και αποστολή της τέχνης μας.

q Δύσκολο να χαρακτηρίσεις την εποχή μας. Κάποια πράγματα μάλλον είναι πιο εύκολο να τα κατανοήσεις όταν πάρεις μια απόσταση. Θα τολμούσα ωστόσο να πω πως μου φαίνεται μια περίοδος τρομαγμένη, ανήσυχη. Ιδιαίτερα τώρα, με την πανδημία, είναι λίγο σαν να κρατάμε όλοι την αναπνοή μας για το τι θα ακολουθήσει. Ιδιαίτερα για τη γενιά μου, που δεν έχει γνωρίσει, ευτυχώς, κανέναν πόλεμο, νιώθω πως είναι ό,τι πλησιέστερο σε αυτόν. Τα πάντα επαναπροσδιορίζονται, οι αντοχές δοκιμάζονται και οι καλλιτέχνες πρέπει να αναρωτηθούν ποια είναι η θέση τους και η στάση τους σε όλο αυτό. Είναι σαν τα πάντα να επιβραδύνονται και να επιταχύνονται ταυτόχρονα, μια περίεργη ιστορική σκουληκότρυπα, που κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς θα μας βγάλει.

AΘΗΝΑΊΟΙ

q Με τρομάζει η ταχύτατη ψηφιοποίηση των πάντων, άλλωστε είμαι παιδί μιας αναλογικής γενιάς.

38 lifo – 10.6.21

Ίσως ο ρόλος μας ως καλλιτεχνών τα επόμενα χρόνια να είναι ακριβώς αυτός: να θυμίζουμε την αξία της ζωντανής και αδιαμεσολάβητης εμπειρίας, αυτό το παλιό καλό live των συναυλιών και των παραστάσεων που τρέχαμε να δούμε. Στριμωξίδι, ιδρώτας. Όλα όσα τώρα μας προκαλούν τρόμο.

q Πάντως, κάθε καραντίνα και χειρότερα. Πριν από έναν χρόνο, κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου εγκλεισμού, αισθάνθηκα ότι ήταν μια ευκαιρία για παύση, ανασυγκρότηση, τυχόν επαναπροσδιορισμό στόχων ή αναθεώρηση προγραμμάτων και άλλα τέτοια. Καθώς όμως περνούσε ο καιρός και ξανακλεινόμασταν, αυτές οι σκέψεις αντικαταστάθηκαν από άγχος, ανασφάλεια και αγωνία για την επόμενη μέρα. Όχι μόνο για μένα αλλά για το τι θα γίνει γενικά με τον χώρο των τεχνών, που νιώθω ότι δεν ανήκει στις προτεραιότητες των κυβερνώντων. Μεγαλύτερη ευαισθησία βλέπω στη φροντίδα για το άψυχο υλικό του πολιτισμού μας παρά για το έμψυχο, για τους ανθρώπους που τον υπηρετούν, τους καλλιτέχνες.

q Όσο κι αν κατάλαβα από τις πρώτες συζητήσεις ότι ο ρόλος του Μιλτιάδη στις «Άγριες Μέλισσες» θα είναι απαιτητικός και πολυσύνθετος, δεν είχα συνειδητοποιήσει απόλυτα ποιες προϋποθέσεις θα χρειάζονταν εκ μέρους μου. Προσπαθώ να διατηρώ την επίγνωση ότι πρόκειται για μια κατασκευή, μια τεχνική λειτουργία, αλλά είναι τρομερά δύσκολο να αποφύγεις την ψυχική εμπλοκή. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα τόσο δύσκολο ρόλο. Η έγνοια μας, τόσο του σκηνοθέτη μας όσο και των υπόλοιπων συναδέλφων, σε όλες αυτές τις πολύ δύσκολες σκηνές ήταν να φροντίσουμε ώστε όλες οι ακραίες εκδηλώσεις να βρίσκονται πάντα στην κόψη. Να διατηρούν την αληθοφάνειά τους, αλλά να εκδηλώνουν ταυτόχρονα και όλη τους την ένταση. Ο κίνδυνος εδώ είναι να ξεφύγεις απ’ το μέτρο που αντέχει μια λήψη που προορίζεται για την τηλεόραση. Πράξεις, όπως ο έντονος θρήνος για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, οι αυτοτραυματισμοί, το σκίσιμο των ρούχων σε κατάσταση αλλοφροσύνης, η εν εξάλλω επίθεση σε ανθρώπους που θεωρείς θανάσιμους εχθρούς, η νοσηλεία σε ψυχιατρείο με όλες τις σκληρές πράξεις που αυτή συνοδεύει, είναι σκηνές που με τρόμαζαν κάθε φορά που διάβαζα τα νέα σενάρια που έφταναν στα χέρια μας.

απο τoν γιάννη πανταζόπουλο φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

10.6.21 – lifo

39

κα για το αν θα μπορέσει να φτάσει μέχρι το τέλος της σεζόν. Πολύ περισσότερο όταν ακούστηκε ότι η σειρά θα συνεχίσει και τρίτη χρονιά. Ο προβληματισμός μου είχε να κάνει καθαρά με τον ρόλο του Μιλτιάδη, κυρίως ως προς το στοιχείο της ψυχικής διαταραχής. Με μια τέτοια εξέλιξη ήταν αδύνατο να υπάρξει επιστροφή στην πρότερη κατάστασή του και, ταυτόχρονα, ο ρόλος θα οδηγούνταν σε μεγάλο κορεσμό, αν συνέχιζε να βρίσκεται σε τόσο μεγάλη παραφορά. Τους ίδιους προβληματισμούς είχαν, φυσικά, και οι σεναριογράφοι, οι οποίοι, έτσι κι αλλιώς, από την αρχή της σεζόν τοποθετούσαν το τέλος του ήρωα σε αυτήν ακριβώς τη φάση. Ήταν πράγματι ένας δύσκολος αποχαιρετισμός.

q Από τη συμμετοχή μου στις «Άγριες Μέλισσες» αυτό που μου έχει μείνει, τελικά, είναι ότι έζησα ένα ταξίδι σχεδόν δύο χρονών με εξαιρετικούς συνεργάτες, με μια παραγωγή που αγκάλιασε το εγχείρημα με φροντίδα, αλλά βασικά με ανθρώπους που ο καθένας, από το πόστο του, έδειξε ιδιαίτερη αγάπη και φροντίδα γι’ αυτό που κάνει. Αυτός είναι και ο λόγος που είμαι σίγουρος ότι η σειρά θα διατηρήσει όλα τα θετικά της στοιχεία και την επόμενη σεζόν.

q Όσον αφορά τα επόμενα σχέδιά μου, από τις αρχές Ιουνίου έχουμε ξεκινήσει στο Βεάκειο την παράσταση The 1821 - Η επιθεώρηση σε σκηνοθεσία Δ. Καραντζά και μουσική Φ. Δεληβοριά. Είναι μια δουλειά που αφοσιώθηκε στην έρευνα αυτού του ιδιαίτερου είδους. Προσπαθεί να αφομοιώσει τους κώδικές του, όπως αυτοί έχουν χρησιμοποιηθεί κατά το παρελθόν, αλλά και να φέρει μια φρέσκια πνοή. Βασίζεται πάνω σε εξαιρετικά κείμενα σύγχρονων συγγραφέων με διάθεση κριτικής αλλά και αυτοκριτικής.

Γιώργος Γάλλος

q Απ’ το προηγούμενο καλοκαίρι, που άρχισα να βλέπω στα σενάρια την τόσο οριακή εξέλιξη του ρόλου, αναρωτήθη-

q Χαίρομαι πολύ για την επανέναρξη των παραστάσεων και που ξαναβρίσκομαι πάνω στη σκηνή. Σε όποιο άλλο μέσο κι αν δουλεύει ένας ηθοποιός, το θέατρο έχει γι’ αυτόν κάτι το αναντικατάστατο. Έχεις μια άμεση και ζωντανή επαφή με το κοινό, την ίδια ακριβώς στιγμή που εκτελείς τη δουλειά σου. Η ενέργεια που δημιουργείται, η κοινή αναπνοή ή οι στιγμές που αυτή κόβεται, η συν-κίνηση, η δόνηση του χώρου είναι εμπειρίες απαραίτητες, τόσο γι’ αυτούς που βρίσκονται πάνω στη σκηνή όσο και για τους θεατές. Τηλεοπτικά θα είμαι στη νέα σειρά του Γιώργου Καπουτζίδη με τίτλο «Σέρρες», σε σκηνοθεσία Σταμάτη Πατρώνη. Είναι μια παραγωγή του Γ. Καραγιάννη και προορίζεται να παιχτεί στη νέα πλατφόρμα που ετοιμάζει ο AΝΤ1.

q Στην Αθήνα μου αρέσει που είναι ταυτόχρονα μια πόλη τόσο παλιά και τόσο καινούρια. Με γοητεύει να στρίβω στην οδό Πατησίων και ανάμεσα στα τρόλεϊ και στη βαβούρα το βλέμμα μου να καρφώνεται στο βάθος, στον βράχο της Ακρόπολης. Ωστόσο, δεν θα την έλεγα μοντέρνα, πιο πολύ τη νιώθω βαλκανική, μου αρέσουν η πολυμορφία και το χάος της. Όλα τα στοιχεία που κάνουν την Αθήνα ελκυστική και ενδιαφέρουσα, όμως, μπορούν ταυτόχρονα να σε κουράσουν. Γι’ αυτό φροντίζω να υπάρχει στο πρόγραμμά μου κάποια απόδραση, έστω μίας ημέρας, κάπου ήσυχα, σε ένα μέρος όπου να μπορεί το μάτι να ατενίσει σε μακρινή απόσταση. Βέβαια, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο οι μετακινήσεις όλων μας περιορίστηκαν αρκετά εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης.

q Τα αγαπημένα μου σημεία στην πόλη ποικίλλουν, αναλόγως της φάσης στην οποία βρίσκομαι ανά περίοδο. Άλλες φορές έχω ανάγκη να πάω σε ένα καφέ ή σε ένα μπαρ με πολύ κόσμο στο κέντρο της Αθήνας και άλλες φορές κάπου που να μη βλέπω αυτοκίνητα, ούτε καν παρκαρισμένα.

q Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι μη μείνω μόνος. Μου είναι απολύτως απαραίτητο να νιώθω ότι υπάρχουν αγαπημένα πρόσωπα γύρω μου, που με θέλουν στη ζωή τους. Μια λιγότερο υπαρξιακή απάντηση, με σιγουριά, είναι ότι φοβάμαι τα μικροβιολογικά εργαστήρια.

q Με τη σύζυγό μου Σταυρούλα Σιάμου είμαστε παντρεμένοι από το 2006 και έχουμε δύο παιδιά, δεκαπέντε και εννέα ετών. Προσωπικά, θεωρώ ότι καλοί γονείς είναι αυτοί που φροντίζουν να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά τους, είτε με τα λάθη τους είτε με τις σωστές επιλογές τους, αλλά πάντα κοντά τους, έτοιμοι να είναι εκεί. Να μπορούν να σταθούν δίπλα τους, να τα βοηθήσουν να μάθουν να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις. Γι’ αυτό θεωρώ ότι μέχρι να αποφασίσει κάποιος να δημιουργήσει οικογένεια, καλό θα είναι να έχει χορτάσει την εργένικη ζωή. Γιατί οι απαιτήσεις μεγαλώνουν και η κούραση αυξάνεται. Στην ταινία της ζωής σου δεν είσαι πια ο μοναδικός πρωταγωνιστής. Οι προτεραιότητές σου μετατοπίζονται. Τα παιδιά λειτουργούν κάποιες φορές ως μαύρη τρύπα που καταπίνει τα πάντα. Χρειάζεται προσοχή ώστε να μη χαθούν οι ισορροπίες, να μη χάσεις το κέντρο σου ή τον άνθρωπό σου. Κανένα βιβλίο και κανένα σύγγραμμα δεν μπορεί να σου διδάξει αυτήν τη ισορροπία. Το μαθαίνεις μόνο μέσα απ’ την προσωπική εμπειρία.

q Αγάπη και έρωτας πιστεύω ότι μπορούν να συνυπάρξουν. Απλώς πρέπει να γνωρίζουμε ότι αμφότερα έχουν ανάγκη τη φροντίδα μας. Σαν ένα ευαίσθητο φυτό που χρειάζεται καθημερινό πότισμα, που ανανεώνουμε συχνά το χώμα του για να αναπνεύσει και του εκφράζουμε την αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας.

q Όσον αφορά το αν το τέλος με τρομάζει, γνωρίζω απόλυτα ότι ο θάνατος είναι κάτι αναπόφευκτο. Όμως η έννοια του αμετάκλητου, της οριστικής απουσίας, της μετάβασης κάπου απ’ όπου δεν έχει επιστροφή είναι μια σκέψη με την οποία δεν μπορώ εύκολα να συμφιλιωθώ. Όσο τηρείται, πάντως, η σειρά προτεραιότητας στις «αναχωρήσεις», το άγχος που μου δημιουργεί η ιδέα του θανάτου μετριάζεται.

q Για μένα, ο Θεός και η πίστη είναι μια βαθιά προσωπική λειτουργία. Πολλές φορές έχω νιώσει την ανάγκη να αντλήσω κουράγιο, υπομονή ή έμπνευση από μια πηγή ανώτερης δύναμης. Έχω πιάσει τον εαυτό μου να ζητά βοήθεια ή να ευγνωμονεί τον Θεό γι’ αυτά που μου συμβαίνουν. Άλλες φορές, πάλι, έχω απογοητευτεί από την εμπορευματοποίηση των εκκλησιών, τις επικίνδυνα οπισθοδρομικές απόψεις ορισμένων κληρικών, τους θρησκευτικούς φανατισμούς, τα δογματικά συμπεράσματα τα οποία κλονίζουν την πίστη μου στον μηχανισμό που υπηρετεί τη θρησκεία. Συνεχίζω, όμως, να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους που ασκούν αυτό το λειτούργημα με σύνεση, όπως συνεχίζω να διατηρώ την προσωπική μου σύνδεση και πίστη με αυτό που αισθάνομαι ως Θεό.

ΙNFO

Ο Γιώργος Γάλλος πρωταγωνιστεί στην παράσταση «1821 - Η Επιθεώρηση», που ανεβαίνει στο Βεάκειο Θέατρο.

Τηλεοπτικά θα είμαι στη νέα σειρά του Γιώργου Καπουτζίδη με τίτλο «Σέρρες», σε σκηνοθεσία Σταμάτη Πατρώνη. Είναι μια παραγωγή του Γ. Καραγιάννη και προορίζεται να παιχτεί στη νέα πλατφόρμα που ετοιμάζει ο AΝΤ1.

q Η ζωή με έχει διδάξει ότι τα αποτελέσματα των πράξεών μας, αργά ή γρήγορα, θα εμφανιστούν στον δρόμο μας και με αυτά θα πορευτούμε. Αυτή την περίοδο μού λείπει πολύ η απενοχοποιημένη αγκαλιά και τα φιλιά με τους ανθρώπους. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτά που έχω στη ζωή μου. Μπορεί να έχουν έρθει ως αποτέλεσμα ορθών ή εσφαλμένων επιλογών, αλλά μπορεί και από τύχη. Όπως και να ’χει, νιώθω χαρούμενος που είμαι καλά στην προσωπική μου ζωή, που κάνω μια δουλειά που γεμίζει την ψυχή μου αλλά και που είμαστε εδώ και μιλάμε.

q Σημαντικό στη ζωή θεωρώ οτιδήποτε έχει ως βάση τον σεβασμό προς τους άλλους. Ξέρετε, πολύ συχνά το ξεχνάμε. Πολλές φορές, βέβαια, δεν γίνεται από κακή πρόθεση, αλλά εύκολα μπορεί κανείς να κλειστεί στον μικρόκοσμό του και να λησμονήσει ότι η χαρά, η ευτυχία, η θετική σκέψη, η υγεία, είτε ψυχική είτε σωματική, έρχονται στη ζωή μας ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με τους γύρω μας.

40 lifo – 10.6.21

689

ΓΕΥΣΗ

ARTISANAL: ΤΡΏΓΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΙΟ ΦΙΛΌΞΕΝΟ ΚΉΠΟ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΆΣ

PERSONAL SHOPPER

ΕΧΕΙΣ ΓΟΥΣΤΟ

KAREEM KALOKOH 10.6.21 – lifo

41

ΓΕΥΣΗ

ARTISANAL: ΤΡΏΓΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΙΟ ΦΙΛΌΞΕΝΟ ΚΉΠΟ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΆΣ Όταν στην περιοχή άνοιγαν μόνο ιταλικά και σουσάδικα, ο Δημήτρης Δημητριάδης άρχισε να αναζητά τους μικρούς παραγωγούς και να σερβίρει ελληνική δημιουργική κουζίνα σε ένα μαξιμαλιστικό σπίτι, σε έναν καταπράσινο χώρο με έργα τέχνης προς πώληση.

από τη ζωη παρασιδη φωτο: παρισ ταβιτιαν

Ό

42 lifo – 10.6.21

ταν πρωτοάνοιξε το 2012 στο –τότε «the place to be»– Γκάζι, το Shamone ήταν επικεντρωμένο στα κοκτέιλ και στο φαγητό. Μέχρι που τα καμαρίνια και η σκηνή του άρχισαν να αξιοποιούνται περισσότερο, οι ζωντανές εμφανίσεις και τα θεματικά πάρτι γέμιζαν τόσο, που το μαγαζί εξελίχθηκε σε κλαμπ, επικράτησε λοιπόν ο χορός κι έφυγε το φαγητό. «Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία» λέει ο Φώτης Σεργουλόπουλος και η αλήθεια είναι πως για το φαινόμενο Shamone χρειάζεται ένα ολόκληρο κείμενο – έχει γραφτεί άλλωστε. Όμως το αναφέραμε γιατί αυτή η αλλαγή πλεύσης στον πρώτο χώρο εστίασης που δημιούργησε με τον Βαγγέλη Γερασίμου τούς οδήγησε στον δεύτερο, ο οποίος έχει άλλον χαρακτήρα και άνοιξε σε μια εντελώς διαφορετική περιοχή. Όταν, λοιπόν, άρχισε να τους λείπει η κουζίνα που έσβησαν προκειμένου να επικεντρωθούν στο πώς θα διασκεδάσουν το κοινό τους, αποφάσισαν να δημιουργήσουν κάπου αλλού ένα εστιατόριο. «Η Κηφισιά είναι πάντα η Κηφισιά» όπως θα μου πει, κι έτσι τον Δεκέμβριο του 2014 βρήκαν το επόμενό τους σπίτι στα βόρεια, σε ένα κομψό κτίσμα της δεκαετίας του ’20, το οποίο κατοικήθηκε για πολλά χρόνια, και από τα μέσα των ‘80s και για τριάντα χρόνια στέγασε το ιστορικό Jourfixe. Ήθελε να θυμίζει κάτι από το παρελθόν του, «να αποπνέει μια αστική νοοτροπία των ’50s».

Ο χώρος με τη μαξιμαλιστική αισθητική και τα λογιών λογιών κομψά καθίσματα, με τον καταπράσινο μακρόστενο κήπο των 300 τ.μ. και μια ανοιγόμενη κατασκευή που εντυπωσιάζει, θυμίζοντας σκελετό θερμοκηπίου, έχει κάτι το φινετσάτο και μοναδικό. Αυτή την περίοδο θα δείτε να κρέμονται στους τοίχους έργα του Micha Cattaui, «όπως σ’ ένα σπίτι μπορεί να δεις πίνακες και έργα τέχνης έτσι κι εδώ αποφάσισα ότι θα κάνουμε ζωντανές εκθέσεις και όσα μας παραχωρούν οι καλλιτέχνες θα είναι προς πώληση, μου αρέσει αυτή η διαδικασία, είναι μια υπογραφή μου. Δεν είμαι ο οργανωτικός της υπόθεσης, αλλά έχω έμπνευση, ιδέες και γεύση, σε καθετί που κάνω κρύβεται μια ιστορία. Ξέρω από concept και σε αυτό με βοήθησε η τηλεόραση, στο να σκέφτομαι σε ποιον θέλω να απευθυνθώ και τι πρέπει να του δώσω». Ποιοι συχνάζουν στο Artisanal; «Όσοι αγαπούν το φαγητό, εκείνοι που πριν από τα μέτρα συγκεντρώνονταν γύρω από το μπαρ (σ.σ. εκεί που «πειράζει» κλασικά κοκτέιλ η Δήμητρα Αντωνακοπούλου, προσφέροντάς τα πρωτότυπα και πληθωρικά), σίγουρα δεν είναι μόνο κάτοικοι των βορείων προαστίων, μέσα στα χρόνια το μαγαζί έχει καταφέρει να γίνει προορισμός». Παράλληλα, εφάρμοσαν το «τα εν οίκω μη εν δήμω», είναι μάλλον από τις λίγες φορές που το γνωμικό λειτούργησε θετικά. «Κανόνας μας ήταν εξαρχής ότι δεν θα φωτογραφίζουμε, δεν θα ανακοινώ-

νουμε, δεν θα βασιζόμαστε στα γνωστά ονόματα που μας επισκέπτονταν, δεν θα λέμε ποτέ τίποτα γι’ αυτά, αυτή μας η μεταχείριση δημιούργησε μεγάλη ασφάλεια τόσο σε αυτούς τους ανθρώπους όσο και σε όλους. Από τη στιγμή που έχουμε δημιουργήσει ένα σπίτι, οφείλουμε να φροντίζουμε τους καλεσμένους μας. Επιπλέον, πίστευα ότι ο κόσμος είναι δύσπιστος με εκείνους που είναι γνωστοί και κάνουν μαγαζιά, έτσι, για να τον κερδίσω, δεν άφησα ποτέ την ποιότητα όσων προσφέρουμε να πέσει, δουλέψαμε και δουλεύουμε πολύ γι’ αυτήν». Ζώντας για μεγάλο χρονικό διάστημα στη Γαλλία, συναντούσε συχνά τη λέξη και την έννοια του χειροποίητου, την έβλεπε να αναγράφεται σε ταμπέλες, είτε αυτές ήταν πάνω από έναν φούρνο είτε σ’ ένα τσαγκάρικο. «Εκτός του ότι το artisanal μού ακουγόταν πολύ εύηχο, περνάει και το μήνυμα που θέλω, πως ό,τι προσφέρεται εδώ το φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι». Το φαγητό είχε γαλλικό αέρα στην αρχή, μέχρι που το πρώτο καλοκαίρι λειτουργίας του εστιατορίου συνέπεσε με τα capital controls. «Διανύαμε μια περίεργη εποχή, σκεφτόμασταν ότι ο κόσμος είχε την ανάγκη να αισθανθεί άνετα έξω, θέλαμε λοιπόν να του προσφέρουμε μια πολυτέλεια που δεν κοστίζει ακριβά, γεύσεις

Ο Δημήτρης Δημητριάδης

που δεν θα χαρακτηρίζαμε γκουρμέ αλλά οικείες, ωραία πιάτα». Τότε ήταν που οι κάρτες του έγιναν σύντομες και πάτησαν σε παραδοσιακές ελληνικές συνταγές, όταν δηλαδή ο Δημήτρης Δημητριάδης ανέλαβε να παρουσιάσει γεύσεις γνώριμες, με τον δικό του τρόπο. Η δημιουργική κουζίνα του σεφ είναι ελληνική από το πρωί μέχρι το βράδυ και βασίζεται στα εξαιρετικά προϊόντα εγχώριων μικρών παραγωγών. «Πριν από πεντέμισι χρόνια, όταν ήρθα να μαγειρέψω εδώ, δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο στην περιοχή, η Κηφισιά είχε μοδάτα μαγαζιά, ιταλικό και σούσι. Εδώ διαλέξαμε να ακολουθήσουμε τον άλλον δρόμο και μας βγήκε σε καλό», όπως λέει ο Δημήτρης Δημητριάδης, ενώ λίγο μετά αναφέρει με περηφάνια την πρώτη ύλη με την οποία δουλεύει, όπως το χοιρινό μάγουλο από τη φάρμα Χαρτάκη στην Αλίαρτο και το καπνιστό χέλι από τον Γείτονα στο Ψαθοτόπι Άρτας, τα τυριά από το τυροκομείο Καϊδαντζή, Κοζύρη, Ρούσσου, της οικόγενειας Μπαμπούνη με το πρώτο ΠΟΠ αρσενικό στη Νάξο, «για μένα, η καλή πρώτη ύλη αποτελεί το 60% της επιτυχίας ενός πιάτου» εξηγεί. Στο Artisanal φτιάχνουν το δικό τους γιαούρτι από φρέσκο πρόβειο γάλα που έρχεται σαν καλωσόρισμα μαζί με προζυμένιο ψωμί, κάνουν και φέτα που γευόμαστε σ’ ένα μπουγιουρντί με βρώσιμο

φύλλο ασημιού, πράσινο τσίλι, αγγούρι, ντοματίνι λιαστό, αρωματικά κι αγουρέλαιο. Στο πρωινό του θα βρείτε συνταγές όπως μια στραπατσάδα με μανιτάρια, προζυμένιο ψωμί, θυμάρι κι ελληνικό μπλε τυρί «κυανό», το πεϊνιρλί με κασέρι, φρέσκο βούτυρο και μοσχαρίσιο παστουρμά από το αλλαντοποιείο Ατλαμάζογλου, και ο προζυμένιος λουκουμάς με ζάχαρη και κανέλα ή με γέμιση κρέμα φράουλα και σμέουρο. Το μεσημέρι βγαίνουν οι παραδοσιακές μανιάτικες τσουχτές με σύγκλινο, κρέμα μυζήθρας, θυμάρι, χωριάτικο τηγανητό αυγό, η ταλιάτα αρνιού γιουβέτσι με ντομάτα, ρίγανη και κρέμα λιαστής ντομάτας, ένα signature πιάτο που, όταν προσπάθησαν να το αντικαταστήσουν με ένα άλλο για να ανανεωθούν, υπήρξαν αντιδράσεις. Ποια είναι η αγαπημένη ώρα του Φώτη Σεργουλόπουλου στο Artisanal; «Το βράδυ, λίγο πριν από το κλείσιμο, όταν βλέπω τα τραπέζια να έχουν ευχαριστηθεί το φαγητό τους και να έχουν μείνει για να συζητήσουν». Τι έχουν απολαύσει αυτά τα τραπέζια πριν; Μεταξύ άλλων, μια ιδιαίτερη ντοματοσαλάτα από πολύχρωμες βιολογικές ντομάτες, κρεμμύδι τουρσί, φρέσκα μυρωδικά, τηγανητό τραχανά και κατσικίσιο τυρί, μια πίτα με βλίτα, δηλαδή μια τάρτα με φύλλο ζαγορίσιο, ξινόχοντρο τραχανά, βουβαλίσιο τυρί, κρέμα μελιτζάνας, ντοματίνια και δυόσμο. Μην παραξενευτείτε όταν διαβάσετε τη λέξη «nigiri», το πιάτο έχει μόνο το ανάλογο σχήμα, φτιάχνεται με καπνιστό χέλι, παντζάρι, σταμναγκάθι, βινεγκρέτ απάκι, πρέπει να το δοκιμάσετε και να το μοιραστείτε. Θα βρείτε και χόρτα φρικασέ, μια εξαιρετική vegan επιλογή με αγκινάρες σχάρας, νιόκι πατάτας με άγριο σκόρδο και κρέμα αμυγδάλου, χειροποίητα ζυμαρικά με φάρσα από γεμιστά, κολοκυθανθό γεμιστό, σάλτσα ντομάτας και φέτα, ντολμάδες αλλιώς, τυλιγμένους σε μαρούλι της θάλασσας, γαρίδες, φινόκιο, άγριο ρύζι, αυγολέμονο γαρίδας. Τα χοιρινά του μάγουλα είναι γάλακτος και ακαταμάχητα, σερβίρονται με βιολογικό αρακά, αγκινάρα Ιερουσαλήμ και αγκινάρα τηγανητή, λεμονοθύμαρο και αυγολέμονο, να μη χάσετε και τη σουπιά με φασολάκια λαδερά, μελάνι χταποδιού, φρέσκα μυρωδικά κι αλμύρα, το φιλέτο μυλοκόπι με «ριζότο» παστινάκι αλά σπετσιώτα και κρέμα μαϊντανού.

Η δημιουργική κουζίνα του σεφ είναι ελληνική από το πρωί μέχρι το βράδυ και βασίζεται στα εξαιρετικά προϊόντα εγχώριων μικρών παραγωγών. «Πριν από πεντέμισι χρόνια, όταν ήρθα να μαγειρέψω εδώ, δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο στην περιοχή, η Κηφισιά είχε μοδάτα μαγαζιά, ιταλικό και σούσι. Εδώ διαλέξαμε να ακολουθήσουμε τον άλλον δρόμο και μας βγήκε σε καλό», όπως λέει ο Δημήτρης Δημητριάδης.

Artisanal, Ζηρίνη 2, Κηφισιά 210 8086111

10.6.21 – lifo

43

MARKET RESEARCH

PERSONAL SHOPPER ñ

Kωτσόβολος Κονσόλα Nintendo Switch Lite Coral. www.kotsovolos.gr

Πρώτος ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ στην ελληνική αγορά αποκτά Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντων

ñ

Lola Ολομέταξο μαντίλι Vintage Flower. www.lola.gr

ò

Nivea Sun Carotene Oil Spray. Στα καταστήματα καλλυντικών

Με σταθερή προσήλωση στη βιώσιμη ανάπτυξη και διαχρονική δέσμευση για συνεχή βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ γίνεται η πρώτη τσιμεντοβιομηχανία στην Ελλάδα που διαθέτει Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος (Environmental Product Declaration) για όλους τους τύπους τσιμέντου που παράγει στα εργοστάσιά του στον Βόλο και στο Μηλάκι Εύβοιας. Με τις Περιβαλλοντικές Δηλώσεις όλων των προϊόντων τσιμέντου που καλύπτουν τόσο την εσωτερική όσο και τη διεθνή αγορά, ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ ανοίγει νέους δρόμους για τον κατασκευαστικό κλάδο του αύριο, ώστε να είναι καινοτόμος, κλιματικά ουδέτερος και να εφαρμόζει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας ως προς τη χρήση των πόρων.

î

New Balance NB Team Classic Backpack. www.newbalance.gr

ñ

Ianos art shop Γλυπτό Love Me, Στάθης Αλεξόπουλος.

Golden Hall

Eurobank: «Πρωτοβουλία για το δημογραφικό» ΜΠΡΟΣΤΑ για την οικογένεια

ò

KORRES Αντηλιακή κρέμα προσώπου, ενισχυμένη με γιαούρτι. Στα φαρμακεία

ô

Calvin Klein Μαύρο μαγιό. Σε επιλεγμένα καταστήματα

ñ

Bozikis Πέδιλα lace-up με χοντρό τακούνι. www.bozikis.gr

44 lifo – 10.6.21

Η Eurobank, συνδέοντας το ορόσημο της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την έναρξη του Αγώνα για την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους με τις σύγχρονες προκλήσεις, εστιάζει στο μέλλον και αναδεικνύει την κρισιμότητα ανάληψης δράσης για το δημογραφικό ζήτημα με την ενεργοποίηση της «Πρωτοβουλίας για το δημογραφικό». Οι δράσεις της πρωτοβουλίας περιλαμβάνουν και τη στήριξη οικογενειών που ζουν σε ακριτικές και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Συγκεκριμένα αφορούν γεωγραφικές περιοχές από τον ακριτικό Έβρο, τα νησιά του βορειανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα και φθάνουν έως και το Καστελόριζο. Την παρουσίαση της πρωτοβουλίας για το δημογραφικό ζήτημα τίμησε με την παρουσία της και χαιρέτισε η Α.Ε. η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Η πρωτοβουλία αφορά ένα διευρυμένο πλέγμα δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης πέντε πυλώνων, με διορατική προσέγγιση και αίσθημα κοινωνικής ευθύνης για τη στήριξη της οικογένειας και την αναστροφή της υπογεννητικότητας. Επιδίωξη είναι η υλοποίηση σειράς ενεργειών με μακροπρόθεσμη δέσμευση, συνέπεια και θετικό αντίκτυπο, σε συνεργασία με αναγνωρισμένους φορείς και οργανώσεις, όπως η «Αποστολή» της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, η ΜΚΟ «Be-Live» και η ένωση «Μαζί για το παιδί».

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ Kareem Kalokoh Hip-hop artist Kareem, ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με τo χιπ-χοπ; Η πρώτη μου επαφή με το χιπ-χοπ ήταν όταν έπεσε στα χέρια μου ένα bootleg άλμπουμ του 50 Cent, το «Get rich or die trying». Κυριολεκτικά «έμεινα» και μέχρι σήμερα είναι από τα Τοp5 άλμπουμ για μένα. To story του 50 Cent, η θεματολογία, το artwork και η μουσική ήταν αρκετά για να γίνω φαν του χιπ-χοπ. Πρόλαβα λίγο το era του Tupac και του Βiggie, αλλά, λόγω ηλικίας, δεν μπορούσα να το καταλάβω. So, yea, 050 Cents album, «Get or die trying» was the start. Πόση σημασία δίνεις στο στυλ και την εμφάνιση; Πώς συνδέεται αυτό το κομμάτι με τη μουσική σου; Όση δίνω και στη μουσική. Πήγα σε σχολείο όπου αν το drip σου δεν ήταν on point, έτρωγες σοβαρό κράξιμο! Επηρεάστηκα από τους μεγαλύτερούς μου, με τους οποίους άραζα συνέχεια. Μιλούσαν για sneakers και ρούχα, έτσι τους ακολούθησα, μια και ήθελα να γίνω σαν αυτούς, κι ας μην είχα λεφτά. Ό,τι έβγαζα, τα έριχνα σε sneakers και ρούχα, έτσι έγιναν part of me. Πιστεύω πως όλα παίζουν ρόλο, αν θες να είσαι σωστός καλλιτέχνης. Το στυλ σού δίνει ένα ID και σε ξεχωρίζει από τους άλλους artists. Οι καλλιτέχνες που θαύμαζα πάντα είχαν ένα iconic στυλ. Πώς συνδέεται το χιπ-χοπ με τη μόδα στην Ελλάδα; Κάθε είδος μουσικής έχει και ένα dress code, ας το πούμε, που δεν χρειάζεται απαραίτητα να ακολουθήσει κάποιος, αλλά συμβαίνει by default. Π.χ. στο UK drill φοράνε balaclava και γάντια και έχει γίνει μόδα πλέον. Tα Nike Tech, Nike Tn ή το Moncler puffer jacket επίσης είναι κάτι που βλέπεις συχνά σε ένα βίντεο χιπ-χοπ. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα.

από τηn αφροδιτη σακκα φωτο: παρισ ταβιτιαν

Από πού αγοράζεις τα ρούχα σου; Έχεις σχεδιάσει δικά σου; Πλέον πολύ σπάνια θα αγοράσω κάτι. Τα περισσότερα ρούχα που έχω μου τα στέλνουν εταιρείες, αν αγοράσω κάτι είναι από κάποιον φίλο που έχει brand και θέλω να κάνω support. Δεν έχω σχεδιάσει κάτι ακόμα, αλλά στο κοντινό μέλλον θέλω να κάνω ένα clothing line ή capsule για τον δίσκο μου. Πώς θα περιέγραφες το στυλ σου; Ποια είναι τα αγαπημένα σου brands; Φοράω ό,τι μου αρέσει. Μου αρέσουν περισσότερο τα sneakers, οπότε θα πω τα Nike. Υπάρχουν ελληνικά brands στην ντουλάπα σου; Ναι, αρκετά. Συνέχεια μού στέλνουν στο Ιnstagram παιδιά που έχουν brands και είναι fire. Μερικά που μου αρέσουν και είναι ελληνικα: Old Boy, Pressure, Forever Classic Apparel, ΕΓΩ, Groov ON V. Τι ετοιμάζεις τώρα μουσικά; Πάνω σε τι πρότζεκτ δουλεύεις; Ο δίσκος μου είναι έτοιμος μετά από ενάμιση χρόνο δουλειάς. Σκοπεύω να κάνω κάτι huge γι’ αυτόν τον δίσκο, γενικά θα έχει πολλές εκπλήξεις. Έχω πολλή μουσική έτοιμη. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Custom Kareem Kalokoh Levi’s τζιν σετ, μπλούζα Edwin SS2, παπούτσια Nike Dunk, ζώνη Ferragamo (€250-300). @congopiink

10.6.21 – lifo

45

46 lifo – 10.6.21

689

MEDIA

Kivotos Channel Στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκουμε πλέον ένα τηλεοπτικό κανάλι που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Το Kivotos Channel είναι μια αναδυόμενη απομίμηση τηλεοπτικού καναλιού, που προβάλλει τις ανθρώπινες περιπέτειες σε ένα μέλλον μετά από καταστροφή, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πρότζεκτ «Moving Borders». Η Στέγη ανέθεσε σε δύο νέους Έλληνες καλλιτέχνες, τον Ηλία Αδάμ (σύλληψη, σκηνοθεσία, δραματουργία) και την Εύα Γιαννακοπούλου (καλλιτεχνική επιμέλεια), να φανταστούν τι θα διέσωζαν σε μια κιβωτό από έναν κόσμο πολωμένο, ξενοφοβικό, ομοφοβικό, τρανσφοβικό, μισογυνικό, κατάφωρα εθνοκεντρικό. Από 10/6 στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση

48

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

51

ΜΟΥΣΙΚΗ Ο Pan Pan έφτιαξε ένα άλμπουμ με υπέροχη ποπ

52

ΒΙΒΛΙΟ «Αβεσσαλώμ! Αβεσσαλώμ!»: Το αριστούργημα του Γουίλιαμ Φώκνερ

56

ΘΕΑΤΡΟ Άρης Σερβετάλης: Ηθική χωρίς αφυπνισμένη συνείδηση δεν υπάρχει

10.6.21 – lifo

47

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Σινεμά

Σε έναν έρημο τόπο

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

48 lifo – 10.6.21

Μια κλασική ταινία με μοναδική «αρχιτεκτονική». σύνοψη: Ξεπεσμένος χολιγουντιανός σεναριογράφος με εκρηκτικό ταμπεραμέντο και αντικοινωνική συμπεριφορά θεωρείται ο βασικός ύποπτος για τη δολοφονία μιας γυναίκας που τον βοηθούσε με μια σεναριακή διασκευή. Μια νεαρή γειτόνισσα που γοητεύεται από την προσωπικότητά του τού παρέχει ψεύτικο άλλοθι, ώστε να αποφύγει τη σύλληψη.

Α

ν έχουμε μία και μοναδική ευκαιρία να δούμε τον Μπόγκαρτ να ενσαρκώνει στο πανί έναν τύπο που πλησίαζε όσο το δυνατό περισσότερο τον Χάμφρεϊ, αυτή είναι το απαράμιλλο Σε έναν έρημο τόπο – το προσυπογράφει η πάλαι ποτέ Λούλου του Παμπστ, Λουίζ Μπρουκς, σε μια αναλυτική πραγματεία για τον αθάνατο Ρικ Μπλέιν της Καζαμπλάνκα, επιμένοντας μάλιστα πως επιτέλους απέβαλε την αδράνεια που χαρακτηρίζει πολλές από τις ερμηνείες του. Ο Μπόγκαρτ λάτρεψε το σενάριο των Σολτ και Νορθ, που αποτελούσε διασκευή του μυθιστορήματος της Ντόροθι Χιουζ, ανέλαβε ο ίδιος την παραγωγή μέσω της ανεξάρτητης εταιρείας του Santana (έτσι είχε βαφτίσει και το αγαπημένο του ιστιοπλοϊκό), στρατολόγησε τον σκηνοθέτη Νίκολας Ρέι, με τον οποίο είχε μόλις συνεργαστεί αρμονικά στο Knock on any door, και έλεγξε τα πάντα, εκτός από το κάστινγκ, αφού ήθελε διακαώς να συμπρωταγωνιστήσει με τη σύζυγό του Λόρεν Μπακόλ, η Warner Brothers, όμως, ενοχλημένη από την αυτονόμησή του, δεν την παραχωρούσε δανεική με τίποτα και η Γκλόρια Γκρέιαμ, τότε σύζυγος του Ρέι, πήρε τελικά τον ρόλο – και ήταν υπέροχη! Για λόγους που δεν είναι κατανοητοί ούτε αποδεκτοί, το In a lonely place δεν τοποθετείται ψηλά, ούτε καν μέσα στις δεκάδες με τα σπουδαιότερα νουάρ ή τις εμβληματικότερες ταινίες με άξονα το Χόλιγουντ ή την πόλη που το

γέννησε (έκανε πρεμιέρα το 1950, τη χρονιά που η Λεωφόρος της Δύσης και το Όλα για την Εύα μονοπώλησαν τα Όσκαρ και έγραψαν ιστορία στη θεματική της show business). Ο Κέρτις Χάνσον είχε επανειλημμένως τονίσει πως το Λος Άντζελες Εμπιστευτικό είχε επηρεαστεί κυρίως από αυτό και πως είχε παρακινήσει τους ηθοποιούς του να το δουν και να το μελετήσουν για να διαπιστώσουν ποιο ακριβώς είναι το πνεύμα της εποχής και το «γράμμα» του χώρου. Ίσως να το διαισθάνθηκε ως καλλιτέχνης, γιατί η ταινία του ήταν όντως εξαιρετική, αλλά δεν νομίζω πως ακαδημαϊκά απέδωσε επαρκώς στις παρατηρήσεις του τα σχόλια που έκανε στην ειδική έκδοση του DVD. Η αρχιτεκτονική του φιλμ είναι μοναδική: η κάμερα δεν ανοίγεται ποτέ, ο τόπος είναι συνήθως έρημος και οι βασικοί χώροι περιορίζονται σε δυο-τρία διαμερίσματα, το αστυνομικό τμήμα και το εστιατόριο του Πολ, το στέκι του σεναριογράφου Ντίξον Στιλ, εκεί όπου συναντά μια εργαζόμενη, την προσκαλεί στο διαμέρισμά του απλώς για να του διαβάσει ένα υποψήφιο για σενάριο βιβλίο, επειδή εκείνος βαριέται, και την καληνυχτίζει αθώα. Η πρόθυμη Μίλντρεντ βρίσκεται δολοφονημένη το επόμενο πρωί και ο Στιλ τίθεται αμέσως επικεφαλής στη λίστα των λιγοστών υπόπτων, παρά την επίμονη διαβεβαίωση του αστυνομικού και πρώην συμπολεμιστή του Στιλ προς τον εχθρικό προϊστάμενό του για την αθωότητα του παλιού του φίλου. Στο τμήμα, ο ευέξαπτος Στιλ γνωρίζεται περισσότερο με τη γοητευτική γειτόνισσά του, τη Λόρελ Γκρέι, άσημη ηθοποιό, μπλεγμένη σε μια βασανιστική σχέση. Αμέσως του κεντρίζει το ενδιαφέρον, κι αυτός το δικό της – του το λέει, αλλά δεν ενδίδει αμέσως. Ο Στιλ είναι σεναριογράφος, απογοητευμένος από την πιάτσα, αδιάφορος με τη δουλειά, διεκπεραιωτής,

INFO ΣΕ ΕΝΑΝ ΕΡΗΜΟ ΤΟΠΟ (In a lonely place) σκηνοθεσία:

Νίκολας Ρέι πρωταγωνιστούν:

Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Γκλόρια Γκράχαμ, Φρανκ Λάβτζοϊ

που αναλαμβάνει ταινίες χωρίς προσδοκίες. Ίσως έχει σταματήσει να ελπίζει ακόμη και σε θαύμα, ώσπου ο φόνος μια αθώας κοπέλας ξυπνά τη φυσική περιέργειά του και μαζί τη συγγραφική του διαστροφή, καθώς ειδικεύεται στη λύση της βίας. Παρατηρεί τον τρόπο με τον οποίον ο επιθεωρητής προσπαθεί να τον παγιδέψει και δεν τον αποτρέπει εντελώς από τη διάτρητη επιχειρηματολογία του. Σχεδόν το διασκεδάζει. Ακονίζει τον κυνισμό του, σαν να μην είναι ο ίδιος κατηγορούμενος αλλά συνδημιουργός ενός αστυνομικού δράματος που πρόκειται να γυριστεί σε ταινία. Η συμπόνια του είναι στεγνή, όσο στεγνός και μετρημένος, γνήσια νουάρ είναι ο λόγος του. Θα τον χαρακτήριζες απάνθρωπο (ή μισάνθρωπο), αλλά ένας μπαρουτοκαπνισμένος βετεράνος με αιχμηρό χαρακτήρα, που λόγω επαγγέλματος έχει μετατραπεί σε ερημίτη με το ζόρι, δικαιολογείται. Μόνο ο παλιός του φίλος τον καταλαβαίνει και τον στηρίζει και ξαφνικά έρχεται στη ζωή του μια ανατροπή στην πλοκή που έχει μόλις σκαρώσει. Η Λόρελ του εξάπτει αληθινά τη φαντασία: είναι μια ερωτική φαντασίωση που επιτέλους γίνεται πραγματικότητα, μοναχική ψυχή κι αυτή, με εξίσου κοφτές και σκοτεινά χιουμοριστικές, σχεδόν αφοριστικές απαντήσεις, ένα μοιραίο, όμορφο θηλυκό που συμπληρώνει την εικόνα που έχει πλάσει για το σκληρό, κινηματογραφικό του ειδύλλιο, που μάλιστα γεννήθηκε μέσα από συνθήκες ζόρικες, απόλυτα ταιριαστές στην προσωπικότητά του. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια άψυχη κούκλα. Τον βοηθά στο σενάριο που πυρετωδώς ετοιμάζει και τα αισθήματά της προς αυτόν δείχνουν αυθεντικά. Ίσως ο Στιλ αγαπά για πρώτη φορά και αποκαλύπτει τον φόβο που κρύβει καλά στο πρώτο μισό της ταινίας μέσα από παράλογες σκηνές ζηλοτυπίας και αυξανόμενη επιθετικότητα – κάπου εκεί η Λουίζ πρέπει να βρήκε παραλληλισμούς με τον αληθινό Bogey, καθώς στο πρόσωπο της Μπακόλ είχε βρει ένα φωτεινό αντίδοτο στα εκρηκτικά του ξεσπάσματα. «Διψασμένος για ηδονή» ήταν ο πρωτότυπος, εξωφρενικός ελληνικός τίτλος της ταινίας, εντελώς άστοχος, διότι ο ήρωας δεν γύρευε ακριβώς την ηδονή και σίγουρα παραήταν μπλαζέ για οποιαδήποτε δίψα, πέραν ίσως του μαρτίνι στο χολιγουντιανό στέκι ή στο piano-bar που εγκατέλειψε άρον-άρον, όταν αίφνης ένιωσε απειλούμενος. Όσο κι αν το ονοματεπώνυμο του χαρακτήρα στην ταινία ήταν μια πιπεράτη μεταφορά (το Dix, φυσικά, είναι παρήχηση του πέους στην αργκό και το Steele ακούγεται ως Ατσάλινος, με ελαφρώς διαφορετική ορθογραφία!), το θέμα δεν αναλώνεται σε λογοπαίγνια γύρω από τη λαγνεία και το σεξ, που σίγουρα αποτελεί κινητήρα στη σχέση του ζευγαριού. Ο Νίκολας Ρέι οδηγεί την ιστορία, καθαρά και δεξιοτεχνικά, χωρίς εφέ, πανοραμικά πλάνα, βροχές και αστραπές, χολιγουντιανό εξωτισμό ή μελανούς υπερτονισμούς, σε μια διπλή αφήγηση: από τη μια, ένας άνδρας και μια γυναίκα ζουν τον έρωτά τους δίχως περιστροφές και χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Κουβαλούν τις αποσκευές τους, αλλά στην ανταλλαγή βλεμμάτων και στη γλώσσα του σώματός τους μας πείθουν πως δεν τους νοιάζει το μέλλον που υπαγορεύουν οι άλλοι, ή οι αντίξοες συνθήκες. Στον έρημο τόπο ζουν την ευτυχία χωρίς αποδράσεις, για όσο τους επιτραπεί, επειδή θέλουν πολύ ο ένας τον άλλο. Παράλληλα, θα μπορούσαν να πρωταγωνιστούν σε μια ταινία μέσα σε ταινία, αυτήν που φαντάζεται ο Στιλ

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ στο μυαλό του. «Γεννήθηκα όταν με φίλησε, πέθανα όταν με άφησε και έζησα για λίγες εβδομάδες, όσο με αγάπησε». Αυτή είναι η ακαταμάχητη ατάκα που προβάρει ο Στιλ, υπαγορεύοντάς την στη Λόρελ. Έτσι ζωντανεύει την κορυφαία σκηνή ενός νοερού έργου σε εξέλιξη, μιας σχέσης που κινδυνεύει να καεί από τη φλόγα της, σαν ονειρική παρένθεση σε μια σειρά από κακούς οιωνούς. Ο Ρέι το υπονοεί και ο Μπόγκαρτ το μεταφράζει σε μία από τις πιο περίπλοκες ερμηνείες του, περνώντας από την παθητική θέση του κλέφτη της ζωής των άλλων στο πάθος του αισθηματία που ρίχνει τις άμυνές του και, επιτέλους, γίνεται τρυφερός, χωρίς να νοιάζεται αν η κάμερα διαιωνίζει τον πετρωμένο μύθο που τόσα χρόνια έχτιζε – για τον ηθοποιό που λάτρευε το επάγγελμα και τους συναδέλφους του, αν και δεν του φαινόταν, τον ακριβώς επόμενο χρόνο θα ακολουθούσε η Βασίλισσα της Αφρικής, η πολυβραβευμένη παρέκκλιση στη φιλμογραφία του και ταυτόχρονα το κύκνειο άσμα της φιλοδοξίας του. Δύο χρόνια πριν από το Όσκαρ της για το The bad and the beautiful, η Γκρέιαμ πλάθει μια εύθραυστη fatale, καμία σχέση με «τις πονηρές, τις χαριτωμένες και τις σαχλές», όπως την ανατέμνει επακριβώς ο Στιλ άμα τη εμφανίσει, διάφανη και αινιγματική ταυτόχρονα, φιλάρεσκη και παραδομένη, επιφυλακτική, αλλά ειλικρινής στην ουσία, κερδίζοντας υπερήφανα όλες τις αντιθέσεις που προκύπτουν από τον χαρακτήρα της. Σε σύγκριση με την Μπακόλ, έριχνε πιο αχνή σκιά στη λυγερή περπατησιά της, προσκαλούσε τον άνδρα της ζωής της, χωρίς να εκβιάζει τη βούλησή του. Λίγα χρόνια πριν εκραγεί στην ασταμάτητη νεότητα του Επαναστάτης χωρίς αιτία και στην οπερατική πολυχρωμία του Τζόνι Γκιτάρ, ο Νίκολας Ρέι διέκρινε ένα διαμαντένιο κείμενο, κατεύθυνε το πρωταγωνιστικό ζευγάρι προς μια εσωτερικότητα σπάνια στο είδος, άδειασε τις σεκάνς από περιττό στυλιζάρισμα και διόρθωσε το φινάλε, μετατοπίζοντας την τραγωδία από το προφανές και το εύκολο σε ένα εκκρεμές, αλλά δίκαιο ερώτημα προς το κοινό. ΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΟΑΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΡΙΒΙΕΡΑ ΘΕΡΙΝΟ

Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον Μπίλι Χόλιντεϊ THE UNITES STATES VS. BILLIE HOLIDAY

σκηνοθεσία: Λι Ντάνιελς πρωταγωνιστούν: Άντρα Ντέι, Τρεβάντε Ρόουντς,

Γκάρετ Χέντλουντ σύνοψη: H Μπίλι Χόλιντεϊ στοχοποιείται από το FBI, το οποίο θεωρεί εμπρηστικό το τραγούδι της «Strange Fruit». Έτσι δίνουν εντολή σε έναν μαύρο αστυνομικό να την παρακολουθήσει και να τη συλλάβει, με το πρόσχημα της εξάρτησής της από ναρκωτικές ουσίες. Η ταινία θα μπορούσε να τιτλοφορείται Strange Fruit, από το τραγούδι που ηχογράφησε η Χόλιντεϊ το 1939 και έκτοτε δεν σταμάτησε να ερμηνεύει στη σκηνή, με μια σταθερή τελετουργία: οι άνθρωποι του καμπαρέ (ή του θεάτρου,

όταν της είχαν ανακαλέσει την άδεια να τραγουδά σε χώρους όπου σέρβιραν αλκοόλ) παρακαλούσαν το κοινό να κάνει απόλυτη σιωπή, τα φώτα χαμήλωναν, ένας προβολέας φώτιζε μόνο το πρόσωπό της, το έλεγε σαν να διαλογιζόταν, και μόλις τελείωνε, είχε αποχωρήσει αθόρυβα από τη σκηνή. Με στίχους από ποίημα του 1931, η υπέροχη, στοχαστική μπαλάντα αναφερόταν στο λιντσάρισμα μαύρων από λευκούς και της θύμιζε τον άδικο θάνατο του πατέρα της, επειδή το νοσοκομείο άργησε να τον αναλάβει μετά από ασθένειά του, φυσικά λόγω του χρώματος του δέρματός του, ενώ έβγαζε την πολιτική πλευρά μιας ούτως ή άλλως αδέσμευτης φύσης. Με πρόσχημα τον εθισμό της στην ηρωίνη, η Δίωξη Ναρκωτικών έλαβε εντολή να την καταστρέψει αν δεν απέρριπτε κατηγορηματικά το «Strange Fruit» από το ρεπερτόριό της. Η Χόλιντεϊ δεν καταχωρίστηκε ποτέ ως ακτιβίστρια, αλλά αυτή η «ξαφνική αποφορά της καμένης σάρκας» που διαδέχεται «τη γλυκιά και δροσερή μυρωδιά της μανόλιας» πυροδότησε μια προσωπική αντίσταση που κράτησε όλη τη βασανισμένη της ζωή, τουλάχιστον σύμφωνα με το σενάριο της Σούζαν Λόρι Παρκς. Η βραβευμένη με Πούλιτζερ συγγραφέας υιοθετεί τη θεωρία του Γιχάν Χάρι για τον άνευ όρων πόλεμο της κυβέρνησης στα ναρκωτικά και την εμμονή των υπαλλήλων του Έντγκαρ Χούβερ με τη Χόλιντεϊ ως αιχμή του δόρατος και βιτρίνα, λόγω της δημοτικότητας και της παραβατικής συμπεριφοράς της. Παρά τις μεταπτώσεις της ψυχικής και σωματικής της υγείας και τις στημένες και προβεβλημένες, για λόγους παραδειγματισμού, συλλήψεις της από την αστυνομία, στις ΗΠΑ αλλά και στο εξωτερικό, κατά τη διάρκεια των τουρνέ της, η Χόλιντεϊ άντεχε και επανέκαμπτε, μέχρι το τέλος. Ακόμη χειρότερα για τους εχθρούς της, άρεσε πολύ και επηρέαζε. Η οπτική της ταινίας Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον Μπίλι Χόλιντεϊ κινείται γύρω από τη συνεχιζόμενη αντιπαλότητα που υπαγορεύει ο τίτλος και τη μοναδική σχέση που είχε με έναν άνδρα που δεν την αντιμετώπιζε βίαια, όπως οι άλλοι δυνάστες της ζωής της. Ο Τζίμι Φλέτσερ (τον υποδύεται με τρυφερότητα ο Τρεβάντε Ρόουντς από το Moonlight) είναι ο φιλόδοξος μυστικός ομοσπονδιακός που φυτεύει το FBI στον στενό της κύκλο και προδίδει την εμπιστοσύνη και την αδυναμία της προς αυτόν, γιατί η κοσμοθεωρία και η συνείδησή του διαφέρουν εντελώς από την παρορμητική και απροσάρμοστη φύση της. Ο έρωτάς τους λαμβάνεται ως δεδομένος από την Παρκς και τον Ντάνιελς, αν και κανείς από τους δύο δεν τον είχε παραδεχτεί ιστορικά, συνεπώς λειτουργεί περισσότερο για δραματουργικούς λόγους. Το πρόβλημα δεν είναι η αρχειακή ορθότητα ή το κέντρο βάρους μιας βιογραφίας με μετατοπισμένο το προφίλ από το εντελώς προσωπικό στο κοινωνικό, αλλά οι μεταβάσεις από το ένα θέμα στο άλλο. Ο Ντάνιελς συνθέτει μια «φτιαγμένη» ταινία, σαν να έχει ποτιστεί από τη ζαλάδα του ποτού και την παραίσθηση των ναρκωτικών, ας πούμε υποκειμενικά ιδωμένη από την πρωταγωνίστρια μιας μπερδεμένης ζωής – το ίδιο συμβαίνει και στο ηχητικό τοπίο, με ένα ασαφές, παρεμβατικό τζαζ χρώμα να ραγίζει την ενότητα της αφήγησης. Η υποψήφια για Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου Άντρα Ντέι είναι διαφορετική περίπτωση από την αντίστοιχη της Νταϊάνα Ρος, που επίσης έδωσε μάχη χωρίς επιτυχία στην ίδια κατηγορία το 1972, και στα τριάντα έξι της,

άγνωστη άρα και ευπρόσδεκτη έκπληξη στο κοινό, επίσης στο ντεμπούτο της, παλεύει με την Μπίλι Χόλιντεϊ μέχρι τελικής πτώσης, σαν να μην υπάρχει αύριο. Είναι τρομερά τα περάσματά της από το γρέζι μιας αγωνίστριας στον ρόγχο της μοιρολατρίας και στο άχθος μιας κακοποιημένης κοπέλας που μεγάλωσε με ένα δυσβάσταχτο βάρος και το βάφτισε σε μια πρωτοποριακή εκφορά της μουσικής της, που ακόμη δεν έχει ξεπεραστεί. Βελούδινη και επώδυνη, η Μπίλι Χόλιντεϊ που προτείνει είναι το αγνότερο δώρο του Λι Ντάνιελς σε ένα μέσο που χρησιμοποιεί ως αφτιασίδωτο καθρέφτη της μαύρης εμπειρίας. ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ-ΦΙΛΟΘΕΗ ΘΕΡΙΝΟ

Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του THE MAN WHO SOLD HIS SKIN

σκηνοθεσία: Κάουθερ Μπεν Χάνια πρωταγωνιστούν: Γιάχια Μαχαΐνι, Μόνικα Μπε-

λούτσι, Κοέν ντε Μπουβ σύνοψη: Ένας Σύρος που βρίσκεται εγκλωβισμένος στον Λίβανο θα επιτρέψει σε έναν Γάλλο καλλιτέχνη να του μετατρέψει την πλάτη σε έργο τέχνης. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να ταξιδέψει στην Ευρώπη, να βρει την αρραβωνιαστικιά του και να ζήσει επιτέλους ελεύθερα ή, τουλάχιστον, έτσι πιστεύει. Μαρκαρισμένος με τη βίζα Σένγκεν, ο Σαμ Αλί θέτει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της ταινίας ζητήματα ελευθερίας, αξιοπρέπειας, εκμετάλλευσης και προσωπικής αυτοδιάθεσης. Είναι ο Άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του για να διεκδικήσει τον έρωτα που του διέφυγε από λάθη, δειλία και αντικειμενικές δυσκολίες, αλλά η σκηνοθέτις Κάουθερ Μπεν Χάνια τον αναπτύσσει σε έναν άνδρα που δεν προτίθεται να πουλήσει φτηνά το τομάρι του, όσο κι αν οι εμπορικοί μηχανισμοί της τέχνης προστατεύουν την αξία του ζωντανού εκθέματος με δικλείδες ασφαλείας. Το concept, που αντλεί την έμπνευσή του από τον Βέλγο καλλιτέχνη Βιμ Ντελβουά, είναι εξαιρετικό και φιλόδοξο και το φιλμ, που βρέθηκε στη φετινή πεντάδα των Όσκαρ στην κατηγορία της Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας και ως έναν βαθμό θυμίζει τις κοινωνικές προκλήσεις που επιχειρεί ο Ρούμπεν Όστολουντ, δεν σταματά να εκπλήσσει, ως το ανατρεπτικό φινάλε. ΕΛΛΗΝΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΘΗΣΕΙΟΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟΤΡΙΑΝΟΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΘΗΝΑ-ΑΛΕΞ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Αυτοί που εύχονται τον θάνατό μου THOSE WHO WISH ME DEAD

σκηνοθεσία: Τέιλορ Σέρινταν πρωταγωνιστούν: Αντζελίνα Τζολί, Γιον

Μπέρνταλ, Νίκολας Χουλτ σύνοψη: Ένας έφηβος αυτόπτης μάρτυρας μιας δολοφονίας καταδιώκεται από δύο επαγγελματίες δολοφόνους στην άγρια φύση της Μοντάνα, μαζί με έναν ειδικό επιβίωσης, που έχει ως σκοπό την προστα-

σία του, υπό την απειλή μιας καταστροφικής δασικής πυρκαγιάς. Η δραματική περιπέτεια ή, καλύτερα, το περιπετειώδες δράμα του υποψηφίου για Όσκαρ Σεναρίου για το Hell or High Water Τέιλορ Σέρινταν μοιάζει με εντυπωσιακό, αλλά τελεσίδικα σκόρπιο λούνα παρκ, γεμάτο παγίδες και πυροτεχνήματα, με παράδοξη οκοδέσποινα την Αντζελίνα Τζολί στον ρόλο της πυροσβέστριας και από ένα σημείο κι έπειτα αναδόχου του νεαρού που βλέπει τον πατέρα του να δολοφονείται και τους εκτελεστές να τον καταδιώκουν ανελέητα. Το δάσος λαμπαδιάζει, η Τζολί πασχίζει να ξεπεράσει εγκαύματα και, ακόμη χειρότερα, μια εσφαλμένη επαγγελματική επιλογή που τη στοιχειώνει από το παρελθόν, και η οποιαδήποτε αίσθηση αληθοφάνειας δραπετεύει όσο περνά η ώρα και η τεράστια πυρκαγιά δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την καλλιτεχνική ορατότητα στο Αυτοί που εύχονται τον θάνατό μου, ένα πισωγύρισμα στα μαξιμαλιστικά οχήματα μεγάλων σταρ από τη δεκαετία του ’90. Εκτός από τα σεναριακά κενά και την ανισοσκελή σκηνοθεσία, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η εξωγήινα αριστοκρατική Τζολί πλέον προσποιείται τον ανθρώπινο πόνο, έχοντας προφανώς συνηθίσει να τον επανεφευρίσκει σε μη ανθρώπινους χαρακτήρες που κατά κόρον έχει ενσαρκώσει τις τελευταίες δεκαετίες. ΑΙΓΛΗ 3 ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΙΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΜΑΡΥΛΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΙΕΛ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΚΕΚΡΩΨ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΣΣΥ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΗΠΟΣ ΘΕΡΙΝΟ

Μόνο αυτοί είδαν τον δολοφόνο (ONLY THE ANIMALS)

σκηνοθεσία: Ντομινίκ Μολ πρωταγωνιστούν: Ντενί Μενοσέ, Λορ Καλαμί,

Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι σύνοψη: Μετά την εξαφάνιση μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια χιονοθύελλας σε ένα απομακρυσμένο βουνό της Γαλλίας, πέντε άγνωστα μεταξύ τους πρόσωπα βρίσκονται μπλεγμένα σε ένα αναπάντεχο μυστήριο. « Έρωτας είναι να δίνεις στον άλλον εκείνο που δεν έχεις» λέει το γνωστό λακανικό ρητό, το οποίο επικαλείται και ένας γκουρού στο φιλμ. Μόνο που ο Γάλλος Ντομινίκ Μολ, ο οποίος επιστρέφει φορμαρισμένος χρόνια μετά το κατά διαστήματα ανεκδιήγητο Le Monk, πιστεύει στην ενδιάθετη απληστία και στον εγωισμό της φυλής μας, γι’ αυτό οι ήρωές του επιχειρούν όχι να δώσουν αλλά να πάρουν από τον άλλον εκείνο που δεν έχει, πειθαναγκάζοντάς τον να το βρει και να τους το δώσει. Η πολυπρόσωπη δημιουργία του ακροβατεί μεταξύ του μισανθρωπισμού και της ενσυναίσθησης, καθώς αναγνωρίζει σε κάποιους χαρακτήρες την ανάγκη τους να αγαπηθούν, δίχως να παραγνωρίζει, φυσικά, και την ιδιοτελή έκφραση αυτής της αγάπης. Οι φαν διαπλεκόμενων ιστοριών και απίθανων συμπτώσεων τύπου 10.6.21 – lifo

49

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Amores Perros και Babel θα φύγουν σίγουρα ευχαριστημένοι από την αίθουσα, αν περάσουν το κατώφλι της και δεν τους «τρομάξει» το χιονισμένο τοπίο.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΝΟΙΞΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΨΥΧΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟ-TYMVOS 2 ΘΕΡΙΝΗ-ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΘΕΡΙΝΟ

Η Ράια και ο Τελευταίος Δράκος (RAYA AND THE LAST DRAGON)

σκηνοθεσία: Ντον Χαλ, Κάρλος Λόπεζ Εστράντα,

Πολ Μπριγκς με τις φωνές των: Κέλι-Μαρί Τραν, Ακουαφίνα,

Τζέμα Τσαν

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

σύνοψη: Πριν από αιώνες, στο φανταστικό βασίλειο της Κουμάνδρα, δράκοι και άνθρωποι ζούσαν αρμονικά. Με την απειλή των μοχθηρών δαιμόνων Drunn, οι δράκοι θυσιάστηκαν για να σώσουν την ανθρωπότητα. Πεντακόσια χρόνια μετά, οι δαίμονες επανεμφανίστηκαν και η Ράια, μια νέα και γενναία πολεμίστρια, είναι αποφασισμένη να βρει τον τελευταίο δράκο που θα τους σώσει μια και καλή. Η live-action πλανοθεσία στις ταινίες κινουμένων σχεδίων έχει σταματήσει να αποτελεί (από μόνη της) λόγο για έπαινο από τότε που ο Μπραντ Μπερντ μάς έδειξε τα παριζιάνικα σοκάκια από το ύψος του βλέμματος ενός αρουραίου στο Ratatouille. To αυτό ισχύει και για το φωτορεαλιστικό περιβάλλον, καθώς πολλά σύγχρονα animations μοιάζουν να συναγωνίζονται ποιo θα απεικονίσει ένα λιβάδι ή τους πόρους του ανθρώπινου δέρματος πιο ρεαλιστικά. Αν θέλαμε να θαυμάσουμε ένα αληθινό λιβάδι, θα προσφεύγαμε στο σινεμά του Τέρενς Μάλικ. Από τα animations θέλουμε την κατάλυση των φυσικών νόμων, χρειαζόμαστε τη μαγεία. Ευτυχώς, η Ράια και ο Τελευταίος Δράκος, ένα ελκυστικό χωνευτήρι ασιατικής μυθολογίας και ντισνεϊκών συμβάσεων, πέρα από τον φωτορεαλισμό και τα tracking shots, έχει να επιδείξει και στιγμές ατόφιου παραμυθιού, όπως μια βόλτα των δράκων στα σύννεφα ή μια πολύχρωμη βροχή. Κι αν στηρίζεται σε χαριτωμενιές και παιδικά αστειάκια λίγο παραπάνω απ’ όσο θα ήθελε ο ενήλικος θεατής, ο τελευταίος θα αποζημιωθεί με χορταστική δράση και ένα ευγενές μήνυμα που μπορεί να συζητήσει με τους ανήλικους συνοδούς του: πίστεψε στην καλοσύνη των άλλων και ίσως πιστέψουν κι εκείνοι στη δική σου.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΙΓΛΗ 3 ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΕΚΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΜΥΝΤΑΣ ΘΕΡΙΝΟΑΡΚΑΔΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΘΗΝΑ-ΑΛΕΞ ΘΕΡΙΝΟ-TYMVOS 3 ΘΕΡΙΝΗ-ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΠΑΛΛΗΝΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΣΣΥ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΗΠΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΟΝΕΙΡΟ ΘΕΡΙΝΟ

Παγιδευμένοι (SHORTA)

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

50 lifo – 10.6.21

σκηνοθεσία: Φρέντερικ Λούις Χβιντ & Άντερς

Όλχολμ πρωταγωνιστούν: Γιάκομπ Χάουμπεργκ, Λέμαν,

Σάιμον Σίαρς, Τάρεκ Ζαγιάτ

σύνοψη: Δύο αστυνομικοί αναλαμβάνουν περιπολία σε μια γκετοποιημένη γειτονιά που βρίσκεται στα πρόθυρα της έκρηξης εξαιτίας ενός περιστατικού αστυνομικής βίας εις βάρος μετανάστη. Μια σειρά από απρόβλεπτα περιστατικά θα τους οδηγήσουν σε έναν πρωτόγνωρο κόσμο, όπου σταδιακά θα βρεθούν παγιδευμένοι όχι μόνο από αυτούς που υποτίθεται ότι καταδιώκουν αλλά και από τις ίδιες τους τις πεποιθήσεις. Σκηνοθετημένο με νεύρο από το δανέζικο δίδυμο των Χβιντ και Όλχολμ, το Shorta είναι σίγουρα μια έντονη κινηματογραφική εμπειρία. Το στυλιζάρισμά του παραπέμπει σε πρώιμο Νίκολας Γουίντινγκ Ρεφν, χωρίς τις ενοχλητικές παρορμήσεις του, αν εξαιρέσεις τη σκηνή με τον σκύλο στο ασανσέρ. Απο κει και πέρα το κατά πόσο θα σε πιάσει το στοιχείο του θρίλερ στο έργο εξαρτάται από το αν και πόσο θα νοιαστείς για τη σωτηρία των δύο κεντρικών χαρακτήρων. Βλέπεις, για να λειτουργήσει το σασπένς χρειάζεται και μια έγνοια γι’ αυτόν που κινδυνεύει, να έχει κάποια θετικά στοιχεία, ακόμα κι αν είναι αρνητικός ήρωας. Είναι δύσκολο να προκαλέσεις αγωνία άνευ συναισθηματικής εμπλοκής. Συν τοις άλλοις, το σκηνοθετικό δίδυμο δεν επιθυμεί μόνο να υπηρετήσει το είδος, θέλει να μιλήσει για την καταστολή, την κατάχρηση εξουσίας, τον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και την περιθωριοποίηση, πέρα από τοπικούς και χρονικούς περιορισμούς. Όμως η απουσία σχολίου και η «ελβετική» σκηνοθετική προσέγγιση περιορίζουν την ταινία σε μια στείρα καταγραφή της κατάστασης. Δεν ζητάμε, φυσικά, ένα στρατευμένο θέαμα, ίσα-ίσα η διαλεκτική μέσα στο έργο είναι πάντα ευπρόσδεκτη, αλλά με τόσο καυτή θεματολογία χρειάζεται να διαφαίνεται κάπου και η στάση του δημιουργού απέναντι σε αυτό που δείχνει. Εδώ, αν παρακάμψεις το στυλιζάρισμα, η στάση των Χβιντ και Όλχολμ προσιδιάζει σε εκείνη ενός ντοκιμαντερίστα ή ρεπόρτερ. Κι αν το καλοσκεφτείς, αυτός ήταν ο πιο εύκολος δημιουργικός δρόμος.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΛΕΚΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΒΟΞ ΘΕΡΙΝΟ-ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΘΗΝΑΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Tομ και Τζέρι (TOM AND JERRY)

σκηνοθεσία: Τιμ Στόρι πρωταγωνιστούν: Κλόι Γκρέις Μόρετζ, Μάικλ

Πένια, Κόλιν Γιοστ, Κεν Τζεόνγκ σύνοψη: Ο Τζέρι καταφθάνει στο καλύτερο ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης την παραμονή του «γάμου του αιώνα», αναγκάζοντας την απεγνωσμένη διοργανώτρια του γάμου να προσλάβει τον Τομ, ώστε να τον ξεφορτωθεί. Το επακόλουθο κυνηγητό γάτας και ποντικού απειλεί να καταστρέψει την καριέρα της, τον γάμο και το ίδιο το ξενοδοχείο. Δύο πράγματα μπορείς να αναγνωρίσεις στον Τιμ Στόρι και στη δημιουργική ομάδα πίσω από τις νέες κινηματογραφικές περιπέτειες των χαρακτήρων των Ηanna & Barbera. Το ένα είναι ότι δεν επιχείρησαν να δώσουν στους ήρωες φωτορεαλιστι-

κή όψη αλλά επέμειναν στο σκίτσο, έστω και ψηφιακό. Το δεύτερο, ότι τήρησαν την παράδοση και τους κράτησαν βωβούς, σε αντίθεση με την προηγούμενη, ολοσχερώς animated κινηματογραφική τους εξόρμηση, το ατυχές Tom and Jerry: The Movie (1992). Και τα θετικά σταματούν εδώ, καθώς οι ήρωες είναι περιφερειακοί χαρακτήρες στην ίδια τους την ταινία, μια σαχλή κομεντί σαν αυτές τις πρόχειρες παραγωγές του Netflix που ο αλγόριθμος προσπαθεί να σε πείσει ότι είναι για σένα. Η αθωότητα και η slapstick μούρλα των κλασικών, ολιγόλεπτων επεισοδίων τους έχει πάει περίπατο.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΙΓΛΗ 3 ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΙΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΓΑΛΑΤΣΙ ΘΕΡΙΝΟΣΠΟΡΤΙΓΚ 3 ΘΕΡΙΝΗ-ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΜΑΡΥΛΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΙΕΛ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΚΕΚΡΩΨ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΗΠΟΣ ΘΕΡΙΝΟ

Ο Ροζ Πάνθηρας (ΤHE PINK PANTHER)

σκηνοθεσία: Μπλέικ Έντουαρντς πρωταγωνιστούν: Ντέιβιντ Νίβεν, Πίτερ Σέλερς,

Κλαούντια Καρντινάλε σύνοψη: Η πριγκίπισσα Ντάλα παίρνει ως δώρο από τον πατέρα της το μεγαλύτερο διαμάντι του κόσμου, τον «Ροζ Πάνθηρα». Χρόνια αργότερα πηγαίνει σε ένα ιταλικό χειμερινό θέρετρο, όπου γοητεύεται από τον διάσημο Άγγλο playboy σερ Τσαρλς Λίτον. Αυτός όμως δεν είναι άλλος από έναν διάσημο κλέφτη κοσμημάτων που έχει βάλει στο μάτι το πολύτιμο διαμάντι. Στα ίχνη του βρίσκεται και ο αδέξιος και επιρρεπής στα ατυχήματα επιθεωρητής Κλουζό. Στα χαρτιά ο Ροζ Πάνθηρας θα ήταν μια ελαφριά κομεντί κοσμοπολιτισμού, ελάσσονων χιτσκοκισμών και glamour, μέχρι που ήρθε στο πρότζεκτ ο Πίτερ Σέλερς. Ενθουσιασμένος από το κωμικό ένστικτο του Βρετανού ηθοποιού, ο Μπλέικ Έντουαρντς έφτιαξε μαζί του ξανά από την αρχή τον χαρακτήρα του επιθεωρητή Κλουζό, ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τα αντικείμενα γύρω του και δεν βλέπει πέρα από τη μύτη του, και πρόσθεσε στο φιλμ τη σωματική κωμωδία. Και κάπως έτσι, οι επινοήσεις του Σέλερς, το φλέγμα του Νίβεν, η ακτινοβολία της Καρντινάλε και της Καπισίν, τα ρούχα του Ιβ Σεν Λοράν και το easy listening μουσικό χαλί του Μαντσίνι με τα παιχνιδιάρικα χάλκινα ενώνονται και συνθέτουν μια φιλμική συμφωνία ευεξίας υπό τις υποδείξεις της μπαγκέτας του Μπλέικ Έντουαρντς. Η συνέχεια, γνωστή σε όλους. Ο ομώνυμος δισδιάστατος χαρακτήρας των τίτλων αρχής απέκτησε τη δική του σειρά καρτούν και ένα Όσκαρ καλύτερου animation μικρού μήκους την ίδια χρονιά, ενώ ο Πίτερ Σέλερς απέκτησε το δικό του franchise, όπως θα το λέγαμε σήμερα, υποδυόμενος τον Κλουζό, την περσόνα του οποίου βελτιστοποίησε στο ασυναγώνιστο A shot in the dark, μια ταινία που θα απολαύσουμε στις αίθουσες σε λίγες εβδομάδες.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΗΛΕΚΤΡΑ ΘΕΡΙΝΟΑΜΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΟΡΦΕΑΣ ΘΕΡΙΝΟ

ΝΕΟΣ ΔΙΣΚΟΣ

Ο Pan Pan έφτιαξε ένα άλμπουμ με υπέροχη ποπ που μας θυμίζει πώς ήταν η ζωή πριν από το lockdown. Ταξίδια στα αστέρια και τραγούδια για αγόρια που ήταν κορίτσια που θέλαν αγόρια και θέλαν κορίτσια που δεν είναι αγόρια και ούτε κορίτσια.

Ά

σχημοι ήχοι με βοηθούν να περιγράψω πόσο όμορφα νιώθω μέσα σ’ αυτό το βουητό / πώς ξεκουρδίζει κάθε αίσθηση ασφάλειας, όμως ακόμη νιώθω καλά μέσα σ’ αυτό το βουητό» τραγουδάει η Nalyssa Green στο τραγούδι «Άσχημοι Ήχοι» που ανοίγει το νέο άλμπουμ του Pan Pan. «Το βουητό είναι κάτι που με γοητεύει και προσπαθώ να βάλω σε πλαίσιο απ’ όταν συνειδητοποίησα πως θέλω να λέω ιστορίες με εικόνες ή ήχους» λέει ο Pan Pan. «Είναι ο κόσμος που μας περιβάλλει και ρέουμε μέσα του. Στις στιγμές έντασης γίνεται φράχτης και αφήνει εκτός την ομορφιά και στις στιγμές ηρεμίας γίνεται κουβέρτα και την κλείνει μέσα. Δεν μπορώ να το ορίσω σύντομα και με σαφήνεια, αλλά θα συνεχίσω να προσπαθώ». Ο Pan Pan είναι πολυτάλαντος και δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να δημιουργεί μέσα στο lockdown και στη μαυρίλα. Το «Φαντασμαγορία Δύο» είναι ένα άλμπουμ που ήρθε λίγο πριν από το τέλος της άνοιξης, ακριβώς τη στιγμή που η ζωή ξαναρχίζει να επιστρέφει, δειλά-δειλά, στους παλιούς ρυθμούς, προ επιδημίας, και έχει τραγούδια με πολύ χορό, που μιλάνε για ταξίδια στ’ αστέρια και το Αγόρι-Φάντασμα που περιφέρεται στην πίστα «ανάμεσα σε μόνα κορίτσια, που θέλουν αγόρια που ήταν κορίτσια / που θέλαν αγόρια και θέλαν κορίτσια / που δεν είναι αγόρια και ούτε κορίτσια / χορεύουνε μόνα να φύγει η

νύστα / χορεύουν και βάζουν το όπλο στη ζώνη / ζωή που σκοτώνει». Το τραγούδι «Χτύπα με σαν ρεύμα στην πίστα» είναι το πρώτο hit του άλμπουμ, ένα κομμάτι με τη συμμετοχή της Melentini σε ένα υπέροχο ρεφρέν: «Μέχρι τότε όμως σε παρακαλώωωωω –τριάντα χρόνια νύστα–, χτύπα με σαν ρεύμα στην πίστα». « Όταν γνώρισα την Ελένη (σ.σ. τη Melentini), μέσω του φίλου μου του Αντώνη, δεν είχα ιδέα τι θα ακολουθούσε, κυρίως γιατί εκείνη τη μέρα δεν ξέρω καν αν είπαμε ότι παίζουμε μουσική» λέει ο Pan Pan. «Λίγο καιρό μετά, όμως, βρεθήκαμε να μοιραζόμαστε τη σκηνή σε live με τους Sequence Theory Project, όπου η Ελένη ίσως και να μην πατούσε στη γη, ο Ριχάρδος έδινε “πόνο” με μπιτ και με σκρατς(!) και ο Κώστας σε κάποια φάση μας “δολοφόνησε” με μια μπασογραμμή. Ξαναπαίξαμε με STP μια-δύο φορές ακόμη, μετά η Ελένη έβγαλε σόλο δίσκο με την μπλε ορχήστρα της και έπειτα μου είπε ότι ήθελε να κάνει live με εκείνη σε πιάνο-φωνή κι εμένα στα μπιτ. Κάναμε πρόβες στο σπίτι μου και για έναν χειμώνα κάναμε κάποια live που ούτε ένα δεν είχε κάτι “ξεχάσιμο”. Σε ένα από αυτά έμαθα τη μουσική της Molly Nilsson, σε κάποιο άλλο μας προλόγισε ο Γιάννης Σερβετάς (true story), σε ένα άλλο έμαθα ότι ο διοργανωτής, που δεν ήθελε να μας πληρώσει τα συμφωνημένα λεφτά, γιατί δεν είχε τον κόσμο που υπολόγιζε,

Οι ποπ δομές μού αρέσουν και με εξυπηρετούν σε αυτό που θέλω να κάνω με αυτά τα άλμπουμ, αλλά το ραπ υπάρχει σίγουρα. Όχι τόσο φανερά από την πρώτη στιγμή αλλά ως παιδεία.

κάποτε είχε πληγωθεί πολύ από τους Wu Tang, γιατί δεν ήρθαν όλοι, και γύρισε σπίτι και έσκισε τα βινύλιά τους με ψαλίδι – “εντάξει, ναι, θα μας πληρώσεις όμως;”. Μετά από οκτώ χρόνια έγραψα το “Χτύπα με σαν ρεύμα στην πίστα”. Ένα microbrute για το μπάσο, ένα microkorg για όλα τα άλλα. Έγραψα τις στροφές μου, έγραψα πρόχειρα με ένα vocoder και το ρεφρέν και το έστειλα στην Ελένη, γιατί το είχα γράψει με τη φωνή της στο μυαλό μου. Εκείνη όμως έκανε την έκπληξη και μου είπε “ναι, να σου πω, δεν θα πω το ρεφραίν, ωραίο είναι με vocoder, απλώς ξαναγράψ’ το να ακούγεται πιο καθαρά”. Εντάξει, Ελένη. “Εγώ θα πω το τρίτο μέρος, που είναι σε φάση girls and boys”. Εντάξει, Ελένη. “Και να βγάλεις το πολύ distortion και το πολύ delay από τη φωνή σου”. Εντάξει, Ελένη. Τελικά, είχε δίκιο, γι’ αυτό είναι ωραίες οι συνεργασίες όπου ο τρίτος έρχεται και σου ανατρέπει αυτά που είχες δεδομένα».

— Πες μου για τα κορίτσια που συμμετέχουν στο άλμπουμ. Χωρίς τις συμμετοχές των πέντε τους και χωρίς την προσωπικότητα που έφερε η καθεμία στο σημείο που μπήκε, κάτι θα μου έλειπε. Όταν τελείωσα τα κομμάτια, ήξερα ποια χρειαζόμουν σε ποιο κομμάτι, ώστε να γίνει το όραμά μου πραγματικότητα. Ευτυχώς, όλες δέχτηκαν και δεν χρειάστηκε να αναθεωρήσω τα πλάνα μου. Καθεμία έφερε ό,τι είχε ανάγκη κάθε κομμάτι: η Nalyssa Green μια γλυκιά μελαγχολία, η Katrinpi ένα μάντρα να κεντράρει το κομμάτι, η Melentini τη δροσιά σε ένα τραγούδι θαμμένο στο τσιμέντο, η Kαλλιόπη Μητροπούλου τη χαρά του παιχνιδιού, η Nefeli Walking Undercover ένα νέο focus, καθώς μας ξεπροβοδίζει. Τέλος, μια ούτε τόσο φανερή ούτε γυναικεία συμμετοχή είναι αυτή του Γιάννη Αναγνωστόπουλου, κολλητού μου και συμπαίκτη μου στα Echo Tides, που μου χάρισε μια έξτρα αστραφτερή μελωδία προς το τέλος του «Άσχημοι ήχοι.

— Ακούγοντας τη δομή της αφήγησης που έχουν οι στίχοι, που είναι ολόκληρες ιστορίες, η πρώτη εντύπωση που σου δημιουργείται είναι ότι είναι γραμμένα περισσότερο ως ραπ παρά με τη δομή ενός ποπ τραγουδιού… Μoυ αρέσει να γράφω έτσι, να υπάρχει μια ιστορία ή, έστω, κάποια υπόνοιά της, ώστε να φτιάξει το υπόλοιπο ο ακροατής. Έτσι κι αλλιώς, όλο το άλμπουμ είναι μέρος μιας ιστορίας, ένα slice of life των περιπετειών του Αγοριού-Φάντασμα, που θα ολοκληρωθεί με την κυκλοφορία της «Φαντασμαγορίας Τρία», οπότε θα δούμε και όλη την εικόνα. Οι ποπ δομές μού αρέσουν και με εξυπηρετούν σε αυτό που θέλω να κάνω με αυτά τα άλμπουμ, αλλά το ραπ υπάρχει σίγουρα. Όχι τόσο φανερά από την πρώτη στιγμή αλλά ως παιδεία. Το χιπ-χοπ μού έχει πάρει το μυαλό απ’ όταν ήμουν δεκατριών-δεκατεσσάρων χρονών και το πώς βάζω τις λέξεις σε σειρά για να φτιάξουν ρυθμικά σχήματα έχει σαφώς τις ρίζες του εκεί, είτε είναι να ραπαριστούν είτε να τραγουδηθούν.

— Πόσο σάουντρακ για τις εικόνες σου είναι η μουσική που φτιάχνεις; Για τις εικόνες του «In my room» π.χ… Δεν είναι σταθερή η αναλογία, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε πιο πολύ. Το «In my room», όμως, και το «Tα παιδιά θέλουν χορό» είναι το ένα για το άλλο πολύ ξεκάθαρα οπτικοποίηση και σάουντρακ αντίστοιχα.

— Αρέσει στον γιο σου η μουσική που φτιάχνεις; Του αρέσει, αλλά όχι όλη. Έχει συγκεκριμένα γούστα που δεν σηκώνουν αντιρρήσεις: «αυτό άλλαξέ το, δεν μου αρέσει», «αυτό είναι ωραίο» – και χορεύει.

από τον m . h u lot

Μουσική

φωτο: παρισ ταβιτιαν

INFO Το «Φαντασμαγορία Δύο» κυκλοφορεί σε φυσική μορφή στο https:// panpanathens. bandcamp.com/ http:// instagram.com/ postnoise

10.6.21 – lifo

51

© getty images

Βιβλίο

απο την τινα μανδηλαρα

«Αβεσσαλώμ! Αβεσσαλώμ!»: το έπος της αμερικανικής ψυχής Το αριστούργημα του Γουίλιαμ Φώκνερ, ένα από τα σπουδαιότερα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κυκλοφορεί σε λίγες μέρες σε νέα μετάφραση από τις εκδόσεις Gutenberg. Πρώτη αποκλειστική παρουσίαση από τη LiFO.

Σ

την κατάλευκη κάψα του μεσημεριού στον αμερικανικό Νότο έχουν στηθεί αμέτρητες ιστορίες, αλλά καμία δεν κατάφερε να γίνει σημείο αναφοράς, όπως αυτές των οικογενειών που έζησαν και αλληλοεξοντώθηκαν στη μυθική Γιοκναπατόφα του Γουίλιαμ Φώκνερ. Στο μυθιστορηματικό αυτό μέρος, όπου πραγματικά συμβάντα μπλέκονται με μυθικά πρόσωπα και πράγματα με τρόπο αντίστοιχο των δικών μας μύθων των Ατρειδών, γεννήθηκαν τα μεγάλα έπη του σπουδαίου νομπελίστα, με πρωταρχικό εκείνο της οικογένειας Σάτπεν που περιγράφεται στο Αβεσσαλώμ! Αβεσ-

52 lifo – 10.6.21

σαλώμ! – ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τη γνωστή ιστορία της Βίβλου. Ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που δεν αποτελεί τυχαία τον νέο, μεγάλο κλασικό τόμο της σειράς Οrbis Literae των εκδόσεων Gutenberg, σε μετάφραση που, αν μη τι άλλο, συνιστά γλωσσικό και λογοτεχνικό επίτευγμα. Η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου όχι μόνο απέδωσε άρτια την πολύπτυχη φωκνερική αφήγηση αλλά αφουγκράστηκε τον ρυθμό, ξαναζωντάνεψε τις μυθικές αλληγορίες, ανίχνευσε τις λειτουργικές αντιθέσεις και τους έδωσε πνοή. Εν ολίγοις, ξανάφτιαξε στα ελληνικά έναν κόσμο τόσο ζωντανό όσο και

παντοτινό, γι’ αυτό και απόλυτα μοντέρνο, τον κόσμο του συγγραφέα. Αν η σαγήνη της παραβίασης έχει αρχαίες καταβολές και φωλιάζει στα μεγάλα αλληγορικά αφηγήματα της Βίβλου και της αρχαίας τραγωδίας, στη φωκνερική αφήγηση δεν έχει να κάνει μόνο με τον πυρήνα της τραγικής οικογενειακής ιστορίας αλλά και με την ίδια τη γλώσσα. Εν προκειμένω, είναι σαφές πως ο πιο πετυχημένος πειραματισμός αναδύεται μέσα από την εξιστόρηση μιας αρχετυπικής ιστορίας. Αντίστοιχα, πάλι, με τα ομηρικά έπη, τα τραγικά γεγονότα του πολέμου, τα μεγάλα κατορθώματα και οι νίκες μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα όταν τα πρόσωπα και τα πάθη παίρνουν κεφάλι. Ο πόλεμος στην Τροία ξεκίνησε εξαιτίας της Ωραίας Ελένης και ο Φώκνερ, που γνωρίζει πόσο κοντά στον Σάτπεν είναι ο Αγαμέμνων, συνδέει τη μυθική αλληγορία με την πραγματικότητα της οικογενειακής συμφοράς. Τα προσωπικά πάθη είναι που δεν αφήνουν τους ήρωες αλώβητους από τη μοίρα και όχι τόσο ο πόλεμος. Η παντοτινή σύγκρουση των φύλων, οι σαρκικές και εσωτερικές συγκρούσεις, οι ορμέμφυτες ροπές για την αλήθεια του άνδρα, της γυναίκας, του παιδιού, του αδελφού και της αδελφής, όλα δοσμένα με φόντο το απόκοσμο περιβάλλον ενός σύμπαντος που φτάνει να μοιάζει σχεδόν μακάβριο και μαγικό. Η μυρωδιά της γλυσίνας, του πούρου και οι πυγολαμπίδες είναι το κεντρικό λάιτ μοτίφ που διαπερνά την αφήγηση και χαρακτηρίζει ολόκληρο τον αμερικανικό Νότο. Όλα ξεκινούν όταν ο άγρια επιβλητικός Τόμας Σάτπεν καταφθάνει το 1833 με το ερυθρόφαιο άλογό του και τη συνοδεία ενός αρχιτέκτονα και των «άγριων», όπως περιγράφονται, νέγρων του στην πολίχνη Τζέφερσον της μυθικής Γιοκναπατόφα με σκοπό να υφαρπάξει μια μεγάλη έκταση από έναν Ινδιάνο. Παρότι κανείς δεν ξέρει την καταγωγή του και όλοι αρχικά εναντιώνονται στον νεοφερμένο που κάνει άνω κάτω τους μετριοπαθείς ντόπιους, σταδιακά εντυπωσιάζονται από την κυριαρχική προσωπικότητα του συνταγματάρχη που πήρε τη θέση του Σαρτόρις στον πόλεμο (γνωστού από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Φώκνερ), την ανείπωτη δύναμή του να διεκδικεί με σθένος ό,τι δεν του ανήκει, ακόμα και από την αποφασιστικότητα με την οποία κάποια στιγμή εισβάλλει στην εκκλησία του φτωχού προτεστάντη ιερέα Κόλντφιλντ με σκοπό να ζητήσει σε γάμο την κόρη του Έλεν. Φαινομενικά πλούσιος, αλλά με αμφίβολους τρόπους, ο Σάτπεν εξοπλίζει το «Κατοστάρι του Σάτπεν», όπως είναι γνωστό το όνομα της βίλας μέσα στη μεγάλη φυτεία, με πολυελαίους, κρύσταλλα, ταπετσαρίες και αντικείμενα Wedgwood – ένα παράδοξα αριστοκρατικό περιβάλλον για το αιματηρό σκηνικό που θα ακολουθήσει. Η εξωπραγματική άνοδος είναι φυσικό να προμηνύει μια αντίστοιχα εντυπωσιακή πτώση, αφού το σπίτι «έμοιαζε σαν να προοριζόταν για κάτι περισσότερο, για έναν όλεθρο πιο βαθύ από την ερείπωση, σαν να έστεκε σε σιδηρά αντιπαράθεση με τη σιδηρά φωτιά», αλλά μέχρι τότε η σύζυγος Έλεν μπορούσε να χαίρεται έναν φαινομενικά άνετο βίο, αλλάζοντας τρόπο ζωής και κάνοντας ακόμα πιο έντονη την αντίθεσή της με την πουριτανή, συντηρητική αδελφή της Ρόζα. Γεννάει δυο παιδιά, την ονειροπόλα Τζούντιθ και τον δυναμικό Χένρι, ο οποίος αποφασίζει μά-

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ λιστα να σπουδάσει Νομική, επιβεβαιώνοντας τις υψηλές φιλοδοξίες της οικογένειας. Εκεί γνωρίζει και εντυπωσιάζεται από την επιβλητική αβρότητα και τους αριστοκρατικούς τρόπους του Τσαρλς Μπον καθώς και από την άνεση με την οποία αυτός ο «Λοθάριος», όπως περιπαικτικά τον αποκαλούν, γοητεύει τα κορίτσια, μεταξύ άλλων και την αδελφή του Τζούντιθ, την οποία κάποια στιγμή ζητάει σε αρραβώνα. Τα σχέδια του επικείμενου γάμου, ωστόσο, χαλάνε όταν οι δύο φίλοι αποσύρονται στον Πόλεμο με τους Γιάνκηδες, διάστημα αρκετό για να φέρει στο φως, μετά από μυστήριες απουσίες και εξαφανίσεις, οδυνηρά μυστικά: ο Μπον είναι ετεροθαλής αδελφός της Τζούντιθ και του Χένρι, γόνος του γάμου του Σάτπεν με μια νέγρα στη Νέα Ορλεάνη, από την οποία έχει και μια κόρη με το προφητικό όνομα Κλάιτι-Κλυταιμνήστρα. Και όπως θα φανεί εκ των υστέρων, δεν είναι ο μόνος που θα πληρώσει για τις αμαρτωλές επιλογές του.

Ό

δίστασε να την εξαπατήσει ζητώντας τη σε γάμο. Άσχετα από την απάντηση, αυτό που εντυπωσιάζει είναι πως μέσα από τα λόγια της ανέκαθεν αποστασιοποιημένης από τις σωματικές απολαύσεις γραίας ο Φώκνερ αποθεώνει όλες τις εξάρσεις της σάρκας, η οποία σαρώνει τις προτεσταντικές επιταγές της λογικής, ορίζει την αίσθηση, την όραση, την όσφρηση και τους μυς που πάλλονται και καθορίζει την ίδια τη μνήμη, αφού είναι «ωραιότερη απ’ όλα, μακράν καλύτερη απ’ αυτά, η πραγματική ζώσα σάρκα που ονειρεύεται». Η αισθαντική αυτή γλώσσα, που διαπερνά το ασυνείδητο και καλουπώνει την επιθυμία της Ρόζας, ακόμα και στο μένος των αισθημάτων που αναδεικνύει, μοιάζει κυριολεκτικά να έχει κόκαλα και αίμα και να αφουγκράζεται τους παλμούς παλαιότερων αφηγήσεων του Νότου, δίνοντας τους ξανά το φιλί της ζωής. Και δεν είναι μόνο η αφήγηση της Ρόζας αλλά και του πατέρα του Κουεντίν, ο οποίος είχε γνωρίσει από κοντά τον Σάτπεν και έχει γι’ αυτόν μια διαφορετική εικόνα απ’ ό,τι η Ρόζα, ενώ αντίστοιχα ορμητικός και ειλικρινής είναι και ο λόγος του αφηγητή Κουεντίν, ο οποίος συναντάει τη Ρόζα πολλά χρόνια μετά τα τραγικά συμβάντα –ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζει– και αφηγείται με τη σειρά του την ιστορία στον Καναδό φίλο του, Σριβ. Πολλαπλές, λοιπόν, οι οπτικές, όσες και οι αφηγήσεις σε έναν πολυφωνικό κόσμο που αφήνει ανοιχτά τα ενδεχόμενα της ερμηνείας, αλλά όχι την κατάληξη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ασθματικός λόγος του Φώκνερ, που καταργεί τα σημεία στίξης, απηχεί ακέραια τις προφορικές ιστορίες των Νότιων προγόνων του και αποκτά τη δύναμη που είχαν τα αρχαία έπη καθώς μεταφέρονταν από στόμα σε στόμα και μιλούσαν κατευθείαν στην καρδιά. Ο αυθορμητισμός που χαρακτηρίζει την αφήγηση μέσα από αυτό το καινοφανές stream of consciousness (αυτόματη γραφή) διατηρεί ακέραια την αυθάδεια της προφορικότητας, χωρίς όμως να κάνει σκόντο στις υψηλές προδιαγραφές μιας άκρως απαιτητικής λογοτεχνίας με πανέμορφες μπαρόκ περιγραφές, παρομοιώσεις που κλείνουν τιμητικά το μάτι στις μακροσκελείς αναφορές του Ομήρου, την αποθέωση των επιθέτων που στολίζουν ακόμα και το πιο απομαγευμένο τοπίο και μια γοητευτικά ανοικονόμητη αφηγηματική διαστροφή που μοιάζει πολύ με αυτήν του Τζόις. Πρόκειται για ένα σπάνιο κατόρθωμα που δικαιώνει όχι μόνο την ένταξη του Αβεσσαλώμ! Αβεσσαλώμ! στα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας αλλά εξηγεί και τη δική μας διαρκή επιστροφή σε αυτό ως μόνιμο καταφύγιο σπάνιας λογοτεχνικής αξίας και ομορφιάς.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο ασθματικός λόγος του Φώκνερ, που καταργεί τα σημεία στίξης, απηχεί ακέραια τις προφορικές ιστορίες των Νότιων προγόνων του και αποκτά τη δύναμη που είχαν τα αρχαία έπη καθώς μεταφέρονταν από στόμα σε στόμα και μιλούσαν κατευθείαν στην καρδιά.

λα δείχνουν πως ο φαύλος κύκλος της αιμομιξίας, αυτή η σαγηνευτική επιτάχυνση του κακού μέσα από τους οικογενειακούς κύκλους, αν υποβοηθηθεί, σημαίνει και έλευση του τραγικού τέλους που ξεπερνά ακόμα και τις περγαμηνές του εκάστοτε χαρακτήρα. Εξού και ότι ο σχετικά άβουλος και ουδέτερος Χένρι είναι αυτός που θα υψώσει τελικά το όπλο, μια παραμονή Χριστουγέννων, ενάντια στον καλό του φίλο και παρ’ ολίγον γαμπρό του, τερματίζοντας όνειρα, ψευδαισθήσεις και επικαλύψεις ενός παρελθόντος που θα προβάλλει πάντοτε πιο καίριο από οποιοδήποτε παρόν. Άλλωστε, αυτός ο φόνος θα είναι απλώς η αρχή και όχι το τέλος του δεύτερου κύκλου των τραγικών εξελίξεων, που θα μετατρέψει το «Κατοστάρι του Σάτπεν» σε μια ευφάνταστη Νέκυια, όπου πλέον θα μένουν η Τζούντιθ, η Ρόζα, η Κλάιτι, ο βοηθός Τζόουνς και, φυσικά, ο πατριάρχης Σάτπεν σαν ζωντανοί νεκροί που περιμένουν κάθε μέλος τους να φαγωθεί από την ίδια τη μοίρα. Κοιτώντας με θράσος κατάματα τον Πρωτεργάτη Θεό, όπως ο Φάουστ που έχει χαρίσει προ πολλού την ψυχή του στον Διάβολο, ο Σάτπεν επιμένει, αν και αποσυρμένος από τα εγκόσμια, αλκοολικός και με σαλεμένη όψη, να σπέρνει τον καρπό του σε απαγορευμένα εδάφη, εν προκειμένω στη δεκαπεντάχρονη εγγονή του λευκού επιστάτη του, προκαλώντας την ίδια του την τραγική κατάληξη και μοίρα. Αλλά ποιος είναι πραγματικά ο μυστηριώδης συνταγματάρχης; Είναι ο δαίμονας, όπως λέει η Ρόζα Κόλντφιλντ, η οποία, μέσα από μια παρατεταμένη και παραληρηματική εξιστόρηση, φτάνει να εξομολογηθεί ότι, μετά τον θάνατο της αδελφής της, δεν

10.6.21 – lifo

53

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

απ ο toν nik o μπα κουνακη

Χάνω και βρίσκω

Βιβλίο

Η Γερμανίδα συγγραφέας Γιούντιτ Σαλάνσκυ χτίζει νέους αφηγηματικούς κόσμους πάνω σε ανθρώπους, αντικείμενα, έργα τέχνης, νησιά και χώρες που έχουν για πάντα χαθεί. Ένα συναρπαστικό παιχνίδι μεταξύ της μνήμης και της λήθης.

Ο Έλληνας αναγνώστης αυτού του βιβλίου πρέπει να αισθάνεται τυχερός γιατί η μετάφραση του Γιάννη Καλιφατίδη μεταδίδει γλωσσική ευφορία και επιπλέον αποδεικνύει πόσο πλούσια είναι η ελληνική γλώσσα για την απόδοση τόσων πραγματολογικών πληροφοριών, ακόμη και των πιο λεπτεπίλεπτων.

54 lifo – 10.6.21

Δ

ώδεκα ιστορίες για ισάριθμους χαμένους κόσμους (αντικείμενα, κτίρια, νησιά, άνθρωποι, έργα τέχνης, ζώα, κινηματογραφικές ταινίες κ.ά.) αποτελούν το βιβλίο Κατάλογος Απολεσθέντων της Γερμανίδας συγγραφέως Γιούντιτ Σαλάνσκυ (γενν. 1980). Πρόκειται για δώδεκα διηγήματα όπου η συγγραφέας ανασυστήνει την απώλεια, «θυμάται τα ξεχασμένα, δίνει τον λόγο σε καθετί που έχει βουβαθεί και πενθεί για όσα έχουν χαθεί». Πρόκειται για πρωτότυπο, υπνωτιστικό ανάγνωσμα που κινείται στον χώρο της φαντασίας και της φαντασίωσης. Είναι όμως τόσο γερά οπλισμένο με πραγματολογικά στοιχεία, που σχεδόν αυτόματα, ως αναγνώστης, καταφεύγεις στη Wikipedia για να βρεις κι άλλες πληροφορίες, να μάθεις περισσότερα για τα «απολεσθέντα». Οι χαμένοι κόσμοι της Σαλάνσκυ μπορεί να είναι πολύ διαφορετικοί (από την αρχαιότητα στο σήμερα, από τη Γη στη Σελήνη, από μια βίλα στη Ρώμη στο Σπίτι του Λαού στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, από τους στίχους της Σαπφούς σε μια ταινία του Μούρναου), αλλά η κίνηση από τον έναν κόσμο στον άλλο μοιάζει να έχει φυσικότητα. Αυτό οφείλεται στο γενικό ύφος της αφήγησης, στην ενοποιητική της δύναμη. Αυτή η ενότητα ύφους δεν εμποδίζει, όμως, τη συγγραφέα να διαφοροποιεί τη γλώσσα από διήγημα σε διήγημα, ακόμα και τον τρόπο της στίξης, σαν να μας λέει ότι κάθε χαμένος κόσμος ξαναδημιουργείται μέσα στη γλώσσα. Ο Έλληνας αναγνώστης αυτού του βιβλίου πρέπει να αισθάνεται τυχερός γιατί η μετάφραση του Γιάννη Καλιφατίδη μεταδίδει γλωσσική ευφορία και επιπλέον αποδεικνύει πόσο πλούσια είναι η ελληνική γλώσσα για την απόδοση τόσων πραγματολογικών πληροφοριών, ακόμη και των πιο λεπτεπίλεπτων. Στην ιστορία «Τουανάκι», το «απολεσθέν» είναι το νησί Τουανάκι, στο σύμπλεγμα των Νότιων Νήσων Κουκ, στον βορειονατολικό Ειρηνικό Ωκεανό, «πάνω στη ρότα του πανίσχυρου Κουροσίβο», που καταποντίστηκε από έναν υποθαλάσσιο σεισμό μεταξύ του 1842 και του 1843. Η Σαλάνσκυ αναδημιουργεί τη ζωή πάνω στο νησί, σε μια στιγμή όπου οι ιθαγενείς έρχονται σε επαφή με τους Ευρωπαίους θαλασσοπόρους. Μέσα σ’ ένα κλίμα που θυμίζει Μόμπι Ντικ, η συγγραφέας ψάχνει τη φράση ενός γέροντα –σαν χρησμό– που λέει πως «δεν έχουμε μάθει να σκοτώνουμε. Ξέρουμε μονάχα να χορεύουμε». Στη ιστορία «Η τίγρη της Κασπίας» το «απολεσθέν» είναι το άγριο ζώο που οδηγήθηκε σε αφανισμό λόγω της συστηματικής καταδίωξής του και της συρρίκνωσης του ζωτικού χώρου του. Η Σαλάνσκυ «συναντά» την τίγρη της Κασπίας στην αρχαία Ρώμη μέσα σε μια αρένα όπου το ζώο ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει, σε μια αιματηρή μονομαχία, όπως αποδεικνύεται, ένα λιοντάρι. Για τις ανάγκες της αρένας δεκάδες ζώα φτάνουν στη Ρώμη από τα πέρατα της αυτοκρατορίας. Και όπως οι Ρωμαίοι υποτάσσουν τους λαούς, με τον ίδιο τρόπο προσπαθούν να ξεριζώσουν την άγρια φύση των ζώων. «Ο μονόκερος του Γκέρικε» είναι ο τίτλος

της τρίτης ιστορίας. Εδώ δεν έχουμε απολεσθέν αντικείμενο αλλά κάτι που δεν υπήρξε ποτέ. Ο Γερμανός φυσικός Όττο φον Γκέρικε, που έζησε στον δέκατο έβδομο αιώνα, είχε ισχυριστεί ότι αποκατέστησε τον σκελετό ενός προϊστορικού ζώου από μεμονωμένα ευρήματα. Αποδείχτηκε ότι δεν είχε βρει οστά, επομένως δεν είχε συναρμολογήσει τίποτα. Η Σαλάνσκυ μας οδηγεί στο βασίλειο των τεράτων, όπου ο καθένας μας έχει κάνει τη βόλτα του με τη βοήθεια των δράκων των παιδικών παραμυθιών. Για τη συγγραφέα, οι δράκοι μοιάζουν με τις αναμνήσεις, που έχουν κι αυτές δικαίωμα στην επιβίωση, στην αυτοσυντήρηση και στην αναπαραγωγή. Στην τέταρτη ιστορία, τη «Βίλλα Σακέτι», το «απολεσθέν» είναι η μπαρόκ βίλλα του καρδινάλιου Τζούλιο Σακέτι στη Ρώμη, έργο του αρχιτέκτονα Πιέτρο ντα Κορτόνα (πρώτο μισό του δέκατου έβδομου αιώνα). Η βίλλα εγκαταλείφθηκε λίγα χρόνια μετά την ολοκλήρωσή της. Τα τελευταία λείψανά της κατεδαφίστηκαν μετά το 1861. Στο διήγημα αυτό, ήρωας της Σαλάνσκυ είναι ο Γάλλος ζωγράφος Υμπέρ Ρομπέρ (1733-1808), που το βασικό θέμα του έργου του ήταν τα ερείπια. Με τη βοήθεια του Ρομπέρ, η Σαλάνσκυ μας δείχνει με διαφορετικό τρόπο τον κόσμο των ερειπίων. Όχι ως ένα απολίθωμα αλλά ως ένα εργοτάξιο αισθημάτων και συναισθημάτων, τουλάχιστον ένα εργοτάξιο τέχνης. «Το αγόρι με το γαλάζιο κοστούμι» είναι ο τίτλος της πρώτης ταινίας του Μούρναου, από

γιούντιτ σαλάνσκυ

Κατάλογος Απολεσθέντων Μτφρ.: Γιάννης Καλιφατίδης Εκδόσεις Αντίποδες Σελ.: 344

την οποία έχουν σωθεί τριάντα πέντε αμοντάριστα πλάνα. Εμπνευσμένη από τον πίνακα του Γκέινσμπορο «Γαλάζιο αγόρι», η ταινία είχε ως θέμα της τη διχασμένη προσωπικότητα. Στην ιστορία της η Σαλάνσκυ δημιουργεί ένα παιχνίδι ταυτοτήτων τοποθετημένο στο Μανχάταν, με ήρωες πρόσωπα της τέχνης του εικοστού αιώνα. Η Γκρέτα Γκάρμπο, ηθοποιός του βωβού που πέρασε με επιτυχία και στον ομιλούντα, οπωσδήποτε αμφιφυλόφιλη και ίσως τρανς, όπως βλέπουμε στο διήγημα, αναμετριέται με τον ομοφυλόφιλο φωτογράφο Σέσιλ Μπήτον και την ερωμένη της, θεατρική συγγραφέα Μερσέντες ντε Ακόστα. Στην έκτη ιστορία με τίτλο «Οι ερωτικές ωδές της Σαπφούς», το «απολεσθέν» δεν είναι μόνο η σημειογραφία της μουσικής συνοδείας των ωδών αλλά και οι περισσότεροι στίχοι τους. Η Σαλάνσκυ αναζητάει εδώ τη Σαπφώ και τις πολυάριθμες επιβιώσεις της ως εταίρας, ως νυμφομανούς, ως ερωτόληπτης αντρογυναίκας, ως γαλαντόμας κυρίας, ως αδιάντροπης και διεφθαρμένης, ως σεμνής και αγνής. Μας λέει ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, από το έργο της Σαπφούς έχει διασωθεί το 7%. Τόσο υπολογίζεται ότι είναι και το ποσοστό των γυναικών που έλκονται από γυναίκες. «Αν και κανένα υπολογιστικό μοντέλο δεν πρόκειται να αποδείξει ποτέ αν υπάρχει εδώ κάποιος συσχετισμός. Με πολλές αναφορές στη σύγχρονη εποχή, αυτό το πολύ έξυπνο διήγημα καταλήγει ως εξής: “Στα λεξικά της γερμανικής γλώσσας το επίθετο lesbisch (λεσβιακός) βρίσκεται αμέσως μετά το λήμμα lesbar (ευανάγνωστος)”». Στην ιστορία «Το παλάτι του οίκου φον Μπερ», το αρχοντικό, που κάηκε το 1945, βρισκόταν στην πόλη Γκράιφσβαλντ της Ανατολικής Γερμανίας. Είναι η πόλη όπου γεννήθηκε η συγγραφέας. Εδώ η αφήγηση είναι αυτοβιογραφική. Το ίδιο αυτοβιογραφική είναι και η αφήγηση στο διήγημα «Το λιμάνι του Γκράιφσβαλντ», όπου το «απολεσθέν» είναι μια ελαιογραφία του μεγάλου ρομαντικού ζωγράφου Κάσπαρ Ντάβιντ Φρήντριχ, που κάηκε σε πυρκαγιά. Στα Επτά βιβλία του Μάνη το «απολεσθέν» είναι τα ιερά συγγράμματα του προφήτη που έζησε στον 3ο αι. μ.Χ και στον οποίο οφείλουμε τον «μανιχαϊσμό», αυτήν τη δυϊστική θεωρία του απόλυτου κακού και του απόλυτου καλού. Στην «Εγκυκλοπαίδεια στο δάσος» το «απολεσθέν» είναι ένας μεγάλος κήπος γνώσης που δημιούργησε σε ένα δάσος στην Ελβετία ο Αρμάντ Σούλτες. Κάθε δέντρο και μια τσίγκινη πινακίδα με απίθανες πληροφορίες. Το 1973, οι κληρονόμοι του Αρμάνδου κατέστρεψαν όλον αυτόν τον κόσμο, όπου η πληροφορία αλληλεπιδρούσε με την εμπειρία. Το «Μέγαρο της Δημοκρατίας» ήταν το κέντρο της κομματικής αλλά και κοινωνικής ζωής στο Ανατολικό Βερολίνο της εποχή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Κατεδαφίστηκε το 2006, αφού από το κουφάρι του ειδικά συνεργεία αφαίρεσαν 5.000 τόνους ψεκασμένου αμιάντου. Η Σαλάνσκυ αφηγείται, με κέντρο το κτίριο αυτό, μια ιστορία μοιχείας που μένει μετέωρη, όπως και οι ζωές πολλών πολιτών αυτής της «απολεσθείσας» χώρας. Στην τελευταία ιστορία, «Οι σεληνογραφίες του Κίναου», ο ήρωας που αφηγείται στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ. Ήταν ένας βοτανολόγος και σεληνογράφος ονόματι Κίναου, του οποίο τα ίχνη δεν εντόπισε ποτέ κανείς. Αφηγείται όμως ωραία τη σχέση του με τον τοξικό φυτικό κόσμο αλλά και με τη Σελήνη. Γιατί «η κατανόηση της Σελήνης προϋποθέτει την κατανόηση του ίδιου μας του εαυτού».

10.6.21 – lifo

55

Άρης Σερβετάλης: Ηθική χωρίς αφυπνισμένη συνείδηση δεν υπάρχει Για τα ανθρώπινα μέτρα, τις συνθήκες που μας ξεπερνούν και την επιβίωση σε έναν τόπο με θλίψη και σκοτάδι αλλά και την ελπίδα της λύτρωσης μιλήσαμε με τον Άρη Σερβετάλη, ο οποίος πρωταγωνιαστεί στον «Ορέστη» που σκηνοθετεί ο Γιάννης Κακλέας για το Φεστιβαλ Αθηνών Επιδαύρου.

Θέατρο

απο την αργυρω μποζωνη

Μ

ε ένα καίριο σχόλιο για τη λειτουργία της Δημοκρατίας, ο Ευριπίδης γράφει το 408 π.Χ. τον Ορέστη. Στο έργο του πιάνει το νήμα του μύθου των δύο αδελφών, του Ορέστη και της Ηλέκτρας, αμέσως μετά τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, για να μιλήσει για δύο πρόσωπα που απεγνωσμένα αναζητούν παρηγοριά και μια διέξοδο προς το φως. Η τύχη των νεαρών μητροκτόνων μετά το έγκλημα, η ανάγκη της κατανόησης, της συγχώρεσης και της αλήθειας είναι μερικά από τα ζητήματα που απασχολούν τον Γιάννη Κακλέα, ο οποίος κάνει την πρώτη του σκηνοθεσία στην Επίδαυρο με τον Ορέστη του Ευριπίδη, στη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, στις 16, 17 και 18 Ιουλίου. Για τα ανθρώπινα μέτρα, τις συνθήκες που μας ξεπερνούν και την επιβίωση σε έναν τόπο με θλίψη και σκοτάδι αλλά και την ελπίδα της λύτρωσης μιλήσαμε με τον Άρη Σερβετάλη, τον πρωταγωνιστή της παράστασης.

— Αυτό που αναρωτιέμαι πάντα είναι πόσο διαφορετικός είναι ο Ορέστης σε αυτή την τραγωδία από την προσωπικότητα που έχουμε συναντήσει σε άλλα έργα για τον μύθο των Ατρειδών. Το έργο του Ευριπίδη, ο Ορέστης, αρχίζει παρουσιάζοντας την Ηλέκτρα και τον Ορέστη άγρυπνους έξι μέρες μετά τον φόνο της μητέρας τους. Η πόλη τούς έχει χαρακτηρίσει μιάσματα και σε

56 lifo – 10.6.21

λίγη ώρα θα ψηφιστεί ο θάνατός τους διά λιθοβολισμού. Ο Ορέστης, κυριευμένος από τις μανίες της τρέλας, αδυνατεί να διαχειριστεί τις επιπτώσεις των πράξεών του, το γεγονός πως έσφαξε τη μητέρα του και τον Αίγισθο, τον εραστή της. Ο Ευριπίδης στο έργο αυτό εντάσσει τον θεό Απόλλωνα, που του δίνει ο ίδιος την πληροφορία-εντολή να σφάξει τη μητέρα του. Ο Ορέστης, χωρίς αυτήν τη θεία προτροπή, ίσως και να μη διέπραττε ποτέ τον φόνο. Η άνευ όρων πίστη του Ορέστη στη θεία εντολή τον έχρισε μητροκτόνο. Είναι σφοδρή η εσωτερική σύγκρουση. Κλυταιμνήστρα ονομάζεται το πρόσωπο της μητέρας. Κλυταιμνήστρα ονομάζεται και το πρόσωπο της γυναίκας που σκότωσε τον άνδρα της, τον Αγαμέμνονα, και άνοιξε το σπίτι του νύχτα να μπει εραστής ο Αίγισθος. Ο Ορέστης με τη θεία προτροπή και την πράξη του τιμά τη μνήμη του πατέρα του και συγχρόνως βασανίζεται ανελέητα απο το αίμα της μάνας του, που χύθηκε από δικό του χέρι.

— Αν μου τον περιγράφατε, για ποια προσωπικότητα μιλάμε και σε ποια κατάσταση βρίσκεται; Καταμεσής μιας αδυσώπητης εσωτερικής σύγκρουσης. Ένα μπλεγμένο κουβάρι που ξεμπλέκεται με αργό ρυθμό, προκαλώντας τρομερό πόνο. Η αφυπνισμένη συνείδηση κραυγάζει λόγια αλήθειας. Η αλήθεια είναι το αντίθετο της λήθης. Είναι αδυσώπητη και μόνο διά του πόνου αγωνιζόμενος γίνεσαι

μέτοχος και κοινωνός της. Ο πόνος σε βάζει στη μεγάλη υποψία. Διότι μόνο ο πόνος σε σύρει στα όρια του κόσμου. Φαινομενικά, περπατάς μόνος. Στην οδύνη όμως του προσώπου υπάρχει συμπαρουσία του θείου. Και αυτό είναι μια πραγματικότητα που βιώνεται αποκαλυπτικά. Στο έργο ο Απόλλων δεν παρεμβαίνει άμεσα. Αφήνει τον χρόνο να λειτουργήσει καθαρτικά όχι μόνο για τον Ορέστη αλλά και για τον κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά. Όλο το έργο είναι μια υψικάμινος μέσα στην οποία οι προσωπικότητες αλλοιώνονται και μετασχηματίζονται. Απεκδύονται τον παλαιό εαυτό. Αποκαλύπτονται και ανακαινίζονται, με αφορμή ένα εξιλαστήριο θύμα που έγινε μητροκτόνος και με αίμα έκλεισε έναν κύκλο αίματος.

— Πιστεύετε ότι η πράξη του, η μητροκτονία, είναι και μια πράξη βίαιης ενηλικίωσης που δεν έχει συντελεστεί σε κανονικές, ομαλές συνθήκες; Η πόλη στην οποία έγινε η αναίσχυντη πράξη της μητροκτονίας ήταν ήδη ακάθαρτη. Οι προπάτορες του Ορέστη και της Ηλέκτρας είχαν εκπέσει σε ανόσιες και αλαζονικές πράξεις. Το γεγονός, λοιπόν, της πράξης του Ορέστη ήρθε ως μια απότομη διακοπή της διαιώνισης του κακού. Εμφανίστηκε κάτι σκληρότερο για να προκαλέσει σεισμό συθέμελο στη δομή της πόλης. Σε προσωπικό επίπεδο, ο Ορέστης έρχεται αντιμέτωπος με ένα τεράστιο συναισθηματικό φορτίο. Η γονική σχέση. Η

μητρική σχέση. Το πρόσωπο της μητέρας. Αποστασιοποιείται, διά του πόνου μέσω του φόνου, συναισθηματικά. Στη μητέρα βλέπει το τέρας και αναγνωρίζει και αυτό που επωάζεται μέσα του. Οι επιθυμίες, οι πόθοι, τα πάθη, οι εμμονές μεταβιβάζονται στα παιδιά, όπως και οι αρετές. Οι αδιαχείριστες περιοχές του εαυτού μεταβιβάζονται στο παιδί και πολλαπλασιάζονται μέσα από τη δική του ζωή. Η απόσταση από τη γονική σχέση είναι αναγκαία για την πνευματική ωρίμανση του ανθρώπου. Να δει τη μητέρα ως πρόσωπο, ως έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Να δει τις αδυναμίες. Την αλήθεια. Την πραγματικότητα. Να τοποθετηθεί απέναντι σε αυτήν. Να πάρει θέση. Με τον τρόπο αυτόν θα αναγνωρίσει και τον εαυτό του. Το συναίσθημα θολώνει τα νερά και η σχέση πορεύεται νοσηρά και δεν εξελίσσεται. Εξελίσσονται μόνο τα νοσήματα και αυξάνονται. Χρειάζεται τομή. Εγκάρσια. Επώδυνη διαδικασία. Χωρίς σταύρωση, όμως, δεν υπάρχει ανάσταση.

— Ποια είναι η καταφυγή ενός ανθρώπου μετά από μια τόσο καθοριστική πράξη; Η πράξη της μητροκτονίας συγκλονίζει την κοινωνία της πόλης. Όπως και στην «Παλαιά Διαθήκη», που οι κοινωνίες είχαν εισχωρήσει πολύ βαθιά στην αισχύνη και στις αποτρόπαιες πράξεις, ερχόταν ένα γεγονός πολύ σκληρότερο για να τους ταράξει, με την πρόθεση να αφυπνιστούν. Ο Ορέστης έχει ως σύμμαχό

του την αδερφή του Ηλέκτρα, τον αγαπημένο του φίλο Πυλάδη και την πίστη του στον Απόλλωνα, κατά τον Ευριπίδη. «Εκείνος αποφάσισε και εγώ πιστά εκτέλεσα» αναφωνεί. « Έχουν ένα φυσικό κακό οι θεοί, αργούν» λέει σε άλλο σημείο. Ο άνθρωπος, επειδή είναι μυστήριο, έχει ανάγκη την επαφή του με το απόλυτο μυστήριο, που είναι ο Θεός, και μέσω αυτού φωτίζεται και αισθάνεται ολοκληρωμένη οντότητα. «Δεν ξέρω τι είναι Θεός. Ξέρω μονάχα πως όλοι γι’ αυτόν δουλεύουμε. Όποιος, ό,τι και να είναι» λέει σε άλλο σημείο του έργου. Επίσης, μόνο στο πρόσωπο ο πόνος, από γεγονός φυσικό, καθίσταται δεδομένο πνευματικό. Δεν είναι μόνο το άλγος και η οδύνη του σώματος. Είναι και η αγωνία και ο βασανισμός της ψυχής. Είναι και η θλίψη του πνεύματος, που το κατέλαβε η ματαιότης και η απελπισία τη στιγμή που αντιλήφθηκε πως η δόξα της ζωής απειλείται από την αδοξία του θανάτου. Μέρος του μέγα μυστηρίου, λοιπόν, είναι ο πόνος, εφόσον προσβάλλει το μυστήριο της προσωπικής υπάρξεως. Και όλα αυτά συμβαίνουν όταν ο άνθρωπος νιώθει πως δεν έχει να καταφύγει πουθενά αλλού παρά μόνο στον ίδιο του τον δημιουργό.

— Θα ήθελα να μου πείτε τη γνώμη σας για τον τρόπο με τον οποίο βλέπει ο Ορέστης τον φόνο, ως ηθικό χρέος. Ηθική χωρίς αφυπνισμένη συνείδηση δεν υπάρχει. Όπως έχει πει και ο

INFO ΟΡΕΣΤΗΣ του Ευριπίδη Πρεμιέρα: 16-18/7 21:00 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς Σκηνοθεσία δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Κακλέας Σκηνικά - κοστούμια: Ιλένια Δουλαδίρη Ηθοποιοί: Άρης Σερβετάλης (Ορέστης), Μαίρη Μηνά (Ηλέκτρα), Πάνος Βλάχος (Μενέλαος), Αιμιλιανός Σταματάκης (Πυλάδης), Γιώργος Ψυχογιός (Τυνδάρεως), Νικολέτα Κοτσαηλίδου (Ωραία Ελένη), Ζερόμ Καλουτά (Φρύγας) Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος Κίνηση: Άρης Σερβετάλης Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου

Ντοστογιέφσκι, χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται, αλλά δεν ωφελούν όλα την ψυχή του ανθρώπου. Το ηθικό χρέος απαιτεί να είσαι ενεργό πρόσωπο με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην αλήθεια. Όχι σε μια δημιουργημένη αλήθεια που σε βολεύει και σε βαλτώνει αλλά στην αλήθεια που σου αποκαλύπτεται άμεσα και σε μετασχηματίζει και σε αναγεννά. Η τιμωρία είναι μια ύστατη προσπάθεια περιφρούρησης της τιμής. Όταν δίνεται χωρίς εμπάθεια, επενεργεί στο πρόσωπο παιδαγωγικά και στους άλλους παραδειγματικά. Ο νόμος υπάρχει γιατί δεν υπάρχει αγάπη. Είμαστε ικανοί να κατασπαράξουμε ο ένας τον άλλον. Ο νόμος δημιουργεί όρια τα οποία διασφαλίζουν αποστάσεις ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις. Τα όρια εξαλείφονται και οι νόμοι καταλύονται μόνο όταν τα πρόσωπα έχουν αγάπη.

— Αν έρθουμε στη σημερινή εποχή, σε μια εποχή ταραγμένη, τι σημαίνουν το ηθικό χρέος και η τιμωρία; Επίσης, τι μπορεί να σημαίνει στον σημερινό κόσμο μια στάση σαν αυτή του Μενελάου, η στάση ενός παρατηρητή, ενός που δεν θέλει να αναμειχθεί, και τι συναισθήματα γεννά στους πιο νέους, ίσως στην περίπτωση του Ορέστη, αυτή η στάση; Η αδυναμία που έχουμε να τοποθετηθούμε μπροστά σε ένα γεγονός που παρουσιάζεται στη ζωή μας είναι ένα δεδομένο. Το γιατί συμβαίνει αυτό είναι μια ερώτηση που θα πρέπει να απαντηθεί από τον καθένα μας ξεχωριστά, σε προσωπικό επίπεδο. Μία από τις ερμηνείες, και αυτή που διαφαίνεται στον Μενέλαο, και που χαρακτηρίζει τον «σύγχρονο» άνθρωπο, είναι η διάθεση της διπλωματίας, της εμμεσότητας, της ουδετερότητας, της πρόθεσης να μην παίρνουμε ξεκάθαρες θέσεις ώστε να είμαστε αρεστοί από τους περισσότερους. Ο φόβος μήπως χαθούν τα κεκτημένα μας είναι διάχυτος. Μας έχει κατακλύσει η αγωνιώδης μέριμνα να διαφυλάξουμε τα πολύτιμά μας. Ζούμε με τη διαρκή απειλή μιας απώλειας που θα μας κοστίσει. Είμαστε φυγόπονοι. Προτιμούμε το ασυνείδητο από το συνειδητό. Προτιμούμε να μπουσουλάμε σκοντάφτοντας μέσα στο σκοτάδι από το να τρέχουμε μέσα στο φως. Ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από το πνεύμα θυσίας. Όπως και από την πίστη. Από την εμπιστοσύνη δηλαδή στην αμεσότητα. Όπως για την εμμεσότητα έχουμε την απόδειξη, έτσι για την αμεσότητα έχουμε την πίστη. Όταν κάποιος παίρνει θέση στα πράγματα, όταν τοποθετείται, έχει πίστη. Βιώνει μια μικρή αποκάλυψη. Άμεσα και αληθινά.

— Ο Ορέστης και η Ηλέκτρα είναι διαρκώς καταδιωκόμενοι, ευάλωτοι και επιχειρούν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που ορίζεται από κανόνες στους οποίους δεν έχουν συμμετάσχει. Τι ήλπιζαν ότι θα αλλάξει; Εσείς πώς πιστεύετε ότι θα προχωρήσει ο κόσμος, τι ελπίζετε να αλλάξει; Εθισμένοι στον ορθό λόγο, αδυνατούμε να συλλάβουμε το υπέρλογο. Φέρουμε μια πνευματική αναπηρία. Αυτός ο κόσμος, που ο ορθολογισμός τον σκόρπισε σε ηλεκτρόνια, σε σωματίδια και σε ιικά φορτία, αυτός ο τόπος επάνω στον οποίον στέκεται ο άνθρωπος και που η επιστήμη τον μετέτρεψε σε έναν ασήμαντο κόκκο της άπειρης ερήμου του σύμπαντος, αυτή η γη είναι η μεγάλη φανέρωση του πνεύματος του Θεού. Η ασύλληπτη, η παράλογη και η υπέρλογη. Κάτι που αντιλαμβανόταν ο πρωτόγονος άνθρωπος και αδυνατεί να αντιληφθεί ο σύγχρονος άνθρωπος του δυτικού πολιτισμού. Ελπίζω και εύχομαι σε όλους μας μια ριζική ανακαίνιση.

Θέατρο

φωτο: παρισ ταβιτιαν

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Το ηθικό χρέος απαιτεί να είσαι ενεργό πρόσωπο με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην αλήθεια. Όχι σε μια δημιουργημένη αλήθεια που σε βολεύει και σε βαλτώνει αλλά στην αλήθεια που σου αποκαλύπτεται άμεσα και σε μετασχηματίζει και σε αναγεννά.

10.6.21 – lifo

57

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Με τη Νέα Σελήνη

στές των ημερών με τη Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στο ζώδιό σας στις 10/6 και είναι εξαιρετική στιγμή για να κάνετε ένα νέο ξεκίνημα στα επαγγελματικά ή στην προσωπική σας ζωή. Οι επιθυμίες σας θα αποτελέσουν προτεραιότητα και πρέπει να σκεφτείτε ποιους τομείς θέλετε να βελτιώσετε. Επειδή συμμετέχει και ο ανάδρομος Ερμής, επίσης στο ζώδιό σας, σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα, αποφύγετε τη λήψη βιαστικών αποφάσεων που θα αφορούν την καριέρα και κρατήστε μικρό καλάθι σε εξωπραγματικές υποσχέσεις. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα και οι διαπραγματευτικές σας ικανότητες θα είναι άριστες. Θα πετύχετε πολλά σε εμπορικές συμφωνίες και στην προώθηση των υπηρεσιών σας, αλλά θα πρέπει να είστε πολύ προσεχτικοί στις μετακινήσεις σας. Το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα μεταξύ Ουρανού και Κρόνου στις 14/6 θα φέρει προκλήσεις σε ταξίδια και σπουδές.

- Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 μπορείτε να κάνετε ένα καινούργιο ξεκίνημα στην ερωτική σας ζωή ή να αναλάβετε ένα έργο που θα σας δώσει την ευκαιρία να εξασκήσετε το δημιουργικό σας ταλέντο. Ωστόσο, επειδή συμμετέχει ο ανάδρομος Ερμής σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα, αποφύγετε τα ρίσκα και τις επενδύσεις, καθώς υπάρχει κίνδυνος να υπερεκτιμήσετε μια κατάσταση. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα, δίνοντας έμφαση στον τομέα των σχέσεων, και θα είστε πολύ δυνατοί σε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες. Διεκδικήστε αυτό που σας αξίζει, δίχως να κάνετε εκπτώσεις. Στις 14/6 κορυφώνεται το δεύτερο από τα 3 τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου και κάποιες αλλαγές στην οικογενειακή σας ζωή θα εντείνουν την ανάγκη σας να αποδεσμευτείτε από οτιδήποτε σας προκαλεί ασφυξία.

star

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Είστε οι πρωταγωνι- ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Με τη Νέα Σελήνη - Ηλι-

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7]

Η Νέα Σελήνη Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 σάς δίνει την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσετε τις προτεραιότητές σας και να δώσετε έμφαση στη φυσική και ψυχική σας ευεξία, καθώς τους τελευταίους μήνες έχετε εξαντληθεί λόγω φόρτου εργασίας. Σπουδές και ταξίδια υπό τη δυσμενή επιρροή του τετραγώνου Ερμή - Ποσειδώνα χρήζουν προσοχής, καθώς και ό,τι αφορά νομικές υποθέσεις. Μην παίρνετε αψήφιστα την επανεμφάνιση μιας διαδικαστικής υπόθεσης. Με την είσοδο του Άρη στον Λέοντα στις 11/6 ξεκινά μια περίοδος πολλών διαπραγματεύσεων – ίσως κλείσετε μια συμφωνία που θα εκτινάξει τα κέρδη σας. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφύγετε τις υπερβολές με το ξόδεμα των χρημάτων σας. Στις 14/6 πραγματοποιείται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα μεταξύ Ουρανού και Κρόνου, που θα δοκιμάσει σχέσεις με άτομα με τα οποία έχετε κοινούς πόρους ή με φιλικά σας πρόσωπα.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Εποχή ευκαιριών, καθώς η Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στις 10/6 ευνοεί την υλοποίηση ενός σημαντικού σας στόχου και το ξεκίνημα μιας συνεργασίας που θα αποδώσει πολλαπλά οφέλη. Μη μένετε αδρανείς και πάρτε ρίσκα τώρα που υπάρχει υπόβαθρο για να ασχοληθείτε με κάτι που θα είναι πιο κοντά στο αντικείμενό σας. Τα οικονομικά σας μπορούν να βελτιωθούν και να αποκτήσετε καλύτερη ποιότητα ζωής. Ιδιαίτερη προσοχή σε οικονομικές διαπραγματεύσεις, καθώς το τετράγωνο Ερμή - Ποσειδώνα μπορεί να θολώσει την κρίση σας. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στο ζώδιό σας, γεμίζοντάς σας με δυναμισμό, κάτι που θα ευνοήσει την επαγγελματική και την προσωπική σας ζωή. Διεκδικήστε καλύτερες αποδοχές, κυνηγήστε ευκαιρίες και βελτιώστε την προσωπική σας εικόνα. Στις 14/6 κορυφώνεται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου και θα δοκιμαστούν σχέσεις με εργοδότες και πρόσωπα εξουσίας.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9]

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

58 lifo – 10.6.21

Ο τομέας της καριέρας και της φήμης ενεργοποιείται με τη Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 και είναι εξαιρετική στιγμή για να ξεκινήσετε την επιχείρησή σας ή να βρείτε μια νέα επαγγελματική κατεύθυνση. Δώστε έμφαση στη διαφήμιση των υπηρεσιών/προϊόντων σας και μιλήστε με πρόσωπα που θα συμβάλουν στην επαγγελματική σας πρόοδο. Επειδή όμως συμμετέχει και ο ανάδρομος Ερμής σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα, να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με όσους προσπαθήσουν να σας φουσκώσουν τα μυαλά. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα και η σωματική και κυρίως η ψυχολογική κούραση θα σας εξαντλήσουν. Ασχοληθείτε με τη φυσική σας κατάσταση. Στις 14/6 κορυφώνεται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου, φέρνοντας αλλαγές και προκλήσεις στην εργασία και σε ό,τι αφορά σπουδές ή ταξίδια. Αποφύγετε τις σπασμωδικές ενέργειες.

ακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 θα ευνοηθεί ένα ταξίδι για εμπορικούς σκοπούς ή για λόγους ψυχαγωγίας και κάθε είδους ξεκίνημα σχετικά με τις σπουδές και τη σταδιοδρομία σας. Επειδή ταυτόχρονα συμμετέχει και ο ανάδρομος Ερμής σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα, μπορεί να εξιδανικεύσετε πρόσωπα και καταστάσεις, οπότε θα πρέπει να φιλτράρετε πολύ καλά όσα θα σας προτείνουν. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα και σας κάνει πολύ πειστικούς στις επαφές με άτομα που θα συμβάλουν στην υλοποίηση μιας ιδέας, ενώ θα είναι και μια πολύ κοινωνική περίοδος. Διασκέδαση και έντονο φλερτ θα σας απογειώσουν. Το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου κορυφώνεται στις 14/6 και θα θέλετε να απαλλαγείτε από την καταπίεση μιας ερωτικής σχέσης.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Αν σκοπεύετε να

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Η Νέα Σελήνη - Ηλιακή

αναζητήσετε μια νέα πηγή εσόδων, η Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 αποτελεί ιδανική στιγμή για να δοκιμάσετε την τύχη σας. Επίσης, μπορείτε να ρυθμίσετε μια οφειλή. Ωστόσο, στον ερωτικό τομέα οι συνθήκες δεν θα είναι ξεκάθαρες εξαιτίας του τετραγώνου Ερμή – Ποσειδώνα, γι’ αυτό μην επενδύσετε συναισθηματικά σε μια ερωτική σχέση. Στις 11/6, με την είσοδο του Άρη στον Λέοντα, θα έχετε την απαραίτητη δυναμική για επαγγελματική πρόοδο και θα δημιουργήσετε θετικές εντυπώσεις σε εργοδότες και άτομα που θα σας δώσουν την ευκαιρία να εξασκήσετε τις δεξιότητές σας. Στις 14/6, που κορυφώνεται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού – Κρόνου, οι οικογενειακές υποχρεώσεις ή ένα ζήτημα ακίνητης περιουσίας θα εντείνουν την ανάγκη σας για αποστασιοποίηση.

Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 αποτελεί ιδανική στιγμή για απόκτηση ενός ακινήτου ή για αλλαγή κατοικίας και φέρνει έναν αέρα ανανέωσης στη ζωή σας. Ωστόσο, σχέσεις με τα μέλη της οικογένειας θα χρειαστούν προσοχή εξαιτίας του τετραγώνου Ερμή - Ποσειδώνα που θα δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για παρεξηγήσεις, ενώ δεν θα ευνοηθούν οι επαγγελματικές υποθέσεις. Με την είσοδο του Άρη στον Λέοντα στις 11/6 ο τομέας της εργασίας ενεργοποιείται και θα μπορέσετε να πετύχετε πολλά, αν αποφασίσετε να βρείτε δουλειά. Η ενέργειά σας θα είναι στα ύψη και θα είναι καλό να εκτονώνεστε μέσω της γυμναστικής. Στις 14/6 κορυφώνεται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου, που φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη σας για αλλαγή περιβάλλοντος ή σπουδών. Ακατάλληλη στιγμή για λήψη σημαντικών αποφάσεων και για επίλυση διαφορών.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]

Εποχή σημαντικών ευκαιριών και αν διαχειριστείτε έξυπνα κάποιες προτάσεις, θα βγείτε κερδισμένοι. Η Νέα Σελήνη Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 αποτελεί εξαιρετική στιγμή για το ξεκίνημα μιας συνεργασίας και για γάμο, οπότε ήρθε η εποχή για να κάνετε το μεγάλο βήμα και να επισημοποιήσετε τη σχέση σας. Ωστόσο, επειδή συμμετέχει και ανάδρομος Ερμής σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα, προσέξτε. Μη θεωρείτε αθώα την προσέγγιση ενός ατόμου από τον χώρο της εργασίας. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα και σας δίνει την απαραίτητη ενέργεια για να ασχοληθείτε με τις σπουδές, ενώ παράλληλα θα ευνοηθούν τα ταξίδια και η διευθέτηση διαδικαστικών θεμάτων. Στις 14/6, με την κορύφωση του δεύτερου από τα τρία τετράγωνα Ουρανού – Κρόνου, επικοινωνιακές προκλήσεις και εμπόδια σε εμπορικές υποθέσεις θα δοκιμάσουν τις αντοχές σας.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4]

Η Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 δίνει ευκαιρίες σε όσους προωθήσουν με σθένος τις δεξιότητες και τις υπηρεσίες τους και αποτελεί μια καλή στιγμή για το ξεκίνημα ενός κύκλου σπουδών ή ενός σεμιναρίου. Ωστόσο, πρέπει να προσέξετε κυρίως οι γεννημένοι προς το τέλος του 2ου δεκαημέρου τις μετακινήσεις και την επικοινωνία με οικείους, καθώς συμμετέχει και ο ανάδρομος Ερμής σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα αυξάνοντας τη δημιουργική σας διάθεση, κυρίως όμως σας δίνει τον απαραίτητο δυναμισμό για να βελτιώσετε την ερωτική σας ζωή. Πολύ καλή εποχή για ανάληψη ρίσκων και επενδύσεις. Στις 14/6 κορυφώνεται το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα μεταξύ Ουρανού και Κρόνου στον άξονα οικονομικά - κοινωνικές σχέσεις και αν ανατρέξετε στις 17/2, θα ξέρετε πάνω-κάτω τι να περιμένετε. Σχέσεις με φίλους θα δοκιμαστούν.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Σας δίνεται η ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα στα επαγγελματικά και πρέπει να βγείτε από την ασφάλεια της τρέχουσας εργασίας σας, εφόσον δεν είστε ικανοποιημένοι. Η Νέα Σελήνη - Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 ευνοεί την αναζήτηση μιας νέας απασχόλησης και τη βελτίωση της φυσικής σας κατάστασης. Υιοθετήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής και γυμναστείτε. Ιδιαίτερη προσοχή σε πιθανή παρεξήγηση με άτομο από τον εργασιακό σας χώρο: το τετράγωνο Ερμή - Ποσειδώνα μπορεί να θολώσει την κρίση σας. Με την είσοδο του Άρη στον Λέοντα στις 11/6 η γοητεία και ο δυναμισμός σας θα είναι στα ύψη και θα κερδίσετε τις εντυπώσεις όσοι φλερτάρετε. Το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα Ουρανού - Κρόνου, που κορυφώνεται στις 14/6, θα επαναφέρει ένα οικονομικό θέμα.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5]

Sudoku No 689 3 2

5 9

4 3 1

8

6

4 3 8

5

2 6

2 6

7 9 6

7

9 6

3

1 2

6 8

Η λύση του προηγούμενου 5 2 9 7 6 4

1 8 7 9 5 3

4 3 6 2 1 8

7 5 8 1 4 2

2 6 4 5 3 9

9 1 3 6 8 7

6 9 5 4 2 1

8 7 2 3 9 5

3 4 1 8 7 6

3 6 5 9 7 4 8 1 2 1 4 9 3 8 2 7 6 5 8 2 7 6 1 5 3 4 9

Με τη Νέα Σελήνη Ηλιακή Έκλειψη στους Διδύμους στις 10/6 σάς δίνεται η ευκαιρία να κάνετε ένα νέο ξεκίνημα για να αυξήσετε το εισόδημά σας, όμως θα πρέπει να αποφύγετε τη βιασύνη. Η συμμετοχή του ανάδρομου Ερμή σε τετράγωνο με τον Ποσειδώνα μπορεί να δημιουργήσει αυταπάτες. Ειδικά αν σκοπεύετε να ξεκινήσετε μια συνεργασία με φίλους, ίσως πρέπει περιμένετε να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Στις 11/6 εισέρχεται ο Άρης στον Λέοντα και ενεργοποιεί τον τομέα της οικιακής σας ζωής. Διαπραγματεύσεις σχετικά με την εκμετάλλευση ενός ακινήτου θα αποδώσουν καρπούς, ενώ θα έχετε την απαραίτητη ενέργεια να ασχοληθείτε με τις ανάγκες της οικογένειας. Το δεύτερο από τα τρία τετράγωνα μεταξύ Ουρανού και Κρόνου στις 14/6 φέρνει σημαντικές αλλαγές και κρίση ταυτότητας, ενώ θα εντείνει την ανάγκη σας για αλλαγή επαγγελματικής πορείας.

10.6.21 – lifo

59

58 lifo – 10.6.21

ΑΦΙΈΡΩΜΑ

υγεία

ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ 2021

000 lifo – 10.6.21

ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ 2021 ΑΦΙΈΡΩΜΑ ΥΓΕΊΑ 2 lifo – 10.6.21

Επιμέλεια κειμένων - ρεπορτάζ: Αλεξία Σβώλου

Το καλοκαίρι και ο ήλιος, τα ισχυρότερα αντικαταθλιπτικά αυτού του κόσμου, ομορφαίνουν τις μέρες μας, αν και η πανδημία είναι πάντα παρούσα, θυμίζοντάς μας πως δεν ξεμπερδέψαμε ακόμα. «Αυτό το καλοκαίρι έχουμε ραντεβού με το εμβόλιο, για να έχουμε ραντεβού με την ελευθερία» μας προτρέπει ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης, αλλά ταυτόχρονα έχουμε ραντεβού με τον ήλιο, τη θάλασσα, την παραλία, έχουμε ραντεβού να περπατήσουμε ξυπόλυτοι στην άμμο, έχουμε ραντεβού να ξορκίσουμε τους φόβους και τους δαίμονές μας, έχουμε ραντεβού να ζήσουμε καλύτερα, να φροντίσουμε την υγεία μας, με σύμμαχο, φίλο και συνοδοιπόρο στα ταξίδια μας τη LiFO.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

η συνταγή υγείας για το φετινό καλοκαίρι

10.6.21 – lifo

3

Π Ρ Ο Σ ΤΑ Σ Ι Α

Α

ν όλοι οι δρόμοι οδηγούν σε ένα νησί το φετινό καλοκαίρι, το πιο απαραίτητο συστατικό των διακοπών είναι ο ήλιος. Γι’ αυτό, το αντηλιακό δεν πρέπει να λείπει ούτε από την τσάντα της παραλίας ούτε από την τσάντα της πόλης. Σε μια pocket συσκευασία, μπορεί να χωρέσει παντού και να μας εξασφαλίσει έναν δείκτη προστασίας όπου κι αν βρισκόμαστε. Ειδικά αυτό το δεύτερο καλοκαίρι του κορωνοϊού, που είμαστε διψασμένοι να βρεθούμε έξω και να απολαύσουμε τον ήλιο μετά από όσα τραβήξαμε τον χειμώνα, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ο ήλιος τώρα είναι πιο επιθετικός, γιατί λόγω των περιοριστικών μέτρων καθάρισε πολύ η ατμόσφαιρα από τους ρύπους λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων σε στεριά, αέρα και θάλασσα. Ο ήλιος, λοιπόν, φέτος καίει και το έχουμε αντιληφθεί όλοι, εδώ και εβδομάδες, από την πρώτη εξόρμηση στην παραλία, ενώ τα προγνωστικά μοντέλα της μετεωρολογικής υπηρεσίας δείχνουν ότι το καλοκαίρι θα είναι πολύ θερμό. Έτσι, τα προβλήματα που μπορεί να μας δημιουργήσει η απερίσκεπτη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία δεν χρειάζεται να προστεθούν στον όγκο των προβλημάτων που ήδη αντιμετωπίζουμε… Τα βασικά προβλήματα με τα οποία σχετίζεται η άμεση έκθεση στον ήλιο είναι το ηλιακό έγκαυμα, το ξεφλούδισμά και η ηλίαση, αλλά οι βλαβερές επιδράσεις δεν σταματούν εκεί – ο μεγάλος «πονοκέφαλος» είναι το late sun exposure effect, ο δερματικός καρκίνος. Κάθε χρόνο καταγράφονται στην Ελλάδα περισσότερα από δύο χιλιάδες περιστατικά δερματικού καρκίνου και τουλάχιστον διακόσια είναι τα μελανώματα. Το

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή του δερματικού καρκίνου και, εφόσον γίνει μεταστατικό, είναι αρκετά απειλητικό για τη ζωή, με πολύ κακή πρόγνωση, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, οπότε άρχισαν να εφαρμόζονται οι ανοσοθεραπείες. Ο καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Αλέξανδρος Στρατηγός, που έχει συντονίσει την ομάδα εργασίας για το μελάνωμα της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδιολογικής Εταιρείας θυμίζει ότι η χρήση αντηλιακού με δείκτη SPF τουλάχιστον 30 μειώνει κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος, ενώ αντίθετα δύο παράγοντες που πολλαπλασιάζουν την πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος είναι το σολάριουμ και τα επαναλαμβανόμενα ηλιακά εγκαύματα, ειδικά της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Το μελάνωμα συνήθως εμφανίζεται σε μια προϋπάρχουσα δερματική ελιά, τους λεγόμενους σπίλους, τους οποίους θα πρέπει να προσέχουμε και να παρατηρούμε συστηματικά, όπως κάνουμε γενικά με τις αλλαγές στο σώμα μας. Φροντίζουμε, λοιπόν, να τσεκάρουμε ότι δεν αλλάζουν τα όρια, το μέγεθος, η υφή, τα περιθώρια και το χρώμα τους, ότι δεν αιμορραγούν, γενικά ότι δεν χτυπάει κάποιο καμπανάκι κινδύνου που θα μας στείλει στον ειδικό. Τα άτομα που έχουν πολλούς δερματικούς σπίλους και ανοιχτό φωτότυπο δέρματος μπορούν να τσεκάρουν πόσο «αθώοι» είναι με τη λεγόμενη «χαρτογράφηση σπίλων», μια εξέταση η οποία ουσιαστικά εντοπίζει σπίλους που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα, καθώς ο συγκεκριμένος καρκίνος έχει μία ευνοϊκή ιδιαιτερότητα: είναι εξωτερικός, άρα ο μόνος που τον βλέπουμε, συνεπώς μπορεί να προληφθεί.

Κάνουμε τον ήλιο φίλο μας, για να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο

Μας ζεσταίνει, μας φτιάχνει τη διάθεση, μας βοηθάει να συνθέσουμε βιταμίνη D αλλά ταυτόχρονα μπορεί και να μας τσουρουφλίσει, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να μην αφηνόμαστε απροστάτευτοι στο χάδι του ήλιου, ώστε να κρατήσουμε από εκείνον μόνο τη φωτεινή του πλευρά.

4 lifo – 10.6.21

ΜΎΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΉΘΕΙΕΣ Απαντώντας στους πιο συνηθισμένους μύθους που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα, ο καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Αλέξανδρος Στρατηγός εξηγεί ότι το αντηλιακό δεν μας εμποδίζει να μαυρίσουμε, αντίθετα, μπορούμε να μαυρίσουμε χωρίς να καούμε, και θυμίζει ότι τα αντηλιακά δεν χρησιμοποιούνται μία φορά την ημέρα, αλλά πρέπει να ανανεώνονται γιατί τα φίλτρα τους καθίστανται ανενεργά με την πάροδο του χρόνου. Κάθε αντηλιακό χρειάζεται ανανέωση μετά από δύο ώρες, ακόμα κι αν το θεωρούμε πλήρως αδιάβροχο. Επίσης, τα self-tanning προϊόντα μπορεί να χαρίζουν τεχνητό μαύρισμα αλλά δεν προστατεύουν από τον ήλιο ούτε από το έγκαυμα, καθώς το μαύρισμα αυτό δεν αφορά τη διεργασία παραγωγής μελανίνης. Όσο για τη μεγάλη κουβέντα των τελευταίων ετών, εάν η μανία με τα αντηλιακά έχει οδηγήσει σε έλλειψη βιταμίνης D μεγάλο μέρος του πληθυσμού, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι η ψηφιακή εργασία και ψυχαγωγία μάς κρατούν μακριά από τον ήλιο, οπότε θα χρειαστεί να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με το ύπαιθρο γενικώς. Αν κάθε μέρα περπατάμε δεκαπέντε λεπτά με τα μπράτσα ακάλυπτα, ώρα που ο ήλιος δεν καίει υπερβολικά, μπορούμε να καλύψουμε την ανάγκη μας σε βιταμίνη D εύκολα και γρήγορα, κι αν δεν αρκέσει αυτό, το πιθανότερο είναι ότι χρειαζόμαστε ισχυρότερη δόση βιταμίνης D, που θα πρέπει να πάρουμε μέσα από διατροφικό συμπλήρωμα.

10.6.21 – lifo

5

Δ Ι ΑΤ Ρ Ο Φ Η & ΞΕΚΟΥ ΡΑ ΣΗ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Η συνταγή της υγείας για τις διακοπές

Η

λέξη «διακοπές» προέρχεται από το ρήμα «διακόπτω» και παρότι έχουμε συνηθίσει να τις θεωρούμε μια όμορφη πολυτέλεια, είναι μια επιβεβλημένη ανάγκη στη ζωή μας για να γεμίσουμε τις «μπαταρίες» μας, να αποβάλουμε το άγχος και την κούραση, ειδικά φέτος, μια χρόνια που, εκτός από άγχος και κούραση, βιώσαμε και πρωτόγνωρες, εξαιρετικά στρεσογόνες καταστάσεις. Η συνταγή της υγείας για τις διακοπές περιλαμβάνει διατροφικά συστατικά, γενναίες «μερίδες» ξεκούρασης, έξτρα δόση φυσικής δραστηριότητας, καλό ύπνο, ακόμα και «ταβανοθεραπεία», δηλαδή να μην κάνεις τίποτα…

ΣΥΜΠΛΗΡΏΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΉ ΜΕ ΠΟΛΥΒΙΤΑΜΊΝΕΣ Εκτός από καλή διατροφή και μικρά, ελαφρά γεύματα, που δεν βαραίνουν το στομάχι και μας επιτρέπουν κάθε τρεις και λίγο να βουτάμε στη θάλασσα χωρίς κινδύνους, η συνταγή για να μείνουμε υγιείς και να έχουμε δύναμη και ευεξία περιλαμβάνει συμπληρώματα διατροφής, ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός. Έτσι, οι άνθρωποι που έχουν βιώσει έντονο στρες και ξεκινούν τις διακοπές τους πολύ κουρασμένοι θα χρειαστούν συμπληρώματα διατροφής με μαγνήσιο, σίδηρο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ginseng biloba που βοηθούν να αποφορτιστούν όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, ενώ οι άνθρωποι που έχουν καταβληθεί από οξειδωτικό στρες θα χρειαστούν αντιοξειδωτικά, όπως είναι οι βιταμίνες Α, C και Ε, το σελήνιο και ο ψευδάργυρος. Φυσικά, όλοι μπορούμε να επωφεληθούμε από τα πολύτιμα ω3 λιπαρά οξέα, τα οποία συνήθως δεν προσλαμβάνουμε επαρκώς μέσα από τη διατροφή. Ο εμπλουτισμός του καθημερινού μενού με συμπληρώματα διατροφής μάς βοηθάει να είμαστε πιο προστατευμένοι από τον ήλιο, να κοιμόμαστε καλύτερα, να έχουμε περισσότερη ενέργεια και περισσότερη διάθεση για αθλητικές δραστηριότητες, ώστε να μπορέσουμε να χαρούμε τα σπορ της θάλασσας και της παραλίας. Το μυστικό για να νιώθουμε καλύτερα είναι να παίρνουμε τις πολυβιταμίνες μας τη σωστή ώρα, κατά προτίμηση από το πρωί έως το μεσημέρι, και να αποφεύγουμε να τις καταναλώνουμε το βράδυ, γιατί κάποια συστατικά έχουν διεγερτικές ιδιότητες και μπορεί να προκαλέσουν υπερένταση και διαταραχές του ύπνου.

6 lifo – 10.6.21

ΌΝΕΙΡΑ ΓΛΥΚΆ! Ο ύπνος στις διακοπές είναι κάτι παραπάνω από απλή ξεκούραση. Μακριά από τους ήχους της πόλης, μακριά από την ατμοσφαιρική ρύπανση, όλα στο νησί είναι διαφορετικά και ο ύπνος μετρά αλλιώς, είναι πιο αναζωογονητικός. Για να τον απολαύσουμε καλύτερα, αποφεύγουμε τις μακριές μεσημεριανές σιέστες και δεν το παρακάνουμε με το αλκοόλ. Ο κανόνας λέει ότι λίγο αλκοόλ δρα χαλαρωτικά, αλλά, όταν το μέτρο χάνεται, η επίδρασή του παύει να είναι ευνοϊκή.

ΜΙΑ ΓΕΝΝΑΊΑ ΔΌΣΗ ΆΣΚΗΣΗΣ Ένα από τα χαρακτηριστικά του καλοκαιριού είναι πως μας προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες για άσκηση. Μέσα στο νερό, έξω από το νερό, στα σοκάκια, σε κάστρα ή δαντελένιες ακτές. Μία ώρα περπάτημα την ημέρα, κολύμπι χωρίς να κρατάμε χρονόμετρο, ακόμα και ο χορός το βράδυ μπορεί να συμπεριληφθεί στη λίστα με τις ευκαιρίες άσκησης. Φέτος δοκιμάζουμε yoga στο νερό ή στην παραλία και βρίσκουμε το καλύτερο timing για την άσκηση, που είναι κάπου ανάμεσα στις εννιά το πρωί και στις πέντε το απόγευμα, ώστε να έχουμε ενέργεια όλη μέρα.

ΕΝΥΔΆΤΩΣΗ, ΤΏΡΑ Όλη μέρα στον ήλιο και στη θάλασσα, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε να πίνουμε νερό. Και μαζί αφεψήματα και ροφήματα με τα βότανα της περιοχής στην οποία βρισκόμαστε. Έτσι εξασφαλίζουμε την ενυδάτωση του οργανισμού μας και μαζί αντιοξειδωτική προστασία εκ των έσω.

OFFLINE Η πιο ευεργετική επίδραση των διακοπών στην υγεία μας είναι η αποστασιοποίηση απ’ όλες αυτές τις συσκευές που μας κρατούν διαρκώς online. Ακόμα κι αν δεν κλείσουμε το κινητό τηλέφωνο, μπορούμε να αφήσουμε τάμπλετ και υπολογιστή στο σπίτι και να κάνουμε ένα ευεργετικό διάλειμμα από τα social media. Έτσι, θα βοηθήσουμε τα παιδιά μας να απεξαρτηθούν από τις οθόνες που κυριάρχησαν τους προηγούμενους μήνες στις ζωές τους. Γι’ αυτό, δεν ξεχνάμε να πάρουμε μαζί μας επιτραπέζια παιχνίδια που οξύνουν τη μνήμη και την κρίση, βοηθούν στη δημιουργία ομαδικού πνεύματος, σε μαθαίνουν να αναγνωρίζεις τα δυνατά σου σημεία αλλά και να ξεσκεπάζεις τις αδυναμίες του αντιπάλου σου.

Πολυήμερες ή ολιγοήμερες, εξωτικές ή παραδοσιακές, στο βουνό ή στη θάλασσα, κάθε στιγμή στις διακοπές μετρά διαφορετικά. Εκμεταλλευτείτε κάθε λεπτό για να βρείτε την ψυχική σας ισορροπία και να ανακαλύψετε την πιο fit εκδοχή του εαυτού σας, κάνοντας πράγματα που σας κάνουν καλό.

10.6.21 – lifo

7

ΤΡAΒΗΞΕ ΤΗΝ ΚOΚΚΙΝΗ ΚΛΩΣΤH,

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

απελευθερώσου από τον πόνο της αιμορροφιλίας

Αλεξία Σβώλου

Οι κατ’ εκτίμηση χίλιοι ασθενείς με αιμορροφιλία A και Β που ζουν στην Ελλάδα, εκτός άλλων συμπτωμάτων, βιώνουν έντονο πόνο που υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής τους. Για την ενημέρωσή τους ότι ο πόνος τώρα αντιμετωπίζεται, ο Σύλλογος Προστασίας Ελλήνων Αιμορροφιλικών (ΣΠΕΑ) και η Sobi υλοποιούν από κοινού την εκστρατεία «Κόκκινη Κλωστή», η οποία διαδίδει μέσα από έξι βίντεο το μήνυμα πως οι ασθενείς δεν πρέπει να ζουν με περιορισμούς αλλά να διεκδικούν τη ζωή που τους αξίζει, ακολουθώντας τις συστάσεις του θεράποντα ιατρού τους.

Γ

ια τρίτη συνεχόμενη χρονιά, και σε δύσκολες εποχές, πραγματοποιείται η εκστρατεία ενημέρωσης «Κόκκινη Κλωστή» που υλοποιεί η βιοφαρμακευτική εταιρεία Sobi σε συνεργασία με τον ΣΠΕΑ, συμβολίζοντας τον ασθενή που, αν τραβήξει την κλωστή, θα απελευθερωθεί από τον πόνο. Σε μια αλληγορική ιστορία που ζωντανεύει μέσα από έξι βίντεο, η κόκκινη κλωστή συμβολίζει το νόσημα, την αιμορροφιλία, και η κίνηση του τραβήγματος της κλωστής συμβολίζει την απελευθέρωση από τον καθημερινό πόνο. Η ανάγκη των ασθενών να απελευθερωθούν από τα δεσμά της αιμορροφιλίας έδωσε το έναυσμα στη Sobi να δημιουργήσει τον ιστότοπο liberatelife.gr για να εμπνεύσει τους ασθενείς, ώστε να ξεκινήσουν το δικό τους προσωπικό ταξίδι «απελευθέρωσης», πραγματοποιώντας τα όνειρά τους και διευρύνοντας τις δυνατότητές τους, έχοντας σύμμαχο τις καινοτόμες θεραπείες. Το liberatelife.gr είναι εμπλουτισμένο με πληροφορίες, συμβουλές και ιστορίες ανθρώπων που ζουν με αιμορροφιλία ή ατόμων που φροντίζουν πάσχοντες από αιμορροφιλία και θέτει προς συζήτηση τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που τους περιμένουν. Ο Άρης Παπαδάκος, Country Manager της Sobi για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα, αναφερόμενος στο όραμα Liberate Life τόνισε: «Οι ασθενείς που πάσχουν από αιμορροφιλία δεν πρέπει να περιορίζουν τη ζωή τους αλλά να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται. Με αυτό το σκεπτικό, το όραμα

8 lifo – 10.6.21

Liberate Life σημαίνει να αναθεωρεί κανείς το κατεστημένο και να στρέφεται σε αυτό που είναι πλέον απολύτως δυνατό και εφικτό: να ζει τη ζωή του σε όλες της τις διαστάσεις. Εμείς, στη Sobi, είμαστε αφοσιωμένοι στη διαμόρφωση νέων προτύπων φροντίδας, τη βελτιστοποίηση της θεραπείας και την υποστήριξη της κοινότητας της αιμορροφιλίας. Αυτή μας η αφοσίωση παίρνει ζωή μέσω του Liberate Life, που εκφράζει το όραμά μας για το μέλλον της φροντίδας και την αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας, παροτρύνοντας τους ασθενείς να απολαμβάνουν τις ευκαιρίες ή τις στιγμές που επιθυμούν και να ζουν μια ζωή πέρα από την αιμορροφιλία». Σε καθένα από τα έξι βίντεο που συνιστούν την ενημερωτική εκστρατεία το μήνυμα της απελευθέρωσης από τον πόνο αποτελεί κοινό παρονομαστή, ενώ το νέο βίντεο που παρουσιάστηκε τον περασμένο Απρίλιο έχει τον τίτλο: «Ελευθερία είναι εσύ να καθορίζεις τα όριά σου, τώρα μπορείς». Καθώς ζούμε στην εποχή της «Ελευθερίας», με τους εμβολιασμούς στην ηπειρωτική Ελλάδα και τη «γαλάζια ελευθερία» να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στα νησιά, συνειδητοποιούμε όλοι, για μία ακόμα φορά, πως η ελευθερία είναι στο χέρι μας και πως η υπεύθυνη αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης, ακόμα και ενός σπάνιου νοσήματος, απαιτεί αλλαγή στάσης ζωής. Έτσι, η καμπάνια προτρέπει κάθε ασθενή να τραβήξει την κόκκινη κλωστή και να απελευθερωθεί από το «βάσανο» του πόνου, ώστε να ζήσει καλύτερα και να μη βάζει όρια στις δυνατότητές του.

Οι ασθενείς που πάσχουν από αιμορροφιλία δεν πρέπει να περιορίζουν τη ζωή τους αλλά να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που τους δίνονται. Με αυτό το σκεπτικό, το όραμα Liberate Life σημαίνει να αναθεωρεί κανείς το κατεστημένο και να στρέφεται σε αυτό που είναι πλέον απολύτως δυνατό και εφικτό: να ζει τη ζωή του σε όλες της τις διαστάσεις.

10.6.21 – lifo

9

ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΙΚO ΚΕΝO ΣΤΑ ΕΜΒOΛΙΑ ΡΟΥΤIΝΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦHΒΩΝ,

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

μία ακόμα σοβαρή συνέπεια της πανδημίας Η πανδημία του SARS-CoV-2 ανέτρεψε σε πολύ μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα και τις συνήθειές μας και οι πρακτικές που αφορούν τη φροντίδα της υγείας μας δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Ο φόβος που προκάλεσε ο νέος κορωνοϊός γενικά και η αποφυγή κλειστών χώρων ειδικότερα οδήγησαν πολλούς ανθρώπους στην αναβολή των επισκέψεών τους στον γιατρό ή ακόμα και των εξετάσεων, των ίδιων αλλά και των παιδιών τους. ​

Κατερίνα Καρακωντίνου Παιδίατρος

10 lifo – 10.6.21

Οι παιδίατροι στη χώρα μας δηλώνουν ότι το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε και στον τομέα της Παιδιατρικής. Όπως ανέφερε πρόσφατα και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι γονείς δεν τηρούν τα ραντεβού για τον εμβολιασμό των παιδιών τους στο ποσοστό που θα έπρεπε, ενώ η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία διαπιστώνει την ύπαρξη ανησυχητικού κενού στα εμβόλια ρουτίνας παιδιών και εφήβων που θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανεμφάνιση παλιών λοιμωδών νοσημάτων. Σημειώνεται ότι στο πρώτο lockdown (Μάρτιος - Απρίλιος 2020) ο βασικός εμβολιασμός ρουτίνας (διφθερίτιδα, τέτανος, κοκίτης, ηπατίτιδα Β, Hib, πολιομυελίτιδα, πνευμονιόκοκκος, ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) ελαττώθηκε σημαντικά. Στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των δεκαοκτώ μηνών μόνο ποσοστό 20% εμβολιάστηκε, ενώ στα παιδιά ηλικίας άνω των τεσσάρων ετών και στους εφήβους δυστυχώς τα ποσοστά εμβολιασμού σχεδόν μηδενίστηκαν. Επίσης, σύμφωνα με την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία, μετά το πρώτο lockdown και μέχρι τον Οκτώβριο 2020, με την προτροπή των παιδιάτρων, οι εμβολιασμοί αυξήθηκαν σημαντικά σε όλες τις ηλικίες, φτάνοντας σε ποσοστό 80%, αλλά με το δεύτερο lockdown, τον Νοέμβριο, τα ποσοστά των βασικών εμβολιασμών ρουτίνας στα παιδιά κάτω των δεκαοκτώ μηνών μειώθηκαν και πάλι κατά 17-20%, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά και στους εφήβους μειώθηκαν κατά 40%. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι έχει δημιουργηθεί ένα ανησυχητικό εμβολιαστικό κενό, το οποίο έχει ως συνέπεια τη σημαντική ελάττωση του τείχους προστασίας-ανοσίας της αγέλης έναντι κάποιων λοιμωδών νοσημάτων σε παιδιά και εφήβους. Είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο να καλυφθεί το ταχύτερο δυνατό το εμβολιαστικό κενό που έχει δημιουργηθεί στον πληθυσμό και να μην επιτρέψουμε, ειδικά εν μέσω των υγειονομικών συνθηκών που επικρατούν, να κινδυνεύσει η υγεία των παιδιών από νοσήματα, για τα οποία έχουμε ήδη στη διάθεσή μας αποδεδειγμένα αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια. Άλλωστε, η σημασία και η αξία του εμβολιασμού είναι ένα από τα πολύ σημαντικά μαθήματα που μας έδωσε η πανδημία. Ας αναλογιστούμε την τεράστια επίπτωση που είχε μέχρι πριν από μερικούς μήνες στη ζωή μας η απουσία εμβολίου για μία και μόνο νόσο. Όσοι εμβολιάζονται, λοιπόν, ή πρόκειται να εμβολιαστούν κατά του νέου κορωνοϊού δεν πρέπει να ξεχνούν την ύπαρξη δεκάδων σοβαρών και δυνητικά θανατηφόρων λοιμωδών νοσημάτων που απειλούν τα παιδιά μας, έναντι των οποίων υπάρχει δυνατότητα προστασίας. Επομένως, οι γονείς, αν δεν το έχουν κάνει ήδη, πρέπει να ελέγξουν το βιβλιάριο υγείας των παιδιών τους και να βεβαιωθούν ότι ο εμβολιασμός τους γίνεται κανονικά βάσει του ενδεδειγμένου προγραμματισμού. Εάν αυτό δεν έχει συμβεί, τότε θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα στα εμβόλια που έχουν παραλειφθεί. Κατά την επίσκεψή τους στον παιδίατρο, προτείνεται να ζητήσουν να ενημερωθούν αναφορικά με τους κινδύνους της μηνιγγίτιδας Β. Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Επιδημιολογικής Επιτήρησης για Λοιμώδη Νοσήματα, στη χώρα μας, κατά την περίοδο 20042020 το 77,4% (666/861) των περιπτώσεων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας, όπου έγινε προσδιορισμός της ορο-ομάδας, οφείλεται στην οροομάδα Β, ενώ δεύτερη σε συχνότητα ταυτοποιήσιμη οροομάδα είναι η C. Σύμφωνα με την

ανακοίνωση της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, μάλιστα, διαπιστώθηκε ένα πολύ σημαντικό εμβολιαστικό κενό ειδικά ως προς τη συγκεκριμένη νόσο, η οποία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Προσβάλλει κυρίως βρέφη, νήπια και νεαρούς ενήλικες, εξελίσσεται ταχύτατα μέσα σε είκοσι τέσσερις μόλις ώρες και μπορεί να προκαλέσει μόνιμες αναπηρίες ή να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο. Περίπου ένα στα πέντε περιστατικά μηνιγγίτιδας μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, π.χ. μόνιμες αναπηρίες. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα διατρέχουν βρέφη ηλικίας κάτω του ενός έτους και ακολουθούν τα νήπια ηλικίας ενός έως τεσσάρων ετών. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες διατρέχουν, επίσης, αυξημένο κίνδυνο προσβολής από τη νόσο. Η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος είναι ιδιαιτέρως σοβαρή, καθώς μπορεί να εξελιχθεί ραγδαία και να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο. Στα αρχικά στάδια της νόσου, όμως, τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της απλής γρίπης, κρυολογήματος ή κάποιων άλλων ιώσεων που έχουν ξανάρθει στην επιφάνεια λόγω της επιστροφής των παιδιών στα σχολεία: υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, έμετος, φωτοφοβία, ανορεξία. Έτσι, δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση ότι πρόκειται για ένα απλό κρυολόγημα που «θα περάσει γρήγορα», δυστυχώς όμως εξελίσσεται ραγδαία. Ο μοναδικός τρόπος για την αποτελεσματική και ασφαλή πρόληψη της μηνιγγίτιδας Β είναι η έγκαιρη έναρξη και ολοκλήρωση του εμβολιασμού των παιδιών, ο οποίος δύναται να ξεκινήσει από την ηλικία των δύο μηνών. Ο εμβολιασμός κατά των υπόλοιπων τύπων μηνιγγίτιδας είναι επίσης απαραίτητος, ωστόσο δεν προστατεύει τα παιδιά από τη μηνιγγίτιδα Β. Οι γονείς δεν θα πρέπει να ξεχνούν ότι ο μόνος αρμόδιος υπεύθυνος για την ενημέρωσή τους ως προς τα οφέλη των εμβολίων αλλά και τους κινδύνους που υπάρχουν αν νοσήσει το παιδί τους είναι ο παιδίατρος. Εκείνος είναι που διαθέτει την επιστημονική κατάρτιση για να επιλύσει τυχόν απορίες τους σχετικά με τις παρενέργειες των εμβολίων. Ας συνεργαστούμε ώστε να επανέλθει η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού στα προηγούμενα υψηλά επίπεδα και ας μην ξεχνάμε ότι τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά, ασφαλή και σώζουν ζωές, καθώς και το ότι οι παιδίατροι, τηρώντας όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα στα ιατρεία τους, φροντίζουν για τον ασφαλή εμβολιασμό όλων των μικρών ασθενών τους.

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα διατρέχουν βρέφη ηλικίας κάτω του ενός έτους και ακολουθούν τα νήπια ηλικίας ενός έως τεσσάρων ετών.

10.6.21 – lifo

11

ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΑΓΩΝΑΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

για τα δικαιώματα των ασθενών με μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική νόσο

Στην Ελλάδα ζουν περίπου 4.000 ασθενείς με μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική νόσο, που έχουν φύλακα-άγγελό τους τον Σύλλογο ΠΑΣΠΑΜΑ. Οι ασθενείς χρειάζονται συχνές μεταγγίσεις αίματος και προσδοκούν ότι η νέα γονιδιακή θεραπεία, που μειώνει την ανάγκη για μετάγγιση, θα αλλάξει τη ζωή τους. Για τους νοσούντες, κάθε μέρα είναι ένας αγώνας, με την πανδημία του κορωνοϊού να δυσκολεύει τα δεδομένα, καθώς, μέσα σε όλα όσα προκάλεσε, μείωσε και τα αποθέματα αίματος, περιορίζοντας την εθελοντική αιμοδοσία. Ακόμα όμως και όταν η πανδημία υποχωρήσει, ο αγώνας για ισότιμα δικαιώματα, πρόσβαση στη θεραπεία και την ενημέρωση για τις προληπτικές εξετάσεις που θα περιορίσουν τις γεννήσεις παιδιών με μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική νόσο θα συνεχιστεί, πάντα με στόχο καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς.

Σ

τις 22 Δεκεμβρίου 2008 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε για πρώτη φορά τη δρεπανοκυτταρική αναιμία ως ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας και καθορίστηκε η 19η Ιουνίου εκάστου έτους ως Παγκόσμια Ημέρα Δρεπανοκυτταρικής Νόσου.

Αγγελοπούλου Μαρία Πρόεδρος Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συλλόγου Πασχόντων από Μεσογειακή Αναιμία & Δρεπανοκυτταρική Νόσο (ΠΑΣΠΑΜΑ)

12 lifo – 10.6.21

Λίγα λόγια για τις νόσους Η δρεπανοκυτταρική νόσος (δρεπανοκυτταρική και μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία) ανήκει στις αιμοσφαιρινοπάθειες και είναι μια ομάδα ασθενειών του αίματος που κληρονομείται από τους γονείς. Ο πιο συνηθισμένος τύπος είναι γνωστός ως ομόζυγη δρεπανοκυτταρική νόσος. Οφείλεται στην παθολογική αιμοσφαιρίνη S που, υπό ειδικές συνθήκες, οδηγεί στη μετατροπή του σχήματος των ερυθρών από αμφίκοιλο δίσκο σε δύσκαμπτο δρεπανοειδές. Στη χώρα μας πιο συχνή είναι η μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία, όπου έχουμε συνδυασμό γόνου δρεπανοκυτταρικής με γόνο β θαλασσαιμίας. Η διάγνωση της νόσου γίνεται με ειδικές αιματολογικές εξετάσεις που παρέχονται δωρεάν στις μονάδες πρόληψης αιμοσφαιρινοπαθειών του ΕΣΥ. Η συμπτωματολογία εμφανίζεται συνήθως εντός του πρώτου έτους ζωής, με συμπτώματα αναιμίας, ωχρότητας και διαταραχών στην ανάπτυξη. Κατά την ενήλικη ζωή, εμφανίζονται επώδυνες αγγειοαποφρακτικές κρίσεις στα οστά, στον θώρακα, στο ήπαρ και στον σπλήνα αλλά και σε όποιο όργανο υπάρχει αγγείωση, αιμολυτική αναιμία κ.λπ. Οι δρεπανοκυτταρικές κρίσεις μπορούν να διαρκέσουν από ώρες μέχρι και εβδομάδες και είναι η συχνότερη αιτία εισαγωγής των ασθενών στο νοσοκομείο. Στις περιπτώσεις εμφάνισης επιπλοκών απαιτείται επείγουσα μετάγγιση αίματος ή αφαιμαξομετάγγιση, ενυδάτωση, οξυγονοθεραπεία και χορήγηση ισχυρών αναλγητικών. Η επίπτωση της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας στην ψυχική υγεία τόσο του ασθενούς όσο και της οικογένειάς του είναι αδιαμφισβήτητη και τα τελευταία χρόνια δίνεται έμφαση στην πρόληψη, στην ολιστική αντιμετώπιση και στη θωράκιση των οικογενειών κατά την καθημερνή κλινική πράξη. Η θεραπεία των ασθενών με δρεπανοκυτταρική αναιμία περιλαμβάνει μεταγγίσεις αίματος ή αφαιμαξομεταγγίσεις, καθώς και θεραπευτικές επιλογές, οι οποίες εξελίσσονται χρόνο με τον χρόνο και στοχεύουν στη μείωση και την πρόληψη οξειών και χρόνιων βλαβών που προκαλεί η νόσος, όπως οι αγγειοαποφρακτικές κρίσεις. Έχει, πάντως, μεγάλη σημασία το ότι η φροντίδα των ασθενών με δρεπανοκυτταρική αναιμία έχει βελτιωθεί πολύ τις τελευταίες δεκαετίες, με επακόλουθη αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και της ποιότητας ζωής. Η μεταμόσχευση μυελού οστών μπορεί να είναι η λύση για ορισμένους ασθενείς, ενώ πολλά υποσχόμενη είναι η γονιδιακή θεραπεία.

Λίγα λόγια για τον Σύλλογο Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πασχόντων από Μεσογειακή Αναιμία (Θαλασσαιμία) και Δρεπανοκυτταρικής Νόσου (Δρεπανοκυτταρική και Μικροδρεπανοκυτταρική Αναιμία) - ΠΑΣΠΑΜΑ ιδρύθηκε το 1980 και είναι η πρώτη σε διεθνές επίπεδο πρωτοβάθμια κοινωνικο-συνδικαλιστική οργάνωση που δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους πάσχοντες, με κύριο στόχο την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Στελεχώνεται και διοικείται αποκλειστικά από τους ίδιους τους ασθενείς, ενώ τα μέλη του είναι απ’ όλη την Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός τους σε ολόκληρη τη χώρα είναι περίπου 4.000 και τα δύο τρίτα αυτών βρίσκονται στην Αθήνα. Ο ΠΑΣΠΑΜΑ είναι ιδρυτικό μέλος των εξής φορέων: της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίαςς (TIF), της Ελληνικής Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΕΟΘΑ), της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) και της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας. Κατά την πολυετή του παρουσία, έχει πρωτοστατήσει στη διεκδίκηση ευεργετημάτων που βελτιώνουν την ιατρική περίθαλψη των πασχόντων, διευκολύνουν την επαγγελματική τους αποκατάσταση και προωθούν την κοινωνική τους ένταξη και γενικά την ισότιμη και πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Παλεύει καθημερινά για την: Υπεράσπιση των δικαιωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μέσα από παρεμβάσεις προς την πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς. Ενημέρωση και πληροφόρηση της κοινής γνώμης και των ίδιων των πασχόντων για τα νοσήματά τους, τις επιπλοκές και τη θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Ενημέρωση των ασθενών για τις νέες θεραπευτικές μεθόδους, ιατρικά πρωτόκολλα και δεδομένα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ισχύουσα νομοθεσία. Διασφάλιση της σωστής θεραπευτικής παρακολούθησης και αντιμετώπισης της νόσου και την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Ενίσχυση των προσπαθειών που καταβάλλονται για την ανάπτυξη του θεσμού της εθελοντικής αιμοδοσίας με ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη δημιουργία αιμοδοτικής αντίληψης. Εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση, έτσι ώστε να επιτευχθεί η κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση των πασχόντων. Πληροφόρηση για την πρόληψη των γεννήσεων παιδιών με αιμοσφαιρινοπάθειες, ώστε μακροπρόθεσμα να εξαλειφθεί εντελώς η νόσος.

Λίγα λόγια για τις Μονάδες Οι ασθενείς με μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική νόσο παρακολουθούνται στις τριάντα οκτώ θεσμοθετημένες Μονάδες Μεσογειακής Αναιμίας & Δρεπανοκυτταρικής Νόσου του ΕΣΥ, που λειτουργούν στη χώρα μας. Στην Αθήνα, πρόσφατα, με τη συμμετοχή του συλλόγου, θεσμοθετήθηκαν επίσημα και κέντρα παρακολούθησης των επιπλοκών του νοσήματος (καρδιολογικό, ενδοκρινολογικό, ηπατολογικό στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθήνας).

10.6.21 – lifo

13

ΕΜΒΟΛΙΑ

Χ

αρακτηρίζοντας την πορεία των εμβολιασμών ικανοποιητική, ο καθηγητής Παθολογίας - Λοιμωξιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Χαράλαμπος Γώγος εστιάζει στην αχίλλειο πτέρνα του εμβολιαστικού προγράμματος, τους ανθρώπους άνω των εξήντα ετών, ομάδα όπου ο ένας στους τρεις παραμένει ανεμβολίαστος. Επιχείρημα που να τους δικαιώνει και να στηρίζεται στη λογική και την επιστήμη δεν υπάρχει, καθώς οι κλινικές μελέτες και η καθημερινή πράξη έδειξαν ότι ο εκτεταμένος εμβολιασμός μειώνει πάρα πολύ τον κίνδυνο νόσησης, καθώς και τη διασπορά του κορωνοϊού. Είναι πλέον προφανές ότι με τον εμβολιασμό θα μπορέσουμε να επανέλθουμε στην κανονικότητα, θα έχουμε μείωση του ιικού φορτίου και, φυσικά, οι άνθρωποι που κινδυνεύουν να νοσήσουν βαριά και να πεθάνουν θα προστατευτούν. Όσον αφορά την εμβολιαστική κάλυψη, που κυμαίνεται στο 70% στους ηλικιωμένους, ο Πατρινός καθηγητής εξηγεί ότι πρέπει να ανέβει τουλάχιστον στο 80%-90%, καθώς αφορά ανθρώπους που, εφόσον κολλήσουν τη λοίμωξη Covid, θα χρειαστούν νοσηλεία, ΜΕΘ και διασωλήνωση. Για να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη έχουμε στη διάθεσή μας τρία «όπλα». Το πρώτο και πιο ανεκτίμητο είναι η πειθώ – πρέπει να μιλήσουμε στοχευμένα και στη γλώσσα κάθε ομάδας για να την πείσουμε ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή, αποτελεσματικά και προστατεύουν ατομικά τον άνθρωπο και συλλογικά την κοινωνία. Το δεύτερο όπλο είναι τα κίνητρα που μπορεί να αφορούν δραστηριότητες –ειδικά όταν χειμωνιάσει, που θα έχουμε επάνοδο σε κλειστούς χώρους– αλλά και τις μετακινήσεις, όπου ήδη το πράσινο πιστοποιητικό λειτουργεί ως λωρίδα τα-

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

χείας κυκλοφορίας για να ταξιδέψουμε χωρίς να έχει προηγηθεί έλεγχος με κάποιο τεστ. Επίσης, η ολοκλήρωση του εμβολιασμού θα γίνει το ατού που θα μας βοηθήσει να απαλλαχθούμε από τις μάσκες στους εξωτερικούς χώρους, όπως έχει εισηγηθεί ήδη στις ΗΠΑ το CDC, αλλά και να μην έχουμε πλέον την υποχρέωση να υποβαλλόμαστε κάθε εβδομάδα σε self-test. Το τρίτο όπλο που θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε είναι η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού σε ορισμένες ομάδες, λέει ο κ. Γώγος. Αυτό έχει πολιτική, ηθική και δεοντολογική χροιά, καθώς σε ορισμένες ομάδες επαγγελματιών είναι ηθική υποχρέωση ο εμβολιασμός λόγω της επαφής που έχουν με άλλους ανθρώπους. Όπως υπογραμμίζει, το όπλο αυτό θα πρέπει να παραμείνει ένα ανοιχτό ενδεχόμενο στο τραπέζι των διαβουλεύσεων, αλλά πρέπει να επιστρατευτεί μόνο εφόσον αποτύχουν τα άλλα δύο, δηλαδή η πειθώ και τα κίνητρα. Κατά τον κ. Γώγο, υποχρεωτικός πρέπει να γίνει ο εμβολιασμός για όλους όσοι εργάζονται σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, πρωτίστως τους υγειονομικούς, για όλους τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία, στα γηροκομεία και στις μονάδες φροντίδας. Εκεί πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση γιατί πρόκειται για κλειστές δομές και η επαφή του προσωπικού με κρούσμα θα συμβεί, όσο προσεκτικοί κι αν είναι οι εργαζόμενοι. Μετά ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση για τους εργαζόμενους στην εστίαση, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τους εκπαιδευτικούς. «Ο κίνδυνος ενός τέταρτου κύματος αφορά όλους μας και πραγματικά δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος στην Ελλάδα που να θέλει να ξαναζήσει όσα ζήσαμε τους τελευταίους μήνες. Όσο δεν κάνουν το χρέος τους να εμβολιαστούν αυτοί που πρέπει, θα μιλάμε ακόμα για κίνδυνο κλεισίματος δραστηριοτήτων» λέει ο καθηγητής.

Έρχονται τα κίνητρα για να γκαζώσουν οι εμβολιασμοί

Με τους νέους να προσέρχονται με μεγαλύτερο ενθουσιασμό στο ραντεβού με το Covid εμβόλιο και τους ηλικιωμένους να αντιστέκονται ακόμα, η πολιτεία επιστρατεύει το επόμενο μεγάλο «όπλο», τα κίνητρα για εμβολιασμένους, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για υποχρεωτικούς εμβολιασμούς συγκεκριμένων ομάδων.

14 lifo – 10.6.21

ΣΕ ΚΑΛΌ ΔΡΌΜΟ, ΑΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΊ ΤΟ 70% Σε ό,τι αφορά το ύψος στο οποίο πρέπει να σηκωθεί το τείχος της συλλογικής ανοσίας, ο καθηγητής εξηγεί ότι το ποσοστό επηρεάζεται από τη μεταδοτικότητα των μεταλλάξεων. Θεωρητικά, εμβολιαστική κάλυψη σε ποσοστό 70% του πληθυσμού αρκεί, αφού σε αυτό θα αθροιστεί το 15% των πολιτών που απέκτησαν φυσική ανοσία κι έτσι θα φτάσουμε το 85%. Ωστόσο, πρέπει όλοι να καταλάβουν πως όσο αυξάνεται η εμβολιαστική κάλυψη τόσο μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης επικίνδυνων μεταλλαγμένων στελεχών. Σε ό,τι αφορά τις ενστάσεις περί αντισυνταγματικότητας του υποχρεωτικού εμβολιασμού για συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) Αθανάσιος Εξαδάκτυλος θυμίζει ότι ήδη εδώ και χρόνια είναι υποχρεωτικό το εμβόλιο για την ηπατίτιδα για όσους εργάζονται ως μάγειρες και το εμβόλιο για τον κίτρινο πυρετό για ταξιδιώτες σε συγκεκριμένους προορισμούς. Μιλώντας για το φλέγον ζήτημα της υστέρησης των εμβολιασμών, ο κ. Εξαδάκτυλος τονίζει πως για όλους τους ηλικιωμένους ανθρώπους το να εμβολιαστούν δεν είναι μόνο το επιβαλλόμενο από τη λογική αλλά και μια ηθική υποχρέωση απέναντι σε όλη την κοινωνία, η οποία έκλεισε οικονομικές δραστηριότητες, σχολεία, πανεπιστήμια, αθλητικές ακαδημίες, εστίαση και τουρισμό μόνο και μόνο για να τους προστατέψει. Μιλώντας έξω από τα δόντια, θυμίζει ότι αν η κοινωνία μας αποτελούνταν από φοιτητές και μαθητές, δεν θα είχε κλείσει καμία δραστηριότητα, γιατί οι νέοι απλώς θα κολλούσαν μια ήπια λοίμωξη και θα την περνούσαν στο σπίτι τους. Ό,τι κάναμε το κάναμε για να προστατέψουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες που χρωστούν να επιστρέψουν στο κοινωνικό σύνολο τη φιλοφρόνηση.

10.6.21 – lifo

15

Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

για τη μηνιγγίτιδα Β κατά την πανδημία εγκυμονεί κινδύνους

Μάιρα Μυλωνοπούλου Παιδίατρος

Η πανδημία, παρότι ανέδειξε με τον πιο ηχηρό τρόπο την αξία του εμβολιασμού, δημιούργησε αναστάτωση στα προγραμματισμένα εμβόλια των παιδιών και κυρίως των εφήβων, με αποτέλεσμα να υπάρξει μεγάλη υστέρηση και κίνδυνος αναζωπύρωσης ασθενειών που μπορούν να εξαλειφθούν χάρη στα διαθέσιμα εμβόλια.

Τ

α εμβόλια είναι μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της ιατρικής επιστήμης, καθώς έχουν συμβάλει στην αντιμετώπιση, και σε μερικές περιπτώσεις στην εξαφάνιση, νοσημάτων, στην αποτροπή εκατομμυρίων θανάτων αλλά και σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να αφήσουν μόνιμες βλάβες. Σκοπός τους είναι η πρόληψη ενός νοσήματος, αλλά είναι θύματα της ίδιας της αποτελεσματικότητάς τους, καθώς πλέον έχουν ξεχαστεί οι σοβαρές επιπλοκές νοσημάτων που κάποτε μάστιζαν την ανθρωπότητα και πλέον δεν βλέπουμε ακριβώς λόγω των εμβολίων. Η πανδημία του SARS-CοV-2 επιβεβαίωσε για άλλη μία φορά την τεράστια σημασία των εμβολίων στην καταπολέμηση παθογόνων που αποτελούσαν και αποτελούν μάστιγα για την ανθρωπότητα, μεταξύ αυτών και ο μηνιγγιτιδόκοκκος.

Υστέρηση στους εμβολιασμούς των εφήβων προκάλεσαν τα lockdowns Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας φάνηκε πως ο εγκλεισμός (το γνωστό μας πλέον lockdown) επηρέασε τους εμβολιασμούς βρεφών, νηπίων, παιδιών και πολύ περισσότερο των εφήβων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μη αναπλήρωση των ήδη καθυστερημένων κάποιες φορές εμβολιασμών και την πτώση της εμβολιαστικής κάλυψης για διάφορα πολύ σοβαρά νοσήματα όπως είναι και ο μηνιγγιτιδόκοκκος. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του υπουργείου Υγείας, σημειώθηκε

16 lifo – 10.6.21

μεγάλη μείωση της τάξης του 70% την άνοιξη του 2020 στον εμβολιασμό των εφήβων, που δεν αναπληρώθηκε δυστυχώς ποτέ, βάσει των έως τώρα στατιστικών δεδομένων που έχουμε στη διάθεσή μας. Από τις αρχές του 2021 παρατηρούμε πόσο έχει επηρεάσει τον εμβολιασμό παιδιών και εφήβων ο δεύτερος εγκλεισμός (lockdown), με εκ νέου μείωση της τάξης του 20% στα μικρότερα παιδιά και 30%-40% στους εφήβους. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν, λοιπόν, ότι υπάρχει ένα τόσο σημαντικό ποσοστό ανεμβολίαστων εφήβων για σοβαρά νοσήματα, όπως είναι η μηνιγγίτιδα, γίνεται έκδηλο ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει, δυστυχώς, στην επανεμφάνιση αυτών με αυξημένη συχνότητα αλλά και των επιπλοκών τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Οι έφηβοι συνιστούν ομάδα υψηλού κινδύνου για νόσηση με μηνιγγίτιδα Β Η μηνιγγίτιδα από μηνιγγιτιδόκοκκο, για παράδειγμα, παρότι είναι μια σχετικά σπάνια, αλλά παράλληλα πολύ σοβαρή νόσος, μπορεί να έχει χρόνιες επιπλοκές, όπως επιληψία, κώφωση, τύφλωση, απώλεια μέλους του σώματος, και τελικά να οδηγήσει στον θάνατο του ασθενούς. Στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για τους πέντε συχνότερους τύπους του μηνιγγιτιδόκοκκου που προκαλούν μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο (A, B, C, Y, W). Οι έφηβοι, όπως και οι νεαροί ενήλικες, είναι μια ευαίσθητη ομάδα για τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, καθώς αυτοί είναι οι κύριοι φορείς του μηνιγγιτιδόκοκκου στον ρινοφάρυγγα κι έτσι μπορούν να μεταδώσουν, όπως και να νοσήσουν, ενώ βρίσκονται επίσης σε ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο λόγω των καθημερινών κοινωνικών τους συμπεριφορών. Επίσης, τα ποσοστά θνητότητας σε αυτές τις ηλικίες είναι υψηλά, καθώς φαίνεται πως οι έφηβοι καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, να φτάσουν στο νοσοκομείο και να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία σε σχέση με τα μικρότερα παιδιά. Το πιο ισχυρό μέτρο πρόληψης και για τον μηνιγγιτιδόκοκκο είναι ο εμβολιασμός, ο οποίος δεν θα πρέπει να καθυστερεί σε καμία ηλικιακή ομάδα, ώστε να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία ακόμα και σε αυτή την ιδιαίτερη και εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της πανδημίας που, δυστυχώς, βιώνουμε.

Το πιο ισχυρό μέτρο πρόληψης και για τον μηνιγγιτιδόκοκκο είναι ο εμβολιασμός, ο οποίος δεν θα πρέπει να καθυστερεί σε καμία ηλικιακή ομάδα, ώστε να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία ακόμα και σε αυτή την ιδιαίτερη και εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της πανδημίας που, δυστυχώς, βιώνουμε.

10.6.21 – lifo

17

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Ο ΝΕΟΓΝΙΚΌΣ ΕΛΕΓΧΟΣ «ΟΠΛΟ» ΣΤΗΝ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙAΓΝΩΣΗ και θεραπεία της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας Η νωτιαία μυϊκή ατροφία αποτελεί την κυριότερη γενετική αιτία νεογνικού θανάτου. Ωστόσο, χάρη στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου, μπορεί να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία και να βελτιωθεί ουσιαστικά η ποιότητα ζωής των ασθενών. ​

Τι είναι η νωτιαία μυϊκή ατροφία (SMA) Η νωτιαία μυϊκή ατροφία ή, αλλιώς, SMA είναι μια σπάνια και μοιραία γενετική ασθένεια που οδηγεί προοδευτικά σε μυϊκή αδυναμία, παράλυση και, αν μείνει χωρίς θεραπεία, στην πιο σοβαρή της μορφή (Τύπος 1), μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο. Η SMA προκαλείται από την έλλειψη του γονιδίου που είναι υπεύθυνο για μια πρωτεΐνη με μεγάλη σημασία στη λειτουργία των κινητικών νευρώνων (SMN1). Αυτό έχει ως συνέπεια, αμέσως μετά τη γέννηση, να προκαλείται ταχεία και μη αναστρέψιμη απώλεια των κινητικών νευρώνων, επηρεάζοντας όλες τις μυϊκές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της αναπνοής, της κατάποσης και των βασικών κινητικών λειτουργιών.

Οι διαφορετικοί τύποι της SMA και η εξέλιξη της νόσου Η SMA οδηγεί προοδευτικά σε μυϊκή αδυναμία, παράλυση ή ακόμα και στον θάνατο των νεογνών που νοσούν. Αυτό εξαρτάται από τον τύπο της νόσου:  SMA Τύπου 1: Αφορά το 60% των περιπτώσεων και συνιστά την πιο σοβαρή μορφή της νόσου. Δίχως θεραπεία, οι ασθενείς έχουν απώλεια κίνησης εντός των πρώτων έξι μηνών από τη γέννηση, ενώ, πριν συμπληρωθεί το δεύτερο έτος, πάνω από το 90% των περιπτώσεων καταλήγει ή χρειάζεται μόνιμη αναπνευστική υποστήριξη.  SMA Τύπου 2: Αφορά το 30% των ασθενών, οι οποίοι αδυνατούν να σταθούν χωρίς υποστήριξη και συνήθως χρειάζονται αναπηρικό καροτσάκι. Αν και είναι σε θέση να κάθονται χωρίς βοήθεια τα πρώτα παιδικά χρόνια, συχνά η ικανότητα αυτή χάνεται μετά τα μέσα της εφηβείας.  SMA Τύπου 3:Αφορά το 10% των περιπτώσεων και έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τη δυσκολία στο τρέξιμο, το περπάτημα καθώς και το ανεβοκατέβασμα στις σκάλες. Οι ασθενείς ενίοτε χάνουν την ικανότητα να στέκονται ή να περπατούν χωρίς υποστήριξη με την πάροδο του χρόνου.  SMA Τύπου 4: Πρόκειται για την πιο ήπια μορφή της ασθένειας, της οποίας τα συμπτώματα εμφανίζονται κατά τη δεύτερη ή τρίτη δεκαετία της ζωής των ασθενών. Η πορεία της νόσου είναι καλοήθης και οι ασθενείς έχουν ένα φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής.

Η SMA εμφανίζεται μία φορά περίπου σε κάθε 10.000 γεννήσεις, σύμφωνα με τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα. Στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο γεννιούνται περίπου 550-600 βρέφη με SMA, ενώ στην Ελλάδα κυμαί-

18 lifo – 10.6.21

νονται στα οκτώ. Αντίστοιχα, περίπου 1 στα 54 άτομα του γενικού πληθυσμού εντοπίζεται ως φορέας. Η SMA έχει 25% πιθανότητα να εμφανιστεί όταν αμφότεροι οι γονείς είναι φορείς της νόσου.

Το διαθέσιμο φαρμακευτικό οπλοστάσιο για τη SMA Σήμερα υπάρχουν τρεις εγκεκριμένες θεραπευτικές επιλογές στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση της SMA:  Δύο φαρμακευτικές αγωγές που χορηγούνται σε επαναλαμβανόμενες δόσεις συντήρησης σε βάθος χρόνου για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς και έχουν ως στόχο τη διαχείριση της κλινικής κατάστασης των ασθενών.  Μια εφάπαξ γονιδιακή θεραπεία, η οποία αντικαθιστά στα κύτταρα του ασθενούς τη λειτουργία του γονιδίου SMN1 που λείπει ή δεν λειτουργεί με ένα νέο λειτουργικό αντίγραφο. Έτσι, δύναται να σταματήσει η καταστροφή των κινητικών νευρώνων και να ανασταλεί η πρόοδος της νόσου.

Ευρωπαϊκή συμμαχία για την πραγματοποίηση νεογνικού ελέγχου για την SMA σε όλα τα μωρά Στην πράξη, η έγκαιρη διάγνωση της SMA δεν είναι εύκολη, καθώς τα πρώτα σημάδια της νόσου είναι ανεπαίσθητα, με τα παιδιά να φαίνονται υγιή, ενόσω καταστρέφονται οι κινητικοί νευρώνες – απώλεια η οποία είναι μη αναστρέψιμη και ιδιαίτερα κρίσιμη. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί το σημαντικότερο όπλο για την αντιμετώπιση της SMA, καθώς επιτρέπει να χορηγείται άμεσα η θεραπεία και να διασφαλίζεται η ελάχιστη δυνατή επίπτωση στους κινητικούς νευρώνες των ασθενών. Σε αντίθετη περίπτωση, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρότατες και μη αναστρέψιμες. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, αν η SMA παραμείνει χωρίς θεραπεία, έξι μήνες είναι αρκετοί για να έχουν ως συνέπεια την καταστροφή του 95% των κινητικών νευρώνων ενός νεογνού με τύπο 1! Γι’ αυτό, όσο πιο έγκαιρα χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία, τόσο πιο ευοίωνες είναι οι προοπτικές για ένα νεογνό να ζήσει μια όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική ζωή. Με στόχο να διασφαλίζεται η έγκαιρη διάγνωση της νόσου και να χορηγείται άμεσα θεραπεία, πολλοί ειδικοί προτείνουν την ανάπτυξη ενός γενικευμένου προγράμματος νεογνικού ελέγχου για την SMA. Υπό το πρίσμα αυτό, τον Αύγουστο του 2020 ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τον Νεογνικό Έλεγχο για SMA (SMANBS Alliance), επιδιώκοντας να βοηθήσει στην προώθηση ενός καθολικού ελέγχου νεογνών για την SMA στην Ευρώπη. Επιπρόσθετα, η Συμμαχία αποσκοπεί στην ενημέρωση του κοινού καθώς και στην ανάπτυξη ενός συστηματικού διαλόγου στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων στον τομέα της υγείας και της χάραξης πολιτικής, καθώς και των εκπροσώπων των ασθενών. Η Συμμαχία καλεί όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να διασφαλίσουν ότι έως το 2025 όλα τα παιδιά στην Ευρώπη θα εξετάζονται κατά τη γέννηση για τη γενετική μετάλλαξη που προκαλεί τη νωτιαία μυϊκή ατροφία.

Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί το σημαντικότερο όπλο για την αντιμετώπιση της SMA, καθώς επιτρέπει να χορηγείται άμεσα η θεραπεία και να διασφαλίζεται η ελάχιστη δυνατή επίπτωση στους κινητικούς νευρώνες των ασθενών.

10.6.21 – lifo

19

Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Δίνει οριστική λύση στις παθήσεις «ταμπού»

Δρ. Αναστάσιος Γ. Ξιάρχος Γενικός χειρουργός και διευθυντής Χειρουργικής στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών

Στην ιατρική, η αναγνώριση του προβλήματος είναι πάντα το πρώτο βήμα για τη θεραπεία, ωστόσο για κάποια προβλήματα υγείας οι ασθενείς δεν μιλούν, καθώς νιώθουν αμήχανα γι’ αυτά, με συνέπεια η ταλαιπωρία τους να διαιωνίζεται.

ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος με τη χρήση υπερηχογραφήματος, μαγνητικής τομογραφίας, σιγμοειδοσκόπηση κ.λπ., ώστε να αποκλειστούν τυχόν παθήσεις που «μιμούνται» την κύστη κόκκυγος, όπως το περιεδρικό συρίγγιο, η νόσος του Crohn κ.λπ.

Α

Η φαρμακευτική θεραπεία στην περίπτωση της αντιμετώπισης της κύστης κόκκυγος είναι αδύνατη, γι’ αυτό εφαρμόζονται μόνο οι χειρουργικές μέθοδοι, με σκοπό την πλήρη αφαίρεσή της, μαζί με τους συνοδούς πόρους και τα συρίγγια, ώστε να εξασφαλιστεί χαμηλό ποσοστό υποτροπής. Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει βοηθήσει τη χειρουργική επιστήμη, δίνοντας στους χειρουργούς τη δυνατότητα χρήσης ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων. Η τεχνική EPSiT (Endoscopic Pilonidal Sinus Treatment), με τη χρήση της οποίας η διαγνωστική και η χειρουργική φάση διενεργούνται ταυτόχρονα, αποτελεί την ιδανικότερη λύση στην περίπτωση της οριστικής αντιμετώπισης της κύστης κόκκυγος. Στην πρώτη φάση πραγματοποιείται η χαρτογράφηση της κύστης και των διακλαδώσεών της και στη δεύτερη, με τη βοήθεια τρισδιάστατης εικόνας σε HD οθόνη, η εκ των έσω καταστροφή της, μέσω οπτικής ίνας λέιζερ που την καταστρέφει οριστικά με θερμική εξάχνωση. Η τεχνική EPSiT πλεονεκτεί λόγω της ευρείας και εκτενούς απεικόνισης της κύστης και των εμφανών ή και κρυφών συριγγίων. Η καταστροφή του επιθηλίου και ο πλήρης καθαρισμός της βλάβης του συριγγίου γίνονται με απόλυτη ακρίβεια, μειώνοντας αισθητά τον χρόνο αποθεραπείας και την πιθανότητα υποτροπής. Η πλέον σύγχρονη και επαναστατική τεχνική μέθοδος EPSiT συνδυάζει όλα τα αποδεδειγμένα πλεονεκτήματα της ελάχιστης επεμβατικότητας, προσφέροντας σωρεία ωφελημάτων για τον ασθενή. Με τη χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου, και μέσα σε πολύ μικρό χειρουργικό χρόνο, έχουμε άριστο αισθητικό αποτέλεσμα, απουσία μεγάλων τομών, τραυμάτων και μετεγχειρητικού πόνου και απαλλαγή από τις συχνές και πολύμηνες αλλαγές τραυμάτων, αφού δεν υπάρχει τραύμα, κυρίως, όμως, τη γρήγορη ανάρρωση και την άμεση επιστροφή στην καθημερινότητα.

υτό ισχύει και για την κύστη κόκκυγος, που αποτελεί μία από τις συχνότερες χειρουργικές παθήσεις του πρωκτού. Δυστυχώς, για μια πολύ μεγάλη μερίδα του πληθυσμού αποτελεί κοινωνικό ταμπού που επηρεάζει τη φυσιολογία του ασθενούς, την ψυχολογική του κατάσταση και την καθημερινότητά του. Για όλα αυτά, αλλά κυρίως για τα συμπτώματα, τις αιτίες και τη συνδρομή της εξέλιξης της τεχνολογίας στην απόλυτα εξατομικευμένη αντιμετώπιση, μας μιλά ο δρ. Αναστάσιος Γ. Ξιάρχος, γενικός χειρουργός, διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Ομίλου Ιατρικού Αθηνών.

Το πρόβλημα Η κύστη κόκκυγος (ή τριχοφωλεακό συρίγγιο) αποτελεί μια χρόνια φλεγμονή στην περιοχή του κόκκυγα, η οποία εκδηλώνεται με την εμφάνιση ενός σκληρού μορφώματος (κύστη) καθώς και με κάποιες μικρές οπές στο γύρω δέρμα (στόμια των συριγγίων), δηλαδή στους πόρους που συνδέουν την κύστη με το δέρμα.

Ποια είναι τα αίτια της εμφάνισής της; Εμφανίζεται λόγω έντονης τριχοφυΐας, συνεχούς τριβής στην περιοχή της ουράς (π.χ. καθιστική ζωή), παχυσαρκίας (η οποία επίσης προκαλεί τριβή στην περιοχή των γλουτών κ.ά.), με το ανδρικό φύλο να εμφανίζει την πάθηση περίπου τρεις φορές περισσότερο απ’ ό,τι το γυναικείο. Αποτελέσματα ερευνών έχουν αποδείξει ότι υπάρχει αύξηση στην εμφάνισή της, σε ηλικίες από δεκαέξι έως είκοσι ετών. Αξιοσημείωτο είναι ότι υπάρχει ραγδαία αύξηση στους έφηβους λόγω της καθιστικής ζωής που επιβάλλει το διάβασμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα; Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια σε όλους τους ασθενείς. Κάποιοι μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικοί για πολλά χρόνια, ενώ σε άλλους εμφανίζονται συμπτώματα τα οποία είναι συγκεκριμένα και δύσκολα μπορούν να αγνοηθούν. Συνήθως, η κύστη κόκκυγος εκδηλώνεται με την εμφάνιση μιας μικρής διόγκωσης στην ουρά ή με τη δημιουργία μεγάλης και επώδυνης φλεγμονώδους μάζας, δηλαδή αποστήματος, και εκροή υγρού ή πυώδους υλικού από ένα δερματικό στόμιο (συρίγγιο) στην περιοχή. Όταν η περιοχή φλεγμαίνει, τότε γίνεται ερυθρή, διογκωμένη και σκληρή, ενώ μπορεί να εκρέει και πύον, το οποίο, συνήθως, έχει πολύ άσχημη οσμή. Στην οξεία μορφή παρουσιάζεται με ισχυρό πόνο, δημιουργία αποστήματος και ίσως πυρετό. Σε αυτή την περίπτωση η χειρουργική παρέμβαση πρέπει να είναι άμεση.

Η διάγνωση Συνήθως, μια απλή κλινική εξέταση σε συνδυασμό με ένα αναλυτικό ιστορικό συμπτωμάτων αρκούν για τη διάγνωση. Παρ’ όλα αυτά, και κατά περίπτωση,

20 lifo – 10.6.21

Η καταλληλότερη θεραπεία

Εμπειρία και εξειδίκευση μόνο στις οργανωμένες δομές Αυτό που πρέπει να τονιστεί και να αναδειχθεί είναι η αρχή της εξατομικευμένης αντιμετώπισης από τον έμπειρο χειρουργό για τον κάθε πάσχοντα ξεχωριστά. Μία αρχή η οποία βασίζεται στην κατανόηση της ιδιαιτερότητας κάθε ασθενούς, με μοναδικό κριτήριο τη φυσιολογία, την ιδιαιτερότητα και την κλινική του κατάσταση. Με βάση, λοιπόν, όλα τα παραπάνω, η επιλογή για τον θεράποντα ιατρό θα πρέπει να βασίζεται σε παραμέτρους όπως η εμπειρία και η εξειδίκευσή του στο ευρύτερο νοσοκομειακό περιβάλλον, στις οργανωμένες δομές και, κυρίως, στην εξατομικευμένη αντιμετώπιση του ασθενούς, όπως αυτά υφίστανται και εφαρμόζονται στα νοσοκομεία του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών. Η καθημερινή ενημέρωση για νέες τεχνολογίες και υλικά, σε συνδυασμό με τις συνεχείς επενδύσεις του ομίλου σε βιοϊατρικό εξοπλισμό, μας επιτρέπει να διαθέτουμε την τελευταία λέξη της σύγχρονης αντιμετώπισης για τις χειρουργικές παθήσεις του πρωκτού. Παράλληλα, και μέσα από τη συνεργασία της διεπιστημονικής ομάδας, είμαστε σε θέση να προσφέρουμε την πλέον εξατομικευμένη λύση για κάθε περίπτωση, όσο σύμπλοκη και αν είναι.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμα και στη δύσκολη περίοδο που βιώνουμε δεν θα πρέπει να παραμελούμε ποτέ την υγεία μας. Στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, πέραν της παροχής υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου, κορυφαία προτεραιότητα παραμένει η ασφάλεια των ασθενών, του προσωπικού και των γιατρών του. Για τον σκοπό αυτό εφαρμόζονται πλήρως τα αυστηρά μέτρα και πρωτόκολλα εισαγωγής και παραμονής που έχουν θεσπιστεί, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής διενέργειας μοριακού ελέγχου για τον ιό όλων των ασθενών και των συνοδών τους.

NO MORE TEARS!

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Μυστικά υγείας για να προστατεύεστε όταν βρίσκεστε μπροστά σε οθόνη

άνδρες, ενώ οι ίδιες μπορεί να παρουσιάσουν πρόβλημα ξηρότητας και κατά την εμμηνόπαυση, λόγω ορμονικών αλλαγών. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, η χρήση της μάσκας προσώπου, αν και απαραίτητη, μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε το Κέντρο Οφθαλμικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (CORE) της Σχολής Οπτομετρίας και Επιστήμης της Όρασης του Πανεπιστημίου του Waterloo, με τους ειδικούς να εξηγούν ότι, όταν φοράμε τη μάσκα, ο αέρας που εκπνέουμε οδηγείται προς τα επάνω και πάνω από την επιφάνεια των ματιών. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του φυσιολογικού ρυθμού εξάτμισης των δακρύων, με συνέπεια την εμφάνιση συμπτωμάτων ξηροφθαλμίας, όπως ο ερεθισμός, η ερυθρότητα, η δακρύρροια και η φωτοευαισθησία. Άλλοι παράγοντες, όπως η ζέστη, η ξηρασία και ο αέρας, το μεγάλο υψόμετρο και ο καπνός του τσιγάρου, προκαλούν επίσης ξηροφθαλμία. Ακόμα και οι χρήστες φακών επαφής μπορεί να υποφέρουν από ξηρότητα, επειδή οι φακοί απορροφούν μέρος της δακρυϊκής στιβάδας. Ξηροφθαλμία προκαλούν ορισμένα φάρμακα, προβλήματα θυρεοειδούς, η έλλειψη βιταμίνης Α και ασθένειες όπως το Parkinson, ο ερυθηματώδης λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το σύνδρομο Sjögren, ακόμα και ένα εγκεφαλικό επεισόδιο που μπορεί να επιφέρει τον λεγόμενο λαγόφθαλμο, όπου το μάτι δεν κλείνει καλά, με συνέπεια τα δάκρυα να εξατμίζονται πιο γρήγορα.

Μία από τις παράπλευρες συνέπειες της πανδημίας είναι η θεαματική αύξηση στη χρήση οθονών και ψηφιακών συσκευών, με συνέπεια η ξηροφθαλμία να λάβει έκταση μικρής επιδημίας λόγω της ψηφιακής κόπωσης των ματιών. Για να ανακουφιστούμε από το τσούξιμο, το κοκκίνισμα, την αίσθηση φαγούρας και όλα όσα συνοδεύουν την ξηροφθαλμία, έχουμε σύμμαχο το ιδανικό οφθαλμικό διάλυμα, που εξασφαλίζει άνεση και ενυδάτωση για τα μάτια μας μόνο!

Αλεξία Σβώλου

Η

εισβολή της τηλεργασίας και της τηλεκπαίδευσης στη ζωή μας έπληξε πρωτίστως τα μάτια και το μυοσκελετικό σύστημα, καθηλώνοντας μικρούς και μεγάλους για ώρες μπροστά σε ένα κομπιούτερ. Η οφθαλμική επιβάρυνση, μέσα από την ψηφιακή κόπωση των ματιών, το blue light των οθονών LED, την εργασία κοντά σε οθόνη και την έλλειψη συχνού βλεφαρίσματος, άφησε γρήγορα το αποτύπωμά της στην οφθαλμική υγεία, δημιουργώντας προβλήματα στην όραση που σχετίζονται με την ξηροφθαλμία. Τα προβλήματα αυτά, μάλιστα, είναι εντονότερα στις γυναίκες που παίρνουν για χρόνια αντισυλληπτικά (καθώς η λήψη τους εντείνει την ξηροφθαλμία) και σε όλους τους φανατικούς χρήστες φακών επαφής. Ως ξηροφθαλμία ορίζεται κάθε διαταραχή της παραγωγής των δακρύων, η οποία οφείλεται στην κακή ποιότητα και ποσότητα δακρύων που επαλείφουν τον κερατοειδή, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή του λίπανση. Τα φυσικά δάκρυα είναι απαραίτητα, αφού προστατεύουν τα μάτια, και χάρη σε αυτά απολαμβάνουμε καθαρή και χωρίς ενοχλήσεις όραση. Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να παράγουν κανονική ποσότητα και ποιότητα δακρύων κι έτσι υποφέρουν από ξηρότητα, τσούξιμο και ερεθισμούς. Τα δάκρυα, εκτός από την ενυδάτωση που προσφέρουν στο μάτι, δρουν και προστατευτικά μετά την αντανακλαστική παραγωγή τους κατόπιν εξωτερικών ερεθισμάτων όπως τα τραύματα ή το έντονο συναίσθημα.

LIFOPUBLI

Η χρήση μάσκας επιδεινώνει την ξηροφθαλμία Μία από τις πιο συχνές αιτίες της ξηροφθαλμίας είναι η γήρανση. Καθώς μεγαλώνουμε, το σώμα μας παράγει λιγότερο λιπαρές ουσίες (60% λιγότερο στην ηλικία των εξήντα πέντε απ’ ό,τι στην ηλικία των δεκαοκτώ), με αποτέλεσμα η δακρυϊκή στιβάδα να εξατμίζεται γρηγορότερα. Το πρόβλημα είναι πιο εμφανές στις γυναίκες, γιατί συνήθως έχουν ξηρότερο δέρμα από τους

To Artelac Complete είναι ένα εξελιγμένο λιπαντικό οφθαλμικό διάλυμα, εμπνευσμένο από τη σύσταση της φυσικής δακρυϊκής μεμβράνης, To τρίψιμο των ματιών είναι κακή συνήθεια Το τρίψιμο των ματιών είναι μια φυσική συνήθεια. Αν καταφέρουμε να που προσφέρει την αλλάξουμε, θα μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης των ματιών από οτιδήποτε ενυδάτωση έρχεται σε επαφή με τα χέρια μας, όπως τονίζουν οι ειδικοί της Αμερικανιμακράς κής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας. Επιπλέον, αν τα μάτια είναι κουρασμένα, το τρίψιμο εντείνει τον ερεθισμό. Αν νιώθουμε φαγούρα ή την επιθυμία να διάρκειας προσαρμόσουμε τα γυαλιά μας, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσουμε και άμεση Άµεση ανακούφιση & ενυδ ένα μαντιλάκι εμποτισμένο σε αντισηπτικό ή στεγνό, αντί για τα δάχτυλά μας. ανακούφιση Αν πρέπει να αγγίξουμε τα μάτια μας για οποιονδήποτε λόγο, ακόμη και για Από την που σε μάτια να χορηγήσουμε φάρμακο για τα μάτια, πλένουμε πρώτα καλά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό. Επειδή η ξηροφθαλμία μπορεί να αυξήσει την ανάγκη παρουσιάζουν στον µε 167 χρόνια καινοτοµίας να τρίψουμε τα μάτια μας, ένα οφθαλμικό διάλυμα με ενυδατικές σταγόνες ξηρότητα, μπορεί να κάνει τη διαφορά στη ρουτίνα της περιποίησης των ματιών και να κόπωση, θολή μας χαρίσει τη χαμένη άνεση. Η φυσική λύση στιςαίσθημα αλλεργίε όραση, Ο καθημερινός σύμμαχος κατά της ξηροφθαλμίας καύσουτων και οφθαλ Tα σκευάσματα Artelac Ectoin και Artelac Complete, που βρίσκονται κάτω ΚΑΤΑΛΛΗΛA δακρύρροια.

από την ομπρέλα Bausch+Lomb, με 168 χρόνια καινοτομίας στην οφθαλγια ενήλικες μολογία, από τον όμιλο BAUSCH Health, είναι ειδικά σχεδιασμένα ώστε να & παιδιά προσφέρουν ενυδάτωση μακράς διάρκειας για άμεση ανακούφιση σε κατα- ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ • Οφθαλµικές σταγ στάσεις ξηροφθαλμίας. To Artelac Complete είναι ένα εξελιγμένο λιπαντικό συµπτωµάτων της οφθαλμικό διάλυμα, εμπνευσμένο από τη σύσταση της φυσικής δακρυϊκής • Με το φυσικό συσ μεμβράνης, που προσφέρει ενυδάτωση μακράς διάρκειας και άμεση ανακού• Απαλύνει όλα τα φιση σε μάτια που παρουσιάζουν ξηρότητα, κόπωση, θολή όραση, αίσθημα δάκρυσµα και ερε καύσου και δακρύρροια. Περιέχει μια εξελιγμένη σύνθεση με πολλαπλούς • Κατάλληλο για χρ Από την ενυδατικούς και λιπαντικούς παράγοντες όπως υαλουρονικό οξύ, γλυκερίνη, µάτια καρβομερές και ένα πρόσθετο λιπιδικό συστατικό. Είναι εξαιρετικά ανεκτό ως προϊόν χωρίς συντηρητικά και χωρίς ρυθμιστικά διαλύματα και κατάλληλο για παιδιά και ενήλικες. Το Artelac Ectoin είναι οφθαλμικές σταγόνες με το φυσικό συστατικό ectoin 2% και υαλουρονικό οξύ για την πρόληψη και θεραπεία των συμπτωμάτων της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας. Απαλύνει όλα η τα αλλεργικά συμπτώματα, όπως ο κνησμός, το δάκρυσμα και ο ερεθισμός ματιών. Είναι κατάλληλοΚΑΤΑΛΛΗΛA για χρήση με φακούς επαφής, για ευαίσθητα μάτια και για παιδιά και ενήλικες. για ενήλικες • Λιπαντικό οφθαλ & παιδιά µακράς διάρκειας

Άµεση ανακούφιση & ενυδάτωση για τα µάτια

µε 167 χρόνια καινοτοµίας στον χώρο της οφθαλµολ

Η φυσική λύση στις αλλεργίες και στους ερεθισµού Η 1 επιλογή για την των οφθαλµών!

• Τοκαι Artelac Comple • Οφθαλµικές σταγόνες για την πρόληψη θεραπεία τω εµπνευσµένο από συµπτωµάτων της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας µεµβράνης • Με το φυσικό συστατικό Ectoin 2% και Υαλουρονικό οξύ • Εξαιρετικά ανεκτό • Απαλύνει όλα τα αλλεργικά συµπτώµατα, όπως κνησµό ρυθµιστικά διαλύµ δάκρυσµα και ερεθισµός µατιών • Το έξυπνο σύστηµ • Κατάλληλο για χρήση µε φακούς επαφής και για ευαίσθη ξηρότητα, κόπωση µάτια δακρύρροια.

• Υποστηρίζει και τις λιπιδική, υδαρής κ

• Εξελιγµένη σύνθε παράγοντες όπως 10.6.21 – lifo 21πρόσθετο και ένα

Η 1η επιλογή για την ξηροφθαλµία!

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚEΣ ΣΥΜΒΟΥΛEΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

για να είμαστε υγιείς και fit το καλοκαίρι Προσαρμόζουμε την καλοκαιρινή μας διατροφή, επιλέγοντας τροφές που ενισχύουν την υγεία και προσφέρουν έξτρα ενυδάτωση κάτω από τον ήλιο. Δεν χάνουμε την ευκαιρία για περισσότερη άσκηση με στόχο την ευεξία και την καλύτερη διαχείριση του βάρους μας.

Τ

ο καλοκαίρι έχουμε στη διάθεσή μας μια ποικιλία από θρεπτικές τροφές που αρέσουν σε όλους: γλυκά, δροσερά καλοκαιρινά ή και τροπικά φρούτα που περιέχουν πολύτιμες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αλλά και νόστιμα ψάρια και θαλασσινά που αποτελούν εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης και ψευδαργύρου. Παράλληλα, είναι η ιδανική εποχή για να δοκιμάσουν τα παιδιά νέες τροφές, όπως θαλασσινά μεζεδάκια, αβοκάντο στις σαλάτες ή ως σος γουακαμόλε, μπάρες βρόμης και mix ξηρών καρπών με καλοκαιρινά φρούτα ως σνακ στην παιδική χαρά, στην παραλία ή στο ταξίδι. Η υγιεινή καλοκαιρινή ρουτίνα ξεκινάει από τον επαρκή και ποιοτικό βραδινό ύπνο, συνεχίζεται με φυσική δραστηριότητα στην παραλία, και συμπεριλαμβάνει σωστές διατροφικές συνήθειες όπου κι αν βρίσκεστε. Η ποικιλία των διαθέσιμων τροφίμων αλλά και οι χαλαροί ρυθμοί των διακοπών αποτελούν την τέλεια ευκαιρία για να φροντίσουμε τον εαυτό μας σωστά.

Δεν παραλείπουμε το πρωινό γεύμα

Ιωάννα Αδαμίδου MS, RD Διαιτολόγος Διατροφολόγος & Βιολόγος Υπεύθυνη Bioiatriki+Nutrition, Θεσσαλονίκη Επιστημονική Συνεργάτις ΒιοΚλινικής Θεσσαλονίκης

Το πρωινό γεύμα είναι απαραίτητο έπειτα από τον πολύωρο νυχτερινό ύπνο, καθώς παρέχει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και την απαραίτητη ενέργεια για να αντεπεξέλθει ο οργανισμός σωματικά και να αποδώσει πνευματικά και δημιουργικά στη δουλειά, στο παιχνίδι, στην περιήγηση και στο πρόγραμμα των διακοπών. Καλές επιλογές πρωινού είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί), τα δημητριακά ολικής αλέσεως, ένα φρέσκο φρούτο εποχής ή ο χυμός. Μια μπάρα δημητριακών και ένα-δύο φρούτα χωρούν στην τσάντα θαλάσσης!

Ελαφριά καλοκαιρινά πιάτα με πολλά λαχανικά Οι υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες και η ανάλαφρη ρουτίνα των διακοπών απαιτούν απλά, ελαφριά γεύματα και σνακ που χαρίζουν ενέργεια και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και όχι πολλά κορεσμένα λιπαρά, κρέμες γάλακτος ή βαριές σάλτσες. Η υπερκατανάλωση φαγητού σε ένα γεύμα μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, ιδίως σε συνθήκες έντονης ζέστης. Μια πολύχρωμη σαλάτα με ζυμαρικά, κοτόπουλο, φακές, τυρί και σπόρους ή ένα τοστ με ένα φρέσκο φρούτο αποτελούν βολικές θρεπτικές επιλογές κάτω από τον καυτό ήλιο, πάντα παράλληλα με σωστή ενυδάτωση. Δώστε προτεραιότητα σε πιάτα με άφθονα λαχανικά, μαγειρεύοντας στο σπίτι φασολάκια, αρακά, σπανακόρυζο, γεμιστά, κοτόπουλο με μπάμιες, φασόλια γίγαντες, μπριάμ, μπιφτέκι με ψητά λαχανικά ή με πράσινη σαλάτα. Τέτοια μαγειρευτά πιάτα και, φυσικά, θαλασσινούς μεζέδες θα βρείτε σε παραδοσιακή ή πιο γκουρμέ εκδοχή στα περισσότερα εστιατόρια ή ταβερνάκια. Τα ψάρια και τα θαλασσινά πρέπει να κατέχουν πρωταρχική θέση στο καλοκαιρινό τραπέζι μία-δύο φορές την εβδομάδα, σε συνδυασμό με ψητά λαχανικά ή πολύχρωμες δροσερές σαλάτες.

Ψάρια & θαλασσινά, τα φρούτα της θάλασσας στο πιάτο μας Το καλοκαίρι είναι πράγματι η τέλεια ευκαιρία για φρέσκο ψάρι και θαλασσινούς μεζέδες πλάι στο κύμα, ιδίως αν δεν συνηθίζετε να τα μαγειρεύετε στο σπίτι. Τα ψάρια, τα θαλασσινά και τα οστρακοειδή περιέχουν μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα συν ψευδάργυρο, που ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Εξαιρετική πηγή βιταμίνης D αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες, ο σολομός, ο μπακαλιάρος, το σκουμπρί και η

22 lifo – 10.6.21

πέστροφα. Συνδυάστε με λαδολέμονο και ψητά λαχανικά, δροσερή αγγουροντομάτα ή παραδοσιακή χωριάτικη σαλάτα. Στο σπίτι μπορείτε να ψήσετε ψάρια στην ψηστιέρα ή στα κάρβουνα, να μαγειρέψετε μυδοπίλαφο, χταποδάκι με κοφτό μακαρονάκι ή σουπιές με σπανάκι.

Ζουμερά, πολύχρωμα και βιταμινούχα τα φρούτα του καλοκαιριού Τα καλοκαιρινά φρούτα είναι πιο γλυκά, πιο εξωτικά και αρέσουν σε όλους. Εντάξτε στη διατροφή σας μια ποικιλία φρέσκων, εποχιακών φρούτων της αρεσκείας σας, όπως κεράσια, καρπούζι, πεπόνι, ροδάκινο, νεκταρίνι, σταφύλια. Καταναλώστε τα στην παραλία, στο εστιατόριο και στο ταβερνάκι, στο σπίτι με το πρωινό ή ως απογευματινό σνακ για μικρούς και μεγάλους, μόνα τους ή με γιαούρτι, ως φρουτοσαλάτα ή στο μπλέντερ ως smoothie. Στον αντίποδα της διαρκούς κατανάλωσης ζάχαρης (γλυκά, παγωτά, καραμέλες και ζαχαρωτά), τα φρέσκα και γλυκά καλοκαιρινά φρούτα αναμφισβήτητα αποτελούν την ιδανική καθημερινή γλυκιά επιλογή για μωρά, νήπια και μεγαλύτερα παιδιά, προσφέροντάς τους πολύτιμες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Ευκαιρία να θυμηθούμε τη μεσογειακή διατροφή Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα αποδεδειγμένα ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο, ευεργετικό για την υγεία και την πρόληψη χρόνιων παθήσεων, καθώς ενισχύει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλει καίρια στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Προσαρμόστε το στην καθημερινότητά σας, επιλέγοντας: 1) τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους, 2) παρθένο ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους, 3) μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, όπως ψάρια και θαλασσινά, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς και σπόρους, 4) γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, αυγά και πουλερικά, 4) λιγότερο κόκκινο κρέας και γλυκά, 5) γεύματα γύρω από το τραπέζι με αγαπημένα πρόσωπα και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, 6) καθημερινή σωματική δραστηριότητα.

Δεν παραλείπουμε την επαρκή ενυδάτωση γιατί το καλοκαίρι ιδρώνουμε Η σωστή ενυδάτωση όχι μόνο ικανοποιεί τη δίψα αλλά έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία, στη σωματική και πνευματική απόδοση, στην αντοχή και αθλητική επίδοση, ενώ είναι ακόμα πιο αναγκαία σε συνθήκες ζέστης ή έντονης σωματικής άσκησης. Είτε παίζετε beach volley ή ρακέτες είτε κάθεστε στην ξαπλώστρα κάτω από τον ήλιο, συστήνεται να καταναλώνετε άφθονα υγρά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, κατά γενικό κανόνα τουλάχιστον 2 λίτρα, περίπου 8 ποτήρια νερό ημερησίως. Επιπρόσθετη ενυδάτωση προσφέρουν τα φρούτα και τα λαχανικά, οι σούπες και τα αφεψήματα.

Bioiatriki+ Το Bioiatriki+ Nutrition & Fitness είναι το νέο Διατροφολογικό και Εργομετρικό Κέντρο του Ομίλου ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ. Mε γνώμονα την προαγωγή της υγείας μέσω της διατροφής και της φυσικής δραστηριότητας, προσφέρει πλήρεις υπηρεσίες που έχουν στόχο την πρόληψη, τη διατήρηση της καλής υγείας και την ευζωία. Κλείστε το ραντεβού σας: 210 6966282, contact@ bioiatrikiplus. gr, Βιοϊατρική Αμπελοκήπων, 6ος όροφος – Λ. Κηφισίας 132 & Παπαδά, 115 26, www.bioiatrikiplus.gr

10.6.21 – lifo

23

ΜΑΘΕ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ

με τσεκάπ σε προνομιακές τιμές

Σ Αλεξία Σβώλου

το σχολείο τα παιδιά μαθαίνουν την αλφαβήτα και αποκτούν τα εφόδια για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, για τα οποία, εκτός από γράμματα, χρειάζονται, πρώτα απ’ όλα, υγεία και ευεξία. Γι’ αυτό, στο ΙΑΣΩ Παίδων παραδίδουμε μαθήματα πρόληψης από το Α στο Ω, για ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε, τα λιλιπούτεια μέλη της οικογένειάς μας. Εδώ φροντίζουμε την υγεία των παιδιών μας, ώστε να μεγαλώσουν γερά και υγιή, και δίνουμε έμφαση στο πρώτο και πιο σημαντικό μάθημα, την πρόληψη. Όλοι γνωρίζουμε ότι το προλαμβάνειν είναι καλύτερο του θεραπεύειν και πως η πρόληψη είναι το σημαντικότερο εφόδιο, το Α και το Ω για την καλή υγεία και την πραγματοποίηση κάθε ονείρου. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τσεκάπ ειδικά μελετημένα για τα παιδιά. Με υπερσύγχρονο εξοπλισμό, έμπειρο ιατρικό προσωπικό και άρτια καταρτισμένο νοσηλευτικό προσωπικό, είμαστε δίπλα σε κάθε παιδί, με πλήρη πακέτα προληπτικών εξετάσεων που απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας πέντε ετών και άνω.

•

• •

•

μολογική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, triplex και καρδιολογική εξέταση Έλεγχος άθλησης €80: οφθαλμολογική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, triplex και καρδιολογική εξέταση, δερματολογικός έλεγχος Ολοκληρωμένος ΩΡΛ έλεγχος €40: ΩΡΛ εξέταση, ακοόγραμμα και τυμπανόγραμμα Έλεγχος και διαχείριση σωματικού βάρους €75: εξέταση από παιδίατρο - ενδοκρινολόγο και εξέταση από διατροφολόγο - διαιτολόγο με τη μέθοδο αξιολόγησης σωματικής σύστασης BOD POD και χορήγηση διαιτολογίου Έλεγχος σπονδυλικής στήλης - σκολίωσης €35: επισκόπηση των σημαντικών χαρακτηριστικών,

Τα πακέτα προληπτικών εξετάσεων είναι τα ακόλουθα, ώστε να επιλέξετε εκείνο που ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες της οικογένειάς σας: • Βασικό πακέτο €65: οφθαλ-

αναλυτικό αναπτυξιολογικό ιστορικό, forward bending test, σε συνεργασία με χειρουργό σκολίωσης και σπονδυλικής στήλης • Κινητική ανάλυση στάσης και βάδισης €40: εμβιομηχανική ανάλυση στήριξης πελμάτων, πελματογράφημα, αξιολόγηση των δεδομένων του πελματογραφήματος • Αξιολόγηση σχολικής ετοιμότητας €60: αναπτυξιακό ερωτηματολόγιο, λίστα ελέγχου παιδικής συμπεριφοράς του Achenbach, αξιολόγηση σχολικών δεξιοτήτων από παιδίατρο - αναπτυξιολόγο. Οι γονείς λαμβάνουν βεβαίωση της σχολικής επάρκειας του παιδιού, καθώς και την ανάλυση της λίστας συμπεριφοράς του Achenbach μέσω mail. Και επειδή η εποχή είναι δύσκολη και το ΙΑΣΩ Παίδων αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανάγκες, προσφέρουμε επιπλέον έκπτωση 15% στις ήδη προνομιακές τιμές. Η προσφορά ισχύει για όσους προγραμματίσουν και πραγματοποιήσουν το ραντεβού τους μέχρι 9 Ιουλίου 2021, με τις εξετάσεις να διενεργούνται καθημερινά κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού στο 210 6383503.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τσεκάπ ειδικά μελετημένα για τα παιδιά. Με υπερσύγχρονο εξοπλισμό, έμπειρο ιατρικό προσωπικό και άρτια καταρτισμένο νοσηλευτικό προσωπικό.

INFO: Παρακαλούμε να έχετε μαζί σας το βιβλιάριο του ασφαλιστικού φορέα (ΕΟΠΥΥ) του παιδιού.

Π Α ΡΑ Λ Ί Α

Κωδικός «παραλία» (και) με σύσταση γιατρού!

Καλοκαίρι σημαίνει ήλιος, θάλασσα, ξαπλώστρα, ομπρέλα και χαλάρωση δίπλα στο κύμα.

24 lifo – 10.6.21

Α

υτές οι εξορμήσεις έρχονται με συνταγή γιατρού γιατί κάνουν καλό στην υγεία, ειδικά μετά από την αγχωτική ζωή στην πόλη. Καταρχάς, η αμμουδιά είναι ιδανική ευκαιρία για δωρεάν συνεδρίες ρεφλεξολογίας, όταν περπατάμε ξυπόλυτοι στη ζέστη άμμο. Ο ήλιος, από την άλλη, υπό προϋποθέσεις κάνει καλό στο δέρμα και βοηθά να αντιμετωπιστούν προβλήματα τα οποία είναι συχνά, όπως το έκζεμα και όλων των ειδών οι ερεθισμοί από την κατάχρηση των αντισηπτικών. Σε συνδυασμό με τον ήλιο, το ιώδιο και το αλάτι της θάλασσας «αποστειρώνουν» το δέρμα και ρυθμίζουν το pH του δέρματος, φτάνει να μη μένουμε διαρκώς με το αλάτι της θάλασσας πάνω μας. Η κολύμβηση από μόνη της είναι μία από τις καλύτερες ασκήσεις, ειδικά για τους ανθρώπους που έχουν μυοσκελετικά προβλήματα, όπως οσφυαλγία, ισχιαλγία και αυχενικό, περιττά κιλά, καθώς και για τις γυναίκες που εγκυμονούν. Η κολύμβηση, παράλληλα, «χτίζει» γερό ανοσοποιητικό σύστημα και φέτος έχουμε έναν λόγο παραπάνω να μη σταματήσουμε να κολυμπάμε, αλλά να γίνουμε

χειμερινοί κολυμβητές, ώστε να γίνουμε πιο ανθεκτικοί σε λοιμώξεις όπως και ο Covid.

παράδειγμα το στέγνωμα των μαλλιών με σεσουάρ, το μακιγιάζ και το βάψιμο των νυχιών.

ΠΆΡΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΝΟΠΆΤΙΑ…

ΠΌΤΕ ΔΕΝ ΦΟΡΆΜΕ ΜΆΣΚΑ ΈΞΩ;

Μία άλλη εξαιρετική άσκηση κατά τη διάρκεια των διακοπών είναι η πεζοπορία. Όλα τα νησιά μας είναι γεμάτα από χαραγμένα μονοπάτια, στα οποία μπορεί ο καθένας να δοκιμάσει τις αντοχές του, αρκεί να φοράει κατάλληλα υποδήματα και ρουχισμό: ελαφρά ρούχα σε στρώματα, ώστε να αφαιρεί ή να προσθέτει, ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία. Στους ανθρώπους που έχουν πρόβλημα με την καρδιά τους, ο καρδιολόγος Δημήτρης Ρίχτερ, διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής στην Ευρωκλινική Αθηνών, συστήνει να μην το παρακάνουν. Δεν υπερβαίνουμε τις δυνάμεις μας στην κολύμβηση και στο περπάτημα, αποφεύγουμε να είμαστε μόνοι, ενυδατωνόμαστε και όταν πάσχουμε από καρδιοπάθεια, υψηλή αρτηριακή πίεση ή διαβήτη, συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας μήπως χρειαστεί προσαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής στις συνθήκες των διακοπών. Στις διακοπές είναι ευκαιρία να αφήσουμε κατά μέρος κάποιες συνήθειες που κουράζουν, για

Αν καταφέραμε να κάνουμε το εμβόλιο (και τις δύο δόσεις, εφόσον δεν είναι μονοδοσικό) και να περάσουν και δέκα μέρες πριν φύγουμε για διακοπές, τότε στους ανοιχτούς χώρους, ειδικά εκεί όπου δεν υπάρχει συνωστισμός, δεν χρειάζεται να φοράμε μάσκα. Αν, πάλι, ανήκουμε στη μεγάλη ομάδα όσων έχουν προλάβει να κάνουν την πρώτη δόση, η πρόεδρος της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών και Πειραιά Ματίνα Παγώνη θυμίζει ότι δεν χρειάζεται να φοράμε μάσκα όταν βγαίνουμε για περίπατο, ενώ δεν υπάρχει πολύς κόσμος τριγύρω, όταν περπατάμε με το κατοικίδιό μας, όταν δεν είμαστε μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους. Από τη δική του μεριά, ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Δημήτρης Παρασκευής θυμίζει ότι για τους υγιείς ανθρώπους κάτω των 60 ετών έστω και η μία δόση προκαλεί αρκετά ισχυρή ανοσιακή απάντηση.

10.6.21 – lifo

25

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Η ΟΛΙΚH ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚH ΓOΝΑΤΟΣ στη νέα ρομποτική εποχή

Δρ. Φώτης Χ. Τσούκας Ορθοπαιδικός, Διευθυντής Ορθοπαιδικού Τμήματος, Ευρωκλινική Αθηνών

26 lifo – 10.6.21

Η «εποχή των ρομπότ» μέσα από ταινίες που όλοι αγαπήσαμε, όπως το Robocop, με θέμα την τεχνητή νοημοσύνη και ανθρώπους-ρομπότ να πραγματοποιούν το αδιανόητο είναι εδώ, καθώς πλέον η ζωή μιμείται την τέχνη και η ιατρική υλοποιεί αυτά που κάποτε θεωρούσαμε σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Ποιος θα φανταζόταν πριν από λίγα χρόνια ότι ένα ρομπότ θα εκτελούσε χειρουργική επέμβαση; Κι όμως, τα ρομπότ χρησιμοποιούνται ολοένα περισσότερο στις χειρουργικές αίθουσες και η χρήση τους σε ορισμένες επεμβάσεις, όπως αυτή της αρθροπλαστικής γόνατος, αυξάνεται συνεχώς.

του. Η ρομποτική επέμβαση ενδείκνυται και για ομάδες ασθενών, όπως τα

Α

στο ότι γίνονται μικρότερες τομές και υπάρχει λιγότερος τραυματισμός των

άτομα μεγαλύτερης ηλικίας με ενδεχόμενη μυϊκή αδυναμία και παχυσαρκία. Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη για όσους έχουν υποβληθεί ήδη σε άλλες χειρουργικές επεμβάσεις στις ίδιες αρθρώσεις, διότι δεν θα μπορεί να γίνει σωστά η χαρτογράφησή τους. Όλα αυτά συνεκτιμώνται από τον χειρουργό όταν συζητά με τον ασθενή του για τη μέθοδο της αρθροπλαστικής γόνατος που θα του συστήσει.

Τα τέσσερα οφέλη της ρομποτικής ολικής αρθροπλαστικής H ρομποτική μέθοδος υπερτερεί σε σχέση με την κλασική; Όλο και περισσότερες μελέτες επιβεβαιώνουν την αξία της ρομποτικής χειρουργικής έναντι της κλασικής τεχνικής. Η διάρκεια νοσηλείας του ασθενούς είναι κατά κανόνα μικρότερη. Ανάλογα με το περιστατικό και τις ιδιαιτερότητές του, μπορεί να νοσηλευτεί έως και μία ημέρα, έναντι τεσσάρων-πέντε που συνήθως απαιτούνται με την κλασική τεχνική. Η συντομότερη νοσηλεία με τη χρήση του συστήματος ROSA οφείλεται

υτό δεν είναι τυχαίο. Με τη βοήθειά τους ο χειρουργός μπορεί να εκτελέσει την επέμβαση με διαφορετικό τρόπο, με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια απ’ ό,τι με την κλασική τεχνική, βελτιώνοντας, έτσι, σημαντικά τα αποτελέσματά της. «Οι ολικές αρθροπλαστικές παραδοσιακά γίνονται με μια μεγάλη κάθετη τομή στο κέντρο της άρθρωσης, η οποία επιτρέπει στον χειρουργό να δει και να αποκτήσει πρόσβαση στα οστά της» εξηγεί ο δρ. Φώτης Χ. Τσούκας, ορθοπαιδικός, διευθυντής Ορθοπαιδικού Τμήματος Ευρωκλινικής Αθηνών (www. robo-orthopedics.gr). Το νέο ρομποτικό σύστημα που εφαρμόζεται στην ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι το σύστημα ROSA και η χρήση του είναι διπλή. Αφενός συμβάλλει στον προεγχειρητικό σχεδιασμό. Το ROSA διαθέτει λογισμικό τρισδιάστατης απεικόνισης, επιτρέποντας τη χαρτογράφηση της άρθρωσης. Με αυτόν τον τρόπο ο γιατρός προγραμματίζει την αρθροπλαστική, βασισμένος στην ακριβή ανατομία της, ενώ η λεπτομερής χαρτογράφηση εξασφαλίζει ότι θα επιλεγεί το σωστό εμφύτευμα και ότι θα τοποθετηθεί στη σωστή θέση. Αφετέρου, ο ρομποτικός βραχίονας του συστήματος αυξάνει την ακρίβεια της επέμβασης, τοποθετεί στην κατάλληλη θέση την πριονωτή λεπίδα για την ολική αρθροπλαστική γόνατος, προφυλάσσοντας τον χειρουργό ώστε να μη βγει εκτός των προκαθορισμένων ορίων. Με αυτόν τον τρόπο μένουν ανέπαφοι οι γύρω ιστοί και μειώνεται το χειρουργικό τραύμα.

μαλακών ιστών (συνδέσμων, μυών). Έτσι, ο ασθενής πονάει λιγότερο και κι-

Για ποιους ενδείκνυται η ρομποτική επέμβαση

ρήματά της, πρέπει ο ασθενής, από τη μεριά του, να ακολουθήσει ένα πρωτό-

Εάν πρέπει να κάνετε αρθροπλαστική γόνατος, πιθανώς θα αναρωτιέστε αν η ρομποτικώς υποβοηθούμενη επέμβαση με το σύστημα ROSA είναι κατάλληλη για εσάς ή αν ενδείκνυται για συγκεκριμένες ομάδες ασθενών. Kάθε ασθενής, ανεξάρτητα από το σωματικό βάρος και την ηλικία του, μπορεί να είναι υποψήφιος για κλασική ή ρομποτική ολική αρθροπλαστική, διότι το κριτήριο είναι ο πόνος και το μέγεθος της βλάβης του και όχι το βάρος ή τα χρόνια

κολλο αποθεραπείας όσον αφορά την αποφόρτιση του σκέλους για ένα χρονι-

νητοποιείται πιο γρήγορα. Η γρήγορη κινητοποίηση είναι πολύ σημαντική, επειδή, παίρνοντας εξιτήριο ο ασθενής, μπορεί να είναι αυτοεξυπηρετούμενος στο σπίτι του. Με τη ρομποτική τεχνική επιταχύνεται επίσης η ανάρρωσή του, διότι μπορεί να κινείται πιο γρήγορα και πιο εύκολα, με αποτέλεσμα να μειώνονται ολοένα περισσότερο ο πόνος και το οίδημα και να βελτιώνεται η κινητικότητα της χειρουργημένης άρθρωσης. Όλοι οι παραπάνω λόγοι συμβάλλουν στο να ανακτήσει ο ασθενής ταχύτερα τη φυσιολογική ζωή.

Μεγάλο ατού η μικρότερη φθορά του εμφυτεύματος στο γόνατο Για τον ίδιο τον ασθενή η επιτάχυνση της ανάρρωσης είναι το μεγαλύτερο όφελος. Μακροπρόθεσμα, όμως, η εξατομίκευση που προσφέρει η ρομποτική τεχνική ROSA έχει ένα ακόμα πλεονέκτημα, τη μικρότερη φθορά του εμφυτεύματος, άρα και τη μακροχρόνια επιβίωσή του. Μας βοηθά να λαμβάνουμε υπόψη την ανατομία του γόνατος, τη δομή των γύρω μαλακών ιστών και να προσαρμόζουμε κατάλληλα τα διεγχειρητικά μας βήματα. Αυτό μας επιτρέπει να τοποθετούμε το τεχνητό γόνατο σε πιο σωστή, ανατομική θέση, ώστε ο ασθενης να βιώνει την αίσθηση ενός φυσικού γόνατος, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει μειωμένες φθορές στη διάρκεια του χρόνου. Εντούτοις, για να μπορέσει η ρομποτική χειρουργική να αναδείξει τα προτε-

κό διάστημα με περιπατητήρα τύπου πι. Το γεγονός ότι η ρομποτική επέμβαση γίνεται με μικρότερες τομές και λιγότερο τραυματισμό των ιστών δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει εντατική φυσικοθεραπεία, κινητοποίηση και μυϊκή ενδυνάμωση, σύμφωνα με τις οδηγίες του ορθοπαιδικού χειρουργού.

Με τη ρομποτική τεχνική επιταχύνεται επίσης η ανάρρωσή του, διότι μπορεί να κινείται πιο γρήγορα και πιο εύκολα, με αποτέλεσμα να μειώνονται ολοένα περισσότερο ο πόνος και το οίδημα και να βελτιώνεται η κινητικότητα της χειρουργημένης άρθρωσης.

10.6.21 – lifo

27

ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Ο

σοι κόλλησαν κορωνοϊό και νοσηλεύτηκαν αλλά και οι υγειονομικοί που εδώ και ενάμιση χρόνο υπηρετούν στα «χαρακώματα» της δημόσιας υγείας χωρίς ρεπό, χωρίς χαλάρωση, και κινδυνεύουν από το μεγαλύτερο burn out που βίωσαν ποτέ εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, έχουν ανάγκη από ψυχική στήριξη για να ξαναβρούν τον βηματισμό τους. Να ξεπεράσουν τον φόβο του θανάτου, να αφήσουν πίσω τους τις άσχημες σκηνές για να γεμίσουν τις μπαταρίες τους, να βρουν ξανά ενέργεια, αρμονία και ισορροπία στη ζωή τους. Αυτό το δύσκολο έργο αναλαμβάνει το πρόγραμμα «Ψ - Υποστηρίζω», μια δράση της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) που αναλαμβάνει να καλύψει αυτό το μεγάλο κενό στον τομέα της κοινωνικής μέριμνας: να βοηθήσει να επανέλθουν στην κανονικότητα όλοι αυτοί οι άνθρωποι που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο άγγιξε τη ζωή τους βαριά ο κορωνοϊός. «Η πανδημία έφερε ενα διάχυτο άγχος και φόβο θανάτου, στιγματισμό των νοσούντων και αυτοενοχοποίηση για τον κίνδυνο μόλυνσης των οικείων τους. Η πραγματικότητα αυτή δεν θα μπορούσε παρά να απειλήσει ευθέως τις ψυχικές και νοητικές λειτουργίες όλων μας, είτε έχουμε νοσήσει από Covid-19 είτε όχι» σημειώνει ο Στέλιος Στυλιανίδης, καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτής της ΕΠΑΨΥ. Κι αν αυτό είναι το ζοφερό αποτύπωμα της πανδημίας στον γενικό πληθυσμό, μπορούμε να φανταστούμε τις επιπτώσεις της στους ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισής της, τους υγειονομικούς. Ενδεικτικά, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 464 επαγγελματίες Υγείας στην Ελλάδα, 30% παρουσίαζε μέτρια προς βαριά καταθλιπτική συμπτωματολογία,

Ψυχική στήριξη σε όσους άγγιξε ο κορωνοϊός ενώ 25% ανέφερε μέτριας προς βαριάς μορφής συμπτώματα άγχους. Σε αυτά τα ερευνητικά δεδομένα έρχεται να απαντήσει το πρόγραμμα «Ψ-Υποστηρίζω», ένα πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης νοσούντων με Covid-19, των οικογενειών τους και του υγειονομικού προσωπικού που υλοποιεί το Κέντρο Ημέρας της ΕΠΑΨΥ «Franco Basaglia» στο Μαρούσι με χρηματοδότηση από το υπουργείο Υγείας και συντονισμό της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης & Ψυχικής Υγείας «Αργώ». Στο πλαίσιο του προγράμματος οι ειδικοί ψυχικής υγείας με κάθε δυνατό μέσο και κάθε δυνατή συνεργασία προσεγγίζουν τόσο τους νοσούντες όσο και τους επαγγελματίες Υγείας προκειμένου να τους παράσχουν την ενδεδειγμένη για κάθε περίπτωση φροντίδα. Οι Εύη Καραβάνα, Αγγελική Κολοκοτσά και Δημήτρης Γαλάνης, συντελεστές της δράσης «Ψ Υποστηρίζω», μοιράζονται μαζί μας τα λόγια υγειονομικού που συμμετέχει στο πρόγραμμα: «Αυτή η τόσο στενή επαφή με τον θάνατο, η σκέψη αν θα κολλήσω από τον ασθενή μου ή όχι, η δυσκολία να επικοινωνήσω με αυτόν φορώντας τη “στολή του αστροναύτη”, η αναζήτηση της βλεμματικής επαφής ως μόνης διόδου να κρατηθούμε μαζί στην επικοινωνία και στη ζωή, η απομόνωση από την κοινωνία με τον φόβο ότι θα τους κολλήσουμε όλους και ακολούθως η ηρωοποίησή μας από αυτήν δημιουργούν πληθώρα συναισθημάτων, παρέχοντάς μας μια εμπειρία ζωής που θα θυμόμαστε για πάντα. Αυτό που μετράει στο τέλος κάθε μέρας και στην αρχή της επόμενης είναι να παραμείνουμε μαζί, ζωντανοί, στη μεγάλη ομάδα, στο σπίτι μας, το νοσοκομείο». Πέρα, όμως, από το «Ψ-Υποστηρίζω», το «Franco Basaglia» από την πρώτη μέρα της πανδημίας προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες και

Όσοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη λοίμωξη Covid, είτε ως ασθενείς που νοσηλεύτηκαν και κινδύνευσαν είτε ως γιατροί και νοσηλευτές που έμειναν μέρες και μήνες στο προσκεφάλι των ασθενών, σημαδεύτηκαν από αυτή την τρομακτική εμπειρία. Στην επάνοδό τους στην κανονικότητα έχουν αρωγό ένα πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής μέριμνας που καταλαγιάζει τους φόβους τους και βοηθά τους υγειονομικούς να ξεπεράσουν το πιο δύσκολο burn out της ζωής τους.

συνεχίζει να προσφέρει διαδικτυακές αλλά και διά ζώσης υπηρεσίες ψυχικής υγείας, τηρώντας πάντα τα μέτρα, ενώ το προσωπικό των στεγαστικών δομών του κέντρου καθημερινά ανταποκρίνεται στον απαιτητικό ρόλο της διασφάλισης της διαδικασίας ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των κοινωνικά, λόγω των μέτρων, απομονωμένων ωφελουμένων τους. «Ενώ το στοίχημα σε ό,τι αφορά τη σωματική υγεία μοιάζει σιγά-σιγά να κερδίζεται, η πρόκληση και η πρόσκληση πλέον είναι να ανταποκριθούμε στις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας. Η ΕΠΑΨΥ είναι εδώ, σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία και τους τοπικούς και πολιτειακούς φορείς, για να συνδράμει αυτή την κοινή προσπάθεια να απορροφηθούν οι ψυχοκοινωνικοί κραδασμοί και να φτιάξουμε όλοι μαζί τη μετα-Covid εποχή με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες σε ψυχικά αποθέματα» υπογραμμίζει ο ψυχίατρος Γιώργος Τζεφεράκος, πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ. Από την άλλη πλευρά, η κρίση του Covid-19 είναι μια ευκαιρία για ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας και της Κοινοτικής Ψυχιατρικής. Ζητούμενο είναι να δημιουργήσουμε δίκτυα ανθρώπων που θα αλληλοβοηθιούνται, χωρίς την παρέμβαση των ειδικών. Η ενδυνάμωση δικτύων ψυχοκοινωνικών δομών, η φροντίδα στο σπίτι, η φροντίδα των φροντιστών και η δωρεάν πρόσβαση σε όλους είναι οι τομείς στους οποίους χρειάζεται να επενδύσουμε τώρα περισσότερο από ποτέ άλλοτε. «Ας ελπίσουμε ότι η πανδημία θα αποτελέσει καταλύτη για να μάθουμε από τα λάθη μας και ως χώρα και ως διεθνές σύστημα. Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα νέο κοινωνικό αφήγημα με όραμα» είναι η ευχή του κ. Στυλιανίδη.

ΔΥΟ ΛΌΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΨΥ Η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός και ιδρύθηκε το 1988. Τα τελευταία χρόνια, με την ανάληψη της επιστημονικής και διοικητικής ευθύνης είκοσι ενός στεγαστικών μονάδων για άτομα με σοβαρή ψυχική διαταραχή, ενός ξενώνα εφήβων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, δύο Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας στις Κυκλάδες και δύο Κέντρων Ημέρας καινοτομεί με τη δημιουργία ενός δικτύου υπηρεσιών και επαγγελματιών που εργάζονται για τους σκοπούς της Κοινωνικής Ψυχιατρικής. Επίσης, υλοποιεί δράσεις στην κοινότητα με στόχο την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ευαισθητοποίηση των συμπολιτών μας σε θέματα ψυχικής υγείας και δικαιωμάτων με τη συνεργασία πάνω από εβδομήντα φορέων.

28 lifo – 10.6.21

ΣΥΝEΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΠΑΠΑΖΉΣΗ, ΕΝΤΕΤΑΛΜEΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟY ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΘΗΣΕΑΣ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Η νέα εποχή στην αποκατάσταση Covid και non-Covid ασθενών Στην εποχή της πανδημίας, με τα late effects να προβληματίζουν το κοινό και τους ειδικούς, η έννοια της αποκατάστασης αλλάζει. Ενημερωθείτε για τις προσφερόμενες υπηρεσίες στο Κέντρο Αποκατάστασης ΘΗΣΕΑΣ, καθώς κάποτε μπορεί όλοι να τις χρειαστούμε. Ποιες υπηρεσίες υγείας προσφέρει ο ΘΗΣΕΑΣ; Ο ΘΗΣΕΑΣ είναι κέντρο αποθεραπείας και αποκατάστασης για ασθενείς όλων των ηλικιών από δεκατεσσάρων ετών και άνω με νευρολογικές, μυοσκελετικές, καρδιολογικές, αναπνευστικές και αθλητικές παθήσεις των οποίων η αποκατάσταση απαιτεί ολιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση. Προσφέρουμε αναβαθμισμένες υπηρεσίες (κλειστής και ημερήσιας νοσηλείας), όσο το δυνατό εστιασμένες στις ανάγκες των ασθενών μας. Στόχος και προτεραιότητά μας είναι η διασφάλιση του υψηλού επιπέδου των υπηρεσιών υγείας και φιλοξενίας, με επίκεντρο τις πραγματικές ανάγκες του ασθενή. Αντιμετωπίζουμε ολιστικά τις παθήσεις, ξεκινώντας από την προσπάθεια βελτίωσης της παθολογικής, καρδιολογικής, αναπνευστικής και κινητικής λειτουργίας, στηριζόμενοι σε συγκεκριμένα πρωτόκολλα συνεδριών φυσικοθεραπείας, εργοθεραπείας, λογοθεραπείας, υδροθεραπείας, ψυχολογικής υποστήριξης και νευρολογικής αποκατάστασης, αλλά και με τη χρήση εξειδικευμένου ρομποτικού εξοπλισμού. Επίσης, ο ΘΗΣΕΑΣ προσφέρει περαιτέρω εξειδικευμένες θεραπείες, όπως η θεραπευτική μάλαξη, ο βελονισμός και η ρεφλεξολογία, αλλά και προγράμματα διατροφικής καθοδήγησης που δύνανται να χρησιμοποιηθούν και στο πλαίσιο άλλων θεματικών δράσεων, όπως η τουριστική βιομηχανία, η προληπτική ιατρική και η ευεξία. Τέλος, προσφέρουμε υπηρεσίες εργομετρικής αξιολόγησης με προσαρμοσμένα προγράμματα και πρωτόκολλα αξιολόγησης που απευθύνονται στους αθλητές τόσο για τη βελτίωση της απόδοσής τους όσο και για την αποθεραπεία ή και αποκατάστασή τους σε περίπτωση τραυματισμού. Επίσης, με την εμπειρία των γιατρών της επιστημονικής μας ομάδας, δημιουργήσαμε στον ΘΗΣΕΑ πρωτόκολλα για μια σειρά από παθήσεις με συνδυασμούς θεραπειών που έχουν δημιουργηθεί στοχευμένα για να καλύψουν κάθε ανάγκη των ασθενών της ημερήσιας νοσηλείας. Τα ονομάσαμε Ολοκληρωμένα Προγράμματα Αποκατάστασης και αφορούν την αποκατάσταση οσφυαλγίας/ισχιαλγίας, αυχενικού συνδρόμου, οστεοαρθρίτιδας γόνατος και ισχίου, τενοντίτιδας και μυοσκελετικών παθήσεων.

Πώς λειτουργεί η αποκατάσταση στα ΑμεΑ; Όπου κρίνεται επιστημονικά αναγκαίο, σχεδιάζεται ειδικό, εξατομικευμένο πρόγραμμα, ώστε η διαδρομή της θεραπείας των ασθενών με κινητικά προβλήματα να καταστεί πιο ευχάριστη και αποδοτικότερη. Τα προγράμματα αυτά ονομάζονται Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (ΔΚΖ). Στόχος είναι να εκπαιδεύσουν τον ασθενή και τον συγγενή του ώστε να ολοκληρώνει τις ΔΚΖ επιτυχώς, επομένως να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ανεξάρτητος. Περιλαμβάνουν τη σίτιση, την ένδυση-απόδυση-υπόδηση, το μπάνιο, την προσωπική υγιεινή κ.λπ.

LIFOPUBLI

Έχετε στο κέντρο ασθενείς που νόσησαν από Covid; Το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας ΘΗΣΕΑΣ εφαρμόζει Ολοκληρωμένα Προγράμματα Αποκατάστασης σε ασθενείς που νόσησαν από κορωνοϊό και νοσηλεύτηκαν για μακρό χρονικό διάστημα σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), όπως αυτά ορίζονται σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα. Το φάσμα των προβλημάτων υγείας που προκαλεί ο ιός είναι ευρύ και οι επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών πολλές και διαφορετικές για κάθε ασθενή. Η νοσηλεία στις μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) προκαλεί, δυνητι-

κά, σοβαρά προβλήματα στην υγεία των ασθενών, όπως μυϊκές ατροφίες, καρδιολογικά, νευρολογικά, γαστρεντερολογικά, ψυχολογικά προβλήματα, καθώς και προβλήματα κατάποσης και ομιλίας. Οι ασθενείς έχουν ανάγκη από εντατική νοσηλευτική φροντίδα και ιατρική παρακολούθηση από διάφορες ειδικότητες, με σκοπό τη δημιουργία ενός εξειδικευμένου προγράμματος αποκατάστασης και ενός εξατομικευμένου διατροφολογικού προγράμματος.

Ο ΘΗΣΕΑΣ σε αριθμούς Στη μέχρι σήμερα λειτουργία του ΘΗΣΕΑ, από το 2017 κι έπειτα, έχουμε παράσχει τις υπηρεσίες μας σε περισσότερους από δύο χιλιάδες μοναδικούς ασθενείς, τόσο στην κλειστή όσο και στην ημερήσια νοσηλεία. Η ιατρική μας ομάδα αποτελείται από γιατρούς όλων των ειδικοτήτων, όπως φυσίατρος, παθολόγος, ορθοπαιδικός, καρδιολόγος και νευρολόγος. Η θεραπευτική μας ομάδα στελεχώνεται από είκοσι εννέα εξειδικευμένους πτυχιούχους θεραπευτές αποκατάστασης όλων των ειδικοτήτων. Το 42% τον περιστατικών μας αφορά την αποκατάσταση ορθοπαιδικών επεμβάσεων και πολυκαταγματιών, το 43% περιστατικά με μη τραυματική εγκεφαλική βλάβη και κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και το υπόλοιπο 15% περιστατικά με μυοπάθειες, μυασθένειες και λοιπές νευρολογικές παθήσεις. Το 81% των περιστατικών που νοσηλεύτηκε στο κέντρο έλαβε εξιτήριο με την έκβαση νοσηλείας τους να αναγράφει Ίαση - Βελτίωση, το 18% με την έκβαση νοσηλείας να παραμένει αμετάβλητη, ενώ μόλις στο 3% να αναγράφει επιδείνωση.

Ποια είναι τα άμεσα σχέδια του ΘΗΣΕΑ; Επιθυμούμε να προσφέρουμε αναβαθμισμένες υπηρεσίες, όπως οι κατ’ οίκον θεραπευτικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες. Η παροχή αυτή έχει ως στόχο να μειώσει τις μετακινήσεις του ασθενούς και του φροντιστή του, να ενισχύσει το περιβάλλον του και να βελτιώσει την ψυχική του διάθεση. Ταυτόχρονα, επιθυμούμε να προαγάγουμε την επιστημονικότητα του κέντρου μέσα από συγκεκριμένους δείκτες απόδοσης και πρωτόκολλα αξιολόγησης, επιστημονικές μελέτες, συνέργειες και συνεργασίες με επιστημονικά ιδρύματα και φορείς, αλλά και την παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης προς κάθε ενδιαφερόμενο επαγγελματία υγείας. Για τον λόγο αυτόν ιδρύσαμε την Ακαδημία Εκπαίδευσης Αποθεραπείας και Αποκατάστασης του Κέντρου Αποκατάστασης ΘΗΣΕΑΣ. Στόχος μας να αποτελέσει το κέντρο σημείο αναφοράς τόσο για τους ασθενείς και το συγγενικό τους περιβάλλον όσο και για τους ιατρούς.

Στη μέχρι σήμερα λειτουργία του ΘΗΣΕΑ, από το 2017 κι έπειτα, έχουμε παράσχει τις υπηρεσίες μας σε περισσότερους από δύο χιλιάδες μοναδικούς ασθενείς, τόσο στην κλειστή όσο και στην ημερήσια νοσηλεία.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι για το κόστος; Το Κέντρο Αποκατάστασης ΘΗΣΕΑΣ είναι συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ. Για τους δικαιούχους του οργανισμού που έχουν ανάγκη νοσηλείας σε κέντρο αποκατάστασης απαιτείται η αποστολή ηλεκτρονικής γνωμάτευσης, όπως ορίζει η διαδικασία μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΕΟΠΥΥ από τον θεράποντα γιατρό του νοσοκομείου ή της ιδιωτικής κλινικής στην οποία ο ασθενής νοσηλεύεται. Στον ΘΗΣΕΑ, για να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τον συνάνθρωπό μας, έχουμε θέσει σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα προνομίων για τους υφιστάμενους και νέους ασθενείς, όπου, μέσω της δωρεάν απόκτησης της Rehab Care Card, δίνεται πρόσβαση σε αναβαθμισμένες υπηρεσίες και ένα ευρύ δίκτυο συνεργατών.

Ποια φιλοσοφία διέπει τα κέντρα αποκατάστασης; Τα κέντρα αποκατάστασης δεν είναι κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων για μακροχρόνια ή βραχεία φιλοξενία. Απευθύνονται σε όλους αυτούς που, λόγω ατυχήματος ή νοσήματος, για τη μετανοσοκομειακή φροντίδα τους χρειάζονται υπηρεσίες αποκατάστασης. Είτε για κλειστή νοσηλεία (με συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο έως την ολοκλήρωση της θεραπείας) είτε για ημερήσια, κατόπιν επιλογής και συνεννόησης με το επιστημονικό προσωπικό.

10.6.21 – lifo

29

ΨΩΡΙΑΣΗ 10 λόγοι για να ασχοληθείς με τη νόσο

Ελευθερία Ταμπουρατζή Δερματολόγος Αφροδισιολόγος, Επιμελήτρια Β’, Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο»

1.

2.

3.

4.

Η ψωρίαση είναι συχνή, χρόνια, μη μεταδοτική νόσος που, εκτός από το δέρμα, επεκτείνεται και σε άλλα συστήματα του σώματος. Αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, εφόσον οι ασθενείς υπολογίζονται σε τουλάχιστον 100 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Η νόσος εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία και με την ίδια συχνότητα και στα δύο φύλα. Έχει αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών, γιατί, πέρα από το «φαίνεσθαι», επηρεάζεται και το «είναι». Οι ψωριασικές βλάβες, εκτός από τις συνηθισμένες εντοπίσεις (αγκώνες, γόνατα), μπορεί να εμφανιστούν και σε δύσκολες ανατομικά περιοχές όπως το τριχωτό κεφαλής, οι παλάμες, τα πέλματα και τα νύχια, να επεκταθούν και «πέρα από το δέρμα», προσβάλλοντας αρθρώσεις και άλλα συστήματα ή να επιδράσουν αρνητικά ακόμα και στην ψυχική υγεία των ασθενών. Η θεραπεία είναι μονόδρομος για τη νόσο και έχει ως πρώτο και κύριο στόχο την καταπολέμηση των ενοχλητικών συμπτωμάτων και εκδηλώσεων. Η οποιαδήποτε αγωγή θα πρέπει να είναι χρόνια, όπως συμβαίνει με όλα τα χρόνια νοσήματα, και να σέβεται το ξεχωριστό ιδιοσυγκρασιακό προφίλ κάθε ασθενoύς, λαμβάνοντας υπόψη τις συννοσηρότητές του.

5.

6.

7.

Η σύγχρονη ιατρική δίνει πολλές θεραπευτικές επιλογές ανάλογα με τη βαρύτητα της ψωρίασης: τοπική θεραπεία, φωτοθεραπεία και συστηματική. Oι νέες θεραπείες με τους βιολογικούς παράγοντες και τα βιοομοειδή σε ενέσιμη μορφή έχουν φέρει «επανάσταση» στην αντιμετώπιση του νοσήματος, γιατί στοχεύουν πλέον σε συγκεκριμένες κυτοκίνες, όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκων-α, ή συγκεκριμένες ιντερλευκίνες, επιφέροντας αλματώδη εξέλιξη στην αντιμετώπιση της νόσου. Ακόμα και μικρά μόρια που χορηγούνται από του στόματος και στοχεύουν σε ενδοκυττάρια μονοπάτια της νόσου, με πρώτο εκπρόσωπο την απρεμιλάστη, δημιουργούν τις προϋποθέσεις εκείνες που μιλούν για πλήρη ύφεση. Έγκυρη διάγνωση, άμεση έναρξη θεραπείας και συστηματική παρακολούθηση, ώστε η ψωρίαση να μην υποτροπιάσει, να μη δημιουργήσει φλεγμονή και να μην προσβάλει άλλα όργανα είναι τα «κλειδιά» στην επιτυχή αντιμετώπισή της. Ο δερματολόγος είναι ο «σύμμαχος» του ασθενούς στη διαχείριση της νόσου γιατί συνεκτιμά τις ανάγκες και με βάση την εμπειρία και τις νέες διαθέσιμες θεραπείες βοηθά στην επανάκτηση της ποιότητας ζωής και της επαναφοράς στην καθημερινότητα, χωρίς συμβιβασμούς ή περιορισμούς.

10.

Ο στόχος «καθαρό» δέρμα στην ψωρίαση είναι πλέον επιτεύξιμος με τους βιολογικούς παράγοντες, τα βιοομοειδή, τα από του στόματος μικρά μόρια. Η συνεργασία δερματολόγου - ασθενούς είναι ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση του νοσήματος και μην ξεχνάμε ότι το καλοκαίρι δρα κι αυτό ευεργετικά στο να δοθεί λύση στο νόσημα και οι θεραπείες να αποδώσουν στο μέγιστο.

Ο στόχος «καθαρό» δέρμα είναι πλέον επιτεύξιμος με τους βιολογικούς παράγοντες, τα βιοομοειδή, τα από του στόματος μικρά μόρια. Η συνεργασία δερματολόγου ασθενούς είναι ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση της ψωρίασης.

8.

9.

ΑΥ Τ Ο Ά Ν Ο Σ Α

Time-off και στα αυτοάνοσα νοσήματα Οι αυτοάνοσοι μηχανισμοί που ευθύνονται για πολλά προβλήματα υγείας, από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και την ψωρίαση μέχρι τον ερυθηματώδη λύκο, την πολλαπλή σκλήρυνση και τη θυρεοειδίτιδα Χασιμότο, έχουν βρεθεί στο επίκεντρο μεγάλου ενδιαφέροντος τον τελευταίο καιρό λόγω και της αυτοάνοσης αιτιολογίας της θρόμβωσης που καταγράφεται ως πολύ σπάνιο φαινόμενο μετά τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού.

30 lifo – 10.6.21

Ο

μηχανισμός των περισσότερων αυτοάνοσων νοσημάτων δεν είναι γνωστός, δηλαδή δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που κάνει το σώμα να αναγνωρίζει δικά του κύτταρα ως ξένα και να τους επιτίθεται, ξέρουμε όμως πως οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε αυτά. Επίσης, από την εμπειρία των ασθενών με χρόνια αυτοάνοσα νοσήματα, γνωρίζουμε ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ακόμα κι αυτά παίρνουν λίγο… time off. Είναι δεδομένο ότι η ψυχική χαλάρωση, η βελτίωση της διάθεσης και η μείωση του στρες κάνουν καλό σε νοσήματα με ψυχοσωματικές εκφάνσεις και αυτοάνοση αιτιολογία, όπως επισημαίνει η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα Αθανασία Παππά. Η ευνοϊκή επίδραση του καλοκαιριού σε πολλές αυτοάνοσες ιδιοπαθείς διαταραχές ξεκινά από την ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση του ήλιου. Μέχρι και στην ακμή κάνει καλό η ηλιακή ακτινοβολία, ενώ ταυτόχρονα η προσεκτική έκθεση στο ηλιακό φως (όχι όμως τις ώρες της μεγάλης ζέστης) βοηθά στη σύνθεση της βιταμίνης D, που, όπως εξηγεί ο γιατρός Δημήτρης Τσουκαλάς, είναι ο ρυθμιστής ολόκληρου του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε όλα εμπλέκεται η επάρκεια βιταμίνης D, από την ελάττωση του κινδύνου για πολλαπλή σκλήρυνση μέχρι και την προστασία από τη λοίμωξη Covid.

Επίσης, η κοινωνικοποίηση, το γεγονός ότι οι μέρες μας είναι γεμάτες, το ότι περνάμε καλά παρέα με φίλους και συγγενείς, αποτελεί μια μη φαρμακευτική θεραπευτική παρέμβαση. Μια πολύ σημαντική παράμετρος όταν πάσχουμε από ένα αυτοάνοσο νόσημα είναι να μην προσπαθούμε να κάνουμε τον γιατρό του εαυτού μας και να μη λαμβάνουμε φάρμακα ή και διατροφικά συμπληρώματα χωρίς ιατρική συνταγή, γιατί η αλληλεπίδραση των φαρμάκων μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Εξαιτίας αυτής της αλληλεπίδρασης, ειδικά άτομα άνω των 65-70 ετών, που πάσχουν από πολλά υποκείμενα νοσήματα, μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτούν, όπως εξηγεί από το Λονδίνο και το London School of Economics ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας Ηλίας Μόσιαλος. Σε ό,τι αφορά τα ρευματικά νοσήματα –και η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα– θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση αν εμφανιστούν πόνοι στο σώμα που δεν συνδέονται με χτύπημα και δεν υποχωρούν με την ξεκούραση, όπως αναφέρει η κ. Παππά. Γι’ αυτό, άλλωστε, η Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία πραγματοποιεί την εκστρατεία «Το σώμα σου μιλάει. Άκουσέ το», με ένα σύνθημα ευεξίας και υγείας που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε.

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΒΟΥΒΩΝΟΚΗΛΗΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

στο Κέντρο Αριστείας του Metropolitan General Από τη βαθύτερη κατανόηση της δημιουργίας των κηλών, στο 19ο αιώνα, μέχρι σήμερα έχει συντελεστεί επανάσταση στο πεδίο της χειρουργικής θεραπείας, με τη ρομποτική τεχνολογία να κατέχει πλέον πρωτεύοντα ρόλο. Το μεγάλο ενδιαφέρον για τη βουβωνοκήλη, όπως ονομάζεται ο τύπος κήλης που εμφανίζεται στη βουβωνική περιοχή, δικαιολογείται απόλυτα από τη μεγάλη συχνότητα εμφάνισης της πάθησης. Το 25% του πληθυσμού θα εμφανίσει βουβωνοκήλη κάποια στιγμή στη ζωή του, με τους άνδρες να κατέχουν τη μερίδα του λέοντος, με αναλογία 9:1 έναντι των γυναικών. Πώς δημιουργείται η βουβωνοκήλη Κοινό χαρακτηριστικό όλων των περιπτώσεων βουβωνοκήλης αποτελεί η προβολή τους μέσω ενός χάσματος που δημιουργείται σε κάποιο ευένδοτο σημείο του κατώτερου μυϊκού τοιχώματος της κοιλιάς. H αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση, σε συνδυασμό με μια γενετικά συνήθως καθορισμένη αδυναμία του κοιλιακού τοιχώματος στο επίπεδο του βουβωνικού καναλιού, επιφέρει χαλάρωση ή ρήξη των μυϊκών μαζών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του χάσματος. Από εκείνο το σημείο κάποιο ενδοκοιλιακό σπλάχνο, συνήθως τμήμα εντέρου ή λιπώδους ιστού, εξέρχεται του τοιχώματος και εμφανίζεται ως μια ψηλαφητή διόγκωση κάτω από το δέρμα της περιοχής.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της

Χαράλαμπος Σπυρόπουλος Χειρουργός, διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Πεπτικού Συστήματος / Παχυσαρκίας και Διαβήτη Master Surgeon in Hernia Surgery Metropolitan General

Δεδομένου ότι μια βουβωνοκήλη μπορεί να εμφανιστεί χωρίς να συντρέχει ιδιαίτερος λόγος, ορισμένες φορές είναι δύσκολο να προσδιοριστούν τα ακριβή αίτια της πάθησης. Εκτός από τη γενετική προδιάθεση, που σχετίζεται με τη μειωμένη ανθεκτικότητα του κοιλιακού τοιχώματος και την αδυναμία στη συνδεσμολογία των μυοαπονευρωτικών πετάλων, σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου θεωρούνται εκείνοι που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση, όπως η απότομη άρση βάρους, η παχυσαρκία, ο χρόνιος βήχας ή το φτάρνισμα, η βαριά χειρωνακτική εργασία, η παρουσία υγρού στην κοιλιά, η υπερτροφία του προστάτη και η εγκυμοσύνη.

Τα συμπτώματα και η διάγνωση Οι περισσότερες βουβωνοκήλες εμφανίζονται χωρίς συμπτώματα, ειδικά στο αρχικό τους στάδιο. Η πλειονότητα των ασθενών διαπιστώνει τυχαία την ύπαρξη μιας μικρής διόγκωσης στη βουβωνική χώρα. Σε άλλες περιπτώσεις περιγράφεται ένα αιφνίδιο άλγος στην περιοχή μετά την απότομη άρση βάρους και στη συνέχεια διόγκωση. Όσο το μέγεθος μιας βουβωνοκήλης μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου, εμφανίζονται ορισμένα ακόμη συμπτώματα, τα οποία περιλαμβάνουν αίσθημα βάρους, που μπορεί να αντανακλά στο όσχεο, και αίσθηση δυσφορίας, καύσου ή ηλεκτρικού ρεύματος στην περιοχή, έως ότου ο ασθενής ξαπλώσει, ώστε να επιτύχει την ανάταξη της κήλης. Η διάγνωση της βουβωνοκήλης, όπως και κάθε μορφής κήλης του κοιλιακού τοιχώματος, γίνεται από γενικό χειρουργό. Αρχικά πραγματοποιείται λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού και στη συνέχεια κλινική εξέταση με ψηλάφηση. Συνήθως αυτό αρκεί για να ολοκληρωθεί η διάγνωση, παρ’ όλα αυτά σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως κριθεί απαραίτητος ο απεικονιστικός έλεγχος της περιοχής.

σπέλαση, οι σύγχρονοι χειρουργοί διαθέτουν ποικιλία εξελιγμένων τεχνικών με στόχο τη μεγιστοποίηση της ασφάλειας, τη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και την ελαχιστοποίηση του τραύματος.

Ενδοσκοπική, εξωπεριτοναϊκή χειρουργική αποκατάσταση (TEP & eTEP) Πρόκειται για την πιο αρμονική χειρουργική τεχνική στην ελάχιστα επεμβατική αντιμετώπιση της βουβωνοκήλης. Η διαφορά της τεχνικής σε σχέση με την κλασική λαπαροσκοπική τεχνική έγκειται στο ότι η επέμβαση διενεργείται στον στενό χώρο εντός των μυϊκών διαμερισμάτων του κοιλιακού τοιχώματος, χωρίς να υπάρχει επαφή με την περιτοναϊκή κοιλότητα και τα ενδοκοιλιακά σπλάχνα. Ταυτοχρόνως, είναι δυνατή η χρήση μεγάλου πλέγματος, χωρίς να υπάρχει ανάγκη χρήσης καθηλωτικών υλικών. Με αυτόν τον τρόπο η μετεγχειρητική πορεία του ασθενούς καθίσταται πλήρως ανώδυνη και σύντομη.

Ρομποτική χειρουργική αντιμετώπιση Οι πιο σύγχρονες εξελίξεις στη χειρουργική αντιμετώπιση της κήλης του κοιλιακού τοιχώματος αναφέρονται στη ρομποτική χειρουργική τεχνική. Κατά τη διενέργεια μιας ρομποτικής χειρουργικής επέμβασης για την αντιμετώπιση της βουβωνοκήλης, ο χειρουργός δεν στέκεται πάνω από τον ασθενή αλλά χειρίζεται τα ενδοσκοπικά εργαλεία από απόσταση, μέσω μιας ρομποτικής κονσόλας. Τα εργαλεία φέρουν οι αρθρωτοί βραχίονες ενός εξελιγμένου ρομποτικού συστήματος, το οποίο εκτελεί τις εντολές του γιατρού με ακρίβεια χιλιοστού. Η Kλινική Metropolitan General διαθέτει την πλέον εξελιγμένη μορφή ρομποτικού συστήματος, τη ρομποτική πλατφόρμα DaVinci Xi. Το σύστημα προσφέρει στον χειρουργό απόλυτη ακρίβεια κινήσεων, κάτι που συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση του τραυματισμού των γύρω ιστών και στον εκμηδενισμό της απώλειας αίματος. Αυτό σημαίνει πως ο ασθενής μετεγχειρητικά δεν πονάει και αναρρώνει πολύ πιο γρήγορα. Με τη χρήση του Ρομποτικού Συστήματος DaVinci Xi η τεχνική εξωπεριτοναϊκής αποκατάστασης των κοιλιοκηλών (eTEP) μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και σε μεγάλες κοιλιοκήλες και να χρησιμοποιηθούν ακόμη μεγαλύτερα πλέγματα, γεγονός που οδηγεί σε καλύτερη, ταχύτερη και πιο ανώδυνη αποκατάσταση.

Ο γιατρός πίσω από το ρομπότ Ο κ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος είναι γενικός χειρουργός, πιστοποιημένος ως Master Surgeon in Hernia Surgery (κορυφαίος χειρουργός στη χειρουργική κηλών κοιλιακού τοιχώματος) και συν-διευθυντής (program co-director) του πρόσφατα πιστοποιημένου Κέντρου Αριστείας στη χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με κήλη του κοιλιακού τοιχώματος (Center of Excellence in Hernia Surgery) που λειτουργεί στο Metropolitan General. Η πιστοποίηση αυτή από τον διεθνή οργανισμό Surgical Review Corporation αποτελεί μια ανώτατη διάκριση για το Metropolitan General στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας, την οποία έχουν λάβει ελάχιστα νοσοκομεία παγκοσμίως.

Η Kλινική Metropolitan General διαθέτει την πλέον εξελιγμένη μορφή ρομποτικού συστήματος, τη ρομποτική πλατφόρμα DaVinci Xi. Το σύστημα προσφέρει στον χειρουργό απόλυτη ακρίβεια κινήσεων, κάτι που συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση του τραυματισμού των γύρω ιστών και στον εκμηδενισμό της απώλειας αίματος.

Χειρουργική θεραπεία Εξαιτίας της μεγάλης συχνότητας εμφάνισης της πάθησης, υπήρξε από πολύ νωρίς η ανάγκη ανεύρεσης αποτελεσματικών και ασφαλών τεχνικών θεραπείας της βουβωνοκήλης. Είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί πως η αντιμετώπιση της κήλης του κοιλιακού τοιχώματος είναι πάντα χειρουργική. Εκτός από την κλασική ανοιχτή προ-

10.6.21 – lifo

31

ΑΝΟΣΙΑ

Μ

ε επτά μεταλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού να έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των ειδικών και τέσσερα να προβληματίζουν τους Έλληνες επιστήμονες, το ενδεχόμενο ενός 4ου κύματος της πανδημίας αρχές Νοέμβρη εξακολουθεί να παραμένει ορατό, όσο δεν προχωρούν με βήμα ταχύ οι εμβολιασμοί. Μόνο με τον μαζικό εμβολιασμό και την ελάττωση της διασποράς του κορωνοϊού στην κοινότητα θα μειωθεί η πιθανότητα νέων μεταλλάξεων που παραμονεύει, όσο ο ιός βρίσκει πρόσφορο έδαφος, προσβάλλει ανθρώπους και πολλαπλασιάζεται, όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής. Μετά την εμφάνιση του μεταλλαγμένου στελέχους του κορωνοϊού από τη Νιγηρία, που κατάφερε να διασπαρεί στο κέντρο της Αθήνας, μια περιοχή αληθινό χωνευτήρι λαών, και την εξάπλωση του 2ου βρετανικού στελέχους, που παρουσιάζει χαρακτηριστικά ανοσιακής διαφυγής, όπως η ινδική και η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη, η ανησυχία των Ελλήνων επιστημόνων αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό. Οι ειδικοί προβληματίζονται τόσο για τις υπάρχουσες μεταλλάξεις του κορωνοϊού όσο και για εκείνες που μπορεί να εμφανιστούν στο μέλλον, αφού τεράστιες περιοχές του πλανήτη, όπως η υποσαχάρια Αφρική, που έχει ένα δισεκατομμύριο κατοίκους, παραμένουν χωρίς πρόσβαση στα Covid εμβόλια. Παρότι οι εμβολιασμοί προχωρούν με ικανοποιητικούς ρυθμούς, κάποιοι θύλακες, όπως οι ηλικιωμένοι και οι εν γένει αρνητές, αποτελούν πρόσφορο έδαφος για νέα διασπορά του ιού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε 4ο κύμα προς το τέλος της χρονιάς. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Πνευμονολογίας - Εντατικής Θεραπείας Θοδωρής Βασιλακόπουλος, είναι πολύ σημαντικό, όταν θα χτίσουμε τείχος ανοσίας, να είναι σε υψηλό ποσοστό εμβολιασμένοι οι ηλικιωμένοι, καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, θα αυξηθούν πάλι οι νοσηλείες, οι διασωληνώσεις και οι θάνατοι και θα ασκηθεί εκ νέου πίεση στο ΕΣΥ. Από τη Θεσσαλονίκη, και εστιάζοντας στο νέο βρετανικό στέλεχος, ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης επισημαίνει ότι η πρώτη βρετανική μετάλλαξη έχει αποδειχτεί τουλάχιστον κατά 50% πιο μεταδοτική από το αρχικό στέλεχος της Γουχάν και κατά 60% πιο θανατηφόρα, γι’ αυτό δεν επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός, όπως έχει επικρατήσει στην πατρίδα μας. Το 2ο βρετανικό στέλεχος που έχει κάνει την εμφάνισή του στη Μεγάλη Βρετανία έχει μια μετάλλαξη στη θέση 484 που σχετίζεται με την ανοσιακή διαφυγή, κάτι που ισχύει και για την ινδική μετάλλαξη. Το πρόβλημα με αυτές τις μεταλλάξεις είναι ότι μπορούν να προκαλέσουν νόσηση σε άτομα που είχαν εκτεθεί στον ιό και

32 lifo – 10.6.21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

έχουν αποκτήσει φυσική ανοσία. «Όσοι δεν εμβολιαστούν και όσοι δεν έχουν αποκτήσει ήδη φυσική ανοσία θα κολλήσουν» υπογραμμίζει από τη μεριά του ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ Νίκος Θωμαΐδης, ο οποίος έχει επιφορτιστεί με το κρίσιμο έργο της παρακολούθησης του επιδημιολογικού φορτίου στα λύματα. Εκεί καταγράφεται μια σταθεροποίηση με τοπικές εξάρσεις, με τον κ. Παρασκευή να επισημαίνει πως αυτές οι μικρές «πυρκαγιές» μπορούν να αλλάξουν την επιδημιολογική εικόνα, όταν συμβαίνουν σε μεγάλα αστικά κέντρα. Από την Κρήτη, ο καθηγητής Φαρμακολογίας Αχιλλέας Γραβάνης επισημαίνει πως πρέπει να παραμένουμε σε εγρήγορση για τυχόν νέες μεταλλάξεις που μπορεί να αναδυθούν από τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Γι’ αυτό, άλλωστε, «το καλύτερο εμβόλιο είναι το πιο γρήγορο εμβόλιο». Από τη μεριά του, ο κ. Παρασκευής εξηγεί ότι ο κίνδυνος του 4ου κύματος προς το τέλος του έτους είναι περισσότερο συνυφασμένος με τους αρνητές και τους ανεμβολίαστους ηλικιωμένους, καθώς οι σημαντικές ροές κρουσμάτων έρχονται από ευρωπαϊκές χώρες και όχι από τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Συμφωνεί πως η εμβολιαστική κάλυψη πρέπει να είναι υψηλή στους ηλικιωμένους για να προστατευτεί το ΕΣΥ και εκτιμά πως τρίτη δόση εμβολίου μέσα στο 2021 δεν θα χρειαστούμε όλοι, κυρίως τα άτομα άνω των εβδομήντα ετών και οι άνθρωποι με υποκείμενα νοσήματα που είναι ανοσοκατασταλμένοι, γιατί είναι σαν να έχουν κάνει μόνο μία δόση ή και ακόμα λιγότερο.

Οι «αρνητές» και οι μεταλλάξεις θα φέρουν το 4ο κύμα της Covid

ΕΜΒΌΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΊΠΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΌ ΜΕ ΈΝΑ ΤΣΊΜΠΗΜΑ Στην εύλογη ερώτηση πολλών ανθρώπων αν στο άμεσο μέλλον με μια ένεση θα εμβολιαζόμαστε ταυτόχρονα για τον κορωνοϊό και τη γρίπη (δηλαδή με το ίδιο εμβόλιο και ένα τσίμπημα), ο κ. Παρασκευής απαντά πως αυτό, δηλαδή μέσα στο ίδιο καψίδιο να υπάρχει η διπλή πληροφορία, θα μπορούσε να γίνει για τα mRNA εμβόλια της νέας τεχνολογίας. Ωστόσο, τα εμβόλια αυτά σχετίζονται με διαφορετική κάλυψη του πληθυσμού. Για τη γρίπη αρκούν δύο-τρία εκατ. εμβόλια, ενώ για τον κορωνοϊό χρειαζόμαστε πολύ μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη. Αυτό που ο κ. Παρασκευής βλέπει σίγουρα για το μέλλον είναι η κατάργηση των εμβολιαστικών κέντρων. «Θα πηγαίνουμε με το ΑΜΚΑ στο φαρμακείο, όπως ακριβώς κάνουμε για το εμβόλιο της γρίπης, θα παίρνουμε το εμβόλιο για τον κορωνοϊό και θα μας το κάνει είτε ο φαρμακοποιός είτε ο γιατρός μας. Αμέσως μετά, είτε ο ένας είτε ο άλλος θα μπαίνουν στην πλατφόρμα και θα βγάζουν με ένα κλικ το πιστοποιητικό εμβολιασμού».

Η πανδημία δεν τελείωσε ακόμα και ο φόβος ενός νέου κύματος μετά τον Οκτώβρη, που θα κρυώσει ο καιρός, δεν έχει υποχωρήσει. Όσο δεν εμβολιάζονται όλοι οι ενήλικες, ο ιός μπορεί να κυκλοφορεί, να πολλαπλασιάζεται και να δίνει νέες μεταλλάξεις, που μπορεί κάποια στιγμή να καταστήσουν τα υπάρχοντα εμβόλια μη αποτελεσματικά.

10.6.21 – lifo

33

L O C K D O W N L AT E EFFECTS

Μ

ία από τις συνέπειες της πανδημίας ήταν η πολύμηνη τηλεκπαίδευση, που για τους φοιτητές συνεχίζεται επ’ αόριστον και έχει αλλάξει δραματικά την καθημερινότητά μας. Οι αλλαγές αυτές προκάλεσαν στρεβλώσεις που πρόλαβαν να εγκατασταθούν στο σώμα, καθώς τα περιοριστικά μέτρα και το πάγωμα πολλών αθλητικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων δεν κράτησε μία εβδομάδα αλλά πέντε μήνες. Ό,τι κρατά πάνω από δύο μήνες γίνεται συνήθεια και μια ελληνική μελέτη αποτυπώνει τα αποτελέσματα των lockdowns στο μυοσκελετικό σύστημα, ακολουθώντας τα προγνωστικά μοντέλα που χρησιμοποιούν οι καθηγητές Περιβαλλοντικής Μηχανικής Δημοσθένης Σαρηγιάννης, και Αναλυτικής Χημείας Νίκος Θωμαΐδης. Έτσι, λοιπόν, όπως ο κ. Σαρηγιάννης τοποθετεί τις συγκεντρώσεις του ιικού φορτίου του κορωνοϊού στα λύματα σε αλγόριθμους για να προβλέψει την εξέλιξη της επιδημιολογικής καμπύλης, κατά τον ίδιο τρόπο ο επικεφαλής της έρευνας, φυσικοθεραπευτής και ειδικευμένος στην ολιστική τεχνική Bowtech Τάσος Τερζόπουλος χρησιμοποιεί παραμέτρους που δείχνουν τη μεταβολή στον τρόπο ζωής, για να προβλέψει πόσο θα επηρεαστεί το μυοσκελετικό σύστημα τα προσεχή χρόνια και τι προβλήματα θα αντιμετωπίσουμε μακροπρόθεσμα. Όπως εξηγεί: «Οι αλλαγές που επιβλήθηκαν εξ ανάγκης, για την πρόληψη της διασποράς της Covid, μένουν στην αφάνεια, καθώς όλη η προσπάθεια επικεντρώνεται στην πρόοδο των εμβολιασμών και τη στήριξη του συστήματος υγείας. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα θα αποτελέσουν τις παράπλευρες απώλειες στην υγεία του μυοσκελετικού συστήματος, ιδιαίτερα των παιδιών, που θα πληρώσουν το τίμημα του περιορισμού της κίνησης ως ενήλικες τα προσεχή χρόνια». Εξηγώντας πώς προκύπτει το αποτέλεσμα, θυμίζει πως η ζωή μας είναι συνδεδεμένη με τα μαθηματικά. Ακόμα και η ποιότητα της υγείας μας ορίζεται από εξισώσεις, όπως ορίζονται τα προγνωστικά μοντέλα για την πορεία της Covid. Εν προκειμένω, η εξίσωση της μυοσκελετικής υγείας περιλαμβάνει τρεις παράγοντες των οποίων η ισορροπία, όσον αφορά τον παιδικό πληθυσμό, σε μεγάλο βαθμό έχει διαταραχθεί: τις ώρες που το παιδί κινείται-παίζει, τις ώρες που κάθεται και τις ώρες που κάνει αθλητικές δραστηριότητες. Αν φ είναι ο πρώτος παράγοντας, χ ο δεύτερος και ψ ο τρίτος, είναι προφανές ότι η εξίσωση έχει διαταραχθεί. Γιατί με τον περιορισμό της κυκλοφορίας και το κλείσιμο των σχολείων συνέβησαν οι εξής μεταβολές: ο παράγοντας φ (κίνηση-παιχνίδι) μειώθηκε κατά 50%, ο παράγοντας χ (οι ώρες που κάθεται) διπλασιάστηκε ή 3πλασιάστηκε και ο παράγοντας φ (ο αθλητισμός) μηδενίστηκε. Το αποτέλεσμα

34 lifo – 10.6.21

της εξίσωσης, λοιπόν, έχει αλλάξει. Αν στον αλγόριθμο προσθέσουμε το γεγονός ότι η σπονδυλική στήλη έχει μνήμη, οπότε διατηρεί αυτή την αλλαγή, δηλαδή αναπαράγει την εσφαλμένη εξίσωση (που ισοδυναμεί με μια παθολογική στάση σώματος) στην ενήλικη ζωή πια, προκύπτει ότι η αύξηση της καθιστικής ζωής (τηλεκπαίδευση και ψηφιακή ψυχαγωγία) θα είναι καθοριστική για το πόσο γρήγορα τα παιδιά θα εμφανίσουν μυοσκελετικές παθήσεις ως ενήλικες. Ο αλγόριθμος δείχνει πως τα παιδιά που είναι σήμερα 8-15 ετών θα εμφανίσουν εκφυλιστικά προβλήματα της σπονδυλικής στήλης, που σήμερα εμφανίζουν ενήλικες 40-45 ετών, μία 20ετία νωρίτερα, δηλαδή στις ηλικίες 20-25 ετών. Συνεπώς, το τίμημα θα είναι βαρύ και για την ποιότητα της υγείας του πληθυσμού αλλά και για την οικονομία μιας χώρας, αν υπολογιστεί ότι η πρώτη και πιο συχνή αιτία που κάποιος παίρνει αναρρωτική άδεια είναι τα μυοσκελετικά προβλήματα, ιδιαίτερα της οσφυϊκής μοίρας, δηλαδή η οσφυαλγία, οι δισκοκήλες και η ισχιαλγία. Στις ΗΠΑ έχει υπολογιστεί ότι οι μυοσκελετικές παθήσεις αποτελούν μεγάλο βαρίδι για το σύστημα υγείας, που κοστίζει στην οικονομία κάποια δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Τα late effects των lockdowns «στραβώνουν» την πλάτη των παιδιών

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΙΑ ΝΑ… ΙΣΙΏΣΟΥΜΕ ΜΕΤΆ ΤΙΣ ΚΑΡΑΝΤΊΝΕΣ Για να αναστρέψουμε τις βλαβερές επιπτώσεις των lockdowns στο μυοσκελετικό σύστημα, ο ειδικός μάς προτρέπει να διατηρήσουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν τη σπονδυλική στήλη σταθερούς. Αυτό μεταφράζεται στο να κάνουμε μικρά, αλλά σημαντικά πράγματα που, όταν γίνουν τρόπος ζωής, θα έχουν ευεργετική επίδραση στο μυοσκελετικό σύστημα. Να τι μπορείτε να κάνετε ως γονείς: μάθετε τα παιδιά να σηκώνονται από την καρέκλα, όπως όταν είναι στο σχολείο. Πρέπει να κρατάνε τη ροή του σχολείου κινητικά αλλά και νοητικά. Κάντε έναν περίπατο μαζί τους το πρωί ή μετά το πέρας των μαθημάτων, διάρκειας 20-30 λεπτών, ακόμα και 10-15, αν δεν υπάρχει χρόνος για το μισάωρο. Μετά τον περίπατο, κάντε 5-10 λεπτά ασκήσεις και διατάσεις. Απλά πράγματα που όλοι γνωρίζουν, χωρίς να χρειάζεται να είναι γυμναστές. Κάντε τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα κάποια δραστηριότητα όλη η οικογένεια μαζί, π.χ. ποδήλατο, ποδόσφαιρο σε κάποια πλατεία-αλάνα, πεζοπορία.

Συνεχώς ακούμε για τα covid effects, δηλαδή για τις συνέπειες της βαριάς λοίμωξης covid και της νοσηλείας σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Όμως, εκτός από αυτή την πολύ σοβαρή πτυχή, υπάρχει άλλη μία, εξίσου σκοτεινή. Είναι τα late lockdown effects που αφήνουν βαρύ αποτύπωμα στο μυοσκελετικό σύστημα των παιδιών, υπονομεύοντας την υγεία τους, χωρίς να έχουν νοσήσει καν, επειδή άλλαξε η καθημερινότητά τους και έγιναν «ένα» με την καρέκλα και το κομπιούτερ.

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ MYHAPPYSELF ΜΕ ΕΝΑ ΚΛΙΚ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

και διώχνω τη μελαγχολία της πανδημίας Η πανδημία δεν δοκίμασε μόνο τις αντοχές του Εθνικού Συστήματος Υγείας αλλά και αυτές της ψυχικής μας ισορροπίας, καταλύοντας αυτό που είχαμε ανέκαθεν ως δεδομένο, την ανθρώπινη επαφή και την παρέα μας. Πολλοί άνθρωποι έμειναν μόνοι, να παλεύουν με τους δαίμονές τους και με τον φόβο της νόσησης και του θανάτου. Σε αυτές τις συνθήκες η κατάθλιψη έγινε εθνική ασθένεια, το στρες πολλαπλασιάστηκε και η ανάγκη να βρούμε ένα αποκούμπι, ένα στήριγμα γιγαντώθηκε. Μια καινούργια online πλατφόρμα έρχεται να καλύψει αυτή την ανάγκη, προσφέροντας εξατομικευμένη συμβουλευτική με ένα app στο κινητό τηλέφωνο – για να βρούμε όλοι τον δικό μας Myhappyself.

LIFOPUBLI

Αλεξία Σβώλου

Η

εξέλιξη της τεχνολογίας βοηθά να δημιουργηθούν έξυπνες πλατφόρμες που αποτελούν τον προσωπικό μας e-γιατρό και μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε προβλήματα σωματικής ή ψυχικής υγείας στον χώρο μας, χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθούμε καθόλου. Η νέα άφιξη σε αυτόν τον συναρπαστικό τομέα των e-health applications είναι η απάντηση στη μελαγχολία και την κατάθλιψη που έφεραν σε πολλούς συνανθρώπους μας η μοναξιά και η κοινωνική αποστασιοποίηση της πανδημίας και της καραντίνας. Υποδεχτείτε το Myhappyself, ένα online κέντρο ψυχικής υγείας ή, πιο απλά, μια online πλατφόρμα που στοχεύει στην εσωτερική μας χαρά. Το Myhappyself δημιουργήθηκε από επαγγελματίες υγείας με εμπειρία σε μονάδες ψυχικής υγείας και στην τηλεϊατρική. Στόχοι της διαδικτυακής αυτής πλατφόρμας αποτελούν η πρόληψη, η αξιολόγηση, η υποστήριξη, η ψυχοθεραπεία και η έγκυρη ενημέρωση σε ζητήματα ψυχικής υγείας, τα οποία στην Covid εποχή έχουν λάβει τις διαστάσεις παγκόσμιου φαινομένου. Το Myhappyself στηρίζεται στην ιδέα ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και δικαιούται να λαμβάνει εξατομικευμένες κλινικές παρεμβάσεις, προκειμένου να επιτύχει την εσωτερική του ισορροπία. Έτσι, παρέχονται υψηλής ποιότητας διαδικτυακές υπηρεσίες υποστήριξης και ψυχοθεραπείας.

Τα ατού Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας πλατφόρμας είναι σημαντικά, καθώς μειώνει την απόσταση μεταξύ των ειδικών και των ατόμων που επιθυμούν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία και δίνει πρόσβαση σε όλους τους ανθρώπους που επιθυμούν να φροντίσουν την ψυχική τους υγεία, αλλά αδυνατούν να επισκεφθούν κάποιον ειδικό, όπως οι γυναίκες σε λοχεία, τα ΑΜΕΑ, οι Έλληνες του εξωτερικού, άτομα που νοσούν, κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας και οι εργαζόμενοι με δύσκολα ωράρια. Μπορεί κανείς, απ’ όπου κι αν βρίσκεται, μέσω του κινητού ή του υπολογιστή του, να φροντίσει την ψυχική του υγεία και να συζητήσει με έναν ψυχολόγο ό,τι τον απασχολεί. Χρειάζεται να τονίσουμε πως ψυχοθεραπεία δεν κάνει κάποιος μόνο όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα. Ψυχοθεραπεία μπορούμε να κάνουμε για να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο ψυχισμός μας, ποια είναι τα δυνατά ή αδύναμα σημεία της προσωπικότητάς μας, να απαλλαγούμε απ’ ό,τι μας μπλοκάρει, να επιτρέψουμε στην επιθυμία μας να αναδυθεί και να κάνουμε πραγματικότητα τα όνειρά μας. Δηλαδή η ψυχοθεραπεία είναι μια βαλβίδα εκτόνωσης του άγχους της καθημερινότητας και ταυτόχρονα μια ευκαιρία να ψάξουμε βαθιά μέσα στον εαυτό μας και να μάθουμε πράγματα που ούτε εμείς γνωρίζαμε για εμάς τους ίδιους. Η ισορροπημένη ψυχική υγεία αποτελεί το διαβατήριο για καλύτερη υγεία συνολικά, βοηθά στην καλύτερη ποιότητα ζωής, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μας βοηθά να απολαμβάνουμε την καθημερινότητα, να σχετιζόμαστε καλύτερα με τους συνανθρώπους μας, να διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες της ζωής και να έχουμε ψυχική ανθεκτικότητα, κάτι που ανέδειξε ως μεγάλη ανάγκη η πανδημία της Covid.

Οnline ψυχοθεραπεία Η ομάδα του Myhappyself αποτελείται από επαγγελματίες διαφορετικής θεωρητικής προσέγγισης, προκειμένου να καλύπτεται ένα μεγάλο φάσμα υπηρεσιών. Οι ψυχολόγοι της πλατφόρμας διαθέτουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση, ενώ παράλληλα εποπτεύονται και εκπαιδεύονται διαρκώς σε μεθόδους εξ αποστάσεως θεραπείας, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες αυτές απευθύνονται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, σε ζευγάρια, ακόμη και σε εφήβους.

Πώς αποκτώ πρόσβαση Το Myhappyself, στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, μετράει ήδη 50.000 εγγεγραμμένους χρήστες. Μάλιστα, η ομάδα των ειδικών έχει πρoσφέρει 15.000 θεραπείες χωρίς χρέωση σε συνανθρώπους μας που το είχαν ανάγκη κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Οι υπηρεσίες πλέον διατίθενται σε χαμηλό κόστος, ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση και άτομα με χαμηλό εισόδημα, ενώ προβλέπονται ειδικές τιμές για ανέργους και φοιτητές. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί εύκολα, απ’ όπου κι αν βρίσκεται, μέσω του υπολογιστή ή του κινητού τηλεφώνου, να μπει στο www. myhappyself.co ή στα κοινωνικά δίκτυα του Myhappyself, να συνομιλήσει με ψυχολόγο και να κλείσει το πρώτο ραντεβού χωρίς χρέωση.

10.6.21 – lifo

35

COVID TEST

Μ

ε αυτά ταξιδεύουμε, πηγαίνουμε φροντιστήριο, στα εξεταστικά κέντρα για τις πανελλαδικές εξετάσεις, στο γυμναστήριο, για εκδρομή στο νησί. Με το νέο τεστ κυτταρικής ανοσίας να προστίθεται στο διαγνωστικό οπλοστάσιο της Covid, η Βασιλική Πιτυρίγκα, βιοπαθολόγος, επίκουρη καθηγήτρια Μικροβιολογίας στο ΕΚΠΑ, επιστημονική σύμβουλος και επιστημονική υπεύθυνη των Κεντρικών Διαγνωστικών Εργαστηρίων του Ομίλου ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ, εξηγεί τι προσφέρει η νέα εξέταση, ποιους αφορά και τι περισσότερο μας δίνει. Το νέο τεστ είναι μια απλή εξέταση αίματος που προορίζεται για τον εντοπισμό ατόμων με ανοσοαπόκριση στον SARS-CoV-2 μέσω των Τ-λεμφοκυττάρων. Πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η προστατευτική ανοσία που διαθέτουμε έναντι του SARS-CoV-2 σχετίζεται όχι μόνο με την παρουσία αντισωμάτων αλλά και των Τ-λεμφοκυττάρων (κυτταρική ανοσία) που δρουν προστατευτικά έναντι της επαναλοίμωξης, ακόμα και όταν απουσιάζουν ανιχνεύσιμα αντισώματα. Η κυτταρική ανοσία ξεκινά σχεδόν παράλληλα με αυτή των αντισωμάτων και προκύπτει από την ενεργοποίηση μια ειδικής ομάδας ανοσοκυττάρων, των Τ-λεμφοκυττάρων, τα οποία έχουν την ιδιότητα να εντοπίζουν και να θανατώνουν τα παθογόνα μικρόβια που εισβάλλουν στον οργανισμό μας. Επειδή τα Τ-λεμφοκύτταρα παραμένουν στο αίμα μας για χρόνια μετά από μια μόλυνση, στην περίπτωση της λοίμωξης Covid-19 παίζουν σημαντικό ρόλο στη «μακροχρόνια μνήμη» του ανοσοποιητικού μας συστήματος σε περίπτωση που αυτό εκτεθεί ξανά στον κορωνοϊό. Ακολούθως η ειδικός εξηγεί πότε πρέπει να γίνεται. Ο έλεγχος κυτταρικής ανοσίας ενδείκνυται για τις εξής τρεις περιπτώσεις: όσους επιθυμούν να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της ανοσοαπόκρισής τους έναντι του SARS-CoV-2 μετά από νόσηση ή εμβολιασμό, άτομα που, ενώ νόσησαν στο παρελθόν, έχουν αρνητικό τεστ αντισωμάτων και υγιή άτομα που επιθυμούν να ελέγξουν αν πέρασαν τη λοίμωξη, χωρίς να το αντιληφθούν (χωρίς συμπτώματα). Ωστόσο η εξέταση θα μπορούσε να διεξαχθεί και για έλεγχο στον γενικό υγιή πληθυσμό, δεδομένου ότι, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ένα ποσοστό του πληθυσμού έχει ήδη έναν βαθμό προστασίας στον SARS-CοV-2, χωρίς να έχει μολυνθεί από αυτόν. Πιθανολογείται ότι η προστασία αυτή οφείλεται κυρίως σε διασταυρούμενη ανοσία που αποκτήθηκε σε προηγούμενη έκθεση σε κορωνοϊούς του κρυολογήματος. Η πιο συχνή ερώτηση είναι «πότε πρέπει να γίνεται το τεστ σε σχέση με τον εμβολιασμό;». Αν και η κυτταρική ανοσοαντίδραση του οργανισμού μας ενεργοποιείται πολύ νωρίς, ήδη τη δεύτερη μέρα από την έναρξη των συμπτωμάτων, για την ολοκληρωμένη εκτίμηση της παραγόμενης ανοσοαπόκρισης είναι σκόπιμο η

36 lifo – 10.6.21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

εξέταση να γίνεται τουλάχιστον δεκατέσσερις ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων ή της επιβεβαίωσης της λοίμωξης και είκοσι μέρες μετά και τη δεύτερη εμβολιαστική δόση. Το τεστ είναι ημιποσοτικό και μπορεί να μας εξασφαλίσει την παρακολούθηση στον χρόνο των επιπέδων αυτής της μορφής ανοσίας. Άραγε, θα μπορούσε το τεστ αυτό να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά ως «όπλο», ώστε να ξέρουμε κάθε πότε θα πρέπει να επαναλαμβάνουμε το εμβόλιο για τον κορωνοϊό; Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία από μελέτες που να καθορίζουν σαφώς τα όρια κυτταρικής ανοσίας πάνω από τα οποία είμαστε απολύτως προστατευμένοι. Επιπλέον, η ανταπόκρισή μας σε μια λοίμωξη εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, οι οποίοι διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, η εξέταση αυτή, σε συνδυασμό με τον έλεγχο αντισωμάτων, παρέχει μια ολοκληρωμένη πληροφορία σχετικά με την άμυνά μας απέναντι στον κορωνοϊό. Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, άτομα που έχουν αναπτύξει κυτταρική ανοσία έναντι του κορωνοϊού είναι πολύ πιθανόν να περνούν τη λοίμωξη ασυμπωματικά ή με ήπια συμπτώματα. Σε περίπτωση που το τεστ κυτταρικής ανοσίας βγει θετικό, θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε τον έλεγχο με ένα τεστ αντισωμάτων για να αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την ανοσιακή μας απόκριση.

Ποια είναι τα 5 διαθέσιμα covid tests της φαρέτρας μας και σε τι διαφέρουν

CRASH TEST ΣΤΑ ΔΙΑΘΈΣΙΜΑ ΤΕΣΤ Συγκρίνοντας τα διαθέσιμα τεστ, δηλαδή το νέο τεστ κυτταρικής ανοσίας, το τεστ αντισωμάτων, το rapid τεστ αντιγόνου και το μοριακό τεστ, μπορούμε να καταγράψουμε τις διαφορές τους. Τα τεστ κυτταρικής ανοσίας και αντισωμάτων μάς δείχνουν την προηγούμενη επαφή μας και την ανοσιακή μας αντίδραση έναντι του κορωνοϊού και για τον λόγο αυτό διεξάγονται μετά το πέρας της λοίμωξης με λήψη αίματος. Το rapid τεστ αντιγόνου και το μοριακό τεστ αφορούν τη διάγνωση της οξείας λοίμωξης και χρησιμοποιούν ρινοφαρυγγικό δείγμα, δηλαδή γίνονται με τη βοήθεια της μακριάς μπατονέτας.

Με τα κρούσματα κορωνοϊού να καταγράφουν τριψήφιο αριθμό μετά από μήνες, ακολουθώντας ΠΟΙΟ ΤΕΣΤ ΚΆΝΟΥΜΕ ΠΡΟΤΟΎ πορεία αποκλιμάκωσης, και ΤΑΞΙΔΈΨΟΥΜΕ Για τις πτήσεις εσωτερικού για τους ημεδαπούς με το ιικό φορτίο να δείχνει και τα ακτοπλοϊκά ταξίδια, εφόσον δεν διαθέτουσημάδια πτώσης, χωρίς με πιστοποιητικό εμβολιασμού ή βεβαίωση νόσησης, χρειαζόμαστε self-test ή rapid test είκοσι ωστόσο να έχει μειωθεί τέσσερις ώρες πριν από το ταξίδι ή μοριακό τεστ δραστικά, τα διαγνωστικά (PCR) έως και εβδομήντα δύο ώρες πριν από το τεστ είναι πολύτιμο εργαλείο ταξίδι. Για όσους έρχονται από το εξωτερικό με διεθνή πτήση, εφόσον δεν διαθέτουν πιστοποιστην καθημερινότητά μας, ητικό εμβολιασμού ή βεβαίωση νόσησης, χρειάώστε να παραμείνουμε ζονται μοριακό τεστ εντός εβδομήντα δύο ωρών πριν από την πτήση. Όσον αφορά τις χερσαίες ασφαλείς τώρα που έχουν μετακινήσεις, η Επιτροπή Eμπειρογνωμόνων έχει ανοίξει οι περισσότερες δώσει ισχυρή σύσταση να γίνεται self-test, αλλά δραστηριότητες. δεν είναι υποχρεωτικό.

Σ Υ Μ Β Ο ΥΛ Ε Σ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΥΓΕΙΑ

Φύγαμε, με ένα μίνι-φαρμακείο στις αποσκευές μας Σε κάθε πρόγραμμα διακοπών υπάρχουν πάντα απρόοπτα. Μια μεσημεριανή σιέστα που κράτησε παραπάνω και εξελίχθηκε σε ηλίαση, μια βόλτα με κανό ή θαλάσσιο ποδήλατο που κατέληξε σε ηλιακό έγκαυμα στην πλάτη, ένας αχινός που ήταν στο λάθος σημείο, ένα διάστρεμμα την ώρα του beach-volley στην αμμουδιά.

Σ

τα κλασικά και εικονογραφημένα απρόοπτα που τόσα χρόνια συμβαίνουν φέτος έρχεται να προστεθεί κι άλλο ένα, καθώς πάρα πολλοί άνθρωποι φροντίζουν να φύγουν για τις διακοπές τους αμέσως μετά τον εμβολιασμό τους κατά του κορωνοϊού. Έτσι, λοιπόν, ειδικά μετά τη δεύτερη δόση, στα απρόοπτα προστίθενται ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, το αίσθημα της αδυναμίας, η

τεχνητά δάκρυα για τα μάτια, οινόπνευμα και βάμμα ιωδίου, σιρόπι αναλγητικό για τα παιδιά, ελαστικό επίδεσμο, αντιισταμινικό για τα τσιμπήματα και ένα αντιφλεγμονώδες σε περίπτωση που πονέσει η μέση. Καλό είναι να έχουμε μαζί μας και σπρέι σιτρονέλας για τα τσιμπήματα των εντόμων, γιατί σε πολλές περιοχές το πρόβλημα με τα κουνούπια είναι πολύ έντονο.

ΜΕΤΆ ΤΟΝ ΉΛΙΟ κακουχία, η ζαλάδα, η ναυτία. Επίσης, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο μιας γαστρεντερίτιδας, μιας μυκητίασης στα πόδια ή μιας ουρολοίμωξης, η οποία εύκολα μπορεί να υποτροπιάσει. Το φαρμακείο των διακοπών, για να μη μας βγει ξινό κάποιο απρόοπτο, πρέπει να περιέχει δραμαμίνες, ένα ισχυρό παυσίπονο ή αντιπυρετικό, σε περίπτωση που ανεβάσουμε πυρετό ή πάθουμε πονοκέφαλο, ψαλίδι, γάζες, τραυμαπλάστ, ένα τσιμπιδάκι για τους αχινούς,

Τα προϊόντα για μετά τον ήλιο συνήθως δεν αποτελούν μέρος του φαρμακείου των διακοπών αλλά του νεσεσέρ των καλλυντικών. Ένα ενυδατικό καταπραϋντικό σε περίπτωση εγκαύματος είναι απαραίτητο, είτε δροσερό τζελ ή σπρέι με ιαματικό νερό και άλλα συστατικά που καταπραΰνουν την αίσθηση φλόγωσης στο δέρμα. Μια παρενέργεια του ήλιου αρκετά συχνή είναι η φωτοδερματίτιδα, για την οποία ο φαρμακοποιός μπορεί να μας ετοιμάσει ένα γαληνικό παρασκεύασμα από αλοιφές πλούσιες

σε βιταμίνη Β5 ή κάτι κορτιζονούχο. Σημαντικό είναι να αποφύγουμε τον ήλιο όσο διαρκεί η θεραπεία.

ΑΝ ΦΟΡΆΜΕ ΦΑΚΟΎΣ ΕΠΑΦΉΣ Το καλοκαίρι θα πρέπει να είμαστε διπλά προσεκτικοί με τους φακούς και τα υγρά καθαρισμού τους, καθώς υπάρχει κίνδυνος να μολυνθούν στη θάλασσα ή στην πισίνα. Είναι μεγάλο λάθος να βάλουμε τους φακούς, τη θήκη ή το υγρό συντήρησης στο ψυγείο. Αρκεί να τα διατηρούμε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος του δωματίου και να θυμόμαστε ότι τους φακούς τούς βάζουμε και τους βγάζουμε με καθαρά χέρια, τα οποία έχουμε τινάξει και στεγνώσει, και ότι δεν αφήνουμε ποτέ ανοιχτό το μπουκαλάκι με το υγρό καθαρισμού. Επίσης, δεν πέφτουμε για ύπνο φορώντας τους, γιατί καραδοκεί ο κίνδυνος μόλυνσης (κερατίτιδας) και στα μικρά νησιά οφθαλμίατρος δεν υπάρχει.

10.6.21 – lifo

37