Τεύχος 699

free press 30.9.2021

699

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ κυκλοφορει καθε πεμπτη

Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΑΦΡ

ΚΩΝ στην Αθήνα

ΙΚΑΝΩΝ ΓΥΝΑΙ

Λορέτα Μακόλεϊ υπη στην έντ έκδοση

& ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ

cus Bari Πηγή: Fo 2020

2 lifo – 30.9.21

14 ΣΤΗΛΕΣ Ελλάς-Γαλλία συμμαχία και γερμανικές εκλογές

index699

από τη βασιλικη σιουτη

Κι αν είχαν αθωωθεί; από τον κωστη παπαϊωαννου

Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν από τον νικόλα σεβαστάκη

Το πορνό της γεύσης από τη δεσποινα τριβολη

Η ΛΟΡΈΤΑ ΜΑΚΌΛΕΪ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ΘΕΜΑ

Clubbing

40

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Χρήστος Τζοβάρας αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– εμπορ ικ ο τμημα direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr)

36

26

www.lifo.gr

Πότε θα χορέψουμε ξανά στην Αθήνα;

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ

direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Ηλέκτρα Χατζηκάλφα σ υνταξη συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Λασκαρίνα Λιακάκου, Τίνα Μανδηλαρά, Τάσος Μελεμενίδης, Νίκη Μηταρέα, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Αναστασία Γαλάνη, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου, Διονύσης Νοταράκης –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Βανέσσα Φερλέ, Μπιάνκα Σαμαρά διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά

48

διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΚΥΨΕΛΗ

53

λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 30.9.21 – lifo

3

Feedback

ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΕΊΝΑΙ Ο ΝΈΟΣ ΗΓΈΤΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝ.ΑΛ.;

Μ ΟΥ Σ ΙΚ Η

Όταν πήρα τη σπασμένη χορδή απ’ την κιθάρα του Κερτ Κομπέιν

Γιατί αγωνιούν για το αποτέλεσμα στη Νέα και στον ΣΥΡΙΖΑ;

Πριν από 40 χρόνια το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, που σφράγισε την περίοδο της Μεταπολίτευσης, κέρδιζε τις εκλογές με 48,07%, για να σχηματίσει την πρώτη κυβέρνηση σοσιαλιστών στην Ελλάδα. Σήμερα, συρρικνωμένο καθώς είναι πια και υπό την ομπρέλα του ΚΙΝ.ΑΛ., η εκλογική του δύναμη έχει πέσει στο 8,10%, όπως αυτή καταγράφηκε στις τελευταίες εκλογές. Έκτοτε η ηγεσία του, δηλαδή η Φώφη Γεννηματά, βρίσκεται υπό συνεχή αμφισβήτηση, παρότι κατάφερε να ανεβάσει τα εκλογικά ποσοστά από εκεί που είχαν πέσει με τον Ευάγγελο Βενιζέλο (4,68%) και να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Η ανάδειξη της νέας ηγεσίας στο ΚΙΝ.ΑΛ. γίνεται για να βάλει τέλος στην εσωστρέφεια και την αμφισβήτηση, ώστε να επιχειρηθεί η ανασυγκρότησή του. Εύκολο; Όχι, γιατί υπάρχουν αρκετές και σοβαρές αντιθέσεις μεταξύ των διεκδικητών της ηγεσίας και όσων τους ακολουθούν. Οι υποψήφιοι ως τώρα είναι τέσσερις: η σημερινή πρόεδρος Φώφη Γεννηματά, ο Ανδρέας Λοβέρδος, ο Νίκος Ανδρουλάκης και ο Χάρης Καστανίδης.

ΒΙΒ Λ Ι Ο

«Εταίρες, ιερόδουλες και πόρνες»: Η ιστορία της σεξουαλικής εργασίας

Το ΠΑΣΟΚ είναι το κόμμα που πλήρωσε την οικονομική κρίση ακριβότερα από όλα, καθώς ήταν η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου στης οποίας τα χέρια έσκασε η χρεοκοπία της χώρας. Ο γιος του ιδρυτή και τελευταίος πρωθυπουργός του ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε να αποφύγει ούτε την προσφυγή στο ΔΝΤ ούτε τους εξωπραγματικούς –όπως τους είχε χαρακτηρίσει ο Κώστας Σημίτης– στόχους της δανειακής σύμβασης, τους οποίους περιείχε το μνημόνιο που τη συνόδευε, και το οποίο συνέβαλε στην όξυνση της κρίσης και στη βαθιά ύφεση που ακολούθησε. Όλα αυτά, μαζί με ατυχείς πολιτικούς χειρισμούς, είχαν ως αποτέλεσμα την καθίζησή του. Το 2012, μετά από ένα έντονο παρασκήνιο που είχε προηγηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα και την παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου, ο Βαγγέλης Βενιζέλος έγινε ο τέταρτος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος το οδήγησε στα χαμηλότερα ποσοστά που είχε λάβει ποτέ. Από πρώτο κόμμα, με 43,92% που είχε πάρει το ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές του 2009, έφτασε το 2015 να γίνει το 7ο κόμμα της Βουλής με 4,68%.

Όσα νόστιμα πρέπει να γνωρίζετε για το νησί, που έχει πολλά ωραία να σας φιλέψει.

Τον Βαγγέλη Βενιζέλο διαδέχθηκε στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ η Φώφη Γεννηματά, που έγινε η πέμπτη πρόεδρος στην εποχή της πολιτικής του παρακμής. Κατάφερε όμως να φέρει αρκετούς ψηφοφόρους πίσω, αυξάνοντας σημαντικά τα εκλογικά ποσοστά, αν και παραμένοντας πολύ μακριά από τα παλαιά του μεγέθη.

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΠΟΖΩΝΗ

pageviews

Αυτό που θυμάμαι από το 1989 είναι ότι έμενα με έναν συγκάτοικο που δεν έπλενε ποτέ τα ρούχα του. Αγόραζε καινούργιο τζιν παντελόνι και μπλουζάκια κάθε εβδομάδα και είχε τόσο πολλές κάλτσες και εσώρουχα, που κάθε φορά που άλλαζε, τα πετούσε στα σκουπίδια. Το δωμάτιό του δεν το καθάρισε ποτέ. Ήταν τότε που η Αγγλία ζούσε μέρες Stone Roses και DAISY age (το «3 feet high and rising» είχε βγει απ’ τον Μάρτιο) κι εγώ είχα μόλις συνέλθει από το στάδιο «groupie των Sugarcubes».

4 lifo – 30.9.21

podcasts που αξίζει να ακούσετε

της βασιλικης σιουτη

ΤΟΥ M.HULOT

«Αιθάλεια» για την αιθάλη του ηφαιστείου της, «ανεμόεσσα» για τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν εκεί, «αμπελόεσσα» για τους πλούσιους αμπελώνες της. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ονομασίες που έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν το νησί του Ηφαίστου, μια οχυρωμένη, καλοχτισμένη και όμορφη πόλη, κατά τον Όμηρο. Τοποθετημένη ανάμεσα στη Σαμοθράκη, την Ίμβρο, τη Λέσβο και τον Άγιο Ευστράτιο, η Λήμνος είναι το όγδοο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας. Μάλλον θα έχετε ακούσει ιστορίες είτε από αυτούς που έχουν κάνει τη θητεία τους εκεί είτε από εκείνους που την έχουν ανακαλύψει τα τελευταία χρόνια ως εναλλακτικό προορισμό διακοπών, και είναι πολλοί αυτοί.

5

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

1

Τι μυρίζει άσχημα στο κέντρο της πόλης; ΑΠΟ ΤΟΥΣ M. HULOT & ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ

2

Η σκληρή αλήθεια για τον Ζακ Κωστόπουλο ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

3

Οκλαδόν και ακίνητη για ένα δεκάωρο επί δέκα μέρες ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΝΑ ΚΟΚΟΡΗ

Ένα ενδιαφέρον παραλειπόμενο από τη διαδοχή του Βαγγέλη Βενιζέλου, που σήμερα δεν θυμούνται πολλοί, είναι ότι σε πολλά ρεπορτάζ της εποχής μεταξύ των ενδιαφερόμενων για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ συμπεριλαμβανόταν και το όνομα του νυν υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη, που τότε μόλις είχε αρχίσει να ακούγεται.

4

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Με τον industrial designer Φιλίπ Μαλουάν στον Βοτανικό Ένα από τα πιο hot ονόματα παγκοσμίως, αυτήν τη στιγμή, στον χώρο του industrial design, ο Καναδός Φιλίπ Μαλουάν ετοιμάζει μια εντυπωσιακή έκθεση στην γκαλερί The Breeder, με υλικά που συνέλεξε από μάντρες της Αττικής.

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑ Σκρολάροντας στο site του Φιλίπ Μαλουάν, ενός από τα πιο hot ονόματα παγκοσμίως, αυτήν τη στιγμή, στον χώρο του industrial design, σε πιάνει εκείνη η καταναλωτική μανία τού «θέλω να τα αγοράσω όλα τώρα». Είναι τόσο μεγάλο το εύρος των προϊόντων που σχεδιάζει ο Καναδός ντιζάινερ, τόσο εντυπωσιακές οι συνεργασίες του με κορυφαία brands, τόσο γνήσια καλλιτεχνική η προσέγγισή του, που όποιο κι αν είναι το στυλ με το οποίο προτιμάς να διακοσμείς τον προσωπικό σου χώρο, σίγουρα μπορείς να φανταστείς δικές του δημιουργίες, ένα τραπέζι, μια πολυθρόνα, ένα χαλί ή ένα φωτιστικό, να βρίσκουν τη θέση τους σε κάποια γωνιά του. Στην Αθήνα, βέβαια, επιχειρεί κάτι ολότελα διαφορετικό. Καλεσμένος της Breeder, πέρασε το προηγούμενο διάστημα, παρέα με τον συνεργάτη του εδώ και οκτώ χρόνια και επικεφαλής του στούντιό του στο Λονδίνο, Τζούλιαν Κομόσα, ψάχνοντας για παλιοσίδερα σε μάντρες υλικών της Αττικής, τα οποία στη συνέχεια μεταποίησαν και τους έδωσαν μια εντελώς διαφορετική μορφή, μέσα από μια διαδικασία που θυμίζει γλυπτική.

«Μια μέρα μου είπε ότι παντρεύεται άλλη. 8 χρόνια μετά είμαστε ακόμα μαζί» «SEX DIARIES UNCENSORED» ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞ ΜΑΝΟ

5

Ο Λευτέρης Δαριώτης έχει στη συλλογή του 2.242 είδη βολβών «ΦΥΤΟΛΟΓΙΟ» ΜΕ ΤΟΥΣ M. HULOT & ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ

30.9.21 – lifo

5

Editorial

© Μποστ

ΑΝΟΙΧΘΏΜΕΝ, ΚΟΥΝΗΘΏΜΕΝ, ΔΎΣΚΟΛΑ ΠΑΡΑΔΟΘΏΜΕΝ Να γελάσει κανείς με τα ’60s σκίτσα του Μποστ ή είναι ομοφοβικά και καραδοκεί η cancel culture; Μήπως καλώς καραδοκεί; Πώς η γενιά μου έπιασε τα γιοφύρια τα τελευταία 40 χρόνια και δεν λέει να τ’ αφήσει.

aπο τον σταθη τσαγκαρουσιανο

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ, πριν από μισό αιώνα για την ακρίβεια, αγόραζα τον «Ταχυδρόμο» ευλαβικά. Είχε πολλή πλάκα. Ήταν εξωστρεφής, είχε διασημότητες, στήλες, χιούμορ – και είχε και τον Μποστ. Μ’ άρεσε (και μ’ αρέσει ακόμη) η καλόκαρδη παραδοξότητά του, τα άλματα της λογικής του, το αδρό του σχέδιο.

άγια των αγίων της ενδέχεται να βρεις αφράτη, καθαρόαιμη βία, εκεί που δεν το περίμενες. Ακόμα και στα πιο αθώα αστεία της παλιάς σου νιότης. Ακόμα και στις ιερές αγελάδες του πνεύματος που σε έχτισε. Ειδικά στη γλώσσα, στις λέξεις. Εκεί που βία αιώνων αφήνει τα ετυμολογικά αυγά της, στο υποσυνείδητο.

Πού τον θυμήθηκα; Είχα μαστόρους στο σπίτι και ανοίχτηκαν ντουλάπια που δεν είχαν ανοιχτεί ποτέ. Ήρθαν στο φως θαμμένα πράγματα για τα οποία δεν ήξερα τι να νιώσω. Η γλίτσα μιας αντιπαθητικής νοσταλγίας κόλλαγε στα δάχτυλά μου, καθώς ξεφύλλιζα παλιά περιοδικά, δικά μου αποκόμματα, θείτσες που γέλαγαν σαν δράκουλες.

Φοβάται ότι αν παραδεχτεί πως έζησε ανελεύθερα, στα διασταυρούμενα πυρά των κόμπλεξ και του φόβου (χούντα, Μεταπολίτευση, ΠΑΣΟΚ), θα απαξιωθεί υπαρξιακά, θα είναι να σαν μην άξιζε που έζησε. Και θα συρρικνωθεί μπροστά στα νέα παιδιά, που εδώ και τώρα διεκδικούν περισσότερη ελευθερία.

Έπεσα και πάνω στα σκίτσα του Μποστ. Τον βρήκα ακόμα ωραίο, παράδοξο, αλλά... για στάσου... εδώ, αυτά τα σκίτσα των Άγγλων σταυροφόρων που είναι όλοι αδελφές, με τουρλωμένους πισινούς, εκλιπαρώντας το καυτό τουρκικό μόριο, ξελιγωμένοι... Μήπως, μέσα στην «καλoσύνη» τους, εκτός από ένα ντροπιαστικό εθνικό στερεότυπο, είναι και ένας κανονικότατος ομοφοβικός εξευτελισμός; Ακούω ήδη τις αντιρρήσεις της γενιάς μου – αυτής της γενιάς που αντί να κάνει τον σταυρό της που τα πράγματα αλλάζουν, έχοντας υποφέρει τα πάνδεινα από χιλιάδες βίαιες υποκρισίες, ακόμη υπερασπίζεται το σάπιο σάλιο που τρέχει απ’ το στόμα της. Λέει λοιπόν πως ήταν τότε άλλη εποχή κι ότι είναι ανέντιμη αυτή η πρωθύστερη ενοχοποίηση. Ότι όλα αυτά είναι μια ακόμη υστερική παρενέργεια του καλπάζοντος cancel culture. Λέει ότι η πολιτική ορθότητα έχει εξαρθρώσει τα θεμέλια της λογικής, οι νέες ρευστότητες τα έχουν κουκουλώσει όλα με μια intellectuel θολούρα, ποζάτη και τοξική και σίγουρα περαστική –ότι είναι ασύμμετρες οι αντιδράσεις–, δεν είναι δα όλα βιασμός και μπούλινγκ, μην κάνετε σαν χιονονιφάδες, καλέ! Θεωρεί ότι έχει χαθεί το χιούμορ, η σάτιρα, η ανίερη πρωτοπορία, τα ζοριλίκια που ιχνηλατούν νέες επικράτειες στην κουλτούρα. Γιατί όλοι φοβούνται πια να πούνε αυτό που σκέφτονται, τρέμοντας την ακύρωση και τις τσιρίδες. Υποκριτική γενιά! Έχει πιάσει τα γιοφύρια 30-40 χρόνια τώρα και δεν λέει να τ’ αφήσει. Σε όλους τους τομείς. Προτιμάει να νοσταλγεί μια κουλτούρα κακοποίησης που έριχνε φάπες στις γυναίκες και γλυκοέκραζε τους θηλυπρεπείς Άγγλους σταυροφόρους, αντί να αποδεχτεί τη νέα κουλτούρα της ορθότητας που αστυνομεύει την παραβατικότητα και δοκιμάζει νέες ελευθερίες στη ρευστότητα, στον αυτοπροσδιορισμό και στη συμπερίληψη. Σαν γερόντιο πείσμον, γραπώνεται από τις ντουλάπες και τα μαραμένα κλέη της κι αρνείται να παραδεχτεί πως κατανάλωσε πολύ σκουπίδι, πολλή απάτη, πολλή διαφθορά – κι ότι σκανάροντας τα

6 lifo – 30.9.21

Εξηγείται εύκολα η τόση τσιγκουνιά. Γερνάνε! Κι αυτό είναι δύσκολο, ιδίως αν έχεις ζήσει άχαρα, αν δεν έχεις κάνει κάποιο μάνατζμεντ στο θέμα της μπογιάς σου που περνάει. Όμως ο κόσμος είναι ωραίος επειδή αλλάζει. Κι είναι ωραιότερος όταν αλλάζει προς το καλύτερο. Θαυμάζω κι εγώ τον Φίλιπ Ροθ, αλλά όντως έχει ένα θεματάκι με τις γυναίκες – δεν επιτρέπεται να μην το συζητάμε. Όντως οι γυναίκες έχουν κακοποιηθεί βάναυσα από την πατριαρχική κουλτούρα. Και ναι, οι ξέκωλοι Άγγλοι σταυροφόροι του Μποστ δεν έχουν μόνο πλάκα – έχουν κοινή καταγωγή από τον Φίφη τον Αχτύπητο. Έτσι γελάγανε τότε με τους gay στις καλόκαρδες ελληνικές επαρχίες και τους οδηγούσαν στην περιθωριοποίηση ή στο τρελάδικο. Ας τα κοιτάξουμε όλα με νέο βλέμμα, χωρίς εξιδανικεύσεις και κολλήματα – κι ό,τι αξίζει θα υπερασπιστεί από μόνο του τον εαυτό του. Ο Σολωμός θα αντέξει την πολιορκία, δεν έχει την ανάγκη μας. Κι εσύ γενιά μου ξεκαβάλησε και βούλωσέ το λίγο, επιτέλους. Το μεγαλύτερο cancel culture είσαι εσύ! Χρησιμοποιώντας πονηρά την εξουσία σου, δεκαετίες τώρα, συκοφαντείς και ακυρώνεις οτιδήποτε δεν σου μοιάζει ή δεν σου αρέσει – ή, ακόμη χειρότερα, ακυρώνεις οποιαδήποτε νεανική κουλτούρα σκάει και απειλεί την γκρίζα αυθεντία σου. Αν κρίνω από τα ερείπια που αφήνεις πίσω σου και κάτι γατοξεράσματα δίκην Τέχνης, δεν σου επιτρέπεται τέτοιος άφρων καλπασμός! Βάλε λίγα τριαντάφυλλα στο παράθυρο. Άσε τα νέα παιδιά να αυτοπροσδιοριστούν όπως θέλουν. Και πιες τον καφέ σου, θα κρυώσει...

30.9.21 – lifo

7

iLoveAthens 1

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Laure-Mary Couégnias «Time Out» Nαΐφ, pop art και σουρεαλιστικά στοιχεία 7/10, Γκαλερί Δυο Χωριά, Μαντζουράκη 16, Νέα Φιλοθέη

Η πολύχρωμη, κομψή ζωγραφική της νεαρής ζωγράφου Laure-Mary Couégnias, στην οποία συναντιούνται το ναΐφ με την pop art και σουρεαλιστικά στοιχεία, φιλοξενείται από τις 7 Οκτωβρίου στην γκαλερί Δυο Χωριά στην Αθήνα. Η Couégnias, που έχει ως βάση το Παρίσι, δουλεύει με υπερρεαλιστικό τρόπο χώρους και δωμάτια που είναι κατοικημένα και ζωντανά –παρόλη την απουσία ανθρώπων–, δημιουργώντας χαρούμενους πίνακες που φιλοξενούν ζώα και φρούτα σε πετυχημένους συνδυασμούς.

8 lifo – 30.9.21

laure mary couégnias, the unposted time, 2021, oil on canvas, 110 x 160cm

9

30.9.21 – lifo

iLoveAthens

2

ΘΕΑΤΡΟ

«Ιστορία της βίας» του Τόμας Όστερμαϊερ 5 & 6/10, Πειραιώς 260, Πειραιώς 260, Καλλιθέα, είσοδος: 5-40 ευρώ

Μια πολυσυζητημένη παράσταση που σόκαρε στην παγκόσμια περιοδεία της. Ο Τόμας Όστερμαϊερ, αφού παρουσίασε τον Οιδίποδα της Μάγια Τσέντε στην Επίδαυρο, επιστρέφει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με ένα θεατρικό έργο βασισμένο στην ομώνυμη νουβέλα του Εντουάρ Λουί. Αυτό που μοιάζει να ξεκινά ως μια βραδιά πάθους για τον Εντουάρ και τη Ρεντά έχει μια εξαιρετικά βίαια εξέλιξη, σε ένα σενάριο που θέλει να καταδείξει το πρόβλημα της βίας κεκλεισμένων των θυρών.

ΦΑΓΗΤΟ

Burger Fest 2021 1-3/10, OAKA, Κηφισίας 37, Μαρούσι, είσοδος: 5-8 ευρώ (ημερήσιο εισιτήριο)

To ετήσιο ραντεβού όσων λατρεύουν τα ζουμερά μπιφτέκια ανάμεσα σε ψωμάκια επιστρέφει κοντά μας με δύο ξεχωριστά τριήμερα. Στο πρώτο, πέρα από τα καλύτερα μπέργκερ της Αθήνας, θα βρείτε και stand-up κωμικούς, όπως ο Ηλίας Φουντούλης, και μουσικούς όπως οι Cayetano, RSN & The Electric Quartet ft. Mc Yinka, Τόνι Σφήνος, Inco.

3

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Richard Long, «Seven days walking on Mount Olympus, Greece 2020» 7/10-17/11, γκαλερί Bernier/Eliades, Επταχάλκου 11, Αθήνα, είσοδος ελεύθερη

Ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Άγγλους καλλιτέχνες και μια εμβληματική μορφή της land art, ο Richard Long, φιλοξενείται με την έβδομη προσωπική του έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades. Εδώ και πάνω από πέντε δεκαετίες, ο καλλιτέχνης ταξιδεύει και κάνει περιπάτους σε ολόκληρο τον κόσμο, τους οποίους μετατρέπει σε έργα τέχνης. Τα έργα της συγκεκριμένης έκθεσης προέκυψαν από τη μία εβδομάδα που ο Richard Long πέρασε στο βουνό του Ολύμπου το 2020.

4

ΣΙΝΕΜΑ

Cine Αλίκη In The Park 29/9-2/10, Πεδίον του Άρεως, είσοδος ελεύθερη με προκράτηση θέσης

Ένα υπαίθριο σινεμά εμπνευσμένο από τη Χώρα των Θαυμάτων της Αλίκης βάζει μπρος τις μηχανές του μέσα στο πράσινο του Πεδίου του Άρεως για να προβάλει δωρεάν τέσσερις ταινίες: το πρωτοποριακό Ορφέας και Ευρυδίκη του Ζαν Κοκτό, το ρομαντικό δράμα Είμαι ο έρωτας του Λούκα Γκουαντανίνο, το αριστουργηματικό μιούζικαλ All that jazz του Μπομπ Φόσι και το μικρού μήκους Βραχιόλι Φιλίας του Δημήτρη Άντζους.

ΜΟΥΣΙΚΗ

Chronotopia 1-2/10, Πειραιώς 260, Πειραιώς 260, Καλλιθέα, είσοδος: 5-25 ευρώ

επτα ημερες κουλτουρασ και εκτονωσης

30.9—6.10 lifo – 30.9.21 10 lifo –

Μέσα από τον κύκλο «Chronotopia», που διερευνά τις «αντηχήσεις» ανάμεσα στην παλαιότερη και τη σύγχρονη μουσική αλλά και τις πρακτικές τους, με το βλέμμα στραμμένο στη νεωτερικότητα, θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε πέντε πρωτότυπα έργα ηλεκτρονικής μουσικής και μία οπτικοακουστική εγκατάσταση (στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου). Τα ενδιαφέροντα παντρέματα που προκύπτουν μπορούν να χωρούν συγχρόνως τη θεωρία του κόσκινου, τον Ιάννη Ξενάκη κα τη σύγχρονη computer music.

30.9.21 – lifo

11

iLoveAthens

5

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

«End Credits», 2012 - Ongoing (Steve McQueen) 24/9-24/10, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 107, είσοδος ελεύθερη με προκράτηση θέσης

Ένας από τους πλέον ανήσυχους εκφραστές του μαύρου αφηγήματος, ο κινηματογραφιστής Steve McQueen, που τα τελευταία χρόνια μάς έχει χαρίσει από το οσκαρικό 12 years a slave μέχρι το τηλεοπτικό ψηφιδωτό του «Small Axe», φέρνει στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση μια οπτική εγκατάσταση που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη. O McQueen αποτίει φόρο τιμής στον Paul Robeson, μουσικό και ακτιβιστή, μέσα από χιλιάδες σελίδες που διαρκούν δεκάδες ώρες και μεταφέρουν τον πόνο όσων κάνουν επιτακτικό τώρα και πάντα το Black Lives Matter.

ΜΟΥΣΙΚΗ

Συναυλία Οικονομικής Ενίσχυσης Πυρόπληκτων (Rock ‘n’ Roll Children, Enemy of Reality, Passengers In Panic) 3/10, Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης «Δημήτρης Κιντής», Γαρδίκη & Σμόλικα, Ηλιούπολη, είσοδος: 10 ευρώ

Με αφορμή την καταστροφή που έζησε η χώρα μας το φετινό καλοκαίρι, μία από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές, που άλλαξε τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων, τρία συγκροτήματα του σκληρού ήχου εμφανίζονται μαζί και διαθέτουν όλα τα έσοδα στον Ερυθρό Σταυρό, υπέρ των πυρόπληκτων.

6

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

«Heliotropic», Γεράσιμος Φλωράτος & Uman 1/10-27/11, γκαλερί Ελένη Κορωναίου, Δημοφώντος 30 & Θορικίων 7, Πετράλωνα

Η έκθεση «Heliotropic» αντλεί την έμπνευσή της από τους ίδιους τους καλλιτέχνες και τον τρόπο με τον οποίο αναζητούν συνεχώς την εξέλιξη, η οποία είναι πάντα άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενέργεια του περιβάλλοντος. Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες, ο ζωγράφος Γεράσιμος Φλωράτος και η πολυτομεακή καλλιτέχνις Uman, που έχουν έδρα τους τη Νέα Υόρκη, είναι αυτοδίδακτοι και δημιουργούν μια δική τους οργανική γλώσσα μέσα από το έργο τους.

ΜΟΥΣΙΚΗ

Sting

30/9 & 1/10, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αθήνα, είσοδος: 44-275 ευρώ

Από τις μέρες των Police, τις ρέγκε προσμείξεις τους και το new wave μέχρι τη σόλο καριέρα που τον έκανε «Englishman in New York», ο Sting εδώ και τέσσερις δεκαετίες παραμένει δημιουργικά αεικίνητος και επιστρέφει στην Αθήνα για δύο βραδιές, τέσσερα χρόνια μετά την εμφάνισή του με τον Shaggy, αυτήν τη φορά έχοντας μαζί του τον Joe Sumner.

7 επτα ημερες κουλτουρασ και εκτονωσης

30.9—6.10 12 lifo – 30.9.21

ΘΕΑΤΡΟ

«Κάποιος θα έρθει» του Γιον Φόσσε 24/9-12/10, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 364, Καλλιθέα, είσοδος: 10-15 ευρώ

Ένα θρίλερ που περπατά σε υπαρξιακά, ερωτικά, ψυχολογικά και οντολογικά μονοπάτια, το Κάποιος θα έρθει του Νορβηγού Γιον Φόσσε δεν διστάζει να μεταπηδά από την κωμωδία στο δράμα και από την ποίηση στο γκροτέσκο. Η παράσταση, που σχεδιάστηκε ειδικά για τον χώρο του Θόλου του ΚΠΙΣΝ, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά, με τους Αντώνη Μυριαγκό, Άλκηστη Πουλοπούλου και Χάρη Φραγκούλη, ακολουθεί την ιστορία ενός ζευγαριού που απομονώνεται ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζει.

30.9.21 – lifo

13

Aυτήν τη στιγμή διαβάζετε το μεγαλύτερο εβδομαδιαίο έντυπο της Ελλάδας

σχεδιο του μιχαλη κατζουρακη, 1965

Έρευνα Focus Bari (Ιούνιος–Δεκέμβριος 2020)

Στην κορυφή, αλλά με ποιότητα

Νο 1 Πανελλαδικά

MORE!

614,9 14 lifo – 30.9.21

Εφσυν

Τα Νέα

Athens Voice

Παραπολιτικά

610,6

484,8

477,2

369,8

Και τρίτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική

σε χιλιάδες

σε χιλιάδες

Πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων

Καθημερινή

Πρώτο Θέμα

492,5

461,1

351,7

Το Βήμα

Real News

Athens Voice

326,5

282,8

282,3

talkofthetown

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Ελλάς-Γαλλία συμμαχία και γερμανικές εκλογές Η υπογραφή της αμυντικής συμφωνίας με τη Γαλλία είναι ίσως η μεγαλύτερη είδηση της χρονιάς για την Ελλάδα, εκτός αν το 2021 επιφυλάσσει κάποια μεγάλη έκπληξη.

30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ— 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021 Νο 699

• Κι αν είχαν αθωωθεί; • Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν • Το πορνό της γεύσης

απ ό τ h βασιλ ι κη σιου τ η

Η υπογραφή της αμυντικής συμφωνίας με τη Γαλλία αποτελεί σημαντική εξέλιξη τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία ενδεχομένως να επηρεάσει, καθώς ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνέδεσαν το σύμφωνο της αμυντικής συνδρομής που υπέγραψαν με την αμυντική αυτοδυναμία της Ε.Ε. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας μίλησε για τον ελέφαντα στο δωμάτιο, αφού είπε δημόσια ότι οι ΗΠΑ έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους αλλού και θα είναι αφελείς οι Ευρωπαίοι αν περιμένουν από τρίτους αμυντική βοήθεια που δεν θα έρθει. Η πρόκληση απευθύνεται κυρίως στη Γερμανία, η οποία καλείται να πάρει θέση. Είναι κοινό μυστικό ότι το προηγούμενο διάστημα η γερμανική κυβέρνηση προσπάθησε να εμποδίσει με κάθε τρόπο τόσο την αγορά των γαλλικών φρεγατών όσο και τη συμφωνία της αμυντικής συνδρομής μεταξύ των δύο χωρών. Κάποια στιγμή, για την ακρίβεια αρκετές φορές, φάνηκε να τα καταφέρνει, καθώς, όποτε η Γαλλία και η Ελλάδα έφταναν αρκετά κοντά σε συμφωνία, έκαναν πίσω. Αυτήν τη φορά όμως, που η Γερμανία ήταν αρκετά απασχολημένη με τα εσωτερικά της και η Γαλλία βελτίωσε σημαντικά την πρότασή της, οι δύο ηγέτες κατάφεραν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να αιφνιδιάσουν, ανακοινώνοντας τη συμφωνία.

30.9.21 – lifo

15

talkofthetown

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

16 lifo – 30.9.21

Πριν από λίγο καιρό στο Πολεμικό Ναυτικό επικρατούσε απογοήτευση, καθώς υπήρχε η αίσθηση ότι η κυβέρνηση θα υποχωρούσε στις αμερικανικές πιέσεις και θα αγόραζε τις φρεγάτες της Λόκχιντ Μάρτιν, που θεωρούνταν οι πιο ακατάλληλες απ’ όλες τις προτάσεις. Σήμερα η ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού φέρεται ικανοποιημένη από την απόφαση της πολιτικής ηγεσίας, αφού, σύμφωνα με τις πληροφορίες, μετά από ενδελεχή αξιολόγηση όλων των προτάσεων, έκριναν ως καταλληλότερες τις γαλλικές και τις ολλανδικές φρεγάτες. Την τελική απόφαση την πήρε η κυβέρνηση, αλλά έχει σημασία ότι η πολιτική και επιχειρησιακή αξιολόγηση δεν συγκρούστηκαν, κάτι που δεν είναι αυτονόητο και έχει συμβεί στο παρελθόν. Με τη διοίκηση των ΗΠΑ δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο πρόβλημα πάντως, πέρα από τη δυσαρέσκεια που προκάλεσε η απόφαση αυτή σε κάποιους λομπίστες. Η Λόκχιντ Μάρτιν, άλλωστε, δεν θα μείνει χωρίς δουλειές στην Ελλάδα, η οποία είναι σταθερός πελάτης, απλώς θα περιοριστεί σε μικρότερο πεδίο. Η συμφωνία αμυντικής συνδρομής, που είναι το σημαντικότερο και δεν το προσέφερε καμία άλλη χώρα στην Ελλάδα πλην της Γαλλίας, θα ενεργοποιηθεί στην περίπτωση που οι δύο χώρες διαπιστώσουν ότι η μία από αυτές δέχεται επίθεση στην επικράτειά της. Η Γαλλία είναι μια ισχυρή χώρα και μεγάλη στρατιωτική δύναμη, που θέλει να έχει παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο. Η παρουσία αυτή δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά προς την Ελλάδα. Αντιθέτως, τα γεωπολιτικά συμφέροντα των δύο χωρών συγκλίνουν, καθώς η Γαλλία επιδιώκει να εμποδίσει τον τουρκικό επεκτατισμό στην περιοχή. Βεβαίως, ούτε οι φρεγάτες ούτε η αμυντική συνδρομή, όσο σημαντική κι αν είναι, αντιμετωπίζουν από μόνες τους το πρόβλημα της επιθετικότητας και των απειλών της Τουρκίας. Όλοι όμως υποστηρίζουν, ακόμα και η αξιωματική αντιπολίτευση, ότι ενισχύουν την αποτρεπτική ισχύ της χώρας σε μια περίοδο που η τουρκική επιθετικότητα κλιμακώνεται. Το κόστος της προμήθειας υπολογίζεται περίπου στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα δεν είχε αναβαθμίσει την άμυνά της λόγω της κρίσης αλλά και των σκανδάλων. Έτσι, πολλά οπλικά συστήματά της παρέμεναν απαρχαιωμένα και ξεπερασμένης τεχνολογίας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός υπενθύμισε στον ΟΗΕ, όπου βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα, πως η Ελλάδα ενεργεί πάντα σύμφωνα με αυτόν και τα ψηφίσματά του, τα οποία απαγορεύουν τη χρήση βίας, ωστόσο «από το 1995 η Ελλάδα ζει υπό την απειλή του casus belli». Δήλωσε ότι «αυτό που συνέβη το 2020, όταν η Άγκυρα αύξησε τις προκλήσεις, δεν πρέπει να επαναληφθεί» και ότι «θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε την εθνική μας κυριαρχία σε ξηρά, θάλασσα και αέρα». Επίσης, για πρώτη φορά, και προφανώς μετά τη συνεννόηση με τον Γάλλο Πρόεδρο, ανέφερε από το βήμα του ΟΗΕ πως «η Ευρώπη πρέπει και μπορεί να κάνει περισσότερα μόνη της, ασφαλώς όχι σε βάρος των διατλαντικών δεσμών αλλά σχετικά με την ανάγκη», όπως τη χαρακτήρισε, «της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ». Το τελευταίο είχε ως βασικό αποδέκτη τη Γερμανία, η οποία αιφνιδιάστηκε σε σημαντικό βαθμό, αλλά για την ώρα είναι ακόμα απασχολημένη με τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης.

Η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η δυσκολότερη πράξη κατά την πολυετή θητεία της ήταν όταν ζήτησε πάρα πολλά από τους Έλληνες. Ίσως, ως κόρη ιερέα και Χριστιανοδημοκράτισσα, να θέλησε με αυτόν τον τρόπο, τώρα που φεύγει, να εξομολογηθεί τις πολιτικές της αμαρτίες, αν και συγχώρεση δεν ζήτησε.

Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η δυσκολότερη πράξη κατά την πολυετή θητεία της ήταν όταν ζήτησε πάρα πολλά από τους Έλληνες. Ίσως, ως κόρη ιερέα και Χριστιανοδημοκράτισσα, να θέλησε με αυτόν τον τρόπο, τώρα που φεύγει, να εξομολογηθεί τις πολιτικές της αμαρτίες, αν και συγχώρεση δεν ζήτησε. Χρησιμοποίησε, πάντως, προσεκτικά τις λέξεις και προτίμησε να μιλήσει για τη «δυσκολότερη» πράξη αντί για τη χειρότερη ή, τουλάχιστον, για μία από τις χειρότερες. Αν της ήταν δύσκολο, δεν φάνηκε καθόλου εκείνη την κρίσιμη περίοδο, όταν οι Έλληνες πρωθυπουργοί, που έπεφταν ο ένας πίσω από τον άλλο, την εκλιπαρούσαν για λίγο έλεος και εκείνη, ανυποχώρητη, δεν έκανε ούτε βήμα πίσω. Εξίσου ανυποχώρητη ήταν και στην επιβολή του δικού της υποψηφίου Άρμιν Λάσετ ως διαδόχου της, παρότι οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι οι ψηφοφόροι προτιμούσαν άλλα στελέχη του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών. Η επιλογή και η επιμονή της σε αυτήν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο εκλογικό αποτέλεσμα και στη νίκη των Σοσιαλδημοκρατών του SPD, που τα τελευταία χρόνια είχαν συρρικνωθεί δραματικά. Οι διεργασίες για τον σχηματισμό της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης έχουν ξεκινήσει ήδη και κανένας δεν γνωρίζει πόσο θα κρατήσουν. Στη Γερμανία οι πολιτικές συμφωνίες δεν περιορίζονται στο να τα βρουν απλώς οι αρχηγοί και να δώσουν τα χέρια. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να καταλήξουν πρώτα σε ένα λεπτομερές κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο θα είναι προϊόν σύνθεσης και συμβιβασμών. Βεβαίως, κανένας δεν περιμένει να γίνουν μεγάλες αλλαγές στην πολιτική της Γερμανίας. Όπως δεν έγιναν και όταν η Άνγκελα Μέρκελ και το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα διαδέχτηκαν τον Γκέρχαρντ Σρέντερ και το σοσιαλδημοκρατικό SPD. H Γερμανία έχει ισχυρό εθνικό κεφάλαιο με ατζέντα, την οποία σε γενικές γραμμές ακολουθούν όλες οι κυβερνήσεις και οι διαφορές περιορίζονται στα δευτερεύοντα ζητήματα. Ένα από τα καυτά θέματα που απασχολούν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι η θέση που θα κρατήσει σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική όταν τελειώσει η πανδημία. Υποτίθεται ότι οι Σοσιαλδημοκράτες που κέρδισαν έχουν μια λιγότερο αυστηρή πολιτική από αυτήν της Μέρκελ. Ο Σοσιαλδημοκράτης Όλαφ Σολτς όμως, ως υπουργός Οικονομικών, έχει υποστηρίξει το «μαύρο μηδέν» του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού, όπως και ο δεξιός Χριστιανοδημοκράτης Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ένα άλλο κρίσιμο θέμα που επηρεάζει άμεσα την Ελλάδα είναι οι σχέσεις της Γερμανίας με την Τουρκία, αλλά το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα είναι αυτό που θεωρείται το πιο φιλικό προς την Τουρκία από όλα. Το σημαντικότερο από όλα τα θέματα όμως είναι το τι θα αποφασίσει η Γερμανία σχετικά με την εμβάθυνση της ενοποίησης της Ε.Ε. και αν πραγματικά τη θέλει, καθώς η διστακτικότητά της είναι αυτή που την καθυστερεί τα τελευταία χρόνια. Ο Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε ήδη ανοιχτά να προχωρήσει η Ε.Ε. στη δημιουργία της δικής της ενιαίας αμυντικής πολιτικής και η Ελλάδα στάθηκε στο πλευρό του. Βέβαια, τόσο η Γαλλία όσο και η Ελλάδα βλέπουν την Τουρκία του Ερντογάν ως αντίπαλο, ενώ για τη Γερμανία είναι στρατηγικός σύμμαχος και αυτή είναι μια πολύ βασική διαφορά.

GUEST EDITOR

Κι αν είχαν αθωωθεί;

Ένας χρόνος από την καταδίκη της Χρυσής Αυγής #1χρόνομετά.

aπό τον κωστη παπαϊωαννου

Π

ριν από έναν χρόνο ανακοινωνόταν από την πρόεδρο του δικαστηρίου η καταδίκη των κατηγορουμένων για διεύθυνση της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή. Η ίδια απόφαση βγήκε από τη μεγάλη αίθουσα του Εφετείου, βγήκε και από τα στήθη του πλήθους με έναν λυγμό, με μια ανάσα. Σπάνια αντιστοίχιση: η δικαιοσύνη της έδρας ως θεσμός συνάντησε τη δικαιοσύνη ως πανανθρώπινο αίτημα των πολλών. Όλα αυτά σαν σπίθα στον αέρα. Βρείτε ξανά το βίντεο από τη συγκέντρωση στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, 7 Οκτωβρίου 2020, λίγο πριν από τις 12 το μεσημέρι: η στιγμή που ακούγεται η φράση «Η Χρυσή Αυγή αποτελεί εγκληματική οργάνωση». Η Δικαιοσύνη (με Δ κεφαλαίο) συναντά τη δικαιοσύνη της μάνας του Παύλου, του πατέρα του Σαχζάτ, του Αμπουζίντ Εμπάρακ. Γνωστά όλα αυτά, αλλά ας θυμόμαστε πόσος φόβος και πόσο αίμα χρειάστηκε μέχρι να αντιδράσουν οι Αρχές και να δράσει η Δικαιοσύνη. Ας σκεφτούμε: κι αν ήταν άλλη η απόφαση; Αν το δικαστήριο καταδίκαζε τον Ρουπακιά και έριχνε μερικές «ψιλές» στους άλλους; Όχι, δεν έγινε αυτό. Δεν επέστρεψε η ηγεσία στο συνδικάτο του εγκλήματος. Δεν ξαναέδωσαν εντολές στα τάγματα εφόδου. Δεν κατασκήνωσαν ξανά στις τηλεοράσεις με τατουάζ μια αθωωτική απόφαση πλάι στη σβάστικα. Δεν χαριεντίστηκαν με πρόθυμους δημοσιογράφους. Δεν επιστρέψαμε στο 2013, η τότε διόγκωση της Χ.Α. δεν έγινε χείμαρρος που θα μας έπνιγε. Αυτό θα σήμαινε η αντίθετη απόφαση: θα γινόταν η Χ.Α. ξανά –και με τη βούλα πια– η άλλη όψη του βαθέος κράτους. Νομιμοποιημένη από πάνω, θα έκλεινε το μάτι στα στρώματα εκείνα της κοινωνίας που γοητεύτηκαν από την ωμή βία, τον εθνικισμό και τον ρατσισμό. Να θυμόμαστε, λοιπόν, συνεχώς τη σημασία της απόφασης. Δεν ήταν ποτέ αυτονόητο ότι οι νεοναζί θα λογοδοτήσουν για την έκνομη δράση τους. Η καταδίκη αποτελεί ορόσημο για την ελληνική δημοκρατία και τιμά την ελληνική Δικαιοσύνη. Αυτά τα υποτιμούμε μπροστά στη διαρκή παρουσία της ακροδεξιάς στους θεσμούς και στον δημόσιο χώρο. Mε υπουργούς αντισημίτες, βουλευτές «κυνηγούς νηπίων», βουλευτές που βρίζουν γυναίκες θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, ρατσιστές δημάρχους και παπάδες που εκδηλώνουν μίσος εναντίον μιας ξύλινης κούκλας για παιδιά πρόσφυγες λογικό είναι κάποτε να ξεχνάμε τη σημασία της δίκης. Λένε κάποιοι: μα όλοι οι ακροδεξιοί είναι εδώ, κάποιοι και στην κυβέρνηση, ξεπλυμένοι δήθεν στη δικαστική απόφαση. Λάθος σκέψη.

Μπορεί καλοπροαίρετη, αλλά λάθος. Οι χρυσαυγίτες μαχαιροβγάλτες δικάστηκαν για βίαια κακουργήματα και δεν είναι όλοι οι ακροδεξιοί μαχαιροβγάλτες. Και πάντως, αυτή η ακροδεξιά που ευδοκιμεί στους θεσμούς δίνει τον τόνο στα μίντια και καταλαμβάνει υπουργικούς θώκους θα ήταν ακόμα πιο ξεσαλωμένη και επικίνδυνη με άλλη απόφαση του δικαστηρίου. Είναι λάθος και η αντίστροφη ανάγνωση. Χαλαρώστε, τελειώσαμε με την ακροδεξιά, είπαν κάποιοι. Αρκεί να δούμε τις έρευνες στις οποίες τέσσερις στους δέκα απ’ όσους αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί θα ήθελαν μια νόμιμη Χ.Α.: «το παράκανε» με τη βία και τα εγκλήματα, χωρίς αυτά θα ήταν χρήσιμη. Δηλαδή, μέρος υπολογίσιμο της ελληνικής κοινωνίας έχει πια ρίζες στον ακροδεξιό χώρο ακόμα και αν δεν το παραδέχεται ή δεν το καταλαβαίνει. Με τη Χ.Α. και τα όπλα της ξεμπλέξαμε. Με το ιδεολογικό της οπλοστάσιο όχι: εθνικισμός, ρατσισμός και εθνοφυλετισμός, κρατικός αυταρχισμός, κοινωνική μνησικακία και τοξική αρρενωπότητα. Πολλοί πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ιεράρχες, επέδειξαν τζάμπα αποτροπιασμό για την εγκληματική συμμορία μετά την καταδίκη. Μετά, business as usual: ξανά κανονικοποιούν τον ρατσισμό, την ισλαμοφοβία, τη μισαλλοδοξία, τον σεξισμό. Εν ολίγοις: η απόφαση ήταν τομή. Ήταν και μήνυμα με πολλούς αποδέκτες. Δεν το έλαβαν όλοι. Έπρεπε, αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η ετυμηγορία, να ξεκινήσει η διερεύνηση των σχέσεων της ναζιστικής συμμορίας με θύλακες στα σώματα ασφαλείας και γενικότερα στον κρατικό μηχανισμό. Δεν έγινε. Αντίθετα, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το βαθύ κράτος συνεχίζει τα νταραβέρια με τους νεοναζί, ακόμα και πίσω από τα κάγκελα. Η δημοκρατία αντέδρασε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έγινε σοφότερη. Εκτός από τους τρεις άξιους δικαστές που έστειλαν τους εγκληματίες στη φυλακή, στην έδρα καθόταν και η εισαγγελέας Οικονόμου. Της χρωστάμε ευγνωμοσύνη: φρόντιζε διαρκώς να μας θυμίζει τις διαχρονικές ευθύνες της Δικαιοσύνης για το ακαταδίωκτο του ελληνικού νεοφασισμού, από τις πρώτες ερωτήσεις της μέχρι την απαλλακτική πρόταση και ως την πρότασή της για τα ελαφρυντικά. Ακόμα κι όταν έμπαιναν στις κλούβες για τη φυλακή, ένα χέρι ήταν έτοιμο να τους βοηθήσει. Χέρι θεσμικό, χέρι από τα σπλάχνα της πολιτείας μας. Για να μην ξεχνάμε ότι στο βάθος πολλών θεσμών κάθεται ένα πυκνό ίζημα διαρκούς ευμένειας και προστασίας, συνεννοήσεων και αλληλοκατανόησης με τμήματα του νεοφασιστικού ποινικού περιθωρίου. #1χρόνομετά Γιορτάζουμε την καταδίκη, δεν εφησυχάζουμε.

Με τη Χ.Α. και τα όπλα της ξεμπλέξαμε. Με το ιδεολογικό της οπλοστάσιο όχι: εθνικισμός, ρατσισμός και εθνοφυλετισμός, κρατικός αυταρχισμός, κοινωνική μνησικακία και τοξική αρρενωπότητα.

30.9.21 – lifo

17

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Η αβεβαιότητα δεν είναι πια αυτό που ήταν Με αφορμή τις εκλογές στη Γερμανία.

α π ό τον ν ικόλα σ εβα σ τά κη

talkofthetown

Ο

18 lifo – 30.9.21

ι ειδικοί στο γερμανικό κομματικό σύστημα –και υπάρχουν, ευτυχώς, εξαιρετικοί γνώστες των γερμανικών πραγμάτων σε αυτήν τη χώρα– αναλύουν το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών και στέκονται στις εξαιρετικές επιδόσεις του Όλαφ Σολτς (της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας), στην πτώση της χριστιανοδημοκρατίας, στην άνοδο –αλλά όχι θρίαμβο– των Πράσινων ή στην αδυναμία της αριστεράς (Die Linke) να συγκροτήσει κάτι αξιόλογο ως αριστερή αντιπολίτευση. Έχει κάνει εντύπωση επίσης, πόσο μάλλον που πολλοί πιστεύουν τυφλά ότι ακροδεξιά και κεντροδεξιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία, το ότι οι απώλειες της χριστιανοδημοκρατικής δεξιάς δεν κατευθύνθηκαν προς το κόμμα της λαϊκιστικής, αντιεμβολιαστικής δεξιάς αλλά προσανατολίστηκαν στους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες. Εδώ όμως θέλω να ασχοληθώ με ένα παράπλευρο θέμα που δεν αφορά μόνο τους ειδικούς στα γερμανικά πράγματα ή τους μύστες της γαλλικής σκηνής. Τα όσα συμβαίνουν σε αυτές τις δύο μεγάλες χώρες είναι ευρωπαϊκά και παγκόσμια γεγονότα, όχι απλές εθνικές ιστορίες. Βλέπουμε, λοιπόν, δυο διαφορετικά ρίσκα που, με μια έννοια, δείχνουν το σημαντικό πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες σε καιρούς περάσματος από τη μία κρίση στην άλλη. Η Γερμανία, και εξαιτίας των ρυθμίσεων του εκλογικού της συστήματος, θα περάσει μια δοκιμασία σύνθετων διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις, όπως συμβαίνει συνήθως. Μόνο που το 2021, στις συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία αλλά και το κλιματικό ζήτημα, αναδύεται μια διαφορετική πρόκληση. Στη διαπραγμάτευση αυτή ορισμένοι έχουν πολλά κοινά και άλλες δυνάμεις έχουν διαφορές που δεν μπορεί να υποτιμηθούν. Θα πει κανείς: αυτό είναι δημοκρατικό, είναι μια μαθητεία στην τέχνη του συμβιβασμού, στην ανοχή και στην οικοδόμηση συμμαχιών. Ακούγεται ωραίο και, σε έναν βαθμό, έχει την αλήθεια του. Όταν όμως στο πιθανότερο σενάριο οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι θα πρέπει να συγκυβερνήσουν με τους Ελεύθερους Δημοκράτες, αντιλαμβάνεται κανείς πως αυξάνει ο κίνδυνος μιας πολιτικής ανορθογραφίας. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) είναι σταθερά υπέρ της ελάχιστης παρέμβασης στην οικονομία και πολιτεύονται με το παλιό σύνθημα για μειώσεις φόρων και χωρίς εμπιστοσύνη στις δημόσιες επενδύσεις. Οι άλλοι δύο σχηματισμοί μπορούν να συγκλίνουν, όμως αυτή η αναγκαστική συμμαχία περισσότερων εταίρων θα υπονομεύσει την πολιτική συνοχή και την ισχύ της κυβέρνησης. Στο γαλλικό παράδειγμα, από την άλλη, παρατηρεί κανείς κάτι διαφορετικό. Εδώ η έλλειψη κοινωνικών συμμαχιών αφήνει μεν τον Πρόεδρο «ελεύθερο» και του δίνει μεγάλο περιθώριο πρωτοβουλιών, αυτή του η εξουσία όμως δεν έχει στέρεες βάσεις. Ο Μακρόν είναι παρών, ο μακρονισμός έχει αλλάξει μέσα στον χρόνο, αλλά το κόμμα της προεδρικής πλειοψηφίας, η Δημοκρατία σε κίνηση (Lrem), δεν έχει πραγματικά ερείσματα, ούτε ιστορική ταυτότητα. Όσα στοιχεία από τις γαλλικές πολιτικές παραδόσεις και αν αφομοιώνει ο Εμανουέλ Μακρόν, η λογική του προεδρικού συστήματος στη Γαλλία δεν προσφέρεται για πολιτικές συμμαχίες αλλά για αμφισβητήσεις και τριβές. Ο Πρόεδρος, με κάποιον τρόπο, γίνεται μια μοναχική φιγούρα και σε μια εποχή παράδοξων πολιτικών φαινομένων αυτό μπορεί να παραγάγει αστάθεια: μία ακόμα αστάθεια μέσα στις πολλές άλλες, πέρα από την επισφάλεια της εργασίας, την κλιματική απορρύθμιση και τις συνέπειες της πανδημίας. Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά. Γιατί όμως να έχουν σημασία αυτές οι πολιτικές εμπειρίες για όλους μας, και

για μας στην Ελλάδα; Προφανώς γιατί μιλάμε για τις δύο κινητήριες δυνάμεις της Ευρώπης, του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας λόγος περισσότερο είναι όμως η ιστορική συγκυρία και η πολιτική στιγμή. Η Ευρώπη ανακαλύπτει τη στρατηγική της αμηχανία σε μια συγκυρία όπου τα γεωπολιτικά μπλοκ και οι συμμαχίες δεν είναι δεδομένα. Οι πολύχρωμες-ετερόκλητες κομματικές συμπράξεις που φαίνονται δημοκρατικές δύσκολα μπορούν να βγάλουν μια ισχυρή κοινή βούληση. Από την άλλη, τα μοντέλα κάθετης ηγετικής διεύθυνσης, δίχως κοινωνικές και κομματικές συμμαχίες, δεν μπορούν να αποφύγουν τη φθορά από τη στιγμή που με κάποια γεγονότα πλήττεται η δημοφιλία του ηγέτη. Αυτές οι δυσοίωνες καταστάσεις της πολιτικής οδηγούν κάποιους σχολιαστές να επικαλούνται –όχι μόνο νοσταλγικά– το δίπολο δεξιάς και αριστεράς ως ένα αντίβαρο στο μεταμοντέρνο χάος και στις αμοιβάδες του. Πολλοί θα σκέφτονταν τώρα πως στη Γερμανία θα είχε πολιτική λογική ένας συνασπισμός Πράσινων, Σοσιαλδημοκρατών και αριστεράς (Die Linke). Να όμως που το κόμμα της αριστεράς, με κάτω από πέντε τοις εκατό, δεν μπορεί να παίξει σοβαρό ρόλο, ακόμα και αν υποθέσουμε πως μια διαπραγμάτευση μπορούσε να ξεπεράσει σοβαρές διαφορές, για παράδειγμα σε σχέση με το θέμα των στρατιωτικών συμμαχιών της Γερμανίας. Ακόμα και αν φανταστείς εύκολα μια «προγραμματική σύγκλιση», ο λαός με τις επιλογές του και τα εκλογικά συστήματα δεν σου κάνουν τη χάρη. Ας πούμε πως η ιδέα μιας απλούστευσης των πολιτικών διλημμάτων –και το δίπολο δεξιά-αριστερά, αποτελεί, εκτός των άλλων, μηχανισμό απλούστευσης των διλημμάτων– είναι δελεαστική. Πολλά όμως από τα ζητήματα που διαιρούν και προβληματίζουν τους συγχρόνους δεν έχουν μία μόνο «δεξιά» και μία «αριστερή» απόκριση. Στη Γαλλία και στη Γερμανία (για να μείνω στο νήμα του κειμένου αυτού) υπάρχουν αριστεροί υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και αριστεροί κατά της πυρηνικής ενέργειας, αριστεροί που έχουν αντιρρήσεις για τον ρόλο του πολιτικού Ισλάμ στις μουσουλμανικές κοινότητες των πόλεων και αριστεροί που θεωρούν την ισλαμοφοβία βασικό πρόβλημα. Υπάρχουν αριστεροί πιο κοντά στο παραδοσιακό αναδιανεμητικό κράτος παροχών και άλλοι που έχουν ευαισθησία και σε θέματα αποτελεσματικότητας και δημοσιονομικής υγείας, ακόμα και αν όλοι τους αξιώνουν την «κοινωνική ευαισθησία». Και στη δεξιά, επίσης, υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν πως μετά την παρένθεση του υγειονομικού παρεμβατισμού πρέπει να επιστρέψει η «χρηστή διαχείριση» της φιλελεύθερης ανταγωνιστικότητας και άλλοι που έχουν μετατοπιστεί σε μια κουλτούρα συνετού συντηρητισμού με δημόσιες επενδύσεις και μέριμνα για την κοινωνική συνοχή. Υπάρχουν εκείνοι που έχουν αντιληφθεί την ανάγκη μιας πολιτικής για το κλίμα και το περιβάλλον (παραμένοντας από άλλες απόψεις στη δεξιά) και εκείνοι που σκέφτονται τη μεγέθυνση της οικονομίας και τη βιομηχανική κουλτούρα με πολύ παραδοσιακό τρόπο. Αυτές δεν είναι μικρές διαφορές και ανώδυνες αποχρώσεις. Η περίσταση και η μετα-πανδημική φάση θα έχουν ανάγκη από ισχυρές καθοδηγητικές δυνάμεις. Σε περιόδους σαν τη σημερινή, τα διαφορετικά πολιτικά βλέμματα δεν μπορεί να κρύβονται κάτω από μια επίπλαστη «σταθερότητα». Οι γερμανικές δυστοκίες ή το κλίμα που διαμορφώνεται στη Γαλλία πριν από την επίσημη έναρξη της προεδρικής κούρσας δίνουν μια γεύση αυτού του προβλήματος που είναι ουσιαστικά η κρίση ταυτότητας της ευρωπαϊκής πορείας και όχι μόνο οι περιπέτειες δύο πολιτικών συστημάτων. Τα εκλογικά συστήματα, οι επιλογές των πολιτών ή οι τάσεις της συγκυρίας βγάζουν συνδυασμούς που έχουν μέσα τους την αδυναμία, την έλλειψη πραγματικού στίγματος. Αυτό το κενό κομματικής πολιτικής σπεύδουν να καλύψουν τα πρόσωπα και η δοκιμασμένη τέχνη των παζαριών και του δικού τους πραγματισμού. Ίσως όμως αυτή η κληρονομημένη συνταγή να μην αρκεί απέναντι στην ένταση, στην κλίμακα και στο επείγον των προβλημάτων.

Αν στη Γερμανία το πρόβλημα προκύπτει από συμμαχίες με ασυντόνιστους εταίρους που γρήγορα ονειρεύονται την απαλλαγή του ενός από την ανάγκη του άλλου, στη Γαλλία ο κίνδυνος είναι πάντα μια προεδρία χωρίς πολιτικούς συνομιλητές, μια βούληση «από ψηλά» που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μαζί της ούτε στη δεξιά ούτε στην αριστερά.

135 με τη

Σταυριανή Ζερβακάκου Οι πρώτες της μνήμες φαγητού είναι από τη Μάνη, το πρώτο street food που θυμάται το δοκίμασε στον ιππόδρομο. Η σεφ που έχει ενθουσιάσει την Αθήνα μιλάει για την πρώτη ύλη και νιώθεις σαν να τη γεύεσαι. Το ίδιο σαγηνευτικά την εκμεταλλεύεται στην κουζίνα και στα πιάτα του Annie fine cooking.

από τη ζ ω η π α ρα σ ι δ η φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π α ρ ι ς τα β ι τ ι α ν

κοντά στο σπίτι της σταυριανής ζερβακάκου στήνονται δύο μεγάλες βιολογικές λαϊκές, κάθε Πέμπτη στη Γλυφάδα και κάθε Σάββατο στη Βούλα. Στη δεύτερη δοκιμάσαμε λωτούς από την ορεινή Κορινθία που την ενθουσίασαν. « Έχεις ξαναδεί τέτοια πομοντόρια; Δεν είναι πανέμορφα;», με ρωτάει και βάζει κάμποσα σε μια σακούλα, από τη Σπάρτη είχαν έρθει. Πιο κάτω βρίσκει ελιές Καλαμών, «οι συγκεκριμένες είναι γλυκές και πολύ νόστιμες», παίρνει και από αυτές, κρατάει και δύο για εμάς. Θα σταματήσει στα μήλα Γκάλα Καστοριάς, θα πάρει έντεκα μάτσα γλιστρίδα από τον Σχοινιά και αυγά άλφα ποιότητας, ντομάτα μπατάλα και ξυλάγγουρα, που αναρωτιέται πώς αλλιώς λέγονται. «Αvτζούρια», της απαντάει η γυναίκα που κρατάει τον πάγκο. Η σεφ γελάει, πρόκειται για μια τούρκικη λέξη που της θυμίζει πολλά.

30.9.21 – lifo

19

135 λεπτά με τη Σταυριανή Ζερβακάκου

talkofthetown

Η Σταυριανή Ζερβακάκου είναι στο τιμόνι της κουζίνας του Annie fine cooking (Μεναίχμου 4, Νέος Κόσμος, 21 09213690)

20 lifo – 30.9.21

Σπούδασε Βαλκανική Ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όχι όμως με ζήλο. Παρ’ όλα αυτά, πήρε το πτυχίο της με πολύ καλό βαθμό. «Αλλά ήταν κάτι που μπορούσα να διεκπεραιώσω, μου ήταν εύκολο και μου άρεσε να διαβάζω Ιστορία και λογοτεχνία. Περίμεναν από μένα να κάνω μεταπτυχιακό κι εγώ δεν ήθελα να γυρίσω, ένιωθα να καταπιέζομαι. Μεθόδευσα τη μετοίκησή μου στην Κωνσταντινούπολη, την είχα επισκεφθεί μία φορά με μια φίλη και την είχα ερωτευτεί». Μια φράση ήξερε στα τούρκικα, «merhaba, nas ls n?» ήταν το μόνο πράγμα που μπορούσε να ρωτήσει κάποιον. «Δεν μπορούσα να πω τον πόνο μου σε κανέναν, ούτε να καταλάβω τον πόνο κάποιου άλλου. Η αλήθεια είναι ότι τα δύο πρώτα χρόνια βολόδερνα. Δεν είχα φίλους. Ήταν 2005 και ήμουν είκοσι τριών χρονών». Το μεταπτυχιακό της ήταν πάνω στις διεθνείς σχέσεις με εξειδίκευση στα ελληνοτουρκικά θέματα, αλλά δεν ήθελε να ασχοληθεί στην πτυχιακή της με αυτά. Μια και είχε πάρει μαθήματα από το τμήμα Κοινωνιολογίας για να ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών της, έψαχνε καθηγητή που θα της επέτρεπε να μελετήσει και να συγκρίνει την προβολή της σεξουαλικότητας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε Τουρκία και Ελλάδα. Περιγράφει όσα παρακολούθησε στην τουρκική τηλεόραση ως βαθιά συντηρητικά προϊόντα, σειρές με άντρες νταήδες και γυναίκες που τιμωρούνται, με το κλασικό μοτίβο του πλούσιο τέκνου που ερωτεύεται κάποια κατώτερη της τάξης του, ενώ οι ζωές γύρω τους απειλούνται από τη θεία δίκη. Η επιβλέπουσά της δεν δέχτηκε την πρότασή της, αλλά η Σταυριανή ούτως ή άλλως είχε αρχίσει να απορρίπτει την ακαδημαϊκή πορεία ως προοπτική. Συγκατοικούσε με έναν πολιτικό μηχανικό, τον Aγγελή, που την έπιανε να μαγειρεύει και να μιλάει στις ντομάτες και στις μελιτζάνες, και της πρότεινε να δει αυτή την πλευρά της πιο σοβαρά. Ζήτησε υποτροφία στο Istanbul Culinary Institute, της την έδωσαν. «Δεν έκανα σχέδια για το μέλλον, δεν είχα ιδέα τι σημαίνει επαγγελματική κουζίνα και όσα ακολούθησαν δεν τα είχα καν ονειρευτεί». Στην πρώτη ξενάγηση που της έγινε στη σχολή είχε τα μαλλιά της λυτά. «Μου είπε ο σεφ “πιάνουμε τα μαλλιά μας στην κουζίνα, ε!» κι εκείνος είχε μια μακριά γενειάδα, τον ρώτησα κι εγώ λοιπόν αν φοράει κάτι γι’ αυτή». Προτίμησε να κάνει την πρακτική της στο εστιατόριο της σχολής, ήθελε να περάσει απ’ όλα τα πόστα. «Δεν μπορώ να πω ότι στη σχολή έμαθα να παντρεύω υλικά, κανείς δεν μου είπε “πρέπει να συνδυάσεις αυτό μ’ εκείνο”. Μου έμειναν δυο-τρεις βασικές τεχνικές, αλλά αυτό που με βοήθησε πραγματικά είναι ότι έζησα την πόλη. Όταν έκανα φίλους, έμπαινα στα σπίτια τους και έβλεπα τι μαγείρευαν, ενώ παράλληλα γυρνούσα όλες τις αγορές». Έβγαλε τα πρώτα της χρήματα μαγειρεύοντας σε μια βίλα, για απαιτητικούς πελάτες με καταγωγή από την Ούρφα, που φημίζεται για τα κεμπάπ της. Όταν μετά από έξι μήνες απεβίωσε ο σχεδιαστής υψηλής ραπτικής-ιδιοκτήτης της βίλας, έπιασε δουλειά σε ένα μπιστρό κοντά στον πύργο του Γαλατά. «Βίωσα σουρεαλιστικές στιγμές σε αυτή την κουζίνα, κάπνιζαν, πετούσαν μέσα τα παπούτσια τους. Αλλά είχα πάρα πολλή όρεξη, δούλευα δεκαπέντε ώρες τη μέρα». Αμέσως μετά βρέθηκε σε ένα νέο, high-end εστιατόριο ξενοδοχείου, «πανάκριβο αναλογικά με τα υλικά που χρησιμοποιούσε, που μόλις έκλεινε η κουζίνα λειτουργούσε και ως κλαμπ. Είχα μάθει από κάποιον ότι χρειάζονται κόσμο, τους επισκέφθηκα λοιπόν και είπα “γεια σας, ψάχνω δουλειά και θέλω να δουλέψω μαζί σας”. Είχα πλήρη άγνοια, νόμιζα ότι θα πάω, θα προτείνω συνταγές και θα μου πουν “ έλα να μαγειρέψουμε μαζί”. Τους έπεισα βέβαια, με πήραν. Άρχισα να προτείνω πιάτα, πολύ απλά πράγματα, με τη ρακή τους που τη λατρεύουν, με το beyaz peynir, ένα καταπληκτικό αγελαδινό τυρί, μαλακό, βουτυράτο, αλμυρό και umami, με γαρίδες, λίγο άνηθο και σκόρδο, τίποτα παραπάνω. Ενθουσιάστηκαν, είπαν “αυτό θα μπει στο μενού”, ακολούθησαν κι άλλα που πέρασαν. Η γλώσσα του σώματός μου έδειχνε ότι ήμουν άπειρη. Κι ενώ ήθελα να είμαι μία από αυτούς, δεν μπορώ να πω ότι οι υπόλοιποι στην κουζίνα είχαν την ίδια όρεξη μ’ εμένα, πόσο μάλλον όταν έμαθαν ότι παίρνω τα ίδια λεφτά. Ήμουν η μοναδική γυναίκα εκεί». Συμφωνεί με τον Ορχάν Παμούκ πως η Πόλη είναι μελαγχολική, αυτό είναι ένα στοιχείο της που την έκανε να την αγαπήσει. Αλλά ό,τι της είχε φανεί γοητευτικό, έβλεπε να αλλάζει. « Ήμουν πλέον σεφ στο

Karaköy Gümrük (σ.σ. φημισμένο εστιατόριο) και έξω έβαζαν βόμβες σε ειρηνική διαδήλωση, πέθαινε κόσμος. Είδα και τη γειτονιά μου να αλλάζει, το Ταρλάμπασι το διέλυσαν. Γενικά, ό,τι μου είχε φανεί γοητευτικό, άρχισε να αλλάζει. Θυμάμαι ότι κυκλοφορούσα τότε έχοντας κατά νου ότι βγαίνω ρισκάροντας. Το εστιατόριο ήταν άδειο για πάρα πολύ καιρό, όλα τα εστιατόρια δηλαδή». Το 2016 επιστρέφει στον τόπο καταγωγής της, τη Μάνη, και αποφασίζει να επισκεφθεί το ιστορικό και βραβευμένο ξενοδοχείο Κυρίμαι. «Άφησα το τηλέφωνό μου, αλλά επειδή δεν με πήρε κανείς, ξαναπήγα μετά από τρεις μέρες, πάλι δεν βρήκα κάποιον, αλλά επέμεινα. Έμεινα εκεί δύο χρόνια. Μαζεύαμε άγρια πράσα και λαχανίδες σε μοναδικά τοπία με ηρεμία, με ήχους της φύσης και μυρωδιές που δεν θα τις ξεχάσω ποτέ. Ακόμα και το καλοκαίρι, που είχαμε πάρα πολλή δουλειά, εκείνη τη μία ώρα που ξέκλεβα πήγαινα και βουτούσα στον Γερολιμένα. Είχα την πολυτέλεια να βγάλω δύο βαζάκια πεταλίδες και να τις σερβίρω το βράδυ στο εστιατόριο. Μου λείπουν όλα αυτά, ήταν υπέροχα». Η κουζίνα του Annie fine cooking, στο οποίο μας υποδέχεται από τον φετινό Ιούνιο, είναι ορθάνοιχτη, είναι σαν να φτιάχτηκε για σπίτι, μαγειρεύει μπροστά μας, και να θέλει δεν μπορεί να κρύψει τίποτα. «Το να μιλάς άσχημα στην κουζίνα είναι τελείως πασέ, μυρίζει ναφθαλίνη. Πρέπει να είσαι καλός μάγειρας, αλλά να έχεις και λίγη ποιότητα ως άνθρωπος. Δεν έχεις κανένα δικαίωμα να απαξιώνεις τους συνεργάτες σου, να τους βασανίζεις με οποιονδήποτε τρόπο επειδή τσαντίστηκες, να τους βάζεις να τρώνε καμένες πατάτες για να δείξεις ότι δεν πρέπει να τις σερβίρουν. Νομίζω ότι αυτά πρέπει να καταγγέλλονται πια. Δεν γίνεσαι πιο νόστιμος, πιο ευφάνταστος, πιο δημιουργικός έτσι. Γίνεσαι απλά μαλάκας». Αν τη ρωτήσετε πού μαθήτευσε, δίπλα σε ποιους, η Σταυριανή θα πει στο λιομάζωμα και στο λιοτρίβι με τον παππού της, στο μάζεμα χόρτων με τις θείες της. « Έχω εμπνευστεί από άλλους σεφ, αλλά δεν έχω δει από κοντά τον τρόπο μαγειρικής κανενός. Κάποτε το θεωρούσα μειονέκτημα, τώρα έχω αρχίσει να το μετατρέπω στη δύναμή μου». «Καλό να σας κάνει!», ευχήθηκε στο τραπέζι την τελευταία φορά που την επισκέφθηκα. «Μου το έλεγε η γιαγιά μου, η Σταυριανή, κάθε φορά που μου έδινε νερό. Ήταν πάρα πολύ γλυκός άνθρωπος, εργαζόταν πάρα πολύ σκληρά και δεν είχε χρόνο για να μαγειρεύει, μου έβαζε σε ένα πιάτο παξιμάδι, ντομάτα, χοντρό αλάτι και ρίγανη. Έφτιαχνε μια μπουκιά, τη βούταγε μες στο λάδι, έπαιρνε και τα σποράκια της ντομάτας από το ζουμάκι. Μου έβαζε όλη την μπουκιά μες στο στόμα. Εκείνη και η θεία μου η Ασπασία ήταν από τους ελάχιστους ανθρώπους που με κακομάθαιναν. Έχω να θυμάμαι να σκάει από ζεστασιά η καρδιά μου κι αυτό το οφείλω σε αυτές τις δύο γυναίκες». Όπως έχει να θυμάται ότι το πρώτο street food που αγάπησε ήταν οι πατάτες με τριμμένο τυρί που της αγόραζε η θεία της όταν την έπαιρνε μαζί της σε ζουρ φιξ στον ιππόδρομο. Στην τελευταία μας στάση στη λαϊκή βρήκε αργείτικο πεπόνι με έντονα πορτοκαλί σάρκα και γεύση σαν αυτή του ανανά. Της είχαν περισσέψει κάποια από την προηγούμενη μέρα, γι’ αυτό πήρε μερικά ακόμα προκειμένου να τα σερβίρει σαν σούπα με καπνιστό χέλι. «Το zero waste έχει γίνει μόδα, αλλά δεν ξεκίνησε στις κουζίνες της Σκανδιναβίας, το εφάρμοζε και η γιαγιά μας». Στο καθημερινά εναλλασσόμενο μενού η ίδια φροντίζει να αναγράφει την ονομασία προέλευσης όσων βάζει στη δική της, τους παραγωγούς που εμπιστεύεται και δουλεύει μαζί τους – πρακτικά αυτό σημαίνει πως η περιγραφή κάθε πιάτου της είναι μακροσκελής. Ενώ τη γνωρίζει σιγά σιγά η Αθήνα, καθώς κάποιοι είναι ήδη εκστασιασμένοι με τον λιτό και συνάμα μελετημένο τρόπο της, εκείνη παρατηρεί κόσμο να παίρνει το μενού στα χέρια του και να συνοφρυώνεται, άλλοι ξεκαρδίζονται στα γέλια. «Ποιος ξέρει, μπορεί ας πούμε να βρίσκουν μια λέξη αστεία, όπως ο καντουμάς, τα σύζουμα ή η σύβραση. Ακούω συχνά το “βλέπω πολλά υλικά και φοβάμαι τι θα γίνει στο πιάτο”». Θα χρησιμοποιήσω μια φράση για τα πιάτα της που η ίδια είπε για τα πιάτα συναδέλφων της: «Τα θυμάσαι γουλιά τη γουλιά, μπουκιά τη μπουκιά».

«Το zero waste έχει γίνει μόδα, αλλά δεν ξεκίνησε στις κουζίνες της Σκανδιναβίας, το εφάρμοζε και η γιαγιά μας».

FOOTNOTES

Το πορνό της γεύσης

Κάθε μέρα καταναλώνουμε και παράγουμε εκατομμύρια εικόνες, ρεπορτάζ και stories φαγητού. Μέχρι πότε;

O α π ό τη δ ε σποι να τρ ι β ολη

λα ξεκίνησαν από μια πιπίλα. Παρακολουθούσα ένα βίντεο που είχε 52 εκατ. views και έδειχνε επτά δημιουργικούς τρόπους για να φας ένα καρπούζι. Χρησιμοποιώ τη λέξη «δημιουργικός», η σωστή λέξη είναι «αλλόκοτος». Κάποιος έκοβε το καρπούζι σε κύλινδρο με ένα κουτί από Pringles, σε μια άλλη εκδοχή άδειαζε μέσα στο καρπούζι τρία μπουκάλια τζιν και μετά χρησιμοποιούσε την ψίχα για να φτιάξει σουβλάκια φρούτων. Η βερσιόν που μου τράβηξε περισσότερο την προσοχή ήταν αυτή που κάποιος άδειασε το καρπούζι από τη σάρκα του και το γέμισε με κυβάκια άλλων φρούτων. Στη μέση ακριβώς μπήκε ένα ολόκληρο στρογγυλό ξεφλουδισμένο πεπονάκι. Δύο χέρια τού έβαλαν δύο μούρα για μάτια, μια κορδελίτσα για μπαντάνα και μια πιπίλα μωρού στο στόμα. Σκέφτηκα, υπάρχει κανείς που στα σοβαρά θα φτιάξει αυτό το πράγμα; Kαι επίσης, πόσα καρπούζια χρειάστηκαν για να δημιουργηθεί αυτό το βίντεο; Το 2012 ξεκίνησα σχεδόν τυχαία να γράφω για φαγητό σε διεθνή μέσα. Όταν γράφεις σε μια ξένη γλώσσα, καταλήγεις να εξηγείς τα αυτονόητα: τι είναι τα λαδερά, πόσα είδη χαλβά υπάρχουν, γιατί οι λαϊκές αγορές στην Αθήνα αλλάζουν κάθε μέρα γειτονιά. Όσο πιο πολύ έψαχνα για να γράψω, τόσο περισσότερες απορίες αποκτούσα. Ξεκίνησα να ταξιδεύω. Έμαθα πως η ιστορία του αθηναϊκού φαγητού είναι μια ιστορία εσωτερικής μετανάστευσης, ποιος ήρθε από πού, γιατί φτιάχνει αυτό που φτιάχνει. Σχεδόν τυχαία, πάλι, βρέθηκα να σχεδιάζω και μετά να πηγαίνω τουρίστες σε γαστρονομικές περιηγήσεις στο κέντρο της Αθήνας. Οι επισκέπτες μού μιλούσαν για το φαγητό που έτρωγαν στη χώρα τους. Παρατήρησα πως οι Βορειοαμερικανοί ήταν συχνά οι πιο απομακρυσμένοι από την τροφή τους. Πολλά παιδάκια δεν είχαν δει ποτέ ψάρι ολόκληρο με το κεφάλι ή δεν κατανοούσαν καν πως το κρέας προερχόταν από ένα ζώο. Το ίδιο, συχνά, ίσχυε και για τους γονείς τους. Η βόλτα στη Βαρβάκειο –τα τσιγκέλια με τα γδαρμένα ζώα, οι κεφαλές αρνιών αραδιασμένες, ο πάγκος με τα κοτόπουλα, η μυρωδιά του αίματος στον αέρα– τους φαινόταν εξωτική ή αηδιαστική. Είχαν συνηθίσει να καταναλώνουν το κρέας τους φιλεταρισμένο, να το βρίσκουν συσκευασμένο στο

σούπερ μάρκετ, μια απροσδιόριστη μάζα που δεν θύμιζε σε τίποτα το ζώο από το οποίο είχε προέλθει. Και εδώ ήταν το περίεργο. Την ίδια στιγμή που στον δυτικό κόσμο χάναμε όλο και περισσότερο την επαφή με την τροφή μας, το φαγητό είχε γίνει πια το απόλυτο φετίχ. Οι σεφ ήταν παγκόσμιοι σούπερ σταρ και το ίντερνετ γεμάτο βίντεο φαγητού που έβλεπαν δισεκατομμύρια άνθρωποι. Ζούσαμε το πορνό της γεύσης: δυο χέρια μαγείρευαν συνταγές που μπορούσαν να σε οδηγήσουν στο έμφραγμα. Ορθογώνια κομμάτια τηγανητής μοτσαρέλας τυλιγμένα με μπέικον, μπαλάκια φιστικοβούτυρο βουτηγμένα στη σοκολάτα, έτοιμη ζύμη αλειμμένη με βούτυρο σκορδάτο και πέστο, πασπαλισμένη με κομμάτια χοιρινού στον φούρνο, ζελεδάκια λιωμένα στο τηγάνι για να φτιάξουν ζαχαρωμένα στικς. Ήταν σαν να έκανε πάρτι το μυαλό ενός διεστραμμένου φοιτητή, μετά από οκτώ μπάφους. Φαντάζομαι πως αν υπήρχε αντίστοιχο ελληνικό κανάλι, το βίντεο θα ήταν «Πώς να φτιάξετε σκεπαστή», ένα μείγμα γύρου, τυριών, μπέικον μαζί με σάλτσα ανάμεσα σε δύο πίτες για σουβλάκι, παρέα με ένα βουνό από προκάτ πατάτες τηγανητές, τηγανισμένες με ηλιέλαιο στη φριτέζα. Μιαμ-μιαμ. Νομίζω πως βλέποντας το βίντεο με τα καρπούζια συνειδητοποίησα ότι από τον φετιχισμό του φαγητού πλέον έχουμε φτάσει στο γκροτέσκο. Ίσως να είναι η εποχή που κάνει την εμμονή μας με το φαγητό να μοιάζει τόσο περίεργη – με την κλιματική αλλαγή και τη διατροφική ανεπάρκεια να καλπάζουν, μοιάζει ρηχό να ασχολούμαστε από το πρωί ως το βράδυ με το τι θα φάμε. Ίσως να είναι η ποσότητα. To φαγητό είναι πια παντού. Κάθε μέρα καταναλώνουμε και παράγουμε εκατομμύρια εικόνες, ρεπορτάζ και stories φαγητού. Από τη νέα χρονιά η ελληνική τηλεόραση θα έχει τρία ριάλιτι μαγειρικής. Την ίδια ώρα, υπάρχει ένας αβάσταχτος μαξιμαλισμός. Η σπατάλη φαγητού μοιάζει να είναι ένα σύμβολο υπέρτατης κοινωνικής καταξίωσης. Κάποτε οι νεόπλουτοι έκαιγαν πεντοχίλιαρα στα μπουζούκια με τα πούρα τους. Σήμερα καταναλώνουν σαράντα διαφορετικές κοπές κρεάτων, wagyu beef από την άλλη άκρη του πλανήτη και bao bun στην ψαροταβέρνα. Μιαμ μιαμ.

Την ίδια στιγμή που στον δυτικό κόσμο χάναμε όλο και περισσότερο την επαφή με την τροφή μας, το φαγητό είχε γίνει πια το απόλυτο φετίχ. Οι σεφ ήταν παγκόσμιοι σούπερ σταρ και το ίντερνετ γεμάτο βίντεο φαγητού που έβλεπαν δισεκατομμύρια άνθρωποι.

30.9.21 – lifo

21

ΠΡΑΣΙΝΗ ΠΟΛΗ

ΕΡΓΟΤΆΞΙΑ, ΓΕΡΑΝΟΊ, ΜΗΧΑΝΉΜΑΤΑ, ΣΙΛΌ, ΠΛΑΤΕΊΕΣ ΚΑΙ ΠΆΡΚΑ «ΣΤΟΝ ΓΎΨΟ»… ΤΙ ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ ΘΑ ΈΧΕΙ ΣΤΟ ΛΙΓΟΣΤΌ ΠΡΆΣΙΝΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΑΣ Η ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΌ, ΕΝΌΣΩ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ ΔΕΊΧΝΕΙ ΉΔΗ ΤΑ «ΔΌΝΤΙΑ» ΤΗΣ; ΤΙ ΠΡΟΒΛΈΠΕΤΑΙ, ΤΙ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΓΊΝΕΙ, ΤΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΈΣ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΏΣ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΟΎΝ; ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΉΡΙΟ ΑΣΤΙΚΟΎ ΠΡΑΣΊΝΟΥ, Η ΕΠΙΚΕΦΑΛΉΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΉΣ ΥΠΕΡΘΈΡΜΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΔΉΜΟΥ ΑΘΗΝΑΊΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΆΣΙΝΟ ΤΑΜΕΊΟ ΚΑΤΑΘΈΤΟΥΝ ΙΔΈΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ

4 Άλσος Βεΐκου

2

3

4 Γουδί

Φ 1

ΑΠΌ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΉ ΑΝΤΩΝΌΠΟΥΛΟ 22 lifo – 30.9.21

2

έτος το καλοκαίρι η Αττική γνώρισε μερικές από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία της, που αφάνισαν πάνω από 250.000 χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων. Σε συνδυασμό με τις άλλες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής –άνοδος θερμοκρασίας, αύξηση συχνότητας καυσώνων και άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων– το μικροκλίμα της Αττικής και βέβαια του Λεκανοπεδίου αναμένεται να επιβαρυνθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, είναι άρα επιτακτική η ανάγκη συντήρησης και αύξησης του αστικού και περιαστικού πρασίνου. Υπάρχουν ήδη κάποιοι σχεδιασμοί από τον δήμο Αθηναίων που είθε να πάνε καλύτερα από τον Μεγάλο Περίπατο, ένας ανασταλτικός παράγοντας όμως είναι η επέκταση του μετρό και η εξαιτίας των έργων και των εργοταξίων (αλλά και της αυξημένης οικοδομικής δραστηριότητας γύρω από τους νέους σταθμούς) απώλεια πολλών δέντρων, φυτών και χώρων πρασίνου. Μια απώλεια υποτίθεται προσωρινή, που κι αυτό σχετικό είναι, γιατί τα έξι, δέκα ή και περισσότερα χρόνια που μπορεί να κρατήσει η κατασκευή ενός σταθμού δεν το λες αμελητέο διάστημα, επειδή χρειάζονται τουλάχιστον δύο-τρεις δεκαετίες για να ξαναγίνει ένα πάρκο με ψηλά δέντρα αλλά και επειδή οι αποκαταστάσεις που έγιναν σε παλιότερες επεκτάσεις προς δυτική Αθήνα και νότια προάστια γύρω από σταθμούς του μετρό έδωσαν πίσω πολύ τσιμέντο και λίγο, «αναιμικό», χαμηλό κυρίως πράσινο. Καμία σχέση δηλαδή με την κυριολεκτική έννοια του πάρκου, του αλσυλλίου ή μιας δεντροφυτεμένης πλατείας. Όλα αυτά σε μια πυκνοκατοικημένη τσιμεντούπολη 4 εκατ. ανθρώπων, όπως είναι η ευρύτερη περιοχή Αθήνας - Πειραιά, όπου σε 412 τ.μ. υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν κατά μέσο όρο και ανάλογα με την περιοχή από 0,96 έως 7 τ.μ. χώρου πρασίνου ανά κάτοικο, από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Μια πόλη που χάνει διαρκώς σε ανάσες καθαρού αέρα, σε δροσιά τους θερινούς μήνες, σε φυσικό περιβάλλον, σε δημόσιους χώρους αναψυχής. «Το Αττικό Μετρό υπολογίζει ότι θα κοπούν 1.200 δέντρα, στην πραγματικότητα όμως είναι γύρω στις 2.500. Δεν αναφέρεται κάτι για

1

3

Ναι, το χρειάζεται η πόλη το μετρό, χρειάζεται όμως ακόμα περισσότερο το πράσινό της

3 μεταφύτευση. Δεν έχει μετρηθεί καν ο αριθμός τους ακόμα, συνεπώς ο σχεδιασμός των έργων έγινε χωρίς να υπολογιστεί η παράμετρος της μείωσης του πρασίνου. Τα περισσότερα δέντρα κόβονται ουσιαστικά λόγω του κόστους, το έργο μπορεί να γίνει διαφορετικά, αλλά επιλέγεται η οικονομική λύση. Εντούτοις, κάποιοι σταθμοί έχουν επιφανειακές αναπλάσεις 1300 τ.μ. και άλλοι 10.000+τ.μ., κάτι που σημαίνει πως οι σταθμοί γίνονται αφορμή για κοστοβόρες αναπλάσεις, αλλά το κόστος για το σώσιμο των δένδρων δεν θεωρείται αξιόλογη επένδυση», εξανέστη το Παρατηρητήριο Αστικού Πρασίνου, που έχει σηκώσει και κρατά ψηλά το θέμα. «Για να ολοκληρωθεί το έργο, θα πρέπει σε όλους τους σταθμούς να κατασκευαστούν εργοτάξια, χώροι οι οποίοι θα καταληφθούν από μηχανήματα, σιλό, γερανούς, κι αυτό απαιτεί προφανώς ένα ανοιχτό πεδίο, άρα θα κοπούν δέντρα. Σε όλη τη φάση της κατασκευής αυτό το πράσινο δεν μπορεί να αποκατασταθεί, θα επανατοποθετηθεί μεν, αλλά για ένα διάστημα οκτώ ετών και πιθανότατα παραπάνω αυτά τα δέντρα θα λείπουν. Δεν ξέρουμε πόσα ακριβώς, ο ανάδοχος της εργολαβίας τώρα τα μετράει… Αν σε δέκα χρόνια οι δήμοι απαιτήσουν κάτι παραπάνω, η διοίκηση της Αττικό Μετρό θα το αντιμετωπίσει. Το είδος του δέντρου και η αποκατάσταση γίνεται σε συνεργασία με τους δήμους, είναι δική τους υπόθεση. Αυτήν τη στιγμή δεν έχουμε μελέτες εφαρμογής, έχουμε προμελέτες, προκαταρκτικές κιόλας», απάντησε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Νίκος Ταχιάος, συμπληρώνοντας πως «θα είχε ενδιαφέρον αν το Παρατηρητήριο δημοσίευε την εναλλακτική λύση που θεωρεί πως οι μελετητές της Αττικό Μετρό δεν εξέτασαν ή απέρριψαν λόγω κόστους». Σε δεύτερο χρόνο τόνισε ότι θα κοπούν μόνο τα «απολύτως απαραίτητα δέντρα». «Ακόμα και εάν τα επιστημονικά δεδομένα για την πόλη έχουν αλλάξει την τελευταία δεκαετία τόσο ώστε λόγω της ακραίας ζέστης η Αθήνα να αποκτήσει Επικεφαλής Αντιμετώπισης Αστικής Υπερθέρμανσης, αυτοί που σήμερα αντιδρούν, θα κριτικάρονται γιατί δεν το έπραξαν χρόνια πριν, και μάλιστα με δική τους μελέτη… Πώς είναι δυνατόν να μην έχει συνταχθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αντισταθμιστικών μέτρων αναφορικά με τους χώρους πρασίνου που θα

αποψιλωθούν, να μη γνωρίζουν ούτε η Αττικό Μετρό ούτε οι δήμοι τον ακριβή αριθμό των δέντρων που θα κοπούν, το είδος και το μέγεθος τους;», επανήλθε το Παρατηρητήριο. Μπορούσαν τα πράγματα να γίνουν αλλιώς εξαρχής; Υπάρχουν εναλλακτικές που δεν διερευνήθηκαν; Προτίμησε η Αττικό Μετρό τις «εύκολες λύσεις» και ποιες μακροπρόθεσμες συνέπειες θα έχουν αυτές; Έχουν δίκιο όσοι αντιδρούν, όσοι λένε «ώπα»; Τι γίνεται σε άλλες χώρες, τι γίνεται εδώ, στη δική μας, σε έργα όπως η επέκταση του προαστιακού προς Πάτρα; Διότι ναι μεν το μετρό είναι ένα σημαντικό δημόσιο έργο που και την κυκλοφορία θα βελτιώσει και την κίνηση τροχοφόρων θα περιορίσει και λιγότερο από άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς ρυπαίνει, όμως η άκριτη θυσία τόσου πρασίνου, χωρίς εχέγγυα πλήρους αποκατάστασής του σε εύθετο χρόνο, είναι σίγουρα πρόβλημα. «Η Αθήνα, ειδικά το κέντρο της, είναι μια υπερβολικά πυκνοδομημένη πόλη, χωρίς ουσιαστικό πολεοδομικό σχεδιασμό, μια τσιμεντένια “φαβέλα”… Ο δήμος Ζωγράφου, μάλιστα, φέρεται να είναι η πέμπτη πιο πυκνοδομημένη γειτονιά της Ευρώπης. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν δημοσιευτεί, το ποσοστό πρασίνου στο Λεκανοπέδιο κυμαίνεται από 0,96 τ.μ./κάτοικο έως περίπου 7 τ.μ./κάτοικο (ο ΠΟΥ θεωρεί κατώτατο όρια τα 9 τ.μ.). Το φετινό καλοκαίρι ήταν από τα πιο θερμά στην ιστορία της πόλης, με θερμοκρασίες-ρεκόρ, και η κατάσταση προβλέπεται να γίνει ακόμα πιο δύσκολη μελλοντικά. Τα δένδρα ρίχνουν τη θερμοκρασία περιβάλλοντος, είναι φυσικά κλιματιστικά. Συστηματικά, όμως, μειώνονται σε ποσότητα και ποιότητα. Επιπλέον η Αθήνα βρίσκεται σε μια νέα φάση οικοδομικού οργασμού. Μονοκατοικίες με κήπους, άτυπα “πάρκα τσέπης” με πλούσια βλάστηση δίνουν τη θέση τους σε πολυώροφα κτίρια. Παρατηρούμε ήδη σε όλες τις περιοχές της πόλης συνεχή αύξηση της δόμησης και μείωση πρασίνου που οδηγεί, φυσικά, σε αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του όγκου του μπετόν, της μη κυκλοφορίας του αέρα, των περισσότερων κλιματιστικών συσκευών κ.λπ. Το πράσινο είναι όμως εξαιρετικά απαραίτητο όχι μόνο για περιβαλλοντικούς/κλιματικούς λόγους αλλά και για αισθητικούς/ψυχολογικούς», μας λένε από το Παρατηρητήριο Αστικού Πρασίνου και, εστιάζοντας στο ζήτημα της επέκτασης του μετρό, συνεχίζουν: 30.9.21 – lifo

23

ΠΡΑΣΙΝΗ ΠΟΛΗ «Το έργο ξεκινά χωρίς τις απαραίτητες ολοκληρωμένες περιβαλλοντικές μελέτες, ενώ έπρεπε ήδη: α) να έχουν καταμετρηθεί τα δέντρα αριθμητικά και ποιοτικά, β) να έχει οριστεί ποια δέντρα και πού μπορούν να μεταφυτευτούν, γ) να έχει οριστεί ο αριθμός των δέντρων/δενδρυλλίων που θα πρέπει να φυτευτεί μετά τις εργασίες για την αποκατάσταση των χώρων των εργοταξίων, όχι αριθμητικά αλλά με περιβαλλοντικά κριτήρια (ένα δέντρο δέκα μέτρων δεν ισοδυναμεί με ένα δενδρύλλιο ενός μέτρου), δ) να έχει οριστεί πόσα δέντρα χρειάζεται να φυτευτούν στους γύρω δρόμους και χώρους ώστε να αναπληρωθούν η έλλειψη πρασίνου όσο διαρκούν οι εργασίες σε κάθε σταθμό και η επιπλέον περιβαλλοντική επιβάρυνση των πολυετών οικοδομικών εργασιών. Χωρίς αυτές τις μελέτες δεν μπορούν να σχεδιάζονται οι σταθμοί και να λέμε πως υπάρχει θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η μείωση των εκπομπών σωματιδίων και των αερίων που σχετίζονται με τις μετακινήσεις είναι πολύ σημαντικοί δείκτες, όμως δεν καλύπτουν πλήρως τα περιβαλλοντικά, αισθητικά και κοινωνικά οφέλη όλων αυτών των δέντρων που προβλέπεται να κοπούν, αν δεν εφαρμοστεί η παραπάνω στρατηγική. Μην ξεχνάμε, επίσης, πως σε όποια περιοχή κατασκευάστηκε σταθμός του μετρό, αυξήθηκε κατακόρυφα η οικοδομική δραστηριότητα. Οι σταθμοί φαίνεται πως δεν καταλαμβάνουν τον απολύτως απαραίτητο χώρο, αλλά όσο χώρο είναι ελεύθερα διαθέσιμος, και γίνονται αφορμή για αχρείαστες, κοστοβόρες και πολλές φορές κακόγουστες αναπλάσεις. Υπάρχουν μικροί λειτουργικοί σταθμοί όπου έγιναν έτσι, επειδή στην επιφάνεια υπήρχαν κτίρια (Ακρόπολη, Σεπόλια). Για παράδειγμα, ο σταθμός που σχεδιάζεται στο Γαλάτσι έχει δέκα φορές μικρότερη επιφανειακή παρέμβαση από αυτόν της Πανεπιστημιούπολης. Εκεί, 12.000 τ.μ. δάσους θα αποψιλωθούν για το μετρό, μια και υπάρχει η έκταση διαθέσιμη. Η πλατεία Κολωνακίου έχει μόλις δεκαπέντε χρόνια από την προηγούμενη ανάπλασή της και είναι μια πλατεία-όαση για το κέντρο της πόλης, όπου το πράσινο μόλις κατάφερε να επανακάμψει. Όλα τα σημεία στα οποία έχουν επιλεγεί να γίνουν οι σταθμοί είναι καταπράσινα, εκτός της πλατείας Γαρδένια / Αλεξανδρή στου Ζωγράφου, όπου τα λιγοστά δέντρα είναι έτσι κι αλλιώς σε κακή κατάσταση. Συγκεκριμένα, στο πάρκο Ριζάρη και Ναϊάδων, όπου προγραμματίζεται να ισοπεδωθούν 11.000 τ.μ. πάρκου, υπάρχουν μερικά από τα πιο μεγάλα και εμβληματικά δέντρα του κέντρου. Η ίδια περιοχή μάλιστα γνώρισε δραστική περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση μετά την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης που ξεκίνησε το 2013, οπότε κόπηκαν 80-100 δέντρα, αλλιώς χάθηκαν περίπου 6000 τ.μ. πρασίνου… Ας γίνει, λοιπόν, η επέκταση του μετρό αφορμή για μια σοβαρή συζήτηση σχετικά με το σε ποια κατεύθυνση θέλουμε να κινηθεί η Αθήνα, της οποίας κάποιες περιοχές θυμίζουν ήδη δυστοπία», καταλήγουν, λέγοντας πως σύντομα θα δημοσιεύσουν στην ιστοσελίδα τους στο F/B συγκεκριμένα παραδείγματα κατασκευής σταθμών μετρό σε άλλες χώρες, όπου κατάφεραν να κρατήσουν ακέραιο σημαντικό τμήμα του προϋπάρχοντος πρασίνου, ακόμα και να το επεκτείνουν. Ιδού όμως τι λέει για όλα αυτά η Επικεφαλής Αντιμετώπισης Αστικής Υπερθέρμανσης του δήμου Αθηναίων ή, αλλιώς, «η φωνή των μεγάλων δέντρων», όπως δηλώνει. Η Ελένη Μυριβήλη έχει δραστηριοποιηθεί εξαρχής στο ζήτημα, πρόσφατα μάλιστα την είδαμε και σε τηλεοπτικό «ντιμπέιτ» με τον πρόεδρο της Αττικό Μετρό: «Το πράσινο της πόλης είναι αδιαπραγμάτευτο, από όποια σκοπιά κι αν το δει κανείς, είτε της ρύθμισης της θερμοκρασίας –είναι το μόνο σοβαρό “όπλο” μας για τη θωράκιση της πόλης απέναντι στην κλιματική αλλαγή–, είτε του περιορισμού των αστικών ρύπων και του θορύβου, είτε της προστασίας της βιοποικιλότητας, είτε της ψυχικής ευεξίας στην οποία συντελεί», μας λέει. «Ναι, είναι ζήτημα το πώς το μετρό διαχειρίζεται το πράσινο στις επεκτάσεις του. Επισκεφτήκαμε τις προάλλες με τον διευθυντή Πρασίνου και Αστικής Πανίδας του δήμου Δημήτρη Κυριακάκη το εργοτάξιο στο πάρκο Ριζάρη. Τα ευρισκόμενα εκεί πλατάνια μπορούν προσεκτικά να μεταφυτευτούν, αφού κλαδευτούν και φτιαχτεί μια μεγάλη τάφρος γύρω από τη βάση που να συγκρατήσει το χώμα και τις ρίζες, να μπει σε πανιά, να δεθεί καλά κ.λπ. Οι μέχρι τώρα μεταφυτεύσεις δέντρων γίνονται τσάτρα-πάτρα, πολύ λίγα επιβιώνουν. Η διαδικασία αυτή οφείλει να γίνει με επίβλεψη και προδιαγραφές δικές μας, ενδεχομένως και από μια άλλη εξειδικευμένη εταιρεία, αν το Αττικό Μετρό ή ο συγκεκριμένος ανάδοχος δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ικανοποιητικά. Το να χρησιμοποιούνται π.χ. μπουλντόζες για να μετακινηθούν τέτοια δέντρα είναι αδιανόητο. Υπόψη ότι ο κανονισμός του δήμου προβλέπει ότι για οποιαδήποτε κοπή δέντρου από ιδιώτη χωρίς άδεια καταβάλλονται πρόστιμα ανάλογα με το μέγεθός του, όμως στην περίπτωση αυτή έχουμε να κάνουμε με ένα δημόσιο έργο, ενώ αναφορικά με το πάρκο Ριζάρη-Ναϊάδων η παραχώρηση του χώρου δεν έχει εγκριθεί ακόμα από το δημοτικό συμβούλιο. Είναι, όμως, κονδύλια που η Αττικό Μετρό θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ακριβώς για τις μεταφυτεύσεις των μεγάλων, υπέροχων δέντρων που υπάρχουν τόσο εκεί

24 lifo – 30.9.21

Σε όποια περιοχή κατασκευάστηκε σταθμός του μετρό, αυξήθηκε κατακόρυφα η οικοδομική δραστηριότητα. Οι σταθμοί φαίνεται πως δεν καταλαμβάνουν τον απολύτως απαραίτητο χώρο, αλλά όσο χώρο είναι ελεύθερα διαθέσιμος, και γίνονται αφορμή για αχρείαστες, κοστοβόρες και πολλές φορές κακόγουστες αναπλάσεις.

όσο και σε άλλα ανάλογα σημεία όπου υπάρχουν ή θα γίνουν εργοτάξια. Θα πρέπει, επίσης, να γίνουν οπωσδήποτε από την εταιρεία αντισταθμιστικές φυτεύσεις δέντρων σε άλλους χώρους μέσα στην πόλη. Επαναλαμβάνω ότι πλέον δεν είναι δυνατό να γίνονται αστικοί σχεδιασμοί που να μη λαμβάνουν υπόψη την κλιματική αλλαγή. Φανταστείτε ότι στο πεζοδρόμιο έξω από την Εθνική Πινακοθήκη, όπου δεν υπάρχει κανένα δέντρο, τα καλοκαίρια η θερμοκρασία είναι 2-2,5 βαθμούς ψηλότερη απ’ ό,τι στο απέναντι, που είναι μπροστά στο πάρκο Ριζάρη. Αναφορικά με το μετρό, δυστυχώς δεν έχουμε δει να διαμορφώνεται σε κανέναν σταθμό μια πλατεία με μεγάλα και σκιερά δέντρα, ένα “πράσινο” καταφύγιο που θα μπορούσε να έχει επίσης σιντριβάνια. Όσο ψηλότερα είναι η πλάκα από μπετόν που τοποθετείται στο πάνω μέρος των υπόγειων σταθμών, τόσο λιγότερο ζωτικό έδαφος απομένει για τα φυτά και τα δέντρα. Για να έχουμε ψηλά δέντρα, η πλάκα αυτή θα πρέπει να είναι κάτω από δύο μέτρα. Αυτό ισχύει και για τις μεταφυτεύσεις σε άλλους χώρους. Θετικά παραδείγματα έχουμε ήδη από αλλού. Θυμάμαι, όταν είχα πάει στη Βαρκελώνη, σε μια περιοχή όπου θα υπογειοποιούσαν κάτι μεγάλες λεωφόρους και τον σιδηροδρομικό σταθμό με την προοπτική να φτιαχτεί ένα μεγάλο πάρκο, μεταφύτευσαν μια μεγάλη συστάδα κάπου εκατό δέντρων ώσπου να ολοκληρωθεί το έργο, ώστε να μη λείψει στο μεταξύ το πράσινο. Τα είχαν αφαιρέσει, λοιπόν, ένα-ένα προσεκτικά και είχαν φτιάξει ένα αλσύλλιο με δέντρα εκτός εδάφους μεν, πολύ προσεγμένα δε. Έπειτα, έχει διαφορά το πώς φυτεύει ένα δήμος δέντρα, τι χώρο τούς αφήνει να αναπτυχθούν –στην Αθήνα τα περισσότερα ασφυκτιούν–, τι κονδύλια προβλέπει σχετικά, γιατί άλλη δουλειά κάνεις με δέκα ευρώ, άλλη με εκατό –εδώ, φυσικά, συνυπολογίζεις το μακροπρόθεσμο όφελος–, πόσο έχεις φροντίσει για την υδροδότηση, την οξυγόνωση του εδάφους κ.λπ.». Πράγματι, σε χώρες όπως η Ισπανία (Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Μπιλμπάο), η Ιταλία (Ρώμη, Μιλάνο και αλλού), η Γαλλία (Παρίσι), η Ιαπωνία, η οποία έχει κάνει «σχολή» στις δεντροφυτεύσεις και τις αποκαταστάσεις περιβάλλοντος με τη μέθοδο Miyawaki, η Ινδία ακόμα, όπου η κατασκευή είτε η επέκταση του μετρό σε μεγάλες πόλεις, όπως το Νέο Δελχί (όπου πολλοί σταθμοί είναι υπέργειοι και για περιβαλλοντικούς λόγους), η Βομβάη και η Μπάγκαλορ και η εξ αυτού προγραμματισμένη κοπή πλήθους δέντρων ξεσηκώνουν αντιδράσεις, ήδη γίνεται συστηματική προσπάθεια είτε να μεταφυτεύεται είτε να αποκαθίσταται πλήρως και σε σύντομο διάστημα όσο πράσινο χάνεται στη διάρκεια τέτοιων μεγάλων έργων. Το κόστος μπορεί να είναι μεγαλύτερο, όμως το όφελος σε βάθος χρόνου είναι ανεκτίμητο, απ’ όπου κι αν το πιάσεις. «Για να έρθουμε στα δικά μας, στον δήμο Αθηναίων έχει υπογραφεί ήδη η διπλή ανάπλαση στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, απ’ όπου θα προκύψει ένα εκτεταμένο πάρκο, άλλα δύο έχουν προγραμματιστεί στον Ελαιώνα, καθώς επίσης τρεις καταρχάς μεγάλοι “πράσινοι” διάδρομοι σε γειτονιές της πόλης, χρειαζόμαστε όμως πολύ περισσότερους τέτοιους πνεύμονες και αυτή η “δεντροκτονία” λόγω μετρό σίγουρα είναι ένα πισωγύρισμα, όσο χρήσιμο κι αν είναι το έργο. Το θετικό είναι ότι ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό εμφανίζεται ανοιχτός σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις, κάτι που ελπίζουμε να φανεί και έμπρακτα. Ένα από τα επόμενα βήματα, τώρα, οφείλει να είναι μια σωστή κυκλοφορική ρύθμιση σε μια πόλη που έχει αναπτυχθεί με γνώμονα τις ανάγκες των τροχοφόρων και όχι των κατοίκων της. Να τολμήσουμε κάποια στιγμή να αγγίξουμε και τους δρόμους, όχι μόνο τους χώρους πρασίνου», ολοκληρώνει η κ. Μυριβήλη. Και να πει κανείς ότι δεν έχουμε τέτοια τεχνογνωσία στην Ελλάδα; Ούτε αυτό ισχύει, μπορεί μάλιστα να εφαρμοστεί όχι μόνο στην περίπτωση του αθηναϊκού μετρό αλλά και εκείνου που κατασκευάζεται στη Θεσσαλονίκη. «Εκεί όπου ανοίγονται οι νέες σιδηροδρομικές γραμμές προς Πάτρα έχουμε μεταφυτεύσει, σε συνεργασία με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και τους όμορους δήμους, πάνω από 300 ελαιόδεντρα –τα περισσότερα υπεραιωνόβια–, το δε κόστος έχει ανέλθει μέχρι τώρα στα 180.000 ευρώ», λέει η Άρτεμις Βιδάλη, μηχανολόγος-μηχανικός ειδικευμένη στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό πόλεων και κτιρίων, υπεύθυνη προγράμματος για τη διάσωση των ελαιόδεντρων στα έργα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στο Πράσινο Ταμείο: «Προβήκαμε και σε άλλες τέτοιες μεταφυτεύσεις δέντρων, υπάρχει δηλαδή η τεχνογνωσία για τις βέλτιστες πρακτικές, δεν είναι κάτι άγνωστο, και όντες οι μόνοι στην Ελλάδα που έχουμε δουλέψει συστηματικά σε αυτόν τον τομέα ευχαρίστως θα συνδράμαμε το Αττικό Μετρό, εφόσον εκδηλωθεί επίσημα ενδιαφέρον από την εταιρεία – μέχρι στιγμής έχουν γίνει μόνο κάποιες άτυπες συζητήσεις. Κάνουν βεβαίως κι αυτοί, απ’ όσο γνωρίζω, τις δικές τους περιβαλλοντικές μελέτες και ελπίζω ότι θα προσέξουν περισσότερο το θέμα των μεταφυτεύσεων». Ναι, μπορεί να κοστίζει κάτι παραπάνω το να μεταφυτεύσεις ένα μεγάλο δέντρο από το να το κόψεις ή να το αντικαταστήσεις με ένα νεαρό φυντάνι που, φυσικά, δεν είναι το ίδιο, συνεχίζει, «ήδη όμως από φοιτήτρια έχω μάθει να το υπολογίζω σε συνδυασμό με τα μακροπρόθεσμα οφέλη που δεν είναι λίγα και έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία, και όχι μόνο οικονομική».

φωτό: panos katranas

BackdooR

Η νύχτα αφηγείται τις δικές της ιστορίες και οι πρωταγωνιστές της ξεχειλίζουν λάμψη, χαρά, ερωτισμό, λατρεύουν τη μουσική, τον χορό και το καλό ποτό.

T

φωτό: panos katranas

BackdooR Σαρρή 39, Ψυρρή Κρατήσεις: 210 3312894 Facebook: BackdooRathens, Instagram: backdoor_athens

he place where the creatures meet. Βρες τη χρυσή κλειδαριά. Στην πίσω πόρτα. Ανοίγει την 1η Οκτωβρίου.

«I wonder what they do in there». Δεν είναι πια μυστικό. Ένα mini cabaret με ατμόσφαιρα εμπνευσμένη από την εποχή του Μεσοπολέμου ανοίγει τις βελούδινες κουρτίνες του, ανάβει τους μπρούντζινους πολυελαίους του, γυαλίζει το βαρύ ξύλινο μπαρ του και σε περιμένει. «Κυρίες και κύριοι, καλωσορίσατε!» Τα μαγικά πλάσματα είναι στο BackdooR. Théâtrale ατμόσφαιρα, εντυπωσιακά burlesque acts, αδυσώπητα DJ sets, μουσικά gigs από το υπερπέραν, extreme shows από υπέροχες βασίλισσες του drag, παγέτες, feather boas και glitter. Κάθε νύχτα. Επτά ημέρες, επτά διαφορετικά θεάματα, όλα υπό τον έλεγχο των θηριοδαμαστών πίσω από την μπάρα, που σερβίρουν premium αποστάγματα, twisted cocktails και, όπως πρέπει, real bar food.

Wait, there’s more. H καλή νύχτα από το πρωί φαίνεται. Από τις 11 θα απολαύσεις υπέροχο καφέ, φρέσκους χυμούς και πρωινό.

30.9.21 – lifo

25

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

ΠΟΤΕ ΘΑ ΧΟΡΕΨΟΥΜΕ ΞΑΝΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ;

ΘΑ ΠΆΨΟΥΜΕ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ «ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΆ ΚΑΘΉΜΕΝΟΙ» ΣΤΗ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ; ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ

26 lifo – 30.9.21

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Για κάποιους ανθρώπους αυτές οι δραστηριότητες είναι ανάγκη, κάποιοι δεν μπορούν να χαρούν καθιστοί και η χαρά τους στοχοποιείται. Λύσεις ώστε να αποφευχθεί ταυτόχρονα η διασπορά του ιού υπάρχουν.

30.9.21 – lifo

27

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

«Ό

ταν ανοίξουμε, θα χορεύουμε σαν να μην υπάρχει αύριο». Η σκέψη αυτή τριβελίζει διαρκώς το μυαλό όσων αγαπάνε την ηλεκτρονική μουσική, τα μεγάλα φεστιβάλ και τις συναυλίες, τον πολύωρο, λυτρωτικό χορό. Ενάμιση χρόνο μετά, ο πολιτισμός έχει ανοίξει – ευτυχώς. Με προϋποθέσεις και αστερίσκους όμως. Όταν, πριν από τρεις εβδομάδες, έφτασε στο inbox μου η πληροφορία για ένα θεματικό event που διοργάνωνε μια νεοσύστατη ομάδα σε άγνωστο σημείο, τα αρχικά συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Η τεράστια λαχτάρα να βρεθώ ξανά σε ένα dancefloor και να ακούσω δυνατά το αγαπημένο μου είδος μουσικής, τριγυρισμένος από ανθρώπους με τις ίδιες διαθέσεις, μπήκε αυτόματα στο ζύγι με τον δισταγμό που κατακλύζει πλέον κάθε κοινωνική δραστηριότητα. Πόσοι; Πού; Πώς; Θα το αντέξεις; Πήρα το «ρίσκο» και μετά το αναμενόμενο μάγκωμα των πρώτων λεπτών, που έσκασε σαν μίνι αγοραφοβικό σοκ, το άντεξα, πέρασα υπέροχα και όλα ήταν σαν χθες. Το θέμα του

28 lifo – 30.9.21

event της ομάδας Suburbia ήταν εμπνευσμένο από τις ταινίες Mad Max. Το location, που αποκαλύφθηκε την παραμονή, κάπου κοντά στην Ελευσίνα. Το dress code αυστηρό. Το σκηνικό πολύ προσεγμένο, εντελώς κινηματογραφικό – άλλωστε το στοιχείο που επέτρεπε τη διοργάνωση του event ήταν η κινηματογράφησή του και η αυστηρά περιορισμένη προσέλευση. Η είσοδος εξασφαλιζόταν μόνο με επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού, νόσησης ή 48ωρου αρνητικού Covid test – τα έλεγχαν σε όλους ανεξαιρέτως. Και κάπως έτσι βρεθήκαμε σε έναν τεράστιο ψηλοτάβανο βιομηχανικό χώρο, να χορεύουμε με tech house και techno μουσική «σαν να μην υπάρχει αύριο» – ξανά.

Η ΜΑΤΑΊΩΣΗ ΤΗΣ ΔΕΎΤΕΡΗΣ ΜΈΡΑΣ ΤΟΥ PLISSKËN Την ίδια ώρα όμως, μερικά χιλιόμετρα παραδίπλα, κάποιοι «ομοϊδεάτες» που είχαν συγκεντρωθεί σε έναν πιο κεντρικό και «θεσμικό» χώρο, αυτόν της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, για την πρώτη μέρα της επιστροφής ενός από τα πιο αγαπημένα μουσικά φεστιβάλ της πόλης, του Plisskën, έγιναν μάρτυρες μιας δυσάρεστης εξέλιξης. Ενώ τα μέτρα τηρήθη-

καν ευλαβικά, η διοργάνωση απευθυνόταν αποκλειστικά σε καθήμενους, όπως ορίζει το ισχύον ΦΕΚ, οι καρέκλες ήταν τοποθετημένες στις σωστές αποστάσεις και όλοι βίωναν την «ξένη», αλλά επιβεβλημένη συνθήκη «παρακολουθώ(;) ηλεκτρονική μουσική καθιστός», μερικά άτομα, πάνω στην ευφορία της στιγμής, φέρονται απλώς να σηκώθηκαν από τις θέσεις τους. Αυτό ήταν αρκετό για να διακοπεί το live των εκρηκτικών La Femme, με κυριολεκτικό unplugging του γαλλικού γκρουπ από την πλευρά της ασφάλειας, πρακτική που θυμίζει άλλες, σκοτεινές εποχές, και να επιβληθεί το βαρύτατο και πανάκριβο πέναλτι ματαίωσης της δεύτερης μέρας του φεστιβάλ – αντίδραση εντελώς σπασμωδική και ξεκάθαρα «συμβολική», για λόγους επικοινωνιακής συμμόρφωσης μέσα σε έναν χώρο που είναι συνδεδεμένος με τον δήμο Αθηναίων. «Η πρώτη μέρα του φεστιβάλ ήταν sold out και πήγαινε περίφημα. Παρόλο που το κοινό ήταν καθήμενο, είχε έρθει για να διασκεδάσει και να απολαύσει μουσική. Ακόμα και το αρχικό DJ set του Born in Flamez έτυχε θερμής υποδοχής. Ήταν εμφανές ότι είχαν λείψει σε πολύ κόσμο το fun και η ατμόσφαιρα ενός φεστιβάλ, ακόμα και σε ένα περιορισμένης μορ-

φωτό: alex aggouridakis

ADD FESTIVAL 2019 φής set-up» περιγράφει σήμερα η ομάδα του Plisskën. «Όταν οι La Femme ανέβηκαν στη σκηνή, ο κόσμος είχε πια ζεσταθεί. Κάποια στιγμή ο τραγουδιστής του συγκροτήματος βρέθηκε στον χώρο του κοινού. Αυτό υπήρξε η αφορμή για να σηκωθούν κάποιοι από τις καρέκλες τους. Πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες συστάσεις τόσο από το συγκρότημα όσο και από το προσωπικό της Τεχνόπολης προκειμένου να συνεχιστεί ομαλά η συναυλία, κάτι που έγινε αμέσως μετά. Στο προτελευταίο κομμάτι του προγραμματισμένου σετ των La Femme μερίδα του κοινού ξανασηκώθηκε από τις καρέκλες του. Εκείνη τη στιγμή, οι υπεύθυνοι της Τεχνόπολης ένιωσαν –δικαίως ενδεχομένως– ότι η κατάσταση δεν ήταν διαχειρίσιμη και προχώρησαν στο κλείσιμο της συναυλίας, ενώ ακολούθως μας ενημέρωσαν πως θα κάνουν συνέλευση για το αν θα ματαιωθεί η δεύτερη μέρα, κάτι που επιβεβαιώθηκε την επομένη, λίγο μετά το soundcheck των GOAT. Η προληπτική ματαίωση της Κυριακής θεωρούμε ότι ήταν μια αυστηρή απόφαση, καθότι, έχοντας την εμπειρία της πρώτης μέρας, θα μπορούσαμε όλοι να δράσουμε πιο αποτελεσματικά. Πιστεύουμε πως ούτε οι ίδιοι πήραν αυτή την απόφαση εύκολα. Ζούμε ακό-

μα σε δύσκολους καιρούς και είναι άχαρο το καθήκον της Τεχνόπολης να επιβάλλει την τήρηση των κανονισμών. Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη απόφαση μάς κόστισε ηθικά και οικονομικά, όπως και στο κοινό, που είχε προμηθευτεί ήδη εισιτήρια, καθώς και σε όλους τους καλλιτέχνες που είχαν ταξιδέψει από διαφορετικά σημεία του κόσμου, μια και ήταν όλοι ήδη στην Αθήνα. Το φεστιβάλ επρόκειτο να πραγματοποιηθεί αρχές Ιουνίου του 2020, μεταφέρθηκε για Ιούνιο του 2021, για να καταλήξει στην υλοποίηση υπό καθεστώς μέτρων τον Σεπτέμβριο του ’21. Καλλιτέχνες όπως οι La Femme, Goat, LSDXOXO και Bbymutha ήταν μέρος ενός αρχικού line up από 40+ acts για το αρχικό διήμερο. Ήδη ήμασταν υπό καθεστώς είτε μόνο κάλυψης των εξόδων μας είτε ζημίας, ακόμα και στις συνθήκες του sold out περιορισμένης χωρητικότητας. Προχωρήσαμε στην υλοποίηση του line up του Σεπτεμβρίου, καθώς η άλλη λύση ήταν να παραμείνουμε απλώς αδρανείς και να μην έχουμε μετάκληση ξένων ονομάτων. Θέλαμε να το κάνουμε προκειμένου να περάσουμε ένα αισιόδοξο μήνυμα πρωτοβουλίας. Ταυτόχρονα, μέχρι τώρα είχαμε προβεί σε επιστροφή του αντιτίμου του εισιτηρίου για

όποιον το επιθυμούσε, λόγω αναβολής, και όχι στη λύση του voucher. Αυτό θα κάνουμε και τώρα, σε περίπτωση που δεν καταφέρουμε να πραγματοποιήσουμε τη δεύτερη μέρα του φεστιβάλ σε μελλοντική ημερομηνία. Οι καλλιτέχνες έχουν αποζημιωθεί πλήρως, μια και η συγκεκριμένη ματαίωση δεν καλύπτει την πλευρά του διοργανωτή».

ΧΩΡΊΣ ADD ΟΎΤΕ ΦΈΤΟΣ Παράλληλα, το άλλο, νεοσύστατο και υπερεπιτυχημένο φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής της πόλης, το ADD, που συνδιοργανώνουν το six d.o.g.s και το Onassis Culture, με μια ολόσωστη ανάρτηση στα social ανακοίνωνε την τρίτη κατά σειρά αναβολή του, με νέες πιθανές ημερομηνίες διεξαγωγής τον Μάιο ή τον Ιούνιο ή το φθινόπωρο του ’22 ή… Γιατί το τρέχον ΦΕΚ απαγορεύει οτιδήποτε απευθύνεται σε όρθιους. Γιατί δεν υπάρχει καμία σχετική πρόβλεψη για τους επόμενους μήνες – ενώ υποτίθεται πως θα γινόταν συνεχής επανεξέταση των επιδημιολογικών δεδομένων για να ορίζονται τα εκάστοτε μέτρα. Γιατί δεν γίνεται σε αυτά τα φεστιβάλ αυτού του μεγέθους να τη βγάζουμε καθιστοί. Γιατί αυτό το είδος διασκέδασης δεν λογίζεται για «πολιτισμός»

Δεν γίνεται να στέλνουμε requests που θα ακυρώνουμε στη συνέχεια, γιατί χάνουμε την αξιοπιστία μας, ενώ όλες οι υπόλοιπες χώρες, ακόμα και αυτές που δεν έχουν ανοίξει ακόμα, μπορούν να κάνουν προγραμματισμό.

30.9.21 – lifo

29

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ στην Ελλάδα, άρα δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Γιατί, ενδεχομένως, οι εμπλεκόμενοι και το κοινό δεν έχουν πιέσει αρκετά. Γιατί, προφανώς, οι επιτροπές υγειονομικών και η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία αυτού του είδους διασκέδασης για τόσο πολύ κόσμο. Γιατί έτσι.

ΤΙ ΓΊΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ; Στο μεταξύ, όπως επισήμαναν και οι διοργανωτές του ADD, συνοδεύοντας την ανακοίνωσή τους με ένα μονταρισμένο βίντεο από μεγάλα φετινά καλοκαιρινά φεστιβάλ, η Ευρώπη το ζει ξανά, εδώ και μήνες. Οι open air διοργανώσεις πραγματοποιήθηκαν κανονικά σε πολλές περιπτώσεις, με τα μέτρα που σχετίζονται με τη χρήση μάσκας, τη χωρητικότητα και τα αποδεικτικά εισόδου να κυμαίνονται κατά περίπτωση. Καθώς οδεύουμε όμως προς τον χειμώνα, στην Ευρώπη ανοίγουν και οι κλειστοί χώροι. Το Λονδίνο και το Παρίσι επανέρχονται, ενώ η είδηση που «γαργάλησε» τους clubbers όλης της υφηλίου δεν είναι άλλη από την πλήρη επανέναρξη του Berghain, του βερολινέζικου ναού της techno, στις 2/10, μόνο για εμβολιασμένους και νοσήσαντες, και μάλιστα χωρίς τη χρήση μάσκας – τους προηγούμενους δύο μήνες λειτουργούσε μόνο ο κήπος του, όποτε το επέτρεπε ο καιρός. Ο Stathis V. Tsitinis, δημιουργός των πρότζεκτ Discosodoma και Power Dance Club,

που είχαν αποκτήσει πιστό κοινό σε Αθήνα και εξωτερικό μέχρι και πριν από την πανδημία, έχει επιστρέψει στο Βερολίνο, όπου είναι η βάση του, έπειτα από ένα καλοκαιρινό δίμηνο στην Ελλάδα. «Εδώ και δύο εβδομάδες ανοίγουν όλα, μέσα-έξω, φυσικά με περιορισμένη χωρητικότητα. Για παράδειγμα, το Berghain θα μπορεί να έχει 2.000 άτομα, που δεν είναι λίγα, αλλά δεν είναι και όπως παλιά. Παντού, όμως, θα επιτρέπονται μόνο εμβολιασμένοι και νοσήσαντες. Σε κάποια πάρτι, μάλιστα, ζητάνε και έξτρα rapid test, για να είναι τελείως σίγουροι ότι όλα θα πάνε καλά. Πλέον το απλό Covid test από μόνο του δεν μετράει καθόλου στο Βερολίνο, ούτε και σε εστιατόρια. Αυτό ωθεί περισσότερους να εμβολιαστούν, γιατί σιγά σιγά δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες» περιγράφει ο Stathis, σημειώνοντας ότι μέχρι και τον Αύγουστο δεν είχαν προβλέψει τι θα γίνει με τα κλαμπ. «Κάποια στιγμή, όμως, ένα από αυτά έκανε μήνυση στην κυβέρνηση του Βερολίνου με το σκεπτικό ότι δεν γίνεται να κρατάς μια επιχείρηση κλειστή, εφόσον μπορεί να ανοίξει μόνο με εμβολιασμένους και με πολύ μειωμένο ρίσκο, από τη στιγμή που τα πάντα παρέμεναν κλειστά ακριβώς για να εμβολιαστεί ο κόσμος. Κέρδισε το δικαστήριο, οπότε το θέμα τέθηκε κατευθείαν σε ψηφοφορία και άνοιξαν όλα τα κλαμπ. Τα δικά μου πάρτι δεν τα έχω ξεκινήσει ακόμα, το φοβόμουν λίγο και ήθελα να δω πρώτα πώς θα πάει η κατάστα-

ση, αλλά τώρα εννοείται πως κανονίζω σιγά σιγά το Discosodoma για Λονδίνο, το Power Dance Club για Βερολίνο, κλείνω κανονικά gigs γιατί δεν υπάρχει ο φόβος της ακύρωσης ή η ασάφεια των κανονισμών. Οι κανονισμοί είναι παντού οι ίδιοι, ζητάνε πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης και η νυχτερινή ζωή επανέρχεται στην Ευρώπη. Γίνεται το αδιαχώρητο παντού, όλος ο κόσμος είναι χαρούμενος, υπάρχει φανταστικό vibe ευφορίας σε όλη την πόλη. Ξαναβρίσκουμε τους φίλους μας, χορεύουμε, ξαλαφρώνουμε, χαμογελάμε. Ο χορός είναι ένα αρχέγονο, σχεδόν θεραπευτικό ένστικτο για πάρα πολύ κόσμο. Μέσα στην καραντίνα ένιωθα το σώμα μου να πονάει γιατί ήθελα να χορέψω, να εκφραστώ. Η επιστροφή του clubbing είναι πραγματικά πολύ δυναμική, είναι άλλος ο ήχος, σχεδόν εκρηκτικός. Μετά από δύο χρόνια που περάσαμε με Balearic και ambient μουσική, αυτό που ζούμε τώρα είναι πραγματικό rave!»

Η ΕΛΛΆΔΑ ΠΊΣΩ, ΣΤΟ ΜΗΔΈΝ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛΙΚΟΎ ΧΆΡΤΗ Οι Κωνσταντίνος Δαγριτζίκος και Παναγιώτης Πιλαφάς, συνιδρυτές του six d.o.g.s και του ADD Festival, επισημαίνουν το πολύ σοβαρό ζήτημα της διαθεσιμότητας των ξένων καλλιτεχνών, που ήταν ανέκαθεν δύσκολη για την Ελλάδα. «Στον φεστιβαλικό χάρτη ήμασταν ανύπαρκτοι. Εμείς και κάποιοι άλλοι επιχειρηματίες, που ξεκινήσαμε να κάνουμε

φωτό: chronis perrakis

PLISSKËN 2021

30 lifo – 30.9.21

POWER DANCE CLUB

φωτό: spyros rennt

H είδηση που «γαργάλησε» τους clubbers όλης της υφηλίου δεν είναι άλλη από την πλήρη επανέναρξη του Berghain, του βερολινέζικου ναού της techno.

πιο μεγάλα πράγματα, σιγά σιγά φτάσαμε στο σημείο να μας παίρνουν πιο σοβαρά, οπότε ένας μεγάλος καλλιτέχνης θα άκουγε το offer σου για να έρθει να παίξει στην Ελλάδα. Μέχρι πριν από κάποια χρόνια δεν θα σε άκουγαν καν. Πριν από την πανδημία αυτό που κάναμε μέτραγε. Μπορούσαμε να πηγαίνουμε στα πρακτορεία και να λέμε “θέλουμε την Peggy Gou να παίξει στο ADD”. Πλέον, επειδή παντού γίνονται ξανά και φεστιβάλ και προγραμματισμός, όχι μόνο γι’ αυτή αλλά και για την επόμενη περίοδο, το ζήτημα είναι ότι βρεθήκαμε στο μηδέν και σε ακόμα πιο δεινή θέση από πριν. Τώρα δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουμε να βρούμε καλλιτέχνη, ούτε για τον Μάιο. Δεν γίνεται να στέλνουμε requests που θα ακυρώνουμε στη συνέχεια, γιατί χάνουμε την αξιοπιστία μας, ενώ όλες οι υπόλοιπες χώρες, ακόμα και αυτές που δεν έχουν ανοίξει ακόμα, μπορούν να κάνουν προγραμματισμό. Για εμάς είναι δύσκολο και ψυχολογικά. Είμαστε δύο άνθρωποι που δεν καθόμαστε στ’ αυγά μας. Δεν μας έφτανε το 24ωρο μόνο για το πολιτιστικό κομμάτι, τις δράσεις του dogs, αυτά που κάναμε με τη Στέγη, τα υπόλοιπα που κάναμε εκτός, ανεξάρτητα από το F&B κομμάτι. Δεν μπορούμε να κάνουμε όνειρα πλέον».

CLUBBING ΔΎΟ ΤΑΧΥΤΉΤΩΝ Την ίδια ημέρα με το Plisskën και το θεματικό Mad Max event (11/9) πραγματοποι-

ήθηκαν τουλάχιστον άλλα δύο μεγάλα πάρτι σε προάστια της Αθήνας, με διάφορα ακόμα μικρο-events να συμπληρώνουν τον χάρτη της διασκέδασης εκείνου του σαββατόβραδου. Ένα σκρολάρισμα στα stories του Instagram κάθε Παρασκευοσάββατο αρκεί για να αντιληφθεί εύκολα κανείς ότι διοργανώνονται διαρκώς παράνομα ή ημιπαράνομα events, ακόμα και σε γνωστά και κεντρικά μαγαζιά της πόλης, όπου δεν τηρείται φυσικά κανένα απολύτως μέτρο, σε πανεπιστήμια όπου συγκεντρώνονται εκατοντάδες φοιτητές, ενώ έχει αρχίσει να trend-άρει ξανά τόσο η φάση της ενοικίασης χώρων για τη διεξαγωγή ιδιωτικών guerilla πάρτι όσο και η πρακτική της από στόμα σε στόμα (και από inbox σε inbox) ενημέρωσης για το «what’s on» κάθε εβδομάδας – είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα από αυτά τα πάρτι δεν έχουν Facebook event. Τούτων δοθέντων, έχουν αρχίσει να μπαίνουν στην εξίσωση στοιχεία όπως το πού βρίσκεται κάθε χώρος, αν είναι εύκολα προσβάσιμος από την αστυνομία ή ποια είναι η σχέση του επιχειρηματία με το τοπικό αστυνομικό τμήμα. Το nightlife αναπτύσσει ξεκάθαρα δύο ταχύτητες κι αυτό είναι κάτι που προβληματίζει τον Παναγιώτη Πιλαφά. «Το τοπίο μετατρέπεται σε Άγρια Δύση. Βρήκαν ξαφνικά ευκαιρία να είναι ανταγωνιστικοί αυτοί που έχουν διάθεση να παρανομήσουν, και αυτοί που δεν έχουν διάθεση μένουν πίσω. Έλεγχοι δεν γίνονται ή γίνονται πολύ

SUBURBIA EDITION: MAD MAX

επιλεκτικά. Είναι αυστηροί με όσα γίνονται στο προσκήνιο και παρασκηνιακά λειτουργούν τελείως χύμα. Δεν έχω κάτι με τους ανθρώπους που το κάνουν, γιατί στη φάση που είμαστε τώρα ο καθένας προσπαθεί να διαφυλάξει τη βιωσιμότητά του. Όμως δημιουργείται μια κατάσταση αθέμιτου ανταγωνισμού. Εμείς αυτό που θέλουμε είναι events μόνο για εμβολιασμένους και νοσήσαντες, αυτό που γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Στο εξωτερικό, Covid free σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι μόνο οι χώροι για εμβολιασμένους ή νοσήσαντες αλλά χρειάζεται ως έξτρα προαπαιτούμενο και κάποιο τεστ, PCR ή rapid. Σκοπεύουμε να προσβάλουμε νομικά την τελευταία υπουργική απόφαση στο κομμάτι που έχει να κάνει με τους καθήμενους. Για έναν χώρο, υπαίθριο ή ανοιχτό, ζητάμε οι επισκέπτες με πιστοποιητικό να μπορούν να είναι όρθιοι. Θεωρώ ότι η λογική πίσω από πολλές πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας είναι σχιζοφρενική. Υπάρχει μεγαλύτερο κίνητρο, αν θες να εμβολιάσεις τους νέους, από το να τους επιτρέψεις να πάνε σε μια συναυλία ή σε ένα φεστιβάλ ή σε ένα κλαμπ; Οι άνθρωποι που κάθισαν και σκέφτηκαν τα κίνητρα μάλλον δεν έχουν βγει ποτέ τους ή δεν έχουν υπάρξει ποτέ νέοι». «Το υγειονομικό όφελος που θα έχεις με έναν κοινωνικά υγιή ιστό, που θα είναι όρθιος και θα εκφράζεται με σχετικά μεγαλύτερη ελευθερία, νομίζω ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερο» καταλήγει ο Κωνσταντίνος Δαγριτζίκος.

Το τοπίο μετατρέπεται σε Άγρια Δύση. Βρήκαν ξαφνικά ευκαιρία να είναι ανταγωνιστικοί αυτοί που έχουν διάθεση να παρανομήσουν, και αυτοί που δεν έχουν διάθεση μένουν πίσω. Έλεγχοι δεν γίνονται ή γίνονται πολύ επιλεκτικά. Είναι αυστηροί με όσα γίνονται στο προσκήνιο και παρασκηνιακά λειτουργούν τελείως χύμα.

30.9.21 – lifo

31

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ Όπως περιγράφει ο Nicolas Dales, συνιδρυτής του Suburbia, το πρότζεκτ δημιουργήθηκε πριν από την έναρξη της πανδημίας, με σκοπό την κινηματογράφηση εκδηλώσεων σε διαφορετικούς από τους συνηθισμένους χώρους και την προβολή αξιόλογων τοποθεσιών της Ελλάδας, με ταυτόχρονη προώθηση της ηλεκτρονικής μουσικής στη χώρα μας. Στη συνέχεια, ξεκίνησαν να συλλέγουν οπτικοακουστικό υλικό το οποίο θα προβληθεί τον Μάιο του 2022 και θα δημιουργηθούν διαφημιστικά σποτ με στόχο τη διαφημιστική προβολή της χώρας σε ελληνικά και ξένα ΜΜΕ, σε τουρίστες που επιθυμούν να γνωρίσουν μια διαφορετική όψη της Ελλάδας, αυτήν της ηλεκτρονικής μουσικής σκηνής. «Ο λόγος που κάνουμε τις περισσότερες κινηματογραφήσεις μας εκτός Αθήνας είναι γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν οι χώροι με το σωστό μέγεθος ή με τις προδιαγραφές που χρειαζόμαστε αυτήν τη στιγμή για να εκπληρώσουμε το έργο μας με ασφάλεια. Είναι πολύ σαφείς οι οδηγίες κινηματογράφησης από την Πολιτική Προστασία κι εμείς τις ακολουθούμε κατά γράμμα. Σίγουρα ένα μεγάλο πάρτι με χιλιάδες άτομα είναι πολύ πιο δύσκολα διαχειρίσιμο από μια κινηματογράφηση με περιορισμένο αριθμό ατόμων. Στον χώρο δεν εισέρχεται κανένας απολύτως χωρίς να διαθέτει τις απαραίτητες πιστοποιήσεις. Στα events μας οι καλεσμένοι είναι πολύ συγκεκριμένοι. Είναι άτομα που τους αρέσει η μουσική, τους αρέσει να μεταμφιέζονται ανάλογα με τα concepts που έχουμε σχεδιάσει, αισθάνονται ασφάλεια στον χώρο όπου βρίσκονται και σίγουρα δεν διστάζουν να κάνουν κάποια χιλιόμετρα για να είναι μαζί μας».

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ ΆΠΟΨΗ Για το ζήτημα της επανεκκίνησης του κλάδου ως κινήτρου για την αύξηση των εμβολιασμών των νέων, ζήτησα το σχόλιο του κ. Ευάγγελου Μανωλόπουλου, καθηγητή Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Ιατρικό Τμήμα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και πρόεδρου της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας. Ο καθηγητής επιβεβαιώνει: «Η κυβέρνηση, συνεπικουρούμενη από την Επιτροπή Λοιμωξιολόγων, προσπαθεί με κάθε τρόπο να μειώσει και να ελέγξει τις πιθανές εστίες με-

τάδοσης του κορωνοϊού. Κάποιες φορές στο παρελθόν έχει πάρει και άστοχα ή υπερβολικά μέτρα. Η συνεχιζόμενη απόλυτη απαγόρευση αυτών των συναυλιών θεωρώ ότι είναι ένα τέτοιο υπερβολικό μέτρο. H κυβέρνηση δεν έχει δώσει στους εμβολιασμένους ούτε τα κίνητρα που τους αξίζουν αλλά ούτε και τα δικαιώματα που τους αναλογούν. Είναι και αυτό ένας από τους βασικούς λόγους που το πρόγραμμα εμβολιασμών στη χώρα μας δεν εξελίσσεται όσο καλά θα θέλαμε και θα μπορούσε. Ιδιαίτερα οι νέοι που εμβολιάζονται –παρότι, συγκριτικά με τους μεγαλύτερους, διατρέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά, αν μολυνθούν– συμβάλλουν έμπρακτα στην προστασία του κοινωνικού συνόλου και δείχνουν το υψηλό αίσθημα ευθύνης που τους διακατέχει, προς την κοινωνία και προς τον εαυτό τους. Θα έπρεπε να μπορούν να εισέρχονται σε όλους τους χώρους χωρίς περιορισμούς. Η πρόβλεψη για είσοδο σε χώρους διασκέδασης είτε με πιστοποιητικό εμβολιασμού, είτε με αρνητικό PCR, είτε με rapid τεστ ουσιαστικά εξισώνει εμβολιασμένους και μη εμβολιασμένους. Θεωρώ ότι οι συναυλίες θα πρέπει να επιτραπούν μόνο για τους εμβολιασμένους. Κάτι τέτοιο θα ήταν δίκαιο, θα αποτελούσε κίνητρο για τους νέους να εμβολιαστούν και θα επέτρεπε στον σημαντικό αυτό κλάδο της νεανικής κουλτούρας να σταθεί και πάλι στα πόδια του». Στο σημείο αυτό εξέφρασα στον κ. Μανωλόπουλο την εξής προσωπική μου απορία, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του Ηρωδείου: ακόμα και όταν μία εκδήλωση με μειωμένη χωρητικότητα είναι sold out, μιλάμε για 2.500-3.000 καθήμενους θεατές, σε αποστάσεις πολύ μικρές, όπου μάλιστα, με την πρόσφατη ΚΥΑ, δεν απαιτείται καν η επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού, νόσησης ή αρνητικού Covid test κατά την είσοδο. Είναι αυτή η συνθήκη πράγματι πιο ασφαλής για τη μη διασπορά του ιού σε σχέση με μια εκδήλωση σε ανοιχτό χώρο, που περιλαμβάνει όρθιους; «Από επιδημιολογική σκοπιά, η ουσιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια εκδήλωση με καθήμενους, όπως αυτή που περιγράφετε στο Ηρώδειο, και σε μια εκδήλωση σε ανοιχτό χώρο που περιλαμβάνει και όρθιους είναι κατά κύριο λόγο ο χορός και η μεγάλη κινητικότητα των ατόμων στη δεύτερη περίπτωση. Βέβαια, αν όλοι οι παρόντες είναι πλήρως εμβολια-

ADD FESTIVAL 2019

32 lifo – 30.9.21

σμένοι και τηρούνται τα ενδεδειγμένα μέτρα (χρήση μάσκας), τότε και οι δύο καταστάσεις μπορούν να θεωρηθούν σε μεγάλο βαθμό ασφαλείς και είναι απίθανο να προκύψουν από αυτές συρροές μολύνσεων με κορωνοϊό. Το κλειδί όμως είναι να μην υπάρχουν ανεμβολίαστοι στο κοινό, ούτε καν με αρνητικό PCR ή rapid test, και οι έλεγχοι των πιστοποιητικών εμβολιασμού στην είσοδο να είναι πραγματικοί και όχι προσχηματικοί». Ρωτώντας την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας κ. Μίνα Γκάγκα όλα τα παράπάνω, καθώς και εάν υπάρχει πρόβλεψη για αναθεώρηση με βάση τα προσεχή επιδημιολογικά δεδομένα της «οριζόντιας» απαγόρευσης των εκδηλώσεων για όρθιους, δεν έλαβα απάντηση.

ΠΟΤΕ ΘΑ ΛΗΞΕΙ ΤΟ «ΚΑΘΙΣΤΟ» NIGHTLIFE; To Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου, εκτός από τα δικά μας events που αναφέρθηκαν πιο πάνω, 150.000 άνθρωποι στην Ολλανδία βγήκαν στους δρόμους, σε 10 διαφορετικές πόλεις (οι 35.000 στο Άμστερνταμ), για να διαμαρτυρηθούν ζητώντας την επαναφορά των μεγάλων events και το άνοιγμα των νυχτερινών κλαμπ, στο δεύτερο κάλεσμα που ονομάστηκε «Unmute Us!». Στο εξωτερικό η νυχτερινή διασκέδαση και οι μαζικές διοργανώσεις αυτού του τύπου είναι ζωτικό στοιχείο της κουλτούρας. Στα καθ’ ημάς, δυστυχώς, αντιμετωπίζονται ως ψιλά γράμματα που αφορούν μερικούς «λοξούς» και η αδιαφορία της κυβέρνησης γι’ αυτό τον κλάδο, του οποίου η βιωσιμότητα πλήττεται θανάσιμα, το αποδεικνύει. Τη στιγμή που διοργανώσεις όπως το πρόσφατο Ράλι Ακρόπολης και τόσες άλλες γεμίζουν ασφυκτικά ολόκληρη την πλατεία Συντάγματος και τους γύρω δρόμους, το πρόσχημα της εξάπλωσης του ιού φαντάζει πλέον εντελώς σαθρό. Για κάποιους ανθρώπους, όμως, αυτές οι δραστηριότητες είναι ανάγκη, κάποιοι δεν μπορούν να χαρούν καθιστοί και η χαρά τους στοχοποιείται. Λύσεις ώστε να αποφευχθεί ταυτόχρονα η διασπορά του ιού υπάρχουν. Η Ευρώπη δίνει το παράδειγμα και η κυβέρνηση –όπως εξάλλου συνηθίζει– οφείλει να ακολουθήσει. Παράλληλα, κινήσεις επιχειρηματιών που θυμίζουν «ποτοαπαγόρευση» επιχειρούν να προσφέρουν προσωρινή εκτόνωση. Ας μη χρειαστεί μόνο να επιστρέψουμε στα Οινόφυτα.

φωτό: mike tsolis

ΤΟ ΠΕΊΡΑΜΑ ΤΟΥ SUBURBIA

ADD FESTIVAL 2019

φωτό: mike tsolis

«Ο χορός είναι ένα αρχέγονο, σχεδόν θεραπευτικό ένστικτο για πάρα πολύ κόσμο. Η επιστροφή του clubbing στην Ευρώπη είναι πραγματικά πολύ δυναμική, είναι άλλος ο ήχος, σχεδόν εκρηκτικός. Μετά από δύο χρόνια που περάσαμε με Balearic και ambient μουσική, αυτό που ζούμε τώρα είναι πραγματικό rave!»

30.9.21 – lifo

33

34 lifo – 30.9.21

TRASH FORMERS MR Z ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Ο

ι Τhe Last Shadow Puppets αλλάζουν με PJ Harvey, ένα soul κομμάτι θα διαδεχθεί μια bossa nova, η ιαπωνική τζαζ θα συναντήσει το anatolian rock, μέσα στο βράδυ ίσως ακουστεί και κάτι νεοκυματικό που θα μας μεταφέρει στην ιστορία ενός καλοκαιρινού έρωτα των ’70s. Αυτό είναι το eclectic στυλ του Ζώη Χαλκιόπουλου ή, αλλιώς, Mr. Z, που εδώ και δύο δεκαετίες ζει από τη μουσική με την οποία έντυνε τα βράδια τα μπαρ της Αθήνας, δηλαδή από τότε που μια Τρίτη ήταν γεμάτα τόσο αυτά όσο και τα μπουζούκια. Ξεκίνησε παίζοντας όλη την εβδομάδα στο θρυλικό πλέον Decadence. Είδε την κρίση να αλλάζει τη νύχτα και μέσα από αυτή να αναδύεται μια μπαρ κουλτούρα. Τα τελευταία χρόνια τα μαγαζιά έχουν καλύτερα ποτά και προτιμούν τη μουσική πολυμορφία, οι DJs μετακινούνται από το ένα στο άλλο και ο ίδιος είχε ρυθμίσει το πρόγραμμά του ώστε να δουλεύει τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα. Ο όρος «πάρτι» μπορεί να μοιάζει για τους παλαιότερους με σχήμα λόγου για την Αθήνα, αλλά δεν ήταν πως η νέα συνθήκη δεν τον ωφέλησε, ίσα ίσα μπορούσε να παίζει την ιδιαίτερη μουσική του σε μικρότερα μαγαζιά. Συχνά δεν τσέκαρε σχολαστικά τους δίσκους που έπαιρνε μαζί του φεύγοντας από το σπίτι, αγόραζε δέκα που του άρεσαν και τους πάντρευε μέσα στο βράδυ, «ακόμα κι αν ο πελάτης δεν σε κοιτάξει, πιάνεις το κλίμα στον αέρα, θα βγάλει ένα χρώμα, ενώ ακούει μουσική. Μπορεί, λοιπόν, εκείνοι που έπαιζαν σε κλαμπ να έπαιρναν περισσότερα λεφτά, κάνοντας το λιγότερο, αλλά δεν είχαν την προσωπική επαφή που νιώθαμε εμείς στα μπαρ. Σκέψου να βρέχει, να έχεις τριάντα ανθρώπους που να μην έχουν πού να πάνε και να λες “τώρα θα τους παρτάρω, θα τους χορέψω”». Αναπάντεχα για όλους μας, τα μαγαζιά έκλεισαν και τα ηχεία σίγησαν, ο Mr. Z δεν μπορούσε έτσι κι αλλιώς να κουβαλήσει τους δίσκους του εκτός σπιτιού. Μη έχοντας τις απολαβές που φέρνει το ξενύχτι, μέσα στην καραντίνα αρθρογραφούσε, έκανε δύο διαφορετικές διαδικτυακές εκπομπές, πουλούσε δίσκους, συμπλήρωνε το επίδομα, καταφέρνοντας να εξασφαλίσει το ένα τρίτο του εισοδήματος που είχε συνηθίσει και υπολογίσει ότι θα έχει κάθε μήνα. «Μου ζήτησαν πολλοί να κάνω Ιnstagram live, το θεώρησα βλακεία, δεν είχε τίποτα το κανονικό αυτό, προτίμησα να κάνω mixtapes και λίστες στο Spotify». «Για κάποιους μπορεί να είναι μια δεύτερη απασχόληση, αλλά για πολλούς είναι η καριέρα μας. Ακόμα κι αν περνάμε καλά με αυτό που κάνουμε, θα χρειαστεί να δουλέψουμε και μέρες που δεν έχουμε διάθεση, ενώ μας έχει συμβεί κάτι σοβαρό, όπως κάνουν όλοι οι άνθρωποι με τη δουλειά τους». Και μπορεί το DJing να είναι μια κανονική δουλειά, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι επαγγελματίες του το ασκούν με τους καλύτερους όρους. «Για χρόνια δεν υπήρχε η δουλειά μας ως όρος, αλλά ήταν και δικό μας λάθος το ότι υπογράφαμε συμβάσεις επί σειρά ετών μην ξέροντας πώς ασφαλιζόμαστε. Μπλέξαμε με τους λογιστές προσπαθώντας να βγάλουμε άκρη, κάποιοι από εμάς δυσκολεύτηκαν πάρα πολύ». Ο Ζώης Χαλκιόπουλος πέρασε φέτος τέσσερις μήνες στη Λευκάδα παίζοντας επτά φορές την εβδομάδα, «όσον αφορά τη μουσική, εκεί έπρεπε να σκεφτώ πιο εμπορικά. Αλλά θα ήταν λάθος να μείνω στην Αθήνα, όσοι έφυγαν για σεζόν ήξεραν πως τα πράγματα θα ήταν πιο χαλαρά σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα, ότι θα έκαναν τα στραβά μάτια για τον τουρισμό. Το μειωμένο ωράριο είχε αρχίσει να ισχύει στην Αθήνα πριν από την πανδημία, με ελάχιστες εξαιρέσεις τα μαγαζιά στο κέντρο κλείνουν νωρίς. Η αλλαγή στην έξοδο της πόλης είχε συμβεί ήδη και τώρα ενισχύεται. Πήγαμε να παίξουμε μετά το πρώτο lockdown και στις 12 το βράδυ έκλειναν τα μάτια μας. Το να λέμε ότι ο Έλληνας έχει μάθει να πίνει και να διασκεδάζει τα μεσάνυχτα, δεν ξέρω κατά πόσο έχει νόημα πλέον, όλα συνηθίζονται. Όπως δεν ξέρω κατά πόσο θα μας επισκεφθεί τόσο εύκολα ο τουρίστας που θέλει να ζήσει το φημισμένο nightlife της Αθήνας, αν θα σκεφτεί να έρθει από κάπου μακριά, αν αλλάξουμε κι εμείς συνήθειες». Μετά από είκοσι ένα χρόνια πίσω από τα booths, ο Χρήστος Αγγελόπουλος έχει συνδέσει το όνομά του με την ηλεκτρονική μουσική και το clubbing. Πριν από την παύση της ζωής μας όπως την ξέραμε, ήταν πλήρως απασχολούμενος στο κομμάτι του DJing, το καλοκαίρι του 2020 είχε κλείσει πενήντα ημερομηνίες. Αναλάμβανε να στήσει το μουσικό προφίλ μαγαζιών από το μηδέν, ενώ είχε μόλις συμφωνήσει με την Κlik records να ασχοληθεί με τα events

DJ σε πανδημία

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

ΠΏΣ ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΠΑΊΖΕΙΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΉ ΜΟΥΣΙΚΉ ΓΙΑ ΚΑΘΉΜΕΝΟΥΣ, ΝΑ ΈΧΕΙΣ ΜΙΑ ΚΑΡΙΈΡΑ ΣΤΟ CLUBBING ΣΕ ΜΙΑ ΧΏΡΑ ΠΟΥ ΈΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΏΣ ΔΕΝ ΤΟ ΘΕΏΡΗΣΕ ΠΟΤΈ ΑΞΙΟΠΟΙΉΣΙΜΟ ΠΡΟΪΌΝ. ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΠΑΡΑΣΊΔΗ

εικονογραφηση: sigma gamma

KILL EMIL

«Για χρόνια δεν υπήρχε η δουλειά μας ως όρος, αλλά ήταν και δικό μας λάθος το ότι υπογράφαμε συμβάσεις επί σειρά ετών μην ξέροντας πώς ασφαλιζόμαστε. Μπλέξαμε με τους λογιστές προσπαθώντας να βγάλουμε άκρη, κάποιοι από εμάς δυσκολεύτηκαν πάρα πολύ».

της. Ένα νυχτοκάματο των εξήντα ευρώ ήταν κάτι που είχε σταματήσει να κυνηγάει καιρό, έπαιζε λιγότερο και για περισσότερα. Παράλληλα βρισκόμασταν σε μια συνθήκη που, εκτός από το παλαιότερο Reworks της Θεσσαλονίκης, περιμέναμε και το ADD Festival της Αθήνας. Αν θέλει να ξέρει κανείς τι συμβαίνει στην clubbing σκηνή, παρακολουθεί την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία. Τα μέτρα που πήραν οι χώρες αυτές για τα μεγάλα venues κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας ήταν αυστηρά. Τότε ήταν που ο Χρήστος Αγγελόπουλος αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα στην Αίγινα. «Αν θες, με έσωσε το ένστικτο ότι η κατάσταση δεν θα είναι βιώσιμη για μένα για καιρό, κατάλαβα ότι έπρεπε να ψάξω να κάνω κάτι άλλο. Είναι από τις πιο δύσκολες αποφάσεις που έχω πάρει ποτέ». Στο νησί εργάζεται στις πωλήσεις εταιρείας που παράγει και εμπορεύεται φιστίκι, ενώ παράλληλα έχει το δικό του εβδομαδιαίο ραδιοφωνικό slot. «Δεν παίρνω σχεδόν καθόλου αποφάσεις αυτήν τη στιγμή για το κομμάτι της μουσικής, σχεδόν ό,τι έρχεται το απορρίπτω. Φέτος το καλοκαίρι έπαιξα ελάχιστα, περισσότερο για να ξεσκουριάσω, είδα λοιπόν ότι ο κόσμος είναι πάρα πολύ συγκρατημένος. Κλειστήκαμε τόσο, που μας έγινε συνήθεια να επιστρέφουμε σπίτι νωρίς, ακόμα κι αν δεν υπάρχει περιορισμός της νυχτερινής κυκλοφορίας. Βγήκαμε από το πρώτο lockdown λέγοντας και νομίζοντας ότι θα δούμε να συμβαίνει μπροστά μας κάποιου είδους ρωμαϊκό όργιο, τελικά αυτό που πιστεύαμε ότι θα ζήσουμε δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα». «Το να σε πετύχει κάπου ένας άγνωστος και να σου πει “ήρθα μόνος μου εκεί που έπαιζες και χόρεψα, ήταν μια πολύ ωραία νύχτα’’, το να βλέπεις κόσμο να χορεύει και να παίρνει αυτό που κάνεις μέσα του, το να επηρεάζεις αυτούς που έχεις μπροστά σου με τον τρόπο σου είναι μια επικοινωνία που έχει χαθεί, η ουσία της δουλειάς μας έχει χαθεί δηλαδή. Δεν υπάρχουν αυτές οι συνθήκες και δεν φαίνεται ότι επιστρέψουν σύντομα. Θα είμαστε για πολύ ακόμα βιδωμένοι σε ένα τραπέζι, ακόμα κι αν ακούμε χορευτική μουσική». Ξέρει ότι τα λεφτά που ζητάει δεν θα τα πάρει αυτήν τη στιγμή, θα προτιμήσει λοιπόν να παίξει στο μαγαζί κάποιου φίλου, «έχω άλλη δουλειά αυτή την περίοδο, θα το κάνω μόνο και μόνο για να ξαναβρεθώ με φίλους, με ανθρώπους που στηρίζουν αυτό που κάνω, για να περάσουμε όπως μπορούμε όμορφα. Η προετοιμασία και η φροντίδα που θα δείξω πριν πάω να παίξω, το να βάλω σε μια τάξη τα πράγματα, να τα ετοιμάσω και να ετοιμαστώ είναι κάτι που μου λείπει πολύ». Στη μεγάλη εικόνα, το clubbing δεν υπήρξε ποτέ μέχρι τώρα προϊόν για την Ελλάδα. «Στην Αγγλία, όπου παίζονται δισεκατομμύρια, έζησαν παλινωδίες, υπήρξαν αποφάσεις και μπρος - πίσω που έφεραν την ακύρωση μικρών και μεγάλων events, αλλά, επειδή η σκηνή είναι πολύ δυνατή, καθώς συγκεντρώνει τουρίστες από όλο τον κόσμο, απαίτησε να αντιμετωπιστεί όπως της πρέπει. Είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης, το καταλαβαίνουμε, είμαστε οι τελευταίοι που θα επανέλθουμε σε πλήρη λειτουργία, ειδικά με μια κυβέρνηση που δεν θα δει τη σκηνή σοβαρά, ούτε δείχνει να θέλει να ασχοληθεί με ανθρώπους που δουλεύουν με μισά ένσημα ή και καθόλου για ένα μεγάλο κομμάτι της πορείας τους». Μία φορά τον μήνα, σε ένα πάρτι των Τrashformers στο Fuzz Club, μπορούσαν να μαζευτούν από 1.000 μέχρι 1.500 άτομα. Μετά τη μεγαλύτερη παύση που έχει κάνει στη δουλειά του από το 2004 μέχρι σήμερα, o Γιάννης Μπερερής βάζει πλέον στα sets που έχει σε μπαρ το «Αυτή η πόλη» των Mikro. Ακούγεται το «θυμάμαι τότε που χορεύανε όλοι, δεν κοιμότανε ποτέ αυτή η πόλη», ενώ από τα ελάχιστα σκαμπό που υπάρχουν στην μπάρα μπροστά του θα

δει να σηκώνονται χέρια, αλλά μέχρι εκεί. «Θα τραγουδήσουν λίγο τα κομμάτια, θα δω μερικά χαμόγελα κι αυτά είναι τα μόνα που μπορούν να μου φτιάξουν τη διάθεση. Την ίδια ώρα θα νιώσεις ότι κάτι κινείται, κάτι συμβαίνει στον χώρο γύρω σου, αλλά στην πραγματικότητα είναι το προσωπικό που τρέχει να τσεκάρει πιστοποιητικά εμβολιασμού. Κι εγώ είμαι εγκλωβισμένος με τη μάσκα και τα ακουστικά μαζί».

Η

ομάδα των φημισμένων trash parties που ξεκίνησε από την Πάτρα έβγαζε τα live shows της με τους καλεσμένους-έκπληξη σε όλη την Ελλάδα και το Λονδίνο. Στην πρώτη καραντίνα έκαναν τέσσερα live streamings. «Σκεφτόμασταν ότι μπορεί κάποιος να ήταν στο κρεβάτι του εκείνη την ώρα, μπορεί και να κοιμόταν την ώρα που εμείς παίζαμε. Είμαστε σε μια αναμονή μέχρι οι συνθήκες να μας επιτρέψουν να οργανώσουμε κάτι που θα θυμίζει αυτό που κάναμε παλιά. Αν κάνεις ένα event με καθήμενους, απλώς θα σε χαζεύουν, άντε να σε χειροκροτήσουν και να γελάσουν. Δεν μπορούν να γνωρίσουν κόσμο, να ιδρώσουν, να πονέσουν τα πόδια τους από τον χορό». Στα μπαρ, ο Γιάννης Μπερερής –aka Gizmo– «έχτιζε» την ατμόσφαιρα από τις εννιά μέχρι τις έντεκα το βράδυ. Μετά την πρώτη επανεκκίνηση της εστίασης βρέθηκε να κάνει το ακριβώς αντίθετο, ξεκινούσε νωρίς με τα πιο δυνατά του κομμάτια και την ώρα που κανονικά θα σηκωνόντουσαν όλοι, εκείνος έδινε το σύνθημα με τη μουσική ότι τα φώτα θα ανάψουν αναγκαστικά και τα καθίσματα θα μαζευτούν, μέχρι την επόμενη μέρα. Οι ώρες που δούλευε ήταν αναγκαστικά λιγότερες και οι απολαβές του μισές. Με το που έφτασε στα χέρια του η πρώτη πιο uptempo δουλειά του, ο Kill Εmil (κατά κόσμον Αιμίλιος Πρωτόπαπας) μπήκε, όπως όλοι μας, σε καραντίνα. «Είχα δώσει του κόσμου τα λεφτά για το άλμπουμ, τον Aύγουστο είχα κανονίσει δεκαπέντε εμφανίσεις και έμεινα με δύο. Αν δεν είχα και το επίδομα, θα ήμουν σε τραγική κατάσταση. Μαζευόμασταν με φίλους και μοιραζόμασταν ό,τι περίσσευε στον καθένα, φαγητό και ποτό, μόνο αυτό είχε την πλάκα του». Ως DJ, ενώ είχε μοιράσει τα βράδια του σε τέσσερα διαφορετικά μαγαζιά, βρέθηκε να κάνει το σπίτι του καταπράσινο και να γυρίζει τέσσερα βιντεοκλίπ. Επιστρέφοντας αυτό το καλοκαίρι στα decks, έκλεισε τρία sets την εβδομάδα, με όρο να παίζει νωρίς. Δηλαδή, από κει που είχε μάθει να βλέπει το φως της ημέρας το ξημέρωμα, τώρα το βλέπει την ώρα που κατευθύνεται προς το μαγαζί. «Δεν έχει νόημα, όπως είναι η κατάσταση στα μπαρ, να το τραβάμε μέχρι τις πέντε το πρωί. Παίζω και ο κόσμος πρέπει να κάθεται έξω, γι’ αυτό είπα ότι θα ακολουθήσω ευρωπαϊκό ωράριο». «Αυτό που μου έχει λείψει όμως περισσότερο είναι τα live. Δεν μπορώ να είμαι απόλυτα ευχαριστημένος αν παίξω για καθήμενους, αλλά αυτήν τη στιγμή με ικανοποιεί και το χαμόγελό τους». Σε έναν μήνα θα ξαναφύγει έξω. «Συμμετείχα σε φεστιβάλ στο Λουξεμβούργο, με ρώτησαν αν είμαι εμβολιασμένος και παρότι απάντησα θετικά, μόλις έφτασα στο αεροδρόμιο με παρέλαβαν και με πήγαν απευθείας για rapid test. Την ώρα που έκανα soundcheck, είδα μια λαοθάλασσα, ο κόσμος έφτανε από νωρίς, γιατί χωρίς τεστ δεν έμπαινε. Μαζεύτηκαν δύο χιλιάδες άτομα, όλοι όρθιοι, χωρίς μάσκα. Μετά βρέθηκα στην Ολλανδία, είχαν το ίδιο σύστημα. Εμείς γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο; Αυτό που μας έχει λείψει είναι να διασκεδάσουμε ουσιαστικά, χωρίς περιορισμούς, ο κόσμος θέλει να βγει και να παρτάρει, είναι απόλυτα λογικό».

30.9.21 – lifo

35

και ήταν υπεύθυνος σε μια φάρμα αγροτικών προϊόντων, η μητέρα μου δεν είχε πάει στο σχολείο. Ήμασταν τέσσερα αδέλφια, εγώ και η αδελφή μου από την ίδια μάνα. Όταν ήμουν μικρή ήθελα να γίνω πολλά πράγματα, αλλά βίωσα τον ρατσισμό από παιδί και η ζωή μου έγινε πολύ δύσκολη, λόγω των καταστάσεων που είχαν δημιουργήσει οι Άγγλοι. Έμαθα να μάχομαι από κοριτσάκι.

q Το Φρίταουν είχε γίνει αποικία του Βρετανικού Στέμματος από την εποχή του προ-προπάππου μου και η χώρα είχε γίνει βρετανικό προτεκτοράτο. Στο τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα οι Άγγλοι ελευθέρωσαν τους δούλους της Τζαμάικας, τους έφεραν στη Φρίταουν και αγόρασαν το 80% της γης, δίνοντάς τους δικαιώματα και αγγλικά ονόματα, εξού και το επώνυμό μου, Μακόλεϊ. Αυτοί ήταν οι Κρεολοί, οι οποίοι φέρονταν στους ντόπιους όπως φέρονταν σε αυτούς τα πρώην αφεντικά τους: καταπιεστικά, μετατρέποντας τους κατοίκους της Σιέρα Λεόνε σε δούλους. Οι Κρεολοί ήταν μορφωμένοι άνθρωποι, αλλά φέρθηκαν με τον χειρότερο τρόπο στους κατοίκους της Σιέρα Λεόνε. Η μαμά μου ήταν ντόπια, ανήκε στην κατώτερη τάξη, και ο πατέρας μου έκανε μαζί της εμένα και την αδελφή μου χωρίς να την παντρευτεί. Δεν γινόταν να παντρευτεί μια ντόπια, έτσι παντρεύτηκε μια Κρεολή και έκανε με αυτήν τα άλλα δύο μου αδέλφια. Όταν μεγάλωνα ο ρατσισμός των Κρεολών απέναντι στους ντόπιους ήταν χειρότερος από των λευκών, κι εγώ, που είχα μια μητέρα ντόπια που δεν ήταν μορφωμένη, ήμουν δεύτερης κατηγορίας, κατώτερη. Εκεί άρχισα πρώτη φορά να πολεμάω για τα δικαιώματά μου. Ο κόσμος ήξερε ότι με λένε Μακόλεϊ και ότι είμαι Κρεολή, αλλά οι Κρεολοί δεν με δέχονταν, λόγω της μαμάς μου. Οι Κρεολοί ήταν οι πιο πλούσιοι, είχαν τα πιο ωραία σπίτια στην πόλη, ήταν η ελίτ και δεν δέχονταν κανέναν με αίμα ντόπιου. Τώρα τα παιδιά που είναι μιγάδες σπουδάζουν και γενικώς έχουν αλλάξει τα πράγματα, ευτυχώς, γιατί εγώ τον ρατσισμό τον βιώνω από τότε που άνοιξα τα μάτια μου. Για τους Κρεολούς ήμουν η ντόπια και για τους ντόπιους η Κρεολή με το αγγλικό όνομα.

q Όταν με γέννησε η μάνα μου μού έδωσε αφρικανικό όνομα, Άμινα Ντα, αλλά ο πατέρας μου με πήρε από εκείνη, όπως και την αδελφή μου –μεγαλώσαμε μαζί του– και μου άλλαξε το όνομα, το έκανε Λορέτα Μακόλεϊ. Είναι κάτι που με πονάει ακόμα, αλλά δεν το άλλαξα, γιατί όταν έφυγα ήταν δύσκολο να πάρω άδεια παραμονής – φαντάσου να ζητούσα να αλλάξω και το όνομα! Δεν παντρεύτηκα και ποτέ για να πάρω το όνομα του άνδρα μου.

q Έφυγα από την πατρίδα μου επειδή είχαμε δικτατορία. Πέθαινε ο κόσμος και δεν ενδιαφερόταν κανείς, είτε ήσουν νέος είτε γέρος, έτσι και αρρώσταινες, πέθαινες χωρίς καμία βοήθεια, δεν υπήρχε ασθενοφόρο, δεν υπήρχε τίποτα. Όχι ότι έχουν αλλάξει και πολύ τα πράγματα σήμερα. Πέρναγες στον δρόμο, έβλεπες κόσμο μαζεμένο σε ένα σπίτι κι αυτό σήμαινε ότι περίμεναν να πεθάνει ένας συγγενής τους. Η ανιψιά μου πέθανε στα χέρια μου γιατί δεν είχαμε πού να την πάμε, δεν υπήρχε γιατρός και δεν ήξερε κανείς τι να κάνει, μη βλέπεις τώρα που έχει γεμίσει η Αφρική ΜΚΟ.

q Όταν ήρθα στην Ελλάδα ήμουν δεκαοκτώ χρονών. Δεν τη διάλεξα την Ελλάδα, όλοι στην Αφρική έχουν όνειρο να πάνε στην Αγγλία, τη Γαλλία, την Αμερική – το δικό μου ήταν να πάω στην Αμερική. Δούλευα όμως σε κάποια εταιρεία με ανθρώπους πολλών εθνικοτήτων, Άγγλους, Ρώσους, Ιταλούς, και αυτοί που έρχονταν πιο κοντά μας και μας μιλούσαν ήταν οι Έλληνες. Μόνο αυτοί μας έδιναν σημασία. Σύναψα φιλία μαζί τους και όταν ετοιμάζονταν να φύγουν για την Ελλάδα τους παρακάλεσα να με βοηθήσουν να έρθω κι εγώ στην Ελλάδα, κι έτσι έγινε. Το 1982, που ήρθα, δεν φανταζόμουν ότι θα έκανα εκατό χρόνια να πάρω την άδεια παραμονής και την ελληνική υπηκοότητα και ότι δεν θα μπορούσα να φύγω, γιατί, αν έφευγα χωρίς άδεια παραμονής, δεν θα με άφηναν να ξαναγυρίσω. Έμεινα κολλημένη στην Ελλάδα μέχρι να γίνω πενήντα πέντε χρονών.

Ακτιβίστρια, ιδρύτρια της Οργάνωσης Ενωμένων Γυναικών Αφρικής. Γεννήθηκε στη Σιέρα Λεόνε, ζει στα Εξάρχεια.

ΛΟΡΈΤΑ ΜΑΚΌΛΕΪ

q Γεννήθηκα στη Σιέρα Λεόνε, στη Φρίταουν. Ο πατέρας μου ήταν μορφωμένος, είχε πάει στο πανεπιστήμιο εκεί

q Δεν ήξερα ούτε μία λέξη ελληνικά όταν ήρθα, δούλεψα όμως μέσα σε σπίτια, κάτι που μου έκανε καλό. Με βοήθησε να ενταχθώ στην ελληνική κοινωνία, να τη μάθω, να μάθω περισσότερα για τους Έλληνες. Και δεν το μετάνιωσα ποτέ, γιατί αυτό ήταν ένα μάθημα, έμαθα σε τι κοινωνία ζω και τώρα είμαι Ελληνίδα. Χωρίς «σαν», Ελληνίδα κανονική, με όλα τα χαρτιά. Ένας άλλος λόγος που άρχισα να δουλεύω στα σπίτια ως οικιακή βοηθός ήταν για να κρυφτώ από την αστυνομία. Φοβόμουν να κυκλοφορήσω στον δρόμο, γιατί τότε είχαν διώξει μια κοπέλα από εμάς, μαζί με το παιδί της, και μόλις έφτασαν στη Σιέρα Λεόνε το παιδί πέθανε γιατί δεν μπορούσε να ζήσει σε εκείνες τις συνθήκες. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό. Δεν είχε σημασία αν ήσουν γυναίκα ή άντρας και για ποιον λόγο είχες φύγει, σε πέταγαν. Τώρα, μετά απ’ όσα έχουν κάνει οι γυναικείες οργανώσεις, σέβονται λίγο περισσότερο τη γυναίκα. Τότε, αν σε έπιαναν, σε έστελναν πίσω με αεροπλάνο, πλήρωναν ένα σωρό λεφτά για να σε διώξουν.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Τη δεκαετία του ’80 που ήρθα είχε λίγους Αφρικανούς η Αθήνα. Θυμάμαι, περνούσα στον δρόμο και άκουγα

36 lifo – 30.9.21

από τα μπαλκόνια να φωνάζουν «Μαριγώωω, έλα να δεις μια μαύρη που περνάει!». Εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε ρατσισμός, οι άνθρωποι δεν είχαν δει πολλούς μαύρους και ήθελαν να έρθουν κοντά σου, να σε περιεργαστούν. Όχι με κακό τρόπο, καταλάβαινες ότι σε συμπαθούν. Υπήρχε κόσμος που μου έλεγε «έχω σπίτι, μην πας να νοικιάσεις αλλού, έλα να μείνεις στο δικό μου». Είχα πάει σε μια γειτονιά να βρω σπίτι γιατί ήθελα τα Σαββατοκύριακα να έχω έναν δικό μου χώρο να βλέπω τις φίλες μου, και μόλις βγήκα από το διαμέρισμα που ήθελα να νοικιάσω, μου είπε μια κυρία από πάνω :«Μην πας εκεί, έχω δικό μου να σου δώσω, πιο φθηνό». Δεν υπήρχε κανένας φόβος για τους ξένους. Τώρα γίνεται το αντίθετο. Αν πάρω τηλέφωνο και με ακούσουν να μιλάω με ξένη προφορά, κλείνουν το τηλέφωνο. Ήταν καλύτερη τότε η Αθήνα, έβρισκες πιο εύκολα δουλειά και δεν υπήρχε τόση επιθετικότητα. Έχουν αλλάξει οι Έλληνες.

q Έχω υποστεί ρατσισμό στην Ελλάδα, αλλά οι Έλληνες δεν είναι ρατσιστές. Όπως παντού, υπάρχει κι εδώ κόσμος που είναι εθνικιστές, οι οποίοι κάποιες φορές μου λένε στον δρόμο «άντε φύγε από δω, να πας στην πατρίδα σου», κι εγώ τους απαντάω, γιατί μιλάω ελληνικά και ξέρω τι να τους πω. Έχω κάνει πολλές φορές καβγάδες μέσα σε λεωφορεία, έχω εναντιωθεί, με ρωτάνε «τι θέλετε εδώ; Πήρατε τις δουλειές μας» – ποια δουλειά σού έχω πάρει, ξέρεις τι δουλειά κάνω; Ωστόσο, είναι ασφαλής πόλη η Αθήνα, ζω σε μια περιοχή όπου δεν φοβήθηκα ποτέ. Η μόνη περίοδος που φοβήθηκα ήταν τότε που η Χρυσή Αυγή έβγαινε στους δρόμους και σκότωνε μετανάστες – όλοι οι μετανάστες φοβόμασταν. Με την Κωνσταντίνα Κούνεβα ήμασταν και είμαστε φίλες και μετά την επίθεση εναντίον της άρχισα να σκέφτομαι ότι κινδυνεύω επειδή κι εγώ κάνω ακτιβισμό. Ο πιο μεγάλος μου φόβος πάντα ήταν μη με πιάσουν χωρίς άδεια παραμονής και με διώξουν. Δεκαετίες ολόκληρες είχα κουραστεί να κάνω αιτήσεις για άδεια ή για ανανέωση της άδειας – έχω χάσει τον λογαριασμό πόσες φορές έπρεπε να το κάνω, και κάθε φορά έβαζαν και πιο μεγάλα εμπόδια. Τώρα μπορεί να γελάω, αλλά δεν ξέρεις τι έχω περάσει μέχρι να πάρω την ελληνική υπηκοότητα. Και την πήρα τώρα, μετά από τριάντα εννιά χρόνια.

q Την Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής την έφτιαξα από το αίμα μου. Από τότε που ήρθα και για δεκαεπτά χρόνια ήμουν χωρίς χαρτιά, μέχρι το 1998 που νομιμοποίησαν τους μετανάστες. Το 2004, μετά από έντεκα χρόνια που δούλευα σε ένα σπίτι, φρόντιζα έναν άνθρωπο, αυτός πέθανε και έμεινα άνεργη. Για να ανανεώσω την άδεια παραμονής έπρεπε να έχω σύμβαση εργοδότη, και χωρίς άδεια παραμονής δεν μπορούσα να βρω δουλειά. Έτσι, μετά από είκοσι δύο χρόνια στην Ελλάδα έχασα την άδεια παραμονής και με έκαναν να αισθάνομαι παράνομη, λες και ήμουν εγκληματίας. Είχα αγανακτήσει, δεν ήταν δυνατόν να ζω μια ζωή κλεισμένη σε ένα σπίτι λες και είχα κάνει έγκλημα, είπα «πρέπει να

απο τον m.hulot φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

eθελοντικη βοηθεια Όλα αυτά που κάνουμε είναι εθελοντικά, χωρίς στήριξη από κανέναν φορέα, δεν είμαστε οπλισμένες να αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα, δίνουμε συμβουλές και βοηθάμε όσο μπορούμε, μέχρι εκεί που φτάνει η δύναμή μας. Τα τελευταία χρόνια φεύγουν συνεχώς Αφρικανοί από την Αθήνα και πάνε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά έρχονται άλλοι και τα μέλη στην οργάνωσή μας ανανεώνονται συνεχώς. Οι πιο πολλοί Αφρικανοί θέλουν να πάνε σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, πλέον είμαστε λίγοι αυτοί που μένουμε μόνιμα εδώ.

30.9.21 – lifo

37

q Έτσι, άρχισα να μιλάω και να είμαι πιο ενεργή, να πηγαίνω σε διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού κι ας μην είχα χαρτιά, και όσο συμμετείχα στις γυναικείες οργανώσεις και έβλεπα τις γυναίκες να καμαρώνουν, έπαιρνα πιο πολύ θάρρος. Μια βραδιά που γύριζα από μια διαδήλωση στο σπίτι μου σκέφτηκα: «Γιατί να μην έχουμε κι εμείς μια γυναικεία οργάνωση Αφρικανών γυναικών εδώ για να παλέψουμε για τα δικά μας δικαιώματα;». Κάλεσα γυναίκες από την Αφρική για να πούμε τα προβλήματά μας, γιατί, αφού δεν ήμασταν οργανωμένες, δεν ξέραμε ούτε εμείς οι ίδιες τι δυσκολίες περνούσε η καθεμία, πόσο μάλλον ο υπόλοιπος κόσμος. Στην πρώτη μας συνάντηση τους είπα για το δικό μου πρόβλημα, γιατί νόμιζα ότι είναι το πιο σοβαρό, και μετά άρχισαν να μιλάνε με τη σειρά και να αναφέρουν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα, π.χ. για τα παιδιά που γεννιούνται εδώ και είναι πολίτες β’ κατηγορίας, που γίνεται η ζωή τους κόλαση γιατί δεν δικαιούνται την ελληνική υπηκοότητα, και το αποτέλεσμα ήταν στο τέλος της βραδιάς να ξεχάσω εντελώς τη δική μου άδεια παραμονής. Την επόμενη εβδομάδα κάλεσα τις γυναίκες από τις άλλες οργανώσεις, τους είπα «θέλουμε να κάνουμε καμπάνια “Όχι ρατσισμός από την κούνια” για τη δεύτερη γενιά, τα παιδιά μας» και μας βοήθησαν να ιδρυθεί το 2005 η οργάνωσή μας των Ενωμένων Γυναικών Αφρικής. Έτσι μίλησαν πρώτη φορά γι’ αυτό στη Βουλή και με αγώνες φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση.

q Είναι πολύ δύσκολο να πάρεις ελληνική υπηκοότητα, και την παίρνουν κυρίως τα παιδιά που είναι γεννημένα στην Ελλάδα, οι μεγάλοι που έχουν πάρει είναι ελάχιστοι, σταγόνες στον ωκεανό. Είναι δύσκολο να είσαι μετανάστης, αλλά, αν είσαι γυναίκα, είναι ακόμα πιο δύσκολο. Τώρα που μιλάμε υπάρχει νόμος που λέει ότι για να γίνεις καθαρίστρια στον δήμο πρέπει να έχεις ελληνική ιθαγένεια, αλλιώς δεν σε προσλαμβάνουν. Και να έχεις χαρτιά, άδεια παραμονής, πρέπει να έχεις και ελληνική ιθαγένεια για να προσληφθείς. Φαντάσου πόσο δύσκολο είναι να βρεις δουλειά χωρίς χαρτιά. Νόμιμη δουλειά. Οι μετανάστριες συνήθως καθαρίζουν, είναι οικιακές βοηθοί, καθαρίζουν τα λεωφορεία, γενικά στην καθαριότητα δουλεύουν, δύσκολα θα βρουν άλλη δουλειά. Το πιο μεγάλο πρόβλημα του μετανάστη είναι η ανεργία, είναι πολλές οι μετανάστριες που δεν έχουν δουλειά – γιατί δεν τους δίνουν άδεια παραμονής και χωρίς χαρτιά είναι αδύνατο να δουλέψεις και να μάθεις την ελληνική γλώσσα. Ένας φαύλος κύκλος.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Λορέτα Μακόλεϊ

βγω στον δρόμο να δω τι γίνεται εδώ πέρα», για πρώτη φορά σκέφτηκα ότι δεν πάει άλλο, δεν έχω κάνει τίποτα παράνομο να κρυφτώ. Κάτι συμβαίνει από τους αποπάνω για να μην έχουμε άδεια παραμονής. Βγήκε η ακτιβίστρια από μέσα μου, όπως τότε που ήμουν παιδάκι, και νίκησα τον φόβο. Μια φίλη μου μού είπε να πάω σε μια κοπέλα από την Αλβανία, μετανάστρια κι αυτή, που ήταν ακτιβίστρια, και μόλις της είπα, κλαίγοντας, τα προβλήματά μου, μου απάντησε: «Δεν μπορώ να σε βοηθήσω, μπορώ όμως να σου συστήσω γυναικείες οργανώσεις για να μιλήσεις γι’ αυτά». Με πήγε η κοπέλα τέσσερις-πέντε φορές σε ομάδες γυναικών, αλλά εγώ είχα φύγει από μια χώρα που είχε δικτατορία και ήξερα ότι αν μιλήσεις θα σε σκοτώσουν, έτσι φοβόμουν, δεν μιλούσα. Η κατάσταση όμως δυσκόλευε όλο και πιο πολύ και σκέφτηκα: «Λορέτα, αν δεν μιλήσεις, θα σε στείλουν στην πατρίδα σου, διάλεξε».

q Από την άλλη, είναι πιο εύκολο να βρεις δουλειά αν δεν έχεις χαρτιά, μόλις πάρεις άδεια παραμονής και αρχίσεις να μιλάς ελληνικά, τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα, γιατί πρέπει να σου κολλήσουν ένσημα. Κι αν πάρεις και υπηκοότητα, τότε είναι ακόμα πιο δύσκολα.

q Στην οργάνωσή μας έχουν έρθει πολλές γυναίκες που έχουν γίνει θύματα, γιατί όταν δεν έχεις άδεια παραμονής, μπορεί οποιοσδήποτε να σε εκμεταλλευτεί. Η παρανομία γεννάει παρανομία. Ξέρεις πόσοι είναι οι βιασμοί που οι γυναίκες δεν καταγγέλλουν επειδή είναι χωρίς χαρτιά και φοβούνται μην απελαθούν; Μια γυναίκα την ξυλοκόπησε ο φίλος της και όταν της είπαμε να πάμε στην αστυνομία, εξαφανίστηκε. Φοβήθηκε μην τη διώξουν. Στην οργάνωση έρχονται πολλές γυναίκες που έχουν υποστεί βία, ρατσισμό, βιασμό, αλλά δεν μιλάνε γιατί, αν τις στείλουν πίσω, είναι αδύνατο να ξανάρθουν στην Ελλάδα.

q Από το κράτος δεν είχαμε καμία βοήθεια ως οργάνωση. Ήταν πάντα δικά μας τα προβλήματα που έπρεπε να λύσουμε, αλλά όποιος ξέρει τι σημαίνει πόνος, νιώθει, κάνει ό,τι μπορεί να βοηθήσει και χωρίς υποστήριξη. Δεν έχω πάρει ποτέ λεφτά για την οργάνωση, αλλά δεν σκέφτηκα ποτέ να τα παρατήσω, συνεχίζω. Ο σκοπός μου είναι να αλλάξω την κοινωνία, να μην είμαστε για πάντα σε αυτή την κατάσταση. Υπάρχουν οργανώσεις που δεν κάνουν τίποτε αν δεν έχουν λεφτά.

q Είμαι περήφανη γιατί κατάφερα και νίκησα τον φόβο. Άφησα στην άκρη τα δικά μου προβλήματα και πήγα σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας για να βοηθήσω τις άλλες γυναίκες. Έχω διαδηλώσει σε κάθε πόλη, έχω μιλήσει για τον ρατσισμό που έχουμε υποστεί, γιατί η κοινωνία δεν το γνώριζε αυτό, είμαι πάρα πολύ περήφανη που με την καμπάνια «Όχι ρατσισμός από την κούνια» τα παιδιά οργανώθηκαν, διεκδίκησαν την ελληνική υπηκοότητα, το πρόβλημα έφτασε στη Βουλή και έκαναν νόμο γι’ αυτά τα παιδιά.

q Μακάρι να μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να είχα την ελληνική υπηκοότητα όταν ήμουν νέα. Θα ήθελα να είχα μεγαλύτερη ελευθερία, που δεν είχα ποτέ στη ζωή μου, παρόλο που μέσα μου αισθανόμουν πάντα ελεύθερη. Μακάρι να μπορούσα να γίνω πάλι η έφηβη που ήμουν όταν ήρθα στην Ελλάδα και να είχα πάρει τότε την υπηκοότητα. Τώρα που την πήρα δεν άλλαξε τίποτα για μένα. Είναι λίγο σαν όνειρο ακόμα, αλλά δεν έγινε και καμία αλλαγή στη ζωή μου. Έτσι κι αλλιώς ήμουν Ελληνίδα και χωρίς χαρτιά, εσύ επιλέγεις τι είσαι. Είχα ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία εδώ και χρόνια.

q Έχω έναν γιο που άφησα πίσω όταν έφυγα, σήμερα ζει στην Γκάμπια. Έστειλα το παιδί μου εκεί γιατί δεν μπορούσα να το φέρω στην Ελλάδα, ήμουν παράνομη και δεν γινόταν να το πάρω μαζί μου. Κάθε μέρα που έχω ζήσει αυτό το παιδί μού έδινε κουράγιο, ευχόμουν να μπορούσα να το φέρω να πάει εδώ σχολείο και να σπουδάσει. Έχω πολλά χρόνια να το δω και αυτό που φοβάμαι πιο πολύ αυτήν τη στιγμή είναι μήπως πεθάνω και δεν προλάβω να το ξαναδώ. Τώρα που μπορώ να πάω είναι πολύ δύσκολα τα οικονομικά μου, ίσα που τα βγάζω πέρα.

q Μου αρέσει πολύ να πηγαίνω σε διαδηλώσεις, πάρα πολύ, γιατί παλεύω για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είτε είναι για μετανάστες είτε για Έλληνες. Μου αρέσει να βγαίνω στον δρόμο, να διεκδικώ. Μου αρέσει επίσης να χορεύω και να κάνω γυμναστική. Μου αρέσει πάρα πολύ η Αθήνα, είναι η καλύτερη πόλη για να ζεις, μου αρέσει εδώ πιο πολύ από την Αγγλία, δεν θα ζούσα εκεί με τίποτα. Μου αρέσει το κλίμα της, μου αρέσουν και οι Έλληνες, δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από τους ανθρώπους του υπόλοιπου κόσμου. Παντού έχει καλούς ανθρώπους και παντού έχει ρατσιστές.

q Ονειρεύομαι να έχω την υγεία μου, τώρα που πήρα την ελληνική υπηκοότητα να βοηθήσω όσο πε-

ΙNFO

www.africanwomens.gr

ρισσότερες γυναίκες –μετανάστριες και πρόσφυγες– μπορώ με τη φωνή μου, γιατί αυτό είναι το όπλο που έχω – τις αόρατες γυναίκες που υποφέρουν, αλλά δεν τους δίνει σημασία κανείς, γιατί είναι πολλά πράγματα που δεν μαθαίνει η κοινωνία. Οι γυναίκες που παλεύουν για τα δικαιώματά τους μου δίνουν μεγάλη δύναμη να συνεχίσω να παλεύω κι εγώ.

q Αυτό που με έχει μάθει η ζωή είναι να αγωνίζομαι. Να βγαίνω στον δρόμο και να φωνάζω για να αλλάξουν τα πράγματα. Πώς το λέει το τραγούδι; «Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία…»

38 lifo – 30.9.21

Με ενοχλεί που κάθε κυβέρνηση που βγαίνει έχει τον δικό της νόμο. Κάνουμε τόσους αγώνες και ακυρώνονται σε μία μέρα, όλες οι κυβερνήσεις μάς μπερδεύουν. Δεν υπάρχει κάτι σταθερό που να ισχύει όταν έρχεται ο μετανάστης στην Ελλάδα, φτάνεις στο σημείο να μην ξέρεις τι λέει ο νόμος γιατί ο καθένας που ανεβαίνει στην εξουσία καταργεί και κάτι.

30.9.21 – lifo

39

ΑΠΟΣΤΟΛΉ ΣΤΡΑΣΒΟΎΡΓΟ

Eυρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Η πρώτη Covid-free Ολομέλεια Η LIFO ΤΑΞΙΔΕΨΕ ΣΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΟΛΑ ΟΣΑ ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΔΡΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΎ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΊΟΥ. ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΌΠΟΥΛΟ

40 lifo – 30.9.21

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΔΡΑ ΤΟΥ. Είναι γεγονός ότι η πανδημία του κορωνοϊού επηρέασε σημαντικά και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., με αποτέλεσμα η Oλομέλεια του φετινού Σεπτεμβρίου να είναι πρωτόγνωρη συγκριτικά με τις προηγούμενες. Έπειτα από ένα μεγάλο διάλειμμα και συνόδους σε υβριδική μορφή, το Στρασβούργο υποδέχτηκε ξανά τους επισκέπτες του. Η LiFO παρακολούθησε από κοντά την πρώτη, ουσιαστικά, Covid-free Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην πανέμορφη πρωτεύουσα της Αλσατίας. Η ετήσια ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την Κατάσταση της Ένωσης, η κρίση στο Αφγανιστάν, η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων και η καλύτερη αντιμετώπιση των διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας, η στήριξη των χωρών και των περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές το καλοκαίρι, η έμφυλη βία ως νέος τύπος εγκλήματος καθώς και τα προβλήματα και οι διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι ΛΟΑΤΚΙ πολίτες και οικογένειες στην Ευρώπη ήταν μερικά από τα σημαντικά θέματα που συζητήθηκαν στο αποκορύφωμα της δραστηριότητας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ωστόσο, οι γνώριμες εικόνες του ετερόκλητου πλήθους, της διαρκούς κινητικότητας στους διαδρόμους, των πολύβουων γραφείων του κεντρικού κτιρίου, των ασφυκτικά γεμάτων αιθουσών των δημοσιογράφων και των σχολικών επισκέψεων αποτελούν, προσωρινά έστω, παρελθόν λόγω του αυστηρού υγειονομικού πρωτοκόλλου που αντικατοπτρίζεται στον περιορισμένο αριθμό προσέλευσης, στο έρημο αναγνωστήριο και στους άδειους εκθεσιακούς χώρους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι συζητήσεις που μονοπώλησαν τα «πηγαδάκια» των ανώτατων αξιωματούχων με τους δημοσιογράφους περιστράφηκαν γύρω από την παγκόσμια υγειονομική κρίση, την υλοποίηση του σχεδίου για την ανάκαμψη, το Σύμφωνο Σταθερότητας, την κλιματική κρίση, τις γερμανικές εκλογές, τις γεωπολιτικές προκλήσεις αλλά και τη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώπης. Το βέβαιο είναι ότι όλοι ανεξαιρέτως, ευρωβουλευτές, δημοσιογράφοι, άνθρωποι του Κοινοβουλίου, εξέφραζαν τη χαρά τους που μπόρεσαν να δώσουν το «παρών» ως φυσική παρουσία. Παρά την αναπόφευκτη προσαρμογή στην εποχή της πανδημίας, χωρίς αμφιβολία, κάθε επίσκεψη στον πυρήνα της ευρωπαϊκής ταυτότητας αποτελεί μια μοναδική εμπειρία, με ή χωρίς μάσκα.

φωτό: fred marvaux ©european union

Η ετήσια ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Τα φλέγοντα θέματα, ο απολογισμός, οι δεσμεύσεις και τα στιγμιότυπα από τη συζήτηση για την Κατάσταση της Ένωσης.

Η

ώρα είναι οκτώ το πρωί και στην αίθουσα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο η έντονη κινητικότητα στους διαδρόμους αλλά και στα γεμάτα θεωρεία των δημοσιογράφων καταδεικνύει το υψηλό ενδιαφέρον για την ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την Κατάσταση της Ένωσης. Πανδημία, κλιματική κρίση, γεωπολιτικές μετατοπίσεις, ανθρώπινα δικαιώματα και η ελευθερία του Τύπου ήταν οι κυριότερες θεματικές στις οποίες αναφέρθηκε, σε μια ομιλία που διήρκεσε περίπου μια ώρα. Λίγο πριν από τις δέκα το πρωί ώρα Ελλάδας, το επαναλαμβανόμενο χτύπημα ενός κουδουνιού, ένας διαπεραστικός και επίμονος ήχος που ακούγεται παντού, μας προειδοποιεί για την έναρξη της ομιλίας. «Πολλοί είναι αυτοί που αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει παγώσει, ενώ ο κόσμος προχωρεί με γρήγορους ρυθμούς. Η ταχύτητα των γεγονότων και το τεράστιο μέγεθος των προκλήσεων είναι μερικές φορές δύσκολο να κατανοηθούν. Η περίοδος αυτή ήταν επίσης περίοδος ενδοσκόπησης. Με τους ανθρώπους να επαναξιολογούν τη ζωή τους και με ευρείες δημόσιες συζητήσεις για την κατανομή των εμβολίων και τις κοινές αξίες», είπε ξεκινώντας την ομιλία της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δίνοντας έναν συναισθηματικό τόνο στα λεγόμενά της. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας της δεν ήταν λίγες οι φορές που χειροκροτήθηκε από τους παριστάμενους ευρωβουλευτές, ενώ στα πρόσωπα των εκπροσώπων του Ευρωκοινοβουλίου διέκρινες είτε αμηχανία είτε συγκρατημένη αισιοδοξία. Άλλωστε, ήταν η πρώτη Covid-free

Ολομέλεια στην οποία υπήρχε φυσική παρουσία. Στη συνέχεια η κ. Φον ντερ Λάιεν παρουσίασε τις εμβληματικές πρωτοβουλίες που σκοπεύει να αναλάβει η Επιτροπή το ερχόμενο έτος, ενώ παραδέχτηκε σφάλματα και παραλείψεις. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στις προκλήσεις της πανδημίας, υπενθυμίζοντας ότι η πανδημία μάς έμαθε την αξία του χρόνου. «Ακολουθήσαμε την επιστήμη. Είχαμε αποτελέσματα για την Ευρώπη. Είχαμε αποτελέσματα για τον κόσμο. Το κάναμε με τον σωστό τρόπο, επειδή το κάναμε με τον ευρωπαϊκό τρόπο. Και λειτούργησε», υπογράμμισε με νόημα. Συγχρόνως, εξέφρασε την ανησυχία της για το ποσοστό των ανεμβολίαστων, τονίζοντας ότι: « Έχουμε εξασφαλίσει 1,8 δισεκατομμύρια επιπλέον δόσεις. Αυτό είναι αρκετό για εμάς και για τους γείτονές μας, όταν θα χρειαστούν αναμνηστικές δόσεις. Ας κάνουμε ό,τι είναι δυνατό ώστε να μη μετατραπεί η κατάσταση σε πανδημία των μη εμβολιασμένων». Επίσης, αναφέρθηκε στον ψηφιακό μετασχηματισμό που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, διασφαλίζοντας παράλληλα την τεχνική αριστεία και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Μάλιστα, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στους νέους και στην εξασφάλιση δικαιότερων συνθηκών εργασίας αλλά και καλύτερης υγειονομικής περίθαλψης. Συγκεκριμένα υπογράμμισε ότι «εάν θέλουμε να διαμορφώσουμε την Ένωσή μας κατ’ εικόνα τους, οι νέοι πρέπει να μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης. Η Ένωσή μας πρέπει να διαθέτει ψυχή και όραμα που θα τους συγκινούν». Και θύμισε μια φράση του Ζακ Ντελόρ, ο οποίος είχε αναρωτηθεί: «Πώς θα οικοδομηθεί η Ευρώπη εάν οι νέοι δεν τη

βλέπουν ως συλλογικό έργο και ως κάτι που αντιπροσωπεύει το δικό τους μέλλον;» προσθέτοντας: «Αυτός είναι και ο λόγος που προτείνουμε το 2022 να ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας. Ένα έτος αφιερωμένο στη στήριξη και ανάδειξη των νέων, που αφιέρωσαν τόσο πολλά στους άλλους. Επίσης, οι νέοι θα πρέπει να συμμετάσχουν στις συζητήσεις της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης». Από την ιστορική ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν έλειψαν η έμφυλη βία, η ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, η εμβάθυνση της συνεργασίας της Ε.Ε. με τους στενότερους συμμάχους, η προάσπιση των ευρωπαϊκών αξιών και ελευθεριών, ούτε η προστασία του κράτους δικαίου. Όσον αφορά το ακανθώδες θέμα της κλιματικής αλλαγής, μίλησε για τη συνεργασία με τους παγκόσμιους εταίρους στο θέμα της γεφύρωσης του ελλείμματος χρηματοδότησης για το κλίμα και γνωστοποίησε ότι: «Θα προτείνουμε τώρα ένα επιπλέον ποσό 4 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής έως το 2027. Αναμένουμε όμως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους μας να ενισχύσουν κι αυτοί τις προσπάθειές τους». Και συμπλήρωσε: «Εάν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. γεφυρώσουν από κοινού το χάσμα που υπάρχει στη χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, αυτό θα αποτελέσει ισχυρό μήνυμα ότι αναλαμβάνουν παγκόσμιο ηγετικό ρόλο στον τομέα του κλίματος. Είναι ώρα να υλοποιήσουμε τις δεσμεύσεις μας». Τέλος, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επέλεξε να κλείσει την ετήσια ομιλία της προχωρώντας σε μια συμβολική ενέργεια. Στην αίθουσα της Ολομέλειας είχε προσκληθεί ως επίτιμη καλεσμένη η Ιταλίδα παραολυμπιονίκης Μπέμπε Βίο, η οποία κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην ξιφασκία. Εμφανώς συγκινημένη, η κ. Φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Ακόμα και με τις υπάρχουσες ατέλειες, η Ένωσή μας είναι υπέροχα μοναδική. Είναι μια Ένωση στην οποία η ατομική μας ελευθερία ενισχύεται μέσα από τη δύναμη του κοινωνικού συνόλου. Μια Ένωση με ψυχή. Δεν είναι εύκολο να βρεις τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσεις την ουσία αυτού του συναισθήματος. Αλλά είναι πιο εύκολο να τις δανείζεσαι από κάποιον που σε εμπνέει. Και για τον λόγο αυτό έχουμε μαζί μας εδώ σήμερα μια επίτιμη προσκεκλημένη. Πολλοί από εσάς ίσως τη γνωρίζετε, είναι μια χρυσή ολυμπιονίκης από την Ιταλία, η οποία φέτος το καλοκαίρι μπήκε στην καρδιά μου. Αλλά αυτό που ενδεχομένως να μη γνωρίζετε είναι ότι μόλις τον Απρίλιο έμαθε ότι η ζωή της βρισκόταν σε κίνδυνο. Υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση, πάλεψε και ανέκαμψε. Και μόλις 119 ημέρες αφότου βγήκε από το νοσοκομείο κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Η ιστορία της είναι μια ιστορία θριάμβου κόντρα σε όλα τα προγνωστικά. Μια ιστορία επιτυχίας που οφείλεται στο ταλέντο, στην αντοχή και σε μια επίμονα θετική προσέγγιση. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της γενιάς της: αναλαμβάνει ρόλους ηγετικούς και αγωνίζεται για τα πιστεύω της. Και έχει καταφέρει να τα επιτύχει όλα αυτά ζώντας με βάση το μότο της ότι αν κάτι φαίνεται ανέφικτο, τότε μπορεί να επιτευχθεί: “Se sembra impossibile, allora si puό fare”. Αυτό ήταν το πνεύμα των ιδρυτών της Ευρώπης και αυτό είναι το πνεύμα της επόμενης γενιάς. Ας αντλήσουμε, λοιπόν, έμπνευση από την Μπέμπε και απ’ όλους τους νέους και τις νέες που αλλάζουν την αντίληψή μας για το τι είναι εφικτό».

30.9.21 – lifo

41

Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΟΎΛΗΣ:

«Χρειαζόμαστε κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την υγεία» Ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία Δημήτρης Παπαδημούλης μιλά στη LiFO.

Τ

ο γραφείο του κ. Δημήτρη Παπαδημούλη βρίσκεται στον 12ο όροφο του επιβλητικού κτιρίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Τον συναντώ λίγα λεπτά μετά το τέλος της ομιλίας της πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για την Κατάσταση της Ένωσης. Κάθε Σεπτέμβριο, ο εκάστοτε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκφωνεί μια ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο κ. Παπαδημούλης μίλησε εκ μέρους της Ευρωομάδας της Αριστεράς στη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο κι αυτό αποτέλεσε την αφορμή για μια συνέντευξη μαζί του. Η πρώτη του θητεία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν το 2004-2009. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του 2020, συμπεριλήφθηκε στο Top 10 των επιδραστικότερων ευρωβουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανάμεσα στους 705 του Ε.Κ. και 27 κρατών-μελών. Όπως σημειώνει λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας: «Σήμερα χρειάζονται τολμηρές πράξεις και αλλαγές και όχι μόνο ωραία λόγια». Επίσης, προσθέτει: «Κρίνονται απαραίτητες κάποιες σοβαρές αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας για τα ελλείμματα και τα χρέη, έτσι ώστε να στηριχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας και η κοινωνική συνοχή και να αποφύγουμε μια νέα κρίση χρέους στον ευρωπαϊκό Νότο». Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις προκλήσεις της Ευρώπης, το Ταμείο Ανάκαμψης, τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, τη σχέση Ελλάδας – Ε.Ε. αλλά και τη θητεία του ως ευρωβουλευτή.

42 lifo – 30.9.21

— Πώς αξιολογείτε την ομιλία της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Ήταν μια καλογραμμένη ομιλία. Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, μια πολιτικός της γερμανικής δεξιάς, αντιλαμβανόμενη την κινητικότητα που προκαλεί εντός Ε.Ε. η μετα-Μέρκελ περίοδος, έκανε κάποιες ενδιαφέρουσες εξαγγελίες με ανοίγματα, έστω δειλά, προς την ατζέντα Σοσιαλιστών, Πρασίνων και λιγότερο της αριστεράς. Η πρόκληση τώρα είναι τα λόγια να γίνουν πράξη. Να γίνουν αλλαγές μέσα στο 2022 στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για να αποφύγουμε μια νέα κρίση χρέους και μια άγρια λιτότητα στον ευρωπαϊκό Νότο. Να ενισχυθεί ο κοινοτικός προϋπολογισμός με νέους ίδιους πόρους και να διατεθούν πριν απ’ όλα για την ενίσχυση του κοινωνικού πυλώνα. Γιατί οι ανισότητες μέσα και ανάμεσα στα κράτη-μέλη μεγαλώνουν. Να αποκτήσουμε βήμα-βήμα κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική Υγείας. Να φορολογηθούν οι ψηφιακοί γίγαντες και να κλείσουν πόρτες και παράθυρα για τη μεγα-φοροδιαφυγή. Η κλιματική και ψηφιακή μετάβαση να μη δημιουργήσουν νέες ανισότητες και χάσματα. Ο σεβασμός του κράτους δικαίου να μη γίνει ένα άδειο πουκάμισο. Να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο το Ευρωκοινοβούλιο και η διαφάνεια. Η κυρία Φον Ντερ Λάιεν και η Κομισιόν, όπως όλοι μας, θα κριθούν εκ του αποτελέσματος.

— Τι σηματοδοτούν για τη χώρα μας τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και τι είναι αυτό που σας ανησυχεί; Τα 30,5 δισ. ευρώ που θα πάρει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης (17,8 επιχορηγήσεις και 12,7 δάνεια) σηματοδοτούν μια ιστορική πρόκληση για τη χώρα. Πρόκειται για

ένα τεράστιο ποσό, πάνω από 15% του σημερινού ΑΕΠ έως και το 2026. Και θα πάρουμε τα χρήματα αυτά γιατί πλέον η Ελλάδα είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Ε.Ε, υπερχρεωμένη, πρώτη στην ανεργία και με μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Δυστυχώς, με το σχέδιο που εφαρμόζει η ΝΔ κινδυνεύουμε με μια ακόμη χαμένη ευκαιρία. Η μερίδα του λέοντος προορίζεται για λίγους και ισχυρούς. Όπως έγινε επανειλημμένα στη χώρα, ξεκινώντας από το σχέδιο Μάρσαλ, τα λεφτά πάνε στα λεφτά. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα από τις 27 που στο σύνολο των δανείων 12,7 δισ. ευρώ θα πάνε σε ιδιώτες μέσω τραπεζών, αποκλείοντας έτσι το 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Άλλες χώρες τα αξιοποιούν για να ενισχύσουν την εγχώρια προστιθέμενη αξία, την κοινωνική στέγη, τη δημόσια υγεία και παιδεία, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα των νέων. Η ΝΔ δίνει από αυτά τα κονδύλια μόλις το 4,4% για τη δημόσια υγεία, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 10%, δηλαδή υπερδιπλάσιος. Επιπλέον, με ανησυχεί ο ασφυκτικός μονοκομματικός έλεγχος και η έλλειψη διαφάνειας στη διαχείριση αυτού του πακτωλού από τη ΝΔ. Το Ευρωκοινοβούλιο έχει συγκροτήσει εδώ και μήνες μια 27μελή επιτροπή για να εποπτεύει τη χρηστή και διάφανη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων. Είμαι ο μόνος Έλληνας ευρωβουλευτής που συμμετέχει. Η ΝΔ επιμένει να αρνείται να κάνει το ίδιο και στην ελληνική Βουλή. Σε μια χώρα με υψηλούς δείκτες διαφθοράς, αυτό δεν είναι απλά ανησυχητικό. Είναι επικίνδυνο.

— Διαβλέπετε κάποιους κινδύνους όσον αφορά την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας; Μπορεί να επιτευχθεί μια βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας; Για να επιτευχθεί μια βιώσιμη ανάκαμψη της οικονομίας χρειάζονται αλλαγές στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας όσο διαρκεί η αναστολή του, δηλαδή έως τον Δεκέμβριο του 2022. Σήμερα τα κριτήρια του Μάαστριχτ για το χρέος (το όριο του 60%) και τα ελλείμματα (3%) τα πληροί μόνο το Λουξεμβούργο από τις χώρες της ευρωζώνης. Χρειάζεται ρεαλισμός και περισσότερη ευελιξία ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις που είναι απαραίτητες για την ανάκαμψη. Να μην υπονομευτούν οι θετικές επιπτώσεις από τη χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ και από το Ταμείο Ανάκαμψης. Για να αποφευχθεί μια νέα κρίση χρέους και νέος γύρος οδυνηρής μονόπλευρης λιτότητας που απειλεί ιδίως τον ευρωπαϊκό νότο αλλά και τη συνοχή της ευρωζώνης. Αυτοί οι κίνδυνοι απειλούν πρωτίστως την υπερχρεωμένη Ελλάδα, που έχει ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ σε δημόσιο χρέος. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε αυτή την έντονη συζήτηση που έχει αρχίσει εντός Ε.Ε είναι άκρως υποτονική.

— Τι σηματοδοτεί η Διάσκεψη για το Μέλλον; Είμαι ένας από τους δύο Έλληνες ευρωβουλευτές που συμμετέχουν, μαζί με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη, σε αυτήν τη διαδικασία διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει αυτή η διαδικασία να μην είναι μια διαδικασία τυπική, ένα άδειο πουκάμισο. Θέλει τη συμμετοχή των νέων και της κοινωνίας των πολιτών ώστε μέσα από αυτό τον διάλογο να προκύψουν προτάσεις αλλαγών στη δομή και τις πολιτικές της Ε.Ε., και σε αυτές τις προτάσεις οι απαντήσεις να είναι καθαρές, χωρίς υπεκφυγές.

Δυσπιστώ για τις προθέσεις της Κομισιόν και κυρίως του Συμβουλίου. Ελπίζω στον δυναμισμό των νέων και στην κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, αλλά κρατώ μικρό καλάθι.

— Πώς αποτιμάτε τη σχέση Ευρώπης - Ελλάδας σήμερα; Σήμερα, 40 χρόνια μετά, λόγω πανδημίας, έχουμε θετικά βήματα: το Ταμείο Ανάκαμψης και την αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας. Μια νέα πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για την Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη. Τα παθήματα πρέπει επιτέλους να μας γίνουν μαθήματα, πριν είναι πολύ αργά. Πάντως και τώρα υποστηρίζω ακράδαντα ότι μια Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν μια χώρα πιο φτωχή, πιο ευάλωτη σε εξωτερικούς κινδύνους, με ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες. Στόχος μας πρέπει να είναι η σύγκλιση σε όλους τους τομείς. Να ανέβουμε σκαλιά εντός Ευρώπης, και αυτό απαιτεί ριζικές αλλαγές εντός Ελλάδας.

— Συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από τότε που η Ελλάδα έγινε επίσημα το δέκατο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα αποδείχτηκε καταλυτικό γεγονός; Η απόφαση να ενταχθεί η Ελλάδα το 1981 στην τότε ΕΟΚ ήταν μια ορθή επιλογή για λόγους γεωπολιτικούς, οικονομικούς και για λόγους δημοκρατίας. Είμαι αριστερός ευρωπαϊστής από τα 18 μου. Προέρχομαι από το μικρό και πρωτοπόρο ΚΚΕ Εσωτερικού και τον Ρήγα Φεραίο, που από τότε είχαν σταθερά ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Η πορεία των σαράντα χρόνων, όμως, δεν δικαίωσε την προσδοκία της σύγκλισης της Ελλάδας με τις προηγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης που μας υποσχέθηκαν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και στη συνέχεια ο Ανδρέας Παπανδρέου. Χώρες με συγγενή χαρακτηριστικά, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, που μπήκαν στην ΕΟΚ το 1986, μας έχουν ξεπεράσει σε βιοτικό επίπεδο. Με ευθύνη των κυβερνήσεών της, η Ελλάδα σπατάλησε χρόνο και τεράστιους κοινοτικούς πόρους. Συντήρησε ένα αναχρονιστικό πελατειακό κράτος με μπόλικες εστίες διαφθοράς και ολιγαρχικές δομές. Έτσι έμεινε πίσω, θέριεψαν τα ελλείμματα και το χρέος, και η χώρα χρεοκόπησε το 2009-2010 με ευθύνη του τότε ΠΑΣΟΚ και κυρίως της ΝΔ, της υπερχρέωσης και των Greek statistics. Τα μνημόνια και το δόγμα Σόιμπλε, μέσω του ΔΝΤ, ήταν το φάρμακο που κόντεψε να σκοτώσει τον ασθενή. Η οδυνηρή δεκαετία του 2010 μας κατρακύλησε πλέον στις φτωχότερες χώρες της ευρωζώνης, με ρεκόρ ανεργίας και μεγάλες κοινωνικές ανισότητες. Αναδείχτηκαν, έτσι, πέρα από τις τρομακτικές ευθύνες της ελληνικής ηγεσίας, και οι δομικές ανεπάρκειες της Ε.Ε. και η λανθασμένη νεοφιλελεύθερη εμμονή της ευρωπαϊκής ελίτ.

— Ποιες είναι οι προκλήσεις για την Ευρώπη μετά την πανδημία; Χρειαζόμαστε κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την υγεία, όπως έχουμε και κοινή πολιτική για το περιβάλλον και την ασφάλεια των τροφίμων. Η πανδημία ώθησε την Ε.Ε. στην αναζήτηση μορφών ευρωπαϊκής συνεργασίας και συντονισμού. Μετά από τα αρχικά παρατράγουδα με τις δεσμεύσεις παραγγελιών, έγιναν κάποια βήματα θετικά, όπως η κοινή διαπραγμάτευση και η κοινή παραγγελία του εμβολίου. Δεν αρκεί όμως. Όπως έδειξε το ευρωβαρόμετρο, αυτό το ζητάει και η πλειοψηφία των πολιτών. Παρότι η Ε.Ε. ξεκίνησε με καθυστέρηση τον

Mια Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν μια χώρα πιο φτωχή, πιο ευάλωτη σε εξωτερικούς κινδύνους, με ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες.

εμβολιασμό και δεν έκανε και τις καλύτερες διαπραγματεύσεις με τις μεγάλες πολυεθνικές φαρμάκων, έχει βελτιώσει σημαντικά τον ρυθμό εμβολιασμών και όντως έχει ξεπεράσει το 70%. Δυστυχώς η Ελλάδα είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, λίγο επάνω από το 55%, και αυτό κοστίζει πολύ στη χώρα μας υγειονομικά, κοινωνικά και οικονομικά. Όπως, όμως, έχει πει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κανένας δεν θα είναι ασφαλής έως ότου όλοι είναι ασφαλείς. Και δυστυχώς στις φτωχές χώρες του πλανήτη το ποσοστό εμβολιασμού είναι στο 2%. Χωρίς τον μαζικό εμβολιασμό της πλειοψηφίας του παγκόσμιου πληθυσμού οι φτωχές περιοχές του πλανήτη θα είναι διαρκή εργαστήρια παραγωγής επικίνδυνων μεταλλάξεων του ιού. Επομένως, συνεχίζει να παραμένει επίκαιρη η πρόταση που έχει υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την άρση της πατέντας προσωρινά για τα εμβόλια, ώστε να επιταχυνθεί η μαζική παραγωγή σε όλο τον πλανήτη.

— Τι μπορεί σήμερα να αποτελέσει ευκαιρία για την Ε.Ε. και ειδικότερα για τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Χρειαζόμαστε επειγόντως δομικές αλλαγές στην Ε.Ε. για εμβάθυνση της πολιτικής ενοποίησης και ενίσχυση της κοινωνικής ατζέντας. Με αλλαγή των Συνθηκών όπου αυτό απαιτείται: ισχυρότερο κοινοτικό προϋπολογισμό, κοινή ευρωπαϊκή πολιτική υγείας, αποτελεσματικό ευρωπαϊκό συντονισμό για την καταπολέμηση της γιγα-φοροδιαφυγής και ενίσχυση του κοινωνικού πυλώνα, διεύρυνση της λίστας των θεμάτων για τα οποία το Συμβούλιο αποφασίζει με αυξημένη πλειοψηφία, ώστε να μην είμαστε όμηροι του κάθε Όρμπαν. Το Ευρωκοινοβούλιο, που διεκδικεί διαρκή ισχυροποίηση του ρόλου του, υποστηρίζει θερμά αυτές τις αλλαγές. Τα μεγαλύτερα εμπόδια βρίσκονται μέσα στο Συμβούλιο, από υπερσυντηρητικές κυβερνήσεις.

— Τόσα χρόνια στην Ευρωβουλή, τι είναι αυτό που μάθατε και δεν γνωρίζατε; Στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου διανύω την τρίτη και τελευταία μου θητεία, έμαθα πολλά. Διαρκώς μαθαίνω. Η Ευρωβουλή είναι ένα μεγάλο «σχολείο». Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας σκληρός στίβος ανταγωνιστικής συνύπαρξης διαφορετικών προτάσεων και συμφερόντων. Γι’ αυτό απαιτείται διαρκής εγρήγορση, καλό διάβασμα του «γηπέδου» και ικανότητα να θέτεις στόχους, προτεραιότητες και να οικοδομείς συμμαχίες. Τα τελευταία 8 χρόνια εκλέγομαι για 3 συνεχόμενες φορές αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, με μεγάλες πλειοψηφίες από ένα ευρύτατο πολιτικό φάσμα. Στο προεδρείο του Ευρωκοινοβουλίου έχω διπλό «καπέλο». Είμαι ο μόνος εκπρόσωπος και της αριστεράς και της Ελλάδας. Προσπαθώ να εκπροσωπήσω όσο καλύτερα μπορώ ταυτόχρονα και τις δυο μου ιδιότητες. Αυτό που έμαθα, ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, είναι ότι για να καταξιωθεί ένας Έλληνας αριστερός στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και να κατακτήσει τον σεβασμό φίλων και αντιπάλων, πρέπει να είναι τρεις φορές εργατικότερος και αποτελεσματικότερος από έναν Γερμανό δεξιό.

— Τι αγαπάτε στην Ευρώπη; Και τι είναι αυτό που σας ενοχλεί; Αγαπώ την ειρηνική συνύπαρξη διαφορετικών λαών. Την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων, τον πλουραλισμό στα ΜΜΕ. Το κοινωνικό κράτος. Με ενοχλεί και με ανησυχεί ότι όλα αυτά υποχωρούν και κινδυνεύουν συχνά, ακόμη και μέσα στην καρδιά της Ευρώπης.

ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Η Ε.Ε. θα έχει γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 και οι εκπομπές CO2 θα έχουν μειωθεί κατά

55%

έως το 2030.

Η Ε.Ε. διέθεσε

1 δισ. ευρώ

στο πλαίσιο της πρώτης παγκόσμιας πρόσκλησης για έρευνα και καινοτομία σχετικά με την Πράσινη Συμφωνία.

Έως το τέλος Αυγούστου του 2021, το

70%

των Ευρωπαίων ηλικίας άνω των 18 ετών είχε εμβολιαστεί πλήρως.

Διατέθηκαν περισσότερα από

7,6 δισ. ευρώ

σε δράσεις υγειονομικής περίθαλψης μέσω της Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του κορωνοϊού στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής.

Η οικονομία της Ε.Ε. αναμένεται να αναπτυχθεί κατά

4,8% 4,5%

το 2021 και

κατά

το 2022.

Το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση θέτει βασικούς στόχους για το 2030: βελτίωση της ποιότητας του αέρα και των υδάτων κατά

55% 50% και

αντίστοιχα.

7,6 δισ. ευρώ

διατέθηκαν στα νοσοκομεία για την εξασφάλιση ιατροτεχνολογικών προϊόντων, εξοπλισμού ατομικής προστασίας, αναπνευστήρων και διαγνωστικών μέσων.

11,2 δισ. ευρώ

διοχετεύτηκαν στη στήριξη επιχειρήσεων, ιδίως εκείνων που έχουν πληγεί περισσότερο, όπως ο πολιτισμός, ο τουρισμός και οι υπηρεσίες εστίασης.

4,1 δισ. ευρώ

για παροχή άμεσης στήριξης σε πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, μέσω της εφαρμογής και της στήριξης προγραμμάτων διατήρησης της απασχόλησης.

Τις τελευταίες πέντε δεκαετίες το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ευρώπη έχει αυξηθεί κατά

10 έτη.

30.9.21 – lifo

43

Ο ευρωβουλευτής Ν.Ανδρουλάκης με τον δημοσιογράφο Γ. Πανταζόπουλο.

ΝΊΚΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΆΚΗΣ:

«Μια πράσινη Ευρώπη θα είναι και μια ενεργειακά ανεξάρτητη Ευρώπη» Ο ευρωβουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ. Νίκος Ανδρουλάκης μιλά στη LiFO.

Ο

Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ. αλλά και επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας Σοσιαλιστών & Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τον συναντώ στο members bar κατά τη διάρκεια της πρώτης Covid-free Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Εκεί έχουν πρόσβαση μόνον τα μέλη του Ε.Κ., ενώ η θέα στον ποταμό Ιλ είναι εντυπωσιακή. Από την αρχή της συνομιλίας μάς θυμίζει ότι ένα από τα σημαντικότερα θέματα της θητείας του ήταν η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, και γι’ αυτό μετά την επιτυχή διαπραγμάτευση του πρώτου πακέτου που αφορούσε τη δημιουργία του rescEU, με πολύ ευνοϊκούς όρους για την Ελλάδα, ορίστηκε εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενόψει των διαπραγματεύσεων για την προγραμματική περίοδο 2021-2027.

44 lifo – 30.9.21

Συγχρόνως, υποστηρίζει ότι «η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ αποδεικνύει ότι θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις για τη διαμόρφωση ενός Κοινού Αμυντικού Δόγματος, ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ευρωστρατού». Επίσης, ξεκαθαρίζει ότι παρά την υποψηφιότητά του για την ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛ., δεν έχει σκοπό να εγκαταλείψει την έδρα του στο Ε.Κ. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για την ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ε.Κ., για τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, τις κρίσεις της Ε.Ε. αλλά και την υποψηφιότητά του στις επερχόμενες εσωκομματικές εκλογές του ΚΙΝ.ΑΛ.

— Πώς κρίνετε την ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Αν και από την ομιλία της προέδρου έλειπαν οι μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες για το επόμενο διά-

στημα, αξίζει να σταθούμε σε κάποια σημεία. Καταρχάς το γεγονός ότι η Ευρώπη είναι η μόνη ήπειρος που όχι μόνο έχει εμβολιάσει τους πολίτες της σε ποσοστό άνω του 70%, ξεπερνώντας και τις ΗΠΑ, αλλά την ίδια στιγμή έχουμε εξάγει πάνω από 700 εκατομμύρια δόσεις. Επιπλέον, θεωρώ πολύ θετική την αναφορά της στην ανάγκη να προχωρήσουμε στην ίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, για την οποία η Ευρώπη είχε πλήρη άγνοια μέχρι την τελευταία στιγμή, αποδεικνύει ότι η στρατηγική αυτονομία είναι πλέον απαραίτητη. Θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις για τη διαμόρφωση ενός Κοινού Αμυντικού Δόγματος, ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ευρωστρατού. Όσον αφορά την κοινή αγορά αμυντικού εξοπλισμού, αυτή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ότι κάποιες χώρες παράγουν και κάποιες άλλες αγοράζουν, όπως σήμερα, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε σε συμπαραγωγή, εξέλιξη που θα ωφελήσει πολλαπλώς και τη χώρα μας. Τέλος, δεν μπορώ παρά να σημειώσω και την πρωτοβουλία για αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας μέχρι το τέλος του 2022. Μια προοδευτική κυβέρνηση στη Γερμανία και η πιθανή επανεκλογή του Μακρόν στη Γαλλία δημιουργούν τις συνθήκες για μια πιο ευέλικτη εφαρμογή του Συμφώνου.

— Τι είναι αυτό που θεωρείτε ότι έφταιξε στις πυρκαγιές του Αυγούστου και πώς προμηνύεται το μέλλον; Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής στις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού. Όμως, δεν ήταν αυτή η μόνη αιτία. Είναι χαρακτηριστικό ότι, συγκριτικά με άλλες χώρες με παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες, η Ελλάδα είχε δυστυχώς πολλαπλάσιες καταστροφές. Για παράδειγμα, στην Ιταλία οι καμένες εκτάσεις ήταν 3 φορές περισσότερες σε σχέση με πέρυσι, ενώ στη χώρα μας τα καμένα στρέμματα ήταν πάνω από 9 φορές περισσότερα. Ενώ είχαμε τα περισσότερα εναέρια μέσα από κάθε άλλη χρονιά, φαίνεται ότι υπήρχε ένα πολύ μεγάλο έλλειμα τόσο στην πρόληψη όσο και στον συντονισμό. Καθώς οι συνθήκες κάθε χρόνο θα γίνονται και χειρότερες, επείγει να επενδύσουμε σε δράσεις όπως ο καθαρισμός των δασών, ο εκσυγχρονισμός των σχεδίων της Πολιτικής Προστασίας, η υπογειοποίηση του δικτύου ηλεκτροδότησης αλλά και η αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των δασών. Ευρωπαϊκοί πόροι υπάρχουν, αρκεί να τους αξιοποιήσουμε.

— Ποιος αναμένεται να είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών; Όσο οι προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή αυξάνονται τόσο μεγαλύτερη σημασία αποκτά και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι και το 2019, ο Μηχανισμός ενεργοποιούταν περίπου 20 φορές τον χρόνο και πολλές φορές δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει σε όλα τα αιτήματα. Το 2020 και το 2021 έχει ήδη ενεργοποιηθεί πάνω από 100 φορές, με αυξητική τάση. Βέβαια, οι δύο τελευταίες μεταρρυθμίσεις του Μηχανισμού το 2018 και τώρα, στις οποίες συμμετείχα ως Εισηγητής του Κοινοβουλίου, συνέβαλαν σημαντικά στο να μπορεί ο Μηχανισμός να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες, όμως δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Φέτος ο Μηχανισμός έφτασε στα όριά του. Η επιχείρησή του στην Ελλάδα με 9 αεροπλάνα, 225 οχήματα, και πάνω

Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της γενιάς μας, αλλά ταυτόχρονα και μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και τις διαγενεακές ανισότητες.

από 1000 πυροσβέστες, ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία του. Για αυτόν το λόγο, σε πρόσφατη συνάντηση που είχα με τον αρμόδιο Επίτροπο Διαχείρισης Κρίσεων κ. Λέναρτσιτς, συζητήσαμε για τις εξελίξεις σχετικά με την αγορά των νέων Canadair, καθώς απαιτείται ο συντονισμός και η κοινή ευρωπαϊκή παραγγελία, ώστε να ξεκινήσει η παραγωγή τους.

— Με ποιους τρόπους μπορεί να πραγματοποιηθεί η προσαρμογή της οικονομίας σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης βάσει και των στόχων για μείωση κατά 55% των εκπομπών μέχρι το 2030 και πλήρη μηδενισμό τους μέχρι το 2050; Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της γενιάς μας, αλλά ταυτόχρονα και μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και τις διαγενεακές ανισότητες. Μια μακροπρόθεσμη κλιματική πολιτική χρειάζεται όραμα και όχι λογιστική αντιμετώπιση. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας. Αυτό μπορεί να γίνει για παράδειγμα μέσω του εκδημοκρατισμού της παραγωγής ενέργειας, είτε σε ατομικό επίπεδο είτε μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων. Παράλληλα, πρέπει να δημιουργήσουμε τον θεσμό των πράσινων σχολείων που θα διαμορφώσουν κουλτούρα σεβασμού προς το περιβάλλον. Η μετάβαση πρέπει να γίνει με έναν κοινωνικά δίκαιο τρόπο, αλλιώς ανακύπτει ο κίνδυνος να ενισχυθούν οι ανισότητες και οι αποκλεισμοί, ενδεχόμενο καταστροφικό τόσο για τις κοινωνίες όσο και για το περιβάλλον.

— Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το ενεργειακό μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου; Αν θέλουμε να έχουμε ένα βιώσιμο μέλλον, αυτό θα πρέπει να είναι πράσινο. Άλλωστε, αυτός είναι ο διατυπωμένος στόχος μας: μέχρι το 2050 η Ευρώπη να είναι μία κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. Όμως, η απόφαση αυτή θα έχει και πολλά παρεμπίπτοντα οφέλη. Όπως δείχνουν τα στοιχεία, το πρόσφατο «ράλι» στις τιμές της ενέργειας δεν είναι αποτέλεσμα των περιβαλλοντικών πολιτικών της Ένωσης αλλά των γεωπολιτικών παιχνιδιών της Ρωσίας, που έχει σχεδόν μηδενίσει τις εξαγωγές της μέσω Ουκρανίας. Άρα, ο στόχος απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα αποκτά και μία άλλη οπτική, καθώς μια πράσινη Ευρώπη θα είναι και μια ενεργειακά ανεξάρτητη Ευρώπη.

— Τι έχει να περιμένει η χώρα μας από τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης; Τα 30,5 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα, που απαιτεί όμως και μια ιστορική προσπάθεια, ώστε η χώρα να καλύψει το έδαφος που έχασε τα τελευταία είκοσι χρόνια, ενισχύοντας την ψηφιακή οικονομία και πραγματοποιώντας, με δίκαιο τρόπο, την πράσινη μετάβαση. Προϋπόθεση βέβαια για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η αξιοκρατική διαχείριση των πόρων, αλλά και η διάχυσή τους σε όλες τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, χωρίς αποκλεισμούς και καθυστερήσεις. Σε αυτό το σημείο να υπογραμμίσω ότι επειδή από τα 30,5 δισ. ευρώ μόνο τα 12,7 δισ. είναι δάνεια, ενώ τα υπόλοιπα επιδοτήσεις, απαιτείται διαφάνεια και να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στην παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες όχι μόνο στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και στις μικρομεσαίες που ασφυκτιούν. Το βασικό ζητούμενο για τη χώρα μας είναι να δημιουργήσουμε μια ανθεκτική και εξωστρεφή παραγωγική βάση στον πρωτογενή τομέα, στη μεταποίηση αλλά και στις νέες τεχνολογίες, ώστε να πολλαπλα-

σιαστούν οι σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για τη νέα γενιά.

— Η ψηφιακή ανάπτυξη δεξιοτήτων και η κοινωνία της πληροφορίας μπορούν να μειώσουν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας ή δημιουργούν αντίθετο αποτέλεσμα; Η πανδημία κατέδειξε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει η τεχνολογία για μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία και οικονομία. Ειδικότερα, η κρίση ανέδειξε το χάσμα μεταξύ των ψηφιακά ικανών πολιτών και επιχειρήσεων και εκείνων που δεν έχουν ακόμα τις απαραίτητες λύσεις και δεξιότητες. Μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, το μακροπρόθεσμο μέλλον της εργασίας αλλάζει, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ευρώπη περισσότερες από 500.000 θέσεις εργασίας για εμπειρογνώμονες σε αυτόν τον τομέα της οικονομίας παρέμειναν κενές το 2020. Όμως, όπως και στην περίπτωση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία, έτσι και η πορεία προς την ψηφιακή οικονομία θα πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιη, με δράσεις που θα ενισχύουν τη θέση πολιτών και επιχειρήσεων. Γι’ αυτό απαιτείται να είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε όσους κλάδους επηρεαστούν, μέσω προγραμμάτων επανακατάρτισης των εργαζομένων και των ανέργων, για μια αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς.

— Τι μπορεί σήμερα να αποτελέσει ευκαιρία για την Ε.Ε. και ειδικότερα για τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Οι αλλεπάλληλες κρίσεις που βίωσε την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέδειξαν ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις πολλαπλές προκλήσεις. Επιπλέον, πολλές σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως o Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας, το Ταμείο Ανάκαμψης και η κοινή έκδοση χρέους, έδειξαν ότι όπου υπάρχει πολιτική βούληση, υπάρχει και λύση. Ωστόσο, η μετάβαση στο επόμενο επίπεδο ενοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, είναι σημαντική, ώστε η Ευρώπη να γίνει πιο αποτελεσματική, πιο αυτοδύναμη αλλά και πιο δημοκρατική. Είτε θα αναληφθούν γενναίες πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση είτε θα συνεχίσει να αυτοσχεδιάζει κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπη με τα μείζονα προβλήματα της εποχής μας. Σε πολιτικό επίπεδο, ακόμα και μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν περιορισμένα μέσα επηρεασμού στη λήψη των αποφάσεων, εκτός από τις ευρωεκλογές. Δυστυχώς, η θεσμική καινοτομία που θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημοκρατική νομιμοποίηση της Ευρώπης και να θέσει τις βάσεις για έναν Ευρωπαϊκό Δήμο, αυτή του Επικεφαλής Υποψηφίου -Spitzenkandidatσύμφωνα με την οποία το κάθε ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα επιλέγει τον υποψήφιό του για τη θέση του προέδρου της Επιτροπής πριν από τις εκλογές, ενώ λειτούργησε πολύ επιτυχημένα το 2014 με την εκλογή του κ. Γιούνκερ δεν επαναλήφθηκε το 2019. Γι’ αυτό άλλωστε δεν ψήφισα την κα Φον ντερ Λάιεν, καθώς η επιλογή της ήταν αποτέλεσμα παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων των μεγάλων κρατών και δεν αντιπροσώπευε το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, που ξεκίνησε λίγο πριν το καλοκαίρι, είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για να ακούσουμε τους πολίτες και να προχωρήσουμε στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

— Τι προσδοκάτε με την υποψηφιότητά σας για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ; Αυτό που προσδοκώ είναι η χώρα μας να αποκτήσει ένα ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό θεσμικό κόμμα που θα παλεύει για αξιοκρατία και διαφάνεια, που τόσο επιζητά ο Έλληνας πολίτης. Στόχος μου είναι να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των προοδευτικών πολιτών και ιδίως της νέας γενιάς, μέσα από μια αξιόπιστη προγραμματική πρόταση, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η δημιουργία μιας βιώσιμης οικονομίας, που θα παράγει διεθνώς ανταγωνιστικά αγαθά, με την παράλληλη ενίσχυση της δημόσιας υγείας και παιδείας. Ψηλά στις προτεραιότητές μας πρέπει να είναι ακόμα και η αντιμετώπιση του μεγάλου δημογραφικού προβλήματος της χώρας, που αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα θα μας οδηγήσει σε μεγάλες περιπέτειες στο μέλλον. Είμαι αισιόδοξος γιατί η συνεχής φθορά της Νέας Δημοκρατίας και η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να γίνει μία αξιόπιστη αντιπολίτευση δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για να γίνουμε η εναλλακτική που αναζητούν οι προοδευτικοί πολίτες στο υπάρχον πολιτικό περιβάλλον.

— Έχουν νόημα οι ιδεολογίες στην εποχή μας; Έχετε πει ότι οι ιδέες της σοσιαλδημοκρατίας είναι πάλι επίκαιρες. Πού το βασίζετε αυτό το συμπέρασμα; Η κρίση της πανδημίας κατέδειξε ότι οι αξίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, είτε μιλάμε για κοινωνικό κράτος είτε για φορολόγηση του παγκόσμιου κεφαλαίου και ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αποτελούν όχι μόνο αναγκαία στοιχεία για την εμβάθυνση της σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά συνιστούν και το αποτελεσματικότερο ανάχωμα απέναντι στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο που δημιούργησε η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αποτέλεσε τη βάση της ειρήνης και της δικαιοσύνης στην ήπειρό μας για δεκαετίες. Τώρα είναι ανάγκη να απαντήσουμε στις προκλήσεις της νέας εποχής δημιουργώντας ένα νέο, πράσινο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα έχει ως βάση τον άνθρωπο, τα δικαιώματά του και τον σεβασμό στο περιβάλλον.

30.9.21 – lifo

45

φωτό: mathieu cugnot ©european union

Τι σημαίνει να στέλνεις ανταποκρίσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Δύο Ελληνίδες ανταποκρίτριες ευρωπαϊκών θεμάτων αφηγούνται στη LiFO την εμπειρία τους από την καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ, ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΡΙΑ STAR - ΕΦ.ΣΥΝ. Ακούγεται κλισέ, αλλά μια επίσκεψη αρκεί για να σε πείσει. Στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο «χτυπά» η καρδιά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της Ευρώπης. Εκεί όπου εκλεγμένοι από είκοσι επτά πλέον χώρες συναντιούνται για να ανταλλάξουν απόψεις, να ψηφίσουν, να συννομοθετήσουν. Εκεί όπου διαπιστώνεις πόσα σε ενώνουν και πόσα σε χωρίζουν από τις συνήθειες και τις νοοτροπίες των άλλων Ευρωπαίων. Συνήθιζα να πηγαίνω στο Στρασβούργο και πριν αναλάβω τη θέση της ανταποκρίτριας στις Βρυξέλλες. Πετούσα από την Αθήνα, επισκεπτόμουν τη γραφική γαλλική πόλη και έπαιρνα μια μυρωδιά από τη «φούσκα των Βρυξελλών» («EU bubble» τη λένε εδώ) που μετακόμιζε σύσσωμη σχεδόν για τρεις μέρες στη Γαλλία. Και ένιωθα ότι στα έδρανα της Ολομέλειας καθορίζονταν πολλά από εκείνα που θα έφταναν στην Ελλάδα ως νόμοι και συστάσεις. Όταν διαπιστεύτηκα στην Κομισιόν, συνειδητοποίησα την πικρή αλήθεια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τον θεσμικό της ρόλο, είναι το μόνο όργανο που μπορεί να προτείνει νομοθεσία. Μόνο οι επίτροποι μπορούν να φέρουν ένα νομοσχέδιο – για να μιλήσω με «εθνικούς όρους». Και για να περάσει, πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Εκεί οι χώρες θα μαλώσουν, θα διαπραγματευτούν, θα αλλάξουν το κείμενο, θα αντιδικήσουν για τα εθνικά τους συμφέροντα και τελικά θα συμφωνήσουν. Ή όχι. Το Ευρωκοινοβούλιο τι ρόλο παίζει, λοιπόν, στη νομοθετική διαδικασία της Ε.Ε.; Δίνει κι αυτό τη γνώμη του. Ένα ναι ή ένα όχι. Κάποιες παρατηρήσεις, κάποιες συστάσεις. Και ως εκεί. Φαινόταν κάτι να μην κολλάει. Πώς μπορεί το μοναδικό άμεσα εκλεγμένο ευρωπαϊκό σώμα να είναι τόσο υποβαθμισμένο εντός Ε.Ε.; Για πολύ καιρό παρατηρούσα και την εσωστρέφεια της Ευρωβουλής, την –θα τολμήσω

46 lifo – 30.9.21

να πω– υποτίμησή της από τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα, αλλά και την απαξίωση πολλών από τους συναδέλφους μου. Τα ψηφίσματα των ευρωβουλευτών ήταν θέμα μόνο αν αφορούσαν την Τουρκία και σπάνια απασχολούσε ποιος ψήφισε τι, για ποιο θέμα και τι σημαίνει αυτό για τις εξελίξεις και το κλίμα. Μου θύμιζε μια πολύχρονη συζυγική σχέση: υπήρχε μια αρμονία, ασυζητητί. Αλλά Κομισιόν και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρούσαν το Ευρωκοινοβούλιο δεδομένο. Πως ό,τι κι αν φτάσει τελικά για ψήφιση ως αποτέλεσμα διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων, οι ευρωβουλευτές θα το ψηφίσουν. Θα πουν ένα τυπικό «ναι». Έλα όμως που τα πράγματα αλλάζουν, ακόμα και οι θεσμοί. Δεν χρειάστηκε πολύ: ένας υποψήφιος επίτροπος της Κομισιόν δεν εγκρίθηκε από την αρμόδια επιτροπή των ευρωβουλευτών. Μια νομοθεσία δεν πέρασε έτσι όπως είχε έρθει. Και στη διαμόρφωση των όρων για το Ταμείο Ανάκαμψης από τον κορωνοϊό το Ευρωκοινοβούλιο διεκδίκησε και πήρε ρόλο. Η φυσιογνωμία άλλαξε μεμιάς. Ο Β. Ορμπάν ακόμα το φυσάει και δεν κρυώνει που οι ευρωβουλευτές ψήφισαν την ενεργοποίηση του άρθρου 7 –«μπαζούκας» το λένε, γιατί οδηγεί σε στέρηση ψήφου στα συμβούλια– για την Ουγγαρία. Η Ευρωβουλή απέκτησε πυγμή. Τι οδήγησε σε αυτήν τη μεταστροφή; Σίγουρα το προεδρείο, η πολιτική απόφαση για διεκδίκηση πολιτικού ρόλου στο πολιτικό γίγνεσθαι. Και μια ανάγκη που προκύπτει από τις εξελίξεις η Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνει όλο και πιο ρεαλιστική, πραγματιστική, σημαντική για την καθημερινή ζωή του Ευρωπαίου. Και μόνο το Ευρωκοινοβούλιο έχει το προνόμιο της άμεσης επαφής. Τώρα ναι, η διαφορετικότητα έχει νόημα. Και η πολυσυλλεκτικότητα επίσης, όπως και η δημοσιογραφική κάλυψη. Γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμβάλλει πια καταλυτικά στη διαμόρφωση του κλίματος στην Ε.Ε.

ΕΙΡΗΝΗ ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑ, ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΡΙΑ ΕΡΤ Έφτασα στις Βρυξέλλες τον Μάιο του 2020 εν μέσω της πανδημίας. Το πρώτο κύμα είχε περάσει, το Βέλγιο ήταν από τις χώρες που είχαν πληγεί περισσότερο αναλογικά με τον πληθυσμό του και τίποτα δεν θύμιζε τις Βρυξέλλες που όλοι είχαμε γνωρίσει στα ταξίδια που κάναμε για να επισκεφθούμε το Κοινοβούλιο, να καλύψουμε άλλα θέματα ή απλώς για αναψυχή. Τα πάντα γίνονταν διαδικτυακά, κάτι που από τη φύση μου δεν μου ταιριάζει. Προτιμώ να συναντώ ανθρώπους, να μιλώ να μαζί τους. Προσπάθησα να έρθω σε επαφή με βασικά πρόσωπα που έχουν σχέση με τον Τύπο τόσο στην Κομισιόν όσο στο Συμβούλιο και στο Κοινοβούλιο. Παρά τις δυσκολίες, δειλά-δειλά κατάφερα να αποκτήσω τις πρώτες επαφές και πρέπει να ομολογήσω ότι με βοήθησαν πολύ να εγκλιματιστώ σε μια τόσο δύσκολη περίοδο. Διότι είναι εντελώς διαφορετικό να καλύπτεις θέματα ως απεσταλμένος και διαφορετικά ως ανταποκριτής. Κι όμως, όλη αυτή η καινούργια εμπειρία, παρά την κρίση, ήταν κάτι που δεν θα άλλαζα με τίποτα. Μετά από περίπου δεκαπέντε χρόνια στα διεθνή, είναι σίγουρα πρόκληση μια μεγαλύτερη εξειδίκευση στην καρδιά των γεγονότων. Το να παρακολουθείς από την αρχή, για παράδειγμα, μια πρόταση της Κομισιόν, η οποία, μέχρι να φτάσει στο Συμβούλιο, πρέπει να περάσει από το Κοινοβούλιο, που έχει δικαίωμα να μπλοκάρει ή να διαφωνήσει μέχρι να βρεθεί κοινός τόπος, σίγουρα είναι η μεγαλύτερη έκφραση της δημοκρατίας. Παρακολουθώντας συζητήσεις στο Κοινοβούλιο μπορεί να αντιληφθεί κανείς, μέσα από τις απόψεις της κάθε ευρωομάδας, τον τρόπο σκέψης και προς τα πού κλίνει κάθε χώρα. Το σημαντικό είναι οι ψηφοφόροι να έχουμε κατά νου ότι τα πρόσωπα που επιλέγουμε να μας εκπροσωπήσουν μπορούν να πιέσουν, μπορούν να διεκδικήσουν. Γι’ αυτό ίσως ορισμένες φορές πρέπει να σκεφτόμαστε λίγο περισσότερο πριν ψηφίσουμε. Σαφώς, δεν είναι το Κοινοβούλιο το οποίο θα λάβει την τελική απόφαση, είναι όμως συννομοθέτης, μπορεί να αλλάξει, να επηρεάσει μια πρόταση. Κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Ακριβώς επειδή πρόκειται για έναν από τους θεσμούς που αντικατοπτρίζουν τις ευρωπαϊκές αξίες, το να βλέπω τον καταδικασμένο για σύσταση τρομοκρατικής οργάνωσης Λαγό να συνδέεται μέσα από τη φυλακή και να μιλά στο Κοινοβούλιο ήταν κάτι που δεν μου άρεσε. Ακόμη κι αν συνέβη μία φορά, ακόμη κι αν εκκρεμούν διαδικασίες. Οι αποφάσεις σε τέτοιες περιπτώσεις είναι θεμιτό να λαμβάνονται άμεσα και χωρίς καθυστέρηση. Αυτό είναι ένα από τα αρνητικά στοιχεία, θα έλεγα. Ο χρόνος που χρειάζεται για να ληφθούν αποφάσεις και όλη αυτή η γραφειοκρατία που υπάρχει πολλές φορές μάλλον αμαυρώνει την εικόνα των ευρωπαϊκών θεσμών. Ωστόσο, φάνηκε ότι μέσα σε κρίσεις η Ε.Ε. μπορεί να σταθεί στα πόδια της και να είναι αλληλέγγυα. Περίτρανο παράδειγμα η πανδημία και τα εμβόλια. Θα δεχτώ ότι υπήρχαν καθυστερήσεις στην αρχή, αλλά εν τέλει τα καταφέραμε κι αυτό λέει πολλά. Επόμενο τεστ το Σύμφωνο για το μεταναστευτικό, το οποίο επίσης χρειάζεται να κλείσει και να βρεθεί κοινός τόπος το συντομότερο. Και δεν είναι μόνο αυτά. Υπάρχουν αμέτρητα ζητήματα που συζητιούνται μέχρι να καταλήξουμε σε ένα αποτέλεσμα. Αυτός ο διάλογος είναι η αξία της δημοκρατίας και αυτή η δημοκρατία αντανακλάται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.

699

4 ΜΑΓΑΖΙΆ ΠΟΥ ΑΓΑΠΑΜΕ ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ από τη λινα ιντζεγιαννη φωτο: γιωργοσ αδαμοσ εικονογραφηση: bianka

ΚΥΨΕΛΗ 30.9.21 – lifo

47

ΜΠΈΡΓΚΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΦΉ

Μπούφαλος

Συναφή θα πει τέλειο brunch και απολαυστικά κοκτέιλ. Η φράση «μπέργκερ και τα συναφή» που συνοδεύει τον Μπούφαλο περιγράφει ακριβώς όλα όσα θα βρεις εδώ. Το στέκι της Κυψέλης έχει καταθέσει ήδη τα διαπιστευτήριά του στο κομμάτι μπέργκερ μέσα από ένα εμπνευσμένο μενού που σε ταξιδεύει γαστρονομικά μέχρι την Αμερική, το οποίο μπορείς να απολαύσεις οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Όσο για την κατηγορία «συναφή», ανάμεσά τους θα βρεις ένα brunch menu προς θρέψη και τέρψη καθημερινά από τις 11 έως τις 4:30 το απόγευμα. Τα πιάτα του Μπούφαλου συνοδεύουν ιδανικά τον καφέ σου –έναν αρωματικό 100% Arabica της Buondi– και θα σου δώσουν εκείνο το γευστικό boost που χρειάζεσαι. Η ομελέτα με μανιτάρια, γκούντα και πιπεριές θα μπορούσε να απευθύνεται και σε δύο άτομα (αλλά το πιο πιθανό είναι να μη θέλεις να τη μοιραστείς, μόλις δοκιμάσεις την πρώτη μπουκιά), εξαιρετικά τα αυγά με πατάτες ροστί και η μακαρονοσαλάτα, ενώ στις γλυκές προτάσεις πρέπει να δοκιμάσεις τα pancakes με καραμελωμένους ξηρούς καρπούς, μπανάνα και πραλίνα φουντουκιού. Τα συναφή του Μπούφαλου αφορούν όλα όσα μπορεί να αναζητάς μέρα ή νύχτα κι αυτό περιλαμβάνει και την κατηγορία κοκτέιλ. Η Coppa Cocktails βρίσκεται πίσω από τη λίστα που θα σε μαγέψει με τις μείξεις, τα εξωτικά αρώματα και τις δροσιστικές γεύσεις. Οι κλασικές επιλογές ενός Mojito, ενός Daiquiri, ενός Negroni

ή ενός Passion Martini επανασυστήνονται για να προσφέρουν τροπικές βραδιές στα τραπεζάκια της πλατείας Αγίου Γεωργίου στην Κυψέλη. Εκεί σε περιμένει ο πληθωρικός Μπούφαλος με τα μπέργκερ και τα συναφή του για να δώσει γεύση και λίγη pop art ατμόσφαιρα σε κάθε στιγμή σου.

Κυψέλη

ΜΕΖΕΔΟΠΩΛΕΊΟ

Κυβέλη

Επτανήσου 13, Κυψέλη 210 8238082, Facebook: Μπούφαλος Instagram: mpoufalos, delivery μέσω efood και Wolt

48 lifo – 30.9.21

Γευστικές εκπλήξεις σε ένα στέκι που πλέον είναι σταθερή αξία. Τις σταθερές αξίες τις εκτιμάς όταν δεν θέλεις να ασχοληθείς πολύ με μια απόφαση και ξέρεις πού πρέπει να στραφείς για να είσαι σίγουρος. Κάθε φορά που θέλεις να περάσεις καλά με την παρέα σου, χωρίς να χάσεις χρόνο ψάχνοντας το μέρος, το όνομα της Κυβέλης προκύπτει αυθόρμητα, και όχι άδικα. Εδώ και χρόνια είναι το στέκι που θα φιλοξενήσει τις πιο αυθεντικές στιγμές μέσα σε μια ατμόσφαιρα που σε κάνει από την αρχή να αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε ένα γνώριμο μέρος, από εκείνα που οι άνθρωποι σε ξέρουν και τους ξέρεις, άρα δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις για τίποτα. Το μενού που φροντίζει ο Γιώργος Κόντας είναι ένα γευστικό ταξίδι στην Ελλάδα, που σε καλεί να θυμηθείς τη γαστρονομία του τόπου μας μέσα από μια σύγχρονη και ανεπιτήδευτη ματιά. Τα πιάτα εμπνέουν το μοίρασμα –θα έλεγες ότι το ενθαρρύνουν κιόλας, ως μια απόλυτη έκφραση της ελληνι-

κής κουλτούρας–, ενώ παίζει πάντα η επιλογή της ατομικής απόλαυσης, όταν αυτό επιθυμείς περισσότερο. Εκτός από το μενού που έχουμε αγαπήσει, στην Κυβέλη καθημερινά θα βρεις πιάτα ημέρας που εναλλάσσονται για να δοκιμάζεις συνεχώς κάτι διαφορετικό. Στα must try το τηγανητό λαβράκι σε κρούστα, που μέσα από αυτήν αποκαλύπτεται τρυφερό και πεντανόστιμο, όπως δεν το έχεις ξαναγευτεί. Κι επειδή ο χειμώνας έχει τις δικές του γαστρονομικές ιδιαιτερότητες, ετοιμάσου για λαχταριστές επιλογές που θα σε ζεστάνουν, όπως το χουνκιάρ μπεγιεντί με τον καπνιστό πουρέ μελιτζάνας και το τρυφερό μοσχαράκι. Οι γευστικές εκπλήξεις της Κυβέλης δεν σταματούν ποτέ και σε περιμένουν είτε έξω, με τις σόμπες έτοιμες να σε ζεστάνουν μόλις κρυώσει ο καιρός, είτε στον κλειστό χώρο, όπου μπορείς να καθίσεις άνετα με τις απαραίτητες αποστάσεις.

Επτανήσου 15, πλ. Αγ. Γεωργίου, Κυψέλη, Delivery: 210 8219406, Facebook: Κυβέλη, Instagram: kyveli_kypseli

(ΜΆΝΑ ΓΗ)

Amalur

Σε καλεί στη Φωκίωνος Νέγρη για αυθεντική διασκέδαση. Το Amalur είναι το στέκι που σε κάνει να αναζητάς τη Φωκίωνος Νέγρη, ξαναβιώνοντας τη μοναδική της ατμόσφαιρα που για χρόνια συνδεόταν με τη διασκέδαση. Πολύχρωμο και φιλόξενο, αυτό το all-day καφέ μπαρ εντυπωσιάζει με την έντονη προσωπικότητά του, ενώ ταυτόχρονα σου ξυπνά ένα αίσθημα οικειότητας και άνεσης. Από το πρωί θα σε υποδεχτεί για πρωινό καφέ και θα γίνει προορισμός για το διάλειμμα από τη δουλειά ή το βραδινό ποτό σου. Τα κοκτέιλ εδώ φτιάχνονται με πολύ μεράκι και συνοδεύονται από τις μουσικές που σχεδόν καθημερινά επιλέγουν οι DJs του Amalur. Funky, jazz και pop ήχοι συνοδεύουν κλασικές μείξεις όπως Μοjito, Mai Tai, Daquiri και Aperol Spritz, όλα

σε φιλικές τιμές που κάνουν την απόλαυση ακόμα πιο αυθεντική. Η λίστα με τα κρασιά αποτελεί έναν ακόμα λόγο για να πας στο Amalur, αφού θα βρεις οπωσδήποτε αυτό που σου ταιριάζει, μάλιστα όποιο κι αν επιλέξεις σερβίρεται και σε ποτήρι. Στα must οι live βραδιές με έντεχνη μουσική που θυμίζει άλλες εποχές αληθινής διασκέδασης. Ο εσωτερικός χώρος ζεστός, με ζωηρά χρώματα και διακόσμηση από αφίσες που θα χαζεύεις για ώρα, σε ταξιδεύει μακριά από την Αθήνα, σε πιο ζεστά κλίματα, δημιουργώντας το τέλειο σκηνικό για να αφεθείς σε στιγμές που απολαμβάνεις το ποτό σου, ακούγοντας όμορφες μουσικές.

K Y Ψ Ε Λ Η

Delissimo

Φωκίωνος Νέγρη 30, Κυψέλη, Facebook: amalurfokionos, Instagram: amalurfokionos

Συγκεντρώνει στα ράφια του τον γαστρονομικό πλούτο της Ελλάδας. Η ελληνική κουζίνα δεν έχει όρια. Κι όμως, υπάρχει ένας χώρος που περικλείει όλα όσα συνθέτουν τη γαστρονομία του τόπου μας ή, μάλλον, όλα όσα χρειάζεται κανείς για να γευτεί στο πιάτο τη γαστρονομία αυτή. Το Delissimo είναι ένα κατάστημα που φτιάχτηκε για να εκφράσει όλη την αγάπη της Αμαλίας Τσιλιώνη για την καλή διατροφή. Μια διατροφή που βασίζεται σε αγνά προϊόντα από μικρούς παραγωγούς, πολλά από τα οποία διαθέτουν και πιστοποίηση bio. Αναζητώντας για χρόνια τους κατάλληλους προμηθευτές, ταξιδεύοντας και ψάχνοντας την ανώτερη ποιότητα, η Αμαλία κατάφερε να συγκεντρώσει στο κατάστημα της Κυψέλης ό,τι καλύτερο μπορεί να βρει κανείς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Μιλώντας απευθείας με παραγωγούς, μικρούς συνεταιρισμούς ή τοπικές βιοτεχνίες, αλλά και με προμηθευτές που εγγυώνται την υψηλή ποιότητα των προϊόντων τους, προσφέρει στο κέντρο της Αθήνας μια τεράστια ποικιλία απ’ όλα όσα θα αγόραζες ταξιδεύοντας σε μακρινά νησιά της Ελλάδας, όπως η Ικαρία και η Κάλυμνος, αλλά και σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στα ράφια του Delissimo θα βρεις εξαιρετικά μέλια, μπαχαρικά, χειροποίητα ζυμαρικά με ιδιαίτερες γεύσεις –πρέπει να δοκιμάσεις τα κορδελάκια με σπανάκι– αλλά και διάφορα αρτοσκευάσματα με ιδιαίτερες γεύσεις που δεν θα βρεις αλλού. Δεν λείπουν, φυσικά, τα αποστάγματα, τα ψαγμένα τσάγια και βότανα

και τα παραδοσιακά κεράσματα, ενώ για πιο γκουρμέ περιπτώσεις θα βρεις τα υλικά που ψάχνεις στην πιο ποιοτική εκδοχή τους. Στα best-sellers, οι ολόφρεσκοι ξηροί καρποί που θα σε παρασύρουν στην Κυψέλη για να τους δοκιμάσεις και θα γίνουν αφορμή να επιστρέφεις ξανά και ξανά στο Delissimo, αναζητώντας κάθε φορά και μια καινούργια γευστική έκπληξη. Γιατί εδώ όλη η Ελλάδα τιμάται δεόντως και σε καλεί να ανακαλύψεις μικρούς θησαυρούς που θα αλλάξουν το καθημερινό τραπέζι στο σπίτι.

Ευελπίδων 47, 211 4176436 eshop: delissimo.gr, Facebook: Delissimo 30.9.21 – lifo

49

PERSONAL SHOPPER

MARKET RESEARCH î

Coffee Island Θερμός από ανοξείδωτο ατσάλι.

î

www.coffeeisland.gr

Starbucks Καφές φίλτρου Starbucks House Blend. www. starbucksathome.com

õ

Κωτσόβολος Κούπα Maxwell & Williams.

Pumpkin Spice Latte: Η απόλυτη φθινοπωρινή γεύση από τα Starbucks είναι εδώ

www.kotsovolos.gr

ò

Nespresso Μηχανή καφέ Vertuo Next από τη συλλογή Nespresso x Chiara Ferragni. www.nespresso.com

Φθινοπωρινός καιρός, cozy ατμόσφαιρα και απολαυστικές γεύσεις: η νέα σεζόν είναι επίσημα εδώ και μαζί της φέρνει το αγαπημένο μας φθινοπωρινό ρόφημα από τα Starbucks, που θα χαρακτηρίσει κάθε μας στιγμή. Ο λόγος για το πικάντικο Pumpkin Spice Latte, συνώνυμο με το καλωσόρισμα της νέας σεζόν και ένα από τα πιο γνωστά ροφήματα των Starbucks σε όλο τον κόσμο. Εκτός από την κλασική γεύση, που συνδυάζει τον έντονο Starbucks Espresso Roast με γεύση γλυκιάς κολοκύθας και γάλα στον ατμό, έρχονται δύο νέες γεύσεις να σε ενθουσιάσουν. Το νέο Iced Pumpkin Cream Latte συνδυάζει την αγαπημένη PSL sauce με γλυκιά κρέμα γάλακτος και τον απαλό Starbucks Blonde Espresso – όλα αυτά, φυσικά, με πάγο. Το Salted Maple and Caramel Latte συνδυάζει την αλμυρή γεύση σφενδάμου με γάλα και espresso και γαρνίρισμα από τραγανά κομμάτια καραμέλας και σφενδάμου. Μαζί με το αγαπημένο σου ρόφημα θα απολαύσεις τη γεύση των φρεσκοψημένων αλμυρών και γλυκών σνακ που λατρεύεις. Ζήσε την εμπειρία Starbucks όπου κι αν είσαι, μέσω efood και Wolt.

î

Starbucks Starbucks Circular Cup. Στα καταστήματα Starbucks

ñ

Starbucks Κάψουλες καφέ Starbucks Single-Origin Sumatra. www. starbucksathome.com

ï

Dimello Καφετιέρα Hario v60. www.dimellocoffee. com

50 lifo – 30.9.21

õ

Illy Μηχανή εσπρέσο Francis Francis X1 Trio Professional. www.illyshop.gr

ΝΕΚΤΑΡ: Προτεραιότητα στον καφέ εδώ και 70 χρόνια Η εταιρεία ΝΕΚΤΑΡ κλείνει 70 χρόνια, προσφέροντας μοναδική γεύση και μοναδικές συνταγές απόλαυσης. Σημείο εκκίνησης και αναφοράς το 1951, το καφεκοπτείο ΝΕΚΤΑΡ στην καρδιά της αγοράς του Άργους. Σημείο ανάπτυξης το 2008, η νέα μονάδα παραγωγής στις Μυκήνες. Με παρουσία σε όλη την Ελλάδα και 32 χώρες του εξωτερικού, εναρμονίζεται με τις παγκόσμιες απαιτήσεις της αγοράς σε ποιότητα, συσκευασία και καινοτομία. Στα κλασικά και γνωστά προϊόντα της ΝΕΚΤΑΡ προστίθενται κάθε χρόνο νέα, όπως οι κωδικοί βιολογικού ελληνικού, φίλτρου, espresso και ελληνικών αρωματικών.

Χριστίνα, ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με τον χώρο της τέχνης; Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά την πρώτη έκθεση τέχνης στην οποία είχα πάει με τη θεία μου, όταν ήμουν μικρή, και υποσυνείδητα με τράβηξε στον χώρο της τέχνης. Η έκθεση ήταν σε μια ταράτσα και είχε κάτι μεγάλα γλυπτά μπρόκολα και άσπρα παγκάκια. Πάντα ήθελα να ασχοληθώ με κάτι καλλιτεχνικό, μέχρι που κατέληξα στις καλές τέχνες επειδή σου δίνουν την ελευθερία να συνδυάσεις τα πάντα.

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ

Πώς αποφάσισες να ακολουθήσεις αυτόν τον κλάδο ακαδημαϊκά; Όταν πήρα την απόφαση να ασχοληθώ με την τέχνη, δεν ήξερα ακόμα με ποιον κλάδο ήθελα να ασχοληθώ περισσότερο, όποτε αποφάσισα να το σπουδάσω έτσι ώστε να έχω τις υποδομές να δοκιμάσω πολλά πράγματα. Επέλεξα να σπουδάσω στο Λονδίνο, στο τμήμα Print & Time-Based Media, στο Wimbledon College of Αrts, επειδή ήθελα να είμαι σε έναν χώρο όπου να μπορώ να πειραματιστώ πλήρως, και ήταν η καλύτερη επιλογή που έχω κάνει μέχρι στιγμής! Πώς θα περιέγραφες τη δουλειά σου σε κάποιον που δεν την έχει δει; Progressive με στοιχεία παραδοσιακού, μαξιμαλιστική, χιουμοριστική, πολύχρωμη και ανάλαφρη με έμφαση στο visual. Τι είναι αυτό που θα ήθελες να μεταφέρεις μέσα από τα έργα και τις δημιουργίες σου; Πιστεύω ότι μέσα από τα έργα μου προωθώ έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, πολύ πιο ελεύθερο και ευφάνταστο. Δεν μου αρέσει να επιβάλλω μια συγκεκριμένη ερμηνεία στα έργα μου, γιατί θέλω πάντα να υπάρχει χώρος για επικοινωνία μεταξύ έργου και θεατή. Τι ρόλο παίζει το κομμάτι της μόδας στη δουλειά και στην καθημερινότητά σου γενικότερα; Η μόδα ήταν πάντα ο κύριος τρόπος που εκφράζομαι στην καθημερινότητά μου, το βλέπω σαν ένα παιχνίδι ρόλων με διαφορετικές περσόνες, ανάλογα με τη διάθεσή μου και τι μου αρέσει τη συγκεκριμένη περίοδο. Πιστεύω ότι η εμφάνισή μου είναι η προέκταση της δουλειάς μου και όταν με βλέπει κάποιος, μπορεί να φανταστεί πώς είναι και τα έργα μου.

Χριστίνα Αναγνώστου Καλλιτέχνιδα

από τηn αφροδιτη σακκα φωτο: παρισ ταβιτιαν

Ποιο είναι ένα item που δεν θα φύγει ποτέ από την ντουλάπα σου; Μια κόκκινη τσάντα baby phat. Είναι το δικό μου signature item εδώ και τέσσερα χρόνια. Πάνω σε τι πρότζεκτ δουλεύεις αυτόν τον καιρό; Τελείωσα τον Ιούνιο τις σπουδές μου με μια σουρεαλιστική ταινία μικρού μήκους που συνδυάζει κινούμενη εικόνα και animation και τώρα ετοιμάζω άλλη μία μικρή ταινία animation, βασισμένη σε κάποια monoprints που έκανα στο δεύτερο έτος. Επίσης, πρόσφατα είχα την ευκαιρία να δείξω μια ταινία μου σε τρεις οθόνες στο κέντρο του Λονδίνου, της Σεούλ και του Τόκιο. Ήταν πολύ περίεργο να βλέπεις το έργο σου σε μια τόσο μεγάλη οθόνη! Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Έναν κορσέ μεσαιωνικού στυλ vintage (£35), vintage φούστα (£15), πλατφόρμες Melissa x Vivienne Westwood (£150), κολιέ και βραχιόλι από την ντουλάπα της μαμάς μου και δαχτυλίδι από τη @maru_jewelry. Πού πηγαίνεις τώρα; Πηγαίνω να δω την έκθεση μιας φίλης μου στο Μοναστηράκι με την παρέα μου! @christina__angst, @ __angst_____

30.9.21 – lifo

51

HEALTH

Υγιές ουροποιητικό για καλή ζωή, χωρίς τον φόβο καρκίνου και λοιμώξεων Ο ΜΉΝΑΣ ΠΟΥ ΔΙΑΝΎΟΥΜΕ ΕΊΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΈΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΌΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΊΝΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΆΤΗ, ΑΛΛΆ Η ΚΑΛΉ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΎ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΜΌΝΟ ΤΟΥΣ ΆΝΔΡΕΣ. Η LiFO ΣΥΝΤΆΣΣΕΙ ΈΝΑΝ UNISEX URINARY ΟΔΗΓΌ ΥΓΕΊΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΛΑΜΒΆΝΕΤΕ ΤΗ ΖΩΉ ΧΩΡΊΣ ΤΟΝ ΦΌΒΟ ΤΟΥ ΚΑΡΚΊΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΊΑ ΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΊΜΩΞΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΚΡΆΤΕΙΑΣ. από την αλεξία σβώλου

Ο

ι παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος, με εξαίρεση τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης και τον καρκίνο του προστάτη, μπορεί να μην απειλούν τη ζωή αλλά έχουν καταλυτική επίδραση στην ποιότητα διαβίωσης, καθώς δημιουργούν προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας στους άνδρες και ακράτεια σε άντρες και γυναίκες, εγκλωβίζοντας ανθρώπους ακόμα και κάτω των πενήντα ετών και οδηγώντας τους στο περιθώριο της ζωής, καθώς τα νοσήματα αυτά παραμένουν ακόμα και στις μέρες μας ταμπού.

ΑΝΔΡΙΚΟΊ ΚΑΡΚΊΝΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΊΤΙΔΕΣ Ο Σεπτέμβριος είναι μήνας αφιερωμένος στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, μιας ανδρικής πάθησης η οποία συχνά δεν χρειάζεται καν παρέμβαση παρά μόνο συστηματική παρακολούθηση, ωστόσο σε εκείνες τις λίγες περιπτώσεις που ο καρκίνος του προστάτη είναι επιθετικός τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν καθόλου καλά, αν η νόσος δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Επειδή ο καρκίνος του προστάτη δεν δίνει συμπτώματα στα πρώτα στάδια, όλοι οι άνδρες ηλικίας πενήντα ετών και άνω πρέπει να κάνουν κάθε χρόνο μια εξέταση για τον προστάτη που περιλαμβάνει μέτρηση του προστατικού αντιγόνου PSA (με αιματολογική εξέταση) και δακτυλική εξέταση, η οποία κατά τους ειδικούς της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας αποτελεί το ανάλογο του ΠΑΠ τεστ για τους άνδρες. Όπως εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής Ουρολογίας του ΕΚΠΑ Γιάννης Βαρκαράκης, κατά τη δαχτυλική εξέταση ο ουρολόγος αντιλαμβάνεται τη σκληρότητα του

52 lifo – 30.9.21

προστάτη, η οποία αποτελεί σημαντικό κριτήριο για τη διάκριση του όγκου από κάτι καλόηθες. Οι περισσότεροι άνδρες ηλικίας πενήντα πέντε ετών και άνω αντιμετωπίζουν σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό μια φυσιολογική εξέλιξη, την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, η οποία βάζει στη ζωή τους με υψηλή συχνότητα τον «μπελά» της προστατίτιδας, καθώς χάνεται η πλαστικότητα της ουροδόχου κύστης, με αποτέλεσμα να μην αδειάζει κατά την ούρηση και να δημιουργούνται επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις. Εάν η λοίμωξη υποτροπιάσει, χρειάζεται κάθε φορά ισχυρότερο κοκτέιλ αντιβιοτικών για να θεραπευτεί και μετά από τρεις-τέσσερις υποτροπές ο ασθενής οδηγείται μοιραία στη διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι άντρες, η αφαίρεση αυτή δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα στη σεξουαλική τους ζωή, απλώς δεν μπορούν πλέον να τεκνοποιήσουν φυσιολογικά, καθώς κατά την εκσπερμάτιση το σπέρμα παραμένει στο ανδρικό σώμα. Η ζωή με έναν διογκωμένο προστάτη που δημιουργεί κάθε τρεις και λίγο προβλήματα είναι δύσκολη, καθώς η προστατίτιδα, δηλαδή η αντρική ουρολοίμωξη, εκδηλώνεται με πόνο, πρήξιμο, πυρετό και μεγάλη δυσφορία. Στην περίπτωση που εμφανιστεί καρκίνος του προστάτη, η αντιμετώπιση, εφόσον η εξέλιξή του είναι γρήγορη, περιλαμβάνει προστατεκτομή, ορμονοθεραπεία (ορμονικός ευνουχισμός) και νέες θεραπείες που αλλάζουν σιγά σιγά το τοπίο και στον επιθετικό καρκίνο του προστάτη. Ευτυχώς, μόνο στο 5% των συνολικών περιστατικών ο καρκίνος έχει επιθετική εξέλιξη, με την πανεπιστημιακή ουρολογική κλινική του Σισμα-

νόγλειου Νοσοκομείου να πρωτοπορεί διεθνώς, έχοντας δημιουργήσει ένα πρόγραμμα για τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί big data για να κάνει προβλέψεις για παρεμβάσεις που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο προστάτη, ώστε η καθημερινότητά τους να μείνει κατά το δυνατό αλώβητη. Εκτός όμως από τον καρκίνο του προστάτη, υπάρχει και ο unisex ουροθηλιακός καρκίνος (της ουροδόχου κύστης), που στην Ελλάδα έχει ανησυχητικά αυξημένη συχνότητα εμφάνισης, γιατί συνδέεται στενά με το κάπνισμα.

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΓΈΝΟΥΣ ΘΗΛΥΚΟΎ Παρότι οι ενημερωτικές καμπάνιες που τρέχουν τον Σεπτέμβριο και οι δωρεάν προληπτικές εξετάσεις είναι μόνο για άνδρες, λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Καρκίνο του Προστάτη, η ουρολογική υγεία είναι εξίσου σημαντική και για το γυναικείο φύλο, καθώς οι ουρολοιμώξεις, οι κυστίτιδες/κολπίτιδες και οι καρκίνοι του ουροποιητικού αποτελούν νοσήματα που πλήττουν τις γυναίκες. Στα ογκολογικά νοσήματα του ουροποιητικού συστήματος, όπου, λόγω της διάδοσης του καπνίσματος, έχουμε τη μεγαλύτερη θνησιμότητα στην Ευρώπη, νέες θεραπείες χαρίζουν ελπίδα σε ασθενείς που δεν είχαν πολλές επιλογές. Μάλιστα, ιδιαίτερα ενθαρρυντικοί είναι οι συνδυασμοί ανοσοθεραπειών, των νέων όπλων που έχουν μπει τα τελευταία χρόνια στη μάχη κατά του καρκίνου, οι οποίοι δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα, ακόμα και σε μεταστατικούς καρκίνους.

ΜΗΝ ΚΡΑΤΆΣ ΜΥΣΤΙΚΌ ΤΗΝ ΑΚΡΆΤΕΙΑ! Σε ό,τι αφορά την ακράτεια, υπάρχουν επίσης πολλές θεραπείες, με πρώτη και καλύτερη το γνωστό botox, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε οι ασθενείς να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και να μην κλείνονται στο σπίτι τους. Η ακράτεια είναι πιο συχνή στις γυναίκες που έχουν γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό, λόγω της χαλάρωσης του πυελικού εδάφους, και έχει δυσμενή επίπτωση όχι μόνο στην κοινωνικότητα και την εργασία αλλά ακόμα και στη σεξουαλική ζωή. Εδώ και αρκετά χρόνια πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή ζουν περισσότερο, γι’ αυτό θα πρέπει να διαφυλάξουμε την υγεία του ουροποιητικού συστήματος, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σεξουαλικής λειτουργίας.

699

ΘΕΑΤΡΟ

«Έξι φορές»: Ένα μικρό αφιέρωμα στην Έλλη Λαμπέτη, με την Όλια Λαζαρίδου σε έξι διαφορετικούς ρόλους Το Θέατρο@Μegaron Underground συνεχίζεται τον Οκτώβριο στο Yποσκήνιο Β’ της αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη» με την παράσταση Έξι φορές, στην οποία η Όλια Λαζαρίδου ερμηνεύει έξι διαφορετικούς ρόλους σε σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη. Η αρχική πηγή έμπνευσης είναι τα θρυλικά Έξι μονόπρακτα που είχε ανεβάσει η Έλλη Λαμπέτη το 1978 (στα οποία η πρωτοεμφανιζόμενη τότε Όλια Λαζαρίδου έπαιζε έναν βουβό ρόλο). Σε αυτήν τη διαφορετική σκηνική εκδοχή περιλαμβάνονται κείμενα του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, του Αντόν Τσέχοφ και του Ζαν Κοκτό, που μετέφρασε ο Στέλιος Βαφέας, αλλά και του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά), καθώς και μικρές ιστορίες του θεάτρου. Τα κοστούμια είναι της Ιωάννας Τσάμη, τα σκηνικά του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη και η μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα. «Έξι φορές», 9-31/10, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Υποσκήνιο Β’ της αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη» www.megaron.gr

54

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

56

ΒΙΒΛΙΟ «Τύραννος»: Μαθήματα πολιτικής από τον Σαίξπηρ

58

ΒΙΒΛΙΟ ΘεσσαλονίκηΒέροια-Μοναστήρι

59

AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Μαρμάρινη ορχούμενη Λάκαινα

60

φωτό: χριστίνα γεωργιάδου

ΘΕΑΤΡΟ Τι κάνει ο Προμηθέας στο Μεσολόγγι;

30.9.21 – lifo

53

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

No time to die

Σινεμά

Μετά από δεκαοχτάμηνη ψυχρολουσία πολλαπλών αναβολών, η νέα ταινία του James Bond προσφέρει γενναιόδωρα όσα θα περίμενε ένας fan του.

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο

Κακό

54 lifo – 30.9.21

σύνοψη: Ο Τζέιμς Μποντ έχει εγκαταλείψει την ενεργό δράση και απολαμβάνει μια ήρεμη ζωή στην Τζαμάικα. Η γαλήνη του θα διακοπεί, όταν ο παλιός του φίλος Φίλιξ Λέιτερ της CIA εμφανίζεται, ζητώντας τη βοήθειά του. Η αποστολή διάσωσης ενός επιστήμονα που τον έχουν απαγάγει αποδεικνύεται πιο περίπλοκη απ’ ό,τι αναμενόταν, οδηγώντας τον Μποντ στα χνάρια ενός μυστηριώδους «κακού», ο οποίος κατέχει μια επικίνδυνη, νέα τεχνολογία.

Τ

ο No time to die ξεκινά με τη Μάντλιν Σουάν σε νεαρή ηλικία να βιώνει μια τραυματική εμπειρία, από εκείνες που σημαδεύουν την ψυχή για πάντα. Αντιδρά στη φονική πρόκληση περίφημα. Τραβά πιστόλι και επιβιώνει, ωστόσο μόνο αφού ο μασκοφορεμένος εκδικητής που θέλει να πάρει το αίμα του πίσω (διότι το δέρμα του είχε αλλοιωθεί ανεπιστρεπτί) τη σώζει, συνεπώς της χαρίζει μια ζωή, προφανώς για να της ζητήσει αντάλλαγμα κάποια στιγμή αργότερα. Σημαδιακό: το κορίτσι του Βοnd δεν είναι απλώς ένα πληγωμένο αξεσουάρ αλλά πολύ περισσότερα από το ατάραχο συνταξιοδοτικό του πλάνο. Όπως βλέπουμε σε μια εντυπωσιακή, αναδρομική σεκάνς, πέντε χρόνια πριν από το κινηματογραφικό παρόν της 25ης περιπέτειας James Bond (ήταν τα πρώτα εγκεκριμένα πλάνα που είδαν το φως της δημοσιότητας από την Eon Productions), η Μάντλιν (η Λέα Σεϊντού επιστρέφει και οχυρώνεται στα μυστικά της) και ο Τζέιμς είναι ζευγάρι πολύ ερωτευμένο και ταιριαστό, περνούν φίνα στην Ιταλία, ώσπου μια επίσκεψή τους στο μνήμα της παλιάς αγαπημένης Βέσπερ καταλήγει σε έκρηξη, ακολουθεί αυτοκινητοκυνηγητό και κομφούζιο, κυρίως στο μυαλό του τρωτού, λόγω αισθήματος, ήρωα, που πυροδοτεί το χειρότερό του αντανακλαστικό, την προδοσία από κάποιον, πόσο μάλλον από την εκλεκτή, που εμπιστεύεται. Cut to Jamaica του σήμερα, όπου ο Μποντ έχει αποσυρθεί στα εξωτικά λημέρια του δημι-

ουργού του, του Ίαν Φλέμινγκ, αρμενίζει με στυλ και ψαρεύει, ποτέ εντελώς αμέριμνος, αλλά αποφασισμένος να αφήσει τον χρόνο να τον προκαλέσει. Η πρόκληση δεν αργεί, διότι ο αδελφικός Αμερικανός ομόλογός του, ο Φέλιξ Λάιτερ (Τζέφρι Ράιτ), παρέα με έναν παράξενα ενθουσιώδη βοηθό, τον επισκέπτεται και τον παρακαλεί, με επιτακτική φιλικότητα, να συνδράμει τη λύση ενός επικίνδυνου αινίγματος με αφορμή μια εξαφάνιση που προξενεί ντόμινο. Το δόλωμα είναι η ανάμειξη του Ερνστ Στάβρο Μπλόφελντ (ο Κριστόφ Βαλτς, κάπως ανεκμετάλλευτος), ο οποίος μπορεί να βρίσκεται φυλακισμένος σε επίπεδα επιτήρησης που παραπέμπουν στον Χάνιμπαλ Λέκτερ, αλλά δείχνει να υποκινεί την ενεργοποίηση ενός customized βιολογικού όπλου με στοχευμένες, ανυπολόγιστες συνέπειες. Η οργάνωση Spectre, με τα εκτεταμένα πλοκάμια και το σχεδόν μασονικό προφίλ, τον υπακούει και εκτελεί, ένας επιστήμονας ονόματι Ομπρούτσεφ στο μυστικό πρόγραμμα «Ηρακλής» παίζει διπλό παιχνίδι, ένας άγνωστος παράγοντας κινεί νήματα που κανείς δεν μπορεί να αποκρυπτογραφήσει και ο σκυθρωπός, προβληματισμένος πέρα από τις συνήθεις έγνοιες του Μ γνωρίζει, αλλά δεν του επιτρέπεται να αποκαλύψει σε κανέναν τι συμβαίνει πίσω από τις ύποπτες κινήσεις. Σημαντική λεπτομέρεια: η δρ. Σουάν είναι η ψυχίατρος του Μπλόφελντ και η μόνη που ο παράφρων εγκληματίας δέχεται να δει και να μιλήσει. Τελικά, ο Μποντ δεν έχει παραδοθεί στον πειρασμό του dolce far niente, αφού δεν θέλει και πολύ να πειστεί πως η επαναφορά του ίσως λύσει το πρόβλημα. Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο Μ έχει φροντίσει να τον αντικαταστήσει με μια γυναίκα αφρικανικής καταγωγής (Λασάντα Λιντς, ευπειθής και πειστική), καταρτισμένη και ανταγωνιστική. Οι δυο τους συναντιούνται για πρώτη φορά στην Τζαμάικα και δεν είμαστε σίγουροι αν η συνεργασία τους είναι δόκιμη.

INFO NO TIME TO DIE σκηνοθεσία:

Κάρι Γιότζι Φουκουνάγκα πρωταγωνιστούν:

Ντάνιελ Κρεγκ, Λεά Σεϊντού, Ράμι Μάλεκ

Επειδή πολλές βεβαιότητες πάνε περίπατο, το No time to die προσφέρει γενναιόδωρα ό,τι μπορεί να περιμένει ένας fan του James Bond, ειδικά μετά τη δεκαοκτάμηνη ψυχρολουσία πολλαπλών αναβολών. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τους ορκισμένους αρνητές των σπόιλερ: τα παραπάνω δεν αποτελούν παρά την ελάχιστη ραχοκοκαλιά μιας πλούσιας σε θέαμα ταινίας, βασικά το πρώτο εικοσάλεπτο μιας ψυχολογικής και «φυσικής» περιπέτειας διάρκειας 2 ωρών και 43 λεπτών. Από το τραγούδι των τίτλων της Μπίλι Άιλις με φόντο αγάλματα και μάσκες, σύμβολα των προσωπείων που πέφτουν, της σάρκας που απειλείται και του δέρματος κάτω από το οποίο θέλει να τρυπώσει με πανουργία ο αρχικακός Λιούτσιφερ Σάφιν, τον οποίο υποδύεται συριστικά, σαν τροποποιημένη σαύρα, ο οσκαρικός Ράμι Μάλεκ, μέχρι τις περίτεχνες καταδιώξεις και τον αφομοιωμένο ρυθμό που πέτυχε ο Κάρι Φουκουνάγκα, ο σκηνοθέτης που ανέλαβε όταν ο Ντάνι Μπόιλ αποσύρθηκε από το πρότζεκτ, το No time to die τα έχει όλα, και όχι μόνο δεν απογοητεύει όσους θέλουν τον πράκτορα ετοιμοπόλεμο και δυναμικό αλλά επεκτείνει την αλλαγή του και ολοκληρώνει έναν μεγάλο κύκλο. Στις ψαγμένες στιγμές της προ-Κρεγκ περιόδου, ο Μποντ λοξοκοιτούσε προς τα μέσα, περιστασιακά και μόνο ακούγοντας μια φωνή πέρα από αυτή του Κυρίου του. Στο Casino Royale ξεκίνησε το ταξίδι στην ψυχή του, απορώντας, υπαρξιακά, αν όντως έχει ψυχή. Στο Skyfall αυτοαναλύθηκε και βρήκε τον εαυτό του επώδυνα και λυτρωτικά. Και στο No time to die ο Μποντ γίνεται άνθρωπος. Το κόστος θα πρέπει να το διαπιστώσει και να το αποτιμήσει κάθε θεατής ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη του πως η ταινία μπορεί να περιέχει εκρήξεις, παράτολμες πτώσεις, ξύλο, όπλα, αυτοκίνητα και μία ακόμη ωραία γυναίκα, που δυστυχώς δεν βλέπουμε πολύ (είναι η Άνα ντε Άρμας, που παίζει χιουμοριστικά και απογειωτικά τη μυστική πράκτορα Παλόμα στον ευχάριστο σταθμό στη δράση, στο Σαντιάγο της Κούβας, σε μια απολαυστικά vintage σεκάνς), αλλά δεν ποντάρει ακριβώς σε όλα αυτά. Αν και γράφτηκε πριν από την πανδημία, με την ορατή αρωγή της Φίμπι Γουόλερ-Μπριτζ στους νόστιμους, φρεσκότερους, πάντα διπλών υπαινιγμών διαλόγους, το σενάριο θίγει την πολυτιμότητα της επαφής, επιστρατεύοντας τους τζεϊμσμποντικούς ιδιωματισμούς στο πλαίσιο της σύγκρουσης που θα φέρει το τέλος του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε, με τους μηχανισμούς δράσης ενός πράκτορα που πλέον φλερτάρει με την ελεύθερη βούληση και προσαρμόζει τους ξεπερασμένους κώδικες του καθήκοντος. Κι αντί να τα ρίξει στους άλλους και να μεταφέρει την απειλή στο κοινωνικό σύνολο, το παίρνει προσωπικά, όλο πάνω του, σαν στοίχημα που οφείλει να κερδίσει πέρα από τις προσδοκίες και ο Ντάνιελ Κρεγκ, σε άλλη μια απόδειξη της ανεξίτηλης διείσδυσής του στον χαρακτήρα που δούλεψε μεθοδικά και σκληρά επί δεκαπέντε χρόνια, αποχαιρετά με δόξα και τιμή, όρθιος και πιστός στους προβληματισμούς που τον σιγόκαιγαν από τη στιγμή που ανέλαβε το κινηματογραφικό αυτό πόστο. Η πλοκή πραγματεύεται ένα σατανικό δηλητήριο, αλλά η ουσιαστική υπόθεση του έργου μιλά για το φαρμάκι, το πικρό ποτήρι, όμως σε έναν σκληροτράχηλο πράκτορα δεν ταιριάζει η συνθήκη του «απελθέτω», και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Κρεγκ ο ηρωισμός δεν περνά μόνο από τα ανδραγαθήματά

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ του αλλά και από τις δικές του θυσίες. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, ο 25ος Bond είναι μια ταινία για την οικογένεια, και μάλιστα πολύ καλή, και παρά τους πλατειασμούς στην πλοκή, αποζημιώνει με ηχηρό σοκ και ένα κάποιο δέος – για τη συνέχεια.

VILLAGE RENTI 3,4,5,6,7,8,13,14,15,20-VILLAGE MALL 1,2,4,5,6,7,8,9,10,11,13,14-VILLAGE PAGRATI 1,3,4,5-VILLAGE AG.DIMITRIOS 1,2,3,4,5-ODEON ESCAPE 1,2,3,4,5,8 ΘΕΡΙΝΗ-ΑΕΛΛΩ ΘΕΡΙΝΟ,1,3,4ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1,2-ΑΙΓΛΗ 1,2,4, 3 ΘΕΡΙΝΗ-ΑΛΕΚΑ ΘΕΡΙΝΟΑΡΙΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΚΑΔΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΤΤΙΚΟΝ ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-CINERAMA-WEST CITY 1,2-ΔΑΦΝΗ ΘΕΡΙΝΟΔΕΞΑΜΕΝΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΔΙΑΝΑ-ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ-ΕΛΛΗ-ΕΛΛΗΝΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΗΛΕΚΤΡΑ ΘΕΡΙΝΟΚΗΦΙΣΙΑ 1,2-ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1-ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟΝΑΝΑ 1,3,4,5,6-ΣΙΝΕ ΓΑΛΑΤΣΙ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΠΟΡΤΙΓΚ 3 ΘΕΡΙΝΗ-TOWN CINEMAS 1,2,4-ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΘΕΡΙΝΟ,1-ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ-ΦΙΛΟΘΕΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟΑΛΕΞ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΛΙΚΗ ΘΕΡΙΝΟΑΜΑΡΥΛΛΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-TYMVOS 2 ΘΕΡΙΝΗ-ΓΑΛΑΖΙΑ ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ-ΡΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΓΕΡΑΚΑΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΚΕΚΡΩΨ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΠΑΛΛΗΝΗ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΣΣΥ ΘΕΡΙΝΟ-ΦΛΟΙΣΒΟΣ 1,2-ΧΛΟΗ ΘΕΡΙΝΟΚΗΠΟΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΟΝΕΙΡΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΒΟΤΣΑΛΑΚΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΠΕΡΑΜΑ -ΣΙΝΕ ΣΕΛΗΝΗ ΘΕΡΙΝΟ

Εγκλωβισμένος love trilogy: chained

σκηνοθεσία: Γιάρον Σάνι πρωταγωνιστούν: Έραν Ναΐμ, Σταβ Άλμαγκορ,

Σταβ Πατάι, Άσερ Αγιάλον σύνοψη: Ο Ράσι είναι αστυνομικός τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ένας προστάτης των πολιτών και

του νόμου, που έχει πάντα τον έλεγχο. Παρά τη διαρκή του έκθεση σε κάθε είδους βίας, η βαθύτερη επιθυμία του είναι να αποκτήσει παιδί με τη σύζυγό του. Όλα όμως ανατρέπονται όταν κατηγορείται για σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας της συμπεριφοράς του κατά τη διάρκεια ενός τυπικού ελέγχου και τίθεται σε διαθεσιμότητα.

πετσί του ρόλου, η ταινία αναμειγνύει εύστοχα το δράμα με το σασπένς, εξερευνώντας τη διαρκή ταλάντωση του ήρωα ανάμεσα στην τρυφερότητα και την τοξική αρρενωπότητα και τον εκτροχιασμό που προκύπτει, όταν καταρρέει η εξισορροπητική δύναμη, δηλαδή η σταθερότητα σε σπίτι και δουλειά.

Δέκα χρόνια μετά τη διεθνή επιτυχία του Ajami, ο Ισραηλινός Γιαρόν Σανί ταλαιπωρήθηκε αρκετά για να βρει την αφορμή να επικοινωνήσει πάλι με το κοινό και το έκανε μέσω μιας ριψοκίνδυνης, για τη χρηματοδότηση και τη μετέπειτα επιτυχία της, σύλληψης. Δημιούργησε μια θεματική τριλογία με ιστορίες που συνδέονται ως μέρη ενός κεντρικού προβληματισμού, όμως στέκονται παράλληλα και ως ανεξάρτητα φιλμ, για όποιον παρακολουθήσει κάποιο με τυχαία σειρά. Ο Εγκλωβισμένος εκτιμήθηκε περισσότερο από τα τρία, παρουσιάζοντας το πώς ένας αστυνομικός αρχίζει να χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του όταν κατηγορείται για σεξουαλική παρενόχληση από νεαρό που χρησιμοποιεί την ισχύ του πατέρα του, έχοντας ταυτόχρονα να διαχειριστεί και μια σοβαρή οικογενειακή κρίση. Με κυριότερη αρετή την αφοπλιστική αμεσότητα που προκύπτει μέσα από τη νατουραλιστική καταγραφή και την ερμηνεία του πρωταγωνιστή, ενός ερασιτέχνη, πρώην αστυνομικού, τον οποίο η ζωή είχε βάλει στο

ΔΑΝΑΟΣ 1-ΠΑΛΑΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΣΙΝΕ ΨΥΧΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ-ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 1-ΦΛΕΡΥ ΘΕΡΙΝΟ

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου

Η Ακρόαση the audition

σκηνοθεσία: Ίνα Βάισε πρωταγωνιστούν: Νίνα Χος, Γιέν Αλμπίνους, Σε-

ραφίν Μίσιεβ, Σιμόν Αμπκαριάν σύνοψη: Η Άννα Μπρόνσκι είναι δασκάλα βιολιού σε ένα μουσικό γυμνάσιο. Παρά την αντίθεση όλων των άλλων δασκάλων, αναλαμβάνει την εισαγωγή ενός μαθητή, του Αλέξανδρου, στον οποίο εντοπίζει ένα αξιοσημείωτο ταλέντο. Αποφασισμένη να τον προετοιμάσει για την ενδιάμεση εξέταση, παραμελεί την οικογένειά της. Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι ταινίες από τον λεγόμενο «ευρωπαϊκό Βορρά» που βάλλουν κατά του αδυσώπητου κυνηγιού της επιτυχίας και της τε-

λειότητας μέσω της δουλειάς και της σκληρής πειθαρχίας. Η Ακρόαση αποτελεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες εκπροσώπους αυτού του άτυπου φιλμικού κανόνα. Στο φιλμ μια δασκάλα βιολιού αποφασίζει να πάρει υπό την καθοδήγησή της νεαρό μαθητή, τον οποίο όλοι οι άλλοι απορρίπτουν, και να τον μετατρέψει μέσω της δικής της εκπαίδευσης σε τέλειο μουσικό. Στην προσπάθειά της θα ακολουθήσει πιεστικές μεθόδους εκπαίδευσης και θα διαταράξει τη σχέση με την οικογένειά της. Καθώς παρακολουθούμε την ηρωίδα να οδηγείται σταδιακά στα άκρα, μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για εκείνη. Μέσα από δύο σκηνές με τους γονείς της διαπιστώνουμε (με λεπτότητα, προς τιμήν της σκηνοθέτιδας Ίνα Βάισε) πως κι εκείνη ως παιδί είχε υποστεί πίεση για να είναι η καλύτερη. Κι έτσι μεταφέρει τις διδαχές της στα παιδιά, διαιωνίζοντας το γονίδιο της «τελειότητας» και του καταστροφικού, ανθρωποφαγικού ανταγωνισμού που αυτή συνεπάγεται, το οποίο μεταλλάσσεται σε μια ολοένα και πιο εκφυλισμένη μορφή από γενιά σε γενιά, όπως θα διαπιστώσουμε στο σοκαριστικό τελευταίο δεκάλεπτο του έργου. Ειδική μνεία στη Νίνα Χος, μια Γερμανίδα σολίστα της υποκριτικής σε μια ερμηνεία μετρημένη, καίρια στις εξάρσεις της και υπολογισμένη μέχρι την πλέον ανεπαίσθητη χειρονομία.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ-ΑΝΕΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΔΑΝΑΟΣ 2-ΙΝΤΕΑΛΠΑΛΑΣ ΘΕΡΙΝΟ-ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΪΣ 1-ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΘΕΡΙΝΟ

30.9.21 – lifo

55

Τύραννος: Μαθήματα πολιτικής από τον Σαίξπηρ Το νέο βιβλίο του κορυφαίου σαιξπηριστή Στήβεν Γκρήνμπλατ «Τύραννος - Ο Σαίξπηρ και η πολιτική» αναλύει τα χαρακτηριστικά των τυράννων και τις αιώνιες μεθόδους των ακραίων πολιτικών μέσα από τις τραγωδίες του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

Α

Βιβλίο

απο την τινα μανδηλαρα

56 lifo – 30.9.21

κολουθώντας πιστά τα βήματα του Σαίξπηρ, ο πανεπιστημιακός, μελετητής και ιστορικός της λογοτεχνίας, καθηγητής του Χάρβαρντ Στήβεν Γκρήνμπλατ αποδεικνύει με τον παρεμβατικό του λόγο ότι είναι πραγματικά ο άνθρωπος της εποχής του. Αν λοιπόν ο Σαίξπηρ, με τη «θαυμάσια φιλοσοφική αμεροληψία του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο ρομαντικός Κόλεριτζ, κατάφερε να αποδώσει το πολυδιάστατο της ανθρώπινης ύπαρξης, ο μελετητής Γκρήνμπλατ προσπαθεί να αποδείξει ότι η μελέτη των τραγωδιών του Σαίξπηρ είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει κανείς τα πρόσωπα και τις αντιδράσεις (και) στον σύγχρονο κόσμο. Η ικανότητα του κορυφαίου δραματουργού να διεισδύει με άνεση στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, ειδικά των φορέων της εξουσίας, μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε και να κατανοήσουμε πρόσωπα και πράγματα από τη δική μας σύγχρονη πραγματικότητα, για παράδειγμα την ασυγκράτητη και αχαλίνωτη σχέση λαϊκισμού, διαφθοράς και μνησικακίας που χαρακτηρίζουν σημερινούς πολιτικούς όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Επομένως, ποιος καλύτερος τρόπος για να μιλήσουμε για τα δόλια μέσα που μετέρχονται οι αιώνιοι τύραννοι, τη μεθοδολογία τους και τα κεντρικά χαρακτηριστικά τους από τη μελέτη του Ουίλιαμ Σαίξπηρ; Τουλάχιστον το ρητορικό αυτό ερώτημα φαίνεται να δεσπόζει στο επίκεντρο της νέας, άκρως ενδιαφέρουσας μελέτης του Στήβεν Γκρήνμπλατ Τύραννος - ο Σαίξπηρ και η πολιτική, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης σε άρτια μετάφραση του Βάιου Λιαπή. Ξεπερνώντας τις διάφορες ερμηνείες που θέλουν τον Σαίξπηρ είτε φίλο της μοναρχίας είτε πανούργο δημαγωγό, ο Γκρήνμπλατ θεωρεί ότι η βασική μέριμνα του κορυφαίου δραματουργού ήταν να αναδείξει τις πολλαπλές εκδοχές της μεταμόρφωσης του μονάρχη σε τύραννο, η οποία δεν είναι ποτέ ενιαία ή μονοσήμαντη. Ωστόσο στην περίπτωση του τυράννου έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά, όπως η καχυποψία, η δολιότητα, η άμεσα, επίσης, συνδεδεμένη με την προδοσία μόνιμη ανασφάλεια, τα οποία χαρακτηρίζουν όλους τους μονάρχες και ηγέτες που μετατρέπονται σε ολοκληρωτικούς δικτάτορες. Εξηγώντας αρχικά γιατί ο Σαίξπηρ κατά κύριο λόγο αναφέρεται σε πραγματικούς ηγεμόνες της ρωμαϊκής περιόδου ή σε βασιλείς και τυράννους που κυβέρνησαν κατά την πολυτάραχη περίοδο του Πολέμου των Ρόδων και όχι σε πραγματικά πρόσωπα της εποχής του, καθώς υπήρχε απόλυτη και αδιανόητη λογοκρισία, ο Γκρήνμπλατ αναλύει, μέσα από τις τραγωδίες του Σαίξπηρ, τον κεντρικό άξονα που διαπερνά τις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις του τυράννου σε κάθε εποχή. Βέβαια, στο σημείο αυτό δείχνει να συμφωνεί με την άποψη πολλών κορυφαίων σαιξ-

πηριστών όπως ο Ουίλιαμ Χάζλιτ, ο Τζορτζ Στάινερ ή ο Χάρολντ Μπλουμ, οι οποίοι διέκριναν μια εξελικτική κορύφωση στη δραματουργική πορεία του Σαίξπηρ που ξεκινά από τις πρώτες, πιο αμήχανες, συγκρατημένες απόπειρες χαρακτηρολογικής σκιαγράφησης και φτάνει στην κορύφωση της βαθιάς ψυχολογικής ανάλυσης του τι μπορεί να κρύβεται στην καρδιά και στο μυαλό του πιο δόλιου ηγεμόνα (Μακμπέθ, Βασιλιάς Λιρ, Χειμωνιάτικο Παραμύθι, Κοριολανός).

Ο Λόρενς Ολίβιε ως Ριχάρδος ο 3ος στην περίφημη ταινία.

Και αυτό δεν το επισημαίνει τυχαία ο Γκρήνμπλατ, καθώς θεωρεί ότι στόχος του Σαίξπηρ δεν είναι να καταδείξει τα σκοτάδια του μονήρους μονάρχη προκειμένου να εξωραΐσει τα αγαστά θελήματα του καταπιεσμένου λαού, εφόσον και αυτός σε μεγάλο βαθμό δείχνει να καταλήγει άθυρμα στα χέρια του εκάστοτε δημαγωγού. «Χαβιάρι για τη μάζα», έγραφε ο Σαίξπηρ στον Άμλετ, μια φράση την οποία μπορεί να μην επικαλείται στο βιβλίο του ο Γκρήνμπλατ αλλά αποπειράται άμεσα την πλήρη αποσαφήνισή της, μελετώντας διαφορετικές τραγωδίες, όπως καταρχάς η τριλογία του Σαίξπηρ για τον Ερρίκο ΣΤ’. Γιατί μπορεί διάφοροι ευγενείς να εποφθαλμιούσαν τη θέση του βασιλιά Ερρίκου, αλλά αυτός που δείχνει πραγματικά επικίνδυνος δεν είναι τόσο ο δούκας της Υόρκης (δηλαδή ο πατέρας του κατοπινού Ριχάρδου Γ’) όσο ο Τζον Κέιντ, ένα πραγματικό πρόσωπο, όπως επισημαίνει ο Γκρήνμπλατ, επαναστάτης βγαλμένος από τις κατώτερες τάξεις, ο οποίος ξεσηκώνει τα πλήθη λέγοντας πως θα ξανακάνει την Αγγλία μεγάλη (μια φράση που, διόλου τυχαία, είδαμε να χρησιμοποιεί ο Τραμπ στους προεκλογικούς του λόγους). Κοροϊδεύοντας τους μορφωμένους και τους μετριοπαθείς, ο κατεξοχήν λαοπλάνος ηγετίσκος δεν δείχνει να προασπίζεται καμία αρετή παρά μόνο τη βία και, κυρίως, μια φαινομενική αποκατάσταση, που μπορεί να είναι απλώς οφθαλμαπάτη. Εν προκειμένω ο συγγραφέας θεωρεί τον Κέιντ άλλοτε εκφραστή της πολιτικής του Τραμπ και άλλοτε του Τζορτζ Μπους έναντι του Ρέιγκαν, σε αντίθεση με τον Χάρολντ Μπλουμ, ο οποίος ταύτιζε τον Ρέιγκαν με τον Έντμοντ από τον Βασιλιά Λιρ. Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, επιβεβαιώνεται η βαθιά ικανότητα του Σαίξπηρ να χαράζει αναλογίες με υπαρκτά πρόσωπα του σύγχρονου πολιτικού κόσμου.

ΜΕΛΕΤΗ

στήβεν γκρήνμπλατ Τύραννος Ο Σαίξπηρ και η πολιτική

Μτφρ.: Βάιος Λιαπής Εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Σελ.: 272

Ο Ερρίκος ΣΤ’ δολοφονείται, τελικά, από τον Ριχάρδο, ο οποίος φαίνεται ήδη, από εκείνη τη στιγμή, να γνωρίζει, όπως όλοι σχεδόν οι τύραννοι, πως «είμαι ολομόναχος». Πρόκειται για έναν ακόμα μοχθηρό εξουσιαστή, έναν αψίκορο μονάρχη που πεθαίνει άφιλος, έχοντας από πολύ νωρίς στερηθεί την αγάπη – ιδού άλλη μια καίρια επισήμανση του Σαίξπηρ σε εποχές που η ψυχανάλυση δεν υπήρχε καν ως ιδέα. Ωστόσο η μαγεία του Σαίξπηρ δεν έγκειται τόσο στην ικανή δραματουργική επεξεργασία των χαρακτηριστικών του τυράννου αλλά όλων όσοι τον περιτριγυρίζουν, από τον πιο απλό αυλικό έως τον πιο δεινό συνωμότη, αν και, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Γκρήνμπλατ: «Καταγράφοντας τα διάφορα είδη των ανθρώπων που γίνονται νεροκουβαλητές στον μύλο του τυράννου, κινδυνεύουμε να παραβλέψουμε την πιο συναρπαστική πλευρά της θεατρικής ιδιοφυΐας του Σαίξπηρ: αυτή δεν είναι ούτε η συγκρότηση αφηρημένων κατηγοριών ούτε η διαβάθμιση της συνενοχής, αλλά η ολοζώντανη, αλησμόνητη ανασύνθεση της βιωμένης εμπειρίας». Δηλαδή τόσο οι κατώτεροι στη βαθμίδα κόλακες όσο και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως ο ξάδελφος και πολιτικός δεξιοτέχνης του Ριχάρδου, Κλάρενς, αναλύονται σε βάθος, εκδηλώνοντας διάφορες ιδιότητες μηδενιστών, πάσης φύσεως συμφεροντολόγων ή απλώς τυχαίων μπερτόδουλων κάθε λογής εξουσίας, τις οποίες είχε παρατηρήσει ως άνθρωπος του κόσμου και της εποχής του ο ίδιος ο Σαίξπηρ, κρατώντας πάντα τις δέουσες αποστάσεις. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που κερδίζουν τη σαφή συμπαράσταση του Σαίξπηρ και αυτοί είναι οι απλοί, ανώνυμοι και άγνωστοι χαρακτήρες, εκφραστές των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων, απ’ όπου, άλλωστε, προερχόταν και ο ίδιος, ικανοί, ωστόσο, να διασώσουν την ελπίδα και την πίστη του ποιητή στο ανθρώπινο είδος. Γιατί μπορεί ο Γκρήνμπλατ να μην ασπάζεται ακριβώς τις θεωρίες του Τζορτζ Κίτον ή του Άρνολντ Κετλ, που ήθελαν τον Σαίξπηρ σαφή υποστηρικτή του αμεσοδημοκρατικού ιδεώδους, αλλά, όπως και εκείνοι, πρεσβεύει πως οι σεμνοί και ταπεινοί ή ακόμα και τρελοί αυτοί χαρακτήρες είναι που υψώνουν αληθινό σθένος και συντρίβουν τη δολιότητα του τυράννου. Από τους απλούς στρατιώτες στον Ερρίκο Ε΄, που του απευθύνονται με θάρρος και ευθύτητα, έως τον ανώνυμο υπηρέτη στον Βασιλιά Λιρ, οι χαρακτήρες αυτοί ενσαρκώνουν, σύμφωνα με τον Γκρήνμπλατ, «την ίδια την ουσία της λαϊκής αντίστασης στην τυραννία». Ενίοτε το πληρώνουν με τη ζωή τους, αλλά εν τέλει αποδεικνύουν την πραγματική αλήθεια έναντι του ψεύδους και, φυσικά, αντιλαμβάνονται, όπως εκείνοι οι δυο δήμαρχοι, Μάρουλλος και Φλάβιος, στον Ιούλιο Καίσαρα, ότι ούτε ο ενθουσιασμός του πλήθους ούτε η απόλυτη εξέγερση είναι σύμμαχοι της πραγματικής φρόνησης του ανθρώπου, μόνο η πραγματική συναίσθηση των ορίων της δύναμής του. Ξέρουν, για παράδειγμα, ότι πρέπει να κόψουν «τα πούπουλα από τις δυνατές φτερούγες του Καίσαρα» προτού μεγαλώσουν, ώστε να κρατήσει το πέταγμα σε μέτριο ύψος και να μην ανυψωθεί «πιο πάνω από όσο φτάνει μάτι / ανθρώπου κι έτσι όλους θα μας έχει πάντα υπόδουλους και φοβισμένους». Ποιος, άλλος μπορεί να μιλήσει, λοιπόν, με τέτοιο ποιητικό τρόπο και πολιτική ακρίβεια από τον Σαίξπηρ, δείχνοντας βαθιά διορατικότητα και σπάνια ενσυναίσθηση; Μονάχα αυτός.

Αν λοιπόν ο Σαίξπηρ, με τη «θαυμάσια φιλοσοφική αμεροληψία του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο ρομαντικός Κόλεριτζ, κατάφερε να αποδώσει το πολυδιάστατο της ανθρώπινης ύπαρξης, ο μελετητής Γκρήνμπλατ προσπαθεί να αποδείξει ότι η μελέτη των τραγωδιών του Σαίξπηρ είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει κανείς τα πρόσωπα και τις αντιδράσεις (και) στον σύγχρονο κόσμο.

30.9.21 – lifo

57

IΣΤΟΡΙΑ

« Ήρθε το τρένο της Φλώρινας, διώχνοντας μπροστά του ένα κοπάδι σπουργίτια, σαν να βγαίνουν από μέσα του, όπως ο ατμός. Στον κάμπο, χόρτα λιγνά γαντζώνουν την ομίχλη. Βάλτοι κίτρινοι και πράσινοι. Απόγνωση στον κάμπο και στα πρόσωπα των ανθρώπων».

Ο

Γιώργος Σεφέρης δίνει μια εικόνα χειμωνιάτικης μελαγχολίας από το τρένο της γραμμής Θεσσαλονίκη Μοναστήριο (στη σημερινή Βόρεια Μακεδονία). Τελευταία χρόνια της δεκαετίας του ’30. Ο ποιητής έχει διοριστεί πρόξενος στην Κορυτσά (το 1936), αλλά κυρίως είναι ερωτευμένος με τη Μαρώ. Και το τρένο είναι κιόλας ένα μέσο που διασχίζει τη λογοτεχνική γεωγραφία του. Είκοσι και κάτι χρόνια νωρίτερα, στους Βαλκανικούς Πόλεμους, ο Κύπριος εθελοντής γιατρός Ιωάννης Πηγασίου ταξιδεύει στην ίδια γραμμή. Και στον σταθμό της Βέροιας, που ακόμη την έλεγαν Καραφέρια, δέχτηκε την «επίθεση» μικροπωλητών. «Πορτοκάλια, μανταρίνια, ρόδια, σταφύλια, σταφίδες, χαλβάς, κάστανα και αφθονία άλλων καρπών παρουσιάζονται υπό των μικροσκοπικών πωλητών, οι οποίοι δεν είχον πράγματι και μεγάλας απαιτήσεις». Η κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκης Μοναστηρίου άρχισε το 1891 για λογαριασμό του οθωμανικού κράτους. Τα κατασκευαστικά έργα της γραμμής, μήκους 219 χιλιομέτρων, διήρκεσαν τρία χρόνια. Η κατασκευή της συνοδεύτηκε από πολλούς θανάτους εργατών, που νοσούσαν από ελώδεις πυρετούς και φυματίωση, αλλά και από δραματικές μικροϊστορίες που δίνουν στη γραμμή αυτή μια μυθιστορηματική διάσταση. Για παράδειγμα, η ιστορία του χαράκτη της γραμμής Σωκράτη Αθανασίου. Γόνος εύπορης οικογένειας της Κωνσταντινούπολης, με σπουδές μηχανικού στη Γερμανία, βρέθηκε στα «άγρια» δυτικά Βαλκάνια, δουλεύοντας ως χαράκτης της νέας γραμμής. Τον συνόδευε η αδελφή του Μαρία Λουίζα, η οποία τον βοηθούσε στην εργασία του. Ο Αθανασίου μπλέχτηκε όμως σε επεισόδιο με κάποιον άγνωστο ή αγνώστους, έπαθε ανακοπή και πέθανε. Φαίνεται ότι το επεισόδιο συνέβη μακριά από το εργοτάξιο, γιατί η αδελφή, σύμφωνα με μαρτυρία, προσπάθησε να διατηρήσει για κάποιες μέρες το νεκρό σώμα μέχρι να τους εντοπίσουν οι εργαζόμενοι

γιώργος λιόλιος Σιδηρόδρομος σφυρίζων εις την πεδιάδα Η σιδηροδρομική ιστορία της Βέροιας Εκδόσεις Θίνες

ατμαμαξα των σεκ επικεφαλης εμπορικης αμαξοστοιχιασ στον σιδηροδρομικο σταθμο τησ βεροιασ, την περιοδο του μεσοπολεμου συλλογη φουλασ αργυριαδου-ελσυσ ρεπα

Βιβλίο

απο toν niko μπακουνακη

της γαλλικής εταιρείας του μηχανικού Π. Βιτάλλι, που είχε αναλάβει το έργο. Ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων που δούλεψαν για την ολοκλήρωση της γραμμής έφτανε τους 6.000. Ήταν ένας απίστευτος πολυεθνικός «στρατός», που τον αποτελούσαν Ιταλοί, Αυστριακοί, Γερμανοί, Ελβετοί, Ρώσοι, φυσικά ντόπιοι και άλλοι Βαλκάνιοι. Τα Βαλκάνια δεν ήταν μόνο η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, κατά την κοινή ρήση. Με τους σιδηροδρόμους, και ό,τι συνεπαγόταν η ανάπτυξή τους, ήταν και το Ελντοράντο της. Η γραμμή λειτούργησε σε όλο το μήκος της το καλοκαίρι του 1894. Τα ονόματα των σταθμών ακούγονται σήμερα σαν να ανήκουν σε κάποιον άγνωστο, εξωτικό χάρτη. Φανερώνουν όμως την πολυεθνική πραγματικότητα αυτής της εποχής. Ξεκινώντας η αμαξοστοιχία από τη Θεσσαλονίκη, λίγο πριν τις 7 το πρωί, έκανε πρώτη στάση στον Γιδά (Αλεξάνδρεια) και ακολουθούσαν η Καραφέρια (Βέροια), η Άγουστος (Νάουσα), το Βέρτεκοπ (Σκύδρα), τα Βοδενά ( Έδεσσα), το Βλάντοβο (Άγρα), το Όστροβο (Άρνισσα), το Σόροβιτς (Αμύνταιο), το Έξι Σου (Ξινό Νερό), η Μπάνιτσα (Βεύη), το Μεσονήσι (Φλώρινα), η Κρεμένιτσα και, τερματικός σταθμός, το Μοναστήρι. Ξέρουμε ότι για το ελληνικό κράτος η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων και του σιδηροδρομικού δικτύου ήταν ένα μεγάλο στοίχημα εκσυγχρονισμού που, τηρουμένων των αναλογιών, κερδήθηκε. Αλλά και η οθωμανική κυβέρνηση επένδυσε στην ανάπτυξη των σιδηροδρόμων, τόσο προς τα δυτικά, στα Βαλκάνια, όσο και στα ανατολικά και νοτιοανατολικά. Οι Γερμανοί είχαν τη μερίδα του λέοντος στο οθωμανικό σιδηροδρομικό σχέδιο. Το 1909 το ελληνικό κράτος είχε ολοκληρώσει ένα δίκτυο «διεθνούς» γραμμής 400 χιλιομέτρων με αφετηρία τον Πειραιά και τέρμα το Παπαπούλι, στα τότε βόρεια σύνορα της χώρας, πάνω από τη Λάρισα. Το σχέδιο ήταν να ενωθεί η γραμμή με το τουρκικό δίκτυο. Η οθωμανική διοίκηση θεωρούσε αυτή την ένωση των δικτύων επικίνδυνη για την ακεραιότητα του οθωμανικού κράτους, καθώς έβλεπε το τρένο ως μέσο γρήγορης μεταφοράς στρατού από τον Νότο, δηλαδή το ελληνικό κράτος, προς τα δικά της εδάφη, στη Μακεδονία και τη Θράκη. Παρά τις επιφυλάξεις στρατηγικής, το οθωμανικό κράτος ανέπτυξε, με κύριο τεχνικό και

Θεσσαλονίκη-Βέροια-Μοναστήρι Η μυθική ιστορία μιας σιδηροδρομικής γραμμής. Τα 219 χιλιόμετρα που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της δυτικής Μακεδονίας.

58 lifo – 30.9.21

Σελ.: 143

επενδυτικό εταίρο τη Γερμανία, ένα εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο. Μετά την προσάρτηση μεγάλου μέρους της Μακεδονίας και της Θράκης στο ελληνικό κράτος, το σιδηροδρομικό τους δίκτυο «περιήλθε ως οθωμανική προίκα» στην Ελλάδα. Δεν ήταν μόνο ένα συγκοινωνιακό δίκτυο. Ήταν και δίκτυο τεχνικών έργων (σήραγγες, γέφυρες κ.λπ.), αλλά και δίκτυο αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερα μέσα από τους διαφορετικούς τύπους των σταθμών, που λάτρεψε ο φακός του Θόδωρου Αγγελόπουλου στις «γκρίζες» κινηματογραφικές ταινίες του. Το πρώτο δρομολόγιο της επιβατικής αμαξοστοιχίας Αθηνών - Θεσσαλονίκης, σε μια γραμμή μήκους 507 χιλιομέτρων, εγκαινιάστηκε το 1918, μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Την 1η Ιουλίου 1920 εγκαινιάστηκε το δρομολόγιο της ταχείας αμαξοστοιχίας Αθήνα - Παρίσι. Η γραμμή Θεσσαλονίκη - Μοναστήρι λειτούργησε για περίπου έναν αιώνα, μέχρι το 1991, και έπαιξε σημαντικό στρατιωτικό, πολιτικό, εμπορικό, βιομηχανικό, ψυχαγωγικό και πολιτιστικό ρόλο. Οι Οθωμανοί και οι Έλληνες, κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, τη χρησιμοποίησαν για τη μετακίνηση και προώθηση στρατού και πολεμικού υλικού. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τη χρησιμοποίησαν οι συμμαχικές δυνάμεις της Entente για τον ανεφοδιασμό του στρατού τους. Στον Β’ Παγκόσμιο τη χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί, που μετά την ήττα και την αποχώρησή τους κατέστρεψαν το δίκτυο και το τροχαίο υλικό και ανατίναξαν γέφυρες και σήραγγες. Με τα τρένα αυτής της γραμμής μεταφέρθηκαν οι Εβραίοι της Βέροιας και της Φλώρινας στη Θεσσαλονίκη, που λειτουργούσε σαν διαμετακομιστικός σταθμός προς τα στρατόπεδα εξόντωσης. «Κανείς από τους Εβραίους αυτούς δεν επέστρεψε στη Βέροια». Στον Μεσοπόλεμο η γραμμή αυτή δημιούργησε ένα εκδρομικό κίνημα με τις λεγόμενες «αμαξοστοιχίες τέρψης», κυρίως από τη Θεσσαλονίκη έως τη Βέροια. Μεταπολεμικά, με τα τρένα της γραμμής κινήθηκαν μετανάστες που έφευγαν για τη Γερμανία. Και μέχρι τη δεκαετία του 1990 οι εμπορικές αμαξοστοιχίες μετέφεραν φρέσκα φρούτα και συσκευασμένους χυμούς που είχαν ως προορισμό τους τις αγορές του Μονάχου και της Κεντρικής Ευρώπης. Η γραμμή όμως άλλαξε ριζικά και επαναστατικά την οικονομική φυσιογνωμία των πόλεων απ’ όπου περνούσε. Βέροια, Έδεσσα και Νάουσα μετατρέπονται σε βιομηχανικά κέντρα, από τις αρχές κιόλας του εικοστού αιώνα, με νηματουργεία-εριουργεία, αλευρόμυλους, βυρσοδεψεία. Στο βιβλίο του Σιδηρόδρομος σφυρίζων εις την πεδιάδα ο συγγραφέας Γιώργος Λιόλιος παρουσιάζει όλη τη σχεδόν μυθική ιστορία αυτής της γραμμής και ειδικότερα της σιδηροδρομικής ιστορίας της Βέροιας. Ο Λιόλιος, που γεννήθηκε, ζει και εργάζεται ως δικηγόρος στη Βέροια, έχει ασχοληθεί συστηματικά και με ερευνητική δεξιότητα με θέματα της τοπικής ιστορίας, ιδιαίτερα με τον διωγμό των Εβραίων της πόλης του. Στο νέο βιβλίο του, όμως, ο Λιόλιος μυθιστορηματοποιεί, δηλαδή αφηγείται, την εκατοντάχρονη ιστορία της γραμμής Θεσσαλονίκη - Βέροια - Μοναστήρι, χωρίς να αφήνει ούτε μια στιγμή στο περιθώριο την έρευνα και τα τεκμήρια. Είναι προφανές, αφού άλλωστε το αναφέρει στην εισαγωγή του, ότι εμπνέεται από τον αφηγηματικό τρόπο του Βρετανού ιστορικού Τόνι Τζαντ στο δοξαστικό του δοκίμιο The glory of the rails, H δόξα των σιδηροδρόμων.

Μαρμάρινη ορχούμενη Λάκαινα

Αρχαιολογία

ΕΚΘΕΣΗ

Από την έπαυλη του Ηρώδου Αττικού στην Εύα/Λουκού Κυνουρίας 420-415 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους © ΥΠΠΟΑ / Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας

INFO

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Aπό την έκθεση «Κάλλος. Η Υπέρτατη Ομορφιά» που άνοιξε χθες στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

H έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τη γενναιόδωρη υποστήριξη της L’Oréal. Επιμελητές: Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Δρ. Ιωάννης Δ. Φάππας Διάρκεια: 29/9/21-16/01/22 30.9.21 – lifo

59

Τι κάνει ο Προμηθέας στο Μεσολόγγι; Η απάντηση θα δοθεί στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών στο μουσικό ιστορικό δράμα «Το κάλεσμα του Προμηθέα - 1821» του Χριστόφορου Χριστοφή, στις 7, 8 και 9 Οκτωβρίου.

Θέατρο

απο την eλενη τζαννατου

Μ

ε αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, η φετινή χρονιά στάθηκε η ευκαιρία για μια συνολική ανασκόπηση (και ενδοσκόπηση) γύρω από το ελληνικό έθνος, την πορεία του αλλά και το πού βρίσκεται σήμερα και πώς εξελίσσεται. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν ήταν λίγοι οι άνθρωποι του καλλιτεχνικού κόσμου που με όχημα τα εκφραστικά τους μέσα δημιούργησαν και παρουσίασαν έργα που εκκινούν

60 lifo – 30.9.21

από την Επανάσταση του 1821 για να καταθέσουν μια νέα δημιουργική ματιά στα ιστορικά γεγονότα, αλλά και πέρα από αυτά. Μια τέτοια θεατρική παραγωγή-παραγγελία πρόκειται να ανέβει για τρεις παραστάσεις (7, 8, 9/10) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Στο Κάλεσμα του Προμηθέα - 1821, ο Χριστόφορος Χριστοφής, που υπογράφει τη σκηνοθεσία και το κείμενο, προσεγγίζει την περίοδο της εθνικής παλιγγενεσίας (18211827) μέσα από τα μάτια της ελληνικής δια-

σποράς, για να φτιάξει ένα μουσικό ιστορικό δράμα. Ο Προμηθέας ήταν εκείνος που στην αρχαία ελληνική μυθολογία έπλασε τον άνθρωπο από πηλό και φωτιά, αλλά κι εκείνος που του έδωσε τη φωτιά ως εργαλείο και του έμαθε την επιστήμη, βάζοντας, έτσι, τα πρώτα λιθαράκια του πολιτισμού και του πνευματικού ανθρώπου, που πολλούς αιώνες αργότερα, με τις αρχές του Διαφωτισμού ως παρακαταθήκη, θα σήκωνε το λάβαρο της

Θέατρο

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ο Προμηθέας ήταν εκείνος που στην αρχαία ελληνική μυθολογία έπλασε τον άνθρωπο από πηλό και φωτιά αλλά κι εκείνος που του έδωσε τη φωτιά ως εργαλείο και του έμαθε την επιστήμη.

INFO «ΤΟ ΚΆΛΕΣΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΈΑ - 1821» 7-9/10, 20:00 Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη Τιμές εισιτηρίων: €8 (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι) / €11 / €17 / €24 / €29 / €34 / €40 Διάρκεια: 100 λεπτά περίπου (χωρίς διάλειμμα) Θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής προστασίας. Προπώληση: 210 72 82 333 megaron.gr και σε όλα τα καταστήματα Public

Γαλλικής Επανάστασης για να θέσει τις βάσεις της ανθρωπότητας έκτοτε. Στην παράστασή του ο Χριστόφορος Χριστοφής, έχοντας ως εφαλτήριο τον μύθο του Προμηθέα, στρέφει το βλέμμα σε όλους εκείνους που την περίοδο της Επανάστασης καθόρισαν με τη σκέψη και τον τρόπο τους τις νέες ιδέες που διαμορφώθηκαν. Έτσι, οι αναφορές ξεκινούν από προσωπικότητες όπως ο Υψηλάντης και ο Ξάνθος και φτάνουν σε μορφές του ευρωπαϊκού πνεύ-

ματος όπως ο Γκαίτε και ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά. Καλλιτέχνες, συγγραφείς, διπλωμάτες, πολιτικοί αλλά και οι φοιτητές της εποχής, όλοι με τον τρόπο τους, συνέβαλαν στις νέες ιδέες που σμιλεύτηκαν. Στο Κάλεσμα του Προμηθέα θα τους δούμε να συνδιαλέγονται με εμβληματικά ιστορικά γεγονότα, όπως η πολιορκία του Μεσολογγίου, η σφαγή της Χίου, η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο και ο θάνατος του φιλέλληνα λόρδου Βύρωνα.

Σε αυτό το θεατρικό του εγχείρημα ο Χριστόφορος Χριστοφής θα έχει μαζί του ένα λαμπερό καστ ηθοποιών (οι Γιώργος Χριστοδούλου, Στάθης Κόικας, Σπύρος Σταμούλης, Αλμπέρτο Φάις, Παναγιώτης Γεωργούλας, Μάξιμος Μουμούρης και ο Δημήτρης Πιατάς) αλλά και χορευτριών (Ελισάβετ Δελακά, Δήμητρα Κόκκορη, Ασπασία Λαιμού), σε χορογραφία της Έρσης Πήττα, ενώ τη μουσική της παράστασης υπογράφει ο Νίκος Ξανθούλης.

30.9.21 – lifo

61

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10]

starfax

Είναι η εποχή των γενεθλίων σας και, καθώς ο Άρης στο ζώδιό σας συνεχίζει να σας δίνει ώθηση, αυξάνοντας την αυτοπεποίθηση και την ενέργειά σας, θα έχετε το προβάδισμα σε επαγγελματικούς και προσωπικούς στόχους. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα φέρνει θετικές εξελίξεις στα οικονομικά ή μπορεί να έχετε κάποια καλά νέα που θα αφορούν ένα μέλος της οικογένειάς σας. Επίσης, θα ευνοηθούν οι αγοραπωλησίες ακινήτων. Η Νέα Σελήνη στο ζώδιό σας στις 6/10 αποτελεί την προσωπική σας Πρωτοχρονιά και πρέπει να οραματιστείτε το μέλλον σας, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους. Ενδεχομένως να μην είναι ξεκάθαρη η σκέψη σας εξαιτίας της συνόδου με τον ανάδρομο Ερμή και τον Άρη, οπότε θα πρέπει να ακολουθήσετε το ρεύμα, προτού πάρετε σημαντικές αποφάσεις. Με την επιστροφή του Πλούτωνα σε ορθόδρομη πορεία επανέρχονται οι ισορροπίες στην οικογένεια.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11]

Οι πλανήτες αρχίζουν να κινούνται ευνοϊκά για σας τον Οκτώβριο. Ο Δίας παραμένει στον τομέα του σπιτιού, δίνοντας ευκαιρίες για αύξηση κερδών, ενώ θα επικρατεί και ένα ευχάριστο κλίμα στην οικογένεια. Το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα σας κάνει πολύ επικοινωνιακούς, οι μαθησιακές σας δεξιότητες θα είναι άριστες και θα ευνοηθούν θέματα εκπαίδευσης και εμπορικές συναλλαγές. Προωθήστε με σθένος τις δεξιότητές σας και θα βγείτε κερδισμένοι. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 σας υπενθυμίζει πως πρέπει να ρίξετε τους ρυθμούς και να ξεκουραστείτε. Ενδεχομένως να ακούσετε κάποια κακεντρεχή σχόλια από πρόσωπα του περιβάλλοντός σας, καθώς θα συμμετέχουν ο ανάδρομος Ερμής και ο Άρης και ο μόνος τρόπος να μη σας πάρει από κάτω είναι η αποστασιοποίηση από τα γεγονότα. Μη σπαταλάτε ενέργεια σε όσους δεν το αξίζουν.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12]

Με νέες ιδέες και αυξημένη διάθεση για κοινωνικές επαφές σάς βρίσκει ο Οκτώβριος και θα δώσετε έμφαση στην επικοινωνία με πρόσωπα του περιβάλλοντός σας και όσα θα συμβάλουν στην υλοποίηση ενός εγχειρήματος. Ο Δίας φέρνει τύχη σ’ εσάς που θα προωθήσετε τις δεξιότητες και τις υπηρεσίες σας και θα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για τα προϊόντα σας. Εμπορικές συναλλαγές θα αποδώσουν καρπούς και θα βελτιωθούν τα οικονομικά σας στις 2/10, που πραγματοποιείται το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα. Η Νέα Σελήνη στις 6/10 φωτίζει τον τομέα των ιδεών και της συλλογικής προσπάθειας και θα είναι μια καλή στιγμή για να κάνετε μια έξυπνη συμμαχία. Με τη συμμετοχή του ανάδρομου Ερμή θα σας κάνει πρόταση συνεργασίας άτομο με το οποίο είχατε συνεργαστεί στο παρελθόν. Επειδή θα είναι και ο Άρης σε σύνοδο, προσέξτε πιθανή σύγκρουση με φιλικό σας πρόσωπο.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1]

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

62 lifo – 30.9.21

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας που θα κάνετε ένα σημαντικό ξεκίνημα στη ζωή σας και θα είστε γεμάτοι αισιοδοξία. Ο Δίας συνεχίζει να στηρίζει τις προσπάθειές σας και θα αυξήσετε τα κέρδη σας, ενώ ο Άρης σας κάνει πολύ ανταγωνιστικούς και θα διακριθείτε για τις δεξιότητές σας. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα φέρνει στη ζωή σας νέα πρόσωπα που θα σας ωφελήσουν σε προσωπικό ή επαγγελματικό επίπεδο και θα αναπτύξετε το δίκτυο των συνεργατών σας. Στις 6/10 η Νέα Σελήνη στον Ζυγό σάς ενθαρρύνει να ξεκινήσετε ένα σημαντικό εγχείρημα, προσέξτε όμως, καθώς συμμετέχουν σε σύνοδο ο ανάδρομος Ερμής και ο Άρης, που μπορεί να προκαλέσουν ασάφεια και ένταση. Την ίδια μέρα επιστρέφει ο Πλούτωνας στο ζώδιό σας σε ορθόδρομη πορεία και θα επιλυθούν κάποια σημαντικά προβλήματά.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2]

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6]

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας που θα ασχοληθείτε με τις προσωπικές σας επιθυμίες και με ό,τι αφορά την πνευματική σας ανάπτυξη. Ο Δίας στο ζώδιό σας φέρνει την τύχη με το μέρος σας και πρέπει να εστιάσετε σε ό,τι θεωρείτε πιο σημαντικό. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα σας βοηθά να πάρετε αποφάσεις σχετικά με την υλοποίηση ενός σημαντικού εγχειρήματος και θα είστε πιο σίγουροι για τις επιλογές σας, οπότε θα αφοσιωθείτε στην κατάκτηση του στόχου σας. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 αυξάνει το ενδιαφέρον σας για τις σπουδές και δίνει ευκαιρίες για επέκταση των επιχειρηματικών σας δραστηριοτήτων στο εξωτερικό. Ωστόσο, επειδή συμμετέχουν ο ανάδρομος Ερμής και ο Άρης, να είστε προετοιμασμένοι για πιθανές καθυστερήσεις.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3]

Ο Οκτώβριος σάς βρίσκει επικεντρωμένους στην προσωπική σας ζωή, ωστόσο θα στρέψετε το βλέμμα σας και σε νέους ορίζοντες. Ο Δίας παραμένει στον τομέα της πνευματικής σας ανάπτυξης και συνεχίζει να φέρνει τύχη και επιτυχίες σε σπουδές και ταξίδια, ενώ θα μπούνε σε μια τάξη και διαδικαστικά ή νομικά ζητήματα. Ενημερωθείτε εγκαίρως σχετικά με νέες τεχνολογίες που θα σας δώσουν το προβάδισμα στη δουλειά και εκσυγχρονίστε την επιχείρησή σας. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα ενισχύει τον άξονα εργασία - κοινοί πόροι, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για μια ερωτική σχέση με πρόσωπο από τον χώρο της εργασίας. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 αποτελεί μια σημαντική στιγμή για την έναρξη ενός δημιουργικού έργου, όμως, λόγω της συνόδου με τον ανάδρομο Ερμή και τον Άρη, μπορεί να μπλοκάρει.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4]

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Με τόση πλανητική δραστηριότητα ο Οκτώβριος σάς κάνει ιδιαίτερα συναισθηματικούς και θα επικεντρωθείτε σε ό,τι σας κάνει πραγματικά ευτυχισμένους. Ο Δίας παραμένει στον τομέα των κοινών πόρων και ενισχύει τα οικονομικά σας, οπότε είναι μια καλή εποχή για να διευθετήσετε κάποιες οφειλές προς το Δημόσιο. Στις 2/10 το εξάγωνο ΑφροδίτηςΠλούτωνα φωτίζει τον τομέα της δημιουργικότητας και του έρωτα και πολλοί από εσάς θα βρείτε το ιδανικό ταίρι, ενώ κάποιοι άλλοι θα επισημοποιήσετε τη σχέση σας. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 ενεργοποιεί τον τομέα τους σπιτιού και της οικογένειας και είναι μια καλή στιγμή για μετακόμιση. Ωστόσο, επειδή θα είναι σε σύνοδο με τον ανάδρομο Ερμή και τον Άρη, προσέξτε πιθανή παρεξήγηση με ένα μέλος της οικογένειας. Την ίδια μέρα επιστρέφει ο Πλούτωνας σε ορθόδρομη πορεία, βελτιώνοντας τις σχέσεις σας.

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας που θα βάλετε σε μια τάξη τις οφειλές σας και θα ασχοληθείτε εντατικά με την εφαρμογή μιας ιδέας. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης Πλούτωνα σας δίνει την ευκαιρία να ξεκινήσετε μια συνεργασία με το εξωτερικό και θα κάνετε ένα ταξίδι που θα διευρύνει τους ορίζοντές σας. Αξιοποιήστε τις παροχές του διαδικτύου και ενώστε τις δυνάμεις σας με άτομα που ζούνε μακριά από εσάς. Επίσης, ενημερωθείτε για τις ανάγκες της αγοράς, αν πρόκειται να ανοίξετε τη δική σας επιχείρηση. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 ενεργοποιεί τον τομέα των κοινών πόρων και του έρωτα και ενώ θα μπορούσατε να αυξήσετε το εισόδημά σας, ενδεχομένως να μην είναι ξεκάθαρες οι συνθήκες. Με τη συμμετοχή του ανάδρομου Ερμή και του Άρη θα προκληθούν εντάσεις για οικονομικά θέματα με έναν συνεργάτη ή με το ταίρι σας. Ο μήνας σάς βρίσκει αισιόδοξους και γεμάτους όρεξη για κυνήγι ευκαιριών, όμως η υπερβολική σιγουριά σάς ωθεί σε ανάληψη ρίσκων και δεν είναι κατάλληλη εποχή για πειραματισμούς. Επίσης, μπορεί να αναλάβετε περαιτέρω ευθύνες και να ξεπεράσετε τα όρια των αντοχών σας. Η εποχή ενδείκνυται για οργάνωση μελλοντικών σχεδίων και για επαφές με πρόσωπα εξουσίας. Αν αναζητάτε δουλειά, οι επαφές σας θα ευνοηθούν και θα προκαλέσετε θετικές εντυπώσεις. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα φέρνει έσοδα μέσω τρίτων και θα δρομολογηθούν αρκετές υποθέσεις σας. Ένα ερωτικό ειδύλλιο με άτομο μεγαλύτερης ηλικίας είναι προ των πυλών. Στις 6/10 η Νέα Σελήνη στον Ζυγό ανοίγει μια πόρτα για συνεργασία, όμως, επειδή είναι σε σύνοδο με τον Άρη και τον ανάδρομο Ερμή, μπορεί να επικρατήσει σύγχυση στις συνεννοήσεις σας. Την ίδια μέρα επιστρέφει ο Πλούτωνας σε ορθόδρομη πορεία και υπόσχεται ευημερία.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8]

Ο Οκτώβριος σάς βρίσκει με έντονα επικοινωνιακή διάθεση και νέες ιδέες που θα θέλετε να βάλετε σε εφαρμογή, δίχως να πτοείστε από πιθανές προκλήσεις. Με τον Δία σύμμαχό σας ο τομέας των συνεργασιών και των σχέσεων ενισχύεται και πολλοί από εσάς θα δεχτείτε μια πρόταση για παράλληλη εργασία που θα αυξήσει το εισόδημά σας. Στις 2/10 το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα θα φέρει αίσιες εξελίξεις στα επαγγελματικά σας ή μπορεί να προκύψει μια καλή ευκαιρία σε επίπεδο ακίνητης περιουσίας. Στις 6/10 η Νέα Σελήνη στον Ζυγό φωτίζει τον τομέα της επικοινωνίας και δίνει έμφαση σε εμπορικές υποθέσεις και στην προώθηση των υπηρεσιών σας. Όμως πρέπει να προσέξετε πώς θα διαχειριστείτε πιθανή ένταση με οικείους, καθώς συμμετέχουν σε σύνοδο ο ανάδρομος Ερμής και ο Άρης. Επίσης, μπορεί να προκύψουν καθυστερήσεις σε θέματα εκπαίδευσης.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5]

Ο Οκτώβριος φέρνει πολλές αλλαγές στα επαγγελματικά σας. Νέες ευκαιρίες και επιβράβευση των προσπαθειών σας θα σας δίνουν ώθηση και θα είστε επικεντρωμένοι στην κατάκτηση του στόχου σας. Ο Δίας συνεχίζει να στηρίζει τις φιλοδοξίες σας, ενώ η Αφροδίτη αυξάνει τις προοπτικές για συνεργασίες με το εξωτερικό. Στις σχέσεις σας θα επικρατεί αρμονία και αρκετοί από εσάς θα επισημοποιήσετε τη σχέση σας. Στις 6/10 η Νέα Σελήνη στον Ζυγό φωτίζει τον τομέα της εργασίας και της υγείας, όμως η σύνοδος με τον ανάδρομο Ερμή και τον Άρη θα προκαλέσει ασάφεια και καθυστερήσεις. Την ίδια μέρα επιστρέφει ο Πλούτωνας σε ορθόδρομη πορεία και έπειτα από ένα μεγάλο διάστημα απογοητεύσεων σχετικά με τις σπουδές και τη σταδιοδρομία σας ξεκινάει μια εποχή με συγκεκριμένους στόχους, δίχως αμφιβολίες για τις επιλογές σας. Νομικά ζητήματα θα δρομολογηθούν επιτυχώς.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Ο Οκτώβριος

Sudoku No 699 9 7 6 1 8

5 3 6 7 8 2 3 1 5

5 4

6 4 1 8 4 6 5

3 4 1

Η λύση του προηγούμενου 6 8 2 1 9 7

7 4 1 3 6 5

5 3 9 8 4 2

4 1 5 2 8 6

3 9 8 7 1 4

2 7 6 5 3 9

1 2 7 4 5 3

9 5 3 6 2 8

8 6 4 9 7 1

5 2 7 9 6 1 8 4 3 4 9 1 3 5 8 6 7 2 3 8 6 7 2 4 9 1 5

σάς βρίσκει επικεντρωμένους στην προσωπική σας ανάπτυξη και καθώς ο Δίας συνεχίζει την πορεία του στον τομέα της εργασίας και της υγείας, εκτός του ότι θα είστε σε καλή φυσική κατάσταση, θα ανοίξουν και νέες πόρτες που θα συμβάλουν στην επαγγελματική σας πρόοδο. Με το εξάγωνο Αφροδίτης - Πλούτωνα στις 2/10 μπορείτε να πετύχετε πολλά, προωθώντας τα ταλέντα σας. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν οι επικοινωνιακές σας δεξιότητες και το ευχάριστο κλίμα που θα επικρατεί. Η Νέα Σελήνη στον Ζυγό στις 6/10 σας δίνει ώθηση για να αυξήσετε τα κέρδη σας, όμως πρέπει να αποφύγετε τη βιασύνη και να είστε ψύχραιμοι σε περίπτωση καθυστερήσεων. Η σύνοδος με τον ανάδρομο Ερμή και τον Άρη απαιτεί προσοχή. Την ίδια μέρα ο Πλούτωνας επιστρέφει σε ορθόδρομη πορεία, βελτιώνοντας την ερωτική σας ζωή.

30.9.21 – lifo

63