Green Issue - Τεύχος 710

Green issue

Athens Design Map

ADM 2021 #710

Design Life. Αειφορία και δημιουργικότητα

Urban Green. Μaking better cities

Δεκέμβριος 2021 ειδική έκδοση μια συνεργασία της LiFO με το archisearch.gr και την Design Ambassador

Green Vision.

Bιωσιμότητα στην πράξη

Σύντομα ο 1ος «πράσινος» πιστοποιημένος ουρανοξύστης στην Ελλάδα

88

μέτρα

22

όροφοι

492 σκαλιά

13

ανελκυστήρες

342

1.723

ανακλινόμενα παράθυρα

1.773 κατακόρυφες περσίδες

οριζόντιες περσίδες

100

εργαζόμενοι κατά την κατασκευή αυτήν τη χρονική περίοδο

500

εργαζόμενοι κατά την πλήρη ανάπτυξη των εργασιών

35.000 τ.μ. συνολική επιφάνεια

1.128

τ.μ. πρασίνου

Piraeus Tower SA PROJECT MANAGEMENT: Dimand SA LEAD DESIGNER: Betaplan FAÇADE DESIGN: PILA Studio RETAIL DESIGN: ASPA CONTRACTOR: TERNA SA LEED CONSULTANT: DCarbon DEVELOPER:

Scan to explore Dimand’s Green Design Map

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Ο «πράσινος» γίγαντας της Dimand, της εταιρείας πρότυπο ανάπτυξης για ένα καλύτερο μέλλον

Dimand μεγάλος υποστηρικτής

Η εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dimand ήταν μεταξύ των λίγων πρωτοπόρων που εγκαίρως αντιλήφθηκαν πως οι απαιτήσεις της εποχής και οι δυνατότητες της τεχνολογίας εξελίσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ήδη από το 2010 δημιούργησε το Karela Office Park, το πρώτο επισήμως «πράσινο» κτίριο γραφείων στην Ελλάδα σύμφωνα με τη διεθνή ενεργειακή πιστοποίηση LEED (Leadership in Energy & Enviromental Design). Σήμερα, το όραμα της για ένα βιώσιμο μέλλον ενισχύεται δυναμικά, καθώς το σύνολο των έργων της περικλείουν στον πυρήνα τους την αειφόρο ανάπτυξη, ενώ το χαρτοφυλάκιο της εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα κτίρια και projects υψηλών προδιαγραφών. Την ίδια ώρα, η Dimand ξεχωρίζει για το πως σχεδόν εφηύρε ένα «υγιές» gentrification, το οποίο παράλληλα με την ανάπτυξη, αναβαθμίζει στρατηγικά και με σεβασμό ολόκληρες περιοχές, δίνοντας νέα πνοή σε κτίρια τα οποία μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα για την ανάδειξη των χαρακτηριστικών κάθε γειτονιάς. Εξαιρετικό παράδειγμα της φιλοσοφίας αυτής, είναι ο Πύργος του Πειραιά που αποτελεί την πιο εμβληματική ανάπτυξη ακινήτου στην αφετηρία της Αθηναϊκής ριβιέρας και είναι ανάμεσα στα

πιο σημαντικά έργα που σηματοδοτούν τη μετάβαση της χώρας στη νέα εποχή. Το φιλόδοξο έργο, που εκτός από ελκυστική επένδυση αποτελεί και νέο πόλο έλξης για την περιοχή, ενσωματώνει τις πλέον σύγχρονες περιβαλλοντικές πρακτικές και ανώτερες καινοτομίες, ενώ εισαγάγει παράλληλα ένα μοναδικό δείγμα νέας αρχιτεκτονικής. Η μοναδικότητα του Πύργου του Πειραιά μέσα από τα χαρακτηριστικά αειφορίας του κτιρίου που θα πιστοποιηθούν κατά τα πρότυπα LEED και WELL:  Βιοκλιματική όψη που μαζί με το αισθητικό αποτέλεσμα στοχεύει στη βελτιστοποίηση ενεργειακής εξοικονόμησης, φυσικού φωτισμού και θέασης προς τα έξω.  Παραγωγή καθαρής ενέργειας μέσω ενός σύγχρονου φωτοβολταϊκού συστήματος που θα ενσωματωθεί στο υπερδώμα του Πύργου και θα προσφέρει μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.  Πρωτοπόρο σύστημα ηλεκτρικής φόρτισης αυτοκινήτων για το σύνολο των θέσεων στάθμευσης.  Πυκνή φύτευση -άνω των 1.000 τετραγωνικών μέτρων- που θα αρδεύεται εξ ολοκλήρου από βρόχινο νερό και θα δώσει ανάσα στην ήδη πυκνοδομημένη ευρύτερη περιοχή του λιμανιού.

ADM

the green issue

 Ανακύκλωση της υφιστάμενης όψης με την ποσότητα του γυαλιού να ξεπερνά τους 200 τόνους και να αποτελεί πρώτη ύλη για την παραγωγή νέου προϊόντος.  Μελέτη σε περιβάλλον BIM (Building Information Management) το οποίο αποτελεί την πιο σύγχρονη -καινοτόμο τεχνολογία για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση κατασκευής και τη λειτουργία κτιριακών έργων.  Συνεχής ενημέρωση των χρηστών για ορθές πρακτικές αειφορίας με σκοπό να εδραιωθεί μια άρτια περιβαλλοντική κουλτούρα κατά τη λειτουργία  Ενίσχυση της ευεξίας, ευημερίας και της παραγωγικότητας των χρηστών μέσω των προδιαγραφών που εφαρμόζει η παγκοσμίως αναγνωρισμένη πιστοποίηση WELL.  Υιοθέτηση μέτρων ικανών να αντιμετωπίσουν φαινόμενα πανδημίας, όπως ο σωστός αερισμός και η ενσωμάτωση anti-covid και no-touch υλικών. Το έργο υλοποιείται σε συνεργασία με την EBRD και την Prodea Investments και αναμένεται να ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2023.

ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Σε αυτό το τεύχος θα συναντήσετε πολύ συχνά μια λέξη που μέχρι πρόσφατα δεν είχε τόσο έντονη παρουσία στο λεξιλόγιό μας. Τα κείμενα που φιλοξενούνται στις επόμενες σελίδες δεν θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν πριν από μερικά χρόνια, όπως συνέβη γι’ αυτήν τη δεύτερη ειδική έκδοση της LiFO, σε συνεργασία με το Archisearch.gr και την Design Ambassador. Όχι γιατί τα θέματα με τα οποία καταπιάνονται μάς ήταν αδιάφορα αλλά επειδή η έννοια της βιωσιμότητας δεν μας είχε απασχολήσει ποτέ ξανά όσο μας απασχολεί τώρα. Και όταν λέμε

«ΩΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΣΧΕΔΙΆΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΌΝ, ΜΕ ΕΠΊΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΌΝΤΟΣ, ΓΙΑ ΈΝΑ ΜΈΛΛΟΝ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ ΆΓΝΩΣΤΟ» ΝΌΡΜΑΝ ΦΌΣΤΕΡ

«μας», εννοούμε τον πλανήτη. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που διαβάζουμε σε τίτλους άρθρων για πανεπιστημιακές έρευνες που πραγματοποιούνται πολλά χιλιόμετρα μακριά. Ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά με αυτήν, πολλές φορές οι συνέπειές της αλλάζουν τον ρου της ζωής των κατοίκων ολόκληρων περιοχών, συχνά πολύ κοντινών, των δικών μας περιοχών. «Ως αρχιτέκτονας σχεδιάζεις για το παρόν, με επίγνωση του παρελθόντος, για ένα μέλλον που είναι ουσιαστικά άγνωστο». Η φράση του Νόρμαν Φόστερ ακούστηκε σε ένα TED Talk του 2015, στο οποίο ο διάσημος Βρετανός αρχιτέκτονας επισήμανε ότι η πράσινη ατζέντα είναι μάλλον η πιο σημαντική επιρροή στο πρόσφατο έργο του. Μόνο που περίπου έξι χρόνια μετά, το αύριο του τοπίου που μας περιβάλλει δεν μοιάζει ακριβώς αβέβαιο. Τα δεδομένα μάς δείχνουν πως μόνο προς όφελός του πρέπει να δρούμε από δω και πέρα, κάνοντας καθημερινά μκρές και μεγάλες προσπάθειες, όπως είναι αυτές που αφορούν το κτιστό περιβάλλον που δημιουργούμε. Είναι πιο σίγουρο από ποτέ ότι η αρχιτεκτονική εντός της οποίας διαβιούμε πρέπει να είναι φιλική και να μην επιβάλεται στον τόπο που την φιλοξενεί, για να υπάρχει σε βάθος χρόνου. Πως πρέπει να οργανώνεται χωρίς να επιβαρύνει το έδαφος που τη φιλοξενεί, να το «εκμεταλλεύεται» μόνο με τους καλύτερους όρους. Παραφράζοντας τα λόγια του Φόστερ, οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουν αειφόρα για το παρόν, με επίγνωση του τώρα, για ένα μέλλον που πρέπει να είναι ουσιαστικά καλύτερο. Αυτή είναι τουλάχιστον η αρχιτεκτονική που συνθέτει αυτό το τεύχος, που θα χρειαστούμε από δω και πέρα.

LIFOTEAM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ADM

iD

2021

The

Green

ΕDITORIAL DIRECTOR: Δανάη Μακρή για την Design Ambassador

Μια συνεργασία της LiFO με το Archisearch.gr και την Design Ambassador

SUSTAINABILITY, ESG AND CLIMATE CHANGE ADVISOR: Χαράλαμπος Γιαννικόπουλος / DCarbon

ΕΚΔΟΤΗΣ Στάθης Τσαγκαρουσιάνος CONCEPT ΚΑΙ ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΊΑ ΕΙΔΙΚΟΎ ΤΕΎΧΟΥΣ: Θανάσης Χαραμής και Βασίλης Μπαρτζώκας CREATIVE DIRECTOR ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ: Χρήστος Τζοβάρας ΕΠΙΜΕΛEIΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Βανέσσα Φερλέ

COORDINATOR ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ «GREEN VISION»: Ανδρέας Θεοδωρίδης CURATOR DESIGN / MATERIALITY / LIFE: Σωτήρης Καμπέρης DESIGN SUPPORT ΓΙΑ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR: Post Spectacular Office

Issue

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ: Zωή Παρασίδη Τίμος Κουρεμένος Γιάννης Πανταζόπουλος Θανάσης Διαμαντόπουλος Τίνα Μαρινάκη Αφροδίτη Σακκά Ελένη Τζαννάτου ΦΩΤΟΓΡΆΦΟΙ ΈΚΔΟΣΗΣ: Πάρις Ταβιτιάν Spyros Hound Γιώργος Αδάμος

index DIMAND: THE GREEN TEAM

ΣΕΛ. 008

ΑΝΔΡΈΑΣ ΘΕΟΔΩΡΊΔΗΣ: ΑΠΌ ΤΑ «ΆΡΡΩΣΤΑ ΚΤΊΡΙΑ» ΣΤΑ ΝΈΑ «ΔΟΧΕΊΑ ΖΩΉΣ»

ΣΕΛ. 018

POTIROPOULOS + PARTNERS: «CASCADING TERRACES»

ΣΕΛ. 020

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ: ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΜΥΛΩΝΆΣ / ALUMIL

ΣΕΛ. 024

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ: ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΟΡΜΆΣ / ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE

ΣΕΛ. 028

DOXIADIS+: ΜΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΠΟΥ ΑΓΑΠΆ ΤΟ ΤΟΠΊΟ

ΣΕΛ. 032

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ: ΑΡΓΎΡΗΣ ΚΑΡΡΆΣ / ALUMINCO

ΣΕΛ. 034

Η ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΆΖΕΙ ΤΗ ΖΩΉ ΣΤΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ ΣΑΝ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΏΝΕΙ ΤΗ ΖΩΉ ΣΤΗ ΓΗ

ΣΕΛ. 038

ΤΟ BANYAN TREE VARKO BAY ΘΑ ΧΑΡΑΞΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΩΝ RESORTS ΣΕΛ. 042 ΑΠΌ ΤΟ PREMIUM ΣΤΟ GREENIUM

ΣΕΛ. 048

Ο ΈΛΛΗΝΑΣ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΟΥ MOMA ΦΈΡΝΕΙ ΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΉ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ

ΣΕΛ. 054

ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΣΕΛ. 060

ΠΏΣ ΦΤΙΆΧΝΕΙΣ ΈΝΑ ΣΠΊΤΙ ΑΠΌ ΖΩΝΤΑΝΆ ΦΥΤΆ ΑΝΤΊ ΤΣΙΜΈΝΤΟΥ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ;

ΣΕΛ. 062

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΆΝΝΗΣ: Η ΑΘΉΝΑ ΈΧΕΙ ΤΕΘΕΊ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ «ΕΚΤΆΚΤΟΥ ΑΝΆΓΚΗΣ»

ΣΕΛ. 074

TO ΌΡΑΜΑ ΤΟΥ LEON AVIGAD ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΌΝΟΙΑ

ΣΕΛ. 086

ΑΕΡΟΔΡΌΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ: ΈΝΑ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΥΨΗΛΏΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΏΝ

ΣΕΛ. 096

5 ΚΟΡΥΦΑΊΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ ΤΗΣ ΜΌΔΑΣ ΣΧΕΔΙΆΖΟΥΝ ΈΝΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΟ ΜΈΛΛΟΝ

ΣΕΛ. 110

ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΒΙΏΣΙΜΟ DESIGN

ΣΕΛ. 126

ΤΑ ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΠΑΡ ΜΙΛΟΎΝ ΠΛΈΟΝ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

ΣΕΛ. 148

διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής

ε μ π ο ρ ι κ ο τμ ημ α creative director Χρήστος Τζοβάρας direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου advertising manager Άννα Λαπαρδάγια

διευθυντής mikropragmata. lifo.gr Άρης Δημοκίδης

advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr)

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης

advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr)

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Βανέσσα Φερλέ Μαργαρίτα Καμαριώτη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας

direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος

digital campaign manager Γιώργος Γιαννή ψηφιακή ανάπτυξη/ προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Ηλέκτρα Χατζηκάλφα, Μίνα Καλογερά σ υ ν τα ξ η συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Λασκαρίνα Λιακάκου, Τίνα Μανδηλαρά, Τάσος Μελεμενίδης, Νίκη Μηταρέα, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου,

Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ελένη Τζαννάτου, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Λένα Φουτσιτζή, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία) Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie f., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά

διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου ––––––

ΌΨΕΙΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ ΌΣΟ ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΔΌΓΜΑΤΑ ΕΞΟΥΣΊΑΣ ΣΥΝΕΧΊΖΟΥΝ ΝΑ ΔΙΈΠΟΥΝ ΤΟ ΔΙΕΘΝΈΣ DECISION MAKING ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΉΣ, ΟΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ ΣΧΗΜΑΤΊΖΟΥΝ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΈΣ ΟΜΆΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ, ΔΊΝΟΝΤΑΣ ΈΝΑ ΠΡΩΤΌΤΥΠΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ. ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΤΟ ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΕΙ;

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι εύκολο να μιλήσει κανείς με βεβαιότητα για την αειφορία, όπως θα έπρεπε να εφαρμόζεται. Η συζήτηση που απασχολεί τη διεθνή κοινότητα, όμως, σε κάθε κοινωνικό επίπεδο, εξελίσσεται ταχύτατα. Το πιο πρόσφατο διεθνές ορόσημο στην ατζέντα της αειφορίας, η COP26, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στη Γλασκώβη, δεν μας έφερε πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού για διατήρηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 ή 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Ωστόσο, έθεσε σε εφαρμογή μια βάση που θα μπορούσε να επιτρέψει την κλιμάκωση της δράσης σχετικά με αυτή την πρωτοβουλία. Τα ορυκτά καύσιμα θα χρειαστεί τελικά να καταργηθούν, ενώ πραγματοποιήθηκαν δεσμεύσεις για αύξηση της χρηματοδότησης για το κλίμα και την αντιμετώπιση ζητημάτων κλιματικής δικαιοσύνης. Οι κυβερνήσεις συμφώνησαν, επίσης, να ενισχύσουν τα εθνικά τους σχέδια «όπως είναι απαραίτητο» μέχρι τη συνεδρίαση της COP27 στην Αίγυπτο το 2022. Με ταχύτητες που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, είναι πολύ πιθανό ο σχεδιασμός και η κατασκευή μέσω οικονομικά ορθών διαδικασιών που ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις να απαιτήσει τον μετασχηματισμό του βιομηχανικού συστήματος. Είτε πρόκειται για ανταπόκριση σε αιτήματα των πελατών τους, είτε για συμμόρφωση με το κανονιστικό πλαίσιο, είτε για ειλικρινή ανησυχία για το περιβάλλον, είτε για απλό οικονομικό κέρδος, όλοι όσοι εμπλέκονται στη δημιουργία του κτιρίου και στην εξέλιξη της πόλης δεσμεύονται για ξεκάθαρη δράση. Και αυτή η δράση θα πρέπει να ξεκινήσει από τα ερευνητικά κέντρα της αρχιτεκτονικής και τα γραφεία των αρχιτεκτόνων. Εκεί όπου συμβαίνουν συναρπαστικά πράγματα. Κι έτσι επιστρέφουμε στην αρχική διαπίστωση. Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι

ΒΑΣΊΛΗΣ ΜΠΑΡΤΖΏΚΑΣ

εύκολο να μιλήσει κανείς για την αειφορία όπως (πολύ σύντομα) θα είναι. Οι αρχιτέκτονες, πράγματι, σχεδιάζουν και έχουν υλοποιήσει έργα έχοντας στον νου τους τις ενεργειακές πιστοποιήσεις. Απελευθερώνουν τη φαντασία τους και ανακυκλώνουν υλικά, εφευρίσκουν φυσικούς τρόπους κλιματισμού και φιλτραρίσματος του αέρα, δοκιμάζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πειραματίζονται με τρόπους που το κτίριο μπορεί να επιστρέψει στο περιβάλλον κάτι απ’ όσα δίνει στον άνθρωπο. Παράλληλα, σχεδιάζουν νέα κτίρια λαμβάνοντας υπόψη την αειφορία και στο στάδιο της κατασκευής, με ελαφριά, τοπικά υλικά, εύκολα στη μεταφορά. Στο τεύχος LiFO ADM2021 «Τhe Green Issue» αποτυπώνουμε αυτή την όψη της δημιουργικότητας. Ταυτόχρονα, όμως, κλέβουμε ματιές από το αύριο, ταξιδεύοντας στη Νέα Υόρκη, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της έρευνας, για να συλλέξουμε τις απίθανες κι όμως αληθινές καθημερινές ιστορίες των ανθρώπων που ψάχνουν σήμερα τα εξωπραγματικά συστήματα που αύριο θα είναι διαδεδομένα. Σε συνεργασία με τον ακαδημαϊκό Ανδρέα Θεοδωρίδη συνομιλούμε με τους ανθρώπους που σχεδιάζουν με βιώσιμο τρόπο για τη ζωή στη Γη αλλά και σε άλλους πλανήτες, υποκαθιστούν το τσιμέντο με ζωντανά φυτά, δοκιμάζουν κτίρια που… τρώγονται, ανακυκλώνουν δημοκρατικά, με τρόπο επωφελή για την κοινότητα και τον δημόσιο χώρο, ανακαλύπτουν και αναδεικνύουν τα best practices από την Κίνα.

PHOTO: SOHORITIS.COM

Παρ’ όλα αυτά, η πραγματικότητα απέχει από τον σχεδιασμό, με τη συγκέντρωση των ρύπων στην ατμόσφαιρα να αυξάνεται και τον χρόνο αντίδρασης να λιγοστεύει. Όμως, όσο τα αρχαία δόγματα εξουσίας συνεχίζουν να διέπουν το διεθνές decision making της πολιτικής, οι αρχιτέκτονες σχηματίζουν διεπιστημονικές ομάδες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δίνοντας ένα πρωτότυπο παράδειγμα. Ποιος θα το ακολουθήσει;

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

GREEN

06

VI ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

MITCHELL JOACHIM, TERREFORM ONE

ISION ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

07

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Όλοι έχουμε δει πολλά νέα κτίρια να κλέβουν τις εντυπώσεις τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και έχουμε ακούσει για μεγάλα πρότζεκτ, όπως είναι ο πύργος με τους είκοσι δύο ορόφους στο λιμάνι του Πειραιά, που μετά από σαράντα έξι χρόνια θα γίνει ένα μοναδικό αξιοθέατο το οποίο θα μπορούν να θαυμάζουν όλοι όσοι φτάνουν στο λιμάνι. Η Dimand είναι η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τέτοια σημαντικά πρότζεκτ της ελληνικής αγοράς, όχι τυχαία βέβαια. Με περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια δράσης στον χώρο του real estate στην Ελλάδα, έχει καταφέρει να αποτελεί πλέον διεθνές πρότυπο στην κατασκευή βιοκλιματικών κτιρίων.

H βιωσιμότητα είναι το νέο hot trend σε όλον τον κόσμο. Αφού έχουμε δει βιώσιμα προϊόντα στην Ελλάδα, γιατί να μην αρχίσουμε να βλέπουμε και βιώσιμα κτίρια; Μήπως έχουμε αρχίσει να βλέπουμε και δεν το ξέρουμε; Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα ακόμα δεν έχουμε πολλά πράσινα κτίρια, όλα τα πρότζεκτ που αναλαμβάνει να αναπτύξει ή έχει ήδη αναπτύξει η Dimand έχουν ως γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, με τα περισσότερα να πιστοποιούνται σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) που αφορά την κατασκευή βιώσιμων κτιρίων. Το 2013 ολοκλήρωσε το Karela Office Park, το πρώτο πράσινο κτίριο γραφείων στην Ελλάδα με πιστοποίηση LEED Gold. Από τότε η εταιρεία παρακολουθεί τις εξελίξεις και ανανεώνει βάσει αυτών τις υπηρεσίες της, έτσι ώστε να ευθυγραμμίζεται με τις διεθνείς τάσεις και να μπορεί να προσφέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, τόσο αισθητικά όσο και τεχνικά. Οι άνθρωποι όμως είναι εκείνοι που κάνουν την Dimand να καινοτομεί όλα αυτά τα χρόνια και να μπορεί να συνεχίζει. Πράγματι, η εταιρεία έχει δώσει μεγάλη σημασία στην ομάδα και στους συνεργάτες της. Μιλήσαμε με τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από μεγάλα πρότζεκτ, όπως είναι το Agemar στη Συγγρού, ο Πύργος Πειραιά, το Karela Office Park στην Παιανία και το Kaizen Campus στο Μαρούσι, για να μάθουμε περισσότερα για τους ίδιους, τη βιωσιμότητα στην αρχιτεκτονική και τα πρότζεκτ που έχουν αναλάβει.

Από τον Τίμο Κουρεμένο Φωτογραφίες: Πάρις Ταβιτιάν

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

DIMAND

THE GREEN TEAM

10

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

AGEMAR

Πώς οραματίζεται, άραγε, ένας αρχιτέκτονας μια πράσινη πόλη; Τι θα μπορούσε να κάνει κανείς σε ένα βιώσιμο κτίριο και γιατί να το επιλέξει; H Όλγα Ίτσιου γνωρίζει καλά τη σημασία της πράσινης ανάπτυξης στην αρχιτεκτονική και πώς κάθε τέτοιο κτίριο μπορεί να επηρεάσει θετικά μια πόλη. Δεν είναι τυχαία, άλλωστε, η technical director στην Dimand. Ως αρχιτέκτονας, μέλος του Royal Institute of British Architects, και με πολυετή εμπειρία τόσο σε πρότζεκτ στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, από το 2005 έχει αναλάβει μία από τις σημαντικότερες θέσεις ευθύνης στην ομάδα της Dimand και από αυτήν έχει επιβλέψει μεγάλα πρότζεκτ, όπως το Karela Office Park (το πρώτο έργο με πιστοποίηση LEED Gold στην Ελλάδα), τα κεντρικά γραφεία της Agemar και την αναβίωση και επανάχρηση των πρώην εγκαταστάσεων της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος και τη μετατροπή τους σε κτίρια γραφείων διεθνών προδιαγραφών στον Πειραιά. «Είμαι περήφανη και για τα τρία αυτά έργα, για διαφορετικούς λόγους», μας λέει χαρακτηριστικά, με φόντο τις καμπύλες του κτιρίου της Αgemar να κλέβουν την παράσταση. «Για το Karela Office Park, επειδή ήταν το πρώτο έργο στην Ελλάδα που πιστοποιήθηκε με LEED Gold, παρά την αντίδραση πολλών που έλεγαν ότι θα μπλέκαμε σε αχαρτογράφητα νερά. Η ανάπτυξη των τριών οικοδομικών τετραγώνων των παλαιών εγκαταστάσεων του Παπαστράτου σε ένα νέο office hub έδωσε ζωή σε μια περιοχή που είχε ερημώσει. Η προσμονή και η λαχτάρα των περιοίκων γι’ αυτή την ανάπτυξη ήταν πραγματικά πρωτόγνωρη και κράτησε το ηθικό της ομάδας του έργου ψηλά σε όλη τη διάρκεια των εργασιών. Η περιοχή έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες και συνεχίζουμε το έργο μας, καθώς πιστεύουμε πως έχει πολύ καλές προοπτικές για βιώσιμη ανάπτυξη. Το Agemar, αυτό το εμβληματικό κτίριο, ήταν για εμάς μεγάλη τύχη. Δεν έχεις συχνά έναν πελάτη που να ταυτίζεται μαζί σου και να οραματίζεται τη δημιουργία ενός κτιρίου εξαιρετικού, διαφορετικού και καινοτόμου, ενός τοπόσημου».

Όπως είναι λογικό, για να ολοκληρωθεί ένα τόσο μεγάλο έργο χρειάζεται χρόνος, μελέτη, υπευθυνότητα και πόρους. Κάθε τέτοιο μεγάλο πρότζεκτ περνάει από πολλές διαφορετικές φάσεις –μερικές δύσκολες και άλλες πιο εύκολες και δημιουργικές–, ενώ αλλάζει και η διάθεση των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτό. «Στην αρχή ενός έργου δημιουργείς το όραμα. Η φάση αυτή έχει πολύ ενθουσιασμό και μεγάλες προσδοκίες, και κυρίως τη χαρά του να δημιουργείς κάτι διαφορετικό. Αυτό με τη σειρά του θα δώσει χαρά σε εκείνους που θα το κατοικήσουν. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πονάω κυριολεκτικά τα κτίρια που κατασκευάζουμε. Τα θεωρώ παιδιά μου». Η ενδιάμεση φάση, η εκτέλεση του έργου, σύμφωνα με την Όλγα, είναι εκείνη που παρουσιάζει τις περισσότερες προκλήσεις, τεχνικές και οικονομικές. « Έχει πολλά σκαμπανεβάσματα και η αδρεναλίνη είναι στα ύψη». Όταν όμως ξεπεραστούν οι δυσκολίες και το έργο ολοκληρωθεί, η αξία είναι ανεκτίμητη. «Βλέπεις το όραμά σου να πραγματοποιείται και εισπράττεις τον ενθουσιασμό των νέων ενοίκων του κτιρίου και των περιοίκων. Αυτή η στιγμή είναι η ανταμοιβή της προσπάθειας και του κόπου μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων που δούλεψαν μαζί με έναν κοινό στόχο, τη δημιουργία ενός νέου τοπόσημου της πόλης».

Όλγα Ίτσιου

Γι’ αυτόν τον λόγο, ένας από τους κύριους τωρινούς αλλά και μελλοντικούς στόχους της Όλγας είναι η όσο το δυνατό καλύτερη προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης ακινήτων στην Ελλάδα. Είναι πλέον γνωστό ότι στη Dimand, που είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη πιστοποιημένων βιοκλιματικών κτιρίων, γνωρίζουν σε βάθος τη σημασία της διοχέτευσης των επενδύσεων σε πρότζεκτ με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά. Εκεί, λοιπόν, η Όλγα έχει βρει εύφορο έδαφος για να υλοποιήσει τις ιδέες της. «Στη Dimand η κύρια out of the box ιδέα είναι ο πράσινος βιοκλιματικός χαρακτήρας ενός πρότζεκτ να αποτελεί baseline, αναγνωρίζοντας και την ύψιστης σημασίας επένδυση σε άλλες κρίσιμες παραμέτρους που δεν είναι απαραίτητα συνυφασμένες με τον αυστηρό ορισμό της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής αλλά 100% συνυφασμένες με τους αβέβαιους καιρούς που ζούμε». Όμως ένα βιώσιμο κτίριο από μόνο του δεν κάνει από τη μία μέρα στην άλλη την πόλη «πράσινη» και η Αθήνα δεν έχει μόνο προοπτικές αλλά και προκλήσεις. «Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα διαχειριστούμε το τεράστιο παλαιό κτιριακό απόθεμα της πόλης. Κάποια από αυτά τα κτίρια θα πρέπει να ανακαινιστούν σύμφωνα με τα σύγχρονα βιοκλιματικά πρότυπα και κάποια να κατεδαφιστούν προς διασφάλιση μεγαλύτερων ανοιχτών πράσινων χώρων. Επίσης, η κατοικία πρέπει να γυρίσει στο κέντρο της Αθήνας. Πρέπει να την κάνουμε πιο φιλική στους κατοίκους της και τους επισκέπτες, που κάθε χρόνο αυξάνονται. Πρέπει να είναι καθαρή, ασφαλής και με λιγότερα αυτοκίνητα. Επίσης, πρέπει να βάλουμε περισσότερο πράσινο στο skyline της Αθήνας! Βάσει της εμπειρίας μας, με σκοπό ένα πραγματικά θετικό αντίκτυπο στους 3 πυλώνες της αειφορίας - Περιβάλλον, Κοινωνία, Οικονομία - υιοθετούμε ένα ολιστικά βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης ακινήτων. Εδώ έρχεται η δεύτερη πρόκληση, που αφορά τη σύνδεση της πόλης με τους ορεινούς της όγκους αλλά και τη θάλασσα. Η Αθήνα είναι ίσως η μοναδική πόλη που συνδυάζει εξαιρετικό κλίμα, πρόσβαση σε τρία πανέμορφα βουνά και τη θάλασσα σε μικρή απόσταση. Έχουμε αφήσει αναξιοποίητο το φυσικό κάλλος που μας προσφέρει και τις δυνατότητες απόδρασης στη φύση, που είναι τόσο κοντά στο αστικό κέντρο. Αυτή για μένα είναι η επόμενη πρόκληση σχετικά με την Αθήνα και το όραμά μου: η σύνδεσή όλων μας με λίγο περισσότερο πράσινο».

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΑΠΑΙΤΕΙ ΕΝΑ ΟΛΙΣΤΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

DIMAND

THE GREEN TEAM

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

DIMAND

THE GREEN TEAM

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Sandra Bär

ΓΙΑ ΝΑ ΦΤΙΆΞΟΥΜΕ ΈΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚA ΒΙΏΣΙΜΟ ΜΈΛΛΟΝ ΔΕΝ ΦΤΆΝΕΙ ΑΠΛΆ ΝΑ ΜΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ Πόσο δύσκολο είναι να γίνει ένα πράσινο κτίριο και ποια είναι η διαδικασία υλοποίησής του; Σίγουρα χρειάζεται μελέτη. Σίγουρα χρειάζεται πολλές διαδικασίες και ανθρώπους που γνωρίζουν τα βήματα. Απαιτούνται συγκεκριμένες πρακτικές για να μπορέσει ένα κτίριο να πάρει τις σωστές πράσινες πιστοποιήσεις, όπως η πιστοποίηση LEED. Το πρώτο κτιριακό συγκρότημα στην Ελλάδα που επιβραβεύτηκε με πιστοποίηση LEED και κατάφερε να επιτύχει τον βαθμό Gold είναι το πρότζεκτ Karela Office Park, στο οποίο συμμετείχε η επικεφαλής της ομάδας βιωσιμότητας (Head of Sustainability) της Dimand Sandra Friederike Bär. Τα οφέλη μιας τέτοιας πιστοποίησης κατά τη διαδικασία του έργου και το πολύ θετικό αποτέλεσμα οδήγησαν στην αλλαγή των προδιαγραφών της Dimand για τα επόμενα έργα της εταιρείας. Η ενασχόληση της Sandra με τον αειφόρο σχεδιασμό κτιρίων ξεκίνησε από τις σπουδές της στο Πολυτεχνείο του Μονάχου και στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ζυρίχης, όπου παρακολούθησε μαθήματα ηλιακού σχεδιασμού, σχεδιασμού φωτισμού και αρχιτεκτονικής κήπου, πέραν των υποχρεωτικών μαθημάτων. Όπως άλλαξαν οι προδιαγραφές της Dimand μετά το 2010, έτσι άλλαξε και ο αρχικός ρόλος της Sandra, που όταν πήγε στην εταιρεία το 2006 ήταν εκείνος του project manager. «Aρχικά είχα προσληφθεί ως project manager για τη μελέτη και κατασκευή των υπερσύχρονων Logistics Centers της ALDI Ελλάς. Από το 2010 ασχολούμαι σχεδόν αποκλειστικά με το θέμα της βιωσιμότητας και ειδικά με τις απαιτήσεις των πράσινων πιστοποιήσεων». «Μόνος πας γρήγορα, όμως με παρέα πας μακριά», λέει ένα ρητό και μέσω αυτού φαίνεται η μεγάλη σημασία που δίνει η Dimand στη σωστή στελέχωση της ομάδας. «Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν κι άλλα άτομα στην ομάδα της βιωσιμότητας, οπότε πλέον είμαστε τέσσερις που έχουμε αποκλειστικά αυτό το αντικείμενο. Η αλλαγή για μένα ήταν ότι από κει που είχα ένα ή δύο έργα να παρακολουθήσω, πλέον συντονίζω μια ομάδα που διαχειρίζεται περίπου είκοσι έργα σε εξέλιξη». Φυσικά, και η παραμικρή λεπτομέρεια παίζει τον ρόλο της. Το ειδικευμένο προσωπικό της Dimand για ολόκληρο τον κύκλo ζωής ενός ακινήτου που αναλαμβάνει να συντονίσει η Sandra είναι κάτι που κάνει κάθε πρότζεκτ ξεχωριστό, «από την εύρεση της κατάλληλης θέσης για την ανάπτυξη του κτιρίου μέχρι και το facility management στη φάση λειτουργίας του». Αυτό είναι και το μυστικό που φέρνει τελικά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

KARELA OFFICE PARK

Ο ρόλος της σε ένα έργο είναι πολύ απαιτητικός αλλά και πολύ ενδιαφέρων, αφού πρέπει να ενσωματώσει βιώσιμες πρακτικές και τεχνικές σε όλα του τα στάδια. Κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύ καλά επικοινωνιακά και τεχνικά skills, μιας και έρχεται σε επαφή με όλες τις ειδικότητες. «Θεωρώ ότι πρέπει να είμαι ένας συνδετικός κρίκος που εμπλέκεται σε όλες τις φάσεις». Ταυτόχρονα αυτή είναι και μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που έχει ο ρόλος της, ο συντονισμός πολλών διαφορετικών απαιτήσεων και εμπλεκομένων. «Τα καλύτερα αποτελέσματα βιωσιμότητας ενός έργου επιτυγχάνονται μόνο με μια ολιστική προσέγγιση, η οποία λαμβάνει υπ’ όψιν όλους τους εμπλεκόμενους και προσπαθεί να ζυγίσει τις απαιτήσεις και να ανιχνεύσει λύσεις με τι οποίες κερδίζουν όλοι (win-win situation). Κάθε έργο είναι μια καινούργια πρόκληση επειδή αποτελείται από διαφορετική ομάδα, έχει άλλες απαιτήσεις και είναι σε άλλο σημείο». Κάθε βιώσιμο κτίριο θα πρέπει να σέβεται τόσο τον άνθρωπο όσο και το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προσφέρει μια βελτίωση ή, πιο απλά, να κάνει τον κόσμο λίγο καλύτερο. «Από την περιβαλλοντική πλευρά, από τη στιγμή που για την κατασκευή ενός κτιρίου καταναλώνονται πόροι και δημιουργούνται ρύποι, θα πρέπει το κτίριο στο σύνολό του να στοχεύει στην καλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, νερού και υλικών, ενώ όλες οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με γνώμονα τον κύκλο ζωής ενός έργου και να μην έχουν μεμονωμένους στόχους».

Ποιος είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για μια κατασκευή όμως; «Μα, φυσικά, ο άνθρωπος, γι’ αυτό ο στόχος κάθε κτιρίου είναι να εξυπηρετεί τους ανθρώπους, οπότε θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι χρηστικό, να συμβάλει στην διατήρηση της υγείας των ενοίκων του, να είναι ευχάριστο, να προσφέρει άνεση και γενικότερα να συνεισφέρει στην ευεξία των χρηστών του. Οφείλουμε να μην εστιάζουμε μόνο στην τεχνολογία αλλά να θυμόμαστε ότι όσο καλή και να είναι η κατασκευή ενός κτιρίου, θα πρέπει αυτό κυρίως να εξυπηρετεί τον άνθρωπο που το βιώνει κάθε μέρα». Αυτό που ξεχωρίζει την Dimand είναι ότι δίνει έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα σε όλη τη διαδικασία κάθε έργου. Ενημερώνει και εκπαιδεύει τους συνεργάτες της, είτε είναι μελετητές, είτε κατασκευαστικές εταιρείες, είτε προμηθευτές και συνεργεία και ευαισθητοποιεί τους ενοικιαστές και ιδιοκτήτες των έργων απέναντι στους παράγοντες της βιωσιμότητας. «Σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο απαιτείται επιπλέον ειδικός μελετητής για φυσικό φωτισμό. Μπορεί να απαιτηθεί ειδικός σύμβουλος που ασχολείται αποκλειστικά με ένα ενεργειακό μοντέλο, το οποίο ξεπερνάει τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και λαμβάνει υπ’ όψιν όλες τις καταναλώσεις ενός κτιρίου και τους τρόπους εξοικονόμησης. Στην Ελλάδα ακόμα δεν υπάρχει έντονη η παρουσία ειδικού που κάνει σχεδιασμό BIM (building information modeling), όπως γίνεται ήδη στο εξωτερικό, ενώ έχει κάνει ήδη την εμφάνισή του στα πρώτα κτίρια της Dimand ειδικός για τον υπολογισμό του ενσωματωμένου άνθρακα των υλικών μιας κατασκευής και τις επιπτώσεις του στην κλιματική αλλαγή (Life Cycle Assessment). Για να φτιάξουμε ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον δεν φτάνει απλά να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας».

13

Άγγελος Έντμονς

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

SUSTAINABLE ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ ΕΜΆΣ ΤΟ ΚΤΊΡΙΟ ΠΟΥ ΕΥΝΟΕΊ ΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΕΠΊΠΕΔΑ

Τι σχέση μπορεί να έχει ένας πρώην πολίστας με την πράσινη ανάπτυξη ενός κτιρίου; Ίσως κάποιος πει ότι το νερό είναι κι αυτό στοιχείο της φύσης ή ότι χρειάζεται για να μπορέσει κάποιος να προσαρμοστεί στις ανάγκες ενός πράσινου κτιρίου, όπως προσαρμόζεται και στο νερό. Συνδυάστε αυτή την προσαρμογή με το αθλητικό πνεύμα και την επιμονή, την υπομονή και την προσήλωση στον στόχο που έχει ένας μαραθωνοδρόμος και έχουμε το ιδανικό αποτέλεσμα ή, αλλιώς, έναν ιδανικό sustainability coordinator, όπως είναι ο Άγγελος Έντμονς. Με το νερό να είναι το φυσικό του στοιχείο, δεν θα μπορούσε να μην είναι ο επικεφαλής του πρότζεκτ «Αναγέννηση του Πύργου του Πειραιά». « Όταν υπογράψαμε με τον δήμο Πειραιά, το πρώτο πράγμα που με ρώτησε η διοίκηση ήταν πώς θα κάνουμε τον Πύργο ακόμη πιο πράσινο». Μετά από αυτή την ερώτηση η χαρά για τον Άγγελο ήταν πολύ μεγάλη, όπως και οι προκλήσεις. « Έκτοτε όλη η ομάδα του Πύργου Πειραιά “ταξιδεύει” –για να τιμήσουμε και το λιμάνι μας– με πυξίδα την αειφορία». Ως πρώην επαγγελματίας αθλητής, πιστεύει πολύ στη σημασία της ομαδικότητας ως μέσου επιτυχίας των πιο απαιτητικών πρότζεκτ. Γνωρίζει καλά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όμως του αρέσει να μαθαίνει νέα πράγματα και να μη μένει στάσιμος. Το νερό, άλλωστε, όταν μένει στάσιμο, βαλτώνει. Το γνωρίζει και ο ίδιος αλλά και η Dimand, οπότε, όταν θέλησε να διευρύνει περαιτέρω τους ορίζοντές του, η εταιρεία τον στήριξε ώστε να ξεκινήσει το διετές Master in Business Administration του ALBA Graduate Business School. Το βάπτισμα του πυρός όσον αφορά την πράσινη ενέργεια το πήρε όταν η εταιρεία τον τοποθέτησε στρατηγικά στο OTE Estate Kerameikos (που πιστοποιήθηκε αργότερα με LEED GOLD) και πλέον, αφού απέκτησε την υψηλότερη βαθμίδα πιστοποιημένου LEED επαγγελματία (LEED AP), ο Άγγελος συμμετέχει ως sustainability coordinator σε μερικά από τα πιο εμβληματικά πρότζεκτ της εταιρείας (και του ελληνικού real estate development).

14

«Sustainable (βιώσιμο) είναι για εμάς το κτίριο που ευνοεί την ανάπτυξη του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικό, επαγγελματικό, προσωπικό) μέσω ενός υγιούς περιβάλλοντος, εναρμονισμένου με τη φύση, που σέβεται τους πόρους των μελλοντικών γενεών καθόλη τη διάρκεια ζωής του. Στόχος μας είναι να συμμετέχουμε ενεργά στη διατήρηση του αειφόρου χαρακτήρα του κτιρίου ακόμα και μετά την ανάπτυξή του. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η προσπάθεια βελτίωσης του περιβάλλοντος είναι ένας αέναος αγώνας, ο οποίος για εμάς δεν σταματάει στην παράδοση των κλειδιών του κτιρίου», λέει χαρακτηριστικά. Η σωστή ψυχολογία και η διάθεση της ομάδας για τον Άγγελο είναι το παν και ένα από τα καθήκοντά του είναι να συντονίζει την ομάδα έργου και να επιβλέπει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η ομαλή διαδικασία της πιστοποίησης LEED όσο και η επιλογή των βέλτιστων πρακτικών αειφορίας κατά τον σχεδιασμό και την κατασκευή. «Καταρχάς, να τονιστεί ότι σε ένα τόσο ομαδικό εργασιακό περιβάλλον όπως αυτό της Dimand όλοι οι συνάδελφοι κατέχουν ξεχωριστή και σημαντική θέση και όλοι εμπλέκονται με την αειφορία, που λόγω φιλοσοφίας είναι στο επίκεντρο. Συγκεκριμένα, αυτό που ξεχωρίζει τη διακριτή θέση του sustainability professional είναι η προσπάθεια συντονισμού όλων των εμπλεκόμενων φορέων από την (πολύ) αρχή ενός έργου με άξονα το χρέος της εταιρείας μας για ουσιαστική αειφορία. Στο πλαίσιο αυτό οι συμμετέχοντες καλούνται να προσφέρουν ιδέες που θα κάνουν το εκάστοτε έργο ακόμα πιο πράσινο».

Όντας ενεργό μέλος του holistic sustainable μοντέλου ανάπτυξης ακινήτων που υιοθετεί η Dimand, ο Άγγελος συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής αποφάσεων που διαφοροποιούν την εταιρεία και την κατατάσσουν στην κατηγορία ενός υψηλότατου επιπέδου sustainable player/ developer νέας γενιάς. «Η αειφορία δεν αποτελούσε ποτέ για εμάς ένα κουτάκι που έπρεπε να τσεκάρουμε σε μια λίστα ή μια τυπική διαδικασία αλλά ουσιαστικές πράξεις που βελτιώνουν πραγματικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μπορώ να πω ότι υπό την παραπάνω έννοια ο ρόλος μου δεν έχει αλλάξει πολύ. Άλλωστε, η Dimand αποδεδειγμένα ασχολείται με την αειφορία από το 2010, οπότε ξεκίνησε η διαδικασία πιστοποίησης του Karela Office Park (πρώτο πιστοποιημένο κτίριο στην Ελλάδα κατά το πρότυπο LEED). Η αειφόρος ανάπτυξη ακινήτων δεν είναι κάτι νέο για εμάς, κάτι που ακολουθούμε λόγω μόδας. Ωστόσο, με την κλιματική αλλαγή να έχει μετατραπεί σε κλιματική κρίση, την αβεβαιότητα της εποχής και το πρωτοφανές φαινόμενο της πανδημίας που ζούμε, ο ρόλος μου έχει αλλάξει πολύ και παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις που αφορούν την ασφάλεια, την υγεία, την ευεξία, την ανθεκτικότητα, την κυκλική οικονομία, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον συνολικό κύκλο ζωής του κτιρίου κ.ά.». Το μέλλον για τα βιώσιμα κτίρια, όπως φαίνεται, είναι πολλά υποσχόμενο κι αυτό μπορεί να το δει κανείς και από τις νέες θέσεις που δημιουργούνται σε νέα πρότζεκτ. Έτσι, παλιά μπορεί να είχαμε έναν αρχιτέκτονα και έναν πολιτικό μηχανικό για κάθε έργο, όμως «πλέον στα έργα μας βλέπουμε όλο και περισσότερες νέες ειδικότητες που έχουν έναν κοινό στόχο», αναφέρει ο Άγγελος, «όπως είναι οι sustainability consultants, οι LEED experts, οι εταιρείες ενεργειακής μοντελοποίησης, οι μελετητές φωτισμού με εμπειρία στο φως ημέρας, οι μελετητές όψης, οι landscape designers. Αυτοί είναι μερικοί από τους συνεργάτες μας». Σύμφωνα με τον ίδιο: «Με την αειφορία να εδραιώνεται πλέον ως σημαντικότατος πόλος κατεύθυνσης κεφαλαίων για τη βιωσιμότητα/κερδοφορία μιας εταιρείας του κλάδου, δεν αποκλείεται να δούμε στο μέλλον και ανάλογες θέσεις σε επίπεδο διοίκησης εταιρειών».

ΠΥΡΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

15 DIMAND

THE GREEN TEAM

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

DIMAND

THE GREEN TEAM

17

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

KAIZEN CAMPUS

Οι μουσικοί από μόνοι τους, όσο και αν προσπαθήσουν, δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν ένα κονσέρτο. Χρειάζονται έναν μαέστρο που θα μπορέσει να τους συντονίσει έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι μοναδικό και ο καθένας να βγάλει τον καλύτερο εαυτό του. Ο μαέστρος όμως δεν χρειάζεται μόνο σε ένα μουσικό κονσέρτο. Χρειάζεται όπου υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι που δουλεύουν με έναν κοινό σκοπό. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί και ο ρόλος της Ευαγγελίας Γκλεζάκου, που από το 2017, που είναι στην Dimand, λειτουργεί ως ο «πράσινος μαέστρος» των πρότζεκτ της εταιρείας ή αλλιώς ως sustainability coordinator στο τμήμα βιωσιμότητας. Για τη Dimand, το κομμάτι της αειφορίας ενός κτιρίου είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτόν το λόγο ενσωματώνεται σε όλα τα στάδια αλλά και σε όλα τα επιμέρους χαρακτηριστικά ενός έργου, προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι σε κάθε έργο η εμπλοκή της Ευαγγελίας ξεκινά από τα πρώιμα στάδια των μελετών, συνεχίζεται αδιαλείπτως κατά την κατασκευή και φτάνει μέχρι και την εκπαίδευση του χρήστη όταν ολοκληρωθεί το έργο. «Ο sustainability coordinator συνεργάζεται με όλες τις ειδικότητες των μελετητών αλλά και γενικότερα των συνεργατών που εμπλέκονται σε ένα έργο. Οι πιθανές αλλαγές αλλά και οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε κατά την εξέλιξη του έργου θα πρέπει να βρουν τη βέλτιστη ισορροπία μεταξύ πολλών παραγόντων, ανάμεσα στους οποίους είναι και η αειφορία». Ως διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, καθώς και στην αειφόρο ανάπτυξη στον τομέα του real estate, έχει καταφέρει μέσα σε λίγα χρόνια να συμμετάσχει σε πολλά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας σε δήμους αλλά και στον σχεδιασμό και την πιστοποίηση κτιριακών έργων, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.

«Το βιώσιμο κτίριο είναι ένα κτίριο υψηλών προδιαγραφών, που ξεπερνάει την έννοια της εξοικονόμησης ενέργειας. Για να κατασκευαστεί, ακολουθείται μια ολιστική προσέγγιση που αφορά όλες τις φάσεις του (μελέτη, κατασκευή και λειτουργία) και εξετάζει, εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας, την εξοικονόμηση νερού, τη χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και τον χρήστη, την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, τη συλλογή και επανάχρηση του βρόχινου νερού και, φυσικά, τη μεγιστοποίηση των χώρων πρασίνου». Αυτά είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που ενσωματώνονται σε ένα τέτοιο κτίριο, όμως για την Ευαγγελία το πιο σημαντικό είναι ότι πλέον τα αειφόρα κτίρια έχουν στο επίκεντρό τους την ευεξία και την υγεία του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι τεχνικές προδιαγραφές συνεχώς βελτιώνονται και ο σκοπός είναι να επιτευχθούν οι βέλτιστες συνθήκες τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, πάντα όμως με σεβασμό στο περιβάλλον και τη γύρω περιοχή. Ένα κτίριο δεν πρέπει μόνο να κατασκευαστεί ως βιώσιμο αλλά και να λειτουργεί ως τέτοιο, γι’ αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση όχι μόνο της τεχνικής ομάδας που παρακολουθεί την ορθή λειτουργία του έργου αλλά και των μελλοντικών χρηστών του». Το υπό κατασκευή Kaizen Campus που βρίσκεται στο Μαρούσι είναι ένα από τα πρότζεκτ της Dimand που έχει αναλάβει και συζητώντας κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά του έργου μάς αποκάλυψε πως είναι γεμάτο πράσινα μυστικά που δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί. Αυτό αποδεικνύει ότι το αειφόρο κτίριο έχει και μια αθέατη πλευρά, που είναι εξίσου σημαντική.

Ευαγγελία Γκλεζάκου

« Έχουν κατασκευαστεί δύο τεράστιες δεξαμενές που είναι θαμμένες στον περιβάλλοντα χώρο του έργου και είναι συνολικής χωρητικότητας πάνω από 1.000 κ.μ. Εκεί θα συγκεντρώνεται το βρόχινο νερό και θα επαναχρησιμοποιείται για το πότισμα του περιβάλλοντος χώρου συνολικής έκτασης 10 στρεμμάτων. Επίσης, οι δεξαμενές αυτές θα συμβάλλουν και στην καλύτερη διαχείριση του βρόχινου νερού τη στιγμή της βροχόπτωσης, αφού, πέφτοντας στο οικόπεδο, αντί να επιβαρύνει το δίκτυο ομβρίων υδάτων της περιοχής, θα συλλέγεται στις δεξαμενές, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται πιθανές πλημμύρες». Το σωστό φως δίνει ζωή και ευεξία! Οπότε ο φυσικός φωτισμός διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Στο κτίριο έχει γίνει ειδική μελέτη φυσικού φωτισμού με γνώμονα πάντα τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και τη μεγάλη επιφάνεια υαλοπινάκων που υπάρχει. Με τα χαρακτηριστικά των υαλοπινάκων, τις εξωτερικές περσίδες, τον χρωματισμό, τα υλικά των εσωτερικών χώρων και πολλές άλλες μικρές λεπτομέρειες, το αποτέλεσμα κάνει τη διαφορά. «Από τη μελέτη αυτή και αφού δοκιμάστηκαν διάφοροι συνδυασμοί, καταλήξαμε στο βέλτιστο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο οι εργαζόμενοι, καθόλη τη διάρκεια του έτους, θα απολαμβάνουν στο μέγιστο τον φυσικό φωτισμό, ο οποίος συμβάλλει τόσο στην υγεία τους όσο και στην αποδοτικότητά τους, ενώ ταυτόχρονα θα προστατεύονται από την υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού». Όπως είναι λογικό, η ολοκλήρωση ενός έργου αυτής της κλίμακας αυτομάτως αλλάζει το τοπίο αλλά και τους ανθρώπους που θα το χρησιμοποιούν. «Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το αποτύπωμα αυτό έχει μεγάλο χρονικό ορίζοντα, δεδομένου ότι ο κύκλος ζωής ενός κτιρίου είναι περίπου 100 χρόνια. Άρα, το ιδανικό για εμένα θα είναι αυτό το κτίριο να αποτελέσει ένα τοπόσημο για την περιοχή τόσο από αρχιτεκτονικής άποψης όσο και αειφορίας. Ταυτόχρονα, οι ιστορίες των χρηστών αυτού του κτιρίου να αποτελέσουν έμπνευση για τη δημιουργία κι άλλων κτιρίων με τόσο υψηλές προδιαγραφές».

ΈΝΑ ΚΤΊΡΙΟ ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΜΌΝΟ ΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΕΊ ΩΣ SUSTAINABLE ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ ΩΣ SUSTAINABLE

18

ΑΠΌ ΤΑ «ΆΡΡΩΣΤΑ ΚΤΊΡΙΑ» ΣΤΑ ΝΈΑ «ΔΟΧΕΊΑ ΖΩΉΣ»

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Γράφει ο Ανδρέας Θεοδωρίδης

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΤΗΣ ΥΓΕΊΑΣ ΕΊΝΑΙ ΠΡΆΣΙΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΕΊΑ ΣΤΟ ΜΆΤΙ. ΣΉΜΕΡΑ, ΣΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΕΡΓΑΣΤΉΡΙΟ «CENTER FOR ARCHITECTURE AND ECOLOGY» ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ ΜΕΛΕΤΆΤΑΙ ΈΝΑΣ ΠΡΆΣΙΝΟΣ ΤΟΊΧΟΣ ΠΟΥ, ΑΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΌΨΗ ΘΥΜΊΖΕΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟΎΣ ΚΆΘΕΤΟΥΣ ΦΥΤΕΜΈΝΟΥΣ ΤΟΊΧΟΥΣ ΣΕ ΚΑΦΈ ΚΑΙ ΧΏΡΟΥΣ ΓΡΑΦΕΊΩΝ, ΕΝΣΩΜΑΤΏΝΕΙ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΤΌΜΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΠΟΥ ΈΧΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ ΜΕ ΤΗ NASA, ΏΣΤΕ ΝΑ ΖΟΎΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ, ΚΑΛΎΤΕΡΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΊΣΘΗΣΗ ΕΥΕΞΊΑΣ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

COURTESY OF SOM

COURTESY OF SOM

ΔΙΑΒΆΖΟΝΤΑΣ ΤΟ EDITORIAL ΤΟΥ ΠΡΏΤΟΥ ΤΕΎΧΟΥΣ της κοινής έκδοσης της LiFO σε συνεργασία με την Design Ambassadοr και το Archisearch.gr, η αναφορά στον Άρη Κωνσταντινίδη και στα «δοχεία ζωής» επανέφερε στη μνήμη μου ένα ανοιξιάτικο πρωινό στην Αμερική πριν από αρκετά χρόνια. Για επαγγελματικούς λόγους βρέθηκα σε ένα ξενοδοχείο με φοβερή θέα και ένα εκπληκτικό φυσικό τοπίο. Και ενώ το κτίριο είχε μια λογική ένταξης στο περιβάλλον, αντίστοιχη με τα κτίρια του σπουδαίου αρχιτέκτονα, το ξάφνιασμά μου ήταν μεγάλο όταν συνειδητοποίησα ότι, εκτός της οπτικής επαφής μου με τους εξωτερικούς χώρους του κτιρίου, δεν είχα καμία άλλη δυνατότητα να αναπτύξω διάδραση με αυτούς. Ήταν αδύνατο να ακούσω τους ήχους από το ποτάμι που περνούσε παραπλήσια, να νιώσω την υγρασία και τη θερμοκρασία στο δέρμα μου ή ακόμα και να μυρίσω τα ανοιξιάτικα λουλούδια και φυτά που άνθιζαν ακριβώς έξω από το παράθυρο. Αλλεπάλληλα επίπεδα προστασίας του κτιριακού κελύφους, όπως μεμβράνες για την υγρασία και την ηλιοπροστασία, μονώσεις για τη θερμοκρασία, μηχανολογικά συστήματα και αυτοματισμοί, φίλτρα και κανάλια για τον αέρα και μη ανοιγόμενα κουφώματα απέτρεπαν οποιαδήποτε μεταβολή της εσωτερικής ατμόσφαιρας του κτιρίου, πέραν της προρυθμισμένης αποδεκτής, για την άνεση του μέσου χρήστη. Αν στην Ελλάδα αυτή η λογική απομόνωσης του κτιρίου από τις διάφορες περιβαλλοντικές ροές δεν είναι η επικρατούσα, παρά εφαρμόζεται ελάχιστα, σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου ήταν η κυρίαρχη επί χρόνια. Σε μια στρατηγική εναγώνιας μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος ενός κτιρίου, όπως μπορεί να ανέμενε κάποιος, η κατανάλωση ενέργειας για τη ρύθμιση της εσωτερικής του ατμόσφαιρας έπρεπε να συρρικνωθεί στον υπέρτατο βαθμό στο όνομα μιας ενεργειακά αποδοτικής αρχιτεκτονικής.

«ΣΦΡΑΓΙΣΜΈΝΑ» ΚΤΊΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΊΕΣ Όταν προς το τέλος της δεκαετίας του ’80 φτάσαμε στο αποκορύφωμα αυτού του φαινομένου «σφραγίσματος» των κτιρίων, ο οργανισμός για την παγκόσμια υγεία των Ηνωμένων Εθνών (WHO-UN) διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που διαβίωναν σε αυτά, μέχρι και σε ένα ποσοστό κοντά στο 30% του κτιριακού αποθέματος παγκοσμίως, είχαν διάφορες βιολογικές παρενέργειες, όπως ζαλάδες, ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, δερματολογικά προβλήματα κ.ά., χωρίς να υπάρχουν άμεσες εμφανείς αιτίες. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε «σύνδρομο των άρρωστων κτιρίων» (sick buildings syndrome) και χωρίς να έχει μια αποκλειστική πηγή προέλευσης, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είχε την απαρχή του στον ακατάλληλο εξαερισμό των κτιρίων για χάρη της ενεργειακής τους κατανάλωσης. Όπως γνωρίζουμε τώρα από νεότερες έρευνες του φαινομένου, θα μπορούσαμε ίσως απλουστευτικά να το αποδώσουμε και σε έλλειψή αυτού που σήμερα εν μέρη χαρακτηρίζουμε ως αειφορία στην αρχιτεκτονική, που σε αντιδιαστολή με τα «άρρωστα κτίρια», έχει σαν ένα από τους βασικούς της στόχους τα «υγιή και ζωντανά» κτίρια και οικοσυστήματα. Κτίρια που δεν απορροφούν μόνο πόρους από τα οικοσυστήματα αλλά λειτουργούν σε αρμονία με το περιβάλλον σε βάθος χρόνου, προσβλέποντας στην ολιστική διαχείριση και του δομημένου και του αδόμητου περιβάλλοντος. Μετά από σχεδόν 4 δεκαετίες διάγνωσης του φαινομένου, ενώ η εξέλιξη στην κτηριακή τεχνολογία κατάφερε να επιλύσει ή τουλάχιστον να κατανοήσει τους μηχανισμούς πίσω από αυτές τι παρενέργειες, όπως ελλείψεις και παραλείψεις σε φυσικό φωτισμό και αερισμό, υλικά που εκπέμπουν βλαβερούς ρύπους, αποστείρωση εσωτερικής μικροβιακής κοινότητας του κτιρίου κ.α., στο επίπεδο της ποιότητας του αέρα έχουμε ακόμα αναποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Αναφορές από τον (WHO) και τα δεδομένα από έρευνες του, παρουσιάζουν 7-10 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, να χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο. Αν συγκρίνουμε το νούμερο αυτό με τα περίπου 5 εκατομμύρια θύματα της πανδημίας σχεδόν δυο χρόνια τώρα, θα διαπιστώσουμε ότι πρόβλημα είναι μεγάλο αλλά επίσης ότι λαμβάνει και μικρή ανταπόκριση σε σχέση με το πραγματικό του μέγεθος, από την κοινότητα των επαγγελματιών γύρω από την αρχιτεκτονική και την κατασκευή κτιρίων. ΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ ΦΈΡΝΕΙ ΈΝΑΣ ΠΡΆΣΙΝΟΣ ΤΟΊΧΟΣ ΑΠΌ ΈΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ; Το πρόβλημα της βελτίωσης του αέρα προσεγγίζει με μια διαφορετική λογική το ερευνητικό αρχιτεκτονικό εργαστήριο Center for Architecture and Ecology (CASE) στη Νέα Υόρκη, όχι μόνο στο επίπεδο φιλτραρίσματος επιβλαβών σωματιδίων από τον αέρα, αλλά και σε σχέση με τον μεταβολισμό επιβλαβών σωματιδίων, τη βελτίωση στο μικροβίωμα (microbiome), τη βιοφιλία (biophilia) κ.ά. Σε ένα από τα πιο ερμητικά σφραγισμένα κτίρια στον κόσμο, που έχει ένα πάρα πολύ απαιτητικό κτιριολογικό πρόγραμμα, στο καινούργιο Κτίριο Προστασίας της Νέας Υόρκης, που στεγάζει διάφορες υπηρεσίες ασφάλειας της πόλης, έχει τοποθετήσει έναν πράσινο τοίχο που δεν βρίσκεται εκεί μόνο για τον καλλωπισμό του χώρου ή γιατί πληροί τα κριτήρια κάποιου συστήματος αξιολόγησης. Στο κτίριο αυτό, δημιουργία των Skidmore, Owings & Merill (SOM), που σχεδιάστηκε για να κατακτήσει την ανώτατη βαθμίδα του συστήματος αξιολόγησης LEED στην κατηγορία του, πέρα από τις πολλές πρωτοποριακές τεχνολογίες που εφαρμόζονται για να επιτευχθεί αυτό, ο κεντρικός εσωτερικός του χώρος υποδοχής περιλαμβάνει το πρωτοποριακό μηχανικό-βιολογικό υβριδικό σύστημα φυτεμένου (πράσινου) τοίχου, που έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί και ως φυσικό φίλτρο καθαρισμού του αέρα. Αν ο κατά δέκα χρόνια νεότερος εαυτός μου τύχαινε με κάποιο τρόπο να περάσει μπροστά από τον συγκεκριμένο τοίχο, δεν πιστεύω ότι θα παρατηρούσε καμία ουσιώδη διαφορά από αυτούς που κυρίως για λόγους διακόσμησης έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται σε γραφειακούς χώρους και χώρους ψυχαγωγίας, όπως εστιατόρια και καφετέριες ανά τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Ίσως μόνο ότι τα συγκεκριμένα φυτά που χρησιμοποιεί έχουν μια ομοιομορφία και κάτι περίεργα ατομικά φωτά. Κι όμως, αυτός ο τοίχος, έχει μεταξύ άλλων ως αποστολή του, να βελτιώσει τους δείκτες υγείας για τους παρευρισκόμενους στο κτίριο!

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΑΠΌ ΤΗ ΡΊΖΑ Ότι τα φυτά έχουν την δυνατότητα να καθαρίζουν τον αέρα δεν είναι νέο. Αυτό που είναι νέο και βασίστηκε σε έρευνα της NASA, είναι ότι τα φύλλα δεν είναι τόσο αποτελεσματικά για τον καθαρισμό των ατμοσφαιρικών τοξινών. Το μέρος που είναι πραγματικά αποτελεσματικό είναι η ριζόσφαιρα, μια περιοχή γύρω από τις ρίζες ενός φυτού με ικανότητα καθαρισμού 200 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ριζικού συνόλου ή των φύλλων. Υπάρχει βέβαια ένας περιορισμός που έχει να κάνει με το ότι η ριζόσφαιρα είναι συνήθως θαμμένη πολύ βαθιά σε μια γλάστρα για να έχει μεγάλο αντίκτυπο στον αέρα που αναπνέουμε. Αυτό τον περιορισμό έρχεται να ξεπεράσει αυτή εγκατάσταση του συστήματος, που είναι βασισμένη σε έρευνα 10-15 χρονών και αρκετά πρωτότυπα και πειράματα πριν την τελική της ενσωμάτωση στο κτίριο, με την τεχνολογία του να βασίζεται σε υδροπονικά συστήματα καλλιέργειας. Ο συγκεκριμένος τοίχος πέρα από την οικεία μπροστινή του πλευρά, έχει και την πίσω του πλευρά που αν και όχι εμφανής, είναι απευθείας συνδεδεμένη με το μηχανολογικό σύστημα εξαερισμού και κλιματισμού του κτιρίου, με μια από τις δύο δίδυμες αίθουσες λήψης αποφάσεων των αρχών ασφαλείας. Τα επόμενα χρόνια θα συνεχιστούν οι μετρήσεις συγκριτικά ανάμεσα στις δύο αίθουσες με τα διαφορετικά συστήματα παροχής αέρα, για να αποκαλύψουν το ποσοστό βελτίωσης της εγκεφαλικής διαδικασίας κατανόησης και λήψης αποφάσεων σε πραγματικά περιβάλλοντα εργασίας υπό συνθήκες ψυχολογικής πίεσης. Σε πρώιμα πειραματικά στάδια και κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, με μικρότερους «φυτεμένους τοίχους» στα εργαστήρια του κέντρου, έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και μικρή μεταβολή στην βελτίωση ποιότητας του αέρα μέσα από αυτά τα συστήματα, έχει εκθετική βελτίωση στην ανταπόκριση της εγκεφαλικής ανθρώπινης κατανόησης, μεταξύ άλλων δεικτών υγείας, που δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά με το αναπνευστικό μας σύστημα όπως θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗ ΠΟΥ ΑΝΑΠΝΈΕΙ ΕΛΕΎΘΕΡΑ H χρήση των υπαρχόντων μηχανολογικών συστημάτων βελτίωσης της κτιριακής ποιότητας του αέρα έχει φτάσει σε κάποια ενεργειακά όρια αποδοτικότητας που δεν μπορεί να έχουν αξιοσημείωτη περαιτέρω βελτίωση. Ταυτόχρονα για να μπορέσουν να γίνουν αποτελεσματικά σε σχέση με επικίνδυνα σωματίδια όπως αυτά του ιού COVID19 το κόστος εγκατάστασης με ειδικά φίλτρα, συντήρηση κλπ. είναι ιδιαιτέρα μεγάλο, τόσο σε οικονομικούς όρους όσο και σε περιβαλλοντικούς. Αν και σε στάδιο έρευνας ενός “ζωντανού” κτιριακού συστήματος η προσπάθεια συνεχίζεται για την πλήρη κατανόηση των ωφελειών του στην ανθρώπινη φυσιολογία, σε επίπεδο εφαρμογής έχουμε φτάσει στο σημείο που μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι είναι ώριμο για εφαρμογή σε διάφορες μορφές εγκατάστασης. Η πλήρης ενσωμάτωση αντίστοιχων συστημάτων σε διαφορετικές αρχιτεκτονικές εκφάνσεις σε ευρεία κλίμακα, από εσωτερικά χώρων, προσόψεις κτιρίων μέχρι και ανεξάρτητες αστικές εγκαταστάσεις, θα μπορούσαν να μεταβάλουν πολύ το αστικό τοπίο όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Φανταστείτε μια πόλη που τα οικοσυστήματα έχουν επανέλθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και από τον αποκλεισμό που τώρα υφίστανται σε περικυκλωμένα από κτίρια πάρκα και πλατείες, εξαφανισμένα ρέματα και ποτάμια κλπ, με μικρό κόστος συντήρησης αλλά τεράστιο όφελος σε παροχές μικροκλίματος, ποιότητας αέρα, διαχείρισης υδάτων, αλλά ακόμα και ενδεχομένως κάθετης αστικής γεωργίας (vertical agriculture) επαναπροσδιορίζουν την καθημερινότητα μας και τον τρόπο διαβίωσης μέσα σε αυτήν. Αυτή η πόλη δεν είναι μια ουτοπική πόλη από τις περιγραφές του Italo Calvino αλλά μια πόλη όπως η Νέα Υόρκη, Κοπεγχάγη, η Σιγκαπούρη και άλλες, που με γοργούς ρυθμούς επανακαθορίζουν τις προτεραιότητες τους προς οφέλους της αστικής υγείας των κατοίκων τους και των οικοσυστημάτων.

Ο ΑΝΔΡΈΑΣ ΘΕΟΔΩΡΊΔΗΣ ΕΊΝΑΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ-ΜΗΧΑΝΙΚΌΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΉΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΏΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ ΚΤΗΡΊΩΝ, ΜΕ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΈΣ ΣΠΟΥΔΈΣ (MSCI) ΣΤΑ ΑΕΙΦΌΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΆ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΠΌΛΕΩΝ (URBAN ENVIRONMENTAL SUSTAINABLE SYSTEMS) ΑΠΌ ΤΟ PRATT INSTITUTE ΣΤΗΝ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ, ΌΠΟΥ ΤΟΥ ΈΧΕΙ ΑΠΟΝΕΜΗΘΕΊ Η ΥΠΟΤΡΟΦΊΑ ΓΙΑ ΠΡΆΣΙΝΕΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ (GREEN INFRASTRUCTURE) ΚΑΙ ΤΟ ΒΡΑΒΕΊΟ ΕΞΈΧΟΥΣΑΣ ΑΞΊΑΣ (OUTSTANDING MERIT). ΕΊΝΑΙ ΥΠΟΨΉΦΙΟΣ ΔΙΔΆΚΤΟΡΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΉΣ ΣΤΟ CENTER FOR ARCHITECTURE SCIENCE AND ECOLOGY (CASE), ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΤΟΥ RENSSELAER POLYTECHNIC INSTITUTE (RPI) ΜΕ ΈΔΡΑ ΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΌΣ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗΣ ΣΤΟ CENTER FOR ARCHITECTURE ECOSYSTEMS (CEA) ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ YALE. ΕΊΝΑΙ COORDINATOR ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΏΜΑΤΟΣ “GREEN NEW YORK”, ΓΙΑ ΤΗΝ LIFΟ ΚΑΙ ΤΗΝ DESIGN AMBASSADOR.

Potiropoulos+Partners

20

CASCADING TERRACES residential

complex

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

3D Visualization: Batis Studio

Η συσχέτιση της «εικόνας» του κτιρίου με την «εικόνα» της πόλης ή, εναλλακτικά, της «εικόνας» του κτιρίου με την «εικόνα» του φυσικού τοπίου, δηλαδή της φύσης, είναι ενδιαφέρον ζήτημα και ταυτόχρονα πολύπλοκο. Αν «η πόλη είναι ένα είδος μεγάλου σπιτιού και, αντίστοιχα, το ίδιο είναι μια μικρή πόλη», στην περίπτωση της συσχέτισης του κτιρίου με το φυσικό τοπίο ο υπαίθριος χώρος και το πράσινο αναδεικνύονται σε κύριο συνθετικό άξονα, όπου εξίσου θεμελιώδη είναι η αδρότητα και το πρωτογενές των υλικών. Η φύση είναι ο τελικός υποδοχέας του ανθρώπινου παραγόμενου έργου αλλά και της ίδιας μας της ύπαρξης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του κύκλου της ζωής, αντιπροσωπεύοντας για τον λόγο αυτό μια αρχετυπική αξία, σταθερή και αδιαπραγμάτευτη. Η «εικόνα» αποτελεί συνακόλουθα, τόσο σε πραγματολογικό όσο και σε σημειολογικό επίπεδο, τη συμπύκνωση σε μια «ιδέα» του πλούτου, της συνθετότητας και των τυχόν αντιθέσεων της πραγματικότητας —στην περίπτωση αυτή, στο συγκεκριμένο σημείο του προαστίου, εκεί όπου τελειώνει η πόλη και αρχίζει η φύση— που άμεσα ή έμμεσα αντανακλά τις εσωτερικές ποιότητες του σχεδιασμού, όπως ξεδιπλώνονται στη συνέχεια. Κατά την επεξεργασία του concept προσεγγίστηκε η οργάνωση δύο συνδεδεμένων σε ενιαία δομή όγκων, παράλληλων προς τη μεγάλη πλευρά του οικοπέδου, που συνδιαλέγονται με τα φαινόμενα του τόπου. Κεντρικό θέμα αποτέλεσε ο χειρισμός των ορίων που ιεραρχούν κινήσεις, στάσεις και ποιοτικές διαφοροποιήσεις. Αντιδρώντας στον προσανατολισμό, στις θέες, στη διεύθυνση των ανέμων και στις μεταμφιέσεις του τοπίου ανάλογα με την εποχή, το συγκρότημα «ανοίγει» ή «κλείνει», υιοθετώντας κάθε φορά διαφορετικά πρόσωπα.

POTIROPOULOS+PARTNERS

ΚΕΝΤΡΙΚΌ ΘΈΜΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΠΟΤΈΛΕΣΕ Ο ΧΕΙΡΙΣΜΌΣ ΤΩΝ ΟΡΊΩΝ ΠΟΥ ΙΕΡΑΡΧΟΎΝ ΚΙΝΉΣΕΙΣ, ΣΤΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΈΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΉΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΔΡΏΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΌ, ΣΤΙΣ ΘΈΕΣ, ΣΤΗ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΤΩΝ ΑΝΈΜΩΝ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΦΙΈΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΊΟΥ ΑΝΆΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΉ.

Προτεραιότητα του σχεδιασμού αποτέλεσε η αξιοποίηση της θέας σε ένα ψηλό σημείο της Κηφισιάς, στο Κεφαλάρι, που διακρίνεται για την οπτική εκτόνωση που προσφέρει τόσο προς τη νοτιοδυτική διεύθυνση όσο και προς τη βορειοδυτική. Ακολουθώντας την επιλεκτική αποκάλυψη ή απόκρυψη του τοπιακού πανοράματος, η εσωτερική οργάνωση προβλέπει διαφορετικές ποιότητες θεάσεων και χωρικών ρόλων, ταξινομώντας το εσωτερικό των κτιρίων σε ζώνες «δημόσιες» και «ιδιωτικές», σε εξωστρεφείς, που ανοίγονται προς τις βεράντες και τον ορίζοντα, και αντίστοιχα σε εσωστρεφείς, στην εσωτερική πλευρά του οικοπέδου. Προκύπτει έτσι μια σύνθεση διαδοχικών προβόλων-κήπων σε ήπια στροφή μεταξύ τους, έχοντας μια «πλάγια» σχέση με το Fallingwater του F.L. Wright.

ADM—The Green Issue

Το συγκρότημα κατοικιών «Cascading Terraces» στο Κεφαλάρι, ένα από τα πιο πρόσφατα καινοτόμα έργα του πολυβραβευμένου αρχιτεκτονικού γραφείου Potiropoulos+Partners, σχεδιάστηκε με βασικό συνθετικό άξονα τον διάλογο που αναπτύσσει με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον του. Την αρχιτεκτονική «ιδέα» απασχόλησε εξαρχής η προοπτική μιας πολυαισθητηριακής εμπειρίας-σχέσης με τη φύση και το τοπίο, τόσο ως προς το πώς μπορεί κανείς να κάνει αρχιτεκτονική στην εποχή μας, για την εποχή μας, με τα μέσα της εποχής μας, όσο και ως προς την επανεξέταση πλευρών του σχεδιασμού που σχετίζονται με θεμελιώδεις αρχετυπικές ανθρώπινες ανάγκες αλλά και με το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες εξηγούν το σκεπτικό τους ως εξής:

Potiropoulos+Partners

22

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Δύο υλικά, το εμφανές αδρό σκυρόδεμα, που κυριαρχεί στην κτιριακή επιδερμίδα και στην περίφραξη, και το λευκό σπατουλαριστό επίχρισμα, μοιράζονται σε όλες τις κλίμακες του φλοιού, χρησιμοποιώντας ένα λιτό κατασκευαστικό λεξιλόγιο. Ο χειρισμός αυτός, όπως εκφράζεται χωρικά, διαθέτει υλικότητα, θερμοκρασία, πυκνότητα, βαρύτητα και ακουστική ποιότητα, στοιχεία που δεν έχουν να κάνουν με κάτι αφηρημένο αλλά με ένα εμπεριστατωμένο βίωμα. Το συνθετικό process δεν απασχόλησε τόσο η «αισθητική ορθότητα» –εξού και η μορφολογική αφαίρεση– όσο το να τεθεί εξαρχής ως πρωταρχικό αίτημα η προοπτική μιας πολυαισθητηριακής εμπειρίας-σχέσης με τη φύση και το τοπίο. Παράλληλα, στόχευσε στην καταδήλωση της ατομικότητας της αρχιτεκτονικής έκφρασης μέσω της εκφραστικότητας του ίδιου του αρχιτεκτονικού αντικειμένου.

ΣΤΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ ΣΕ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ, ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ, ΟΠΟΥ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΦΑΝΕΡΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΛΑΝΟ Η ΦΥΣΗ, ΕΙΤΕ Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΗΣ.

Ο μικρόκοσμος που γεννιέται προτρέπει τη συμμετοχή σε μια σειρά δράσεων που σχετίζονται με το οικείο και το αναπάντεχο, με το τεχνητό στοιχείο και το φυσικό, το πρώτο πλάνο και το φόντο, διεγείροντας αισθήσεις και συναισθήματα που αντιστοιχούν στη δυναμική της στιγμής. Το συγκρότημα αναδεικνύεται σε διαμεσολαβητή μεταξύ του χρήστη και του τοπίου, σε έναν πυκνωτή αφηγήσεων στον οποίο τέμνονται διαφορετικές διαδρομές διερευνήσεων, ενόσω ο διάλογος των δύο όγκων με τη φύση προτείνει μια απροσδόκητη αφομοίωση ομοιοτήτων και διαφορών όπου εμπειρίες και χώροι διασταυρώνονται μεταξύ τους ως παράλληλα γεγονότα. Στη ρητορική της σύνθεσης η παρατήρηση από και προς τα κτίρια εξελίσσεται σε ποιητική αποκαλύψεων, βασισμένη σε επάλληλες διαβαθμισμένες μεταβάσεις, όπου κάθε φορά φανερώνεται σε δεύτερο πλάνο η φύση, είτε η υπόσχεσή της.

POTIROPOULOS+PARTNERS

ADM—The Green Issue

«CASCADING TERRACES», RESIDENTIAL COMPLEX

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Το έργο του φιλοσόφου Henri Lefebvre αποτελεί ένα χρήσιμο θεωρητικό πλαίσιο για να σκεφτούμε την παραγωγή του δομημένου χώρου όχι μόνο μέσω των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τον σχεδιασμό του, και αντίστοιχα μέσω της δραστηριότητας της κατασκευαστικής βιομηχανίας, αλλά και για το πώς ο δομημένος χώρος παράγεται εννοιολογικά. Ο Lefebvre προτείνει ότι η κοινωνική παραγωγή του χώρου πραγματοποιείται μέσω τριών διαφορετικών αλλά αλληλοεπηρεαζόμενων διαδικασιών: της «χωρικής πρακτικής» (ο υλικός ή λειτουργικός χώρος), των «αναπαραστάσεων του χώρου» (ο χώρος ως κωδικοποιημένη γλώσσα) και των «χώρων όπως αναπαρίστανται» μέσω της βιωμένης καθημερινής εμπειρίας του (representational space). Oι θεωρήσεις αυτές οδήγησαν αφενός σε πολύ γόνιμες αναδιατυπώσεις των παλαιότερων τρόπων κατανόησης και αφετέρου σε πολύτιμες κριτικές των περιορισμών που έθεταν οι «νεωτερικές» (εντός ή εκτός εισαγωγικών) πολιτικές ταυτότητες. Οι οποίες παρέμεναν εγκλωβισμένες στη λογική των δίπολων τόσο στην ανάλυσή τους όσο και στα προγράμματά τους για αλλαγή, και σε μια σειρά νέων εννοιολογήσεων που αφορούσαν στον ορισμό ενός «τρίτου χώρου», πέραν των απλών δυϊστικών και αντιθετικών ετερώνυμων που ενυπάρχουν σε τόσα πολλά κοινωνικά/χωρικά θεωρητικά σχήματα και προσλήψεις της δυτικής σκέψης. Η επανεξέταση του ίδιου του χώρου της θεωρίας –και των θεωριών για τον χώρο συνακόλουθα– ανιχνεύει νέες πιθανές προσεγγίσεις, οι οποίες προσλαμβάνονται ως περισσότερο ρευστές και επικαλυπτόμενες. Θα πρέπει εδώ να προσθέσουμε ότι είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τους πάμπολλους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι (με την έννοια του individuum) μπορούν εν δυνάμει να «διαταράξουν» τις κατεστημένες «αξίες» των αρχιτεκτόνων και των πολεοδόμων. Όπως, για παράδειγμα, είναι οι μετανάστες, και πολλές άλλες κοινωνικές ομάδες ή «κοινωνικά φύλα», που επαναπροσδιορί-

ζουν επιμέρους τόπους της πόλης για να υλοποιήσουν το δικό τους αρχιτεκτονικό περιβάλλον, ως αποτέλεσμα νέων χαρτογραφήσεων. Η διερεύνηση των ρόλων κάθε «κοινωνικού φύλου» αποκαλύπτει τη διαφοροποιημένη συμβολή τους στις δραστηριότητες και συμπεριφορές που προσιδιάζουν ή/και κοινωνικά αποδίδονται σε κάθε «φύλο», σε σχέση με τους χωρικούς καταμερισμούς κατοίκησης, εργασίας/ απασχόλησης, αναψυχής κ.λπ. Κοινωνικές ομάδες/«φύλα» που δεν θέλουν να ζουν και να ενεργούν σύμφωνα με μεγαλόπνοα σχέδια και κωδικοποιημένα πολιτισμικά κριτήρια, διεκδικώντας το δικό τους δικαίωμα στην πόλη. Στην εποχή μας το «αντι-ρεαλιστικό» στοιχείο έχει αποκτήσει πλέον διαφορετικό νόημα, που κυριολεκτικά συγκρούεται με τη σημασία του ίδιου του όρου, όπως μας κληροδοτήθηκε από το παρελθόν. Ίσως γιατί πιθανόν να είναι σήμερα ο μόνος(;) εφικτός τρόπος που μπορεί να συνθέτει διαφορετικές αφετηρίες και διαδρομές διερευνήσεων. Οι νοηματικές, συντακτικές και φαντασιακές αναζητήσεις κινούνται πλέον σε ένα γκρίζο φάσμα –και όχι στα άκρα του άσπρου και μαύρου–, γεννώντας μια υβριδική περιοχή σκέψης που διευρύνει τα όρια της αρχιτεκτονικής σε μια άλλη αντίληψη οικουμενικότητας. Δηλαδή, εισαγωγής ανόμοιων στοιχείων των οποίων η ανάγνωση πραγματοποιείται μέσα από μια καινούργια ματιά, που προέρχεται από την ίδια τη συνύπαρξή τους. Αμφισβητείται η ιδέα της μίας και μοναδικής αλήθειας, της κυρίαρχης αφήγησης, ενόσω οι ουτοπικοί και συνθετικοί πειραματισμοί παράγουν νέα δυναμικά πρότυπα και νέους πυκνωτές αφηγήσεων. Αντι-ρεαλιστικούς, πιο ορθά ουτοπικούς χώρους, έχουμε γνωρίσει ιστορικά από τις μελέτες του Boullee, του Ledoux, και όχι μόνο. Η μεγάλη διαφορά με τη σημερινή εποχή έγκειται στο γεγονός ότι οι ουτοπικές προτάσεις τότε έμεναν στο χαρτί, ενώ σήμερα (σχεδόν) υλοποιούνται στην πράξη μέσα σε μια δίνη πολιτισμικών «θραυσμάτων» που εκούσια ή ακούσια «επιβάλλει» η «παγκοσμιοποίηση». Βέβαια, με ό,τι θε-

τικό ή αρνητικό μπορεί αυτό να σημαίνει. «... Υπάρχει στη σημερινή κοινωνία μια συνεκτικότητα αντιφατικών στοιχείων», λέει σε μια συνέντευξή του ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, και συνεχίζει: «Η συνοχή συνδέει αυτά τα κομμάτια, όχι όμως ολοκληρωμένα σαν σε πίνακα της Αναγέννησης, αλλά σε μια κατάσταση ισορροπίας την οποία εξασφαλίζουν η κεντρομόλος και η φυγόκεντρος δύναμη...». Ίσως η (σχετική) αυτή ισορροπία ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο, το ρεαλιστικό και το ουτοπικό στοιχείο, να βρίσκεται μεταφορικά στα λόγια του Paul Virilio: «Εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος, εκεί βρίσκεται και η σωτηρία. Η σωτηρία είναι στην άκρη του γκρεμού και κάθε φορά που μας πλησιάζει μια απειλή, πλησιάζουμε και στη σωτηρία. Είναι το παράδοξο της σύγχρονης κοινωνίας». Ο «θρυμματισμός» των ορίων είναι αναμφισβήτητα μια απελευθερωτική διαδικασία που ανοίγει απεριόριστες δυνατότητες δημιουργικού προβληματισμού, καθώς επαναπροσδιορίζονται τα όρια της αρχιτεκτονικής από την τέχνη, τα όρια της αρχιτεκτονικής από την πόλη, του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος από το φυσικό, τα όρια της αρχιτεκτονικής πρακτικής από τη θεωρία αλλά και από τα στερεότυπα πολλών ετών. Όπως λέει η Ε. Grosz, υπάρχει η ανάγκη να σκεφτούμε το «αδιανόητο», να φανταστούμε μια αρχιτεκτονική «εκτός» του μέχρι τώρα. «Εκτός», τόσο ως προς το ερώτημα για το πώς μπορούμε να κάνουμε αρχιτεκτονική στην εποχή μας, για την εποχή μας, και με τα εργαλεία που προσφέρει η εποχή μας, όσο όμως και ως προς την επανεξέταση θεμελιωδών ζητημάτων που σχετίζονται με αρχετυπικές μας ανάγκες, και κατ’ επέκταση με το πρόβλημα της μεταβολής του παγκόσμιου κλίματος. Ο πολυχρησιμοποιημένος πλέον όρος «πράσινη αρχιτεκτονική», και αντίστοιχα «πράσινες πόλεις», είναι άραγε το ουσιαστικό διακύβευμα, ή η λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη κινδυνεύει να καταντήσει απλά η αφορμή για μια νέα εμπορευματοποίηση με οικολογικό προσωπείο;

ΠΡΆΣΙΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ ΠΡΆΣΙΝΕΣ ΠΌΛΕΙΣ ΓΙΑ ΠΆΣΑ ΝΌΣΟ; O ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΔΗΜΉΤΗΡΗΣ ΠΟΤΗΡΌΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΡΩΤΙΈΤΑΙ ΑΝ Ο ΠΟΛΥΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΈΝΟΣ ΠΛΈΟΝ ΌΡΟΣ «ΠΡΆΣΙΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ», ΚΑΙ ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΑ «ΠΡΆΣΙΝΕΣ ΠΌΛΕΙΣ», ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΌ ΔΙΑΚΎΒΕΥΜΑ 'Η ΑΝ Η ΛΕΓΌΜΕΝΗ ΠΡΆΣΙΝΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΚΙΝΔΥΝΕΎΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΤΉΣΕΙ ΑΠΛΏΣ Η ΑΦΟΡΜΉ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΈΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΊΗΣΗ ΜΕ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΌ ΠΡΟΣΩΠΕΊΟ.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

O ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΜΥΛΩΝΆΣ ΜΟΙΡΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΌΡΑΜΆ TOY ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΌΤΗΤΑΣ ΖΩΉΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΏΠΩΝ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΈΝΑ ΒΙΏΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΌ ΜΟΝΤΈΛΟ, ΦΙΛΙΚΌ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ. Η ALUMIL EINAI Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΥ ΕΙΔΙΚΕΥΕΤΑΙ ΣΤΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ ΕΧΕΙ ΑΝΑΛΑΒΕΙ ΔΙΕΘΝΗ ΕΡΓΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΣΕ ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, ΟΠΩΣ ΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ GOOGLE ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.

Γεώργιος Μυλωνάς:

«ΟΙ ΑΞΊΕΣ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΟΥΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΆ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΉ ΜΟΥ ΠΟΡΕΊΑ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΕΞΉΣ: ΣΚΛΗΡΉ ΔΟΥΛΕΙΆ, ΌΡΑΜΑ, ΠΆΘΟΣ, ΜΕΡΆΚΙ, ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΎΝΗ, ΣΕΒΑΣΜΌΣ»

24

ΚΎΡΙΕ ΜΥΛΩΝΆ, ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ Η ΔΙΆΚΡΙΣΉ ΤΗΣ ΩΣ ΜΊΑΣ ΕΚ ΤΩΝ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ; ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΚΑΙ ΤΟ ΌΡΑΜΆ ΣΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΕΎΘΥΝΣΗ ΑΥΤΉ; Η ανάδειξή μας σε μία από τις κορυφαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα στον τομέα της αειφορίας σημαίνει πάρα πολλά για εμάς, γιατί επιβεβαιώνει ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο. Η στρατηγική που οδήγησε σε αυτήν τη διάκριση στηρίχτηκε στην ολιστική προσέγγισή μας σε ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης, από την επεξεργασία της πρώτης ύλης και το κυκλικό μοντέλο παραγωγής μέχρι τις διαδικασίες ανακύκλωσης και επαναχύτευσης που ακολουθούνται για παραγωγή πράσινου αλουμινίου. Εξίσου σημαντικό ρόλο σε μια τέτοια διάκριση έπαιξαν οι δραστηριότητες που συμβάλλουν στην κατάρτιση και προσωπική εξέλιξη των εργαζομένων μας, καθώς και οι ενέργειες που βοηθούν τις τοπικές κοινωνίες και εντάσσονται στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Το όραμά μας για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων πραγματώνεται όχι μόνο μέσω της ανάπτυξης προϊόντων κορυφαίας ποιότητας και επιδόσεων αλλά και μέσα από ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο, φιλικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Η τιμητική διάκριση της ALUMIL μας ωθεί να συνεχίσουμε τις ενέργειές μας για ένα πιο πράσινο μέλλον για τις επόμενες γενιές.

ΠΏΣ ΚΑΤΑΦΈΡΑΤΕ ΝΑ ΕΔΡΑΙΏΣΕΤΕ ΤΗΝ ΚΥΡΊΑΡΧΗ ΘΈΣΗ ΤΗΣ ALUMIL ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ; Στην ALUMIL συχνά λέμε πως «επιδιώκουμε την τελειότητα κάθε μέρα». Αυτή η φράση συμπυκνώνει όλη την εταιρική μας κουλτούρα. Αναζητούμε συνεχώς τρόπους να εξελίξουμε τα προϊόντα που παράγουμε, να αναπτύξουμε νέες καινοτομίες και να ανεβάσουμε τον πήχη της ποιότητας. Όλα αυτά όμως έχουν έναν και μοναδικό στόχο, να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται μέσα από προηγμένα συστήματα αλουμινίου που διευκολύνουν την καθημερινότητά τους. Όλη αυτή η φιλοσοφία τροφοδοτεί τη στρατηγική μας και μας ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό. Ως προς την κυρίαρχη θέση που αναφέρετε, αυτή είναι φυσική συνέχεια όλων των παραπάνω. Όταν μια εταιρεία μένει πιστή στο όραμά της, τότε οι πελάτες την επιβραβεύουν. Αξίζει όμως να αναφερθώ σε δύο ακόμη σημεία. Το ένα είναι το διεθνές όραμα της ALUMIL. Σε μια δύσκολη περίοδο οικονομικής κρίσης που περνούσε η χώρα μας τα τελευταία χρόνια εμείς επιμείναμε στην εξωστρέφεια και αναπτυχθήκαμε εκτενώς στο εξωτερικό, με εργοστάσια και θυγατρικές σε πολλές χώρες. Αυτή μας η επιμονή μάς δικαίωσε, γιατί άπλωσε τη βεντάλια των δραστηριοτήτων μας και μας έδωσε τη δυνατότητα να πάρουμε μέρος σε κάποια εμβληματικά έργα, επεκτείνοντας το portfolio των πρότζεκτ μας. Το δεύτερο σημείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ είναι οι συνεργάτες μας. Καμία εταιρεία,

όσο μεγάλη και αν είναι, δεν μπορεί να φτάσει ψηλά χωρίς τη στήριξη των συνεργατών της. Εμείς πιστεύουμε πολύ σε αυτό και προσπαθούμε να ενισχύουμε συνεχώς τη σχέση μας με τον κατασκευαστικό κόσμο που μας στηρίζει όλα αυτά τα χρόνια. Άλλωστε, σε αυτήν τη λογική δημιουργήσαμε και την πρώτη ιδιωτική σχολή για τον κλάδο του αλουμινίου, την ALUMIL Academy, που δίνει την ευκαιρία σε νέους να εισέλθουν στον κατασκευαστικό κλάδο αλλά και σε παλαιότερους να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους.

VLADIMIR RADIBRATOVIC / DESIGN AMBASSADOR

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

25

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΜΙΛΉΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΑ ΤΟΥ ARXELLENCE 2. ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΓΙΑ ΕΣΆΣ ΚΑΙ ΤΙ ΡΌΛΟ ΠΑΊΖΕΙ ΣΤΗ ΣΧΈΣΗ ΣΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ; To ArXellence 2 ήταν ένα πρωτοποριακό εγχείρημα της εταιρείας μας που είχε ως στόχο να δώσει ελπίδα για την αναγέννηση μιας παρηκμασμένης περιοχής της Θεσσαλονίκης και να αναδείξει τις μεγάλες προοπτικές ανάπτυξής της. Για να το επιτύχουμε αυτό έπρεπε να στρέψουμε το ενδιαφέρον της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κοινότητας στη χώρα μας. Κάναμε, λοιπόν, ένα μεγάλο κάλεσμα προς αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο, ώστε να μας στείλουν τις προτάσεις τους για τον επανασχεδιασμό του δυτικού παράλιου μετώπου της πόλης. Οι συμμετοχές ξεπέρασαν τις προσδοκίες μας, με πάνω από 1.400 εγγραφές από 90 χώρες του κόσμου και 173 τελικές μελέτες που κατατέθηκαν προς αξιολόγηση. Το ArXellence 2, που υλοποιήθηκε με την έγκριση και υποστήριξη της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA), αποτέλεσε για την ALUMIL μια γέφυρα, με την οποία επιδιώξαμε να ενώσουμε την παγκόσμια αρχιτεκτονική κοινότητα με την πόλη της Θεσσαλονίκης και τις σύγχρονες ανάγκες αστικού σχεδιασμού της, πάντα με επίκεντρο την αειφόρο δόμηση. Στον πυρήνα του θεσμού βρίσκονται η κοινωνική προσφορά και το όραμα για ποιοτικότερες συνθήκες διαβίωσης και θεωρώ πως περάσαμε ένα ισχυρό μήνυμα προς τους πολίτες της Θεσσαλονίκης, που αγκάλιασαν την πρωτοβουλία μας και επισκέφθηκαν την επίσημη έκθεση του ArXellence 2 που διοργανώσαμε τον Σεπτέμβριο. Τώρα ευελπιστούμε όλα αυτά να μη μείνουν απλώς στα χαρτιά αλλά με τις απαραίτητες ενέργειες της πολιτείας να υλοποιηθεί η αναδιαμόρφωση αυτής της κομβικής πλευράς της Θεσσαλονίκης.

ΠΟΙΕΣ ΞΕΧΩΡΊΖΕΤΕ ΩΣ ΣΤΙΓΜΈΣ-ΟΡΌΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ALUMIL; H πορεία της ALUMIL απλώνεται πλέον σε πάνω από τρεις δεκαετίες. Όπως είναι λογικό, οι έντονες στιγμές είναι πολλές. Σίγουρα η παρουσίαση των πρώτων συστημάτων μας στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το 1989 αποτέλεσε το εφαλτήριο για τα επόμενα βήματα και μας σύστησε στον κόσμο. Επίσης, η λειτουργία της πρώτης γραμμής διέλασης αλλά και η ίδρυση, λίγα χρόνια αργότερα, του τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης, η διεθνής εξάπλωση του ομίλου με μονάδες παραγωγής σε έξι χώρες, συγκαταλέγονται στις ιδιαίτερα σημαντικές στιγμές της διαδρομής μας. Αλλά και η σύγχρονη ιστορία μας είναι γεμάτη στιγμές-ορόσημα. Ο εξοπλισμός των κεντρικών γραφείων της Google στη Νέα Υόρκη με συστήματά μας, η πρωτοβουλία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ArXellence, η δημιουργία νέας μονάδας διαλογής και επεξεργασίας σκραπ αλουμινίου για την παραγωγή «πράσινου αλουμινίου», η ALUMIL Academy, είναι μόνο μερικές από τις «στιγμές» της τελευταίας δεκαετίας για τις οποίες νιώθω περήφανος. ΚΛΕΊΝΟΝΤΑΣ, ΘΑ ΘΈΛΑΜΕ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΊΤΕ ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΌΤΟ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΕΙ ΤΌΣΟ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ ΌΣΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΉ ΣΑΣ ΠΟΡΕΊΑ. Οι αξίες που χαρακτηρίζουν διαχρονικά την επαγγελματική και προσωπική μου πορεία είναι οι εξής: σκληρή δουλειά, όραμα, πάθος, μεράκι, ταπεινοφροσύνη, σεβασμός.

ΠΏΣ ΟΡΑΜΑΤΊΖΕΣΤΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΤΑ ΕΠΌΜΕΝΑ ΧΡΌΝΙΑ; Η πανδημία του Covid-19 έδειξε σε όλους μας πως το μέλλον μπορεί να είναι απρόβλεπτο. Αν μπορούσα όμως να δώσω εν συντομία το όραμά μου για το μέλλον της ALUMIL, θα το έκανα με το εξής τρίπτυχο: καινοτομία και υψηλή ποιότητα προϊόντων - σταθερή διεθνής παρουσία βιώσιμη ανάπτυξη. Ο όμιλός μας έχει θέσει τις βάσεις για να πορευτεί με στέρεα βήματα προς το μέλλον και να επιτύχει ακόμη μεγαλύτερα πράγματα. Μέσα από τη συνεχή έρευνα και ανάπτυξη, τη σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό θεωρώ πως τα αποτελέσματα θα μας δικαιώσουν. Το τρίπτυχο που σας ανέφερα είναι μέρος της κουλτούρας μας και ουσιαστικά οδηγεί στον βασικό μας στόχο, που είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων μέσα από προηγμένα συστήματα αλουμινίου. Η ALUMIL ΕΊΝΑΙ ΜΊΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΠΟΥ ΠΛΗΡΟΎΝ ΤΑ ΚΡΙΤΉΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΈΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΌ ΔΕΊΚΤΗ ESG. ΤΙ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΕΊ ΚΆΤΙ ΤΈΤΟΙΟ; Όπως ανέφερα παραπάνω, η ALUMIL ακολουθεί ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο και στηρίζεται στις αρχές της αειφορίας και της κυκλικής οικονομίας. Φυσικά, το μοντέλο αυτό επεκτείνεται σε όλες τις εκφάνσεις του ομίλου και εμπεριέχει τις ενέργειές μας για την ενίσχυση των εργαζομένων μας, τις δράσεις κοινωνικής υπευθυνότητας και τις λειτουργίες της εταιρικής διακυβέρνησης. Αξιολογηθήκαμε για την απόδοσή μας σε όλους αυτούς τους τομείς και είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που η ALUMIL είναι ανάμεσα στις πρώτες 35 εκλεκτές εταιρείες στην Ελλάδα που θα βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα του ESG. Αυτή η εξέλιξη αφενός σηματοδοτεί μια ξεχωριστή επιβράβευση για την πολιτική που ακολουθούμε και αφετέρου αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για απτή αποτύπωση των πολύπλευρων δραστηριοτήτων του ομίλου και της ουσιαστικής ενημέρωσης του επενδυτικού κοινού γι’ αυτές.

26

«Η ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΊΑ ΜΑΣ ΕΊΝΑΙ ΓΕΜΆΤΗ ΣΤΙΓΜΈΣ-ΟΡΌΣΗΜΑ. Ο ΕΞΟΠΛΙΣΜΌΣ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΏΝ ΓΡΑΦΕΊΩΝ ΤΗΣ GOOGLE ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ ΜΕ ΣΥΣΤΉΜΑΤΆ ΜΑΣ, Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΎ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΎ ARXELLENCE, Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΝΈΑΣ ΜΟΝΆΔΑΣ ΔΙΑΛΟΓΉΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ ΣΚΡΑΠ ΑΛΟΥΜΙΝΊΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΉ “ΠΡΆΣΙΝΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΊΟΥ”, Η ALUMIL ACADEMY, ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ ΜΕΡΙΚΈΣ ΑΠΌ ΤΙΣ “ΣΤΙΓΜΈΣ” ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑΣ ΔΕΚΑΕΤΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΊΕΣ ΝΙΏΘΩ ΠΕΡΉΦΑΝΟΣ».

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΠΌ ΤΙΣ ΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗΣ ΜΈΧΡΙ ΤΑ ΠΡΟΆΣΤΙΑ, ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΝΥΧΤΕΡΙΝΈΣ ΔΙΑΔΡΟΜΈΣ ΣΤΙΣ «ΓΕΙΤΟΝΙΈΣ ΤΟΥ AIRBNB» ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΟΎΝ ΕΚ ΝΈΟΥ ΤΟΝ ΑΝΘΡΏΠΙΝΟ ΧΑΡΑΚΤΉΡΑ ΤΟΥΣ, Ο ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΟΡΜΆΣ ΜΑΣ ΚΑΛΕΊ ΝΑ ΔΟΎΜΕ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΑΛΛΙΏΣ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΙΣ ΒΆΘΟΣ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΤΟΥ CEO ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE ΜΕ ΤΟΝ ΒΑΣΊΛΗ ΜΠΑΡΤΖΏΚΑ ΔΕΝ ΛΕΊΠΟΥΝ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΈΣ ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ, ΤΑ ΜΑΘΉΜΑΤΑ ΖΩΉΣ ΚΑΙ ΤΑ BEST PRACTICES ΑΠΌ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ.

Γιώργος Κορμάς:

«ΣΤΗΡΊΖΩ ΟΤΙΔΉΠΟΤΕ ΚΑΙΝΟΎΡΓΙΟ Ή ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΌ ΤΑΙΡΙΆΖΕΙ ΣΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΠΟΥ ΘΈΛΟΥΜΕ»

28 Συνέντευξη στον Βασίλη Μπαρτζώκα Φωτογραφίες: Πάρις Ταβιτιάν

ΠΌΣΟ ΑΓΑΠΆΤΕ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ, Κ. ΚΟΡΜΆ; Αθήνα, ο τόπος όπου γεννήθηκα και στον οποίο κάθε φορά ανατρέχω, όταν χρειάζεται να κοιτάξω πίσω, να κάνω μια ενδοσκόπηση, να μαζέψω δυνάμεις και να κοιτάξω εκ νέου μπροστά. Είναι ο τόπος που πάντα με εμπνέει και με βοηθάει να σχεδιάσω το μέλλον. Αν και μετά το σχολείο εγκατέλειψα την Αθήνα, κυνηγώντας ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο όνειρο, η πόλη ήταν πάντα εκεί, σαν μπαταρία που έδινε φως στον φακό μου για να βλέπω το φως μέσα στο σκοτάδι. Η Αθήνα για εμένα είναι έμπνευση, υπερηφάνεια για το παρελθόν, για το παρόν και το μέλλον, που διαγράφονται ένδοξα. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΣΑΣ ΑΘΗΝΑΪΚΉ ΡΟΥΤΊΝΑ; Οι βραδινές διαδρομές. Μου αρέσει αυτή η πόλη όταν «ντύνεται» με τα ωραία φώτα της. Όταν επέστρεφα από το εξωτερικό, περισσότερο με έβλεπαν οι δρόμοι της πόλης τη νύχτα παρά οι γονείς μου. «Μα τι πραγματικά βρίσκεις σε αυτή την πόλη;» με ρωτούσαν. Αν συγκέντρωνα τους λόγους, θα ήταν πολλοί. Η ρουτίνα είναι να μπεις σε ένα οποιοδήποτε μέσο μεταφοράς, λεωφορείο, τραμ ή στον Ηλεκτρικό, να γυρνάς στους δρόμους με πατίνι ή αυτοκίνητο, ανακαλύπτοντας καινούργιες περιοχές. Να σταθείς σε έναν ωραίο δρόμο ή μια πλατεία και να απολαύσεις –τουλάχιστον εγώ, πριν το κόψω– ένα τσιγάρο.

ΠΏΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΊΣΑΤΕ ΝΑ ΖΉΣΕΤΕ ΣΤΑ ΠΡΟΆΣΤΙΑ; Αυτό είναι επιλογή, είναι τρόπος ζωής. Έχουν πολύ περισσότερους πράσινους χώρους και εγώ έχω μεγαλώσει μέσα σε άπλετο πράσινο, σε χωριό κοντά στην πόλη, στον δήμο Παιανίας, σημείο γέννησης του ρήτορα Δημοσθένη. Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, με την πόλη να φαντάζει σαν κάποια φώτα στο βάθος, έχω επιλέξει να ζω στα προάστια για την αίσθηση της ζωής λίγο πιο μακριά από τη μεγαλούπολη. Κι αυτό είναι ένα ακόμα στοιχείο της μαγείας της Αθήνας. Σε δέκα λεπτά έχεις τη δυνατότητα να βρεθείς σε τοπία που ξεπερνούν σε ομορφιά τους ελαιώνες και τους αμπελώνες της Τοσκάνης. ΤΟ ΝΈΟ ΠΡΌΣΩΠΟ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΕΊΝΑΙ ΟΥΤΟΠΊΑ Ή ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ; Ήταν κάτι το οποίο αποτελούσε ζητούμενο και πλέον έχει καταστεί ανάγκη. Το νέο πρόσωπο της πόλης, το οποίο αποτυπώνεται στις νέες χρήσεις των κτιρίων που έρχονται για να καλύψουν ανάγκες του παρόντος, είναι παράδειγμα καλής εφαρμογής και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Οτιδήποτε δημιουργεί κινητικότητα και φέρνει κάτι νέο στην πόλη συμβαδίζει με τις επιταγές ενός αιώνα με τεράστια κινητικότητα και αλλαγές σε όλους τους τομείς. Σίγουρα, σε μια πόλη που είναι ήδη ανεπτυγμένη θα υπάρχουν ρηξικέλευθες προτάσεις και λύσεις που δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν, αλλά πρέπει, χωρίς δικαιολογίες, χωρίς αρνητικές προσεγγίσεις, χωρίς να λέμε «αυτό δεν το ακουμπάμε». Είμαι εδώ για να στηρίξω οτιδήποτε καινούργιο, αντισυμβατικό, που να ταιριάζει στην εικόνα της πόλης που θέλουμε να έχουμε.

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΠΌΛΗ ΠΟΥ ΘΈΛΟΥΜΕ ΝΑ ΈΧΟΥΜΕ;Θέλουμε μια μοντέρνα πόλη, που κρατά τους κατοίκους της, χωρίς να είναι μια Disneyland όπου οι επισκέπτες διασκεδάζουν και φεύγουν. Η πόλη είναι και θα παραμείνει χώρος κατοικίας, γιατί κάθε πόλη –μην το ξεχνάμε αυτό– είναι οι άνθρωποί της, η σχέση ανάμεσα σε ανθρώπους, κτίρια, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτό είναι το χρώμα, το άρωμα και η ομορφιά της που πρέπει να διαφυλάξουμε. Το λέω και το τονίζω, γιατί τα προηγούμενα χρόνια είδα περιοχές της Αθήνας να χάνουν τον χαρακτήρα τους και να γίνονται αμιγώς τουριστικοί προορισμοί, μόνο με Αirbnb κατοικίες και κάποια μίνι-μάρκετ. Και ο ταξιδιώτης προτιμάει να μείνει σε κάποιες οικιστικές περιοχές της πόλης για να ζει τον τρόπο που υπήρχε μέχρι πρότινος. Η πόλη πρέπει ακόμα να αποτελεί πόλο έλξης για δημιουργικούς νέους καλλιτέχνες. Η Αθήνα, ως ιστορικός τόπος, που αποτελεί σημείο αναφοράς για ολόκληρο τον πλανήτη, δεν πρέπει να είναι απλώς ένας προορισμός του Σαββατοκύριακου για πολίτες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που θέλουν να δουν λίγο ήλιο, αλλά ο απόλυτος προορισμός για νέους καλλιτέχνες που θέλουν να δημιουργήσουν. Τέλος, επενδύουμε στην gray hair economy και στους συνταξιούχους από τρίτες χώρες που θα θέλουν να ζήσουν κάποια ωραία χρόνια κάτω από τον αττικό ουρανό. Στην Αθήνα, η συνύπαρξη όλων των γενεών και των στοιχείων από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αποτελεί το καύσιμο που θα στείλει την πόλη μπροστά.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΔΏΣΤΕ ΜΑΣ ΜΙΑ ΙΔΈΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΊ ΑΥΤΌ ΤΟ ΌΡΑΜΑ. Το brand name «Αθήνα» είναι δυνατό, με μεγάλη αναγνωρισιμότητα. Σήμερα πρέπει να απομακρυνθούμε από το πλαστικό τσολιαδάκι και να επενδύσουμε σωστά για όσους επιθυμούν να γίνουν συμπολίτες μας. Για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι πολίτες τρίτων χωρών χρειάζονται σοβαρές ιατρικές υποδομές, ευρωπαϊκών προτύπων ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ο digital nomad θέλει να ζει και να δουλεύει στην Αστυπάλαια, άρα θέλει καλή σύνδεση στο ίντερνετ. Αν οι υποδομές συνδυαστούν με κάποια οικονομικά κίνητρα, φοροαπαλλαγές και κίνητρα για να μεταφέρουν οι ιδιοκτήτες τις εταιρείες τους εδώ, μπορούμε να περάσουμε στην επόμενη μέρα. Το πιστεύω και το υποστηρίζω γιατί είναι μια χρυσή ευκαιρία. ΑΣ ΜΙΛΉΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ REAL ESTATE. Το ταξίδι μας ξεκινά από την καρδιά της δεκαετίας της κρίσης. Σε αυτή την κατάσταση άτρωτος δεν ήταν κανείς, συνεπώς επηρεάστηκε και το real estate, ένας παραδοσιακός τομέας επενδύσεων για τα ελληνικά νοικοκυριά, άρρηκτα συνδεδεμένος με οποιαδήποτε αύξηση ή μείωση του ΑΕΠ. Σήμερα στην Ελλάδα, μετά την παρελθούσα καθίζηση αξιών, λόγω πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, το real estate αποτελεί πηγή της ανάπτυξης και το στοίχημα της επόμενης μέρας για την οικονομία. Ας προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση ενός δυνητικού αλλοδαπού επενδυτή, που θέλει να κάνει μια αποθήκη logistics. Η Ελλάδα μπαίνει με ίσους όρους στην εξίσωση της δυνητικής επενδυτικής τοποθέτησης με χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία –αυτό και λόγω της οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας που εγγυάται η ευρωζώνη–, αλλά είναι περισσότερο ελκυστική γιατί το real estate είναι ακόμα στην αρχή του κύκλου του. Η επόμενη μέρα θα μας βρει με επέκταση του real estate, με αύξηση βέβαια και των αξιών. Δεν είμαι από αυτούς που λένε «sky is the limit» για τις τιμές του real estate και θέλει προσοχή στον τρόπο με τον οποίο θα προσεγγίσουμε την επικείμενη ανάπτυξη. Αν εφαρμόσουμε ληστρικές συμπεριφορές του παρελθόντος, θα καταστρέψουμε μόνοι μας τις δυνατότητες που μας παρέχονται αυτήν τη στιγμή ως χώρα. Ας κοιτάξουμε λίγο και το κοινό καλό και όχι μόνο το «εγώ». ΠΟΎ ΘΑ ΡΊΧΝΑΤΕ ΌΛΑ ΤΑ ΛΕΦΤΆ ΣΑΣ ΤΏΡΑ; Όλα τα λεφτά μου θα ήθελα να τα ρίξω πριν από κάποια χρόνια κάπου, γιατί τώρα η απότομη αύξηση των ζητούμενων τιμών δεν συμβαδίζει με την πραγματική ανάπτυξη που υπάρχει στη χώρα. Και αυτό δυνητικά θα μπορούσε να δημιουργήσει μια φούσκα. Θα το έκανα στον χώρο της κατοικίας και στους μοντέρνους χώρους αποθήκευσης, που με τα συνεχόμενα lockdowns και την άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου απέκτησαν μεγαλύτερη σημασία και η τιμή τους αυξήθηκε. Για τους θεσμικούς επενδυτές, ο χώρος του hospitality έχει ενδιαφέρον γιατί θα υπάρξει μεγάλη ζήτηση για ποιοτικές υπηρεσίες. Γιατί οι πρόχειρες κατασκευές και υπηρεσίες είναι λάθη του παρελθόντος τα οποία δεν ανήκουν στην Ελλάδα που ονειρευόμαστε, καθώς ισχύει το «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού». Σε αυτούς τους τομείς θα έβαζα τα λεφτά μου. Επίσης, ένα prime retail ακίνητο θα ήταν καλή τοποθέτηση χρημάτων για τον χρονικό ορίζοντα της απόδοσής της. ΤΙ ΘΑ ΈΔΙΝΕ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ BOOST ΣΤΗ ΧΏΡΑ;Εδώ η απάντηση είναι αρκετά εύκολη και ονομάζεται «ταμείο ανάκαμψης». Είναι η μοναδική ευκαιρία που έχει η χώρα μας αυτήν τη στιγμή να αναπτύξει ένα επενδυτικό πρόγραμμα που θα διασφαλίζει την ευημερία της για πολλές επερχόμενες δεκαετίες. Είναι μια ιστορική ευκαιρία την οποία έχουμε και θεωρώ πως η πράσινη ανάπτυξη, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι οι πυλώνες της ανάπτυξης που έχουν επιλεχθεί σωστά. Η χώρα είναι ενεργειακός κόμβος, αφού τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα βρίσκονται σε αποδρομή, άρα περνάμε στην επόμενη μέρα. Επομένως είναι σημαντική η παραγωγή και η αποθήκευση αυτής της ενέργειας. Η Ελλάδα πρέπει να εξαργυρώσει άμεσα τις δυνατότητες που της παρέχονται τώρα γιατί το τρένο περνάει μια φορά μπροστά μας.

ΠΟΙΑ Η ΘΈΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΣΤΑ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE;Θα αναφερθώ σε μια εμπειρία που έζησα σε ένα από τα σπίτια όπου έμενα στη Φρανκφούρτη, στον πιο ψηλό ουρανοξύστη της πόλης. Έμενα σε ένα από τα έξι διαμερίσματα που υπήρχαν σε αυτό το κτίριο, τα οποία δημιουργήθηκαν κατόπιν απαίτησης της υπηρεσίας Πολεοδομίας, η οποία δεν ήθελε να απογυμνώσει την περιοχή από την καθημερινή της ζωή. Αυτό μου ήλθε στο μυαλό όταν έζησα την ανάπτυξη της περιοχής του Ψυρρή στην Αθήνα, όπου δημιουργήθηκαν κλαμπ και εστιατόρια χωρίς καμία οικιστική ανάπτυξη. Αυτό δημιούργησε το τεράστιο hype αυτής της περιοχής και την πολύ θορυβώδη πτώση της. Τελευταία υπάρχει εκ νέου ανάπτυξη της περιοχής, γιατί κάποια εμπορικά καταστήματα μετατράπηκαν σε boutique hotels, Αirbnb ή κατοικίες. Άρα επέστρεψε κόσμος εκεί και δόθηκε μια νέα δυνατότητα ανάπλασης. Επίσης, στη Γερμανία προβλέπεται ένα 5% του budget για την αρχιτεκτονική του κτιρίου με σκοπό τη δημιουργία αξίας ενός αρχιτεκτονικού «μνημείου». Η αρχιτεκτονική είναι ποίηση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται οι ανθρώπινες ανάγκες και πρέπει να της δώσουμε τη θέση που της ανήκει. Με στενόμυαλες πρακτικές της αυστηρής οικονομικοτεχνικής προσέγγισης μπορεί να τη θεωρήσουμε ως ένα περιττό έξοδο. Δεν είναι όμως, αφού εξασφαλίζει τη διαιώνιση του κτιρίου. ΜΙΛΉΣΤΕ ΜΑΣ ΛΊΓΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌ ΠΡΌΣΩΠΟ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE.Είναι όραμά μου, άρα αδιαπραγμάτευτο σε όποια θέση κι αν βρίσκομαι, να προσφέρω στο κοινωνικό σύνολο του οποίου αποτελώ μέρος. Είμαστε δίπλα στους εργαζόμενούς μας, δίπλα στον πολίτη, σαν μια οικογένεια, με το γραφείο μου πάντα ανοιχτό. Η εταιρεία μας είναι οι άνθρωποί της. Παράλληλα, συνεργαζόμαστε με δήμους και περιφέρειες για να ενισχύσουμε κοινωνικές δομές όπως τα κοινωνικά παντοπωλεία, την πρόσβαση σε δομές κοινής ωφέλειας σε δικά μας ακίνητα, την παροχή διαμερισμάτων σε συνανθρώπους μας που χρήζουν θεραπειών και οι οποίοι, ερχόμενοι από επαρχία, δεν είχαν χώρο διαμονής στα αστικά κέντρα. Το να μην πράξεις ισούται με αρνητική πράξη, για εμένα. Ακολουθήστε την καρδιά σας και μη σκέφτεστε πολύπλοκα. Η ομορφιά βρίσκεται στην απλότητα. Οι δεύτερες και τρίτες σκέψεις συνήθως μας οδηγούν σε αρνητικές αποφάσεις. Κι αυτό πρέπει να το κάνουμε τρόπο ζωής.

ΠΟΙΟΣ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE;Oι πυλώνες ανάπτυξης του real estate είναι η πράσινη οικονομία και το digital. Τέσσερα χρόνια πριν, η Πειραιώς Real Estate δημιούργησε την πρώτη και πιο πετυχημένη στην Ελλάδα digital πλατφόρμα πωλήσεως ακινήτων, τύπου e-bay. Το 90% των ακινήτων που μπήκαν στην πλατφόρμα properties4sale πουλήθηκε online. Σήμερα ετοιμάζουμε κάτι τρομερά πρωτοποριακό στο ισόγειο της Κοραή. Μια boutique όπου θα βλέπει ο καθένας πράγματα που σχετίζονται με το real estate! ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΣΤΟΛΊΔΙ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΙΏΣ REAL ESTATE ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ; Θα αναφερθώ στον αγαπημένο προορισμό όλων μας, που είναι το City Link, εξαρχής περιβαλλοντικά πιστοποιημένο. Στο οικοδομικό τετράγωνο που ορίζεται από τις Σταδίου, Πανεπιστημίου, Αμερικής και Βουκουρεστίου, το ιστορικό κτίριο που αποτελεί στολίδι της πόλης, η στοά Σπύρου Μήλιου, αποτελεί τη μοναδική πραγματικά ευρωπαϊκού τύπου στοά. Τρία θέατρα, εξαιρετικά καφέ και εστιατόρια, το πιο σύγχρονο γυμναστήριο στην Ελλάδα, shopping που μπορείς να κάνεις μέχρι να ικανοποιηθούν οι καταναλωτικές σου ανάγκες, όλα βρίσκονται σε ένα τετράγωνο. Μια ανέμελη βόλτα εκεί δημιουργεί το συναίσθημα της όασης σε μια πόλη που, λυπάμαι που το λέω, πολλές φορές μάς πνίγει, όχι μόνο με τη ρύπανση και την αρνητική ενέργεια. Με αφορμή αυτό θα ήθελα να καταλήξω σε μια προτροπή: ας φορέσουμε τον καλύτερό μας εαυτό και ας τον επιδείξουμε σε όλες τις συνθήκες και προς όλους τους ανθρώπους.

30

ΣΤΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΌ ΤΕΤΡΆΓΩΝΟ ΠΟΥ ΟΡΊΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΙΣ ΣΤΑΔΊΟΥ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ, ΑΜΕΡΙΚΉΣ ΚΑΙ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΊΟΥ, ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ ΤΟΥ CITY LINK ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΣΤΟΛΊΔΙ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ, Η ΣΤΟΆ ΣΠΎΡΟΥ ΜΉΛΙΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΉ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΎ ΤΎΠΟΥ ΣΤΟΆ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Η μητέρα φύση εκφράζει πλέον τακτικά την οργή της εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο και τo πρόσφατο συνέδριο COP26 έδειξε ότι ο κόσμος έχει πλήρη συνείδηση της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει ο πλανήτης. Το κτιστό περιβάλλον φέρει ένα σημαντικό μερίδιο της ευθύνης για το πού βρισκόμαστε, αλλά έχει και έναν βασικό ρόλο να παίξει όσον αφορά τις πιθανές λύσεις του προβλήματος. Πρόθεση αυτού του κειμένου είναι να παρουσιάσει τη μακροχρόνια εμπειρία και γνώση μας στον αειφόρο σχεδιασμό και το όραμά μας για το μέλλον του, όχι μόνο μέσω των εκτεταμένων έργων μας στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και μιας τρέχουσας δραστηριότητας στην Αθήνα. Στην Bennetts Associates βρισκόμαστε στην πρωτοπορία της βιώσιμης πρακτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο για πάνω από τρεις δεκαετίες. Είμαστε συνιδρυτές του UK Green Building Council και το 2019 γίναμε οι πρώτοι αρχιτέκτονες στον κόσμο με εγκεκριμένο από τον ΟΗΕ επιστημονικό στόχο (science based target) τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα. Σε καμία περίπτωση δεν πιστεύουμε ότι η βιωσιμότητα αποτελεί περιορισμό για την καλή αρχιτεκτονική. Αντιθέτως, η βιώσιμη αρχιτεκτονική και η καλή αρχιτεκτονική είναι συνώνυμες. Πράγματι, λέμε συχνά ότι η βιωσιμότητα είναι ένας δούρειος ίππος για την καλή αρχιτεκτονική. Πιστεύουμε ότι η ανθρώπινη, κομψή και διαχρονική αρχιτεκτονική που λαμβάνει υπόψη την ανθρώπινη κλίμακα είναι ταυτόχρονα και πιο αρεστή, επομένως πιο εύκολα κατοικήσιμη. Αυτή μας η θέση έχει επηρεαστεί από πολύ διαφορετικές πηγές, όπως ο Βιτρούβιος, που έδρασε πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, και ο Terragni, τον οποίο βρίσκουμε τη δεκαετία του 1930. Τα κτίρια που βρίσκονται σε επαφή με το περιβάλλον τους και τους διαθέσιμους πόρους τους σχετίζονται πολύ στενά με την τοποθεσία τους, όχι μόνο συναισθηματικά. Η ανησυχία για το πώς επηρεάζεται το τοπικό κλίμα από την παθητική μορφή ενός κτιρίου είχε κεντρική θέση στο έργο της αρχιτεκτονικής στο μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας της, ενώ η θεώρηση της βιωσιμότητας ως τεχνολογικού ζητήματος την προβάλλει σε μεγάλο βαθμό ως κάτι που απλώς εφαρμόζεται στην αρχιτεκτονική και όχι ως τον πυρήνα αυτού που είναι η αρχιτεκτονική - προσυπογράφουμε τη δεύτερη άποψη παρά την πρώτη. Μέσω μιας σειράς πρωτοποριακών έργων που αφορούσαν γραφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη της

δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αναπτύξαμε μια προσέγγιση του παθητικού σχεδιασμού που εξακολουθεί να είναι επίκαιρη. Η έκθεση της θερμικής μάζας της κατασκευής, και όχι η απόκρυψή της πίσω από ψευδοροφές, επέτρεψε τη χρήση φυσικού αερισμού ή αερισμού χαμηλής ενέργειας. Είναι σημαντικό το ότι τα ψηλότερα σημεία της οροφής, τα ανοιγόμενα παράθυρα, η απαλή ακουστική και ο ανακλώμενος φωτισμός οδήγησαν όχι μόνο σε λιτή χρήση της ενέργειας αλλά και σε ένα πιο ευχάριστο και ανθρώπινο περιβάλλον. Πιο πρόσφατα έργα βασίστηκαν σε αυτά τα πρώτα. Καθώς βελτιώνουμε συνεχώς την προσέγγισή μας στον παθητικό σχεδιασμό και στη μείωση της χρήσης ενέργειας σε λειτουργία, η προσοχή μας στρέφεται και σε άλλες σημαντικές πτυχές του βιώσιμου σχεδιασμού, εξετάζοντάς τες με ολοένα μεγαλύτερη αυστηρότητα. Η ενσωματωμένη ενέργεια (embodied energy) γίνεται όλο και πιο σημαντική, καθώς βελτιώνεται η λειτουργική ενέργεια (operational energy). Το Sports Hall στο King’s Cross του Λονδίνου είναι μια εγκατάσταση φτιαγμένη ολόκληρη από ξύλο και σχεδόν μηδενικές εκπομπές άνθρακα, με έμφυτη προσαρμοστικότητα «μακράς διάρκειας και ανοιχτής εφαρμογής». Ο καλλιτεχνικός πολυχώρος Woolwich Works δίνει νέα ζωή στα κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς, έτσι ώστε ο ενσωματωμένος άνθρακας που είναι «κλειδωμένος» στις ένδοξες δομές τους να αντέξει για πολλές ακόμη δεκαετίες. Οι νέες εγκαταστάσεις κατασκευής των διάσημων μοτοσικλετών Norton χρησιμοποιούν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, συγκεκριμένα έναν καινοτόμο τρόπο χρήσης των «προαγαπημένων» (preloved) υλικών. Το κτίριο γραφείων Timber Square στο Λονδίνο είναι ένα πρωτοποριακό έργο που χρησιμοποιεί τους επιστημονικούς στόχους για την επίτευξη του net zero carbon (καθαρός μηδενικός άνθρακας). Μεταξύ πολλών πραγμάτων, αξιοποιεί διατηρητέα κτίρια, χρησιμοποιεί μια ελαφριά υβριδική δομή και κατασκευή εκτός εργοταξίου, καθώς και υποδειγματική ευημερία (wellbeing), βιοποικιλότητα και ανάπτυξη του δημόσιου χώρου. Όλο και περισσότερο τα ισχυρά περιβαλλοντικά διαπιστευτήρια γίνονται θεμελιώδη για την έγκριση και την επιτυχία όλων των τομέων του δομημένου περιβάλλοντος. Πώς εφαρμόζουμε, λοιπόν, την προσέγγισή μας σε ένα θεμελιωδώς διαφορετικό κλίμα όπως αυτό της Αθή-

νας; Έχει νόημα μια τέτοια κίνηση; Όπως ανέφερα στο πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο «Ready, Steady, Greece – The race to build back greener», «η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που χρειάζεται παγκόσμιες λύσεις που θα δοθούν όταν ενωθούν τα καλύτερα μυαλά. Πιέζουμε σκληρά περισσότερο από τριάντα χρόνια ώστε η βιωσιμότητα να γίνει mainstream. Θέλουμε να διαδώσουμε αυτήν τη γνώση σε όλον τον κόσμο». Το συγκρότημα γραφείων για την εταιρεία Dimand στη λεωφόρο Συγγρού αποτέλεσε την αρχή αυτού του ταξιδιού, σε μια εποχή που στην Ελλάδα έχουν αρχίσει ήδη να φαίνονται τα ανησυχητικά σημάδια των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Βασικά για το έργο ήταν η συνεργασία με τοπικούς ειδικούς για την κατανόηση του κλίματος και η υιοθέτηση του αθηναϊκού σχεδιαστικού κανόνα των 3Σ, δηλαδή «σκιά, σκιά, σκιά». Μεγάλες επιφάνειες υαλοπινάκων έχουν αποφευχθεί και ολόκληρος ο κτιριακός ιστός, συμπαγής και γυάλινος, προστατεύεται από τον ήλιο μέσω ενός πέπλου από λεπτές περσίδες που γίνονται η ταυτότητα του σχεδίου. Οι εξωτερικοί χώροι είναι σκιασμένοι, με εκτεταμένες φυτεύσεις σε δρόμους, αυλές και στέγες. Σε συνδυασμό με τις πλούσιες ιστορικές επιρροές της πόλης, νιώθουμε ότι έχει δημιουργηθεί ένα εγγενώς αθηναϊκό σχήμα. Σε μελλοντικά έργα στην Αθήνα θα προσπαθήσουμε να προωθήσουμε περαιτέρω θέματα όπως η ενσωματωμένη ενέργεια, ο καθαρός μηδενικός άνθρακας, το living building challenge και η ευθυγράμμιση με τον τρόπο ζωής 1,5 μοιρών. Ένα τρέχον έργο στη ΝΑ Ασία που στοχεύει στο net zero everything υποδηλώνει το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε ήδη όσον αφορά τα έργα εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου. Συμπερασματικά, ο σχεδιασμός με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη υποχρεώνει τον αρχιτέκτονα να επιδιώκει ολιστικές λύσεις, να έχει βαθιά κατανόηση του κλίματος της εκάστοτε περιοχής στην οποία δραστηριοποιείται και να δεσμεύεται για την απόδειξη απόδοσης που βασίζεται σε δεδομένα. Πιστεύουμε πως όταν τα κτίρια χτίζονται με τον σωστό τρόπο, έχουν όχι μόνο περισσότερη ακεραιότητα και χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αλλά κυρίως αντιπροσωπεύουν μια καλύτερη αρχιτεκτονική.

Η ΑΕΙΦΌΡΟΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΥΠΟΧΡΕΏΝΕΙ ΤΟΝ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ ΝΑ ΕΠΙΔΙΏΚΕΙ ΟΛΙΣΤΙΚΈΣ ΛΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΕΊ ΒΑΘΙΆ ΤΟ ΚΛΊΜΑ

ΣΕ ΚΑΜΊΑ ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΌ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΉ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ. ΑΝΤΙΘΈΤΩΣ, Η ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙ Η ΚΑΛΉ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΏΝΥΜΕΣ. ΑΠΌ ΤΟΝ JULIAN LIPSCOMBE, ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΎ ΓΡΑΦΕΊΟΥ BENNETTS ASSOCIATES.

31

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΜΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΠΟΥ ΑΓΑΠΆ ΤΟ ΤΟΠΊΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΛΈΞΗ ΠΟΥ ΤΑΥΤΊΖΕΤΑΙ ΜΕ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑ ΠΆΘΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΌ ΓΡΑΦΕΊΟ DOXIADIS+. Από τoν Θανάση Διαμαντόπουλο

Marina Residential Tower - The Hellinikon

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΣΤΗΝ ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΤΟΠΙΟΎ DOXIADIS+, οι λέξεις «πάθος» και «περιβάλλον» πάνε μαζί. Αν πρόσθετα μια λέξη στις δύο παραπάνω που να συνοψίζει τη φιλοσοφία του γραφείου, δεν θα ήταν άλλη από την ανεκτικότητα. Αυτό φάνηκε και από την αρχή της συνάντησης που είχα με τον ιδρυτή του γραφείου Θωμά Δοξιάδη: «Όλοι πρεσβεύουμε κάποιες αρχές. Υπάρχουν πακέτα αρχών για να ψωνίσεις. Η δική μου είναι να ακολουθώ την καρδιά, όχι το μυαλό». Και συνέχισε εξηγώντας πώς ξεκίνησε η αγάπη του για το περιβάλλον: «Μεγάλωσα στην Αθήνα, τη δεκαετία του ’70 και του ’80, και είχαμε τέσσερις μήνες καλοκαίρι, γιατί πηγαίναμε σχολείο και το Σάββατο. Το πέρναγα στις παραλίες και τα βραχάκια. Το καλοκαίρι ήταν επιστροφή στη φύση. Η ευτυχία ήταν η θάλασσα, τα βουνά, τα στάχυα. Το χωματάκι που ξαπλώνεις πάνω. Τα τοπία όμως έμαθα να τα λέω αργότερα. Όταν πήγα να σπουδάσω αρχιτεκτονική, συστεγαζόμασταν με το Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου. Κι έβλεπα κάποιους άλλους να κάνουν πράγματα που μου άρεσαν πιο πολύ από αυτό που έκανα εγώ ως αρχιτέκτονας. Αυτοί ήταν οι φοιτητές αυτού του τμήματος, κι έτσι βρέθηκα κι εγώ να σπουδάζω αρχιτεκτονική τοπίου, σε μια εποχή που οι περισσότεροι δεν ήξεραν τι είναι. Ούτε κι εγώ. Αλλά το έκανα ακριβώς γιατί με τραβούσε συναισθηματικά». Κάπως έτσι η ευαισθητοποίηση του γραφείου για το περιβάλλον πήρε ακαδημαϊκή μορφή. «Αυτό όμως που με πονούσε ήταν που έβλεπα αυτά τα πολύ ωραία τοπία με τα οποία είχα μεγαλώσει να “πληγώνονται”. Οπότε έχεις το παράδοξο ότι από τη μια είμαι αρχιτέκτονας –που σημαίνει ότι έχω μάθει πώς να χτίζω– και από την άλλη ότι αντιλαμβάνομαι τα τοπία και την ομορφιά τους αλλά και το πώς αυτά αλλοιώνονται από την κατασκευαστική δραστηριότητα».

ΘΈΣΗ, ΑΝΤΊΘΕΣΗ, ΣΥΓΚΕΡΑΣΜΌΣ Αυτή η «σχιζοφρενική», όπως τη χαρακτήριζε ο ίδιος ο Θωμάς Δοξιάδης, κατάσταση διαμόρφωσε την πορεία τη δική του αλλά και των περισσότερων ανθρώπων του γραφείου του. Γιατί οι περισσότεροι είναι αρχιτέκτονες που σπούδασαν εν συνεχεία αρχιτεκτονική τοπίου. «Ο αρχιτέκτονας θέλει να αφήσει κάτι που μετά τον θάνατό του θα μείνει αιώνιο. Οπότε, όσο πιο μνημειακό ή ζωντανό είναι ένα πράγμα, τόσο το καλύτερο για τον αρχιτέκτονα. Με το τοπίο είναι ακριβώς το αντίθετο. Η παρέμβαση στο τοπίο, όσο πιο λίγη είναι, τόσο αρμονικότερη είναι η σχέση μας με αυτό. Πρέπει να αποδεχτείς παράλληλα το γεγονός ότι το τοπίο θα αλλοιωθεί με το πέρασμα του χρόνου. Το τοπίο είναι κάτι το ζωντανό. Είναι φτιαγμένο με ζωντανούς οργανισμούς και ένας από αυτούς είμαστε κι εμείς». Μας είπε, εντοπίζοντας την αιτία της αλαζονικής μας συμπεριφοράς απέναντι στο περιβάλλον: «Το περίεργο είναι ότι η ανθρωπότητα βλέπει τους ζωντανούς οργανισμούς ως κάτι άλλο, που βρίσκεται εκεί απέναντι, από την άλλη πλευρά, και όχι ως συγκάτοικο που βρίσκεται στην ίδια πλευρά με εμάς και θα υποστεί αυτά που θα περάσουμε κι εμείς. Υπάρχουν πολλοί οργανισμοί που συμπεριφέρονται όπως ο άνθρωπος». Ενώ τονίζει την αντίφαση που έχει η εργασία του: «Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι πολυσύνθετα και αντιφατικά από μόνα τους. Είναι αντιφατικό το ότι πρέπει να δημιουργήσουμε δουλειές για να έχει ο κόσμος να φάει, το οποίο δημιουργεί μια αλυσιδωτή αντίδραση –βλέπε ανάπτυξη, καταναλωτισμός, απορρίμματα– και συγχρόνως πρέπει να προστατέψουμε το περιβάλλον γιατί αυτό μας στηρίζει και υπάρχουμε, πρέπει να το προστατέψουμε γιατί μέσα σε αυτό υπάρχουν κι άλλες οντότητες που έχουν ηθικά δικαιώματα. Νομίζω ότι μέσα από τη βάσανο αυτού του συγκερασμού των αντιθέτων βγαίνουν ακόμα καλύτερες λύσεις».

ΣΎΝΘΕΣΗ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΌΨΗ ΤΟΥ DESIGN Οπότε, αν το πάμε στο πρακτικό, που είναι το ζητούμενο της αρχιτεκτονικής, ποια είναι η λύση; Δεν χτίζουν καθόλου στις Κυκλάδες; Ή τις γεμίζουν με κτίρια; Ο ιδρυτής του γραφείου doxiadis+ απαντά: «Στο “γεμίζω με κτίρια” ξεκάθαρα διαφωνούμε. Στο “δεν χτίζω καθόλου” είμαστε περισσότερο, αν και το 60% της δραστηριότητάς μας είναι στις Κυκλάδες. Άρα το να μην οικοδομείς καθόλου δεν είναι λύση. Υπάρχει τρόπος να βρεθεί μια μέση λύση, που ναι μεν θα φέρει χρήματα στους ντόπιους και τη χώρα, και ό,τι άλλο ελπίζουμε να πάρουμε από αυτή την ανάπτυξη, αλλά δεν θα καταστρέψει, ή θα καταστρέψει λιγότερο, ή θα αναστρέψει, στην καλύτερη των περιπτώσεων, αυτή την καταστροφή. Και η απάντηση είναι πως ναι, γίνεται. Επομένως, αυτό που κάνουμε εδώ και είκοσι χρόνια ως γραφείο είναι να αναζητούμε τρόπους που να είναι όσο πιο σύμφωνοι γίνεται με τη φυσική ομορφιά του τοπίου και τη βιοποικιλότητά του. Αυτό θέλει προσπάθεια. Το να φέρεις δύο αντίθετους κόσμους όχι σε σύγκρουση αλλά σε συνομιλία». Προχωρώντας, η συζήτηση άρχισε να απεικονίζει μια προβληματική της κοινωνίας: «Είχαμε στο γραφείο πολλές διαφωνίες για να φτάσουμε στο καλύτερο. Αυτό που είναι πολύ θετικό είναι ότι πριν

από τριάντα χρόνια θα τα λέγαμε μόνοι μας, αλλά τα πράγματα για τα οποία πονάμε και συζητάμε είναι όλο και περισσότερο μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης – “παιδιά, πώς θα βρούμε αυτές τις ισορροπίες;”, “τι θα γίνει με την κλιματική αλλαγή;”. Αυτή είναι και είναι η κοινωνική διάσταση του θέματος». Και συνεχίζει: «Πας σε μικρά μέρη και σου λέει ο ντόπιος “φίλε, έχεις τα καλύτερα νοσοκομεία, αεροδρόμια και θέλεις να μην αναπτυχθώ”; Η αγάπη μου για το περιβάλλον είναι πολύ έντονη, παρ’ όλα αυτά προσπαθώ να καταλάβω και αυτόν που το βλάπτει. Δεν τον απορρίπτω. Πολλά πράγματα που πίστευα στο παρελθόν έχουν αποδειχτεί λάθος, γι’ αυτό πρέπει να είμαι ανοιχτός και να ακούω. Πιστεύω ότι η δύναμη της δημοκρατίας είναι να μπορεί να φέρει τη σύνθεση. Να τους ακούσεις όλους και να προσπαθείς να το συνθέσεις αυτό, χωρίς να ταχθείς με τη γνώμη του ενός ή να τους ακούσεις όλους και να κάνει ο καθένας μετά το δικό του. Γι’ αυτό μας αρέσει που στην Ελλάδα το design λέγεται σύνθεση. Και ενώ στα αγγλικά ο όρος αποδίδει τη μορφή του πράγματος, στα ελληνικά παίρνει πολλά αντιφατικά πράγματα και από αυτά φτιάχνει ένα πράγμα που λειτουργεί». Και προχωράμε στο μότο του γραφείου doxiadis+ που είναι «δημιουργώντας τη συμβίωση». «Στην Μπιενάλε της Βενετίας κάναμε μια έκθεση για τους μύκητες οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τον μεταβολισμό και εν συνεχεία για να τραφούν τα κύτταρά μας, άρα χωρίς αυτούς δεν θα ζούσαμε. Υπάρχει ένα δίκτυο ζωής και αλληλεξάρτησης μεταξύ όλων των οργανισμών, το οποίο σου ανοίγει τα μάτια για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζεις τον κόσμο». Μακάρι να είχαν συνειδητοποιήσει όλοι αυτήν τη σχέση αλληλεξάρτησης στη ζωή. Και να φανταστείτε, ο βασικός ζωντανός οργανισμός που έχουμε κοντά δεν είναι τα φυτά αλλά το χώμα. «Γι' αυτό θα αντιμετωπίζουμε διαφορετικά το χώμα στα επόμενα έργα μας. Το οποίο ή το κρατάμε, το κηπευτικό ή ζωντανό χώμα, και μετά το ξανασπέρνουμε, ή μπορεί, πριν το ξαναβάλουμε στη θέση του, να το εμπλουτίσουμε με μύκητες συμβιωτικούς με τα φυτά. Έτσι, σιγά-σιγά, αλλάζει η ιδέα για το ποια μπορεί να είναι η δουλειά μας. Εκεί που το επάγγελμα του landscape architect ήταν να δημιουργεί όμορφους χώρους, τώρα πρέπει να δημιουργεί χώρους που να υποστηρίζουν σωστά τη ζωή».

33

Entangled Kingdoms - Venice Bienalle Architecture

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

O ΑΡΓΎΡΗΣ ΚΑΡΡΆΣ, CEO ΤΗΣ ALUMINCO, ΜΑΖΊ ΜΕ ΤΑ ΑΔΈΛΦΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΈΛΑΒΑΝ ΤΑ ΗΝΊΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΑΤΈΡΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΦΈΡΝΟΥΝ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΊΑ ΝΑ ΜΑΣ ΚΆΝΟΥΝ ΝΑ ΞΕΧΝΆΜΕ ΤΙ ΥΠΉΡΧΕ ΠΡΙΝ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΏΝΤΑΣ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ-ΥΠΌΔΕΙΓΜΑ ΠΡΆΣΙΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ.

IT’S A GREEN FAMILY AFFAIR

34

Από τον Θανάση Διαμαντόπουλο Φωτογραφίες: Γιώργος Αδάμος

Στα παιδικά μας χρόνια το αλουμίνιο παρέπεμπε σε υπερήρωες όπως ο Iron Man της Marvel ή, ακόμα περισσότερο, ο Robocop του Πολ Βερχόφεν. Η Aluminco, λοιπόν, υπάρχει ήδη από το 1982, το μυαλό μας όμως δεν πάει εύκολα στο ότι τα χυτά κάγκελα που περιέφραζαν κάποια σπίτια, οι αυλόπορτες και τα έπιπλα κήπου συνδέονται με το αλουμίνιο και τα προϊόντα του.

Δύο χρόνια αργότερα η εταιρεία άρχισε να διεκδικεί την προσοχή όλων, επεκτείνοντας την ποικιλία των προϊόντων της με την παραγωγή φωτιστικών από χυτό αλουμίνιο, ικανοποιώντας έτσι τις ανάγκες ξενοδοχείων, δημόσιων χώρων και εμπορικών κέντρων. Η προσφορά της ελληνικής επιχείρησης θυμίζει πια μια τεράστια βεντάλια που απλώνεται σε ολοένα περισσότερες νέες αγορές. Πώς το καταφέρνουν αυτό; Με καινοτομίες και δημιουργική σκέψη. Ο CEO της εταιρείας Αργύρης Καρράς μας υποδέχτηκε στα κεντρικά γραφεία της Aluminco και προσπάθησε να μας εξηγήσει αυτή την επιτυχία και τη συνεχή επέκτασή τους από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας τους: «Από το 1982 η δημιουργικότητα είναι στο DNA μας. Από τότε μας άρεσε να δοκιμαζόμαστε στα δύσκολα, με γνώμονα πάντα την αγάπη μας για το ωραίο και τις ανάγκες της αγοράς. Αυτό το κάνουμε με σωστή οργάνωση και θέλω να πιστεύω ότι πρωτοπορούμε. Μάλιστα, προσπαθούμε να οραματιστούμε κατά κάποιον τρόπο τις συνθήκες, να βρούμε τη σύγχρονη τάση και να

καλύψουμε το καινούργιο. Θέλουμε να είμαστε η εταιρεία που θα παρέχει τις λύσεις και θα ηγείται των εξελίξεων. Αφετηρία μας είναι η προσπάθεια να αφουγκραστούμε ποια είναι η τάση και συνεχίζουμε την έρευνα αγοράς, η οποία γίνεται το βαρόμετρό μας». Η Aluminco δεν σταματά να επινοεί τον εαυτό της κάθε φορά από την αρχή, δηλαδή τα προϊόντα της. Αρκεί να πούμε πως ήταν η πρώτη επιχείρηση στην Ελλάδα που με το που μπήκε η δεκαετία του ’90 παρουσίασε τα πρώτα πάνελ αλουμινίου, προσφέροντας εξαιρετικές λύσεις σε κάθε αρχιτεκτονική και κατασκευαστική ανάγκη. Κι αυτές οι λύσεις εμφανίζονται πολλές φορές πριν καν παρουσιαστεί το πρόβλημα. Ποιο είναι το μυστικό; Μας το εξηγεί ο κ. Καρράς: «Ακούμε. Σχεδιάζουμε. Δημιουργούμε. Δεν σταματάμε να εξελισσόμαστε. Ονειρευόμαστε το καλύτερο σύστημα αλουμινίου στον κόσμο. Μας αρέσει να ακούμε τους πελάτες μας, που είναι συνήθως άνθρωποι δημιουργικοί και, εκτός από τις τάσεις της αγοράς, μας μεταφέρουν και το τι θέλουν οι ιδιώτες από τα προϊόντα μας. Παράγουμε συστήματα αλουμινίου που μετατρέπονται σε παράθυρα, προσόψεις ενός κτιρίου και κουφώματα. Αυτό το κούφωμα, φυσικά, δεν είναι το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιούσαν τη δεκαετία του’80, που έκλεινε απλώς μια τρύπα και παρείχε ασφάλεια. Σήμερα παρέχει επίσης την αισθητική και την αρχιτεκτονική όψη και είναι το προϊόν που εξοικονομεί ενέργεια για το σπίτι, άρα είναι πιο πράσινο».

3 Ας σταθούμε σε αυτήν τη λέξη, «πράσινο». Μήπως, αντί να αρκεστούν στις δάφνες του παρελθόντος, τα αδέλφια Καρρά, που παρέλαβαν τη σκυτάλη από τον πατέρα τους, συνεχίζουν να διατηρούν την οικογενειακή τους επιχείρηση στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων; «Θέλουμε τα προϊόντα μας να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, αφήνοντας ένα χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα. Η έρευνα είναι ένα κομμάτι που έχει μεγάλη σημασία. Η έρευνα και ανάπτυξη μας ανοίγουν τον δρόμο προς την πρωτοπορία. Κάποτε αυτό το κομμάτι ήταν ο “φτωχός συγγενής” των ελληνικών εταιρειών. Μια καλή ηγεσία ξέρει να ακούει, να προβλέπει και να δημιουργεί τις τάσεις της αγοράς. Πρέπει να επενδύει στους τομείς που της ανοίγουν δρόμους προς την καινοτομία και το μέλλον. Θέλουμε μια εταιρεία πολύ πράσινη. Έτσι βλέπουμε την Aluminco στο μέλλον. Ήδη το 20% της παραγωγής μας πραγματοποιείται με τη βοήθεια της φωτοβολταϊκής ενέργειας. Ο στόχος μας για το 2023 είναι να φτάσουμε στο 30% και το 2030 στο 50%. Φέτος φτιάξαμε το green report μας. Μόλις το 30% των μεγαλύτερων επιχειρήσεων στην Ευρώπη κάνει green report».

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

35

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ALUMINIUM AMBASSADORS Η θέση της Ελλάδας, που μοιάζει να ακροβατεί μεταξύ Ανατολής και Δύσης, δεν αφήνει ανεπηρέαστες τις εμβληματικές επιχειρήσεις της χώρας, που τελικά χρησιμοποιούν αυτήν τη γεωγραφική ιδιαιτερότητα για να εκτιναχθούν στην κορυφή. Ο Αργύρης Καρράς είπε χαρακτηριστικά: «Υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός, καθώς βρισκόμαστε μεταξύ της ευρωπαϊκής Δύσης και των αραβικών - αφρικανικών αγορών, που είναι price oriented. Έτσι, οφείλουμε κι εμείς να προσφέρουμε value for money και να φτιάχνουμε ένα προϊόν που θα είναι καλό και για τη βόρεια ή τη δυτική Ευρώπη. Αυτό κάποτε δεν μπορούσε να το πετύχει η ελληνική βιομηχανία, ενώ τώρα, την τρέχουσα δεκαετία, νομίζω ότι πρωταγωνιστεί». Συνεχίζει αναφερόμενος σε ένα άλλο στοιχείο που αποτελεί συστατικό του DNA της εταιρείας που διοικεί, την εξωστρέφεια. «Από το 1982 η Aluminco εξάγει σε περισσότερες από εξήντα χώρες. Δεν περίμενε την κρίση για να αποκτήσει εξωστρέφεια. Είμαστε πιο δυνατοί στις περιοχές που βρίσκονται γύρω από τη Μεσόγειο. Οι λύσεις που προσφέρει σχετίζονται με την αρχιτεκτονική της Μεσογείου. Μιλάμε για χώρες όπως ο Λίβανος, το Ισραήλ, το Μαρόκο, η Τυνησία, η Γαλλία, η Ιταλία. Είναι χώρες που μας ταιριάζουν πάρα πολύ και τα προϊόντα μας έχουν πολύ μεγάλη απήχηση σε αυτές. Στις χώρες της βόρειας Ευρώπης υπάρχουν άλλες αρχιτεκτονικές ανάγκες, π.χ. για προϊόντα αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεων. Γιατί, πολύ απλά, εκεί ο καιρός είναι πιο κρύος. Στον Νότο οι απαιτήσεις, ακόμα και στο design ή στην ασφάλεια, είναι χαμηλότερες. Ενώ, λοιπόν, τα προϊόντα μας πηγαίνουν σε όλη την Ευρώπη, η αισθητική μας ταιριάζει περισσότερο στην αρχιτεκτονική των μεσογειακών χωρών». ΤΟ ΝΌΗΜΑ ΠΊΣΩ ΑΠΌ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ Η Aluminco είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που διοικείται μεν από τον Αργυρή Καρρά, αλλά το Δ.Σ. αποτελείται και από τα άλλα δύο αδέλφια της οικογένειας: τον Ευάγγελο Καρρά, αντιπρόεδρο του Δ.Σ., και τον Δημήτριο Καρρά, επικεφαλής εξαγωγών. Όσον αφορά την ηγεσία της εταιρείας, ισχύει αυτό που έχουμε μάθει από το μπάσκετ, το rotation. Τα αδέλφια εναλλάσσονται στη θέση του επικεφαλής της εταιρείας – εξάλλου και τους τρεις τούς ενώνει το όραμα του πατέρα τους. «Σε προσωπικό επίπεδο εξελίσσομαι. Κανείς δεν ξεκίνησε έτοιμος. Επίσης, κανείς δεν μπήκε σε μια οικογενειακή επιχείρηση έχοντας πλάνο για το πού θα φτάσει σε δέκα ή είκοσι χρόνια. Ξεκίνησα στην επιχείρηση με πολύ όραμα και αγάπη. Συμμερίστηκα το όραμα του πατέρα μου και το συνέχισα σε τέτοιον βαθμό, που θα έλεγα ότι το έχω ξεπεράσει. Προκλήσεις για μας είναι τα δύσκολα έργα, τα έργα που προσπαθήσαμε να κερδίσουμε έναντι πολύ μεγάλων ευρωπαϊκών εταιρειών, με τις οποίες δεν είχαμε το ίδιο εκτόπισμα σε επίπεδο brand. Τελικά καταφέραμε να κερδίσουμε δουλειά που ξέραμε ότι θα μας κάνει καλύτερους». Τα δύσκολα έργα είναι που τους δίνουν την ευκαιρία να ακολουθήσουν λύσεις που ξεφεύγουν από την πεπατημένη. «Και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα έχουμε συμμετάσχει σε δύσκολα έργα, όπως το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης ή ξενοδοχειακές μονάδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, για τις ανάγκες των οποίων το προϊόν σου πρέπει να έχει μια λειτουργικότητα. Δεν πρέπει να μένεις στο παλιό και τετριμμένο “παράθυρα είναι!”. Κάθε φορά θέλουμε να αυξάνουμε τη χρηστικότητα και την ανθεκτικότητα του προϊόντος. Αυτή είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ».

H ΕΠΌΜΕΝΗ ΜΈΡΑ Η πράσινη σκέψη υπάρχει από την αρχή της παραγωγικής διαδικασίας της εταιρείας, από την πρώτη ύλη. Ο CEO μας είπε: «Κοιτάμε πώς θα εξοικονομούμε ενέργεια, σεβόμενοι το περιβάλλον. Τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια και οι επενδύσεις μας είναι στραμμένες στο πώς να γίνουμε πιο πράσινοι. Δηλαδή πώς το προϊόν μας θα αφήνει το χαμηλότερο αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα ανά τόνο αλουμινίου. Χρησιμοποιούμε τους αέριους ρύπους, τους οποίους ανακυκλώνουμε στην παραγωγική διαδικασία, για να παράγουμε αλουμίνιο, κι έτσι μειώνουμε το ενεργειακό μας αποτύπωμα. Έχουμε ένα εύχρηστο προϊόν, το οποίο είναι 100% ανακυκλώσιμο, το αλουμίνιο, και παράγει προϊόντα που βοηθούν την κοινωνία να μην υπερκαταναλώνει, οπότε ανταποκρινόμαστε σε αυτό το κομμάτι της πράσινης οικονομίας, δεν υπάρχει καλύτερο industry αυτήν τη στιγμή. Έτσι λειτουργεί η επιχείρησή μας σε μεγάλο βαθμό, από την ανακύκλωση των πρώτων υλών και τη χρήση ανακυκλωμένων συσκευασιών μέχρι και την ανακύκλωση οποιουδήποτε χαρτιού ή πλαστικού χρησιμοποιήσουμε». Τέλος, μάθαμε τις σκέψεις του επικεφαλής της πολυβραβευμένης ελληνικής εταιρείας για την επόμενη μέρα, όταν η πανδημία θα αποτελεί παρελθόν. «Είμαι αισιόδοξος άνθρωπος. Δεν θα υπάρξει τίποτα που θα κρατήσει την ανθρωπότητα περιορισμένη και κλειδωμένη. Επηρεαστήκαμε κι εμείς από το lockdown και την κρίση της πανδημίας, αφού δεν περιμέναμε να δημιουργηθεί πρόβλημα τέτοιου μεγέθους. Επηρεάστηκε όλη η αλυσίδα, αλλά είχαμε την υπομονή να δούμε τα πράγματα καθαρά, χωρίς πανικό, χωρίς να κολλάμε στο σήμερα, με διορατικότητα. Έτσι πήραμε αποφάσεις θεωρώντας ότι η πανδημία δεν απειλούσε τη δραστηριότητά μας, την οποία σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να περιορίσουμε, σταματώντας το industry. Προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε τη δραστηριότητά μας σε υψηλά επίπεδα κι έτσι ήμασταν έτοιμοι όταν η αγορά επανήλθε, κάτι που συνέβη σε μικρό χρονικό διάστημα. Ήδη στον ενάμιση χρόνο της πανδημίας η ζήτηση για τα προϊόντα του τομέα συνολικά υπερδιπλασιάστηκε».

IT’S A GREEN FAMILY AFFAIR

36 ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΗΝ ΗΓΕΣΊΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ, ΙΣΧΎΕΙ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΈΧΟΥΜΕ ΜΆΘΕΙ ΑΠΌ ΤΟ ΜΠΆΣΚΕΤ, ΤΟ ROTATION. ΤΑ ΑΔΈΛΦΙΑ ΕΝΑΛΛΆΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΘΈΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΕΦΑΛΉΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ – ΕΞΆΛΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΝΏΝΕΙ ΤΟ ΌΡΑΜΑ ΤΟΥ ΠΑΤΈΡΑ ΤΟΥΣ.

PRODEA

Ιnvestments

βιωσιμότητα ΣΤΗΝ

Κάνοντας πράξη έναν τρόπο λειτουργίας, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές ESG, η PRODEA παρουσιάζει τα πράσινα κτίρια με αειφόρο ενεργειακό αποτύπωμα.

O όρος ESG περιλαμβάνει παράγοντες περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και εταιρικής διακυβέρνησης, οι οποίοι διαμορφώνουν τη στρατηγική της επιχείρησης που δημιουργεί αξία και στοχεύει στη δημιουργία ενός βιώσιμου μέλλοντος. Η PRODEA Investments, η μεγαλύτερη εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, ακολουθεί τα κριτήρια ESG και σε έργα που ολοκληρώθηκαν, αλλά και σε νέα projects που ετοιμάζονται στο άμεσο μέλλον. Η εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών PRODEA Investments, με ενεργητικό άνω των 2,9 δισ. ευρώ, έχει υιοθετήσει μια επενδυτική στρατηγική που ακολουθεί τη φιλοσοφία ESG. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο προχώρησε πρόσφατα στην έκδοση πράσινου ομολογιακού δανείου ύψους 300 εκατ. ευρώ, με αποκλειστικό στόχο τη χρηματοδότηση πράσινων και ποιοτικών επενδύσεων, κυρίως σε γραφεία αλλά και logistics centers, ξενοδοχεία και, επιλεκτικά, σε οικιστικά projects. Το επενδυτικό πλάνο, που ξεπερνά τα 400 εκατ. ευρώ, στοχεύει να προσφέρει ακίνητα νέας γενιάς ώστε να καλύψει τις ανάγκες των εταιρειών που αναζητούν σύγχρονους και βιοκλιματικούς χώρους, συγκροτήματα γραφείων και άλλες εγκαταστάσεις με

πράσινο αποτύπωμα σε μια αγορά όπου αυτήν τη στιγμή υπάρχει σημαντική έλλειψη τέτοιου είδους ακινήτων. Οι αριθμοί περιγράφουν χωρίς αμφιβολία την αξία της φιλοσοφίας ESG. Οι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια έχουν σημειώσει παγκοσμίως άνοδο κατά 60%. Το 2014 υπήρχαν τέτοιες επενδύσεις αξίας μόλις 15 τρισ. δολαρίων, ενώ για το 2024 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 53 τρισ. δολάρια. Η PRODEA Investments διαθέτει ήδη στο χαρτοφυλάκιό της ακίνητα με πράσινη πιστοποίηση αξίας άνω των 300 εκατ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να αυξηθούν σε 550 εκατ. ευρώ μέσα στους επόμενους δώδεκα-δεκαοκτώ μήνες. Ανάμεσα στα πράσινα κτίρια που αντιπροσωπεύουν τη συγκεκριμένη στρατηγική της εταιρείας συγκαταλέγονται το Ακίνητο Καρελά που στεγάζει τα κεντρικά γραφεία της Cosmote στην Παιανία, το κτίριο πληροφορικής της Εθνικής Τράπεζας στον Γέρακα και τα κεντρικά γραφεία της PRODEA στο κέντρο της Αθήνας, ενώ, εκτός Ελλάδας, η PRODEA έχει να επιδείξει το πλέον σύγχρονο κτίριο γραφείων στο κέντρο της Σόφιας (Sofia City Tower). Κι αυτά είναι μόνο η αρχή, αφού έρχονται μεγάλα πράσινα πρότζεκτ, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν στο άμεσο μέλλον. Ένα από αυτά είναι το eLement, στο Μαρούσι, στην οδό Φραγκοκλησιάς, το οποίο προμισθώθηκε πριν καν αποπερατωθεί. Για τον σχεδιασμό του κλήθηκαν ειδικοί σύμβουλοι από τη Σουηδία, οι οποίοι μελέτησαν πόσο επηρεάζει ο ήλιος το κτίριο έτσι ώστε να δοθούν λύσεις σκίασης που θα εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας και θερμική άνεση των χρηστών. Επίσης, το Moxy, το πρώτο πράσινο πιστοποιημένο ξενοδοχείο, στην πλατεία Ομονοίας, το οποίο ανοίγει τις πόρτες του στις αρχές του 2022, όπως και το ακίνητο στο πρώην οικόπεδο της Ιmportex στη λεωφόρο Συγγρού, το οποίο είναι χωρισμένο σε δύο τμήματα, με το ένα να έχει προπωληθεί και το άλλο να βρίσκεται στη διαδικασία μίσθωσης. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το Wave, ένα παλιό κτίριο στη λεωφόρο Συγγρού 44, που επανακατασκευάζεται για να μετατραπεί σε πιστοποιημένο πράσινο κτίριο. Εξαιρετικής σημασίας είναι και το εμβληματικό έργο του Πύργου Πειραιά, ο οποίος ανακατασκευάζεται σε συνεργασία με την Dimand, ώστε να γίνει ο πρώτος πράσινος ουρανοξύστης στη χώρα και ο οποίος ήδη ελκύει το ενδιαφέρον από μισθωτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τα διαθέσιμα γραφεία ή πολυτελείς κατοικίες, με θέα στο πρώτο λιμάνι της χώρας κι ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Οι διεθνείς αρχές της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης που ακολουθείη PRODEA Investments στον χώρο του real estate στην Ελλάδα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα βιώσιμου επιχειρείν με στόχο τη μετάβαση στη νέα γενιά κτιρίων που βοηθούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και προσφέρουν καλύτερη ποιότητα εργασιακών χώρων στους χρήστες. Κι αυτό είναι ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα που μπορεί να οδηγήσει σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής στο άμεσο μέλλον. Το Wave, στη λεωφόρο Συγγρού 44, μετατρέπεται σε σύγχρονο, πιστοποιημένο πράσινο κτίριο γραφείων και συμβάλλει στην ανάπλαση της λεωφόρου Συγγρού.

Ανάμεσα στα πράσινα κτίρια που αντιπροσωπεύουν τη στρατηγική της PRODEA συγκαταλέγεται το ακίνητο Καρελά.

PRODEA Investments

Το βιοκληματικό κτίριο eLement στο Μαρούσι, το οποίο μόλις ολοκληρώθηκε.

ADM—The Green Issue

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΑΞΗ

37

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η CHRISTINA CIARDULLO ΕΊΝΑΙ SENIOR ARCHITECT, ΣΥΝΕΡΓΆΤIΣ ΚΑΙ ΙΔΡΎΤΡΙΑ ΤΗΣ ΒΡΑΒΕΥΜΈΝΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΉΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ SEARCH+ ΚΑΙ PHD RESEARCHER ΣΤΟ YALE CENTRE FOR ECOSYSTEMS IN ARCHITECTURE. ΤΟ SEARCH+ ΚΈΡΔΙΣΕ ΤΑ 2015, 2019 ΚΑΙ 2021 NASA CENTENNIAL CHALLENGES ΠΟΥ ΓΕΦΥΡΏΝΟΥΝ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ ΜΕ ΤΗ ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΓΗΣ. Η ΤΡΈΧΟΥΣΑ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΉ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΊΑ ΕΠΙΚΕΝΤΡΏΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΝΣΩΜΆΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΛΆΣΤΗΣΗΣ ΜΈΣΑ ΣΤΑ ΚΤΊΡΙΑ, ΓΙΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΕΣ ΠΌΛΕΙΣ.

Christina Ciardullo

Η ΑΡΧΙΤΈΚΤΩΝ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΆΖΕΙ ΤΗ ΖΩΉ ΣΤΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ ΣΑΝ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΏΝΕΙ ΤΗ ΖΩΉ ΣΤΗ ΓΗ Συνέντευξη στην Τίνα Μαρινάκη

38

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΠΏΣ ΠΡΟΣΕΓΓΊΖΕΤΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΉ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΣΤΑ ΈΡΓΑ ΣΑΣ; ΠΟΙΟ ΑΠΌ ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΑΣ ΘΕΩΡΕΊΤΕ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΌ ΒΙΏΣΙΜΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΥΨΗΛΉΣ ΑΠΌΔΟΣΗΣ; Σε κάθε έργο στο οποίο συμμετέχω, θέλω να σχεδιάζω από μια αρχή θεμελιώδους φυσικής ή με παθητικές μεθόδους για την επίτευξη ανθρώπινης ευεξίας σε εσωτερικούς και αστικούς χώρους. Λειτουργούμε από οικολογική προοπτική, με την έννοια ότι θεωρούμε το δομημένο περιβάλλον ως ένα οικοσύστημα που παρέχει ταυτόχρονα νερό, ενέργεια, θερμότητα, δροσιά, ακουστική άνεση, αισθητικές ιδιότητες. Έτσι, το κτίριο γίνεται ένα πείραμα όσον αφορά την ολιστική λύση, η οποία καλύπτει πολλές ανάγκες στην ίδια δομημένη μορφή. Κάθε έργο είναι πραγματικά ένα πείραμα, μια εξελικτική προσπάθεια βελτίωσης της «αειφορίας». Στην περίπτωση των πράσινων τοίχων, πάνω στους οποίους εργαζόμαστε στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Οικοσυστημάτων του Yale, σχεδιάσαμε τοίχους που τραβούν ενεργά δυνητικό αέρα εσωτερικού χώρου μέσα από τις ρίζες ενός φυτού. Οι μικροβιακές αποικίες που ζουν εκεί θα μεταβολίζουν πραγματικά τους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι τα μηχανικά συστήματα απλώς αποβάλλουν αυτούς τους ρύπους στην ύπαιθρο – πράγμα και ενεργοβόρο και αδιέξοδο. Με κάθε επανάληψη, ρωτάμε «ποιες είναι κάποιες πρόσθετες μετρήσεις που πρέπει να εξετάσουμε για να δούμε εάν αυτή είναι μια βιώσιμη λύση;», «πώς ελαχιστοποιούμε τη χρήση νερού ή πώς χρησιμοποιούμε αυτούς τους πράσινους τοίχους για την ανακύκλωση του νερού;», «πώς μπορούμε να προσανατολίσουμε αυτούς τους τοίχους ώστε να χρησιμοποιούν το φως της ημέρας αντί να βασίζονται στον ηλεκτρικό φωτισμό;», «πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ανανεώσιμα βιοϋλικά για να δομήσουμε και να υποστηρίξουμε πράσινα τοιχώματα αντί για εξορυκτικά οικοδομικά υλικά;», «μπορούμε να ενσωματώσουμε την παραγωγή τροφίμων με ουσιαστικό τρόπο, που να είναι οικονομικά βιώσιμος, και να αφαιρέσουμε την πίεση για τη μετατροπή των δασών σε γεωργική γη;». Αυτά δεν είναι τετριμμένα ερωτήματα, και ενώ υπάρχει διαδεδομένη αρχιτεκτονική διαίσθηση για τη χρήση των φυτών, ο προσδιορισμός των μετρήσεων για να μπορέσουμε να εργαστούμε μαζί τους με ουσιαστικό τρόπο απαιτεί σημαντική έρευνα.

ΠΕΊΤΕ ΜΑΣ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΡΌΧΡΟΝΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΣΑΣ ΜΕ ΤΗ NASA ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ DESIGN ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΊΖΕΙ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΡΕΎΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΉΜΑΤΟΣ. Από παιδί ονειρευόμουν να σχεδιάζω για το διάστημα και πλέον το όνειρο έχει γίνει πραγματικότητα. Η αγάπη για τον πλανήτη, το σύμπαν, την επιστήμη, τη φυσική, συναντά έναν τόπο φαντασίας. Καθώς ορισμένες από τις χώρες και τους ανθρώπους του κόσμου φαίνεται να έχουν ανανεώσει το ενδιαφέρον για το διάστημα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα γενιά έρευνας, η οποία συμπεριλαμβάνει την αρχιτεκτονική για τα ανθρώπινα όντα. Είχα την τύχη να συμμετάσχω με τη NASA σε μερικά έργα, πολλά από τα οποία περιλαμβάνουν την ιδέα της βιώσιμης ανθρώπινης εγκατάστασης έξω από τον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των τρισδιάστατων εκτυπωμένων κτιρίων για το φεγγάρι και τον Άρη και concept θερμοκηπίων. Προσωπικά δεν μπορώ να διαχωρίσω την ιδέα της βιωσιμότητας από τη στιγμή που οι άνθρωποι είδαμε για πρώτη φορά μια εικόνα του πλανήτη μας από το διάστημα. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το βιώσιμο κίνημα πραγματικά φούντωσε αφού είδαμε την εικόνα του πεπερασμένου και όμορφου μπλε «μαρμάρου» πάνω στο οποίο όλοι και όλα όσα γνωρίζουμε συνυπάρχουν. Για εμένα, το να σχεδιάζω για το διάστημα είναι πραγματικά μια επέκταση του σχεδιασμού για μια «ολόκληρη Γη». Μόλις απομακρυνθούμε από τον πλανήτη συνειδητοποιούμε τον βαθμό εξάρτησής μας από αυτόν. Είμαστε «ενσωματωμένοι» στις διαδικασίες της Γης. Στο παρελθόν τα διαστημόπλοια υποστήριζαν την απομονωμένη ζωή από τον πλανήτη και την ικανότητα επιβίωσης χάρη σε μερικές μηχανικές συσκευές. Σήμερα, πραγματικά, για να ζήσουμε βιώσιμα έξω από τον κόσμο μας, θα πρέπει να πάρουμε ένα κομμάτι από αυτόν μαζί μας. Δεν υπάρχει τρόπος να φανταστεί κανείς τη μακροπρόθεσμη, βιώσιμη ζωή έξω από τη Γη, χωρίς να αναδημιουργήσει με κάποιον τρόπο τις βιολογικές και χημικές διεργασίες που γνωρίζουμε.

ΤΙ ΑΠΑΝΤΆΤΕ ΣΤΟΝ ΔΙΑΔΕΔΟΜΈΝΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΌ ΌΤΙ «ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΚΑΝ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΎΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΉΣΟΥΜΕ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΈΧΟΥΜΕ ΣΤΗ ΓΗ. ΠΏΣ ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΝΑ ΠΕΡΙΜΈΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΘΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΟΥΜΕ ΈΝΑΝ ΠΙΟ ΏΡΙΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΣΤΟ ΔΙΆΣΤΗΜΑ»; Για μένα έχει να κάνει περισσότερο με την ευεργετική διαδικασία της άσκησης ή της σκέψης του σχεδιασμού για ένα μέρος που εξαρτάται από τη χρήση και την επαναχρησιμοποίηση ελάχιστων πόρων, στη Γη ή σε άλλον πλανήτη. Θα σχεδιάζαμε απίστευτα βιώσιμα κτίρια στη Γη, εάν καθένα από αυτά είχε τις ίδιες απαιτήσεις με τις έννοιες του χώρου: να φροντίζει τα δικά του απόβλητα, να χρησιμοποιεί καθαρή μηδενική ενέργεια, να χτίζεται χωρίς εκτεταμένη χρήση ενεργοβόρων υλικών και να επαναχρησιμοποιεί τα ελάχιστα υλικά που έχει.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΏΣ «ΜΕΤΡΆΤΑΙ» Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; «Βιωσιμότητα» σημαίνει ότι καλύπτουμε τις ανάγκες του παρόντος με τρόπο που οι μελλοντικές γενιές θα μπορούν επίσης να καλύψουν τις δικές τους. Υπονοεί μια κυκλική οικονομία, όπου μεταβαίνουμε από την κατανάλωση πόρων σε ένα μοντέλο στο οποίο οι πόροι χρησιμοποιούνται και επαναχρησιμοποιούνται προς το κοινό όφελος «των ανθρώπων, του πλανήτη και του κέρδους». Ο τρόπος με τον οποίο μετριέται η βιωσιμότητα στην πράξη –ο πραγματικός αντίκτυπος μιας μεθόδου ή ενός προϊόντος στη βιώσιμη χρήση των πόρων– συχνά ορίζεται πολύ διαφορετικά ανάλογα με το πλαίσιο. Βιβλιογραφικά, υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί τρόποι καθορισμού των μεταβλητών οι οποίες εμπλέκονται που ο ορισμός μπορεί να γίνει συντριπτικός. Ο τρόπος με τον οποίο τα Ηνωμένα Έθνη ορίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, για παράδειγμα, τείνει να επικεντρώνεται σε μέτρα δίκαιης ανάπτυξης, έτσι ώστε να περιλαμβάνει τον τερματισμό της φτώχειας και της πείνας και την προώθηση της ισότητας των φύλων. Σε αυτή την περίπτωση, οι μετρήσεις χρησιμοποιούν δείκτες όπως το μέσο βάρος γέννησης ή τα ποσοστά θνησιμότητας, τα οποία υπολογίζονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα. Στον κόσμο της αρχιτεκτονικής, η αειφορία συνδέεται συχνά με τη μείωση της χρήσης ενέργειας σε κτίρια που, παραδοσιακά, εξαρτώνται από την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Έτσι, μεταξύ των πρώτων τρόπων υπολογισμού της βιωσιμότητας για τα κτίρια ήταν η χρήση ενέργειας διαφόρων συσκευών και εξοπλισμού, όπως το Energy Star στις ΗΠΑ. Εάν, ας πούμε, εμπλέκονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή ενέργεια, τότε η ενεργειακή κατανάλωση μπορεί να έχει λιγότερη σημασία από την επιλογή δομικών υλικών που αποτελούν μέρος μιας εξαντλητικής εξορυκτικής διαδικασίας ως προς τους πόρους της Γης, ενώ επίσης το κτίριο μέσω διαδικασιών καύσης διύλισης μπορεί να συμβάλλει σε αυξημένες εκπομπές άνθρακα. Υπάρχουν πολλά πλαίσια για να πραγματοποιήσει κανείς μετρήσεις και τα χρειαζόμαστε όλα για να μπορέσουμε όλοι να εργαστούμε παραγωγικά προς τον κοινό στόχο της βιωσιμότητας.

40

ΠΟΙΟΝ ΡΌΛΟ ΠΙΣΤΕΎΕΤΕ ΌΤΙ ΘΑ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΊΣΟΥΝ ΣΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΑ ΠΡΌΤΥΠΑ LEED ΚΑΙ WELL; ΕΊΝΑΙ Ο ΠΡΆΣΙΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΜΌΝΟ ΘΈΜΑ ΠΡΟΌΔΟΥ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ Ή ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ; LEED, WELL, BREAM, Energy Star, Living Building Challenge, Passive House. Όλες αυτές οι πραγματικά ασυνήθιστες προσπάθειες για την ποσοτικοποίηση και τον καθορισμό των μετρήσεων του τι κάνει ένα κτίριο βιώσιμο ήταν κατά τη γνώμη μου εξαιρετικά επιτυχημένες στο να προχωρήσουμε μπροστά, όσον αφορά τη βιωσιμότητα. Κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου, ο αρχιτέκτονας πρέπει να δίνει αναφορά σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, από τους χρηματοδότες μέχρι την πόλη, και η χρήση αυτών των «πλαισίων» ως σημείο αναφοράς για το πώς ένα σχέδιο αντιμετωπίζει τη βιωσιμότητα ήταν το κλειδί για την αποδοχή. Εάν η χρήση ηλιακής ενέργειας ή η αποκατάσταση του χρησιμοποιημένου νερού επιτόπου μπορεί να θεωρηθεί υπερβολικά δαπανηρή υπό το πρίσμα των πιο συνηθισμένων εξορυκτικών διαδικασιών, αυτά τα πρότυπα πράσινων κτιρίων ήταν ένας εναλλακτικός τρόπος δημιουργίας αξίας. Ίσως η πιστοποίηση LEED σε ένα κτίριο ήταν πραγματικά ο μόνος τρόπος για να δικαιολογηθεί η δαπάνη, για παράδειγμα, υδραυλικών εγκαταστάσεων χαμηλής ροής και χαμηλής κατανάλωσης νερού. Εάν τα πρότυπα πράσινων κτιρίων παρέχουν αξία και κίνητρα, τώρα, καθώς βελτιώνονται οι τεχνολογικές μέθοδοι για τη βελτίωση της χρήσης του νερού, της ενέργειας και των υλικών, ελπίζει κανείς ότι οι δυνάμεις της αγοράς θα αναλάβουν, παίρνοντας αυτές τις αποφάσεις και με οικονομικά κριτήρια. Ελπίζει κανείς ότι αυτή η πρόοδος δεν θα είναι απλώς μηχανικά ή ηλεκτρονικά ή αυτοματοποιημένα έξυπνα συστήματα, αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η «πρόοδος» θα είναι μια επιστροφή στη θεμελιώδη φυσική, την επιστήμη των υλικών και τις γηγενείς μεθόδους που προέρχονται από αιώνες οικοδόμησης, πριν από τα μηχανικά συστήματα και την αφθονία ενέργειας. Μέσω της χρήσης της ενσωματωμένης γνώσης της μορφής και των υλικών μπορούμε να ψύχουμε παθητικά, να θερμαίνουμε, να αερίζουμε, να δημιουργήσουμε κατάλληλο φωτισμό και να βελτιώνουμε την ποιότητα του αέρα – όλα αυτά για τα οποία σήμερα βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό σε ενεργοβόρα μηχανικά συστήματα. Τα κεραμικά και τα τούβλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ψύξη λειτουργικών παραθύρων που δημιουργούν διασταυρούμενο αεράκι για αερισμό, χρησιμοποιώντας φυτά για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα… όλα αυτά χρησιμοποιούν πιο πολύ θεμελιώδεις φυσικές ή βιολογικές αρχές, παρά μηχανικές ή ηλεκτρικές.

ΜΙΛΉΣΤΕ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΈΔΡΙΟ IAQ 2020: INDOOR ENVIRONMENTAL QUALITY PERFORMANCE APPROACHES ΠΟΥ ΘΑ ΛΆΒΕΙ ΧΏΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΤΟΝ ΜΆΙΟ ΤΟΥ 2022. Συνήθως, το εσωτερικό περιβάλλον ενός κτιρίου ρυθμίζεται και οι μετρήσεις υπολογίζονται σε επιμέρους τομείς – θερμική άνεση, ακουστική άνεση, άνεση φωτισμού και ποιότητα αέρα. Και παρόλο που εμείς ως άνθρωποι τα αντιλαμβανόμαστε όλα αυτά ταυτόχρονα, στον μηχανικό κόσμο που ζούμε αυτό σημαίνει ότι συνήθως δημιουργούμε μία ή περισσότερες μηχανές ή μεθόδους για να εξετάσουμε κάθε πρόβλημα ξεχωριστά. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αυτό είναι περιττό υλικώς και ενεργειακά εντατικό. Το IAQ 2020 υπόσχεται να είναι μια συναρπαστική στιγμή όπου το επάγγελμα του δομημένου περιβάλλοντος αναγνωρίζει ότι αυτοί οι τομείς αλληλοεπηρεάζονται. Το συνέδριο στην Αθήνα έχει να κάνει με τη μετάβαση από το IAQ (Indoor Air Quality) στο IEQ (εσωτερική ποιότητα περιβάλλοντος), επιχειρώντας να δημιουργήσουμε ένα πιο ολιστικό «πλαίσιο» ώστε να μπορέσουμε να απομακρυνθούμε από μεμονωμένες μηχανικές λύσεις και να προχωρήσουμε πιο αβίαστα προς ολοκληρωμένες και «πολυσθενείς» λύσεις για ένα ολόκληρο περιβάλλον.

«Βιωσιμότητα» σημαίνει ότι καλύπτουμε τις ανάγκες του παρόντος με τρόπο που οι μελλοντικές γενιές θα μπορούν επίσης να καλύψουν τις δικές τους. Υπονοεί μια κυκλική οικονομία, όπου μεταβαίνουμε από την κατανάλωση πόρων σε ένα μοντέλο στο οποίο οι πόροι χρησιμοποιούνται και επαναχρησιμοποιούνται προς το κοινό όφελος «των ανθρώπων, του πλανήτη και του κέρδους».

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Σας έχει τύχει ποτέ να περπατάτε σε μια γειτονιά και να θλίβεστε για την εγκατάλειψή της; Να σας λείπουν οι άνθρωποι που παλιότερα έδιναν ζωή στα στενά και στα κτίρια; Να οσμίζεστε την παραίτηση, την υγρασία των κλειστών καταστημάτων; Να ακούτε τη σιωπή ενός ολόκληρου δρόμου; Να βλέπετε τα σπασμένα παραθυρόφυλλα και τις αμπαρωμένες πόρτες σε σπίτια που άλλοτε έσφυζαν από ζωή; Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι αυτές οι εικόνες, οι ήχοι και οι μυρωδιές θα μπορούσαν να αποτελούν την κινητήριο δύναμη για δημιουργία. Μέχρι που το δοκιμάσαμε και διαπιστώσαμε ότι είναι μια μοναδική εμπειρία. Η Dimand αναπτύσσει ακίνητα με τον πλέον σύγχρονο και βιώσιμο τρόπο, αναδεικνύει ξεχασμένα εμβληματικά κτίρια και περιοχές, δίνοντας νέα πνοή στη ζωή των κατοίκων. Δημιουργούμε σύγχρονα κτίρια για φιλοξενία και επαγγελματική χρήση. Όμως παράλληλα δημιουργούμε το υπόβαθρο για την αναζωογόνηση ολόκληρων περιοχών. Μια βόλτα στα στενά του Αγίου Διονυσίου, λίγα μέτρα από το λιμάνι του Πειραιά, θα πείσουν και εσάς σχετικά με το πόσο όμορφο είναι να δίνεις νέα μορφή σε όμορφες γειτονιές. Γειτονιές που κουβαλούν μνήμες, παράδοση και υπερηφάνεια. Η ανάπλαση του καπνεργοστασίου Παπαστράτου φώτισε ολόκληρη τη γειτονιά. Της έδωσε το λίπασμα που χρειαζόταν για ν’ ανθίσει ξανά. Σήμερα τα στενά γύρω από το καπνεργοστάσιο σφύζουν από ζωή. Νέες επιχειρήσεις ανοίγουν

τις πόρτες τους, άνθρωποι συρρέουν για να συναντηθούν στα καφέ και τις νέες γκαλερί. Κάποιοι ξεκίνησαν να ανακαινίζουν τα σπίτια τους για να μείνουν στο νέο hot spot του Πειραιά. Η επανάχρηση ολόκληρων κτιρίων ή τμημάτων τους είναι μια διπλά δημιουργική ενασχόληση. Επιλέγουμε ένα κτίριο-τοπόσημο, το οποίο έχει σημασία για τους περιοίκους. Έχει σημασία ακόμη και γι’ αυτούς που άλλαξαν εν τω μεταξύ γειτονιά. Του δίνουμε ζωή και μια νέα βιώσιμη προοπτική. Φροντίζουμε να γίνει το παράδειγμα προς μίμηση για καλές πρακτικές. Να αναβαθμίζει αισθητικά και περιβαλλοντικά τη γύρω περιοχή. Δημιουργούμε εκτενείς χώρους πρασίνου, ακόμα και σε μορφή κάθετων κήπων. Θέλουμε να φαίνονται η προοπτική και το μέλλον της περιοχής και αυτό το μέλλον να μαγνητίζει τα βλέμματα με μια αύρα «γειτονιάς», συνεργασίας και προόδου. Η ικανοποίηση που νιώθεις όταν βλέπεις το αποτέλεσμα για πρώτη φορά είναι μοναδική. Στέκεσαι και απολαμβάνεις το συνεχώς εξελισσόμενο αστικό τοπίο. Παράλληλα, συνεχίζεις να περπατάς σε άγνωστες γειτονιές και να ονειρεύεσαι την προοπτική τους. Εγώ μεγάλωσα στην Πάτρα και είμαι εξοικειωμένος με την ομορφιά του πρωτόλειου βιομηχανικού τοπίου. Είδαμε την ομορφιά και την πρόοδο που μπορεί να προσφέρει στο μεγάλο λιμάνι της χώρας ένα «άσχημο» κουφάρι όπως ο Πύργος του Πειραιά. Είδαμε τη δυναμική του Μινιόν που

κάηκε μαζί με τις πρώτες δυτικότροπες χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις των Αθηναίων. Τα κτίρια που δημιουργούμε δίνουν μεγάλη χαρά στους χρήστες τους. Τους δίνουν την ικανοποίηση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας και του ευ ζην. Έχουν ελάχιστο ανθρακικό αποτύπωμα κατά τη λειτουργία τους. Παράγουν μέχρι και μέρος της ενέργειας που χρειάζεται ένα κτίριο για να λειτουργήσει με τη χρήση φωτοβολταϊκών. Ακόμα και κατά τη διαδικασία της κατασκευής τους το αποτύπωμα που αφήνουν στο περιβάλλον είναι ελάχιστο. Στην επανάχρηση κτιρίων, μεταξύ άλλων, ελαχιστοποιείται και το «ενσωματωμένο ανθρακικό αποτύπωμα» (embodied carbon). Παραφράζοντας το γνωστό τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου, θα έλεγα ότι οι ομάδες γράφουν τη δική τους ιστορία. Έτσι και στη δική μας περίπτωση, κάθε στέλεχος και κάθε συνεργάτης έχει συμβάλει ουσιαστικά για το αποτέλεσμα που όλοι μαζί έχουμε επιτύχει. Είναι ένα ομαδικό όραμα που υλοποιούμε με ενθουσιασμό και ευθύνη. Επιπλέον, όσο περνούν τα χρόνια διαπιστώνω ότι με το παράδειγμά μας βοηθάμε κι άλλους να βγάλουν τον καλύτερό τους εαυτό και να δώσουν ζωή σε γκρίζες και υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης μας. Αυτό μας κάνει να νιώθουμε χαρά και υπερηφάνεια, γιατί είναι βέβαιο ότι κάνουμε το σωστό!

ΕΠΕΝΔΎΟΝΤΑΣ ΣΕ ΥΓΙΕΊΣ ΚΟΙΝΌΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΟΔΕΎΟΥΝ

O ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ DIMAND, ΑΝΑΔΕΙΚΝΎΕΙ ΜΕ ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΡΟΠΟ ΞΕΧΑΣΜΈΝΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΆ ΚΤΊΡΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΈΣ, ΔΊΝΟΝΤΑΣ ΝΈΑ ΠΝΟΉ ΣΤΗ ΖΩΉ ΤΩΝ ΚΑΤΟΊΚΩΝ.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η LIFO ΣΥΝΑΝΤΆ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΊΔΑ STARCHITECT ΡΊΑ ΒΟΓΙΑΤΖΉ ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΟ ΝΈΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟ ΠΟΥ ΥΠΟΓΡΆΦΕΙ ΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ ΤΗΣ ELASTIC ARCHITECTS ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΡΌΣΜΕΝΗ ΤΟΠΟΘΕΣΊΑ! Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ, ΟΙ ΑΠΕΡΙΌΡΙΣΤΕΣ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΕΣ ΧΆΡΗ ΣΤΗΝ ΤΌΛΜΗ, ΤΟ ΤΑΛΈΝΤΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΚΛΗΡΉ ΔΟΥΛΕΙΆ, ΟΙ ΕΜΠΝΕΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΟΠΙΚΟΊ ΜΎΘΟΙ ΟΡΊΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΖΉΤΗΣΗ.

Ρία Βογιατζή

ΤΟ BANYAN TREE VARKO BAY ΘΑ ΧΑΡΑΞΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΩΝ RESORTS Από τη Δανάη Μακρή

PHOTO: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

42

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

43

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΜΙΑ ΤΥΠΙΚΉ ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΡΊΑ ΒΟΓΙΑΤΖΉ ΞΕΚΙΝΆΕΙ ΣΥΝΉΘΩΣ ΩΣ ΕΞΉΣ: έχει μόλις επιστρέψει από κάποια συνάντηση εκτός Αθηνών, έχει δουλέψει σερί δωδεκάωρο, αλλά ακτινοβολεί. Σύντομα θα πρέπει να βρίσκεται στο γραφείο της ή στο σπίτι με τις τρεις κόρες της, ωστόσο θα καταφέρει να δώσει θετική ενέργεια και χρόνο σε όποιον βρίσκεται μαζί της. Η αρχιτέκτονας που σήμερα σχεδιάζει για τα πολυτελέστερα brands ξενοδοχείων σε όλον τον κόσμο κάνει απλά αυτό που αγαπά. Γι’ αυτό είναι ευτυχής. Μαζί με τον Αλέξανδρο Ξένο έχουν ιδρύσει και διοικούν το γραφείο Elastic Architects. Μέσα στα χρόνια της κρίσης καθόρισαν οι ίδιοι το μέλλον τους όταν διακρίθηκαν ως «Aman Architects» μετά από διαγωνισμό του high end brand ξενοδοχείων για τη μετατροπή ενός διατηρητέου κτιρίου στη Βενετία στο Aman Canal Grande. Έκτοτε, το portfolio του γραφείου εμπλουτίζεται σταθερά με λαμπερά έργα, όπως το εστιατόριο Nammos και μια πολυτελής κατοικία στο νησί της Bulgari, στο Ντουμπάι, έναν τόπο που οι Elastic γνωρίζουν καλά, μαζί με το Μεξικό, τη Δομινικανή Δημοκρατία,

Εμπνευσμένο από τους τοπικούς μύθους, το έργο συνολικά εντάσσεται πλήρως στο φυσικό τοπίο με οργανικές φόρμες που συνδιαλέγονται με τις φυσικές διαμορφώσεις και εκτείνονται πέραν των υφιστάμενων βράχων με συγκεκριμένες αναλογίες. την Κροατία, το Μαυροβούνιο, τη Σαουδική Αραβία αλλά και το Μιλάνο, όπου εξελίσσουν έργα τους – έδρα τους τα νέα τους γραφεία στην οδό Πεσμαζόγλου. Η επιτυχία τους στηρίζεται στη φιλοσοφία τους να δημιουργούν τέχνη μέσω της αρχιτεκτονικής και του design, δοκιμάζοντας τα όρια και ξεπερνώντας τα τετριμμένα, όπως λέει η Ρία Βογιατζή. «Σε κάθε μας έργο διεθνώς διερευνούμε τον τόπο και την κουλτούρα, ώστε να τα μεταφράσουμε σε μια σύγχρονη αρχιτεκτονική γλώσσα. Τα διεθνή ονόματα του hospitality μάς αναζητούν γιατί ακριβώς δημιουργούμε μοναδικά έργα μέσω της τέχνης. Επιπλέον, έχουμε μια δυνατή οργάνωση εσωτερικά με project managers, directors και team leaders που φροντίζουν ώστε τα παραγόμενα concepts να γίνονται πραγματικότητα. Σε καθένα από τα έργα μας για top hospitality brands όπως τα Aman Resorts, One & Only, Nammos, Banyan Tree και Nobu Hotels, η αρχιτεκτονική μας εμπνέεται από τον τόπο και δημιουργεί μια “γλυπτική” μετάφραση αυτού και της τοπικής αρχιτεκτονικής και κουλτούρας», συμπληρώνει. Οι διεθνείς συνεργασίες και τα μεγάλης κλίμακας έργα δεν είναι κάτι δεδομένο για τα ελληνικά γραφεία. Ειδικά την περίοδο που αναδείχθηκαν οι Elastic, όταν η φήμη της Ελλάδας δεχόταν

αλλεπάλληλα πλήγματα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο εξωτερικό. Ωστόσο, οι επαγγελματίες που ακμάζουν σε ένα «αφιλόξενο» περιβάλλον είναι εκείνοι που κερδίζουν το στοίχημα της επόμενης ημέρας. «Πράγματι, ως ελληνικό γραφείο αρχικά αντιμετώπιζαν με δυσπιστία τη δουλειά και την οργάνωσή μας, ιδιαίτερα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, σε επίπεδο αρχιτεκτονικής και τουριστικού προϊόντος, ήταν μέτρια. Η κρίση ενδεχομένως να βοήθησε την Ελλάδα να φτιάξει τη σημερινή της εικόνα ως μια χώρα που πλέον είναι δυνατή στον τομέα της αρχιτεκτονικής, με πολύ ταλαντούχους συναδέλφους που διακρίνονται για τα έργα τους αλλά και για ξενοδοχειακά έργα που ξεχωρίζουν διεθνώς όχι μόνο για το design τους αλλά και για τη θέση, το τοπίο και το service. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι συνεργασίες με διεθνή brands κερδίζονται μέσα από την εμπιστοσύνη και αυτή με τη σειρά της είναι προϊόν συνέπειας, ταλέντου και σκληρής δουλειάς», δηλώνει η Ρία. Φυσικά, η αειφορία δεν αποτελεί ένα trend που ασπάστηκε όψιμα το γραφείο των Elastic. Στο παρελθόν έχουν πραγματοποιήσει την «άσκησή» τους στο πεδίο της βιωσιμότητας, μελετώντας το ξενοδοχείο Janu στο Μαυροβούνιο, το οποίο αποτελεί το πρώτο ξενοδοχείο του Janu, του νέου brand της Aman. Στο Janu Montenegro οι Elastic έχουν χρησιμοποιήσει οργανικές φόρμες που εντάσσονται στο φυσικό τοπίο, δημιουργώντας την αίσθηση των ισοϋψών καμπύλων, και υλικά που παλαιώνουν όμορφα, όπως πέτρα και ειδικά μείγματα αυτής, ώστε να δημιουργούν τη φυσικότητα που αναζητούν. «Η αρχιτεκτονική μπορεί να αποτελέσει μια έκφραση της φύσης, να ενταχθεί σε αυτήν και να χρησιμοποιήσει εκ νέου υλικά που παράγονται από τον ίδιο τον τόπο. Αυτή είναι μια βασική αρχή σχεδιασμού που μελλοντικά θα αποδώσει στο μέγιστο, ικανοποιώντας την ανάγκη ένταξης και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των επενδύσεων», σχολιάζει η Ρία Βογιατζή. Το νεότερο «παιδί» των Elastic Architects μεταφέρει την ακραία πολυτέλεια σε ένα απρόσμενο σημείο της Ελλάδας, στην Πογωνιά της Αιτωλοακαρνανίας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα από τα πλέον αειφόρα καταλύματα στη χώρα, έχοντας αποσπάσει την πιστοποίηση LEED Gold. Στην περίπτωση, λοιπόν, του Banyan Tree Varko Bay, ενός συνόλου από μαγευτικές και παράλληλα ήσυχες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, έχουν δημιουργήσει ένα πρότζεκτ που κόβει την ανάσα, λαμβάνοντας παράλληλα υπ’ όψιν τους το περιβάλλον. Λαξευμένο απευθείας στον βράχο, το ξενοδοχείο φαίνεται να γεννιέται μέσα από το έδαφος. Εκπληκτικά αίθρια που σχηματίζονται απευθείας πάνω στην πέτρα λούζουν τους χώρους με φυσικό φως. Το κεντρικό εστιατόριο στεγάζει μια γαστρονομική εμπειρία όπως της αρμόζει, μπροστά από μια ορειχάλκινη ανοιχτή κουζίνα με παρακείμενες ιδιωτικές τραπεζαρίες. Οι ταράτσες έχουν θέα στη βελούδινη αμμουδιά και στο beach club. «Εμπνευσμένο από τους τοπικούς μύθους, το έργο συνολικά εντάσσεται πλήρως στο φυσικό τοπίο με οργανικές φόρμες που συνδιαλέγονται με τις φυσικές διαμορφώσεις και εκτείνονται πέραν των υφιστάμενων βράχων με συγκεκριμένες αναλογίες. Υπόσκαφα κτίρια που δεν αναιρούν το φυσικό τοπίο, αλλά εντάσσονται πλήρως σε αυτό, φυτεμένα δώματα, η επανάχρηση των υλικών εδάφους κατά την κατασκευή, η χρήση υλικών από τη γύρω περιοχή, η ανακύκλωση και η χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας, π.χ. τα φωτοβολταϊκά πανέλα, είναι μερικοί από τους κανόνες στους οποίους βασίστηκε ο σχεδιασμός», εξηγεί η Ρία Βογιατζή, εμβαθύνοντας στους παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πιστοποίηση LΕΕD Gold. «Είμαι βέβαιη ότι αυτό το έργο αποτελεί πρωτοπορία και θα χαράξει νέο δρόμο στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα resorts, με σεβασμό στο περιβάλλον που θα προκύπτει όχι μόνο με μηχανικά μέσα άλλα και μέσα από την ίδια την αρχιτεκτονική», καταλήγει. Το Banyan Tree Varko Bay ultra-luxury resort ξεκίνησε με πρωτοβουλία και καθοδήγηση από τους ιδιοκτήτες του έργου Leon Van Der Heiden και Marie-Jose Van der Steen της εταιρείας RND Investments (με καθοριστικό τον ρόλο του Gregoir Chikaher) και την Accor σε συνεργασία με την Banyan Tree . Αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση για εμάς και όλη την ομάδα συνεργατών μελετητών, με την Hill International στο project management, να σχεδιάσουμε κάτι μοναδικό και πρωτοποριακό που να μη διαταράσσει το υφιστάμενο ανάγλυφο, τηρώντας όλους του κανόνες αειφορίας με σαφείς αναφορές στην τοπική αρχιτεκτονική και υλικότητα.

44

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ D&A (DEDA & ARCHITECTS) ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2008 από τη Μαρία Δέδα, απόφοιτο της ESA Paris, και σταδιακά συγκέντρωσε στους κόλπους του μια σημαντική ομάδα νέων και έμπειρων αρχιτεκτόνων, συμβούλων και συνεργατών. Σήμερα, έχοντας αποκτήσει πλέον γραφείο και στην Αθήνα, η δυναμική ομάδα της D&A αναλαμβάνει πρότζεκτ σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα, καθώς και στο εξωτερικό. Έχοντας λάβει πολλαπλές διακρίσεις για υλοποιήσεις έργων, δραστηριοποιείται σε πολλούς τομείς και σε διαφορετικές κλίμακες έργων, από εμπορικά κέντρα και έργα φιλοξενίας μέχρι ιδιωτικές κατοικίες και εκπαιδευτικά κτίρια, εφαρμόζοντας κάθε φορά μια φρέσκια και δυναμική προσέγγιση. Οι γενικές αρχές του σχεδιασμού είναι η δημιουργία ξεχωριστών χώρων και εμπειριών σε συνδυασμό με την αισθητική και

τη λειτουργικότητα. Η ευελιξία και η καινοτομία είναι βασικά χαρακτηριστικά του γραφείου, καθώς σκοπός του είναι η διαχρονικότητα και η συνύπαρξη των υφιστάμενων στοιχείων του εκάστοτε κτιρίου με το σύγχρονο ύφος. Σήμερα το γραφείο βρίσκεται στη διαδικασία σχεδιασμού εμπορικών έργων και έργων φιλοξενίας σε Χαλκιδική, Σκόπελο, Κύπρο και Κέρκυρα, καθώς και γραφειακών χώρων και κατοικιών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, έχει λάβει μέρος σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς σε συνεργασία με διεθνή αρχιτεκτονικά γραφεία όπως το Heatherwick Studio με έδρα το Λονδίνο και με το γραφείο των MVRDV με έδρα το Άμστερνταμ. Με τους MVRDV συμμετέχουν στο έργο ανάπλασης του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.

Μαρία Δέδα: Η ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΑΥΤΉΝ ΤΗ ΣΤΙΓΜΉ ΕΊΝΑΙ Η ΣΩΣΤΉ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΠΌΡΩΝ, ΠΡΏΤΩΝ ΥΛΏΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΏΝ ΜΈΣΩΝ ΠΟΙΑ ΘΕΩΡΕΊΤΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΉ, ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΉ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΉ ΚΑΙ ΣΥΝΆΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΉ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ; Η περίοδος που διανύουμε έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις για τον κλάδο της αρχιτεκτονικής και όχι μόνο. Η νέα πραγματικότητα έχει προκαλέσει πρωτόγνωρες συνθήκες διαβίωσης, καθιστώντας απαραίτητο τον επαναπροσδιορισμό της «κανονικότητας» και την αναζήτηση νέων τρόπων χρήσης των υφιστάμενων τεχνολογικών μέσων για την αντιμετώπιση των νέων δυσκολιών. Καθ’ όλη την περίοδο του lockdown και των νέων εργασιακών συνθηκών αναζητήθηκαν νέοι τρόποι και νέες συνθήκες εργασίας, ώστε να γίνει σωστή εκμετάλλευση των τεχνολογικών δυνατοτήτων και να αντιμετωπιστούν τα καινούργια προβλήματα. Παράλληλα, όσον αφορά την παραγωγή υλικών αγαθών και πρώτων υλών, παρατηρείται μια γενικότερη δυσκολία σε σχέση με τις προ-Covid απαιτήσεις της αγοράς, με αποτέλεσμα να γίνεται μια νέα έρευνα για να βρεθούν λειτουργικές λύσεις ώστε να μην εμποδιστεί η ανάπτυξη.

4

ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΑΝΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΤΟ ASSET ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΓΆΛΩΝ ΑΣΤΙΚΏΝ ΚΈΝΤΡΩΝ ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΑ; Στην ελληνική πραγματικότητα υπερισχύουν οι πολυκατοικίες, που ως λύση κατοίκησης μέχρι τώρα μοιάζουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μεγάλων αστικών κέντρων – στην πλειονότητά τους έχουν κατασκευαστεί τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Με την πάροδο του χρόνου πολλά από αυτά τα κτίσματα εγκαταλείπονται σταδιακά και αποσυντίθενται. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις σύγχρονες ανάγκες, που συνεχώς αλλάζουν, κρίνεται αναγκαίο τα τυχόν ανεκμετάλλευτα κτίσματα να αποκτούν νέα χρήση και ταυτόχρονα νέα ζωή. Η επανάχρηση υφιστάμενων κελύφων αποτελεί παράλληλα βιώσιμη λύση, καθώς, με τον περιορισμό αποβλήτων και ενέργειας, συμβάλλουν στην κυκλική οικονομία. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΠΑΡΑΝΌΗΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΆΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ; Πολλοί ενδεχομένως συνδέουν την έννοια της βιωσιμότητας και της αρχιτεκτονικής με τη βιομιμητική, δηλαδή τη δημιουργία μιας αρχιτεκτονικής η οποία μιμείται τη φύση. Η βιώσιμη αρχιτεκτονική, όμως, δεν συνεπάγεται οργανικές μορφές και αποκλειστική χρήση πειραματικών υλικών. Στόχος της είναι η δημιουργία χώρων στους οποίους γίνεται πλήρης εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η προστασία τους από τις από τις φυσικές φθορές,

γενικότερα η δημιουργία παθητικών χώρων με ελάχιστο ενεργειακό αποτύπωμα, που χρησιμοποιούν εξοπλισμό σύγχρονης και της πλέον εξελιγμένης τεχνολογίας, διατηρώντας την απλότητα τόσο στην κατασκευή όσο και στη λειτουργία και στη συντήρησή τους. Απώτερος σκοπός είναι η εξασφάλιση της μεγάλης διάρκειας ζωής και της φιλικής στάσης απέναντι στο περιβάλλον. Με την έννοια της βιωσιμότητας εννοούμε την πρόθεση επανάχρησης και εκμετάλλευσης υφιστάμενων στοιχείων με στόχο το μικρότερο δυνατό ενεργειακό αποτύπωμα, τονίζοντας παράλληλα την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε λόγω της πανδημίας, γίνεται δυσκολότερη η παραγωγή της πρώτης ύλης, γεγονός που καθιστά τον περιορισμό χρήσης επιπρόσθετων υλικών σημαντικό στην κατασκευή. ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ; ΠΟΙΑ Η ΘΈΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΎ ΓΡΑΦΕΊΟΥ; Η περίοδος του lockdown, καθώς και οι συνεχείς μεταβολές της καθημερινότητας, δημιούργησαν προβληματισμούς όσον αφορά την αρχιτεκτονική του αύριο. Οι αρχιτέκτονες κλήθηκαν αρχικά να ανακαλύψουν νέους τρόπους για την ανταλλαγή ιδεών και τις γόνιμες συναντήσεις, ώστε να επιτευχθεί η δημιουργική διαδικασία. Η μεγαλύτερη πρόκληση αυτήν τη στιγμή θα έλεγε κανείς ότι είναι η σωστή διαχείριση των πόρων, των πρώτων υλών και των τεχνολογικών μέσων, καθώς και η συνεχής αναζήτηση και ο πειραματισμός, έτσι ώστε να καλύπτονται όχι μόνο οι παρούσες ανάγκες αλλά και να εξετάζονται σενάρια για δυνάμει μεταβολές. Η αρχιτεκτονική καλείται να υιοθετήσει έναν μεταβλητό χαρακτήρα και να προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες. Πρέπει να αρχίσει να αναπτύσσεται ένας future-proof σχεδιασμός κτιρίων και χώρων, στους οποίους υπάρχει δυνατότητα για μελλοντική ενσωμάτωση παθητικών συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας, χωρίς να επηρεάζεται ο αρχικός σχεδιασμός.

45

H ΑΡΧΙΤΈΚΤΩΝ ΜΑΡΊΑ ΔΈΔΑ, ΙΔΡΎΤΡΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ D&A, ΜΙΛΆ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΎΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ, ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΌΛΕΩΝ, ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΊΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΉΣ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΊΑΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟ

46

5 ΞΕΧΩΡΙΣΤΆ ΠΡΌΤΖΕΚΤ

με sustainable φιλοσοφία

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ο σχεδιασμός του κτιρίου στοχεύει στη μέγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων για κάλυψη των αναγκών σε φυσικό φωτισμό και αερισμό.

1. ANATOLIA FUTURE EDUCATIONAL BUILDING ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ Η πρόταση για νέο εκπαιδευτικό κτίριο σε σχολικό συγκρότημα στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης σχεδιάστηκε ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή απόδοση βιωσιμότητας και βελτιστοποίηση του εσωτερικού περιβάλλοντος, καθώς και ο περιορισμός κατανάλωσης ενέργειας. Η επιλογή των υλικών που δημιουργούν το εξωτερικό περίβλημα του κτιρίου αποτελεί σημαντική παράμετρο όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των απωλειών, όπως και ο προσανατολισμός των αιθουσών διδασκαλίας στον άξονα Βορρά - Νότου. Ο σχεδιασμός του κτιρίου στοχεύει στη μέγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων για κάλυψη των αναγκών σε φυσικό φωτισμό και αερισμό. Τα εκτεταμένα υαλοστάσια και ανοίγματα επιτρέπουν στο φως της ημέρας να εισέλθει στον χώρο, ελαχιστοποιώντας τη χρήση τεχνητού φωτός, προσφέροντας παράλληλα ιδανική οπτική απόδοση και συνεχή επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, σε συνδυασμό με τους φεγγίτες στις ανώτερες ζώνες των υαλοστασίων των αιθουσών, συμμετέχουν στον διαμπερή φυσικό εξαερισμό, βελτιώνοντας την ποιότητα του αέρα εσωτερικού χώρου και τον επακόλουθο δροσισμό του κτιρίου συνολικά. Τα κατάλληλα στοιχεία σκιασμού και ηλιοπροστασίας των όψεων, όπως ο κεραμικός ιστός flexbrick ως δεύτερο κέλυφος της όψης, οι περιστρεφόμενες μεταλλικές περσίδες και το μεταλλικό προστέγασμα, αποτελούν σημαντικά στοιχεία του νέου κτίσματος. Εκτός από τον χαρακτήρα που προσφέρουν στη μορφολογία του κτιρίου, ελαχιστοποιούν την πιθανότητα υπερθέρμανσης το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα επιτρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία να εισέλθει στον χώρο, μειώνοντας τις απαιτήσεις για θέρμανση. Σημαντικό ρόλο παίζει και το φυτεμένο δώμα, το οποίο λειτουργεί ως μόνωση, βελτιώνοντας τη θερμική απόδοση του κτιρίου.

2. SKY - VILLA APARTMENTS ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΊΑ Η εξαώροφη οικοδομή διαμερισμάτων με φυτεμένο δώμα καταλαμβάνει μια σημαντική γωνία στην περιοχή της Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης. Η ομάδα του γραφείου της Μαρίας Δέδα εργάστηκε ώστε να δημιουργήσει βιώσιμες κατοικίες σε ένα επιβλητικό κτίριο της περιοχής, αναδεικνύοντας τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός του. Προκειμένου το κτίριο να είναι green friendly, έγινε χρήση τοπικών και φιλικών προς το περιβάλλον υλικών και συστημάτων με στόχο τη βέλτιστη ολοκληρωμένη απόδοση του κύκλου ζωής του και τον περιορισμό κατανάλωσης ενέργειας. Παράλληλα, το κτίριο προστατεύεται από τους ανέμους λόγω βορινού προσανατολισμού με τη χρήση αρχιτεκτονικών στοιχείων και στεγάστρων, τα οποία παρέχουν και την κατάλληλη ηλιοπροστασία από τον δυτικό προσανατολισμό. Τα χαρακτηριστικά μεταλλικά πανέλα στους εξώστες δημιουργούν ανοίγματα και καδραρίσματα προς τη θέα του πάρκου και της θάλασσας, προστατεύοντας τις κατοικίες. Τέλος, με τη δημιουργία προσβάσιμου φυτεμένου δώματος επιτυγχάνεται καλύτερη μόνωση και διαμορφώνεται μικροκλίμα.

DEDA & ARCHITECTS

STUDIO VD

Το αρχιτεκτονικό γραφείο της Μαρίας Δέδα δημιουργεί με όραμα για ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον.

Τα χαρακτηριστικά μεταλλικά πανέλα στους εξώστες του Sky - Villa apartments δημιουργούν ανοίγματα και καδραρίσματα προς τη θέα του πάρκου και της θάλασσας, προστατεύοντας τις κατοικίες.

4. ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗ ΓΡΑΦΕΙΑΚΟΎ ΧΏΡΟΥ ΣΤΟ ΚΈΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ Η παρούσα αρχιτεκτονική μελέτη αφορά τις εργασίες πλήρους ανακαίνισης των χώρων γραφείων σε κτίριο στο κέντρο της Αθήνας. Η ανακαίνιση περιλαμβάνει εσωτερικές διαρρυθμίσεις καθώς και εργασίες επισκευών στον χώρο της βεράντας με στόχο τη λειτουργική και αισθητική βελτίωση όχι μόνο του ορόφου των γραφείων αλλά και τη γενικότερη αναβάθμιση του κτιρίου. Για την ανακαίνιση του υφιστάμενου χώρου πραγματοποιήθηκαν επεμβάσεις στο εσωτερικό του κτιρίου και έλεγχος σε τμήμα του κελύφους για τυχόν επεμβάσεις. Η κατασκευαστική τεχνολογία των νέων επεμβάσεων δεσμεύτηκε σε υψηλό βαθμό από την κατάσταση του υφιστάμενου κελύφους. Τα υλικά και ο τρόπος κατασκευής των νέων διαμορφώσεων έπρεπε όχι απλώς να είναι απολύτως συμβατά με τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής του διατηρούμενου κτίσματος αλλά και να μην επηρεάζουν αρνητικά την επάρκεια και λειτουργία του στατικού φορέα. Παράλληλα, οι κατασκευαστικές λύσεις που υλοποιήθηκαν εξασφάλισαν ότι, μετά την ανακαίνισή του, το κτίριο είναι ικανό να ανταποκριθεί στις σημερινές απαιτήσεις ασφάλειας των κατασκευών, καθώς και σε νέες κτιριοδομικές απαιτήσεις.

SPYROS

HOUND PHOTOGRAPHY

5. ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗ ΚΤΙΡΊΟΥ ΓΡΑΦΕΊΩΝ Το πρότζεκτ για επανάχρηση κτιρίου στην περιοχή της Ομόνοιας της Αθήνας δείχνει πώς εφαρμόζεται η φιλοσοφία του γραφείου Deda & Architects ώστε να δίνεται νέα ζωή σε κτίρια. Αν και το κτίσμα δεν έχει κριθεί διατηρητέο, θεωρήθηκε αναγκαίο να διατηρηθούν και να ενισχυθούν ο υφιστάμενος στατικός φορέας και υπόλοιπα στοιχεία του κτιρίου, όπου είναι δυνατό, για να επιτευχθεί βιώσιμος σχεδιασμός που εκμεταλλεύεται τους υπάρχοντες πόρους με μείωση των αποβλήτων καθώς και του οικολογικού αποτυπώματος. Η επανάχρηση του υφιστάμενου κελύφους και ο σχεδιασμός του εσωτερικού του αποτελούν βασική αρχή της βιώσιμης αρχιτεκτονικής. Οι εργασίες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν στο υφιστάμενο κτίριο επί της οδού Βερανζέρου έχουν στόχο την παράταση του χρόνου ζωής του, την αξιοποίησή του, την προσαρμογή του στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής, τη λειτουργική, αισθητική και ενεργειακή του αναβάθμιση και την ανάδειξη τόσο του ίδιου του κτιρίου όσο και της ευρύτερης περιοχής, χωρίς να ανταγωνίζεται και να υποβαθμίζει τα ιστορικά κτίριά της.

47

Για τον σχεδιασμό των κατοικιών ακολουθήθηκαν οι βασικές αρχές του ενεργειακού σχεδιασμού και συστημάτων για τη δημιουργία βιώσιμων κατοικιών, οι οποίες εκμεταλλεύονται όσο το δυνατό περισσότερο τους φυσικούς πόρους για την επίτευξη ελάχιστης κατανάλωσης ενέργειας.

ADM—The Green Issue

3. THREE GREEN CURVES ΣΥΓΚΡΌΤΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΙΏΝ ΜΕ ΚΑΜΠΎΛΑ ΦΥΤΕΜΈΝΑ ΔΏΜΑΤΑ Το υπό ανέγερση συγκρότημα κατοικιών στη Θέρμη Θεσσαλονίκης αποτελείται από τρία όμοια κτίσματα με έξι μεζονέτες και έξι διαμερίσματα. Για τον σχεδιασμό των κατοικιών ακολουθήθηκαν οι βασικές αρχές του ενεργειακού σχεδιασμού και συστημάτων για τη δημιουργία βιώσιμων κατοικιών, οι οποίες εκμεταλλεύονται όσο το δυνατό περισσότερο τους φυσικούς πόρους για την επίτευξη ελάχιστης κατανάλωσης ενέργειας. Το συγκρότημα ακολουθεί τη φυσική κλίση του εδάφους, εκμεταλλευόμενο τον προσανατολισμό και τη θέα του οικοπέδου, καταλαμβάνοντας μια σημαντική γωνία επί του οικοδομικού τετραγώνου. Κύριο μέλημα του σχεδιασμού ήταν κάθε κατοικία να έχει άνοιγμα προς τη θέα της περιοχής, όπου στο μέλλον θα δημιουργηθεί πάρκο, και προς τη θέα της θάλασσας, με προσανατολισμό τέτοιο ώστε να γίνεται αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και ηλιασμού. Στο συγκρότημα είναι σημαντική η ύπαρξη του πρασίνου, με τις οικίες που βρίσκονται στο ισόγειο να έχουν περιμετρικούς κήπους, στους οποίους προτείνεται φύτευση τοπικής βλάστησης. Επιπλέον, βασικό χαρακτηριστικό των κατοικιών αποτελούν τα καμπύλα φυτεμένα δώματα, τα οποία λειτουργούν ως μόνωση των κατοικιών και βοηθούν στη δημιουργία μικροκλίματος.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ H επικαιρότητα επιτάσσει να αμβλύνουμε την καμπύλη αντοχής του συστήματος υγείας. Οι ειδικοί απαίτησαν τη λήψη προληπτικών μέτρων για την αποσυμφόρηση του ΕΣΥ. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το ίδιο ακριβώς ισχύει εδώ και δεκαετίες για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Ότι δηλαδή η δυνατότητα της Γης να τις απορροφήσει είναι πολύ περιορισμένη, οπότε πρέπει να αλλάξουμε δραστικά τα επιχειρηματικά μας μοντέλα; Σύμφωνα με το τελευταίο World Economic Forum, κατά την τελευταία δεκαπενταετία η ατζέντα παγκοσμίως έχει αλλάξει και τη θέση των λεγόμενων «παραδοσιακών κινδύνων» (οικονομικών, γεωπολιτικών κ.λπ.) έχουν καταλάβει πλέον οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και εσχάτως οι κίνδυνοι της δημόσιας υγείας. Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ εντάσσονται στη λειτουργία μεγάλων επιχειρηματικών κολοσσών, προμηνύοντας δραστικές αλλαγές την επόμενη δεκαετία. Σε ό,τι αφορά το real estate και δη στην Ελλάδα, το ζήτημα της ανθεκτικότητας των ακινήτων αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή είτε για άλλα απροσδόκητα συμβάντα, όπως η πανδημία, η βιωσιμότητα αποτελεί βασικό εργαλείο για τη θωράκιση μιας επένδυσης. Από το 2010 και μετά, οπότε και κορυφωνόταν συστηματικά η κρίση χρέους της Ελλάδας με συνεπακόλουθο την κατάρρευση της οικοδομικής δραστηριότητας, είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση ανάπτυξης κάποιου σημαντικού ακινήτου, οι εμπλεκόμενοι φορείς υιοθέτησαν θεσμικά και διεθνώς αναγνωρισμένα εργαλεία για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας έναντι στην κλιματική

αλλαγή της επένδυσης που συνιστούσε η ανάπτυξη αυτή. Το LEED ξεχώρισε ως το πλέον διαδεδομένο εργαλείο βαθμονόμησης και συνδέθηκε με εμβληματικά πλέον έργα τοποσηματικού χαρακτήρα, όπως το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το κτιριακό συγκρότημα Καρελά, το κτίριο Agemar, τα συγκροτήματα Piraeus Port Plaza 1, 2 και 3, το νηπιαγωγείο του Κολεγίου Αθηνών και τόσα άλλα. Με σχεδόν εκατό και πλέον έργα, ολοκληρωμένα ή σε εξέλιξη, η αύξηση στη ζήτηση βιώσιμων κτιρίων εξελίσσεται εκθετικά. Περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι καθημερινά εργάζονται, επισκέπτονται, διανυκτερεύουν ή με κάποιον τρόπο βιώνουν μια εμπειρία σε κάποιο από τα κτίρια αυτά, η συνολική επιφάνεια των οποίων πλέον υπερβαίνει το 1.000.000 τ.μ. Και με την απαρχή μιας νέας διαφαινόμενης περιόδου ανάπτυξης, η τάση αυτή έχει μετατραπεί σε βασική προϋπόθεση, με τέτοιους όρους ώστε η αγορά να αντιμετωπίζει επιφυλακτικά την απουσία διαφανών πλαισίων βιωσιμότητας από νέα έργα ακίνητης περιουσίας. Αρκεί όμως να είμαστε απλώς λιγότερο κακοί σε σχέση με άλλους; Προφανώς όχι, διότι ό,τι κάνουμε θα κρίνεται άμεσα ανεπαρκές και θα ξεπερνιέται. Αντιθέτως, η υπερβατική αντιμετώπιση νέων προκλήσεων, κανονισμών και διεθνών απαιτήσεων οδηγεί σε μια διαρκώς βελτιωμένη εικόνα, η οποία δημιουργεί διαφορά φάσης από τους άλλους και ετεροπροσδιορίζει την αξία του ακινήτου μας και κατ’ επέκταση του χαρτοφυλακίου μας. Κι αν μέχρι στιγμής η αποδοχή αυτών των αρχών είναι εκ προοιμίου δεδομένη για την κορυφή της πυραμίδας του real estate, σημαντικούς developers και

θεσμικούς επενδυτές, η μεγάλη πρόκληση είναι η διάχυση αυτής της τάσης και προς άλλες κατευθύνσεις. Αυτή θα είναι και ο πολλαπλασιαστής που θα δημιουργήσει κοινούς τόπους με τον δημόσιο χώρο, συμβάλλοντας στη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών αστικών αναπλάσεων. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειωθεί και η επίπτωση που έχει η πανδημία στον τρόπο ανάπτυξης των μελλοντικών ακινήτων. Τα ζητήματα δημόσιας υγείας, οι προσδοκίες των νεότερων γενεών, καθώς και τα υβριδικά μοντέλα εργασίας σε ορισμένες περιπτώσεις διαμορφώνουν νέες απαιτήσεις και θέτουν τον άνθρωπο στο επίκεντρο κατά τη δημιουργία νέων χώρων. Ως εκ τούτου, έννοιες μέχρι πρότινος αντιμετωπιζόμενες ως είδη πολυτελείας, όπως η βιοφιλία, το ήθος, η ποικιλομορφία, η προσαρμοστικότητα, η ευεξία και η ευελιξία, αποκτούν άλλη διάσταση και αποτιμώνται όχι μόνο λειτουργικά αλλά κυρίως χρηματοοικονομικά. Το κτίριο πρέπει πλέον να δημιουργεί μια ισχυρή και ταυτοχρόνως ενεργητικά και παθητικά βιωματική εμπειρία, σε τέτοιο βαθμό που να συνεχίζεται η θετική επίδρασή του στον άνθρωπο ακόμα και όταν έχει επιστρέψει σπίτι του. Πόσο διαφορετική διάθεση έχει κανείς, άλλωστε, όταν επιστρέφει στην κατοικία του, έχοντας εργαστεί σε έναν χώρο με φυσικό φως, φρέσκο αέρα και χαρακτηριστικά φύσης! Ανατρέχοντας στα πλέον διακεκριμένα παραδείγματα ανάπτυξης βιώσιμων ακινήτων στην Ελλάδα, θα κάνουμε την εξής διαπίστωση: αρχικώς, είναι πιθανό σε ορισμένες περιπτώσεις να χρειάστηκαν επιπρόσθετοι πόροι, με το κόστος όμως να είναι επενδυτικού χαρακτήρα, άρα να αποσβένεται (π.χ. φωτοβολταϊκή εγκατάσταση,

ΒΙΏΣΙΜΟ REAL ESTATE ΓΙΑΤΊ ΤΑ «ΑΚΡΙΒΆ» ΚΤΊΡΙΑ ΕΊΝΑΙ «ΦΘΗΝΌΤΕΡΑ» (ΑΠΌ ΤΟ PREMIUM ΣΤΟ GREENIUM) AΠΌ ΤΟΝ ΧΑΡΆΛΑΜΠΟ ΓΙΑΝΝΙΚΌΠΟΥΛΟ ΙΔΡΥΤΗ ΤΗΣ DCARBON

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Οι θεσμικές εταιρείες ανάπτυξης και διαχείρισης ακινήτων και χαρτοφυλακίων εμπλέκονται ενεργά στην αντιμετώπιση της πρόκλησης με εμφατικές στρατηγικές ενσωμάτωσης παραμέτρων ESG έναντι μιας παραδοσιακής στρατηγικής «βλέποντας και κάνοντας». Προσδιορίζουν και χρησιμοποιούν μηχανισμούς και συστήματα διαχείρισης σχετιζόμενων κινδύνων. Παρά τα προβλήματα που πηγάζουν συχνά από την έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων, οι εταιρείες έχουν ξεκινήσει ήδη να επενδύουν στο δύσκολο έργο της ενσωμάτωσης των παραγόντων ESG στο επενδυτικό τους due diligence, καθώς και στον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που οι ετήσιοι απολογισμοί ESG σε λίγο καιρό θα είναι το ίδιο σημαντικοί με τον ισολογισμό μιας εταιρείας. Στον τομέα των ακινήτων οι κίνδυνοι ESG μπορούν να προσδιοριστούν εύκολα λόγω των απτών συνεπειών που προκύπτουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης ανθεκτικότητας. Το κόστος ασφάλισης πρόκειται να επηρεαστεί ιδιαίτερα λόγω των ασφαλιστικών αξιώσεων ιδιωτών και επιχειρήσεων από τις ολοένα εντονότερες περιβαλλοντικές καταστροφές ή άλλες απροσδόκητες καταστάσεις, όπως η πανδημία. Επιπλέον, το κόστος αποκατάστασης των συνεπειών έντονων ή αναπάντεχων φαινομένων θα είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το κόστος λήψης προληπτικών μέτρων. Από την άλλη, η αποτελεσματική διαχείριση των παραγόντων ESG είναι το κλειδί για νέες αξιόπιστες χρηματοδοτικές ευκαιρίες για το real estate. Η υλοποίηση του Green Deal προβλέπει, άλλωστε, τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης με περισσότερα από 250 δισ. ετησίως

έως το 2030. Ως το 2025 αναμένεται να τριπλασιαστούν τα επενδυτικά κεφάλαια που θα κατευθυνθούν παγκοσμίως σε εταιρείες που επιτυγχάνουν υψηλές αποδόσεις ESG, ενώ η έκδοση πράσινων ομολόγων από ελληνικές Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) αξίας περίπου μισού δισ. τη χρονιά που διανύουμε αποδεικνύει τη θεσμική πλέον ενσωμάτωση του παράγοντα της βιωσιμότητας στην ανάπτυξη και διαχείριση της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα. Τα βιώσιμα κτίρια είναι «ακριβότερα» γιατί έχουν αναπτυχθεί με διαδικασίες και κώδικες που διέπονται από σαφείς δεσμεύσεις και κανόνες ηγεσίας. Το LEED, το WELL, το BREEAM, το GRESB, το GRI είναι απλώς εργαλεία που κάνουν συγκεκριμένες τις ιδέες για τις οποίες ενδιαφέρονται τόσοι πολλοί άνθρωποι με πάθος. Τα εργαλεία αυτά θα συνεχίσουν να είναι σχετικά, εφόσον αντιπροσωπεύουν σκόπιμη δράση στο δομημένο περιβάλλον. Μια τέτοια δράση είναι πιο ισχυρή από οποιαδήποτε συζήτηση για τα όρια ή το μέλλον. Δεν μπορούμε ποτέ να πάμε πέρα από τα εργαλεία, γιατί αυτά είναι ο τρόπος μετασχηματισμού και ο μετασχηματισμός δεν μπορεί να είναι ποτέ ο προορισμός. Η ανάγκη για επίτευξη της βιωσιμότητας δεν μας περιορίζει. Ο μόνος αληθινός περιορισμός, το όριο που πρέπει να συνεχίσουμε να σπρώχνουμε πιο μακριά, είναι η δική μας αδυναμία, μερικές φορές, να πιστέψουμε ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε πραγματική και διαρκή αλλαγή.

49 ΤΗΕ ORBIT, LC ARCHITECTS/VIKELAS ARCHITECTS. PHOTO:SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

αποδοτικότερα Η/Μ συστήματα), ωστόσο η πλειοψηφία των επιλογών που έγιναν και συνέβαλαν καθοριστικά στο αποτέλεσμα αφορούσαν κυρίως διαφοροποιημένες απλώς επιλογές που έγιναν εγκαίρως και ενσωματώθηκαν στην ανάπτυξη του ακινήτου (π.χ. προσανατολισμός, διαχείριση ομβρίων, επιλογή κατάλληλων υλικών, ποιότητες εσωτερικών χώρων, διαδικασία διαχείρισης έργου κ.λπ.). Με λίγα λόγια, με ελάχιστο κόστος, είτε με απόλυτους όρους είτε με όρους ανάλυσης κύκλου ζωής, τα ακίνητα αυτά καταστάθηκαν βιώσιμα και ανθεκτικά με όρους που έγιναν πλήρως αποδεκτοί και ήταν εντός πλαισίων των σχετικών business plans. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνεχής αυστηροποίηση των κανονισμών, η εξέλιξη της τεχνολογίας, η εκπαίδευση των εμπλεκόμενων μερών αλλά και η εξοικείωση της τοπικής αγοράς με νέες τεχνικές και υλικά μετατρέπουν τους «παράγοντες κόστους» του παρελθόντος στους «οδηγούς υπεραξίας» του μέλλοντος. Τι γίνεται με τις μελλοντικές επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία; Η θωράκιση των μεγάλων επενδύσεων σε επίπεδο αειφορίας δεν αποτελεί προαίρεση αλλά προαπαιτούμενο για την ίδια τη βιωσιμότητά τους ως επενδυτικών προϊόντων. Η εμφανής προτίμηση των μισθωτών για βιώσιμα ακίνητα αλλά και το αυξανόμενο ενδιαφέρον των επενδυτών για θέματα βιωσιμότητας υποδηλώνουν μια νέα τάση, αυτή της ενσωμάτωσης του παράγοντα της αειφορίας στις αναλύσεις επιχειρηματικού κινδύνου. Με λίγα λόγια, συμβατικές επενδύσεις χωρίς σαφές, διαφανές και αναγνωρισμένο πλαίσιο βιωσιμότητας καθίστανται, αργά ή γρήγορα, μη ανταγωνιστικές.

ΤΑ

ΝΈΑ,

ΚΑΙΝΟΤΌΜΑ

πράσινα έργα ΤΟΥ

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Το γραφείο Bennetts Associates αναγνωρίζεται διεθνώς ως πρωτοπόρος στον τομέα της βιωσιμότητας, με επιστημονικούς στόχους και στρατηγική υποστήριξη της αρχιτεκτονικής αειφορίας. Αυτά είναι 4 νέα έργα που έχουν ενσωματώσει στο μέγιστο τις πράσινες τάσεις που θα κάνουν το μέλλον καλύτερο.

50

ΗΝΩΜΈΝΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΊΟΥ

NORTON HQ Η εμβληματική εταιρεία μοτοσικλετών Norton επέστρεψε με την ολοκλήρωση των νέων υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων 7.300 τ.μ. στο Solihull, την καρδιά του κόμβου της αυτοκινητοβιομηχανίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Το ανακαινισμένο κτίριο ελαφριάς βιομηχανικής χρήσης φιλοξενεί την υποδοχή πελατών, την παράδοση μοτοσικλετών, την προβολή της επωνυμίας, το εργαστήριο του σέρβις, την παραγωγή, το στούντιο σχεδιασμού, τις εγκαταστάσεις δοκιμών και γραφεία. Δύο βασικές προϋποθέσεις για την υλοποίηση του έργου ήταν η ταχύτητα της εγκατάστασης και η διευκόλυνση της ανάπτυξης της Norton. Ο σχεδιασμός εστιάζει στην κυκλική οικονομία, κάνοντας χρήση ήδη χρησιμοποιημένων εξαρτημάτων που μπορούν να διαμορφωθούν εκ νέου, να προσαρμοστούν και να επαναχρησιμοποιηθούν με την πάροδο του χρόνου, ελαχιστοποιώντας τη σπατάλη υλικού. Το καλύτερο παράδειγμα είναι η κύρια διανομή του Manufacturing Hall, που έπρεπε να σχεδιαστεί, ενώ η διαρρύθμισή του ήταν ακόμα εν εξελίξει. Η κατασκευή της κύριας γέφυρας βασίστηκε στην καινοτόμο χρήση δοκών από τη βιομηχανία ψυχαγωγίας και η εγκατάστασή της πραγματοποιήθηκε μέσα σε λίγες μέρες, παρέχοντας υπηρεσίες σχεδιασμένες έτσι ώστε να είναι υπερ-προσαρμόσιμες. Το αποτέλεσμα είναι μια έξυπνα σχεδιασμένη λύση που χρησιμοποιεί ευέλικτα εξαρτήματα, τα οποία επιτρέπουν στη Norton να επεκτείνεται και να εξελίσσεται. Αυτή είναι μία από τις πολυάριθμες τεχνικές βιώσιμης και γρήγορης κατασκευής του έργου, τα εξαρτήματα της οποίας μπορούν να αναδιαμορφωθούν καλύπτοντας σχεδόν το 50% του συνολικού κόστους κατασκευής. Το νέο HQ αντιπροσωπεύει τις αξίες της νέας μάρκας μέσω μιας αισθητικής του μέλλοντος, μιας μηχανικής με φινέτσα και της εστίασης στη βιωσιμότητα και στην ευημερία.

SPORTS HALL Το King’s Cross Sports Hall στο κέντρο του Λονδίνου είναι το πρώτο κτίριο των Bennetts Associates από ξύλο με σχεδόν μηδενικό ενσωματωμένο άνθρακα. Το Gasworks Tunnels, τρεις ευαίσθητες σιδηροδρομικές σήραγγες που εκτείνονται σε βάθος μικρότερο των τριών μέτρων κάτω από τη συγκεκριμένη τοποθεσία, είναι μια ελαφριά ξύλινη δομή που ανακατανέμει τη μάζα της ομοιόμορφα. Το φιλόξενο εσωτερικό των μεγάλων ευέλικτων χώρων επιτρέπει στην κοινοτική αθλητική αίθουσα να προσαρμόζεται στις διαφορετικές μελλοντικές χρήσεις της. Λαμβάνοντας υπόψη τη δέσμευση για μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στα υλικά, το κτίριο πέτυχε μια εξαιρετικά χαμηλή τιμή στον αρχικά εκλυόμενο άνθρακα (39 kg CO2e/sqm) και τον στόχο της τιμής του ενσωματωμένου άνθρακα στα 202 kg CO2e/sqm. Ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές του UKGBC, ο κατασκευαστής αντιστάθμισε την τιμή του άνθρακα που παράγεται κατά την κατασκευή φυτεύοντας 1.580 δέντρα στο Περού και τη Βραζιλία. Τα βελτιστοποιημένα ανοιγόμενα παράθυρα εκμεταλλεύονται στο μέγιστο το φυσικό φως, μειώνουν την απώλεια θερμότητας και επιτρέπουν τον φυσικό αερισμό που συμπληρώνεται από μηχανικό αερισμό με ανάκτηση θερμότητας και φωτισμό χαμηλής ενέργειας, ενώ το ενεργειακό δίκτυο σε όλη την περιοχή παρέχει ψύξη και θέρμανση με εκτιμώμενη εξοικονόμηση άνθρακα στο 45%. Η ξυλεία προήλθε από δάση βιώσιμης διαχείρισης και τα υποπροϊόντα της παραγωγής μετατράπηκαν είτε σε πράσινη ενέργεια μέσα σε σταθμούς που συνδύαζαν τη θερμότητα και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα, είτε σε βιοκαύσιμα. Οι προσόψεις σχεδιάστηκαν με βάση προϋπάρχουσες διαστάσεις τοίχων CLT (cross-laminated timber) για την ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων, ενώ οι αναστρέψιμες συνδέσεις υποστηρίζουν την κυκλική οικονομία, τη μελλοντική αποσυναρμολόγηση και την επαναχρησιμοποίηση της ξυλείας. Η ξυλεία μπορεί να δώσει λύση σε περιπτώσεις δύσκολων τοποθεσιών, να έχει θετικό κοινωνικό αντίκτυπο και να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα αύξησης των τιμών του άνθρακα. Το King’s Cross Sports Hall είναι το πρώτο κτίριο των Bennetts Associates από ξύλο με σχεδόν μηδενικό ενσωματωμένο άνθρακα.

BENNETTS ASSOCIATES

Το νέο κτίριο Woolwich Works περιλαμβάνει ένα θέατρο 450 θέσεων, έναν χώρο συναυλιών, ένα μουσείο και πολλά στούντιο για πρόβα.

WOOLWICH WORKS

TIMBER SQUARE

Το νέο HQ της Νorton αντιπροσωπεύει τις αξίες και την αισθητική τoυ σήματος, εστιάζοντας στη βιωσιμότητα και στην αειφορία.

51

Αυτό το έργο Net Zero Carbon (NZC) δείχνει πώς τα κτίρια μπορούν να ανταποκριθούν σε έκτακτες κλιματολογικές καταστάσεις και στους στόχους του NZC. Ο συνδυασμός αναγκαίων παραμέτρων, όπως η βιωσιμότητα, το μέλλον του χώρου εργασίας και η αποτελεσματική τεχνική κατασκευής, οδήγησε σε μια ζωντανή αρχιτεκτονική σύνθεση που αποτελείται από δύο κτίρια, ένα μερικώς διατηρημένο τυπογραφείο της δεκαετίας του 1950 και ένα νέο κτίριο. Αυτά ανεγέρθηκαν σε μια εν μέρει άδεια βιομηχανική τοποθεσία στο Bankside κοντά στην Tate Modern. Οι μεικτές χρήσεις στο επίπεδο του δρόμου και οι νέες διαδρομές που χαράχτηκαν με βάση την τοποθεσία, συμπεριλαμβανομένων των συνδέσεων με τις οδογέφυρες «Low Line», ανταποκρίνονται στη ζωντάνια της περιοχής, ενώ όλοι οι επάνω όροφοι έχουν πρόσβαση σε βεράντες και roof gardens. Αποτέλεσμα του πρότζεκτ Timber Square θα είναι ένα κτίριο που θα έχει κατασκευαστεί και θα λειτουργεί με όρους NZC, σύμφωνα με το UKGBC NZC Buildings Framework. Οι εκπομπές άνθρακα –ενσωματωμένες, κατασκευαστικές και σε επίπεδο λειτουργίας– θα είναι οι μισές από αυτές μιας τυπικής κατασκευής νεόδμητων γραφείων στο Λονδίνο, με την επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας δομής του τυπογραφείου και μιας νέας υβριδικής δομής από χάλυβα και CLT, τη μείωση του βάρους κατά 15% και του ενσωματωμένου άνθρακα κατά 30% και με πάνελ δαπέδου από CLT, που είναι αποσπώμενα για να παρέχουν ευελιξία. Αυτό το έργο είναι ο πιλότος της πρωτοβουλίας «Design for Performance» του οργανισμού Better Buildings Partnership και θέτει υλοποιήσιμους ενεργειακούς στόχους. Ο διαπερατός δημόσιος χώρος, η σύνδεση με όμορες υποδομές και η επαναχρησιμοποιούμενη και υβριδική δομή είναι τα στοιχεία που θα συμπληρώσουν τον ακατέργαστο, βιομηχανικό χαρακτήρα της γειτονιάς.

Το πρότζεκτ Timber Square είναι ο πιλότος της πρωτοβουλίας «Design for Performance» του οργανισμού Better Buildings Partnership και θέτει υλοποιήσιμους ενεργειακούς του στόχους.

ADM—The Green Issue

Έχοντας προκύψει από πέντε ιστορικά κτίρια του βρετανικού στρατού, το έργο δημιουργεί έναν νέο πολιτιστικό προορισμό στο Λονδίνο. Τα βαθμού I και II διατηρητέα κτίρια έχουν μετατραπεί σε δημιουργικό κέντρο 16.500 τ.μ. που μπορούν να εκμεταλλευτούν πολλοί πολιτιστικοί οργανισμοί, όπως το πρωτοποριακό σχήμα Punchdrunk Theatre, των οποίων θα ηγείται το Royal Borough of Greenwich. Το νέο κτίριο Woolwich Works περιλαμβάνει ένα θέατρο 450 θέσεων, έναν χώρο συναυλιών, ένα μουσείο και πολλά στούντιο για πρόβα. Επίσης, αποτελεί τη βάση πολλών διεθνώς αναγνωρισμένων θεατρικών και χορευτικών θιάσων. Η Bennetts Associates διερεύνησε τη δυνατότητα στέγασης πολλών οργανισμών παραστατικών τεχνών για να εντοπίσει κατάλληλες χρήσεις και ενοικιαστές για τα υπάρχοντα κτίρια, προσεγγίζοντας με ευαισθησία τη διαδικασία αναζωογόνησής τους με ελάχιστα παρεμβατικές μεθόδους αποκατάστασης. Με αυτόν τον τρόπο πέτυχε τη φυσική εναρμόνιση των κτιρίων με τις καινούργιες χρήσεις και τη διατήρηση της αρχικής πλίνθινης μορφής της στέγης, τιμώντας την ιστορία τους. Το έργο αυξάνει την απήχηση των τεχνών και του πολιτισμού στο κοινό, τη βιωσιμότητα των πολιτιστικών οργανισμών τοπικής εμβέλειας και ενθαρρύνει τη συνεργασία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με σκοπό την ανάπτυξη της οικονομίας που στηρίζεται στους ντόπιους επισκέπτες. Ο νέος σταθμός τρένου Crossrail και η επέκταση του οικισμού στην περιοχή Woolwich θα μετατρέψουν την περιοχή σε πόλο έλξης ενός καινούργιου και ποικιλόμορφου κοινό από το Λονδίνο και από το Ηνωμένο Βασίλειο γενικότερα.

ΚΤΊΡΙΑ

52

ΜΕ

οικοσυναισθηματική νοημοσύνη OFFICE RESIDENTIAL HOTEL

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Πρωτοστατoύν στην αειφορία και εισήγαγαν τον όρο «οικοσυναισθηματική νοημοσύνη» στον παγκόσμιο αρχιτεκτονικό διάλογο. Η Στέλλα Πιερή και ο Πιέρος Πιερής, μαζί με την ομάδα τους στο αρχιτεκτονικό γραφείο PIERIS.ARCHITECTS, δημιουργούν εδώ και 20 χρόνια πρωτοποριακά αειφόρα έργα που αποτελούν πρότυπο.

Το πολυβραβευμένο γραφείο, που πλέον έχει στο portfolio του πληθώρα υλοποιημένων έργων σε Ελλάδα, Κύπρο και Μεγάλη Βρετανία, συνδύασε την αρχιτεκτονική με την καινοτομία, την οικολογία και την ανθρώπινη ψυχολογία – λογική που οι ιδρυτές ακολουθούσαν από τα φοιτητικά τους χρόνια. Πώς μπορεί να ζήσει αρμονικά μια αυτάρκης κολεκτίβα κατά μήκος εγκαταλελειμμένων σιδηροδρομικών γραμμών στο Λος Άντζελες, σε έναν οικολογικό οικισμό, όπου το κέλυφος των κτιρίων είναι φτιαγμένο από βιολογικό βρώσιμο καλαμπόκι; Αυτό ήταν το πρώτο οικολογικό concept πάνω στο οποίο εργάστηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών του Πιέρου Πιερή στη σχολή Barttlet στο Λονδίνο. Την ίδια περίοδο ανέλυαν το θέμα της ψυχογεωγραφίας των πόλεων με βάση το παράδειγμα της πόλης Sheffield στη Μ. Βρετανία. Κατά την άποψή τους, ο τρόπος που οι πόλεις είναι χτισμένες επηρεάζει καθημερινά κάθε κίνηση που κάνουμε και κάθε απόφαση που παίρνουμε, συνεπώς διαμορφώνει την ψυχοσύνθεση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Τα δύο πρώιμα ενδιαφέροντα των νέων τότε αρχιτεκτόνων συγχωνεύθηκαν στο concept της «οιΤουριστική ανάπτυξη μηδενικής ενεργειακής καταναλωσης στη Χαλκιδική Posidonia Eco-resort

PIERIS.ARCHITECTS

Κτίριο γραφείων Συνεργατικής Tράπεζας Κύπρου

Κατοικία Urban Forest στο Κεφαλάρι

κοσυναισθηματικής νοημοσύνης», μια ιδέα που συνδυάζει την περιβαλλοντική διάσταση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού με την ψυχική υγεία και τη σωματική ευεξία και εφαρμόζεται στα κτίρια και τις πόλεις όπου ζούμε.

INVISIBLE QUALITIES «Όταν σχεδιάζουμε, δοκιμάζουμε τα όρια των υλικών σε πολλά και διαφορετικά μοντέλα ζωής. Στην πραγματικότητα, η ζωή σε μια κατοικία, σε ένα ξενοδοχείο ή σε έναν οικισμό χτισμένο στη λογική της οικοσυναισθηματικής νοημοσύνης προσφέρει απλώς μια ποιοτικότερη εκδοχή διαβίωσης σε καθημερινό επίπεδο», λέει η Στέλλα Πιερή. Στην κατοικία Urban Forest Residence, ένα δάσος με πεύκα μπαίνει στο σπίτι μέσα από τις μεγάλες διαφάνειες, τα φυτεμένα δώματα κλιμακώνουν το δάσος σε κάθε επίπεδο του σπιτιού και η ενεργειακή κατηγορία Α+, μέσω του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, εξοικονομεί ενέργεια, κάτι που λειτουργεί υπέρ του ιδιοκτήτη και του περιβάλλοντος. To concept οικοσυναισθηματικής νοημοσύνης εφαρμόζεται βέβαια σε κάθε κλίμακα και τύπο έργου που μελετάμε, από την ιδιωτική κατοικία και το διαμέρισμα μέχρι τα κτίρια γραφείων και ξενοδοχεία, αλλά και στο Μητροπολιτικό Υδατοδρόμιο Αττικής, που θα υλοποιηθεί σύντομα». Τα έργα τους, πέρα από καλή αρχιτεκτονική, εισάγουν μια νέα λογική και βιώνονται πολύ διαφορετικά, αναβαθμίζοντας συνολικά τον τρόπο που ζούμε.

NATURAL HOTELS Φανταστείτε ένα ξενοδοχείο στην άκρη του γκρεμού, σε ένα παρθένο τοπίο, με απρόσκοπτη θέα στο Καρπενήσι. Ατμοσφαιρικό, αλλά γνώριμο concept ως εδώ. Στην περίπτωση του Nullius in verba το γραφείο PIERIS.ARCHITECTS έκανε την ανατροπή που έδωσε νέα ώθηση στην επαναλαμβανόμενη πελατεία. Κάθε δωμάτιο επαναπροσδιορίζει τη σχέση του κατοίκου με τη φύση. Όχι διακοσμητικά, όπως στα περισσότερα ξενοδοχεία, αλλά μέσα από την αρχιτεκτονική. Ένα δωμάτιο από πέτρα, με ψηλή οροφή, συνθέτει το μοναστηριακό vibe και την πνευματικότητα μέσα από τη γεωμετρία των ανοιγμάτων σε σχέση με τις αναλογίες του δωματίου και το ύψος των ανθρώπων. Στο ίδιο ξενοδοχείο, ο ένοικος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη σχέση του με τη φύση σε ένα άλλο δωμάτιο, το οποίο προσφέρει την αίσθηση της θαλπωρής και της προστατευμένης επαφής με το έξω, χάρη στη χαμηλότερη οροφή, το ημικυκλικό άνοιγμα στη θέα, τις απαλές υφές και το κυρίαρχο υλικό, το ξύλο. «Με αυτόν τον τρόπο η αρχιτεκτονική αποκτά τον κυρίαρχο, διαχρονικό της ρόλο, ξεπερνώντας κάθε διακοσμητική τάση, αίροντας την ανάγκη ανακαίνισης ενός ξενοδοχείου κάθε επτά χρόνια και εξασφαλίζοντας, συνεπώς, την εξοικονόμηση πόρων», ολοκληρώνει η Στέλλα Πιερή. Σε μια άλλη προσέγγιση της φιλοξενίας, το έργο Posidonia Eco Resort στη Χαλκιδική ήταν το πρώτο glamping (πολυτελές camping) στην Ελλάδα. «Οι υπηρεσίες ενός 7στερου ξενοδοχείου προσφέρονται στην καρδιά της φύσης, χωρίς να χρειάζεται η “βαριά” δόμηση. Μέσω της αρχιτεκτονικής των ελαφριών, ξύλινων οικίσκων, το ζητούμενο της πολυτέλειας συνδυάζεται με την άμεση απόλαυση ενός μαγευτικού τοπίου, του μεσογειακού θέρους και της αξεπέραστης εμπειρίας του ελληνικού νυχτερινού ουρανού», προσθέτει η Στέλλα Πιερή.

«ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΕΝΌΣ 7ΣΤΕΡΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟΥ ΠΡΟΣΦΈΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΆ ΤΗΣ ΦΎΣΗΣ, ΧΩΡΊΣ ΝΑ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ Η “ΒΑΡΙΆ” ΔΌΜΗΣΗ. ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΤΩΝ ΕΛΑΦΡΙΏΝ, ΞΎΛΙΝΩΝ ΟΙΚΊΣΚΩΝ, ΤΟ ΖΗΤΟΎΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑΣ ΣΥΝΔΥΆΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΆΜΕΣΗ ΑΠΌΛΑΥΣΗ ΕΝΌΣ ΜΑΓΕΥΤΙΚΟΎ ΤΟΠΊΟΥ, ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΎ ΘΈΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΕΠΈΡΑΣΤΗ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΎ ΝΥΧΤΕΡΙΝΟΎ ΟΥΡΑΝΟΎ».

Μητροπολιτικό Yδατοδρόμιο Αττικής

FORWARD THINKING Η αειφορία εξελίσσεται. Στην ερώτηση ποιο είναι το μέλλον της στην αρχιτεκτονική, ο Πιέρος Πιερής απαντά πως είναι βέβαιος ότι σύντομα θα υπάρχουν ακόμα περισσότερα κτίρια εξ ολοκλήρου φτιαγμένα μέσω 3D printing, εξυπηρετώντας νέες φόρμες. Παράλληλα, θα κατασκευάζονται με πρωτόγνωρη ταχύτητα, κατ’ επέκταση θα αφήνουν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Και τι θα συμβεί με τα «βρώσιμα» κτίρια; «Από τα χρόνια των σπουδών μας μέχρι σήμερα βλέπουμε ότι σταδιακά τα βρώσιμα κτίρια γίνονται πραγματικότητα. Σίγουρα θα έρθουν και στην Ελλάδα. Το μέλλον μπορεί να είναι πραγματικά συναρπαστικό! Φτάνει μόνο να σκεφτούμε μια πόλη όπου τα κτίρια θα ανταποκρίνονται στο άγγιγμα των ανθρώπων και οι ήχοι της θα φιλτράρονται μέσω των τοίχων έτσι ώστε να απελευθερώνουν ήχους της εξοχής. Ακόμα και οι μυρωδιές της πόλης θα αλλάξουν, κινητοποιώντας όλες τις αισθήσεις μας και δημιουργώντας μια πραγματικά ευτυχισμένη καθημερινότητα», καταλήγει ο Πιέρος Πιερής.

ADM—The Green Issue

Ξενοδοχείο στο Καρπενήσι - Nullius in verba

Ευάγγελος Κοτσιώρης

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ο ΈΛΛΗΝΑΣ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΟΥ MOMA ΦΈΡΝΕΙ ΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΉ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ

54 Συνέντευξη στην Τίνα Μαρινάκη

Zhang Ke (Chinese, born 1970), Micro-Hutong, Beijing, China, 2016. Photograph by Wu Qingshan (MoMA 74.2018.5) Ο ΕΥΆΓΓΕΛΟΣ ΚΟΤΣΙΏΡΗΣ ΕΊΝΑΙ ΒΟΗΘΌΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ (ASSISTANT CURATOR) ΣΤΟ ΤΜΉΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΚΑΙ DESIGN ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΊΟ ΜΟΝΤΈΡΝΑΣ ΤΈΧΝΗΣ (ΜΟΜΑ) ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΥΌΡΚΗΣ. ΜΕΤΑΞΎ ΆΛΛΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΉΤΩΝ, ΈΧΕΙ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΘΕΊ ΜΙΑ ΣΕΙΡΆ ΕΚΘΈΣΕΩΝ ΤΗΣ ΜΌΝΙΜΗΣ ΣΥΛΛΟΓΉΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΊΟΥ, ΣΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΣΥΓΚΑΤΑΛΈΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΚΘΈΣΕΙΣ «ARCHITECTURE SYSTEMS», «ARCHITECTURE FOR MODERN ART», «THE VERTICAL CITY» (2019), «ORNAMENT AND ABSTRACTION» (2020), «TRANSPARENCY IN ARCHITECTURE AND BEYOND» (2021) ΚΑΙ «REUSE, RENEW, RECYCLE: RECENT ARCHITECTURE FROM CHINA» (2021-22). ΤΟ 2016-17 ΕΊΧΕ ΑΝΑΚΗΡΥΧΘΕΊ ΑΝΕΡΧΌΜΕΝΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΑΠΌ ΤΟ ΚΑΝΑΔΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Liu Yichun, Chen Yifeng. Long Museum West Bund, Shanghai, China. 2011–2014.

Atelier Deshaus. Bronze. 2 1/16 × 14 3/4 × 14 3/4″ (5.2 × 37.5 × 37.5 cm). The Museum of Modern Art, New York. © 2021 Atelier Deshaus

55

(CCA) ΣΤΟ ΜΌΝΤΡΕΑΛ, ΌΠΟΥ ΕΠΙΜΕΛΉΘΗΚΕ ΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ «LAB CULT: AN UNORTHODOX HISTORY OF INTERCHANGES BETWEEN SCIENCE AND ARCHITECTURE». ΔΙΔΆΣΚΕΙ ΙΣΤΟΡΊΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΊΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΣΤΟ UPENN ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΣΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ ΣΤΑ BARNARD+COLUMBIA COLLEGES ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ, ΕΝΏ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΌΝ ΈΧΕΙ ΔΙΔΆΞΕΙ ΣΤΑ PRINCETON SOA, THE COOPER UNION, ΚΑΙ HARVARD GSD. ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΗΤΉΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΎ ΤΌΜΟΥ «RADICAL PEDAGOGIES», ΜΙΑΣ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΠΕΙΡΑΜΆΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ, Ο ΟΠΟΊΟΣ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΊ ΑΠΌ ΤΟ MIT PRESS ΤΟ 2022.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΕΊΤΕ ΜΑΣ ΛΊΓΑ ΛΌΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΉ «REUSE, RENEW, RECYCLE: RECENT ARCHITECTURE FROM CHINA». Η πρόσφατη έκθεση αρχιτεκτονικής με τίτλο «Reuse, Renew, Recycle: Recent Architecture from China» («Επαvάχρηση, Ανανέωση, Ανακύκλωση: Πρόσφατα Έργα Αρχιτεκτονικής από την Κίνα») στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) στη Νέα Υόρκη παρουσιάζει οκτώ πρόσφατα έργα νέων αρχιτεκτόνων με έδρα την Κίνα, τα οποία διευρύνουν την έννοια της βιώσιμης δόμησης. Κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η Κίνα έχει μεταμορφωθεί στο μεγαλύτερο εργοτάξιο στην ανθρώπινη ιστορία. Η περίοδος αυτή έχει χαρακτηριστεί από έναν τεράστιο αριθμό υπερμεγεθών αστικών επεμβάσεων και θεαματικών αρχιτεκτονικών υλοποιήσεων, μεγάλο ποσοστό των οποίων υπήρξε αντικείμενο μελέτης ξένων αρχιτεκτονικών γραφείων από τον λεγόμενο «δυτικό» κόσμο. Παράλληλα σε αυτή την «εισαγόμενη» μορφή ανάπτυξης, μια νέα γενιά ανεξάρτητων Κινέζων αρχιτεκτόνων άρχισε να αμφισβητεί τις προσεγγίσεις αυτών των ξένων «ειδικών», οι επεμβάσεις των οποίων συχνά αντιμετωπίζουν την Κίνα ως έναν «άγραφο πίνακα». Οι προσεγγίσεις αυτών των νέων αρχιτεκτόνων, πολλοί εκ των οποίων έχουν σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Δύση, αλλά επέστρεψαν για να ασκήσουν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα στην Κίνα, προτείνουν μια μεγάλη γκάμα χωρικών τακτικών εκμοντερνισμού: από την επανάχρηση εγκαταλειμμένων κτιρίων και την ανανέωση πρώην βιομηχανικών περιοχών μέχρι την ανακύκλωση οικοδομικών υλικών και την επανερμηνεία αρχαίων κατασκευαστικών τεχνικών. ΠΏΣ ΈΓΙΝΕ Η ΕΠΙΛΟΓΉ ΤΩΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΩΝ ΈΡΓΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΊΩΝ ΣΤΗΝ ΚΊΝΑ; Η έκθεση αποτελεί το αποκορύφωμα ενός μεγάλου ερευνητικού προγράμματος, το οποίο ξεκίνησε ο Martino Stierli, επικεφαλής επιμελητής στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής και Design του MoMA πριν τέσσερα χρόνια περίπου. Ως μέρος του προγράμματος, ξεκινήσαμε μια σειρά διαλόγων με μια ομάδα αρχιτεκτόνων, εκπαιδευτικών και ερευνητών από την Κίνα. Απώτερος σκοπός ήταν η αναγνώριση ενός πυρήνα πρόσφατα υλοποιημένων έργων για τη μόνιμη συλλογή του μουσείου, η οποία μέχρι πρότινος δεν συμπεριλάμβανε ούτε ένα έργο αρχιτεκτονικής από την Κίνα. Ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, περισσότερα από 15 έργα και 160 αντικείμενα σχεδιασμού αποτελούν πλέον μέρος της συλλογής του μουσείου και αποτυπώνουν μια εξαιρετικά παραγωγική περίοδο για την κινεζική αρχιτεκτονική παραγωγή, η οποία καλύπτει κυρίως τα τελευταία δέκα με δεκαπέντε έτη. Ήδη, κατά τη φάση της έρευ-

Atelier Deshaus, Long Museum West Bund, Shanghai, China, 2012–2013. Photograph

by Shengliang Su (MoMA 263.2020.4)

56

νας και των συνομιλιών μας με τους αρχιτέκτονες, μας έγινε σαφές ότι ένας μεγάλος αριθμός γραφείων διερευνά ενεργά εδώ και καιρό εναλλακτικές μορφές δόμησης, με ιδιαίτερη έμφαση στην «αρμονική συνύπαρξη» μεταξύ υπαρχόντων και νέων κατασκευών, καθώς επίσης και στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις αυτής της πρακτικής. Για αυτόν το λόγο, ειδικά, ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να επισκεφτούμε διά ζώσης όλα τα έργα τα οποία θα προτείναμε στο μουσείο προς απόκτηση. Μετά από μια σειρά πολυήμερων ταξιδιών και επισκέψεων σε πολλές περιοχές της Κίνας, καταλήξαμε στην τελική επιλογή των έργων που προτείναμε προς απόκτηση για τη συλλογή, μέρος των οποίων παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση. Κατά αυτή την έννοια, η τελική εικόνα της έκθεσης προέκυψε σταδιακά και πάντα μετά από επιβεβαίωση με βάση τα «ευρήματα» της επιτόπιας έρευνας. Η ΓΚΑΛΕΡΊ CHI SHE ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊ ΤΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΉ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉ ΑΝΑΚΎΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΏΝ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΉ ΤΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΆ ΙΔΙΑΊΤΕΡΗ ΠΡΌΣΟΨΗ, ΕΝΏ ΤΟ ΑΝΟΙΧΤΌ ΘΈΑΤΡΟ ΑΠΌ ΜΠΑΜΠΟΎ ΣΤΟ ΧΩΡΙΌ HENGΚENG ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊ LOW-TECH ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ, ΠΟΥ ΒΑΣΊΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΙΔΙΌΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΟΎ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΉ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΉ ΠΡΑΚΤΙΚΉ. ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΉΣ ΤΕΧΝΙΚΉΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ; Το δίπολο της σχέσης με την τεχνολογία, όπως πολύ εύστοχα αποτυπώνεται από αυτά τα δύο παραδείγματα, αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και έρευνας για πολλούς από τους νέους Κινέζους αρχιτέκτονες με τους οποίους μιλήσαμε. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν αρχιτέκτονες όπως o Philip F. Yuan, ιδρυτής του γραφείου Archi-Union στη Σανγκάη, ο οποίος αποτελεί έναν από τους παγκόσμιους πρωτοπόρους της εφαρμογής επιτόπιων ρομποτικών μέσων (on-site robotics) στην αρχιτεκτονική παραγωγή. Και από την άλλη, γραφεία όπως το DnA_Design and Architecture της Xu Tiantian στο Πεκίνο, τα οποία εξερευνούν τον μεγάλο αντίκτυπο που μπορεί να έχουν εξαιρετικά απλές αρχιτεκτονικές επεμβάσεις, οι οποίες μπορούν να υλοποιηθούν εύκολα από μη εξειδικευμένους εργάτες σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η εκάστοτε σχέση την οποία επιχειρούν οι αρχιτέκτονες της έκθεσης με την τεχνολογία δεν είναι ποτέ απλοϊκή. Για παράδειγμα, στην πρώτη περίπτωση, οι επαναχρησιμοποιημένοι οπτόπλινθοι, τους οποίους χρησιμοποιεί ο Philip F. Yuan για τη δημιουργία μιας δεύτερης «επιδερμίδας» σε

μια, μέχρι πρότινος, εγκαταλελειμμένη βιομηχανική αποθήκη στο λιμάνι της Σαγκάης, έχουν ως αποτέλεσμα την οπτική ένταξη του κτιρίου στο άμεσο περιβάλλον του. Αντίστοιχα, πολλές άλλες από τις ήπιες επεμβάσεις της Xu Tiantian στο ορεινό τοπίο της κομητείας της Songyang συνδυάζουν παραδοσιακές κατασκευαστικές τεχνικές με mass-customized (μαζικά προσαρμοσμένα) προκατασκευασμένα στοιχεία. ΤΟ ΈΡΓΟ MICRO-HUTONG ΕΊΝΑΙ «ΈΝΑ ΠΕΊΡΑΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΟΎΜΕ ΝΈΕΣ ΜΟΡΦΈΣ ΑΣΤΙΚΉΣ ΖΩΉΣ, ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΉΣ ΔΙΑΤΉΡΗΣΗΣ» ΜΙΑΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΏΔΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΙΆΣ HUTONG ΣΤΟ ΠΕΚΊΝΟ, ΠΟΥ ΠΡΟΣΠΑΘΕΊ ΝΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΕΊ. ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΜΈΡΟΣ ΠΟΛΛΑΠΛΏΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΉΣ ΈΚΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΉΣ ΈΡΓΩΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΠΡΟΤΑΘΕΊ ΑΠΌ ΜΙΚΡΌΤΕΡΑ ΤΟΠΙΚΆ ΜΈΧΡΙ ΜΕΓΆΛΑ ΔΥΤΙΚΆ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΆ ΓΡΑΦΕΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗ ΤΩΝ HUTONG. ΠΕΊΤΕ ΜΑΣ ΛΊΓΑ ΛΌΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΟ ΈΡΓΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΉ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ ΠΟΥ ΕΠΙΔΙΏΚΕΙ. Το Micro-Hutong αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης σειράς πειραματικών επεμβάσεων του Zhang Ke, ιδρυτή του αρχιτεκτονικού γραφείου ZAO/standardarchitecture με βάση το Πεκίνο, οι οποίες αποσκοπούν στην αποτροπή της καταστροφής του ιστορικού αστικού ιστού της πόλης. Στην ουσία, πρόκειται για την εισαγωγή ενός φιλικού αρχιτεκτονικού «παράσιτου» στην περίκλειστη αυλή ενός συγκροτήματος κατοικιών, που βρίσκονταν υπό απειλή κατεδάφισης. Μέσα από αυτήν τη χειρονομία αναδεικνύονται δύο πιθανότητες: από χρηστική άποψη, η νέα κατασκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως χώρος προσωρινής διαβίωσης (hostel) επισκεπτών σε άμεση συνάφεια με τους κατοίκους της πόλης και, ως εκ τούτου, να λειτουργήσει ως μια μικρή πηγή εισοδήματος για αυτούς. Ενώ από συμβολική πλευρά, το ενδιαφέρον που προκάλεσε αυτή η επέμβαση έθεσε σε κίνηση μια μεγάλη συζήτηση στο Πεκίνο όσον αφορά την αξία που προσθέτουν οι παραδοσιακές γειτονιές των hutongs στη ζωή της σύγχρονης πόλης. Επιπλέον, το συγκεκριμένο αρχιτεκτόνημα χαρακτηρίζεται από την ευρηματική χρήση των υλικών, καθώς στο οπλισμένο σκυρόδεμα οι αρχιτέκτονες ανάμειξαν κινέζικη μελάνη, ώστε να προσδώσουν στην κατασκευή το χαρακτηριστικό χρώμα των γκριζοπράσινων κεραμιδιών που χρησιμοποιούνται στα παρακείμενα κτίρια. Σε μια άλλη αντίστοιχη επέμβαση, το γραφείο του Zhang Ke εισήγαγε, σε μια πολύ μεγαλύτερη αυλή, μια βιβλιοθήκη για παιδιά, η οποία είναι κατασκευασμένη από ξύλο και έχει αναχθεί σε χώρο συνάθροισης και συνδιαλλαγής των οικογενειών της γειτονιάς.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΤΑ ΈΡΓΑ ΣΤΑ HUTONG ΈΧΟΥΝ ΚΑΤΆ ΚΑΙΡΟΎΣ ΔΕΧΤΕΊ ΜΕΓΆΛΗ ΚΡΙΤΙΚΉ ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΟΎ (GENTRIFICATION), ΤΗΝ ΕΚΤΌΠΙΣΗ ΤΩΝ ΧΑΜΗΛΏΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ ΣΤΡΩΜΆΤΩΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΚΑΤΑΦΎΓΕΙ ΣΤΑ HUTONGS ΩΣ ΤΗ ΜΌΝΗ ΤΟΥΣ ΕΠΙΛΟΓΉ. ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΌΣ ΡΌΛΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ ΚΑΙ ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΈΝΑ ΈΡΓΟ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΊΣΕΙ ΚΑΛΎΤΕΡΕΣ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΦΙΣΤΆΜΕΝΟΥΣ ΚΑΤΟΊΚΟΥΣ; Η διατήρηση αστικών ιστών μέσω στρατηγικών επεμβάσεων πάντα ενέχει αυτούς τους κινδύνους, όπως έχουμε διαπιστώσει και από αντίστοιχες εμπειρίες στην Ελλάδα, όπου μέχρι πρότινος «ζωντανά» κομμάτια της πόλης μετατρέπονταν σε θεματικά πάρκα διασκέδασης. Γι’ αυτόν το λόγο, η έννοια της στρατηγικής «επέμβασης», σε αντίθεση με μια ολική «αστική ανανέωση» (urban renewal), μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμη. Όταν είδα το Πεκίνο για πρώτη φορά το 2007, ως νέος ερευνητής, είχα πραγματικά σοκαριστεί από την ταχύτητα και την έκταση της καταστροφής των παραδοσιακών hutong, η παρουσία των οποίων αποτελούσε αντικείμενο «ντροπής» τόσο για την κεντρική κυβέρνηση, όσο, συχνά, και για τους ίδιους τους κατοίκους της πόλης. Η επικρατούσα άποψη υποδείκνυε ότι μια τέτοια «οπισθοδρομική» εικόνα της πόλης θα έπρεπε να αντικατασταθεί με νέα, σύγχρονα και τις περισσότερες φορές «δυτικότροπα» και αδιάφορα κτίρια. Ευτυχώς, κατά τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός Κινέζων αρχιτεκτόνων εξερευνά νέους τρόπους με τους οποίους μπορεί να διατηρηθεί τουλάχιστον ένα κομμάτι αυτού του ιστού, μέσω ενός δικτύου μικρών επεμβάσεων. Αυτό που, κατά την άποψή μου, χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τις προτάσεις του Zhang Ke, σε σχέση με άλλα γραφεία, είναι η επιμονή στη δημόσια πρόσβαση των αυλών των hutong, σε αντιδιαστολή με τη μετατροπή τους σε ιδιωτικές πολυτελείς κατοικίες, για παράδειγμα. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι επεμβάσεις αυτές υπογραμμίζουν τον δημόσιο χαρακτήρα αυτού του σύνθετου δικτύου ημι-ιδιωτικών και ημιυπαίθριων χώρων, που συνιστούν την πλούσια χωρική εμπειρία αυτού του κομματιού της πόλης.

ιδιαίτερα όσον αφορά τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, η έννοια της βιωσιμότητας συχνά μειώνεται στην πραγματιστική και τεχνοκρατική θεώρηση των κτιρίων και των πόλεων. Τα έργα που θέλαμε να αναδείξουμε στην παρούσα έκθεση αμφισβητούν αυτήν τη μάλλον τεχνοκρατική θεώρηση της σχέσης μεταξύ του χτισμένου και του φυσικού περιβάλλοντος, η οποία τις περισσότερες φορές διέπεται από μια ποσοτική θεώρηση των πραγμάτων, η οποία με τη σειρά της κανονικοποιείται μέσω «στεγνών» οικοδομικών κανονισμών, ή ακόμα και αμφιβόλων προγραμμάτων «ενεργειακής αναβάθμισης». Σε αντίθεση, τα αρχιτεκτονικά γραφεία από την Κίνα που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση προτείνουν μια πιο διευρυμένη θεώρηση αυτής της σχέσης, αναδεικνύοντας τον κοινωνικό και βιωματικό ρόλο που μπορεί να παίξει η αρχιτεκτονική. Πολλά από τα έργα τους επανερμηνεύουν, επίσης, τη χρήση αρχαίων οικοδομικών πρακτικών και υλικών, όπως τα κεραμικά στοιχεία, το μπαμπού, ή ακόμα και το χώμα συμπιεσμένο σε καλούπια (rammed earth). Με αυτόν τον τρόπο, προτείνουν μια αρχιτεκτονική η οποία δεν βασίζει τη βιώσιμη διάστασή της σε σύνθετα μηχανολογικά συστήματα, αλλά μπορεί να συντεθεί με τοπικά υλικά και με τη συμμετοχή μη εξειδικευμένων μελών των τοπικών κοινοτήτων στις οποίες απευθύνεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης αποτελεί το Bamboo Theater (θέατρο από μπαμπού) της αρχιτεκτόνισσας Xu Tiantian (DnA_Architecture & Design), την οποία προανέφερα. Το έργο αυτό συνιστά μόνο μία από τις περισσότερες από 40 ήπιες επεμβάσεις τις οποίες έχει υλοποιήσει, κατά την τελευταία δεκαετία, στην ορεινή κομητεία της Songyang. Φτιαγμένη αποκλειστικά από ζωντανά δέντρα μπαμπού, αυτή η προσωρινή κατασκευή αποτελείται εξ ολοκλήρου από οργανική ύλη και χρησιμοποιείται ως ημιυπαίθριος χώρος παραστάσεων από τοπικές ομάδες μουσικών και ερμηνευτών. Το ιδιαίτερο αυτό έργο βασίζεται στην παραδοσιακή χρήση του μπαμπού, στη δημιουργία προσωρινών κατασκευών στους κινέζικους κήπους, ενώ η κατασκευή και η συντήρησή του μπορεί να επιτευχθεί σε πολύ σύντομο χρόνο και από τους κατοίκους του χωριού HengKeng. Παρ’ όλη την απλότητα του, ένα τόσο ταπεινό έργο έχει λειτουργήσει ήδη επί σειρά ετών ως χώρος συνάθροισης για την τοπική κοινωνία της Songyang, όσο και ως πόλος έλξης επισκεπτών από την ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, εάν κάποια στιγμή η κατασκευή αυτή πάψει να είναι χρήσιμη ή επιθυμητή, μπορεί να αναστραφεί πλήρως και άμεσα, λύνοντας απλά τα σχοινιά τα οποία τη συγκρατούν και επιστρέφοντας το ορεινό δάσος στην πρότερή του μορφή.

Η ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗ ΈΧΕΙ ΑΠΑΣΧΟΛΉΣΕΙ ΚΑΤΆ ΚΑΙΡΟΎΣ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ, ΈΧΟΝΤΑΣ ΛΆΒΕΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΈΣ ΜΟΡΦΈΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΈΣ. ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ ΕΜΠΌΔΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΉΘΩΣ ΠΡΟΚΎΠΤΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗΣ ΚΑΤΆ ΤΗ ΓΝΏΜΗ ΣΑΣ; ΠΏΣ ΦΙΛΟΔΟΞΕΊ Η ΈΚΘΕΣΗ ΝΑ ΑΠΑΣΧΟΛΉΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΜΠΝΕΎΣΕΙ ΤΟ ΚΟΙΝΌ; Το μεγαλύτερο «εμπόδιο» στην επανάχρηση κτιρίων και υλικών, τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο», αποτελεί το κόστος αυτής της πρακτικής. Η εκ νέου δόμηση, ειδικά στο πλαίσιο της καπιταλιστικής αγοράς, είναι παραδόξως οικονομικότερη και ταχύτερη, τις περισσότερες φορές. Αυτό ακριβώς το οξύμωρο φαινόμενο έχουν βάλει ως στόχο να «διαβρώσουν» σύγχρονοι αρχιτέκτονες από άλλα μέρη του κόσμου, όπως οι Rotor DC στις Βρυξέλλες, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο ανάκτησης, αποθήκευσης και αναδιανομής υφιστάμενων δομικών υλικών από παλαιότερα κτίρια. Ένα, ίσως ακόμη πιο γνωστό και αξιόλογο, παράδειγμα αποτελεί το γραφείο των Anne Lacaton και Jean-Philippe Vassal στo Παρίσι, που πρόσφατα απέσπασε την υψηλότερη διάκριση στον χώρο της αρχιτεκτονικής, το βραβείο Pritzker, για την ιδιότυπη πρακτική τους, που βασίζεται στη διάσωση υφισταμένων κτιρίων και την αποφυγή της κατεδάφισης παλαιών κατασκευών. Το έργο Lacaton & Vassal αντιπροσωπεύεται στη συλλογή του MoMA και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό ενός μεγάλου αριθμού πολυώροφων κτιρίων κοινωνικής κατοικίας από τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Και, κατά αυτή την έννοια, αποδεικνύει ότι η εφαρμογή της συντήρησης και επανάχρησης όχι μόνο δεν θα πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά σε μνημεία και ιστορικά σύνολα, αλλά μπορεί να αποτελέσει μια οικονομικά βιώσιμη πρακτική, η οποία μπορεί να εμφυσήσει νέα ζωή σε κτίρια της «καθημερινότητας». Πιστεύω πως ευοίωνα παραδείγματα όπως τα παραπάνω, τόσο από την Κίνα όσο και από την Ευρώπη, μπορούν να αποτελέσουν παραδείγματα για αρχιτέκτονες και σε άλλες χώρες και μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Ελλάδας, όπου ένα τεράστιο μέρος του κτιριακού αποθέματος των πόλεων χτίστηκε κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και πλέον, συχνά, υπερβαίνει τον μισό αιώνα ζωής.

57

ΠΏΣ ΟΡΊΖΕΤΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; Η κατά έναν τρόπο πλέον κοινότοπη έννοια της «βιώσιμης ανάπτυξης», όπως αυτή ορίστηκε τουλάχιστον από τα Ηνωμένα Έθνη τη δεκαετία του ’80, εμπεριείχε εξαρχής στον ορισμό της τόσο την περιβαλλοντική όσο και την κοινωνική διάσταση. Με την πάροδο του χρόνου, και

Η ΈΚΘΕΣΗ «REUSE, RENEW, RECYCLE: RECENT ARCHITECTURE FROM CHINA» ΘΑ ΔΙΑΡΚΈΣΕΙ ΜΈΧΡΙ ΤΙΣ 4 ΙΟΥΛΊΟΥ 2022. ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ: MO.MA/ARCHITECTURECHINA

Vector Architects, Alila Yangshuo Hotel, Yangshuo, Guilin, Guangxi, China, 2013– 2017. Photograph by Shengliang Su (MoMA 295.2020.2)

Studio Zhu Pei, Jingdezhen Imperial Kiln Museum, Jingdezhen, Jiangxi, China, 2016–2020. © schranimage

Hub 26 OFFICE

58 BUILDINGS

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ένα νέο αρχιτεκτονικό τοπόσημο πρόκειται σύντομα να υλοποιηθεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Το δυναμικό αρχιτεκτονικό γραφείο Divercity Architects και η πρωτοπόρος ελληνική εταιρεία στον χώρο του real estate development Dimand ένωσαν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν τον πρώτο μεγάλης κλίμακας βιοκλιματικό χώρο εργασίας με το όνομα Hub 26. Το έργο θα κατασκευαστεί στο πρώην βιομηχανικό και πλέον ραγδαία αναπτυσσόμενο δυτικό τμήμα της πόλης. Η επέμβαση φιλοδοξεί να αποτελέσει καταλύτη στην εξέλιξη της περιοχής με 15.600 τ.μ. νέων χώρων μελετημένων για να προσφέρουν διαφορετικές βιωματικές εμπειρίες και να φιλοξενούν κάθε νέα εκδοχή ενός περιβάλλοντος εργασίας. Η αρχιτεκτονική σύλληψη εμπνέεται από τη μοναδική ιστορία της Θεσσαλονίκης. Ενσωματώνει τη μνήμη της βιομηχανικής εποχής, τα διαφορετικά ιστορικά επίπεδα που συνθέτουν το αστικό παλίμψηστο της πόλης και τη μυστηριακή ατμόσφαιρα της ομίχλης που τακτικά την περιβάλλει. Το Hub 26 ξεδιπλώνεται σε μια επιφάνεια σχήματος Γ επί της οδού 26ης Οκτωβρίου. Ο σχεδιασμός βασίζεται στην εξωστρέφεια και με εργαλείο τη διαφάνεια αποκαλύπτει τη θέα προς τη θάλασσα και το γύρω περιβάλλον. Οι κτιριακοί όγκοι πλαισιώνουν μια κεντρική πλατεία που γίνεται αφορμή για επαφή και συνύπαρξη. Ο συμπαγής όγκος της Ζυθοποιίας Φιξ, που βρίσκεται απέναντι από το έργο, και η αυστηρή γεωμετρία των Σιλό γίνονται έμπνευση για τη βάση/ισόγειο τμήμα του κτιρίου. Μια ευρύχωρη στοά με ψηλά υποστυλώματα υποδέχεται τους επισκέπτες και τους οδηγεί στο εσωτερικό του. Στα παραπάνω επίπεδα η εναλλαγή κενού και πλήρους συνθέτει τις κατακόρυφες επιφάνειες με σαφή αναφορά στην ιστορία της Θεσσαλονίκης. Το εξωτερικό κέλυφος διαμορφώνεται με ειδικά κατασκευασμένα κεραμικά τούβλα, τα οποία τοποθετούνται σε τρισδιάστατο μοτίβο , δημιουργώντας εναλλάξ επιφάνεια αναφοράς και επιφάνεια διαφοροποίησης. Παράλληλα,προτείνονται πέντε χρωματισμοί τούβλων σε αποχρώσεις ανοιχτού κεραμιδί, σε διαβαθμισμένους τόνους. Η διαβάθμιση των οπτόπλινθων ξεκινά από σκούρα και σταδιακά ανοίγει, από τη βάση προς τη στέψη του κτιρίου. Ο αποχρωματισμός του κτιρίου προς τη στέψη

DIVERCITY ARCHITECTS

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΟΥ [ DEVELOPER: Dimand – Prodea Investments / ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: Divercity Architects / ΣΤΑΤΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: Panagiotis Panagiotopoulos & Associates / ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: KaranasiosVarsami & Associates / ΜΕΛΈΤΗ ΦΩΤΙΣΜΟΎ: Lighting Architecture Studio / ΜΕΛΈΤΗ ΤΟΠΊΟΥ: Agropolis/ ΜΕΛΈΤΗ ΠΥΡΑΣΦΆΛΕΙΑΣ: Karanasios-Varsami & Associates / AΚΟΥΣΤΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: Theodoros Timagenis Acoustic Consultants- Architects / ΜΕΛΈΤΗ LEED: D-Carbon / ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ: Karanasios-Varsami & Associates ]

59

ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ ΠΕΡΊΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΤΙΡΊΟΥ ΑΠΟΤΈΛΕΣΕ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΟΜΆΔΑ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΌΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟΎΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΈΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΟΎΝ ΕΙΔΙΚΆ ΚΕΡΑΜΙΚΆ ΤΕΜΆΧΙΑ ΑΠΌ ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΈΝΑ ΥΛΙΚΆ. ΕΛΗΦΘΗ ΙΔΙΑΊΤΕΡΗ ΜΈΡΙΜΝΑ ΏΣΤΕ Η ΝΈΑ ΕΠΙΦΆΝΕΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΆΛΛΗΛΗ ΥΦΉ, ΑΠΌΧΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΤΊΝΑ ΣΤΟ ΠΈΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΌΝΟΥ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΊΝΕΤΑΙ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΈΣ ΑΝΆΚΛΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΩΤΌΣ.

ADM—The Green Issue

μαζί με το ανάγλυφο, το οποίο μειώνεται προς τα πάνω, δημιουργούν την εντύπωση ότι το κτίριο αποσυντίθεται, όπως το περίγραμμα της πόλης μέσα στην ομίχλη. Ο καταπράσινος υπαίθριος χώρος με τους βαθμιδωτούς κήπους υποδέχεται τον επισκέπτη και προσφέρει μια νέα βιωματική εμπειρία για συναθροίσεις, εκδηλώσεις ή απλές συναντήσεις σε μια όαση ηρεμίας. Η υγεία και η ευεξία αποτελούν κυρίαρχες επιδιώξεις στον σχεδιασμό του Hub 26. Ο σχεδιασμός των όψεων ευνοεί το φυσικό φως και την εναλλαγή του αέρα στο εσωτερικό του κτιρίου. Οι φυτεμένες επιφάνειες στα δώματα δημιουργούν ένα νέο μικροκλίμα και βελτιώνουν τις συνθήκες κατοίκησης στους επιμέρους χώρους. Οι Divercity Architects συνδυάζουν στον σχεδιασμό του Hub 26 το όραμα, την υλικότητα και την αειφορία. Το έργο στοχεύει στην ενεργειακή πιστοποίηση LEED στο επίπεδο Gold. Το εξωτερικό περίβλημα του κτιρίου αποτέλεσε αντικείμενο εξειδικευμένης έρευνας από την oμάδα των αρχιτεκτόνων και τοπικούς κατασκευαστές προκειμένου να δημιουργηθούν ειδικά κεραμικά τεμάχια από ανακυκλωμένα υλικά. Ελήφθη ιδιαίτερη μέριμνα ώστε η νέα επιφάνεια να αποκτήσει την κατάλληλη υφή, απόχρωση και πατίνα στο πέρασμα του χρόνου αλλά και να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές ανάκλασης του φωτός. Το Hub 26 γίνεται αφορμή για νέους τρόπους επαφής και συνύπαρξης σε ένα σύγχρονο χώρο εργασίας και η ευκαιρία ο σύγχρονος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΜΙΑ ΚΡΊΣΗ ΠΟΥ, ΣΎΜΦΩΝΑ με τους επιστήμονες, είναι αποτέλεσμα του τρόπου που ζούμε, του συλλογικού lifestyle του πλανήτη, και έχει να κάνει με τον τρόπο που καταναλώνουμε, χτίζουμε, κατεδαφίζουμε και πετάμε. Μια κρίση απόλυτα συνυφασμένη με το «επίπεδο ζωής» μας και γενικότερα την ανθρωπογενή δραστηριότητα στη σύγχρονη εποχή του πλούτου, της αφθονίας, της απαξίωσης της φύσης και της έλλειψης σεβασμού προς ό,τι υποστηρίζει τη ζωή πάνω στον πλανήτη. ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ Η ΆΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΑΣ, που κατά κύριο λόγο προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων, δηλαδή από το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο αλλά και τον λέβητα του σπιτιού μας. Είναι και οι καθημερινές ή οι πιο αναγκαίες συνήθειές μας, που δύσκολα μπορούμε να αλλάξουμε. Δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές, που γίνονται ολοένα πιο συχνές, πιο έντονες και πιο καταστροφικές, θυμίζοντάς μας ότι η σχέση μας με τη φύση έχει πληγεί και δεν είναι πλέον δεδομένη, αλλά και ο λιγότερο ορατός κίνδυνος τα δάση χάσουν την ικανότητά τους να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα (carbon sinks), να συγκρατούν τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις (ή λασπολισθήσεις) και να στηρίζουν τοπικές οικονομίες αλλά και τη βιοποικοιλότητα, από την οποία εξαρτάται και η τροφική αλυσίδα, της οποίας είμαστε μέρος. Ο ΠΛΗΘΥΣΜΌΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΑΥΞΆΝΕΤΑΙ. Μέσα σε μια γενιά έχει διπλασιαστεί και σύντομα θα φτάσει τα οκτώ δισεκατομμύρια. Οι πόλεις αλλάζουν. Διογκώνονται. Πάνω από το 50% του πληθυσμού ζει σήμερα σε πόλεις και το 2050 θα φτάσει το 80%. Η συνεχώς αυξανόμενη ανθρωπογενής δραστηριότητα δεν ευθύνεται μόνο για την κλιματική κρίση, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αλλά και για την ευρύτερη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, είτε αυτά είναι δίπλα στο σπίτι μας είτε σε κάποια μακρινή τοποθεσία. Παραδείγματος χάριν, στην Αίγινα ήδη φέτος αρχίσαμε να βλέπουμε, εκτός από τις στάχτες από τις πυρκαγιές της Αττικής, ολοένα και περισσότερα πλαστικά, και κυρίως μικροπλαστικά, στη θάλασσα. Για μια μικρή οικονομία, όπως αυτή της Αίγινας, που μεταξύ άλλων βασίζεται και στην καλή κατάσταση της θάλασσας και των ψαριών της, τα μικροπλαστικά αποτελούν άμεσο κίνδυνο υποβάθμισης και πραγματικής καταστροφής.

ΠΟΙΑ, ΌΜΩΣ, Η ΣΧΈΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΚΡΊΣΗΣ με τους αρχιτέκτονες και τους σχεδιαστές; Δηλαδή όλους εκείνους που ασχολούμαστε με την αισθητική, το design, το image και την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών μας για χλιδή, επίδειξη και υπερβολή; Πώς μας αφορά η κλιματική κρίση; Παλιότερα, πελάτισσά μου μού διηγήθηκε έντρομη πώς ο (πρώην) αρχιτέκτονάς της την παρότρυνε να μη σπαταλήσει λεφτά σε θερμομόνωση, αλλά να αγοράσει ένα πιο δυνατό κλιματιστικό και με τα υπόλοιπα λεφτά να αγοράσει μια πιο ακριβή κουζίνα! Ίσως για κάποιους αυτό να ακούγεται εντελώς λογικό. Συνεπώς, καλό θα ήταν να βάλουμε τα πράγματα σε μία τάξη.

KΑΤΑΡΧΆΣ, ΝΑ ΑΝΑΦΈΡΩ ότι είναι πλέον δεδομένο πως τα κτίρια ευθύνονται για ένα μεγάλο μέρος της κλιματικής κρίσης, συγκεκριμένα για το 40% των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η ενέργεια αυτή καταναλώνεται για ψύξη και θέρμανση, για την παραγωγή ζεστού νερού, για τον φωτισμό και για τη λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών (που ολοένα αυξάνονται). Ενέργεια καταναλώνεται, επίσης, για την εξόρυξη, παραγωγή και μεταφορά των υλικών ενός κτιρίου – επιπλέον της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ρύπανσης στον τόπο της εξόρυξης αλλά και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους. Ενσωματωμένη ενέργεια (embοdied energy) επίσης σπαταλιέται όταν ένα υφιστάμενο κτίριο κατεδαφίζεται, αντί να επαναχρησιμοποιηθεί, ενώ επιπλέον ενέργεια καταναλώνεται και για τη μεταφορά των υλικών κατεδάφισης, επιπλέον της περιβαλλοντικής υποβάθμισης από τη συχνή απόρριψή τους στη φύση και τη μεταφορά νέων υλικών για τη νέα κατασκευή. ΣΥΝΕΠΏΣ, ΑΝ ΘΈΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΟΥΜΕ την κλιματική κρίση, όπως έχουμε δεσμευτεί μαζί με άλλες 196 χώρες σε ολόκληρο τον πλανήτη με τη Συμφωνία του Παρισιού (2015), και να συμβάλει και ο κλάδος της κατασκευής στη μετάβαση από την καύση λιγνίτη σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διατηρώντας παράλληλα το επίπεδο ευημερίας που έχουμε σήμερα, θα πρέπει να μειώσουμε δραστικά την επιβάρυνση που δέχεται ο πλανήτης, χτίζοντας με τρόπο πιο φιλικό στο περιβάλλον και μειώνοντας το οικολογικό αποτύπωμα κάθε νέου κτιρίου που σχεδιάζουμε. Όπως αναφέρει και ο βραβευμένος αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης,

ο μόνος τρόπος για να το επιτύχουμε είναι ακολουθώντας τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της αειφόρου δόμησης ή αειφορικού σχεδιασμού, ώστε καταρχάς το κτίριο που σχεδιάζουμε να έχει μειωμένη κατανάλωση ενέργειας αλλά και εξάρτηση από αυτήν, αξιοποιώντας τον φυσικό φωτισμό, τη θέρμανση από τον ήλιο και τον φυσικό δροσισμό. Επίσης, ο σχεδιασμός πρέπει να αποσκοπεί στη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και της κατανάλωσης φυσικών πόρων, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη δημιουργία πόλεων πιο φιλικών, πιο ασφαλών και πιο ανθεκτικών στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Άλλα στοιχεία που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ο σχεδιασμός είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η παραγωγή περισσότερης ενέργειας από αυτήν που καταναλώνει το κτίριο, η δημιουργία πράσινης ταράτσας ώστε να συγκρατεί τις καταιγίδες, και η επιλογή υλικών που περιέχουν ένα μεγάλο ποσοστό ανακυκλωμένης πρώτης ύλης με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, τοπικών και με περιβαλλοντική πιστοποίηση. Τα εργαλεία πιστοποίησης πράσινων κτιρίων δίνουν σαφείς οδηγίες και στόχους για τη βαθμολόγηση κάθε είδους κτιρίου. Αρκεί να τις ακολουθήσουμε με σοβαρότητα και δημιουργικότητα, ώστε κάθε λύση να αποτελεί ευκαιρία για καλύτερο σχεδιασμό. ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ των κτιρίων, η Ελλάδα έχει συμμορφωθεί ήδη με την ευρωπαϊκή οδηγία 2010/31/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με τον νόμο 4122/2013, ώστε στο μέλλον τα κτίρια στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια και τη μείωση των αποβλήτων της οικοδομής, η Ευρώπη έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα και το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία. Με 50% μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε επίπεδα 1990 μέχρι το 2030 και τη μείωση των υπολειμματικών αστικών αποβλήτων κατά 50% έως το 2030, η Ευρώπη αποσκοπεί στην αισθητή μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των κτιρίων, των αποβλήτων της οικοδομής και την αξιοποίηση περισσότερων υφιστάμενων κτιρίων και υλικών που διαφορετικά θα κατέληγαν σε κάποιον ΧΥΤΑ ή στη φύση.

ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΤΗΝ

Του Ηλία Μεσσίνα

Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ECOWEEK ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΜΕΡΙΚΆ ΧΡΌΝΙΑ, τα θέματα αυτά ήταν καινούργια. Οι περισσότεροι αρχιτέκτονες δεν τα γνώριζαν. Όμως υπάρχει πλέον όχι μόνο η γνώση αλλά και η πληροφόρηση και η εμπειρία, εφαρμοσμένα παραδείγματα που μπορούν να υποστηρίξουν τα οφέλη των αλλαγών που καλούμαστε να επιφέρουμε στον σχεδιασμό και την κατασκευή. ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΕΠΊΠΕΔΟ, όσο περνάνε τα χρόνια βλέπω επιλογές που έκανα ως νέος αρχιτέκτονας πριν από δεκαπέντε χρόνια με βάση τις αρχές του αειφορικού σχεδιασμού να παραμένουν ακόμη και σήμερα καινοτόμες και πρωτοποριακές. Ακολουθώντας τότε τους πρωτοπόρους στον χώρο του αειφορικού σχεδιασμού στην Ελλάδα, όπως οι αρχιτέκτονες Αλέξανδρος Τομπάζης και Κώστας Τσίπηρας, εφάρμοσα σε κατοικίες στην Αίγινα, αλλά και αλλού, τις αρχές του βιοκλιματικού και αειφορικού σχεδιασμού. Δηλαδή, σωστούς προσανατολισμούς προς τον Νότο, θερμομόνωση σε όλο το κέλυφος, θερμική μάζα, κουφώματα θερμοδιακοπής, παθητικό σκιασμό κυρίως στον Νότο αλλά και προς Ανατολή και Δύση, παθητικό ηλιασμό για «δωρεάν» θέρμανση από τον ήλιο τον χειμώνα, φυσικό αερισμό για δροσισμό το καλοκαίρι, ηλιακό θερμοσίφωνα για ζεστό νερό, τοποθετημένο με κλίση που να μη φαίνεται, συλλογή βρόχινου νερού για πότισμα και αντιμετώπιση της ερημοποίησης, χρήση φωτοβολταϊκών, χρήση ενεργειακών τζακιών για θέρμανση με υψηλότερη απόδοση και εφαρμογή συστημάτων αντλίας θερμότητας με αβαθή γεωθερμία. ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΎΣ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ που διοργάνωσε η ECOWEEK στην Αίγινα φέτος θυμήθηκα πάλι δύο από τις κατοικίες που σχεδίασα στην Αίγινα, τη μία στα Πλακάκια, το 2004, και τη δεύτερη στην Αγία Φανερωμένη, το 2007. Στις κατοικίες αυτές εφάρμοσα μαζί με τους συνεργάτες μου πολλές από τις παραπάνω αρχές. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Παραδείγματος χάριν, ελάχιστο κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα σε σχέση με το μέγεθος της κατοικίας, την αποτελεσματική θέρμανση και τον δροσισμό. Παροχή νερού από τη στέρνα, όταν το νερό στην Αίγινα δεν επαρκούσε. Άφθονο ζεστό νερό το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου με ελάχιστο κόστος και πολλά άλλα οφέλη. Το πιο εντυπωσιακό ήταν η δυνατότητα παραμονής σε

διαμέρισμα το οποίο ανακαίνισα, αναβαθμίζοντάς το, στα Ιεροσόλυμα, στο οποίο, εν μέσω blackout, η θερμοκρασία παρέμεινε σε επίπεδο άνεσης για τρεις ολόκληρες μέρες, ενώ έξω χιόνιζε. Δηλαδή, το διαμέρισμα ήταν τόσο καλά θερμομονωμένο, που, σε συνδυασμό με τη θερμική μάζα, συγκράτησε αρκετή θερμότητα για να διατηρήσει μια σταθερή θερμοκρασία, όταν όλα τα άλλα διαμερίσματα στο κτίριο είχαν προσωρινά εγκαταλειφθεί από τους άλλους ενοίκους. Oι κατασκευές αυτές, αλλά και άλλες που έχω σχεδιάσει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ήταν πρωτοποριακές γιατί εφάρμοσαν τις αρχές του βιοκλιματικού και αειφορικού σχεδιασμού, όταν οι περισσότεροι συνάδελφοι δυστυχώς αδιαφορούσαν πλήρως για τα θέματα αυτά. Σήμερα, όμως, αυτά είναι κοινές πρακτικές, μέχρι και επιδοτούμενες, όπως το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» που προσφέρει κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, εφαρμόζοντας πολλές από τις «καινοτομίες» που κάναμε πριν από δεκαπέντε χρόνια. Τότε ήταν κοινή λογική και καλή πρακτική, σήμερα οι λύσεις αυτές είναι πλέον ο μόνος τρόπος για να πετύχει η Ελλάδα τους φιλόδοξους στόχους που έχει θέσει η Ευρώπη, μεταξύ άλλων και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. ΤΑ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΟΤΉΣΕΙΣ που δίνουν η Ε.Ε. και το ελληνικό κράτος προάγουν ουσιαστικά την καινοτομία σε ευρύτερη κλίμακα. Η προσπάθεια αυτή με στόχο την αναβάθμιση των ενεργοβόρων κτιρίων στην Ελλάδα προσωπικά με κάνει πολύ αισιόδοξο. Αποτελεί πρωτοβουλία που έχει πολλαπλά οφέλη: όχι μόνο αποτελεί κινητήρια δύναμη για την αγορά, όχι μόνο θα βοηθήσει την Ελλάδα να πετύχει τους ευρωπαϊκούς στόχους και τις διεθνείς δεσμεύσεις, αλλά θα ευνοήσει και τα νοικοκυριά να έχουν ένα καλύτερο επίπεδο ζωής, με μεγαλύτερη εξοικονόμηση χρημάτων. ΣΤΗ ΔΙΆΔΟΣΗ ΤΗΣ ΓΝΏΣΗΣ στην Ελλάδα έχει συμβάλει σημαντικά και η ECOWEEK, την οποία ίδρυσα το 2005. Στην πρόσφατη υβριδική έκδοση της ECOWEEK στην Αίγινα το καλοκαίρι του 2021 συζητήθηκαν αειφορικές πρακτικές στον σχεδιασμό και την κατασκευή από ειδικούς από τις ΗΠΑ, την Αγγλία, την Ευρώπη και την Ελλάδα. Στα διαδικτυακά εργαστήρια σχεδιασμού αναπτύχθηκαν προτάσεις, από την επανάχρηση του δημόσιου χώρου με

placemaking μέχρι και την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων ιαματικών πηγών της Σουβάλας με πρόταση αειφορικού spa, που επιμελήθηκαν οι βραβευμένες αρχιτέκτονες Θεοδώρα Κυριαφίνη και Φωτεινή Λυμπεριάδου της Euzen Architects στη Θεσσαλονίκη. ΦΈΤΟΣ, ΦΙΛΟΞΕΝΉΣΑΜΕ και σημαντικούς αρχιτέκτονες που μίλησαν για μικρά και μεγάλα έργα, όλα με βασικό άξονα την αειφορία και τη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στη σύλληψη και εφαρμογή τους. Η Αυστριακή αρχιτέκτονας Ulrike Schartner του γραφείου gaupenraub+/- παρουσίασε έργα κοινωνικού σχεδιασμού στα κέντρα των ευρωπαϊκών πόλεων. Ο Αμερικανός Ethan Kent, που προάγει το placemaking σε όλο τον κόσμο, μίλησε για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και την αναγέννηση των αστικών κέντρων με παρεμβάσεις placemaking. Ας μην ξεχνάμε ότι ο επανασχεδιασμός της Times Square από τον δήμαρχο Michael Bloomberg και την υπεύθυνη μεταφορών της Νέας Υόρκης Janette Sadik-Khan ξεκίνησε ως πρωτοβουλία placemaking. Επίσης, φιλοξενήσαμε τον βραβευμένο αρχιτέκτονα Arthur Mamou-Mani που μίλησε για παραμετρικό σχεδιασμό και τη χρήση του σε κυκλικό σχεδιασμό, με εντυπωσιακά παραδείγματα κατασκευών στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Ασία και στη Μέση Ανατολή. Ένα εξ αυτών είναι και η πρόσφατη εντυπωσιακή κατασκευή για το Burning Man 2016 στις ΗΠΑ. ΤΟ ΜΉΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ ακούγεται πλέον ξεκάθαρα και δυνατά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ακούστηκε ακόμη δυνατότερα φέτος στο COP26 στη Γλασκώβη, όπου οι ηγέτες του κόσμου ένωσαν τη φωνή τους, καλώντας την παγκόσμια κοινότητα να δεσμευτεί για τη μετάβαση σε net zero μέχρι το 2050, ώστε να επιτύχει τη διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μέχρι τον 1,5 βαθμό Κελσίου, και για την αναγκαία χρηματοδότηση, ώστε η μετάβαση να γίνει δίκαια για όλους, στηρίζοντας την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες που θα συμβάλουν στον στόχο του net zero. ΕΊΝΑΙ ΣΤΟ ΧΈΡΙ ΜΑΣ ΠΛΈΟΝ να αλλάξουμε τον τρόπο σχεδιασμού και κατασκευής, ώστε το κτίριο και η φύση να αποκτήσουν και πάλι την ιστορική τους αλληλεξάρτηση. Όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αλλά και για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

62

Mitchell Joachim

ΠΏΣ ΦΤΙΆΧΝΕΙΣ ΈΝΑ ΣΠΊΤΙ ΑΠΌ ΖΩΝΤΑΝΆ ΦΥΤΆ ΑΝΤΊ ΤΣΙΜΈΝΤΟΥ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ; Συνέντευξη στη Δανάη Μακρή Φωτογραφίες: Mitchell Joachim, Terreform ONE

O MITCHELL JOACHIM ΕΊΝΑΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΌΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΉΣ. ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΙΔΡΥΤΉΣ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ TERREFORM ONE ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΥΌΡΚΗΣ. ΜΕ ΤΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΉ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ ΤΈΧΝΗΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΎ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ TERREFORM ONE (OPEN NETWORK ECOLOGY) ΠΡΟΣΠΑΘΕΊ ΝΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΉΣΕΙ ΤΗΝ ΕΞΑΦΆΝΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΏΝ, ΜΈΣΩ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΏΝ ΠΡΆΞΕΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

63

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

65

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΔΕΝ ΈΧΟΥΜΕ ΆΛΛΗ ΕΠΙΛΟΓΉ ΑΠΌ ΤΟ ΝΑ ΦΤΙΆΞΟΥΜΕ ΒΙΏΣΙΜΕΣ ΠΌΛΕΙΣ. ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΎΜΕ ΣΕ ΠΟΛΛΑΠΛΈΣ ΚΛΊΜΑΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΊΣ, ΑΠΌ ΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΈΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΌΒΛΗΤΑ ΜΈΧΡΙ ΤΑ ΤΡΌΦΙΜΑ, ΤΟ ΝΕΡΌ, ΤΗΝ ΕΝΈΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΈΡΑ. ΌΛΑ ΑΥΤΆ ΤΑ ΠΡΆΓΜΑΤΑ, ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ Η ΙΣΌΤΗΤΑ, ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΤΟΎΝ ΣΤΙΣ ΠΌΛΕΙΣ. ΠΟΛΛΟΊ ΆΝΘΡΩΠΟΙ ΕΡΓΑΖΌΜΑΣΤΕ ΠΑΝΩ ΣΕ ΑΥΤΆ ΤΑ ΖΗΤΉΜΑΤΑ, ΑΠΛΏΣ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΜΕΓΆΛΗ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΆΞΗ, ΠΟΥ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΎ ΑΔΎΝΑΜΗ ΓΙΑ ΝΑ ΠΆΡΕΙ ΜΙΑ ΑΠΌΦΑΣΗ.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΣΤΉΣΤΕ ΜΑΣ ΤΗΝ TERREFORM. Eίμαστε μια μη κερδοσκοπική ομάδα συνεργασίας αρχιτεκτονικής και αστικού σχεδιασμού. Η αποστολή μας είναι να σχεδιάζουμε ενάντια στην εξαφάνιση των ειδών, επομένως δεν έχουμε «παραδοσιακούς» πελάτες, δεν κάνουμε αμειβόμενη εργασία αρχιτεκτονικής, δεν σχεδιάζουμε ξενοδοχεία, δεν επιλέγουμε το είδος των τούβλων και τις αποχρώσεις. Η αποστολή μας είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, εξάλλου συμμετείχαμε στη συγγραφή του ενδέκατου στόχου για τις βιώσιμες πόλεις και κοινότητες. Βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους ο σχεδιασμός επηρεάζει την κλιματική αλλαγή. Η πιο πρόσφατη δουλειά μας περιλαμβάνει κάτι που ονομάζεται σχεδίαση με τη βοήθεια ζώων, η οποία ουσιαστικά ενσωματώνει τα έντομα, τα κοράλλια, τα ψάρια, τα πουλιά και εν γένει τη χλωρίδα και την πανίδα στα κτίρια, ώστε όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να ευδοκιμούν. Δουλεύουμε με ό,τι μπορείτε να φανταστείτε –ακόμα και με E. Coli, μυκήλιο από μανιτάρια, γρύλους και αλευροσκούληκα–, με πράγματα πολύ περίεργα, που σίγουρα δεν ταιριάζουν σε ένα τυπικό γραφείο αρχιτεκτονικής. Είμαστε ένα είδος περιβαλλοντικών ακτιβιστών και το έργο μας λειτουργεί ως δράση. ΠΏΣ ΑΝΑΚΑΛΎΠΤΕΙΣ ΈΝΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΈΣ CONCEPT ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΊΖΕΣΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟ; Είμαστε μια ομάδα διεπιστημονικών στοχαστών. Εγώ έχω διδακτορικό στην Πληροφορική από το MIT, άλλα μέλη της ομάδας είναι βιολόγοι μοριακών κυττάρων, ειδικοί στην οικολογία τοπίου ή εντομολόγοι, σεφ, δικηγόροι και ακτιβιστές. Έτσι, η ίδια η ομάδα βοηθά στην κατεύθυνση των έργων και στην επίλυση των προβλημάτων. Σκόπιμα επιλέγουμε να εργαστούμε πάνω σε πολύ προβληματικές υποθέσεις, όπως πώς θα σταματήσουμε την εξαφάνιση ενός εντόμου ή πώς θα λύσουμε το παγκόσμιο πρόβλημα της πείνας. Χρειάζονται χρόνια για να φτάσουμε σε απαντήσεις, κάνουμε πολλή έρευνα, πολλά λάθη και μη δημοσιεύσιμες δοκιμές πριν από τις τελικές λύσεις.

ΓΙΑΤΊ ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΊ ΈΝΑ ΕΊΔΟΣ ΕΝΤΌΜΩΝ; Τα έντομα είναι πολύτιμα ως κεντρικό, αν όχι θεμελιώδες στοιχείο του ιστού της ζωής. Τόσο πολλά πλάσματα τρώνε έντομα, ζουν από έντομα, όπως όλα τα ερπετά του πλανήτη και τα περισσότερα είδη πτηνών. Στην τροφική αλυσίδα, αν χάσουμε τα έντομα, κατόπιν τα πουλιά και τις σαύρες, φανταστείτε τι άλλο θα ακολουθήσει. Σήμερα τα έντομα κινδυνεύουν για άπειρους λόγους, π.χ. από τα φυτοφάρμακα, τα ζιζανιοκτόνα, τις μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, την ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας, τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Πριν από περίπου δύο καλοκαίρια βρισκόμασταν στα όρια της «αποκάλυψης» των εντόμων! Χάνουμε μέλισσες και πεταλούδες που είναι απίστευτοι επικονιαστές. Θα έλεγα βέβαια ότι μισώ τα κουνούπια και ίσως ο κόσμος θα ήταν καλύτερος χωρίς αυτά, αλλά πολλοί επιστήμονες θα διαφωνούσαν. ΠΏΣ ΠΕΊΘΕΤΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ ΝΑ ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΤΟΎΝ ΤΟ ΌΡΑΜΆ ΣΑΣ; Πρώτα ακούμε και προσπαθούμε να κατανοήσουμε διαφορετικές απόψεις, αρχές και ιδέες και μετά, όπως η Μέρι Πόπινς, να τους δώσω κάποιο φάρμακο, αλλά μαζί με μια κουταλιά ζάχαρη! Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν πιστεύουν στην κλιματική αλλαγή. Πάντα ψάχνουμε να βρούμε μια στρατηγική για να εξηγήσουμε την πραγματικότητα, χωρίς να προσβάλλουμε τις θρησκευτικές ή τις πολιτικές τους απόψεις, προσθέτοντας λίγο χιούμορ, μέσα από κάποια συναρπαστικά φόρουμ ή κάτι που είναι ενδιαφέρον, ώστε να αλλάξουν γνώμη αλλά όχι τη βασική τους ψυχολογία. ΜΕ ΤΌΣΑ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΣΤΗ ΓΗ, ΠΏΣ ΣΑΣ ΦΑΊΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΕΞΕΡΕΎΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΒΊΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΆΡΗ; Η ιδέα ότι οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι μπορούν να σκεφτούν υποδομές που ταιριάζουν σε τόπους με διαφορετικό φυσικό μεταβολισμό, όπως το φεγγάρι ή ο Άρης, είναι πραγματικά συναρπαστική από ερευνητική σκοπιά και δεν νομίζω ότι πρέπει να την παραγκωνίσουμε, παρόλο που στη Γη δεν έχουμε καν καταφέρει να αντιμετωπίσουμε μαζί, διεθνώς, ούτε μια πανδημία. Εξάλλου, ορισμένες από αυτές τις θεωρίες και ιδέες ίσως καταλήξουν να μας εξυπηρετούν εδώ, στο σπίτι μας, πολύ καλά. Όλοι γνωρίζουν ότι τα προγράμματα Apollo ήταν απίστευτα όσον αφορά την τεχνολογία και την εκπαίδευση στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη. Έτσι, το να έχεις ένα διαστημικό πρόγραμμα για τον Άρη δεν είναι και τόσο κακή ιδέα. Είμαι ενθουσιασμένος με αυτού του είδους τη δουλειά, αλλά δεν είναι το μόνο πράγμα που πρέπει να κάνουμε.

ΠΟΙΟ ΈΡΓΟ ΣΑΣ ΒΡΊΣΚΕΤΕ ΠΙΟ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΌ; Τα Engineered Living Materials (ELM), που ερευνούμε τώρα ως εναλλακτικά στη χρήση σκυροδέματος, γυαλιού ή χάλυβα. Είναι υλικά ζωντανά ή φτιαγμένα από ζωντανούς οργανισμούς ή από τον συνδυασμό συστημάτων ρομποτικής, computer design, προηγμένης επιστήμης των υλικών και ζωντανών οργανισμών. Μπαίνουμε σε ένα πραγματικά συναρπαστικό πεδίο. Ένα πολύ σαφές παράδειγμα είναι η ανάπτυξη ή η διαμόρφωση ξυλωδών φυτών σε ένα σπίτι, όσο αυτά παραμένουν ζωντανά. Επομένως, δεν τα κόβουμε, αλλά χρησιμοποιούμε πράγματα όπως ιτιές ή ficus sycomorus ή διάφορα άλλα είδη δέντρων για να διαμορφώσουμε γεωμετρίες. Το σπίτι δεν ξεχωρίζει εύκολα από το τοπίο. Παράλληλα, εξετάζουμε τον συνδυασμό ELM με μια βιώσιμη τεχνολογία που ονομάζεται μαζική ξυλεία, για να φτιάξουμε πολύ ψηλές κατασκευές με ελάχιστη παραγωγή άνθρακα. Σε συνδυασμό με ζωντανά φυτά, δημιουργείται μια πραγματικά κοινωνικοοικολογική δομή. Θα ήθελα πολύ να βρίσκομαι σε ένα τέτοιο σπίτι. ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΥΠΆΡΞΕΙ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΑΕΙΦΌΡΟΣ ΜΗΤΡΌΠΟΛΗ; Ναι. Και αν κάνω λάθος, δεν θα υπάρχει κανένας άνθρωπος να πει το αντίθετο. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να φτιάξουμε βιώσιμες πόλεις. Πρέπει να σκεφτούμε σε πολλαπλές κλίμακες και τομείς, από τις μεταφορές και τα απόβλητα μέχρι τα τρόφιμα, το νερό, την ενέργεια και την ποιότητα του αέρα. Όλα αυτά τα πράγματα, ακόμα και η ισότητα, πρέπει να επανεξεταστούν στις πόλεις. Πολλοί άνθρωποι εργαζόμαστε πάνω σε αυτά τα προβλήματα, απλώς συναντάμε μεγάλη αντίσταση κυρίως από την πολιτική τάξη, που φαίνεται να είναι πολύ αδύναμη για να πάρει μια απόφαση. Το COP26 ήταν μια καλή σκέψη, αλλά δεν ήταν αρκετά ισχυρή, ενώ πολλές από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων αντιστέκονται στην αλλαγή. Πλέον δεν πρέπει να σκεφτόμαστε πόλεις οι οποίες είναι ουδέτερες, αλλά πόλεις που συμβάλλουν θετικά στο περιβάλλον. ΑΥΤΉ ΕΊΝΑΙ Η ΙΔΈΑ ΤΗΣ «POST-CARBON CITY» ΤΗΣ TERREFORM; Ακριβώς. Οραματιζόμαστε μια πόλη με κάθετους κήπους στις προσόψεις των κτιρίων για παραγωγή φαγητού ή για ποιότητα αέρα. Εκεί υπάρχουν όλων των ειδών οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η γεωθερμία και η βιομάζα. Επίσης, αυτή η πόλη έχει απαλλαγεί σε μεγάλο ποσοστό από την κίνηση στους δρόμους, έχοντας καλύτερα μέσα μαζικής μεταφοράς, πυκνότερα δρομολόγια ή ακόμα πιο απλές μορφές μεταφοράς, όπως ηλεκτρονικά ποδήλατα ή ηλεκτρονικά σκούτερ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΠΏΣ ΣΥΝΔΈΕΤΑΙ ΤΟ ΦΑΓΗΤΌ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ; Κάναμε μια σειρά από έργα που εξετάζουν τι τρώνε οι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, και ως επί το πλείστον δεν τρώνε έντομα. Τα Ηνωμένα Έθνη το 2013 κατέγραψαν ότι το 80% του κόσμου τρώει έντομα και ότι η Αμερική και η Ευρώπη πρέπει να συμμετάσχουν σε αυτό. Νομίζω ότι το να τρως έντομα είναι αηδιαστικό. Ωστόσο, δουλεύουμε έργα που αποκατέστησαν κάπως το σύστημα αξιών μου και μου έδωσαν μια νέα πηγή πρωτεΐνης που δεν προέρχεται από το κρέας. Πρόκειται για ένα αλεύρι με βάση τα έντομα. Επομένως, όχι, δεν τρώμε ζωύφια, αλλά ένα προϊόν τους, αφού έχουν ζήσει σε απολυμασμένο περιβάλλον, ταΐζοντάς τα μήλο ή φλούδες λάιμ και στη συνέχεια αλλάζοντας τη γεύση τους. ΑΚΟΎΓΕΤΑΙ ΑΠΊΘΑΝΟ. Έχει εξαιρετική γεύση. Αν σου έδινα ένα ζελεδάκι… ξέρεις τι έχει μέσα; ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΌΧΙ. Ζελατίνη από λιωμένες οπλές ζώων. Αυτό είναι πραγματικά αηδιαστικό, αλλά είναι νόστιμα. Όπως ακριβώς και τα κουλουράκια από αλεύρι γρύλων. ΘΑ ΤΟ ΔΟΚΙΜΆΣΩ. ΠΌΤΕ ΘΑ ΒΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΤΟ ΑΛΕΎΡΙ ΓΡΎΛΩΝ; Λοιπόν, η ομάδα του Mark Zuckerberg έχει τις Tiny Farms, μια εταιρεία καλλιέργειας γρύλων. Το ίδιο κάνει και ο όμιλος Ento Farms στο Τορόντο. Εμείς στην Terreform εξετάζουμε μια αρχιτεκτονική που προσφέρει μια χαρούμενη ζωή στους γρύλους, βιώσιμη και μέσα στην πόλη, αλλά δεν παράγουμε αλεύρι. ΠΏΣ ΕΠΙΛΈΓΕΤΕ ΤΙ ΈΡΓΑ ΘΑ ΑΝΑΛΆΒΕΤΕ; ΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΚΆΝΕΤΕ; Καλή ερώτηση. Συχνά έρχονται σ' εμάς βιολόγοι ή αξιωματούχοι της πόλης που πρέπει να σκεφτούν «έξω από το κουτί». Κάποτε είχαμε έναν πελάτη που ήθελε να κάνουμε ένα πράσινο κτίριο. Είπαμε: «Δεν το κάνουμε αυτό. Υπάρχουν πολλοί άλλοι αρχιτέκτονες που μπορούν να κάνουν ένα πράσινο κτίριο. Θέλετε ένα σούπερ πράσινο κτίριο; Αυτό θα το κάνουμε». Ρώτησαν «τι σημαίνει αυτό;» και απαντήσαμε: «Λοιπόν, το κτίριό σου θα σώσει τις πεταλούδες». Λάτρεψαν την ιδέα και έτσι ξεκινήσαμε ένα κτίριο-καταφύγιο για πεταλούδες. Οι πελάτες μας δεν χάνουν ούτε ένα τετραγωνικό χώρου, ενώ στην πρόσοψη ζουν οι πεταλούδες. Μερικές φορές εκπαιδεύουμε τους πελάτες μας να δίνουν αξία σε πράγματα που δεν συνειδητοποιούσαν ότι είχαν τη δυνατότητα να κάνουν. Ωθούμε τους ανθρώπους να σκεφτούν λίγο πιο «πράσινα» από το συνηθισμένο.

ΠΏΣ ΦΤΙΆΧΝΕΤΕ ΜΙΑ ΟΜΆΔΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΏΝ; Όλα εξαρτώνται από το έργο και το είδος των ανθρώπων με τους οποίους θα θέλαμε να συνεργαστούμε. Μας αρέσει να δουλεύουμε με ποιητές, χορευτές, με επιστήμονες που ασχολούνται με τη γενετική ή τη βιολογία και σίγουρα μας αρέσει να δουλεύουμε με αξιωματούχους της πόλης και μεγάλους στοχαστές. Όταν το έργο έρχεται σ' εμάς, τότε βρίσκουμε τους κατάλληλους ανθρώπους. Ένα παράδειγμα είναι το κάθετο αγρόκτημα που ζήτησε ο Kanye West για το σχολείο του που ονομάζεται The Donda Academy – η Donda είναι η μαμά του. Στο σχολείο αυτό ήθελε να παράγει όλα τα τρόφιμα στον χώρο του, με κάποιο είδος αγροτικής τεχνολογίας. Έτσι, η Terreform έφερε τον Dickson Despommier, ο οποίος είναι παγκοσμίου φήμης ειδικός στην κάθετη γεωργία, τον Gene Giacomelli, ο οποίος είναι ο επικεφαλής του έργου Biosphere 2 στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, και μια σειρά από μηχανικούς για να σχεδιάσουμε μια κάθετη φάρμα για τον Kanye West. Μπορούμε να αναζητήσουμε τον πιο εκπληκτικό τρόπο για να λύσουμε κάθε ζητούμενο, με έναν εξαιρετικά οικολογικό τρόπο. Παρεπιπτόντως, δεν έχω ιδέα πώς μας βρήκε ο Kanye West. ΠΏΣ ΣΑΣ ΒΡΊΣΚΕΙ Η ΠΕΛΑΤΕΊΑ ΣΑΣ; Αν ήξερα το πώς, θα το δούλευα περισσότερο. Η δουλειά μας ακούγεται πολύ μέσα από πολλές ομιλίες, όπως στο αυτές στο TED, και χιλιάδες δημοσιεύσεις. Και η δουλειά μας δημιουργεί πόλωση. Υπάρχουν lovers και haters. Αυτή η ένταση δημιουργεί ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον στους πρώτους. ΤΙ ΕΝΟΧΛΕΊ ΤΟΥΣ HATERS; Το ένα είναι η φόρμα. Πολλοί αρχιτέκτονες πιστεύουν ότι το κουτί είναι το τέλειο σχήμα. Άλλοι πιστεύουν ότι η βιωσιμότητα αφορά υλικά που υπάρχουν ήδη εκεί έξω – ελαστικά αυτοκινήτων, απόβλητα υλικά, π.χ. γιγάντιες ποσότητες πλαστικού στον ωκεανό– και έτσι οι αρχιτέκτονες πρέπει να εργάζονται μόνο με την ανασύνθεση σκουπιδιών και την ανακύκλωσή τους στα κτίρια. Άλλοι πιστεύουν ότι οι αρχιτέκτονες πρέπει να μιλούν μόνο για κοινωνική δικαιοσύνη, φυλετικά προβλήματα, προβλήματα φτώχειας και εισοδηματικές ανισότητες. Στην Terreform τα κάνουμε όλα αυτά, αλλά οι άνθρωποί μας ασχολούνται πολύ με τη βιολογία. Ορισμένοι λένε πως αυτό που κάνουμε δεν λειτουργεί.

HTTPS://TERREFORM.ORG

67

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ; Το 2008 πρότεινα ένα σπίτι φτιαγμένο με κύτταρα κρέατος που εκτυπώθηκαν ειδικά σε μια καθορισμένη γεωμετρία. Πήραμε την τεχνολογία από μια ομάδα του Χάρβαρντ που εργάζεται πάνω στην αναγεννητική ιατρική για το εργαστήριο του George Church και τη χρησιμοποιεί για να αντικαθιστά την κύστη σε ασθενείς με καρκίνο. Με την ίδια τεχνολογία, στην Terreform φτιάξαμε «δερμάτινες» ζώνες, παπούτσια, πορτοφόλια, μέρη ενός σπιτιού και μετά ένα ολόκληρο σπίτι. Υπήρξε κόσμος που θύμωσε με αυτό. Είπαν «γιατί να το κάνεις αυτό;» και είχαμε μερικές πολύ καλές απαντήσεις. Λοιπόν: 1) μπορούμε, 2) είναι πραγματικά απίστευτα βιώσιμο, 3) είναι χωρίς θύματα, δηλαδή δεν σκοτώνουμε ζώα – π.χ. δεν σκοτώνουμε μια αγελάδα, για να πάρουμε το δέρμα της και να το φορέσουμε, απλώς μεγαλώνουμε τα κύτταρα σε ένα εργαστήριο και τα χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε έπιπλα, βιομηχανικά αντικείμενα, παπούτσια, οτιδήποτε άλλο, 4) ενθουσιάσαμε τους επιστήμονες, ρίχνοντας την τιμή της τεχνολογίας. Πέντε ή έξι χρόνια μετά δημιουργήθηκε η εταιρεία Modern Meadow και άλλες ομάδες που εργάζονται με αυτό το υλικό δημιούργησαν οικονομίες κλίμακας, συνεπώς μείωσαν το κόστος. ΕΝ ΤΈΛΕΙ, ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΣ ΣΟΥ ΟΡΙΣΜΌΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΊΑ; Ο Will McDonough, που έχει γράψει, μεταξύ άλλων, το βιβλίο Cradle to Cradle, έχει συχνά πρόβλημα με τη λέξη «βιωσιμότητα» και συμφωνώ μαζί του. Απλώς στην αγγλική γλώσσα είναι ένας τρομερός όρος. Για παράδειγμα, δεν θέλουμε να είμαστε με κάποιον απλώς με έναν βιώσιμο τρόπο, αλλά να μας αγαπά, έτσι η σχέση μας να εξελίσσεται συνεχώς και να γίνεται κάτι σημαντικό – και αυτό δεν θα το όριζα ποτέ ως «βιώσιμο», που σημαίνει απλώς «επιβίωση». Θα χρησιμοποιούσα έναν πολύ πιο ακριβή ακαδημαϊκό όρο. Ονομάζουμε αυτόν τον σχεδιασμό «κοινωνικοοικολογικό», γιατί χρησιμοποιούμε την επιστήμη, την οικολογία και σίγουρα τη βιολογία. Χρησιμοποιούμε πολλούς υπολογιστές και ρομποτική και επίσης αναγνωρίζουμε την κοινωνική πλευρά, που είναι η ηγετική μας τάξη, η πολιτική, η κοινωνία γενικότερα, οι μεμονωμένοι πελάτες, το ιδιότροπο κοινό, οι κριτικοί. Όλα τα παραπάνω διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο πώς σχεδιάζουμε τα πράγματα. Επομένως δεν σχεδιάζουμε στο κενό, προσπαθώντας να πούμε ότι η απάντηση δεν είναι η επιστήμη ή η τεχνοτοπική φιλοσοφία αλλά ο ανθρώπινος παράγοντας (μαζί με τα επιχειρήματα που προβάλλονται ως πολεμική), η επιστήμη και ο σχεδιασμός. ΠΟΙΑ ΣΧΈΔΙΑ ΈΧΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ; Αναπτύσσουμε ένα σπίτι στο βόρειο τμήμα της Νέας Υόρκης. Πέρασαν χρόνια έρευνας για την εύρεση της σωστής τοποθεσίας. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος γιατί σύντομα θα δείξουμε στον κόσμο πώς θα μοιάζει ένα σπίτι «μεγαλωμένο» από ζωντανά δέντρα. Και ανυπομονώ, γιατί ένα σωρό άνθρωποι θα πουν ότι το μισούν, ενώ πολλοί… δεν θα θέλουν ποτέ ξανά να ζήσουν σε ένα τσιμεντένιο κουτί. Νιώθω πως συνεχίζουμε το όραμα του Frank Lloyd Wright για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως εκφράστηκε στο Broadacre City, που έβλεπε μια εκδοχή της Αμερικής ως πολύ ενσωματωμένης στη φύση, με συνυφασμένες τις ιδέες της γεωργίας και της αστικοποίησης. Τότε δεν ήξερε ποια υλικά θα το υλοποιούσαν, απλώς μάντευε ότι ίσως στο μέλλον θα ήταν μια πιθανότητα. Είμαι ενθουσιασμένος που φτιάχνουμε σπίτια που μπορείτε να τα μεγαλώσετε. Φτιάχνουμε καρέκλες από μανιτάρια που μπορούν να φάνε τα παιδιά. ΕΛΠΊΖΩ, ΛΟΙΠΌΝ, ΜΙΑ ΜΈΡΑ ΝΑ ΜΠΟΡΏ ΝΑ ΦΆΩ ΤΗΝ ΚΑΡΈΚΛΑ ΜΟΥ. Μπορείς, απλώς τώρα δεν είναι νόστιμη.

doxiadis+ Για περισσότερα από 20 χρόνια η doxiadis+ δημιουργεί έργα βασισμένα στη φιλοσοφία της συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση (forming symbiosis), συνδυάζοντας την κληρονομιά της ελληνικής κλασικής σκέψης με τις πρωτοποριακές ιδέες του σήμερα. Ιδρύθηκε το 1999 από τον Θωμά Δοξιάδη, αρχιτέκτονα-αρχιτέκτονα Τοπίου ASLA, B.A. MArch, MLA Harvard University, και αναλαμβάνει έργα αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου. Ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα είναι η τεχνογνωσία διεθνούς επιπέδου σε περίπλοκα έργα που απαιτούν τη διεπιστημονική συνεργασία αρχιτεκτονικής, αρχιτεκτονικής τοπίου, αστικού σχεδιασμού και προστασίας τοπίου, έχοντας στο επίκεντρο την αρχή της συμβίωσης, που, πέρα από την άρτια τεχνική υλοποίηση, περιλαμβάνει και το υψηλής ποιότητας design με οικολογικό σχεδιασμό. Η doxiadis+ θεωρείται από τα πιο πρωτοπόρα και καταξιωμένα αρχιτεκτονικά γραφεία της χώρας και έχει υπογράψει σημαντικά έργα υψηλής ποιότητας στα πρότυπα της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής, από έργα hospitality για ξενοδοχειακά θέρετρα 6 αστέρων, αποκαταστάσεις τοπίου και αστικό σχεδιασμό έως ιδιωτικές κατοικίες υψηλών προδιαγραφών σε όλον τον κόσμο. Ανάμεσα στα εμβληματικά εγχώρια έργα της είναι τα Landscapes of Cohabitation, 350 στρέμματα πανέμορφου κυκλαδικού τοπίου με βίλες στην Αντίπαρο, κτίρια και ιθαγενή φυτά απόλυτα εναρμονισμένα με το τοπίο. Στον τομέα του hospitality ξεχωρίζει το Amanzoe, το υψηλότερης ποιότητας θέρετρο στην Ελλάδα, καθώς και το Four Seasons Αστέρα Βουλιαγμένης, του οποίου όλοι οι υπαίθριοι χώροι, με εξαίρεση τα εστιατόρια, σχεδιάστηκαν από τη doxiadis+. Τέλος, η doxiadis+ αναλαμβάνει σημαντικά έργα και στο εξωτερικό, όπως το site planning και το landscape architecture του μεγαλύτερου νέου οικολογικού θερέτρου έκτασης 3.000 στρεμμάτων, εντός περιοχής Natura στην Πορτογαλία.

Αρχιτεκτονική μελέτη, κτίριο γραφείων, Μαρούσι, Αθήνα

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Four Seasons Astir Palace - Μελέτη περιβάλλοντος χώρου (hardscape & softscape)

The Hellinikon Project

Αρχιτεκτονική μελέτη, κατοικία στην Πάρο

ΣΧΕΔΙΆΖΟΥΜΕ ΟΙΚΟΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΌΠΟΥ ΦΎΣΗ ΚΑΙ ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΣΥΜΒΙΏΝΟΥΝ ΑΡΜΟΝΙΚΆ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Η αειφορία δεν είναι ανακυκλούμενο υλικό ούτε το BMS, το οποίο καθορίζει πόση ενέργεια καταναλώνεται. Αυτά αποτελούν μία μόνο παράμετρό της. Πέρα από αυτήν, τα κτίρια πρέπει να είναι βιοκλιματικά από τον ίδιο τους τον σχεδιασμό. Εδώ βρίσκεται και το μερίδιο ευθύνης του αρχιτέκτονα που πρέπει να διευκολύνει τον μηχανολόγο, ο οποίος θα έρθει στη συνέχεια να επιλύσει το πρόβλημα μέσω της τεχνολογίας. Έτσι, στη σύγχρονη εποχή, όπου όλη η πληροφορία μάς δίνεται απλόχερα, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια πρακτική στο πλαίσιο της οποίας θα αποκαλύπτονται τα πράγματα και η πράσινη αρχιτεκτονική θα μπορεί να ιδωθεί με άλλον τρόπο. Παραδείγματος χάριν, η εισαγωγή ενός δέντρου σε ένα κτίριο γραφείων δεν μπορεί να λειτουργεί αποσπασματικά, σαν ένα κολάζ. Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε χώρους όπου συμβαίνει το προφανές αλλά χώρους που θα αφηγηθούν και θα δημιουργήσουν μια νέα ροή γεγονότων τα οποία συμπεριλαμβάνουν και τον βιοφιλικό σχεδιασμό. Από τον σχεδιασμό στο κτίζειν και στο τελικό βίωμα του χώρου, θα θέλαμε να εκτιμηθεί το «φυσικό» ως δομή που διαπερνά και τον τρόπο ζωής και σκέψης. Να δημιουργήσουμε δηλαδή έναν συγκερασμό φυσικού και δομημένου, που αποτυπώνεται στα κτίριά μας μέσω ενός συστήματος που συνέχει όλους τους παράγοντες του αρχιτεκτονικού αντικειμένου. ΜΙΑ ΜΑΓΙΚΉ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΕΚΕΊ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΤΈΚΕΤΑΙ ΤΟ ΜΆΤΙ... Ή ΤΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΗΜΙΥΠΑΊΘΡΙΟΥ ΧΏΡΟΥ Ο πολύ διαδεδομένος στη χώρα μας ενδιάμεσος χώρος, ο ημιυπαίθριος –εκφυλισμένος τις πιο πολλές φορές σε ένα κλειστό εσωτερικό δωμάτιο– μεσολαβεί και γεφυρώνει το μέσα με το έξω και λειτουργεί απόλυτα βιοκλιματικά, ισορροπώντας την κλιματολογική διαφορά. Αυτός ο χώρος μπορεί και πρέπει να ενταχθεί αρμονικά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό όχι ως δυνάμει κλειστός αλλά ως απόλυτα απαραίτητος για τη βελτίωση της ευκρασίας των χρηστών. Φανταστείτε, λοιπόν, έναν ημιυπαίθριο χώρο,

ο οποίος στις ελληνικές κλιματολογικές συνθήκες μπορεί να αποτελέσει την προέκταση του εσωτερικού καθιστικού χώρου, εμπλουτίζοντας ουσιαστικά τη λειτουργία της κατοικίας και των χώρων γραφείων. Έναν χώρο εκτόνωσης, όπου ένας άνθρωπος έχει μια εναλλακτική για χαλάρωση μεταξύ του εκτεθειμένου «έξω» και του προστατευμένου «μέσα». Αυτός ο χώρος θα μπορούσε να είναι το επίκεντρο μιας νέας θεώρησης του κατοικείν που θα βασίζεται στην ικανοποίηση των αυθεντικών αναγκών μας. Ένας ημιυπαίθριος καθιστικός χώρος μάς δίνει τη δυνατότητα να τον χρησιμοποιούμε μια ζεστή μέρα του χειμώνα και ένα δροσερό βράδυ του καλοκαιριού, εμπλουτίζοντας την εμπειρίας μας με ένα υπαίθριο τζάκι, έναν ιδιωτικό θερινό κινηματογράφο και άλλες ιδέες. Και ενώ ο ημιυπαίθριος χώρος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πλειονότητας των ελληνικών διαμερισμάτων, σε ελάχιστες περιπτώσεις οι χρήστες αξιοποιούν τις παραπάνω ιδιότητες. Πέρα από το προσωπικό όφελος του χρήστη, η αξιοποίηση αυτών των ελεύθερων χώρων και η φύτευσή τους από τον εκάστοτε ιδιοκτήτη μπορεί να βελτιώσει το μικροκλίμα καθενός διαμερίσματος και κατ’ επέκταση συνολικά το κλίμα μέσα στην πόλη. Η ΑΕΙΦΟΡΊΑ ΩΣ ΣΤΟΙΧΕΊΟ ΤΑΥΤΌΤΗΤΑΣ, ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΊΑ Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν συνηθίσει, από την όψη του κτιρίου, να καταλαβαίνουν σε ποιον αρχιτέκτονα ανήκει. Αυτό στην εποχή μας έχει αλλάξει. Ίσως μπορούμε να πούμε ότι το θέμα της ταυτότητας δεν είναι μια αυθύπαρκτη έννοια αλλά μια έννοια που εξετάζεται εντός του εκάστοτε πλαισίου. Στο πλαίσιο της σύγχρονης εποχής, όπου όλα διαχέονται, όλα εναλλάσσονται, η ταυτότητα δεν μπορεί να συνοψιστεί σε μια αυθαίρετη, μορφολογική αναφορά. Ο φρενήρης ρυθμός της σύγχρονης εποχής και η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για την προσωποποίηση της επιθυμίας κάθε χρήστη μάς ωθεί σε πειραματισμούς που ενισχύονται από την πληθώρα αρχιτεκτονικών πληροφοριών που για πρώτη φορά έχουμε

στη διάθεσή μας. Στο γραφείο μας έχουμε ως βάση έναν ενιαίο κώδικα, ο οποίος μεταβάλλεται βάσει των εκάστοτε παραγόντων και δημιουργεί ένα ανοιχτό σύνολο παραλλαγών. Αν εξετάσουμε τα κτίρια γραφείων που έχουμε σχεδιάσει και κατασκευάσει, όλα είναι διαφορετικά, εντούτοις όλα έχουν μια μορφολογική συγγένεια, καθώς διέπονται από μια κοινή δομή της σκέψης. Για εμάς είναι σημαντικό η ίδια η ιδέα να παραμετροποιείται στο διηνεκές, καθιστώντας κάθε φορά την αρχιτεκτονική μας σκέψη σύγχρονη και καινοτόμα. Η αειφορία πλέον αποτελεί μια σημαντική παράμετρο του σχεδιασμού, ισότιμη με τη λειτουργικότητα, την υλικότητα και την αισθητική. Έτσι αποκτά ουσιαστική επιρροή στις δομές και στις μορφές των αρχιτεκτονικών αντικειμένων. Η ΑΕΙΦΟΡΊΑ ΑΠΌ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΤΉΡΙΟ ΣΤΟ ΒΊΩΜΑ Το γραφείο του Γιώργου Τσολάκη, Tsolakis Architects, είναι στο προσκήνιο της ανάπτυξης. Μόλις ολοκλήρωσε το κτίριο γραφείων The Wave στη λεωφόρο Συγγρού. Παράλληλα, αναβιώνει το θρυλικό ξενοδοχείο Esperia στην οδό Σταδίου και βάζει στη ζωή της πόλης και των ανθρώπων το Γήπεδο Ζωής, ένα κτίριο αθλητικών εγκαταστάσεων, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, όπου τα παιδιά θα απολαμβάνουν after school lounge. Η δομή και το μέγεθος του γραφείου επιτρέπουν τον σχεδιασμό και τη μελέτη διαφορετικών μεταξύ τους έργων, τόσο σε επίπεδο τυπολογίας όσο και κλίμακας. Η δραστηριότητά του εκτείνεται από τη διαμόρφωση εσωτερικών χώρων μέχρι έργα μεγάλης κλίμακας και σημασίας. Έτσι, οι μελέτες του γραφείου, μεταξύ άλλων, αφορούν κατοικίες, πολυκατοικίες, εμπορικά κέντρα, κτίρια γραφείων, εγκαταστάσεις υποδομών καθώς και ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Ταυτόχρονα, το γραφείο ασχολείται με τον τοπιακό σχεδιασμό.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ

TΑ ΚΤΊΡΙΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΆ ΑΠΌ ΤΟΝ ΊΔΙΟ ΤΟΥΣ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ. ΕΔΏ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΡΊΔΙΟ ΕΥΘΎΝΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ ΠΟΥ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΟΛΎΝΕΙ ΤΟΝ ΜΗΧΑΝΟΛΌΓΟ, Ο ΟΠΟΊΟΣ ΘΑ ΈΡΘΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΝΑ ΕΠΙΛΎΣΕΙ ΤΟ ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ.

AΠO TON ΓΙΏΡΓΟ ΤΣΟΛΆΚΗ

7

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Ξεκίνησα να γράφω αυτές τις γραμμές αμέσως μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής COP26, όπου δόθηκαν υποσχέσεις για περαιτέρω δράση ώστε να περιοριστούν οι εκπομπές ρύπων και τακτικότερη ενημέρωση σχετικά με την πρόοδο επάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Μάλιστα, εγκρίθηκε πρόσθετη χρηματοδότηση για χώρες με χαμηλό και μεσαίο βιοτικό επίπεδο. Ωστόσο δεν υπήρξε αντίστοιχη δέσμευση σε επίπεδο οικονομίας, επιχειρήσεων, αστικών κέντρων και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε όλοι να αναλάβουν δράση και να πρωτοστατήσουν στην προσπάθεια για μηδενικές εκπομπές ρύπων. Σήμερα ο κλάδος της κατασκευής καταναλώνει τις μισές από τις διαθέσιμες πρώτες ύλες, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί τον μισό όγκο των απορριμμάτων του πλανήτη. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον πρέπει να στραφεί στη δόμηση και τις επιπτώσεις της, ώστε να ασκηθεί η ανάλογη πίεση στους κρατικούς λειτουργούς. Οι σημερινές πολιτικές, όπως εφαρμόζονται, δεν αρκούν για να μηδενιστεί το ενεργειακό αποτύπωμα. Οι ισχύοντες οικοδομικοί κανονισμοί επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση της ενέργειας σε νέα κτίρια, αλλά δεν ρυθμίζουν την πραγματική κατανάλωση ενέργειας ούτε την πραγματική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων κατά τη λειτουργία τους.

Ο Yona Friedman έγινε διεθνώς διάσημος για τις ριζοσπαστικές του ιδέες σχετικά με την αρχιτεκτονική, ειδικά χάρη σε όσες αναφέρονται στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης αρχιτεκτονικής, βασισμένης στη συμμετοχή των κατοίκων στην εξέλιξη της πόλης. Η αντίληψή του για την αρχιτεκτονική, που ενέπνευσε γενιές αρχιτεκτόνων, επικεντρώνεται στη χρήση απλών δομών μέσα από μια μεγάλη γκάμα κατασκευαστικών προτύπων, με ευελιξία στη χρήση απλών, ανακυκλώσιμων υλικών. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70, οπότε και υπήρξε η ανάγκη να πάψει ο σύγχρονος πολιτισμός να εξαρτάται από τη διασπάθιση πρώτων υλών και ξεκίνησαν να αναπτύσσονται τα επεξεργασμένα υλικά, ο Friedman ενσωμάτωσε στο έργο του την επανάχρηση υλικών, με αφετηρία το όραμά του για μια «αρχιτεκτονικής της επιβίωσης». Η αρχιτεκτονική πρέπει να ανταποκρίνεται στις βασικές ανάγκες των ανθρώπων και να συμβάλλει στην αρμονική συνύπαρξη στο πλαίσιο μιας κοινότητας. Θα πρέπει, επομένως, να εντάσσεται σε μια αντίληψη επικοινωνίας. Σε αυτή την ιδέα μιας «αρχιτεκτονικής επικοινωνίας» τα ανακυκλώσιμα υλικά βρίσκουν τον ρόλο τους, καθώς μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν σε μια ουσιαστικά αέναη διαδικασία για την οικοδόμηση και την αναμόρφωση του περιβάλλοντος όπου ζούμε. Το αποτύπωμα άνθρακα που διαθέτουν τα κτίρια

ήδη πριν από την έναρξη της λειτουργίας τους παραμένει εντελώς ανεξέλεγκτο σε επίπεδο κανονισμών. Επιπλέον, η επαναξιοποίηση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος δεν ενθαρρύνεται από την πολιτεία, ώστε να προκύψουν προσπάθειες, όπως αυτές των Lacaton, Vassal, Druot and Hutin’s, προς μια διαφορετική κατεύθυνση. Οι παραπάνω προβληματισμοί βρίσκονται στο επίκεντρο της αρχιτεκτονικής εδώ και μισό αιώνα. Στόχος μου είναι δείξω πόσο επείγον είναι να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που διαμορφώνουμε την καθημερινότητά μας με όρους αρχιτεκτονικής πρακτικής, ώστε να προαγάγουμε τη λελογισμένη κατανάλωση ενέργειας και την ενσωμάτωση στόχων σχετικά με την εκπομπή ρύπων στα δεδομένα ενός έργου, να ενισχύσουμε τη σχέση σχεδιασμού και απόδοσης, να θέσουμε ως προτεραιότητα την κυκλικότητα και την επανάχρηση, να συγκεντρώσουμε δεδομένα σχετικά με την κατοίκηση των κελύφων, ώστε να αξιολογήσουμε τη λειτουργία τους, και να δημιουργήσουμε διαύλους επικοινωνίας, ώστε η προσπάθεια για μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα να διαδοθεί άμεσα και ευρύτερα. Χρειαζόμαστε υποστήριξη από την πολιτεία, ωστόσο μπορούμε να κάνουμε πολλά βασιζόμενοι στις δικές μας δυνάμεις.

Η ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΜΕΤΆ ΤΗ ΣΎΝΟΔΟ COP26

71 ΓΙΑΤΊ ΤΟ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΤΡΑΦΕΊ ΣΤΗ ΔΌΜΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΗΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΑΣΚΗΘΕΊ Η ΑΝΆΛΟΓΗ ΠΊΕΣΗ ΣΤΟΥΣ ΚΡΑΤΙΚΟΎΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΎΣ, ΕΝΏ ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΈΣ ΠΟΛΙΤΙΚΈΣ, ΌΠΩΣ ΕΦΑΡΜΌΖΟΝΤΑΙ, ΔΕΝ ΑΡΚΟΎΝ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΔΕΝΙΣΤΕΊ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΑΠΟΤΎΠΩΜΑ. ΑΠΌ ΤΟΝ IVAN BLASI, ΕΠΙΜΕΛΗΤΉ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΤΟΥ ΙΔΡΎΜΑΤΟΣ MIES VAN DER ROHE ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΏΝΗ

URBAN GRE ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

72

73

SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

EEN ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΕΡΝΏΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΌΡΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΕΊΟΥ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΊΑ ΚΟΤΖΙΆ συνειδητοποιείς αμέσως ότι πρόκειται για ένα νεοκλασικό κτίριο φορτισμένο με το ιστορικό βάρος της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πρωτεύουσας. Μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας, ξεχωρίζει για τις επιβλητικές αίθουσες, το κόκκινο χαλί στη μεγαλοπρεπή είσοδο, τον μαρμάρινο διάκοσμο, τις προτομές της Ασπασίας και του Περικλή, τα πολύτιμα έργα τέχνης αλλά και την ανεμπόδιστη θέα σε διάφορα εμβληματικά τοπόσημα της πόλης. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται η ξύλινη πόρτα η οποία οδηγεί στο γραφείο του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη. Πλέον, όπως παρατηρώ, έχει ανακαινιστεί ριζικά η διακόσμησή του. Σύγχρονοι πίνακες ζωγραφικής κοσμούν τους τοίχους, μια γιγαντοοθόνη αποτελεί το κέντρο ελέγχου λειτουργίας της πόλης, ενώ οικογενειακές φωτογραφίες είναι

τοποθετημένες πίσω από το θρυλικό γραφείο του πατέρα του, Παύλου, το οποίο χρησιμοποιεί ο σημερινός δήμαρχος. Ακούγοντας τη βουή της πόλης από τα ανοιχτά παράθυρα του γραφείου σημειώνει με έμφαση ότι, παρότι η θητεία του ξεκίνησε παράλληλα με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης και παρά την κριτική που πολλές φορές ασκείται στο πρόσωπό του, έχει σκοπό να υλοποιήσει τις στρατηγικές παρεμβάσεις και τους φιλόδοξους στόχους του προγράμματός του, προκειμένου, όπως επισημαίνει, η Αθήνα να αλλάξει εποχή. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης μιλά για την Αθήνα, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, τις πράσινες υποδομές αλλά και τον Μεγάλο Περίπατο.

74

PHOTO: PARIS TAVΙTIAN

Κώστας Μπακογιάννης: Η Αθήνα έχει τεθεί σε μια κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης»

Από τον Γιάννη Πανταζόπουλο

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Η ΑΘΉΝΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΠΥΚΝΟΚΑΤΟΙΚΗΜΈΝΗ ΚΑΙ ΆΝΑΡΧΑ ΔΟΜΗΜΈΝΗ ΠΌΛΗ. ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΓΊΝΕΙ ΒΙΏΣΙΜΗ; Ζούμε σε εποχές διακινδύνευσης. Πολλαπλών και επάλληλων κρίσεων. Μικρών και μεγάλων, που συνεχώς θα πολλαπλασιάζονται. Ας συμφωνήσουμε, λοιπόν, στους στόχους μας. Προσωπικά, μου ακούγεται λίγο παρωχημένη η παρουσίαση της Αθήνας ως σύγχρονης πρωτεύουσας δυτικού τύπου. Αυτό το ευρωπαϊκό όνειρο όχι μόνο έχει ξεφτίσει, αλλά και έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό. Το στοίχημα σήμερα είναι η έξυπνη μετάβαση στα όνειρα και στα αιτήματα του 21ου αιώνα: κλίμα, ψηφιακά, ασφάλεια με την έννοια του οικοσυστήματος. Μια πόλη-φωλιά. Αφενός η αιμοδοσία της ζωής και της εμπορικής δραστηριότητας του κέντρου, όπως ορίζεται ευρύτερα στον άξονα Μουσείο Ακρόπολης - Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, και αφετέρου η δημιουργία οικοσυστημάτων με ταυτότητα και τοπόσημα στις γειτονιές, όπως άλση, παιδικές χαρές, σχολεία, αθλητικοί χώροι, είναι στοιχεία βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και εν τέλει φιλικότητας. Επειδή, όμως, επί χρόνια κινούμαστε στην αντίθετη κατεύθυνση, πρέπει να αλλάξουμε θεμελιακά το υπόδειγμα και το μοντέλο. Η πανδημία μέσα στη δυστοπία της έφερε και κάποια θετικά. Επιτάχυνε τους ρυθμούς της πράσινης μετάβασης σε ολόκληρο τον κόσμο και ειδικά στην Ευρώπη. Παρακολουθώντας αυτή την κατακλυσμιαία εξέλιξη, δημιουργήσαμε ένα νέο δόγμα: να μεταβούμε από την αποσπασματική προσέγγιση μεμονωμένων παρεμβάσεων στην ολιστική ανάδειξη της πόλης ως ζωντανού οργανισμού, όπου κάθε παράμετρος, κοινωνική, τεχνική, οικονομική, αλληλεπιδρά με την καθημερινότητα και τον άνθρωπο. Αυτό το νέο μοντέλο δεν είναι «η ανακάλυψη της Αμερικής», αλλά οι πετυχημένες πρακτικές σε μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου και της Ευρώπης. Περισσότερο πράσινο στους δρόμους και στις πλατείες, ενοποίηση και επανάκτηση του δημόσιου χώρου, κλιματικές και περιβαλλοντικές προσεγγίσεις σε όλα τα είδη των έργων – μικρών και μεγάλων. Από την αρχή της διοίκησής μας εγκαινιάσαμε αυτήν τη νέα φιλοσοφία, αναδεικνύοντας το τρίπτυχο: πόλη υγιής, βιώσιμη, ασφαλής. Οι στόχοι αυτοί διατρέχουν οριζόντια όλες τις δράσεις μας. ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΊΓΕΣ ΜΈΡΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΘΉΚΑΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΆΣΗΜΟ ΒΡΕΤΑΝΌ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ ΝΌΡΜΑΝ ΦΌΣΤΕΡ. ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΊΤΕ ΣΥΝΑΝΤΉΣΕΙΣ ΜΕ ΈΛΛΗΝΕΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΉΣΕΤΕ ΙΔΈΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΛΎΣΟΥΝ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΟΙ ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ ΠΌΛΕΙΣ ΌΠΩΣ Η ΑΘΉΝΑ; Τη νέα αρχιτεκτονική της αειφόρου ανάπτυξης τη θεωρούμε θεμέλιο λίθο για την πόλη και για τον προγραμματισμό μας. Ο Δήμος Αθηναίων με εξωστρέφεια παρακολουθεί από τη μια τις αβανγκάρντ τάσεις στο εξωτερικό, και την ίδια στιγμή έχει ενεργοποιήσει στο εσωτερικό αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό. Η Αθήνα, άλλωστε, έχει εξαιρετικούς αρχιτέκτονες, όπως και πολεοδόμους, χωροτάκτες, μηχανικούς, αρχιτέκτονες τοπίου, αλλά και ιστορικούς και οικονομολόγους, με τους οποίους έχουμε την τύχη να συνεργαζόμαστε. Ο Νόρμαν Φόστερ είναι μια εμβληματική μορφή της διεθνούς αρχιτεκτονικής. Η συναναστροφή μαζί του υπήρξε μια σημαντική εμπειρία. «Οι δήμαρχοι οφείλουν να είναι σε επαφή με τους σχεδιαστές των πόλεων», έλεγε, σε ελεύθερη μετάφραση, ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας-πολεοδόμος Λε Κορμπιζιέ. Πάντως, πρέπει να σας πω ότι για πρώτη φορά ο Δήμος Αθηναίων όχι μόνο μελετάει νέα έργα, αλλά και αξιοποιεί το τεράστιο μελετητικό απόθεμα που είχε συγκεντρώσει η πόλη στο παρελθόν, και έχει καταφέρει με έξυπνες επικαιροποιήσεις να κερδίσει χρόνο, εντάσσοντας έργα στις χρηματοδοτήσεις των εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων. ΤΙ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ, ΌΜΩΣ, ΝΑ ΠΡΆΞΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΒΕΛΤΙΏΣΕΤΕ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΩΉΣ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ; ΈΧΕΤΕ ΣΚΟΠΌ ΝΑ ΕΦΑΡΜΌΣΕΤΕ ΕΝΤΌΣ ΤΗΣ ΘΗΤΕΊΑΣ ΣΑΣ ΜΙΑ ΓΕΝΝΑΙΌΔΩΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΌΡΘΩΣΗΣ; ΠΟΛΛΟΊ ΥΠΟΣΤΗΡΊΖΟΥΝ ΌΤΙ ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ ΓΚΡΈΜΙΣΜΑ ΚΆΠΟΙΑ ΣΗΜΕΊΑ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ. ΣΥΜΦΩΝΕΊΤΕ; Θα ξεκινήσω με μερικά ερωτήματα που θέτουμε καθημερινά με τους συνεργάτες μου στις συσκέψεις και στις συναντήσεις μας. Είναι οι ερωτήσεις που ζητούν πιεστικά απαντήσεις και από τους πολίτες: μπορεί μια πόλη σαν την Αθήνα να διαθέτει ενοποιημένους δημόσιους χώρους υψηλής ποιότητας; Είναι εφικτό η ποδηλατοκίνηση και ο σεβασμός στον πεζό να ενταχθούν στη ζωή μας; Γίνεται μια παιδική χαρά ή ένα πάρκο να βρίσκεται σε απόσταση 10 λεπτών με τα πόδια από οποιοδήποτε σπίτι; Μπορεί τελικά μια μητέρα με καροτσάκι να μετακινηθεί ευχάριστα και χωρίς κανένα εμπόδιο στο κέντρο της Αθήνας; Θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε τη γοητεία της συνύπαρξης της παραδοσιακής επιχείρησης και της καινοτομίας; Η πόλη θα καταφέρει να παρηγορεί και να θεραπεύει την κοινωνική ανισορ-

ροπία και την αδικία; Αν επιτευχθούν αυτά, θα γίνει αλλαγή του σημερινού υποδείγματος και ταυτόχρονα θα σηματοδοτηθεί το πέρασμα στη νέα πόλη της ανθρώπινης διάστασης, της πράσινης κινητικότητας. Το «γκρέμισμα» με την έννοια της πολεοδομικής αναζωογόνησης ενός οικοδομικού τετραγώνου είναι μια πρακτική που χρησιμοποιείται διεθνώς. Στην Αθήνα έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία: το ελληνικό Δημόσιο έχει στην κατοχή του εκατοντάδες κτίρια. Αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί θεαματικά με τη μετακίνηση μιας σειράς επιτελικών υπηρεσιών του κράτους στην «Πυρκάλ». Απαιτείται κεντρικός σχεδιασμός. Μερικά μπορούν να λάβουν πολιτιστικές χρήσεις, άλλα να αξιοποιηθούν εμπορικά, κάποια να μετατραπούν σε κοινωνικές κατοικίες. Αρκετά που δεν έχουν αρχιτεκτονική ή ιστορική αξία ας γκρεμιστούν. Ας το αποκαλέσουμε το δόγμα του Γιάννη Τσαρούχη, που πρώτος το είχε προτείνει. Άλλωστε, καθημερινά́ κινούμενοι μέσα στις γειτονιές της πόλης, διαπιστώνουμε την υπερβολή της δόμησης του παρελθόντος. Στη θέση ενός κτιριακού μπλοκ, συνειδητοποιούμε πως έπρεπε να υπάρχει ένα μεγάλο πάρκο, με παιδικές χαρές και αθλητικούς χώρους. ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΉ ΠΟΥ ΟΙ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ ΕΊΝΑΙ ΕΜΦΑΝΕΊΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΌΛΗ ΌΠΟΥ ΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ ΕΊΝΑΙ ΕΛΆΧΙΣΤΕΣ, ΤΙ ΈΧΕΤΕ ΣΚΟΠΌ ΝΑ ΚΆΝΕΤΕ ΆΜΕΣΑ; Πρόσφατα, όπως ξέρετε, βρέθηκα στη Γλασκώβη, στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση. Πολλοί ακόμη πιστεύουν πως η κλιματική κρίση του πλανήτη είναι κάτι μακρινό, αόριστα οικουμενικό, πως δεν αφορά τους ίδιους. Όλοι όμως διαμαρτύρονται για το στενό πεζοδρόμιο κάτω από το σπίτι τους, την έλλειψη δένδρων, τις αφιλόξενες συνθήκες της πόλης. Αλλά η κλιματική κρίση και ο πολιτισμός του πεζοδρομίου είναι σχεδόν συνώνυμες έννοιες, διττά εμπεριέχουσες και δυναμικά παράγωγες, που συνδέουν το διεθνές και το εθνικό επίπεδο με αυτό των ατομικών και τοπικών πρωτοβουλιών. Η γενίκευση δηλαδή του προβλήματος του πεζοδρομίου είναι η κλιματική κρίση και η εξειδίκευση του κλιματικού προβλήματος συναντάται κατά κανόνα στις πόλεις, σε κάθε γειτονιά. Μόνο μέσα από αυτή την οπτική μπορεί να προσληφθεί μεστά το περιβαλλοντικό πρόβλημα από τον κάθε σύγχρονο άνθρωπο. Και καθίσταται αντιληπτή η ατομική και τοπική συμβολή ως το παγκόσμιο διακύβευμα. Εν τέλει από εμάς εξαρτάται, τουλάχιστον σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η Αθήνα έχει τεθεί σε μια κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης». Μετά από μια δεκαετία κρίσης και ατολμίας, δίνουμε κυριολεκτικά μάχη με τον χρόνο. Με ένα τεχνικό πρόγραμμα που ξεπερνάει σε μέγεθος ακόμα και εκείνο που προηγήθηκε των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Δήμος Αθηναίων σχεδιάζει και εκτελεί πια κλιματικά και περιβαλλοντικά το σύνολο των έργων, είτε πρόκειται για μια νέα πλατεία είτε για την ανάπλαση ενός δρόμου, είτε ακόμη για την ανακαίνιση ενός σχολείου ή ενός δημόσιου κτιρίου. ΤΟΝ ΦΕΤΙΝΌ ΑΎΓΟΥΣΤΟ ΤΟ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΉΣ ΘΕΡΜΙΚΉΣ ΝΗΣΊΔΑΣ ΉΤΑΝ ΈΝΤΟΝΟ, ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ. ΥΠΆΡΧΕΙ ΣΧΈΔΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ; ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΒΑΣΙΚΌΣ ΤΡΌΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΏΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΕΣ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ; Οι καύσωνες του Αυγούστου ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα των έντονων καιρικών φαινομένων που δημιουργεί η κλιματική κρίση. Μέσα στα αστικά κέντρα ο καύσωνας λαμβάνει όντως τη μορφή της αστικής θερμικής νησίδας, δηλαδή η πόλη μετατρέπεται σε σημειακή πηγή ρύπων και θερμότητας. Απορροφητικά υλικά όπως η άσφαλτος και το μπετόν μετατρέπουν τα κτίρια και τα αυτοκίνητα σε «θερμοσυσσωρευτές», οι οποίοι εκλύουν κατά τη διάρκεια της νύχτας τη θερμότητα που έχουν απορροφήσει. Το σχέδιο αντιμετώπισης έγκειται στην αλλαγή του κλίματος του αστικού περιβάλλοντος της Αθήνας και του μικροκλίματος των γειτονιών. Αυτό, όσον αφορά τα ιδιωτικά κτίρια, σχετίζεται με την ενεργειακή θωράκιση και άρα εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ για τον δημόσιο χώρο σημαίνει βιοκλιματικά υλικά στους δρόμους, στις πλατείες, στα πεζοδρόμια, και πύκνωση των δένδρων και φυτεύσεων παντού. Ο Δήμος Αθηναίων έχει τετραπλασιάσει τον προϋπολογισμό για έργα πρασίνου, τα οποία ήδη υλοποιούνται σε όλη την πόλη, και έχει εντάξει τη βιοκλιματική αντίληψη και την ενεργειακή εξοικονόμηση σε όλα τα είδη των έργων, από το δίκτυο των pocket parks μέχρι τα δεκάδες σιντριβάνια που επαναλειτουργούν, και από τα 400 νέα πεζοδρόμια μέχρι τον Λυκαβηττό, τον Εθνικό Κήπο, τον λόφο του Στρέφη και την Ακαδημία Πλάτωνος. Αναμφισβήτητα, χρειάζεται χρόνος για να έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Δεν αλλάζουν τόσο γρήγορα οι συνήθειες δεκαετιών.

ΈΧΟΥΜΕ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΊ ΜΕ ΤΗ ΔΈΟΥΣΑ ΣΟΒΑΡΌΤΗΤΑ ΌΛΑ ΌΣΑ ΜΑΣ ΑΠΕΙΛΟΎΝ; Είναι μια μάχη γενεών. Οι νεότεροί μας σίγουρα ναι, για τους μεγαλύτερους έχω αμφιβολίες. Αρκετά όμως με τις εγωιστικές εμμονές όσων διεκδικούν ακόμη δυσανάλογη επιρροή, παλιοί σε μια νέα εποχή. Το δίκιο των νέων θέλουμε να γίνει το δίκιο της Αθήνας. Οι πόλεις, φιλοξενώντας ήδη σήμερα το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού, βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Τα αστικά κέντρα καταναλώνουν περισσότερο από το 75% της παγκόσμιας ενέργειας και ευθύνονται για το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η προσπάθεια αλλαγής του σημερινού υποδείγματος πρέπει να δοθεί και να κατακτηθεί από πόλεις. Για παράδειγμα, θα πρέπει να γίνει ατομική και συλλογική συνείδηση πως το Ι.Χ. αυτοκίνητο δεν έχει απεριόριστο βαθμό ελευθερίας σε μια πόλη όπως η Αθήνα – εξάλλου δεν έχει ούτε στο Λονδίνο ούτε στο Παρίσι. ΕΠΊΣΗΣ, ΈΧΕΙ ΓΊΝΕΙ ΜΕΓΆΛΗ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΓΆΛΟ ΠΕΡΊΠΑΤΟ ΚΑΙ ΈΧΕΤΕ ΔΕΧΘΕΊ ΈΝΤΟΝΗ ΚΡΙΤΙΚΉ. ΤΕΛΙΚΆ, ΤΙ ΠΉΓΕ ΛΆΘΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΔΈΝΤΡΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΑΝΤΈΧΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΈΣ ΣΥΝΘΉΚΕΣ; Η πανδημία κλόνισε και την Αθήνα, όπως και ολόκληρο τον κόσμο. Ο Δήμος Αθηναίων δεν έχασε την ευκαιρία, ούτε επαναπαύτηκε. Δούλεψε στο διάκενο του χρόνου της πανδημίας. Επιχειρήσαμε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Σε μια μεγάλη ευκαιρία επέκτασης, αναζωογόνησης και αναδιανομής του δημόσιου χώρου κατά το πρότυπο πετυχημένων εγχειρημάτων των πρωτοπόρων οικουμενικών μητροπόλεων. Τολμήσαμε εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας να θέσουμε σε πιλοτική εφαρμογή ένα μεγαλύτερο αστικό εγχείρημα, αυτό του Μεγάλου Περιπάτου και παράλληλα να ετοιμάσουμε ένα συντεταγμένο πρόγραμμα μακράς πνοής, όπως φαίνεται από τα πρώτα έργα που ήδη υλοποιούνται. Τους προηγούμενους μήνες βγήκαν πολλά και χρήσιμα συμπεράσματα, με πρώτο και σημαντικότερο πως ο σχεδιασμός επηρεάζει τις συμπεριφορές. Ότι πρώτα εμείς οφείλουμε να δώσουμε μορφή στην πόλη και έπειτα εκείνη σ' εμάς. Γι' αυτόν τον λόγο απαιτείται μια νέα πολιτική. Παρεμβάσεις εναλλακτικής διαχείρισης του δημόσιου χώρου μαζί με τις διορθωτικές κινήσεις που πρόσφερε η εμπειρική-επιστημονική παρατήρηση είναι μόνο το ένα μέρος ενός φιλόδοξου, μεγάλου προγράμματος αειφόρων, βιώσιμων έργων και παρεμβάσεων στο σώμα της πόλης. Γραμμικές ή δικτυακές παρεμβάσεις, νέοι ή αναζωογονημένοι δημόσιοι χώροι, έργα μεγάλης κλίμακας και πρότυπα σημειακά έργα αρχιτεκτονικής και ενεργειακής αναβάθμισης, που, όπως φαίνεται, θα το συγκροτήσουν. Είναι η Αθήνα που θα θέλαμε μετά την παρατεταμένη και δεκαετή κρίση, είναι μια Αθήνα που θα μπορούσε να ανοίξει μια νέα εποχή. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η πλατεία Ομονοίας, υλοποιείται το μόνιμο έργο ανάπλασης της πλατείας Συντάγματος, ξεκίνησε το μόνιμο έργο της κλιματικής και περιβαλλοντικής ανάπλασης της εμβληματικής Πανεπιστημίου. Χωρίς το πιλοτικό έργο δεν θα είχαμε ούτε επιστημονικά στοιχεία ούτε τόσο σύντομα ώριμα προς κατασκευή τα δύο πρώτα έργα από τα δεκάδες που ετοιμάζονται. Ως προς τα δέντρα, η πάγια διεθνής πολιτική είναι ότι επιλέγονται δέντρα ανθεκτικά, στην περίπτωσή μας λοιπόν δέντρα και φυτά που ευδοκιμούν στο μεσογειακό αθηναϊκό κλίμα, που προσφέρουν σκίαση το καλοκαίρι και αφήνουν το φως να περάσει τον χειμώνα.

75

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Κ. ΔΉΜΑΡΧΕ, ΈΧΕΙ ΓΙΝΕΊ ΜΕΓΆΛΗ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΈΝΤΡΑ ΠΟΥ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΟΠΟΎΝ ΓΙΑ ΤΑ ΈΡΓΑ ΕΠΈΚΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΜΕΤΡΌ. ΜΆΛΙΣΤΑ, ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΉΡΙΟ ΑΣΤΙΚΟΎ ΠΡΑΣΊΝΟΥ ΣΕ ΑΝΑΚΟΊΝΩΣΉ ΤΟΥ ΣΗΜΕΊΩΣΕ ΌΤΙ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΚΟΠΟΎΝ ΛΙΓΌΤΕΡΑ ΔΈΝΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΡΌ ΑΛΛΆ ΥΠΕΡΤΕΡΕΊ Η ΦΤΗΝΉ ΛΎΣΗ. ΤΙ ΑΠΑΝΤΆΤΕ; Η γραμμή 4 του μετρό είναι ένα μεγάλο ευρωπαϊκό έργο το οποίο οφείλει να εκτελείται και «ευρωπαϊκά». Επαναλαμβάνω πως αυτό που απαιτούμε είναι ο σεβασμός στην πόλη. Όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, και σε πολλές χώρες του κόσμου όταν εκτελούνται μεγάλα δημόσια έργα, μεγάλης κοινωνικής αξίας. Προφανώς, κανείς δεν διαφωνεί ότι η νέα γραμμή του μετρό αποτελεί ένα σπουδαίο έργο και θα βοηθήσει σημαντικά τα κυκλοφοριακά προβλήματα της Αθήνας. Επίσης, η περιβαλλοντική του αξία είναι ανεκτίμητη. Ωστόσο, ως Δήμος Αθηναίων και ως «φωνή του πολίτη» έχουμε την υποχρέωση να σταθούμε όρθιοι. Έχουμε συζητήσει ήδη με την Αττικό Μετρό και έχουμε θέσει ξεκάθαρα τις θέσεις μας. Με παρέμβαση του υπουργού κ. Καραμανλή αναμένουμε να υπογράψουμε μνημόνιο συνεργασίας. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ούτε ένα δέντρο χαμένο. Όσα δέντρα βγουν από τη θέση τους να μεταφυτευτούν τώρα και για όσα δεν είναι δυνατή η μεταφύτευση ή καταστραφούν να προβλεφθεί ρητά η αντικατάστασή τους. Η διατήρηση –κατ’ ελάχιστον– του πράσινου ισοζυγίου στην Αθήνα είναι αδιαπραγμάτευτη για μας. ΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΆΣΙΝΩΝ ΥΠΟΔΟΜΏΝ; ΚΑΙ ΤΙ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΕΊ ΤΟ ΓΕΓΟΝΌΣ ΌΤΙ Η ΑΘΉΝΑ ΚΆΝΕΙ ΤΟ ΠΡΏΤΟ ΒΉΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΉ ΤΩΝ SMART CITIES; Η τεχνολογία δεν είναι αυτοσκοπός, αποκτά νόημα μόνο όταν βελτιώνει την ποιότητα της ζωής μας και μας φέρνει πιο κοντά στους στόχους μας. Να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα: το πρώτο μεγάλο βήμα για τη μετάβαση στην εποχή των smart cities αλλά και στον 21ο αιώνα το κάνει η Αθήνα μέσω του ηλεκτροφωτισμού. Εφαρμόζοντας το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης που σχεδιάστηκε ποτέ στη χώρα, ο Δήμος Αθηναίων αντικαθιστά τον «παραδοσιακό» τρόπο λειτουργίας του φωτισμού της πόλης με τη χρήση νέων τεχνολογιών, που στόχο έχουν να βελτιώσουν και να ενισχύσουν τον δημόσιο φωτισμό σε κάθε σημείο της Αθήνας. Το ολοκληρωμένο αυτό έργο θα ενισχύσει, πρωτίστως, το αίσθημα της ασφάλειας των κατοίκων τόσο στις γειτονιές όσο και στο κέντρο, ειδικά σε σημεία που έχει παρατηρηθεί ότι ο φωτισμός δεν είναι επαρκής. Παράλληλα, τα οφέλη θα είναι σημαντικά τόσο για το περιβάλλον όσο και για την οικονομία, καθώς η μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται για τον φωτισμό της πόλης θα αποφέρει εξοικονόμηση πόρων για τον δήμο. Συνολικά 43.678 σύγχρονα φωτιστικά σώματα νέας τεχνολογίας θα τοποθετηθούν στους κοινόχρηστους χώρους, σε αντικατάσταση των σημερινών. Το νέο πρόγραμμα ηλεκτροφωτισμού θα εφαρμοστεί και στα επτά δημοτικά διαμερίσματα της πόλης, με πολλούς αυτοματισμούς και έξυπνη διαχείριση. Το έργο δημοπρατήθηκε με προϋπολογισμό 53,6 εκατ. ευρώ και θα αρχίσει να δουλεύεται την άνοιξη.

ΔΗΛΏΣΑΤΕ ΠΡΌΣΦΑΤΑ ΌΤΙ «ΟΙ ΑΡΧΈΣ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ ΕΊΝΑΙ ΠΛΈΟΝ ΣΤΟ DNA ΜΑΣ». ΘΑ ΘΈΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΤΟ ΕΞΗΓΉΣΕΤΕ; ΚΑΙ ΤΙ ΘΑ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ Η ΠΙΣΤΟΠΟΊΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΩΣ ΒΙΏΣΙΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΎ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΎ; Βιωσιμότητα και αειφορία σημαίνει ότι δεν καταναλώνω τους φυσικούς πόρους της πόλης σε βάρος των επόμενων γενεών. Ότι δημιουργώ τέτοιες συνθήκες, ώστε να πετυχαίνω την κλιματική και περιβαλλοντική ουδετερότητα. Αυτός ο οικουμενικός σήμερα στρατηγικός στόχος δημιουργεί τη σύγχρονη πρωτοποριακή πολιτική των πόλεων και εκφράζεται σε παγκοσμιοποιημένο επίπεδο μέσα από το τρίπτυχο «πράσινη, έξυπνη και ανθεκτική πόλη». Το πράσινο, όπως προσδιορίζεται από τον πραγματισμό της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, και όχι από την ουτοπία μιας ναΐφ πολιτικής οικολογίας των προηγούμενων δεκαετιών. Η έξυπνη πόλη, ως σύνθημα, συμπυκνώνει τη χρηστικότητα και εργονομία της συλλογικής ζωής στον δημόσιο χώρο και τη διαδικτυακή τεχνολογική εξέλιξη. Η έννοια της έξυπνης πόλης όμως δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογικότητα και στην ανάπτυξη ευφυών συστημάτων, επεκτείνεται και στη συναισθηματική ευφυΐα που θα θέλαμε να προσφέρει παρηγορητικά η πόλη στους πολίτες και στους επισκέπτες της. Στην κοινωνική συνοχή, στην ηθική αλληλεγγύη, στην πολιτισμική πρωτοπορία. Η έννοια της ανθεκτικότητας αφορά τις πόλεις που είναι προσαρμοστικές απέναντι σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές πιέσεις, απέναντι σε απρόσμενες κρίσεις και φυσικές καταστροφές. Αυτή η νέα φιλοσοφική προσέγγιση βρίσκεται στην καρδιά του προγράμματός μας και επομένως επέχει θέση ενός κώδικα DNA στην αντίληψή μας. Άλλωστε, η νέα παγκόσμια τουριστική κουλτούρα εμπεριέχει ως ύψιστο κριτήριο τις περιβαλλοντικές ποιότητες των προορισμών. Επομένως, οι πόλεις είναι υποχρεωμένες να «δουλέψουν» με βάση τα οικουμενικά προτάγματα ως προς τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και την κλιματική κρίση. ΚΛΕΊΝΟΝΤΑΣ, ΘΑ ΘΈΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΊΤΕ ΜΙΑ ΈΞΥΠΝΗ ΙΔΈΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΈΧΕΙ ΘΕΤΙΚΌ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΌ ΑΠΟΤΎΠΩΜΑ; Από έξυπνες ιδέες χορτάσαμε, έξυπνο σχεδιασμό χρειαζόμαστε και έξυπνη υλοποίηση. Περνάμε επιτέλους από τη θεωρία στην πράξη.

76

ΕΦΑΡΜΌΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗΣ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΆΣΤΗΚΕ ΠΟΤΈ ΣΤΗ ΧΏΡΑ, Ο ΔΉΜΟΣ ΑΘΗΝΑΊΩΝ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΆ ΤΟΝ «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΌ» ΤΡΌΠΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΎ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΉΣΗ ΝΈΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΏΝ, ΠΟΥ ΣΤΌΧΟ ΈΧΟΥΝ ΝΑ ΒΕΛΤΙΏΣΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΕΝΙΣΧΎΣΟΥΝ ΤΟΝ ΔΗΜΌΣΙΟ ΦΩΤΙΣΜΌ ΣΕ ΚΆΘΕ ΣΗΜΕΊΟ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ. ΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΟ ΑΥΤΌ ΈΡΓΟ ΘΑ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙ, ΠΡΩΤΊΣΤΩΣ, ΤΟ ΑΊΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΊΚΩΝ ΤΌΣΟ ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΈΣ ΌΣΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΈΝΤΡΟ, ΕΙΔΙΚΆ ΣΕ ΣΗΜΕΊΑ ΟΠΟΥ ΈΧΕΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΘΕΊ ΌΤΙ Ο ΦΩΤΙΣΜΌΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΕΠΑΡΚΉΣ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Κοιτώντας την Αθήνα από πολύ ψηλά, βλέπουμε έναν τόπο με έντονο το φυσικό στοιχείο. Καταρχάς, διακρίνεται η θάλασσα, ο μεγαλύτερος πνεύμονας οξυγόνου, το λιγότερο υποβαθμισμένο από τα φυσικά στοιχεία, αλλά και συγχρόνως ο αποδέκτης των σκουπιδιών μας και το πεδίο της υπεραλίευσής μας. Μετά, τα βουνά και οι λόφοι, η Πάρνηθα, η Πεντέλη, ο Υμηττός, το Αιγάλεω, και μια πλειάδα μικρότερων λόφων διάσπαρτων στο Λεκανοπέδιο, που περιέχουν βιοποικιλότητα, είναι καταφύγια για φυτά και ζώα, πνεύμονες φυσικού φρέσκου αέρα, αλλά και ρυθμιστές του μικροκλίματος. Είναι όμως υποβαθμισμένα και αυτά, ιδιαίτερα από τις όλο και πιο επίμονες πυρκαγιές. Τέλος, τα ποτάμια και τα ρέματα παραμένουν εμφανή και ζωντανά στις παρυφές των λόφων αλλά εξαφανισμένα και πνιγμένα μέσα στο σώμα της πόλης. Φέρνοντας το βλέμμα μας πιο κοντά στην κλίμακα του κατοίκου, στους δήμους και στις γειτονιές της πόλης, τα σημαντικά αυτά φυσικά στοιχεία απομακρύνονται. Εδώ κυριαρχεί το μπετό, η άσφαλτος και το αυτοκίνητο, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χώρου μας. Υπάρχουν πάρκα και ελεύθεροι χώροι που δεν εξυπηρετούν επαρκώς τις ανάγκες των κατοίκων, αλλά λειτουργούν ως μικροσκοπικές οάσεις στα σκληρά υλικά της πόλης. Αν πλησιάσουμε την κλίμακα του σώματός μας, θα δούμε πεζοδρόμια στενά και σκληρά, δέντρα μικρά και ασθενικά, και τα ζωντανά στοιχεία να απουσιάζουν. Όμως η φύση μας έχει φτιάξει βιοφιλικούς, και μακριά της είμαστε δυστυχείς. Το ερώτημα λοιπόν είναι: μπορεί η Αθήνα να γίνει μια ανθρώπινη, πράσινη, αειφόρος πόλη; Μπορεί στο παρελθόν η αειφορία να φάνταζε σαν μια όμορφη αρχή, ένα μακρινό όραμα, και ίσως μια πολυτέλεια, μα πλέον είναι φανερό ότι η ανθρωπότητα έχει μπροστά της δύο μονοπάτια. Αυτό της υπευθυνότητας, της αειφορίας, της δικαιοσύνης, και αυτό της υποβάθμισης, της δυστυχίας, ακόμα και του πολέμου και του θανάτου. Το παιχνίδι παίζεται σε δύο κλίμακες, τη μικρή κλίμακα του σπιτιού μας, της γειτονιάς μας, της πόλης μας, και τη μεγάλη κλίμακα ολόκληρου του πλανήτη. Αν αυτές οι δύο κλίμακες μπορέσουν να ισορροπήσουν, το

μέλλον μπορεί και να είναι καλό. Οι ανάγκες, οι στόχοι για το μέλλον ξεκαθαρίζουν. Πόλεις που να πολεμούν την πλημμύρα. Πόλεις με καθαρό αέρα. Πόλεις που να μετριάζουν τις ακραίες θερμοκρασίες σε ανθρώπινα επίπεδα. Πόλεις όπου να μπορείς να ακούς την ίδια σου τη σκέψη, να μπορείς να μιλάς με τον συνάνθρωπό σου χωρίς να φωνάζεις. Πόλεις που να μπορείς να φτάσεις από το σημείο Α στο σημείο Β με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Πόλεις που παράγουν την ενέργεια που καταναλώνουν. Πόλεις που διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους. Αλλά και πόλεις όπου όλοι έχουν πρόσβαση στα στοιχειώδη, που καλλιεργούν την προσωπική αξιοπρέπεια και την προσωπική ευθύνη, που φροντίζουν για την υγεία, την παιδεία, την ευεξία. Πόλεις που φροντίζουν και τους κατοίκους που δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος, που σέβονται τα ζώα τους και τα φυτά τους, που φροντίζουν και δεν καταστρέφουν το πλέγμα ζωής του πλανήτη, το πλέγμα από το οποίο εξαρτάται η ίδια μας η επιβίωση. Πόλεις που λειτουργούν συμβιωτικά, και όχι αντι-βιωτικά. Για την επίτευξη αυτών των στόχων καίριο ρόλο παίζει ο υπαίθριος χώρος. Στις στέγες μας μπορούμε να παράγουμε ενέργεια, τροφή, ομορφιά και ποιότητα ζωής. Οι δρόμοι και οι πλατείες μας μπορούν να γίνουν διάδρομοι πρασίνου, ρυθμιστές του μικροκλίματος, διαχειριστές των νερών της πλημμύρας, κατοικίες ζωντανών, ανθρώπινοι χώροι που μας ενώνουν αντί να μας χωρίζουν. Τα πάρκα μας μπορούν να γίνουν μέρη όπου πλησιάζουμε τη φύση, τον συνάνθρωπό μας και τον εαυτό μας. Χώροι όπου μπορούμε να παίξουμε, να μάθουμε, να ηρεμήσουμε, να συνδεθούμε. Τόποι για να ξανάρθουν οι χαμένες κοινωνίες των φυτών και των ζώων, αυτές που παλιότερα εξαλείψαμε. Καρδιές που δίνουν ζωή σε όλους. Οι συγκυρίες όχι μόνο μας πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά και μας ευνοούν. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν είναι πλέον διαθέσιμα για έργα

όπως το φανταζόμασταν παλιά, για δρόμους και γέφυρες. Κατευθύνονται στις μπλε και πράσινες υποδομές και στα έργα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, δηλαδή ακριβώς στις επεμβάσεις βελτίωσης των πόλεων που όχι μόνο ενισχύουν αλλά και βασίζονται στο φυσικό στοιχείο. Και η τεχνογνωσία αναπτύσσεται ταχύτατα προς τις ίδιες κατευθύνσεις, κάνοντας αυτό που χθες φάνταζε ουτοπικό να είναι σήμερα πραγματικό. Σε αυτήν ακριβώς τη λογική μελετάμε και στο γραφείο μας μια σειρά υπαίθριων χώρων και πάρκων που θα βάλουν ένα λιθαράκι στη συμβιωτική Αθήνα του μέλλοντος. Το να βλέπεις τον κόσμο –και τη θέση της ανθρωπότητας μέσα σε αυτόν– μέσα από τον φακό της συμβίωσης σημαίνει να ψάχνεις για τις αλληλεξαρτήσεις, όχι τις συγκρούσεις. Καθοδηγούμαστε από μια συνεχή αίσθηση θαυμασμού και σεβασμού για τις περίπλοκες σχέσεις μεταξύ των έμβιων όντων. Κατανοώντας αυτές τις συνδέσεις, δημιουργούμε όμορφους χώρους στους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να ευδοκιμήσουν σε ισορροπία με το περιβάλλον τους. Στον λόφο του Στρέφη κρατάμε όλα τα υφιστάμενα στοιχεία, και προσθέτουμε τα ελάχιστα για να γίνει πιο ζωντανός, πιο υγιής, πιο όμορφος, πιο προσβάσιμος, ώστε να υποδέχεται και τους μεγάλους, και τους πιο μεγάλους, και τα παιδιά. Στα έργα του Ελληνικού, στον Πύργο της Μαρίνας, στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, στις μικρές πλατείες, στο πρώτο τμήμα του Μητροπολιτικού Πάρκου, εξερευνούμε πώς η πόλη του μέλλοντος μπορεί να είναι και πιο ανθρώπινη και πιο οικολογική. Στην Ακαδημία Πλάτωνος διαπραγματευόμαστε πώς ένας αρχαιολογικός χώρος μπορεί να είναι και πάρκο γειτονιάς, πώς το αρχαίο στοιχείο μπορεί να συμβιώσει με το σήμερα. Εργαζόμαστε ώστε η Αθήνα να γίνει μια πράσινη, ανθρώπινη, αειφόρος πόλη. Δηλαδή μια συμβιωτική πόλη.

ΜΠΟΡΕΊ Η ΑΘΉΝΑ ΝΑ ΓΊΝΕΙ ΜΙΑ ΑΝΘΡΏΠΙΝΗ, ΠΡΆΣΙΝΗ, ΑΕΙΦΌΡΟΣ ΠΌΛΗ; ΣΤΑ ΈΡΓΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΎ, ΣΤΟΝ ΠΎΡΓΟ ΤΗΣ ΜΑΡΊΝΑΣ, ΣΤΟΥΣ ΔΡΌΜΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΕΖΟΔΡΌΜΙΑ, ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΈΣ ΠΛΑΤΕΊΕΣ, ΣΤΟ ΠΡΏΤΟ ΤΜΉΜΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΠΆΡΚΟΥ, ΕΞΕΡΕΥΝΟΎΜΕ ΠΏΣ Η ΠΌΛΗ ΤΟΥ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΑΝΘΡΏΠΙΝΗ ΚΑΙ ΠΙΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΉ. ΘΩΜΆΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ DOXIADIS+ ARCHITECTS – LANDSCAPE ARCHITECTS

The Ellinikon Experience Park

78

Σχεδιάζοντας Αειφόρους Προορισμούς

από την αξιολόγηση μέχρι την πιστοποίηση

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Τον τελευταίο καιρό, λόγω των όλο και πιο ισχυρών επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στην καθημερινότητά μας, αλλά και της ολοένα πιο ξεκάθαρης ανάγκης για αλλαγή στον τρόπο ζωής στην πόλη ώστε να έχουμε ποιότητας ζωής, η συζήτηση για ένα αειφορικό μοντέλο ανάπτυξης είναι έντονη.

Όλοι μιλούν για αειφορία, βιωσιμότητα σε όλα! Είναι όμως μια νέα πραγματικότητα ή η μόδα των πυροτεχνημάτων θα μας παρασύρει, με αποτέλεσμα να χάσουμε την ουσία και να εστιάσουμε σε κάτι άτοπο και απροσδιόριστο; Ένα είναι το σίγουρο, ότι οι πόλεις του σήμερα, αλλά περισσότερο του αύριο, έχουν ανάγκη ένα μοντέλο αειφορου ύπαρξης, λειτουργίας, σχεδιασμού και ανάπτυξης, ώστε να παρέχουν έναν τρόπο ζωής, βάσει του οποίου θα σχεδιάζονται δράσεις και προϊόντα με στόχο την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου και την προβολή του ανθρώπου και των δημιουργημάτων του. Με αυτόν τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας δομών και διαδικασιών για την προώθηση της διαφορετικότητας, της ανθεκτικότητας και της κοινωνικής συνοχής της πόλης. Αυτή η ανάλυση θα μπορούσε να συνεχιστεί επί μακρόν, αλλά για τις ανάγκες αυτής της παρουσίασης πρέπει να επικεντρωθεί στην ουσία της αειφορίας και στον τρόπο που επηρεάζει τη ζωή μιας σύγχρονης πόλης, όπως η Αθήνα, έτσι ώστε ο κάτοικος, ο επισκέπτης, ο μαθητής, ο επαγγελματίας, ο startupper, ο μπλόγκερ, να είναι σε θέση να διακρίνουν και να εκτιμήσουν τη διαφορά. Τι αφορά, λοιπόν, η αειφορία; Τι φέρνει σε μια πόλη, σε έναν τουριστικό προορισμό μια ανάλογη κατάκτηση; Είναι πια διαπιστωμένο, μετρημένο βάσει αναρίθμητων δημοσκοπήσεων σε όλο τον πλανήτη, ότι ο πολίτης νοιάζεται πολύ περισσότερο για το μέλλον του και την κλιματική αλλαγή απ’ ό,τι παλιότερα. Σε επίπεδο αστικού περιβάλλοντος ή γενικότερα προορισμών που επισκεπτό-

GREEN EVOLUTION

μαστε για διακοπές ή επαγγελματικούς λόγους, η ανάγκη για ένα λιγότερο επιβαρυντικό για το περιβάλλον ταξίδι είναι αυτό που κερδίζει σημαντικά έδαφος, μαζί με την ανάγκη για αυθεντική εμπειρία και υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας. Ο σύγχρονος ταξιδιώτης αναζητά σε πολύ μεγάλο ποσοστό την εμπειρία αυτή, θέλει να επιβραβεύσει προορισμούς που σχεδιάζουν και υλοποιούν δράσεις ανθεκτικότητας για το προϊόν τους και την εμπειρία που θα του χαρίσει, και αυτό δέχεται να το πληρώσει ακριβότερα! Όπως βλέπουμε, η πανδημία απλώς επιτάχυνε αυτήν τη μετάβαση, δεν την σταμάτησε. Οπότε τα πράγματα δείχνουν να έχουν πάρει μια κατεύθυνση, σύμφωνα με την οποία οι πόλεις του μέλλοντος, για να μπορούν να είναι προορισμοί που προσφέρουν αξιόλογο τουριστικό προϊόν αλλά και μια ποιότητα ζωής στους πολίτες τους,

Ιωάννης Παππάς, Green Evolution & Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού

79

ΕΊΝΑΙ ΠΙΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΜΈΝΟ, ΜΕΤΡΗΜΈΝΟ ΒΆΣΕΙ ΑΝΑΡΊΘΜΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΉΣΕΩΝ ΣΕ ΌΛΟΝ ΤΟΝ ΠΛΑΝΉΤΗ, ΌΤΙ Ο ΠΟΛΊΤΗΣ ΝΟΙΆΖΕΤΑΙ ΠΟΛΎ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ ΑΠ’ Ό,ΤΙ ΠΑΛΙΌΤΕΡΑ. ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΑΣΤΙΚΟΎ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΟΣ 'Ή ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΏΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΌΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΔΙΑΚΟΠΈΣ 'Ή ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΎΣ ΛΌΓΟΥΣ, Η ΑΝΆΓΚΗ ΓΙΑ ΈΝΑ ΛΙΓΌΤΕΡΟ ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΌ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΤΑΞΊΔΙ ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΚΕΡΔΊΖΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΈΔΑΦΟΣ, ΜΑΖΊ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΆΓΚΗ ΓΙΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΉΣ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ.

ADM—The Green Issue

θα πρέπει να λειτουργούν βάσει ενός αειφορικού μοντέλου ανάπτυξης και δημιουργίας. Θα ρωτήσει κάποιος πώς γίνεται αυτό, τι πρέπει να κάνει ένας προορισμός για να το πετύχει. Σίγουρα πολλά, ειδικά αν είναι μακριά από τους στόχους για αειφόρο ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών, πολύ λιγότερα, όμως, αν η πορεία έχει σχεδιαστεί με ακρίβεια, έχει γίνει μια προετοιμασία για την υλοποίηση, έχουν βρεθεί οι πόροι που θα βοηθήσουν στη μετάβαση αυτή και υπάρχουν οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα διαχειριστούν και θα προωθήσουν τον προορισμό, ώστε το σχέδιο δράσης να υλοποιηθεί σωστά. Μα, πάνω απ’ όλα, για να γίνει πραγματικότητα αυτό, είναι απολύτως αναγκαίο να υπάρχει η συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, συμπόρευση με την επιχειρηματική κοινότητα και η δέσμευση μιας ηγεσίας με όραμα. Ο απλός ταξιδιώτης, όμως, και οι σημαντικοί παράγοντες του παγκόσμιου τουρισμού πώς αντιμετωπίζουν μια τέτοια αλλαγή; Θα έλεγε κάποιος, πολύ θετικά! Τελευταία, πολύ μεγάλοι καθετοποιημένοι οργανισμοί τουρισμού, όπως η TUI Group, δηλώνουν ότι το μέλλον είναι η αειφορία σε επίπεδο προορισμού και το ζητούμενο είναι η άμεση μετάβαση. Η easyJet Holidays δημιουργεί συνεργασίες για την υποστήριξη της μετάβασης των προορισμών σε ένα πιο αειφόρο μοντέλο λειτουργίας, με παράδειγμα εφαρμογής τη Ρόδο. Πρόσφατα, πολλοί προορισμοί στην Ελλάδα, όπως η Κέρκυρα, το Ηράκλειο και η Ρόδος, επέλεξαν να αξιολογηθούν σε επίπεδο αειφορίας με βάση τα κριτήρια του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρου Τουρισμού (GSTC). Το ίδιο επέλεξε και η Αθήνα, με την αξιολόγηση να ολοκληρώνεται μέχρι το τέλος του 2021 και να προσφέρει στην πρωτεύουσα της χώρας ένα σημαντικό εργαλείο για τη μετάβασή της στην επόμενη ημέρα της αειφορίας. Να σημειωθεί ότι αυτό το εγχείρημα συμβαίνει πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και σίγουρα είναι μια πρόκληση. Ήδη ο προορισμός, μέσω των εκπροσώπων του, έχει δεσμευτεί να ακολουθήσει τα βήματα για την πιστοποίησή του ως αειφόρου στο πλαίσιο του οικοσυστήματος προτύπων του GSTC, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τους εμβληματικούς προορισμούς της ευρύτερης περιοχής αλλά και της χώρας. Βέβαια, θα έλεγε κάποιος ότι στην περίπτωση της Αθήνας είναι λίγο-πολύ προφανές ότι θα πήγαινε προς μια τέτοια κατεύθυνση, ίσως μάλιστα δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι διαφορετικό, γιατί είναι η μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας και οι πιέσεις για μετάβαση σε ένα μοντέλο ανθεκτικότητας, αειφορίας, ψηφιοποίησης, απανθρακοποίησης και προσβασιμότητας είναι τεράστιες. Οι άλλοι προορισμοί της χώρας, που όλοι μαζί συνιστούν την εικόνα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, μπορούν; Είναι έτοιμοι να κάνουν αυτό το άλμα; Γιατί η διεθνής αγορά το ζητάει, είναι δεδομένο. Εδώ η απάντηση δεν είναι εύκολη, κυρίως γιατί η πραγματικότητα είναι πάντα πολύ πιο μακριά από μια πολιτική δήλωση για ένα πράσινο νησί ή ένα ευχολόγιο για το πόσο άμεσα θα μπορούσε να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα μιας πόλης ή ακόμα και το επίπεδο net zero. Τελικά, όσον αφορά τους επισκέπτες (όχι τους τουρίστες) του προορισμού, τα πάντα θα κριθούν και θα κρίνονται από τους πολίτες του προορισμού. Όλα ξεκινούν βλέποντας τη ζωή μας στην πόλη μέσα από την ανάγκη μας για ποιότητα σε όλα τα επίπεδα. Η αυθεντικότητα ενός προορισμού κρίνεται από το αν ο πολίτης του αλλοτριώνεται στο πέρασμα του χρόνου από κάτι άγνωστο γι’ αυτόν ή όχι. Και αν θέλουμε να μιλήσουμε για τον τρόπο που θα την ενισχύσουμε με όρους αειφορίας, θα πρέπει να κοιτάξουμε πρώτα χαμηλά, στις γειτονιές και στους ανθρώπους του τόπου, να σχεδιάσουμε το μέλλον βάσει των αξιών των ίδιων των ανθρώπων, με όραμα, στρατηγικό πλάνο και ηγεσία. Τα υπόλοιπα θα έρθουν και σίγουρα θα επιβραβευτούν από τον υπεύθυνο ταξιδιώτη.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Διανύουμε μια εξαιρετικά κρίσιμη εποχή για την ανάπτυξη του τουρισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Η μάχη για την αντιμετώπιση της τεράστιας κρίσης στη δημόσια υγεία, η διαχείριση των μεγάλων φυσικών καταστροφών ως συνέπεια και της κλιματικής αλλαγής, η ανάγκη για σύγχρονες πολιτικές που θα δημιουργήσουν νέες και καλά αμοιβόμενες και ποιοτικές θέσεις εργασίας, η στήριξη των επαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ο σεβασμός και η αξιοποίηση του αστικού χώρου, είναι μόνο μερικές από τις μεγάλες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, συντονισμένα και αποτελεσματικά. Εάν, λοιπόν, ο τουρισμός, που προσφέρει το 25% του ΑΕΠ της Ελλάδας, είναι η ατμομηχανή της οικονομίας της χώρας, ο βιώσιμος τουρισμός προσφέρει τις ράγες που έχουμε ανάγκη για να προχωρήσουμε. Ο βιώσιμος τουρισμός μπορεί και πρέπει να συμβάλει στη διατήρηση υψηλών και σταθερών επιπέδων οικονομικής ανάπτυξης όχι μόνο στις τουριστικές περιφέρειες, όπου αποτελεί βασικό πυλώνα οικονομικής και κοινωνικής ζωής, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Η κυβέρνηση, διά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει πάρει μια συνειδητή απόφαση: να καταστεί η Ελλάδα χώρα-πρότυπο για τον βιώσιμο τουρισμό. Και είναι αλήθεια πως αυτός ο τόπος με τις απαράμιλλες ομορφιές, τη μοναδική φιλοξενία και την αυθεντικότητα της τουριστικής εμπειρίας, δηλαδή αυτά που τον έχουν αναδείξει διαχρονικά πρωταθλητή στον τουρισμό, έχει τις δυνατότητες να γίνει παράδειγμα βιώσιμου και υπεύθυνου τουρισμού. Πριν από λίγο καιρό, στη Μασσαλία, ο πρωθυπουργός κατέθεσε το πλάνο της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ενώ ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα θα αναλάβει το 2023 την προεδρία για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της πρωτοβουλίας «Μεσόγειος, μια υποδειγματική θάλασσα έως το 2030». Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα θέτει ως στόχο τη

μείωση των πλαστικών απορριμμάτων που μολύνουν τη θάλασσα κατά 50% έως το 2030. Στον ίδιο χρονικό ορίζοντα θα επιδιωχθεί η μείωση των μικροπλαστικών που βλάπτουν το περιβάλλον κατά 30%, ενώ δεν θα επιτρέπεται η αλιεία στο 10% των θαλασσών της, με σκοπό την καλύτερη προστασία και τόνωση των οικοσυστημάτων της Μεσογείου, η οποία έχει πληγεί από την υπεραλίευση. Το υπουργείο Τουρισμού, μαζί με τους φορείς του, ξεκινά μια στρατηγική για ένα βιώσιμο μοντέλο στον τουρισμό, ζήτημα που στις πρόσφατες επισκέψεις μου στο Παρίσι και στο Λονδίνο έθεσα κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μου με τους ομόλογους υπουργούς και τους παράγοντες της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς. Βασική προϋπόθεση όμως για οποιονδήποτε σχεδιασμό μιας πολιτικής για τον τουρισμό αποτελεί η βαθιά γνώση των ιδιαιτεροτήτων και των προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η επένδυση στην έρευνα με την αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων και επιστημονικών μεθόδων. Η απάντηση του ελληνικού τουρισμού σε αυτή την πρόκληση θα πρέπει κατά προτεραιότητα να περιλαμβάνει ανταγωνιστικές τουριστικές επιχειρήσεις που θα παρέχουν υπηρεσίες ποιότητας με γνήσιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και σεβασμό στην ιδιαίτερη τοπική ταυτότητα. Και αυτό το τελευταίο είναι το «χρώμα» της Ελλάδας μας. Είναι τα νησιά μας με τα παραδοσιακά ταβερνάκια, για τα οποία φέρνουμε ρύθμιση ώστε να περιφρουρήσουμε τον μοναδικό χαρακτήρα τους και να μην αλλοιωθούν, να μην αλλοτριωθούν, να μην εξαφανιστούν. Είναι η Αθήνα μας, με το ιστορικό της κέντρο, που έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε και να αναδείξουμε ως κόρη οφθαλμού. Σε κάθε περίπτωση είναι κοινός τόπος το ότι ο επισκέπτης λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη του το εάν η χώρα είναι φιλική προς το περιβάλλον, εάν τα καταλύματα και τα ξενοδοχεία διαθέτουν «πράσινες υποδομές», εάν υπάρχει ασφάλεια. Το μέτρο της επιτυχίας δεν καθορίζε-

ται μόνο από τον αριθμό των επισκεπτών ή τα παραγόμενα έσοδα αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει σοβαρά υπόψη ευρύτερες μεταβλητές, όπως είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και η αξία που δημιουργείται για τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες, η δίκαιη κατανομή των οφελών από την ανάπτυξη του τουρισμού, η ικανοποίηση των κατοίκων, η ποιότητα ζωής και ευημερία, η περιβαλλοντική διαχείριση και η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών αγαθών. Αυτό, πέρα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να γίνει με τη συνεργασία και με μη τουριστικούς φορείς, όπως οι φορείς σχεδιασμού και οι υπεύθυνοι για την παροχή υποδομών και πόρων, τις μεταφορές, το νερό, την ενέργεια και τη διαχείριση των αποβλήτων, οι οποίοι θα πρέπει να συνυπολογίσουν στον τουριστικό σχεδιασμό και στις αποφάσεις διαχείρισης ενός προορισμού τόσο τον καθορισμό στόχων και δεικτών επιτυχίας όσο και την ανάπτυξη μηχανισμών παρακολούθησης της προόδου και την κάλυψη των κενών. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας αποτελεί ένα πρόσφορο μέσο για τη διασφάλιση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, όπως η διαχείριση των τουριστικών ροών, η διασπορά των επισκεπτών μακριά από τις πιεσμένες περιοχές και τοποθεσίες, η δημιουργία προσφορών για τους επισκέπτες όλο τον χρόνο και η ενθάρρυνση τουριστικών μοντέλων χαμηλών επιπτώσεων, όπως τα ταξίδια που πραγματοποιούνται με χαμηλών εκπομπών άνθρακα μεταφορές ή οι πάροχοι καταλυμάτων που χρησιμοποιούν υπεύθυνα τους πόρους, π.χ. το νερό, η κατάργηση των πλαστικών μίας χρήσης και η παραγωγή και προμήθεια ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα, λέει μια παλιά κινέζικη παροιμία. Τώρα είναι η στιγμή γι’ αυτό το βήμα και το ταξίδι λέγεται «Ελλάδα».

ΒΙΏΣΙΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ: ΕΔΏ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ! ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ, ΥΠΕΎΘΥΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΓΙΑ ΈΝΑ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΜΈΛΛΟΝ. ΑΠΌ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΌ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ ΒΑΣΊΛΗ ΚΙΚΊΛΙΑ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΌΜΙΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ

ΧΤΊΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΩΝ ΑΕΙΦΌΡΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΏΝ

Ο

όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ επενδύει με στρατηγική και καινοτομία στο μέλλον των αειφόρων κατασκευών με στόχο την ενίσχυση της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία. Ήδη τα τελευταία χρόνια ο όμιλος προετοιμάζει τον πιο «πράσινο Ηρακλή» του μέλλοντος, προχωρώντας εντατικά στην υλοποίηση ενός πράσινου επενδυτικού προγράμματος, το οποίο χωρίζεται σε δύο άξονες: τη βιωσιμότητα και την καινοτομία. Όντας ο μεγαλύτερος παραγωγός τσιμέντου στην Ελλάδα, με 110 χρόνια παρουσίας στην αγορά, ο όμιλος εταιρειών ΗΡΑΚΛΗΣ εμπλούτισε πρόσφατα το προϊοντικό του χαρτοφυλάκιο με τα πρώτα προϊόντα σκυροδέματος στην Ελλάδα υπό την επωνυμία ECOPact. Πρόκειται για σκυροδέματα τα οποία είναι φιλικά στο περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν σε κορυφαίο επίπεδο τις επιδόσεις τους. Η νέα αυτή σειρά σκυροδέματος είναι ένα σημαντικό βήμα για τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη και κυκλική οικονομία, καθώς παράγεται με 30% χαμηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα σε σχέση με τα παραδοσιακά σκυροδέματα. Αυτό επιτεύχθηκε χάρη σε ένα νέας σύνθεσης τσιμέντο και τη βελτιστοποίηση της παραγωγικής τους διαδικασίας.

Tα ΕCOPact έρχονται επίσης να επιβεβαιώσουν πως ένα τέτοιο προϊόν μπορεί να είναι ταυτόχρονα πράσινο και εξαιρετικά ασφαλές, ανθεκτικό και ποιοτικό. Τα ποιοτικά αυτά χαρακτηριστικά το έχουν ξεχωρίσει ήδη ως ιδανική επιλογή για κάθε κατασκευαστικό έργο υψηλών απαιτήσεων και για έργα στα οποία το βελτιωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα προσδίδει αξία και ενισχύει τα χαρακτηριστικά αειφορίας τους.

Πόσο μετρήσιμη είναι η βελτιωμένη απόδοση αειφορίας του σκυροδέματος ECOPact Εξοικονόμηση εκπομπών CO2 που προέρχεται από τη χρήση 1 m3 σκυροδέματος ECOPact*

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Η πανδημία ανέτρεψε τον τρόπο που ζούμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Η οικονομία υπέστη μεγάλο πλήγμα και ο τουρισμός, ενώ παρέμεινε για μεγάλα χρονικά διαστήματα «κλειστός», προς έκπληξη πολλών έδειξε μεγάλη ανθεκτικότητα, κόντρα στις προβλέψεις και στις πρωτόγνωρες δυσκολίες, στηρίζοντας την οικονομία και την κοινωνία, φτάνοντας στο 20% και στο 55% του 2019, το 2020 και το 2021 αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας ο τουρισμός άλλαξε. Ο ίδιος ο ταξιδιώτης άλλαξε. Ουσιαστικά, η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής τάσεων που προϋπήρχαν. Η ανάγκη για ολιστική προσέγγιση της αειφορίας και η ανάγκη για ψηφιακό μετασχηματισμό αποτελούν δύο βασικούς πυλώνες του τουρισμού του μέλλοντος. Οι διεθνείς ταξιδιώτες θα επιλέγουν κατά προτεραιότητα, αν όχι αποκλειστικά, προτάσεις που θα σέβονται έως και θα ευνοούν το περιβάλλον, την τοπική κοινωνία, θα προτάσσουν το τοπικό χρώμα, τη γαστρονομία, τα ήθη, τα έθιμα και την ξεχωριστή ταυτότητα του τόπου. Η επόμενη μέρα της πανδημίας θα βρει τον ελληνικό τουρισμό σε προνομιακή θέση. Η βασική πρόταση αξίας της Ελλάδας, η αυθεντικότητα του προϊόντος, η φύση, ο πολιτισμός, ο τρόπος ζωής, η επαφή με τους ντόπιους, είναι αυτό που αύριο θα είναι καθολικά το ζητούμενο. Ταυτόχρονα, η έννοια της ευεξίας, που αποτελεί τάση της εποχής, υπηρετείται με πολλούς τρόπους στη χώρα μας: αίσθημα ευεξίας στη φύση λόγω των καιρικών/περιβαλλοντικών συνθηκών, γαστρονομία και πρώτες ύλες, φιλοσοφία ζωής. Ακόμα και η έννοια του ελληνικού καλοκαιριού, του πιο δημοφιλούς μας τουριστικού brand, εμπεριέχει την έννοια της θεραπευτικής εμπειρίας. Έλληνες και ξένοι αναμένουμε εξίσου το ελληνικό καλοκαίρι για να «θεραπεύσουμε» ό,τι έγινε τον χειμώνα και να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα. Δίνεται, λοιπόν, η μεγάλη ευκαιρία να επανατοποθετήσουμε το προϊόν μας με κύριο άξονα τη βιωσιμότητα και να ωφελήσουμε με αειφόρο τρόπο την οικονομία και την κοινωνία. Φυσικά, για να αποδώσει αυτή η ευκαιρία απαιτείται σκληρή δουλειά, πόσο μάλλον στην Ελλάδα, όπου στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος βρισκόμαστε χαμηλά, επομένως απαιτούνται επιπλέον βήματα για να φτάσουμε τον στόχο. Άλλωστε, στις αρχές του 2020 το κύριο θέμα που απασχολούσε τον τουριστικό τομέα ήταν η ανάγκη ενίσχυσης των υποδομών, κυρίως κοινής ωφελείας, στους προορισμούς προκειμένου να αντέξουν τις τουριστικές ροές που προγραμματίζονταν για τότε. Και όπως όλα τα θέματα του τουρισμού, η κύρια δυσκολία έγκειται στο ότι απαιτούνται συντονισμός και συνέργειες όλων των εμπλεκομένων μερών, δηλαδή της κυβέρνησης, των περιφερειών, των δήμων και φυ-

σικά του ιδιωτικού τομέα. Σε αυτήν τη διαδικασία τα σημαντικότερα στοιχεία είναι ο διάλογος, τα στοιχεία και το όραμα. Ο οργανωμένος, ειλικρινής και ουσιαστικός διάλογος είναι αναγκαίος για να μπορέσουν να συγκλίνουν οι διαφορετικές πλευρές. Τα στοιχεία και οι μελέτες είναι εξαιρετικά σημαντικά ως βάση για τη λήψη αποφάσεων, ειδικά στον τουρισμό, όπου επικρατούν εσφαλμένες εντυπώσεις. Τέλος, το όραμα και η έμπνευση είναι βασικές προϋποθέσεις, ο μόνος τρόπος οι δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που απαρτίζουν τον τουριστικό κλάδο να κατευθυνθούν προς έναν συλλογικό στόχο. Στη ζύμωση αυτή κυβέρνησης, τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα απαιτείται κάθε πλευρά να «ξεβολευτεί» και να προσέλθει στη διαδικασία του διαλόγου έχοντας ως στόχο τη λήψη αποφάσεων που ωφελούν τον τόπο. Η κυβέρνηση καταρχάς δημιουργεί το πλαίσιο, διαμορφώνει οδικούς χάρτες για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και τους προορισμούς, οργανώνει τη δημόσια συζήτηση, παρέχει εργαλεία παρακολούθησης χρηματοδοτικά, δεδομένα, και, φυσικά, εμπνέει. Η τοπική αυτοδιοίκηση, που εκ της θέσης της βρίσκεται πιο κοντά στην κοινωνία και στην πραγματική οικονομία, εργάζεται προς την κατεύθυνση της αρμονικής συνύπαρξης τουριστικής δραστηριότητας και κατοίκων και της εκμετάλλευση όλων των συγκριτικών πλεονεκτημάτων ενός τόπου. Ο ιδιωτικός τομέας μεταφέρει την τεχνογνωσία της αγοράς, εντοπίζει τις ευκαιρίες, καλές πρακτικές και τις νέες τεχνολογίες ανά τον κόσμο, αναλύει τον ανταγωνισμό και, φυσικά, είναι εκείνος που διαμορφώνει το προϊόν. Δεν αφορά στενά τον τουριστικό τομέα, αλλά ευρύτερα τους κλάδους της οικονομίας που είναι συναφείς, επηρεάζουν και επηρεάζονται από την πορεία του τουρισμού. Οι βασικοί πυλώνες του βιώσιμου τουρισμού ταυτίζονται με τα βασικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας: φύση, πολιτισμός, τρόπος ζωής, γαστρονομία, άνθρωπος. Η αυθεντικότητα είναι η πολύτιμη έννοια που τα διαφοροποιεί και τα ενισχύει. Γι’ αυτό, άλλωστε, λέγεται πως η «πολυτέλεια βρίσκεται στην αυθεντικότητα». Η απαράμιλλη ομορφιά της ελληνικής φύσης αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα του ελληνικού τουρισμού. Οι δραστηριότητες στη φύση, ήπιες ή έντονες, είναι ραγδαία αναπτυσσόμενος κλάδος και εκείνος που θα επανέλθει ταχύτερα μετά την πανδημία. Στη χώρα μας υπάρχουν σημαντικοί πάροχοι τέτοιων δραστηριοτήτων, περισσότεροι απ’ όσοι νομίζουμε, που παρέχουν καλές υπηρεσίες, εμπλουτισμένες με

την εμπειρία στον τόπο. Υπάρχει όμως μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης και είναι μια εξαιρετική απασχόληση για όποιον επιλέγει τη ζωή στην περιφέρεια. Όσο μεγαλύτερη η εφευρετικότητα, τόσο πιο πρωτότυπο το αποτέλεσμα και ο ταξιδιώτης σήμερα θέλει να ζήσει ξεχωριστές εμπειρίες στη φύση. Στρατηγική ευκαιρία για τη χώρα μας προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν τα μονοπάτια. Ο πολιτισμός, βέβαια, είναι κι αυτός ένας πυλώνας ανάπτυξης του βιώσιμου τουρισμού του μέλλοντος. Απ’ άκρη σ’ άκρη η χώρα είναι γεμάτη αρχαία, βυζαντινά και νεότερα μνημεία, ιστορικούς τόπους, μικρά και μεγάλα μουσεία, με άλλα λόγια το πνευματικό της κεφάλαιο είναι μεγάλο. Αυτό που λείπει είναι το βιωματικό αφήγημα και η χρήση ψηφιακών μέσων για την ενίσχυσή του. Στην έννοια «πολιτισμός», φυσικά, περιλαμβάνονται τα ήθη, τα έθιμα και το τοπικό χρώμα, που δίνουν ταυτότητα στο προϊόν. Η αγροδιατροφή καταγράφεται στις έρευνες ως τομέας με μεγαλύτερη προοπτική για τη χώρα ακόμα και από τον πολιτισμό, που όμως σήμερα δεν τυγχάνει ανάλογης εκμετάλλευσης. Απαιτείται ειδικός οδικός χάρτης για την ανάπτυξή της, αφού είναι κι εδώ πολλοί και διαφορετικοί οι εμπλεκόμενοι, από τον παραγωγό έως το κατάστημα εστίασης ή την ντόπια επιχείρηση που θα το προτείνει ως τοπικό προϊόν ή αναμνηστικό δώρο. Τέλος, ο άνθρωπος, σύμφωνα με έρευνες, αποτελεί το ισχυρότερο συγκριτικό πλεονέκτημα του προϊόντος μας. Η ευκολία με την οποία οι επισκέπτες έρχονται σε επαφή με τους ντόπιους, επαγγελματίες και κατοίκους, καθιστά την εμπειρία στη χώρα μας μοναδική. Είναι ζητούμενο το προϊόν να έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Η ευκαιρία βρίσκεται εδώ, ολοκάθαρη, μπροστά μας. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι διαθέσιμα. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε όσα πρέπει να γίνουν για να ωφεληθεί η χώρα μας σημαντικά. Στη διάρκεια της πανδημίας ο τουριστικός τομέας κατέγραψε μεγάλη επιτυχία στη διαχείριση πρωτόγνωρων καταστάσεων, αυτήν τη δυναμική πρέπει να χρησιμοποιήσει για να κάνει το επόμενο βήμα. Είναι πράγματι μεγάλο και απαιτητικό σχέδιο, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι αλλαγές στον τουρισμό χρειάζονται συλλογική προσπάθεια. Ας βάλουμε, λοιπόν, όλοι το λιθαράκι μας.

ΒΙΏΣΙΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ: ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΘΈΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΟΎΝ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΌ ΤΟΜΈΑ ΕΊΝΑΙ Η ΑΝΆΓΚΗ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΜΏΝ, ΚΥΡΊΩΣ ΚΟΙΝΉΣ ΩΦΕΛΕΊΑΣ, ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΎΣ ΠΡΟΚΕΙΜΈΝΟΥ ΝΑ ΑΝΤΈΞΟΥΝ ΤΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΈΣ ΡΟΈΣ. ΙΩΆΝΝΑ ΔΡΈΤΤΑ CEO, MARKETING GREECE

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Παθητικό κτίριο

84

η λύση για το περιβάλλον

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ο Στέφανος Παλλαντζάς, πολιτικός μηχανικός του ΕΜΠ και πιστοποιητής παθητικών κτιρίων, φαντάζει σαν εγχώριος θεματοφύλακας της αξίας αυτής της ιδιαίτερης κατηγορίας κτιρίων.

Ο Ανδρέας Θε

είναι αρχιτέκτ

μηχανικός και

περιβαλλοντικ

συστημάτων κ

με μεταπτυχια

σπουδές (MSc

Η λέξη «παθητικά», όταν μπαίνει δίπλα στη λέξη «κτίρια», αποκτά μια θετική φόρτιση που πολλοί από εμάς αγνοούσαμε. Κι αυτό γιατί, απ’ ό,τι φαίνεται, τα κτίρια πρέπει να γίνουν παθητικά για να είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Όπως λέει και ο Στέφανος Παλλαντζάς, «παθητικά κτίρια είναι αυτά στα οποία θα έπρεπε να ζουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη». Μιλάμε για το κτίριο που θα ήταν ο εναλλακτικός ορισμός του οικιακού παραδείσου: «Ένα κτίριο με απόλυτη θερμική άνεση χειμώνα-καλοκαίρι, ένα κτίριο με σωστή μόνωση και υψηλής απόδοσης κουφώματα, που έχει κορυφαία ποιότητα αέρα ακόμα και όταν όλα τα παράθυρα είναι κλειστά».

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΘΑΝΆΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗ ΣΉΜΕΡΑ ΜΟΙΆΖΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΣΥΝΏΝΥΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΏ ΚΑΤ’ ΟΊΚΟΝ». ΜΠΟΡΕΊ ΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΕΊ ΜΕ ΑΥΤΌ ΏΣΤΕ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΊ ΜΕ ΤΟΝ ΒΈΛΤΙΣΤΟ ΤΡΌΠΟ; Το πρότυπο του παθητικού κτιρίου είναι το πιο χρήσιμο και αξιόπιστο εργαλείο για όποιον επιθυμεί να προβεί σε ουσιαστική και ριζική ενεργειακή αναβάθμιση στο κτίριό του. Και ως τέτοιο μπορεί να αξιοποιήσει χρηματοδοτικά προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ». Αυτό που χρειάζεται είναι ο μηχανικός που θα αναλάβει την αναβάθμιση να είναι σωστά καταρτισμένος και να έχει τα κατάλληλα εργαλεία για τον σωστό σχεδιασμό. Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ) υποστηρίζει τον Έλληνα μηχανικό ώστε να αξιοποιήσει το πρόγραμμα στον μέγιστο βαθμό, όχι μόνο προσφέροντας την απαραίτητη κατάρτιση μέσω των σεμιναρίων αλλά και παρέχοντας αξιόπιστα εργαλεία, όπως το ελληνικό λογισμικό PHPP. Στον περσινό κύκλο είχαμε αρκετές περιπτώσεις ριζικής αναβάθμισης με το πρότυπο του παθητικού κτιρίου, με χρηματοδότηση από το «Εξοικονομώ». Φέτος τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, εξαιτίας των οικονομικών πλαφόν έθεσε το ΥΠ.ΕΝ., εμποδίζοντας το πρόγραμμα να αποτελέσει ουσιαστικά έναν φάρο καλών πρακτικών.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ

ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΑ ΝΈΑ ΚΤΊΡΙΑ, ΜΠΟΡΕΊ ΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΚΑΛΑΊΣΘΗΤΟ; Στα σεμινάριά μας κάνουμε ένα κουίζ. Δείχνουμε στους συμμετέχοντες εικόνες από 50 μονοκατοικίες και τους ζητάμε να βρουν τις 5 που δείχνουν παθητικά κτίρια. Πρόκειται για τυχαίες φωτογραφίες σπιτιών που κανείς δεν γνωρίζει την ενεργειακή τους απόδοση. Κι όμως, όλοι προσπαθούν να βρουν τα 5 κτίρια, έχοντας στο μυαλό τους ακριβώς ότι η αισθητική στα παθητικά κτίρια είναι πιο συντηρητική. Αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Αν επισκεφθούμε παθητικά κτίρια στην Αθήνα, θα διαπιστώσουμε ότι η αισθητική τους δεν διαφέρει σε τίποτα από αυτήν των συμβατικών κτιρίων και οι ιδιοκτήτες τους δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από κάθε άλλο σύγχρονο κτίριο στην πόλη. Αντιθέτως, πολύ φοβάμαι πως οι χρήστες των υπόλοιπων κτιρίων θα ζηλέψουν πολλά από αυτούς των παθητικών κτιρίων, κυρίως το ότι έχουν κορυφαία ποιότητα ζωής με σχεδόν μηδενικό κόστος χρήσης.

τονας-

ι ερευνητής

κών

κτηρίων,

ακές

ci) στα

ΕΊΝΑΙ ΑΥΤΌ ΕΦΙΚΤΌ ΣΤΟ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΑΣΤΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ; ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΑΛΙΈΣ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΊΕΣ ΤΗΣ ΚΥΨΈΛΗΣ; Όπως λέει και ο δημιουργός του προτύπου του παθητικού κτιρίου, καθηγητής Wolfgang Feist, «στην πόλη του Σωκράτη θα ήταν αστείο να μην εφαρμόζεται εύκολα το παθητικό κτίριο». Το ζεστό και ξηρό κλίμα της Αθήνας κάνει το παθητικό κτίριο την ιδανική λύση διαβίωσης, καταργώντας εντελώς την ανάγκη θέρμανσης και μειώνοντας δραστικά τη χρήση κλιματιστικών για ψύξη. Έτσι μπορούν να σχεδιαστούν κτίρια των οποίων οι χρήστες, όπως έλεγε ο Σωκράτης, αισθάνονται το ίδιο ευχάριστα τόσο το καλοκαίρι όσο και τον χειμώνα. Φαινόμενα όπως μούχλα και υγρασία είναι άγνωστες λέξεις στα παθητικά κτίρια, η ποιότητα της εσωτερικής ατμόσφαιρας είναι κορυφαία, ενώ τα κοινόχρηστα θέρμανσης παύουν να απασχολούν τους ενοίκους μιας σύγχρονης παθητικής πολυκατοικίας. Αλλά και στις παλιές πολυκατοικίες της Κυψέλης, αφού με ρωτάτε, το παθητικό κτίριο είναι η λύση, αρκεί η πολιτεία να αναθεωρήσει διάφορες πολεοδομικές διατάξεις που εμποδίζουν σήμερα την ολιστική παρέμβαση σε αυτές και να πριμοδοτήσει γενναία και μαζικά τέτοια κτίρια μέσα από χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το «Εξοικονομώ» που συζητήσαμε. ΜΠΟΡΕΊ Η ΤΟΠΙΚΉ ΑΥΤΟΔΙΟΊΚΗΣΗ ΝΑ ΒΡΕΙ ΤΙΣ ΛΎΣΕΙΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ; Όσο μπορεί να βοηθήσει το οξυγόνο τη ζωή του ανθρώπου. Κάθε πόλη, από την Αθήνα μέχρι την τελευταία ακριτική, βρίσκεται ήδη μπροστά σε ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα που δεν μπορεί να διαχειριστεί και να αναβαθμίσει. Δεν διαθέτει πόρους ούτε και εξουσία για να αναβαθμίσει έστω τα δικά της δημοτικά κτίρια. Δεν διαθέτει καταρτισμένους μηχανικούς στις τεχνικές υπηρεσίες που να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις αναβάθμισης των κτιρίων. Αποτέλεσμα: ελάχιστες και επιδερμικές αναβαθμίσεις κτιρίων, μικρή εξοικονόμηση και εν κατακλείδι τεράστιο οικονομικό βάρος για την ενέργεια στον ετήσιο προϋπολογισμό. Μια στρατηγική για την ενεργειακή μετάβαση τα επόμενα 30 χρόνια σε κάθε δήμο, με έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια και δευτερευόντως στις μεταφορές, είναι ο οδικός χάρτης για μια νέα σχέση της αυτοδιοίκησης με τους πολίτες. Και είμαστε ευτυχείς που συμβάλλουμε ως ΕΙΠΑΚ στο γεγονός ότι υπάρχουν ήδη ελληνικές πόλεις, όπως τα Τρίκαλα, που ξεκίνησαν τον σχεδιασμό. Οι ανθρακικά ουδέτερες γειτονιές και πόλεις που καλύπτουν ολοκληρωτικά τις ενεργειακές τους ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι το μέλλον, όμως η εξοικονόμηση ενέργειας πρέπει πάντα να είναι πρώτη προτεραιότητα και το παθητικό κτίριο, στο μέτρο που του αναλογεί, το εγγυάται στον μέγιστο βαθμό.

85

ADM—The Green Issue

εοδωρίδης

ΆΡΑ ΟΙ ΣΎΓΧΡΟΝΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΈΣ ΤΆΣΕΙΣ ΣΥΜΒΑΔΊΖΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌ. ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΕΣ ΈΤΟΙΜΟΙ ΓΙ’ ΑΥΤΌ; Αν δεν συμβαδίζουν, τότε κάτι κάνουμε λάθος. Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και η ριζική ενεργειακή τους αναβάθμιση αποτελεί μονόδρομο. Τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης και τα πάντα ξεκινούν από τον σχεδιασμό, άρα από τον αρχιτέκτονα. Είναι έτοιμος; Και γιατί να μην είναι; Δεν γνωρίζει βιοκλιματικό σχεδιασμό; Δεν γνωρίζει φυσική του κτιρίου; Αυτά τα θεωρώ αυτονόητα! Αισθάνεται μήπως ανασφάλεια στην εφαρμογή και στην υλοποίηση; Θεωρεί πως χρειάζεται περισσότερη τεχνογνωσία; Αυτό μπορεί να το βρει μέσω της συνεργασίας του με άλλες ειδικότητες μηχανικών, ώστε να δημιουργήσει και να ηγηθεί εκείνης της ομάδας που θα μπορεί να φέρει το βέλτιστο αποτέλεσμα. Αυτή πρέπει να είναι η προσέγγιση στα κτίρια του μέλλοντος, απόλυτα ολιστική και στη διαχείριση ενέργειας, μια προσέγγιση που πρέπει να προσφέρει καλύτερα κτίρια και να δημιουργεί ευτυχισμένους χρήστες.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ακούγοντας τον «φιλέλληνα ξενοδόχο» από το Ισραήλ Leon Avigad να μιλά για τη μεταμόρφωση της Αθήνας, του «νέου Βερολίνου», όπως του αρέσει να λέει, διακρίνουμε ξεκάθαρα την πίστη του στη μεταμόρφωση μιας περιοχής που πολλοί αποφεύγαμε να επισκεφτούμε τώρα τελευταία, της Ομόνοιας. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Brown Ηotels, με έδρα το Τελ Αβίβ, δραστηριοποιείται σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, ανάμεσα στις οποίες η Κροατία και η Ελλάδα. Στη χώρα μας λειτουργεί ήδη έξι ξενοδοχεία και μέσα στα επόμενα δύο χρόνια πρόκειται να λειτουργήσει άλλα σαράντα, είπε ο προσκεκλημένος της Design Ambassador. Συνέχισε εξηγώντας ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο η Μύκονος και η Σαντορίνη και αναπτύσσοντας τους συναισθηματικούς λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την επένδυση (γιατί, κακά τα ψέματα, πρώτα έρχεται η καρδιά και τα νούμερα ακολουθούν, για το rationalization): «Αυτή η χώρα με αγκάλιασε από τότε που ερχόμουν, όταν ήμουν παιδί ακόμα. Η Αθήνα θα γίνει το επόμενο Βερολίνο και οφείλει να αναδείξει τον καλύτερο εαυτό της. Σε τέτοιον βαθμό, που όλοι στο μέλλον θα θέλουν να γίνουν “Αθήνα”».

Ο ΟΜΦΑΛΌΣ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΊΧΩΡΑ Σαν γνήσιος οραματιστής, ο Leon μίλησε στο Architect Show με εικόνες: «Οι πόρτες είναι κλειστές. Αλλά πρέπει να τις ανοίξουμε για να μπει φως». Κι αυτό θα κάνει στην περιοχή της Ομόνοιας, που τη θυμάται από παιδί, όταν τον πήγαινε εκεί ο πατέρας του και έβλεπε τα κίτρινα ταξί να περιμένουν στη σειρά. Σε αυτά τα παιδικά ταξίδια έμαθε την ελληνική μουσική και την κουζίνα. Γι’ αυτό θέλει να αναβιώσει τις περιοχές που γνώρισαν δόξες τη δεκαετία του ’60 και του’70, όπως οι Άγιοι Θεόδωροι, η Εύβοια και, βέβαια, η Ομόνοια, περιοχές που είναι δίπλα στη φύση αλλά και στις υποδομές της πρωτεύουσας. Βέβαια, αυτό που θέλει κάθε επενδυτής, όπως και ο πρωταγωνιστής του πάνελ «Foreign Investor Stories» του Architect Show, είναι «μια μικρή βελτίωση των υποδομών (…) και κάπως έτσι οι επενδύσεις θα ξεκινήσουν να έρχονται!». Επίσης, παρότι μπορούσε να επιλέξει τους δικούς του αρχιτέκτονες και designers, αποφάσισε να συνεργαστεί με Έλληνες, «αφού εδώ οι επαγγελματίες του design, ακόμα και του φωτισμού, είναι διεθνούς κλάσης». Μερικά από τα διακεκριμένα και πιο εξωστρεφή αρχιτεκτονικά γραφεία της χώρας, όπως οι Elastic Αrchitects, οι Urban Soul Project και οι K-studio, εργάζονται για πρότζεκτ της Brown Ηotels. «Με λίγη βοήθεια η Ελλάδα θα εκτοξευτεί και η Αθήνα

θα βρει τον καλύτερο δυνατό εαυτό της», είπε. Βέβαια, χρειάζεται ακόμα δουλειά. «Η Ομόνοια είναι ακόμα Ομόνοια. Δεν είναι με τίποτα Κολωνάκι. Βρίσκεται όμως κοντά στην αγορά, στο μετρό. Και η αθηναϊκή αγορά δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αυτές του εξωτερικού. Είναι επίσης δίπλα στο Μοναστηράκι, απ’ όπου μπορείς να πας στην Ακρόπολη. Και έχει θέα στο Σύνταγμα». Ο Leon Avigad πρότεινε για αρχή να γίνει μια χριστουγεννιάτικη αγορά, «κάτι που δεν κοστίζει τίποτα», όπως είπε χαρακτηριστικά. Αυτοί που θα δραστηριοποιηθούν ανοίγοντας εστιατόρια και κλαμπ στην περιοχή της Ομόνοιας είναι επίσης δικής του επιλογής. «Λένε ότι η Ομόνοια ανήκει στον κόσμο της. Εγώ δεν λέω να βάλουμε Gucci και Prada, καμία σχέση. Η πλατεία πρέπει να είναι fun, happy, το καλύτερο μέρος για να κάνει κάποιος την έξοδό του στην Αθήνα. Δεν υπάρχουν μόνο το Κολωνάκι, τα Εξάρχεια, ο Κεραμεικός. Θα δείτε μια άλλη Ομόνοια μετά την πανδημία. Η κυβέρνηση, η πόλη, η αστυνομία και κάποιοι τολμηροί επιχειρηματίες θα αλλάξουν την πόλη». Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει; Όλοι θέλουν το όμορφο, που είναι από μόνο του δίκαιο, και από αυτή την άποψη θα χαρούμε πολύ να δούμε τις προσπάθειες του Ισραηλινού επιχειρηματία να ευοδώνονται, ξαναδίνοντας στην ταλαιπωρημένη περιοχή της Ομόνοιας τη χαμένη της λάμψη.

TO ΌΡΑΜΑ ΤΟΥ LEON AVIGAD ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΌΝΟΙΑ

86

O ΙΔΡΥΤΉΣ ΚΑΙ ΣΥΝΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΎ ΚΟΛΟΣΣΟΎ BROWN ΗOTELS ΕΊΧΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΝΑ ΞΕΤΥΛΊΞΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΚΌ ΤΟΥ ΑΥΘΕΝΤΙΚΌ ΤΡΌΠΟ ΤΗ ΣΧΕΔΌΝ ΑΝΟΡΘΌΔΟΞΗ ΠΊΣΤΗ ΠΟΥ ΈΧΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΜΌΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΆΛΑΙ ΠΟΤΈ ΟΜΦΑΛΟΎ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ, ΤΗΣ ΟΜΌΝΟΙΑΣ, ΣΤΟ ARCHITECT SHOW 2021.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 Η νέα εποχή του τουρισμού είναι εδώ: το 2019 η Αθήνα έσπασε κάθε ρεκόρ επισκέψεων, με 6,4 εκατ. αφίξεις μόνο στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», την ώρα που το 2009 ήταν μόλις 2,5 εκατ. Ακόμη και αν αυτή η ροή διακόπηκε βίαια λόγω της πανδημίας, η δυναμική της πόλης διαφαίνεται ολοένα αυξανόμενη και γι’ αυτόν τον λόγο φροντίζουμε να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου υπηρεσιών και βαθμού ικανοποίησης των επισκεπτών. Η Αθήνα είναι ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως και γι’ αυτό επενδύουμε στη χάραξη και υλοποίηση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής βασισμένης στις αρχές της βιωσιμότητας αλλά και σε μετρήσιμα δεδομένα. Ήδη πάνω από το 80% των ταξιδιωτών θεωρεί ότι η στροφή σε μοντέλα βιώσιμου τουρισμού είναι μονόδρομός (Booking Sustainable Travel Report 2021) και είναι χρέος μας να ανταποκριθούμε στις νέες αυτές τάσεις και επιλογές των ταξιδιωτών. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την αστική αλλά και την τουριστική ανάπτυξη έχει αλλάξει πλέον ριζικά: δεν κάνουμε διαχωρισμό της τουριστικής και της τοπικής οικονομίας και ανταγωνιστικότητας. Πιστεύουμε πως επενδύοντας στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, θα προσελκύουμε ολοένα περισσοτέρους επισκέπτες καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς. Το πλάνο μας για τη βιώσιμη Αθήνα του μέλλοντος βασίζεται σε τρεις πυλώνες: επενδύουμε στις υποδομές, στις συνεργασίες και στην καινοτομία. Η συνεργασία μας με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Αειφόρου Τουρισμού (GSTC) είναι μόνο η αρχή: ενεργοποιήσαμε τη διαδικασία για την πιστοποίηση του προορισμού ως βιώσιμου –σύμφωνα με τους 17 Στόχους των Ηνωμένων Εθνών– με στόχο η Αθήνα να πρωταγωνιστεί στον διεθνή ανταγωνισμό. Συμπράττουμε επίσης με το World Tourism Association for Culture and Heritage σε μια μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αθήνας. Παράλληλα, έχουμε ξεκινήσει τη δημιουργία μιας πλατφόρμας παρακολούθησης Βιώσιμου Τουρισμού για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων γύρω από την αξιολόγηση του τουριστικού και πολιτιστικού προϊόντος της πόλης αλλά και τον αντίκτυπο της τουριστικής βιομηχανίας στην τοπική οικονομία, η οποία θα μας βοηθήσει να λαμβάνουμε αποφάσεις βασισμένοι σε πραγματικά δεδομένα. Το This is athens, ο επίσημος οδηγός της πόλης, ενημερώνεται συνεχώς σε τρεις γλώσσες, έχει

80.000 μοναδικούς επισκέπτες τον μήνα και αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη στρατηγική μας. Οι τάσεις στον τουρισμό αλλάζουν πλέον ραγδαία και έχουμε παρατηρήσει πως ο παραδοσιακός διαχωρισμός μεταξύ κατοίκων και επισκεπτών έχει αρχίσει να εκλείπει, γι’ αυτό και κινούμαστε προς ένα υβριδικό μοντέλo. Και, βέβαια, είμαστε πάντα σε εγρήγορση να απευθυνθούμε σε νέες κατηγορίες επισκεπτών όπως οι ψηφιακοί νομάδες – η Αθήνα ήταν μία από τις πρώτες πόλεις παγκοσμίως που σχεδίασε και υλοποίησε καμπάνια για να τους προσελκύσει. Διαχρονικά, ένας από τους βασικότερους στόχους μας παραμένει η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν, έτσι ώστε αφενός να υπάρχει μια σταθερή ροή επισκεπτών όλον τον χρόνο και αφετέρου να προστίθεται ουσιαστική αξία στην τοπική οικονομία και στην ποιότητα ζωής της πόλης. Γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργούμε συνέχεια νέες τουριστικές εμπειρίες, ενώ στηρίζουμε ιδιαίτερα τον συνεδριακό τουρισμό μέσω του Γραφείου Συνεδρίων και Επισκεπτών (Τhis is Athens-CVB). Ακριβώς όταν ξεσπούσε η πανδημία, η Αθήνα είχε καταφέρει να είναι ο δωδέκατος προορισμός στην Ευρώπη και ο δέκατος έβδομος παγκοσμίως για συνέδρια και συναντήσεις, ενώ μόλις πριν από λίγες μέρες ήρθε μια σημαντική διάκριση για την πόλη μας αλλά και μια δικαίωση για τη σκληρή δουλειά που καταβάλλουμε αυτά τα δυο χρόνια: η Αθήνα ψηφίστηκε διεθνώς ως ο κορυφαίος προορισμός για συνέδρια και συναντήσεις σε σχετική έρευνα της American Express Meetings & Events. Έχουμε υπολογίσει πως το οικονομικό αποτύπωμα ενός επισκέπτη που έρχεται στην Αθήνα για ένα συνέδριο ή μια συνάντηση είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ενός απλού επισκέπτη. Αυτή την περίοδο η Αθήνα προσελκύει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και στην Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) προσπαθούμε όχι μόνο να το αυξήσουμε αλλά και να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να υποδεχτούμε επενδύσεις, ενισχύοντας την οικονομία της πόλης. Για παράδειγμα, τον Μάρτιο του 2020 δημιουργήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων, υπό τη διαχείριση της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής, το Athens Film Office. Μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του έχει συνδράμει στα γυρίσματα περισσότερων από 50 διεθνών και ελληνικών οπτικοακουστικών παραγωγών στην ελληνική πρωτεύουσα, κάνοντας την Αθήνα να μοιάζει με ένα ατέλειωτο κινηματογραφικό στούντιο. Υπολογίζουμε πως σε ενάμιση χρόνο λειτουργίας έχει αποφέρει πάνω από

60 εκατ. στην αθηναϊκή οικονομία, ενώ η διαφήμιση για την πόλη μας είναι ανυπολόγιστη. Σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο υλοποιούμε το Colouring Athens, που εφαρμόζεται ήδη με μεγάλη επιτυχία και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Πρόκειται για μια ανοιχτή πλατφόρμα (open source platform) που συλλέγει δεδομένα για την κατάσταση των κτιρίων της πόλης μας. Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα πολύτιμο εργαλείο που θα είναι χρήσιμο για τη βιωσιμότητα, την αναβάθμιση και την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος της πόλης, που συγκεντρώνει πλούσιο ιστορικό, αρχιτεκτονικό αλλά και επενδυτικό ενδιαφέρον. Φυσικά, η συνεργασία μας με τον ιδιωτικό τομέα και τους θεσμικούς φορείς των επιχειρήσεων είναι αναγκαία συνθήκη για τη βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης. Συνεργαζόμαστε στενά με τον ιδιωτικό τομέα για την ενιαία προβολή της Αθήνας μέσω του σχήματος This is Athens & Partners και επενδύουμε στις τοπικές επιχειρήσεις. Σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο για την αθηναϊκή αγορά δημιουργήσαμε το Athens is back μαζί με τον Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών, μια πλατφόρμα μέσω της οποίας επιχειρήσεις της πόλης καλούνται να προβάλουν τις τρέχουσες προσφορές και εκπτώσεις τους στο κοινό, με στόχο τη στήριξη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα και οι οποίες έχουν πληγεί σημαντικά από την πανδημική κρίση. Η συνεργασία μας δεν περιορίζεται μόνο σε επίπεδο προβολής της αθηναϊκής αγοράς αλλά επεκτείνεται και στην επιμόρφωση και κατάρτισή τους προκειμένου να γίνουν και οι ίδιες πιο βιώσιμες και άρα πιο ανταγωνιστικές. Παράλληλα, στηρίζουμε το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών στην πρωτοβουλία «Athens Agora - Πλάκα Μοναστηράκι» με προβολή αλλά και παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο μέσω αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Ο πρωταρχικός μας σκοπός στην ΕΑΤΑ είναι να καταστεί η πόλη μας ιδανικός προορισμός για κατοίκους, επισκέπτες, επαγγελματίες και επενδυτές. Η πανδημία, μέσα από όλες τις δυσκολίες που έχει δημιουργήσει, μας έδωσε και μια ευκαιρία: να σχεδιάσουμε και να θέσουμε σε τροχιά υλοποίησης ένα αναπτυξιακό σχέδιο ώστε να αποκτήσει η Αθήνα τη θέση που της αξίζει διεθνώς ως μια προσβάσιμη, βιώσιμη πόλη στην οποία θα θέλει κανείς να ζει, να εργάζεται, και να την επισκέπτεται.

ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΘΉΝΑ ΤΟΥ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΕΝΔΎΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΥΠΟΔΟΜΈΣ, ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΑΠΌ ΤΟΝ ΒΑΓΓΈΛΗ ΒΛΆΧΟ, ΔΙΕΥΘΎΝΟΝΤΑ ΣΎΜΒΟΥΛΟ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉΣ ΠΡΟΒΟΛΉΣ ΤΟΥ ΔΉΜΟΥ ΑΘΗΝΑΊΩΝ .

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Στην υπόθεση της κλιματικής αλλαγής υπάρχουν κακά και καλά νέα. Τα κακά νέα είναι πως έχουμε υπερθερμάνει τον πλανήτη πέρα από τις αντοχές όσων είχαμε δημιουργήσει και πλαισίωναν έναν ασφαλή τρόπο ζωής, ενώ οι προβλέψεις δείχνουν πως αν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο, η Γη θα πάψει να αποτελεί ένα φιλόξενο περιβάλλον για τον άνθρωπο, διασφαλίζοντας τη διαβίωσή του, πόσο μάλλον την ευημερία του. Τα καλά νέα είναι σημαντικότερα, ειδικά μετά τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγο καιρό στη Γλασκώβη. Πρώτον, η πλειονότητα των κρατών και πολιτών στον πλανήτη έχει καταλάβει τη σπουδαιότητα του προβλήματος και αποδέχεται τα ευρήματα της επιστήμης. Δεύτερον, η επιστήμη μάς διαβεβαιώνει πως το πρόβλημα είναι ανθρωπογενές, επομένως, ξεπερνώντας το σκέλος των ενοχών, μπορούμε να κατανοήσουμε πως η λύση είναι στο χέρι μας, αν το αποφασίσουμε. Τρίτον, τα τεχνολογικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας είναι σε θέση όχι μόνο να συμβάλουν αποφασιστικά στις κλιματικές δράσεις αλλά και να εξελιχθούν σύμφωνα με τις νέες ανάγκες που θα προκύψουν και την πρόοδο της έρευνας. Αυτό το οποίο έλειπε σε σημαντικό βαθμό το περασμένο διάστημα ήταν η βούληση για αλλαγή, κάτι που ανετράπη μετά την έλευση της πανδημίας. Ο Covid-19 έφερε πολύ πόνο και θάνατο, αλλά ανέδειξε με τον πλέον πιεστικό τρόπο το αδιέξοδο και συνεπώς την αναγκαιότητα για ριζικές αλλαγές στον τρόπο που ζούμε, καταναλώνουμε, παράγουμε και τελικά οργανώνουμε τις οικονομίες μας, όπως και τη δυνατότητα των κρατών για διεθνή συνεργασία, όταν αυτή απαιτείται. Η Πράσινη Μετάβαση δεν είναι απλώς το σύνολο κάποιων δράσεων «για το περιβάλλον» αλλά η εκ βάθρων ανασύνταξη της κοινωνίας μας για τη μείωση των ανισοτήτων με κεντρικό πυλώνα την κοινωνική, άρα και την κλιματική και ενεργειακή δικαιοσύνη – σε αυτήν πρέπει να συμμετέχουμε όλοι. Κάποιες δουλειές θα χαθούν για πάντα, αλλά θα έρθουν νέες, καλύτερες, με μικρότερο κοινωνικό

και περιβαλλοντικό κόστος, ενώ τα κράτη οφείλουν να στηρίξουν όσους πολίτες κινδυνεύσουν σε αυτήν τη μετάβαση. Η πανδημία μάς έδειξε επίσης τα όρια του σημερινού οικονομικού μοντέλου και των νεοφιλελεύθερων ιδεασμών για το υποτιθέμενο μαγικό χέρι της αγοράς που μπορεί να ρυθμίσει τα πάντα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το βάρος έπεσε αποκλειστικά στα κράτη. Ομοίως τώρα, στον κόσμο όπως διαμορφώνεται μετά και τη Γλασκώβη, που έδωσε μια νέα πνοή στη Συμφωνία του Παρισιού, τα κράτη είναι εκείνα που θα κληθούν να προχωρήσουν στις αναγκαίες επενδύσεις στο πλαίσιο της Πράσινης Μετάβασης. Οι τρεις πυλώνες αυτής της ανασύνταξης αφορούν την αντιμετώπιση των αιτιών της κλιματικής αλλαγής, την προσαρμογή των υποδομών και της καθημερινότητάς μας στα νέα δεδομένα και την αποζημίωση όσων πλήττονται. Το πρώτο σκέλος θα μπορούσε να περιλαμβάνει την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, αποσκοπώντας στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, το δεύτερο την αναβάθμιση των υποδομών στις πόλεις και την ύπαιθρο για τη διαχείριση των υδάτων από τις έντονες βροχοπτώσεις και το τρίτο την αποζημίωση πολιτών και επιχειρήσεων μετά από φαινόμενα όπως η πυρκαγιά στη βόρεια Εύβοια το καλοκαίρι που μας πέρασε. Μία από τις σημαντικές αποφάσεις που πάρθηκαν στην COP26 ήταν η μετατόπιση σημαντικού μέρος του βάρους από την απλή πρόληψη στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην ενίσχυση των υποδομών. Η χρηματοδότηση αυτών των δράσεων δεν μπορεί μπει σε σύγκριση με άλλες ανάγκες, όπως αυτές της παιδείας, της υγείας ή της πρόνοιας, θέτοντας το δίλημμα πού θα δοθούν, τελικά, τα χρήματα. Με άλλα λόγια, μια χώρα σαν την Ελλάδα, που παλεύει ακόμα να βγει από τις συνέπειες της παρ’ ολίγον χρεοκοπίας, δεν πρέπει να κληθεί να επιλέξει αν θα παρέχει υπηρεσίες υγείας στους πολίτες ή αν θα προχωρήσει σε αντιπλημμυρικά έργα στη Μάνδρα, γιατί έτσι επιβάλλει η τήρηση του Σύμφωνου Σταθερότητας. Πρέπει να περάσουμε σε ένα Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης, αλλάζοντας την αρχιτεκτονική του διεθνούς

οικονομικού συστήματος, των δεικτών που εσφαλμένα έχουν θεοποιηθεί για δεκαετίες, όπως το ΑΕΠ. Η απώλεια της βιοποικιλότητας και οι δεκαετίες αδιαφορίας των κυβερνήσεων και της παραγωγής για τις προειδοποιήσεις της επιστήμης έχουν μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες μιας ομαλής επιβίωσης του ανθρώπου στον πλανήτη. Έτσι, όταν αναφερόμαστε στη βιώσιμη ανάπτυξη, μιλάμε ουσιαστικά για τη δική μας επιβίωση μέσα από μια οικονομική δραστηριότητα που δεν θα λειτουργεί εναντίον της προοπτικής του ανθρώπου στον πλανήτη. Οι Έλληνες είμαστε σαφώς σε θέση να ανταποκριθούμε θετικά σε αυτές τις προκλήσεις, ξεπερνώντας εν πολλοίς αβελτηρίες δεκαετιών που μας είχαν αφήσει πίσω· αυτήν τη φορά, αυτό το βήμα μπορούμε να το κάνουμε μαζί με όλο τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο. Το μόνο που μπορεί να σταθεί εμπόδιο σε αυτή την πορεία είναι η δυσκολία της σημερινής κυβέρνησης να εμπιστευτεί τους Έλληνες, να ανοίξει τα χαρτιά της στο στάδιο του σχεδιασμού και να επιτρέψει έτσι να ικανοποιηθούν δύο πολύ σημαντικοί στόχοι. Ο πρώτος είναι αυτός της ενημέρωσης των σχεδιασμών απ’ όσους θα κληθούν αργότερα να τους υλοποιήσουν και να ζήσουν με τα αποτελέσματα. Τότε και μόνο τότε θα μπορέσει να ικανοποιηθεί ο δεύτερος στόχος, που δεν είναι άλλος από την αίσθηση της ιδιοκτησίας των μεγάλων αλλαγών από τους πολίτες. Η κυβέρνηση οφείλει να αποδεχτεί τις προβλέψεις και να κατανοήσει το νόημα της ευρωπαϊκής και ελληνικής νομοθεσίας που ζητούν διαβούλευση, αφού ουδείς μπορεί να τα γνωρίζει όλα, επειδή εκλέχθηκε για μια τετραετία, και κανένα σχέδιο δεν μπορεί να επιβληθεί άνωθεν, ακόμα κι αν ήταν επιταγή ενός προφήτη. Τέλος, πρέπει να λέγεται με κάθε ευκαιρία πως το οικολογικό κίνημα δεν επικεντρώνεται στον πλανήτη αλλά στην επιβίωση του ανθρώπου. Ο πλανήτης δεν μας χρειάζεται, αφού θα ισορροπούσε πολύ γρήγορα μετά την εξαφάνισή μας.

ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΑΛΆ ΝΈΑ Ο ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΠΩΣ Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΩΣ ΕΝΑ ΣΥΝΟΛΟ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΟΙ ΓΟΝΕΊΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΊΑΣ ΚΟΝΤΙΖΆ ΚΑΤΆΓΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΆΝΩ ΜΕΡΆ ΤΗΣ ΜΥΚΌΝΟΥ, μεγάλωσαν εκεί. Το πατρικό της σπίτι βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο πρώτο vegan μπουτίκ ξενοδοχείο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, το οποίο έχει δημιουργήσει η ίδια. Η διακριτική πολυτέλεια, ο μίνιμαλ σχεδιασμός, η έμφαση στη λεπτομέρεια, η αρμονική ένταξη του κτιρίου στον παραδοσιακό οικισμό της Άνω Μεράς είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του. Το βάφτισε «κουκούμι», που στην ντοπιολαλιά είναι το απάνεμο, μπορεί και ένα προστατευμένο μέρος για χουζούρι. «Η ιδέα ήταν απλή: η δημιουργία ενός μέρους που θα συγκεντρώνει ανθρώπους οι οποίοι θα μοιράζονται τις ίδιες αξίες για μια ζωή με σεβασμό στις αρχές του βιγκανισμού, ενός χώρου φιλοξενίας και χαλάρωσης, ενός ειρηνικού καταφυγίου, μιας διαμονής που χαρακτηρίζεται από αρμονία και υγιεινές επιλογές. Φυσικά υποδεχόμαστε και καλωσορίζουμε κι εκείνους που θέλουν απλά να ζήσουν την εμπειρία που προσφέρουμε. Ίσως φεύγοντας να έχουν κατανοήσει πόσο απλό είναι, με μικρές καθημερινές επιλογές, να κάνουν τη διαφορά για τον πλανήτη και τον εαυτό τους. Στο Koukoumi, ένας vegan θα βρεθεί σε οικείο περιβάλλον αλλά και ο καθένας από εμάς θα δοκιμάσει έναν εναλλακτικό τρόπο ύπαρξης, ικανοποιώντας παράλληλα όλες του τις αισθήσεις. Την ίδια στιγμή, ως διεθνής προορισμός, η Μύκονος μπορεί να προσελκύσει ταξιδιώτες απ’ όλο τον κόσμο. Είμαστε τυχεροί που το νησί μας είναι τόσο γνωστό και αγαπητό». Όπως λέει, για την ίδια ήταν ένας στόχος και όνειρο ζωής να επιχειρήσει στο νησί, συνεισφέροντας σε αυτό που ονομάζουμε «περιβαλλοντική ηθική». «Καθώς όλα μου τα παιδικά καλοκαίρια τα έχει φυσήξει το μελτέμι της, δεν ήθελα να κάνουμε ένα ακόμη κτίριο που θα πληγώνει το τοπίο της Μυκόνου, αλλά ένα που να εντάσσεται αρμονικά και με σεβασμό σε αυτό. Η vegan φιλοσοφία κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: την αγάπη και τον σεβασμό για τη φύση, τον άνθρωπο, και τα ζώα. Και το Koukoumi Hotel είναι ένα “σπίτι” όπου οι φιλοξενούμενοί μας θα μοιράζονται μαζί μας το όραμα για μια ζωή χωρίς βία απέναντι στα ζώα και τη φύση». Περιγράφει το ξενοδοχείο σαν μια «ατελείωτη λίστα από αποφάσεις». Εντός του δεν συναντάμε ούτε δέρμα, ούτε πούπουλο, ούτε γαλακτοκομικά και μέλι στο πρωινό. Οι συσκευασίες του είναι από ανακυκλώσιμα ή ανακυκλωμένα υλικά, ενώ γίνεται συστηματική ανακύκλωσή τους. Διαθέτει βιολογικό καθαρισμό λυμάτων, το νερό επαναχρησιμοποιείται για πότισμα του κήπου και ζεσταίνεται από ηλιακά πάνελ. Τα απορρυπαντικά που απαιτούνται για τον καθαρισμό του ξενοδοχείου και των λευκών ειδών είναι πιστοποιημένα οικολογικά. Επίσης, ένα άλλο μέρος του νερού που χρησιμοποιεί φιλτράρεται με επεξεργασία αντίστροφης όσμωσης, ενώ η πισίνα του ξενοδοχείου είναι μαγνησίου. Στην κουζίνα του δεν μπαίνουν ζωικά προϊόντα, η λίστα κρασιών του είναι vegan. Μελλοντικά, το ξενοδοχείο θα επενδύσει σε πράσινες στέγες οι οποίες εξοικονομούν ενέργεια και έχουν πολλά πλεονεκτήματα: λειτουργούν σαν μόνωση, μειώνοντας τα ενεργειακά κόστη, ενώ βελτιώνουν ποιοτικά τον αέρα γύρω από το κτίριο, ελαχιστοποιώντας το διοξείδιο του άνθρακα. Συμβάλλουν στη μείωση των εξωτερικών θορύβων ενώ παράλληλα απορροφούν τα όμβρια ύδατα. Είναι μια φυσική μορφή πυροπροστασίας, εφόσον τα φυτά κατακρατούν υγρασία. Οι πράσινες στέγες έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, αφού τα δομικά υλικά είναι προστατευμένα. Εκτός από την αισθητική τους, αποτελούν κατοικία για πολλά είδη πουλιών. Επίσης, στο Koukoumi ακολουθούν τη βιώσιμη πρακτική της κομποστοποίησης. Τα περισσεύματα γευμάτων από την κουζίνα μαζί με φύλλα και χορτάρι από τον κήπο ανακυκλώνονται και συγκεντρώνονται όλα σε κάδο ειδικά σχεδιασμένο να επιταχύνει τη διαδικασία της αποσύνθεσης, με τη βοήθεια ευεργετικών μικροοργανισμών χωρίς έκλυση μεθανίου. Το κομπόστ μετατρέπεται σε ένα ήπιο φυσικό λίπασμα που δεν θα βλάψει τα φυτά όπως ένα χημικό λίπασμα. Το χώμα που επιστρέφει στο έδαφος, εμπλουτισμένο με οργανική ύλη και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, ενισχύει την ανάπτυξη των φυτών, υποστηρίζοντας την υγεία και την καρποφορία τους. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η Γεωργία Κοντιζά κατά τη διάρκεια της διαμόρφωσης του πρώτου στο είδος του ξενοδοχείου για τη χώρα ήταν πολλές. «Vegan ξενοδοχείο σημαίνει να μην έχεις πουθενά ζωικά προϊόντα ή παράγωγα αυτών, ούτε όσα έχουν δοκιμαστεί σε ζώα. Σημαίνει επίσης να δουλεύεις με τοπικά προϊόντα, όπου και όσο μπορείς με ελληνικές εταιρείες για την ελαχιστοποίηση των μεταφορών. Για παράδειγμα, ήταν δύσκο-

λο να βρούμε στρώματα, και τελικά έγινε ειδική παραγγελία. Mας δυσκόλεψαν ακόμη τα είδη μπάνιου, τα προϊόντα του spa μας και οι κρέμες, όλα αυτά που θέλαμε να είναι vegan, πιστοποιημένα βιολογικά, με φιλικές προς το περιβάλλον συσκευασίες. Για την επιλογή όλων των αντικειμένων, από τον αναδευτήρα του κοκτέιλ και τον κεραμικό βραστήρα μέχρι την οδοντόβουρτσα, το χαρτί υγείας και τα κεριά σόγιας, από την ξαπλώστρα από ανακυκλωμένο πλαστικό μέχρι το βιοδιασπώμενο σκουφάκι για το ντους, για όλα αυτά απαιτήθηκαν ώρες έρευνας, καθώς η ελληνική αγορά δεν ήταν πάντα έτοιμη για τις απαιτήσεις μας. Η δουλειά που χρειάστηκε για την υλοποίηση όλων αυτών των επιλογών ήταν μεγάλη και δύσκολη. Αλλά το αποτέλεσμα μας ανταμείβει και μας κάνει περήφανους».

90

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΤΟ ΠΡΏΤΟ VEGAN ΜΠΟΥΤΊΚ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟ ΤΗΣ ΕΥΡΏΠΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ ΣΤΟ ΠΙΟ ΚΟΣΜΟΠΟΛΊΤΙΚΟ ΝΗΣΊ ΤΩΝ ΚΥΚΛΆΔΩΝ Από τη Ζωή Παρασίδη

«ΚΟΥΚΟΎΜΙ» ΣΉΜΑΙΝΕ ΚΆΤΙ ΆΛΛΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΥΚΟΝΙΆΤΕΣ, ΜΈΧΡΙ ΠΟΥ ΈΝΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟ ΈΒΑΛΕ ΣΤΌΧΟ ΝΑ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΧΑΛΆΡΩΣΗ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΌ ΣΤΙΣ ΑΡΧΈΣ ΤΟΥ ΒΙΓΚΑΝΙΣΜΟΎ, ΦΙΛΟΞΕΝΊΑ ΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ ΗΘΙΚΉ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

«ΚΑΘΏΣ ΌΛΑ ΜΟΥ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΆ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙΑ ΤΑ ΈΧΕΙ ΦΥΣΉΞΕΙ ΤΟ ΜΕΛΤΈΜΙ ΤΗΣ, ΔΕΝ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΈΝΑ ΑΚΌΜΗ ΚΤΊΡΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΠΛΗΓΏΝΕΙ ΤΟ ΤΟΠΊΟ ΤΗΣ ΜΥΚΌΝΟΥ, ΑΛΛΆ ΈΝΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΝΤΆΣΣΕΤΑΙ ΑΡΜΟΝΙΚΆ ΚΑΙ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΌ ΣΕ ΑΥΤΌ. Η VEGAN ΦΙΛΟΣΟΦΊΑ ΚΙΝΕΊΤΑΙ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΒΑΣΙΚΟΎΣ ΆΞΟΝΕΣ: ΤΗΝ ΑΓΆΠΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΌ ΓΙΑ ΤΗ ΦΎΣΗ, ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ, ΚΑΙ ΤΑ ΖΏΑ. ΚΑΙ ΤΟ KOUKOUMI HOTEL ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ “ΣΠΊΤΙ” ΌΠΟΥ ΟΙ ΦΙΛΟΞΕΝΟΎΜΕΝΟΊ ΜΑΣ ΘΑ ΜΟΙΡΑΖΌΝΤΑΙ ΜΑΖΊ ΜΑΣ ΤΟ ΌΡΑΜΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΉ ΧΩΡΊΣ ΒΊΑ ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΖΏΑ ΚΑΙ ΤΗ ΦΎΣΗ».

WWW.KOUKOUMIHOTEL.COM

92

ΟXYGEN: SUSTAIN & PIERIS.ARCHITECTS ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝ ΤΟ

1 κτίριο κατοικιών με Διεθνή Πιστοποίηση Αειφορίας ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ο

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Τι συμβαίνει όταν μια καταξιωμένη εταιρεία κατασκευής και ανάπτυξης ακινήτων και ένα διεθνές αρχιτεκτονικό γραφείο συνεργάζονται, έχοντας ως κοινό όραμα την αειφορία και το well being; H εταιρεία κατασκευής και ανάπτυξης ακινήτων Sustain, με προσήλωση στην αειφορία πολύ πριν η βιωσιμότητα γίνει επιτακτική ανάγκη, και με μεγάλη εμπειρία σε έργα μεγάλης κλίμακας σε Ελλάδα και εξωτερικό, ανέθεσε στο διεθνές αρχιτεκτονικό γραφείο PIERIS.ARCHITECTS να υλοποιήσει το όραμά της, δηλαδή τη δημιουργία του πρώτου κτιρίου κατοικιών στην Ελλάδα με διεθνή πιστοποίηση αειφορείας. Με θέα το ΟΑΚΑ και ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, το «Oxygen» εκτείνεται σε 5.500 τ.μ. και αποτελείται από 32 κατοικίες ενός, δύο και τριών υπνοδωματίων, που αναπτύσσονται σε ένα ή δύο επίπεδα. Το έργο έχει λάβει ήδη πιστοποίηση BREEAM στο στάδιο του σχεδιασμού, ενώ με την ολοκλήρωσή του έργου θα ελεγχθεί και θα πιστοποιηθεί σε post construction stage. Ο έλεγχος από τον ανεξάρτητο βρετανικό φορέα BRE, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του πιστοποιημένα έργα σε 89 χώρες, εξασφαλίζει μετρήσιμα αποτελέσματα όχι μόνο κατά τη διάρκεια της μελέτης και της κατασκευής αλλά και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του κτιρίου. Απαραίτητη προϋπόθεση και καινοτόμα προσέγγιση για τα ελληνικά δεδομένα αποτέλεσε η πολύ στενή συνεργασία μεταξύ του αρχιτεκτονικού γραφείου, των μηχανικών, της εταιρείας ανάπτυξης αλλά και ενός μεγαλύτερου συνόλου ανθρώπων που περιλαμβάνει περιβαλλοντολογικούς συμβούλους, την τοπική κοινωνία, τον δήμο και τους ιδίους τους ενοίκους. Το οξυγόνο αποτελεί το πιο βασικό στοιχείο της φύσης και καθορίζει την ποιότητα ζωής μας. Με την ίδια λογική, στόχος της μελέτης του κτιρίου, πέρα από το άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα, ήταν η εφαρμογή ενός αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που θα έδινε ολιστικές λύσεις

SUSTAIN & PIERIS.ARCHITECTS

Άποψη πολυκατοικίας

σε τομείς όπως η υγεία και η ευεξία, η βιοκλιματική καινοτομία, τα οικολογικά υλικά, oι μέθοδοι κατασκευής, η διαχείριση νερού και αποβλήτων. Οι PIERIS.ARCHITECTS σχεδίασαν το κτίριο αντλώντας έμπνευση από τα βασικά στοιχεία της φύσης, όπως είναι το νερό, η γη και ο ουρανός. Ο κυματισμός στις όψεις των εξωστών δημιουργεί χώρους πρασίνου σε αυτούς και ταυτόχρονα διαχωρίζει τις κατοικίες. Οι κολόνες σε σχήμα «Υ» παραπέμπουν σε κορμό δέντρου και επισημαίνουν τον αειφόρο χαρακτήρα του κτιρίου. Τα μεγάλα ανοίγματα στις τζαμαρίες, οι ιδιόχρηστοι κήποι στο ισόγειο και οι γενναιόδωροι εξώστες με τις ζαρντινιέρες στους ορόφους προσδίδουν ποιότητα ζωής και επισημαίνουν τον αειφόρο σχεδιασμό, ο οποίος γίνεται αντιληπτός στους κατοίκους όχι μόνο μέσα από τις χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις αλλά κυρίως βιωματικά. Τα μικρά μποστάνια στους εξώστες δίνουν τη δυνατότητα στους ενοίκους να καλλιεργούν τα δικά τους μυριστικά για την κουζίνα τους. Η παροχή ηλεκτρικής φόρτισης σε κάθε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτου, η δυνατότητα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης καθώς και η εύκολη παρακολούθηση των καταναλώσεων της κατοικίας μέσα από ειδικό σύστημα και εφαρμογές είναι κάποιες από τις στρατηγικές αειφορίας που ενθαρρύνουν τον ένοικο να υιοθετήσει έναν σύγχρονο, οικολογικό τρόπο ζωής. Όλα τα διαμερίσματα είναι εξοπλισμένα με smart home μέσω έξυπνου φωτισμού, ρολών ασφαλείας, σεναρίων αφύπνισης/ύπνου, αναχώρησης/άφιξης, φωνητικών εντολών και έξυπνων διακοπτών. Η μελέτη του κτιρίου ολοκληρώθηκε μέσα στην πανδημία και πρωταρχικός στόχος έγινε η επανερμηνεία της τυπολογίας της ελληνικής πολυκατοικίας ώστε να ανταποκρίνεται στον σημερινό και μελλοντικό τρόπο ζωής. Δημιουργήθηκαν λειτουργικοί και εργονομικοί χώροι, επιλέχθηκαν ζεστά χρώματα και φυσικά υλικά και προβλέφθηκαν γενναιόδωροι αποθηκευτικοί χώροι, ώστε να υπάρχει η αίσθηση της ευρυχωρίας σε κάθε διαμέρισμα ανεξάρτητα από τα τετραγωνικά. Κάθε κατοικία έχει από ένα τουλάχιστον πλήρως εξοπλισμένο Home Office, ενώ δόθηκε μεγάλη έμφαση τόσο στους ιδιωτικούς όσο και στους κοινόχρηστους ανοιχτούς και υπαίθριους χώρους. Στο ισόγειο τοποθετήθηκαν ένα 24ώρο στεγασμένο υπαίθριο γυμναστήριο που περιβάλλεται από πράσινο και χώροι χαλάρωσης και κοινωνικοποίησης για τους ενοίκους. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην είσοδο του κτιρίου. Το διώροφο ύψος της πιλοτής, με τα κυκλικά πατήματα που επιπλέουν πάνω σε υδάτινη επιφάνεια και τα ιδιαίτερα φυτά γύρω από το νερό, δεν αποτελούν απλώς ένα εντυπωσιακό σκηνικό άλλα έχουν ουσιαστικό χαρακτήρα. Σηματοδοτούν μεταφορικά αλλά και λειτουργικά το πέρασμα από την έντονη καθημερινότητα του έξω στη ζεστασιά της οικίας. Τέλος, η αρχιτεκτονική τοπίου και η κηποτεχνική διαμόρφωση έχει έντονα τα κυκλικά στοιχεία και μοτίβα, παραπέμποντας στους ολυμπιακούς κύκλους και στο Ολυμπιακό Στάδιο που βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Στόχος της συνεργασίας της Sustain με τους PIERIS.ARCHITECTS είναι η δημιουργία του «Oxygen» να αποτελέσει τοπόσημο για την περιοχή αλλά και πρότυπο μοντέλο σχεδιασμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη σύγχρονων οικιστικών έργων στη μετά-Covid εποχή.

«ΕΠΑΝΕΡΜΗΝΕΎΟΝΤΑΣ ΡΙΖΙΚΆ ΤΗΝ ΤΥΠΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΉΣ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΊΑΣ ΏΣΤΕ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΊΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΆCOVID ΕΠΟΧΉΣ, ΤΟ “OXYGEN” ΘΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΈΝΑ ΠΡΌΤΥΠΟ ΜΟΝΤΈΛΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΎ ΚΑΙ ΑΕΙΦΌΡΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ ΓΙΑ ΤΗ ΣΎΓΧΡΟΝΉ ΟΙΚΙΣΤΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ».

Ανάπτυξη & κατασκευή: Sustain Αρχιτεκτονική μελέτη: PIERIS.ARCHITECTS ΛΟΙΠΟΊ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΈΣ: Στατική μελέτη: Γιώργος Βροχίδης Η/Μ μελέτη: Α. ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ATEE Σύμβουλοι & Accessors πιστοποίησης ΒREAM: ECOVERITAS Interior design: PIERIS.ARCHITECTS Αρχιτεκτονική τοπίου: PIERIS.ARCHITECTS Φυτοτεχνικός σχεδιασμός: Agropolis Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις: Sane Industries

Χώρος κοινωνικοποίησης

Κεντρική είσοδος πολυκατοικίας

ADM—The Green Issue

Υπαίθριο στεγασμένο γυμναστήριο

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Αεροδρόμιο

Μακεδονία:

96

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ, ΚΑΙ DESIGN για

ένα

πρότζεκτ

υψηλών

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μετά από τέσσερα χρόνια μελετών και εντατικών εργασιών, το νέο «Μακεδονία» παραδόθηκε εκσυγχρονισμένο, «εξυπνότερο» και διπλάσιο σε μέγεθος. Ένα έργο του οποίου τα συστήματα αλουμινίου φέρουν την ισχυρή υπογραφή του brand Aluminco.

ΑΠΟ ΘΑΝΆΣΗ

ΤON ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ

Παλιότερα ονομαζόταν «Κρατικός Αερολιμένας Μίκρας Θεσσαλονίκης», αλλά μετονομάστηκε το 1992, παίρνοντας το όνομα της ιστορικής γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας. Στην ΙΑΤΑ, όπου έχει γίνει δημοφιλές μάλιστα, αναφέρεται ως SKG (SaloniKa Greece) και εξυπηρετεί τοπικές και διεθνείς πτήσεις προς ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτό στεγάζονται επίσης μοίρες της Πολεμικής Αεροπορίας και η Αερολέσχη Θεσσαλονίκης, η οποία λειτουργεί όλο το εικοσιτετράωρο και διαθέτει ελαφρά αεροσκάφη προς ενοικίαση. Ήταν ένα έργο προορισμένο να γίνει αεροδρόμιο από τις αρχές του εικοστού αιώνα – μάλιστα, την ίδια χρήση είχε και κατά τη διάρκεια των δύο μεγάλων παγκόσμιων πολέμων. Σήμερα, ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα υποδομής του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης συγκαταλέγεται ο νέος τερματικός σταθμός, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα εξυπηρέτησης πολύ περισσότερων επιβατών σε ένα αεροδρόμιο που έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όριά του. Σημαντικό χαρακτηριστικό και εμβληματικό σημείο αναφοράς αποτελεί η εξωτερική του όψη, εμβαδού 31.000 τ.μ. Ο αρχιτεκτονικός της σχεδιασμός προσφέρει μια νέα εικόνα, δημιουργώντας μια ευχάριστη ταξιδιωτική εμπειρία σε εκατομμύρια επιβάτες κάθε χρόνο.

H φιλοδοξία των Γερμανών επενδυτών ήταν ο νέος τερματικός σταθμός του Αεροδρομίου Μακεδονία να έχει μια διακριτή αρχιτεκτονική ταυτότητα, στην οποία θα αντικατοπτρίζεται και το πέρασμα στη νέα εποχή. Μπαίνοντας στον χώρο του αεροδρομίου, ο ταξιδιώτης αντικρίζει μια εντυπωσιακή, σύγχρονη κατασκευή, η οποία διακρίνεται για τη λιτή, δωρική της γραμμή και την αίσθηση αέναης κίνησης που της χαρίζουν το σχήμα και οι όγκοι της. Η TAILOR MADE ΌΨΗ - ΈΝΑ ΠΡΌΤΖΕΚΤ ΥΨΗΛΏΝ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ Οι όψεις του αεροσταθμού χαρακτηρίζονται από τον ρομβοειδή κάνναβο του υαλοπετάσματος, που είναι ειδικά μελετημένος ώστε να αποτρέπει την είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας και συγχρόνως να επιτρέπει την ορατότητα και τη θέα από τον εσωτερικό χώρο προς τα έξω. Η συγκεκριμένη κατασκευή εκφράζει την ισορροπημένη σχέση που θα έπρεπε να υπάρχει μεταξύ αισθητικής και λειτουργικότητας.

Tην αρχιτεκτονική μελέτη του έργου ανέλαβε το γραφείο Bobotis+Bobotis. Στη συνέντευξή μας ο Λουκάς Μπομπότης, αναφερόμενος στην ιδιαίτερη όψη του αεροσταθμού, δήλωσε εκ μέρους του γραφείου: «Το ρομβοειδές υαλοπέτασμα που σχεδιάσαμε για τις όψεις έπρεπε να ανταποκρίνεται σε μια σειρά ποιοτικών προδιαγραφών. Η ηχοαπομείωση και το βάρος του υαλοπίνακα (380 κιλά/υαλοπίνακα) αποτελούσαν δύο από τις κομβικές παραμέτρους που ο σχεδιασμός της διατομής του πλαισίου έπρεπε να λάβει υπ’ όψιν του. Στο πλαίσιο αυτό το γραφείο μας συνεργάστηκε με τρεις εταιρείες κατασκευής ειδικών διατομών αλουμινίου, ώστε να βρε-

ALUMINCO

θεί η καλύτερη λύση. Έτσι σχεδιάστηκαν τρεις ειδικές διατομές, μία από κάθε εταιρεία, που, πέραν των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών, έπρεπε να ανταποκρίνονται και στις διαστάσεις που είχαμε προκαθορίσει στην αρχιτεκτονική μας μελέτη. Μετά την εξέταση των τριών προτάσεων, προκρίθηκε η διατομή της Aluminco ως η καταλληλότερη». Και συνέχισε διευκρινίζοντας: «Όπως αναφέρθηκε, το ρομβοειδές υαλοπέτασμα αποτελεί ένα από τα πλέον διακριτά στοιχεία του κελύφους, που χαρακτηρίζουν την ταυτότητα του αεροδρομίου. Ο συνολικός σχεδιασμός, λειτουργικός και αισθητικός, κάθε έργου που σχεδιάζουμε αποτελεί καθ’ ολοκληρίαν αντικείμενο της μελέτης μας. Προφανώς, ο σχεδιασμός του υαλοπετάσματος, ενός τόσο σημαντικού στοιχείου, δεν θα μπορούσε παρά να είναι δική μας ιδέα και επιλογή». Η ιδέα του αρχιτεκτονικού γραφείου και η ανάγκη δημιουργίας λύσεων από πλευράς της Aluminco οδήγησαν σε μία ακόμη κατασκευαστική καινοτομία. Με τα κοινά υαλοπετάσματα να μην μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις του έργου, το ειδικό σύστημα πρόσοψης Aluminco SKG120 συνεργάστηκε εξαιρετικά καλά με τον προτεινόμενο υαλοπίνακα μεγάλων διαστάσεων (πάχους και βάρους), απαντώντας εμφατικά στις προκλήσεις σχεδιασμού και επιδόσεων του έργου. Ειδικότερα, η ομάδα μελέτης και σχεδιασμού, σε συνεργασία με τους ειδικούς του facade engineering της εταιρείας Aluminco,

THOMAS GERASOPOULOS

Η ανάγκη δημιουργίας λύσεων από πλευράς της Aluminco οδήγησε σε μια κατασκευαστική καινοτομία.

Η ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΕΝΌΣ ΈΡΓΟΥ ΕΞΑΡΤΆΤΑΙ ΑΠΌ ΜΙΑ ΣΕΙΡΆ ΕΠΙΛΟΓΏΝ. ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΦΑΝΈΣ ΌΤΙ ΈΝΑ ΈΡΓΟ ΕΊΝΑΙ ΕΠΙΤΥΧΈΣ ΌΤΑΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΊ ΆΡΤΙΑ, ΕΞΥΠΗΡΕΤΏΝΤΑΣ ΤΟΝ ΣΚΟΠΌ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΣΧΕΔΙΆΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΌΤΑΝ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΤΟΥ ΜΕΛΈΤΗ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΊΖΕΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ, ΥΠΗΡΕΤΏΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΌΝ.

97

ανέπτυξαν μια πρωτοποριακή λύση, βασισμένη στην καινοτομία αιχμής και στην ευελιξία σχεδιασμού των συστημάτων πρόσοψης της εταιρείας, αντιμετωπίζοντας με εξαιρετική επιτυχία το όραμα των αρχιτεκτόνων για ρομβοειδή υαλοπετάσματα αντί των συνηθισμένων υαλοπετασμάτων που έχουν ορθοκανονική διάταξη και κάθετη τοποθέτηση. Επίσης, οι υψηλές, άνευ προηγουμένου απαιτήσεις για ηχομόνωση έως 53 dB επιτεύχθηκαν στο μέγιστο, ώστε να συνάδουν με τις σύγχρονες προδιαγραφές των αεροδρομίων αλλά και να υπηρετούν τον βασικό στόχο του συνολικού πρότζεκτ της Fraport που είναι η ποιοτική αναβάθμιση της ταξιδιωτικής εμπειρίας για τους επιβάτες. ΈΝΑ ΈΡΓΟ-ΠΡΌΚΛΗΣΗ Δεν είναι τυχαίο που το νέο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης κέρδισε το χρυσό βραβείο στα Aluminium for Αrchitecture Αwards το 2021. Αποτελεί ένα έργο με θετική επίδραση όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Η σχεδιαστική καινοτομία των αρχιτεκτόνων Λουκά και Θεοφάνη Μπομπότη αποτυπώθηκε εξαιρετικά με την παραγωγή ενός tailor made υαλοπετάσματος. Το ειδικό σύστημα Aluminco SKG120 που σχεδίασε η εταιρεία ήταν το μοναδικό σύστημα πρόσοψης που «ξεκλείδωσε» με απόλυτη επιτυχία τις αρχιτεκτονικές φιλοδοξίες του γραφείου Bobotis+Bobotis Architects, ενώ ανταποκρίνεται στα σύγχρονα λειτουργικά στάνταρ σχεδιασμού αεροδρομίων αλλά και στις απαιτητικές τεχνικές προδιαγραφές που έθεσαν εξαρχής η Fraport Greece και η Intrakat. Ο Λουκάς Μπομπότης μας είπε: «Κάθε έργο που μας ανατίθεται, ανεξαρτήτως μεγέθους και συνθετότητας, αποτελεί για μας μια νέα πρόκληση που αποτελεί κίνητρο για την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής. Το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, ειδικότερα, αποτέλεσε μία από τις ενδιαφέρουσες προκλήσεις, δεδομένου ότι συνιστά το δεύτερο σε μέγεθος αεροδρόμιο της χώρας, μετά το “Ελευθέριος Βενιζέλος”, του οποίου έχουμε ανασχεδιάσει σχεδόν το σύνολο των εσωτερικών χώρων». Ο νέος τερματικός σταθμός του Αεροδρομίου Μακεδονία έχει μια αρχιτεκτονική ταυτότητα που σηματοδοτεί το πέρασμα στη νέα εποχή. Πάνω σε αυτό ο ένας εκ των αρχιτεκτόνων του έργου πρόσθεσε: «Η ταυτότητα ενός έργου εξαρτάται από μια σειρά επιλογών. Είναι προφανές ότι ένα έργο είναι επιτυχές όταν λειτουργεί άρτια, εξυπηρετώντας τον σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκε και ιδιαίτερα όταν η αρχιτεκτονική του μελέτη αντικατοπτρίζει το μέλλον, υπηρετώντας το παρόν. Η ταυτότητα προκύπτει τόσο από το εξωτερικό κέλυφος όσο και από τις επιλογές για τη διαμόρφωση του συνολικού εσωτερικού χώρου. Στη δημιουργία της συνέβαλαν η δυναμική ανάπτυξη του κτιρίου με την αμβλεία καμπύλη αλλαγής κατεύθυνσης, η καμπύλη στέγη και η ευανάγνωστη λιτή ογκοπλαστική του, οι πρισματικές επικαλύψεις των πυλών εξόδου (gates) με τους αντίστοιχης μορφής πεζοδιαδρόμους, σε συνδυασμό με το ρομβοειδές υαλοπέτασμα. Προς αυτή την κατεύθυνση σημαντική ήταν η συμβολή της Aluminco, που σχεδίασε, ανέπτυξε και πιστοποίησε το ειδικό υαλοπέτασμα, όπως προέβλεπε η αρχιτεκτονική μας μελέτη».

ADM—The Green Issue

THOMAS GERASOPOULOS

προδιαγραφών

Το νέο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης κέρδισε το χρυσό βραβείο στα Aluminium for Αrchitecture Αwards το 2021.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

TOPIO7: ΜΙΑ ΟΜΆΔΑ ΑΡΧΙΤ ΤΙΣ ΠΌΛΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ Η αρχιτεκτονική τοπίου έχει καθοριστική σημασία για τη βιωσιμότητα των πόλεων. Μέσα από τις στρατηγικές του τοπιακού σχεδιασμού, όπως η αλλαγή αναλογίας πρασίνου-κτισμένου, τα υδατοδιαπερατά υλικά και η προσθήκη υδάτινων στοιχείων, βοηθά στην αλλαγή του μικροκλίματος και στη μετρίαση της εμφάνισης πολύ υψηλών θερμοκρασιών στις αστικές περιοχές. Μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση των πόρων τους, του νερού και της ενέργειας, μπορεί να μετριάσει την ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτού του είδους η αρχιτεκτονική είναι ένα σημαντικό εργαλείο έναντι της κλιματικής κρίσης, της μεγαλύτερης πρόκλησης του πολιτισμού σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ανθεκτικότητα των πόλεων πλέον έχει να κάνει με την εξασφάλιση του μέλλοντός τους σε μια εποχή που πιέζονται από τις καταστροφές και από την εξάντληση αποθεμάτων ενέργειας. Σκεφτείτε μόνο πόσες φορές συζητήσαμε φέτος το καλοκαίρι ότι το κάποτε περίφημο κλίμα της Αττικής αποτελεί πλέον παρελθόν.

98

«Ο αστικός σχεδιασμός λαμβάνοντας υπόψη τη φύση αποτελεί μια οδό σκέψης, έμπνευσης και οργάνωσης της πόλης που ενδέχεται να μας οδηγήσει σε ένα αισιόδοξο και βιώσιμο αύριο». Το Topio7 είναι ένα γραφείο αρχιτεκτονικής με έδρα την Αθήνα. Έχει ιδρυθεί από την Κατερίνα Ανδρίτσου, την Πανίτα Καραμανέα και τον Θανάση Πολυζωίδη, αρχιτέκτονες μηχανικούς και αρχιτέκτονες τοπίου. Σπούδασαν θεωρητικά και πρακτικά το τοπίο στη Βαρκελώνη που τους εμφύσησε τις σχεδιαστικές τους αξίες μέσα από την καθημερινή εμπειρία του δημόσιου χώρου. Βρίσκουν υποδειγματική τη συνεχή μεταμόρφωσή της μετά τη δεκαετία του ’90, ενώ παράλληλα ξεχωρίζουν την Ολλανδία για την ευρηματικότητα και την πρωτοπορία στη διαχείριση του τοπίου, καθώς «πρόκειται για πόλεις όπου η καθημερινότητα είναι αλληλένδετη με την απόλαυση του καλοσχεδιασμένου υπαίθριου χώρου». Ιδιαίτερο παράδειγμα είναι για εκείνους η Ρώμη για τη σχέση που έχει με τα εκτενή αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία την καθιστούν ένα απέραντο αρχαιολογικό πάρκο με ορατά στοιχεία σύνδεσης με το παρελθόν της, και το Παρίσι για τη διαχρονική σχέση που έχει με τη σύνθεση του δημόσιου αστικού χώρου.

Για τους τρεις τους η συμβιωτική σχέση και η ώσμωση μεταξύ του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί βασικό συστατικό της δημιουργίας. «Ο σχεδιασμός μας αναζητά λύσεις που να συνδυάζουν οικοσυστήματα και αρχιτεκτονικές κατασκευές, με σκοπό να γεννηθούν αειφόρα ενδιαιτήματα για τη φύση και τον άνθρωπο». Η έρευνα της ομάδας εστιάζει στην ένταξη κάθε έργου στο «πνεύμα του τόπου» μέσα από τη διερεύνηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, των φυσικών, κοινωνικών-πολιτισμικών στοιχείων του. «Η συμμετοχή του παράγοντα χρόνου στον σχεδιασμό, η οικολογία τοπίου, ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και η δημιουργία υβριδικών περιβαλλόντων με τη συμμετοχή διαδραστικών ψηφιακών τεχνολογιών συνηγορούν στην κατασκευή ενταγμένων συνόλων για τον εικοστό πρώτο αιώνα». Το γραφείο τους ασχολείται με διαφορετικές κατηγορίες μελετών τοπιακού και αστικού χαρακτήρα και αρχιτεκτονικής, αναπλάσεις δημόσιων χώρων, κατοικίες, έργα τουρισμού και φυσικού τοπίου. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις και δημοσιεύσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει αποσπάσει πολλά βραβεία σε πανελλήνιους και διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

«Landscape σχεδιασμός σημαίνει δημιουργία αειφόρων τοπίων-κατασκευών, όπου φύση και άνθρωπος συνυπάρχουν ισοδύναμα και ισότιμα». Σε μικρότερες ενδιάμεσες κλίμακες ο σχεδιασμός τοπίου δύναται να απαντήσει σε θέματα ένωσης και συρραφής μέσα στην πόλη μέσω της δημιουργίας ήπιων χώρων αναψυχής για τον κάτοικο με πάρκα, άλση, πεζόδρομους, πλατείες αλλά και μικρές παρεμβάσεις σε επίπεδο γειτονιάς.

O LANDSCAPE ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ ΒΟΗΘΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΌΛΕΩΝ ΈΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ, ΣΥΜΒΆΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΉΣ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗΣ. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉ ΤΟΠΊΟΥ ΕΝΌΣ ΓΡΑΦΕΊΟΥ ΜΕ ΈΔΡΑ ΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΥΒΡΑΒΕΥΜΈΝΗ, ΤΌΣΟ ΕΝΤΌΣ ΌΣΟ ΚΑΙ ΕΚΤΌΣ ΣΥΝΌΡΩΝ.

Τοπιακός επαναπροσδιορισμός και ανάπλαση εξωτερικής απόθεσης του Ορυχείου Αμυνταίου (αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών Γ’ Βραβείο).

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΤΕΚΤΌΝΩΝ ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΆΖΕΙ Η ΤΗ ΦΎΣΗ

Από τη Ζωή Παρασίδη

Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θεάτρου λόφου Λυκαβηττού (αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προσχεδίων - Α’ Βραβείο).

Πανίτα Καραμανέα

Κατερίνα Ανδρίτσου

O landscape σχεδιασμός μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη και ενίσχυση της οικολογικής συνείδησης. Αφενός μέσω της αναθεώρησης της σχέσης μεταξύ του χτισμένου και του φυσικού ευνοείται η επαφή με τη φύση, αφετέρου μέσω της ολιστικής διαχείρισης του χώρου προωθούνται οικολογικές πρακτικές και στρατηγικές τις οποίες οικειοποιείται ο κάτοικος των πόλεων, όπως εξηγούν. «Τέτοιες στρατηγικές είναι η προώθηση της ανακύκλωσης, η διαχείριση του νερού, η αύξηση και διασύνδεση της αστικής βιοποικιλότητας, η ανάπτυξη δράσεων για την κλιματική κρίση αλλά και η προώθηση συλλογικής συνείδησης με τη δημιουργία αυτοδιαχειριζόμενων κήπων και πάρκων, αστικών καλλιεργειών».

WWW.TOPIO7ARCHITECTS.GR

Τοπιακός επαναπροσδιορισμός και ανάπλαση εξωτερικής απόθεσης του Ορυχείου Αμυνταίου (αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών - Γ’ Βραβείο).

H διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων στο θέατρο του λόφου του Λυκαβηττού, η ανάπλαση του πρώην Νεκροταφείου Νεαπόλεως Νίκαιας, η ανάπλαση και επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της δυτικής Μακεδονίας, η ανάπλαση του δημοτικού πάρκου Σαλίνα στη Λάρνακα και του δικτύου πεζοδρόμων στο κέντρο της Κατερίνης, ο τοπιακός επαναπροσδιορισμός και η ανάπλαση της όψης του ορυχείου Αμυνταίου, η ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου και του μνημειακού συνόλου του Επταπυργίου της Θεσσαλονίκης έχουν λάβει βραβεία και διακρίσεις σε εκθέσεις αρχιτεκτονικού έργου εντός και εκτός συνόρων. Παρατηρούν ότι ο δημόσιος χώρος στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα είναι για χρόνια παραμελημένος και πολλές φορές απαξιωμένος, τόσο από την ίδια την πολιτεία όσο και από τους πολίτες. Δεν τον κατοικούμε, δεν τον οικειοποιούμαστε όσο οι κάτοικοι άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. «Συνθήκη αντίφασης για μια χώρα που λούζεται στο φως και την καλοκαιρία. Στις πιο μικρές συνοικίες, αλλά κυρίως στην επαρχία, υπάρχει περισσότερη σχέση των κατοίκων με τον δημόσιο χώρο. Παράλληλα, στις ελληνικές πόλεις παρατηρείται ένδεια σχεδιασμού για όλες τις κατηγορίες πολιτών, κάνοντας τον δημόσιο χώρο ανασφαλή για άτομα που κινούνται με αμαξίδια αλλά και για τις μικρότερες ηλικίες. «Πλέον, σιγά σιγά διαπιστώνεται πως οι κάτοικοι των αστικών κέντρων όχι μόνο επιζητούν ποιοτικούς δημόσιους χώρους αλλά παρατηρούν, αξιολογούν και επιθυμούν να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τον σχεδιασμό του κοινόχρηστου χώρου. Επικροτούν διαφανείς διαδικασίες ενημέρωσης, αναπλάσεις που σχετίζονται με τη συμμετοχική δράση και την ανάδειξη προτάσεων μέσω ανώνυμων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Πλέον, οι κάτοικοι αναζητούν ζωντανούς δημόσιους χώρους με χαρακτηριστικά όπως η αμεσότητα, η ευκολία στην προσβασιμότητα, η δυνατότητα χρήσης και δραστηριότητας όλες τις ώρες και για όλες τις κατηγορίες πολιτών. Τα καλά υλικά, η ποιότητα κατασκευής και, φυσικά, η καθαριότητα και η συντήρηση συνιστούν επίσης σημαντικό ζήτημα εύρυθμης λειτουργίας. Κυρίως όμως τα βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά αποτελούν η επαφή με τη φύση, η εξασφάλιση χώρων ελευθερίας, απ’ όπου να μπορείς να ατενίσεις απλώς τη θέα της πόλης και τον ανοιχτό ορίζοντα».

Θανάσης Πολυζωίδης

«Στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας χειρονομίες τοπιακού σχεδιασμού μπορούν να αλλάξουν ριζικά την καθημερινότητα και τη ζωή των κατοίκων. Ακόμη και μια μικρή επέμβαση, όπως μια πεζοδρόμηση, ένα μικρό πάρκο ή ακόμα και η αποκατάσταση του αστικού εξοπλισμού και η εξυγίανση των όψεων, οδηγεί στην αποφυγή της ερήμωσης και της διάλυσης του δημόσιου χώρου και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή και στο αίσθημα του “ανήκειν”. Σε μια πυκνοκατοικημένη πόλη ο landscape σχεδιασμός μπορεί ακόμα και να αποδεσμευτεί από το έδαφος, να αφορά τα ίδια τα κτίρια με τη μορφή σχεδιασμού φυτεμένων δωμάτων, πράσινων βιοκλιματικών όψεων και κάθετων κήπων». Για τους ίδιους, η μεγαλύτερη κλίμακα σχετίζεται με το μεσογειακό τοπίο, με την ανάγκη να αξιολογηθεί και να οργανωθεί ένα ευρύτερο οργανωτικό πλαίσιο, μια σύνθεση μέσα στην οποία θα εντάσσονται επιμέρους θέματα και διαφορετικές κλίμακες ταυτόχρονα. Εξηγούν πως η Αθήνα είναι ιδανικό πεδίο για μια τέτοια έρευνα και εφαρμογή. Για παράδειγμα, είναι μια πόλη στην οποία απαντά μια εκτεταμένη ακτογραμμή που μοιάζει να μην έχει αξιολογηθεί κατάλληλα. «Η οικολογική διάσταση των ρεμάτων, των υδροβιοτόπων και των παραλιών, της διαχείρισης του νερού και του πρασίνου, των αρχαιολογικών της χώρων, των τοπίων αναψυχής και τουρισμού σκιαγραφεί στη μεγάλη κλίμακα ένα εδαφικό συνεχές που αλληλεπιδρά με τη θάλασσα από την Καστέλλα μέχρι το Σούνιο, έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο ενδιάμεσο χώρο. Η ενιαία αντιμετώπιση όλου αυτού του παράλιου μετώπου κάτω από το ίδιο πρίσμα και όχι αποσπασματικά είναι μια πρόκληση και οικολογική ευκαιρία αναζωογόνησης για μια πολυπληθή μεσογειακή μητρόπολη».

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ALUMIL

Με πυξίδα την αειφορία ΚΑΙ

ΤΗ

ΒΙΏΣΙΜΗ

102

ΑΝΆΠΤΥΞΗ

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

H Alumil κάνει πραγματικότητα τη βιώσιμη ανάπτυξη με πρωτοβουλίες για την κοινωνία, το περιβάλλον και επενδύσεις στο πράσινο αλουμίνιο.

Το όραμα της Alumil για κατασκευαστική αριστεία και υψηλής ποιότητας προϊόντα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις αξίες της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Για πάνω από τριάντα χρόνια ο όμιλος Alumil ανοίγει νέους δρόμους και ανεβάζει συνεχώς τον πήχη σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικής δραστηριοποίησης και εταιρικής διακυβέρνησης, συμβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη όχι μόνο του κλάδου αλλά και της κοινωνίας εν γένει. Άλλωστε, η πρόσφατη ένταξη της εταιρείας στη λίστα των τριάντα πέντε ελληνικών επιχειρήσεων που πληρούν τα κριτήρια του χρηματιστηριακού δείκτη ESG ήταν άλλη μια επικύρωση της έως τώρα πορείας και στρατηγικής της. ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΕΣ ΜΕ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ Το σταθερό όραμα της Alumil είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Έτσι, εκτός από τα προηγμένα αρχιτεκτονικά συστήματα αλουμινίου που αναπτύσσει, η εταιρεία θέτει στο επίκεντρο των ετήσιων δραστηριοτήτων της τον άνθρωπο. Μέσα από μελετημένες πρωτοβουλίες και δράσεις, η Alumil συμβαδίζει πάντα με τις νέες εξελίξεις και συνδιαμορφώνει τις συνθήκες στις περιοχές δραστηριοποίησής της. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΊΑ Μια εταιρεία με ηγετική θέση στον κλάδο της δεν δύναται να μένει αμέτοχη όσον αφορά την κοινωνική πραγματικότητα γύρω της. Ως εκ τούτου, η Alumil αναλαμβάνει συχνά πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της καθημερινότητας ανθρώπων που το έχουν ανάγκη, βάζοντας έτσι ένα λιθαράκι στη θετική αλλαγή των συνθηκών της ζωής τους. Ενδεικτικά, όταν ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, η εταιρεία προχώρησε σε δωρεά προσωπίδων για το υγειονομικό προσωπικό σε νοσοκομεία της χώρας, ενώ πρόσφατα ενίσχυσε το Γενικό Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς» στη Θεσσαλονίκη με συστήματα διαχωριστικών για τη δημιουργία προθαλάμων στις πτέρυγες του Covid-19. Ακόμα, αυτό το καλοκαίρι η εταιρεία προχώρησε σε δωρεά ειδικών κοντέινερ για την προσωρινή στέγαση όσων επλήγησαν κατά τις καταστροφικές πυρκαγιές. Επίσης, στις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της Alumil κύριο ρόλο παίζουν πάντα τα παιδιά και η κάλυψη των άμεσων αναγκών τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι εντός του 2021 η εταιρεία προχώρησε σε σημαντικές ενέργειες, ανάμεσα στις οποίες ήταν η δωρεά και εγκατάσταση κουφωμάτων αλουμινίου σε υποδομές νηπιαγωγείου στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, καθώς και στο ορφανοτροφείο Μέλισσα. ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ Για την Alumil η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι απλώς μια επιμέρους ενότητα του ετήσιου προγραμματισμού, αντίθετα βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής του ομίλου για την επόμενη δεκαετία. ΕΠΕΝΔΎΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΠΡΆΣΙΝΟ ΑΛΟΥΜΊΝΙΟ Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των δραστηριοτήτων της με παραγωγικές διαδικασίες που συμβάλλουν στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, η Alumil προχώρησε σε επένδυση 4,6 εκατομμυρίων ευρώ για τη δημιουργία μιας νέας μονάδας διαλογής και επεξεργασίας σκραπ αλουμινίου στη βιομηχανική περιοχή του Κιλκίς. Η συγκεκριμένη επένδυση δίνει τη δυνατότητα να αυξηθεί σε βάθος 3ετίας κατά 50% το πράσινο αλουμίνιο, με σκοπό να αποτελέσει το 70% της συνολικής πρώτης ύλης που εισέρχεται στην παραγωγή. Η νέα υπερσύγχρονη μονάδα ανακύκλωσης σκραπ αλουμινίου στις εγκαταστάσεις της εταιρείας. Για την Alumil η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι απλώς μια επιμέρους ενότητα του ετήσιου προγραμματισμού, αντίθετα βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής του ομίλου για την επόμενη δεκαετία.

ALUMIL

Το ArXellence 2 ήταν ένα μοναδικό στοίχημα που είχε ως στόχο του την ανάδειξη μιας παρηκμασμένης περιοχής της Θεσσαλονίκης.

ADM—The Green Issue

ΚΑΘΑΡΙΣΜΌΣ ΥΔΆΤΩΝ ΣΤΟ ΠΑΡΑΛΙΑΚΌ ΜΈΤΩΠΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ Μια ακόμη πράξη-μήνυμα για την προστασία του περιβάλλοντος αποτέλεσε η κάλυψη των εξόδων για τις διαδικασίες καθαρισμού του παραλιακού άξονα της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, το αντιρρυπαντικό σκάφος Αλκίππη, μαζί με άλλα δύο βοηθητικά πλοία, κινούνταν ανά τακτά διαστήματα στον Θερμαϊκό Κόλπο, απομακρύνοντας τα επιπλέοντα απορρίμματα. Οι ενέργειες που καλύφθηκαν από την εταιρεία αφορούν διάστημα τεσσάρων μηνών κατά το 2020 και δύο μηνών το 2021. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟ Οι εργαζόμενοι της Alumil είναι η ψυχή του ομίλου και η κινητήριος δύναμη πίσω από τα εντυπωσιακά επιτεύγματά του. Παρά το μέγεθός της, προωθεί το οικογενειακό κλίμα μεταξύ του προσωπικού, φροντίζοντας να παρέχει μια πληθώρα δραστηριοτήτων που ενισχύουν τις σχέσεις των ομάδων και διευρύνουν τους ορίζοντες κάθε ατόμου ξεχωριστά.

GREEN AMBASSADORS Οι Green Ambassadors είναι η εθελοντική «επίλεκτη» ομάδα εργαζομένων της εταιρείας με αποστολή την προστασία του περιβάλλοντος και την ενημέρωση γύρω από θέματα πράσινης ανάπτυξης και συμπεριφοράς. Η ομάδα, που αριθμεί πλέον πάνω από σαράντα μέλη, ακολουθεί πλάνο δράσεων που περιλαμβάνει καμπάνιες ενημέρωσης των εργαζομένων γύρω από ζητήματα πράσινης συμπεριφοράς, αναβάθμιση των χώρων εργασίας, στοχεύοντας στο χαμηλότερο δυνατό ενεργειακό αποτύπωμα, δραστηριότητες βελτίωσης σε σημεία του αστικού ιστού όπου υπάρχει ανάγκη, καθώς και σεμινάρια ή ομιλίες σε συνεργασία με επιστήμονες ή φορείς που κινούνται στον τομέα της οικολογίας.

WELLNESS 'Ή ΑΛΛΙΏΣ… ΔΟΥΛΕΎΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ALUMIL! Η διοίκηση της εταιρείας λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν της το γεγονός ότι η σωματική και ψυχική κατάσταση των εργαζομένων επηρεάζεται σημαντικά από το περιβάλλον εργασίας τους. Έτσι, φροντίζει να εμπλουτίζει την καθημερινότητά τους με δραστηριότητες που βοηθούν σώμα και πνεύμα και συμβάλλουν καθοριστικά στην υγεία και στην ευεξία τους. Πρόσφατα, ολοκληρώθηκε ο κύκλος 8 διαδικτυακών συνεδριών με σύντομες πρακτικές συνειδητής αναπνοής (mindfulness sessions), ενώ αυτή την περίοδο η εταιρεία παρέχει στο προσωπικό δωρεάν μαθήματα pilates στις εγκαταστάσεις της στη Θεσσαλονίκη.

ARXELLENCE 2: TΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΜΕ ΌΡΑΜΑ ΤΗ ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΉ ΑΝΆΠΤΥΞΗ Το ArXellence 2 αποτέλεσε για την Alumil ένα μοναδικό στοίχημα που είχε ως στόχο του την ανάδειξη μιας παρηκμασμένης περιοχής της Θεσσαλονίκης. Έτσι, ως θέμα του διαγωνισμού τέθηκε o επανασχεδιασμός του δυτικού παράλιου μετώπου της πόλης και η δημιουργία ενός επιχειρηματικού κέντρου μεικτών χρήσεων με έμφαση στην αειφορία και στον βιοκλιματικό σχεδιασμό, με στόχο τον επαναπροσδιορισμό της θέσης της Θεσσαλονίκης στο διεθνές στερέωμα. Το αποτέλεσμα δικαίωσε την εταιρεία: ολοκληρώθηκαν 1.464 εγγραφές από ενενήντα χώρες, ενώ οι τελικές μελέτες που κατατέθηκαν έφτασαν τις 173! Η αξιολόγηση των μελετών πραγματοποιήθηκε από κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από διεθνώς αναγνωρισμένους αρχιτέκτονες και ανέδειξε έξι βραβεία και τέσσερις ισότιμους επαίνους, κλείνοντας έτσι τη δεκάδα των προτάσεων που ανταποκρίθηκαν περισσότερο στα κριτήρια που τέθηκαν από τη Διεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων (UIA), η οποία είχε αναλάβει την εποπτεία του ArXellence 2 ως ανεξάρτητος φορέας με πολύ μεγάλη εμπειρία στη διοργάνωση διεθνών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Η αυλαία για το ArXellence 2 έπεσε με μια εντυπωσιακή έκθεση στον προαύλιο χώρο του Κέντρου Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Ψηφιακών Δεξιοτήτων – Cisco στη Θεσσαλονίκη, όπου πολλοί άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν ανάμεσα στις προτάσεις που κατέθεσαν αρχιτεκτονικά γραφεία απ’ όλο τον κόσμο και να ψηφίσουν εκείνη που τους άρεσε περισσότερο. ΤΟ ΒΛΈΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΈΝΟ ΣΕ ΈΝΑ ΠΡΆΣΙΝΟ ΜΈΛΛΟΝ Το μεγάλο διακύβευμα της εποχής μας είναι η μάχη για την προστασία του περιβάλλοντος και η διασφάλιση ενός καθαρού πλανήτη για τις επόμενες γενιές. Γιατί ένα μέλλον βιωσιμότητας είναι ένα μέλλον με καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους. Η Alumil, ως μια εταιρεία που έχει μάθει να πρωτοπορεί, διαμορφώνει εδώ και χρόνια κάθε πτυχή της σύμφωνα με τις αξίες της αειφορίας και της κυκλικής οικονομίας, αποτελώντας μια σπουδαία περίπτωση για το επιχειρείν της χώρας μας.

DESIGN MA LIFE ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

104

105

PETER MACDIARMID, GETTY IMAGES

ATERIALITY ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

106

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

NEW AFFILIATES ΞΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΊΗΣΈ ΤΟ, ΣΤΟ ΠΆΡΚΟ Η ΉΒΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΎΛΟΥ ΕΊΝΑΙ ΑΡΧΙΤΈΚΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌΣ ΜΕ ΈΔΡΑ ΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΙΔΡΎΤΡΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΊΟΥ NEW AFFILIATES. ΠΡΙΝ ΦΟΙΤΉΣΕΙ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ PRINCETON, ΌΠΟΥ ΈΛΑΒΕ ΤΗΝ ΤΙΜΗΤΙΚΉ ΔΙΆΚΡΙΣΗ SUZANNE KOLARIK UNDERWOOD PRIZE FOR ΕXCELLENCE IN DESIGN, ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΉΡΙΞΗ ΤΟΥ STANLEY J. SEEGER FELLOWSHIP, ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΕΊ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ, ΕΊΧΑΝ ΠΡΟΗΓΗΘΕΊ ΣΠΟΥΔΈΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΠΑΤΡΏΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΉ ΑΠΑΣΧΌΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ. ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ ΔΙΔΆΣΚΕΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ COLUMBIA, ΕΝΏ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΌΝ ΈΧΕΙ ΔΙΔΆΞΕΙ ΣΤΟ PRINCETON, SYRACUSE, SARAH LAWRENCE COLLEGE. Συνέντευξη στην Τίνα Μαρινάκη

COURTESY OF NEW AFFILIATES

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΑΤΗΡΕΊ, ΜΕ ΤΟΝ JAFFER KOLB, ΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ NEW AFFILIATES ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ, ΚΑΙ ΈΧΕΙ ΛΆΒΕΙ ΠΟΛΥΆΡΙΘΜΕΣ ΔΙΑΚΡΊΣΕΙΣ, ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΟΠΟΊΕΣ ΤΟ ARCHITECTURAL LEAGUE PRIZE, ΚΑΙ ΤΑ ΒΡΑΒΕΊΑ NEW YORK NEW PRACTICES ΚΑΙ NEXT PROGRESSIVES. ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΗΣ ΈΧΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΊ ΣΕ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΆ ΌΠΩΣ ΤΑ «LOG», «T MAGAZINE», «METROPOLIS», «DWELL», «DIE ZEIT», «ARCHITECT MAGAZINE», «WALLPAPER» Κ.Ά. ΠΏΣ ΞΕΚΊΝΗΣΕ Η ΚΑΡΙΈΡΑ ΣΟΥ ΣΤΗ ΝΈΑ ΥΌΡΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΊΝΑΙ ΟΙ NEW AFFILIATES; Ήρθα στις ΗΠΑ περίπου πριν από δέκα χρόνια με αφορμή ένα μεταπτυχιακό στην αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο Princeton. Μετά την αποφοίτησή μου ξεκίνησα να εργάζομαι στη Νέα Υόρκη και αποφάσισα να μείνω ακόμη έναν χρόνο. Σε κάθε επέτειο παρέτεινα την παραμονή μου «για έναν ακόμη χρόνο», με αποτέλεσμα το 2016, μαζί με τον Jaffer Kolb, φίλο και συμφοιτητή, να ξεκινήσουμε το γραφείο μας. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλον, καθώς καθένας μας προσεγγίζει κάθε πρόβλημα με διαφορετική οπτική. Εγώ, με ένα πιο αρχιτεκτονικό background και με εμπειρία στην κατασκευή και στη μελέτη, ο Jaffer μέσω των σπουδών του πάνω στην τέχνη, τον κινηματογράφο και την πολεοδομία. Το 2016 δεν είχαμε κάποιον ιδιαίτερο στόχο πέρα από το να υλοποιήσουμε έργα, να μάθουμε πώς να διαχειριζόμαστε την αρχιτεκτονική και τον τρόπο που αλληλεπιδρά με την πόλη της Νέας Υόρκης. Ήμασταν τυχεροί. Και το λέω αυτό γιατί από την αρχή αναλάβαμε ένα μεγάλο εύρος έργων, από μουσειακές και μεγάλης κλίμακας εικαστικές εγκαταστάσεις μέχρι κατοικίες και καταστήματα. Σε καθένα από αυτά αναζητούσαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε έναν νέο τρόπο να λειτουργούμε ως αρχιτέκτονες στο πλαίσιο της πόλης. Έτσι, οδηγηθήκαμε σε μία σειρά από πιο πειραματικά ή ερευνητικά έργα, στη βάση των οποίων υπήρχε η λογική της επανάχρησης των υλικών. Επίσης, ενδιαφερόμαστε για την «γκρίζα ζώνη» της συνεργασίας των αρχιτεκτόνων με επαγγελματίες από άλλους κλάδους.

ΣΕ ΠΟΙΑ ΦΆΣΗ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΤΏΡΑ ΤΟ ΈΡΓΟ; Το μελετάμε εδώ και τρία χρόνια και σύντομα θα ξεκινήσει η πιλοτική κατασκευή μέρους του στο Κουίνς. Το mockup λειτουργεί ως εικόνα αλλά και ως εφαλτήριο για αλλαγή. Αποτελεί ένα πολύ καλό ποιοτικά υλικό αρχιτεκτονικής αλλά είναι και μια ευκαιρία να ανακατανείμουμε τους πόρους που στη Νέα Υόρκη είναι πολύ άνισα κατανεμημένοι. ΠΏΣ ΟΡΊΖΕΤΕ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΊΟ ΣΑΣ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΊΑ; ΠΟΙΑ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΉ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ; Αντιμετωπίζουμε την αειφορία σε πολιτιστικό και πολιτισμικό επίπεδο. Μας ενδιαφέρουν οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε ως αρχιτέκτονες να διαμορφώσουμε μια νέα σχέση με τα υλικά, την κατασκευή, την πρόσβαση στα πράγματα και στον χρόνο ζωής τους. Πρόκειται για ένα πρόβλημα σχεδιαστικό και αρχιτεκτονικό. Δίνουμε μεγάλη σημασία στο ζήτημα του design και στον τρόπο που αυτό ανταποκρίνεται στον χρόνο. Ειδικά στις εκθέσεις στα μουσεία, για παράδειγμα, σχεδιάζουμε κάτι επί έναν χρόνο, κατασκευάζουμε για δύο βδομάδες και μετά από οκτώ εβδομάδες το πετάμε. Επιπλέον, το design μπορεί να βοηθήσει στην επιλογή των υλικών –π.χ., μπορούμε να διαλέξουμε υλικά που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και δεν έρχονται από την άλλη άκρη του κόσμου– αλλά και στη χρήση τους, ώστε να δημιουργούνται λιγότερα απορρίμματα. Ακόμα, μέσω του design μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο παράδειγμα, εξίσου ελκυστικό με τον κατάλευκο κύβο μέσα στον οποίο έχουμε συνηθίσει να ζούμε. Θα πρέπει ως αρχιτέκτονες να προτείνουμε ένα που να χρησιμοποιεί τα υλικά διαφορετικά, όχι με διδακτικό τρόπο, αλλά παράγοντας ένα νέο αισθητικό αποτέλεσμα, το οποίο θα μας μάθει να αποδεχόμαστε λίγη ασυμμετρία ή λίγους αρμούς παραπάνω. Η ιδέα της οργάνωσης, τέλος, βοηθάει στην αειφορία. Δηλαδή πρέπει να καταλάβουμε την αρχιτεκτονική όχι μόνο ως κάτι που κάνουμε εμείς αποκλειστικά μπροστά στον υπολογιστή μας αλλά και ως μια διευρυμένη συνεργασία με διαφορετικές ειδικότητες, η οποία μπορεί να παραγάγει ένα διαφορετικό αποτύπωμα ενέργειας. Ο αρχιτέκτονας είναι ο ενορχηστρωτής της συνεργασίας διαφορετικών ειδικοτήτων.

COURTESY OF NEW AFFILIATES

Στις καμπίνες χρησιμοποιούμε έτοιμα υλικά λόγω της απόστασης και ασχολούμαστε με την τυπολογία τους.

MICHAEL VAHRENWALD / ESTO

108

ΠΏΣ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΤΟ ΈΡΓΟ ΤESTBEDS; Για το Testbeds συνεργαστήκαμε με τον Samuel Stewart-Halevy, ιστορικό αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Columbia. Αφορμή στάθηκε μια απλή παρατήρηση γύρω από τα mockups, τις μεγάλης κλίμακας μακέτες που φτιάχνονται με σκοπό τον έλεγχο της ποιότητας και των υλικών της εφαρμοσμένης αρχιτεκτονικής και της μεγάλης κλίμακας κατασκευής. Οι εν λόγω μακέτες κατασκευάζονται ακριβώς με τα υλικά και τις προδιαγραφές του κτιρίου, μπορεί να κοστίσουν 200.000-300.000 δολάρια και αποτελούν μια πολύ μεγάλη επένδυση σε υλικά, χρόνο, χρήμα και ενέργεια. Το σοκαριστικό είναι ότι, αφού παύουν να είναι χρήσιμες, τις πετάμε. Ποιος τις πετάει όμως; Ποιος είναι ο αρμόδιος γι’ αυτή την απόφαση; Δεν είναι ούτε του αρχιτέκτονα, ούτε του κατασκευαστή, ούτε του επενδυτή, οπότε η παρατήρησή μας μας οδήγησε στην προαναφερθείσα περιοχή της «γκρίζας ζώνης». Επισκεφθήκαμε, λοιπόν, τις εγκαταστάσεις όπου κατασκευάζονται και μελετώνται τα mockups και ζητήσαμε να πάρουμε ένα. Όχι μόνο δεν διαφώνησε κανείς αλλά όλοι οι ενδιαφερόμενοι παραδέχτηκαν ότι χρόνια τώρα σκέφτονται αν μπορούν να εκμεταλλευτούν τα άχρηστα mockups, ωστόσο δεν έχουν μπει στη διαδικασία να κάνουν κάτι παραπάνω. Είχαμε στα χέρια μας ακριβά υποπροϊόντα της αρχιτεκτονικής που δεν ανήκουν σε κανέναν και έπρεπε να αποφασίσουμε τι θα τα κάναμε. ΈΤΣΙ ΠΡΟΧΩΡΉΣΑΤΕ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕ ΤΟ NEW YORK CITY DEPARTMENT OF PARKS AND RECREATION; Η δεύτερη φάση του έργου είναι για εμάς πολύ σημαντική και σχετίζεται με την αειφορία, όχι με την έννοια του οικολογικού αποτυπώματος ή του αποτυπώματος άνθρακα αλλά του πολιτισμού. Αναπτύξαμε, λοιπόν, μια ιδέα, η οποία βασίστηκε στην περιορισμένη πρόσβαση που έχουν οι άνθρωποι στην αρχιτεκτονική και αξιοποιεί τα mockups ως κατασκευές στους κοινοτικούς κήπους. Δημιουργήσαμε μερικές εικόνες πιθανών χρήσεων και χτυπήσαμε την πόρτα του New York City Department of Parks and Recreation. Μας δέχτηκαν, μας άκουσαν και μας έφεραν σε επαφή με διάφορα δίκτυα ανθρώπων που ασχολούνται με τη φροντίδα των κήπων και στήριξαν την ιδέα μας. Καταγράψαμε τι ανάγκες έχει κάθε κήπος, τι διαθέσιμα mockups υπάρχουν, π.χ. υπόστεγα, θερμοκήπια, κατασκευές σκίασης, και πώς θα αποκτούσαν νέα χρήση στις γειτονιές που τα χρειάζονταν. Κάθε στάδιο του έργου πραγματοποιήθηκε μετά από συζήτηση με τους κατοίκους και οι αποφάσεις πάρθηκαν κατόπιν συνεννόησης μαζί τους.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΠΕΊΤΕ ΜΑΣ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ «DRYWALL IS FOREVER». Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Performa 19 στη Νέα Υόρκη. Μας ενδιέφερε το σημείο τομής μεταξύ του χώρου της τέχνης που εκπροσωπεί η Performa και αυτού της αρχιτεκτονικής, όπως επίσης η χρήση της γυψοσανίδας και ο τρόπος που την αντιλαμβανόμαστε στην τέχνη. Περιλαμβάνει μια μάζα γυψοσανίδας κρυμμένη, απόρροια των δεκάδων ή εκατοντάδων νέων εκθέσεων που γίνονται κάθε εβδομάδα στη Νέα Υόρκη. Το 2019, μέσα σε έναν μήνα βρήκαμε όλες τις εκθέσεις που έκλειναν, πήραμε τα κομμάτια γυψοσανίδας που δεν χρειάζονταν πια και τα επαναχρησιμοποιήσαμε, δημιουργώντας ένα νέο είδος λευκού κύβου από τα ανακυκλωμένα κομμάτια, αντί να χρησιμοποιήσουμε νέα υλικά. Κάθε γυψοσανίδα είχε διαφορετικό πάχος, κάποιες είχαν σημάδια ή γράμματα από τις εκθέσεις, τρύπες από τα καρφιά. Θέλαμε να τονίσουμε ότι τα υλικά δεν έρχονται από το πουθενά ούτε είναι ανώνυμα, αλλά φέρουν κάποιου είδους μνήμη και παρουσία. Το έργο αυτό και πάλι ξεκίνησε από τη δημιουργία ενός δικτύου, την προσπάθεια να φέρουμε κοντά ανθρώπους που συνήθως λειτουργούν ξεχωριστά, να βρούμε ποιες εκθέσεις κλείνουν και πώς μπορούσαμε να πάρουμε τις γυψοσανίδες που θα κατέληγαν στα σκουπίδια.

Αφορμή για το Testbeds στάθηκε μια απλή παρατήρηση γύρω από τα mockups, τις μεγάλης κλίμακας μακέτες που φτιάχνονται με σκοπό τον έλεγχο της ποιότητας.

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΤΥΠΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΚΑΜΠΊΝΑΣ ΠΟΥ ΈΧΕΤΕ ΔΟΥΛΈΨΕΙ; Μας ενδιαφέρει πολύ να ανακαλύπτουμε ενδιάμεσους τρόπους και τόπους στην αρχιτεκτονική, και μάλιστα σε αυτήν που συμβαίνει χωρίς αρχιτέκτονες. Στις καμπίνες χρησιμοποιούμε έτοιμα (readymade) υλικά, λόγω της απόστασης, και ασχολούμαστε με την τυπολογία τους. Για παράδειγμα, σε ένα έργο που κάνουμε στο Βερμόντ τώρα κατασκευάζεται το ξύλινο κομμάτι του, ενώ έχουν ολοκληρωθεί τα θεμέλια και ο μεταλλικός φορέας. Σκεφτόμαστε το πώς κάθε κομμάτι της κατασκευής λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο, σε διαφορετική κλίμακα και χρονικότητα. Το μπετόν και ο μεταλλικός φορέας είναι τα σταθερά κομμάτια, ακολουθεί το ξύλινο και τέλος το «γρήγορο» κομμάτι της κατασκευής, μια σειρά από πανιά που μπορούν να αλλάξουν μέσα σε μία ώρα. Οι διαφορετικές χρονικότητες της κατασκευής διαρκούν από μία ώρα μέχρι μία δεκαετία ίσως. Κάθε κομμάτι συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η έννοια του χρόνου μάς απασχολεί πολύ, ιδιαίτερα του χρόνου που είναι εκτός της λογικής της πόλης, όπου όλα είναι γρήγορα και εφήμερα. Στην εξοχή όλα είναι αργά και ίσως αλλάξουν στο μέλλον. Κάθε κομμάτι που απαρτίζει την κατασκευή ανταποκρίνεται διαφορετικά και η προσαρμοστικότητα και ευελιξία είναι πολύ σημαντικά στοιχεία σε αυτήν τη διαδικασία. ΈΧΕΤΕ ΑΓΑΠΗΜΈΝΑ ΥΛΙΚΆ, ΧΡΏΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΦΈΣ; Μας αρέσουν τα υλικά με έντονες υφές και τα χρησιμοποιούμε με τρόπους που δεν είναι προβλέψιμοι. Μας απασχολεί πολύ η εμμονή με τη μονολιθική κατασκευή, χωρίς ψεγάδια. Αυτή που, όπως προαναφέραμε, αντιπροσωπεύει και ο λευκός λείος τοίχος, του οποίου η κατασκευή απαιτεί πολλή ενέργεια και ο οποίος περνάει μέσα από τουλάχιστον δεκατέσσερις διαδοχικές διαδικασίες μέχρι να «σβηστεί η γραμμή». Βέβαια, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα υλικά αλλάζει με τον χρόνο. Στο γραφείο μας δεν μας ενδιαφέρει τόσο η όψη των υλικών αλλά η συμπεριφορά τους, η προσαρμογή τους και η κατασκευαστική αξία που φέρουν.

COURTESY OF NEW AFFILIATES

ΠΏΣ ΑΝΤΙΛΑΜΒΆΝΕΣΤΕ ΤΗΝ ΈΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗΣ; Ο σχεδιασμός ενός έργου δεν ολοκληρώνεται με την ιδέα και τη μελέτη αλλά περιλαμβάνει και το «πριν» και το «μετά». Ας πάρουμε για παράδειγμα το μακροχρόνιο έργο μας «Museums Remuddled», στο οποίο μας απασχολεί η χρονικότητα των εκθέσεων που σχεδιάζουμε. Εργαζόμαστε με μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία της Νέας Υόρκης. Κάθε φορά, αφού τους παρουσιάσουμε την πρότασή μας, λέμε ότι θέλουμε να βρούμε έναν τρόπο ώστε αυτό που κάνουμε να εκτείνεται χρονικά πέρα από τη διάρκεια της έκθεσης. Κανείς δεν είναι αρνητικός καταρχάς, αλλά μας υπογραμμίζουν ότι δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε περαιτέρω. Συνεπώς, το «μετά» δεν είναι στοιχείο της έκθεσης που προβάλλεται, ωστόσο εμείς το θεωρούμε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της. Έτσι, πριν σχεδιάσουμε την έκθεση «Leonard Cohen: A crack in everything» στο Εβραϊκό Μουσείο, απευθυνθήκαμε στο Τμήμα Υγιεινής (Department of Sanitation) της Νέας Υόρκης και, σε συνεννόηση μαζί τους, προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε υλικά που μετά την έκθεση θα μπορούσαν να τα διανείμουν εκ νέου σε άλλους. Αυτό είχε αισθητικό αντίκτυπο στην έκθεση. Για παράδειγμα, δεν χρησιμοποιήσαμε χαλιά που μετά το πέρας της έκθεσης θα είχαν φθαρεί αλλά ανακυκλωμένα πλαστικά δάπεδα που δεν χρειαζόταν να κολληθούν. Βάλαμε επίσης πολλά ακουστικά πάνελ που θα μπορούσαμε να τα επαναχρησιμοποιήσουμε. Η επανάχρηση δεν ήταν στην περιγραφή του έργου ή της εργασίας μας. Αν και είναι τόσο σημαντική για εμάς, δεν υπήρξε ποτέ στοιχείο της αφήγησης αναφορικά με τη διοργάνωση της έκθεσης! Πράγματι, δεν χρειάζεται να προβληθεί αυτό το κομμάτι του σχεδιασμού με διδακτικό τρόπο, πρέπει να ενσωματώνεται εξαρχής στη διαδικασία σχεδιασμού.

110 Από τον Σωτήρη Καμπέρη O ΚΌΣΜΟΣ ΑΛΛΆΖΕΙ ΚΑΙ Η ΜΌΔΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΊ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΕΙ ΤΟΝ ΔΡΌΜΟ ΓΙΑ ΈΝΑ ΚΑΛΎΤΕΡΟ ΜΈΛΛΟΝ.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Βιώσιμη μόδα: Μια παροδική τάση ή ένας νέος τρόπος ζωής; ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΜΠΟΡΕΊ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΟΙ ΌΡΟΙ «ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ» ΚΑΙ «ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ» ΝΑ ΜΗΝ ΈΧΟΥΝ ΚΕΡΔΊΣΕΙ ΑΚΌΜA ΤΗ ΘΈΣΗ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΞΊΖΕΙ, ΑΛΛΆ ΜΕΤΆ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΈΣ ΠΥΡΚΑΓΙΈΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΎ Η ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΑΝΑΘΕΡΜΑΊΝΕΤΑΙ ΣΕ ΠΟΛΛΆ ΕΠΊΠΕΔΑ. ΩΣΤΌΣΟ, ΔΙΕΘΝΏΣ ΑΥΤΈΣ ΟΙ ΣΎΝΘΕΤΕΣ ΚΑΙ ΔΥΣΝΌΗΤΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΤΕΊΝΟΥΝ ΝΑ ΓΊΝΟΥΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉΣ ΕΔΏ ΚΑΙ ΑΡΚΕΤΆ ΧΡΌΝΙΑ. ΌΡΟΙ ΌΠΩΣ «CARBON FOOTPRINT», «PLASTIC FREE» ΚΑΙ «GREEN BUSINESS MODEL» ΕΊΝΑΙ ΠΆΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΤΖΈΝΤΑ ΣΕ ΜΊΤΙΝΓΚ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ. ΣΧΟΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝ ΕΙΔΙΚΆ ΣΕΜΙΝΆΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΈΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΉ ΜΈΣΑ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ ΜΑΣ ΚΡΟΎΟΥΝ ΤΟΝ ΚΏΔΩΝΑ ΤΟΥ ΚΙΝΔΎΝΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΑΥΤΉΣ ΤΗΣ ΚΡΊΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑ. ΌΠΩΣ ΛΟΙΠΌΝ ΚΆΘΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΠΟΥ ΣΈΒΕΤΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΤΗΣ ΚΑΙ ΘΈΛΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΕΠΊΚΑΙΡΗ, ΈΤΣΙ ΚΑΙ Η ΜΌΔΑ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΑΣΧΟΛΕΊΤΑΙ ΑΚΡΙΒΏΣ ΜΕ ΑΥΤΌ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ. Πώς όμως ξεκίνησαν η βιωσιμότητα και η πράσινη οικονομία να απασχολούν τη μόδα; Όσο υπερβολικό και να φαίνεται, η μόδα αποτελεί μια φυσική συνέχεια της κοινωνίας και της καθημερινότητάς μας και η σχέση τους είναι άμεση. Θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε ένα εξιδανικευμένο είδωλο. Αυτό συμβαίνει γιατί η βιομηχανία της μόδας, προκειμένου να επιβιώσει και να εξελιχθεί, πρέπει να έχει στη διάθεσή της ένα μεγάλο κοινό στο οποίο να μπορεί να απευθυνθεί, ώστε να υπάρξει ένα είδος αλληλεπίδρασης μεταξύ τους. Ο μόνος εμπεριστατωμένα επιτυχημένος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι αν η μόδα στοχεύσει στην κουλτούρα και τον πολιτισμό. Δυο λέξεις-εργαλεία στα χέρια κάθε marketing director για τη δημιουργία ενός έμμεσου διαλόγου και για την επικοινωνία κάθε πολιτικής μιας εταιρείας. Έχοντας κατά νου την κλιματική αλλαγή και τα ακραία φυσικά φαινόμενα, τα οποία μαστίζουν τον πλανήτη μας, οι προτιμήσεις αλλά και η συνείδηση του αγοραστικού κοινού άλλαξαν. Σύμφωνα με το Global Fashion Agenda και τις έρευνες πολλών στατιστικών υπηρεσιών, ένας στους τρεις καταναλωτές αποφασίζει να αντικαταστήσει το αγαπημένο του fashion brand με ένα άλλο με οικολογική συνείδηση. Έτσι η βιομηχανία των πολυτελών ειδών, ως ο δεύτερος πιο επιβλαβής για το περιβάλλον κλάδος, έπρεπε να προσαρμοστεί στις επιταγές της νέας τάξης πραγμάτων, υιοθετώντας μια πιο βιώσιμη στρατηγική. Όσο κοστοβόρο και να ήταν αυτό. Το 2009, μια χρονιά κατά την οποία η κλιματική κρίση ήταν άγνωστη για τη μόδα και πολλές μεγάλες εταιρείες έκαιγαν τα προϊόντα τους ώστε να μην αναγκαστούν να τα πουλήσουν σε μειωμένη τιμή, η Κοπεγχάγη δημιούργησε το πρώτο συνέδριο sustainable fashion ως μια μέθοδο ενημέρωσης του κόσμου της μόδας, που ομολογουμένως άργησε δραματικά να αφυπνιστεί. Ο αγώνας δρόμου για τη δημιουργία ενός διαφανούς και οικολογικού τοπίου στον χάρτη του στυλ και της πολυτέλειας ξεκίνησε μόλις τέσσερα χρόνια πριν. Το 2017 αποτελεί σημείο καμπής για τον χώρο, με τους όρους «fur free», «carbon neutral», «ethical fashion» και «upcycling» να γίνονται το «άγιο δισκοπότηρο» των περισσότερων διευθυνόντων συμβούλων και καλλιτεχνικών διευθυντών. Φυσικά, πάντα υπήρχαν υπέρμαχοι της οικολογίας, όπως οι Vivienne Westwood, Stella McCartney και Edun, απλώς η συγκεκριμένη χρονική στιγμή βρίσκει όλους τους σχεδιαστές συσπειρωμένους κάτω από την ίδια δημιουργική και επικοινωνιακή ομπρέλα. Πρώτος ο οίκος Gucci ανακοινώνει ότι σταματάει διά παντός τη χρήση αληθινής γούνας στις συλλογές του, με τους Alaia, Burberry, Diane von Furstenberg, Calvin Klein και Givenchy να ακολουθούν. Παράλληλα παρατηρούμε την εξάπλωση των εναλλακτικών υφασμάτων και υλών, με τη Stella McCartney να συνεργάζεται με την εταιρεία Bolt Threads για τη δημιουργία μεταξιού από τον ιστό αράχνης και τη Miroslava Duma να μας παρουσιάζει τη Fashion Tech Lab, μια εταιρεία η οποία ειδικεύεται στην τεχνολογία δημιουργίας νέων υλών. Τις επόμενες χρονιές παρατηρούμε την άνθηση της κυκλικής οικονομίας με τη φράση «buy less» να γίνεται το μότο αρκετών influencers αλλά και διάσημων κυριών, οι οποίες πραγματοποιούν κοσμικές εμφανίσεις, με ρούχα που είχαν φορέσει ξανά σε παλαιότερα red carpets. Μέρος του fashion circularity αποτελούν φυσικά και τα καταστήματα με vintage ρούχα από luxury brands, όπως τα The RealReal και Vestiaire Collective, που εντάσσουν με τον καιρό όλο και περισσότερους νέους καταναλωτές σε ένα αέναο κυνήγι μικρών θησαυρών με γνώμονα πάντα το fair trade. Με τη σειρά του το 2019 αποτελεί κι αυτό σημείο αναφοράς, καθώς στις συλλογές που παρουσιάστηκαν για το καλοκαίρι του 2020 ο όρος «sustainability» συνόδευε σχεδόν όλα τα looks στον δρόμο της δόξας, την πασαρέλα. Όλα ξεκινούν στις 10 Σεπτεμβρίου, με τη σχεδιάστρια Gabriela Hearst να ανακοινώνει ότι το show της έχει μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, μια τεχνική η οποία για να επιτευχθεί επιστημονικά προϋποθέτει την εξισορρόπηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με άλλες τεχνικές, όπως η φύτευση δέντρων. Την ίδια ημέρα το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας λανσάρει το Ινστιτούτο Θετικής Μόδας, προσπαθώντας να ωθήσει τις εταιρείες να αποδεχτούν νέες τεχνικές παραγωγής, φιλικές προς το περιβάλλον. Λίγες ημέρες αργότερα και καθώς περνούν οι εβδομάδες μόδας, ο όρος «upcycling fashion» κάνει

την είσοδό του στο luxury industry, με τους οίκους Alexander McQueen και Alaia να χρησιμοποιούν υφάσματα από προηγούμενες συλλογές για να δομήσουν αυτές της σεζόν Άνοιξη/Καλοκαίρι 2020. Σήμερα αποδεικνύεται ότι η βιωσιμότητα στη μόδα είναι κάτι περισσότερο από μια τάση. Έχει γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας και αποτελεί μια φιλοσοφία γύρω από την οποία χτίζονται νέα πρότζεκτ ανοίγουν ειδικές θέσεις εργασίας και νέα μυαλά βρίσκουν καταφύγιο ώστε να εκφραστούν, παρουσιάζοντάς μας τα γεμάτα δημιουργικότητα εγχειρήματά τους. Χαρακτηριστικές είναι οι προσπάθειες μεγάλων κολοσσών για τη μείωση του αποτυπώματός τους σε άνθρακα, αλλά και αυτές μεγάλων θεσμών όπως η Εβδομάδα Μόδας της Κοπεγχάγης, η οποία δεσμεύτηκε να γίνει απόλυτα βιώσιμη μέχρι το 2023. Σημαντική είναι και η πρόοδος στη δημιουργία νέων οργανικών μεθόδων, με την Hermès να λανσάρει πρωτοπόρο δέρμα από μανιτάρια και την Cartier να προωθεί την ηλιακή ενέργεια ως μοναδικό μέσο επαναφόρτισης για τις μπαταρίες των ρολογιών της. Ύψιστης σημασίας επίσης είναι η ανάδειξη του γαλλικού οίκου μόδας Chloé ως τον πρώτο οίκο luxury fashion που φέρει το B Corp Certification. Μια διάκριση που κυμαίνεται ανάμεσα σε πέντε πυλώνες (διακυβέρνηση, εργαζόμενοι, κοινωνία, περιβάλλον και πελάτες) και πιστοποιεί την άριστη λειτουργία της εκάστοτε εταιρείας σε σχέση με αυτούς. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτός ο νέος αέρας αλλαγής που φυσάει έντονα ίσως να λειτουργεί σαν ένα συγχωροχάρτι για τα δεινά που έχει επιφέρει αυτή η ομολογουμένως σκληρή βιομηχανία στον κόσμο. Όμως, όπως είπαμε και πιο πάνω, η μόδα είναι ένας κατοπτρισμός του κοινωνικού συνόλου που σκοπός του είναι να εκφράζει τη σύγχρονη ομορφιά και την επιθυμία. Το μόνο που μένει να συμπεράνουμε και να κατανοήσουμε από αυτή την αλληλοεξαρτώμενη σχέση είναι το γεγονός ότι εμείς είμαστε οι μόνοι που μπορούμε να ορίσουμε τις νέες τάσεις κάθε σεζόν. Η μόδα δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει απόλυτα βιώσιμη. Γιατί αυτό θα προϋπέθετε να μη γίνονται επιδείξεις, να μην ταξιδεύουν οι δημοσιογράφοι για την κάλυψη των εβδομάδων μόδας, οι influencers να αρνηθούν την προώθηση προϊόντων και οι καταναλωτές να σταματήσουν να αγοράζουν ώστε να μην υπάρχει παραγωγή. Όμως η ανθρώπινη επιθυμία είναι ακόρεστη και πολλές φορές ανεξέλεγκτη, αφήνοντάς μας ως μοναδική επιλογή την εξυγίανση της μόδας. Μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, υψηλό budget, ευσυνειδησία, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για να επιτευχθεί.

111

112 5 ΚΟΡΥΦΑΊΕΣ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑΣ ΤΗΣ ΜΌΔΑΣ ΣΧΕΔΙΆΖΟΥΝ ΈΝΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΟ ΜΈΛΛΟΝ Από τον Σωτήρη Καμπέρη

PRADA, BRITISH FASHION COUNCIL, VALENTINO, PATOU ΚΑΙ UNIFORME ΜΙΛΟΎΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ, ΩΣ ΜΕΓΆΛΟΙ ΟΊΚΟΙ ΚΑΙ ΦΟΡΕΊΣ ΜΌΔΑΣ, ΕΡΓΆΖΟΝΤΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΆ ΣΤΟ ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΟΥ SUISTAINABILITY.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

μαστίζεται από ακραία και πρωτοφανή φαινόμενα, αυτή η συζήτηση είναι ανάγκη να συνεχιστεί μέχρι να υπάρξει η επιθυμητή αλλαγή στο τοπίο της μόδας, το οποίο άργησε πολύ να αποκτήσει οικολογική συνείδηση. Γι’ αυτόν τον λόγο επικοινώνησα με κάποια από τα μεγαλύτερα fashion brands, οργανισμούς και νέους σχεδιαστές στις τρεις μεγαλύτερες μητροπόλεις της μόδας παγκοσμίως, στο Λονδίνο, στο Μιλάνο και στο Παρίσι, ώστε να μας ενημερώσουν σχετικά με τις δράσεις τους πάνω σε αυτό το ζήτημα, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί το άμεσο μέλλον της μόδας.

ANNA SHVETS/GETTY IMAGES/IDEAL IMAGE

Η ΜΌΔΑ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΜΈΣΟ ΈΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΘΥΜΊΑΣ, ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑΣ. Βρίσκεται σε συνάρτηση με την κοινωνία, γι’ αυτό οφείλει να υποτάσσεται στις επιταγές της και κάποιες φορές να επαναστατεί. Η ανάγκη να είναι σε επαφή με τα δεδομένα της σύγχρονης πραγματικότητας την «ανάγκασε» να επανεξετάσει τις αρχές και τα ιδανικά της και να ανοίξει διάλογο γύρω από έννοιες που έχουν αντίκτυπο στο κοινωνικό σύνολο, όπως η διαφορετικότητα, το body positivity, η κουλτούρα και η βιωσιμότητα. Σε μια περίοδο που η οικολογική καταστροφή επηρεάζει πια την καθημερινότητά μας και ο πλανήτης μας

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Από το 1983, οπότε και ιδρύθηκε, το British Fashion Council (BFC) αποτελεί πυλώνα της βρετανικής μόδας και οι κύριοι τομείς δράσης του είναι η διοργάνωση της Εβδομάδας Μόδας του Λονδίνου, η στήριξη των νέων σχεδιαστών που αναζητούν έναν τρόπο να εκφράσουν το ταλέντο τους αλλά και η διεξαγωγή των ετήσιων βραβείων μόδας, μιας βραδιάς αφιερωμένης στην επιβράβευση της δημιουργικότητας και των καινοτόμων ιδεών όλων αυτών των ανθρώπων. Όμως αυτός ο πρωτοπόρος για τα παγκόσμια δεδομένα μη κερδοσκοπικός οργανισμός δεν σταματάει εκεί. Η δράση του φτάνει μέχρι την εξυγίανση της βιομηχανίας της μόδας, κι αυτό έχει γίνει γνωστό μέσα από τα ρηξικέλευθα έργα των τελευταίων ετών. Τον Σεπτέμβριο του 2019 το BFC λάνσαρε το Institute of Positive Fashion σε μια προσπάθεια να ενημερώσει και να δώ-

114 σει ερεθίσματα στη βρετανική μόδα. Μάλιστα, τον Νοέμβριο του 2021 συμμετείχε στο 26ο Συνέδριο για την κλιματική αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών (COP26), προβάλλοντας το έργο νέων ανθρώπων. «Δεν είναι μυστικό ότι η βιομηχανία της μόδας είναι ένας μεγάλος ρυπαντής, γι’ αυτό ήρθε η ώρα να πραγματοποιήσουμε γερές αλλαγές ώστε να μειώσουμε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της βιομηχανίας», ήταν από τα πρώτα πράγματα που μου είπε η Caroline Rush, διευθύνουσα σύμβουλος του BFC. «Η συνεργασία μας με την GREAT Campaign (μια πρωτοβουλία του βρετανικού κράτους) για μια έκθεση στο COP26 μας επέτρεψε να προβάλουμε τη δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου για άμεση δράση έναντι της κλιματικής αλλαγής μέσα από την καινοτομία στη μόδα. Μαζί θέλαμε να κάνουμε γνωστή την καινοτόμο δουλειά της βιομηχανίας μας έξω από τα σύνορα του Ηνωμένου Βασιλείου, σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα της μόδας, από τις μεγάλες επιχειρήσεις ειδών πολυτελείας μέχρι τους νέους σχεδιαστές και τις νεοσύστατες εταιρείες τεχνολογίας, με την ελπίδα να διαμορφώσουμε περαιτέρω την πολιτική και τους κανονισμούς του κλάδου αλλά και να ενθαρρύνουμε τους επενδυτές μέσα και έξω από το σύστημα της μόδας να κινηθούν προς την πλευρά της κυκλικής οικονομίας», δηλώνει χαρακτηριστικά για το τελευταίο επιτυχημένο πρότζεκτ. Μέσα στο 2021 το BFC εξέδωσε το Circular Fashion Ecosystem Report, μια έρευνα με απώτερο σκοπό να ενώσει και να ωθήσει όλους τους ανθρώπους που εργάζονται στη βρετανική μόδα προς την αλλαγή και την προσαρμογή στα δεδομένα της πράσινης οικονομίας. Αυτό πρακτικά αποτελεί βραχνά για τις μεγάλες επιχειρήσεις και περισσότερο για τους εκκολαπτόμενους σχεδιαστές. «Για να πραγματοποιήσουμε μεγάλες αλλαγές, πρέπει

ΠΑΡΑΧΏΡΗΣΗ ΤΟΥ BRITISH FASHION COUNCIL

CAROLINE RUSH ΔΙΕΥΘΎΝOΥΣΑ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ (CEO) ΤΟΥ BRITISH FASHION COUNCIL

να επιβραδύνουμε τον ρυθμό μας και να επενδύσουμε στην καινοτομία, ώστε να επιταχύνουμε τη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία. Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η βιομηχανία της μόδας αυτήν τη στιγμή είναι η κυρίαρχη κουλτούρα του να πετάμε τα ρούχα, ενώ τα έχουμε φορέσει ελάχιστες φορές, η οποία φυσικά σχετίζεται με την υπερβολική παραγωγή. Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί, δίνοντας στους καταναλωτές επιλογές και μαθαίνοντάς τους πώς να εκτιμούν τα ρούχα, την ποιότητα κατασκευής τους, ώστε να προωθηθούν οι συνετές αγορές έναντι της “γρήγορης” μόδας», τονίζει η Caroline Rush, μιλώντας για τα ζητήματα που θέτει ο Report αλλά και για τον στόχο του. Όπως ισχυρίζεται, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεργαστούν με τα brands για την κατασκευή των ειδών πολυτελείας με σκοπό τη δημιουργία πιο ανθεκτικών στον χρόνο υφασμάτων, βάζοντας έτσι ένα τέλος στον γραμμικό τρόπο σκέψης του χώρου. Στο οικονομικό κομμάτι, βασική προϋπόθεση για την επίτευξη της ομαλής μετάβασης σε αυτό που λέμε fashion circularity παίζουν οι κυβερνήσεις και η πρόθεσή τους να βοηθήσουν τις νέες επιχειρήσεις στην επίτευξη των πράσινων στόχων τους. «Δυστυχώς, δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να κάνουν κάτι τέτοιο»

λέει, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι το 8% των εκπομπών αερίων που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου προκύπτει από τη διεθνή βιομηχανία ένδυσης και υπόδησης. Παρόλα τα δυσάρεστα στοιχεία και την τεράστια οικονομική προσαρμογή που απαιτεί αυτό το εγχείρημα, η Caroline Rush είναι αισιόδοξη για το μέλλον της βρετανικής μόδας αλλά και για την ικανότητά της να επιφέρει μια πραγματική αλλαγή. «Πολλές από τις εταιρείες μας πρωτοστατούν στην προσπάθεια πραγματοποίησης όσων ορίζει το COP26. Μόνο μέσα στον Νοέμβριο η Burberry δεσμεύτηκε να γίνει climate positive μέχρι το 2040, με τη μείωση εκπομπών αερίων σε όλη την αλυσίδα παραγωγής της κατά 46% μέχρι το 2030, και να τη μηδενίσει μέχρι το 2040». Όσον αφορά τα νέα fashion brands, όπως τα Ahluwalia, Bethany Williams και Phoebe English, είναι σίγουρο ότι θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στη βελτίωση του χώρου της μόδας, καθώς η βιωσιμότητα είναι ο πυρήνας τους και συνεχώς εξελίσσονται βάσει αυτού. «Είμαι βέβαιη ότι η νοοτροπία και η προσέγγισή τους θα βάλουν τα θεμέλια ώστε η βιομηχανία της μόδας να προχωρήσει μπροστά», σχολιάζει. Αποφασισμένο να συνεχίσει να επιβραβεύει και να υποστηρίζει την καινοτομία, το BFC στις 29 Νοεμβρίου απένειμε σε πέντε προσωπικότητες το βραβείο Leaders of Change in the Environment στο πλαίσιο των Βρετανικών Βραβείων Μόδας του 2021, όπως ακριβώς έκανε και το 2020. Μάλιστα, στα άμεσα σχέδιά του είναι η διοργάνωση του δεύτερου Positive Fashion Forum μέσα στο 2022, ενός event που συγκεντρώνει ομιλητές από διάφορες βιομηχανίες με σκοπό τη διάδοση των ιδεών και της καινοτομίας πάνω στην πράσινη οικονομία.

«ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΣΟΥΜΕ ΜΕΓΆΛΕΣ ΑΛΛΑΓΈΣ, ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΒΡΑΔΎΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΡΥΘΜΌ ΜΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΕΝΔΎΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΕΠΙΤΑΧΎΝΟΥΜΕ ΤΗ ΜΕΤΆΒΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΚΛΙΚΉ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ. ΈΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΖΗΤΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΤΗΣ ΜΌΔΑΣ ΑΥΤΉΝ ΤΗ ΣΤΙΓΜΉ ΕΊΝΑΙ Η ΚΥΡΊΑΡΧΗ ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ ΤΟΥ ΝΑ ΠΕΤΆΜΕ ΤΑ ΡΟΎΧΑ, ΕΝΏ ΤΑ ΈΧΟΥΜΕ ΦΟΡΈΣΕΙ ΕΛΆΧΙΣΤΕΣ ΦΟΡΈΣ, Η ΟΠΟΊΑ ΦΥΣΙΚΆ ΣΧΕΤΊΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΉ ΠΑΡΑΓΩΓΉ. ΑΥΤΌ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΊ, ΔΊΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΈΣ ΕΠΙΛΟΓΈΣ ΚΑΙ ΜΑΘΑΊΝΟΝΤΆΣ ΤΟΥΣ ΠΏΣ ΝΑ ΕΚΤΙΜΟΎΝ ΤΑ ΡΟΎΧΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉΣ ΤΟΥΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΠΡΟΩΘΗΘΟΎΝ ΟΙ ΣΥΝΕΤΈΣ ΑΓΟΡΈΣ ΈΝΑΝΤΙ ΤΗΣ “ΓΡΉΓΟΡΗΣ” ΜΌΔΑΣ» CAROLINE RUSH

PRADA, BRITISH FASH PATOU, UNIFORME

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

«ΌΛΟΙ ΟΙ ΕΜΠΛΕΚΌΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΊΣ ΣΤΟ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΠΡΟΣΚΉΝΙΟ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΈΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ ΜΌΔΑΣ, ΠΑΙΖΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΡΌΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΆΚΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΌΧΩΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΘΈΣΕΙ ΤΑ ΗΝΩΜΈΝΑ ΈΘΝΗ»

JACOPO VENTURINI ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ (CEO) ΤΟΥ ΟΊΚΟΥ VALENTINO

JACOPO VENTURINI

MICHAEL BAILEY-GATES

«Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στο παγκόσμιο προσκήνιο, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της μόδας, παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση των στόχων που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη». Με αυτή την πρόταση ξεκίνησε τη συνομιλία μας ο Jacopo Venturini. Από τον Ιούνιο του 2020, οπότε και ανάλαβε τη θέση, ο διευθύνων σύμβουλος του οίκου Valentino έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο ιταλικό fashion brand, το οποίο μετράει εξήντα ένα χρόνια ιστορίας. Δουλεύοντας στενά με τον καλλιτεχνικό διευθυντή Pierpaolo Piccioli, έχει καταφέρει να εδραιώσει ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, αναδεικνύοντας τον οίκο γι’ αυτό που είναι γνωστός, την υψηλή ραπτική και τις κοινωνικές του αξίες. Με γνώμονα τη θωράκιση του brand δημιούργησε μια νέα στρατηγική, επικεντρωμένη στην κουλτούρα των αξιών και στην κληρονομιά του οίκου. «Είμαι αφοσιωμένος σε αυτή την αποστολή. Πιστεύω πως είναι το κλειδί του μέλλοντος. Ο Valentino είναι ο πιο καταξιωμένος ιταλικός οίκος υψηλής ραπτικής, μια θέση την οποία θέλουμε να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε», σχολιάζει για το όραμά του. Πράγματι, η υψηλή ραπτική βρίσκεται στον πυρήνα της κουλτούρας του οίκου και πάνω σε αυτήν βασίζονται τα επιχειρηματικά του σχέδια. Ένα από αυτά είναι η δημιουργία ενός συστήματος με επίκεντρο τους εργαζομένους σε όλα τα πόστα της εταιρείας, ώστε να μπορέσει ο καταναλωτής να έχει άριστη εξυπηρέτηση τόσο στο online store όσο και κατά την επίσκεψή του σε κάποιο φυσικό κατάστημα του οίκου. «Με τον Pierpaolo Piccioli βάλαμε αμέσως τη δημιουργικότητα στο επίκεντρο αυτής της νέας στρατηγικής, σε συνδυασμό με τη φιλοσοφία της συνεχούς καινοτομίας, αυξάνοντας έτσι την ευαισθητοποίηση των ομάδων μας σε σχέση με τη βιωσιμότητα και την ηθική, με σκοπό να πετύχουμε την πραγματική αλλαγή». Κατά τη γνώμη του, η βιωσιμότητα είναι ακόμα μία σημαντική αξία. Όπως πιστεύει, όλες οι πρακτικές της βιομηχανίας της μόδας έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. «Πιστεύω ότι η βιωσιμότητα είναι ένα ταξίδι το οποίο απαιτεί μακροχρόνια δέσμευση, υπομονή και ταπεινότητα. Ένα ταξίδι που πραγματοποιείται συμπεριλαμβάνοντας και αλληλεπιδρώντας με όλη την κοινωνία της μόδας, ώστε να βελτιωνόμαστε συνεχώς και να προχωράμε μπροστά», δηλώνει χαρακτηριστικά. Παράλληλα τονίζει ότι η προσαρμογή του Valentino, αλλά και κάθε μεγάλου fashion brand, στην αρχή της βιωσιμότητας είναι μια διαδικασία που γίνεται σταδιακά και χρειάζεται ειδική ομάδα επαγγελματιών για να επιτευχθεί. Ποιες είναι όμως οι δράσεις που έχει αναλάβει ο ιταλικός οίκος προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός βιώσιμου περιβάλλοντος; Αυτές αφορούν επτά πολυδιάστατα σχέδια. Από το 2013 κιόλας ο Valentino συμμετέχει στην Detox Solution Commitment της Greenpeace με σκοπό την εξάλειψη όλων των επικίνδυνων χημικών από την αλυσίδα παραγωγής και εφοδιασμού του. Επίσης, υπέγραψε τη Zero Deforestation Commitment που αφορά προγράμματα ειδικά σχεδιασμένα για να προστατεύουν τον υδροφόρο ορίζοντα και τα δάση. Μάλιστα από το 2013 η εταιρεία συνεργάζεται με τη δική της γραμμή εφοδιασμού πρώτων υλών για την αντικατάσταση ουσιών βλαβερών για τον άνθρωπο και το υπόλοιπο οικοσύστημα. Ακόμη ένα σημάδι εξέλιξης αποτελεί η δέσμευση του οίκου να σταματήσει να χρησιμοποιεί γούνα και μαλλί από αλπακά, ξεκινώντας από τη συλλογή για τη σεζόν Άνοιξη/Καλοκαίρι του 2022, η οποία παρουσιάστηκε στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 2021. Εξίσου σημαντική είναι η συνεργασία με ηθικούς και πιστοποιημένους εμπόρους βισκόζης, καλύπτοντας το 70% της παραγωγής, όπως και η ύπαρξη ενός εξειδικευμένου τμήματος, το οποίο είναι επιφορτισμένο με τη συνεχή αναζήτησή νέων εναλλακτικών υλών και καινοτόμων τεχνικών επεξεργασίας.

Στα άμεσα σχέδια του Jacopo Venturini είναι το λανσάρισμα ενός νέου αθλητικού παπουτσιού από 100% ανακυκλωμένα υλικά με την ονομασία «Valentino Garavani Open for a Change», το οποίο θα είναι διαθέσιμο για το κοινό μέσα στον Ιανουάριο του 2022, αλλά και το νέο βελτιωμένο και ανασχεδιασμένο packaging του οίκου με 15% περισσότερο ανακυκλωμένο χαρτί – σήμερα βρίσκεται στο 55%. «Στόχος μας είναι η προστασία και η προσφορά. Όπως προανέφερα, η βιωσιμότητα πρέπει να πηγαίνει χέρι-χέρι με την ηθική, γι’ αυτό κι εμείς εφαρμόζουμε ένα πρόγραμμα για να προσφέρουμε στον πλανήτη, έστω φυτεύοντας δέντρα σε μεγάλα αστικά κέντρα» εξήγησε, επιβεβαιώνοντας την πίστη του στην πράσινη οικονομία και τη δέσμευσή του για την υπεράσπιση της βιωσιμότητας.

115

HION COUNCIL, VALENTINO,

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Μια καλλιτεχνική αρχιτεκτονική εγκατάσταση από το Ίδρυμα Prada και τον Ρεμ Κούλχαας για τη σωτηρία της Σαρδηνίας και του υποθαλάσσιου πλούτου της.

Prada Spring/Summer 2022, menswear collection. Fashion show design: OMA/AMO

116

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

PRADA SPRING/SUMMER 2022, MENSWEAR COLLECTION, AGOSTINO OSIO COURTESY OF AMO

117

118 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

LORENZO BERTELLI ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΜΆΡΚΕΤΙΝΓΚ ΚΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΕΤΑΙΡΙΚΉΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΕΥΘΎΝΗΣ (CSR) ΤΟΥ PRADA GROUP

BRIGITTE LACOMBE

Ερχόμενος στον όμιλο Prada το 2017, ο Lorenzo Bertelli, γιος των διευθυνόντων συβούλων του ομίλου Miuccia Prada και Patrizio Bertelli, έμαθε να παίρνει αποφάσεις γρήγορα και αποτελεσματικά, καταφέρνοντας να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της εταιρείας μέσα στα χρόνια. Σήμερα στοχεύει στη διατήρηση του διαλόγου μεταξύ της μόδας και του καταναλωτή, σε ένα ακόμα πιο επικερδές μέλλον αλλά και στην επίτευξη των στόχων της βιωσιμότητας, έτσι όπως τους έχουν ορίσει οι θεσμοί παγκοσμίως. Το 2020, μια ομολογουμένως δύσκολη χρονιά για όλους, συνέπεσε με την προαγωγή του στη θέση του υπευθύνου εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Παρά τις αντιξοότητες με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπος, πιστεύει ότι ήταν μια ιστορική στιγμή, καθώς η βιωσιμότητα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη στρατηγική σημασία, και για την ίδια την εταιρεία αλλά και για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως. «Εστιάσαμε στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών ικανών να αντιπροσωπεύουν όσο καλύτερα γίνεται τις αξίες της Prada

μόνο σε μαθητές απ’ όλο τον κόσμο αλλά και σε ένα μεγαλύτερο κοινό, με στόχο τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και των εργαζομένων μας σε διεθνές επίπεδο», δήλωσε. Στο μέλλον φαίνεται πως θα γίνουν περισσότερες αλλαγές, βελτιώνοντας σε μεγάλο βαθμό τη σχέση της εταιρείας με την κυκλική οικονομία και τη μόδα. Στο πλαίσιο του συνεδρίου Prada Group Capital Markets Day που έγινε στις 18 Νοεμβρίου του 2021, ο Lorenzo Bertelli ανακοίνωσε ότι η προμήθεια δέρματος θα πιστοποιείται από το Leather Working Group αλλά και τη γρήγορη μετάβαση της εταιρείας σε απόλυτα sustainable packaging για τα προϊόντα της. Σημείο αναφοράς αποτελεί το γεγονός ότι ο όμιλος Prada δεσμεύτηκε για τη σταδιακή αναδιοργάνωση των επιχειρήσεών του, αποσκοπώντας στη σταδιακή μείωση του αποτυπώματός του, στην προστασία του οικοσυστήματος και στην εφαρμογή ενός νέου κυκλικού συστήματος, με τον Lorenzo Bertelli να τονίζει ότι ο όμιλος θα έχει μηδενίσει τις εκπομπές αερίων που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου μέχρι το 2050. Πώς όμως θα το πετύχει αυτό η εταιρεία; Αρχικά, μέσω της χρήσης οικολογικών εταιρικών αυτοκινήτων, την κατάκτηση της πιστοποίησης LEED Gold για τα καταστήματά της, την παροχή ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές και την αυτοπαραγόμενη ενέργεια από φωτοβολταϊκά συστήματα. Όλα αυτά θα έχουν γίνουν πράξη μέχρι το 2026, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμά του. Όπως είπε και ο ίδιος στην αρχή, καθώς ανέλυε το πολλά υποσχόμενο και φιλικό προς το περιβάλλον μέλλον του ομίλου Prada: «Μόνο

και σε αυτές με τις οποίες μπορώ προσωπικά να ταυτιστώ στην προσπάθειά μου να κατευθύνω την Prada σε μια δεκαετία καθοριστική για τη βιώσιμη ανάπτυξή της» δηλώνει, θέλοντας να δείξει ότι η βιωσιμότητα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσωπικής και επαγγελματικής του ατζέντας. Αυτό το απέδειξε με την αντικατάσταση του χαρακτηριστικού νάιλον της Prada με ανακυκλώσιμο και με το λανσάρισμα της Prada Re-Nylon, μιας σειράς φιλικής προς το περιβάλλον, που παράλληλα διατηρεί την ποιότητα και την πολυτέλεια μέσα από νέες και καινοτόμες διαδικασίες παραγωγής. «Η Prada ReNylon αποδεικνύει τις συνεχείς μας προσπάθειες να είμαστε και να παραμείνουμε μια υπεύθυνη επιχείρηση. Αυτή η συλλογή μάς επιτρέπει να δημιουργήσουμε προϊόντα χωρίς να σπαταλήσουμε κι άλλους πόρους» σχολιάζει, αποκαλύπτοντας παράλληλα ότι στόχος του είναι να αντικαταστήσει όλο το νάιλον που χρησιμοποιεί η εταιρεία με ανακυκλωμένο μέχρι το τέλος του 2021. «Το μεγαλύτερο μήνυμα σήμερα είναι ότι μια επιχείρηση μπορεί να είναι κερδοφόρα και παράλληλα βιώσιμη». Όμως δεν σταμάτησε σε αυτή την επιτυχία. Το 2019, ο όμιλος Prada, σε συνεργασία με τη διακυβερνητική ωκεανογραφική επιτροπή της UNESCO, λάνσαρε το Sea Beyond, ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα για την προστασία των ωκεανών και τη βιωσιμότητα. Από τότε που ξεκίνησε αυτό το εγχείρημα έχουν ενημερωθεί και εκπαιδευτεί περίπου 300 μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διεθνώς. «Είμαστε πολύ περήφανοι για την επιτυχία του Sea Beyond, το οποίο οφείλεται στο πάθος της διακυβερνητικής ωκεανογραφικής επιτροπής της UNESCO για την καθημερινή προώθηση της υπεύθυνης στάσης απέναντι στους ωκεανούς. Μάλιστα, στις 8 Ιουλίου του 2021 λανσάραμε μια νέα φάση του συγκεκριμένου πρότζεκτ, η οποία θα απευθύνεται όχι

με τη βοήθεια των εξωτερικών και εσωτερικών συνεργατών μας μπορούμε να πετύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα».

«ΕΊΜΑΣΤΕ ΠΟΛΎ ΠΕΡΉΦΑΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΊΑ ΤΟΥ SEA BEYOND, ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΟΦΕΊΛΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΆΘΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΉΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΉΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΤΗΣ UNESCO ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ ΠΡΟΏΘΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΎΘΥΝΗΣ ΣΤΆΣΗΣ ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΩΚΕΑΝΟΎΣ. ΜΆΛΙΣΤΑ, ΘΑ ΛΑΝΣΆΡΟΥΜΕ ΜΙΑ ΝΈΑ ΦΆΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΟΥ ΠΡΌΤΖΕΚΤ, Η ΟΠΟΊΑ ΘΑ ΑΠΕΥΘΎΝΕΤΑΙ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΣΕ ΜΑΘΗΤΈΣ ΑΠ’ ΌΛΟ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΣΕ ΈΝΑ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΚΟΙΝΌ, ΜΕ ΣΤΌΧΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΏΝ ΚΟΙΝΩΝΙΏΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΩΝ ΜΑΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΈΣ ΕΠΊΠΕΔΟ» LORENZO BERTELLI

8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

«ΘΑ ΛΑΝΣΆΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΏΤΗ ΜΑΣ ΤΣΆΝΤΑ ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΆΡΙΟ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ ΤΗΣ ΔΕΝ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΜΠΩ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑΣ ΈΝΑ ΝΈΟΥ ΕΊΔΟΥΣ ΔΈΡΜΑΤΟΣ, ΠΑΡΌΛΟ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΎΩ ΌΤΙ Η ΠΟΙΌΤΗΤΆ ΤΟΥ ΘΑ ΉΤΑΝ ΠΟΛΎ ΚΑΛΉ. ΠΡΟΤΊΜΗΣΑ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΩ DEAD STOCK, ΚΟΜΜΆΤΙΑ ΔΈΡΜΑΤΟΣ ΤΑ ΟΠΟΊΑ ΆΛΛΕΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΠΕΤΆΝΕ. ΓΙ’ ΑΥΤΌ ΘΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΉΣΟΥΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΌ ΚΟΜΜΆΤΙΑ»

Έχοντας περάσει από τα δημιουργικά στούντιο μεγάλων οίκων μόδας, όπως oι Hermès, Balenciaga και Lanvin, και συγκεντρώνοντας την απαραίτητη πείρα που απαιτεί ένα νέο επαγγελματικό ξεκίνημα στον χώρο, ο Rémi Bats και ο Hugues Fauchard ίδρυσαν το 2017 το brand τους: το όνομα αυτού Uniforme. Η φιλοσοφία του περιστρέφεται γύρω από τα βασικά χαρακτηριστικά που ορίζουν την ανδρική ένδυση: απλή, απαραίτητη, ποιοτική και με διάρκεια στον χρόνο. «Πολύ πριν ξεκινήσουμε το δικό μας brand είχαμε μια συγκεκριμένη λίστα με πράγματα που θέλαμε και έπρεπε να συμπεριλάβουμε σε αυτό. Φυσικά, δεν θα μπορούσαμε να λανσάρουμε κάτι τέτοιο χωρίς να συμπεριλάβουμε τη βιωσιμότητα ως βασική μας αρχή», δηλώνουν για την ταυτότητα των ρούχων τους, η οποία μπορούμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από τη φράση «sustainable style». Όλα τα στάδια παραγωγής κάθε συλλογής είναι απολύτως ελεγχόμενα. «Προτιμούμε μόνο την τοπική παραγωγή. Με αυτόν τον τρόπο ξέρουμε ακριβώς ποιος φτιάχνει τα ρούχα μας, τις συνθήκες παραγωγής τους, και έχουμε την ικανότητα να ελέγξουμε την προέλευση κάθε υλικού που χρησιμοποιούμε, αν είναι ανακυκλώσιμο και upcycle. Όλα αυτά τα κριτήρια ανέκαθεν συμπεριλαμβάνονταν στους στόχους μας για το brand, τους οποίους εξακολουθούμε να κατακτούμε και να βελτιώνουμε καθημερινά». Όπως φαίνεται από τις συλλογές τους κάθε σεζόν, βασικό ζητούμενο του Uniforme είναι τα ρούχα να έχουν διάρκεια και να φοριούνται ξανά και ξανά. «Πιστεύουμε σε έναν νέο τρόπο κατανάλωσης της μόδας, που περιλαμβάνει λιγότερες, αλλά καλύτερες αγορές. Η γραμμή του Uniforme είναι εμπνευσμένη από τα διαχρονικά, κλασικά ρούχα και είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να φοριέται πολλά χρόνια πριν περάσει στην επόμενη γενιά. Ως σχεδιαστές, αυτή είναι η μεγαλύτερή μας δέσμευση», τονίζουν. Τι γίνεται όμως με τα νέα brands που προσπαθούν με λιγοστούς πόρους να πετύχουν τους στόχους της βιωσιμότητας, όπως αυτοί έχουν τεθεί διεθνώς; Σύμφωνα με τον Hugues και τον Rémi, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να είναι κάποιος βιώσιμος. Μάλιστα υποστηρίζουν ότι το να έχει κάποιος μικρότερο budget είναι πιθανόν καλύτερο όσον αφορά την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών, γιατί έτσι προσπαθεί να χρησιμοποιεί κάθε πόρο που έχει στη διάθεσή του, χωρίς σπατάλες. «Η σπατάλη δεν είναι επιλογή για εμάς», λένε με έμφαση. «Πάντα κάνουμε μια λίστα με τα υλικά που έχουμε σε απόθεμα πριν καν παραγγείλουμε τα καινούργια. Σκεφτόμαστε πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε ένα καινούργιο σχέδιο με τις πρώτες ύλες που ήδη έχουμε στη διάθεσή μας από παλιότερες συλλογές. Αυτός είναι κι ένας τρόπος να δείξουμε ότι όλα στον χώρο της μόδας είναι θέμα δημιουργικότητας και όχι τάσεις», εξηγεί το σχεδιαστικό δίδυμο. Καθώς η συζήτησή μας έφτανε στο τέλος της, βρήκα τους σχεδιαστές αρκετά αισιόδοξους όσον αφορά το μέλλον της μόδας. «Όλοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε… Η βιομηχανία της μόδας πρέπει να επιβραδύνει τους ρυθμούς της» λένε με απόλυτη σαφήνεια, σχολιάζοντας παράλληλα ότι οι καταναλωτές πρέπει να καταλάβουν πως δεν χρειάζονται καινούργια προϊόντα. Απλώς πρέπει να προτιμούν λίγα και διαχρονικά. «Υποστηρίζουμε τα διαχρονικά κομμάτια γιατί οι τάσεις έχουν πολύ μικρή διάρκεια και, φυσικά, δεν συμβαδίζουν με τη βιωσιμότητα».

119

GUILLAUME HENRY

«ΥΠΟΣΤΗΡΊΖΟΥΜΕ ΤΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΆ ΚΟΜΜΆΤΙΑ ΓΙΑΤΊ ΟΙ ΤΆΣΕΙΣ ΈΧΟΥΝ ΠΟΛΎ ΜΙΚΡΉ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΚΑΙ, ΦΥΣΙΚΆ, ΔΕΝ ΣΥΜΒΑΔΊΖΟΥΝ ΜΕ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ» HUGUES FAUCHARD ΚΑΙ RÉMI BATS

JONATHAN DANIEL PRYCE

Όταν ο Guillaume Henry άφησε το πόστο του στον οίκο Nina Ricci πριν από τρία χρόνια βρήκε χρόνο για τον εαυτό του αλλά και για να αναλογιστεί την πορεία του στον χώρο όλο αυτό το διάστημα. Στην τηλεφωνική μας συζήτηση μου εξομολογήθηκε μια χαρακτηριστική στιγμή εκείνης της περιόδου. «Θυμάμαι ότι καθόμουν μόνος μου και προσπαθούσα να σκεφτώ πόσα ρούχα έχω φτιάξει και καθώς είμαι οπτικός τύπος, φαντάστηκα ένα ολόκληρο βουνό». Έκπληκτος από αυτήν τη διαπίστωση, αναρωτήθηκε αν χρειαζόμαστε πραγματικά τόσο πολλά ρούχα και, φυσικά, αν μπορούμε να δημιουργούμε χωρίς όλη αυτήν τη σπατάλη πρώτων υλών. Λίγους μήνες μετά την αποχώρησή του από το γαλλικό brand, ο Sidney Toledano προσωπικά τον επέλεξε για να ενσαρκώσει το όραμά του για την αναβίωση του οίκου Jean Patou, ο οποίος μετράει περισσότερα από εκατό χρόνια ιστορίας. Ακολουθώντας τα χνάρια των Karl Lagerfeld, Jean Paul Gaultier και Christian Lacroix, έδωσε νέα πνοή στον οίκο. «Όταν ξεκίνησα να δουλεύω για το brand πριν από τρία χρόνια ακριβώς ήμασταν μόνο η Sophie Brocart, CEO του οίκου, και εγώ. Πριν ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε τα ρούχα, στόχος μας ήταν να εφαρμόσουμε μια συνολικότερη στρατηγική, γιατί δεν θέλαμε ο οίκος Patou να είναι απλώς ένα brand. Θέλαμε να γίνει κάτι καινούργιο». Εξηγεί πώς κατάφερε να αναστήσει την εταιρεία: «Για εμάς ένα νέο brand πρέπει, πάνω απ’ όλα, να ακολουθεί τους όρους της βιωσιμότητας και, φυσικά, σήμερα είναι αδιανόητο να ξεκινάς κάτι καινούργιο χωρίς να υπάρχει διαφάνεια. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε». Αποφασισμένος να κάνει το καλύτερο δυνατό, ξεκίνησε δίνοντας σημασία στα υφάσματα και αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ελάχιστα και πολύ συγκεκριμένα. Παρομοιάζει τη μόδα με το φαγητό: πρέπει να είναι αρκετά ποιοτική, φτιαγμένη με υπευθυνότητα και επιθυμητή. Σήμερα το 80% των συλλογών του οίκου είναι φτιαγμένο από ανακυκλώσιμα, βιολογικά και οργανικά υλικά. Μάλιστα, σε μια προσπάθειά τους να δημιουργήσουν στενές σχέσεις με τους προμηθευτές και να υποστηρίξουν το fashion circularity, χρησιμοποιούν τα ίδια υφάσματα κάθε σεζόν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι ότι όλα τα ρούχα που δημιουργούνται στα εργοστάσιά τους φέρουν τον ειδικό κωδικό QR στην ετικέτα, τον οποίο ο καταναλωτής μπορεί να σκανάρει και να δει από πού προέρχονται τα υλικά τους. Με αυτή την κίνηση ο σχεδιαστής θέλει να απευθυνθεί σε όσους είναι ευαισθητοποιημένοι σε αυτά τα θέματα αλλά και σε όσους δεν είναι ενήμεροι. Τις περισσότερες φορές όμως δεν είναι μόνο το προϊόν που κάνει τη διαφορά. Έχοντας ενστερνιστεί την upcycle φιλοσοφία, ο Guillaume Henry δεν χρησιμοποιεί πλαστικές σακούλες για την αποθήκευση των ρούχων αλλά προτιμάει αυτές που είναι κατασκευασμένες από οργανικά υλικά, π.χ. από πατάτα. Το ίδιο ισχύει και με τις shopping bags. «Μετατρέπουμε τα σκουπίδια σε υλικά πολυτελείας», λέει χαμογελώντας. Εντυπωσιάστηκα όταν μου αποκάλυψε ότι στον οίκο προτιμούν να χρησιμοποιούν μόνο μία κρεμάστρα, κατασκευασμένη από ανακυκλώσιμο ξύλο και κόλλα, για κάθε ρούχο, από τη στιγμή της παρασκευής του μέχρι να φτάσει στη βιτρίνα του καταστήματος. Αυτό δεν συνέβαινε τα τελευταία χρόνια, καθώς η βιομηχανία της μόδας χρησιμοποιούσε αλόγιστα πλαστικές κρεμάστρες. Όμως η βιωσιμότητα δεν έχει να κάνει μόνο με τις καινοτόμες και νέες τεχνικές. Είναι ένας καινούργιος τρόπος σκέψης που αποσκοπεί στη διατήρηση της μόδας. «Όταν έχεις ένα εξαιρετικό παντελόνι, ή ένα εξαιρετικό πουκάμισο, ή ένα παλτό, τα οποία είναι η ουσία του brand σου, γιατί να τα “σκοτώσεις” μετά το τέλος μιας σεζόν;». Περνώντας στην πράξη, λάνσαρε τη σειρά «Les Essentiels» που αποτελείται από εκλεπτυσμένα ρούχα με τον χαρακτηριστικό haute couture σχεδιασμό του Patou και υπόσχεται διάρκεια, πάντα στο πλαίσιο της θετικής μόδας. Για το τέλος, ο Guillaume μου επιφύλαξε μια έκπληξη, ανακοινώνοντας κάποιο από τα μελλοντικά του σχέδια σχετικά με την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος περί βιωσιμότητας. «Θα λανσάρουμε την πρώτη μας τσάντα τον Φεβρουάριο. Για την κατασκευή της δεν ήθελα να μπω στη διαδικασία δημιουργίας ένα νέου είδους δέρματος, παρόλο που πιστεύω ότι η ποιότητά του θα ήταν πολύ καλή. Προτίμησα να χρησιμοποιήσω dead stock, κομμάτια δέρματος τα οποία άλλες εταιρείες πετάνε. Γι’ αυτό θα κυκλοφορήσουν περιορισμένα σε αριθμό κομμάτια και κάθε τσάντα θα είναι αριθμημένη», εξηγεί. Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι αυτή η κίνηση ανοίγει ένα παράθυρο στη βιομηχανία των δερμάτινων ειδών, δίνοντας το καλό παράδειγμα σε όλη τη βιομηχανία. Αρκεί να υπάρχει αφοσίωση στην αξία της θετικής μόδας και η επιθυμία για δημιουργία.

HUGUES FAUCHARD ΚΑΙ RÉMI BATS ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΊ ΔΙΕΥΘΥΝΤΈΣ ΤΟΥ BRAND UNIFORME

DAMIEN BLOTTIERE

GUILLAUME HENRY ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΤΟΥ ΟΊΚΟΥ PATOU

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

122

Η βιώσιμη επανάσταση στον καφέ ξεκινάει από το χάρτινο καλαμάκι

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Γυρίσαμε σελίδα και αφήσαμε επιτέλους μια για πάντα πίσω το πλαστικό καλαμάκι; Η Λυδία Πολυχρονοπούλου, Head of Communications & CSR της Matrix Pack, της εταιρείας που από το 2009 προμηθεύει την παγκόσμια αγορά με είδη μίας χρήσης για την εστίαση και από το 2019 φτιάχνει πλέον τα καλαμάκια της από χαρτί, έχει την απάντηση.

AΠO ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΤΖΑΝΝΑΤΟΥ

Αν και το καλαμάκι για ροφήματα έχει περάσει πια στη συνείδηση του κόσμου ως ένα αντικείμενο αρκετά «ποπ», συνδεδεμένο με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, η ιστορία του πάει πολύ πίσω, μια και το πρώτο που έχει καταγραφεί χρονολογείται περί το 3000 π.Χ., ήταν φτιαγμένο από χρυσό και το πέτρωμα λάπις λάζουλι και βρέθηκε σε τάφο Σουμέριων. Έκτοτε το καλαμάκι έχει κατασκευαστεί με διαφορετικούς τρόπους, με πιο δημοφιλές μέχρι και πρόσφατα το πλαστικό καλαμάκι, ένα μικρό αντικείμενο που μπορεί να μοιάζει αθώο, αλλά επιβαρύνει το περιβάλλον. Γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης και της βιωσιμότητας, παραχωρεί σταδιακά τη θέση του στο χάρτινο – άλλωστε, από τις 3 Ιουλίου του 2021 η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτρέπει και επίσημα μόνο το χάρτινο καλαμάκι. Μια εταιρεία που προσπαθεί να συμβάλει στην προσπάθεια για έναν πιο plastic-free κόσμο είναι η Matrix Pack, που δραστηριοποιείται από το 2009 στην παραγωγή ειδών μίας χρήσης για την εστίαση, μεταξύ των οποίων είναι και τα καλαμάκια ροφήματος. Ούσα μια εταιρεία που θέλει να συμβαδίζει με την εποχή της, ξεκίνησε από το 2018 την πράσινη μετάβαση της παραγωγής της, παράγοντας αρχικά βιοδιασπώμενα και κομποστοποιήσιμα καλαμάκια. Από το 2019, με την αειφορία να είναι βασικός στόχος της Matrix Pack, τα καλαμάκια της δημιουργούνται από χαρτί και είναι δύο ειδών: biopaper (με τρεις στρώσεις χαρτί) και biopaper plus (με χαρτί δύο στρώσεων για ακόμα μικρότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον ανά τεμάχιο). Η εταιρεία προμηθεύεται το χαρτί της από Ευρωπαίους παραγωγούς και είναι πιστοποιημένο από τον FSC™ (Forest Stewardship Council™ ), έναν ανεξάρτητο και μη κερδοσκοπικό διεθνή οργανισμό που προωθεί την περιβαλλοντικά φιλική και οικονομικά βιώσιμη διαχείριση των δασών του πλανήτη. Έτσι, η Matrix Pack ως επιχείρηση αποδεικνύει καθημερινά τη δέσμευσή της για έναν πλανήτη περιβαλλοντικά βιώσιμο.

MATRIX PACK

123

ADM—The Green Issue

Η ποιότητά του, πάντως, έχει σημασία, μια και δεν είναι όλα τα χάρτινα καλαμάκια ίδια. Αυτό υπογραμμίζει και η Λυδία Πολυχρονοπούλου, Head of Communications & CSR της Matrix Pack: «Χάρτινο από χάρτινο καλαμάκι διαφέρει και όσο καλύτερη ποιοτικά είναι η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται από τον παραγωγό (στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε συγκεκριμένα πρότυπα, τα οποία διασφαλίζουν ότι το προϊόν είναι σωστό περιβαλλοντικά και ασφαλές για κατανάλωση), τόσο καλύτερη είναι και η αίσθηση που αφήνει στον καταναλωτή». Η αλήθεια είναι πως για πολλούς ο τρόπος που πίνουν τον καφέ τους είναι μια ιεροτελεστία στην οποία δεν θέλουν παρεμβολές. Εξάλλου, όλοι έχουμε ακούσει από μια μερίδα κόσμου να γκρινιάζει για τα χάρτινα καλαμάκια, ότι τους ανατριχιάζουν, ότι δεν είναι βολικά, ότι χαλάνε ευκολότερα. Η Λυδία Πολυχρονοπούλου παραδέχεται πως είναι λογικό ένα χάρτινο προϊόν να είναι λιγότερο ανθεκτικό από ένα πλαστικό: «Το χαρτί από τη φύση του διαφέρει από το πλαστικό και είναι λογικό αρχικά να προκάλεσε μια διαφορετική αίσθηση στον καταναλωτή. Νομίζω όμως πως οι περισσότεροι έχουμε ξεπεράσει την αρχική αίσθηση, ειδικά εφόσον γνωρίζουμε πόσο λιγότερο επιβαρυντικό είναι για το περιβάλλον το συγκεκριμένο προϊόν». Τι έχει να πει για το πόσο σημαντικό είναι το χάρτινο καλαμάκι σε όσους έχουν δεύτερες σκέψεις; «Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αφήνει το χαρτί έναντι του πλαστικού είναι κατά πολύ μικρότερο και αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέστησε το χαρτί τη μόνη πρώτη ύλη που επιτρέπεται στην παραγωγή ορισμένων προϊόντων μίας χρήσης, όπως τα καλαμάκια». Η Matrix Pack, που αυτήν τη στιγμή διατηρεί δύο μονάδες παραγωγής στην Ελλάδα, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στον τομέα της στην Ευρώπη, με εξαγωγή σε 52 χώρες παγκοσμίως. Ως εταιρεία προσπαθεί να ενσωματώσει βιώσιμες πρακτικές σε όλη την αλυσίδα παραγωγής της. Αποτελεί συγχρόνως ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Charter of Trust for Paper Straws, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την προώθηση της ποιότητας και της ασφάλειας του προϊόντος που φτάνει στον καταναλωτή. Ποιο είναι το επόμενο βήμα, σύμφωνα με τη Λυδία Πολυχρονοπούλου; «Αυτό που μας ενδιαφέρει άμεσα είναι το χάρτινο καλαμάκι που παράγεται στην Ελλάδα να βρεθεί σε όλες τις αγορές του κόσμου. Ήδη εξάγουμε σε 52 χώρες, και συνεχίζουμε!». Τα πράγματα μοιάζουν ενθαρρυντικά για τη Head of Communications & CSR της Matrix Pack, που θεωρεί πως πλέον ο τρόπος ζωής μας έχει περάσει σε νέα φάση, σχολιάζοντας ότι «αλλάζουμε προς το καλύτερο συνήθειες του παρελθόντος, επιλέγοντας συνειδητά τα προϊόντα που βάζουμε στην καθημερινότητά μας, κοιτώντας τη μεγάλη εικόνα». Σε αυτήν τη μεγάλη εικόνα, που βλέπει πολύ περισσότερα από το πώς συνηθίζουμε να πίνουμε τον καφέ και τα χάρτινα καλαμάκια, η Λυδία Πολυχρονοπούλου βλέπει μια νέα γενιά που είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένη στα ζητήματα περιβάλλοντος και μπορεί να αλλάξει τις συνήθειές της πολύ πιο γρήγορα. Βλέπει, επίσης, πως οι καταναλωτές γενικότερα αλλάζουν: «Οι αλλαγές που έχουν ξεκινήσει ήδη αφορούν μικρές και μεγάλες συνήθειές μας. Αφορούν τον τρόπο μετακίνησης και κατανάλωσης». Το στοίχημα μοιάζει να το έχει κερδίσει και η ελληνική βιομηχανία που «έδειξε ότι μπορεί να αναπτύξει και να παραγάγει βιώσιμα και ανταγωνιστικά προϊόντα. Δημιουργούνται καινούργιοι όροι ανάπτυξης, αυξάνοντας τις θέσεις εργασίας. Η βαθύτερη έννοια του sustainability αποτελεί εφαλτήριο για ανάπτυξη, χρησιμοποιώντας νέα τεχνολογικά μέσα. Δημιουργείται η ανάγκη για συνεργασία με developers που προέρχονται από τομείς με τους οποίους μέχρι τώρα δεν είχες φανταστεί ότι θα συνεργαζόσουν», λέει η Λυδία Πολυχρονοπούλου. Το βιώσιμο μέλλον, πάντως, μπορεί να ξεκινήσει από τα μικρά πράγματα. Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που θα βάλετε το (χάρτινο) καλαμάκι στον καφέ σας.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΈΠΙΠΛΑ ΑΠΌ ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΈΝΟ ΠΛΑΣΤΙΚΌ ΚΑΙ ΊΝΕΣ ΑΓΡΙΑΓΚΙΝΆΡΑΣ, ΤΣΆΝΤΕΣ ΑΠΌ ΡΕΤΆΛΙΑ ΤΈΝΤΑΣ, ΑΠΌ ΠΑΝΙΆ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΏΝ ΣΚΑΦΏΝ, ΑΠΌ ΚΑΛΑΜΠΌΚΙ, ΑΠΌ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΌ ΚΑΜΒΆ. ΡΟΎΧΑ ΜΕ ΦΥΤΙΚΈΣ ΒΑΦΈΣ, VEGAN ΠΑΠΟΎΤΣΙΑ, ΟΛΟΜΈΤΑΞΑ ΜΑΝΤΊΛΙΑ, BRANDS ΠΟΥ ΑΠΟΦΕΎΓΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΈΣ ΜΕΓΆΛΩΝ ΑΠΟΣΤΆΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΦΎΡΑ. ΤΟ ΕΓΧΏΡΙΟ DESIGN ΠΡΟΣΠΑΘΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ ΦΙΛΙΚΌ ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΆΝΘΡΩΠΟ.

Ελληνικό βιώσιμο design

BLUCYCLE. PHOTO: ΑΣΠΑ ΚΟΥΛΥΡΑ

Από τη Ζωή Παρασίδη

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

127

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

LOCUL

Mια κειμενογράφος που μαθητεύει στον τροχό και στο handbuilding εδώ και κάποια χρόνια και ένας βραβευμένος σχεδιαστής προϊόντων και εσωτερικών χώρων με αγάπη για τα οικολογικά υλικά, η Γαία Δεληγιάννη και ο Σπύρος Κίζης, δημιούργησαν πριν από έναν χρόνο ένα brand επίπλων και αξεσουάρ υψηλής ποιότητας που χαρακτηρίζονται από λιτή, σύγχρονη αισθητική και λειτουργικό design. Αναπόσπαστο κομμάτι της φιλοσοφίας του brand είναι η χρήση ιδιαίτερων υλικών και μεθόδων παραγωγής – χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βραβευμένη σειρά επίπλων του Σπύρου Κίζη, φτιαγμένη από ίνες αγριαγκινάρας. Καθώς η βιωσιμότητα αποτελεί σταθερή αξία του brand, ο σχεδιασμός κινείται γύρω από υλικά όπως το ξύλο, ο πηλός, το μέταλλο, το vegan δέρμα, και καινοτόμες προσμείξεις που προκύπτουν κατά τη δημιουργική διαδικασία. Στόχος τους είναι μια παραγωγή που να κινείται στο πλαίσιο του small batch. «Η συνεργασία με σιδεράδες και ξυλουργούς δεύτερης ή τρίτης γενιάς που έχουν μάθει την τέχνη, αλλά έχουν επαφή με τη σύγχρονη τεχνολογία, μας οδηγεί σε σχεδιαστικά μονοπάτια που πιστεύουμε ότι ενσωματώνουν το μεράκι του μάστορα από τη μια, την ακρίβεια και τη λεπτότητα που προσφέρει η τεχνολογία του CNC και του 3D printing από την άλλη. Με τα αντικείμενά μας θέλουμε να αναδεικνύεται πάντα ο άνθρωπος. Τι θα γινόταν αν ο παλιός καρεκλάς στο Μοναστηράκι συνδύαζε το μεράκι του με επιρροές από το σύγχρονο design και την τεχνολογία; Αυτό για μας είναι Locul». Μόλις άνοιξαν τον χώρο τους στο Κουκάκι που, ενώ αρχικά προοριζόταν για την αποθήκευση των προϊόντων τους, η ίδια η γειτονιά τούς ενέπνευσε να τον μετατρέψουν σε ένα μικρό μαγαζί απ’ όπου μπορεί κάποιος να περάσει και να δει τη δημιουργική διαδικασία. Ανάμεσα σε ποδηλατάδικα, μπιστρό, εργαστήρια κεραμικής και μόνο λίγα λεπτά από το ΕΜΣΤ, το δίδυμο πίσω από το Locul φιλοδοξεί να δώσει τη δική του φρέσκια νότα στην τοπική κουλτούρα της πόλης. www.loculdesign.com, Ζαν Μωρεάς 17, Κουκάκι

Η KAREKLA ΤΟΥ ΦΟΊΒΟΥ ΞΕΝΆΚΗ

Το βραβευμένο σε ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς design κάθισμα του Φοίβου Ξενάκη δεν έχει πλάτη, αν και η ονομασία του ειρωνικά σημαίνει «καρέκλα» στα ελληνικά. Έχει φτιαχτεί από παρατημένα υλικά ξυλουργικής που χαρίστηκαν στον designer από μια εταιρεία κατασκευής επίπλων. Όταν κάποιος κάθεται σε αυτή, τα ξύλινα τμήματά της υποκύπτουν στο βάρος του και γίνονται αναπαυτικά. Μόλις ο χρήστης σηκωθεί, αυτά επανέρχονται στην αρχική τους μορφή, σχηματίζοντας σχεδόν ένα γλυπτό. www.phebos-xenakis.be

128

BLUECYCLE

Όλα ξεκίνησαν το 2017, όταν με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού αναφορικά με το πρόβλημα των εγκαταλελειμμένων διχτυών που βρίσκονται στη θάλασσα αλλά και τη δυνατότητα αξιοποίησής τους με τη χρήση νέων τεχνολογιών το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη ανέλαβε την παραγωγή του ντοκιμαντέρ μικρού μήκους Second Nature, που δημιουργήθηκε από την υποψήφια για Όσκαρ κινηματογραφίστρια Δάφνη Ματζιαράκη. Με αφετηρία την ταινία αυτή γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία μιας πρότασης-λύσης για το πρόβλημα με τα θαλάσσια πλαστικά απορρίμματα, κυρίως αυτά που προέρχονται από την αλιευτική και ναυτιλιακή δραστηριότητα.

H BlueCycle εφαρμόζει ένα πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας για την αξιοποίηση των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων, έτσι εγκαταλελειμμένα δίχτυα, σχοινιά, κάβοι, πετονιές γίνονται και πάλι πρώτη ύλη υψηλής ποιότητας. Προτείνει μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, καθώς ασχολείται με κάθε στάδιο της διαδικασίας, από τη συλλογή του υλικού μέχρι την επεξεργασία του και τη δημιουργία νέων προϊόντων. Μέσα από ένα διαρκώς επεκτεινόμενο πανελλαδικό δίκτυο συνεργάζεται με αλιείς, ιχθυοκαλλιέργειες, μυδοκαλλιέργειες, κατασκευαστές, περιβαλλοντικές οργανώσεις και τοπικούς φορείς, προκειμένου να συγκεντρώσει το υλικό. Η επεξεργασία του γίνεται στον Πειραιά, στο μοναδικό εξειδικευμένο εργαστήριο για την αξιοποίηση θαλάσσιων απορριμμάτων στην Ελλάδα. Η BlueCycle δημιουργεί τα δικά της πλήρως ανακυκλώσιμα προϊόντα, όπως νήμα για 3D εκτυπωτές, ενώ σε πιλοτική φάση βρίσκεται η δημιουργία δομικών υλικών για εφαρμογές εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και η δημιουργία νήματος ύφανσης. Η βραβευμένη σειρά επίπλων «Second Nature» δημιουργήθηκε πριν από περίπου δύο χρόνια σε σχέδια των The New Raw, του Πάνου Σακκά και της Φωτεινής Σετάκη, οι οποίοι έχουν την έδρα τους στο Ρότερνταμ και έχουν διακριθεί για τη δουλειά τους στην αξιοποίηση αστικών απορριμμάτων. Η σειρά κατασκευάζεται στο ρομποτικό εργαστήριο τρισδιάστατης εκτύπωσης μεγάλων διαστάσεων, το οποίο στεγάζεται στο BlueCycle Lab. Για τη δημιουργία όλων των αντικειμένων χρησιμοποιείται πλαστικό που προέρχεται από τη ναυτιλία και είναι πλήρως ανακυκλώσιμο, όπως όλα τα προϊόντα της BlueCycle. Κάθε αντικείμενο έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, ενώ μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες κάθε πελάτη, που θα λάβει τα στοιχεία για την προέλευσή του, ενώ μπορεί να το «μεταμορφώσει» σε κάτι άλλο όταν το θελήσει, κι αυτό είναι κάτι που αναλαμβάνει να κάνει η start-up. «Έτσι αποδεικνύεται ότι η κυκλική οικονομία λειτουργεί και ότι όσον αφορά το πλαστικό τη μεγαλύτερη σημασία έχει η σωστή διαχείρισή του. Ως υλικό μπορεί να έχει πολλές ζωές και να αξιοποιηθεί παραγωγικά. Στόχος είναι να εφαρμόσουμε αυτό το μοντέλο σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα, δημιουργώντας ένα πρότυπο σε ευρωπαϊκό επίπεδο», εξηγεί η Σουζάνα Λασκαρίδη, ιδρύτρια και διευθύντρια της BlueCycle. www.bluecycle.com

IT’S A SHIRT

«Μεγάλωσα μέσα στη βιοτεχνία ενδυμάτων που είχαν οι γονείς μου, από μικρή ήμουν ανάμεσα σε υφάσματα και μεγάλες ραπτομηχανές. Επικεντρώθηκα στο IT’S A SHIRT πριν από πέντε χρόνια και συνεργάστηκα γι’ αυτό με δημιουργικούς ανθρώπους από άλλα πεδία, έτσι κατάφερα να πραγματοποιήσω ιδέες που δεν θα μπορούσα να υλοποιήσω αν συνέχιζα να εργάζομαι για άλλες εταιρείες ρουχισμού». Τα πουκάμισα της Χριστίνας Χριστοδούλου αποτελούν μια χρονοβόρα διαδικασία, από την ιδέα και την εύρεση υφασμάτων για κάθε σειρά μέχρι το packaging των παραγγελιών. Η κατασκευή τους γίνεται στην οικογενειακή βιοτεχνία, ενώ τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται είναι είτε deadstock που επιλέγονται έπειτα από έρευνα στην τοπική αγορά είτε υψηλής ποιότητας ποπλίνα, ελληνικό λινό και βαμβάκι. «Νομίζω πως το sustainability δεν ξεκινά απ’ το ύφασμα που χρησιμοποιείς αλλά από το πώς αντιμετωπίζεις τους γύρω σου. Κάθε άνθρωπο που στηρίζει το IT’S A SHIRT τον βλέπω ως συνεπιβάτη στο ταξίδι που πραγματοποιεί παρά ως έναν ακόμη πελάτη. Έπειτα, κάθε πουκάμισο που παράγεται είναι unisex με σκοπό να δημιουργηθεί μια κοινή γκαρνταρόμπα, χωρίς περιορισμούς και όρια. Τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται δεν κάνουν ταξίδι για να φτάσουν στα χέρια μου, προσπαθώ να αντλώ ό,τι υλικό μπορώ από την εγχώρια αγορά. Η μόδα από μόνη της δεν είναι βιώσιμη, όμως είναι ένα δημιουργικό παιχνίδι που έχει τεράστια κοινωνική και πολιτισμική επιρροή και το IT’S A SHIRT είναι ένα πρότζεκτ που αυτό το λαμβάνει σοβαρά υπόψη του». www.itsashirt.gr, Ασκληπιού 67, Eξάρχεια

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

MUSA

Γεννήθηκε τον Απρίλιο του 2020 από τη Νάσια Φιλιππίδη που προμηθεύεται τα υφάσματά της από ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ για την παραγωγή συνεργάζεται με μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις. Τα ρούχα της φτιάχνονται από tencel, pinatex και οργανικό βαμβάκι, φυσικά υλικά που αγκαλιάζουν το σώμα, ενώ ταυτόχρονα έχουν μειωμένο περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα. «Στοχεύουμε στη δημιουργία διαχρονικών κομματιών, η παραγωγή μας είναι περιορισμένη με στόχο την αποφυγή συσσώρευσης στοκ. Έχουμε zero waste πολιτική, αγοράζουμε ακριβώς όσο ύφασμα χρειαζόμαστε για τη ραφή των ρούχων μας και τα ρετάλια τα αξιοποιούμε δημιουργικά σε άλλα πράγματα, όπως scrunchies ή limited edition ρούχα. Προσφέρουμε υπηρεσίες μεταποίησης και επιδιόρθωσης με σκοπό τα ρούχα να μείνουν στην ντουλάπα μας για χρόνια. Οι συσκευασίες μας είναι βιώσιμες, φτιαγμένες από φυσικά υλικά όπως το καλαμπόκι». www.musacollection.gr

MASHU

«Δημιούργησα το brand όταν συνειδητοποίησα ότι υπήρχε ένα κενό στην αγορά για vegan αξεσουάρ με σύγχρονη αισθητική. Δούλευα με μια σειρά από μάρκες αξεσουάρ και είχα εκτεθεί πολύ στις δερμάτινες κατασκευές. Όταν σταμάτησα να τρώω ζωικά προϊόντα, ένιωσα την ανάγκη να ευθυγραμμίσω τη δουλειά μου με τις αξίες μου. Ήθελα, επίσης, να υποστηρίξω την ελληνική χειροτεχνία και έτσι, παρότι εδρεύω στο Λονδίνο, αποφάσισα να κατασκευάσω τις τσάντες στην Αθήνα, σε ντόπιους τεχνίτες και οικογενειακές επιχειρήσεις». Με έμπνευση από την αρ ντεκό, την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική και τις γεωμετρικές καμπύλες και γραμμές, η Ιωάννα Τοπούζογλου σχεδιάζει τα τελευταία τρία χρόνια κομμάτια που ξεπερνούν τις τρέχουσες τάσεις, ενώ η λειτουργία του brand της είναι seasonless. Χρησιμοποιεί καινοτόμα φυτικά υλικά, από γεωργικά απόβλητα, φύλλα ανανά και vegan δέρματα από κάκτους μέχρι φλούδες σταφυλιού, καλαμπόκι και κάνναβη. Οι λαβές στις τσάντες της προκύπτουν από περισσεύματα εργοστασίων ξυλείας που διαφορετικά θα πετάγονταν ή θα καίγονταν. Οι λαβές από σχοινιά κατασκευάζονται από τεχνίτριες στη Νηματουργία Μέντης, την παλαιότερη passementerie της Αθήνας. Σε συνεργασία με το TreeApp, το Mashu φυτεύει πέντε δέντρα με κάθε αγορά τσάντας. www.mashu.co.uk

129

3QUARTERS

«Η ανακύκλωση στη μόδα είναι ο πιο βιώσιμος τρόπος να επαναφέρουμε παλιές τεχνικές και να δώσουμε νέα πνοή, να φρεσκάρουμε την αστική οικοτεχνία». Μία αρχιτέκτονας και ένας φωτογράφος, δύο αδέλφια που ξαναβρέθηκαν στην Αθήνα μετά από χρόνια διαμονής στο εξωτερικό, η Γαρυφαλιά και ο Γιάννης Πιτσάκης, δημιούργησαν το 2015 ένα από τα πρώτα brand βιώσιμης μόδας στην Ελλάδα, φτιάχνοντας στο εργαστήριό τους στο κέντρο της Αθήνας τσάντες και αξεσουάρ με πρώτη ύλη τα εναπομείναντα υφάσματα από τις καινούργιες τέντες που τοποθετούνται στα μπαλκόνια της, δουλεύοντας έτσι με ένα πολύ αντιπροσωπευτικό υλικό της πόλης. «Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με στοκ που βρίσκαμε σε τεντάδες. Στην προσπάθειά μας να εξασφαλίσουμε ένα μόνιμο δίκτυο συνεργατών, ανακαλύψαμε ένα τεράστιο κενό στη διαχείριση των ολοκαίνουργιων αχρησιμοποίητων κομματιών υφάσματος που περισσεύουν κατά το ράψιμο μιας τέντας, τα οποία είναι τόσο μικρά που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλη, έτσι απλώς πετιούνται στις χωματερές. Μιλάμε για τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων από πολυεστέρα που δεν θα ανακυκλώνονταν αν δεν τα μετατρέπαμε σε κάτι, όπως οι πολυμορφικές μας τσάντες και τα αξεσουάρ. Την ίδια στιγμή προμηθευόμαστε όλα τα υπόλοιπα υλικά από του Ψυρρή, στηρίζοντας την οικονομία της γειτονιάς μας». Για τις vegan τσάντες τους χρησιμοποιούν ιμάντες από κλωστοϋφαντουργική κάνναβη και φερμουάρ από ανακυκλωμένο πλαστικό. Προσφέρουν επισκευή του προϊόντος εφ’ όρου ζωής, ενώ τρέχουν και ένα πρόγραμμα επαναδιαχείρισης των παλιών τσαντών, το Ρroject Ζero. «Η μείωση της υπερκατανάλωσης, η επιστροφή σε έναν τρόπο ζωής πιο αργό και με περισσότερο τοπικό χαρακτήρα είναι αξίες στις οποίες είχαμε στραφεί πριν ακόμα δημιουργήσουμε το brand. Πλέον είμαστε περήφανοι που αποτελούμε κομμάτι ενός κινήματος. Βιώσιμη μόδα είναι η κυκλική μόδα, όχι μια ιδιοτροπία κάποιων σχεδιαστών, και, βέβαια, δεν είναι πολυτέλεια». www.3quarters.design, Αγίου Δημητρίου 9, Ψυρρή

LEFKON

Από το 2015 η σχεδιαστική φιλοσοφία του Lefkon είναι επηρεασμένη από έναν συνδυασμό ελληνικών σχημάτων, διεθνούς αρχιτεκτονικής, σκανδιναβικού μινιμαλισμού και ιαπωνικής αισθητικής. Εκτός του ότι προσφέρουν ελευθερία κινήσεων, τα ρούχα της Ειρήνης-Λουίζας Ανδρικοπούλου φτιάχνονται από οργανικά υφάσματα, όπως είναι το λινό, η βισκόζη και το μετάξι, «που αφήνουν το σώμα και το περιβάλλον να αναπνέουν». Κάθε ένδυμα φτιάχνεται μόνο κατόπιν παραγγελίας, οπότε το brand έχει μηδενικά απόβλητα. «Διασφαλίζουμε ότι οι άνθρωποι που εμπλέκονται στη δημιουργία των ρούχων μας απολαμβάνουν καλές συνθήκες εργασίας και πληρώνονται δίκαια. Η διατήρηση όλης της γραμμής παραγωγής στην Ελλάδα μάς επιτρέπει να διατηρούμε υψηλό επίπεδο ποιότητας, σύμφωνα με τα πρότυπα και τις απαιτήσεις μας, και να γνωρίζουμε πάντα την απάντηση στην ερώτηση “ποιος έφτιαξε τα ρούχα μου”. Το μετάξι που χρησιμοποιούμε για τη νυφική συλλογή μας είναι από το Σουφλί. Όλα τα παραπάνω είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια μόδα ηθική και βιώσιμη». www.lefkon.gr

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

SALTY BAG

Δημιουργήθηκε την άνοιξη του 2013 από τη Χρύσα Χαλικιοπούλου, τον Σπύρο Ντάικο, τον Παναγιώτη Βαρούχα και τον Στρατή Ανδρεάδη. Κανένας τους δεν είχε ειδίκευση στην κατασκευή τσάντας, αλλά η πίστη τους στην ιδέα τούς έκανε να μάθουν γρήγορα τη δουλειά. «Θέλαμε να δημιουργήσουμε την καλύτερη εταιρεία κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα, μια εταιρεία που να κατασκευάζει στο χέρι τσάντες, είδη ταξιδίου και σπιτιού με επίκεντρο την τοπικότητα, τα ανθεκτικά, επαναχρησιμοποιημένα υλικά, την αυθεντικότητα, τη δυνατότητα καθετί που βγαίνει από το εργαστήριό μας να επιστρέφει και να χρησιμοποιείται ξανά. Σχεδιάζουμε και φτιάχνουμε αντικείμενα καθημερινά, χρήσιμα, σύγχρονα, που ανταποκρίνονται στις τωρινές ανάγκες». Συλλέγουν χρησιμοποιημένα πανιά και καλύμματα ιστιοπλοϊκών σκαφών, τα πλένουν, τα κόβουν στο χέρι στο εργαστήριό τους, στην Κέρκυρα, και μετά τα ράβουν. Το ίδιο κάνουν με τις χρησιμοποιημένες ζώνες αυτοκινήτων από εργοστάσια ανακύκλωσης στη Βόρεια Ελλάδα. Επιλέγουμε τα υλικά πάντα με γνώμονα τη δυνατότητα να επαναχρησιμοποιηθούν πριν ανακυκλωθούν. «Σχεδιάζουμε με γνώμονα την ανθεκτικότητα, την επόμενη χρήση και τις κλασικές γραμμές, γιατί, αν κάτι είναι εξεζητημένο, δύσκολα θα το φορέσουμε για χρόνια. Προσφέρουμε χωρίς κόστος την επιδιόρθωση όλων μας των προϊόντων εφ’ όρου ζωής. Εάν επιστραφεί μια τσάντα σ’ εμάς για επανάχρηση, φυλάγεται μέχρι να γίνει μια νέα Salty Βag και αυτός που την επιστρέφει κερδίζει έκπτωση 30% για την αγορά της επόμενης τσάντας του. Οι μεταφορές μας εντός Κέρκυρας για την προμήθεια υλικών οδεύουν προς το να γίνουν carbon neutral, αφού χρησιμοποιούμε πλέον cargo ποδήλατο. Στις αγορές μας προσπαθούμε να προμηθευόμαστε υλικά που βρίσκουμε σε ακτίνα 500 χλμ. Από το 2022 οι συσκευασίες αποστολής θα έχουν ακόμα πιο βιώσιμο πρόσημο. Απευθυνόμαστε σε όποιον θέλει να έχει ένα όμορφο, ανθεκτικό αντικείμενο φτιαγμένο στο χέρι με το χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που υπάρχει». www.saltybag.com

ΑLCHIMIA VEGAN SHOES

H Νικόλ Δαλάτση ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια επαγγελματικά με τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την εμπορία υποδημάτων. «Τα χρόνια περνούσαν και τα πρώτα οικολογικά ζητήματα αναδύονταν. Η βιομηχανία της μόδας γενικά και του δέρματος ειδικότερα είναι από τις κορυφαίες ρυπογόνες δραστηριότητες. Τα εναλλακτικά υλικά και οι βιώσιμες πρακτικές γνώρισαν σταδιακά την αποδοχή του κοινού. Επομένως, ήρθε η ώρα να υλοποιήσω παλιές ιδέες, αφού ειδικά στον τομέα του υποδήματος οι εναλλακτικές προτάσεις είναι λιγότερες σε σχέση με το ρούχο». Το brand της εμφανίστηκε τελικά την άνοιξη του 2018. Τα Αlchimia vegan shoes είναι χειροποίητα, φτιαγμένα με ασυνήθιστα υλικά, από πλαστικές σακούλες, πρώτες ύλες από θερμοκήπια αλλά και από παλιά οικογενειακά εργόχειρα. «Κεντρική ιδέα είναι η επαναχρησιμοποίηση “άχρηστων” υλικών που προορίζονται για τον κάδο απορριμμάτων. Έτσι συμβάλλουμε στη μείωση της περιβαλλοντικής πίεσης, χωρίς να γίνεται κατάχρηση νέων πρώτων υλών. Η ηθική μόδα σέβεται το περιβάλλον, τα ζώα και τον άνθρωπο. Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της είναι η διαφάνεια. Ο καταναλωτής πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ρωτήσει και να μάθει ποιος και κάτω από ποιες συνθήκες έφτιαξε το συγκεκριμένο προϊόν». Ιnstagram: @alchimiaveganshoes

130

CHRISTIANA VARDAKOU

Σπούδασε σχεδιασμό υφασμάτων στο Λονδίνο, στο Chelsea College of Arts, εκεί πειραματίστηκε για πρώτη φορά με φυτικές βαφές. Έπειτα ταξίδεψε στη νοτιοανατολική Ασία, προκειμένου να μάθει περισσότερα για παραδοσιακές τεχνικές γύρω από την ύφανση και τη βαφή με φυτικά υλικά. Όλα τα κομμάτια του brand της είναι χειροποίητα, όλη η δημιουργική διαδικασία γίνεται στο εργαστήριό της, με τη Ματίλντα Πιζάντε που βοηθάει με τις φυτικές βαφές, υφαίνει στον αργαλειό και κάνει μπατίκ, με τη Μαρία Γιαννακούλια που βγάζει τα πατρόν και ράβει σε οργανικά υφάσματα. «Λόγω της ιδιαίτερης φύσης αυτής της αργής επεξεργασίας, κάθε προϊόν είναι μοναδικό. Παράλληλα, στο ατελιέ μας δεν πετάμε σχεδόν τίποτα, προσπαθούμε να βρίσκουμε τρόπους να χρησιμοποιούμε όλη τη φύρα, είτε φτιάχνοντας αξεσουάρ (scrunchies, σελιδοδείκτες) είτε χρησιμοποιώντας τα για packaging ή ως γέμισμα για μαξιλάρια. Το όραμα της Χριστιάνας Βαρδάκου περιστρέφεται γύρω από την ιδέα του «emotionally durable design». «Προσπαθώ να δημιουργήσω μια σχέση μεταξύ καταναλωτή και προϊόντος. Κάθε χειροποίητο αντικείμενο είναι μοναδικό και έχει μια ιστορία. Αξίζει οι καταναλωτές να τη γνωρίζουν έτσι ώστε να θέλουν να το προστατεύσουν και να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής του. Παράλληλα, έχω αρχίσει να συνεργάζομαι με σχολεία όπου κάνω σεμινάρια και μιλάω στα παιδιά για την ηθική μόδα. Ήρθε η ώρα να δώσουμε έμφαση στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα». www.cvardakou.com

MANTILITY

Φιλοδοξεί να εδραιωθεί ως η πρώτη διαδικτυακή γκαλερί που θα δημιουργεί, θα παράγει και εμπορεύεται υψηλής ποιότητας μεταξωτά μαντίλια. Με έδρα την Καβάλα, η καινοτομία της MANTILITY, αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει από άλλα brands, είναι ότι θέλει να εκπροσωπεί πολλούς και διαφορετικούς καλλιτέχνες και σχεδιαστές από την Ελλάδα. Ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, γραφίστες, κεραμίστες, σκηνογράφοι και γκραφιτάδες παρέχουν στην γκαλερί τα έργα τους ώστε να αποτυπωθούν ψηφιακά σε μεταξένιο καμβά από 100% υψηλής ποιότητας μετάξι Σουφλίου. Κάθε σχέδιο διατίθεται αυστηρά σε 50 έως 200 μαντίλια, αριθμημένα και υπογεγραμμένα από τον εκάστοτε σχεδιαστή. Η πρωτότυπη γκαλερί της Βασιλικής-Ζαφειρίας Υψηλάντη τρέχει ένα πρόγραμμα που λέγεται «Re-Mentality of Silk», στο πλαίσιο του οποίου χρησιμοποιεί ελαττωματικά μαντίλια αλλά και τα κομμάτια που περισσεύουν, μεταποιώντας τα σε νέα προϊόντα, φορέματα, τζάκετ, κολιέ, χειροποίητα ημερολόγια και σημειωματάρια. Όλα της τα προϊόντα και οι συσκευασίες είναι οικολογικές, προέρχονται από το Σουφλί, τη Θεσσαλονίκη και την Καβάλα, έτσι αποφεύγει τη ρύπανση που προκαλούν οι απομακρυσμένες μεταφορές και προμήθειες. Το ίδιο το μετάξι που χρησιμοποιεί είναι φυσική ίνα, βιοδιασπάται εύκολα και δεν μολύνει το περιβάλλον. www.mantility.com

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

VATHOS APPAREL

Το 2016 η Βασιλική Συμεωνίδη και η Σοφία Καραγιάννη έθεσαν στους εαυτούς τους μία πρόκληση: να δημιουργήσουν ρούχα με βιώσιμα υλικά, να βοηθήσουν στη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης στον κόσμο της μόδας, για τον οποίο εργάζονταν μέσα από τις μίνιμαλ γραμμές τους. «Όλα τα υφάσματά μας επιλέγονται με αυστηρά κριτήρια που έχουν να κάνουν με τη διαδικασία παραγωγής τους. Τα υλικά μας προέρχονται από καλλιέργειες χωρίς τοξικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα, ενώ κατά τη διαδικασία της βαφής χρησιμοποιούνται χρώματα εγκεκριμένα από τον Global Organic Textile Standard. Ο πυρήνας κάθε διαδικασίας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των VATHOS Apparel είναι η κοινωνική ευαισθησία. Οι πρακτικές που εφαρμόζονται στο σύνολό τους δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, στόχος μας είναι να κινούμαστε ηθικά τόσο απέναντι στο περιβάλλον όσο και απέναντι στην οικονομία. Όλα μας τα ρούχα παράγονται στην Ελλάδα και αυτό μας επιτρέπει να διατηρούμε διαφάνεια σε όλη τη διαδικασία παραγωγής τους. Κάθε κίνηση για την παραγωγή ενός ρούχου πρέπει να γίνεται με σεβασμό προς τον περιβάλλον αλλά και προς τον άνθρωπο». www.vathosapparel.com, Αρχελάου 19, Παγκράτι

PARNÈS

O γραφίστας Παναγιώτης Δρακόπουλος δημιούργησε το Parnès το 2017 και τον τελευταίο χρόνο συνεργάτης του έχει γίνει ο αδερφός του Γιάννης, απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών. «Μου άρεσε πάντα να φτιάχνω πράγµατα µε τα χέρια µου και κάποια στιγµή ένιωσα την επιθυµία να πειραµατιστώ µε την επαναχρησιµοποίηση κάποιων παλιών υλικών, µε στόχο τη δηµιουργία πρωτότυπων και µοναδικών κάθε φορά προϊόντων, όπως τσάντες, σακίδια και θήκες». Με μότο τους το «make bags not war» δουλεύουν επαναχρησιμοποιώντας βαµβακερό στρατιωτικό καµβά, καθώς και τα µεταλλικά στοιχεία που συλλέγουµε από τα στρατιωτικά σακίδια. Η κατασκευή των Parnès γίνεται χειροποίητα στο εργαστήριό τους στο Σύνταγμα, γεγονός που καθιστά κάθε προϊόν µοναδικό. Ο σχεδιασµός τους παραπέµπει σε παλαιότερες φόρµες, ωστόσο έχει µια πιο σύγχρονη µατιά. «Αυτό που µε συγκινεί ιδιαίτερα µε τον παλιό στρατιωτικό καµβά είναι οι ιστορίες που κουβαλάει. Έχω βρει σε παλιά σακίδια στρατιωτών τα ονοµατά τους, χρονολογίες και διάφορα στοιχεία για την περίοδο που χρησιµοποιήθηκαν. Είναι ένα µικρό ταξίδι στον χρόνο», περιγράφει ο Παναγιώτης Δρακόπουλος. «Στο Parnès δεν πετάµε κυριολεκτικά τίποτα. Για µένα, η ηθική µόδα σχετίζεται µε την επαναχρησιµοποίηση και ανακύκλωση πρώτων υλών, τη µείωση της µαζικής και γρήγορης παραγωγής και, βέβαια, τη δηµιουργία σωστών συνθηκών εργασίας για όλους τους ανθρώπους που απασχολούνται σε αυτή. Μόνο αν ο κόσµος στραφεί σε µικρότερα brands, γνωρίζοντας ποιος και πώς έφτιαξε το προϊόν που σκοπεύουν να αγοράσουν, θα µπορέσουµε να δούµε ουσιαστική αλλαγή». Ιnstagram: @parnes.ath

131

2WO+1NE=2

Η Στέλλα Παναγοπούλου και η Βαλίσια Γκότση συναντήθηκαν στη σχολή Βελουδάκη, όταν σπούδαζαν σχέδιο μόδας. «Πολύ σύντομα συνειδητοποιήσαμε ότι η αισθητική μας ταιριάζει και κατά κάποιον τρόπο αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Ήδη λοιπόν από τότε γεννήθηκε η ιδέα να δημιουργήσουμε μαζί ένα fashion brand. Πρώτα, όμως, θέλαμε να αποκτήσουμε επαγγελματική εμπειρία, να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας, γι’ αυτό εργαστήκαμε σε καταξιωμένους σχεδιαστές. Και τελικά το 2017 απέκτησε ζωή το 2WO+1NE=2». Στρέφονται σε διάφορους τομείς της τέχνης, επηρεάζονται από την αρχιτεκτονική, τις εικαστικές τέχνες, τη μουσική και τον κινηματογράφο, εμπνέονται από διαφορετικές πόλεις του κόσμου, τα ρούχα τους έχουν μια δική τους χαρακτηριστική ταυτότητα, «είναι ένα συνονθύλευμα εικόνων, εμπειριών και συναισθημάτων που φοριέται», όπως τα περιγράφουν οι ίδιες. Αυτήν τη σεζόν, η συλλογή τους ισορροπεί ανάμεσα στα εντυπωσιακά παλάτια της Αυστρο-ουγγρικής Αυτοκρατορίας και το ρηξικέλευθο κίνημα της Vienna secession.

Tα σχέδιά τους είναι εμπνευσμένα από τις ελικοειδείς και γεμάτες κίνηση φόρμες του κινήματος της αρ νουβό, τα οικόσημα των ευγενών οικογενειών της αυστριακής πρωτεύουσας, τα σκίτσα του Egon Schiele, τους πίνακες του συμβολιστή Gustav Klimt και την αγάπη του για το γυναικείο σώμα. Δεν ασπάζονται τις τάσεις, σκοπός τους είναι η δημιουργία ευρηματικών all time classic ενδυμάτων με αντοχή στον χρόνο, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά υψηλής ποιότητας υφάσματα και γαλλικές ραφές που συμβάλλουν στη μακροζωία του ενδύματος. «Προτρέπουμε τον αγοραστή να ψωνίζει λιγότερο, έχοντας βασικό γνώμονα την ποιότητα. Χρησιμοποιούμε υλικά φυσικά βαμμένα και επεξεργασμένα, τα οποία είναι φιλικά τόσο απέναντι στο περιβάλλον όσο και απέναντι στο σώμα. Παράλληλα, σεβόμενες τις ιδιαιτερότητες κάθε σωματότυπου, δημιουργούμε όλα τα ρούχα μας sur mesure. Παρέχουμε αυτήν τη δυνατότητα ακόμη και στο e-shop μας, όπου εκτός από τα “παραδοσιακά” μεγέθη, υπάρχει και η επιλογή fit to size. www.2plus1equals2.com

ΔΎΟ ΜΑΓΑΖΙΆ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΟΎΝ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΚΌ ΤΟΥΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΌ ΤΡΌΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗ

REPLAY TOYS

Στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, o Michel Lahoud βρήκε στην πρώτη καραντίνα τον χρόνο να σκαλίσει τα άπειρα παιχνίδια που ήταν φυλαγμένα για χρόνια στο πατάρι του. Έχοντας ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, σχεδίασε ένα πρωτότυπο κατάστημα παιχνιδιών, εμπνευσμένο από τα παλιά ζαχαροπλαστεία της Αθήνας και τα πολύχρωμα γλυκά στις βιτρίνες τους. Εκεί βρίσκουμε αμέτρητες φιγούρες Playmobil, τουβλάκια Lego μεμονωμένα ή με το κιλό, ζαχαρωτά Pez σε αμέτρητα σχέδια, τα αλογάκια «Μικρό μου Πόνυ» και αυτοκινητάκια Hot Wheels, παγωτά από πλαστελίνη και αναμνήσεις. «Στόχος είναι να επαναχρησιμοποιήσουμε παιχνίδια που υπό άλλες συνθήκες θα έμεναν ξεχασμένα σε αποθήκες, δίνοντάς τους νέα ζωή, αξιοποιώντας τα για τον λόγο που κατασκευάστηκαν αρχικά, να προσφέρουν χαρά και ευχαρίστηση σε μικρούς και μεγάλους. Την ίδια στιγμή, συμβάλλουμε στη μείωση των υλικών που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής-χωματερές και του αποτυπώματος του άνθρακα, καλλιεργούμε τη λογική της επαναχρησιμοποίησης και της κυκλικής οικονομίας έναντι της αλόγιστης κατανάλωσης και της σπατάλης πόρων. Και φέρνουμε κοντά γενιές». Φωκίωνος Νέγρη 42, Δημοτική Αγορά Κυψέλης

ΠΑΠΙΓΙΌΝ PROJECT

Πριν από δέκα χρόνια ο Αχιλλέας Χαρίσκος άρχισε να περιποιείται φυτά που είχαν εγκαταλειφθεί, σε Ρώμη, Παλέρμο και Νάπολη, Βερολίνο και Πράγα, Αγία Πετρούπολη, Πόλη του Μεξικού και Τζακάρτα – σε όποια πόλη έχει μείνει για χορέψει. Όταν δεν είχε μαθήματα, πρόβες ή παράσταση, έβρισκε τον χρόνο να μαζεύει και να υιοθετεί τα φυτά όσων μετακόμιζαν και δεν είχαν πού να τα αφήσουν, ενώ συνέλεγε και αυτά που κάποιοι άφηναν στα σκουπίδια, για να τα «περιθάλψει». Μέχρι που επέστρεψε στην Ελλάδα και πριν από μερικούς μήνες έφτιαξε τον δικό του χώρο στον ήσυχο πεζόδρομο της Αγίας Ζώνης στην Κυψέλη, απ’ όπου μπορούμε να προμηθευτούμε τα secondhand φυτά που συγκεντρώνει. Εκεί έχει δημιουργήσει και ένα εργαστήριο στο οποίο φτιάχνει γλάστρες από ανακυκλωμένα υλικά κηπουρικής, από χώμα που περισσεύει από τις μεταφυτεύσεις, ελαφρόπετρα και μια πολύ μικρή δόση τσιμέντου, για να δέσουν. Αγίας Ζώνης 13, Κυψέλη

132 Νέο Εξοικονομώ 2021 LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΜΕΓΆΛΕΣ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗΣ Το νέο πρόγραμμα, όπως και οι προκάτοχοί του, έχει δημιουργηθεί ώστε να δώσει κίνητρα για παρεμβάσεις σε κατοικίες με στόχο αποδοτικότερα σπίτια που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για θέρμανση και ψύξη. Άλλωστε, μια τέτοιου είδους αναβάθμιση έχει πολλαπλά οφέλη για μια κατοικία και όσους διαμένουν σε αυτήν. Αφενός η ποιότητα διαβίωσης βελτιώνεται αισθητά και αφετέρου ο χώρος μας γίνεται πιο αυτόνομος ενεργειακά και απαιτεί λιγότερα έξοδα.

Η νέα εκδοχή των προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, το «Εξοικονομώ 2021», υπόσχεται ευελιξία, δίκαιη κατανομή και ποσοστά επιδοτήσεων που μπορούν να φτάσουν έως και το 75% της συνολικής δαπάνης.

ΕΠΙΛΈΞΙΜΕΣ ΚΑΤΟΙΚΊΕΣ Επιλέξιμες κατοικίες θεωρούνται οι μονοκατοικίες, τα διαμερίσματα καθώς και ολόκληρες πολυκατοικίες. Πιο συγκεκριμένα, για να κριθεί μια κατοικία ως επιλέξιμη είναι απαραίτητο να πληρούνται κάποιες βασικές προϋποθέσεις: να είναι νόμιμη, να μην έχει κριθεί κατεδαφιστέα, να χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία και να βρίσκεται σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ (σύμφωνα με το Πρώτο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης – Α’ ΠΕΑ). Σημειώνεται ότι στο πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν ιδιοκτήτες (όσοι έχουν εμπράγματο δικαίωμα) για την κύρια κατοικία τους ή για κατοικία που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία από κάποιον τρίτο. ΤΑ ΟΦΈΛΗ ΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΝΑΒΆΘΜΙΣΗΣ Τον Οκτώβριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το πλάνο δεκαετίας για τα κτίρια στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως ορίζει πλέον η Agenda 2030, στόχος είναι ο διπλασιασμός του ρυθμού ανακαινίσεων σε υπάρχοντα κτίρια, με την εκτίμηση ότι θα οδηγήσει σε 35 εκατομμύρια κτιριακές υποδομές που πρόκειται να δεχτούν παρεμβάσεις. Η μετατροπή των κτιρίων οικιστικής χρήσης σε πιο πράσινα και λιγότερο ενεργοβόρα είναι το διακύβευμα της εποχής μας, με αξιοσημείωτα οφέλη για όλους: → Σημαντική μείωση εξόδων για θέρμανση και ψύξη. → Σταθερή θερμοκρασία που προσφέρει θερμική άνεση και συνεπώς καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στο εσωτερικό της οικίας. → Αύξηση αγοραστικής/μισθωτικής αξίας του ακινήτου μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής κλάσης του. → Χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μέσω των προγραμμάτων «Εξοικονομώ», που ουσιαστικά επιδοτούνται από την Ε.Ε., επιτυγχάνεται τόσο η ετήσια εξοικονόμηση σημαντικών χρηματικών ποσών για κάθε νοικοκυριό όσο και η προστασία του περιβάλλοντος, χάρη στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, αφού η χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας οδηγεί σε μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον. Συνεπώς, η εξοικονόμηση ενέργειας εντός των κατοικιών μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην προστασία του περιβάλλοντος και να συνεισφέρει στην αναχαίτιση του μεγάλου κινδύνου της κλιματικής αλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι από 1/1/21 είναι υποχρεωτικό σε κάθε αγγελία μίσθωσης ή πώλησης ακινήτου να αναγράφεται ξεκάθαρα η ενεργειακή του κλάση, όπως αυτή προκύπτει από το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης. Συνεπώς, η ενεργειακή κλάση κατοικιών αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο σύγκρισης για ενοικιαστές και αγοραστές. Η ΑΞΊΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΛΙΏΝ ΚΟΥΦΩΜΆΤΩΝ Τα κουφώματα παίζουν ρόλο-κλειδί σε κάθε πρωτοβουλία ενεργειακής αναβάθμισης ενός χώρου. Άλλωστε, είναι αυτά που διαχωρίζουν το εσωτερικό από το εξωτερικό περιβάλλον και, μέσω της απόδοσής τους, συμβάλλουν καθοριστικά στη θερμική άνεση εντός της οικίας. Μάλιστα, ανάλογα με τα ενεργειακά κουφώματα που θα επιλέξετε, μπορείτε να εξοικονομήσετε ενέργεια έως και 30%! Το «Εξοικονομώ 2021» ορίζει τα κουφώματα ως μία από τις κύριες επιλέξιμες παρεμβάσεις. Το σημαντικότερο στοιχείο που πρέπει να προσέξετε, εφόσον προχωρήσετε σε αντικατάσταση, είναι οι θερμομονωτικές ιδιότητες των κουφωμάτων που θα επιλέξετε για το σπίτι σας. Εάν τα κουφώματά σας είναι παλιά ή ταλαιπωρημένα, κατά πάσα πιθανότητα βιώνετε ήδη τις επιπτώσεις των θερμικών απωλειών που επηρεάζουν την καθημερινότητά σας, τόσο λόγω των δυσάρεστων συνθηκών που δημιουργούνται στο εσωτερικό όσο και από άποψη αυξημένου κόστους θέρμανσης ή ψύξης.

ALUMIL

*Για όλες τις λεπτομέρειες του νέου «Εξοικονομώ 2021» διαβάστε τον πλήρη οδηγό του προγράμματος.

ΕΆΝ ΤΑ ΚΟΥΦΏΜΑΤΆ ΣΑΣ ΕΊΝΑΙ ΠΑΛΙΆ 'Ή ΤΑΛΑΙΠΩΡΗΜΈΝΑ, ΚΑΤΆ ΠΆΣΑ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΑ ΒΙΏΝΕΤΕ ΉΔΗ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΡΜΙΚΏΝ ΑΠΩΛΕΙΏΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΆ ΣΑΣ, ΤΌΣΟ ΛΌΓΩ ΤΩΝ ΔΥΣΆΡΕΣΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΏΝ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΎΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΌ ΌΣΟ ΚΑΙ ΑΠΌ ΆΠΟΨΗ ΑΥΞΗΜΈΝΟΥ ΚΌΣΤΟΥΣ ΘΈΡΜΑΝΣΗΣ 'Ή ΨΎΞΗΣ.

ADM—The Green Issue

ΚΟΥΦΏΜΑΤΑ ΑΛΟΥΜΙΝΊΟΥ ΜΕ ΕΠΙΔΌΤΗΣΗ ΑΠΌ ΤΟ «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΏ» Οι επιλογές στην αγορά κουφωμάτων ποικίλλουν. Από αλουμίνιο και ξύλο μέχρι συνθετικά, η αναζήτησή σας είναι βέβαιο ότι θα σας οδηγήσει σε κάποιο από τα παραπάνω υλικά. Αν αναζητάτε μια λύση που να προσφέρει υψηλές επιδόσεις, αντοχή στον χρόνο, ποικιλία χρωμάτων, ευρεία γκάμα σχεδίων και ελάχιστες ανάγκες συντήρησης, τότε τα κουφώματα αλουμινίου αποτελούν μια εξαιρετική επιλογή. Τα σύγχρονα κουφώματα αλουμινίου ενσωματώνουν κορυφαίες τεχνολογίες θερμοδιακοπής και ηχομόνωσης, καθώς και υψηλά επίπεδα στεγανότητας σε νερό και αέρα, προσφέροντας μια ολιστική λύση για τον χώρο σας, χωρίς συμβιβασμούς στον αισθητικό τομέα. Σημειώστε, ακόμη, ότι σε περιπτώσεις μεγάλων ανοιγμάτων, τα συστήματα αλουμινίου παρέχουν μέγιστη στιβαρότητα, ενώ μπορούν να υποστηρίξουν εντυπωσιακές κατασκευές με απαράμιλλο design και μεγάλο περιθώριο εξατομίκευσης. Τέλος, από άποψη τρόπου λειτουργίας, μπορείτε να διαλέξετε ανάμεσα σε συρόμενα, ανοιγόμενα, ανοιγοανακλινόμενα ή ανυψούμενα-συρόμενα συστήματα, επιλέγοντας αυτό που πραγματικά σας εξυπηρετεί. Είτε διαμένετε σε διαμέρισμα είτε σε μονοκατοικία, είναι βέβαιο ότι θα βρείτε τα κουφώματα αλουμινίου που ταιριάζουν στις ανάγκες σας.

THE DESI AMBASSAD TIME MAP ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

TO ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΒΑΣΊΛΗ ΜΠΑΡΤΖΏΚΑ ΤΗΣ DESIGN AMBASSADOR ΚΑΙ ΤΟΥ ARCHISEARCH.GR ΕΊΝΑΙ ΑΔΙΆΚΟΠΟ, ΓΝΉΣΙΑ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ, ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΌ ΚΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΈΝΟ.

135

IGN DOR P ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

10 ΧΡΌΝΙΑ ARCHISEARCH - TΑ ΟΡΌΣΗΜΑ ΤΗΣ DESIGN AMBASSADOR O Βασίλης Μπαρτζώκας γεννήθηκε και μεγάλωσε στη χώρα των αρχιτεκτονικών υλικών. Από μικρό παιδί έμαθε να αναγνωρίζει τις υφές, να ταιριάζει τα μοτίβα, να παρατηρεί και να προτείνει τρόπους για να ενταχθούν σε ένα ολοκληρωμένο αρχιτεκτονικό έργο. Η επαφή του με την αρχιτεκτονική και τους ανθρώπους της ενίσχυαν ολοένα περισσότερο την αγάπη του γι’ αυτήν. Έτσι, το πάθος του έγινε επάγγελμα που συνδυάστηκε με τα hard skills του στο management και τα soft skills του στην επικοινωνία, το matchmaking και τη δημιουργι-

κότητα. Αποτέλεσμα αυτού του συνδυασμού είναι μια σειρά από εκδόσεις, φεστιβάλ, συνέδρια και άλλα events που συνδέουν την αρχιτεκτονική με την επιχειρηματικότητα και την κοινωνία. Ο Βασίλης Μπαρτζώκας έχει τέσσερα παιδιά, τους τρεις λατρεμένους, πανύψηλους γιους του, που ζουν στο Βερολίνο και κυκλοφορούν στα social media με το hashtag #skatofatses, αλλά και το archisearch.gr που «κατοικεί» στο διαδίκτυο και ενίοτε βγαίνει για λίγο στο χαρτί, ενώ υπογράφει μαζί με την Design Ambassador – εταιρεία επικοινωνίας του ίδιου.

Φέτος το archisearch.gr έχει τα γενέθλια των δέκα χρόνων του. Γιορτάζει το σήμερα με μια σειρά δράσεων, προετοιμάζει το αύριο και θυμάται όλη την πορεία που το μετέτρεψαν σε αυτό που είναι, παράλληλα με την εξέλιξη του δημιουργού του. Από το 2009, με ένα διάλειμμα όταν ο Βασίλης Μπαρτζώκας δοκίμαζε τις δυνατότητές του στο Βερολίνο και σε μεγάλες πόλεις της Κίνας, το έργο της Design Ambassador και του archisearch.gr είναι αδιάκοπο, γνήσια ενδιαφέρον, προοδευτικό και εμπνευσμένο.

DESIGN

AMBAS

ARCHITECT: ANGELIDAKIS.COM

THE

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

2012 -2021: 2007:

ΈΝΑ ΑΝΟΙΧΤΌ ΓΡΑΦΕΊΟ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΆ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ

Η ΜΕΓΆΛΗ ΓΙΟΡΤΉ ΤΟΥ DESIGN ΠΟΥ ΉΡΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΊΝΕΙ

2008 ΚΑΙ 2010:

ΜΊΑ «ΠΡΆΣΙΝΗ ΜΠΙΕΝΆΛΕ»

Από τα πρώτα κιόλας χρόνια, με αδιάλειπτη παρουσία μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο

Το Green Design Festival

event που συμπορεύεται με

ήταν άλλη μία δράση σε συν-

το archisearch.gr είναι η

διοργάνωση με την Brainlab.

ημερίδα ΕΣΩ σε συνεργασία

Η πρωτότυπη, δημόσια, δωρεάν

με τον Δημήτρη Φακίνο,

Το «The Archive» ήταν μια

πολιτιστική εκδήλωση υπό την

διοργανωτή των European

βιβλιοθήκη υλικών αρχι-

αιγίδα του δήμου Αθηναίων

Design Awards, των βραβείων

τεκτονικών εφαρμογών και

«κατέλαβε» επί δύο χρονιές

ΕΒΓΕ και ιδρυτή του περι-

διακόσμησης και παράλληλα

την πλατεία Συντάγματος,

οδικού +DESIGN. Η ΕΣΩ έχει

ένας δημιουργικός χώρος

όπου εγκατέστησε ένα οικο-

εργασίας που απευθυνόταν σε

λογικό μουσείο με στόχο οι

αρχιτέκτονες και designers

πολίτες της Αθήνας και όχι

και σχεδίασαν οι αρχιτέ-

μόνο να κατανοήσουν ευρύ-

κτονες Κατερίνα Κοτζιά και

τερα τα περιβαλλοντικά και

Κορίνα Φιλοξενίδου. Η πρό-

οικολογικά θέματα. Χρησιμο-

θεση ήταν να δημιουργηθεί

ποιώντας νέες τεχνολογίες,

ένας χώρος με αναφορά στην

ισχυρές εικόνες και σχεδια-

Το εργαστήριο αρχιτεκτο-

αρχιτεκτονική μακέτα, η

σμό, το φεστιβάλ μετέτρεψε

νικής με τίτλο «1st Athens

οποία αποτελεί το κατεξοχήν

την Αθήνα σε έναν ζωντανό,

Architecture Workshop»

συνθετικό εργαλείο των

διαδραστικό χώρο, παρουσιά-

διοργανώθηκε με πρωτοβου-

Το Archisearch γεννήθηκε με

επιμέλεια και διεύθυν-

αρχιτεκτόνων. Πρόκειται

ζοντας παράλληλα προτάσεις

λία του αρχιτέκτονα Νίκου

προτροπή του αρχιτέκτονα

ση παραγωγής της Design

H έκθεση Invisible Hotel,

για μια λευκή αναδιπλούμενη

και ιδέες για το πώς η

Κτενά, υπό την αιγίδα του

Δημήτρη Ποτηρόπουλου. Το

Ambassador. Έκτοτε στη σκηνή

που πραγματοποιήθηκε

επιφάνεια, «παγιδευμένη»

καθημερινή ζωή θα μπορούσε

δήμου Αθηναίων. To διεθνές

archisearch.gr ερευνά, επι-

του μεγάλου αμφιθέατρου

σε παραγωγή της Design

μέσα σε έναν ισόγειο χώρο

να είναι πιο φιλική προς

εργαστήριο αρχιτεκτονικής

λέγει και παρουσιάζει έργα

έχουν ανέβει εκατοντάδες άν-

Ambassador στο Τεχνολογικό

21 τ.μ., ο οποίος βάφτηκε

το περιβάλλον. Στους συμ-

έφερε στην Αθήνα τη λάμψη

που ασχολούνται με διάφορες

θρωποι από την Ελλάδα και το

Πάρκο Θέρμης και στο Ίδρυμα

με μαύρο χρώμα. Η «ανοιχτή»

μετέχοντες περιλαμβάνονταν

των Aurelio Galfetti, Aires

πτυχές της αρχιτεκτονικής σε

εξωτερικό, μεταφέροντας στο

ΔΕΣΤΕ στο Νέο Ψυχικό, υπό

αυτή κατασκευή τοποθετείται

περισσότεροι από εβδομήντα

Mateus, Piere Allain Croset,

όλο τον κόσμο. Αναλαμβάνο-

κοινό τον ενθουσιασμό τους

την επιμέλεια του Μέμου

σε κάποια απόσταση πίσω

αρχιτέκτονες, βιομηχανικοί

Antonio Tejedor, Μichel

ντας τον ρόλο ενός μη συμβα-

για τον σχεδιασμό. Ανάμεσά

Φιλιππίδη, ζήτησε από δέκα

από τη γυάλινη πρόσοψη.

σχεδιαστές, σχεδιαστές

Kagan και Antonio Citterio,

τικού ερευνητικού εργαλεί-

τους σημαντικά ονόματα και

νέους αρχιτέκτονες να δη-

Μια βιβλιοθήκη λειτουργεί

γραφικών, fashion designers

που, μαζί με τον Νίκο Κτενά,

ου, επιδιώκει τη σημερινή

εκπρόσωποι γραφείων από τον

μιουργήσουν τα ξενοδοχεία

σαν διαχωριστικό φίλτρο

και street artists. Μεταξύ

τον Ανδρέα Κούρκουλα, την

και μελλοντική πολιτιστική

διεθνή χώρο, όπως οι Michael

του μέλλοντος χωρίς προϋ-

μεταξύ του μέσα και του έξω,

άλλων, διακεκριμένοι graphic

Εριέττα Αττάλη, τον Τάσο

εξέλιξη μέσω της αρχιτεκτο-

Anastassiades (Michael

πολογισμό, χωρίς κανόνες

αφήνοντας έναν μικρό χώρο

designers δημιούργησαν δια-

Μπίρη και τον Ζήση Κοτιώνη,

νικής, καθώς και την πιθανή

Anastassiades), Carlotta de

και χωρίς περιορισμούς, για

για εκθεσιακή χρήση στη βι-

δραστικούς πράσινους χάρτες

έκαναν μαθήματα σε ξένους

ανταλλαγή με τον σχεδιασμό,

Bevilacqua (Artemide), Tom

τον ιδανικό πελάτη. «Εκείνα

τρίνα. Ο χώρος λειτούργησε

της Αθήνας. Ενεργοποιώντας

και Έλληνες φοιτητές της

την τέχνη, τα γραφικά και το

Lindblom (Gensler), Μάρθα

ήταν τα χρόνια που εμπεδώ-

σε 24ωρη βάση με τη λογική

το bluetooth του κινητού

αρχιτεκτονικής, σε νέους

πράσινο/οικολογικό design.

Τσίγκαρη και Μαριος Τσιλιά-

θηκε ότι η αρχιτεκτονική

της αυτοεξυπηρέτησης, με

τηλεφώνου, όλοι μπορούσαν να

αρχιτέκτονες που εργάζονται

Θέτει ερωτήσεις που στόχο

κος (Foster+Partners), Δημή-

και τα media μοιράζονται

σκοπό να προσφέρει σε κάθε

τους κατεβάσουν και να τους

στο εξωτερικό αλλά και στο

έχουν να προκαλέσουν νέες

τρης Κολώνης & Ζέττα Κοτσιώ-

κοινά εργαλεία», λέει ο

δημιουργικό άνθρωπο έναν

χρησιμοποιήσουν ελεύθερα,

κοινό. Στόχος ήταν, μέσω

σκέψεις και προσεγγίσεις.

νη (Ζaha Ηadid Architects),

Βασίλης Μπαρτζώκας. Στην

ανοιχτό, προσβάσιμο χώρο,

συμμετέχοντας σε ένα σύγχρο-

της «αποστασιοποιημένης»

Έχει έντονο ενδιαφέρον για

Roberto Palomba (Palomba

έκθεση οι συμμετέχοντες

24 ώρες κάθε μέρα, για έρευ-

νο αισθητικό παιχνίδι συλλο-

ματιάς διακεκριμένων και

πειραματισμό και επικύρωση,

Serafini), Serdar Kutucu

αρχιτέκτονες παρουσίασαν

να υλικών, μελέτη, δουλειά,

γής και ανταλλαγής εικόνων

νέων αρχιτεκτόνων, να δοθεί

ενώ υπογραμμίζει τον πλούτο

(Design Hotels), Κυριάκος

αβανγκάρντ ξενοδοχεία τους

συναντήσεις και παρουσιά-

μιας πιο πράσινης πόλης,

η δυνατότητα διατύπωσης αρ-

που βρίσκεται στη συνύπαρξη

Χατζηπαρασκευάς (Heatherwick

με animations, οραματιζό-

σεις με πελάτες. Περιλάμβα-

ανοιχτής σε όλους. Παράλ-

χιτεκτονικών προτάσεων για

διαφορετικών ιδεών. Επικε-

Studio), Luk Pearson & Tom

μενοι, σαν σκηνοθέτες, την

νε φυσικό και ψηφιακό αρχείο

ληλα, ένα ευέλικτο δάσος

επτά συγκεκριμένες τοποθε-

ντρώνεται σε ζητήματα που

Lloyd (Pearson + Lloyd),

κίνηση μέσα σε αυτά. Στην

υλικών, προτζέκτορες, υπο-

με μεγάλα δέντρα γκράφιτι

σίες στην πόλη της Αθήνας.

σχετίζονται με το ενσωμα-

Μαριάνθη Τατάρη (Un Studio)

επιτροπή βρίσκονταν ακόμα

λογιστές IMac. Μαζί με τις

«φύτρωσε» στην πλατεία Ομό-

Αρχιτέκτονες και πολίτες

τωμένο (και συχνά μη κατα-

και Κώστας Πουλόπουλος

περισσότεροι starchitects,

αρχιτέκτονες βρισκόταν μια

νοιας και Συντάγματος, στον

έγιναν μέτοχοι μιας εναλ-

σκευασμένο) αρχιτεκτονικό

(Henning Larsen). Οι πολύ-

όπως οι David Chipperfield,

ομάδα βραβευμένων ειδικών,

Κεραμεικό, στο Μοναστηράκι,

λακτικής ματιάς πάνω στην

context και τις παραμέτρους

τιμες απόψεις, οι ιδέες και

Roman Delugan, Juergen

όπως οι MNP, που σχεδίασαν

στην οδό Ερμού, στην πλατεία

πραγματικότητα του δημόσιου

του όσον αφορά τα κοινωνικά

η γνώση κυριαρχούν στη σκηνή

Mayer και Joel Sanders, o

το λογότυπο και όλη την

Κουμουνδούρου και στην

χώρου της πόλης τους σε ένα

οφέλη ενός έργου και τη

και δημιουργούν τον παλμό

Δάκης Ιωάννου και άλλοι κα-

επικοινωνία, οι Beetroot,

Κοτζιά. Τότε μάλιστα είχαν

εργαστήριο αρχιτεκτονικής

συμβολή του στην αστική πε-

που για πέντε ώρες κρατά ένα

ταξιωμένοι Έλληνες. Επίσης,

για τη δημιουργία του site,

σχεδιαστεί ειδικά προϊόντα

που έβαλε τη σύγχρονη Αθήνα

ριοχή, τον τρόπο που επηρε-

πολυάριθμο ακροατήριο που

οι επενδυτές, οι ξενοδόχοι,

και ο Άρης Κλονιζάκης στον

για την έκθεση «RE-DESIGN /

στη θέση μιας πόλης της

άζει την ατμόσφαιρα και την

αριθμεί περί τους 800 ανθρώ-

οι επιχειρηματίες και οι

φωτισμό. «Το εντυπωσιακό

RE-USE / RE-PAIR / RE-THINK»

οποίας ο δημόσιος χώρος

κατασκευαστική του σημασία.

πους. Ακολουθεί ένα μεγάλο

κατασκευαστές είχαν την

είναι ότι αυτός ο ανοιχτός,

από Έλληνες σχεδιαστές.

οφείλει να αντιμετωπίζεται

Προωθεί τη σύνδεση μεταξύ

πάρτι που μοιάζει να βγαίνει

ευκαιρία να πάρουν μια γεύση

ελεύθερος, αφύλακτος χώρος

Στη διοργάνωση του 2010

πλέον με αρχιτεκτονική συ-

κοινωνίας και αρχιτεκτονι-

από τις σελίδες του Μεγάλου

από τις δυνατότητες της

δεν βανδαλίστηκε ποτέ. Οι

όλη η οροφή γέμισε χιλιάδες

νείδηση και ευαισθησία από

κής παραγωγής και διερευνά

Γκάτσμπι. Ο κόσμος της ΕΣΩ

αρχιτεκτονικής και να ενη-

άνθρωποι αναγνωρίζουν την

φυτά, τα οποία ανέλαβαν να

όλους, ξεκινώντας πρωτίστως

τους τρόπους με τους οποίους

συζητά, κινείται διασκεδάζει

μερωθούν για όλα τα «αόρατα»

ποιότητα και την προσφορά

μοιράσουν, αμέσως μετά την

από ένα επίπεδο ακαδημαϊ-

η αρχιτεκτονική μάς παρο-

αδιάκοπα και ακούραστα,

που θα μπορούσαν να γίνουν

και της ανταποδίδουν τον

ολοκλήρωση του φεστιβάλ,

κό-ερευνητικό που προσδοκά

τρύνει να αλληλεπιδρούμε

ισορροπώντας το μείγμα

ένα πραγματικό ξενοδοχείο

σεβασμό», δηλώνει ο Βασίλης

οι Atenistas στο κοινό της

να επεκταθεί ως συλλογική

με το κοινωνικό και φυσικό

γνώσης και matchmaking του

στο μέλλον.

Μπαρτζώκας.

Αθήνας.

συνείδηση.

περιβάλλον.

event.

2005:

STARCHITECTS ΚΑΙ ΑΌΡΑΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΑ

2009:

ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟΙ STARCHITECTS ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΌΣΙΟ ΧΏΡΟ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ

συνδεθεί με τη λάμψη των κορυφαίων ονομάτων στον χώρο της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού, αλλά και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση,

2011:

Η ΧΡΟΝΙΆ ΤΟΥ ARCHISEARCH

όπου και φιλοξενείται. Η πρώτη ΕΣΩ πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2012, σε συνδιοργάνωση archisearch. gr και +DESIGN και με την

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ASSADOR

TIME

2020:

ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ, ΣΤΟΝ ΧΏΡΟ ΤΩΝ MEDIA ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΔΌΣΕΩΝ

Στα δύσκολα χρόνια της πανδημίας ξεχωριστός ήταν ο ρόλος του διεθνούς διαγωνι-

Το archisearch.gr ωριμάζει

σμού αρχιτεκτονικών ιδεών

και μετατρέπεται σε έντυπο.

«Pandemic Architecture»

Το Archisearch Paper Edition

που έγινε viral σε όλο τον

είναι μια μοναδική έκδοση

Τα βραβεία συνολικής προ-

πλανήτη, με αποτέλεσμα τις

που συνδυάζει τις αρετές των

σφοράς του Archisearch

αξιόλογες συμμετοχές από

coffee table books και των

και της Design Ambassador

κάθε σημείο του πλανήτη

free press, η οποία κερδίζει

θεσμοθετήθηκαν το 2019 και

το 2020. «Ο αντίκτυπος

το ασημένιο βραβείο στην

συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

του διαγωνισμού “Pandemic

κατηγορία Magazines των

Η αρχή έγινε στην 8η ημερίδα

Architecture” στη διεθνή

European Design Awards. Το

ΕΣΩ στο αμφιθέατρο της

αρχιτεκτονική κοινότητα

art direction έχει αναλάβει

Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση,

ήταν εκπληκτικός, με τον

το γραφείο Post Spectacular

με το βραβείο να απονέμεται

αριθμό των εγγραφών να ξε-

Office του Στέργιου Γαλίκα

στον σημαντικό designer

περνά τις 800, τις τελικές

και τη διεύθυνση σύνταξης

Γιάννη Τσεκλένη. Το 2020

προτάσεις να ξεπερνούν τις

η Δανάη Μακρή, μαζί με την

το εν λόγω βραβείο παρέλα-

400 και με συμμετέχοντες

ομάδα του Αrchisearch. Την

βαν τρεις μεγάλοι άνδρες,

από περισσότερες από εξήντα

λαμπρές προσωπικότητες της

διαφορετικές χώρες! Η δημι-

χώρας μας: ο διεθνούς φήμης

ουργική κοινότητα αγκάλιασε

καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος, ο

εξαρχής τον διαγωνισμό,

εγκέφαλος πίσω από τον αστι-

δείχνοντας συγκινητικό εν-

κό ιστό της θετικής πλευράς

διαφέρον, παρά τις δυσκολί-

Το The Architect Show σε

της πόλης μας, ο Ιωάννης

ες που αντιμετώπισαν πολλοί

production design & creative

Βικέλας και ο Κωνσταντίνος

συμμετέχοντες στην αποστολή

direction της Design

Δεκαβάλλας, ο τελευταίος εν

Ambassador και διοργάνωση

ΒΡΑΒΕΎΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΊΑ ΖΩΉ

2018 2021:

ΈΡΧΕΤΑΙ ΤΟ THE ARCHITECT SHOW

MAP

© THE DESIGN AMBASSADOR, PHOTOS: SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

2020 2021:

ΔΙΕΘΝΉΣ ΠΡΟΣΟΧΉ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΠΑΡΆ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ

2019 2021:

137

2020:

ΥΠΟΣΤΗΡΊΖΟΝΤΑΣ ΑΚΌΜΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΤΟΥΣ ΝΈΟΥΣ

ίδια περίοδο δημοσιεύονται οι πρώτες μονογραφίες μεγάλων γραφείων με τη

2020:

ΈΝΑ ΝΈΟ ΕΊΔΟΣ «BUSINESS AND PLEASURE TRIP» ΓΕΝΝΙΈΤΑΙ

στρατηγική συνεργασία των εκδόσεων Aris Marinakis

Το conceptual event «Man

Architectural Editions και

on the moon» ήταν η πρώτη

αφορούν τους A&M Architects,

προσπάθεια να ξεδιπλωθεί

Την ίδια περίοδο, το 2020,

τους Elastic Architects

η πλούσια ιστορία του μαρ-

της πρότασής τους λόγω των

η άνθηση των ελληνικών αρ-

και τους K-STUDIO, ενώ θα

μάρου. Στο event γνωριμίας

ζωή αρχιτέκτονας της γενιάς

συχνών διακοπών ρεύματος σε

χιτεκτονικών γραφείων, μετά

ακολουθήσουν αυτές για τους

με το υλικό και τον χώρο

MEDEXPO είναι ένα διήμερο

των μοντερνιστών, που δεν

περιοχές της Ινδίας π.χ. ή

από παρατεταμένη περίοδο

Moustroufis Architects και

των λατομείων, το οποί

γεγονός το οποίο έχει στόχο

είναι μόνο ένα πρόσωπο με

των δυσκολιών που προέκυ-

κρίσης, δημιούργησε περισ-

Urban Soul Project. Παράλλη-

σχεδίασε ο Βασίλης Μπαρ-

να συνδέσει γρήγορα και

ιστορική σημασία αλλά και

πταν στη συνεργασία ομάδων

σότερη ζήτηση για νέους αρ-

λα, το Archisearch διερευνά

τζώκας, σε επιμέλεια της

αποτελεσματικά τις κορυ-

ένα ενεργό μέλος της σύγχρο-

από απόσταση. Αξιοσημεί-

χιτέκτονες. Τα Archisearch

το τοπίο του αναδυόμενου

Design Ambassador και του

φαίες εταιρείες υλικών αρ-

νης πραγματικότητας. Φέτος,

ωτες είναι οι πολυάριθμες

Portfolio Reviews αποτέλε-

trend των podcasts με επιτυ-

archisearch.gr για τη Marmyk

χιτεκτονικών εφαρμογών και

τα Archisearch Lifetime

συμμετοχές από την Ινδία,

σαν μια πρωτοποριακή δράση

χία. Η πρώτη σειρά με τίτλο

Iliopoulos, επαγγελματίες

διακόσμησης με τους αρχιτέ-

Achievement Awards απονε-

τον Λίβανο, τη Νιγηρία, τη

ενίσχυσης και προβολής νέων

«Archisearch Τalks: Advice

από τον χώρο της αρχιτεκτο-

κτονες και τους σχεδιαστές.

μήθηκαν σε τρεις σημαντικές

Νότια Αφρική, τις ΗΠΑ, τη

αρχιτεκτόνων, προσφέροντας

to young architects» φτάνει

νικής, της κατασκευής και

Ο μοναδικός ατμοσφαιρικός

γυναίκες της ελληνικής

Νότια Κορέα, την Κίνα, την

την ευκαιρία σε φοιτητές

στην τέταρτη θέση του ελ-

άλλους επιδραστικούς τομείς

σχεδιασμός της έκθεσης

αρχιτεκτονικής, τη Σέβα

Ιαπωνία, την Τουρκία και

αρχιτέκτονες/σχεδιαστές

ληνικού Τop 10 στο Spotify.

πέρασαν δύο ημέρες με επι-

από την αρχιτέκτονα Ελένη

Καρακώστα, τη Μάρω Καρδαμί-

την Ευρώπη, που ανταποκρί-

εσωτερικών χώρων/designers

Τη διαδέχονται οι θεματικές

σκέψεις και ξεναγήσεις, ενώ

Μπρασινίκα του γραφείου

τση-Αδάμη και τη Νέλλα Γκό-

θηκαν θερμά στο θέμα του

αλλά και σε νέους του χώρου

«Photographer’s Eye» και

συμμετείχαν στην αφήγηση

Bllend, σε συνεργασία με την

λαντα. «Αυτοί οι σπουδαίοι

διαγωνισμού και προέρχονταν

να έρθουν σε επαφή με κα-

«Women in architecture».

της αρχαίας ιστορίας του

Design Ambassador, εγγυάται

άνθρωποι έχουν συνδέσει

κυρίως από τις χώρες που

ταξιωμένους επαγγελματίες

Στον χώρο του Τύπου ξεχω-

ελληνικού μαρμάρου, καταλή-

την απόλυτη επικοινωνία και

τη δημιουργικότητα και το

είχαν πληγεί περισσότερο

από τη διεθνή αρχιτεκτο-

ρίζουν ως milestones η συ-

γοντας στο σεληνιακό τοπίο

διάδραση μεταξύ εκθετών και

όραμά τους με το κοινωνικό

από την πανδημία έως τότε.

νική κοινότητα αλλά και με

νεργασία με τη LiFO –με την

των λατομείων. Η περιήγηση

επισκεπτών. Με το ίδιο μέγε-

όφελος και την οικονομική

Αντίστοιχο ενδιαφέρον προ-

κορυφαίους ακαδημαϊκούς,

οποία έβγαλε ήδη ένα ειδικό

ξεκίνησε από το Κτήμα Σκού-

θος περιπτέρων για κάθε εκ-

ευημερία. Η σύνδεση αυτών

έκυψε και από μέσα για ανα-

προκειμένου να λάβουν

τεύχος, το Athens Design

ρα, όπου πραγματοποιήθηκε

θέτη και πολύ χαμηλό κόστος,

των τριών πυλώνων αποτελεί

δημοσίευση του διαγωνισμού

εξατομικευμένες συμβουλές

Map, το παρόν τεύχος ADM Τhe

μια μοναδική τελετουργία

αλλά με ένα έξυπνο concept,

σημείο ενδιαφέροντος για

στη Ρωσία και στην Τουρκία,

για τη δουλειά τους και να

Green Issue, ενώ θα ακολου-

wine & marble pairing, πέ-

ο επισκέπτης απολαμβάνει

την Design Ambassador και

από το πανεπιστήμιο Xi’ an

αναζητήσουν τον δρόμο προς

θήσει και ένα τρίτο που θα

ρασε στον αρχαιολογικό χώρο

μια βιωματική εμπειρία,

το archisearch.gr. Μέσα από

Jiaotong στην Κίνα και από

μεταπτυχιακές/διδακτορικές

βγει τον Ιούνιο με θέμα τη

της Επιδαύρου, συνεχίστηκε

ανακαλύπτοντας τις νέες

τις βραβεύσεις θέλουμε να

το BBC, στο οποίο ανταπο-

σπουδές ή την επαγγελματική

φιλοξενία–, το πρώτο τεύχος

στον βιομηχανικό χώρο του

τάσεις στην αρχιτεκτονική

συμβάλουμε και με τις δικές

κριθήκαμε με ένα άρθρο με

τους αποκατάσταση ή/και

της συνεργασίας με τον Φώτη

εργοστασίου της ΜΑΡΜΥΚ και

και το design. To Architect

μας δυνάμεις στην καταγραφή

τίτλο “How do you build a

μετεξέλιξη. Η δράση αυτή

Τσιμέλα των Real Estate

κορυφώθηκε σε μια συναρ-

Show επικεντρώνεται στην

και ανάδειξη των πρακτικών

city for a pandemic?” που

αναπτύχθηκε μέσα από μια

Influencers, καθώς και η

παστική οπτικοακουστική

ανταλλαγή καινοτόμων ιδεών,

που γεννήθηκαν μέσα από

μιλούσε για τον τρόπο που

σειρά ατομικών συναντήσεων

συνεργασία με το «Βήμα»

εμπειρία στο ορυχείο των Δι-

ενώ παράλληλα είναι και ένα

την ιστορία του σχεδιασμού

μπορούν η αρχιτεκτονική και

με αρχιτέκτονες όπως ο Νίκος

στο περιοδικό «Moments»,

δύμων με θέα το ηλιοβασίλε-

κανάλι διαλόγου μεταξύ των

στην Ελλάδα και θα πρέπει

ο πολεοδομικός σχεδιασμός

Κτενάς, η Ρένα Σακελλαρί-

με creative direction του

μα. Η περιήγηση περιλάμβανε

αρχιτεκτόνων και των σχε-

να αποτελέσουν πυξίδα για

να σχεδιάσουν μια πόλη ώστε

δου, οι Δημήτρης και Κων-

Νίκου Γεωργόπουλου και δι-

στάσεις ξεκούρασης, γκουρμέ

διαστών και του κόσμου των

ένα υγιές μέλλον», δηλώνει ο

να αντεπεξέλθει στις προ-

σταντίνος Καραμπατάκης, ο

εύθυνση σύνταξης της Δανάης

προορισμούς και αυθεντικό

υλικών.

Βασίλης Μπαρτζώκας.

κλήσεις μιας πανδημίας».

Πάνος Δραγώνας και άλλοι.

Μακρή.

socialising.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ONMATERIALS: ΤΑ ΣΚΟΥΠΊΔΙΑ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΟΥΝ ΤΈΧΝΗ ΓΙΑ ΚΆΠΟΙΟΝ ΆΛΛΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΊΣΙ ΥΠΆΡΧΕΙ ΤΟ LA RESERVE DES ARTS, στη Νέα Υόρκη το Materials for the Arts, στο Βερολίνο το Material Mafia. Καθεμία από αυτές τις πρωτοβουλίες έχει διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας, αλλά έναν κοινό σκοπό: την ενσωμάτωση της οικολογικής συνείδησης στον δημιουργικό και πολιτιστικό τομέα μέσα από την επαναχρησιμοποίηση υλικών στις παραγωγικές και δημιουργικές διαδικασίες. Στην Αθήνα, το OnMaterials απευθύνεται σε δημιουργούς από όλα τα πεδία, εικαστικούς καλλιτέχνες, σκηνογράφους, σχεδιαστές, επιμελητές, διακοσμητές, τεχνίτες, αλλά και σε μικρότερους ανεξάρτητους εκθεσιακούς χώρους, σχολεία και δημιουργικά κέντρα. Πρόκειται για μια συλλογική πλατφόρμα που επικεντρώνεται στον κύκλο ζωής υλικών τα οποία προέρχονται από εγκαταστάσεις σε γκαλερί, μουσεία, θέατρα, κινηματογραφικές παραγωγές, εμπορικές εκθέσεις κ.α. Η ιδέα άρχισε να σχηματίζεται στο μυαλό της Μαρίας Αντέλα Κονόμι την περίοδο που δούλευε στο Μη Κερδοσκοπικό Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης State of Concept, στην οργάνωση της παραγωγής των εκθέσεων. «Τότε άρχισα να παρατηρώ ότι συχνά, μετά τις εκθέσεις μας, υπήρχαν πολλά υλικά από τις εγκαταστάσεις που αναγκαζόμασταν να τα πετάξουμε γιατί, πρώτον, δεν είχαμε αρκετά μεγάλο αποθηκευτικό χώρο, δεύτερον, δεν μας ήταν πλέον χρήσιμα. Μέσα από τις συναντήσεις με άτομα και φορείς από τον ευρύτερο δημιουργικό χώρο αλλά και έρευνα που διεξήχθη στα πρώτα στάδια της δημιουργίας του OnMaterials, είδαμε ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για πρόσβαση στα υλικά αυτά ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν». Ξεκίνησε να διαμορφώνεται τον Δεκέμβριο του 2018 στο πλαίσιο του προγράμματος υποτροφιών START-create cultural change, που στόχευε στην προώθηση και στην ανάπτυξη πολιτιστικών πρωτοβουλιών, οι οποίες ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Έναν χρόνο μετά, με τη συμβολή της τότε ομάδας, μέλη της οποίας ήταν οι Rosanayaris (Rosana Sanchez και Άρης Σπέντσας), η Giulia Palomba και η Αγγελική Κωνσταντοπούλου, το εγχείρημα πήρε σάρκα και οστά. «Μέσα από μια σειρά συναντήσεων και εργαστηρίων που διοργανώθηκαν σε συνεργασία με διάφορους φορείς και χώρους τέχνης, θέλαμε να ενεργοποιήσουμε τη δημιουργική κοινότητα, να χτίσουμε συνεργασίες που στο μέλλον θα μπορούν να μας προσφέρουν λύσεις και εναλλακτικές μεθόδους για την επαναχρησιμοποίηση διαφόρων πραγμάτων».

138

Από τη Ζωή Παρασίδη Η ΜΑΡΊΑ ΑΝΤΈΛΑ ΚΟΝΌΜΙ ΤΡΈΧΕΙ ΜΙΑ ΠΛΑΤΦΌΡΜΑ ΠΟΥ ΘΈΛΕΙ ΝΑ ΣΤΗΡΊΞΕΙ ΤΗΝ ΕΓΧΏΡΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΉ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΑΝΆΧΡΗΣΗ ΥΛΙΚΏΝ ΤΑ ΟΠΟΊΑ ΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΊ ΚΑΙ ΟΙ ΧΏΡΟΙ ΤΈΧΝΗΣ ΠΕΤΆΝΕ, ΣΥΜΒΆΛΛΟΝΤΑΣ ΈΤΣΙ ΣΕ ΈΝΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ.

Αυτήν τη στιγμή η πλατφόρμα λειτουργεί ως μια άτυπη μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία. Αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ όσων θέλουν να δώσουν υλικά που δεν χρειάζονται πλέον και αυτών που θέλουν να τα επαναχρησιμοποιήσουν στις δημιουργικές τους αναζητήσεις. Στο site μπορεί κάποιος να βρει τα υλικά που είναι διαθέσιμα και να τα «κλείσει», αποκτώντας τα δωρεάν. Κατά τον ίδιο τρόπο, κάποιος που θέλει να δωρίσει υλικά που δεν χρειάζεται μπορεί να τα κάνει διαθέσιμα μέσω αυτού. Προτεραιότητα της πλατφόρμας αυτήν τη στιγμή είναι η χαρτογράφηση των υλικών, η διευκόλυνση της μετακίνησης και δεύτερης χρήσης τους. «Επιδίωξή μας είναι στο μέλλον το OnMaterials να αποκτήσει ένα βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας με έναν φυσικό χώρο που θα λειτουργεί όχι μόνο ως αποθήκη για την προσωρινή φύλαξη και κατηγοριοποίηση των υλικών αλλά και ως σημείο συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών, γνώσεων και πρακτικών». «Θα πρέπει μαζί με τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουμε εναλλακτικές πρακτικές πιο βιώσιμες». Το OnMaterials θέλει να υπενθυμίσει ότι τα υλικά που είναι άχρηστα για έναν καλλιτέχνη μπορεί να αποτελούν πρώτη ύλη για κάποιον, το γνωστό και ως «τα σκουπίδια του ενός είναι ο θησαυρός του άλλου». Ή ότι τα περισσεύματα μιας μεγάλης καλλιτεχνικής παραγωγής θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην πραγματοποίηση άλλων μικρότερων. «Με τον τρόπο αυτό δεν σκοπεύουμε να αναδείξουμε την αξία των υλικών, η αξία βρίσκεται στη χρήση και στην επαναχρησιμοποίηση. Δίνοντας δεύτερη ζωή στα υλικά δημιουργούμε όχι μόνο οικονομικό όφελος αλλά και περιβαλλοντικό». Μέχρι στιγμής έχουν οργανωθεί τέσσερα εργαστήρια δημιουργικής επαναχρησιμοποίησης με τίτλο «Wasted or Wanted», τα οποία έδειξαν έμπρακτα πώς μπορεί να πάρει δεύτερη ζωή ένα υλικό. Ένα από αυτά ήταν μια καλλιτεχνική εξερεύνηση για την επαναχρησιμοποίηση των υλικών που πετάνε οι φοιτητές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ένα εργαστήριο σε συνεργασία με τον Ολλανδό καλλιτέχνη Ties Ten Bosch και το Studio 11. Οι φοιτητές διερεύνησαν και πειραματίστηκαν με τη μετατροπή των αποβλήτων τους σε ιδέες. Σε αυτό που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Athens Zero Waste Festival 2019 και πραγματοποιήθηκε στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης οι συμμετέχοντες επαναχρησιμοποίησαν υφάσματα σε συνεργασία με την καλλιτέχνιδα Camille Romagnani και πειραματίστηκαν μετατρέποντας ρετάλια υφασμάτων σε μια πολύχρωμη σύνθεση, σε μια σημαία η οποία συμβολίζει το ταξίδι για τη δημιουργία ενός νέου δικτύου. Ένα άλλο εργαστήριο απευθυνόταν σε φοιτητές και αποφοίτους Εσωτερικής Διακόσμησης και Σχεδίου Βιομηχανικών Προϊόντων, προκειμένου να ανακαλύψουν ποια είναι τα υλικά που χρησιμοποιούν οι πρωτοβουλίες ανακύκλωσης για τη δημιουργία νέων προϊόντων, από τη διαδικασία αναζήτησης και επιλογής τους μέχρι τον σχεδιασμό και την παραγωγή κάτι νέου.

Στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή υπάρχουν αρκετές καλές πρακτικές που κάνουν δουλειά στον τομέα της κυκλικής οικονομίας. Το BlueCycle, ένα πρόγραμμα που με έδρα του τον Πειραιά αξιοποιεί πλαστικά που προέρχονται από την αλιευτική δραστηριότητα και σε συνεργασία με τους The New Raw προσφέρει design έπιπλα. Το Πλαστικουργείο στα Εξάρχεια, το οποίο, σε συνεργασία με την κοινότητα Precious Plastic, δημιουργεί τα απαραίτητα εργαλεία για να διαδοθεί η ανακύκλωση πλαστικού στην Ελλάδα. Το Rokani, που είναι ένα εργαστήριο upcycling για custom έπιπλα. «Τα περισσότερα makerspaces που υπάρχουν στην Αθήνα με τον έναν ή άλλον τρόπο προσπαθούν να εντάξουν την έννοια του upcycling στον τρόπο λειτουργίας τους και να περιορίσουν την άσκοπη σπατάλη φυσικών πόρων, επαναχρησιμοποιώντας υλικά», παρατηρεί από τη μέχρι τώρα εμπειρία της η Μαρία Αντέλα Κονόμι. Πώς όμως θα μπορούσε η έννοια της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης να εφαρμοστεί συστηματικά στον πολιτιστικό τομέα; Πώς μπορούν οι πολιτιστικοί και καλλιτεχνικοί φορείς να εμπλακούν σε μια κοινότητα όπως το OnMaterials, που επιδιώκει να προωθήσει μια βιώσιμη στάση; Με αποστολή της την πρόσβαση όσο το δυνατόν περισσότερων ενδιαφερομένων σε υλικά που έχουν δεύτερη ζωή, η πλατφόρμα του OnMaterials θέλει να στηρίξει την καλλιτεχνική παραγωγή, συμβάλλοντας ταυτόχρονα σε ένα πιο βιώσιμο πολιτιστικό περιβάλλον. «Ο μεγάλος όγκος των υλικών που πετιούνται ή αποθηκεύονται για χρόνια μετά την κάθε παραγωγή θα μπορούσε να αποτελέσει πόρο για άλλους. Στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους εκάστοτε φορείς ώστε να επιτευχθεί προγραμματισμός για επαναχρησιμοποίησή τους από τα πολύ πρώιμα στάδια της οργάνωσης των εκθέσεων και των παραγωγών».

Η Μαρία Αντέλα Κονόμι

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

140

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ

αριστεία ΑΠΌ

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Με σαφή στρατηγικό προσανατολισμό του την αειφoρία, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την καινοτομία, ο όμιλος ISOMAT αναπτύσσει ολοένα και περισσότερα προϊόντα και συστήματα που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των έργων βιοκλιματικού σχεδιασμού, με σκοπό τη διαβίωση όλων μας σε ένα πιο υγιές περιβάλλον αλλά και την προστασία του πλανήτη γενικότερα.

ΤΟΝ

ΘΑΝΆΣΗ

ΚΑΙ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ

ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ

Το πιστοποιημένο με LEED Piraeus Port Plaza καλύπτει όλες τις νέες προδιαγραφές και τάσεις στον χώρο της κατασκευής.

Η ISOMAT έχει περάσει εδώ και πολλά χρόνια στην πράσινη εποχή. Ο όμιλος διαθέτει 7 διαφορετικά χημεία R&D προσηλωμένα στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη φιλικών προς το περιβάλλον και τον χρήστη προϊόντων, τα οποία έχουν αποσπάσει διεθνώς αναγνωρισμένα πιστοποιητικά. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο χρειάστηκε να περάσουν από αυστηρούς επιστημονικούς ελέγχους από εγκεκριμένους φορείς, έτσι τα προϊόντα της εν λόγω εταιρείας φέρουν πιστοποιήσεις EMICODE, Blue Angel και Ecolabel.

Mετά την πανδημία και την επέκταση της τηλεργασίας, ο χρόνος που περνάμε στο σπίτι αυξήθηκε με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου. Αυτό καθιστά εξ ορισμού αναγκαία την εξασφάλιση ενός υγιούς οικιακού περιβάλλοντος όσον αφορά την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε στο σπίτι και την ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούμε σε τοίχους και δάπεδα. Αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε και ως καταναλωτές να δίνουμε τη δέουσα σημασία στα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ή ανακαίνιση των χώρων μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα υλικά που φέρουν την πιστοποίηση EMICODE®, η οποία δημιουργήθηκε το 1997 από τον γερμανικό φορέα GEV (Gemeinschaft Emissionskontrollierte Verlegewerkstoffe, Klebstoffe und Bauprodukte e.V.) και χαρακτηρίζεται παγκοσμίως ως σημαντικό ποιοτικό κριτήριο αξιολόγησης προϊόντων για την κατασκευή. Εμφανίζεται ως χαρακτηριστική σήμανση στις συσκευασίες των προϊόντων κατά EMICODE® και επιβεβαιώνει την ιδιαίτερα χαμηλή εκπομπή πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs). Με λίγα λόγια, τα πιστοποιημένα προϊόντα εξασφαλίζουν μια καθαρή ατμόσφαιρα στο σπίτι. Κι αυτό σημαίνει ότι έχουμε δύο κερδισμένους μέσα από τη χρήση των προϊόντων που φέρουν αυτή την πιστοποίηση: την υγεία των κατοίκων του σπιτιού και το περιβάλλον, το οποίο απαλλάσσεται από τους ρύπους που παράγουν τα κτίρια. Η ISOMAT, προκειμένου τα προϊόντα της να φέρουν την πιστοποίηση EMICODE®, υποχρεούται να εφαρμόζει μια εγγυημένη και ελεγχόμενη υψηλών προδιαγραφών παραγωγική διαδικασία, ώστε τα τελικά προϊόντα να εναρμονίζονται πλήρως με τις αυστηρές απαιτήσεις του συστήματος EMICODE®. Τα προϊόντα της ISOMAT φέρουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες σημάτων EMICODE®, καθεμία από τις οποίες υποδεικνύει τον αντίστοιχο βαθμό εκπομπής πτητικών οργανικών ενώσεων. Η πιστοποίηση Blue Angel αποτελεί το παλαιότερο οικολογικό σήμα που πιστοποιεί φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και υπηρεσίες. Από το 1978, με βάση τη Γερμανία, η εν λόγω πιστοποίηση προάγει τη χρήση οικολογικών προϊόντων και ενισχύει την περιβαλλοντική συνείδηση στις επιλογές των καταναλωτών. Σύμφωνα με το ISO 14024, κατατάσσεται ως οικολογική σήμανση τύπου Ι, δηλαδή θέτει αυστηρά κριτήρια, τα οποία εξασφαλίζουν το υψηλότερο επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας και λαμβάνουν υπόψη τον συνολικό κύκλο ζωής του προϊόντος. Με γνώμονα τη βέλτιστη ποιότητα αέρα στους χώρους όπου ζούμε και κινούμαστε, και ανταποκρινόμενη στις νέες περιβαλλοντικές ανάγκες, η ISOMAT είναι η πρώτη ελληνική εταιρεία που ανέπτυξε χρώμα με πιστοποίηση Blue Angel. Είναι φιλικό προς τον χρήστη και το περιβάλλον επειδή δεν περιέχει συντηρητικά αλλά και επειδή έχει πολύ χαμηλή εκπομπή πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs). Προστατεύει άτομα ευαίσθητα στις ουσίες αυτές από την εκδήλωση αλλεργικών αντιδράσεων και είναι σχεδόν άοσμο, ενώ η εξαιρετικά χαμηλή εκπομπή VOCs εξασφαλίζει υγιεινή ατμόσφαιρα για τον εφαρμοστή και τον χρήστη. Τέλος, η σήμανση Ecolabel της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά ένα σήμα περιβαλλοντικής αριστείας που καθιερώθηκε το 1992 και αναγνωρίζεται σήμερα όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Το σήμα απονέμεται σε προϊόντα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται σε υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και στη διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους: από την εξαγωγή των πρώτων υλών μέχρι και την παραγωγή, τη συσκευασία, τη διανομή και την απόρριψή τους. Το πιο σημαντικό είναι πως τα κριτήρια δεν είναι μια απλή δήλωση από τον παραγωγό αλλά εξακριβωμένα και πιστοποιημένα από την αρμόδια εθνική αρχή. Η ISOMAT διαθέτει μια γκάμα οικολογικών χρωμάτων, πιστοποιημένων κατά Ecolabel, τα οποία είναι ιδανικά για εφαρμογή σε εσωτερικούς χώρους.

ISOMAT

Για το Four Seasons Astir Palace Hotel επιλέχθηκαν υλικά ISOMAT, τα οποία ανταποκρίθηκαν πλήρως στις απαιτητικές προδιαγραφές του έργου.

Στο Coco-Mat Athens BC σημαντική για την προστασία του περιβάλλοντος ήταν η εξωτερική θερμομόνωση ως μέσο περιορισμού της απαιτούμενης ενέργειας για ψύξη και θέρμανση.

141

ADM—The Green Issue

ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΎΝ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ Η σύχρονη αρχιτεκτονική, πέρα από τον ελκυστικό σχεδιασμό, εστιάζει στη δημιουργία βιώσιμων κτιρίων με μικρό ενεργειακό απότυπωμα. Τα πιστοποιημένα υλικά της ISOMAT προδιαγράφονται ως τα πλέον κατάλληλα σε τέτοια έργα. Με το βλέμμα στραμμένο προς το περιβάλλον, εκτός από έργα με τα εν λόγω υλικά, μπορούμε να παρουσιάσουμε και έργα με τα πιστοποιημένα συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης της εταιρείας, τα οποία μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της κατασκευής μέσω της μειωμένης απαιτούμενης ενέργειας για τη λειτουργία της. Τέτοια χαρακτηριστικά πρότζεκτ είναι τα ακόλουθα: COCO-MAT ATHENS BC Ο creative director Stéphan Muller προσκαλεί τον Γάλλο καλλιτέχνη Gabriel Leger να έρθει μαζί του για ένα τρίπτυχο καλλιτεχνικό εγχείρημα στο Athens BC, το πεντάστερο ξενοδοχείο της Coco-Mat στην ιστορική συνοικία της Ακρόπολης. Όταν ο Muller και ο Leger άρχισαν να συνεργάζονται με τη φιλική προς το περιβάλλον επωνυμία CocoMat, βυθίστηκαν στο παρελθόν για να ξεθάψουν αρχαίους μύθους και θρύλους που αργότερα ενέπνευσαν τα τρία κατά παραγγελία έργα τέχνης τα οποία εκτείνονται τώρα στην κύρια είσοδο, το λόμπι και τους ανελκυστήρες του ξενοδοχείου. Και έτσι επιμελήθηκαν σε καλλιτεχνικό επίπεδο ένα έργο που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την πρωτεύουσα της χώρας μας. Στο συγκεκριμένο έργo έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά της ISOMAT για εξωτερική θερμομόνωση, πισίνες, στεγανώσεις ταρατσών, υπογείων και υγρών χώρων, εποξειδικά δάπεδα, καθώς και ολοκληρωμένα συστήματα επικόλλησης και αρμολόγησης πλακιδίων. Σημαντική για την προστασία του περιβάλλοντος ήταν η εξωτερική θερμομόνωση ως μέσο περιορισμού της απαιτούμενης ενέργειας για ψύξη και θέρμανση.

PIRAEUS PORT PLAZA (ΠΡΏΗΝ ΚΑΠΝΑΠΟΘΉΚΕΣ ΠΑΠΑΣΤΡΆΤΟΣ) Μια επένδυση που ξεπέρασε τα 100 εκατ. ευρώ ολοκληρώνεται μετά από πέντε χρόνια, κάνοντας ένα lifting σε τρεις περιοχές στον Πειραιά που είχαν αφεθεί στη φθορά του χρόνου για δεκαετίες. Μιλάμε για τα τρία οικοδομικά τετράγωνα στην περιοχή του Αγίου Διονύσιου στον Πειραιά, το Piraeus Port Plaza και το πρώην κτιριακό συγκρότημα της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος, που ξεκίνησε τη λειτουργία του ακριβώς 90 χρόνια πριν, τον Μάιο του 1931, παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, για να ολοκληρώσει την πορεία του στον χρόνο το 2008. Εκείνη τη χρονιά η εταιρεία, μετά από 77 χρόνια, μεταφέρθηκε αλλού. Πρόκειται για έργο πιστοποίησης LEED, όπου έχουν χρησιμοποιηθεί εποξειδικά δάπεδα και συστήματα επικόλλησης πλακιδίων της ISOMAT. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ καλύπτει όλες τις νέες προδιαγραφές και τάσεις στον χώρο της κατασκευής.

FOUR SEASONS ASTIR PALACE HOTEL (AΣΤΈΡΑΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΈΝΗΣ) Πριν από δύο χρόνια, υποδεχτήκαμε με ικανοποίηση και υπερηφάνεια την επιστροφή του Αστέρα Βουλιαγμένης στο διεθνές ξενοδοχειακό στερέωμα, κάτι που έγινε με τη φροντίδα και τη διαχείριση μιας αναγνωρισμένης εταιρείας στον χώρο της φιλοξενίας, της Four Seasons. Πρόκειται για ένα πολύ σπουδαίο πρότζεκτ που υλοποιήθηκε μέσα σε ενάμιση χρόνο. Για την αποπεράτωσή του χρειάστηκαν υλικά όπως πρόσμικτα σκυροδέματος, εποξειδικά δάπεδα, εποξειδικές βαφές για πισίνες, στεγανώσεις για υγρούς χώρους και πισίνες, καθώς και συστήματα κόλλησης πλακιδίων και μαρμάρων. Για όλες τις ανωτέρω εργασίες επιλέχθηκαν υλικά ISOMAT, τα οποία ανταποκρίθηκαν πλήρως στις προδιαγραφές του έργου. ΑΣΤΈΡΙΑ ΓΛΥΦΆΔΑΣ Παρά τις καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας είναι ένα σημαντικό, επίσης πεντάστερο έργο, το οποίο συζητιέται πολύ στην πόλη. Στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της επένδυσης προβλέπονται νέες αναπτύξεις αλλά και σειρά αναπλάσεων υφιστάμενων εγκαταστάσεων από τη δεκαετία του ’60. Είναι ένα έργο που δεν έχει τελειώσει ακόμα, αλλά αποσκοπεί ήδη σε πιστοποίηση LEED. Χρησιμοποιούνται υλικά ISOMAT, όπως κόλλες και αρμόστοκοι, στεγανωτικά και επισκευαστικά.

NAVARINO BAY HOTEL & NAVARINO WATERFRONT HOTEL Kαι αυτό είναι σε φάση κατασκευής. Βρίσκεται στη Γιάλοβα Μεσσηνίας. Και εδώ η προσφορά υλικών της ISOMAT είναι πληθωρική: στεγάνωση περιμετρικών τειχίων, δεξαμενών και πισίνας, συστήματα κόλλησης μαρμάρων και πλακιδίων, αρμόστοκοι κ.λπ. Τα στεγανωτικά προϊόντα της ISOMAT χρησιμοποιήθηκαν για τη θωράκιση ολόκληρης της κατασκευής, από το υπόγειο μέχρι το ψηλότερο ταβάνι.

Με ένα έμπειρο και εξειδικευμένο Τμήμα Τεχνικής Υποστήριξης που μπορεί να υποστηρίξει κάθε έργο με τεχνογνωσία στην επιλογή των εν λόγω υλικών, η ISOMAT διαθέτει την ευελιξία και την καινοτομία για να αποτελεί τον έμπιστο συνεργάτη σε κάθε αρχιτεκτονική και κατασκευαστική μελέτη, παρέχοντας λύσεις και τις προδιαγραφές για ένα πιο βιώσιμο μέλλον στις κατασκευές.

142 ΑΕΙΦΌΡΑ

ΕΊΝΑΙ

τα φυσικά υλικά

Η Γεωργουλής ΑΕΒΕ ξεκίνησε το 1973. Το 2021 ανέλαβε η νέα γενιά τα σκήπτρα της εταιρείας, στρέφοντας την κουλτούρα της προς το πράσινο μέλλον.

ΤΟΝ

ΘΑΝΆΣΗ

ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟ

Η νέα γενιά της εταιρείας Γεωργουλής προσφέρει στους αρχιτέκτονες και στους κατασκευαστές περισσότερα ιταλικά brands, τεχνογνωσία στην υποστήριξη έργων υψηλών απαιτήσεων και κάθε κλίμακας αλλά και κατάρτιση στις βιώσιμες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας. Μετά από 48 χρόνια επιτυχημένης επιχειρηματικής δραστηριότητας η εταιρεία Γεωργουλής ΑΕΒΕ, με αντικείμενο τα πλακάκια και τα είδη υγιεινής, μεταβάλλει την εταιρική της κουλτούρα. Υπό τη διοίκηση πλέον του Φοίβου Γεωργουλή, διατηρεί την τεχνογνωσία γύρω από τα υλικά μπάνιου, κουζίνας, δαπέδων και λύσεων θέρμανσης για οικοδομές και δημόσια έργα, ενώ προσθέτει νέα brands και γραμμές στις προτάσεις της, ανταποκρινόμενες στις αρχές του αειφόρου σχεδιασμού. Με σπουδές μηχανολόγου μηχανικού στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ και εξειδίκευση στα ενεργειακά και τις βιώσιμες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας στο Σαουθάμπτον, ο Φοίβος Γεωργουλής πιστεύει στην αξία των φυσικών υλικών, σε συνεργασία με αρχιτέκτονες, διακοσμητές, μηχανολόγους, μηχανικούς, αλλά και εργολάβους και ξενοδόχους που αντιλαμβάνονται τη σημασία της αειφορίας. Όπως εξηγεί, υλικά όπως τα ασβεστοχρώματα εισαγωγής

Τα πρότζεκτ που η επιχείρηση έχει αναλάβει ποικίλλουν: από ένα ιδιωτικό διαμέρισμα στο Κουκάκι και resorts όπως το Robinson Club στην Κρήτη μέχρι βίλες στη Μύκονο.

GEORGOULIS S.A.

SPYROSHOUND PHTOGRAPHY

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΠΌ

και το ξύλο –ως δάπεδο, έπιπλο μπάνιου και διακόσμησης– παράγουν τα λιγότερα δυνατά ίχνη άνθρακα, ενώ η αντοχή και η αισθητική τους είναι αδιαμφισβήτητες. Τα περισσότερα brands που εκπροσωπεί στην Ελλάδα έχουν την έδρα τους στην Ιταλία, η οποία πρωτοπορεί στις πράσινες γραμμές παραγωγής από ανακυκλωμένες πρώτες ύλες. «Σήμερα η ελληνική αγορά έχει καλλιεργήσει την οικολογική της συνείδηση και προτιμά τα αντίστοιχα προϊόντα. Το μεγάλο στοίχημα είναι να προχωρήσουμε στην ανακύκλωση των υλικών, όπως η πορσελάνη και τα κεραμικά», λέει. Για τον ίδιο, η ενασχόληση με τη βιώσιμη ενέργεια ήταν συνειδητή επιλογή, πριν γίνει «τάση», καθώς αναγνώριζε την αξία του σεβασμού του περιβάλλοντος σε όλα τα στάδια της κατασκευής. Ως προς τα έργα που αναλαμβάνει η εταιρεία, αυτά κινούνται σε όλες τις κλίμακες. Έτσι στο portfolio της παρουσιάζει ιδιωτικές κατοικίες αλλά και χώρους όπως το κέντρο αισθητικής Flawless, resorts και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες όπως το Robinson Club στην Ιεράπετρα και το Epirus Palace στα Ιωάννινα, αλλά και βίλες και μπουτίκ ξενοδοχεία στη Μύκονο και άλλα σημεία της Ελλάδας. Όπως εξηγεί ο Φοίβος Γεωργουλής, από τον πατέρα του, ιδρυτή της εταιρείας, έμαθε να αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπο και το έργο του ως μοναδικό. Έμαθε να ακούει και να στέκεται δίπλα σε κάθε πελάτη του ως πολύτιμος συνεργάτης στην επιλογή των υλικών, αφιερώνοντας χρόνο, τεχνογνωσία και προσοχή. Η ακαδημαϊκή του κατάρτιση έρχεται να προσθέσει αναβαθμισμένες προτάσεις υλικών που είναι περισσότερο όμορφα. «Κάθε ισορροπημένος άνθρωπος αναζητά την αρμονία. Τα φυσικά υλικά την εξασφαλίζουν», λέει. Το showroom της εταιρείας βρίσκεται στον Άλιμο, ενώ διατηρεί αποθήκες στον Άλιμο και το Κορωπί.

ADM—The Green Issue

Ο Φοίβος Γεωργουλής έχει οικολογικό όραμα, κοντά στην πραγματικότητα της αγοράς, η οποία γίνεται όλο και πιο πράσινη.

Tote bag και material box για αρχιτέκτονες.

143

144 O F F I C E

well being

Διαχωριστικά ηχομονωτικής ικανότητας 50 dB La Linea.

Οι ανάγκες των πόλεων αλλάζουν. Ο τρόπος εργασίας μεταβάλλεται. Η ευεξία των ανθρώπων αποκτά κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό γραφείων. Για την εταιρεία Inmind η έννοια της αειφορίας στο interior design των γραφείων περιλαμβάνει αυτά τα τρία ζητούμενα.

SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

«Στο παρελθόν οι περισσότεροι εργαζόμενοι ήθελαν να δουλεύουν σε γραφεία “σαν της Google”. Σήμερα, που ζούμε στην εποχή της γνώσης και της τεχνολογίας, βιώνοντας παράλληλα και μια πανδημία, ο τρόπος εργασίας επαναπροσδιορίζεται και το ζητούμενο της ευεξίας μπαίνει στο επίκεντρο», λέει ο Ηλίας Μπόμπολας, ιδρυτής και Managing Director στην Inmind, την εταιρεία interior design που εξειδικεύεται σε χώρους γραφείων. H ομάδα της Inmind παρακολουθεί τις εξελίξεις στο employer branding, μεταφράζοντας τις νέες τάσεις σε interior design για τις μεγαλύτερες εταιρείες και υπογράφοντας ορισμένα από τα κορυφαία κτίρια γραφείων της νέας εποχής. «Η εξ αποστάσεως εργασία σε πολλές περιπτώσεις ήρθε για να μείνει. Ο νέος digital nomad αλλάζει την παγκόσμια οικονομία χάρη στη δυνατότητά του να ζει και να εργάζεται από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη επιθυμεί. Σημαίνει αυτό ότι ήρθε το τέλος των γραφείων; Το ακριβώς αντίθετο! Διεθνώς, το νέο γραφείο είναι ένας χώρος που λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, συνδυάζει πολλές χρήσεις, ενσωματώνοντας καφέ και κατοικίες, μεταξύ άλλων, φέρνει κοντά πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους, προσφέρει ζωντάνια στην πόλη και εξοικονομεί πόρους και ενέργεια. Αυτού του είδους τα γραφεία έλειπαν από την Αθήνα μέχρι στιγμής», συμπληρώνει. Δεν παραλείπει να υπογραμμίσει την ανάγκη οι νέοι χώροι να είναι ευέλικτοι. «Δεν είναι λίγοι οι αρχιτέκτονες που, μετά την πανδημία, υπογραμμίζουν την ανάγκη για χώρους με ευελιξία. Η ζωή συνεχίζεται, οι εξελίξεις επιταχύνονται, μπορούμε να εργαστούμε εδώ, αλλού, σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο, εκμεταλλευόμενοι το μεσογειακό κλίμα, μόνοι ή σε ομάδες. Το κέλυφος και η εσωτερική διαρρύθμιση πρέπει να ανταποκρίνονται στο σχεδιαστικό όραμα του αρχιτέκτονα και παράλληλα να προσφέρουν την ποικιλομορφία που θα κεντρίζει καθημερινά το ενδιαφέρον όσων ζουν και εργάζονται στον χώρο», υπογραμμίζει.

Ακουστικά δάπεδα Forbo και διαχωριστικά συστήματα υψηλής ηχομόνωσης 1:10.

INMIND

Kαμπύλες γωνίες από κρύσταλλο και πόρτα ειδικής κατασκευής.

Για την ομάδα της Inmind η νέα εποχή έχει στο επίκεντρό της τον εργαζόμενο, τους μετόχους μιας επιχείρησης και τους αρχιτέκτονες. Όπως αναφέρει ο Ηλίας Μπόμπολας, καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό παίζουν, από την πλευρά των επιχειρήσεων, το «employee experience» και η ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ εργαζομένων και brand μέσω της κουλτούρας που εκφράζει το interior design. «Τα νέα γραφεία είναι τόπος ανταλλαγής ιδεών και δημιουργικότητας. Είναι το σημείο όπου χαράσσεται και ενορχηστρώνεται το μέλλον μιας επιχείρησης και, συνακόλουθα, των εργασιών της. Η υλοποίηση της στρατηγικής, από την άλλη, πολλές φορές γίνεται εκτός γραφείου. Όπως είναι φυσικό, λοιπόν, το περιβάλλον του γραφείου πρέπει να εμπνέει, να ενώνει και να προβάλλει τα σωστά μηνύματα», εξηγεί. Τα τελευταία χρόνια έχει συνεργαστεί στενά με κορυφαίους αρχιτέκτονες όπως η Ρένα Σακελλαρίδου, για το κτίριο της Agemar, ο Αλέξης Βικέλας και οι LC architects, για το κτίριο Orbit, και ο Τάσος Γεωργαντζής για το κτίριο της Prodea. Με αφορμή αυτά τα έργα, η Inmind απέκτησε περισσότερη εμπειρία στις πιστοποιήσεις LEED και WELL. «Τα κτίρια γραφείων πρέπει με κάθε τρόπο να είναι φιλικά προς το περιβάλλον και να εξασφαλίζουν την ευεξία των εργαζομένων. Για την επιλογή των υλικών κρίσιμο ρόλο παίζουν η διαδικασία παραγωγής και η συμβολή τους σε τομείς όπως η βιωσιμότητα, η ακουστική και το χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα. Για εμάς, στην Inmind, είναι πολύτιμη η δυνατότητα να επεκτείνουμε την τεχνογνωσία μας σε μια εποχή συναρπαστικών αλλαγών», λέει o Ηλίας Μπόμπολας και κλείνει με μια πρόβλεψη: «Σήμερα βλέπουμε ολοένα και περισσότερες ειδικότητες να συνεργάζονται για τη δημιουργία καινοτόμων έργων. Αυτές οι νέες ομάδες ξεπερνούν κατά πολύ το interdisciplinary όπως το γνωρίζαμε στον σχεδιασμό. Επιπλέον, γίνεται πολύς λόγος για τον συμμετοχικό σχεδιασμό και την bottom-up co-creation. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε στο μέλλον τον σχεδιασμό γραφείων σε αμεσότερη συνεργασία με τους τελικούς χρήστες, αλλά και με τη συμμετοχή στη σχεδιαστική ομάδα επαγγελματιών πέρα από τα καθιερωμένα».

145

ΤΑ ΝΈΑ ΓΡΑΦΕΊΑ ΕΊΝΑΙ ΤΌΠΟΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΉΣ ΙΔΕΏΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌΤΗΤΑΣ. ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΊΟ ΌΠΟΥ ΧΑΡΆΣΣΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΏΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗΣ ΚΑΙ, ΣΥΝΑΚΌΛΟΥΘΑ, ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΏΝ ΤΗΣ. ΗΛΊΑΣ ΜΠΌΜΠΟΛΑΣ Managing Director

INMIND.COM.GR

ADM—The Green Issue

SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

@SPYROSHOUND PHOTOGRAPHY

Ηχοαπορροφητικά δάπεδα seamless woven vinyl 2tec2.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΤΑ ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΠΑΡ ΜΙΛΟΎΝ ΠΛΈΟΝ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ

YIAMOURIS STUDIO

Από τη Ζωή Παρασίδη

148

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΠΌ ΚΟΥΖΊΝΕΣ ΥΨΗΛΉΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΊΑΣ ΜΈΧΡΙ ΤΑ ΠΙΟ HIP ΣΤΈΚΙΑ ΓΙΑ KOKTEΪΛ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ, ΚΆΠΟΙΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΎΝ ΤΗΝ ΠΡΏΤΗ ΤΟΥΣ ΎΛΗ 'Ή ΤΗΝ ΠΡΟΜΗΘΕΎΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΜΙΑ ΟΡΙΣΜΈΝΗ ΑΚΤΊΝΑ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΊΖΟΥΝ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΤΆΝΕ ΚΆΘΕ ΒΡΆΔΥ ΣΑΚΟΎΛΕΣ ΓΕΜΆΤΕΣ ΥΛΙΚΆ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΉΣΟΥΝ.

Ο κήπος του Soil στο Αλεποχώρι.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΚΆΘΕ ΧΡΌΝΟ ΕΝΤΌΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉΣ ΈΝΩΣΗΣ ΠΑΡΆΓΟΥΜΕ ΠΕΡΊΠΟΥ 88 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΤΌΝΟΥΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΏΝ, ΟΙ ΟΠΟΊΟΙ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΕΠΊΠΕΔΟ ΜΕΤΑΦΡΆΖΟΝΤΑΙ ΣΕ 143 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΕΥΡΏ. ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΣΤΙΓΜΉ ΠΟΥ ΤΟ 20% ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΌΜΕΝΩΝ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΚΑΤΑΛΉΓΕΙ ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΊΔΙΑ 'Ή ΧΆΝΕΤΑΙ, ΤΙΣ ΜΙΣΈΣ ΜΈΡΕΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΆΔΑΣ 33 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΕΥΡΩΠΑΊΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΈΝΑ ΠΟΙΟΤΙΚΌ ΓΕΎΜΑ.

SÉRÔME GALLAND

Delta

150 ZAK VIEMON

Οι head chefs του Delta, Γιώργος Παπαζαχαρίας και Θάνος Φέσκος.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Η ΣΠΑΤΆΛΗ ΦΑΓΗΤΟΎ ΜΕΤΡΆΕΙ 931 ΤΌΝΟΥΣ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ. Το 61% προέρχεται από τα νοικοκυριά, το 26% από τις επιχειρήσεις εστίασης και το 13% από τη λιανική πώληση· μάλιστα, ένα 14% των τροφίμων καταστρέφεται πριν καν φτάσει στις προθήκες της λιανικής. Πίσω στην Ευρώπη, το food waste των νοικοκυριών φτάνει το 70%, δηλαδή τους 47 τόνους φαγητού. Δυστυχώς η Ελλάδα καταγράφει πρωτιά σε αυτόν τον τομέα, ο μέσος κάτοικός της πετάει στα σκουπίδια 142 κιλά τροφίμων μέσα σε ένα έτος. Το φετινό καλοκαίρι, όταν ένα νέο εστιατόριο σύγχρονης υψηλής γαστρονομίας αναμενόταν να εμφανιστεί στην Αθήνα, ακούγαμε ότι πρόκειται για ένα project βασισμένο σε τρεις αρχές: τη γαστρονομία, τον πολιτισμό, τη βιωσιμότητα. Το εντυπωσιακό Delta άνοιξε και σερβίρει στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και, πριν ακόμα αρχίσει να δέχεται κρατήσεις, οι σεφ του τόνιζαν πως βασικό του αξίωμα είναι το «καμία απώλεια - καμία σπατάλη», ότι στόχος του είναι να υιοθετήσει ένα βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας που θα σέβεται τους πόρους της φύσης, αναδεικνύοντας τη σημασία της αειφορίας και στη γαστρονομία. «Η βιωσιμότητα αγγίζει τις ζωές και την καθημερινότητα όλων μας, και έτσι το αντιμετωπίζουμε. Είναι ένας στόχος που απαιτεί συλλογική προσπάθεια και οφείλουμε όλοι να συστρατευθούμε, κατανοώντας ότι οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι. Αυτό είναι κάτι που έχουμε δει μέσα στην κουζίνα, όταν υπάρχουν ελλείψεις σε πρώτες ύλες, όταν άλλα τρόφιμα καταλήγουν στον κάδο ή γίνεται σπατάλη τροφίμων για να “βγει’’ ένα πιάτο. Θεωρούμε ότι το sustainability πρέπει να αφορά την υψηλή γαστρονομία, γι’ αυτό το μενού του Delta είναι ξεχωριστό, γιατί έχει ψυχή αλλά και νου. Εδώ τίποτα δεν πετιέται, τίποτα δεν πάει χαμένο, μέσα από τη δημιουργική και μελετημένη χρήση του κάθε υλικού», λένε οι head chefs Θάνος Φέσκος και Γιώργος Παπαζαχαρίας.

Πώς μπορεί πρακτικά ένα εστιατόριο να είναι πιο πράσινο; «Δεν ενθαρρύνουμε την εντατική παραγωγή, δίνουμε προτεραιότητα στα λαχανικά και στα φρούτα, κοιτώντας πρώτα τι υπάρχει γύρω μας, δημιουργώντας με βάση την αρχή της τοπικότητας και της εγγύτητας. Συνεργαζόμαστε με μικρούς παραγωγούς που ακολουθούν παραδοσιακές και ήπιες μορφές γεωργίας και κτηνοτροφίας, διατηρούμε στα Μεσόγεια μια φάρμα 32 στρεμμάτων που τροφοδοτεί το εστιατόριο με βρώσιμα λουλούδια, λαχανικά, καρπούς από δέντρα, αυγά, πουλερικά. Καταλαβαίνουμε βαθιά τις έννοιες της τροφοσυλλογής και της αειφορίας, τις εποχές και το περιβάλλον». Στα τρία μενού γευσιγνωσίας του εστιατορίου –το καθένα αποτελείται από 17 πιάτα– κάποια υλικά επαναλαμβάνονται, τόσο ανάμεσά τους όσο και μέσα στο ίδιο μενού. «Έτσι κάθε πρώτη ύλη χρησιμοποιείται ολοκληρωτικά και αξιοποιείται πλήρως μέσα στα πιάτα. Αυτό σημαίνει για εμάς οικολογική συνείδηση. Από εκεί και πέρα, πρέπει όλο το προσωπικό να συμβάλει στην προσπάθεια και να ενστερνιστεί τις αρχές που έχουν τεθεί, να συμμετάσχει στο όραμα. Η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων μέσω κομποστοποίησης, η μείωση της κατανάλωσης νερού και ενέργειας, η συνεργασία με τοπικούς παραγωγούς που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το εστιατόριο, η αξιοποίηση της εποχικότητας θέτουν τις βάσεις για τη βιώσιμη λειτουργία του εστιατορίου».

Πιο πρόσφατα, έγινε ένα ακόμα σημαντικό γαστρονομικό opening για την πόλη, αυτήν τη φορά στην περιοχή του Παγκρατίου, από έναν σεφ που τα τελευταία επτά χρόνια πηγαινοέρχεται στον κήπο του στο Αλεποχώρι, εκεί που καλλιεργεί τις πρώτες του ύλες χωρίς φάρμακα και χημικά πρόσθετα. «Η δημιουργία του κήπου με ώθησε προς αυτήν την κατεύθυνση, σκοπός ήταν να αγκαλιάσουμε τη φύση αλλά και να αναβαθμίσουμε το γευστικό αποτέλεσμα». Στο Soil ανακυκλώνουν γυαλί, πλαστικό και χαρτί. Σε συνεργασία με τον δήμο Αθηναίων όλα του τα οργανικά απόβλητα πηγαίνουν σε ειδικούς κάδους για να γίνουν κομπόστ, το οποίο ο Τάσος Μαντής σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει στον κήπο του. «Δεν υπάρχουν βήματα μικρά ή μεγάλα, υπάρχει ατομική ευθύνη, είναι η ώρα που όλοι μας πρέπει να συμβάλουμε στο να σώσουμε το περιβάλλον, αρκεί να το θέλουμε».

ΣΥΝΕΡΓΑΖΌΜΑΣΤΕ ΜΕ ΜΙΚΡΟΎΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΎΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΎΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΈΣ ΚΑΙ ΉΠΙΕΣ ΜΟΡΦΈΣ ΓΕΩΡΓΊΑΣ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΊΑΣ, ΔΙΑΤΗΡΟΎΜΕ ΣΤΑ ΜΕΣΌΓΕΙΑ ΜΙΑ ΦΆΡΜΑ 32 ΣΤΡΕΜΜΆΤΩΝ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΊ ΤΟ ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΟ ΜΕ ΒΡΏΣΙΜΑ ΛΟΥΛΟΎΔΙΑ, ΛΑΧΑΝΙΚΆ, ΚΑΡΠΟΎΣ ΑΠΌ ΔΈΝΤΡΑ, ΑΥΓΆ, ΠΟΥΛΕΡΙΚΆ. ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΟΥΜΕ ΒΑΘΙΆ ΤΙΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΤΡΟΦΟΣΥΛΛΟΓΉΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ, ΤΙΣ ΕΠΟΧΈΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

www.agglotech.gr

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Τα τελευταία 10 χρόνια, ο Γιώργος Σαμοΐλης ασχολείται επαγγελματικά με την εστίαση, σε έναν τουριστικό προορισμό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αυτό πάει να πει «σεζόν», άρα πάρα πολλή δουλειά για ένα εστιατόριο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. «Ο όγκος των παραγόμενων απορριμμάτων και η κατασπατάληση τροφίμων των οποίων έγινα μάρτυρας και συναυτουργός μέσα στα χρόνια πραγματικά με σόκαρε». Κατά τον δημιουργό του Cantina της Σίφνου, με απλές και άμεσα εφαρμόσιμες πρακτικές το κάθε εστιατόριο «μπορεί να κάνει ένα μεγάλο βήμα προς ένα καλύτερο αύριο για όλους μας». Ο ίδιος έχει καταργήσει την πώληση εμφιαλωμένου νερού (και αναψυκτικών) σε πλαστική φιάλη. «Ιδίως στα νησιά όπου υπάρχει μεγάλο ζήτημα, τα συστήματα παραγωγής πόσιμου νερού με αντίστροφη ώσμωση από νερό του δικτύου στο ίδιο το εστιατόριο είναι εδώ και καιρό διαθέσιμα, οικονομικά κι εγκεκριμένα». Έχει μειώσει στο ελάχιστο τη χρήση χαρτιού, αντικαθιστώντας στα τραπέζια και στο WC τις χαρτοπετσέτες με επαναχρησιμοποιούμενες βαμβακερές. Επαναχρησιμοποιούμενες είναι κι αυτές που έχει η κουζίνα, μαζί με microfiber πανιά, ενώ διαθέτει ανακυκλωμένο χαρτί μόνο για τη διαχείριση ελαίων. Διαχωρίζει και ανακυκλώνει τα οργανικά απόβλητα που μπορούν να επιστρέψουν στο κτήμα των παραγωγών με τους οποίους συνεργάζεται ως τροφή για τα ζώα τους ή να διοχετευτούν προς κομποστοποίηση. Ανακυκλώνει τις γυάλινες φιάλες των κρασιών που ανοίγονται, αγοράζει όσο μπορεί προϊόντα απευθείας από τους τοπικούς παραγωγούς, «κάτι το οποίο σημαίνει αποφυγή των αχρείαστων υλικών συσκευασίας και μικρότερη διαδρομή του προϊόντος μέχρι το εστιατόριο, άρα και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα». Όσο γι’ αυτά που φτάνουν στο τραπέζι μας, στο Cantina βρίσκουμε ένα μενού με μέρη των ψαριών και των κρεάτων που κάποιοι θεωρούν δεύτερης και τρίτης διαλογής, με πολλά plant-based πιάτα. «Δεν είναι βιώσιμο να θέλουμε όλοι να τρώμε συνέχεια συναγρίδα και rib-eye. Δεν είναι βιώσιμη μια διατροφή με πρωταγωνιστές τις ζωικές πρωτεΐνες και τα ζωικά λίπη».

Η Λήμνος είναι ένα μέρος πλούσιο σε καλή πρώτη ύλη. Εκεί ο Λουκάς Μάιλερ και ο Άκης Μπλετσογιάννης προσπαθούν να είναι όσο πιο αυτόνομοι γίνεται, τρέχοντας το εστιατόριο Ριζά. Έχουν τον δικό τους κήπο, παίρνουν λαχανικά και από κήπους φίλων και γνωστών, αξιοποιούν τα φημισμένα όσπρια του τόπου. Μαζεύουν μόνοι τους τη ρίγανη, το αλάτι, την κάππαρη και το θυμάρι. Δεν προμηθεύονται τίποτα από αλλού, στην κουζίνα τους μπαίνει μόνο ό,τι προέρχεται από το νησί, έτσι μειώνουν τις περιττές και ρυπογόνες αποστάσεις. Κάνουν τα τουρσιά τους, όπως και πολλά ακόμα εστιατόρια που έτσι καταφέρνουν να διατηρήσουν περισσότερο κάποια υλικά αλλά και να δώσουν μια ουμάμι διάσταση στα πιάτα τους. Όπως και στο Cantina της Σίφνου, έτσι και στα Ριζά της Λήμνου κάνουν διάφορες παρασκευές με ό,τι βγάζει το δίχτυ, προκειμένου να μην πετάνε τίποτα, σερβίρουν φιλέτα και ωμά, χρησιμοποιούν τα κολάρα, το κεφάλι και τις ουρές των ψαριών. Πίσω στην Αθήνα, η Σταυριανή Ζερβακάκου που ηγείται της κουζίνας του Annie fine cooking, το οποίο μόλις μπήκε στον οδηγό Michelin, χρησιμοποιεί ό,τι είχε περισσέψει την προηγούμενη στα πιάτα του μενού της επόμενης ημέρας, που θα ξαναγραφτεί από την αρχή γιατί δεν είναι σταθερό, κινείται με βάση την εποχή και τα προϊόντα που ανακαλύπτει και έχει στη διάθεσή της η σεφ. Έτσι, εμείς δοκιμάζουμε συνέχεια κάτι διαφορετικό από εκείνη, ενώ παράλληλα η μαγειρική της δεν έχει φύρα. «Το zero waste έχει γίνει μόδα, αλλά δεν ξεκίνησε στις κουζίνες της Σκανδιναβίας, το εφάρμοζε και η γιαγιά μας», όπως λέει. Στο καθημερινά εναλλασσόμενο μενού φροντίζει να αναγράφει την ονομασία προέλευσης όσων χρησιμοποιεί, τους αποκλειστικά εγχώριους παραγωγούς που εμπιστεύεται και δουλεύει μαζί τους.

ΣΊΓΟΥΡΑ ΟΙ ZERO WASTE ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ ΧΡΕΙΆΖΟΝΤΑΙ ΜΙΑ ΕΠΈΝΔΥΣΗ, ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΕΡΓΑΛΕΊΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΒΟΗΘΟΎΝ ΣΕ ΑΥΤΈΣ, ΤΑ ΟΠΟΊΑ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΚΟΣΤΊΖΟΥΝ, ΑΛΛΆ ΣΕ ΒΆΘΟΣ ΧΡΌΝΟΥ ΜΌΝΟ ΒΟΗΘΟΎΝ ΈΝΑ ΜΑΓΑΖΊ ΠΟΥ ΘΑ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΣΕΙ ΣΩΣΤΆ. ΠΑΡΆΛΛΗΛΑ, ΤΟ ΝΑ ΠΑΊΡΝΟΥΜΕ ΤΑ ΥΛΙΚΆ ΜΑΣ ΑΠΌ ΤΟΠΙΚΟΎΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΎΣ ΈΧΕΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΟΥ ΣΤΑ ΜΠΑΡ, ΚΑΘΏΣ ΤΟ 90% ΤΗΣ ΠΡΏΤΗΣ ΤΟΥΣ ΎΛΗΣ, ΤΟ ΑΛΚΟΌΛ, ΕΙΣΆΓΕΤΑΙ.

Πλέον ο καφές που μένει στο group μιας εσπρεσιέρας θα γίνει σιρόπι, μια μπανανόφλουδα θα δώσει άρωμα σε ένα ουίσκι, τα κουκούτσια ενός μήλου θα αρωματίσουν μια σόδα, τα περισσεύματα ενός καλαμποκιού μαζί με στυμμένα λάιμ και γκρέιπφρουτ θα αποξηρανθούν και θα μπουν στο χείλος ενός ποτηριού με μια κλασική paloma. Η φιλοσοφία του «farm to table» και του «nose to tail» δεν εφαρμόζεται μόνο στις επαγγελματικές κουζίνες, αλλά έχει επηρεάσει και συμπαρασύρει τις μπάρες της πόλης. Στο Bar in front of the bar του κέντρου, η λίστα των κοκτέιλ αλλάζει κάθε μέρα κι αυτό γίνεται με τη βοήθεια zero waste τεχνικών. «Δεν αγοράζουμε υπερβολικές ποσότητες υλικών και γι’ αυτό κάποιο κοκτέιλ μπορεί να βγει “out of stock”μέσα στο βράδυ. Δεν πετάμε τίποτα, όχι από τσιγκουνιά, αλλά από σεβασμό στην πρώτη ύλη. Μερικές φορές η αξιοποίηση πραγμάτων που υπό άλλες συνθήκες θα πήγαιναν απευθείας στα σκουπίδια, η out of the box σκέψη και η προσοχή σε αυτές τις λεπτομέρειες είναι αυτές που σε κάνουν να ξεχωρίζεις», όπως λέει ο Κωνσταντίνος Θεοδωρακόπουλος. Στο Uncle Tan's του Πειραιά με τα ασιατικά spirits, αξιοποιούν τον χυμό πριν μπαγιατέψει, φτιάχνοντας ένα κοκτέιλ που θα γίνει σφηνάκια για κέρασμα, ξύνουν τις κούπες πορτοκαλιού που έχουν στύψει και κάνουν ελαιοσάκχαρα. «Τα εστιατόρια έδειξαν πρώτα τον δρόμο κι έπειτα ψάξαμε κι εμείς τους τρόπους για να τα ακολουθήσουμε. Όταν μιλάμε για μηδενικά απόβλητα, δεν εννοούμε μόνο το κομμάτι της πρώτης ύλης που είναι πολύ σημαντικό, αλλά για μια γενικότερη φιλοσοφία που ασπάζονται σιγά-σιγά όλο και περισσότερα μπαρ, και αφορά την αποφυγή της σπατάλης, είτε μιλάμε για υλικά, είτε για συσκευασίες και καλαμάκια», εξηγεί ο Γιώργος Καβακλής του Spoiled και του Barro Negro, που μόλις βρέθηκε στη λίστα με τα εκατό καλύτερα μπαρ του κόσμου για το 2021. «Μια βασική zero waste τεχνική για ένα μπαρ είναι η αφύγρανση, το να αφαιρούμε την υγρασία από τα υλικά μας προκειμένου να τα συντηρήσουμε παραπάνω, έπειτα είναι οι ζυμώσεις». Αποτέλεσμα ζύμωσης είναι το τεπάτσε που θα βρείτε στο Barro Negro, το παραδοσιακό μεξικάνικο ποτό που προκύπτει από τις φλούδες του ανανά, που αντί να πεταχτούν ζυμώνονται με μπαχαρικά και μπίρα. Από το σούρωμα που κάνουν στον χυμό που έχει δώσει η σάρκα του ανανά θα φτιάξουν ένα μπισκότο, ενώ αποξηραίνοντας τις φλούδες των εσπεριδοειδών φτιάχνουν το δικό τους triple sec για τη φημισμένη μαργαρίτα τους. Στο μπαρ της πλατείας Κλαυθμώνος αποφεύγουν τις φρέσκιες γαρνιτούρες στα κοκτέιλ και χρησιμοποιούν σχεδόν σε όλα υπολείμματα από τις παρασκευές που έχουν ήδη κάνει για κάποια άλλη συνταγή. «Σίγουρα οι zero waste πρακτικές χρειάζονται μια επένδυση, υπάρχουν εργαλεία και μηχανήματα που μας βοηθούν σε αυτές, τα οποία μπορεί να κοστίζουν αλλά σε βάθος χρόνου μόνο βοηθούν ένα μαγαζί που θα τα χρησιμοποιήσει σωστά. Παράλληλα, το να παίρνουμε τα υλικά μας από τοπικούς παραγωγούς έχει τη σημασία του στα μπαρ, καθώς το 90% της πρώτης τους ύλης, το αλκοόλ, εισάγεται. Πρέπει να φροντίζουμε να φτιάχνουμε καταλόγους που να ακολουθούν την εποχικότητα, να δουλεύουμε με φρούτα που ειναι στην ακμή της εποχής τους. Την ίδια στιγμή, το να εκμεταλλευόμαστε όλη την πρώτη ύλη που έχουμε αγοράσει μας έχει δείξει ότι αναβαθμίζει τα ποτά μας, μας βοηθάει τελικά να ανέβουμε επίπεδα δημιουργικά».

PERROTIS COLLEGE

Έρευνα σε εδώδιμες συσκευασίες τροφίμων ΜΕ

ΔΡΆΣΗ

Oι έννοιες «κλιματική αλλαγή», «κυκλική οικονομία», «αειφορία», «προστασία του περιβάλλοντος» και «βιώσιμη ανάπτυξη» έχουν ενσωματωθεί στη γνώση που για 25 χρόνια παρέχει το Perrotis College.

Η καθηγήτρια του Τμήματος Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων δρ. Κική Ζηνοβιάδου μπαίνει στο εργαστήριο κρατώντας μια θήκη εργαστηρίου, την οποία ανοίγει με μεγάλο ενθουσιασμό και από μέσα βγάζει μια στρόγγυλη μεμβράνη. Είναι το αποτέλεσμα της έρευνας που διενεργεί το Perrotis College, το τριτοβάθμιο τμήμα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, σε εδώδιμες μεμβράνες συσκευασίας που συντελούν στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των τροφίμων. «Ο γνωστός Αμερικανός πολι-

τικός και οικολόγος Barry Commoner είχε πει κάποτε: “Στην οικολογία τα πάντα σχετίζονται με τα πάντα”», λέει με περηφάνια η δρ. Ζηνοβιάδου, καθώς η ερευνητική δουλειά που γίνεται στα υπερσύγχρονα εργαστήρια του Perrotis College είναι εντυπωσιακή και με απτά αποτελέσματα. Τόνισε, επίσης, ότι τα συμβατικά πλαστικά που βασίζονται στο πετρέλαιο είναι τα κύρια υλικά που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων από τα μέσα του εικοστού αιώνα λόγω της αντοχής, της σταθερότητας, της ευκαμψίας, της στεγανότητας, της ελαφρότητας και της ευκολίας στην αποστείρωσή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το πιο ευρέως παραγόμενο υλικό στην Ευρώπη μετά τον χάλυβα και το τσιμέντο. Η παραγωγή υλικών συσκευασίας αποτελεί τον πιο εκτεταμένο τομέα εφαρμογών της βιομηχανίας πλαστικών, αντιπροσωπεύοντας το 39,4% της συνολικής τους ζήτησης. Καθώς τα πλαστικά παραμένουν αδιάσπαστα για περίπου 300-400 χρόνια μετά την απόρριψή τους, αποτελούν εστία μόλυνσης. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη χρήση των πόρων πετρελαίου συνεπάγεται αναπόφευκτη μείωση της διαθεσιμότητάς του, που συνοδεύεται από αυξημένο λειτουργικό κόστος. «Κατά συνέπεια, οι βιώσιμες συσκευασίες προσελκύουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της βιομηχανίας τροφίμων, των καταναλωτών και της πολιτείας. Οι βιώσιμες συσκευασίες αφορούν τη μείωση του υλικού συσκευασίας, τη χρήση ανακυκλωμένων συσκευασιών ή τη χρήση υλικών με χαμηλότερο οικολογικό αποτύπωμα, όπως τα πολυμερικά υλικά που διασπώνται στο περιβάλλον σε σύντομο χρονικό διάστημα», είπε. Τα λεγόμενα βιοδιασπώμενα ή βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά έκαναν την εμφάνισή τους στην αγορά πριν από περίπου σαράντα χρόνια, όμως η σύγχρονη τεχνολογία έχει επιτρέψει την ευρύτερη εμπορική χρήση τους τα τελευταία χρόνια. Τα συγκεκριμένα υλικά παρουσιάζουν πλέον ιδιότητες παρόμοιες με αυτές των πλαστικών και πλέον με αυτά φτιάχνονται και κυκλοφορούν στο εμπόριο σακούλες, κύπελλα αλλά και είδη εστίασης. Σε πολλές περιπτώσεις για την παρασκευή τους χρησιμοποιούνται παραπροϊόντα του αγροδιατροφικού κλάδου ως πρώτες ύλες, καθιστώντας τα ακόμα πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Μέρος των βιοαποικοδομήσιμων υλικών συσκευασίας αποτελούν και οι εδώδιμες μεμβράνες και επικαλύψεις που συντελούν στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των τροφίμων λόγω του περιορισμού της μεταφοράς νερού, οξυγόνου και άλλων αερίων και της προστασίας από τη μηχανική καταπόνηση. Τα συγκεκριμένα υλικά είναι δυνατό να αναπτύξουν αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση με την ενσωμάτωση βιοενεργών συστατικών στο δομικό πλέγμα τους, κάτι που είναι δύσκολο να γίνει στα συμβατικά πλαστικά υλικά. Υπάρχει πληθώρα ουσιών από βιολογικές πηγές, κατάλληλων να ενσωματωθούν στις μεμβράνες, όπως ένζυμα, βακτηριοσίνες, αιθέρια έλαια και άλλες γνωστές αντιμικροβιακές και αντιοξειδωτικές ουσίες. «Στα ερευνητικά εργαστήρια του Perrotis College, ακολουθώντας τις τάσεις της κυκλικής οικονομίας, αναπτύσσουμε τέτοια υλικά, στα οποία προστέθηκαν εκχυλίσματα από φλοιούς ροδιού και στέμφυλα σταφυλιού. Τα πρώτα αποτελέσματα για τη χρήση των εδώδιμων αυτών μεμβρανών σε τεμάχια νωπού κρέατος είναι ενθαρρυντικά. Καθώς, λοιπόν, η ζήτηση για τρόφιμα ελάχιστης επεξεργασίας και χωρίς συντηρητικά αυξάνεται, η ανάπτυξη και εφαρμογή τέτοιου είδους βιοαποικοδομήσιμων υλικών συσκευασίας, φιλικών προς το περιβάλλον, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον», κατέληξε.

ADM—The Green Issue

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΉ

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΝ ΚΆΠΟΙΟΣ ΨΆΞΕΙ ΣΕ ΈΝΑ ΛΕΞΙΚΌ ΤΗ ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΗΣ ΛΈΞΗΣ «LIFESTYLE», ΚΑΤΆ ΠΆΣΑ ΠΙΘΑΝΌΤΗΤΑ ΘΑ ΒΡΕΙ ΌΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΤΟΝ ΤΡΌΠΟ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΖΕΙ ΚΑΝΕΊΣ ΤΗ ΖΩΉ ΤΟΥ. Ο ΌΡΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΉΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ ΤΟ 1929 ΑΠΌ ΤΟΝ ΨΥΧΟΛΌΓΟ ALFRED ADLER, ΑΛΛΆ Η ΧΡΉΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΎΤΕΡΗ ΈΝΝΟΙΑ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΣΤΑ ΤΈΛΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΊΑΣ ΤΟΥ ’50 – ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΑΥΤΉ ΤΗΝ ΕΠΟΧΉ, ΆΛΛΩΣΤΕ, ΔΕΝ ΘΑ ΕΊΧΕ ΝΌΗΜΑ. ΜΌΝΟ ΜΕΤΆ ΤΟΝ Β’ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΠΌΛΕΜΟ ΑΡΧΊΖΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑ Η ΠΕΡΊΟΔΟΣ ΕΥΗΜΕΡΊΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΆΝΟΔΟ ΤΗΣ ΜΕΣΑΊΑΣ ΤΆΞΗΣ, Η ΟΠΟΊΑ, ΚΑΙ ΠΆΛΙ, ΔΕΝ ΑΦΟΡΆ ΌΛΟΥΣ, ΑΛΛΆ ΈΝΑ ΜΕΓΆΛΟ ΜΈΡΟΣ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΎ ΚΌΣΜΟΥ.

A NEW LIFESTYLE

ΌΣΟΙ ΜΕΓΆΛΩΣΑΝ ΚΥΡΊΩΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΒΌΡΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΉ ΑΠΌ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΟΥ ’70 ΚΑΙ ΜΕΤΆ είχαν την τύχη να βιώσουν αυτή την ευημερία που ακόμα και σήμερα βιώνουμε. Κατά τη διάρκειά της δημιουργήθηκε ένας καινούργιος τρόπος ζωής, ο οποίος δεν βασιζόταν στην εξασφάλιση απλώς της επιβίωσης αλλά και της άνεσης. Πράγμα διόλου κατακριτέο, κατά τη γνώμη μου, μια και, αν υπάρχει κάποια αλήθεια για την κατά τα άλλα εφήμερη και άνευ σημασίας ύπαρξή μας σε κοσμικό (ίσως και πλανητικό) επίπεδο, αυτή έγκειται στο να είμαστε χαρούμενοι με τις επιλογές μας και να βιώνουμε ευχάριστα την ύπαρξή μας. Η φυσιολογική τάση του ανθρώπου να αποφεύγει τον πόνο, σε οποιαδήποτε μορφή του, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον φόβο της θνησιμότητας. Για καθέναν από εμάς αυτό είναι διαφορετικό και μπορεί να εκφραστεί ποικιλοτρόπως. Παράλληλα, ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων ζει σε κοινωνίες που φτιάχτηκαν γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό, τη δημιουργία ενός πλαισίου ασφάλειας. Μέσα σε αυτές τις κοινωνίες επιδιώκουμε συνεχώς να βρίσκουμε τρόπους για να νιώθουμε καλύτερα, προβάλλοντας πολλές φορές αυτό που μας ευχαριστεί ή τουλάχιστον αυτό που νομίζουμε ότι μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα. Έτσι κάπως, έχοντας λύσει τις βασικές μας ανάγκες (τροφή, κατάλυμα, ρουχισμός προστασίας), γεννιέται ο καταναλωτισμός, και δη ο υπέρμετρος. Σήμερα βρισκόμαστε περιτριγυρισμένοι από μυριάδες πράγματα τα οποία ή δεν μας είναι απαραίτητα ή δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη συναισθηματική ή συμβολική αξία για τον καθένα από εμάς. Με άλλα λόγια, δεν συμβάλλουν ουσιαστικά στην προώθηση της ατομικής μας ευτυχίας αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο εκφράζουν το lifestyle μας, δηλαδή τον τρόπο που ζούμε. Αντιλαμβανόμαστε συγχρόνως, τώρα ίσως περισσότερο από ποτέ, πόσο σημαντικές μπορούν να είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις. Ο άνθρωπος όμως, πριν γίνει πολιτικό ον, υπήρξε και παραμένει απλώς ένα ον. Με άλλα λόγια, έχουμε ξεχάσει ότι είμαστε κι εμείς μέρος αυτού του φυσικού κόσμου που ονομάζουμε πλανήτη Γη. Είμαστε ένα από τα πολλά είδη που κατοικούν σε αυτόν τον απειροελάχιστα μικρό βράχο που αιωρείται στο Διάστημα, άρρηκτα συνδεδεμένος με την πύρινη σφαίρα που του δίνει ενέργεια. Ένας μικρός πλανήτης μεν, που όμως βρίθει από ζωή σε πολλαπλά επίπεδα, τα περισσότερα από τα οποία τα αγνοούμε. Ένας πλανήτης που μετρά ήδη πάρα πολλά χρόνια ζωής (περίπου 4,6 δισεκατομμύρια), μια διάρκεια που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πλήρως, μια και το ανθρώπινο είδος εμφανίστηκε μόλις πριν από 300.000 έτη1. Είχαμε όμως την τύχη να εξελιχθεί ο εγκέφαλός μας με τέτοιον τρόπο ώστε να είμαστε σε θέση όχι απλώς να επιβιώνουμε χάρη στην ευφυΐα που σταδιακά αναπτύξαμε αλλά και να μεταφέρουμε την κεκτημένη γνώση

από γενιά σε γενιά. Ακόμα περισσότερο, έχουμε την ικανότητα της φαντασίας, η οποία μας επιτρέπει να ξεπερνάμε τα ίδια μας τα όρια, όχι όμως και αυτά της φύσης.

Aποτέλεσμα όλων αυτών είναι η συγκέντρωση τεράστιου όγκου πληροφοριών και γνώσης, που μας έχει επιτρέψει να διευκολύνουμε τη ζωή μας αφάνταστα, μεταλλάσσοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη με ποικίλους τρόπους. Έχουμε εξερευνήσει σχεδόν κάθε γωνιά του και έχουμε αλλοιώσει ένα μεγάλο ποσοστό του2, πάντα με στόχο τη βελτίωση της διαβίωσής μας. Δεν συνειδητοποιούμε όμως ότι η συνεχής αυτή δραστηριότητα έχει επιφέρει κλιματικές αλλαγές και μαζικές εξαφανίσεις ειδών που χωρίς τη «συμβολή» του ανθρώπου θα γίνονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και όχι σε μερικές δεκαετίες, όπως και συνέβη. Η Γη δεν μας χρειάζεται. Οι αλλαγές στην επιφάνειά της όπως και στα ποικίλα είδη ζωής επάνω σε αυτήν είναι κάτι φυσιολογικό στο πλαίσιο της πλανητικής της ύπαρξης. Αλλά στο δικό μας επίπεδο ύπαρξης, αυτού του είδους οι δραστικές αλλαγές σχετίζονται άμεσα τόσο με τη μελλοντική όσο και με την τωρινή μας διαβίωση. Με άλλα λόγια, το τωρινό μας lifestyle απειλεί την ίδια μας τη ζωή. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να μη χάσουμε την παρούσα «άνετη» διαβίωσή μας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι μονοδιάστατη. Συνδέεται απευθείας με τη συνειδητοποίηση της θέσης μας σε αυτόν τον πλανήτη, η οποία δεν είναι σίγουρα αυτή του κυρίαρχου όντος αλλά ενός μικρού μέρους που υπάγεται σε μεγαλύτερο σύνολο. Χρειάζεται άμεσα συντονισμένη προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο έτσι ώστε να αναθεωρηθεί η σχέση μας με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο. Όσο ουτοπικό και αν ακούγεται κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να επιτευχθεί ως έναν βαθμό αν η ανθρωπότητα δρούσε συνολικά, επιστρατεύοντας τις διδαχές του παρελθόντος και της υπάρχουσας επιστημονικής γνώσης. Κάτι τέτοιο όμως πρέπει να ξεκινήσει αναγκαστικά από τον καθένα μας, ιδιαίτερα από εμάς που δεν έχουμε να νοιαστούμε για την καθημερινή μας επιβίωση. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο lifestyle, το οποίο δεν θα βασίζεται στη λογική της μίας χρήσης και θα επιλέγει αντικείμενα και υπηρεσίες που σέβονται το περιβάλλον και τους υπόλοιπους κατοίκους του πλανήτη. Ακόμα περισσότερο, ένα lifestyle το οποίο δεν θα βασίζεται σε εφήμερες διασκεδάσεις αλλά στην ουσιαστική ψυχαγωγία, η οποία μας κάνει πιο συνειδητοποιημένους και παράλληλα πιο χαρούμενους. Ένα lifestyle που θα μας φέρνει πιο κοντά στη φύση αντί να μας απομονώνει από αυτήν, μαθαίνοντάς μας να τη σεβόμαστε και να την προστατεύουμε μέσα από τις προσωπικές, κοινωνικές αλλά και εμπορικές μας επιλογές. Ένα lifestyle, τέλος, που θα μας κάνει χαρούμενους όχι μέσω της ποσότητας των αποκτημάτων μας αλλά μέσω της συνειδητοποίησης της αξίας όσων δίνουν νόημα στην ύπαρξή μας.

1. Αναφέρομαι εδώ στον Homo sapiens, ο οποίος θεωρείται ο άμεσoς πρόγονος του σημερινού σύγχρονου ανθρώπου.

2. Υπολογίζεται ότι έχουμε αλλοιώσει ήδη πάνω από το 50% της επιφάνειας του πλανήτη.

Ο Θάνος Ζακόπουλος θεωρεί τον εαυτό του ένα υβρίδιο. Είναι δημιουργός πολλαπλών εκφράσεων (καλλιτέχνης, σχεδιαστής, φωτογράφος) και τον ενδιαφέρει το πάντρεμα διαφορετικών ειδικοτήτων, γι’ αυτό κάνει πρότζεκτ που μιλούν για τον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει και τη σχέση μας με αυτόν. Έχει συμμετάσχει σε πολλαπλές εκθέσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα και έχει δώσει διαλέξεις σε διάφορα μέρη του κόσμου. Το 2009 ίδρυσε μαζί με την Katia Meneghini το CTRLZAK Art & Design Studio,

Από τoν Θάνο Ζακόπουλο

μια πολυδιάστατη ομάδα με έδρα το Μιλάνο, αλλά επιδιώκει να περνάει τον χρόνο του όσο περισσότερο μπορεί κοντά στη φύση. Έχει επίσης ιδιαίτερο κόλλημα με την έννοια του χρόνου, γι’ αυτό και τα ταξίδια έρευνας που κάνει τον πάνε πολλές φορές σε περίεργα μέρη, στα άκρα του χωροχρόνου και πιο πέρα. thanoszakopoulos.com ctrlzak.com

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021

DEVORM «ΑΠΟ ΤΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΜΠΟΥΚΑΛΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΕΚΛΑ»

H εταιρεία Devorm με έδρα το Άρνεμ της Ολλανδίας ήταν μία από τις πρώτες στη βιομηχανία επίπλων που χρησιμοποίησε το Pet Felt και αναγνώρισε τις πολλές δυνατότητες που έχει να προσφέρει σήμερα αλλά και στις μελλοντικές γενιές. Η τεχνολογία Pet Felt αντικαθιστά τα παραδοσιακά βήματα παραγωγής με μία μόνο έξυπνη τεχνική συμπίεσης 3D. Αυτό το υλικό είναι ανακυκλώσιμο και προσφέρει εξαιρετικές ακουστικές ιδιότητες και βιωσιμότητα. Με αυτό το ευπροσάρμοστο υλικό η Devorm δημιουργεί ανθεκτικά προϊόντα, άριστης ποιότητας και αισθητικής, που αντέχουν στο χρόνο. Επιπλέον, επιλέγουν μη συμβατικές τεχνικές παραγωγής, αξιοποιώντας τον πλήρη κύκλο ζωής των προϊόντων, και δεσμεύονται να ελαχιστοποιήσουν τα απόβλητά τους με κάθε δυνατό τρόπο.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΚΑΙ DESIGN ΜΕ ΔΈΣΜΕΥΣΗ ΓΙΑ ΈΝΑ ΠΙΟ ΒΙΏΣΙΜΟ ΜΈΛΛΟΝ

την κυκλική οικονομία και ξεκινούν πρωτοβουλίες με σκοπό να μετριάσουν τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπό. Την ίδια ώρα δεσμεύεται να εντείνει την προσπάθεια υιοθέτησης πράσινων πρακτικών τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.

ΒAUX Η σουηδική εταιρεία ηχοαπορροφητικών πάνελ και πλακιδίων Baux γεννήθηκε από την αγάπη για το περιβάλλον. Από το ξεκίνημά της το 2013 στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα και χρησιμοποιεί 100% bio-based υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον, ανακυκλώσιμα, που κατασκευάζονται από wood wool, μαζί με τσιμέντο και νερό. Η Baux, εν όψει της κλιματικής αλλαγής, της περιβαλλοντικής ρύπανσης και του υπερκαταναλωτισμού, δεσμεύεται ως βιομηχανία πως θα συνεχίσει την προσπάθεια μείωσης και αντιστάθμισης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Μία από τις πράσινες πρωτοβουλίες που υποστήριξε η εταιρεία είναι η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις περιοχές Nashik, Sangli και Satara της Ινδίας, που αξιοποιούν την αιολική ενέργεια και προωθούν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

SEDUS H γερμανική εταιρεία Sedus συμπλήρωσε φέτος τα 150 χρόνια κι εμείς είμαστε περήφανοι που την αντιπροσωπεύουμε από το 1978. Δεν είναι μόνο η άνεση και η εργονομία που κάνoυν τα προϊόντα της Sedus να ξεχωρίζουν. Η Sedus ήδη από τη δεκαετία του ’50 επικεντρώθηκε σταθερά στην προσεκτική χρήση των φυσικών πόρων, όταν ο όρος προστασία του περιβάλλοντος δεν υπήρχε καν. Στόχος της εταιρείας είναι να αφήσει στις μελλοντικές γενιές ένα περιβάλλον άθικτο, που μπορεί να διατηρήσει τη ζωή. Πρωτοπόρος σε θέματα βιωσιμότητας, η Sedus ήταν από τους πρώτους κατασκευαστές επίπλων γραφείων που έλαβε την πιστοποίηση EMAS (Eco-Management and Audit Scheme), αποδεικνύοντας ότι χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα υλικά για την κατασκευή νέων επίπλων. Όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντoς, δεσμεύεται για τη συνεχή βελτιστοποίηση, έχοντας ως πρόσφατο παράδειγμα τη μετατροπή της ηλετρολυτικής επίστρωσης από χρώμιο VI σε χρώμιο III, καθώς και τη βελτιωμένη πούδρα βαφής με σύστημα συλλογής ώστε η περίσσια σκόνη να μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί.

Λεωφ. Κηφισίας, 188, Νέο Ψυχικό 210 6774100, info@tsaoussoglou.com , tsaoussoglou.com

TSAOUSSOGLOU

Για την εταιρεία Τσαούσογλου Α.Ε., μια μακροχρόνια σχέση συνεργασίας με τους πελάτες για ένα πιο βιώσιμο μέλλον αποτελεί βασική αρχή της φιλοσοφίας της. Η Τσαούσογλου Α.Ε. επιλέγει να εκπροσωπεί οίκους και προμηθευτές που μπορούν να υποστηρίξουν

158

Η Common Seas

ΟΡΑΜΑΤΊΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ

ΘΆΛΑΣΣΕΣ

MARTIN HARTLEY

AΠO ΤΗΝ AΦΡΟΔΙΤΗ ΣΑΚΚΑ

ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΦΩΚΑΈΩΣ

Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις σοβαρότερες απειλές για τον πλανήτη μας, η ανάγκη για την προστασία του είναι άμεση. Η πλαστική ρύπανση των ωκεανών είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γενιά μας και βλάπτει τόσο τους ανθρώπους και τις κοινότητες όσο και την οικονομία και το περιβάλλον. Υπάρχουν, όμως, άνθρωποι και εταιρείες που μέσα από κοινό όραμα και ισχυρούς στόχους έχουν καταφέρει να δώσουν το έναυσμα για τη μεγάλη αλλαγή. Μία από αυτές είναι η Common Seas που ιδρύθηκε από τον Αντώνη και τον Φίλιππο Λαιμό και την Jo Royle το 2018 μετά από πολλές συζητήσεις, όπως αναφέρει η Μαριάννα Λαιμού, Creative and Communications Director της εταιρείας. «Είναι μια κοινωνική επιχείρηση με γνώμονα την έρευνα, που επικεντρώνεται στη μείωση της πλαστικής ρύπανσης στις θάλασσές μας. Εφαρμόζοντας τον σωστό συνδυασμό επιστημονικής έρευνας, δημιουργικότητας και αφοσίωσης στο έργο μας, μπορούμε να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης. Το πρόβλημα είναι πολύπλοκο και πολυδιάστατο, έτσι είναι και οι λύσεις. Η προσέγγισή μας είναι αυτή της συστημικής αλλαγής, που σημαίνει ότι συνεργαζόμαστε παράλληλα με την κυβέρνηση, τις τοπικές αρχές και επιχειρήσεις και την τοπική κοινωνία, ώστε να υπάρξει αλλαγή σε όλα τα επίπεδα». Το έργο της Common Seas επικεντρώνεται σε τέσσερα βασικά προγράμματα που υλοποιούν την αποστολή της και είναι άμεσα συνδεδεμένα μεταξύ τους: στο Plastic Drawdown, ένα πακέτο εργαλείων που βοηθά τις κυβερνήσεις να κατανοήσουν τις ροές των πλαστικών απορριμμάτων στη χώρα τους, στη Συμμαχία Clean Blue Alliance, ένα αναπτυσσόμενο παγκόσμιο δίκτυο νησιών που δοκιμάζουν, ενστερνίζονται και επενδύουν σε πρακτικές πρωτοβουλίες για την εξάλειψη των πλαστικών απορριμμάτων, στο Healthy Me, Healthy Sea, την πρώτη στο είδος της έρευνα στον κόσμο για το πώς τα πλαστικά επιδρούν στην ανθρώπινη υγεία, και στην Ακαδημία Θαλάσσιου Πλαστικού, ένα κίνημα που υποστηρίζει τους εκπαιδευτικούς ώστε να εμπνεύσουν τη νέα γενιά και να δώσουν τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πρόκληση της θαλάσσιας πλαστικής ρύπανσης. Με μότο το «Υγιείς θάλασσες για όλους», η Common Seas στόχο έχει να εντοπίζει και να δοκιμάζει στην πράξη λύσεις κυκλικής οικονομίας για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης της πλαστικής ρύπανσης. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το έργο της εστιάζει στην πηγή των πλαστικών απορριμμάτων, προσφέρει νέους τρόπους για τη διαχείριση και την επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών ειδών και σταματά τη διαρροή τους στα ποτάμια, στις θάλασσες και στους ωκεανούς μας. Παράλληλα, είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή εκπαίδευση σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό η Common Seas δημιούργησε την Ακαδημία Θαλάσσιου Πλαστικού, μια εκπαιδευτική εκστρατεία που θα εμπνεύσει και θα μυήσει μαθητές και εκπαιδευτικούς στη δημιουργία ενός μέλλοντος χωρίς πλαστικά. Όπως αναφέρει η Αλίκη Λαμπροπούλου, υπεύθυνη External Affairs της Common Seas: «Είναι σημαντικό να εντάξουμε την περιβαλλοντική εκπαίδευση στο πρόγραμμα σπουδών και να την ενσωματώσουμε στα μαθήματα θετικής και τεχνολογικής κατεύθυνσης. Το πλαστικό δεν είναι κακό υλικό από μόνο του. Είναι πολύ χρήσιμο

PARIS TATIVIAN

Και το κάνει πραγματικότητα μέσα από μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που δίνουν το έναυσμα για τη μεγάλη αλλαγή.

ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΦΩΚΑΈΩΣ

LiFO #710 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΥΓΙΕΊΣ

Αριστερά: Αλίκη-Μαρκάντια Λαμπροπούλου, Υπεύθυνη External Affairs Δεξιά: Μαριάννα Λαιμού, Creative & Communications Director

Επανασχεδιασμός των μηχανημάτων φιλτραρίσματος νερού, μέρος της ενημερωτικής καμπάνιας #ΠίνουμεΝερόΒρύσης σε συνεργασία με τη ΔΕΥΑ Πάρου.

Εργαστήρια ραφής πάνινων τσαντών για αντικατάσταση των πλαστικών.

159

ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΦΩΚΑΈΩΣ

ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΦΩΚΑΈΩΣ

και έχει μοναδικές εφαρμογές (π.χ. στην Ιατρική). Το πρόβλημα είναι ο σκοπός της χρήσης του και η αντίληψη ότι εξυπηρετεί μία και μόνο χρήση». Ένα ακόμα πρόγραμμα που έχει δώσει το έναυσμα για μια μεγάλη αλλαγή σε ό,τι αφορά τη ρύπανση των θαλασσών της χώρας μας από πλαστικό είναι το Clean Blue Paros. Η Common Seas επέλεξε την Πάρο ως πιλοτικό έργο της Clean Blue Alliance λόγω της πολυπλοκότητας του προβλήματος των πλαστικών απορριμμάτων στο νησί, καθώς την καλοκαιρινή περίοδο του 2019 συγκεκριμένα ο πληθυσμός του νησιού αυξήθηκε από 13.500 κατοίκους σε 820.000, οδηγώντας σε μια αύξηση των απορριμμάτων κατά τουλάχιστον 5.000%, πολλά από τα οποία είναι πλαστικά μίας χρήσης. Το όραμα του Clean Blue Paros είναι να γίνει η Πάρος το πρώτο νησί χωρίς πλαστικά απορρίμματα μίας χρήσης στη Μεσόγειο. Οι καμπάνιες ενημέρωσης και οι διάφορες δράσεις επικεντρώνονται σε τέσσερα βασικά πλαστικά μίας χρήσης: ποτήρια του καφέ, καλαμάκια, μπουκαλάκια νερού και σακούλες για τα ψώνια. H Common Seas σε συνεργασία με τον δήμο Πάρου και τη WATT, καθώς και με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, πραγματοποίησαν μελέτες, συγκέντρωσαν στοιχεία, έλεγξαν τα δείγματα των απορριμμάτων και τις διαδικασίες ανακύκλωσης, αξιολόγησαν και αναζήτησαν λύσεις για να μειώσουν τα πλαστικά απορρίμματα στο νησί. Φορείς του δήμου, επαγγελματίες, μόνιμοι κάτοικοι του νησιού αλλά και επισκέπτες συνεργάζονται κάτω από την ομπρέλα του προγράμματος και τα αποτελέσματα είναι άκρως ενθαρρυντικά. Για να έρθει, όμως, η πραγματική αλλαγή δεν φτάνουν μόνο οι δράσεις. Χρειάζεται να αλλάξει η νοοτροπία όλων μας. «Οι άνθρωποι πρέπει να αισθάνονται ότι οι ενέργειές τους μπορούν να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο και ότι μπορούν οι ίδιοι να είναι μέρος της αλλαγής, όχι ότι η λύση είναι κάπου μακριά ή ότι εξαρτάται αποκλειστικά από την κυβέρνηση και άλλους φορείς. Ότι έχουν τη δύναμη να φέρουν την αλλαγή. Πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας πολίτες και όχι απλώς καταναλωτές και να κάνουμε τις σωστές επιλογές σε όλους τους τομείς της ζωής μας», εξηγεί η Αλίκη Λαμπροπούλου. Σε αυτό συμφωνεί και η Μαριάννα Λαιμού και συμπληρώνει: «Να είμαστε πιο προσεκτικοί στις αγοραστικές και καταναλωτικές μας συνήθειες ώστε να ανατρέψουμε το αρνητικό μοτίβο των τελευταίων τριών-τεσσάρων δεκαετιών. Θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι οι θάλασσές μας μάς έχουν ανάγκη. Προστατεύοντας το περιβάλλον μας, προστατεύουμε και το μέλλον μας. Αφού δεν μπορούμε να εξαλείψουμε τη χρήση του πλαστικού, είναι σημαντικό να υιοθετήσουμε μεθόδους επαναχρησιμοποίησής του, εφαρμόζοντας λύσεις κυκλικής οικονομίας. Ας βάλουμε όλοι την αιειφορία στη ζωή μας για να πετύχουμε συλλογικά ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας».

Σε συνεργασία με το GOPA PROJECT, σταχτοδοχείο τοποθετημένο στην παραλία Μοναστήρι της Πάρου.

ADM—The Green Issue

ΘΈΛΟΥΜΕ, ΕΠΊΣΗΣ, ΝΑ ΠΑΡΟΤΡΎΝΟΥΜΕ ΌΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΊΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΈΠΤΕΣ ΤΗΣ ΠΆΡΟΥ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΉΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΆΛΩΣΗ ΝΕΡΟΎ ΑΠΌ ΠΛΑΣΤΙΚΆ ΜΠΟΥΚΆΛΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΉΣΟΥΝ ΝΑ ΠΊΝΟΥΝ ΤΟ ΝΕΡΌ ΤΗΣ ΒΡΎΣΗΣ (ΕΚΣΤΡΑΤΕΊΑ #DRINKTAPWATER). Η ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΎ ΒΡΎΣΗΣ ΤΗΣ ΠΆΡΟΥ ΕΊΝΑΙ ΚΑΤΆ ΠΟΛΎ ΑΝΏΤΕΡΗ ΑΠΌ ΤΙΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΈΣ ΠΟΥ ΘΈΤΕΙ Η Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΟ ΠΌΣΙΜΟ ΝΕΡΌ. ΑΥΤΌ ΣΥΜΒΑΊΝΕΙ ΓΙΑΤΊ ΟΙ ΦΥΣΙΚΈΣ ΠΗΓΈΣ ΝΕΡΟΎ ΕΛΈΓΧΟΝΤΑΙ ΣΩΣΤΆ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΎΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΎΟ ΜΟΝΆΔΕΣ ΑΦΑΛΆΤΩΣΗΣ.

index ΜΕΓΆΛΟΣ YΠΟΣΤΗΡΙΚΤΉΣ ΑDM DIMAND S.A. dimand.gr

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

DCARBON

VITEX

dcarbon.co

Vitex.gr

PRODEA INVESTMENTS

EUROPA PROFIL ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ Α.Β.Ε

prodea.gr

ΟΜΙΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ lafarge.gr

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΉ ΓΕΩΡΓΙΚΉ ΣΧΟΛΉ

profil.gr

DEDA & ARCHITECTS deda-architects.com

GEORGOULIS SA

ΧΡΥΣΌΣ ΧΟΡΗΓΌΣ

afs.edu.gr

georgoulis-sa.gr

ALUMIL S.A.

COMMON SEAS

PIERIS.ARCHITECTS

commonseas.com

pierisarchitects.com

EKA HELLAS

TSAOUSSOGLOU

ekahellas.com

tsaoussoglou.com

SIAS S.A.

ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε.

sias.gr

depa.gr

POTIROPOULOS+PARTNERS ARCHITECTURE

ΕΠΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΑΕΡΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ

alumil.com

ΜΕΓΆΛΟΙ ΧΟΡΗΓΟΊ PIRAEUS REAL ESTATE S.A

ΑLUMINCO

pbre.gr aluminco.com

potiropoulos.gr

ISOMAT isomat.gr

DOXIADIS + doxiadisplus.com

GREEN EVOLUTION SA

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ

green-evolution.eu

eipak.org

INTRAKAT

BENNETTS ASSOCIATES

intrakat.gr

bennettsassociates.com

INMIND

DIVERCITY ARCHITECTS

inmind.com.gr

divercityarchitects.com

ELASTIC ARCHITECTS

MATRIX PACK

elasticarchitects.com

matrixpack.gr

ELVIAL

Progetto

elvial.gr

e-progetto.com

Green issue

Βιωσιμότητα (ή αειφορία): Το πρότυπο παραγωγής το οποίο στοχεύει στο καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το φυσικό περιβάλλον, τόσο στο παρόν όσο και στο αόριστο μέλλον. Βασικό στοιχείο της αειφορίας είναι η ισορροπία μεταξύ παραγωγής αγαθών και πρώτης ύλης.

2021

Sustain able