Τεύχος 698

23.9.2021

δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη free press ολα για την αθηνα!

698

οι συγκατοικοι

ΦΙΛΙΑ, ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΙΝΟΒΙΟ ΣΤΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ

αποκλειστικο

ΜΠΗΚΑΜΕ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΡΟΔΑΚΗ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

&

υπη στην έντ έκδοση cus Bari Πηγή: Fo 2020

AB7

Η ΕΒΔΟΜΗ ΜΠΙΕΝΆΛΕ ΤΈΜΝΕΙ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

καφές σελ. 43

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ

Rotting Christ

2 lifo – 23.9.21

8 ΣΤΗΛΕΣ Ο απόηχος της ομιλίας του Τσίπρα στη ΔΕΘ, ενώ τα προβλήματα της κυβέρνησης παραμένουν

index698

από τh βασιλικη σιουτη

«Ψεκασμένοι», επιφυλακτικοί και άτρωτοι από τον βασίλη βαμβακα

Μade in Greece: Γεννώντας στην Ελλάδα σήμερα από τη δεσποινα τριβολη

Γιατί αργεί το οικολογικό «I can't breath»; από τη βιβιαν στεργιου

Ο Άρης Βελουχιώτης και η τρίτη δόση από ton θυμιο tζαλλα

Ποιος (και πώς) μπορεί να κερδίσει τη μεσαία τάξη; από τον ευτύχη βαρδουλάκη

Στου Όθωνα τα χρόνια από τον δημήτρη πολιτάκη

ΘΕΜΑ

BIENΝALE 30

Η 7η Μπιενάλε τέμνει την Αθήνα

34

Η VASSΩ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– εμπορ ικ ο τμημα direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Ηλέκτρα Χατζηκάλφα σ υνταξη συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Λασκαρίνα Λιακάκου, Τίνα Μανδηλαρά, Τάσος Μελεμενίδης, Νίκη Μηταρέα, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

φωτογραφια εξωφύλλοy: Freddie F.

43 ΚΑΦΕΣ

ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ, Σαμαρά Μπιάνκα διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου

61

γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 23.9.21 – lifo

3

Feedback

ΜΑΡΙΆΝΝΑ ΛΕΙΒΑΔΙΤΆΚΗ: «Έγινα σεφ από τις αναμνήσεις μου»

«Οι ΗΠΑ ήταν πάντα ένα διχασμένο έθνος»: O Αντρές Σεράνο μιλά στη LiFO

Η κρητικής καταγωγής head chef στο Morito του Λονδίνου αφηγείται τη ζηλευτή πορεία της με αφορμή το πρώτο της γαστρονομικού περιεχομένου βιβλίο «Aegean», μια ωδή στην αυθεντική ελληνική κουζίνα.

podcasts που αξίζει να ακούσετε

ΤΟΥ M. HULOT

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΠΟΖΩΝΗ Με κάθε του έργο ο εικαστικός Αντρές Σεράνο αποκαλύπτει μια συχνά ενοχλητική, σκληρή πραγματικότητα, πολυσυζητημένη και συχνά αμφιλεγόμενη, την ωμή εικόνα του σύγχρονου κόσμου μέσα από καθηλωτικές όψεις. Η θρησκεία, ο θάνατος, το σεξ και η βία είναι κεντρικά θέματα στο έργο του Αμερικανού καλλιτέχνη και η ενότητα έργων του «Torture», που πραγματεύεται την ιστορία των βασανιστηρίων, παρουσιάζεται στην πρώτη ατομική του έκθεση στο πλαίσιο της πλατφόρμας «Greece in USA», στον νέο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, στις Αποθήκες ΟΛΠ στο Λιμάνι του Πειραιά και στο κεντρικό κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου.

Η Μαριάννα Λειβαδιτάκη είναι η head chef στο Morito, στο Hackney Road του Λονδίνου. Η κρητική της καταγωγή και η ενασχόλησή της με την κουζίνα από πολύ μικρή ηλικία την έχουν βοηθήσει να έχει μια πολύ ιδιαίτερη, βιωματική σχέση με το φαγητό. Έχει δουλέψει στο Moro των Sam and Sam Clark, έχει γράψει συνταγές για το Guardian Cook, έχει γίνει εξώφυλλο για το Observer Food Monthly magazine και έχει βοηθήσει να γραφτεί το Morito Cookbook.Το πρώτο της γαστρονομικό βιβλίο με τίτλο Aegean είναι μια ωδή στην αυθεντική ελληνική κουζίνα, με συνταγές και ιστορίες από τα βουνά μέχρι τη θάλασσα, με εικόνες που κάνουν τις μνήμες της μια γιορτή για τις αισθήσεις. Αυτό είναι το στόρι της, όπως μας το αφηγήθηκε πέρσι, μόλις ξεκινούσε η δεύτερη καραντίνα. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Χανιά, στη γειτονιά Χαλέπα, η κόρη ενός Κρητικού που ονομάζεται Λύσανδρος και μιας Σκωτσέζας, της Νάνσυ. Ο μπαμπάς μου ήταν και είναι ακόμη ψαράς και η μητέρα μου δούλευε την ψαράδικη ταβέρνα μας. Πέρασα την παιδική μου ηλικία έξω στα χωράφια ή δίπλα στη θάλασσα, ελεύθερη να περιφέρομαι όσο ήθελα. Κάθε βράδυ ήμουν στην ταβέρνα μας. Ο πατέρας μου πήγαινε για νυχτερινό ψάρεμα και επέστρεφε με τα πιο φρέσκα ψάρια στην πόλη, τα οποία πουλούσαμε στην ταβέρνα. Περνούσαμε όλες τις μέρες μας μέσα στο νερό ή μιλώντας για τη θάλασσα, τον καιρό, τον άνεμο: “Είναι ο αέρας δυνατός;”, “Μπορεί ο μπαμπάς να πάει για ψάρεμα;”, “Έχουμε αρκετά ψάρια για το εστιατόριο;”. Κάναμε ένα σωρό συζητήσεις για τους ανέμους. Ακόμη και σήμερα, όταν έχει αέρα στο Λονδίνο, σκέφτομαι τον μπαμπά μου, που ψαρεύει στην Κρήτη. Έχω πολλές και εκπληκτικές αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία και οι περισσότερες σχετίζονται με το φαγητό. Θυμάμαι να κρέμομαι από ένα μπαλκόνι με μια σκούπα και να προσπαθώ να ρίξω τα αμύγδαλα απ’ την αμυγδαλιά, και τις βόλτες στα χωράφια στους ώμους του νονού μου, πηγαίνοντας στο “σοκολατόδεντρο”, το οποίο στην ουσία είναι η χαρουπιά, και να μασάμε τα χαρούπια, επιστρέφοντας στο σπίτι. Πάνω απ’ όλα, όμως, οι καλύτερες αναμνήσεις μου είναι να τρώμε αχινούς κατευθείαν από τα κελύφη τους –μόλις είχαν βγει από τη θάλασσα–, με μισό λεμόνι ανάμεσα στα γόνατά μου και ένα κομμάτι φρεσκοψημένο ψωμί. Είναι ακόμα το αγαπημένο μου φαγητό.

ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Ξέρω ανθρώπους που ξεκινούν τη μέρα τους με μια διαγώνια ματιά στα social media, στο Twitter ειδικώς. Τι τρεντάρει; Σε ποιον αλλάζουμε τα φώτα σήμερα; Ας γράψουμε κάτι σχετικό κι εμείς. Αν μάλιστα συμφωνούμε και μ’ αυτό που τρεντάρει, ακόμη καλύτερα. Μένουμε μέσα στον παλμό και προωθούμε και μια ατζέντα που λίγο ελέγχει την πολιτική ορθότητα στην οικουμένη. Δεν είναι κακό αυτό. Δείχνει την επιφυλακή μας σε σχέση με προηγούμενες γενιές που ή κοιμούνταν όρθιες ή δούλευαν εκ του πονηρού.

4 lifo – 23.9.21

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

Ο Π Τ ΙΚ Η ΓΩ ΝΙ Α

Τα μεσημέρια, όταν επέστρεφα από το σχολείο, πάντα σταματούσα στον φούρνο να αγοράσω μια φραντζόλα ψωμί. Μέχρι να φτάσω σπίτι είχα φάει και τις δύο άκρες της, έτσι με κατσάδιαζαν. Το απόγευμα άρπαζα το γαλάζιο μου σημειωματάριο και επισκεπτόμουν τις γιαγιάδες της γειτονιάς για συνταγές. Καθόμουν στο τραπέζι της κουζίνας τους και τις έγραφα προσεκτικά. Θυμάμαι πολλές φορές τη μαμά μου να επιστρέφει από την αγορά και να με βρίσκει στην κουζίνα περιτριγυρισμένη από υλικά, προσπαθώντας να φτιάξω κάτι υπερβολικά περίπλοκο για τις ικανότητες και την ηλικία μου».

pageviews

ΕΙΚ Α Σ Τ ΙΚ Α

Η Μουτίδου, το ελληνικό cancel culture και το πηγάδι με τους ακυρωμένους διάσημους

5

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

1 Αναγνώσεις από «Το σπίτι της μνήμης»: Γιώργος Σεφέρης, Θεόφιλος ΔΙΑΒΑΖΕΙ Ο ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΑΛΕΚΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ

2 Η ιστορία της 24χρονης Κυριακής που έζησε σε ψυχιατρική κλινική ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΟΚΟΡΗ

3 Πώς να φροντίσεις σωστά μια πιλέα «ΦΥΤΟΛΟΓΙΟ» ΑΠΟ ΤΟΥΣ M. HULOT & ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ

NIGHT OUT 50 χρόνια η Αθήνα τα πίνει στο Galaxy Στον στρόβιλο των αλλαγών, το μικρό, κλασικό μπαρ της Σταδίου παραμένει απαράλλαχτο σαν εκκλησία. Σίγουρο. Κοσμοπολίτικο. Υποβλητικό. Κομψότατο. Φέτος κλείνει μισό αιώνα που προσφέρει αλκοολική θαλπωρή στη hip ιντελιγκέντσια της πόλης. Να τα εκατοστίσει!

ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΠΑΡΑΣΙΔΗ Μαζί με τον αδελφό του Τζίμη, ο Γιάννης Αλαμπάνος –ή κύριος Γιάννης για τους περισσότερους ή «ο Γιάννης ο Galaxy», όπως έχει πάρει το αυτί του να τον αποκαλούν– έστησε την πρώτη δική του μπάρα, που έμελλε να γίνει ιστορική για την Αθήνα, το 1972, στον αριθμό 5 της Σταδίου. Τότε ήταν είκοσι πέντε χρονών, το ό,τι απέκτησε τόσο νέος ένα τόσο σοβαρό ποτάδικο το έχουν ζηλέψει πολλοί και πολύ. «Είχαμε τελειώσει και οι δύο μια τουριστική σχολή, έτσι κι αλλιώς σκοπός μας ήταν να κάνουμε μια δουλειά δική μας, σιγά σιγά οι συνθήκες ωρίμασαν και ανοίξαμε το πρώτο Galaxy». Το 1991 αναγκάστηκαν να το μετακομίσουν, μετακινήθηκαν πέντε νούμερα στον ίδιο δρόμο, στη στοά λοξά και απέναντι από την Παλιά Βουλή, στο μπαρ που δείχνει ο Κολοκοτρώνης, όπως λέει ένα local αστείο εν είδει αστικού μύθου, που δεν γνωρίζουμε ποιος τον πρωτοξεκίνησε. Το πρώτο τους μαγαζί ήταν εμφανώς πιο ευρύχωρο, «δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα πάντα όπως τα θέλουμε, βρήκαμε αυτόν τον χώρο εδώ και τον αξιοποιήσαμε όσο μπορούσαμε, δεν μας πείραξε που ήταν τόσο μικρός, ήταν και λιγότερα τα έξοδα, τα μετράς όλα όταν έχεις μαγαζί».

4 Η σκληρή αλήθεια για τον Γιάννη Γκιωνάκη «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΤΟΥ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

5 Outdoor gay sex με τον Κωνσταντίνο «SEX DIARIES UNCENSORED» ΤΟΥ ΑΛΕΞ ΜΑΝΟΥ

23.9.21 – lifo

5

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

2021-2022 το νεο προγραμμα της στεγης

iLoveAthens

«Ξεκινάμε ξανά. Μαζί»

6 lifo – 23.9.21

Με τον στίχο της Μάτσης Χατζηλαζάρου «θα ’θελα μα πόσο θα ’θελα ναι θα ’θελα αμέσως τώρα τώρα θέλω» το Ίδρυμα Ωνάση επανεκκινεί τον πολιτισμό με το πιο ενδιαφέρον και πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα των τελευταίων ετών. Θέατρο, χορός, περφόρμανς, συναυλίες, εικαστικά, συζητήσεις και ένα ευρύτατο φάσμα θεματικών και προβληματισμών συνθέτουν το μωσαϊκό όσων θα παρουσιάσει από τα τέλη Σεπτεμβρίου μέχρι τον Ιούνιο του ’22. Τα ονόματα που συναντάμε στο φετινό ρόστερ εντυπωσιάζουν: Γκας βαν Σαντ, Στιβ Μακουίν, Ίβο βαν Χόβε και Ιζαμπέλ Ιπέρ, Ρομέν Γαβράς, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Νίκος Καραθάνος, Λένα Κιτσοπούλου, είναι μόνο μερικοί από τους καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουν δουλειές τους στους χώρους της Στέγης, που υποδέχεται ξανά, μετά από μήνες, το κοινό με φυσική παρουσία. Παράλληλα, οι προσεχείς δράσεις του Onassis Culture περιλαμβάνουν καθιερωμένα ετήσια ραντεβού (Borderline, Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων, I’m Positive, Tectonics κ.ά.), ενώ επεκτείνονται, όπως πάντα, και εκτός των τειχών της Στέγης, με τη συνεργασία με την Athens Biennale, την ενεργοποίηση της Στοάς Ματάλα στην Πατησίων, τη χρήση ενός βιομηχανικού χώρου στου Ρέντη και, βέβαια, τη διαρκή ανανέωση του ψηφιακού καναλιού του Ιδρύματος Ωνάση με νέο content. www.onassis.org

23.9.21 – lifo

7

δημητρησ παπαϊωαννου, transverse orientation 2021. φωτο: ©julian mommert

23 - 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

T. 698

βασι λ ι κ η σι ου τ η — βασι λη ς βα μ βα κ α ς — δ ε σ π ο ι να τ ρ ι β ολη — b i b i an στ εργ ι ου — θυμ ι οσ τ ζ α λλα σ — ε υτ υχη ς βα ρδουλα κ η ς — δημ ητ ρησ π ολ ι τακησ

• «Ψεκασμένοι», επιφυλακτικοί και άτρωτοι • Μade in Greece: Γεννώντας στην Ελλάδα σήμερα • Γιατί αργεί το οικολογικό «I can't breath»; • Ο Άρης Βελουχιώτης και η τρίτη δόση • Ποιος (και πώς) μπορεί να κερδίσει τη μεσαία τάξη; • Στου Όθωνα τα χρόνια

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Ο απόηχος της ομιλίας του Τσίπρα στη ΔΕΘ, ενώ τα προβλήματα της κυβέρνησης παραμένουν Όλα όσα ζήσαμε στην πολιτική την περασμένη εβδομάδα. απ ό τh βασιλ ικη σιουτ η

8 lifo – 23.9.21

Η περασμένη εβδομάδα πολιτικά ήταν του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο επειδή ήταν η σειρά του Αλέξη Τσίπρα να εκφωνήσει την ετήσια ομιλία του στη ΔΕΘ, όπου κάθε αρχηγός υποτίθεται ότι ξεδιπλώνει το σχέδιο και το πρόγραμμά του για τη χρονιά, αλλά και για όλα όσα επακολούθησαν μετά από μια ήπια κριτική που διατύπωσε ένας ευρωβουλευτής του. Ο θόρυβος γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ σκέπασε σε έναν βαθμό, όσον αφορά τη δημόσια συζήτηση, τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση με τη διαχείριση της πανδημίας αλλά και τα ελληνοτουρκικά. Η ΔΕΘ, που εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι παρά ένα κρατικό πανηγύρι, έχει εξελιχθεί πλέον σε έκθεση της επικοινωνιακής πολιτικής των κομμάτων. Κάθε πολιτικός αρχηγός, αφού πρώτα έχει ακούσει τους επικοινωνιολόγους του και έχει συσκεφθεί με τους συμβούλους και τους συνεργάτες του επί εβδομάδες, παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη κάθε Σεπτέμβριο με το προφίλ που θέλει να φιλοτεχνήσει το επόμενο διάστημα, ανάλογα με τους στόχους που έχει ο καθένας. Αυτό έγινε και φέτος. Μετά την επικοινωνιακή «επανεκκίνηση» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, στο ίδιο μοτίβο, μίλησε στη ΔΕΘ για μια «νέα αρχή» του κόμματός του, με το ΚΙΝ.ΑΛ. να τον καταγγέλλει ότι του έκλεψε το σύνθημα. Ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι άλλαξε και

23.9.21 – lifo

9

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

προσπάθησε να πείσει ότι ωρίμασε, ζητώντας μια δεύτερη ευκαιρία, για να σηκώσει, όπως ανέφερε στην όχι και πολύ πρωτότυπη κατακλείδα της ομιλίας του «τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα». Η απογοήτευση των ψηφοφόρων του όμως, που τον εγκατέλειψαν σταδιακά μετά το 2015, δημιουργήθηκε επειδή θεώρησαν ότι τους εξαπάτησε πολιτικά και όχι επειδή τον θεωρούσαν ανώριμο. Αυτή ήταν η κατηγορία που του απηύθυναν οι πολιτικοί του αντίπαλοι και όχι οι ψηφοφόροι που του γύρισαν την πλάτη και τους οποίους τώρα καλεί να επιστρέψουν. Εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει μια πρώτη αστοχία σχετικά με το κεντρικό μήνυμα και αυτούς στους οποίους το απηύθυνε. Εκτός αν αυτό το μήνυμα ήθελε να το στείλει σε άλλον παραλήπτη και όχι στους ψηφοφόρους. Το άλλο που ήταν εύκολο να διαπιστώσει κανείς από την ομιλία του στη ΔΕΘ ήταν ότι το κοινό στο οποίο στόχευε ήταν το παλαιοπασοκικό, εξού και το πράσινο φόντο και τα πασοκικά κλισέ. Πρόταση ή σχέδιο για αλλαγή μοντέλου δεν διατύπωσε ούτε ως υπόνοια και φυσικά τίποτα που να δικαιολογεί τον τίτλο της «Ριζοσπαστικής Αριστεράς». Απέναντι στα σαφή πολιτικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά της κυβέρνησης Μητσοτάκη αντέταξε τον ισχυρισμό του ότι αυτός θα είναι καλύτερος πρωθυπουργός και θα δώσει περισσότερα στη μεσαία τάξη και στα φτωχότερα στρώματα, π.χ. θα αυξήσει τους μισθούς και θα χαρίσει ιδιωτικά χρέη. Σε κάποιους θύμισε παραλλαγή του «προγράμματος της Θεσσαλονίκης», το οποίο διαβεβαίωνε το 2014 ότι ήταν εφικτό, αλλά δεν εφάρμοσε ποτέ, και μετά μίλησε για αυταπάτες.

ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΚΟΥΛΟΓΛΟΥ ΚΑΙ Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου, σε σχόλιό του, επισήμανε το αυτονόητο, ότι «με το προηγούμενο του προγράμματος της Θεσσαλονίκης το 2014, τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν το Σάββατο θα έπρεπε απαραίτητα να συνοδεύονται από εμπεριστατωμένη οικονομική τεκμηρίωση». Αλλά αυτό, μαζί με την αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας της επικοινωνιακής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, θεωρήθηκε έγκλημα καθοσιώσεως, με αποτέλεσμα να δεχτεί διαδικτυακό λιντσάρισμα από τον στρατό των κομματικών τρολ, καθώς και την καταδίκη του από τα κομματικά εξαπτέρυγα. Αυτήν τη φορά το μήνυμα προς το εσωκομματικό κοινό ήταν σαφές: κανείς δεν επιτρέπεται να αμφισβητεί τις επιλογές του αρχηγού. Ο Στέλιος Κούλογλου δεν τόλμησε, φυσικά, να αμφισβητήσει τον ίδιο τον αρχηγό, ούτε την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, απλώς διατύπωσε μια πολύ ήπια κριτική για το γεγονός ότι τα οικονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν έπρεπε να είναι πιο εμπεριστατωμένα και τεκμηριωμένα, ώστε να πείσουν τους πολίτες ότι δεν είναι επανάληψη του «προγράμματος της Θεσσαλονίκης», αλλά πλέον ούτε αυτό είναι ανεκτό στο κόμμα που κάποτε είχε ως σημαία του την ελεύθερη έκφραση διαφορετικών απόψεων στο εσωτερικό του. Φαίνεται πως αυτό αποτελεί μακρινό παρελθόν και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ίσως το μόνο ευρωπαϊκό κόμμα που εμποδίζει, και στην ουσία απαγορεύει στην πράξη, την κριτική στην ηγεσία. Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, μετά τις πρώτες επιθέσεις που δέχτηκε, έκανε για λίγες ώρες αντίσταση, λέγοντας ότι δεν τον νοιάζει τι λέει ο Πολάκης, αυτός θα λέει ελεύθερα τη γνώμη του. Μετά διαπίστωσε ότι πίσω από την κομματική οργή που εκδηλώθηκε εναντίον του δεν ήταν μόνο ο Πολάκης αλλά και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, καθώς βγήκαν ανοιχτά και τον κατηγόρησαν εκπρόσωποι του κεντρικού μηχανισμού και της προσωπικής κομματικής τους παρέας,

10 lifo – 23.9.21

Μετά την επικοινωνιακή «επανεκκίνηση» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, στο ίδιο μοτίβο, μίλησε στη ΔΕΘ για μια «νέα αρχή» του κόμματός του, με το ΚΙΝ.ΑΛ. να τον καταγγέλλει ότι του έκλεψε το σύνθημα.

δηλαδή άτομα που δεν θα το έκαναν χωρίς την έγκρισή του. Μόνο ο Τσακαλώτος προσπάθησε να του συμπαρασταθεί, δηλώνοντας: «Δεν είμαστε σταλινικό κόμμα, δεν υπακούμε στα πάντα, εκφραζόμαστε ελεύθερα και ο καθένας έχει το ύφος του, είτε διαφωνείς είτε συμφωνείς. Με συντροφικό τρόπο μπορούμε να λύσουμε τις διαφωνίες μας». Λίγες ώρες μετά τον προσγείωσε και αυτόν η πραγματικότητα, αφού ο Αλέξης Τσίπρας υποχρέωσε τον Στέλιο Κούλογλου να «υπακούσει» τελικά και να τα μαζέψει με δήλωση «μετανοίας», αυτήν τη φορά στο κομματικό έντυπο της «Αυγής»: «Για να σταματήσει η προσπάθεια δημιουργίας ψευδών εντυπώσεων με αφορμή μια ενδεχομένως άστοχη διατύπωσή μου, ξεκαθαρίζω ότι σήμερα, περισσότερο από ποτέ, αποτελεί αναγκαιότητα να προκύψει από τη λαϊκή ετυμηγορία μια προοδευτική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, που θα αναλάβει το δύσκολο έργο της αποκατάστασης της κοινωνικής συνοχής που έχει διαρρήξει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Είναι προφανές ότι σε αυτήν τη κατεύθυνση θα συμβάλω με όλες μου τις δυνάμεις στον συλλογικό στόχο για νίκη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν αυτές διεξαχθούν».

ΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ Η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση δίνουν μεγάλη σημασία στη δημόσια εικόνα τους και στην επικοινωνία, αλλά μερικά από τα μεγάλα προβλήματα είναι εδώ και παραμένουν, χωρίς αποτελεσματική αντιμετώπιση. Οι σαράντα θάνατοι ημερησίως στη μετά τον εμβολιασμό περίοδο και ενώ ο καιρός είναι ακόμα καλοκαιρινός είναι μια τεράστια απώλεια, την οποία μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας φαίνεται να έχει αποδεχτεί. Άλλωστε πολλοί δεν θέλουν ούτε να ξανακούσουν για καραντίνα και lockdown, ενώ σημαντικός αριθμός πολιτών συνεχίζει να μην πείθεται για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού. Και στα πιο απλά μέτρα όμως, για το πώς θα λειτουργήσουν εμπορικές επιχειρήσεις, ιατρεία, πανεπιστήμια κ.ά. το επόμενο διάστημα, εξακολουθεί να υπάρχει σύγχυση και να γίνονται ατυχείς χειρισμοί, ενώ κάποιοι επιστήμονες, με τον δημόσιο λόγο τους, εξακολουθούν να ενισχύουν το κλίμα της αναξιοπιστίας που προκαλεί αμφισβήτηση. Η κατάσταση, παρά τη φαινομενική ηρεμία, είναι πάρα πολύ δύσκολη και στα ελληνοτουρκικά. Το τουρκικό ναυτικό τις προηγούμενες μέρες εμπόδιζε συστηματικά το γαλλικό ερευνητικό πλοίο «Nautical Geo» να προχωρήσει σε έρευνες που έχει αναλάβει για λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου στο πλαίσιο της χαρτογράφησης για την πορεία του αγωγού East Med. Κάθε φορά που το γαλλικό πλοίο βρισκόταν πέραν των ελληνικών χωρικών υδάτων των 6 ν.μ. εμποδιζόταν από τουρκικά πολεμικά πλοία. Είναι ξεκάθαρο, και το διαπιστώνουν και στο ελληνικό ΥΠ.ΕΞ., ότι η Τουρκία με τις κινήσεις αυτές εφαρμόζει στην πράξη το τουρκολιβυκό μνημόνιο με το οποίο οριοθέτησε αυθαίρετα την υφαλοκρηπίδα της στην Ανατολική Μεσόγειο πάνω στην ελληνική και την τουρκική. Εξίσου ξεκάθαρο είναι ότι η κυβερνητική αισιοδοξία πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν θα παρήγαγε αποτελέσματα αποδεικνύεται αβάσιμη και η κυβέρνηση τώρα πρέπει να κάνει κάτι γι’ αυτό, αν και για την ώρα προσπαθεί να το βάλει απλώς κάτω από το χαλί. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μετέφερε, βέβαια, το τελευταίο αυτό περιστατικό στους Ευρωπαίους ομολόγους του, μιλώντας για τουρκική συμπεριφορά που «έχει ξεφύγει από κάθε πλαίσιο της λογικής», αλλά αυτά και οι Ευρωπαίοι τα έχουν ξανακούσει και δεν αποθαρρύνουν την Τουρκία.

23.9.21 – lifo

11

FOOTNOTES

KOINOI TOΠOI

Μade in Greece: Γεννώντας στην Ελλάδα σήμερα

«Ψεκασμένοι», επιφυλακτικοί και άτρωτοι

Τ α πο τον βασ ί λη βα μβακα

Οι «επιφυλακτικοί» και οι «άτρωτοι» είναι οι κοινωνικές ομάδες των ανεμβολίαστων που δεν έχουν κλειστά τα αυτιά τους και πρέπει να βρεθεί τρόπος να απευθυνθεί καλύτερα σε αυτούς τόσο ο πολιτικός όσο και ο επιστημονικός κόσμος, με κίνητρα υλικά και ψυχολογικά.

O Βασίλης Βαμβακάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ.

12 lifo – 23.9.21

Κατανοώντας τη νέα κοινωνική «οντότητα».

ο φως της δημοσιότητας βλέπουν δημοσκοπήσεις και έρευνες που επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το προφίλ όσων δεν έχουν εμβολιαστεί. Ηλικιακά, ιδεολογικά και άλλα χαρακτηριστικά μπαίνουν στο μικροσκόπιο, τόσο το επιστημονικό όσο και της ευρύτερης δημόσιας συζήτησης, για να κατανοήσουμε αυτήν τη νέα κοινωνική «οντότητα». Είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία των πανδημιών που το κοινωνικό σώμα δεν διαχωρίζεται μεταξύ υγιών και ασθενών –διαχωρισμός που έχει προκαλέσει σφοδρά παραδείγματα στιγματισμού και αποκλεισμού των δεύτερων κυρίως με βάση τις φρικιαστικές συνέπειες των ασθενειών– αλλά μεταξύ εμβολιασμένων και μη, δηλαδή δύο πληθυσμιακών ομάδων που δεν έχουν ορατές διαφορές. Όλο και περισσότερο συνειδητοποιούμε, μετά το τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα της γρήγορης ανακάλυψης του εμβολίου και της μαζικής προμήθειάς του τουλάχιστον στις προηγμένες χώρες, ότι η πανδημία του κορωνοϊού γίνεται μια «πανδημία των ανεμβολίαστων». Είναι, όμως, τελικά αυτοί μια διακριτή κοινωνική ομάδα με ομοιόμορφα κοινωνικά χαρακτηριστικά; Το μεγαλύτερο επικοινωνιακό και πολιτικό σφάλμα που μπορεί να γίνει αυτήν τη στιγμή όσον αφορά την προσπάθεια ακόμα μεγαλύτερης εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού είναι να αποδώσουμε μία και μοναδική ταυτότητα σε αυτούς που αρνούνται τον εμβολιασμό. Να θεωρήσουμε ότι οι λόγοι που το κάνουν είναι απολύτως ίδιοι. Η ρετσινιά του «ψεκασμένου» που συχνά-πυκνά απευθύνεται στον δημόσιο λόγο δεν αφορά όλους όσοι αποφεύγουν τον εμβολιασμό. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο να ομαδοποιήσουμε και να χαρίσουμε στους φανατικούς αντιεμβολιαστές όλους τους υπόλοιπους που δεν πηγαίνουν στα εμβολιαστικά κέντρα. Τόσο με βάση τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις όσο και μέσα από την καθημερινή εμπειρία μας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ανεμβολίαστοι χωρίζονται σχηματικά σε τρεις υποκατηγορίες (προφανώς δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι έχουν νοσήσει ήδη από τον ιό): Οι αντισυστημικοί. Είναι η πιο συμπαγής και φανερή ομάδα των ανεμβολίαστων (περίπου το 1/3), η οποία ταυτίζει τον εμβολιασμό με το «σύστημα» είτε ως έκφραση του πολιτικού, επιστημονικού, δημοσιογραφικού κατεστημένου που θέλει να παραπλανήσει τον «απλό» κόσμο, είτε εξαιτίας της πραγματικής απόστασης που (νιώθουν ότι) τους χωρίζει από τις κοινωνικές ελίτ. Ανάμεσά τους σημαντικό ποσοστό είναι αυτοί που αρνούνται την ύπαρξη της πανδημίας συνολικά μέσα στον γενικότερο συνωμοσιολογικό τρόπο που κατανοούν την πραγματικότητα (το ιδεολογικό φάσμα της άκρας δεξιάς και αριστεράς συναντιέται εδώ, αλλά αυτό είναι δευτερεύον). Ένα κοινό χαρακτηριστικό τους επίσης είναι ο ιδιαίτερα επιθετικός, συχνά μισαλλόδοξος λόγος και η επίδειξη της αφοβίας τους λόγω της υποτιθέμενης γνώσης της «αλήθειας» που οι υπόλοιποι, ως θύματα ή εκφραστές του κατεστημένου, αγνοούμε. Οι επιφυλακτικοί. Είναι όλοι εκείνοι που φοβούνται τις παρενέργειες του εμβολίου, το οποίο θεωρούν όχι καλά δοκιμασμένο. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ανεμβολίαστων σε αυτή την κατηγορία. Εάν σε αυτούς προσθέσουμε όσους δηλώνουν ότι θα κάνουν το εμβόλιο αργότερα, φτάνουμε πάνω από τον μισό πληθυσμό των μη εμβολιασμένων που απλώς περιμένουν να δουν τι θα γίνει, οι περισσότεροι από αυτούς ελπίζοντας ότι δεν θα χρειαστεί να κάνουν το εμβόλιο επειδή το όριο της ανοσίας θα πιαστεί με όλους τους άλλους που τρέχουν να εμβολιαστούν. Η πονηριά και όχι μόνο η δειλία ή η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ιατρική είναι το χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας. Συγκροτούν όμως μια μεγάλη κατηγορία που δεν «φωνασκεί» στα social media, μένει σχεδόν κρυφή, επικαλούμενη τα προσωπικά δεδομένα, φέροντας σε ορισμένες περιπτώσεις και ένα αίσθημα ντροπής. Σε αυτή την κατηγορία, άλλωστε, μπορούμε να συμπεριλάβουμε και όσους επικαλούνται τους προσωπικούς γιατρούς τους και τις συμβουλές τους ως βασική εξήγηση της αναμονής που δείχνουν απέναντι στον εμβολιασμό. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν ο προσωπικός γιατρός δώσει τη συγκατάθεσή του ή άρει τις επιφυλάξεις που συχνά διατυπώνει σιωπηρά, τότε προβαίνουν στον εμβολιασμό, έστω και απρόθυμα. Οι άτρωτοι. Είναι κυρίως οι νέες ηλικίες αλλά και όσοι αισθάνονται «αιώνιοι έφηβοι» που θεωρούν ότι για διάφορους λόγους η πανδημία δεν πρόκειται να τους πλήξει θανάσιμα. Βέβαια, δεν είναι όλοι οι νέοι αρνητές του εμβολίου. Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό το στοιχείο ότι ποσοστό άνω του 70% των φοιτητών έχει εμβολιαστεί ήδη, όταν η ηλικιακή τους κατηγορία (18-25) βρίσκεται κάτω του 50%! Η μόρφωση αλλά και η κλίμακα κοινωνικών επαφών/εμπειριών φαίνεται να είναι καθοριστικός παράγοντας στο αίσθημα ασφάλειας που θέλουν να νιώσουν οι νέοι που εμβολιάζονται. Η πρώτη κοινωνική ομάδα, οι «αντισυστημικοί», δεν πρόκειται να εμβολιαστεί και θα κάνει κάθε προσπάθεια να υπονομεύσει το όλο εμβολιαστικό εγχείρημα (με εξαίρεση τον κ. Πολάκη, που άθελά του αναγκάστηκε σε θεαματική δήλωση μετανοίας). Οποιοδήποτε μέτρο υποχρεωτικότητας ή οποιαδήποτε επικοινωνιακή καμπάνια δεν έχει πολύ νόημα να απευθυνθεί σε αυτούς τώρα πια. Οι «επιφυλακτικοί» και οι «άτρωτοι» είναι οι κοινωνικές ομάδες των ανεμβολίαστων που δεν έχουν κλειστά τα αυτιά τους και πρέπει να βρεθεί τρόπος να απευθυνθεί καλύτερα σε αυτούς τόσο ο πολιτικός όσο και ο επιστημονικός κόσμος, με κίνητρα υλικά και ψυχολογικά. Ακόμη και τα social media μπορούν να παίξουν εδώ έναν πράγματι εποικοδομητικό ρόλο έμμεσης επιτήρησης. Η πρόσφατη μεταστροφή του Στέφανου Τσιτσιπά, του μεγάλου αθλητή μας στο τένις, που θεωρούσε τον εαυτό του άτρωτο από την πανδημία αλλά και περίκλειστο σε μια ατομιστική σύλληψη της κατάστασης («αφού δεν θα αρρωστήσω εγώ, γιατί να εμβολιαστώ;») είναι ένα πολύ σημαντικό παράδειγμα ότι η κοινωνική πίεση που μπορεί να ασκηθεί από τους εμβολιασμένους στους ανεμβολίαστους που είναι σε θέση να ακούσουν μπορεί να πιάσει τόπο. Χωρίς εχθροπάθεια αλλά και χωρίς να γίνονται όλα αποδεκτά, χωρίς να χρειάζεται να προσχωρήσει κανείς εξ ολοκλήρου στο αντίθετο επιχείρημα (ο Τσιτσιπάς δεν ανασκεύασε όσα είπε), μόνο να εντάξει τον εμβολιασμό στη δική του λογική (την επιστροφή στην κανονικότητα της διασκέδασης προέταξε ως λόγο).

Έχει γίνει η εγκυμοσύνη ιατρική πράξη;

απ ό τ η δεσπ ο ι να τ ρι β ολ η

Η Ελλάδα παραμένει μία από τις χώρες με την υψηλότερη περιγεννητική φροντίδα διεθνώς. Πριν μείνω έγκυος κατανοούσα, σε θεωρητικό επίπεδο, πως η εγκυμοσύνη είναι και πολιτικό θέμα – η μάχη των αμβλώσεων συνεχίζεται στον δυτικό κόσμο.

Λ

ίγο πριν γεννήσω, άκουσα τη συνέντευξη μιας μαίας που εκθείαζε τη γέννα στο σπίτι. «Δεν πονάνε οι γυναίκες στο σπίτι όπως στο μαιευτήριο, γιατί είναι πιο χαλαρές, έτοιμες. Εξάλλου, αυτό είναι φτιαγμένο το γυναικείο σώμα να κάνει, να γεννάει», έλεγε με καθησυχαστική φωνή. Λίγο αργότερα παρατήρησα μια καινούργια αφίσα στα Εξάρχεια – έδειχνε το σώμα μιας εγκύου με το σύνθημα «Κάτω τα χέρια σας από τα κορμιά μας. ΟΧΙ στη μαιευτική βία». Η εγκυμοσύνη μου, όπως και πολλών άλλων Ελληνίδων, θύμιζε ιατρική πράξη. Έμεινα έγκυος στα τριάντα εννιά και λίγο αργότερα ανακάλυψα ότι είχα διαβήτη κύησης. Το πρώτο πράγμα που μου έδωσε ο γιατρός μου, μόλις βεβαιωθήκαμε πως ήμουν έγκυος, ήταν ένα πλαστικοποιημένο έγχρωμο χρονοδιάγραμμα που έλεγε ακριβώς ποια εξέταση πρέπει να κάνω σε ποια εβδομάδα κύησης. Η κοιλιά μου και τα πόδια μου ήταν γεμάτα μελανιές από ενέσεις – αντιθρομβωτικές και ινσουλίνης. Έκανα συνέχεια εξετάσεις αίματος και ούρων με ευφάνταστες ονομασίες που θύμιζαν ιαπωνικά συγκροτήματα (τρανσαμινάση / φωσφατάση / αλβουμίνη). Γέννησα με καισαρική, όπως το 57% των Ελληνίδων, ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο. Έμεινα τρεις μέρες στο νοσοκομείο – το σώμα μου χρειάστηκε μήνες για να επανέλθει από την «εγχείρηση», όπως την αποκαλούσαν στο μαιευτήριο. Όταν γκρίνιαζα στις φίλες μου που έμεναν στην Αγγλία, με έβριζαν. Εκεί, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το μοντέλο είναι η ελάχιστη δυνατή παρέμβαση. Σε βλέπει συνήθως η μαία, κάνεις τρία υπερηχογραφήματα σε όλη την εγκυμοσύνη και σε ξεγεννά (περίπου) όποιος έχει βάρδια. Μια φίλη μου πήγε με πόνους γέννας στο νοσοκομείο, την έδιωξαν επιμένοντας ότι είναι ιδέα της και, στο τέλος γέννησε (σχεδόν) στο αυτοκίνητο. Δεν της επέτρεψαν καν να δει γιατρό. Η εγκυμοσύνη με έκανε να νιώσω ευγνώμων για το δημόσιο σύστημα υγείας στην Ελλάδα – στα δωρεάν μαθήματα προετοιμασίας για την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τη λοχεία στο «Έλενα» μάθαμε περισσότερα πράγματα απ’ όσα έμαθα και στους εννιά μήνες της εγκυμοσύνης μου. Όταν στους επτά μήνες άρχισα να έχω συσπάσεις και νόμιζα ότι γεννάω, πήγα τρέχοντας στο «Αλεξάνδρα» – μέσα σε είκοσι λεπτά με είχαν βάλει σε καρδιοτοκογράφο και μου είχαν κάνει υπερηχογράφημα. Η Ελλάδα παραμένει μία από τις χώρες με την υψηλότερη περιγεννητική φροντίδα διεθνώς. Πριν μείνω έγκυος κατανοούσα, σε θεωρητικό επίπεδο, πως η εγκυμοσύνη είναι και πολιτικό θέμα – η μάχη των αμβλώσεων συνεχίζεται στον δυτικό κόσμο. Αυτό που δεν είχα καταλάβει είναι το πόσο έντονη είναι η δυσαρέσκεια για την «ιατρική» εγκυμοσύνη και πόσο μεγάλο είναι το ρεύμα προς μια πιο φυσική, πιο άμεση εμπειρία της μητρότητας. Έχω φίλες που τσακώθηκαν με τον μαιευτήρα τους γιατί ήθελαν να τις ξεγεννήσουν με ραντεβού χωρίς να συντρέχει ιατρικός λόγος, γυναίκες που αρνήθηκαν την επισκληρίδιο, το μαιευτήριο, που θήλασαν για χρόνια, που γέννησαν στο σπίτι. Και φυσικά έχω διαβάσει πια για τη μαιευτική βία ή αυτή την «καινούργια» συζήτηση για το αναφαίρετο δικαίωμα μιας γυναίκας να πράξει αυτό που θέλει στο σώμα της, ακόμα και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννας. Αυτό που με προβληματίζει πάντα σε όλες αυτές τις συζητήσεις είναι η επίκληση στην αθώα μητέρα φύση, η μόνιμη συζήτηση για το τι είναι φυσικό και τι όχι. Εκατό χρόνια πριν οι γυναίκες γεννούσαν «φυσικά» και συχνά πέθαιναν, αυτές ή το μωρό. Ξεχνάμε πόσο μακριά έχουμε φτάσει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Σκέφτομαι και τον εαυτό μου – αν περίμενα από τη φύση, δεν ξέρω αν θα γεννούσα ένα υγιές παιδί. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν θα κερδίζεις ποτέ και με τίποτα. Γέννησες με καισαρική; «Η καισαρική δεν είναι κανονική γέννα, στερήθηκες μια σημαντική εμπειρία / Μα γιατί δεν γέννησες με αιθέρια έλαια και κεριά στην μπανιέρα του σπιτιού σου; / Μήπως σε κορόιδεψε ο γιατρός, που θέλει να τις ξεγεννάει όλες με ραντεβού;». Γέννησες φυσικά; «Καλά, δεν βαρέθηκες/φοβήθηκες να κοιλοπονάς τόσες ώρες;». Σε περίπτωση που θέλεις να τσακωθείς με ανθρώπους που μόλις γνώρισες, υπάρχει πάντα και ο θηλασμός. Δίνεις ξένο γάλα; «Στερείς από το παιδί σου το πολυτιμότερο δώρο που θα μπορούσες να του δώσεις». Θηλάζεις αποκλειστικά; «Καλέ, δώσ’ του μπουκάλι, το παιδί πεινάει, γι’ αυτό κλαίει, δεν του φτάνει το γάλα σου». Θηλάζεις; «Πήγαινε σπίτι σου, κοπέλα μου, που βγήκες με το βυζί έξω στην καφετέρια». Θηλάζεις έναν χρόνο; «Τι περιμένεις, να πάει φαντάρος και να βγάλει μούσια για να το κόψεις;».

23.9.21 – lifo

13

NO FILTER

GUEST EDITOR

Γιατί αργεί το οικολογικό «I can't breath»;

Ο Άρης Βελουχιώτης και η τρίτη δόση Τελικά οι φτωχοί πληρώνουν πιο ακριβά την πανδημία.

Γεροντοκρατία και εύκολη θυσία πρασίνου σε έναν κόσμο που λιγοστεύει.

από τη βιβιαν σ τ εργι ου

Οι πόλεις μας έχουν ντροπιαστικά λίγα δέντρα και ελάχιστους δημόσιους χώρους πρασίνου, αλλά κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να γίνουν ακόμα πιο ζεστές, ξερές και τσιμεντένιες. Κι αυτό μετά από ένα καλοκαίρι στην κόλαση, που φοβόσουν να ανασάνεις.

Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.

14 lifo – 23.9.21

Ο

σοι γεννηθήκαμε μετά το ’90 μάθαμε ότι ελευθερία είναι η καταναλωτική ελευθερία. Να καταναλώνεις πράγματα, τοποθεσίες και ανθρώπους. Μάθαμε ότι το κέντρο του σύμπαντος είμαστε εμείς. Ο εαυτός μας είναι σπουδαίος – απλώς σπουδαίος. Είμαστε όλοι μοναδικοί. Και αναζητούμε μοναδικές εμπειρίες που με κάποιον τρόπο είναι και αυθεντικές και μαζικές. Ταυτόχρονα προσιτές σε όσους έχουν να πληρώσουν αλλά και «exclusive». Και φυσικά σιχαθήκαμε το πολιτικό, που στην Ελλάδα σημαίνει κόμμα, διαφθορά, σαπίλα ή ότι θα χάσεις την ώρα σου (προνόμιο μόνον όσων δεν χρειάζεται να πουλάνε την ώρα τους για να ζήσουν). Όμως κάτι δείχνει να αλλάζει εδώ και κάποια χρόνια. Υπάρχει ένα πολιτικό ξύπνημα γύρω από διάφορα θέματα. Το περιβάλλον είναι ένα απ’ αυτά και δικαίως, αφού μας τελειώνουν ο αέρας, τα ζώα, τα δάση και το οξυγόνο. Εδώ και λίγα χρόνια συναντάς όλο και πιο πολλά άτομα (απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους) που θα πάρουν μεταχειρισμένα ρούχα, θα σου μιλήσουν για την κυκλική οικονομία, τις βιώσιμες πόλεις, τη μετακίνηση με τα πόδια ή το ποδήλατο και την εργασία για την αιολική ενέργεια που είχαν κάνει στο πανεπιστήμιο. Λίγοι θα σου πουν ότι συνδέουν το «εγώ» τους με το αυτοκίνητο και ακόμα πιο λίγοι ότι περιγελούν τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας ή τα δικαιώματα των ζώων. Στα πανεπιστήμια παράγεται ερευνητικό έργο γύρω απ’ τη βιώσιμη ανάπτυξη, την «αποανάπτυξη» και την αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες. Αλλά ήδη πολλοί έχουν καταλάβει ότι η αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες δεν αρκεί. Ναι, βοηθάει να μην καταναλώνουμε κρέας και τζιν που «πίνουν» πολύ νερό για να γίνουν, αλλά χρειάζεται και νέες, πράσινες πολιτικές. Έτσι, πολλοί ασχολούνται ερευνητικά με νέα οικονομικά μοντέλα που λαμβάνουν υπόψη τους την περιβαλλοντική κρίση, γράφουν μελέτες για το ηθικό εμπόριο ή για τους τρόπους συνεργατικής μετακίνησης/κατανάλωσης μέσα στις πόλεις, προκειμένου αυτές να μη γίνουν ζεστά κολαστήρια με θόρυβο, υψηλά ενοίκια, χαμηλούς μισθούς και μοναχικές μονάδες που περιφέρουν την αποξένωσή τους από το ένα ακριβό, «εξευγενισμένο» μπαρ στο άλλο. Η εκλαϊκευμένη συζήτηση για όλα αυτά εκτός πανεπιστημίων, σε podcasts, βιβλία, ιστοσελίδες και απογεύματα συνελεύσεων σε διάφορες κουλ/υποβαθμισμένες γειτονιές του κόσμου είναι οργιαστική, ειδικά η αγγλόφωνη. Η Αθήνα ενδείκνυται για τέτοιες συζητήσεις. Είναι μια πόλη που φλέγεται από τη ζέστη, θορυβώδης, με απαίσια μέσα μαζικής μεταφοράς και ποδηλατόδρομο που ντρέπεσαι να τον παρουσιάσεις ως τέτοιο. Έχει κουλ γειτονιές που «παθαίνουν» εξευγενισμό, ενοίκια που ανεβαίνουν και, φυσικά, ξεπερνούν τους μισθούς, ενώ διαθέτει και τους κλασικούς αντιδραστικούς τύπους που νομίζουν ακόμα ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης ή η πράσινη ενέργεια είναι ντροπή. Η επικράτηση μιας φοβερά γεροντίστικης οπτικής στα πράγματα (απ’ όλες τις πλευρές) είναι σοκαριστική. Δεξιά και αριστερά, όταν μιλούν για το περιβάλλον οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί νομίζεις ότι διαβάζεις καλτ πρόγραμμα πολιτικού κόμματος των ’80s πριν από την ογκωδέστατη έρευνα, πριν από τη διεθνή αφύπνιση, πριν από την κανονικοποίηση του καύσωνα, πριν από την απώλεια του φθινοπώρου και τη συρρίκνωση της άνοιξης, πριν από την τεράστια δουλειά της επιστημονικής κοινότητας στο θέμα, πριν από τη διανοητική επεξεργασία νέων ιδεών και πριν από την έκρηξη νέων τεχνολογιών. Δεν δικαιολογείται αυτή η κλειστότητα του νου, η σκέψη που κολλάει στα παλιά. Τώρα διάβαζα ότι θα κόψουν δέντρα στην Αθήνα για το μετρό. Η είδηση έδωσε σχήμα στις σκόρπιες αγωνίες μου. Στην εκκωφαντική αδιαφορία για το ζήτημα βλέπω ήδη πόσο ριγμένες είναι οι «επόμενες γενιές», αν όχι ήδη ξεγραμμένες και ξενιτεμένες. Οι πόλεις μας έχουν ντροπιαστικά λίγα δέντρα και ελάχιστους δημόσιους χώρους πρασίνου, αλλά κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να γίνουν ακόμα πιο ζεστές, ξερές και τσιμεντένιες. Κι αυτό μετά από ένα καλοκαίρι στην κόλαση, που φοβόσουν να ανασάνεις. Όλοι απολαμβάνουμε την ηπιότερη θερμοκρασία κοντά στα άλση, τις μυρωδιές του δάσους, τη σκιά, την ηρεμία μακριά απ’ τους θορύβους σ’ ένα βουνό ή σ’ ένα πάρκο, τη γαλήνη των οδών χωρίς αυτοκίνητα, το θέαμα ή την παρέα ζώων και πτηνών. Όμως τα δέντρα στην Ελλάδα κόβονται χωρίς πολλά πολλά. Κάθε απόφαση θυσίας πρασίνου είναι εύκολη και δεν κοστίζει σ’ αυτούς που τη λαμβάνουν. Άλλωστε, αν δεν κοπούν, μπορεί και να καούν. Αν ψάχναμε κι άλλες χειροπιαστές αποδείξεις για τη γεροντοκρατία στην Ελλάδα, να μια ωραία: αυτή η αδιαφορία για το εάν θα έχουμε οξυγόνο. Εμείς και όσοι έπονται ζούμε κάτι καινούργιο, αλλά καθόλου απρόσμενο: ο κόσμος λιγοστεύει.

απ ό t o n θυμ ι ο t ζ αλ λ α

Στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής μόλις το 2% του πληθυσμού έχει λάβει την πρώτη δόση και μόνο το 0,2% είναι πλήρως εμβολιασμένο. Οι πλούσιες χώρες διαθέτουν περίπου ένα δισεκατομμύριο δόσεις περίσσευμα, αλλά έχουν παραδώσει μόνο το 15% από τα εμβολια που υποσχέθηκαν σε όσα κράτη δεν έχουν χρήματα να τα πληρώσουν.

Ο Θύμιος Τζάλλας είναι δημοσιογράφος συγγραφέας.

Σ

την αρχή ακούγαμε πως ο κορωνοϊός είναι ο μεγάλος εξισωτής: προσβάλλει χωρίς διάκριση τον Ντόναλντ Τραμπ και τον οδηγό λεωφορείου στις υποβαθμισμένες περιοχές του Λονδίνου. Δεν είναι έτσι: οι φτωχοί πλήρωσαν πιο ακριβά την πανδημία. Στην Ουαλία, για παράδειγμα, το 2020 στις φτωχές περιοχές είχαμε 44,6 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους, ποσοστό διπλάσιο από τους 23,2 θανάτους ανά 100.000 στις πλούσιες περιοχές της χώρας. Στην Ουαλία, τουλάχιστον, κάποια στιγμή έφτασε το εμβόλιο. Αν όμως ζεις στη Νιγηρία, ουσιαστικά δεν έχεις την επιλογή να εμβολιαστείς. Στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής μόλις το 2% του πληθυσμού έχει λάβει την πρώτη δόση και μόνο το 0,2% είναι πλήρως εμβολιασμένο. Οι πλούσιες χώρες διαθέτουν περίπου ένα δισεκατομμύριο δόσεις περίσσευμα, αλλά έχουν παραδώσει μόνο το 15% από τα εμβολια που υποσχέθηκαν σε όσα κράτη δεν έχουν χρήματα να τα πληρώσουν. Η Ελλάδα βρέθηκε μαζί με τους ισχυρούς του κόσμου στην πανδημία. Μπόρεσε δηλαδή να προμηθευτεί τις δόσεις εγκαίρως, χωρίς να ανησυχήσει ποτέ για το κόστος. Για μία χώρα που είχε χρεοκοπήσει πριν από μερικά χρόνια αυτό δεν είναι δεδομένο. Τα δε ποσά είναι θηριώδη. Οι φορολογούμενοι στη Βρετανία θα πληρώσουν 12 δισεκατομμύρια λίρες μόνο για το δικό τους εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Σε παγκόσμιο επίπεδο, μέχρι το τέλος του 2025 θα δαπανηθούν σε εμβόλια περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ. Τι θα σκέφτονταν, άραγε, οι άνθρωποι στο Λάγος της Νιγηρίας (μια πόλη με διπλάσιο αριθμό κατοίκων από την Ελλάδα), που δεν έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο, αν έβλεπαν υγιείς Έλληνες 60άρηδες να τρενάρουν τη δόση ή να μοντάρουν το ραντεβού για να αποφύγουν το AstraZeneca επειδή το θεωρούν β’ κατηγορίας; Ακόμη όμως και σε δυτικές χώρες με σούπερ πετυχημένα προγράμματα εμβολιασμού κάποιοι συνάνθρωποι πληρώνουν την πανδημία πολύ ακριβά. Υπολογίζεται ότι στο αγγλικό ΕΣΥ 300.000 άνθρωποι (πληθυσμός μιας πόλης στο μέγεθος της Πάτρας) έχασαν τα προληπτικά τεστ καρκίνου που έπρεπε να έχουν κάνει εξαιτίας της πίεσης στα νοσοκομεία από τον covid. Πόσο εξοργιστικά εκτός θέματος θα φαινόταν σε έναν ασθενή με ακυρωμένο το ραντεβού της θεραπείας του η συγκέντρωση διαμαρτυρίας των Ελλήνων υγειονομικών έξω από το υπουργείο Υγείας; Δέκα χιλιάδες ανεμβολίαστοι υγειονομικοί όχι μόνο δυσκολεύουν τους ασθενείς τους να βρουν κρεβάτια αλλά διακινδυνεύουν να μην εμφανιστούν καν οι ίδιοι στο πόστο τους για να τους περιθάλψουν (είτε λόγω κυρώσεων είτε γιατί θα ασθενήσουν οι ίδιοι). Και όλο αυτό γιατί 10.000 στην Ελλάδα θεωρούν ότι κακώς εμβολιάστηκαν 5,7 δισεκατομμύρια σε όλη την υφήλιο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να παριστάνουν τους ανίσχυρους ή να θεωρούν ειλικρινά, εξαιτίας άγνοιας ή θολούρας, ότι το σύστημα τους κυνηγάει. Είναι όμως σε καλύτερη θέση από εκείνους που δεν έχουν το εμβόλιο. Όπως προνομιούχοι είναι οι Ελληνίδες και Έλληνες 18-24 ετών που το εμβόλιο τούς περιμένει αλλά το σνομπάρουν. Η αριστερά είναι ο προνομιακός συνομιλητής αυτών των ανθρώπων. Θα έπρεπε να έχει σημάνει ήδη συναγερμός κινητοποίησης στο ΣΥΡΙΖΑ με το εύρημα της δημοσκόπησης που δείχνει ότι οι νέοι, ενώ ψηφίζουν μαζικά το κόμμα, είναι ταυτόχρονα και οι κατεξοχήν αρνητές του εμβολίου στην Ελλάδα. Με την επαναστατική της ρητορική, η ριζοσπαστική αριστερά μπορεί επίσης να συνομιλήσει με καλύτερους όρους από κάθε άλλο κόμμα με τους ξεσηκωμένους υγειονομικούς. Κι όμως, η ηγεσία κάνει τα αντίθετα. Στους μεν νέους ο Τσίπρας παρουσίασε τον εμβολιασμό τους ως δήθεν επιχείρηση ξεστοκαρίσματος του ΑstraZeneca. Ο δε Πολάκης, η πιο χαρακτηριστικη πολιτική φυσιογνωμία στον χώρο της υγείας, ήταν μέχρι χθες ένας από τους ανεμβολίαστους γιατρούς. Εδώ όμως δεν είναι παιχνίδι ναρκισσισμού να κρεμάς το πορτρέτο του Άρη Βελουχιώτη στο υπουργείο για να παριστάνεις τον αντάρτη της δεκαετίας του ’40. Η αριστερά, αντί να τα βάζει με τους Άγγλους για τον ρόλο του Τσόρτσιλ στα Δεκεμβριανά, πρέπει να δώσει μάχες για να πειστεί ο Τζόνσον το 2021 να στείλει δόσεις στους φτωχούς. Γι’ αυτό παλεύουν Ευρωπαίοι αριστεροί, όπως ο πρώην αρχηγός των Βρετανών Εργατικών Γκόρντον Μπράουν, που επιτίθεται διαρκώς στην κυβέρνησή του, στις ΗΠΑ και στους ηγέτες της Ε.Ε. για το ότι κρατάνε τα εμβόλια στις αποθήκες τους. Η ελληνική κυβέρνηση ξεκινάει τη χορήγηση της τρίτης δόσης σε όσους κρίνει ότι την έχουν ανάγκη. Μιλώντας πρόσφατα στο BBC, η Γαούντι Αλουκίτζε, εκπρόσωπος της Συμμαχίας για τον Εμβολιασμό του Αφρικανικού Πληθυσμού, είπε ότι με την τρίτη δόση αφήνουμε πλήρως εκτεθειμένους τους ανθρώπους στην Αφρική, για να προστατέψουμε τους διπλά εμβολιασμένους, που είναι 100% προστατευμένοι από τον θάνατο και 75% από το να νοσήσουν βαριά. Θα συνταχθεί η ελληνική αριστερά με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που προτείνει την αναστολή της τρίτης δόσης για να εμβολιαστούν οι φτωχοί του πλανήτη; Αυτά είναι τα δύσκολα ερωτήματα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα άλλα είναι ευκολάκια, για να χαϊδέψουν ένα κομμάτι του εκλογικού τους ακροατηρίου, με φοβερό τίμημα για όλους τους υπόλοιπους.

23.9.21 – lifo

15

ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

SHORTCUT

Ποιος (και πώς) μπορεί να κερδίσει τη μεσαία τάξη;

Στου Όθωνα τα χρόνια

Τις περασμένες δύο εβδομάδες ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της αντιπολίτευσης εστίασαν στα μεσαία στρώματα.

Έχει μάλλον μουμιοποιηθεί πλέον ο θρίαμβος του Euro 2004, σαν ένα μαυσωλείο που το επισκεπτόμαστε πού και πού, αλλά όλο και πιο σπάνια, ή σαν ιστορία που είναι γραμμένη στην πέτρα και δεν αποδέχεται αναθεωρήσεις.

Σ •

α π ό τον ε υτ ύ χη βα ρδουλά κη

•

•

•

Οι κυβερνητικές εναλλαγές, καθώς και οι διαψεύσεις και οι ματαιώσεις που βιώθηκαν, έχουν διαφοροποιήσει τα ζητούμενα. Η μεσαία τάξη σήμερα δεν αναζητά εκείνον που θα την κατεβάσει στον δρόμο, όπως την περίοδο της κρίσης, αλλά εκείνον με τον οποίο θα ανακτήσει όσα είχε ή/ και θα επιδιώξει ακόμα περισσότερα.

16 lifo – 23.9.21

•

•

•

τις δυτικές κοινωνίες συνιστά πλέον εκλογικό θέσφατο: όποιος κερδίζει τη μεσαία τάξη κερδίζει τις εκλογές. Τι είναι όμως η μεσαία τάξη; Πόση είναι; Πόσο ομοιογενής είναι; Ποια είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της; Ας προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε (αναγκαστικά με μια δόση απλούστευσης) κάποιες κοινά αποδεκτές παραδοχές: Η μεσαία τάξη στο οικονομικό πεδίο ορίζεται με εισοδηματικά κριτήρια. Με βάση τους διεθνείς ορισμούς, ως μεσαία εισοδηματική τάξη θεωρούνται τα νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα μεταξύ του 75% και του 200% του διάμεσου εισοδήματος όλων των νοικοκυριών. Με τους ορισμούς αυτούς, στη μεσαία εισοδηματική τάξη ανήκει χονδρικά το 55%, στην ανώτερη εισοδηματική τάξη το 12% και στη χαμηλή εισοδηματική τάξη το 33%. Το ποσοστό, δε, όσων αυτοποθετούνται στη μεσαία τάξη είναι ακόμα υψηλότερο. Η μεσαία τάξη ωστόσο δεν προσδιορίζεται μόνο οικονομικά. Ο Τζο Μπάιντεν είχε συνοψίσει σε ένα tweet του μια πολύ ακριβή περιγραφή: «Η μεσαία τάξη δεν είναι απλώς ένας αριθμός. Είναι ένα πλέγμα αξιών. Είναι τα ζητήματα που μετράνε για κάθε οικογένεια: η καλή εκπαίδευση, η οικονομική προοπτική, η πρόσβαση στην ποιότητα και σε ένα όχι δυσβάσταχτο σύστημα υγείας». Η μεσαία τάξη δεν είναι ενιαία. Απαρτίζεται από τη μικροαστική τάξη (κυρίως ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενους), από καριερίστες μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και από τους ελεύθερους επαγγελματίες της γνώσης (κυρίως επιστήμονες κ.λπ.). Στη χώρα μας η μεσαία τάξη έχει μεγάλη ρευστότητα και εσωτερική ποικιλία. Αναζητώντας ωστόσο κάποια κοινά στοιχεία, θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζεται από διαγενεακή κοινωνική κινητικότητα. Πολλαπλούς κοινωνικούς και επαγγελματικούς ρόλους. Υψηλή ιδιοκατοίκηση. Επένδυση στην εκπαίδευση. Πολιτικοποίηση εντός του δημοκρατικού συμβολαίου της Μεταπολίτευσης και αποδοχή του πλαισίου εντός του οποίου κινείται η χώρα. Η εσωτερική της συνοχή επίσης δεν είναι δεδομένη, ενώ και η εκλογική της συμπεριφορά δεν είναι συμπαγής. Ενδεικτικό το ότι σε περιόδους κρίσης επιμέρους ομάδες της μεσαίας τάξης αναδεικνύουν μεταξύ τους αντιπαλότητες (π.χ. οι ελεύθεροι επαγγελματίες επικρίνουν τους «κηφήνες» δημόσιους υπαλλήλους και αντίστροφα οι μισθωτοί τους «φοροφυγάδες» ελεύθερους επαγγελματίες). Διαχρονικά οι μεσαίες τάξεις θεωρείται ότι ενισχύουν την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ το 2019, «οι κοινωνίες με ισχυρή μεσαία τάξη βιώνουν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής και πολιτικής εμπιστοσύνης αλλά και καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία και υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή». Η ίδια έκθεση ωστόσο προειδοποιεί ότι τα μέλη της μεσαίας τάξης βλέπουν στις μέρες μας τις ανισότητες να διευρύνονται και τη διατήρηση των δικών τους κεκτημένων να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Αυτή η τελευταία διαπίστωση εξηγεί και πολλά από τα πολιτικά φαινόμενα που ζήσαμε συνολικά στην Ευρώπη και ακόμα εντονότερα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Τη μερική ριζοσπαστικοποίηση της μεσαίας τάξης, η οποία στράφηκε σε κόμματα της δεξιάς ή της αριστεράς, με έντονα αντισυστημικό χαρακτήρα. Μια τάση που έχει πλέον υποχωρήσει (αν και λιγότερο στις νέες ηλικίες), αλλά κατέδειξε ότι η συμπεριφορά της μεσαίας τάξης δεν είναι δεδομένη.

Τούτων δοθέντων, πάμε στα καθ’ ημάς. Αν και λόγω της ετερογένειάς της θα ήταν προτιμότερο να μιλάμε για μεσαία στρώματα, παρά για μεσαία τάξη, είναι σαφές ότι ο όρος περικλείει την απεύθυνση σε ένα ευρύτερο, πλειοψηφικό ακροατήριο, τα μέλη του οποίου αισθάνονται βολικά να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό. Τις περασμένες δύο εβδομάδες Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας, κατά την παρουσία τους στη ΔΕΘ, εστίασαν στη μεσαία τάξη. Ο μεν Μητσοτάκης προσπάθησε να κατοχυρώσει και να ενισχύσει την επιρροή του στον χώρο αυτό, ο δε Τσίπρας να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του μαζί της και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη της. Αιχμή της πολιτικής Μητσοτάκη ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, οι μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών και η συνολική αίσθηση εκσυγχρονισμού και «νοικοκυρέματος» του κράτους. Με έναν πιο συμπεριληπτικό λόγο, που στόχευε σε ευρύτερα ακροατήρια. Αιχμή της πολιτικής Τσίπρα ήταν το πεδίο των ψυχικών ταυτίσεων. Το «εγώ είμαι ένας από εσάς, ο Μητσοτάκης είναι ελίτ», είτε ως ευθεία ρητορική είτε ως υπονοούμενο. Με παράλληλη συνεχή αναζήτηση διαιρετικών τομών, αλλά και αναφορές στο κοινωνικό κράτος, ως το δίχτυ ασφαλείας που σταθερά επιθυμεί το μεγαλύτερο μέρος της μεσαίας τάξης. Ποιος θα κατακτήσει την πολύφερνη «νύφη»; Όποιος εκφράσει πιο πειστικά τα βασικά αιτήματά της: οικονομική ανάπτυξη. Πολιτική μετριοπάθεια. Κοινωνική σταθερότητα. Η ένταση της περασμένης δεκαετίας είναι παρελθόν. Οι κυβερνητικές εναλλαγές, καθώς και οι διαψεύσεις και οι ματαιώσεις που βιώθηκαν, έχουν διαφοροποιήσει τα ζητούμενα. Η μεσαία τάξη σήμερα δεν αναζητά εκείνον που θα την κατεβάσει στον δρόμο, όπως την περίοδο της κρίσης, αλλά εκείνον με τον οποίο θα ανακτήσει όσα είχε ή/και θα επιδιώξει ακόμα περισσότερα. Ο μεν κ. Μητσοτάκης θα πρέπει αυτό να το υποστηρίξει εμπράκτως με το έργο του. Η αίσθηση για την πορεία της χώρας να δημιουργεί θετικές και κυρίως εξατομικευμένες προσδοκίες στα μέλη των μεσαίων στρωμάτων. Ο δε κ. Τσίπρας θα πρέπει να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του και εν μέρει να επαναπροσδιορίσει την ίδια την πολιτική του ταυτότητα. Να απαλύνει τις όποιες εντυπώσεις από την (ακόμα πρόσφατη) κυβερνητική του εμπειρία και κυρίως –σε πολιτικό και υφολογικό επίπεδο– να αποφεύγει την οξύτητα, τις αντιπολιτευτικές υπερβολές και τις ανακολουθίες που ακόμα και σήμερα πλήττουν την αξιοπιστία του.

από τον δημήτρη πολιτάκη

Το περίεργο είναι ίσως ότι έπρεπε να φτάσουμε στο 2021 για να γίνει ένα ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ για το «θαύμα του 2004», και μάλιστα όχι εκ των έσω. Έχουν γίνει βεβαίως δεκάδες επετειακές τηλεοπτικές παραγωγές διθυραμβικού και νοσταλγικού χαρακτήρα, αλλά ποτέ κάτι που θα μπορούσε να το δει κανείς στο σινεμά.

Μ

άλλον χλιαρή έχει υπάρξει η υποδοχή στο ντοκιμαντέρ του (Ελληνοαμερικανού) Κρίστοφερ Αντρέ Μαρκς για τον εθνικό μας Γερμανό που έχει τον τίτλο Βασιλιάς Όττο (γιατί όχι Όθων;). Ίσως έχει μουμιοποιηθεί πλέον το Euro 2004, σαν ένα μαυσωλείο που το επισκεπτόμαστε πού και πού, αλλά όλο και πιο σπάνια, ή σαν ιστορία που είναι γραμμένη στην πέτρα και δεν αποδέχεται αναθεωρήσεις. Όχι ότι επιχειρεί κάτι τέτοιο η συγκεκριμένη ταινία, που αρκείται γενικά στην επικρατούσα και πολλάκις καταγεγραμμένη, συνοδεία πλήθους θαυμαστικών, αφήγηση για εκείνη την ξέφρενη πορεία από το πουθενά στον απόλυτο θρίαμβο. From zeroes to heroes, όπως είχε γραφτεί στα διεθνή μέσα. Ακόμα και μια δεκαετία πριν, όταν φαινόταν ήδη ότι θα έπρεπε να αποχαιρετήσουμε την «επίπλαστη ευδαιμονία» και τα περασμένα μεγαλεία που γνώρισαν ένα απίστευτα διεγερτικό κρεσέντο εκείνο το καλοκαίρι της μεγάλης ζάλης, υποθέτω ότι θα είχε πολύ μεγαλύτερη ανταπόκριση. Σίγουρα δεν πρόκειται για κάτι το συνταρακτικό, έχει όμως το ενδιαφέρον του επειδή ακριβώς είναι «ξένη» παραγωγή και απευθύνεται σε ένα διεθνές κοινό που δεν μοιράζεται απαραίτητα τις δικές μας ευαισθησίες και προκαταλήψεις. Ένα κοινό που, αντίθετα από εμάς ίσως, μπορεί να βρει απολαυστικό, ως καρατερίστα υψηλών προδιαγραφών, τον Βασίλη Γκαγκάτση, και του τώρα και του τότε. Από την άλλη, επιβεβαιώνεται στην ταινία η καλοπροαίρετη και συγκαταβατική αύρα που έβγαζε πάντα ο Γιάννης Τοπαλίδης, ο πολύτιμος ελληνογερμανικός σύνδεσμος της υπόθεσης, ο οποίος παραδέχεται, νομίζω για πρώτη φορά, ότι χρησιμοποιούσε μπόλικη ελεύθερη απόδοση όταν μετέφερε τις εντολές και τις αξιολογήσεις του χερ Ρεχάγκελ στους Έλληνες διεθνείς. Επιβεβαιώνεται επίσης από την αφήγηση της ταινίας, για άλλη μία φορά, πόσο χεσμένη την είχαμε την Εθνική κάποτε όλοι μας – το κοινό, οι παίκτες, οι ομάδες, η Ομοσπονδία. Τα τελευταία χρόνια πάλι, λόγω εκείνου του απρόσμενου θριάμβου, αλλά και μιας αξιοπρεπούς και ανταγωνιστικής συνέχειας επί Σάντος, έχουμε πάει στο άλλο άκρο και απαιτούμε τα πάντα από το «τιμημένο» πλέον αντιπροσωπευτικό συγκρότημα. Το περίεργο είναι ίσως ότι έπρεπε να φτάσουμε στο 2021 για να γίνει ένα ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ για το «θαύμα του 2004», και μάλιστα όχι εκ των έσω. Έχουν γίνει βεβαίως δεκάδες επετειακές τηλεοπτικές παραγωγές διθυραμβικού και νοσταλγικού χαρακτήρα, αλλά ποτέ κάτι που θα μπορούσε να το δει κανείς στο σινεμά. Ούτε και κάποια απόπειρα μυθοπλασίας, για την τηλεόραση έστω, με άξονα τους αγώνες της Εθνικής στην Πορτογαλία. Κάτι σαν το υβριδικό 1968, φέρ’ ειπείν, του Τάσου Μπουλμέτη, που βγήκε πριν από τρία χρόνια στις αίθουσες με θέμα τη βραδιά που κατέκτησε η ΑΕΚ το Κύπελο Κυπελλούχων στο μπάσκετ. Οι Δανοί, αντιθέτως, έκαναν πριν από μερικά χρόνια ταινία μυθοπλασίας (με γνωστούς ηθοποιούς της χώρας να υποδύονται τον προπονητή και τους παίκτες) τον δικό τους ανέλπιστο και εξωπραγματικό θρίαμβο στο Euro του 1992 – η ταινία λέγεται Το καλοκαίρι του ’92 και υπάρχει (ή υπήρχε μέχρι προσφάτως) διαθέσιμη στο Netflix. Θυμήθηκα έναν Άγγλο φίλο που είχε παρατηρήσει τότε –με την απαραίτητη αναφορά στους αρχαίους ημών προγόνους, όπως έκανε συχνά και ο Ρεχάγκελ, και εξακολουθεί να κάνει και σ’ αυτό το ντοκιμαντέρ– ότι για να αντέξεις τις τακτικές του και το ασφυκτικό (τόσο προς τους αντιπάλους όσο και προς τον θεατή) ποδόσφαιρο που έπαιζε η Εθνική, θα έπρεπε οπωσδήποτε να ανήκεις στους στωικούς. Η ουσία είναι ότι το «σηκώσαμε» τότε και αυτό είναι που μένει, όπως τονίζει και ο Όττο Ρεχάγκελ, ο οποίος, δείχνοντας ότι κάτι πήρε κι αυτός από το (νεο)ελληνικό πνεύμα, δεν διστάζει προς το τέλος της ταινίας να παρομοιάσει τον εαυτό του ή εκείνη την ομάδα συνολικά (δεν είναι ξεκάθαρο από τα συμφραζόμενα) με τη Μαρία Κάλλας, που ήταν η κορυφαία, αλλά την κακολογούσαν επειδή τη ζήλευαν.

36 με τον

Σάκη Rotting Christ των

Η metal μπάντα με τη διεθνή καριέρα κάνει restart στη μετα-covid εποχή.

από τον ά κ η κ α π ρά ν ο φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π α ρ ι ς τα β ι τ ι α ν

«Ο κόσμος βλέπει σήμερα το metal να έχει μπει για τα καλά στα σαλόνια και δεν φαντάζεται πώς ήταν τα πράγματα τότε. Από την τρέλα μας το φτάσαμε εδώ που το φτάσαμε».

23.9.21 – lifo

17

36 λεπτά με τον Σάκη των Rotting Christ

Οι Rotting Christ συνεχίζουν το tour τους με εμφανίσεις στην Πολωνία (23/9 Κατοβίτσε, 24/9 Βαρσοβία) και την Τσεχία (25/9 Γιαρομέρ, 26/9 Οστράβα).

18 lifo – 23.9.21

προχωρώ στα στενάκια του κεραμεικού, αναζητώντας τους Rotting Christ, και φτάνω σε έναν χώρο που θυμίζει λιγότερο προβάδικο και περισσότερο κλινική: χώροι τακτοποιημένοι, φουλ εξοπλισμένοι και πεντακάθαροι – κυριλέ καταστάσεις δηλαδή, και σίγουρα πολύ πιο αναβαθμισμένες απ’ αυτές που θυμόμουν προ εικοσαετίας. Όλα αυτά σε ένα κτίριο που, απ’ έξω, μοιάζει στοιχειωμένο. Πετυχαίνω τον Σάκη να συμπληρώνει έγγραφα. «Δώσε μου μισό λεπτό να ξεμπερδέψω με αυτά. Πετάμε για Πολωνία». Μου δείχνει τα χαρτιά. «Καινούργιες ιστορίες. Πολλή χαρτούρα». Μετά από σχεδόν δύο χρόνια συναυλιακής απραξίας (αν εξαιρέσουμε κάποια ιντερνετικά live shows που έδωσε η μπάντα, με μηδενικό εισιτήριο), οι Rotting Christ επιστρέφουν στον δρόμο, σε χώρες όπου επιτρέπονται, ξανά, μεγάλες φεστιβαλικές διοργανώσεις. Μη φαντάζεστε καρέκλες και αποστάσεις: τα βιντεάκια που ανέβηκαν στο YouΤube από την εμφάνισή τους στη Ρουμανία λειτουργούν ως μηχανή του χρόνου. « Έχουμε κλεισμένες εμφανίσεις μέχρι τον Οκτώβριο – αν δεν σκάσει κανένα πανδημικό σοκ δηλαδή. Δεν έχεις την αίσθηση πως θα συμβεί κάτι τέτοιο όταν παίζεις έξω, πάντως. Δεν είδα τον κόσμο φοβισμένο, κάτι πρέπει να λέει αυτό για τον τρόπο που χειρίστηκαν την κατάσταση εδώ. Παίξαμε σε Ρουμανία και Ελβετία. Θα μου πεις, Ελβετία, πιο εξελιγμένο κράτος, πιο πλούσιο, καλύπτει πιο γρήγορα κάποια πράγματα. Και στη Ρουμανία, όμως, το ίδιο είδα. Δηλαδή κόσμο που αγαπάει τη μουσική, που είχε ανάγκη να πάει σε μια συναυλία, να μας στηρίξει. Ήταν όλοι εμβολιασμένοι στο κοινό όμως, και στις δύο χώρες. Δεν σου λέω πως δεν σέβομαι και την άποψη αυτού που δεν το κάνει, κι ας το έκανα από τους πρώτους, αλλά έξω έτσι δουλεύουν τα πράγματα». Η συναυλιακή δραστηριότητα των Rotting Christ είναι ασταμάτητη, δεκαετίες τώρα. Διόλου τυχαίο: ήταν η ανίερη τριάδα των Christ, Necromantia και Varathron (με τις μπάντες να μοιράζονται πολλά κοινά μέλη) που εδραίωσε αυτόν τον ήχο. Στο εξωτερικό τον περιγράφουν απλώς ως «ελληνικό black metal». Εκείνοι άνοιξαν ουσιαστικά τον δρόμο για μια ολόκληρη σκηνή που θέριεψε και σήμερα πρωταγωνιστεί (φυσικά μαζί με την κραταιά νορβηγική) στα μουσικά σταυροδρόμια των μεταλλικών άκρων. Η δε λίστα των χωρών που έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα δεν περιορίζεται μονάχα στην Ευρώπη (ή στις Ηνωμένες Πολιτείες), καθώς συμπεριλαμβάνει το Μεξικό, την Ινδία, το Περού, την Κολομβία, τη Βραζιλία, την Ταϊλάνδη και τη Σρι Λάνκα. Πολλές φορές γλίτωσαν στο τσακ τα χειρότερα. Οι εμφανίσεις τους στην Ταϊλάνδη και στο Εκουαδόρ συνέπεσαν με πραξικοπήματα. Άλλες, πάλι, εμφανίσεις τους ακυρώθηκαν λόγω του ονόματός τους – ακόμα και σε ελληνικό έδαφος, μετά από απαίτηση του Dave Mustaine, αρχηγού των Megadeth και αναγεννημένου Χριστιανού, καθώς επρόκειτο να εμφανιστούν στο ίδιο stage μεγάλης φεστιβαλικής διοργάνωσης (παραδόξως, όταν τέθηκε το ίδιο πρόβλημα σε φεστιβάλ του Ισραήλ, ο διοργανωτής υπερασπίστηκε τους Christ, έτσι οι Megadeth αποχώρησαν από το line-up). Χρειάστηκε να αλλάξουν το όνομά τους για να εμφανιστούν στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Άλλες φορές κατέληγαν στη φυλακή: «Στην Τιφλίδα κράτησαν τα διαβατήρια και τα κινητά μας και μας έβαλαν στη φυλακή. Όταν απαιτήσαμε να μάθουμε τον λόγο της σύλληψής μας, δεν μας έδωσαν καμία πληροφορία. Μάθαμε από τους δικηγόρους μας πως είμαστε, λέει, στη λίστα των ανεπιθύμητων ατόμων στη χώρα, με την κατηγορία ότι είμαστε σατανιστές και πιθανοί τρομοκράτες. Βρεθήκαμε στη φυλακή χωρίς προειδοποίηση, σε ένα βρόμικο κελί, χωρίς επικοινωνία με τον κόσμο ή την πρεσβεία μας. Ο τοπικός διοργανωτής, μαζί με δημοσιογράφους και δικηγόρους, ύστερα από σκληρή δουλειά, κατάφερε να μας απελευθερώσει – και η συναυλία έγινε κανονικά».

Αναρωτιέμαι πώς να έσκασε αυτό το απότομο «διάλειμμα» σε έναν μουσικό που έχει περάσει τόσα χρόνια στον δρόμο. «Δεν θα σου πω ψέματα, το πρώτο που σκέφτηκα ήταν “επιτέλους, θα ξεκουραστώ, θα περάσω χρόνο με τα παιδιά μου”. Μετά το πρώτο τρίμηνο όμως ήμουν σε φάση “τι γίνεται, ρε παιδιά;”. Ε, τίποτα δεν γινόταν. Κατέρρευσα ψυχολογικά, έπεσα σε άσχημα σκοτάδια. Και δεν ήμουν προετοιμασμένος για κάτι τέτοιο. Δεν το περίμενα. Θυμήθηκα το ρητό που λέει “Να προσέχεις τι εύχεσαι”, μου έσκασαν όλα αυτά τα ανεκτίμητα που θεωρούμε δεδομένα. Ειλικρινά, νιώθω πως δεν έχω λόγο ύπαρξης μακριά από τη μουσική, μακριά από τον δρόμο. Ακούγεται ακραίο, θα μου πεις. Έτσι μου έσκασε όμως». Απ’ ότι φαίνεται, οι εποχές αυτές τελειώνουν. Αν όχι στην Ελλάδα, σίγουρα στο εξωτερικό. Η μπάντα δείχνει ενθουσιασμένη, το ίδιο και ο αρχηγός της: «Επιστρέφουμε στην πιάτσα, εκεί όπου αναπνέουμε, τι άλλο να σου πω; Δεν πάμε να ρεφάρουμε μόνο στο οικονομικό, αν και ζούμε από αυτό, αλλά και στο ψυχολογικό. Να νιώσουμε πως κάνουμε κάτι στη ζωή μας. Μου έσκαγαν ιστορίες συνταξιούχων που έπεφταν σε κατάθλιψη. Ο άνθρωπος πρέπει να παράγει. Θα μου πεις, είχες χρόνο να κάνεις την αυτοκριτική σου. Έγινα καλύτερος άνθρωπος; Δεν ξέρω. Θέλω να πιστεύω πως ναι, αλλά είδα κι άλλα μέσα στην καραντίνα. Ποιους αγαπάω πραγματικά, ας πούμε – και ποιοι αγαπούν εμένα. Μου στάθηκαν, όπως τους στάθηκα κι εγώ». Όχι ακριβώς τα λόγια που θα περίμενε κανείς από τον frontman (και αποκλειστικό συνθέτη/στιχουργό) των Rotting Christ, αλλά η αλήθεια είναι πως ο Σάκης παραμένει η πιο ανθρώπινη και προσβάσιμη φιγούρα της σκηνής. Όσα χρόνια τον θυμάμαι, ποτέ δεν αρνήθηκε να βοηθήσει άνθρωπο, ακόμα και όταν φαινόταν, από καιρό δηλαδή, πως είχε κατακτήσει την εγχώρια κορυφή: «Ποτέ, κανέναν. Να συμμετάσχω ή να στηρίξω οποιονδήποτε. Μπάντες, νέους ανθρώπους, ποτέ δεν είπα όχι. Σε σημείο να καταντώ γραφικός μερικές φορές. Εδώ απαντώ σε όλα τα μηνύματα που μας στέλνουν στο Μessenger. Με ρωτούν “γιατί το κάνεις αυτό;”, αλλά για μένα είναι θέμα κοινότητας, είναι και στοιχείο του underground από τα παλιά. Γράφαμε γράμματα με τις ώρες, τα θυμάσαι, βοηθούσαμε ο ένας τον άλλο, αντάρτικο κάναμε, ουσιαστικά, για να στηθεί όλο αυτό. Κυνηγημένοι το κάναμε, αυτή είναι η λέξη, δεν είναι υπερβολή. Ο κόσμος βλέπει σήμερα το metal να έχει μπει για τα καλά στα σαλόνια και δεν το φαντάζεται αυτό, δεν ξέρει πώς ήταν τα πράγματα τότε. Από την τρέλα μας το φτάσαμε εδώ που το φτάσαμε». Σήμερα, με την μπάντα να οργανώνει το νέο συναυλιακό της πρόγραμμα, οι Rotting Christ είναι το πρώτο ελληνικό σχήμα που κάνει το μεγάλο άνοιγμα στο εξωτερικό στη μετα-covid πια εποχή, σε lineup μεγάλων φεστιβάλ ανά τον κόσμο. «Φοβόμουν πως θα ξεχνούσα τα κομμάτια επί σκηνής, μετά από τόσα χρόνια. Αλλά τελικά είναι σαν το ποδήλατο. Ίσως ξεχνάς κάποιους αυτοματισμούς, θέσεις και κινήσεις που κάνεις παίζοντας live συνεχόμενα, αλλά είδα πως ήρθε μόνο του. Δεν βγήκα όμως να τα δώσω όλα, ξέρεις. Κράτησα μια ενέργεια, λόγω ηλικίας. Δεν θα είχε νόημα να το κάνω και μετά από είκοσι λεπτά να βλέπει ο κόσμος έναν πενηντάρη να σκάει κάτω». Μας πιάνουν τα γέλια και μετά μια μικρή σιωπή. Πέρασαν τόσα χρόνια; Θα μου πεις, το πρώτο άλμπουμ τους κυκλοφόρησε το 1991! «Ε, τι να λέμε, πενήντα χρονών είμαστε πια. Αλλά ξέρεις, βλέπω πενηντάρηδες και στο κοινό – που φυσικά δεν τους έβλεπα παλιότερα. Οπότε κάπως ισιώνει το πράγμα. Έχει κάτι το ρομαντικό όλο αυτό, αλλά και την πλάκα του κιόλας. Ειδικά όταν σκάνε φιλαράκια που κάναμε μπάχαλα μαζί πριν από τριάντα χρόνια και τώρα είναι στο κοινό με τα παιδιά τους. Με πιάνει γέλιο όταν τους βλέπω να είναι αυστηροί γονείς!»

Ο άνθρωπος πρέπει να παράγει. Θα μου πεις, είχες χρόνο να κάνεις την αυτοκριτική σου. Έγινα καλύτερος άνθρωπος; Δεν ξέρω. Θέλω να πιστεύω πως ναι, αλλά είδα κι άλλα μέσα στην καραντίνα. Ποιους αγαπάω πραγματικά, ας πούμε – και ποιοι αγαπούν εμένα. Μου στάθηκαν, όπως τους στάθηκα κι εγώ.

23.9.21 – lifo

19

Η ΝΕΑ ΖΩΗ

20 lifo – 23.9.21

Θάνος, Yungnsad, Kijha

Το σπίτι του Κijha και του Yungnsad στο Κερατσίνι μετατρέπεται σε κοινόβιο κάθε Σαββατοκύριακο

ΣΥΓΚΆΤΟΙΚΟΙ ΑΠΌ ΑΝΆΓΚΗ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΙΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΆ. Η ΣΥΓΚΑΤΟΊΚΗΣΗ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ ΈΝΑΣ ΤΡΌΠΟΣ ΝΑ ΤΑ ΒΓΆΛΕΙΣ ΠΈΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΣΕ ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΠΟΥ ΓΊΝΕΤΑΙ ΠΑΝΆΚΡΙΒΗ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΔΙΈΞΟΔΟΣ ΣΤΗ ΜΟΝΑΞΙΆ, ΦΙΛΊΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΊΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ. ΜΙΑ ΠΑΡΈΑ ΠΑΙΔΙΏΝ ΔΊΝΕΙ ΜΑΘΉΜΑΤΑ ΣΥΝΎΠΑΡΞΗΣ ΣΕ ΈΝΑ ΣΠΊΤΙ ΌΠΟΥ ΖΟΥΝ ΤΈΣΣΕΡΑ ΆΤΟΜΑ (ΚΑΙ ΦΙΛΟΞΕΝΟΎΝΤΑΙ ΠΟΛΎ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ). ΑΠΟ TON Μ. HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : FREDDIE F.

23.9.21 – lifo

21

Η ΝΕΑ ΖΩΗ

Κ

άνοντας Google τη λέξη «συγκατοίκηση», είναι εντυπωσιακά τα αποτελέσματα που εμφανίζονται, γιατί σχεδόν όλα τα links αφορούν ζευγάρια που βρίσκονται σε σχέση. Μέχρι πρόσφατα αυτό ήταν και το πιο συνηθισμένο, όταν μιλάγαμε για συγκατοίκηση, η σχέση. Το να μοιράζεσαι διαμέρισμα με κάποιον φίλο ή φίλη (που δεν είναι ερωτικός σου σύντροφος) στην Ελλάδα δεν είναι, φυσικά, κάτι καινούργιο, είναι ωστόσο μια κατάσταση που παίρνει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια λόγω των νέων συνθηκών που δημιούργησαν οι κρίσεις κάθε τύπου. Ο βασικός μισθός για τους υπαλλήλους είναι 650 ευρώ, ένα ποσό που δεν σου επιτρέπει να ζήσεις μόνος σου στην Αθήνα: στο κέντρο είναι σχεδόν αδύνατο να βρεις αξιοπρεπές σπίτι κάτω από 500 ευρώ, τα ενοίκια σε γειτονιές περιζήτητες (Εξάρχεια, Κυψέλη, Παγκράτι) έχουν φτάσει στα ύψη, έχουμε το πιο ακριβό ίντερνετ της Ευρώπης, ακριβό ρεύμα, ακριβό φυσικό αέριο, η κεντρική θέρμανση (σε όποια πολυκατοικία υπάρχει) είναι ένα κόστος δυσβάσταχτο για έναν άνθρωπο που ξεκινάει τώρα τη ζωή του. Είτε δουλεύεις για να τα βγάλεις πέρα είτε είσαι φοιτητής και σε βοηθάνε οικονομικά οι γονείς σου, το κόστος ζωής στην Αθήνα είναι μεγαλύτερο από ποτέ και τα πράγματα έχουν γίνει πολύ δύσκολα. Η συγκατοίκηση έχει γίνει αναγκαίο κακό, όπως και στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις – στο Λονδίνο ή στο Παρίσι η διαμονή είναι εδώ και πολλά χρόνια ταυτόσημη με τη συγκατοίκηση. Αυτήν τη στιγμή στην Αθήνα συγκατοικούν περισσό-

τεροι άνθρωποι από ποτέ, όχι μόνο νεαροί σε ηλικία. Υπάρχουν ζευγάρια που έχουν χωρίσει και μένουν αναγκαστικά στο ίδιο σπίτι επειδή είναι αδύνατο να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους, υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν τη δουλειά τους στην καραντίνα και νοικιάζουν δωμάτιο στο σπίτι τους, υπάρχουν παιδιά, όπως ο Κijha και ο Yungnsad, που έχουν κάνει το σπίτι που μοιράζονται κοινόβιο και φιλοξενούν όλους τους φίλους τους, Αθηναίους και μη, που θέλουν να ζήσουν το όνειρό τους, να ανεξαρτητοποιηθούν και να δημιουργήσουν. Συγκατοίκηση δεν σημαίνει μόνο μοιράζομαι ένα σπίτι και τα έξοδά του, σημαίνει και κανόνες και υποχρεώσεις για να μπορείς να ζήσεις με τους άλλους αρμονικά, σημαίνει υποχωρήσεις, αλλά σημαίνει και παρέα, φιλία και συντροφικότητα, κι αυτό ήταν ένα μεγάλο πλεονέκτημα και στις δύο καραντίνες. Σε μια πόλη όπου η μοναξιά γίνεται όλο και πιο μεγάλο πρόβλημα σε όλο και πιο νεαρές ηλικίες, το να ζεις με συγκάτοικο είναι ένας τρόπος να έχεις κάποιον άνθρωπο δίπλα σου, έστω και στο διπλανό δωμάτιο. Το να μη ζει μόνος κάποιος έχει τα καλά του, έχει και τα κακά του. Όλη η παρέα των παιδιών βρέθηκε θετική κάποια στιγμή στον covid και πέρασε μαζί τον περιορισμό. Αυτήν τη στιγμή στο σπίτι του Κijha και του Yungnsad ζουν τέσσερα άτομα – συνήθως ζουν περισσότερα, τα Σαββατοκύριακα μπορεί να γίνουν και είκοσι(!). Δύο ακόμη φίλοι τους είχαν περάσει εκεί τη νύχτα. «Βγάζω περίπου 700-800 ευρώ τον μήνα από τη δουλειά μου στο καφέ, δεν με βοηθάνε οι γονείς μου οικονομικά», λέει ο Κijha. Είναι είκοσι

Η Δέσποινα και ο Νίκος

«Δεν είναι υγιεινές οι επιλογές μου και δεν ξοδεύω πάνω από σαράντα ευρώ τον μήνα για φαγητό, έχω χάσει δέκα κιλά από τον χειμώνα και ξοδεύω λεφτά κυρίως για τσιγάρα, γιατί το κάπνισμα μου κόβει τη λαιμαργία».

22 lifo – 23.9.21

χρονών και το σπίτι όπου ζουν είναι το πατρικό του στο Κερατσίνι, 95 τετραγωνικά, «που μπορεί να φιλοξενήσει αρκετό κόσμο». «Τα έξοδα είναι ανάλογα με τον μήνα, συνήθως το ρεύμα και το νερό είναι το πολύ 200 ευρώ, αλλά έχει τύχει να έρθει ΔΕΗ και 480 ευρώ!» εξηγεί. «Δίνουμε και 32 ευρώ τον μήνα στο ίντερνετ, επειδή έχουμε 100στάρα γραμμή. Συν τα κινητά. Αυτήν τη στιγμή δεν πληρώνουμε νοίκι για το σπίτι, επειδή είναι το πατρικό μου, αλλά σε λίγο καιρό, που θα μετακομίσουμε, θα έχουμε και 300 ευρώ νοίκι. Παράλληλα, νοικιάζουμε και μια αποθήκη με 250 ευρώ τον μήνα, όπου επενδύουμε ώστε να γίνει στούντιο! Επειδή το πρόγραμμά μου είναι αρκετά περίεργο και αρκετά κουραστικό, δουλεύω τα βράδια και πάω στη δουλειά στις πέντε το απόγευμα, ξυπνάω μεσημέρι. Δεν ξοδεύω χρόνο στο μαγείρεμα συχνά, μερικές φορές παραγγέλνω καφέ και κάτι να φάω και φεύγω κατευθείαν για τη δουλειά. Το βράδυ, αν έχει φτιάξει φαΐ ο Yungnsad ή κάποιος στο σπίτι έχει μαγειρέψει, τσιμπάω κάτι ή, συνήθως, δεν τρώω. Δεν περιοριζόμαστε. Σήμερα μαγείρεψα εγώ και συνήθως, όταν μαγειρεύω, δεν μου αρέσει να επεμβαίνει κάποιος άλλος, μου αρέσει να το κάνω σόλο, αν χρειαστώ βοήθεια, ζητάω. Το μεγαλύτερο προσωπικό μου έξοδο αυτήν τη στιγμή είναι η αποθήκη και μετά το φαγητό. Αν είχα διαφορετικό πρόγραμμα στη δουλειά, θα μπορούσα να μαγειρεύω πολύ πιο συχνά. Δεν ξεκουράζομαι αρκετά και είναι και ψυχοφθόρο το να δουλεύεις νύχτα. Η πολυτέλεια που επιτρέπω στον εαυτό μου είναι να παραγγέλνω φαγητό απ’ έξω». «Επειδή υπήρχαν αναποδιές όσο δούλευα στο fast-food, δεν έτυχε να πάρω ολόκληρο μισθό, οπότε το εισόδημά μου ήταν γύρω στα 650 ευρώ, γιατί οι γονείς μου βοηθούσαν, μου έδιναν δύο κατοστάρικα τον μήνα για να μπορέσω να αντεπεξέλθω», λέει ο Yungnsad. «Δεν είναι υγιεινές οι επιλογές μου και δεν ξοδεύω πάνω από σαράντα ευρώ τον μήνα για φαγητό, έχω χάσει δέκα κιλά από τον χειμώνα και ξοδεύω κυρίως λεφτά για τσιγάρα, γιατί το κάπνισμα μου κόβει τη λαιμαργία». Ο Yungnsad είναι δεκαοκτώ χρονών και έχει έρθει πρόσφατα στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη. «Μαγειρεύω ή τρώω έξω, στο fast-food όπου δούλευα μού έδιναν ένα γεύμα, τώρα που δεν δουλεύω θα τρώω κυρίως μακαρόνια και ρύζι ή και κρύα σάντουιτς από το περίπτερο, γιατί είναι διαθέσιμα και το βράδυ, και μπορείς να τρως με δυόμισι ευρώ. Ντελίβερι παίρνω κάθε φορά που κερνάει ο Κijha. Αν υπάρχει φαγητό, τρώμε όλοι μαζί, αλλιώς ο καθένας τρώει όποτε πεινάσει».

«Αυτήν τη στιγμή, άμα τύχει να πάω με φίλους σε κάποιο thrift shop για ρούχα, δίνω ελάχιστα, κανένα 30άρι», συνεχίζει ο Κijha. «Παπούτσια παίρνω, αν σκιστούν, απ’ το skate, αλλά έχω χορηγό που μου δίνει παπούτσια. Συνήθως δεν βγαίνω καν, δεν προλαβαίνω, δεν έχω χρόνο, και η διασκέδασή μου είναι να αράξω με φίλους στο σπίτι μου. Το πολύ-πολύ να πάω να πιω καμία μπίρα, πέντε-δέκα ευρώ max. Όλα τα λεφτά μου πάνε στη μηχανή μου, στις βενζίνες και στα λάδια. Θα ήθελα να είχα δύο χιλιάρικα τον μήνα για να επενδύσω στην αποθήκη. Μόλις βγούνε αυτά τα λεφτά από τη μέση, που τα δίνω σταδιακά, θα είμαι πολύ άνετος. Με 800 ευρώ τον μήνα νομίζω ότι ζω άνετα, πολύ άνετα, απλώς θα ήθελα να είχα περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Ο μόνος λόγος που θα ήθελα να έχω λεφτά είναι για να έχω ελεύθερο χρόνο, να μην έχω την ανάγκη να δουλεύω κάθε μέρα. Τώρα δεν μου φτάνει το 24ωρο, δουλεύω πάρα πολλές ώρες, τα χέρια μου πονάνε πολύ και δεν έχω χρόνο για τη μουσική μου όσο θα ήθελα». Μουσική φτιάχνει μετά τη δουλειά, τις πρωινές ώρες. «Η συγκατοίκηση μερικές φορές είναι δύσκολη, αλλά σε γενικές γραμμές έχει πλάκα και περνάμε καλά. Αυτήν τη στιγμή στο σπίτι μένουν τέσσερα άτομα, κανονικά είμαι εγώ και ο Yungnsad, ανά διαστήματα όμως έρχονται φίλοι μας από άλλες περιοχές, η Θεοδώρα από τη Θεσσαλονίκη, ο Νίκος από τη Σπάρτη, και μένουν στο σπίτι. Δεν ζητάω λεφτά, ενοίκιο, μερικές φορές δίνουν εκείνοι λεφτά και παίρνουν πράγματα για το σπίτι, π.χ. καθαριστικά. Άμα μετακομίζαμε όλοι μαζί, προφανώς θα μοιραζόμασταν τα έξοδα, αλλά είναι μικρό το χρονικό διάστημα που μένουν και δεν θέλω να τους επιβαρύνω, επειδή ξέρω ότι δεν έχουν λεφτά. Θέλω να βοηθάω κόσμο που δυσκολεύεται, τους δίνω μια ευκαιρία να κάνουν τη ζωή που θέλουν, να γνωρίσουν κόσμο ή να έχουν νέες ευκαιρίες για τον εαυτό τους στην Αθήνα. Ο Νώντας, π.χ., θέλει full on να συγκατοικήσει μαζί μας και μάλλον θα γίνει». «Το μεγαλύτερο προσωπικό μου έξοδο είναι τα ρούχα και τα τατουάζ», λέει ο Yungnsad. «Είναι η προτεραιότητά μου, πάνω από το φαγητό. Αν μου έχουν περισσέψει είκοσι ευρώ, με τα οποία θα μπορούσα να φάω, πάω σε thrift shop για ρούχα και οτιδήποτε κάνει πάνω από πέντε ευρώ είναι ακριβό. Η πολυτέλεια που θα επιτρέψω στον εαυτό μου; Θα προσπαθήσω να έχω κρεβάτι, γιατί τώρα κοιμάμαι σε ένα φουσκωτό από τα Jumbo. Το μόνιμό μου έξοδο είναι το καθημερινό μου αναψυκτικό, το Master Hell. Θα μπορούσα να φάω με αυτά τα

Yungnsad, Kijah, Θάνος

23.9.21 – lifo

23

Η ΝΕΑ ΖΩΗ λεφτά, αλλά δεν πειράζει. Προτιμώ να μη βγαίνω, αφού δεν έχω λεφτά, αλλά, αν τύχει, πάω σε καμιά καφετέρια. Για να ζήσω άνετα, θα ήθελα να έχω 1.500 ευρώ τον μήνα, αν τα είχα, θα ήμουν full chill. Τότε θα είχα την άνεση να ξοδεύω για πράγματα άχρηστα, όπως για φαγητό». Πώς είναι η συμβίωση σε ένα σπίτι όπου μπαινοβγαίνει καθημερινά τόσος κόσμος; «Είμαι αρκετά ιδιότροπος», λέει ο Κijha, «θέλω να είναι όλα σχετικά στην εντέλεια, να είναι καθαρά, αλλά, λόγω της δουλειάς, δεν έχω χρόνο να καθαρίζω, γενικά το σπίτι είναι ένα μαύρο χάλι κάθε μέρα, επειδή έχουμε πάντα πάρα πολύ κόσμο. Επίσης, επειδή τα δωμάτια έχουν γίνει άνω κάτω, δεν έχω δικό μου χώρο. Δεν έχουμε ντουλάπες, αυτήν τη στιγμή είναι μια χαοτική περίοδος για μας και περιμένουμε να μετακομίσουμε στην αποθήκη, είτε σε ένα διαμέρισμα κοντά, για να διαμορφώσουμε τον χώρο από την αρχή, να κάνουμε reset και να βολευτεί ο καθένας με τον τρόπο που θέλει. Συγκατοικώ με τον Yungnsad κυρίως, τα άλλα παιδιά είναι περαστικοί. Ο Yungnsad δεν έχει ξαναζήσει μόνος, είναι η πρώτη φορά, και ακόμα και στο σπίτι του δεν έκανε πολλές δουλειές, δεν γνωρίζει πώς να τις κάνει. Αυτό είναι δύσκολο, γιατί εγώ πρέπει να κάνω και τον γονέα, εκτός από τον φίλο. Είμαι φίλος του και τον βοηθάω, αλλά ο γονέας έχει την ευθύνη να μάθει στο παιδί του να κάνει κάποιες οικιακές δουλειές, για να είναι πιο προετοιμασμένο όταν βγει έξω στον κόσμο. Επειδή δεν ξέρει να τις κάνει όμως, επιβαρύνομαι εγώ. Προσπαθεί να με βοηθάει, και βοηθάει, ψυχικά πιο πολύ, αλλά είναι δύσκολο να γυρνάς σπίτι και τα ρούχα να μην έχουν μπει στο πλυντήριο ή να μην έχουν πλυθεί τα πιάτα και να πρέπει να κάνεις και έξτρα δουλειά. Δεν έχω κανένα θέμα

24 lifo – 23.9.21

να τα κάνω, δεν παραπονιέμαι, αλλά η βοήθεια είναι πάντα καλοδεχούμενη και την εκτιμώ. Το αντιλαμβάνεται κι αυτός, αλλά δεν το κάνει πάντα. Εγώ έχω τους δικούς μου ρυθμούς κι εκείνος τους δικούς του, ο καθένας συνεισφέρει στο σπίτι με τον τρόπο του. Κάποιοι κανόνες, βέβαια, χτίζονται, εγώ αρκετές φορές μπορεί να γίνομαι και σπαστικός. Έχουμε τσακωθεί αρκετές φορές επειδή πετάει τα πράγματά του και του ζητάω να τα μαζέψει. Ευτυχώς, τα μαζεύει και μετά δεν το ξανακάνει. Άφηνε συχνά τις πετσέτες και τις κάλτσες όπου να ’ναι, τις μαζεύει τώρα και τις βάζει στο δωμάτιό του. Εκεί δεν επεμβαίνω, μερικές φορές είναι χάλια, αλλά είναι το δωμάτιό του. Ούτε αυτός μου λέει για το δικό μου. Από κει και πέρα, τα πάμε πάρα πολύ καλά, ό,τι και αν του πω να κάνει θα το κάνει, δεν λέει ποτέ όχι, αλλά κι εγώ, ως άτομο, δεν έχω το capacity να ξέρω τι χρειάζομαι για να του το ζητήσω. Ευελπιστώ να βγάλουμε λεφτά από αυτό που θέλουμε να κάνουμε, από τη μουσική, τα live, το merchandise, κι αν έχω πιο πολύ χρόνο να ασχολούμαι με την τέχνη μου, θα είμαι και πιο άνετος στο σπίτι και γενικά η ψυχική μου υγεία θα εκτοξευθεί. Λόγω της δουλειάς, η μέρα μου είναι ένας φαύλος κύκλος, πάω στις πέντε το απόγευμα στη δουλειά και επιστρέφω στις δύο το πρωί, και συνήθως υπάρχει κόσμος στο σπίτι, κόσμος που απλώς θέλει να έρχεται να αράζει γιατί περνάει καλά. Είναι σοκαριστικό, έχουμε τόσο διαφορετικά προγράμματα με τον Yungnsad, που δεν τον βλέπω κάθε μέρα. Χωρίς αυτόν θα ήταν πολύ δύσκολο να συντηρώ το σπίτι και παράλληλα να τελειώσω την αποθήκη. Όλα αυτά θα γινόντουσαν πολύ πιο αργά, με τη βοήθειά του φτάνω πιο εύκολα στους στόχους μου. Κάνει σε όλους καλό αυτό, γιατί τους κρατάει σε εγρήγορση».

«Τα πλεονεκτήματα της συγκατοίκησης είναι και μειονεκτήματα, το ότι θα μάθεις να ζεις με άλλους ανθρώπους ναι μεν είναι ενοχλητικό, επειδή οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν ενοχλητικοί, αλλά, από την άλλη, μαθαίνεις να γίνεσαι άνθρωπος και να σέβεσαι τον άλλο. Πρέπει να είσαι καθαρός γιατί δεν έχει κανένας όρεξη να βλέπει τα ρούχα σου πεταμένα παντού», λέει ο Yungnsad. «Τα πλεονεκτήματα της συγκατοίκησης είναι ότι έχω κόσμο, έχω φίλους, έχω συντροφιά, και γενικά περνάμε πάρα πολύ καλά», λέει ο Κijha. «Τα μειονεκτήματα είναι ότι ο καθένας χρειάζεται τον χώρο του και όταν ο δικός σου προσωπικός χώρος εισβάλλει στον χώρο του άλλου, γίνεται εκνευριστικό. Αλλά όταν τα βρίσκετε μεταξύ σας και είστε καλά, δεν νομίζω ότι θα δημιουργηθεί κάποιο θέμα. Από κει και πέρα, ο καθένας θέτει όρια, ορίζει πού δεν θέλει τι ή τι είναι αυτό στη συμπεριφορά σου που τον εκνευρίζει. Ως ένας νέος είκοσι χρονών που εργάζεται για να τα βγάλει πέρα, δεν θα τα κατάφερνα αν δεν είχα συγκάτοικο. Ίσως και να ήταν τόσο ψυχοφθόρο, που να μην το άντεχα και να τα παρατούσα. Η συγκατοίκηση είναι αναγκαία και είναι καλή επιλογή, σε βάζει στη διαδικασία να μάθεις καλύτερα τον εαυτό σου, τους άλλους, μαθαίνεις να επικοινωνείς και να συνεννοείσαι, να τηρείς όρια, να σέβεσαι. Αν δεν έχεις πάρει αυτές τις αρχές από το σπίτι σου, σίγουρα η συγκατοίκηση θα σου τις μάθει. Πρέπει να έχεις ανοιχτό μυαλό, ο καθένας είναι διαφορετικός και προτείνω τη συγκατοίκηση σε όποιον θέλει να ξεκινήσει μια νέα ζωή σε άλλη πόλη ή να ζήσει την ενήλικη ζωή, να έχει ευθύνες, τον δικό του χώρο. Και να έχεις και κανένα γκομενάκι, που λέει ο λόγος, μπορεί να είναι δύσκολο να απομονωθείς με τόσο κόσμο, αλλά όλο και κάποιο σημείο θα βρεις…»

Ως ένας νέος είκοσι χρονών που εργάζεται για να τα βγάλει πέρα, δεν θα τα κατάφερνα αν δεν είχα συγκάτοικο. Ίσως και να ήταν τόσο ψυχοφθόρο, που να μην το άντεχα και να τα παρατούσα.

Δέσποινα, Νίκος, Πάνος (nekrokatoikos)

23.9.21 – lifo

25

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Το σπίτι του Ροδάκη

26 lifo – 23.9.21

στην Αίγινα ΤΟ ΣΠΊΤΙ-ΘΡΎΛΟΣ ΤΟΥ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΡΟΔΆΚΗ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΓΡΌ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΌ ΔΕΊΓΜΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΉΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ, ΦΤΙΑΓΜΈΝΟ ΜΕ ΑΓΆΠΗ, ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΊΖΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ ΤΟΥ ΑΞΊΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΚΤΉΤΗ ΤΟΥ, ΤΌΣΟ ΣΤΟΥΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΎΣ ΌΣΟ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΎΣ ΧΏΡΟΥΣ. ΤΏΡΑ ΠΟΥ Ο ΝΈΟΣ ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ ΤΟΥ, Ο ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΣΟΤΟΒΊΚΗΣ, ΤΟ ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΕ ΠΛΉΡΩΣ, Η LIFO ΤΟ ΦΩΤΟΓΡΆΦΙΣΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΆ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΆΖΕΙ ΤΟ ΘΑΎΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΈΚΥΨΕ ΑΠΌ ΤΗ ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΊΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΎΣΗΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΏ ΜΠΟΖΏΝΗ

23.9.21 – lifo

27

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Τ

ο σπίτι του Αλέξανδρου Ροδάκη είναι ένας θρύλος. Χτισμένο στον Μεσαγρό της Αίγινας, δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, ξεχωρίζει για την αισθητική του αξία και τις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις του ιδιοκτήτη του τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς του χώρους, που αποκαλύπτουν έναν δημιουργικό και ευαίσθητο άνθρωπο της γης, έναν «φυσικό άνθρωπο» που έζησε με τα οκτώ παιδιά του σε αυτό το σπίτι και μέσα στον μόχθο της αγροτικής ζωής έφτιαξε, με αγάπη και ευαισθησία, ένα σπίτι χειροποίητο, μεταπλάθοντάς το διαρκώς με τρόπο που χαρακτηρίζεται ως ζώσα αρχιτεκτονική και χρησιμοποιώντας υλικά από το γύρω φυσικό περιβάλλον, επηρεασμένος από την ομορφιά της φύσης, της λαϊκής παράδοσης και τις δοξασίες της, κάτι που αποτυπώνεται σε όλες τις λεπτομέρειές του. Ο γεννημένος το 1854 Ροδάκης σκάλισε σε πέτρα με τα χέρια του τα σύμβολα του σπιτιού, τους προστάτες του, Τούρκους πολεμιστές, δυο κεφάλια που κοιτάνε το ένα στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση, τον αετό που συμβολίζει τη δύναμη, το ρολόι για τον χρόνο, τον χοίρο για την καλοτυχία και το φίδι για τη γνώση, ζωγράφισε παγώνια και άνθη πάνω από το τζάκι, μια ανάγλυφη βάρκα πάνω από την πόρτα, διακόσμησε με ανάγλυφα κλωνάρια και ανθισμένα κλαδιά τα ημικυκλικά πλαίσια των ανοιγμάτων του σπιτιού και σκάλισε τις παλάμες του στο τζάκι του φουρνόσπιτου. Έγραψε στον τοίχο του πατητηριού «Καλήτερα ο Άνθροπος Να ήτον κρία πέτρα Παρά πού έχη στόχαξη Κε φρόνησης κε Μέτρα. Έμαθα να ζω ΑΧ 1891 ΒΑΧ». Το σπίτι του Ροδάκη είναι ποιητικό, χτισμένο με αγάπη, και από αυτό ακριβώς το συναίσθημα, το πρωτογενές και αθώο, ξεχειλίζουν τα έργα του, φτιαγμένα όχι με κόπο αλλά με την ευφορία που γεννά η δημιουργικότητα ως υψηλό πνευματικό κίνητρο που υπαγορεύει το μέτρο, την αρμονία και τον σεβασμό. Το συγκεκριμένο σπίτι, που αντανακλά όλα αυτά με θαυμαστή σοφία και απλότητα, είναι το θέμα της έκθεσης «Το σπίτι του Ροδάκη - Προς μια συναισθηματική δόμηση» του αρχιτέκτονα Διονύση Σοτοβίκη στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» από τις 23 Σεπτεμβρίου έως τις 21 Νοεμβρίου 2021 που διοργανώνει ο ΟΠΑΝΔΑ σε επιμέλεια του Χριστόφορου Μαρίνου. Αυτό το αριστούργημα αρχιτεκτονικής και σοφίας χτίστηκε στην ανατολική πλευρά του λόφου, που έχει πανοραμική θέα στο χωριό και στη βυζαντινή Παλιαχώρα, και είναι ένα μοναδικό δείγμα πνευματικής κληρονομιάς και ανεπιτήδευτης λαϊκής ευαισθησίας που εξύμνησαν ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Γεώργιος Κανδύλης, ο Άρης Κωνσταντινίδης και άλλοι διανοούμενοι της γενιάς του ’30, όπως ο Τζούλιο Καΐμη και ο Γιώργος Σεφέρης. Το σπίτι συγκροτείται από λιθόκτιστους όγκους και περιλαμβάνει την κυρίως οικία, τους χώρους για τα ζώα, το φουρνόσπιτο, τον περιστεριώνα, το κοτέτσι και το πατητήρι. Χτίστηκε σε διαδοχικές χρονικές φάσεις: ο αρχικός όγκος, που περιλαμβάνει τον βασικό χώρο

διημέρευσης με την εστία, το ξύλινο πατάρι και το κατώι, χτίστηκε το 1884, ενώ σταδιακά προστέθηκαν οι υπόλοιποι χώροι, με τελευταίο το πατητήρι, που ολοκληρώθηκε το 1897. Ο Γερμανός αρχαιολόγος Adolf Furtwängler, που βρισκόταν στην Αίγινα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής στον ναό της Αφαίας το 1901, ήταν ο πρώτος που κατάλαβε την πολιτιστική αξία του σπιτιού. Το φωτογράφισε και έστειλε εικόνες του σπιτιού του Ροδάκη στο Μόναχο. Η συναισθηματική τοπογραφία και η εναρμόνιση του κτίσματος με τη φύση άρχισε να ενδιαφέρει τον Δημήτρη Πικιώνη, ενώ σύντομα μίλησαν κι άλλοι γι’ αυτό, οι Siegfried Gideon, Le Corbusier, Klaus Vrieslander και Τζούλιο Καΐμη. Ο Πικιώνης –λένε ότι το σπίτι του Ροδάκη άλλαξε και τον τρόπο με τον οποίο έβλεπε την αρχιτεκτονική– δεν έγραψε κάποιο κείμενο για το σπίτι, το μελέτησε όμως με σχέδια και λεπτομερείς αποτυπώσεις που σήμερα βρίσκονται στα αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Ως καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, προέτρεπε τους φοιτητές του να το μελετήσουν.

To 1934 οι Klaus Vrieslander και Τζούλιο Καΐμη επισκέπτονται το σπίτι του Ροδάκη και εκδίδουν το βιβλίο Η τέχνη του λαού - Το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα, που αποτελεί και την πρώτη ολοκληρωμένη γραπτή μαρτυρία γι’ αυτό, μαζί με τα σχέδια του Πικιώνη και μια σειρά φωτογραφιών. Ο αρχιτέκτονας Γιώργος Κανδύλης το επισκέπτεται αρκετές φορές, τελευταία λίγο πριν από τον θάνατο του Ροδάκη, που πέθανε μεταξύ του 1926 και του 1928, και καταγράφει την εμπειρία του στο βιβλίο του Κτίζοντας τη ζωή: Μια αρχιτεκτονική μαρτυρία της εποχής της. Ο Κανδύλης στο βιβλίο του αναφέρεται στη ζώσα αρχιτεκτονική, που περιγράφεται ως μια διαδικασία συνεχούς εξέλιξης και αρχιτεκτονικών επεμβάσεων στον εξωτερικό και εσωτερικό χώρο των κτισμάτων. Το σπίτι, που έχει γίνει θρύλος πια και μαζί του ασχολείται πλήθος αρχιτεκτόνων και μελετητών, με την πάροδο του χρόνου ρημάζει, χορταριάζει, καταστρέφεται από τα νερά της βροχής. Έναν αιώνα μετά την «ανακάλυψή» του από τον Adolf Furtwängler, το 2001, το σπίτι κηρύσσεται ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης. Το 2007, στην πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας, ο Γερμανός καλλιτέχνης Όλαφ Νικολάι, σε ένα βίντεο με τίτλο «Rodakis», παρουσιάζει το σπίτι του Ροδάκη ως αρχιτεκτονική κατασκευή που συνδέεται με μια μυθοπλασία για τη ζωή του δημιουργού του, επανασυστήνοντάς το σε μια ολόκληρη νέα γενιά μέσα από πλάνα που απηχούν τη σκέψη του δημιουργού του, ο οποίος δεν άφησε ίχνη πέρα από αυτά που σκάλισε με τα χέρια του, δημιουργώντας έναν μυθικό και μυστηριακό χώρο εννοιών. Ο ίδιος ο δημιουργός του έλεγε ότι το σπίτι δεν είναι χτισμένο με πέτρες αλλά με ιδέες και σε αυτές το σπίτι παρουσιάζεται στην έκθεση ως αυθεντικό έργο τέχνης και υποδεικνύει αξίες που έχουν χαθεί και τις έχουμε ανάγκη, αποτελώντας ταυτόχρονα ένα ιδανικό μοντέλο συγχώνευσης τέχνης και ζωής. Ο αρχιτέκτονας Διονύσης Σοτοβίκης έχει αγοράσει το σπίτι από τους κληρονόμους της οικογένειας Ροδάκη και εδώ και χρόνια επιχειρεί να του ξαναδώσει ζωή με ευαισθησία και σεβασμό απέναντι στον αρχικό ιδιοκτήτη και στις

ιδέες του. Όταν τον ρωτώ γιατί ξεκίνησε αυτό το τιτάνιο έργο της διάσωσης, μου λέει ότι αποτελεί το πιο συναισθηματικό κτίριο που ξέρει και ότι σε συνέχεια της διάσωσης του ατελιέ του Αριστομένη Προβελέγγιου στην οδό Κυκλάδων στην Κυψέλη, προσπαθεί να «χτίσει» μια αρχιτεκτονική πιο ευαίσθητη και πιο ανθρώπινη, που συνδέει το παρελθόν και το μέλλον μέσα από αξίες και ιδεώδη. Στην έκθεση στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» παρουσιάζονται δύο περίβλεπτα γλυπτά από το σπίτι του Ροδάκη. Μία προσωπογραφία της γυναίκας του και το κεφάλι ενός μυστακοφόρου άνδρα με περικεφαλαία, το οποίο βρέθηκε στην αυλή του σπιτιού και ενδέχεται να είναι το πορτρέτο του ίδιου του Ροδάκη, κάτι που δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, αφού δεν υπάρχει φωτογραφία του. Τα δυο γλυπτά σε αντιπαράθεση αποκαλύπτουν μια συναισθηματική έλξη. Όπως τονίζει ο αρχιτέκτονας, το θέμα της έκθεσης είναι αυτή η έλξη που γεννά τα συναισθήματα και δημιουργεί τις σχέσεις. Αυτή η ανταλλαγή ενέργειας είναι η πηγή της δημιουργίας. Τα δύο γλυπτά συνοδεύουν ένα βίντεο που δείχνει το αναμμένο τζάκι με τα σκαλισμένα χέρια του Ροδάκη –μια στιγμή αιώνιου αποχαιρετισμού– και μια ηχητική ανάγνωση της μαρτυρίας του Γεώργιου Κανδύλη για το σπίτι και τη (φανταστική;) συνάντησή του με τον Ροδάκη, που δημοσιεύεται στο βιβλίο του Ζωή & Έργο. Στον πρώτο όροφο του μουσείου παρατίθεται μια σειρά φωτογραφιών που δείχνουν τη σημερινή κατάσταση του σπιτιού και την ιδιαίτερη αύρα που αυτό αποπνέει. Πρόκειται για την εικαστική ματιά ενός εκπροσώπου της σύγχρονης αρχιτεκτονικής πάνω στο έργο ενός επώνυμου εκπροσώπου της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Εδώ ο Σοτοβίκης λειτουργεί ως επιμελητής, ως κάποιος που έχει στόχο να φροντίσει και να αναδείξει το σπίτι του Ροδάκη, που έχει χτιστεί με βασικά οικοδομικά υλικά την ψυχή και το συναίσθημα, την άοκνη λαχτάρα της δημιουργίας και της ομορφιάς, πράγμα που το καθιστά παράδειγμα για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Ο Ροδάκης έπλαθε, ζωγράφιζε και σκάλιζε για να μπορεί να έχει την αίσθηση της ομορφιάς στην καθημερινότητά του, κάτι που για τον άνθρωπο του εικοστού πρώτου αιώνα, για εμάς, σημαίνει πολύ περισσότερα από ένα μνημείο ή ένα αριστούργημα της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η έκθεση που πραγματοποιείται στο Μουσείο Χατζημιχάλη γεννά ερωτήματα που δεν έχουν διερευνηθεί από τους μελετητές του σπιτιού: ποια ήταν και, κυρίως, ποια μπορεί να είναι η σχέση του Ροδάκη με τη γνωστή λαογράφο; Επισκέφτηκε η Χατζημιχάλη το σπίτι του Ροδάκη, και πότε έγινε αυτό; Τον είχε συναντήσει; Ποιες ήταν, άραγε, οι εντυπώσεις της; Τον Ροδάκη και τη Χατζημιχάλη συνδέει ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος, ο οποίος σχεδίασε το σπίτι της Χατζημιχάλη το 1924 και φωτογράφισε το σπίτι του Ροδάκη το 1928, όπως μαρτυρά η φωτογραφία που φυλάσσεται στα Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Σύμφωνα με τη Σταυρούλα Πισιμίση, υπεύθυνη του μουσείου, η Χατζημιχάλη δεν πρέπει να είχε γνωρίσει τον Ροδάκη. «Ωστόσο, γνώριζε και είχε επισκεφθεί το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα μαζί με τον Ζάχο και τα παιδιά της μικρά, τη δεκαετία του ’20», λέει, προσθέτοντας ότι ο Ζάχος, όντας

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΕΝΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΕΝΟΣ ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ.

28 lifo – 23.9.21

γερμανοτραφής, είχε ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική του συγκεκριμένου οικήματος μάλλον πριν από τον Πικιώνη, προσθέτοντας μια ακόμα ψηφίδα στη μυθολογία του σπιτιού. Έχουμε περάσει την «αψίδα» που δημιουργούν οι φραγκοσυκιές και μπαίνουμε σε ένα οικόπεδο μακρόστενο· αριστερά κάτω απλώνεται η γη της Αίγινας με τα σκούρα πράσινα χρώματα αυτήν τη συννεφιασμένη φθινοπωρινή μέρα. Περνάς το κοτέτσι και τον περιστεριώνα και είναι σαν περιτριγυρίζεις το σπίτι πριν ακόμα μπεις στο εσωτερικό του. Σε μια συζήτηση μεταξύ Κανδύλη και Ροδάκη, όπως την έχει καταγράψει ο αρχιτέκτονας, ο Ροδάκης του λέει: «Μάθε ότι όταν αγαπάς μια γυναίκα, την αγκαλιάζεις, τη σφίγγεις, τη φιλάς. Έτσι μου αρέσει κι εμένα το σπίτι μου, σαν να είναι γυναίκα. Και κάθε φορά που επιστρέφω σ’ αυτό το περιτριγυρίζω, το φιλώ, αντί να πάω κατευθείαν μέσα, βάναυσα, όπως εσύ σκέφτεσαι ότι πρέπει να κάνω». Το κυρίως κτίσμα του σπιτιού δημιουργεί ένα Γ από δύο όγκους σε διαφορετικά ύψη που σχηματίζουν μια προστατευμένη αυλή. Στην επέκταση του σπιτιού βρίσκεται το πατητήρι, ενώ το φουρνόσπιτο με το κοτέτσι και τον περιστεριώνα είναι αυτόνομα δωμάτια-κτίρια, τοποθετημένα πιο ελεύθερα μέσα στο αγρόκτημα. Στο πίσω μέρος βρίσκονται δύο δωμάτια για τα ζώα, κολλημένα στον κυρίως όγκο του σπιτιού και με τη δική τους αψιδωτή είσοδο. Ώρες μπορείς να σταθείς να θαυμάσεις πέτρα-πέτρα αυτά που έφτιαξε ο Ροδάκης. Και όσο στέκεσαι εκεί, ανακαλύπτεις τα έργα του ξανά και ξανά, όπως πέφτει το φως ή τα σκιάζουν τα σύννεφα και αλλάζουν οι όψεις των αγέλαστων Τούρκων μυστακοφόρων που το φυλάνε. Αν ζούσε στην Αθήνα ο Ροδάκης ή είχε μορφωθεί, μπορεί να είχε γίνει ένας διάσημος γλύπτης, ένας ζωγράφος. Όμως γεννήθηκε εκεί, εκεί γνώρισε τη γυναίκα του και έκανε οκτώ παιδιά που μεγάλωσαν σε αυτό το μικρό σπίτι, εκεί η καρδιά του αγαλλίαζε και έπλαθε πάπιες και γουρούνια και πρόσωπα και φίδια και φυλλώματα, εκεί χάραζε και στόλιζε το έργο της ζωής του. Φεύγοντας, κρατώντας στα χέρια μου το πράσινο βιβλιαράκι των Vrieslander Καΐμη που είχα αγοράσει όταν είδα το 12λεπτο ταινιάκι του Νικολάι στην Μπιενάλε –έτσι έμαθα γι’ αυτό το σπίτι–, σκέφτομαι ότι για τον Ροδάκη το πιο τρυφερό γράφεται από τους συγγραφείς του βιβλίου. «Ο δημιουργός του σπιτιού αυτού δεν έχασε τζάμπα τον χρόνο του, όπως εμείς οι μοντέρνοι, που τον χάνουμε στα καφενεία, στους κινηματογράφους, στις καλλιτεχνικές κουβέντες, κοιτάζοντας άδικα μέσα στη ματαιότητα. Ίσως να υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν ακόμα αυτήν τη φυσική τέχνη. Σ’ αυτούς προσφέρουμε το βιβλίο μας, για να τους δείξουμε τη λαϊκή αρετή ενός έργου τόσο αληθινού σαν αυτό του Ροδάκη, που απορεί κανένας πώς βρίσκεται μέσα σε τούτο το σημερινό πέλαγος της ακαλαισθησίας και της πρόληψης, μέσα στα κύματα του ματεριαλισμού μιας τεχνητής και βιαστικής εποχής σαν τη δικιά μας». Σήμερα, στο σπίτι του Ροδάκη κυματίζει μια μικρή πάνινη σημαία που γράφει τη λέξη «ξανά». Είναι η στιγμή να το ανακαλύψουν ξανά και να το επισκεφθούν και οι νεότεροι, να μπορέσουν να συλλάβουν την πνευματικότητα σε αρμονία με τη φύση και το θαύμα που προέκυψε από αυτήν τη συνάντηση.

Το κυρίως κτίσμα του σπιτιού δημιουργεί ένα Γ από δύο όγκους σε διαφορετικά ύψη που σχηματίζουν μια προστατευμένη αυλή. Στην επέκταση του σπιτιού βρίσκεται το πατητήρι, ενώ το φουρνόσπιτο με το κοτέτσι και τον περιστεριώνα είναι αυτόνομα δωμάτιακτίρια, τοποθετημένα πιο ελεύθερα μέσα στο αγρόκτημα. Στο πίσω μέρος βρίσκονται δύο δωμάτια για τα ζώα, κολλημένα στον κυρίως όγκο του σπιτιού και με τη δική τους αψιδωτή είσοδο.

φωτόγραφιεσ: γιάννησ κρητικού και γιώργοσ μεσσαριτάκησ

23.9.21 – lifo

29

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Η ΜΠΙΕΝΆΛΕ ΤΈΜΝΕΙ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ

Η 7Η ΔΙΟΡΓΆΝΩΣΗ ΤΗΣ ΜΠΙΕΝΆΛΕ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΤΊΤΛΟ «ECLIPSE» (ΕΚΛΕΙΨΗ) Η 7Η ΔΙΟΡΓΆΝΩΣΗ ΤΗΣ24 ΜΠΙΕΝΆΛΕ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΤΊΤΛΟ «ECLIPSE» (ΕΚΛΕΙΨΗ) ΕΓΚΑΙΝΙΆΖΕΤΑΙ ΕΓΚΑΙΝΙΆΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ ΚΑΙ ΥΠΌΣΧΕΤΑΙ ΜΙΑ ΚΑΘΑΡΉ ΜΑΤΙΆ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΙΣ 24 ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ ΚΑΙ ΥΠΌΣΧΕΤΑΙ ΜΙΑ ΚΑΘΑΡΉ ΜΑΤΙΆ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΈΣ ΠΟΥ ΣΥΝΤΕΛΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗ ΠΟΥ ΣΥΝΤΕΛΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗ ΖΩΉ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ, ΕΣΤΙΆΖΟΝΤΑΣ ΚΥΡΊΩΣ ΣΤΗ ΣΥΓΚΈΝΤΡΩΣΗ ΖΩΉ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ, ΕΣΤΙΆΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΚΈΝΤΡΩΣΗ ΑΠΑΝΤΉΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΚΟΤΕΙΝΌ ΕΡΏΤΗΜΑ ΑΠΑΝΤΉΣΕΩΝ ΣΤΟ ΣΚΟΤΕΙΝΌ ΚΥΡΊΩΣ ΕΡΏΤΗΜΑ ΑΝ ΒΡΙΣΚΌΜΑΣΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΡΕΊΑ ΠΑΡΑΚΜΉΣ ΤΟΥ ΑΝ ΒΡΙΣΚΌΜΑΣΤΕ ΣΕ ΜΙΑΉΠΟΡΕΊΑ ΠΑΡΑΚΜΉΣ ΤΟΥΠΡΟΣ ΔΥΤΙΚΟΎ Ή ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΎΘΥΝΣΗ ΔΥΤΙΚΟΎ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΎΘΥΝΣΗ ΜΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΊΡΙΑ ΜΕΤΑΜΌΡΦΩΣΉ ΤΟΥ. ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΚΑΊΡΙΑ ΦΩΤΟ:ΤΠΑΡΙΣ Α Π Ο T OΜΕΤΑΜΌΡΦΩΣΉ N Γ Ι Ά Ν Ν ΗΤΟΥ.Κ Ω Ν Σ Τ Α Ν Τ Ι Ν ΊΑΠΟ Δ ΗTON ΓΙΆΝΝΗ Φ Ω Τ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ Ο : Π Α Ρ Ι Σ Α Β ΙΤΑΒΙΤΙΑΝ Τ Ι Α Ν

Τ

ο χωροταξικό προφίλ της μεγάλης αυτής έκθεσης σχηματίζει πολεοδομικά μια εγκάρσια τομή σε δύο από τις τρεις βασικότερες οδικές αρτηρίες της Αθήνας, τη Σταδίου και την Πανεπιστημίου. Κι όσοι τυχαίνει να κυκλοφορούν το βράδυ στο κέντρο σίγουρα θα έχουν παρατηρήσει ήδη ότι η «τομή» αυτή σηματοδοτείται από «τομές φωτός» που έχουν τοποθετηθεί εξωτερικά στους εκθεσιακούς χώρους, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό εφέ που λειτουργεί ως σύμβολο των τομών στον ιστορικό χρόνο και στην πόλη, τις οποίες η Μπιενάλε αυτή φιλοδοξεί να της αναγνωριστεί ότι ήταν ικανή να επιφέρει. Η ECLIPSE (ΕΚΛΕΙΨΗ) σε συνεπιμέλεια των Omsk Social Club και του Larry Ossei-Mensah, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Poka-Yio, απλώνεται σε 15.000 τ.μ. κτιριακών εγκαταστάσεων και ανοικτών χώρων, κάτι που την καθιστά τεραστίων διαστάσεων. Καταλαμβάνει τρία κτίρια και μια πλατεία: α) το κτίριο στη συμβολή της Σταδίου με την οδό Γεωργίου Σταύρου, στο οποίο στεγαζόταν το πολυκατάστημα «Fokas», β) τα περιβόητα δικαστήρια της οδού Σανταρόζα, ένα από τα παλαιότερα κτίρια της Αθήνας, που χτίστηκε το 1836 για να στεγάσει το πρώτο βασιλικό (και αργότερα εθνικό) τυπογραφείο, προτού μετασκευαστεί το 1906 σε κτίριο δικαστηρίων, καθώς και την πλατεία Δικαιοσύνης, εμπρός από την κεντρική του είσοδο και γ) το κτίριο Σλήμαν-Μελά, το οποίο εκτείνεται από τη συμβολή της Πανεπιστημίου με τη Χαρ. Τρικούπη σχεδόν μέχρι το Rex – ένα κτίριο γιγαντιαίων μάλλον διαστάσεων που σχεδίασε ο Ερνστ Τσίλερ για την οικογένεια Σλήμαν, με σκοπό να στεγάσει όλους

τους απογόνους της και το οποίο χρησιμοποιήθηκε τελικά κυρίως ως κτίριο γραφείων. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι και τα τρία αυτά κτίρια ανήκουν στην κατηγορία των «φαντασμάτων» του πολεοδομικού ιστού, με βάση το πόσο πολύ καιρό έχουν παραμείνει κλειστά μέχρι τώρα, που ανοίγουν για την Μπιενάλε. Στο κτίριο του πολυκαταστήματος «Fokas» έχει ανατεθεί ο ρόλος του κύριου εκθεσιακού χώρου. Έχει έξι ορόφους και με το ισόγειο και το υπόγειο η έκθεση απλώνεται σε οκτώ επίπεδα. Ο επισκέπτης μπορεί να τη δει ξεκινώντας από τα ψηλά και κατεβαίνοντας ή αντιστρόφως. «Και στις δύο περιπτώσεις θα διαβάσει την ίδια ιστορία, η οποία διαχωρίζεται σε κεφάλαια ανά επίπεδο», όπως λέει ο Poka-Yio». Το κτίριο των δικαστηρίων της οδού Σανταρόζα είναι αυτό που έχει παραμείνει περισσότερα χρόνια κλειστό. Χρειάστηκε σημαντικές επεμβάσεις – για παράδειγμα, στερεώθηκαν δάπεδα, αποκαταστάθηκαν σκαλοπάτια, τοποθετήθηκε κουπαστή στο κλιμακοστάσιο και αναβατόριο ΑμεΑ. Επίσης, χρειάστηκε εγκατάσταση φωτισμού παντού και τα σχετικά έξοδα καλύφθηκαν από τον προϋπολογισμό της Μπιενάλε. Στον προαύλιο χώρο του θα λειτουργεί καντίνα με επιμέλεια του γνωστού σε όλους BIOS. Ωστόσο, στο κτίριο αυτό θα βρίσκεται και το πιο «χθόνιο» κομμάτι της έκθεσης –ένα ηχητικό έργο–, με άλλα λόγια μια μουσική σύνθεση του Βέλγου συνθέτη Billy Bultheel που πρόσφατα κατέκτησε το ελληνικό κοινό με τη δουλειά του για την παράσταση Ιχνευταί που σκηνοθέτησε ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, σε παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. «Η μουσική

του Bultheel θα πηγάζει από τα “εντόσθια” του εκθεσιακού χώρου και ολόκληρο το κτίριο θα συντονίζεται με αυτήν. Ωστόσο, την αίσθηση του “απόκοσμου” που τόσο πολύ ταιριάζει στον τίτλο “Έκλειψη” της φετινής Μπιενάλε θα τη συλλαμβάνει ο επισκέπτης στο κτίριο Σλήμαν-Μελά», διευκρινίζει ο Poka-Yio, «Η έκθεση σε αυτό καταλαμβάνει το περιβόητο, κατά τις δεκαετίες που λειτουργούσε, ισόγειο κατάστημα λουκουμάδων «Αιγαίον» και τους δύο πρώτους ορόφους του, των οποίων οι διάδρομοι μοιάζουν σαν να βγαίνουν από τα καρέ της ταινίας Η Λάμψη του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Βέβαια, στην πανέμορφη εσωτερική αυλή του κτιρίου, που είναι πλακοστρωμένη με υπέροχα, στιβαρά μάρμαρα παλαιάς κοπής, θα λειτουργεί το δεύτερο κυλικείο της έκθεσης και οι επισκέπτες θα χαίρονται εκεί λίγη ώρα ξεκούρασης, γιατί θα πρέπει να σημειωθεί ότι με πολύ συντηρητικούς και μετριοπαθείς υπολογισμούς μια πλήρης περιήγηση και στα τρία κτίριά της απαιτεί ίσως και έξι ολόκληρες ώρες». Για τον Poka-Yio είναι πολύ σημαντικό ο επισκέπτης της έκθεσης να έχει πάντα κατά νου ότι ο αρχικός σχεδιασμός της τωρινής Μπιενάλε έγινε προ πανδημίας και προ του κινήματος Βlack Lives Matter, οπότε πάρα πολλά πράγματα αναπροσαρμόστηκαν για να απαντούν στην τωρινή συνθήκη. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι «στις προηγούμενες διοργανώσεις της Mπιενάλε είχαμε ασχοληθεί πολύ με το αφήγημα της Αθήνας, τις αιτίες και τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, ενώ τώρα διαπιστώνουμε ότι μετά την κρίση επιστρέφουμε σε κάτι πολύ χαρούμενο, γλυκερό κι ανάλαφρο, που όμως δεν διαθέτει το νεύρο ή κάτι το ρωμαλέο για να προ-

σπαθήσουμε να βρούμε ουσιώδεις λύσεις στα αρχικά θεμελιώδη προβλήματα που μας οδήγησαν στην κρίση. Συμπεριφερόμαστε, δηλαδή, σαν να μη συμβαίνει τίποτα, αλλά χωρίς να διαθέτουμε δυνάμεις να αντέξουμε το ότι όλα αυτά παραμένουν άλυτα. Καταλαβαίνω επίσης ότι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παντού, σε όλο αυτό που περιγράφεται εύστοχα και αλληγορικά με τον όρο “Γηραιά Ήπειρος”, ισχύουν λίγο πολύ τα ίδια. Ως εκ τούτου, για μένα όλο αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να αφήσουμε τα πράγματα να κινηθούν μόνα τους προς την κατεύθυνση που είναι να πάνε. Και να αποδεχτούμε το γήρας και την κούρασή μας, το ότι ζούμε χωρίς βούληση και σπουδαίο κίνητρο για τη ζωή και έτσι, ως ήπειρος, μεταβαλλόμαστε σε ένα τεράστιο μουσείο, στο οποίο δεν υπάρχει τίποτα που να διαθέτει εφηβικής δύναμης ζωντάνια και δημιουργικότητα. Σήμερα είναι πολύ ξεκάθαρο και έντονο το συναίσθημα ότι βαδίζουμε προς μια εποχή πολύ πιο δεισιδαίμονα, στην οποία αναδύονται ολοένα και περισσότερο ο μυστικισμός και η “αθωότητα”, υπό την έννοια του να αφήνεσαι στον ηγέτη που θα σε οδηγήσει στην οδό της σωτηρίας. Όμως είναι και η εποχή στην οποία οι ατομικές ελευθερίες, με διάφορες προφάσεις, μειώνονται όλο και περισσότερο, όλο και πιο βαθιά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι καλλιτέχνες, που είναι οι πρώτοι στους οποίους απευθυνόμαστε αναζητώντας κατευθύνσεις, το συχνότερο είναι να προτείνουν μια στροφή και παρατήρηση όσων ζουν στο περιθώριο ή ξεκομμένοι λόγω διασποράς και μετανάστευσης, γιατί αυτοί είναι πλέον οι μόνοι που διαθέτουν τη διεκδικητική ορμή που οδηγεί στο να ορίζεις ο ίδιος τη ζωή σου».

AB7 30 lifo – 23.9.21

Poka-Yio

23.9.21 – lifo

31

Cajsa von Zeipel, Formula X (Φόρμουλα Χ), 2021

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ εκπροσωπεί μια κατάσταση που διαθέτει μια εντελώς σκοτεινή όψη, στην οποία περιέρχεσαι χωρίς να μπορείς να τραβήξεις το πέπλο που κρύβει όσα σου λείπουν ώστε να κατανοήσεις αυτό που συμβαίνει. Σε πολιτικό επίπεδο σημαίνει ότι δεν μπορείς να δεις τι παραδίδεται στους πολίτες και τι τελικά παρακρατείται από αυτούς, ενώ κανονικά δεν θα έπρεπε να το στερούνται. Μέσω αυτής της έκθεσης, λοιπόν, ελπίζουμε να ξεκινήσουν συζητήσεις που θα ανοίξουν ορίζοντες σκέψης στους επισκέπτες. Δεν θέλουμε να προσφέρουμε απαντήσεις στα ερωτήματα με τα οποία θα καταφθάνουν, τα έργα θα προσφέρουν στον θεατή το πολύτιμο εργαλείο που είναι πάντα η τέχνη για την κοινωνία, προκειμένου η κοινωνία να ερμηνεύει τα προβλήματά της και να τα επιλύει. Κι όλα αυτά γιατί όταν βρίσκεται κάποιος αντιμέτωπος με το τραυματικό, τις δυσκολίες της ζωής ή και την ίδια την ευφορία, πολύ συχνά είναι δύσκολο να διαχειριστεί τη συνθήκη που βιώνει. Η τέχνη όμως έχει πάντα τη δυναμική να καταφέρει μία “εκχύλιση” της πραγματικότητας και να την προσφέρει στον θεατή με τη μορφή ενός “χώρου ανάσας” για κείνον, χάρη στον οποίο θα συμβιβαστεί με το βίωμα».

ΙNFO

Πέτρος Μώρης, Story of Everything (Nature of Translation - to Theresa), 2019

AB7- ECLIPSE / ΕΚΛΕΙΨΗ – 24/9-28/11 (προεγκαίνια: 23 Σεπτεμβρίου) Όλες οι χρήσιμες πληροφορίες στο https:// eclipse.athensbiennale.org/ Ωράριο: Τετ.-Παρ. 13:0021:00, Σαβ.-Κυρ. 11:00-21:00, Δευτ.-Τρ. κλειστά (με εξαίρεση τη Δευτέρα 27/9 & την Τρίτη 28/9, που η έκθεση θα παραμείνει εκτάκτως ανοιχτή) Εισιτήρια: Ημερήσιο: €10, μειωμένο €5 / Τριημέρου: €18, μειωμένο €10 / διαρκείας: €25, μειωμένο €15 / ομαδικά εισιτήρια: 7 ευρώ ανά άτομο & ανά ημέρα για γκρουπ από 5 άτομα και πάνω.

Awol Erizku, Asiatic Lilies, 2017

32 lifo – 23.9.21

Kayode Ojo, Silver (Belgium), 2018

Navine G. Khan-Dossos, Ta Nea Xysta, 2021

Από την πλευρά της, η εκπρόσωπος των OMSK social club (οι οποίοι δεν επιθυμούν να φανερώνουν τα ονόματά τους, παρά μόνο το ότι ανήκουν σε αυτή την καλλιτεχνική συλλογικότητα) τονίζει για τον δικό τους επιμελητικό άξονα ότι βασίστηκαν «στην ιδέα ότι ο χρόνος δεν χαρακτηρίζεται από τη γραμμικότητά του αλλά από μια επαναλαμβανόμενη κυκλικότητα. Και υπό αυτό το πρίσμα το παρελθόν συγγράφει εκ νέου το παρόν και το παρόν επεξεργάζεται και ανασυντάσσει (κοινώς ξεσκαρτάρει) τις επιρροές που δέχεται από το παρελθόν. Όλα αυτά, λοιπόν, έχουν μια καθοριστική και άμεση σχέση με το πώς εμείς εκλαμβάνουμε τον εαυτό μας ως ένα ον που ανήκει στο φάσμα του ανθρώπινου. Όλοι οι καλλιτέχνες που προσκαλέσαμε καταγράφουν τις διαβαθμίσεις και τις λεπτές αποχρώσεις της ουσιώδους πραγματικότητας αλλά και του ποιος και κατά πόσο καταφέρνει να διαμορφώνει την πραγματικότητα. Και αυτό δεν το εννοούμε με βάση την πρωτόγνωρη πραγματικότητα της εξόδου από την περίοδο της πανδημίας αλλά και γενικότερα, την πραγματικότητα μιας ζωής που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Το σύμβολο της πλανητικής έκλειψης, λοιπόν,

ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΥΝ ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΑΠΌ 420 ΈΡΓΑ ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΕΣ ΜΕ ΈΔΡΑ ΤΗ ΒΌΡΕΙΑ ΚΑΙ ΝΌΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΉ, ΤΗΝ ΚΑΡΑΪΒΙΚΉ, ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΉ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ, ΠΟΛΛΟΊ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΟΠΟΊΟΥΣ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΚΘΈΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ. ΛΊΣΤΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΏΝ: MANUEL ARTURO ABREU, ZEBEDEE ARMSTRONG, AS THEY LAY W/ ABDU ALI + MARKELE CULLINS, ΕΥΓΕΝΊΑ Β Ε Ρ Ε Λ Ή , S A N F O R D B I G G E R S , B I L LY BULTHEEL, JUDY CHICAGO, CONTEMPORARY AND (C&), ZUZANNA CZEBATUL, SIMON DENNY, DETACH (VOLTNOI & QUETEMPO), CHRISTOPH DRAEGER, CLAUDE EIGAN, AWOL ERIZKU, DOREEN GARNER, MILES GREENBERG, HAPPY NEW TEARS, HELLFUN (JOSEFIN ARNELL & MAX GÖRAN), JACK H O GA N & T R A K A L , D E B O R A H J OYC E HOLMAN & YARA DULAC GISLER, KLΆRA HOSNEDLOVΆ, SATCH HOYT, HYPERCOMF, YINKA ILORI, ASTRIT ISMAILI, TOMASHI JACKSON, HUNTREZZ JANOS, OLALEKAN JEYIFOUS, ΕΎΗ ΚΑΛΟΓΗΡΟΠΟΎΛΟΥ, SAMSON KAMBALU, ΛΗΤΏ ΚΆΤΤΟΥ, KAYA, NAVINE G. KHAN-DOSSOS, NURI KOERFER, NDAYÉ KOUAGOU, ΑΡΙΣΤΕΊΔΗΣ ΛΆΠΠΑΣ, KRIS LEMSALU & KYP MALONE, MARISSA MALIK & YESHE B A H A M O N - B E E S L E Y, RO D N E Y M C M I L L I A N, STEVE MCQUEEN, ANA M E N D I E TA , M E L E KO MOKGOSI, MOOR MOTHER, ZANELE MUHOLI, ΠΈΤΡΟΣ ΜΏΡΗΣ, NASCENT, ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΣ Φίλιππος Τελεστώ, Vase in Space, 2019 Ν ΤΟΎ ΡΑ Σ , K AYO D E OJO, OMSK SOCIAL CLUB*, ZOHRA OPOKU, ΒΑΣΊΛΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΊΟΥ, ΝΕΚΤΆΡΙΟΣ ΠΑΠΠΆΣ, EBONY G. PATTERSON, PRIMITIVE ART, ΓΙΏΡΓΟΣ ΠΡΊΝΟΣ, KAMEELAH JANAN RASHEED, ANDREW ROBERTS, VICTORIA SANTA CRUZ, JACOLBY SATTERWHITE, ΒΑΛΊΝΙΑ ΣΒΟΡΏΝΟΥ, J O N A S S C H O E N E B E R G , PA U L MPAGI SEPUYA, ΈΡΙΚΑ ΣΚΟΎΡΤΗ, JAKOB KUDSK STEENSEN, JUANA S U B E R C A S E A U X , TA K A TA K A , AYESHA TAN-JONES, ΦΊΛΙΠΠΟΣ ΤΕΛΕΣΤΏ, THE CRITICS COMPANY, THE MYCOLOGICAL TWIST, HANK WILLIS THOMAS, ΊΡΙΣ ΤΟΥΛΙΆΤΟΥ, TOURMALINE, SUZANNE TREISTER, ΘΕΌΚΛΗΤΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΊΔΗΣ, WU TSANG, CAJSA VON ZEIPEL, JULIAN WEBER, YESSI PERSE

23.9.21 – lifo

33

λοι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική. Δεν έζησα όμως εκεί, όταν ήμουν δύο χρονών επιστρέψαμε, μεγάλωσα στο Χαλάνδρι, που τότε είχε πολλές αλάνες, πολλή φύση.

q Ως παιδί ήμουν κάπως αγρίμι, δεν ήμουν πολύ κοινωνική, θυμάμαι ότι δεν μπορούσες να με προσεγγίσεις εύκολα. Τότε έλεγα ότι ήθελα να γίνω πυρηνικός φυσικός ή αστροφυσικός. Όταν γυρίσαμε στην Ελλάδα, ο μπαμπάς μου εργάστηκε ως μάγειρας στην Ολυμπιακή, του έδιναν τα περιοδικά που είχαν διαβαστεί και χρησιμοποιηθεί στο αεροπλάνο. Μου έφερνε σπίτι το TIME κι εγώ καθόμουν κι έψαχνα φωτογραφίες από το Διάστημα, τις έκοβα και έλεγα ότι θα ταξιδέψω, ότι θα γίνω αστροναύτης. Μετά ήθελα να πάω στην ιατρική.

q Στο λύκειο αποφασίζω να δώσω στην Καλών Τεχνών. Παράλληλα, γνωρίζω έναν φίλο που θα παρακολουθούσε μια σχολή του ΟΑΕΔ για να γίνει υδραυλικός. Βλέπω ότι υπήρχε και σχολή αργυροχρυσοχοΐας, κάνω την αίτηση και με παίρνουν. Μόλις τελείωσα, στα τρία χρόνια, έδωσα ξανά, για τέταρτη φορά, στην Καλών Τεχνών. Πέρασα και άρχισα να ασχολούμαι με τη γλυπτική.

q Εκεί ήρθα σε επαφή με τη μοντέρνα τέχνη, είχα έναν καθηγητή που με καθοδήγησε, ο οποίος με βοήθησε να απελευθερωθώ. Από κει που ήμουν κλειστή, ενώ είχα βγει από μια καθαρά τεχνική σχολή, βρέθηκα σε μια άλλη, στην οποία είχα πλήρη ελευθερία να εκφραστώ με ό,τι μέσο, υλικό, τρόπο ήθελα. Ήταν φανταστικά χρόνια. Συνάντησα κόσμο με τον οποίο διατηρώ ακόμα σχέσεις, ανθρώπους που είναι ενεργοί στον χώρο της γλυπτικής. Εγώ, δυστυχώς, δεν είμαι καθόλου, δεν προλαβαίνω. Αγάπησα τον ντανταϊσμό και την αποδόμηση της κλασικής τέχνης, τον Μαρσέλ Ντισάν και τη Νίκι ντε Σεντ Φαλ, μου άρεσαν ο Άντι Γουόρχολ και ο Τζεφ Κουνς.

q Το πρώτο τατουάζ πάνω μου το έκανα το 1999, ήταν ένα αυτοκίνητο με το Μπιπ Μπιπ να το οδηγεί.

Ήθελα να κάνω και νωρίτερα, αλλά δεν είχα την οικονομική άνεση. Όταν το χτύπησα, είχα αγοράσει ήδη το πρώτο μου μοτεράκι, ήταν ολόκληρη διαδικασία να το παραγγείλω από Αγγλία, έδωσα τα λεφτά που είχα μαζέψει από τη δουλειά μου σε ένα βιβλιοπωλείο. Τότε αρχίζω να ψάχνομαι, προσπαθώ να βρω κάποιον να με διδάξει. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, υπήρχε μυστικοπάθεια, έβρισκα κλειστές τις πόρτες. Δεν ήξερα κανέναν από τον χώρο, δεν είχα ιδέα.

q Το πρώτο τατουάζ που χτύπησα σε άλλον ήταν μια τρίλιζα στο δάχτυλο της κολλητής μου. Κάνουμε ακόμα παρέα και το έχει μέχρι σήμερα.

Tattoo artist. Έσπασε το ανδρικό άβατο του τατουάζ. Γεννήθηκε στην Όμαχα της Νεμπράσκα, ζει στο Περιστέρι.

VASSΩ

q Γεννήθηκα το 1975 στην Όμαχα της Νεμπράσκα, ο μπαμπάς μου είχε ένα ελληνικό εστιατόριο, όπως κι άλ-

q Έκανα παρέα με ροκαμπιλάδες, έτσι η γνωριμία μου με τον κόσμο του τατουάζ είχε γίνει νωρίτερα, είχαν όλοι πάνω τους. Βγαίναμε στα Εξάρχεια, σε μέρη όπως το Cherry, που έπαιζε Έλβις Πρίσλεϊ, Έντι Κόχραν, Μπάντι Χόλι, Stray Cats. Μας άρεσε το στυλ στα ρούχα μας, τύποι σαν τον Τζέιμς Ντιν και τον Μάρλον Μπράντο με μηχανές και αλήτικο ύφος, η νοσταλγία, ο ρομαντισμός αλλά και το επαναστατικό στοιχείο του ροκ εν ρολ.

q Πήγα στο Medusa Tattoo Studio και τους είπα ότι ήθελα να ασχοληθώ με το τατουάζ, απάντησαν ότι δεν μπορούν να μου δείξουν, αλλά ότι θα έκαναν ένα φεστιβάλ. Είχαν δει ότι έφτιαχνα δαχτυλίδια, μου πρότειναν λοιπόν να πάρω ένα περίπτερο και να εκθέσω αυτά. Δέχτηκα, αν και δεν είχα σκοπό να πουλήσω τα κοσμήματα, για μένα τα έφτιαχνα. Εκεί γνώρισα όλη την τότε σκηνή, Έλληνες αλλά και ξένους καλλιτέχνες, συνάντησα και τον Δημήτρη Αρώνη του Dermagraphics. Τον ρώτησα αν θα μπορούσε να με πάρει στο στούντιο όταν θα τελείωνα τη σχολή, «όποτε θες», μου είπε. Ξεκίνησα, λοιπόν, τη μαθητεία μου, έκανα δύο ώρες να πάω από το Χαλάνδρι στον Κορυδαλλό κι άλλες δύο για να γυρίσω. Θυμάμαι να φεύγω δέκα από το σπίτι και να γυρνάω δέκα. Το ήθελα πολύ όμως και δεν σκεφτόμουν τις αποστάσεις. Οι γονείς μου νόμιζαν ότι έκανα πλάκα, ότι θα μου περνούσε, ότι έτσι κι αλλιώς δεν θα μπορούσα εύκολα να το κάνω επαγγελματικά και πως θα το κρατούσα για χόμπι. Όταν είδαν ότι το εννοούσα, με στήριξαν.

q Αυτό που με γοήτευσε στο τατουάζ ήταν πως είναι μια τέχνη και μια τεχνική που γνώριζαν λίγοι, ότι οι πελάτες μας δεν κατέβαιναν από το Κολωνάκι αλλά ήταν μουσικοί και είχαν μπάντες. Είχαμε, βέβαια, να κάνουμε με κόσμο που είχε βγει από τη φυλακή, με κάποιους που ερχόντουσαν στην άδειά τους και θα έμπαιναν ξανά, μπορεί και να μάθαινες ότι δολοφόνησαν τον πελάτη σου. Ωστόσο, ήταν μια καλή δουλειά και σε άνοδο, τότε άρχισε να αλλάζει η άποψη του κόσμου γι’ αυτή.

q Το 2004 ήμουν πια επαγγελματίας στο Eightball της Πατησίων. Ξεκίνησα κάνοντας τα εύκολα, κινέζικα ιδεογράμματα που ήταν τότε της μόδας, γραμματάκια και tribal. Μετά από πέντε χρόνια πέρασα στο old school, δεν υπήρχε και το κοινό γι’ αυτό το είδος μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τότε όλοι ενημερωνόμασταν, παίρναμε ιδέες και εκπαιδεύαμε τους πελάτες με τα περιοδικά, τα αμερικανικά και κάποια ιταλικά που βρίσκαμε στην Ομόνοια. Εξηγούσαμε τι είναι traditional και τι new school, τι είναι το blackwork που είχαν ξεκινήσει να διαδίδουν Βρετανοί καλλιτέχνες. Αρχίσαμε να τους προτείνουμε να επιλέγουν κάτι που να ταιριάζει στα δικά τους γούστα και όχι σχέδια που είχαν όλοι.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Στην αρχή οι πελάτες δεν με εμπιστευόντουσαν επειδή είμαι γυναίκα, έλεγαν «δεν θέλω να μου το κάνει

34 lifo – 23.9.21

αυτή» και μου το μετέφεραν οι άλλοι artists. Απαντούσα: «Δεν πειράζει, λογικό είναι, σιγά σιγά θα τους κερδίσω». Όταν ξεκίνησα, υπήρχαν άλλες δύο στον χώρο, η κόρη του πρώτου Έλληνα τατουατζή, η Άννα του Τζίμη, και η Σουζάνα, που δεν το έκανε επαγγελματικά, χτυπούσε σε κατάληψη. Στο δικό μου Electric Mama Tattoo είμαστε αυτήν τη στιγμή πέντε γυναίκες και ο Jerome, με χαροποιεί πολύ αυτή η συνθήκη. Είναι πολλές πλέον οι γυναίκες στο τατουάζ, αλλά σε σχέση με τους άντρες παραμένουν λίγες.

q Τα τατουατζίδικα υπήρξαν μέρη που θα πέρναγες απλά για να πιεις τον καφέ σου, για να δεις τον καλλιτέχνη σου και να πείτε τα νέα σας, μπορεί να έβλεπες να αράζουν δέκα άτομα απ’ έξω. Εγώ ήμουν και παραμένω λίγο Αγγλίδα στα ραντεβού μου, δεν μπορώ να συγκεντρωθώ αν με διακόπτουν, εκτός από μια φορά που ξαφνικά άρχισε να βρέχει και μπήκε ένας φίλος που δεν είχε πού να πάει.

q Το old school είναι ένα στυλ που πλέον αρέσει σε όλους, σε κορίτσια και αγόρια, σε κάθε ηλικία. Όλοι έχουμε εικόνα των σχεδίων του Sailor Jerry, αγαπάμε το vintage, τις εικόνες και τα σχέδια που θυμίζουν κάτι από το παρελθόν. Επίσης πιστεύω ότι μας κερδίζει με τη διαχρονικότητά του, θα δεις ένα τέτοιο τατουάζ μετά από είκοσι χρόνια και θα στέκεται, με τη γραμμή του και το solid χρώμα του.

q Απενοχοποιήθηκε μέσω της τηλεόρασης το τατουάζ στην Ελλάδα, όταν μπήκαν τα πρώτα μικρά σε αυτήν και έπειτα εμφανίστηκε ο Δημήτρης Σκαρμούτσος, έχοντας τον ρόλο του κριτή σε ένα σόου που μπορεί παρακολουθούσε και μια νοικοκυρά, γιατί είχε να κάνει με τη μαγειρική.

q Το πιο περίεργο και αμήχανο περιστατικό που μου έχει τύχει είναι ο «Τζαμάνγκο», ένας πελάτης που ήθελε να χτυπήσει αυτήν τη λέξη στο κούτελο, και μάλιστα ανάποδα, για να τη διαβάζει στον καθρέφτη. Όση ώρα μού περιέγραφε το σχέδιο, έκανε μουτζούρες στο χαρτί, δεν μπορούσα να καταλάβω τι γράφει και δεν ήμουν σίγουρη

απο τη ζωη παρασιδη φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

ενα αρχαιο τατουαζκοσμημα Είναι πολλοί εκείνοι που θα αναρωτηθούν «μα, γιατί κάνει τόσα τατουάζ αν δεν σημαίνουν κάτι γι’ αυτή/όν». Όμως όταν ανακαλύφθηκαν τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου σε δύο αιγυπτιακές μούμιες, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι τα σύμβολα που είχε η μία πάνω της ήταν μάλλον για καλλωπιστικούς λόγους.

23.9.21 – lifo

35

q Καταλαβαίνεις ότι κάνεις όνομα, ότι συζητιέται η δουλειά σου, όταν πια ξεφεύγεις από τα όρια της Αθήνας και μπορεί να ταξιδέψουν για να κλείσουν ραντεβού μόνο μ’ εσένα.

q Υπάρχει προκατάληψη ακόμα και σήμερα γύρω από τα τατουάζ, είναι πολλοί αυτοί που δεν θέλουν να φαίνονται όσα κάνουν, κυρίως οι γιατροί και μισθωτοί που σκέφτονται ότι θα απορριφθούν από δουλειές. Άνετοι είναι οι κομμωτές, οι σεφ και οι άνθρωποι που εργάζονται σε μπαρ, εκείνοι που δεν κρίνονται για το τι έχουν πάνω τους, πού και πώς το έχουν.

q Πλέον δεν συνδέεται με τη μουσική και τις υποκουλτούρες, μπορεί να έχουν τατουάζ άνθρωποι που δεν πάει το μυαλό σου. Ακόμα και ένα πρόσωπο της πολιτικής έκανε τατουάζ, αλλά δεν το ξέρει κανείς. Ο μεγαλύτερος ηλικιακά άνθρωπος που έχω αναλάβει ήταν μια γυναίκα ογδόντα δύο ετών, τη συνάντησα στην Ισλανδία, ήρθε να χτυπήσει ένα σύμβολο παρέα με την κόρη και την εγγονή της.

q Δεν συμπαθώ τα άτσαλα, τα πρόχειρα τατουάζ. Δέχομαι να κάνει φίλος σε φίλο στο σπίτι, όλοι το έχουμε κάνει,

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Vassω

αν έπρεπε να προχωρήσουμε, γιατί όσο μου μιλούσε, έκανε κινήσεις καράτε. Έλεγε: «Σε λένε Βάσω, είσαι η βάση όλων», κι ενώ εγώ προσπαθούσα να τον πείσω να επιλέξει άλλο σημείο, εκείνος επέμενε: «Εγώ έχω έρθει από τα βουνά να σε βρω για να κάνω αυτό το τατουάζ και θα το κάνω όπως θέλω εγώ, να φαίνεται». Με τα πολλά συνεννοηθήκαμε, το χτυπήσαμε όπως το είχε σκεφτεί κι έφυγε πολύ ευχαριστημένος.

κι εγώ, είναι κάτι που σε συνδέει με τον άλλον. Αλλά δεν μου αρέσει όταν αυτό περνάει για καλό τατουάζ.

q Αρνούμαι να κάνω τατουάζ εθνικιστικού περιεχομένου. q Είναι πολλοί εκείνοι που θα αναρωτηθούν «μα, γιατί κάνει τόσα τατουάζ αν δεν σημαίνουν κάτι γι’ αυτή/-όν». Όμως όταν ανακαλύφθηκαν τα αρχαιότερα τατουάζ του κόσμου σε δύο αιγυπτιακές μούμιες, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι τα σύμβολα που είχε η μία πάνω της ήταν μάλλον για καλλωπιστικούς λόγους. Δεν είμαι, λοιπόν, της άποψης ότι πρέπει να έχουμε μια εξήγηση για κάθε τατουάζ που κάνουμε, δεν χρειάζεται να συμβολίζει κάτι συγκεκριμένο, είναι ομορφιά, είναι σαν κόσμημα.

q Πέτυχα πριν από δυο-τρία χρόνια έναν πελάτη σε μια συναυλία να ουρλιάζει από χαρά, μου έλεγε ότι από τότε που κάναμε το τατουάζ για έναν φίλο του που πέθανε σταμάτησε να κλαίει, άρχισε να νιώθει καλά και να βγαίνει ξανά έξω, λειτούργησε θεραπευτικά η διαδικασία για εκείνον. Υπάρχουν ραντεβού στα οποία θα μιλήσεις λίγο παραπάνω απ’ όσο συνηθίζεις, έτσι κι αλλιώς αναπτύσσεται μια σχέση εκείνη τη στιγμή, ακουμπάς τον πελάτη και μπαίνεις στην αύρα του. Αυτή είναι για μένα η μαγεία του τατουάζ, όπως και το ότι κατά κάποιον τρόπο η τέχνη της δερματοστιξίας έχει μεγαλύτερη σχέση με την τέχνη της γλυπτικής παρά με της ζωγραφικής, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Δουλεύεις πάνω σε κάτι ζωντανό και όχι δισδιάστατο. Εκείνη τη στιγμή δυο άνθρωποι ενώνονται σε μια τελετουργία. Εισπράττεις αγάπη σε αυτήν τη δουλειά, αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έχω αποκομίσει, γι’ αυτό δεν θα επέλεγα να κάνω κάτι άλλο αν γυρνούσα τον χρόνο πίσω.

q Θαυμάζω τους καλλιτέχνες που προσεγγίζουν το τατουάζ εικαστικά, που έχουν μια μοντέρνα ματιά, πατώντας πάντα στην κλασική σχολή. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν διαφορετικά και πολλά χρώματα, κάτι που δεν συνέβαινε παλιά, θα ξεφύγουν από τις νεκροκεφαλές και τους αετούς και θα φτιάξουν μια ντουζιέρα, κάτι εντελώς άλλο.

q Είναι μια δουλειά με εικόνα, που εντυπωσιάζει, και αναγνωρισιμότητα, αν είσαι καλός, που σου δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσεις πολύ κόσμο, να κάνεις ταξίδια, είναι μια τέχνη που μπορείς να την πας παντού, να τη φτάσεις στην Ιαπωνία και να τη δουλέψεις εξίσου καλά. Σίγουρα μέσα στα χρόνια μπήκαν στον χώρο κάποιοι από μόδα, αλλά αυτό δεν είναι κακό, τα πράγματα αλλάζουν, ο κόσμος μπορεί να μην ακούει πια τη μουσική που ακούγαμε εμείς, αυτό δεν σημαίνει όμως πως όποιος μπει χωρίς αυτές τις αναφορές δεν θα κάνει καλά τη δουλειά – είναι πολύ πιθανό να την κάνει εξίσου καλά, και με μια φρεσκάδα.

q Είτε ζητήσεις μόνο μια τελεία είτε ένα σχέδιο που να καλύπτει όλη την πλάτη, ένας επαγγελματίας οφείλει να σε σεβαστεί το ίδιο, του εμπιστεύεσαι το σώμα σου. Πρέπει να είναι προσιτός, να ακούσει τα θέλω σου, που ίσως να μην ταιριάζουν με τα δικά του, μπορεί να μην έχετε την ίδια αισθητική, όμως πρέπει να έχει τη διάθεση να βρείτε έναν κοινό δρόμο ώστε να δημιουργήσετε κάτι όμορφο μαζί. Πρέπει να αρνηθεί, αν δεν γνωρίζει κάτι καλά, και να σε παραπέμψει σε κάποιον άλλον καλλιτέχνη.

q Tattoo artist που να μην έχει κάνει λάθος δεν υπάρχει, εκτός αν δεν δουλεύει πολλά χρόνια. Το θέμα είναι να καταφέρνεις να κάνει αυτό το λάθος να δείχνει σωστό.

q Έχω ακούσει πολλά αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση και το στυλ μου στον δρόμο, δεν απαντάω ποτέ, ο καθένας έχει την άποψή του και ούτε μπορείς να εκπαιδεύσεις κάποιον να του αρέσεις, ειδικά τους μεγαλύτερους, που συχνά γίνονται αδιάκριτοι, σε σύγκριση με τους νεότερους που μπορεί να πιστεύουν τα ίδια, που αντιμετωπίζουν τα τατουάζ ως κάτι που ανήκει στο περιθώριο.

q Καμιά φορά με στενοχωρεί το ότι οι άνθρωποι δεν εκφράζονται, το ότι ενώ διαφέρουν, θα προτιμήσουν να κάνουν συμβατικές επιλογές, από τη δουλειά τους μέχρι τα ρούχα τους. Και δεν μου αρέσουν καθόλου οι στρυφνοί άνθρωποι, από μικρή δεν τους ήθελα.

q Απολαμβάνω να παρακολουθώ εκείνους που κατέχουν τον λόγο, δεν μπορώ να πω ότι διάβαζα

Στην αρχή οι πελάτες δεν με εμπιστευόντουσαν επειδή είμαι γυναίκα, έλεγαν «δεν θέλω να μου το κάνει αυτή» και μου το μετέφεραν οι άλλοι artists. Απαντούσα: «Δεν πειράζει, λογικό είναι, σιγά σιγά θα τους κερδίσω».

ποτέ πολλά βιβλία, αλλά μου αρέσει να βάζω εκπομπές και βίντεο στο YouTube και να ακούω συγγραφείς και λόγιους να συζητάνε.

q Η αγαπημένη μου μικρή συνήθεια είναι να διαβάζω κάθε μέρα τη φράση που θα μου στείλει ο Θιβετιανός δάσκαλος και πνευματικός μου. «Μια σιωπή γεμάτη νόημα είναι καλύτερη από λέξεις χωρίς νόημα», αυτό μου έστειλε σήμερα.

q Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχω κάνει είναι να ανέβω σε παιχνίδι λούνα παρκ, σε αυτά που γυρίζουν ανάποδα.

ΙNFO

Electric Mama Tattoo, Τριών Ιεραρχών 1, Πετράλωνα, 210 3472920

36 lifo – 23.9.21

q Το Περιστέρι μου αρέσει γιατί είναι μια απλή, λαϊκή γειτονιά, φιλική προς τα παιδιά, διοργανώνονται πολλές εκδηλώσεις γι’ αυτά. Τα Πετράλωνα, όπου έχω το στούντιο, είναι μια γειτονιά γεμάτη νέους, φέρνει λίγο στο Κάμντεν του Λονδίνου. Επειδή έχω πολλές τζαμαρίες στο μαγαζί, μπορώ να βλέπω τι γίνεται έξω στον δρόμο, περνάει κόσμος ντυμένος με άποψη, παράλληλα ακούω το τρένο, είμαι κοντά στο κέντρο, αλλά έχω και ησυχία. Τα Πετράλωνα είναι γαμάτα.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΈΣ ΣΠΟΥΔΈΣ Ο ΔΡΌΜΟΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ ΠΕΡΝΆ ΑΠΌ ΤΙΣ ΣΧΟΛΈΣ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ. από τη λινα ιντζεγιαννη

Λ

ένε ότι ο δρόμος της τέχνης είναι δύσκολος. Αλλά ταυτόχρονα είναι μαγικός. Είναι μια πορεία ξεχωριστή που ξεκινά από την εκπαιδευτική εμπειρία σε μία από τις καλλιτεχνικές σχολές που επιλέγεις για να εξελίξεις το ταλέντο σου. Και η Αθήνα έχει ένα πλήθος αξιόλογων σχολών όπου το όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Επιλέγοντας αυτή που σου κάνει, ξεκινάς ένα ιδιαίτερο ταξίδι στον κόσμο της τέχνης που δεν θα ξεχάσεις ποτέ. Τα προγράμματα σπουδών συνδυάζουν τη θεωρητική κατάρτιση με την πρακτική, που σημαίνει ότι θα σε διαμορφώσουν ως άνθρωπο αλλά και ως καλλιτέχνη. Θα ζήσεις την εμπειρία των σεμιναρίων από προσωπικότητες που θαυμάζεις και θα πάρεις το βάπτισμα του πυρός μέσα από εργαστήρια που για πρώτη φορά ίσως θα σου δώσουν την ευκαιρία να εκφραστείς καλλιτεχνικά. Αυτό, άλλωστε, δεν είναι το ζητούμενο; Να βρεις τον τρόπο της δικής σου έκφρασης. Να διαμορφώσεις τη δική σου ταυτότητα και ύφος. Και τελικά να αφήσεις τη χαρακτηριστική σου σφραγίδα στην τέχνη που επιλέγεις. Σε μια πόλη, σε μια χώρα όπου ο πολιτισμός είναι δομικό στοιχείο του DNA τους, δεν θα μπορούσες να περιμένεις τίποτα λιγότερο από τους καλύτερους καθηγητές να διδάσκουν σε σχολές κύρους που ανοίγουν μπροστά σου την προοπτική της επαγγελματικής καριέρας. Με πρωτότυπες μεθόδους και πραγματική φροντίδα για τους νέους καλλιτέχνες, θα γίνουν συνοδοιπόροι σου σε μια πορεία γνώσης. Στο τέλος αυτής της διαδρομής θα μπορείς να νιώσεις σίγουρος για τον δρόμο που επέλεξες. Γιατί, χάρη στις σπουδές σου, αυτός ο δρόμος δεν θα μοιάζει πλέον δύσκολος αλλά μια επιλογή που ταιριάζει στις αναζητήσεις σου και είσαι έτοιμος να την υποστηρίξεις, κατακτώντας τον χώρο της τέχνης.

23.9.21 – lifo

37

38 lifo – 23.9.21

Διαδρομές

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΉ ΟΜΆΔΑ

ArtSchools

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Ένας τόπος ελεύθερης έκφρασης για όσους έχουν πάθος με τη φωτογραφία. Η τέχνη της φωτογραφίας έχει το δικό της στέκι στο κέντρο της Αθήνας και αν είσαι από αυτούς που ψάχνουν τον φωτογραφικό τους φακό για να απαθανατίσουν τις καθημερινές στιγμές, μάλλον ξέρεις ήδη τις Διαδρομές. Αυτή η φωτογραφική ομάδα σε κάνει να νιώθεις πως βρίσκεσαι στο φυσικό σου περιβάλλον, αφού εδώ θα συναντήσεις «ομοιοπαθούντες», δηλαδή ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο πάθος μ’ εσένα, και οι οποίοι με χαρά θα σε μυήσουν στα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης. Οι Τόλης Χατζηγνατίου και Γιώργος Ασημακόπουλος, αφού ένωσαν την αγάπη τους για τη φωτογραφία, δημιούργησαν αυτή την ομάδα με στόχο να γίνει τόπος ελεύθερης έκφρασης. Η σχολή της ομάδας Διαδρομές προσφέρει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για αρχάριους αλλά και προχωρημένους μέσα από τα αντίστοιχα τμήματα. Στο εισαγωγικό τμήμα θα γνωρίσεις τον κόσμο της φωτογραφίας και θα εξοικειωθείς με τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής. Στο advanced έχεις τη

δυνατότητα να εμβαθύνεις, ανακαλύπτοντας νέους ορίζοντες που απλώνονται μπροστά σου μέσα από τον φωτογραφικό φακό. Εκτός από το δίωρο σεμινάριο που πραγματοποιείται εβδομαδιαίως, οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν μία φορά τον μήνα σε φωτογραφική εξόρμηση με στόχο την πρακτική άσκηση πάνω σε όλες τις θεωρητικές γνώσεις. Τα μαθήματα διεξάγονται και διαδικτυακά για όσους επιθυμούν να τα παρακολουθήσουν από τον χώρο τους, είτε βρίσκονται στην Αθήνα είτε σε κάποια άλλη πόλη. Παράλληλα, από τις 7 Οκτωβρίου, για 5η συνεχόμενη χρονιά, ξεκινάει ένας νέος κύκλος σεμιναρίων με θέμα «Φωτογραφία και Κινηματογράφος» που απευθύνεται σε όσους κατέχουν τις βασικές γνώσεις της φωτογραφίας και επιθυμούν να διευρύνουν τους φωτογραφικούς τους ορίζοντες, καλλιεργώντας την προσωπική τους αισθητική μέσα από την αναζήτηση της σχέσης της φωτογραφίας με τον κινηματογράφο αλλά και παρεμφερείς τομείς του. Οι εγγραφές έχουν ξεκινήσει ήδη.

Καραϊσκάκη 28, πλατεία Ψυρρή, 6944 377374, 6948 822899, www.diadromeseminars.gr/, Facebook: diadromeseminars.gr, Instagram: diadromes_photography_seminars

23.9.21 – lifo

39

ART & DESIGN

ΑΚΤΟ

Ο αθηναϊκός καλλιτεχνικός όμιλος κλείνει 50 χρόνια και συνεχίζει να προσφέρει σπουδές υψηλού επιπέδου.

O εικαστικός καλλιτέχνης και designer Βλάσης Βέλλιος δημιούργησε τον ΑΚΤΟ το 1971, κερδίζοντας αμέσως τις εντυπώσεις όχι μόνο των σπουδαστών αλλά και των επαγγελματιών του χώρου για την εξαιρετική ποιότητα σπουδών στους καλλιτεχνικούς τομείς. Πάνε 50 χρόνια από τότε και ο αθηναϊκός καλλιτεχνικός τεχνολογικός όμιλος εξακολουθεί να αποτελεί πόλο έλξης για εκατοντάδες νέους δημιουργούς που ονειρεύονται να διακριθούν ως καλλιτέχνες. Με σύγχρονες εγκαταστάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μοναδικές για τα ελληνικά εκπαιδευτικά δεδομένα και με απόλυτη εξειδίκευση στις καλλιτεχνικές-δημιουργικές ειδικότητες, ο ΑΚΤΟ έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των σπουδών art & design της χώρας μας. Διατηρώντας σήμερα τη μακροβιότερη συνεργασία με κρατικό βρετανικό πανεπιστήμιο, παραμένει ο μοναδικός ελληνικός ιδιωτικός εκπαιδευτικός οργανισμός που προσφέρει επικυρωμένα πανεπιστημιακά προγράμματα,

όχι μόνο στη γραφιστική και τη διακόσμηση, αλλά και στο product design, στη φωτογραφία, στο fashion design, στο fine art και στο sketch - comics - cartoon, καθώς και ένα εύρος πέντε μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Για 50 χρόνια ο ΑΚΤΟ αποτελεί μια αληθινή κυψέλη γνώσης και δημιουργικότητας με καθηγητές κάποιους από τους πιο σημαντικούς Έλληνες designers, εικαστικούς, αρχιτέκτονες και θεωρητικούς τέχνης που διακρίνονται τόσο για το ακαδημαϊκό όσο και για το καλλιτεχνικό τους έργο. Εξάλλου, οι σπουδαστές έχουν την ευκαιρία να διακριθούν σε ακαδημαϊκό και επαγγελματικό επίπεδο, ενώ ακόμα σπουδάζουν. Μέσα από πρότζεκτ που εκπονούνται από κοινού με πανεπιστήμια του εξωτερικού αλλά και μέσα από συνεργασίες με σημαντικές εταιρείες, φορείς και οργανισμούς, ο ΑΚΤΟ δημιουργεί συνθήκες που ενδυναμώνουν το portfolio των σπουδαστών του και ευνοούν τη διάκρισή τους εντός και εκτός συνόρων.

40 lifo – 23.9.21

ΑΝΏΤΕΡΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΉ ΣΧΟΛΉ

ArtSchools

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

«Αθηναϊκή Σκηνή»

www.akto.gr, Facebook: AKTO, Instagram: aktocollege

Γράφει τη δική της ιστορία στον χώρο της τέχνης. Σε ένα μοναδικής αισθητικής ιστορικό νεοκλασικό, στην πιο ασφαλή περιοχή της Αθήνας, έξω από το μετρό της Ακρόπολης, η Ανώτερη Δραματική Σχολή «Αθηναϊκή Σκηνή» Κάλβου-Καλαμπόκη εκπαιδεύει εδώ και πολλά χρόνια επαγγελματίες ηθοποιούς, παρέχοντας ένα καινοτόμο πρόγραμμα ανώτερης βαθμίδας με κρατική αναγνώριση, υπό τη διεύθυνση του Μιχάλη Καλαμπόκη. ΜΑΘΗΜΑΤΑ: ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ: Αρχαίο δράμα, κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο, δράμα, κωμωδία, σωματικό θέατρο, υποκριτική στην κάμερα, αυτοσχεδιασμός, μεθοδολογία, τεχνική, μεθοδολογία ψυχολογίας ΤΕΧΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Χορός, κινησιολογία, σκηνική πάλη, μουσική τραγούδι, παρτιτούρα, μουσικό όργανο, ορθοφωνία, μεταγλώττιση και σπικάζ (στο στούντιο της σχολής), μακιγιάζ, οργάνωση ομάδας και παραγωγής ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Ψυχολογία και θέατρο, ιστορία θεάτρου, δραματολογία, λογοτεχνία, κινηματογράφος, ιστορία τέχνης, σκηνοθεσία ΕΠΙΠΛΕΟΝ: Προσκεκλημένοι, σεμινάρια, παραστάσεις, συμμετοχές σε φεστιβάλ, street events, μάθημα σε αρχαία θέατρα, εκπαιδευτικές επισκέψεις, φιλανθρωπικές δράσεις, θέατρο στο ραδιόφωνο, πρακτική σε επαγγελματικές παραγωγές, castings.

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Κοραής Δαμάτης, Λίλλυ Μελεμέ, Κώστας Γάκης, Ισίδωρος Σιδέρης, Γιώργος Παπαπαύλου, Ερατώ Πίσση, Βέρα Λάρδη, Χριστίνα Βασιλοπούλου, Ευτυχία Μητρίτσα, Αλεξάνδρα Βουτζουράκη, Περικλής Μοσχολιδάκης, Οδυσσέας Στεφανής, Βίνα Παπαδοπούλου, Γιάννης Βασιλειάδης, Χάρης Γεωργιάδης, Μαρίνα Μηλιάρη, Θόδωρος Κάλβος, Μιχάλης Καλαμπόκης Έχουν διδάξει: Λυδία Κονιόρδου, Εύα Κοταμανίδου, Στέφανος Ληναίος, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Νίκος Χαραλάμπους, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Διαγόρας Χρονόπουλος, Εύης Γαβριηλίδης, Νίκος Μπουσδούκος, Μαρία Τζομπανάκη, Σπύρος Μπιμπίλας, Μαρία Χορς, Ερρίκος Μπελιές, Μιχάλης Χριστοδουλίδης, Γιώργος Ζιάκας, Χρυσούλα Τζαρδή, Κωνσταντίνος Μπουμπούκης, Μάρω Θεοδωράκη κ.ά. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ: Επαγγελματική επιμόρφωση, δημιουργική απασχόληση, επαγγελματική προετοιμασία, προετοιμασία για εξετάσεις-ακροάσεις, εξάσκηση λόγου, προβολής, ομάδες ψυχολογίας, θεατρικές ομάδες, ιδιαίτερα μαθήματα ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ: Έδρα επαγγελματικού θιάσου «Αθηναϊκή Σκηνή», σπουδαστικές παραστάσεις, φιλοξενούμενες παραγωγές και δράσεις.

Αθ. Διάκου & Τζιραίων 13, Ακρόπολη, Αθήνα (έξω από το μετρό «Ακρόπολη»), 210 9222300, mk0078@hotmail.com, www.athstage.gr, Facebook: Athinaiki Skini

A R T

LOAD DANCE COMPANY

Τάσος Μπεκιάρης

S C H O O L S

Θυμίζοντας στον άνθρωπο τη μαγεία της δύναμής του μέσα από την τέχνη του, οδηγείται στην αλήθεια του, η οποία πάντα είναι δημιουργική. Ο δημιουργός της ομάδας LOAD Dance Company, Τάσος Μπεκιάρης, μας μιλά για τον χορό, την έκφραση αλλά και την ιδιαίτερη διαδρομή που προσφέρει το σεμινάριο LC που διδάσκεται στη σχολή και απευθύνεται σε χορευτές έτοιμους να εξερευνήσουν την εκφραστικότητα του σώματός τους.

— Τι ακριβώς είναι η μέθοδος LC και γιατί την επιλέγετε ως μέρος της διδασκαλίας; Δεν θα χαρακτήριζα το LC ως μέθοδο αλλά ως διαδρομή. Είναι ένας δρόμος που μπορεί να πάρει κάποιος με το δικό του όχημα-σώμα και να φτάσει στον κοινό μας προορισμό που λέγεται τεχνική και περφόρμανς στον χορό. Ο στόχος είναι να αποκτήσουμε αυτά τα εργαλεία που θα μας κάνουν δυνατότερους τεχνικά και θα μετουσιώσουν το σώμα σε «ομιλούν σώμα». Οι δάσκαλοι κλείνουμε αυτούς που ασχολούνται με τον χορό στον κόσμο των γνώσεών μας. Θυμίζοντας στον άνθρωπο τη μαγεία της ύπαρξης και της δύναμής του μέσα από την τέχνη που υπηρετεί, ξεπερνά τα όρια και οδηγείται στην αλήθεια του, η οποία πάντα είναι δημιουργική. Ως χορογράφος, λοιπόν, θέλω να επικοινωνώ με την αλήθεια των χορευτών ή μαθητών μου, ώστε τo αποτέλεσμα του όποιου πρότζεκτ να παρουσιάζει εμένα ως προσωπικότητα μέσα από ανθρώπους που με είδαν, μου μίλησαν, με άκουσαν και με άγγιξαν με την ανθρώπινη ολότητά τους και μετά με τη χορευτική τους ιδιότητα!

— Η μοναδικότητα του χορευτή πώς εκφράζεται; Είναι το στοιχείο πάνω στο οποίο βασίζεται η δική σας θεώρηση του χορού; Δεν θα μπορούσα να υποστηρίξω τίποτα που να μην το είχα πρώτος εγώ βιώσει και πιστέψει. Κάθε φορά που είμαι στην τάξη, διδάσκοντας ή πάνω στη σκηνή, χορεύοντας ή κάτω από τη σκηνή, χορογραφώντας είμαι 1.000% εκεί. Οι αισθήσεις μου πρωταγωνιστούν, τα συναισθήματά μου ακολουθούν αυτό που κάνω ή παρατηρώ και αφήνομαι σε αυτό που γίνε-

ται. Είμαι εγώ στο παρόν μου και το βιώνω με τον τρόπο μου! Έτσι νομίζω πως εκφράζεται η μοναδικότητα του ανθρώπου/χορευτή!

— Πρακτικά, πώς πετυχαίνετε να αναδείξετε αυτήν τη μοναδικότητα; Ο χορευτής χρειάζεται να είναι 100% παρών και όχι κλειστός στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις του, γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι όλο αυτό θα τον μετακινήσει με άλλον τρόπο, χωρίς να αναιρεί βέβαια αυτά που ξέρει ήδη.

— Το σεμινάριο πόσο μπορεί να βοηθήσει στην αρχή μιας χορευτικής καριέρας; Αν σκεφτούμε ότι το LC δημιουργήθηκε και χτίστηκε, επί της ουσίας, μέσα και πάνω σε τρεις ανθρώπους που ήταν εντελώς απαίδευτοι στον χορό, το γεγονός ότι έχει μοιραστεί ήδη με πολύ κόσμο, χορευτές και μη, τη διαδρομή του και στέκει στην κορυφή των επιλογών τους, τότε με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε ότι μπορεί να σταθεί αρωγός, ως διαδρομή, απ’ όποια αφετηρία!

— Θα μπορούσε ένας επαγγελματίας χορευτής να ακολουθήσει με το σώμα του μια διαφορετική προσέγγιση; Είναι δουλειά/ καθήκον κάθε χορευτή και δημιουργού να είναι update. Καθετί καινούργιο είναι σαν μια πηγή νερού. Κάποιος δείχνει ότι υπάρχει κάπου εκεί και κάποιος πίνει. Το πόσο πίνει για να ξεδιψάσει κανείς είναι προσωπικό ζήτημα, ας πιει όσο χρειάζεται. Ο Μπρους Λι λέει «να είσαι νερό, φίλε μου»… αυτό για μένα είναι άνθρωπος-καλλιτέχνης: όχι απλά να πίνεις αλλά να γίνεσαι!

— Πώς έρχεται η εξέλιξη μέσα από το σεμινάριο LC; Η εξέλιξη, όποια κι αν είναι αυτή, έρχεται σχεδόν πάντα, όπως σε όλους τους τομείς της ζωής μας, μέσω της αυτογνωσίας! Το LC δημιουργήθηκε για να εξελίξει και να ενώσει τον άνθρωπο με το σώμα και τις δυνατότητές του, ξεπερνώντας τα όρια που ο ίδιος έχει θέσει στον εαυτό του! Άλλωστε, ποια είναι μεγαλύτερη τέχνη από αυτήν του Θεού, που είναι ο άνθρωπος;

LOAD Dance Company, Αγ. Γεωργίου 2, Χαϊδάρι, 211 1167013, Facebook: LOAD Dance Company, Instagram: loadancecompany Δηλώσεις συμμετοχής για την ακρόαση του σεμιναρίου LC στο info@loadco.gr μέχρι τις 17 Οκτωβρίου.

23.9.21 – lifo

41

42 lifo – 23.9.21

698

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΠΆΜΕ ΓΙΑ ΚΑΦΈ;

ΤΑ COFFEE SHOPS ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΛΆ, ΕΊΝΑΙ CONCEPTUAL, ΕΊΝΑΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΆ, ΣΕΡΒΊΡΟΥΝ SPECIALTY ΧΑΡΜΆΝΙΑ, SINGLE ORIGIN, SINGLE ESTATE, ΦΡΟΝΤΊΖΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΜΕ ΑΝΑΚΥΚΛΏΣΙΜΑ ΥΛΙΚΆ, ΚΛΕΊΝΟΥΝ ΤΟ ΜΆΤΙ ΣΤΟΥΣ VEGAN ΜΕ ΕΠΙΛΟΓΈΣ ΜΌΝΟ ΓΙΑ ΕΚΕΊΝΟΥΣ, ΨΆΧΝΟΝΤΑΙ, ΨΆΧΝΟΥΝ, ΠΡΟΤΕΊΝΟΥΝ ΕΠΙΛΟΓΈΣ ΠΟΥ ΑΝΕΒΆΖΟΥΝ ΤΟ ΕΠΊΠΕΔΟ ΤΗΣ ΑΠΌΛΑΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝ ΧΏΡΟΥΣ ΥΨΗΛΟΎ DESIGN. ΣΤΟ ΑΦΙΈΡΩΜΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΊ ΘΑ ΒΡΕΙΣ ΌΛΑ ΌΣΑ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΊΖΕΙΣ! από τη λινα ιντζεγιαννη φωτο: γιωργοσ αδαμοσ εικονογραφηση: bianka

23.9.21 – lifo

43

ΓΕΥΣΗ Άσε για λίγο τον καφέ πακέτο και διάλεξε τραπεζάκι στο αγαπημένο σου στέκι.

Σ

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

44 lifo – 23.9.21

κέψου λίγο ποια ήταν η τελευταία φορά που πήγες για καφέ – όχι η τελευταία φορά που ήπιες καφέ. Πότε θυμάσαι να πηγαίνεις στο αγαπημένο σου στέκι με φίλους, να κάθεσαι σε ένα τραπέζι και να παραγγέλνεις τον καφέ σου σε κούπα ή ποτήρι, anyway. Αυτή η μικρή ιεροτελεστία απόλαυσης μοιάζει όλο και πιο σπάνια, αφού πλέον ο καφές-πακέτο ικανοποιεί την ανάγκη, ακόμα και την ευχαρίστηση, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει εκείνη την αίσθηση του ραντεβού που ξεκινά με μια απλή ερώτηση: «Πάμε για καφέ;» Πάμε! Εμείς, η γενιά του γρήγορου βηματισμού, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει λόγος για βιασύνη. Του backpack που τόσο μας έχει βολέψει, γιατί θέλεις και τα δυο σου χέρια ελεύθερα, ώστε να κρατάς το κινητό στο ένα και τον καφέ στο άλλο. Των ακουστικών στ’ αυτιά μήπως και χάσεις κάποια κλήση, ακόμα κι αν δεν περιμένεις κάτι επείγον. Των συναντήσεων μέσω social media και διαδικτυακών applications. Eμείς όλοι, «πάμε για καφέ;» Τα coffee shops της Αθήνας είναι πολλά, είναι conceptual, είναι πρωτοποριακά, σερβίρουν specialty χαρμάνια, single origin, single estate, φροντίζουν το περιβάλλον με ανακυκλώσιμα υλικά, κλείνουν το μάτι στους vegan με επιλογές μόνο για εκείνους, ψάχνονται, ψάχνουν, προτείνουν επιλογές που ανεβάζουν το επίπεδο της απόλαυσης και δημιουργούν χώρους υψηλού design. Παρουσιάζουν εκλεκτά χαρμάνια και σε καλούν για καφέ. Αλλά δεν προλαβαίνεις παρά να πάρεις σε πακέτο τη γεύση και να φύγεις. Πολλά πακέτα. Άπειρα. Δεν λέω. Αν είσαι coffee lover, θα απολαύσεις εκείνη την πρώτη γουλιά του δικού σου καφέ, ακόμα κι αν είναι βιαστική, καθώς ψάχνεις να παρκάρεις ή περιμένεις να περάσεις τον δρόμο. Ο καφές πακέτο έχει τη δική του χαρά – και χάρη. Καταρχάς, σε συνοδεύει παντού, ειδικά σε κάτι δύσκολες συναντήσεις είναι λες κι έχεις πάρει μαζί έναν καλό φίλο να σου προσφέρει φιλικά poke κάθε φορά που χρειάζεσαι λίγη υποστήριξη. Είναι η λύση που έρχεται στην πόρτα σου, σαν ένα μικρό δωράκι της καθημερινότητας που μπορεί να σου δώσει δύναμη να ξεκινήσεις ή να συνεχίσεις την ημέρα σου. Αλλά και πάλι, δεν αξίζει το αγαπημένο σου ρόφημα να βγει κάποια στιγμή από τη χάρτινη συσκευασία και να πάρει τη θέση που του αξίζει σε ένα τραπεζάκι; Να το συνοδεύσεις με ένα χειροποίητο σοκολατένιο κέικ, μια vegetarian μπάρα, ένα αμερικανικό cheesecake; Να το συνδυάσεις με ένα πλούσιο brunch που θα σε

γεμίσει ενέργεια (μη μου πεις ότι δεν έχεις ζηλέψει κάποια στιγμή τα λαχταριστά πιάτα που σερβίρονται όσο εσύ περιμένεις όρθιος να πάρεις «έναν καφέ πακέτο, παρακαλώ!»). Τα coffee shops της Αθήνας έχουν διανύσει τεράστια απόσταση. Μια απόσταση που φτάνει μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου. Οι κόκκοι που καταλήγουν στο φλιτζάνι σου καταφθάνουν από την Κολομβία, την Αιθιοπία, τη Βραζιλία η Κένυα, όπου γίνεται καλλιέργεια καφέ με ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Οι εξειδικευμένοι baristi αναλαμβάνουν τον δικό τους ρόλο, αναδεικνύοντας με τη σειρά τους τον καφέ σε επιστήμη, και σε προσκαλούν να ανακαλύψεις αυτήν τη χαρά, να γευτείς αυτό το ταξίδι. Κάν’ το άνετα. Κάθισε και απόλαυσε! Κι αν δεν βρίσκεις άλλη αφορμή, κάν’ το για να γιορτάσεις την Παγκόσμια Ημέρα Καφέ, που σου θυμίζει πόσο σημαντική είναι αυτή η συνήθεια μέσα στην καθημερινότητα. Να επιτρέψεις στον αγαπημένο σου καφέ να αφήσει τα αρώματά του ελεύθερα, να διατηρήσει την κρέμα στην επιφάνειά του και, τελικά, να σε κερδίσει με όλα τα χαρακτηριστικά του. Να τον απολαύσεις παρέα με κάποιον καλό φίλο που έχεις να δεις καιρό. Υπάρχει τίποτα πιο ταιριαστό για να συνοδεύσει ένα catch up που σέβεται τον εαυτό του; Δεν μπορεί, θα σου έχει συμβεί. Περιμένεις στα φανάρια και βλέπεις ότι ο διπλανός σου κρατάει στα χέρια του καφέ απ’ το ίδιο μαγαζί. Χαμογελάς γιατί νιώθεις ένα συναίσθημα οικειότητας. Σαν να βρέθηκες με κάποιον άλλον θαμώνα στο ίδιο στέκι και θέλεις να του πεις «καλημέρα». Αλλά δεν λες, γιατί δεν είσαι στο στέκι. Μόλις άναψε πράσινο και πρέπει να φύγεις. Αυτή είναι μια καλή στιγμή να σηκώσεις το τηλέφωνο, να πάρεις έναν φίλο και να του προτείνεις: «Πάμε για καφέ;».

Pumpkin Spice Latte από τα Starbucks

Η γεύση του φθινοπώρου επιστρέφει!

Μ

αζί με το φθινόπωρο επιστρέφουμε στους καθημερινούς μας ρυθμούς και σε ό,τι μας φέρνει απόλαυση. Το πικάντικο Pumpkin Spice Latte δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα μας, αφού είναι ίσως το πιο αγαπημένο ρόφημα όλων των εποχών. Εκτός από την κλασική γεύση, που συνδυάζει τον έντονο Starbucks Espresso Roast με γεύση γλυκιάς κολοκύθας και γάλα στον ατμό, έρχονται δύο νέες γεύσεις να σε ενθουσιάσουν. Το νέο Iced Pumpkin Cream Latte συνδυάζει την αγαπημένη PSL sauce με γλυκιά κρέμα γάλακτος και τον απαλό Starbucks Blonde Espresso – όλα αυτά φυσικά με πάγο. Το Salted Maple and Caramel Latte συνδυάζει την αλμυρή γεύση σφενδάμου με γάλα και espresso και γαρνίρισμα από τραγανά κομμάτια καραμέλας και σφενδάμου. Μαζί με το αγαπημένο σου ρόφημα θα απολαύσεις τη γεύση των φρεσκοψημένων αλμυρών και γλυκών σνακ που λατρεύεις. Ζήσε την εμπειρία Starbucks όπου κι αν είσαι, μέσω efood και Wolt.

ΠΆΜΕ ΓΙΑ ΚΑΦΈ;

ΓΕΥΣΗ

ΑΠΌ ΤΟ ΚΑΦΕΚΟΠΤΕΊΟ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΆΣ ΣΤΟΥΣ ΣΎΓΧΡΟΝΟΥΣ COFFEE ROASTERS Η τέχνη του καφέ που έγινε επιστήμη και φέρνει μια νέα εμπειρία στη ζωή μας.

Ο

μπαμπάς μου ήταν καφεκόπτης. Από εκείνους τους παλιούς, που το πρωί κουβαλούσαν πίσω στην αποθήκη τα σακιά με τον καφέ, άναβαν το καβουρδιστήρι και ξετύλιγαν όλη τους την τέχνη για να ψήσουν με διαφορετικό τρόπο κάθε παρτίδα, ώστε να δημιουργήσουν αρωματικό espresso, έντονο καφέ φίλτρου και διαφορετικές επιλογές ελληνικού καφέ. Ακολουθούσε το άλεσμα, διαφορετικό σε κάθε περίπτωση και φυσικά η δοκιμή για να τσεκάρει το καϊμάκι, το άρωμα, το σώμα, την επίγευση. Αν είχες ποτέ στη γειτονιά σου ένα τέτοιο καφεκοπτείο, θα θυμάσαι τι εννοώ. Γιατί αυτά τα μαγαζιά σκορπούσαν μυρωδιές σε όλο το τετράγωνο, μεταφέροντας στον αέρα όλη εκείνη τη μαγεία που συνοδεύει την τέχνη του καφέ. Καμιά φορά η μαγεία εξαφανιζόταν πίσω από σύννεφα καπνού –ναι, ήταν πολύ εύκολο να «κάψεις» το χαρμάνι– κι άλλες φορές μετατρεπόταν σε αποκάλυψη, όταν με μια μικρή αλλαγή στο ψήσιμο το αποτέλεσμα ήταν καλύτερο από κάθε άλλη φορά! Ο ρομαντισμός του καφεκοπτείου ανήκει σε μια άλλη εποχή. Από τότε ο καφές έχει διανύσει μια τεράστια απόσταση και η επιστημονική διάσταση ήρθε να προστεθεί στην τέχνη για να προσφέρει τη μέγιστη απόλαυση. Ξέρεις τι λένε, «δεν αρκεί να έχεις ταλέντο, πρέπει και να διαβάσεις». Και οι σύγχρονοι roasters είναι πολύ διαβασμένοι. Στην Ελλάδα λατρεύουμε τον καφέ σε κάθε του μορφή. Από τον ελληνικό –ή τούρκικο, αν προτιμάς– μέχρι τον μονοποικιλιακό espresso,

Κ Α Φ Ε Σ

είναι σίγουρο ότι καθένας από εμάς έχει βρει το είδος που γίνεται καθημερινή συνήθεια, εξάρτηση, απόλαυση, παρηγοριά, όπως θες πες το, αλλά σίγουρα δεν το αποχωρίζεται για κανέναν λόγο. Ό,τι κι αν χρειαστεί να αλλάξει στον τρόπο ζωής του, ένας coffee lover δεν θα αρνηθεί το λατρεμένο ρόφημα. Δεν είναι τυχαίο ότι δεκάδες εταιρείες Coffee Roasters ψάχνονται ασταμάτητα για να προσφέρουν αυτό το καινούργιο, το αδοκίμαστο, το εξαιρετικό που θα σε εκπλήξει με ένα αναπάντεχο γευστικό προφίλ και θα σε γοητεύσει με τα αρώματά του. Χάρη σε αυτήν τη νέα εποχή, ο καφές δεν είναι πλέον απρόσωπος. Έχει όνομα και τόπο καταγωγής. Είναι ένα blend Βραζιλίας, ένας Ethiopia 100% ή ένας sweet El Salvador. Έχει χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες που ταιριάζουν, ή όχι, με τη δική σου προσωπικότητα, ώστε να επιλέξεις αυτόν που θα γίνει αγαπημένος σου. Οι σύγχρονοι roasters φροντίζουν γι’ αυτό, να βρεις τον αγαπημένο σου καφέ, να ενημερωθείς, να ψαχτείς, να δοκιμάσεις και να καταλήξεις στο φλιτζάνι που σε εκφράζει περισσότερο. Οξύτητα, ισορροπία, φρουτώδης γεύση, ένταση. Η ορολογία που αφορά τον καφέ γίνεται μέρος της καθημερινότητας για να μπορείς να μοιραστείς ένα κομμάτι αυτής της συναρπαστικής γνώσης. Μονάδες παραγωγής τελευταίας τεχνολογίας συγκεντρώνουν τις καλύτερες σοδειές. Επαγγελματίες ταξιδεύουν στην άλλη άκρη του κόσμου για να επιλέξουν καλλιέργειες, να γνωρίσουν μικρούς παραγωγούς και να δοκιμάσουν νέες ποικιλίες. Και τελικά να φέρουν σ’ εμάς τους πολύτιμους κόκκους, προσφέροντας κάθε φορά μια νέα εμπειρία. Αυτή η εμπειρία ανήκει στο μέλλον του καφέ. Και παρότι καμιά φορά περνάω από την παλιά γειτονιά και μου λείπει η μυρωδιά από το καβουρδιστήρι του πατέρα, ξέρω πως ακόμα κι εκείνος απολαμβάνει πλέον να παραγγέλνει έναν espresso single estate και χαμογελά με τη γεύση του.

23.9.21 – lifo

45

Samba Crossroads

Ένα εξαιρετικό νέο πρότζεκτ με έμπνευση από τον καφέ. Είναι αλήθεια ότι η ζωή είναι γεμάτη από σταυροδρόμια, ευτυχώς όμως κάποια από αυτά δεν σου προκαλούν κανένα δίλημμα ως προς το ποιον δρόμο να διαλέξεις. Το νέο πρότζεκτ της Samba Coffee Roasters, Samba Crossroads, είναι ο ολοκαίνουριος χώρος που χωρίς δεύτερη σκέψη θα σε οδηγήσει στο 7 της οδό Λασκαρίδου στους Αμπελόκηπους για να σου παρουσιάσει ένα μοναδικό concept βασισμένο στον καφέ – what else? Εδώ θα βρεις όλα όσα έχει να σου προσφέρει το Coffee Roastery brand, που σημαίνει κόκκους απ’ όλον τον κόσμο που καβουρδίζονται όπως ακριβώς πρέπει και αναδεικνύονται χάρη στους έμπειρους baristi σε φλιτζάνια διαφορετικού προφίλ. Όμως στο Crossroads ακόμα και η ανοιχτή κουζίνα προσαρμόζει τις γευστικές αναζητήσεις στην ιστορία «καφές», αφού όλα τα προϊόντα είτε αποτελούν χαρακτηριστικά street foods χωρών που φημίζονται για τις καλλιέργειες καφέ, είτε περιέχουν συστατικά με καταγωγή από τις

χώρες αυτές, είτε περιέχουν καφέ στη συνταγή τους. Στο Samba Crossroads μπορείς να απολαύσεις ethnic bites από την Κολομβία, ή να γευτείς cinnamon rolls με χειροποίητη μαρμελάδα ανανά που θυμίζει Λατινική Αμερική, ή ακόμα να συνοδεύσεις το αγαπημένο σου espresso με cookies που έχουν γεύση καφέ. Όλες οι προτάσεις, εξαιρετικές και πολύ προσεγμένες, ταιριάζουν απόλυτα στον χώρο που σχεδιάστηκε από τον Άρη Γιαννόπουλο (Work of Architects), προσφέροντας μια αισθητική που δεν συναντάς εύκολα. Κι όσο συμβαίνουν όλα αυτά καθημερινά στο ισόγειο, στον πρώτο όροφο διοργανώνονται σεμινάρια καφέ αλλά και οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση (από επαγγελματικές συναντήσεις μέχρι καλλιτεχνικές εκθέσεις), προσδίδοντας μια πολυμορφική έννοια στον χώρο. Το Samba Crossroads είναι από εκείνα τα πρότζεκτ που σε κάνουν να νιώθεις πως η βόλτα στο κέντρο σε οδήγησε σε κάποια χώρα του εξωτερικού.

Kαφές 46 lifo – 23.9.21

COFFEE BOUTIQUE

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Charlie's

Λασκαρίδου 7, Αμπελόκηποι, 216 1005005, Facebook: Samba Coffee Roasters, Instagram: sambacoffeeroasters.crossroads

Specialty Coffee και special γλυκά.

Το Charlie’s Coffee Boutique, με τ’ όνομά του, λέει αλήθεια. Είναι μια boutique του καφέ που κάνει τις γεύσεις να μοιάζουν καινούργιες και τα αρώματα να σε εκπλήσσουν με την έντασή τους. Ο specialty coffee που θα απολαύσεις στο 148 της Παπαδιαμαντοπούλου είναι μια αναπάντεχη αποκάλυψη που σε οδηγεί σε νέες αναζητήσεις σε ό,τι αφορά την κατηγορία. Γιατί αν μέχρι τώρα απλώς σου άρεσε ο καφές, το Charlie’s Coffee Boutique θα σε κάνει να τον λατρέψεις σε όλες τις εκδοχές του. Στα must try, ο cold brew που κάθε μέρα φτιάχνεται από διαφορετική ποικιλία, προσφέροντας έναν παγωμένο καφέ φίλτρου που μοιάζει με λικέρ! Όσο για τα blends που θα απολαύσεις, οι μονοποικιλιακές επιλογές που προσφέρονται δεν είναι σχεδόν ποτέ λιγότερες από πέντε, για να διαλέξεις τα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στη γεύση σου. Δίπλα στον εξαιρετικό καφέ

θα βρεις μια σειρά από φανταστικά γλυκά που θα τα δοκιμάσεις όλα –όλα όμως–, γιατί εδώ η επιλογή είναι δύσκολη. Banana bread, cinnamon roll, μπάμπκα με πραλίνα αλλά και κέικ matcha με βανίλια και λεμόνι είναι κάποιες από τις λαχταριστές προτάσεις του Charlie’s που προσφέρονται ολόφρεσκες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το brownie με κολοκύθι και το vegan donut φούρνου με σπιτική μαρμελάδα αλλά και τα cookies βανίλια και σοκολάτα που θα βρεις τόσο στην κανονική εκδοχή τους όσο και στη vegan παραλλαγή που θα λατρέψεις, ακόμα κι αν δεν είσαι φαν αυτής της διατροφής. Εξάλλου, στο Charlie’s όλα είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με ζαχαροπλάστη και vegan chef, που σημαίνει πως, ό,τι κι αν δοκιμάσεις, κρύβει από πίσω του μελέτη, γνώση και κυρίως πολλή αγάπη, ώστε να δημιουργεί μια εξαιρετική εμπειρία καφέ.

Παπαδιαμαντοπούλου 148, Ζωγράφου, 211 4100522, Facebook: Charlie’s Coffee Boutique, Instagram: charliescoffeeboutique

CAFF L'ANTICO

Κ Α Φ Ε Σ

Εμπειρία ενός αιώνα στον καφέ.

Η εμπειρία του Caffè L’Antico υπερβαίνει τη γεύση. Η ιστορία ξεκινά το 1490, στο κάστρο Montecuccoli degli Erri στη Μόντενα της Ιταλίας, το οποίο χρησίμευσε και ως κατοικία του Ναπολέοντα Γ’ το 1856. Αυτό το κάστρο του 15ου αιώνα είναι το οικογενειακό σπίτι της οικογένειας του Caffè L’Antico και είναι το σύμβολο της εταιρείας που σήμερα αποτελείται από coffee roasters τέταρτης γενιάς. Η πολυετής εμπειρία εγγυάται πλούσια, πλήρη και γεμάτα σώματα χαρμάνια με σταθερά χαρακτηριστικά από την παραγωγή έως την κατανάλωση στο σπίτι ή στο αγαπημένο σου κατάστημα. Ο Caffè L’Antico διαφοροποιείται στην επεξεργασία του προϊόντος με ένα παραδοσιακό, αργό ψήσιμο δεκαοκτώ λεπτών, με μια διαδικασία ψύξης μέσω αέρα και με την απομάκρυνση επιβλαβών ατμών που σχηματίστηκαν κατά τη διαδικασία ψησίματος, χαρακτηριστικά που διακρίνουν την ποιότητα του προϊόντος και προσδίδουν έντονα αρώματα και γεύση στον καφέ που φέρει αυτό το όνομα. Η φιλοσοφία της εταιρείας βασίζεται στη διατήρηση των παραδοσιακών, αυθεντικών μεθόδων παραγωγής του καφέ σε συνδυασμό με τις πιο σύγχρονες διαδικασίες

διασφάλισης του αρτιότερου αποτελέσματος των προϊόντων. Τα 110 χρόνια εμπειρίας του Caffè L’Antico παντρεύονται με τις υψηλότερες προδιαγραφές που ορίζονται από τους διεθνείς οργανισμούς, IFS FOOD, Organic, Fairtrade, Rainforest Alliance, ξεκινώντας από την καλλιέργεια, προχωρώντας στην παραγωγή και φτάνοντας τελικά σε ένα φλιτζάνι espresso που εμπεριέχει όλα τα παραπάνω. Ο Caffè L’Antico, με εμπειρία ενός αιώνα, εξελίσσει την παράδοση και φέρνει premium προϊόντα, μεταφέροντας τη μοναδική εμπειρία του αυθεντικού ιταλικού espresso στην πόρτα σου. Στο eshop.goddcoffee.gr έχεις πρόσβαση στην ευρεία γκάμα των προϊόντων που διαθέτει. Κάψουλες συμβατές με Nespresso και Lavazza, pods, καφές αλεσμένος, μόκα και σε κόκκο, μονοποικιλιακοί για τους πιο εξεζητημένους πελάτες, τσάι και σοκολάτα σε διάφορες γεύσεις, καθώς και αξεσουάρ καφέ είναι οι επιλογές που σου προσφέρει το ηλεκτρονικό κατάστημα, όπου κάθε παραγγελία πραγματοποιείται με άνεση, ταχύτητα και ασφάλεια μέσα σε ένα όμορφο, λειτουργικό και φιλικό προς τον χρήστη περιβάλλον.

Περισσότερες πληροφορίες στο https://goddcoffee.gr/ https://eshop.goddcoffee.gr/ Facebook @caffelanticogreece, Instagram @caffelanticogreece 23.9.21 – lifo

47

COFFEE ROASTERS

Faba

Εδώ ο καφές γίνεται τονωτική ένεση χαράς.

Ακόμα κι αν ο δρόμος σου δεν περνά από τη γειτονιά του Αρείου Πάγου, τώρα έχεις έναν καλό λόγο να ακολουθήσεις την Κυρίλλου Λουκάρεως μέχρι το νούμερο 43. Κι αν δεν θυμάσαι το νούμερο, δεν πειράζει, γιατί το Faba Coffee Roasters θα το καταλάβεις από μακριά, αφού ξεχωρίζει με την καθαρή, μίνιμαλ αισθητική του –την έχει επιμεληθεί η καλλιτέχνις Μαγδαλένα Ζώτου– αλλά και με τα αρώματα καφέ που σε «χτυπάνε» ξαφνικά σαν μικρές τονωτικές ενέσεις. Το specialty coffee shop, που σερβίρει εδώ και δύο χρόνια το δικό του blend, παραμένει σταθερή αξία, αν θέλεις πραγματικά να απολαύσεις τη γεύση του καφέ. To Faba έχει τον δικό του τρόπο να σε μεταφέρει σε μακρινά μέρη, αφού εδώ θα συναντήσεις καφέ απ’ όλες τις χώρες που φημίζονται για τις καλλιέργειές τους, με δύο σταθερές επιλογές specialty ένα blend και ένα

guest που εναλλάσσεται κάθε τόσο. Αλλά και στο retail του Faba Coffee Roasters μπορείς να επιλέξεις ανάμεσα σε πέντε με έξι διαφορετικές προτάσεις για να μεταφέρεις στο σπίτι την εμπειρία του specialty coffee που σε κάνει να αναθεωρήσεις όσα ήξερες για την αγαπημένη σου συνήθεια. Ό,τι κι αν επιλέξεις για το φλιτζάνι σου, αξίζει να το συνοδεύσεις με κάποιο από τα εξαιρετικά γλυκά και σνακ του Faba που παρασκευάζονται καθημερινά με εμμονή στην τελειότητα. Τα μάφιν –μην ξεχάσεις το carrot cake με cheese cream–, οι energy bars που έχουν φανατικούς, τα κρουασάν αλλά και τα χειροποίητα σάντουιτς με ολόφρεσκα υλικά είναι κάποιες από τις προτάσεις του Faba που θα απολαύσεις σε έναν χώρο όπου ο καφές γίνεται αφορμή για μια στάση αισιοδοξίας που σου κλείνει το μάτι μέσα στην καθημερινότητα.

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

48 lifo – 23.9.21

Beauty Killed The Beast

Κυρίλλου Λουκάρεως 43, 211 414 6449, Facebook: Faba Coffee Roasters, Instagram: faba_coffee_roasters

Σταθερή αξία στον καφέ, που δεν θα αποχωριστείς ούτε φέτος. Ανάμεσα στις σημαντικές επιλογές που πρέπει να κάνεις στη ζωή σου, το στέκι που θα σου προσφέρει τον αγαπημένο σου καφέ μοιάζει με την επιλογή ενός καλού φίλου που θα σου προσφέρει πάντα αυτό που χρειάζεσαι. Το Beauty Killed The Beast είναι αγαπημένο σημείο που σε ξυπνάει καθημερινά με ένα φλιτζάνι specialty coffee που φέρει την υπογραφή της Wisecup Coffee Roasters. Οι κόκκοι που αναδίδουν καθημερινά τα αρώματά τους –πριν ακόμα φτάσουν να κατακτήσουν τη γεύση– έρχονται από τη Sul De Minas της Βραζιλίας, μια περιοχή που παράγει καφέ και εκτείνεται από τα σύνορα του Sao Paulo, στα δυτικά, μέχρι την περιοχή Matas de Minas στα ανατολικά. Από κει καταφθάνει ο μονοποικιλιακός καφές που καβουρδίζεται από τη Wisecup και μέσα από μια εντελώς φυσική επεξεργασία καταλήγει να προσφέρει ένα γεμάτο σώμα με νότες μαύρης σοκολάτας και

αρώματα ξηρών καρπών. Ναι, όλα αυτά περιέχονται στην καθημερινή εμπειρία καφέ που θα ζήσεις στο Beauty Killed The Beast. Μια εμπειρία που ολοκληρώνεται με το εξαιρετικό brunch –καθημερινά από τις 10 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα– με δημιουργικά πιάτα που θα σε ενθουσιάσουν. Στις προτάσεις που πρέπει να δοκιμάσεις είναι και ο cold brew της First Brew που σερβίρεται συσκευασμένος σε γυάλινο μπουκάλι 200 ml, για να μπορείς να τον πάρεις μαζί σου. Το Beauty Killed The Beast είναι η σταθερή αξία που σε καλωσορίζει σε έναν μεγάλο, εντυπωσιακό χώρο που διατηρεί αναλλοίωτη την κομψότητα του νεοκλασικού κτιρίου, για να μπορείς να κάθεσαι με ασφάλεια, τηρώντας τις απαραίτητες αποστάσεις, ενώ, αν προτιμάς τον πεζόδρομο, τον χειμώνα θα ζεσταθείς κάτω από τις σόμπες, καθώς απολαμβάνεις τον αγαπημένο σου καφέ.

Παραμυθίας 14, Κεραμεικός, 6980049924, Facebook: Beauty-Killed-the-Beast, Instagram: beauty_killed_the_beast

ΝΕΚΤΑΡ

Κ Α Φ Ε Σ

Εδώ και 70 χρόνια δίνει προτεραιότητα στον καφέ. Μια οικογενειακή υπόθεση μπορεί να γίνει επιτυχημένη επιχείρηση, και μάλιστα να διατηρεί μέσα στα χρόνια εκείνες τις αρχικές αξίες που χάραξαν τον δρόμο της εξέλιξης. Η εταιρεία ΝΕΚΤΑΡ εδώ και 70 χρόνια διαγράφει μια σημαντική πορεία στον χώρο του καφέ που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα και ικανοποιεί τις παγκόσμιες προδιαγραφές σε ποιότητα, συσκευασία και καινοτομία. Με αφετηρία την καρδιά του Άργους και τη δημιουργία του καφεκτοπτείου ΝΕΚΤΑΡ από τους Γεώργιο και Σπυριδούλα Νεοφωτίστου, η εταιρεία πέρασε στη Βαρβάρα Νεοφωτίστου και σήμερα βρίσκεται στα ικανά χέρια της Ίριδας Κατσαρού που ως τρίτη γενιά συνεχίζει να υλοποιεί το όραμα των ιδρυτών της, διαφοροποιώντας και εξελίσσοντας την εμπειρία του καφέ. Το πάθος, η ποιότητα, η ακεραιότητα και η αξία της οικογένειας παραμένουν πάντα οδηγός σε αυτή την πορεία. Με μια σύγχρονη, πλήρως αυτοματοποιημένη μονάδα παραγωγής που δημιουργήθηκε το 2008 στις Μυκήνες, η ΝΕΚΤΑΡ προσφέρει μια ολοκληρωμένη σειρά προϊόντων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανώτερη γεύση που βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα και σε τριάντα δύο χώρες του εξωτερικού. Ελληνικός καφές αλεσμένος σε μυλόπτερα, μια παραδοσιακή συνταγή από το 1951, από επιλεγμένες ποικιλίες απ’ όλο τον κόσμο. Έξι χαρμάνια ελληνικού καφέ που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για τον μη κυβερνητικό οργανισμό Wise Greece, εμπνευσμένα από τη φύση και τα αρώματα της Ελλάδας: μαστίχα, μαστίχα - τριαντάφυλλο, περγαμόντο, κάρδαμο, κάστανο, μήλο - κανέλα.

Καφές φίλτρου από εκλεκτές ποικιλίες καφέ που προκαλούν τις αισθήσεις σου με αρώματα που σε προκαλούν να τα ανακαλύψεις: σοκολάτα, κάστανο, καραμέλα, φουντούκι, βανίλια. Μια σειρά από βιολογικούς καφέδες (ελληνικός, espresso και φίλτρου) από πιστοποιημένες φάρμες βιολογικής καλλιέργειας. Σημαντική θέση ανάμεσα στους καφέδες κατέχει η σειρά Dieci Espresso που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με ιταλικά εργοστάσια παραγωγής espresso, ενώ ταυτόχρονα ξεχωρίζουν τα αφεψήματα από ελληνικά βότανα. Οι διακρίσεις της εταιρείας πολλές. Πρώτη θέση για τον παραδοσιακό ελληνικό, ανάμεσα στα 100 καλύτερα ελληνικά προϊόντα το 2012, 1η θέση στον 5ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ελληνικού Καφέ το 2012, 2η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα καφέ SCAE της Βιέννης. Μάλιστα, στον διαγωνισμό ανώτερης ποιότητας τροφίμων και ποτών Taste Olymp Awards 2021 βραβεύτηκαν ο ελληνικός παραδοσιακός καφές, ο ελληνικός αρωματικός περγαμόντο, ο Νektar Βιολογικός espresso, ο Dieci Espresso και τα αφεψήματα βοτάνων ΝΕΚΤΑΡ. Βραβεία που έρχονται απλώς να επιβεβαιώσουν την εμμονή στην ποιότητα και τη συνεχή εξέλιξη. Κυρίως όμως επιβεβαιώνουν αυτό που θέτουν ως στόχο οι άνθρωποι της ΝΕΚΤΑΡ: «Μέσα από τα χαρμάνια καφέ και τα ροφήματά μας κάθε άνθρωπος να βρει το δικό του ΝΕΚΤΑΡ. Αυτό που του φτιάχνει τη διάθεσή του, του κρατάει συντροφιά και του ταιριάζει στη γεύση. Από το 1951 διαφοροποιούμε και εξελίσσουμε την εμπειρία του καφέ».

www.nektarcafe.gr facebook: Nektar Roasting Co, instagram: @nektar_roasting 23.9.21 – lifo

49

A tot

Θα σε κάνει να λες «έχω πάει κι εγώ εκεί!».

Μικρό, αλλά θαυματουργό. Αυτή είναι η φράση που ταιριάζει τέλεια στο A tot. Κι όταν λέμε θαυματουργό, εννοούμε εκείνο που θα σου προσφέρει μικρά καθημερινά θαύματα της κατηγορίας specialty coffee. Αυτό, άλλωστε, ήταν το όνειρο της Ρεβέκκας και του Παναγιώτη που δημιούργησαν ένα μικροσκοπικό και χαριτωμένο στέκι μέσα στο οποίο χωράει όλη η αγάπη και η εξειδίκευση πάνω στον καφέ – μαζί με τον απαραίτητο εξοπλισμό που κάνει την εμπειρία μοναδική! Οι καφέδες της Samba πρωταγωνιστούν, με ένα blend ροής και τουλάχιστον πέντε μονοποικιλιακούς σε καθημερινή βάση να σε προκαλούν να τους γνωρίσεις. Αιθιοπία, Ελ Σαλβαδόρ, Κολομβία, Περού, κόκκοι απ’ όλο τον κόσμο αλέθονται επί τόπου στον μύλο του Α tot και σε παρασύρουν σε ένα μαγικό ταξίδι αρωμάτων και

γεύσης. Εννοείται ότι για τους vegan υπάρχει επιλογή από γάλατα Sproud –αρακά, βρώμης ή αμυγδάλου–, ενώ θα βρεις μικρά vegan treats –εξαιρετικά energy balls, raw vegan cakes, τάρτες και μπάρες χωρίς ζάχαρη και γλουτένη– αλλά και πεντανόστιμα cookies σε κανονική και vegan εκδοχή. Γιατί ένας μονοποικιλιακός πρέπει να συνοδεύεται από ένα εξαιρετικό σνακ που ολοκληρώνει την απόλαυση. (Σύντομα έρχονται και οι αλμυρές γεύσεις, οπότε stay tuned). «Α tot» σημαίνει «παιδάκι» κι αυτό έχει να κάνει με το μέγεθός του, όχι όμως με την προχωρημένη άποψη και την υψηλή ποιότητα σε ό,τι έχει να σου προσφέρει. Ένα στέκι στο κέντρο της Αθήνας, που φτιάχτηκε για να σου μένει χαραγμένο στο μυαλό ως μια αναπάντεχη έκπληξη στο κέντρο της πόλης!

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

50 lifo – 23.9.21

Motiv

Λέκκα 28, Αθήνα, 210 3222426, Facebook: A Tot, Instagram: atot.athens

Το κίνητρο που ψάχνεις για να απολαύσεις μια ξεχωριστή εμπειρία καφέ. Αν είσαι από αυτούς που το πρωί σηκώνονται, ανυπομονώντας να πιουν έναν πραγματικά καλό καφέ –ξέρεις, αυτόν που δεν σε ξυπνά απλώς αλλά σου φτιάχνει τη διάθεση–, τότε σίγουρα περνάς από Εμμανουήλ Μπενάκη. Εκεί, στο νούμερο 20 θα βρεις το γνωστό στέκι που εδώ και έξι χρόνια σού προσφέρει αυτό ακριβώς που ζητάς και πλέον το κάνει εντελώς ανανεωμένο, μέσα από ένα φανταστικό rebranding. Το Motiv είναι το κίνητρο που ζητάς για να ξεκινήσεις τη μέρα σου και θα το βρεις μέσα από την εξαιρετική συνταγή blend που σε γεμίζει με τα αρώματα και την πλούσια γεύση της, ενώ οι καφέδες από φρέσκιες σοδειές καταφθάνουν κάθε τόσο στο Motiv για να προσφέρουν εναλλακτικές που κάνουν την καθημερινότητα πιο ενδιαφέρουσα. Πέρα από τον specialty coffee που θα

απολαύσεις στον χώρο ή take away, στο retail corner θα βρεις σακουλάκια των 250 γρ. με το house blend αλλά και εξαιρετικούς μονοποικιλιακούς που θα σε κατακτήσουν χάρη στα μοναδικά χαρακτηριστικά τους, αλλάζοντας για πάντα την εμπειρία καφέ στο σπίτι. Εκτός από αυτό, το Motiv θα σου προτείνει προϊόντα πρωινού διαλεγμένα προσεκτικά, όπως μέλι, τσάι, γκρανόλα και άλλα. Μην παραλείψεις να δοκιμάσεις τα πεντανόστιμα γλυκά που προσφέρονται ολόφρεσκα για να συνοδεύσεις τον καφέ σου – must try το vegan banana bread! Το Motiv αντιπροσωπεύει επάξια το όνομά του, αφού σε κάνει να νιώθεις καθημερινά πως μια ομάδα βρίσκει κίνητρο για να γίνεται καλύτερη και σε καλωσορίζει σε μια μοναδική εμπειρία καφέ στο κέντρο της πόλης.

Εμμανουήλ Μπενάκη 20, 210 3810899, Facebook: Motiv, Instagram: motivathens

Lot51

Κ Α Φ Ε Σ

Specialty coffee και σε cold brew.

Αν είσαι coffee lover, τότε το Lot51 το ξέρεις πολύ καλά και όχι μόνο, αφού έχεις μυηθεί ήδη στα μυστικά του specialty coffee που εδώ τιμάται δεόντως μέσα από τις επιλογές του roasterγ Area51. Οι single origin από τη Βραζιλία και την Κολομβία είναι καθημερινή επιλογή ροής, ενώ κάθε τόσο στο μενού εναλλάσσονται οι διαφορετικές χώρες προέλευσης, ώστε να υπάρχει συνεχώς κάτι νέο να δοκιμάσεις, διευρύνοντας τη γευστική σου γνώση και εμπειρία στην κατηγορία «καφές». Εκείνο που ίσως δεν έχεις δοκιμάσει και οφείλεις να το γευτείς επειγόντως, αν σέβεσαι τον τίτλο του coffee drinker, είναι ο cold brew που παρουσιάζει το Lot51 μέσα σε κουτάκια αλουμινίου με το δικό του brand. Πρώτη επισήμανση: η συσκευασία τα σπάει, εκφράζοντας απόλυτα το design και την αισθητική του χώρου που έχουμε αγαπήσει. Δεύτερη επισήμανση: η συσκευασία αλουμινίου είναι 100%

ανακυκλώσιμη, κάτι που συμφωνεί με την οικολογική φιλοσοφία του Lot51, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής γι’ αυτόν εξαιρετικό specialty coffee. Και το πιο σημαντικό, όλη η εμφιάλωση γίνεται από το Lot51, στη δική του μονάδα, που εξασφαλίζει την υψηλή ποιότητα και προσοχή, ώστε αυτό που θα φτάσει στα χέρια σου ή, μάλλον, στη γεύση σου, να είναι μοναδικό! Οι vegans απολαμβάνουν κάθε επιλογή τους, αφού εδώ προσφέρονται διαφορετικά γάλατα, π.χ. βρώμης, καρύδας, αρακά ή αμυγδάλου, και φυσικά θα τη συνοδεύσεις με σνακ όπως η vegeterian μπάρα με φιστικοβούτυρο, το περίφημο cinnamon roll και η τέλεια μπάμπκα. Όλα χειροποίητα και προσεγμένα, με ζύμες που ωριμάζουν αργά, για να δώσουν την τέλεια γεύση. Το Lot51 παραμένει το coffee shop που αλλάζει την εμπειρία του καφέ.

Παπαδιαμαντοπούλου 24Β, Ιλίσια, 6937 337066, Facebook: LOT51, Instagram: lot.51, www.lot51.gr 23.9.21 – lifo

51

Omsom

Σου γνωρίζει τον καφέ μέσα από τις εντάσεις του.

Omsôm σημαίνει ένταση. Κι αν νομίζεις ότι η λέξη είναι σουηδική, μάλλον είναι επειδή σε παρασύρει ο scandinavian style χώρος που, εκτός από τον σχεδιασμό, ξεχωρίζει χάρη στο in house καβουρδιστήρι του. Όχι, Omsôm είναι η ένταση στα βιετναμέζικα κι αυτό δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το specialty coffee shop που, τιμώντας το όνομά του, παίζει με τις εντάσεις του καφέ και ταυτόχρονα με τη γευστική σου συνήθεια. Στην ένταση 1 θα βρεις καφέδες ισορροπημένους και γλυκόπιοτους, που δεν ξεφεύγουν σε οξύτητα. Εδώ τα εδάφη της Βραζιλίας προσφέρουν τον καφέ ροής, ενώ οι fully washed κόκκοι της Κολομβίας αποτελούν επιπλέον επιλογή της κατηγορίας. Η ένταση 2 περιλαμβάνει καφέδες από την Αφρική, οι οποίοι, χάρη στo omni καβούρδισμά τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για espresso όσο και για καφέ φίλτρου, προσφέροντας πιο πλούσια σώματα. Η Κένυα και η Αιθιοπία πρωταγωνιστούν ως χώρες προέλευσης. Έπειτα έρχεται η ένταση 3 να δώσει ένα φλιτζάνι υψηλής οξύτητας με πλούσια αρώματα χάρη στις ειδικές επεξεργασίες που έχουν προηγηθεί. Οι κόκκοι από την Κόστα Ρίκα περνούν από αναερόβια ζύμωση (anaerobic fermentation), αναδίδοντας τη γεύση της κανέλας και του μήλου, ενώ ο καφές Colombia, μετά την επεξεργασία carbonic maceration, θυμίζει έντονα χυμό φρούτων, με την παπάγια και το μάγκο

να πρωταγωνιστούν στην επίγευση. Αυτόν τον καφέ θα μπορείς να δοκιμάσεις στο Coffee Festival, στο περίπτερο Lamarzocco, το Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου, ενώ όλες οι εντάσεις προσφέρονται προς απόλαυση καθημερινά στο Omsôm. Στο retail corner του μπορείς να επιλέξεις αυτόν που σου ταιριάζει για το σπίτι, ενώ σύντομα ετοιμάζεται η χονδρική πώληση, γιατί, όταν κάτι είναι πραγματικά καλό, πρέπει να διαδίδεται.

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

52 lifo – 23.9.21

Grind

Κύπρου 14, Περιστέρι, 210 5717600 Facebook: Omsôm, Instagram: omso_m

Σου υπόσχεται ότι θα πιεις τέλειο καφέ!

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά! Καταρχάς είναι Γκράιντ και όχι Γκριντ. Το όνομά του σημαίνει «άλεση». Είναι specialty coffee shop. Και βρίσκεται ακριβώς στο σημείο όπου οι δυο φίλοι που το δημιούργησαν έδιναν ραντεβού ως έφηβοι. Ήδη θέλεις να πας και να γνωρίσεις το Grind του Βασίλη και του Θωμά, που ως κολλητοί από το δημοτικό έδωσαν την ιερή pinky promise και έβαλαν το ταλέντο και τις γνώσεις τους για να προσφέρουν ένα στέκι όπου θα απολαύσεις μικρές καθημερινές εκπλήξεις. Οι καφέδες της Kudu θα σε γοητεύσουν με τα αρώματα και τη γεύση τους, που μπορείς να ταιριάξεις στα δικά σου γούστα. Γιατί, εκτός από το blend Βραζιλίας που βρίσκεται στην καθημερινή ροή, το Grind έχει να σου προτείνει μια σειρά από μονοποικιλιακούς με χώρες

καταγωγής την Αιθιοπία και την Κολομβία, οι οποίοι εναλλάσσονται για να προσφέρουν μια μεγάλη γκάμα από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αν, μάλιστα, παραγγείλεις cappuccino, σε περιμένει η αναπάντεχη έκπληξη τoυ latte art που ο Βασίλης γνωρίζει καλά και τη μοιράζεται με κάθε ευκαιρία! Στα συνοδευτικά θα πρέπει να δοκιμάσεις το banana bread και το cinnamon roll που έχουν ήδη φανατικό κοινό, ενώ οι vegan θα βρουν το εξαιρετικό γάλα από πρωτεΐνη αρακά της Sproud για να απολαύσουν όπως πρέπει τον δικό τους καφέ. Στο Grind θα επιστρέψεις ξανά και ξανά για να πάρεις έναν καταπληκτικό coffee to go και θα τον γευτείς μέσα στο minimal κυπελλάκι με το λογότυπο, που σημαίνει «υπόσχεση». Κι αυτός ο καφές θα σου αρέσει πολύ! Promise!

Αγίας Γλυκερίας 73, Πετρούπολη, Facebook: Grind_ath, Instagram: grind_ath

Coffee Lab Ανακάλυψε τον μονοποικιλιακό καφέ που ταιριάζει μόνο σ’ εσένα.

Ο coffeelab.gr, Facebook: CoffeeLab, Instagram: coffeelabgr

καφές είναι επιστήμη. Κι αν δεν το έχεις καταλάβει μέχρι σήμερα, τα Coffee Lab θα σε ενημερώσουν με κάθε τρόπο για το αγαπημένο σου ρόφημα, μεταδίδοντας μαζί την αγάπη, το μεράκι και το πάθος που κρύβεται πίσω από κάθε φλιτζάνι καφέ. Αυτό από μόνο του είναι μια καινοτομία. Γιατί μόνο αν κατανοήσεις τα γευστικά χαρακτηριστικά που αφορούν κάθε ποικιλία, θα μπορέσεις να επιλέξεις αυτή που σου ταιριάζει και να απογειώσεις την απόλαυση. Στα Coffee Lab καθημερινά θα βρεις 4 μονοποικιλιακούς καφέδες 100% Arabica: τον έντονο Brazil, τον ισορροπημένο Guatemala, τον ιδιαίτερο Ethiopia, τον φρουτώδη Kenya. Ένας από αυτούς είναι εκείνος που ταιριάζει στη δική σου προσωπικότητα, στα γούστα και στις επιθυμίες σου. Και εδώ θα ανακαλύψεις ποιος είναι αυτός και δεν θα τον αποχωριστείς ποτέ! Η διαφορετικότητα, όμως, της Coffee Lab δεν τελειώνει εδώ. Ο CEO της εταιρείας Στέλιος Ρουμελιώτης ταξιδεύει, μαζί με την ομάδα του, τέσσερις φορές

τον χρόνο και επισκέπτεται τις τέσσερις χώρες παραγωγής με τις συνεργαζόμενες φάρμες, μεταφέροντας τις γνώσεις στους συνεργάτες του, και ταυτόχρονα ελέγχει την παραγωγική διαδικασία. Εκεί, στα εδάφη όπου ξεκινά το ταξίδι του ο καφές, όλοι μαζί, ως μια ομάδα, φροντίζουν τη σοδειά, τη διαλογή και την επεξεργασία, προσφέροντας ταυτόχρονα συμβουλές και βοήθεια στους τοπικούς παραγωγούς. Με αυτόν τον τρόπο ο μαγικός κόκκινος καρπός καταλήγει σε μια παρτίδα πρώτης ύλης εξαιρετικής ποιότητας, που διατηρεί σταθερά τα χαρακτηριστικά της, ώστε να δημιουργεί πάντα ένα φλιτζάνι espresso, ανάλογα με τις προτιμήσεις του καταναλωτή. Το κίνημα 3rd wave, σύμφωνα με το οποίο ο καφές είναι πολύ περισσότερα από ένα ρόφημα –είναι, πάνω απ’ όλα, γνώση, ενημέρωση και εκπαίδευση του καταναλωτή από το ανθρώπινο δυναμικό για όλα τα γευστικά και αρωματικά χαρακτηριστικά του καφέ–, αλλά και η σταθερή παρουσία των 4 μονοποικιλιακών επιλογών οδηγούν την Coffee Lab εδώ και χρόνια σε έναν δρόμο που την κάνει να ξεχωρίζει. Έως το τέλος του τρέχοντος έτους, στα 200 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό που φέρουν το όνομά της θα απολαύσεις την ίδια υψηλή ποιότητα καφέ και στις τέσσερις μοναδικές ποικιλίες της. Κι αυτό είναι μια βεβαιότητα που σε καλεί καθημερινά στο πιο κοντινό σου Coffee Lab, για να ανακαλύψεις τον δικό σου καφέ.

Ο CEO ΤΩΝ COFFEE LAB, ΣΤΈΛΙΟΣ ΡΟΥΜΕΛΙΏΤΗΣ.

23.9.21 – lifo

53

MICRO ROASTERY / WINE & NUTS

54 lifo – 23.9.21

ESPRESSO BAR

Foyer

Eighteenscreen

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Η καθημερινή συνήθεια γίνεται αυθεντική απόλαυση.

Όταν δοκιμάσεις έναν καφέ που θα ξυπνήσει όλες σου τις αισθήσεις, να είσαι σίγουρος ότι θα καταλάβεις πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει, κάτι που ξεπερνά τη συνήθεια και γίνεται εμπειρία απόλαυσης. Στο Eighteenscreen ο Γιάννης Γκιουρτζιάν φροντίζει ώστε η επαφή με τον αγαπημένο σου espresso να είναι μια αναπάντεχη έκπληξη. Κι αυτό ισχύει ακόμα κι αν είσαι θαμώνας, αφού κάθε φορά ένα διαφορετικό χαρμάνι έχει να σου παρουσιάσει τα δικά του ξεχωριστά χαρακτηριστικά, τα αρώματα και τη γεύση του, όπου παντρεύονται αρμονικά στοιχεία που διαδέχονται το ένα το άλλο. Εδώ, άλλωστε, δεν θα βρεις απλώς ένα blend αλλά μια σειρά από μονοποικιλιακούς, single origin ακόμα και single estate από διαφορετικές καλλιέργειες, που επιλέγονται ανάλογα με την εποχή. Γιατί η επιλογή των εκλεκτών κόκκων είναι η

αρχή μιας διαδικασίας –το λες και ταξίδι– που καταλήγει σε ένα ισορροπημένο φλιτζάνι με πλούσιο σώμα. Ο Q Grader Γιάννης Γκιουρτζιάν ακολουθεί ή, μάλλον, σχεδιάζει αυτό το ταξίδι σε κάθε λεπτομέρεια. Στην επιλογή ροής θα συναντήσεις ένα ιδιαίτερο sweet blend που αναδεικνύεται μέσα από την τέχνη του barista αλλά και με τη βοήθεια του εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας που ανανεώνεται κάθε χρόνο. Ακριβώς δίπλα στο Eighteenscreen θα βρεις το Eighteenscreen wine & nuts με φρεσκοψημένους ξηρούς καρπούς, αποστάγματα, μπίρες τοπικών ζυθοποιών και εισαγωγής και μια πλούσια κάβα από κρασιά του ελληνικού και ξένου αμπελώνα. Δύο σημεία που φέρουν την ίδια υπογραφή και μαζί την ίδια επιμονή στην ποιότητα, μετατρέποντας τις καθημερινές συνήθειες σε μικρές, πολύτιμες απολαύσεις.

Eighteenscreen Micro Roastery, Τζαβέλλα 88, Πειραιάς, 210 4120631, Facebook: EighteenScreen Coffee Roasters, Instagram: eighteenscreencoffeeroasters, www. eighteenscreen.gr Eighteenscreen Wine & Nuts, Τζαβέλλα 90, Πειραιάς

To design και η γεύση συνδυάζονται σε ένα καλλιτεχνικό στέκι. Το Foyer Espresso Bar είναι ακριβώς αυτό που λέει. Ένα φουαγέ που δεν βρίσκεται τυχαία στο καλλιτεχνικό κέντρο της Αθήνας, για να συμπληρώσει την ατμόσφαιρα του σημείου. Καλλιτέχνες, λάτρεις των τεχνών και περαστικοί συναντιούνται σε έναν χώρο που θυμίζει Κεντρική Ευρώπη με το στήσιμό του, αλλά και τη φιλοσοφία που πρεσβεύει. Φυσικά, ο καφές που θα πιεις είναι εξαιρετικός και έρχεται από επιλεγμένους coffee roasters της Ευρώπης και του κόσμου.Μπορείς να τον γευτείς στο φλυτζάνι σου ή να αγοράσεις για το σπίτι από το retail corner. Αυτό το σημείο του Foyer Espresso Bar σε εντυπωσιάζει, αφού μοιάζει με διαγωνισμό packaging και όποιος

έχει κόλλημα με το design θα ενθουσιαστεί. Άλλωστε, αυτό ισχύει σε όποια γωνιά κι αν στρέψεις το βλέμμα σου. Τα ράφια με καλλιτεχνικά περιοδικά και τις ειδικές εκδόσεις για τον καφέ αποκαλύπτουν την intellectuel προσωπικότητα του χώρου που, κατά τ’ άλλα, είναι εντελώς μίνιμαλ, ώστε να σε ξεκουράζει από τη φασαρία του κέντρου. Τα γλυκά και τα σνακ συνοδεύουν εξαιρετικά τον καφέ του Foyer Espresso Bar, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως στο online store, που αντιπροσωπεύει την ξεχωριστή του εικόνα, μπορείς να βρεις όλους τους καφέδες, τον εξοπλισμό αλλά και αξεσουάρ (είπαμε, design rules!) που θα φέρουν στη ζωή σου μια αυθεντικά hype ποιότητα.

Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, 210 3800047, www.foyerespressobar.com, Facebook: Foyer Espresso Bar, Instagram: foyer.espressobar

SPECIALITY COFFEE

Barato

Μοιράζεται τη γνώση του καφέ.

Αν δεν έχεις δοκιμάσει μέχρι τώρα την εμπειρία του specialty coffee, τότε η αγάπη σου για τον καφέ έχει ένα μεγάλο κενό. Όσο κι αν νομίζεις ότι απολαμβάνεις τον αγαπημένο σου espresso, θα αναθεωρήσεις μόλις δοκιμάσεις τις γεύσεις των blends που θα βρεις στο Barato. Ένα ξεχωριστό στέκι όπου ο καφές αναδεικνύεται σε επιστήμη, και όχι άδικα. Άλλωστε, η τεχνογνωσία της ομάδας που βρίσκεται πίσω από την μπάρα μπορεί να αναδείξει τους φρέσκους κόκκους που καταφθάνουν απ’ όλο τον κόσμο, δημιουργώντας διαφορετικά προφίλ. Εδώ οι μονοποικιλιακοί έρχονται από τις καλύτερες καλλιέργειες του κόσμου, Κόστα Ρίκα, Ελ Σαλβαδόρ, Κένυα, Κολομβία, Αιθιοπία και Γουατεμάλα, προτείνοντας ο καθένας ένα μοναδικό φλιτζάνι που θα επιλέξεις ανάλογα με τις γευστικές σου προτι-

μήσεις – φυσικά, οι άνθρωποι του Barato θα σε κατευθύνουν ανάλογα. Οι barista, έμπειροι και εξειδικευμένοι, παίζουν τον δικό τους σημαντικό ρόλο στην απόλαυση ό,τι καφέ κι αν επιλέξεις. Μην παραλείψεις να δοκιμάσεις τον εξαιρετικό cold brew που ακολουθεί την τεχνική της κρύας απόσταξης, και μάλιστα με οδηγό την ιαπωνική μέθοδο, για να προσφέρει πλούσια γεύση και άρωμα σε μια παγωμένη εκδοχή που θα λατρέψεις. Στο Barato θα βρεις καθημερινά ολόφρεσκα σνακ για κάθε στιγμή της ημέρας. Οι μπαγκέτες σε διαφορετικές συνταγές είναι στα best-sellers, ενώ κάθε τόσο μπορεί να βρεις μια καινούργια πρόταση. To Barato Specialty Coffee είναι το στέκι που θα μοιραστεί μαζί σου τη βαθιά γνώση και εμπειρία για όλα τα στάδια που απαιτούνται για να φτάσει ένας espresso στο φλιτζάνι σου.

Κ Α Φ Ε Σ

Coffee Qubes

Νικολάου Γκύζη 53, Γκύζη / Πανόρμου 84, Αθήνα

Καφές μέσα στον καφέ σου σημαίνει απόλυτη γεύση και απόλαυση. Έχεις δει παιδική ταινία όπου μια ομάδα από καρτούν ήρωες εμφανίζονται στην πόλη και αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων που ζουν σε αυτή; Ε, κάτι τέτοιο σου θυμίζει το πρότζεκτ Coffee Qubes. Μια νέα αλυσίδα coffee shops που φέρνει τη δική της μικρή επανάσταση στην καθημερινή σου συνήθεια. Όλα ξεκίνησαν από ένα όνειρο –όπως στις ταινίες– για έναν καφέ διαφορετικό και κατέληξαν σε μια εμπειρία που δεν τελειώνει ποτέ. Κι αυτό χάρη στα παγάκια από καφέ –απίστευτο;– που αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο τη γεύση της εκλεκτής ποικιλίας Arabica 100% και φροντίζουν να την απολαμβάνεις μέχρι την τελευταία γουλιά. Τόσο απλό, τόσο διαφορετικό και ταυτόχρονα τόσο περίπλοκο, αφού το να παράγεις καθημερινά μια τεράστια ποσότητα coffee ice cubes για όλα τα καταστήματα της αλυσίδας είναι μια δύσκολη διαδικασία. Κι

όμως, τα Coffee Qubes καταφέρνουν να αλλάξουν την εμπειρία του καφέ, προτείνοντας το σλόγκαν τους «only coffee in your coffee», και μάλιστα σε ένα περιβάλλον με νότες φουτουριστικές, λευκό καθαρό χρώμα με χάλκινες πινελιές που εκπροσωπεί επάξια το νέο κύμα στο café design. Εδώ, ακόμα και τα ποτήρια του καφέ έχουν για σένα ένα μηνυματάκι, μια αστεία πρόκληση, μια πληροφορία που θα σε κάνει να χαμογελάσεις και θα σου δώσει την αίσθηση πως ένας φίλος σε κάλεσε για καφέ. Ο παγωμένος καφές είναι μια αποκάλυψη που παντρεύει τη γεύση με τη δημιουργικότητα και την υψηλή ποιότητα με τη διαφορετικότητα. Τα Coffee Qubes ξεχωρίζουν μέσα στην πόλη σαν να τα έχει σχεδιάσει ένας illustrator για να φέρει λίγο fun στη ζωή μας. Κι αυτό είναι από μόνο του ό,τι ακριβώς σου λείπει!

Κασσαβέτη 3, Κηφισιά, 210 8017716 / Λ. Αθηνών 104, Αθήνα, 210 5134022. www.coffeequbes.gr, Facebook: Coffee Qubes, Instagram: coffeequbes 23.9.21 – lifo

55

Κατσιούλης

Not just a bakery.

To 1988 ιδρύθηκε ο φούρνος Κατσιούλη στο Ελληνικό και αγαπήθηκε για τα αγνά ζυμωτά ψωμιά του, οι συνταγές των οποίων έχουν μείνει σταθερές ως σήμερα. Το 2020 ήταν η χρονιά της πανδημίας, ήταν όμως και η χρονιά που το όραμα, η επιμονή και το πάθος της νέας γενιάς που ανέλαβε τον φούρνο της οικογένειας δεν μπορούσαν να αφήσουν τον χρόνο να πάει χαμένο. Έτσι αποφάσισαν να ανακαινίσουν συνολικά τον φούρνο, μετατρέποντάς τον σε έναν μοντέρνο, πολυσυλλεκτικό χώρο εξαιρετικών γεύσεων. Σε συνεργασία με τον pastry chef Κώστα Φύτρο έδωσαν έμφαση στα επιδόρπια, τα οποία δημιουργούνται με υψηλού επιπέδου τεχνικές και πρώτες ύλες, κρεμώδη παγωτά

σε πληθώρα γεύσεων, φρέσκα βιενουαζερί, ιδιαίτερα σάντουιτς με το δικό τους ψωμί και πολλές ακόμα χειροποίητες νοστιμιές. Το μεγάλο στοίχημα του φούρνου Κατσιούλης είναι το brunch! Σερβίρεται καθημερινά σε έναν υπέροχο, καταπράσινο χώρο που δημιουργήθηκε ειδικά για να απολαύσεις ένα ολοκληρωμένο μενού που περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία από παρασκευές με αυγά, ιδιαίτερα open face sandwiches και pancakes, συνοδεία εξαιρετικού καφέ. Στο μενού θα βρεις και φρέσκα μαγειρευτά πιάτα που ακολουθούν πιστά την αρχή της υψηλής ποιότητας που χαρακτηρίζει τον Κατσιούλη εδώ και χρόνια και επιβεβαιώνουν ότι αυτός ο χώρος είναι πολύ περισσότερα από έναν απλό φούρνο.

Kαφές

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

56 lifo – 23.9.21

Eleesian

Τιτάνων 4, Ελληνικό, 210 9941175, Facebook: katsioulisofficial, Instagram: katsioulisnotjustabakery

H σοκολατερί που φέρνει στη Γη τον Παράδεισο.

Αν υπάρχει Παράδεισος, αυτός βρίσκεται στη Γη, και μάλιστα στο 140 της Λεωφόρου Κηφισίας. Κι αν δεν υπάρχει Παράδεισος, τότε σίγουρα υπάρχουν τα Ηλύσια Πεδία της απόλυτης απόλαυσης, που δεν είναι άλλη από τη σοκολάτα. Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση, όταν λέμε σοκολάτα εννοούμε γεύση και ποιότητα που εξυμνεί ολόκληρη την κατηγορία και δεν μοιάζει με οτιδήποτε άλλο έχεις δοκιμάσει μέχρι σήμερα. Στη σοκολατερί Eleesian –το όνομά του είναι γνωστό από τα περίφημα προϊόντα του– η πρώτη ύλη είναι single origin σοκολάτες από τη ζώνη του Ισημερινού και χώρες που φημίζονται για τις καλλιέργειες κακαόδεντρου. Μετά την επιλογή των εκλεκτών ποικιλιών, ακολουθεί η κατάλληλη επεξεργασία ώστε να δημιουργηθούν μοναδικές προτάσεις. Κάθε δοκιμή μοιάζει με ένα γευστικό ταξίδι που σίγουρα σε παρασύρει μακριά από την καθημερινή εμπειρία και σου προσφέρει

αναπάντεχες γεύσεις που αισθάνεσαι για πρώτη φορά. Ναι, φυσικά τις αισθάνεσαι, γιατί οι σοκολάτες Eleesian απευθύνονται σε όλες τις αισθήσεις και μιλάνε μια γαστρονομική γλώσσα πρωτόγνωρη. Εκτός από τις συλλογές με λαχταριστά σοκολατάκια που καθένα έχει τη δική του προσωπικότητα, θα βρεις τις έξι origin σοκολάτες, Ghana 68%, Tonka με μέλι, Ecuador 70%, Rum and lime ganache, Uganda 78%, Mushroom and walnut, αλλά και χειροποίητες πραλίνες και αλείμματα. Από το Eleesian δεν θα μπορούσε να λείπει μια επιλογή από premium ποτά που συνοδεύονται από την κατάλληλη σοκολάτα σε προτάσεις δώρου που αναδεικνύουν την υψηλή αισθητική του χώρου αλλά και τις εκλεπτυσμένες γεύσεις που περιέχουν. Στο Eleesian η σοκολάτα περνά σε ένα άλλο επίπεδο και σε καλεί να την ανακαλύψεις για να αντιληφθείς το μεγαλείο της απόλαυσης που μπορεί να σου προσφέρει.

Λεωφ. Κηφισίας 140, 210 0102334, Facebook: Eleesian, Instagram: eleesian_athens, www.eleesian.gr

THE BAR

Geppetto

Σταθερή αξία από το πρωί για καφέ μέχρι το βράδυ για ποτάκι. Το νεοκλασικό στην Στίλπωνος έχει μια οικειότητα στην οποία δύσκολα αντιστέκεσαι. Είναι το στέκι απ’ όπου θα περάσεις για να ξεκινήσει καλά η μέρα σου και πολύ πιθανό να καταλήξεις εκεί, για να την κλείσεις. Γιατί έτσι είναι, όταν κάπου νιώθεις όμορφα, αισθάνεσαι ότι παίρνεις τη δύναμη που αναζητάς μέσα στην καθημερινότητα. Σε αυτό παίζει τον δικό τoυ ξεχωριστό ρόλο ο καφές που θα απολαύσεις στο Geppetto, ένας καφές που σε ξυπνάει με τις αρωματικές μονοποικιλιακές επιλογές της Dimello, οι οποίες εναλλάσσονται κάθε τόσο για να μπορείς κάθε φορά να γεύεσαι κάτι διαφορετικό. Δίπλα στους single origin του Geppetto θα βρεις το χαρμάνι Dimello Capri με κόκκους Arabica και Robusta που θα σε μεταφέρει σε ένα ταξίδι από τη Νότια Αμε-

ρική μέχρι την Ινδία. Η ομάδα του Geppetto ξέρει πως ο εξαιρετικός καφές πρέπει να συνοδεύεται από τις ανάλογες γεύσεις, γι’ αυτό έχει να σου προτείνει καθημερινά επιλογές brunch που φτιάχνονται με πολλή αγάπη και σερβίρονται ολόφρεσκες για να ολοκληρώσουν την απόλαυση. Από τις 8 το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα, το μενού περιλαμβάνει αλμυρές και γλυκές δημιουργίες στις οποίες δύσκολα θα αντισταθείς –must try την ομελέτα αλλά και το cheesecake με μέλι και καρύδια–, ενώ το βράδυ οι soul και funk μουσικές και τα ποτά δημιουργούν διαφoρετικά vibes. Όπως και να έχει, το Geppetto είναι το στέκι που δεν αποχωρίζεσαι από το πρωί μέχρι το βράδυ κι αυτό σημαίνει πως παραμένει σταθερή αξία, ό,τι κι αν γίνει μέσα στην καθημερινότητα.

Κ Α Φ Ε Σ

Flaws

GASTROBAR

Geppetto The Bar, Στίλπωνος 2, Παγκράτι, 210 7525665, Facebook: geppettothebar, Instagram: geppetto_thebar

Γαστρονομία και καλός καφές συναντιούνται στον ίδιο χώρο. Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αγαπούν το φαγητό και θα εκτιμήσουν μια πρόταση που προκαλεί τη γεύση τους. Είναι άλλοι που φανατικά αναζητούν τον καλύτερο καφέ, γιατί ένα φλιτζάνι espresso μπορεί να τους φτιάξει τη διάθεση. Και είναι κάποιοι που απαιτούν ό,τι καλύτερο και στις δύο κατηγορίες. Το Flaws είναι το στέκι όπου coffee lovers και foodies συναντιούνται, αφού γνωρίζουν πως εδώ τους περιμένει μια εμπειρία μοναδική. Σε ό,τι αφορά τον καφέ, η Dimello βρίσκεται πίσω από τις εξαιρετικές ποικιλίες που αναδεικνύονται από την τέχνη του barista ώστε να προσφέρουν έναν πραγματικά καλό espresso που θα σε ενθουσιάσει. Το εκλεκτό χαρμάνι Dimello Cento από κόκκους 100% Arabica είναι ο single origin

που θα βρεις στη ροή του Flaws και θα σε ξυπνήσει ευχάριστα ή θα σου δώσει την ενέργεια που θέλεις στη διάρκεια της ημέρας. Κι επειδή εδώ η απόλαυση δεν είναι μια απλή υπόθεση, το brunch μενού συνδυάζεται ιδανικά με το αγαπημένο σου ρόφημα. Πρέπει να δοκιμάσεις τις κροκέτες από μοσχάρι με μπεσαμέλ γιαουρτιού και μαρμελάδα ντομάτας ή την ομελέτα με σπανάκι, ενώ η fusion κουζίνα του Flaws συνοδεύει τόσο καθημερινό lunch break όσο και τις βραδινές σου γαστρονομικές βόλτες. Τα γλυκά του καταλόγου είναι μια αποκάλυψη που μπορεί να ολοκληρώσει το γεύμα σου ή να συνοδεύσει τον καφέ σου. Το περιβάλλον, φιλικό και άνετο, σε καλωσορίζει καθημερινά σε μια εμπειρία καφέ και φαγητού.

Ιβύκου 8, Παγκράτι, 211 214 2447, Facebook: FLAWS Urban Bar, Instagram: flaws.gastrobar 23.9.21 – lifo

57

Kαφές 58 lifo – 23.9.21

Mon Kulur

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Στάση για κουλούρι και καφέ!

Το Mon Kulur σίγουρα το έχει πάρει το μάτι σου, και το πιο πιθανό είναι να έχεις ενδώσει στο χαμόγελο των ανθρώπων του και στις ολόφρεσκες δημιουργίες που καθημερινά σού προτείνουν για να ξεκινήσει καλύτερα η μέρα σου. Αυτό ίσως είναι και ο λόγος που δεν γίνεται να μην περάσεις από το πιο κοντινό σου κατάστημα για μια καλημέρα και μια πρωινή νοστιμιά. Όλα ξεκίνησαν το 2014, όταν τα αδέρφια Στάθης και Θοδωρής Καραδήμας, συνεχίζοντας την οικογενειακή τους παράδοση, ίδρυσαν το Mon Kulur και άνοιξαν το πρώτο τους κατάστημα. Με πολλή δουλειά και μεράκι, όλο και περισσότερα καταστήματα Mon Kulur εμφανίζονται συνεχώς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η τέχνη της αρτοποιίας, η οποία, όπως φαίνεται, περνάει από γενιά σε γενιά, αλλά και η φρεσκάδα του «νέου», σε συνδυασμό με την ανάγκη για κάτι διαφορετικό, συνέβαλαν στη μεγάλη τους επιτυχία. Παραδοσιακά κουλούρια Θεσσα-

λονίκης, πρωτότυπα γεμιστά και φουρνιστά κουλούρια –γλυκά και αλμυρά–, τραγανά κριτσίνια, θρεπτικές μπάρες δημητριακών, ανώτερης ποιότητας καφές και φρέσκοι φυσικοί χυμοί, όλα παρασκευασμένα από άριστες πρώτες ύλες που μπορείς να τα βρεις σε εξαιρετικές τιμές σε όλα τα καταστήματα. Αυτές τις ημέρες, που ο καφές έχει την τιμητική του, τα Mon Kulur καλωσορίζουν το νέο τους ποιοτικό χαρμάνι Buondi 100% Arabica! Η ποιότητα, το γευστικό προφίλ και τα χαρακτηριστικά του blend που θα βρεις στα Mon Kulur θα αναβαθμίσουν και θα προσθέσουν αξία σε μία από τις αγαπημένες παρέες των κουλουριών, τον καφέ! Το χαρμάνι παντρεύει τη Βραζιλία, την Κολομβία και την Ονδούρα και υπόσχεται ότι η μαύρη σοκολάτα, οι νότες μαύρης ζάχαρης και η γλυκιά επίγευση καβουρδισμένων ξηρών καρπών θα απογειώσουν τις αισθήσεις και του πιο απαιτητικού ουρανίσκου! Η τέλεια επιλογή και για ζεστό και για κρύο ρόφημα!

www.mon-kulur.gr Facebook: Mon Kooloor, Instagram: mon.kooloor

Από τις 25 έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2021 το Athens Coffee Festival επανέρχεται με open air διάθεση στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. Το κορυφαίο γεγονός για τους επαγγελματίες και τους λάτρεις του καφέ θέτει τις βάσεις για τη νέα εποχή στον κλάδο της καφεστίασης και συμβάλλει στη δυναμική εξέλιξη της κουλτούρας του καφέ στη χώρα µας. Μεγάλες προμηθευτικές και παραγωγικές εταιρείες καφέ, εταιρείες εξοπλισμού, προμηθευτές ροφημάτων, εξειδικευμένα e-shops, όλα τα διεθνούς φήμης brands αλλά και ελληνικές εταιρεί-

ες που έχουν ξεχωρίσει ως leaders του κλάδου στη χώρα μας θα είναι εκεί για ακόμα μία φορά, για να συναντήσουν από κοντά όλους τους coffee masters του κλάδου αλλά και τους home baristas. Το 5ο Athens Coffee Festival, φροντίζοντας για την ασφάλεια τόσο των επισκεπτών όσο και των εκθετών και του προσωπικού τους, θα αναπτυχθεί φέτος αποκλειστικά και µόνο στους υπαίθριους χώρους της Τεχνόπολης, για να προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον για όλους. Μεγάλος Χορηγός, NOYNOY Barista’s Gold.

25 έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2021 @ Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. Τιμή εισιτηρίου: 5 ευρώ Online εισιτήρια: www.athenscoffeefestival.gr

Starbucks RTD Chilled Classics

Athens Coffee Festival

Το κορυφαίο γεγονός για τον καφέ επανέρχεται δυναμικά και με ασφάλεια.

Απόλαυση για κάθε στιγμή της ημέρας, όπου κι αν είσαι. Αν είσαι από αυτούς που κυκλοφορούν με το αγαπημένο τους ρόφημα στο χέρι, τότε τα Chilled Classics των Starbucks είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεσαι. Διαθέσιμα σε ένα ψυγείο δίπλα σου, είναι η ready to drink απόλαυση για ένα χαλαρωτικό διάλειμμα ή για να συνεχίσεις την ημέρα σου, παίρνοντας την ενέργεια που σου λείπει. Στη σειρά Chilled Classics θα βρεις τον αγαπημένο σου Cappuccino (έναν δροσερό συνδυασμό πλούσιου espresso με απαλό και κρεμώδες γάλα και νότες κακάο), το προκλητικά υπέροχο μείγμα από espresso, κρεμώδες γάλα και γλυκιά καραμέλα του Caramel Macchiato αλλά και τον Caffe Latte που λατρεύεις. Πέρα, όμως, από τις κλασικές

επιλογές, η σειρά περιλαμβάνει το ξεχωριστό ρόφημα σοκολάτας Starbucks Signature Chocolate, καθώς και τα plant-based ροφήματα Oat Vanilla Macchiato, Almond Plant-Based Iced Coffee και Coconut Cocoa Cappuccino, που υπόσχεται μια εξωτική καλοκαιρινή γευστική απόδραση, αφού συνδυάζει το Starbucks Espresso Roast καφέ με απαλή γεύση καρύδας. Γεύση, αναζωογόνηση και ευχαρίστηση που σε συνοδεύουν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας με την υπογραφή των Starbucks. Αναζήτησε τα Starbucks RTD Chilled Classics σε επιλεγμένα περίπτερα, μίνι-μάρκετ ή σούπερ-μάρκετ σε όλη την Ελλάδα.

Κ Α Φ Ε Σ

Starbucksrtd.com/gr

23.9.21 – lifo

59

60 lifo – 23.9.21

698

ΧΟΡΟΣ

Salema Revisited: Ο Αντώνης Φωνιαδάκης τιμά τη μουσική και τους χορούς της Κρήτης Με την παγκόσμια πρεμιέρα του έργου Salema Revisited (νέα παραγωγή) γιορτάζει ο διεθνής Έλληνας χορογράφος Αντώνης Φωνιαδάκης τα τριαντάχρονα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, το Σάββατο 16 και την Κυριακή 17 Οκτωβρίου στις 22:00, στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη. Πρόκειται για ένα ταξίδι στην ένταση και στον παλμό των χορών της Κρήτης, τόπο καταγωγής του Φωνιαδάκη. Συνταξιδιώτες του ο Πάρις Περισυνάκης, ο οποίος έγραψε την πρωτότυπη μουσική της παράστασης, και οι μουσικοί Γιώργος Σκορδαλός, Βαγγέλης Καρίπης, Πέτρος Βαρθακούρης και Γιώργος Μακρής. Τους φωτισμούς υπογράφει ο Σάκης Μπιρμπίλης και τα κοστούμια ο Αναστάσιος Σοφρονίου. Χορεύουν οι: Νεφέλη Αστερίου, Δέσποινα Λαγουδάκη, Εύη Οικονόμου, Μάρω Σταυρινού, Στεφανία Σωτηροπούλου, Christian Denice, Γεώργιος Κοτσιφάκης, Νίκος Γρηγοριάδης, Jan Labner, Ανέστης (Τάσος) Νίκας.

«Salema Revisited», Adonis Foniadakis Dance Company, Μέγαρο Μουσικής, 16 & 17/10 στις 20:00, €8 (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι) €11, 17, 24, 29, 34 και 40

62

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

64

ΒΙΒΛΙΟ Γκαμπριέλε Νίσσιμ: Η απίστευτη ιστορία ενός Ελληνοϊταλού Εβραίου

65

ΒΙΒΛΙΟ Οι Έλληνες πράκτορες της Στάζι

66

ΜΟΥΣΙΚΗ Η ποπ του μέλλοντος είναι ο Lil Nas X

68

AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Στα παρασκήνια της έκθεσης «Κάλλος» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

23.9.21 – lifo

61

διά, βασιζόμενη σε εχθρική εφαρμογή νόμων, το Blue Bayou, που πήρε το όνομά του από το αξέχαστο τραγούδι που έγραψε ο Ρόι Όρμπινσον, έκανε μεγάλη επιτυχία το 1977 με την αισθαντική της εκτέλεση η Λίντα Ρόνσταντ και εδώ ερμηνεύει η Αλίσια Βικάντερ στην οικογενειακή γιορτή μιας όψιμης φίλης του Αντόνιο (η Λιν Νταν Φαμ, ο πιο αυθεντικά συγκινητικός χαρακτήρας της ταινίας, κρίκος μεταξύ του ξεκομμένου παρελθόντος του ήρωα και της ψυχικής και σωματικής οδύνης του αποχωρισμού), περιπλέκει και φορτώνει την αφήγηση, θέλοντας να δώσει μια εφιαλτική τροπή, σαν καταιγίδα που παραμονεύει για να καταστρέψει τα ταπεινά όνειρα ενός νεανικού ζευγαριού που πασχίζει να στήσει ένα τίμιο σπιτικό, ίσως από την ανάγκη του σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή Τζάστιν Τσον να μεταφέρει επιτακτικά και εμφατικά τις ιστορίες που έχει ακούσει από τους κοντινούς του ανθρώπους και να κρούσει έναν κώδωνα κινδύνου. Το κάνει με κλιμακούμενο μελοδραματισμό και μια σχηματοποίηση των χαρακτήρων, συμπεριλαμβανομένου και του δικού του, αν και συχνά η νοτισμένη υφή της Λουιζιάνα απηχεί, με έναν ενδιαφέροντα συσχετισμό, την ασιατική υγρασία.

Ένας θρίαμβος

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Σινεμά

Μια δραματική κομεντί φυλακής που προσφέρει γέλιο και συγκίνηση.

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

62 lifo – 23.9.21

σύνοψη: Ο Ετιέν δουλεύει σε μια φυλακή, όπου, μαζί με κρατούμενους, ανεβάζει το «Περιμένοντας τον Γκοντό». Όταν καταφέρνει να φύγει για περιοδεία εκτός φυλακής, ελπίζει ότι έτσι θα του δοθεί η ευκαιρία να πραγματοποιήσει το όνειρό του στην υποκριτική.

Ο

Καντ Μεράντ υποδύεται τον Ετιέν, έναν βασικά άνεργο ηθοποιό που δουλεύει ως υπεύθυνος ενός θεατρικού εργαστηρίου σε μια φυλακή. Με τα χίλια ζόρια καταφέρνει να μαζέψει έναν ασυνήθιστο θίασο από απρόθυμους, άσχετους με το θέατρο και την τέχνη γενικότερα κατάδικους για να ανεβάσουν το διάσημο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ Περιμένοντας τον Γκοντό. Όταν του επιτραπεί να πάρει την ομάδα των κρατουμένων σε περιοδεία του έργου σε κανονικά θέατρα έξω από τη φυλακή, ο Ετιέν επιτέλους αισθάνεται ότι αυτή μπορεί να είναι η μεγάλη του ευκαιρία να πραγματοποιήσει το όνειρό του στη σκηνή και στη ζωή. Η αντίθεση ανάμεσα στο υπαρξιακό αίνιγμα του Μπέκετ και ένα μάτσο ερασιτέχνες που δεν έχουν ιδέα για το «τι θέλει να πει ο ποιητής» είναι από μόνη της μια ιλαρή ιδέα, γόνιμη για ανάπτυξη, με μοχλό έναν απογοητευμένο καλλιτέχνη που εναποθέτει τις ελπίδες του σε μια ευκαιρία που μοιάζει τελευταία – κάτι σαν αυτοκτονικό αδιέξοδο με συνεργούς που διακατέχονται από πλήρη άγνοια κινδύνου. Και πάνω που χαίρεται για την πραγμάτωση των ονείρων του με μια ομάδα αρχικά εχθρική και στη συνέχεια εναρμονισμένη σε έναν κοινό σκοπό, συμβαίνει το απρόοπτο που ενδεχομένως μερικοί γνωρίζουν, αν έχουν πληροφορηθεί την πραγματική ιστορία που συνέβη στη Σουηδία πριν από αρκετά χρόνια, πάνω στην οποία βασίστηκε η ταινία του Κουρκόλ, η οποία τιμήθηκε ως καλύτερη κωμωδία από τα ευρωπαϊκά βραβεία και διαγωνίστηκε Φεστιβάλ Καννών το 2020. Ο Γαλλο-αλγερινός ηθοποιός, ικανότατος κωμικός, όπως έχει αποδείξει σε επιτυχίες, όπως το megahit Είναι τρελοί αυτοί οι Βόρειοι και ο αξιαγάπητος Μικρός Νικόλας, ή στο πιο απαιτητικό, καλλιτεχνικό Superstar του Ξαβιέ Τζιανολί, αλλά και άρτιος στις δραματικές συμμετοχές του στο

Paris 36 και στη Χορωδία του Κριστόφ Μπαρατιέ, λειτουργεί ως συναισθηματική πυξίδα σε αυτήν τη δραματική κομεντί που προσφέρει γέλιο και συγκίνηση, αν και η σκηνοθεσία απλώς παρακολουθεί και συχνά επιμηκύνει ένα συμπαθές, προβλέψιμο σενάριο. ΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-CINERAMA-ΔΑΝΑΟΣ 2-ΔΙΑΝΑΔΙΟΝΥΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΨΥΧΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΘΗΝΑΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ

Μπλε Βάλτος blue bayou

σκηνοθεσία: Τζάστιν Τσον πρωταγωνιστούν: Τζάστιν Τσον, Αλίσια Βικάντερ,

Λιν Νταν Φαμ σύνοψη: Ένας Αμερικανο-κορεάτης που μεγάλωσε στη Λουιζιάνα εργάζεται σκληρά για να προσφέρει μια καλή ζωή στην οικογένειά του. Καλείται όμως να αντιμετωπίσει τα φαντάσματα του παρελθόντος, προκειμένου να μη χάσει τη νέα του πατρίδα. Το Blue Bayou, η ιστορία ενός άνδρα ερωτευμένου με τη γυναίκα του, τρυφερού με την κόρη της, ενθουσιασμένου που σύντομα θα γίνει πατέρας, γενικά εντάξει στη δουλειά και με τους κολλητούς του, που στα καλά καθούμενα γλιστρά στην παρανομία και απειλείται με ολικό ξεριζωμό, θίγει ένα σοβαρό θέμα: παιδιά από την Ασία που υιοθετήθηκαν πριν από το Child’s Citizenship Act του 2000 δεν θεωρούνται Αμερικανοί πολίτες, ακόμη και αν έχουν ζήσει στη χώρα σχεδόν ολόκληρη τη ζωή τους, και κινδυνεύουν με άμεση απέλαση. Αυτό παθαίνει στην ταινία ο Αντόνιο Λεμπλάν, υπάλληλος σε ινστιτούτο τατουάζ, μετά από μια επιπόλαιη και άδικη σύλληψη από τον πρώην σύζυγο της συντρόφου του. Γεμάτο από μικρούς και μεγαλύτερους συμβολισμούς για μια χώρα που δεν διστάζει να τιμωρήσει και να εξοστρακίσει τα δικά της παι-

INFO ΈΝΑΣ ΘΡΊΑΜΒΟΣ

VILLAGE RENTI 17-VILLAGE MALL 1-ΑΘΗΝΑΙΟΝ 2-ΑΝΟΙΞΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-TOWN CINEMAS 3-ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΜΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΧΛΟΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Δρόμος από πάγο the ice road

un triomphe σκηνοθεσία:

Εμανουέλ Κουρκόλ πρωταγωνιστούν:

Καντ Μεράντ, Νταβίντ Αγιάλα

σκηνοθεσία: Τζόναθαν Χένσλι πρωταγωνιστούν: Λίαμ Νίσον, Άμπερ Μιντθάντερ,

Μπέντζαμιν Γουόκερ σύνοψη: Μετά την κατάρρευση ενός απομονωμένου ορυχείου διαμαντιών στον μακρινό βόρειο Καναδά, ένας οδηγός φορτηγού καλείται να ηγηθεί μιας αταίριαστης ομάδας πάνω από τον παγωμένο ωκεανό, για να σωθούν οι εγκλωβισμένοι εργάτες του ορυχείου. Ο Λίαμ Νίσον επιστρέφει σε μονοπάτια γνώριμα, αν και αυτήν τη φορά παγωμένα, καθώς καλείται να ηγηθεί μιας πομπής φορτηγών που μεταφέρουν σωλήνες ικανές να σώσουν εργάτες εγκλωβισμένους σε αδαμαντωρυχείο του βόρειου Καναδά, που έχει καταρρεύσει από έκρηξη. Είναι οδηγός με προσόντα και ταμπεραμέντο, δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του, έχει πάντα μαζί του τον καταρτισμένο στις επισκευές αδελφό του, βετεράνο του πολέμου στο Ιράκ, ο οποίος πάσχει από μετατραυματική αφασία, και στο τιμόνι της νταλίκας που έπεται μια Ινδιάνα με επίσης «οξύθυμο» παρελθόν, καθώς και έναν συνοδό-εκπρόσωπο της εταιρείας, έτσι, για να επιβλέπει την αποστολή και τα υλικά. Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης Τζόναθαν Χένσλι, ο οποίος έχει υπογράψει το επίσης σκληροτράχηλο Punisher, έχει φροντίσει τις τεχνικές λεπτομέρειες (και δεν μας λυπάται με την ενδελεχή καταγραφή τους) κι ενώ προσπαθεί να διανθίσει την αγχωτική περιπέτεια με απειλητικά χειμερινά εφέ, η πλοκή ξεφεύγει σε πολλές αναληθοφάνειες και ο Δρόμος από πάγο βασικά εξελίσσεται σε show του απτόητου παλικαριού, όπως το υποδύεται απαράλλαχτα ο Νίσον, αυτήν τη φορά σε ένα πλαίσιο που θυμίζει πολύ, χωρίς φυσικά να μοιράζεται ούτε στο ελάχιστο το μεταφυσικό angst και την

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ σκηνοθετική μαεστρία, το Μεροκάματο του τρόμου, στην εκδοχή του Γουίλιαμ Φρίντκιν.

VILLAGE RENTI 5,7,8,19-VILLAGE MALL 5,6,7,8,14-VILLAGE PAGRATI 2,4,5-VILLAGE AG.DIMITRIOS 2,5-ODEON ESCAPE 5-ΑΕΛΛΩ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΘΗΝΑΙΟΝ 2-ΑΙΓΛΗ 2, 3 ΘΕΡΙΝΗ-ΑΛΕΚΑ ΘΕΡΙΝΟ-CINERAMA-KΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ Λ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-Ρ.ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1-ΝΑΝΑ 6-ΣΙΝΕ ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-TOWN CINEMAS 4-ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2, ΘΕΡΙΝΗ-ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΕΞ ΘΕΡΙΝΟ-TYMVOS 2 ΘΕΡΙΝΗ-ΓΑΛΑΖΙΑ ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ-ΡΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΣΣΥ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΠΕΡΑΜΑ

Eξαφάνιση Ανηλίκου my son

σκηνοθεσία: Κριστιάν Καριόν πρωταγωνιστούν: Τζέιμς ΜακΑβόι, Κλερ Φόι

σύνοψη: Οδηγώντας στην καρδιά των Χάιλαντς, ο Έντμοντ Μάρεϊ λαμβάνει μια κλήση από την πρώην σύζυγό του. Απεγνωσμένη τον ενημερώνει ότι ο εφτάχρονος γιος τους, που βρίσκεται σε κατασκήνωση, αγνοείται. Σύντομα γίνεται ξεκάθαρο ότι πρόκειται για απαγωγή, κάτι που οδηγεί τους γονείς στην απελπισία. Ο Κριστιάν Καριόν (Joyeux Noel) μεταφέρει στην αγγλική γλώσσα το θρίλερ που είχε γυρίσει το 2017 με τον Γκιγιόμ Κανέ. Το concept έχει ως εξής: ο ηθοποιός που υποδύεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο, έναν πατέρα που ψάχνει τον εξαφανισμένο ή απαχθέντα γιο του, δεν έχει στα χέρια του σενάριο και διαλόγους και καλείται σε κάθε σκηνή να

αυτοσχεδιάσει, αλληλεπιδρώντας με τους υπόλοιπους ηθοποιούς, που είναι μέσα στο «κόλπο». Τον ήρωα υποδύεται ο Τζέιμς ΜακΑβόι σε μία ακόμα ερμηνευτική πρόκληση μετά τον άνθρωπο με τα είκοσι τέσσερα πρόσωπα στο Split. Κινούμενο κάπου ανάμεσα στο gimmick, στην άσκηση υποκριτικής και στην απόπειρα δημιουργίας μιας μετα-κινηματογραφικής εμπειρίας, το εύρημα δεν λειτουργεί με τον τρόπο που θα ήθελε ο Καριόν, σε πετά διαρκώς εκτός ταινίας και, ταυτόχρονα, χωρίς αυτό δεν υπάρχει ταινία ή, τουλάχιστον, ταινία με μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το μέσο σχετικό θρίλερ που θα βρεις σε υπερπροσφορά στην αγορά του VOD. Αν στόχος ήταν η αυθεντικότητα, ο Καριόν αστόχησε, καθώς ο ΜακΑβόι, παρά τη φιλότιμη προσπάθεια, σε σημεία φαίνεται χαμένος, όχι στον ρόλο του αλλά στη σκέψη πώς θα αντιδράσει μετά, ενώ οι συνάδελφοί του τον καθοδηγούν, συχνά ως βοηθητικοί χαρακτήρες σε κάποιο adventure video game. Παρακολουθείται περισσότερο ως αξιοπερίεργο παρά ως ταινία είδους. Το είδος χρειάζεται ρυθμό, σφιχτοδεμένη πλοκή, χαρακτήρες και διαλόγους κι εδώ θα βρεις κυρίως σχήματα και παύσεις που τρενάρουν την εξέλιξη της (όποιας) δράσης, έστω κι αν είναι εύλογες, δεδομένων των συνθηκών. Κάποιος που θα πετύχει την ταινία στην τηλεόραση τυχαία ένα βράδυ, αγνοώντας το κεντρικό εύρημα, θα διαπιστώσει σύντομα ότι δεν υπάρχουν πολλά για να δει.

Rook

cocktail bar

Κοκτέιλ σε έναν τροπικό κήπο στο κέντρο της πόλης.

Η

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΕΛΛΩ ΘΕΡΙΝΟ-ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΕΛΛΗΝΙΣ ΘΕΡΙΝΟΣΠΟΡΤΙΓΚ 3 ΘΕΡΙΝΗ-TOWN CINEMAS 2-ΦΙΛΟΘΕΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΟΜΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΠΟΜΠΟΝΙΕΡΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΡΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Καρνεάδου 25, Κολωνάκι (Εμπορικό Κέντρο Λαιμού), 210 7240014, Instagram: rook_kolonaki, www.rook.gr

διασκέδαση αποκτά ξεχωριστά vibes από το πράσινο μιας τροπικής ατμόσφαιρας, την ελευθερία της φύσης και την ονειροπόληση ότι βρίσκεσαι σε ένα εξωτικό νησί. Το Rook Cocktail Bar έρχεται για να επιβεβαιώσει αυτή την άποψη αλλά και για να σου προσφέρει ένα στέκι όπου όλα αυτά συμβαίνουν, και μάλιστα στην πιο κοσμοπολίτικη γειτονιά του κέντρου. Το Κολωνάκι γίνεται σημείο αναφοράς, αφού το Rook μόλις άνοιξε τις πόρτες του στο hot spot του κέντρου, το Εμπορικό Κέντρο Λαιμού, για να σε καλωσορίσει σε έναν παραμυθένιο κήπο. Τα φυτά, το πράσινο, η tropical ατμόσφαιρα γενικά είναι το πρώτο που σε κερδίζει μέχρι να συνειδητοποιήσεις πως αυτός ο χώρος είναι τόσο ζεστός και οικείος, όσο ο κήπος καλών φίλων που σε καλούν σπίτι τους και σε ξεναγούν τόσο έξω όσο και στον εσωτερικό χώρο για να βρεις τη γωνιά που θέλεις να αράξεις. Κι εδώ η φιλοξενία έχει τις δικές της εκπλήξεις, αφού τα ιδιαίτερα φρούτα από διάφορα μέρη του κόσμου γίνονται βάση για τα κοκτέιλ που θα απολαύσεις, ακόμα κι αν επιλέξεις μια κλασική συνταγή. Το exotic twist των bartenders δίνει μια διαφορετική ένταση σε κάθε μείξη, προκαλώντας σε να τις δοκιμάσεις όλες – ξεκίνα από το Mai Tai και το Passionate. Το νέο tiki στέκι ανοίγει από τις 8 το απόγευμα –ιδανική στιγμή για ένα after office drink– και σου προσφέρει μια πραγματική όαση στο κέντρο της Αθήνας. Στα highlights οι φωτιές που ανάβουν μαζί με κάποια κοκτέιλ, δημιουργώντας μικρά happenings που σου φτιάχνουν τη διάθεση. Άλλωστε, αυτός είναι ο στόχος του Rook, να φέρει λίγη χαρά μέσα στην καθημερινότητα.

23.9.21 – lifo

63

ΔΟΚΙΜΙΟ

Γκαμπριέλε Νίσσιμ: Η απίστευτη ιστορία ενός Ελληνοϊταλού Εβραίου

απο την τινα μανδηλαρα

Γιος του Ιωσήφ Νίσσιμ, ήρωα του πολέμου και πετυχημένου μεγαλεμπόρου, και εμπνευστής του Κήπου των Δικαίων, ο Γκαμπριέλε Νίσσιμ δίνει θεωρητικά και πραγματικά παραδείγματα στο βιβλίο του από την Εστία για το πώς μπορεί να είναι κανείς πραγματικά δίκαιος.

Βιβλίο

Ε

64 lifo – 23.9.21

ίναι αν μη τι άλλο συγκινητικό το ότι ο Ελληνοϊταλός Γκαμπριέλε Νίσσιμ, αντί να αφηγηθεί την απίστευτη ιστορία της οικογένειάς του, μίας από τις πιο ηρωικές και γνωστές στην ιστορία του εβραϊσμού, προτίμησε να γράψει ένα υποδειγματικό βιβλίο για το πώς μπορούμε να γίνουμε πιο δίκαιοι, αντλώντας μαθήματα και παραδείγματα από το έργο του Σωκράτη, του Μάρκου Αυρήλιου, της Χάνα Άρεντ, του Ζίγκμουντ Μπάουμαν ή του Βασίλι Γκρόσμαν. Με αμιγή φιλοσοφική διάθεση αλλά και με έναν γνήσιο ανθρωπισμό, αδιάρρηκτα συνδεδεμένο με τα βαθιά νοήματα του εβραϊσμού, με πλήθος αναφορών και ιστορίες απτές, αντλημένες από το έργο φιλοσόφων, συγγραφέων αλλά και πολιτικών όπως ο Ετιέν ντε Λα Μποεσί ή ο Βάτσλαβ Χάβελ, ο γνωστός απόγονος της οικογένειας Νίσσιμ στόχο έχει την ανάδειξη των βαθύτερων νοημάτων του ανθρωπισμού και να μας πείσει πως ο πραγματικός προορισμός του άνω θρώσκοντα ανθρώπου είναι το να είναι δίκαιος. Στο βιβλίο του Ούτε άγιοι, ούτε ήρωες - Το κατά δύναμη καλό (μτφρ. Δάφνη Βλουμίδη), το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας, ο συγγραφέας ευαγγελίζεται όχι έναν κόσμο με μεγάλες ιδέες, επαναστάτες ή προασπιστές του καλού αλλά με ανθρώπους που με το παράδειγμά τους, όσο αντιφατικοί και ατελείς και αν είναι, θα ανοίγουν πάντα δρόμους, αφήνοντας μια χαραμάδα ελπίδας. Με οδηγό το χωρίο από το Ταλμούδ, που έγινε η αγαπημένη φράση των δίκαιων ανθρώπων, «όποιος σώζει μια ζωή, σώζει ολόκληρο τον κόσμο», όπως λέει στη Μισνά, ο Νίσσιμ εμπνέεται τον περίφημο Κήπο των Δικαίων και πρωτοστατεί στην καμπάνια της αναγνώρισης της 6ης Μαρτίου ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης των Δικαίων, θεσμοθετημένης πλέον από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2012 και αναγνωρισμένης και από την ιταλική Βουλή. Ως γιος του μεγαλεμπόρου Ιωσήφ Νίσσιμ,

ενός από τους πιο πετυχημένους παγκοσμίως, γνωστού και ως «πατέρα» του Rio Μare και σπουδαίου φιλάνθρωπου, είχε πολλά μαθήματα να αντλήσει από το παράδειγμά του κι αυτό γιατί, αν και γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο γενναίος Ιωσήφ βρέθηκε να πολεμάει στην πρώτη γραμμή κόντρα στους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης, κερδίζοντας μάλιστα την ανώτερη τιμή, το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, καθώς πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές. Όταν, μετά το τέλος του πολέμου, ξαναβρέθηκε με τα μέλη της οικογένειάς του, προτού μεταβεί στην Ιταλία, όπου και διέπρεψε στη συνέχεια ως μεγαλέμπορος, διαπίστωσε ότι η αδελφή του Ράσελ, μαζί με το πεντάχρονο κοριτσάκι της, είχε χαθεί στο Άουσβιτς – δεν ξαναγύρισαν ποτέ. Σε αυτές αφιερώνει τώρα το βιβλίο του ο γιος του Γκαμπριέλε Νίσσιμ, ο οποίος δείχνει να είναι ταγμένος στο να κάνει τον κόσμο δικαιότερο όχι μόνο στη θεωρία αλλά και στην πράξη. Για του λόγου το αληθές, δεν ασχολείται τόσο με τις διάφορες ερμηνείες που αφορούν τους εγκληματίες ναζί όσο με τους περιστασιακούς ήρωες, όλους εκείνους που κατάφεραν, παρότι ατελείς και αντιφατικοί, να σώσουν τους ανθρώπους που κινδύνεψαν από το παράλογο κύμα της Γενοκτονίας. Γνωρίζοντας ότι πολλοί κατάφεραν και καταφέρνουν ακόμα και σήμερα, με προσωπική τους πρωτοβουλία, να πάνε κόντρα σε εντολές, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους, γιατί «σαν την Αντιγόνη αντιλαμβάνονται ότι οι κοινωνίες κυβερνιούνται από άδικους νόμους», θεωρεί ότι μπορούμε να προσδοκάμε ένα καλύτερο μέλλον, κοιτώντας τις ωραίες εξαιρέσεις και όχι τον άδικο ή άσχημο κανόνα. Χρησιμοποιώντας μάλιστα ως πρωταρχικό παράδειγμα τον ίδιο τον Σωκράτη, ο οποίος θυσιάστηκε για μια πιο δίκαιη πολιτεία, πρεσβεύοντας την ανοιχτοσύνη του διαλόγου, τη δύναμη της αμφιβολίας, την ανάγκη να μην εμμένει σε τετελεσμένα

γκαμπριέλε νίσσιμ

Ούτε άγιοι, ούτε ήρωες Το κατά δύναμη καλό Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας Σελ.: 212

συμπεράσματα, υποστηρίζει αντίστοιχα ότι ουδείς άνθρωπος είναι εκών καλός ή κακός και ότι, αντίθετα, είναι ικανός για γενναίες πράξεις. Αφήνοντας μακριά τις μεγάλες ιδέες, καθώς τις θεωρεί επικίνδυνες, γιατί γεννούν ολοκληρωτική σκέψη και καθεστώτα, εμμένει στα περιστασιακά διδάγματα, εκτός από του Σωκράτη, του Μάρκου Αυρήλιου, της Χάνα Άρεντ, του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ή του Μπαρούχ Σπινόζα, οι οποίοι, ούτως ή άλλως, ποτέ δεν εδραίωσαν καταληκτικά και άτεγκτα συμπεράσματα. Διατήρησαν όλοι μέχρι τέλους το δικαίωμα στη λειτουργική αντίφαση ή την αμφιβολία, κάτι που αναγνωρίζει ο Νίσσιμ σε όλους όσοι προσπάθησαν να πράξουν το δίκαιο, παρότι και οι ίδιοι ατελείς, γεμάτοι ελαττώματα και αντιφάσεις. Όλα αυτά τα παραδείγματα, στα οποία παραπέμπει αναλυτικά στα επί μέρους κεφάλαια ο Νίσσιμ, δεν τα επικαλείται τυχαία αλλά επειδή διατρανώνουν ότι «δεν υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στο καλό, στις αντιφάσεις και στην ευαλωτότητα, ακριβώς γιατί το καλό κατά δύναμη δεν είναι έργο θεϊκό αλλά ανθρώπινο». Με βάση αυτή την αντίληψη εμπνεύστηκε, μαζί με τον Μοσέ Μπέισκι, τον Κήπο των Δικαίων στην Ιερουσαλήμ, θεωρώντας ότι πάντα υπάρχουν άνθρωποι που στη ζωή τους μπορεί να μην υπήρξαν άμεμπτοι και υποδειγματικοί, αλλά έπραξαν το σωστό. Με το παράδειγμά τους, μάλιστα, ανεξάρτητα από την τοποθέτηση ή την πολιτική τους ιδεολογία, άνοιξαν τον δρόμο, όπως κάποτε έκανε ο Σωκράτης απέναντι στον νεαρό καιροσκόπο Καλλικλή ή ο Ρώσος συγγραφέας Βαρλάμ Σαλάμοφ, γνωστός και από τη συγκλονιστική βιογραφία του για την επιβίωση του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Κολιμά, ο οποίος φώναξε μόνος εναντίον όλων «όχι, την ψυχή μου δεν σας τη δίνω». Εξού και ότι ο Νίσσιμ, στην προσπάθειά του να ορίσει τον δίκαιο, επιμένει ότι «δεν είναι μόνο αυτός που θεωρεί ότι η ηθική του εξαρτάται αποκλειστικά από την τήρηση του κανόνα “μη βλάψεις τον συνάνθρωπό σου” αλλά εκείνος που κάνει ένα πραγματικά ποιοτικό άλμα, συμμετέχοντας και ο ίδιος και αποφασίζοντας να δράσει για να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του, διορθώνοντας έτσι με την παραδειγματική του συμπεριφορά τις κοινωνικές αδικίες». Η αλήθεια είναι πως αυτό ακριβώς έπραξε και πράττει με το προσωπικό του παράδειγμα ο ίδιος, κάτι που προτιμά να παραλείπει, παραπέμποντας, αντ’ αυτού, στα μαθήματα του Μάρκου Αυρήλιου ή του Διογένη του Κυνικού και σε αληθινές ιστορίες, όπως αυτές του ωρολογοποιού Μοσέ Μπέισκι, του τρομερού Κινέζου πρόξενου Χο Φενγκ ή ακόμα της γνωστής αγαπημένης του Φραντς Κάφκα, Μίλενα Γιεσένκα, και στις αντίστοιχες ηρωικές πράξεις τους, αποδεικνύοντας ότι, εκτός από γενναίος ή δίκαιος, είναι και καλός αφηγητής. Προφανώς επειδή τον ενδιαφέρει το παρελθόν σε σχέση πάντα με το σήμερα, δεν ξεχνά να μας υπενθυμίζει ότι, προτού μιλήσουμε για τους κακούς μετανάστες, όπως κάνουν οι σημερινοί φασίστες, ή για τους δικούς μας αντιπάλους και εχθρούς, πρέπει πρώτα να βρίσκουμε τρόπους να μη θρέφουμε το μίσος αλλά το καλό, όπως έκανε η Έττυ Χίλλεσουμ σε σχέση με τους ναζί βασανιστές της στο στρατόπεδο κράτησης του Βέστερμπογκ, γιατί αυτό ταιριάζει στον ουσιαστικό προορισμό του ανθρώπου. Και η αρχή, όπως λέει, γίνεται από τις αναρτήσεις μας στα social media και καταλήγει στη συμπεριφορά απέναντι στον αδύναμο ή ακόμα και κακεντρεχή συνάνθρωπό μας στην καθημερινή μας ζωή.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο

Ο Θ.Ν. ήταν παιδί του Εμφυλίου. Το 1949 είχε μεταφερθεί μαζί με άλλα παιδιά στην Αλβανία, από κει στην Ουγγαρία και στη συνέχεια στην Ανατολική Γερμανία. Σπούδασε δημοσιογραφία και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και το 1958 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1992. Πέθανε το 2008. Ο Θ.Ν. δεν ήταν ο μόνος Έλληνας καταδότης της Στάζι. Το «ελληνικό αρχείο» στο Βερολίνο, όπου έχουν αρχειοθετηθεί ή βρίσκονται υπό επεξεργασία φάκελοι και οπτικοακουστικό υλικό (φωτογραφίες, φιλμ, κασέτες κ.λπ.) μέχρι και το 1989-90, περιλαμβάνει 100 φακέλους, ένα μεγάλο σύνολο 11.000-12.000 σελίδων. Αυτό το «ελληνικό αρχείο» της Στάζι δεν είχε μελετηθεί συστηματικά μέχρι τώρα. Ίσως η πιο γνωστή «αξιοποίησή» του ήταν δημοσιογραφικού χαρακτήρα. Είχε κυρίως σχέση με τον φάκελο γνωστού Έλληνα επιχειρηματία που πρωτοστάτησε στην οικονομική ζωή της Ελλάδας μετά το 1980. Το σημαντικότατο αυτό αρχείο αξιοποιείται επιστημονικά για πρώτη φορά τώρα με το βιβλίο Οι ζωές των άλλων. Ο Στράτος Δορδανάς, επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, και ο Βάιος Καλογρηάς, επιστημονικός συνεργάτης στον τομέα Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Μάιντς, ερεύνησαν αυτό το υλικό, ρίχνοντας φως στους πιο σκοτεινούς μηχανισμούς των ολοκληρωτικών καθεστώτων, στο πώς στρατολογούσαν τους πράκτορές τους, στο πώς παρακολουθούσαν τους θεωρούμενους αντικαθεστωτικούς και ταξικούς εχθρούς. Ο ρόλος των Ελλήνων πρακτόρων ήταν σημαντικός για την παρακολούθηση όχι μόνο των Ελλήνων της ΓΛΔ αλλά και των υπηρεσιών του ελληνικού κράτους που λειτουργούσαν στο Δυτικό Βερολίνο. Για παράδειγμα, από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 παρακολουθούνταν συστηματικά η δημόσια αλλά και η προσωπική ζωή του γενικού προξένου της Ελλάδας στο Δυτικό Βερολίνο Νικόλαου Καρανδρέα, του αναπληρωτή γενικού προξένου Βασιλείου Καρατζά, του υπεύθυνου του Τμήματος Διαβατηρίων Ηλία Γρίλλα και του συνεργάτη της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής Κωνσταντίνου Δράκα. Οι δύο συγγραφείς τονίζουν όμως ότι, παρόλο που

στράτος δορδανάς βάϊος καλογρηάς

Οι ζωές των άλλων Η Στάζι και οι Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία (1949-1989) Πρόλογος: Ανδρέας Στεργίου Εκδόσεις Επίκεντρο Σελ.: 272

ενα ζευγάρι σκαρφαλώνει το τείχος του βερολίνου για να μιλήσει με τους συγγενείς του στην άλλη πλευρα. φωτό: getty images

Θ.Ν., επάγγελμα συγγραφέας, με κωδικό όνομα Anton, ήταν από τους πιο δραστήριους συνεργάτες-πληροφοριοδότες-πράκτορες της Στάζι, δηλαδή του υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (ΓΛΔ). Πέντε φάκελοι υπάρχουν γι’ αυτόν στα αρχεία της Στάζι, ένας μεγάλος όγκος υλικού που κάνει τον Θ.Ν. να ανταγωνίζεται τους μεγαλύτερους Ανατολικογερμανούς αστέρες των μυστικών υπηρεσιών. Ο Θ.Ν., που είχε γεννηθεί το 1937 στο Αμπελικό Καρδίτσας, συμφώνησε «χωρίς δισταγμό» να συνεργαστεί με την κρατική ασφάλεια της ΓΛΔ την 1η Σεπτεμβρίου 1962. Από τότε και μέχρι το τέλος της δράσης του, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, διακρίθηκε στην παρακολούθηση και συλλογή πληροφοριών για τη ζωή και τη δράση Ελλήνων φοιτητών αλλά και φοιτητών από άλλες εθνικότητες, στην παρακολούθηση συγγραφέων, ποιητών και καλλιτεχνών, όπως ο γνωστός τραγουδοποιός Βολφ Μπίρμαν, αλλά και μελών και στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, πολιτικών προσφύγων ή όχι, που ζούσαν στη ΓΛΔ. Σύχναζε σε καφενεία, όπως το Café Corso της Λειψίας, και κατέγραφε τις συζητήσεις φοιτητών. Στις εκθέσεις του διαβάζουμε φράσεις όπως ότι σε συγκεκριμένους φοιτητικούς κύκλους κυριαρχούσε κλίμα «απαισιοδοξίας, νιχιλισμού και παρακμής», με βασικά χαρακτηριστικά «τα σεξουαλικά όργια, την οινοποσία, την πολιτική ανευθυνότητα». Ιδιαίτερα παρακολουθούσε τους φοιτητές της Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Λειψίας, στην οποία και ο ίδιος είχε σπουδάσει, και έγραφε αναφορές για «εξύμνηση ελεύθερου έρωτα», «κατάργηση του ελέγχου των φοιτητών από το Κόμμα» ή «καθολική ενημέρωση», δηλαδή δικαίωμα να πληροφορείται κανείς και τα επιχειρήματα του «ταξικού εχθρού», ώστε να μπορεί να κρίνει αντικειμενικότερα. Προσποιούνταν, επίσης, ότι ήταν ξένος δημοσιογράφος και πλησίαζε αντικαθεστωτικούς για να τους βοηθήσει να αποδράσουν. Τους ζητούσε φωτογραφίες τους για διαβατήριο, οι οποίες, όπως ήταν φυσικό, κατέληγαν στη Στάζι.

Οι Έλληνες πράκτορες της Στάζι Εκατό φάκελοι, 12.000 σελίδες, συγκροτούν το «ελληνικό αρχείο» του υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, ένας σκοτεινός κόσμος διαφθοράς συνειδήσεων, χαφιεδισμού και καταστολής.

αρκετοί πράκτορες ήταν μέλη του ΚΚΕ, στο αρχείο της Στάζι δεν εντόπισαν συνταρακτικά στοιχεία για τις σχέσεις ΚΚΕ και μυστικών κρατικών υπηρεσιών της ΓΛΔ, σε επίσημο ή ανεπίσημο επίπεδο. Η Στάζι ήταν ένας «πληθωρικός» οργανισμός. Το 1989 είχε 91.016 «συνεργάτες πλήρους απασχόλησης», οι οποίοι αμείβονταν πολύ καλύτερα από άλλους επαγγελματίες και συγκαταλέγονταν στην προνομιούχα τάξη της ΓΛΔ. Δίπλα σε αυτούς έπρεπε να προστεθούν άλλοι 174.000 «ανεπίσημοι συνεργάτες» που υπέγραφαν «δήλωση ανάληψης υποχρεώσεων», ασκούσαν κανονικά επαγγέλματα και λειτουργούσαν ως πληροφοριοδότες στους επαγγελματικούς χώρους. Βρίσκονταν παντού: τελωνειακοί υπάλληλοι, σερβιτόροι, αεροσυνοδοί, ελεγκτές τρένων, αθλητές, μέλη ροκ συγκροτημάτων, φυλακισμένοι, μάρτυρες του Ιεχωβά. « Ήταν το αόρατο αυτί και μάτι του κόμματος ή ο πνεύμονας της Στάζι, χωρίς τον οποίο (αυτή) δεν θα μπορούσε να αναπνεύσει», όπως γράφουν οι δύο συγγραφείς. Ως «ανεπίσημους συνεργάτες» η Στάζι στρατολογούσε επίσης νέους και παιδιά. Ο αριθμός αυτών των ανεπίσημων καταδοτών υπολογίζεται στους 12-17.000. Ο Στράτος Δορδανάς και ο Βάιος Καλογρηάς παρουσιάζουν τους Έλληνες της Στάζι μέσα από χαρακτηριστικές προσωπογραφίες που δείχνουν την ποικιλία της κοινωνικής προέλευσής τους, της εκπαίδευσης αλλά και του πολιτικού και ιδεολογικού προσανατολισμού τους. Τους κατατάσσουν έτσι κάτω από χαρακτηριστικές βινιέτες: ο πρόθυμος αστός, ο καλός δάσκαλος, η Μάρθα του Ροστόκ, ο ανανήψας κομμουνιστής, ο συγγραφέας-ζηλωτής (που τον είδαμε, ο Θ.Ν.), ο κατάσκοπος-κροίσος. Ο πρόθυμος αστός Θ.Χ., με κωδικό όνομα Gondrell, είχε γεννηθεί το 1909 στη Λειψία και ήταν έμπορος γουναρικών. Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Λειψία ήταν χώρος δράσης των Ελλήνων γουνεμπόρων, οι οποίοι μετά το 1945 μετακινήθηκαν στη Φρανκφούρτη. Ο Θ.Χ. δεν ταυτίστηκε ποτέ με τη ΓΛΔ, αλλά μέσα από διάφορες διεργασίες δέχτηκε, το 1965, να στρατολογηθεί στη Στάζι. Παρακολουθούσε κυρίως εμπόρους αλλά και «υπόπτους εντός της ΓΛΔ και στη Δυτική Γερμανία, όπου ταξίδευε με ευκολία λόγω του ελληνικού διαβατηρίου. Το 1973 η σύναψη διπλωματικών σχέσεων της ελληνικής χούντας με τη ΓΛΔ άνοιξε νέο πεδίο δράσης για τον Θ.Χ., την παρακολούθηση των υπαλλήλων της ελληνικής πρεσβείας στο Ανατολικό Βερολίνο. Η Π.Ε., η Μάρθα του Ροστόκ με τον κωδικό Martha, είχε γεννηθεί το 1935 στη Σάμο. Παιδί κομμουνιστών, το 1961 έφυγε για σπουδές στη ΓΛΔ. Το 1964 άρχισε η συνεργασία της με τη Στάζι. Παρακολουθούσε κυρίως τους συμφοιτητές της και το διδακτικό προσωπικό αλλά και μέλη της ελληνικής προσφυγικής κοινότητας του Ροστόκ. Στη διάρκεια της χούντας ταξίδευε συχνά στην Ελλάδα. Αυτός ήταν ένας λόγος να τη θεωρήσουν διπλό πράκτορα, πράγμα το οποίο δεν επαληθεύτηκε. Αυτό δεν εμπόδισε όμως την ελληνική προσφυγική κοινότητα του Ροστόκ να θεωρήσει την ίδια και την οικογένειά της «προδότες» και να τους αποξενώσει από την κοινοτική ζωή. Τελικά, ο Στράτος Δορδανάς και ο Βάιος Καλογρηάς με το βιβλίο τους δεν παρουσιάζουν μόνο τις ζωές των άλλων αλλά μας δείχνουν και τους μηχανισμούς διάβρωσης των συνειδήσεων και ακύρωσης της προσωπικότητας και της προσωπικής ζωής, θέματα που δεν ανήκουν μόνο στην Ιστορία.

απο toν n iko μ πακουν ακη

Βιβλίο

23.9.21 – lifo

65

ΝΕΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

Μουσική

α πο τη μαρια παππα

Η ποπ του μέλλοντος είναι ο Lil Nas X Tο πρώτο άλμπουμ του νεαρού ράπερ με λαμπερή queer ποπ προορισμένη για να σαρώσει.

Μ

ετά από μια έξυπνη διαφημιστική καμπάνια που έδειχνε τον Lil Nas X να εγκυμονεί το «Montero», το ντεμπούτο άλμπουμ του μόλις ήρθε στον κόσμο. Και παρά κάποιες αναμενόμενες αστοχίες του, είναι ίσως ο απόλυτος ποπ ραπ ή απλώς ποπ –όπως το δει κανείς– δίσκος της χρονιάς. Παρεμπιπτόντως, όταν μιλάνε στο εξωτερικό για ποπ-ραπ, εννοούν το πιο μελωδικό χιπ-χοπ. Το «Montero» είναι το απολαυστικό άλμπουμ ενός από τους σημαντικότερους ράπερ στον κόσμο αυτήν τη στιγμή, που τυχαίνει να είναι ανοιχτά γκέι. Η σεξουαλικότητα και τα συναισθήματά του βρίσκονται στο επίκεντρο των τραγουδιών του και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Στο τελευταίο του βίντεο για το «Τhat’s what I want» το Brokeback Mountain συναντά το αμερικανικό ποδόσφαιρο, με άνδρες να απολαμβάνουν το σεξ μετά από έναν αγώνα στα αποδυτήρια και τον Nas να εμφανίζεται ντυμένος νύφη – εδώ σταματούν τα spoilers. Παρά τον πολύχρωμο σουρεαλισμό του, δεν υπονοούνται πια πράγματα ή σχέσεις, απλώς απεικονίζονται με φυσικότητα (με έξτρα δόσεις κοκκινίσματος), και όσο το σκέφτεσαι, σε κάνει

66 lifo – 23.9.21

να αισθάνεσαι ότι ζεις μια μοναδική στιγμή του ποπ/χιπ-χοπ γίγνεσθαι. Βέβαια, ο Nas είχε γράψει ήδη ιστορία στα τσαρτ το 2019 με το «Old time road», που παρέμεινε δεκαεννιά εβδομάδες στη θέση Νο 1. Χρειάστηκε ένα άλλο φαινόμενο της GenZ, η Billie Eilish, για να πέσει από την κορυφή του Billboard, αλλά από τότε κανείς δεν έχει καταφέρει να σπάσει το ρεκόρ του. Τότε τον είχαν απορρίψει ως έναν ακόμη one-hit wonder καλλιτέχνη που θα ξεχνιόταν σύντομα, παρά τις αναρίθμητες συζητήσεις λόγω της μείξης country και ραπ, δύο διαμετρικά αντίθετων μουσικών ειδών. Δεν ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που πειραματιζόταν με κάτι ανάλογο, αλλά ήταν ο μοναδικός που γνώρισε τόσο απρόσμενη και τόσο μεγάλη επιτυχία – ένας παντελώς άγνωστος που είχε σκάσει σαν βόμβα στα τσαρτ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην τον παίρνει κανείς στα σοβαρά. Στα καπάκια έκανε και coming out ως μαύρος queer άνδρας και η κατάσταση ξέφυγε. Χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο, μόνο εξαιτίας της ξέφρενης επιτυχίας του, εξόργισε όλους τους συντηρητικούς και ομοφοβικούς της Αμερικής. Δύο χρόνια μετά, o 22χρονος ράπερ κονταροχτυπιέται με τις αμφιβολίες και τους φόβους

INFO Το άλμπουμ «Montero» του Lil Nas X κυκλοφορεί σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες από την Panic Records/Sony Music. www.instagram. com/lilnasx/

που του δημιούργησε όλη αυτή η κατάσταση. Σε ένα από τα ομορφότερα τραγούδια του δίσκου, το «One of us», τραγουδά στίχους όπως «I don’t see you lasting long and that’s just me being honest / Even if your album okay, it’s floppin’, that’s a promise, oh» («Δεν βλέπω να διαρκείς πολύ, απλώς είμαι ειλικρινής / Ακόμη και αν το άλμπουμ σου είναι εντάξει, θα αποτύχει, σ’ το ορκίζομαι»). Στο βάθος ακούγεται ο sir Elton John να παίζει πιάνο και δεν υπάρχει καλύτερη επιβράβευση για όσα έχει πετύχει, δηλαδή η ευχή μιας τεράστιας queer περσόνας της ποπ. Για να το πάμε λίγο παραπέρα, είναι σαν ο sir Elton να παραδίδει και επίσημα το ποπ στέμμα του στον πιο άξιο διάδοχό του. Με τη φωνή του γεμάτη αυτοπεποίθηση, ο Nas, που το πραγματικό του όνομα είναι Montero Lamar Hill, εξού και το πρώτο σινγκλ και ο τίτλος του δίσκου, ερμηνεύει σαν σταρ τα τραγούδια του. Είναι ξεκάθαρο πλέον ακόμη και στους αρνητές του ότι αυτό είναι. Το «One of me» δεν είναι το μόνο κομμάτι που αναφέρεται στο παρελθόν του. Σε διάφορα σημεία το «Montero» είναι αυτοβιογραφικό, όταν μιλάει για τα άσχημα παιδικά του χρόνια και την εσωτερική του πάλη σχετικά με το ποιος είναι πραγματικά και το πώς φαίνεται στον έξω κόσμο παλιότερα, τη μοναξιά που νιώθει μέχρι σήμερα, το bullying ή τις αυτοκτονικές σκέψεις. Γι’ αυτό, παρά τον φωτεινό του χαρακτήρα, το άλμπουμ, ειδικά στο δεύτερο μέρος του, περισσότερο βγάζει μια ακαθόριστη λύπη και βαθιά μελαγχολία. Ενδεικτικά ως προς αυτό το χαρακτηριστικό είναι το κομμάτι «Void», που αναφέρεται στο πιο κοντινό του πρόσωπο και καλύτερή του φίλη, τη στυλίστριά του Hodo Musa, ή το κάπως γλυκόπικρο «Am I dreaming» που κλείνει το άλμπουμ με guest τη Miley Cyrus, την οποία καπελώνει άνετα με την ερμηνεία του – επιτέλους, κάποιος! Αυτή την αίσθηση ενισχύει η κιθάρα, που είναι και το πρωταγωνιστικό όργανο.

Nα σημειώσουμε εδώ ότι η πρόκληση αποτελεί πηγή προσωπικής ενδυνάμωσης: τα διαβολοπάπουτσα της Νike, οι ανδρικές φυλακές, η εγκυμοσύνη, οι εξωφρενικές εμφανίσεις στις τελετές βραβείων – με μια fun προσέγγιση πάντα. Όσον αφορά τις αστοχίες που αναφέρθηκαν στην αρχή, έχουν να κάνουν κυρίως με τον ήχο. Παραείναι αμερικανικός, τουλάχιστον για τα δικά μου γούστα. Ωστόσο, ορισμένα κομμάτια που φαίνονται αδύναμα στην αρχή, με κάθε ακρόαση τα βλέπω διαφορετικά – βέβαια, αυτό σημαίνει ποπ, και δη πετυχημένη. Έχει ακόμα και ένα emo punk κομμάτι, είδος που αναβιώνει το τελευταίο διάστημα. Από μουσικά είδη μπορεί να τραγουδήσει τα πάντα. Συμμετέχουν, επίσης, η Megan Thee Stallion και η Doja Cat, ενώ δεν λείπει ούτε το όνομα του Kanye West από την παραγωγή – πριν ή μετά τις βλακείες που έκανε πρόσφατα, ουδείς γνωρίζει. Ο Lil Nas X έχει διανύσει μίλια απ’ όταν πρωτοξεκίνησε. «Η μουσική του», γράφουν στο «Pitchfork», «μπορεί να είναι φτιαγμένη για τη ζώνη υψηλής ακροαματικότητας του ραδιοφώνου, για να ταιριάζει γάντι στην ποπ-πανκ της Olivia Rodrigo ή στο πιασάρικο ραπ της Doja, αλλά τη χρησιμοποιεί, όπως και τη φήμη του, για να δημιουργήσει έναν ιδιαίτερο χώρο, αποκλειστικά για τα queer άτομα που αισθάνονται μοναξιά, όπως ένιωθε ο ίδιος όταν μεγάλωνε, επιμένοντας σε ένα καλύτερο μέλλον. Με το “Montero” έχει αρχίσει να το χτίζει». Και αλήθεια, δεν νομίζω να διαφωνήσει κανείς από τη στιγμή που θα ακούσει το συγκλονιστικό «Sun goes down».

23.9.21 – lifo

67

Αρχαιολογία

απο την αργυρω μποζωνη

68 lifo – 23.9.21

Στα παρασκήνια της έκθεσης «Κάλλος» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Ο διευθυντής του Μουσείου Νικόλαος Σταμπολίδης μας ξεναγεί σε μία από τις πιο αναμενόμενες εκθέσεις του φθινοπώρου.

Ο

καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης μάς οδηγεί ανάμεσα σε σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες και κιβώτια με αρχαιότητες που έφτασαν από μουσεία του εξωτερικού στις μισοφωτισμένες αίθουσες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης από το 1996, το αποχαιρετά με αυτή την τελευταία έκθεση που επιμελείται μαζί με τον επιμελητή Αρχαιοτήτων δρα Ιωάννη Φάππα και είναι αφιερωμένη στο κάλλος, στην υπέρτατη ομορφιά. Συνολικά τριακόσιες είκοσι εμβληματικές αρχαιότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσιάζουν τις διάφορες πτυχές της έννοιας του «κάλλους» στην καθημερινή ζωή και τη φιλοσοφική σκέψη της αρχαίας Ελλάδας. «Είναι όντως το κύκνειο άσμα μου σε αυτό το μουσείο και είναι ωραίο να φεύγεις με κάλλος και να ανεβαίνεις στην αρχαιοελληνική καλαισθησία που είναι η Ακρόπολη, το μουσείο και το περιεχόμενό της» λέει, ενώ μπαίνουμε στην πρώτη αίθουσα της ιδιαίτερα σημαντικής και μεγάλης σε έκταση έκθεσης που θα καταλάβει όλους τους εκθεσιακούς χώρους του μουσείου και εγκαινιάζεται στις 29 Σεπτεμβρίου. Μέσα σε φόντο βαθύ κυανό, το μπλε της νύχτας που επελέγη γι’ αυτή την έκθεση, η ατμόσφαιρα που δημιουργείται είναι μυστηριακή και ποιητική, «δεν ξέρεις αν είναι η νύχτα που πλησιάζει ή η νύχτα που φεύγει για να σου αποκαλύψει τα μυστικά του αρχαίου κάλλους», λέει ο κ. Σταμπολίδης, εξηγώντας

ότι η έκθεση, μέσα από τη μουσειογραφική και μουσειολογική της προσαρμογή στους χώρους του μουσείου, διαθέτει μια κλίμακα ανθρώπινη που ταιριάζει στο πνεύμα του αρχαίου ελληνικού κάλλους. Για τις δέκα ενότητες της έκθεσης (Θεϊκό Κάλλος, Δαιμονικό Κάλλος, Αρχαϊκό και Κλασικό/Ελληνιστικό Κάλλος, Καλλιστεία Θεοτήτων, Αρπαγές Κάλλους, Καλοί και Καλαί στην Αρχαιότητα, Θνητών Κάλλος, Αθλητικό και Πολεμικό/Ηρωικό Κάλλος, Ωραίοι Άωροι, Καλλωπισμός) οι δυο επιμελητές, εν μέσω κορωνοϊού, κυριολεκτικά «αλώνισαν» με ένα αυτοκίνητο όλη την Ελλάδα για να δουν τι υπήρχε όχι μόνο στις προθήκες αλλά και στις αποθήκες των κατά τόπους μουσείων. Όλοι αυτοί οι θησαυροί ταξίδεψαν από κάθε μεριά της Ελλάδας με πολλές δυσκολίες, καθώς έπρεπε να συνοδεύονται από τους υπαλλήλους των μουσείων. «Αυτή η έκθεση έγινε με πολύ κόπο και μεγάλο πάθος», λέει ο κ. Σταμπολίδης. «Αυτή η έκθεση μιλά για το κάλλος, σε αντίθεση με άλλες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που έχουν θέμα την ομορφιά. Ωραίος είναι αυτός που είναι “στην ώρα του”, δηλαδή όταν ανθίζει η ήβη του. Η ήβη ως άνθος εξανθίζεται, δεν υπάρχει κανείς από τους ανθρώπους που να μην έχει αυτόν τον κανόνα, θα έλεγα και από τους θεούς. Η πραγματική μετάφραση του κάλλους, η σημερινή, είναι η ευμορφία, η ομορφιά. Όμως αυτή έχει να κάνει με ένα στοιχείο τoυ, τουλάχιστον στη νεοελ-

INFO «Κάλλος. Η Υπέρτατη Ομορφιά» Επιμέλεια: Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης & Ιωάννης Δ. Φάππας Μουσειογραφικός σχεδιασμός: Δέσποινα Τσάφου Αρχιτεκτονική επιμέλεια: ΑΚΑ Apostolou Colakis Architects Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης www.cycladic.gr Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 29 Σεπτεμβρίου 2021 έως τις 16 Ιανουαρίου 2022 και πραγματοποιείται με τη γενναιόδωρη υποστήριξη της L’Oréal.

ληνική της απόδοση, συνήθως με αυτό που βλέπουν τα μάτια μας, που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις. Όταν αυτό συμβαίνει όχι μόνο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά, τότε πρόκειται για το κάλλος. Επειδή, λοιπόν, δεν έχουμε καθόλου γραπτές πηγές, μόνο από τον Όμηρο και μετά, αν μιλήσεις για προϊστορική ομορφιά, είσαι σε ένα “αμμώδες” τοπίο όπου μπορεί ο καθένας να πει ό,τι θέλει. Αντίθετα, όταν έχεις τα κείμενα των αρχαίων, ελέγχεσαι. Το μόνο καλό από αυτό είναι ότι, ανάλογα με την περίοδο, ακόμα και στην ίδια γενιά μπορεί να υπάρχει ποικιλία απόψεων, οπτικών και γνωμών. Για παράδειγμα, ένας φιλόσοφος του τέταρτου αιώνα μπορεί να πει ότι η ομορφιά είναι αυτό που βλέπει στα γυμναστήρια, στους νέους, ο Πλάτων όμως θα έρθει και θα πει “ναι, αλλά αυτό δεν αξίζει, αν δεν έχει και το εσωτερικό”. Eπίσης, ανάλογα με την οπτική του καθενός, υπάρχουν ρεύματα εσωτερικά, όπως συμβαίνει και σήμερα. Το κάλλος μπορεί να είναι και υποκειμενικό –γιατί στην επιλογή των αντικειμένων υπάρχει και το υποκειμενικό στοιχείο– κι εμείς, στις ενότητες αυτής της έκθεσης προσπαθήσαμε να υπάρχει και το ένα και το άλλο, διαφορετικές γνώμες και απόψεις που συνυπάρχουν την ίδια περίοδο. » λέει ο κ. Σταμπολίδης. Στο φουαγέ του κτιρίου της Νεοφύτου Δούκα υποδέχεται το κοινό ένα έργο κλάσης, το γλυπτό από την έπαυλη του Ηρώδου Αττικού στην Εύα/Λουκού Κυνουρίας –έργο του πλούσιου ρυθμού μετά τη Νικίειο Ειρήνη, λίγο μετά το 420 π.Χ.–, αντιπροσωπευτικό της έννοιας του αρχαίου κάλλους, ιδανική εισαγωγή στην έκθεση. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι αρκετές εκατονταετίες μετά τη δημιουργία του, ο Ηρώδης Αττικός αυτό διάλεξε για να κοσμήσει το νυμφαίο της έπαυλής του, θεωρώντας πως εκφράζει αισθητικές που και στα ρωμαϊκά χρόνια αποτελούσαν κορυφαίες συνιστώσες μιας υπέρτατης ομορφιάς.

Στην εισαγωγική αίθουσα, μια γυναικεία κεφαλή από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ανοίγει την έκθεση. Πρόκειται για ένα προοίμιο που φέρνει στον επισκέπτη την αίσθηση της εποχής του μυκηναϊκού κόσμου, ένα κομμάτι από την πρώιμη κληρονομιά του ομηρικού έπους. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της αισθητικής μιας περιόδου από την οποία δεν υπάρχουν ακόμα γραπτές πηγές περί κάλλους, αν εξαιρέσει κανείς σημεία του έπους που μπορεί να αναφέρονται σε στοιχεία πολιτισμού του μυκηναϊκού κόσμου. Στην ίδια ενότητα, ανάμεσα σε άλλα εκθέματα ξεχωρίζει η ερυθρόμορφη υδρία από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με την κατ’ εξοχήν ποιήτρια της λυρικής ποίησης, τη Σαπφώ, να διαβάζει το ποίημά της, συνοδευόμενη από εράσμιες συντρόφους ή μαθήτριές της, μία από τις οποίες κρατάει τη χελωνάτη λύρα. Η ποιήτρια της ομορφιάς και του έρωτα αντιπροσωπεύει εδώ τους δημιουργούς του λόγου της αρχαϊκής ποίησης, ενώ πλάι της, ο περίφημος σκύφος από το Κιούζι της Ιταλίας με την Πηνελόπη και τον γιο της Τηλέμαχο και πίσω τους, όρθιο, τον αργαλειό της με μισοτελειωμένα σχέδια, σύμβολο της πίστης στον αγαπημένο της σύζυγο Οδυσσέα, απεικονίζει την ομορφιά του μυαλού και των έργων των χεριών της, που την καθιστούν πρότυπο όχι μόνο εξωτερικής αλλά και εσωτερικής ομορφιάς, παράδειγμα αιώνιο. Η ενότητα της έκθεσης που ακολουθεί αναφέρεται στον καλλωπισμό, στην ανάγκη των ανθρώπων, ήδη από την αυγή της ιστορίας της ανθρωπότητας, να παρουσιάζονται ανάλογα με το τι θεωρούνταν κατά διαστήματα πρότυπα ομορφιάς, κοινωνικής προβολής και πλούτου. Στην έκθεση εξετάζονται η καθαριότητα του σώματος, η περιποίηση του σώματος, του δέρματος και του προσώπου με διάφορα υλικά, όπως κρέμες, έλαια και αρώματα, οι κομμώσεις, η ένδυση και η κόσμηση παντός είδους. Κυριαρχεί το αγαλμάτιο της λουόμενης Αφροδίτης από τη Ρόδο, η «Αφροδίτη Δοιδάλσα», με τη θεά γονατιστή να πλένει τα μαλλιά της, ενώ συνομιλεί νοητά με μια μικρή γυναικεία μορφή, ένα πήλινο ειδώλιο των ελληνιστικών χρόνων από τα Πηγαδάκια της Βούλας, που, έχοντας χάσει αυτό που χαρακτήριζε τη θεά, τη σφριγηλότητα του σώματος, μας υπενθυμίζει το γυναικείο κάλλος μιας λευκής, ώριμης γυναίκας. Ακολουθεί η ενότητα της μεγάλης ποικιλίας των αρωμάτων και αρωματοδόχων αγγείων και ο επιμελητής της έκθεσης κ. Φάππας μας εξηγεί, έχοντας φτάσει σε προθήκες με αληθινά κομψοτεχνήματα, ότι «τα δοχεία περιείχαν ροδέλαιο, ένα από τα πιο αγαπημένα αρώματα της αρχαιότητας, το κρόκινο έλαιο και ένα ακόμα σημαντικό και περίφημο, το ίρινο από την ίριδα, για το οποίο βρίσκουμε πολλές αναφορές στις αρχαίες πηγές, κυρίως στον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη. Μάλιστα ο επισκέπτης της έκθεσης θα μπορέσει να δει το περίφημο βιβλίο του Περί οσμών, το μοναδικό που υπάρχει στην Ελλάδα. Τα μπουκάλια των αρωμάτων είναι περίτεχνα, σε διάφορα σχήματα, όπως σήμερα, αναφέρονται συχνά στη θεά Αφροδίτη, δείχνουν την αξία τους και αναφέρονται ακόμα και σε επιτύμβιες στήλες. Σκεφθείτε, διασώζεται μέχρι σήμερα η αποξηραμένη πλέον κρέμα αλλά και τα ίχνη των δακτύλων που τη χρησιμοποίησαν για τελευταία φορά, όπως και οι κοσμηματοθήκες και οι πυξίδες, που περιείχαν διάφορα χρηστικά είδη καλλωπισμού (χρώματα, σπόγγους, λαβίδες, κοσμήματα), που αποτελούν μία ακόμα υποενότητα του

“Καλλωπισμού”». Οι απτές μνήμες του καλλωπισμού συνεχίζονται με σπάνια κοσμήματα μοναδικής τεχνικής και λεπτότητας, κάτοπτρα και εκθέματα που αναφέρονται στη σπουδαιότητα και τη σημασία του γυναικείου κάλλους. Δεσπόζει η θεά της ομορφιάς, η Αφροδίτη από την Πομπηία (Μουσείο της Νάπολης), με τη λευκή γυμνότητά της να στηρίζεται σε αγαλμάτιο του Πριάπου για να βγάλει το σανδάλι της. Ακόμα κοσμείται με τα χρυσά της εξαρτήματα, επιβεβαιώνοντας τις άπειρες αναφορές της ως «χρυσής Αφροδίτης». Τελευταία υποενότητα του «Καλλωπισμού» η κόμη και η σημασία που της απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες, πιστεύοντας ότι τα μαλλιά είναι δείγμα υγείας, δύναμης και ζωής, ευλογία συνάμα και κάλλος, αλλά και η κόσμησή της με στεφάνια και διαδήματα διαφόρων ειδών. Η επόμενη ενότητα της έκθεσης έχει τίτλο «Καλοί και καλαί στην αρχαιότητα». Αναφέρεται σε καλούς και καλές, δηλαδή σε όμορφους ή όμορφες που θαύμαζαν οι δημιουργοί των πήλινων δημιουργημάτων, ή οι παραγγελιοδότες τους, ή, τέλος πάντων, όσοι χάραξαν τις επιγραφές αυτές σε ανύποπτο χρόνο, με είκοσι δύο αντικείμενα που χρονολογούνται από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. και φθάνουν έως και τον 5ο αι. π.Χ. να παρελαύνουν από την έκθεση. Στη συνέχεια βρίσκουμε το «Κάλλος των θνητών», όπου ξεχωρίζει η αττική ερυθρόμορφη υδρία του Ζωγράφου του Μειδίου, γύρω στα 410 π.Χ., στην οποία εικονίζεται καθιστή ανάμεσα στις φίλες της η «πέτρα του σκανδάλου», η αιτία του Τρωικού Πολέμου, η Ωραία Ελένη, ενώ σε ένα άλλο έκθεμα, ένα ερυθρόμορφο αγγείο, ο Άδωνις παριστάνεται όρθιος νέος, ως αθλητής που ρίχνει αρωματικό λάδι στην παλάμη του, ενώ η Αφροδίτη τον παρακολουθεί μέσα στην ηρωική γυμνότητά του. Όμως η έκθεση αναφέρεται και σε μία ακόμα ηλικιακή ομάδα, στην οποία μας μεταφέρουν το μαρμάρινο κεφάλι του μικρού κοριτσιού από το Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα και το μεγαλύτερο κεφάλι του εφήβου από τη Ρόδο. Στην ενότητα «Ηρωικό Κάλλος», ανάμεσα στις έντεκα διαλεγμένες μορφές πρωταγωνιστής είναι ο ευεργέτης των ανθρώπων και πρότυπο της σωματικής ρώμης Ηρακλής, που στη μελανόμορφη λήκυθο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης αποτυπώνεται μέσα από τον αντιπροσωπευτικό μύθο του, την πάλη του με το λιοντάρι της Νεμέας. Ούτε οι νεαρές γυναίκες-μυθικές πολεμίστριες λείπουν από τη σειρά της ενότητας αυτής, φέροντας πολεμικά χαρακτηριστικά, όπλα και περικεφαλαίες, ντυμένες με χιτωνίσκους ή αναξυρίδες. Όλα παραπέμπουν στο πρότυπο του καλού καγαθού, του συνδυασμού της σωματικής ρώμης και της ομορφιάς με την αρετή, στην προσφορά της ίδιας της ζωής για την υπεράσπιση του κοινού καλού. Ακολουθεί ακόμα μία ενότητα που σχετίζεται με την άθληση νέων και τη σωματική διάπλαση και ρωμαλεότητα, τη σωματική ομορφιά. Την έκθεση στην πτέρυγα της Ντόλλης Γουλανδρή κλείνει η πιο σύντομη αλλά και επιβλητικά εντυπωσιακή, σχεδόν «σιωπηλή» ενότητα όλης της έκθεσης. Σύντομη, όπως η ζωή των παριστανομένων, παρουσιάζει δύο επιτύμβιες μαρμάρινες στήλες αναλόγου μεγέθους, λουσμένες στο απόκοσμο φως τους, που προβάλλουν σε μια απομονωμένη κόγχη. Ένας νέος κρατά ένα κοκόρι με λειρί, το σώμα και η φουντωτή ουρά του οποίου ενσωματώνονται αρμονικά στην ανάγλυφη επιφάνεια του σώματός του, και μυρίζοντας ένα μπουμπούκι άνθους «συνομιλεί» με μια νεαρή κόρη που

Όλοι αυτοί οι θησαυροί ταξίδεψαν από κάθε μεριά της Ελλάδας με πολλές δυσκολίες, καθώς έπρεπε να συνοδεύονται από τους υπαλλήλους των μουσείων. «Αυτή η έκθεση έγινε με πολύ κόπο και μεγάλο πάθος».

κρατά ένα περιστέρι από τα φτερά, ενώ βαδίζει προς τους λειμώνες του Άδη. Είναι η στιγμή που η κορυφαία έννοια του κάλλους συνδέεται με την έννοια της απώλειας. Η συνέχεια της Έκθεσης στο νεοκλασικό Μέγαρο Σταθάτου ξεκινά με τα εξαιρετικά δημιουργήματα της ενότητας «Αρχαϊκό και Κλασικό/Ελληνιστικό Κάλλος». Στην ενότητα ξεχωρίζει η ομορφιά ενός αριστουργήματος από το Μουσείο της Ακρόπολης των Αθηνών, η περίφημη «Χιώτισσα». Μία από τις πιο αισθησιακές ενότητες της έκθεσης είναι αυτή των «Αρπαγών κάλλους», δηλαδή σκηνές συνεύρεσης, πόθου και πάθους που συνδέονται αμέσως ή εμμέσως με αρπαγές. Η ομορφιά νέων ανδρών ή γυναικών προκαλεί τόσο στους θεούς όσο και στους θνητούς τέτοια έλξη και επιθυμία, που θέλουν να την κατακτήσουν. Πρόκειται για έναν χώρο τουλάχιστον προς διερεύνηση, γιατί οι περισσότερες αρπαγές γίνονται από τους ίδιους τους θεούς με αφορμή την ομορφιά των θνητών. Τελευταίες, οι ενότητες του «Δαιμονικού» και του «Θεϊκού Κάλλους». Εδώ βλέπουμε το δαιμονικό κάλλος και την εξέλιξη των μορφών του μέσα στον χρόνο και το θεϊκό, που δεν θα μπορούσε να λείψει από μια τέτοια έκθεση, έστω και δειγματοληπτικά, και εκπροσωπείται με έργα όπως η «Καλλίστη» από τη Μεσσήνη, ένα από τα επίθετα της Αρτέμιδος, της νεανικής, πάλλουσας θεάς της φύσης και προσωποποίησης της ζωηράδας, που συναντά εδώ το δίδυμο αδέρφι της, τον φωτεινό Απόλλωνα με τα πολλά επίθετα και τις λατρείες, τον θεό του φωτός, της ομορφιάς και της μουσικής, της αρμονίας, σε ένα ρωμαϊκό αντίγραφο του 2ου αι. μ.Χ. από το Μουσείο Μπενάκη. Βγαίνοντας από τις υποβλητικά φωτισμένες αίθουσες ρωτώ τον κ. Σταμπολίδη ποια θέση θα μπορούσε να έχει το κάλλος σε μια διαβάθμιση των αξιών της αρχαιότητας ανάμεσα στην ανδρεία, στο θάρρος και στον έρωτα και ποιο απ’ όλα ξεχωρίζει. «Όττω τις έραται» απαντά αυθόρμητα. «Αυτό που ερωτεύεται ο καθένας, αυτό είναι η αξία του καθενός. Ο Τυρταίος θα έλεγε την πολεμική αρετή, η Σαπφώ τον έρωτα, κάποιος άλλος την ομορφιά. Εδώ δεν μπορείς να κάνεις στατιστική, να δώσεις μια απάντηση. Μιλώ για τις μεγάλες έννοιες, και μάλιστα γι’ αυτές που δεν είναι τεκμηριωμένες από τους ίδιους τους φιλοσόφους. Ανάλογα με την εποχή, λοιπόν, θα ξεχώριζα από την αρχαϊκή αυτό που προσδιορίζει το παριστανόμενο, τα σύμβολά τους, από την κλασική το ήθος που αποπνέει, ενώ από την ελληνιστική το πάθος, τρία ουσιαστικά στοιχεία που δηλώνουν σε γενικές γραμμές τις τάσεις των περιόδων αυτών».

Αρχαιολογία

ΕΚΘΕΣΗ

23.9.21 – lifo

69

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Δώστε έμφαση

και όρεξη να ακολουθήσετε αυτό που σας ενδιαφέρει δίνει το τρίγωνο Άρη - Κρόνου στις 25/9 στους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και θα προκαλέσετε θετικές εντυπώσεις αν προωθήσετε το έργο σας κατάλληλα. Μέσω διαδικτύου σάς δίνεται η ευκαιρία να προβληθείτε στην παγκόσμια αγορά, οπότε επικεντρωθείτε στα ταλέντα σας και αφοσιωθείτε στην τέχνη σας. Από τις 27/9 και μέχρι τις 19/10, που θα είναι ο Ερμής στο ζώδιό σας σε ανάδρομη πορεία, θα επικρατεί κάποια σύγχυση στις σκέψεις σας και θα επιβραδυνθούν οι ρυθμοί σας, γι’ αυτό, αν είναι να πάρετε σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή σας, κάντε το τώρα, που οι συνθήκες σάς ευνοούν. Όσοι είστε γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο αποφύγετε τα ανοίγματα στον οικονομικό τομέα. Η αστάθεια που επικρατεί σε αυτόν με την αντίθεση Αφροδίτης Ουρανού απαιτεί προσοχή.

στις σπουδές και σε ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία σας οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, τώρα που το τρίγωνο Άρη - Κρόνου σάς γεμίζει με αποφασιστικότητα και μπορείτε να αντεπεξέλθετε σε απαιτητικές καταστάσεις. Επίσης, μπορείτε να διευθετήσετε διαδικαστικά ζητήματα, να οργανώσετε ένα ταξίδι ή να κλείσετε μια επαγγελματική συμφωνία με το εξωτερικό, αρκεί να το κάνετε πριν από τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Η αντίθεση Αφροδίτης - Ουρανού φέρνει στους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο κάποιες αλλαγές στον τομέα του σπιτιού που δεν είναι απαραίτητα κακές. Σημαντικές εξελίξεις στα οικονομικά και στην καριέρα των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο, ενώ θα μπορέσετε να πραγματοποιήσετε κάποια επιθυμία σας που μπορεί να αφορά την υλοποίηση ενός εγχειρήματος ή την προσωπική σας ζωή.

starfax

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Δημιουργική διάθεση

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Η τελευταία εβδομάδα του μήνα σάς βρίσκει με πολλή όρεξη να ασχοληθείτε με τις σπουδές και μπορείτε να πετύχετε πολλά οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, αρκεί να παραμείνετε πειθαρχημένοι. Στις 25/9 πραγματοποιείται το τρίγωνο Άρη - Κρόνου. Επαφές με το εξωτερικό και μακρινούς συνεργάτες θα αποδώσουν καρπούς ή μπορεί να κάνετε μια επένδυση που θα αυξήσει το εισόδημά σας. Στον ερωτικό τομέα οι προοπτικές είναι ευοίωνες. Από τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος, ένας πρώην έρωτας θα κάνει προσπάθεια για επανασύνδεση και θα βρεθείτε σε δίλημμα. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θέλετε να βρείτε μια νέα απασχόληση λόγω της αστάθειας που επικρατεί στα επαγγελματικά σας, όμως δεν πρέπει να πάρετε βιαστικές αποφάσεις. Μια σημαντική πρόταση συνεργασίας μπορεί να προκύψει στις 29/9 για εσάς του 3ου δεκαημέρου και θα κάνετε ένα σύντομο ταξίδι στο εξωτερικό.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Υπό άκρα μυστι- ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Ο έρωτας και τα χρήματα κότητα οι συνεννοήσεις και οι επαφές των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο αυτή την εποχή και σοφά πράττετε, εφόσον υπάρχει έντονος ανταγωνισμός. Τα οικονομικά σας βελτιώνονται μέσω της ακίνητης περιουσίας ή της επιστροφής χρημάτων και είναι μια καλή εποχή για μια επένδυση, αρκεί να γίνει πριν από τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Ο Κρόνος στον τομέα της οικογένειας φέρνει αύξηση ευθυνών και είναι σημαντικό να αφιερώνετε χρόνο στην ανάπαυλα. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο δεν είστε ικανοποιημένοι με την εξέλιξη μιας συνεργασίας ή με τη σχέση σας και αν υπάρχουν σαθρά θεμέλια, θα λήξει άδοξα. Μη βιάζεστε να πάρετε αποφάσεις όσο είστε σε ένταση. Εσείς του 3ου δεκαημέρου, αν αξιοποιήσετε τις άριστες επικοινωνιακές σας δεξιότητες, θα κλείσετε μια εμπορική συμφωνία ή θα κατακτήσετε το άτομο που σας ενδιαφέρει ερωτικά.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Οι αυξημένες ευθύνες στον επαγγελματικό τομέα έχουν εξαντλήσει σωματικά τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο, ωστόσο παίρνετε ηθική ικανοποίηση επειδή εκτιμούνται οι προσπάθειές σας και θα έχετε κάποια θετικά νέα μέχρι το τέλος του μήνα. Το τρίγωνο Άρη - Κρόνου σάς κάνει πολύ ανταγωνιστικούς και θα έχουν αίσια αποτελέσματα εμπορικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο αμφιταλαντεύεστε σχετικά με τα επαγγελματικά σας, καθώς αλλάζουν συνεχώς οι συνθήκες εργασίας εξαιτίας της αντίθεσης Αφροδίτης - Ουρανού. Στείλτε βιογραφικά και μην παραμένετε αδρανείς, εφόσον αναζητάτε κάτι καλύτερο. Τα οικονομικά των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο σταθεροποιούνται και είναι ιδανική εποχή για αλλαγή κατοικίας ή για αγορά ακινήτου. Η κοινωνική σας ζωή είναι αρκετά καλή και με την επιστροφή του Ερμή σε ανάδρομη πορεία από τις 27/9 θα βρεθείτε και πάλι με φίλους από τα παλιά.

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

70 lifo – 23.9.21

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Οι τελευταίες

θα αποτελέσουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο. Το τρίγωνο Άρη Κρόνου αυξάνει τη γοητεία και τον δυναμισμό σας, που σημαίνει πως θα κερδίσετε το ενδιαφέρον ενός ατόμου που έχει προσελκύσει την προσοχή σας, ενώ θα βγείτε και κερδισμένοι μέσω οικονομικών διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, αν είναι να υπογράψετε κάποιο συμβόλαιο ή να κλείσετε μια συμφωνία, κάντε το μέχρι τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Στην παρούσα φάση, θα κρατήσετε μυστικές τις επαφές σας. Εσείς του 2ου δεκαημέρου με την αντίθεση Αφροδίτης - Ουρανού θα αλλάξετε τα σχέδιά σας εξαιτίας της αστάθειας στον οικονομικό τομέα και ενδεχομένως να αναβάλετε ένα ταξίδι στο εξωτερικό. Τα έξοδά σας είναι αυξημένα και πρέπει να κρατήσετε άμυνες. Πολύ κοινωνική περίοδος για τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο και θα διευρύνετε το δίκτυο των συνεργατών σας.

μέρες του μήνα βρίσκουν επικεντρωμένους σε θέματα σπιτιού και ακίνητης περιουσίας τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και καθώς προβλέπεται αύξηση του εισοδήματός σας μέσω κοινών πόρων ή επιστροφής χρημάτων, θα διευθετήσετε κάποιες οφειλές που σας αγχώνουν. Στις 25/9 με το τρίγωνο Άρη - Κρόνου μπορείτε να διαπραγματευτείτε με επιτυχία την αγοραπωλησία ενός ακινήτου. Αν πρόκειται να υπογράψετε ένα συμβόλαιο, κάντε το μέχρι τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο προσέξτε πώς θα διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας προς ένα φιλικό σας πρόσωπο και μην κάνετε κάτι που θα δοκιμάσει τη σχέση σας. Η αντίθεση Αφροδίτης - Ουρανού προκαλεί συναισθηματική αστάθεια και μπορεί να είναι παροδικό αυτό που αισθάνεστε. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε πολλές προοπτικές για μια καινούρια συνεργασία με το εξωτερικό ή για μια ερωτική σχέση.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4]

Η τελευταία εβδομάδα του μήνα σάς βρίσκει λίγο αποδυναμωμένους τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Καθώς έχουμε περάσει πλέον στην εποχή του Ζυγού και ο Ήλιος βρίσκεται απέναντί σας, θα χρειαστείτε επιπλέον στήριξη από τους συνεργάτες σας. Ωστόσο, στις 25/9 το τρίγωνο Άρη - Κρόνου σάς δίνει δύναμη και επιμονή και θα αντεπεξέλθετε στα καθήκοντά σας, ενώ θα σας δοθεί και η ευκαιρία να κάνετε μια δυνατή συμμαχία που θα συμβάλει στην υλοποίηση ενός σχεδίου. Αν είναι να υπογράψετε κάποιο συμβόλαιο, κάντε το μέχρι τις 27/9, οπότε γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο προσέξτε τη διαχείριση των πόρων σας και αποφύγετε τα ρίσκα. Η αντίθεση Αφροδίτης - Ουρανού, εκτός του ότι φέρνει ανατροπές στον οικονομικό τομέα, εντείνει την ανάγκη σας για αγορές. Εσείς του 3ου δεκαημέρου θα βελτιώσετε την ερωτική σας ζωή.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8]

Οι επικοινωνιακές σας δεξιότητες είναι άριστες με το τρίγωνο Άρη - Κρόνου και στις 25/9 θα είναι εξαιρετική μέρα για να προωθήσετε τις ιδέες σας ή να ξεκινήσετε μια πολλά υποσχόμενη συνεργασία οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Επίσης, θα κάνετε καινούργιες γνωριμίες που θα σας ωφελήσουν σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο. Εμπορικές συναλλαγές και συμφωνίες καλύτερα να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής και δεν θα λείψουν καθυστερήσεις και επικοινωνιακά εμπόδια. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, αν δεν μετριάσετε την επαναστατικότητα που σας διακρίνει αυτή την εποχή, θα έχετε προβλήματα και εντάσεις. Πολύ καλή εποχή για τα οικονομικά και τα επαγγελματικά των γεννημένων το 3ο δεκαήμερο και ένα διάστημα που θα επικρατεί αρμονία στις σχέσεις με τα αγαπημένα σας πρόσωπα.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Η καριέρα και η

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Διανύετε μια φάση κα-

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Η τελευταία

φήμη σας σάς απασχολούν αυτή την εποχή και καθώς είστε αποφασισμένοι να βγείτε νικητές, δεν σας πτοούν ορισμένες προκλήσεις. Το τρίγωνο Άρη - Κρόνου σάς δίνει θάρρος και δυναμισμό και, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των οικονομικών σας, έχετε τη δυνατότητα να βάλετε σε εφαρμογή ένα σημαντικό σας εγχείρημα οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο. Ωστόσο, καλό είναι να το κάνετε πριν από τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, υπό τη δυσμενή επιρροή της αντίθεσης Αφροδίτης - Ουρανού, αλλάζετε συνεχώς αποφάσεις για την προσωπική σας ζωή. Επίσης, μπορεί να βρεθείτε αντιμέτωποι με ίντριγκες που θα σας κάνουν να αναζητήσετε νέες παρέες. Οι του 3ου δεκαημέρου απολαμβάνετε τις επαφές με φίλους και επειδή έχετε έντονη κοινωνική ζωή, θα κάνετε καινούργιες γνωριμίες που θα σας ωφελήσουν ποικιλοτρόπως.

τά την οποία βλέπετε τους κόπους σας να ανταμείβονται μέσω της επαγγελματικής καταξίωσης, της αύξησης της φήμης και των οικονομικών σας. Ο μήνας κλείνει με θετικό πρόσημο για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Ιδανική μέρα για επαφές με πρόσωπα εξουσίας είναι στις 25/9, που το τρίγωνο Άρη - Κρόνου σας γεμίζει με αποφασιστικότητα και θα εκτιμηθούν πολύ οι δεξιότητές σας. Αν σκοπεύετε να κάνετε ένα επαγγελματικό ταξίδι, οργανώστε το μέχρι τις 27/9, οπότε γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος και μπορεί να προκαλέσει εμπόδια και ανατροπή στα σχέδιά σας. Εσείς του 2ου δεκαημέρου με την αντίθεση Αφροδίτης - Ουρανού αναζητάτε το πάθος στην ερωτική σας ζωή και δεν μπορείτε να δημιουργήσετε μόνιμη σχέση. Αποφύγετε τις υποσχέσεις μέχρι τις 28/9. Από τις 29/9 νέες συνεργασίες, ταξίδια και κοινωνική ζωή φέρνουν έναν αέρα ανανέωσης σ’ εσάς του 3ου δεκαημέρου.

εβδομάδα του μήνα κρύβει ευχάριστες εκπλήξεις για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και θα αφορούν τα επαγγελματικά και τα οικονομικά σας θέματα. Με το τρίγωνο Άρη - Κρόνου θα έχετε τον απαραίτητο δυναμισμό να διαπραγματευτείτε μια επαγγελματική συμφωνία με θετικούς όρους και καλό είναι να το κάνετε μέχρι τις 27/9, που γυρίζει ο Ερμής ανάδρομος. Από τότε και μέχρι τις 19/10 μπορεί να προκύψουν καθυστερήσεις ή να γίνουν εσφαλμένες εκτιμήσεις και δεν θα ευνοηθούν οι δεσμεύσεις. Κάποιες αναποδιές θα προκαλέσουν κούραση στους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο, που είστε υπό τη δυσμενή επιρροή της αντίθεσης Αφροδίτης - Ουρανού. Ενδεχομένως να αλλάξουν σχέδιά σας που αφορούν τη σταδιοδρομία σας, αλλά θα συναντήσετε και αντιστάσεις από πρόσωπα του περιβάλλοντός σας. Για τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο είναι πολύ καλή εποχή για ρίσκα, επενδύσεις και ερωτικές περιπέτειες.

Sudoku No 698 7 8

2 1 5 7 3 4 5 4 8 7 1 3 2 6 8

9 5 2 9

6 3 6 7

2 1

Η λύση του προηγούμενου 6 3 4 8 7 2

8 2 1 9 6 5

7 5 9 4 1 3

1 9 6 2 4 8

5 8 3 1 9 7

4 7 2 5 3 6

3 4 8 7 5 9

2 1 7 6 8 4

9 6 5 3 2 1

1 3 8 7 6 9 2 5 4 9 7 2 5 4 1 6 3 8 5 4 6 3 2 8 1 9 7

23.9.21 – lifo

71