GOLDEN - Τεύχος 713

Η ΕΠΊΠΛΑΣΤΗ ΤΕΛΕΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ

713

ΜΈΣΑ ΣΤΟΝ ΟΛΌΧΡΥΣΟ, ΑΚΊΝΗΤΟ ΚΑΙ ΡΕΥΣΤΌ ΚΌΣΜΟ ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΧΑΣΆΠΗ

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ. κυκλοφορει καθε πεμπτη

free press 3.2.2022

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ

2 lifo – 3.2.22

8 ΣΤΗΛΕΣ

index713

βασιλική σιουτη

πολιτικο επταημερο γιάννησ πανταζόπουλοσ

talking points

νικολασ σεβαστακησ

ασκησεισ αναπνοησ δημήτρης πολιτάκησ

shortcut

θυμιοσ tζαλλασ

guest editor δεσποινα τριβολη

footnotes

ευτύχησ βαρδουλάκησ

τετραγωνα

18

ΘΕΜΑ ΜΑΡΊΑ ΧΑΣΆΠΗ

GOLDEN

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας –––––– ε μ π ο ρ ι κ ο τμ ημ α creative director Χρήστος Τζοβάρας direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Ξένια Στασινοπούλου

Η ΕΠΊΠΛΑΣΤΗ ΤΕΛΕΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ

στο εξωφύλλο : Το έργο της Maria Hassabi, Oisίn, 2021, giclee inkjet print,138 x 93 x 5 cm, edition of 5 +2AP. Maria Ηassabi. Ευγενική παραχώρηση The Breeder

advertising executive Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr)

22 28

advertising manager Άννα Λαπαρδάγια

direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Κωνσταντίνα Τριανταφύλλου

Ο ΣΤΆΘΗΣ ΚΑΛΎΒΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου social media Χριστίνα Γαλανοπούλου (Head), Ηλέκτρα Χατζηκάλφα, Μίνα Καλογερά

31

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΑΦΙΈΡΩΜΑ

υγεία

36

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

BARBER SHOP

53 44

σ υ ν τα ξ η συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Βασίλης Βαμβακάς, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Αρετή Γεωργιλή, Ματίνα Καλτάκη, Γιάννης Δημητρέλλος, Μερόπη Κοκκίνη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Κωστής Παπαϊωάννου, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ελένη Τζαννάτου, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Πάνος Σάκκας (Αρχισυνταξία), Φιλιώ Ράγκου, Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου, Kλεοπάτρα Γιαρίμογλου, Σόφη Ζιώγου –––––– φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Αναστασία Βουτυροπούλου, Γιώργος Αδάμος ατελιέ αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 3.2.22 – lifo

3

Feedback

Γυναικοκτονίες, επιτέλους τις βλέπουμε! Αυτό που έχει αλλάξει εδώ και λίγο καιρό είναι το κοινωνικό ενδιαφέρον που αυξήθηκε για το θέμα των γυναικοκτονιών.

ΣΙΝΕΜΑ

Νικολάκης Ζεγκίνογλου: «Είχα μεγάλη ελπίδα για τη γενιά μου μεγαλώνοντας»

ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

Αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν μπριζολάκια στην Αθήνα που τα έχει δοκιμάσει η μισή και παραπάνω πόλη, αυτά είναι μάλλον του Τέλη. Από το 1978 που λειτουργεί έχει χτίσει τον μύθο του με δύο πιάτα, τo χοιρινό του κρέας που βγαίνει από τα κάρβουνα και το μπουργιουντί, το «καυτερό», όπως το ζητάνε πολλοί, ή το «καριολίκι», όπως το λένε άλλοι, λιγότεροι. Όλα ξεκίνησαν όταν δύο αδέρφια, παιδιά ακόμα, άφησαν πίσω τους την επαρχία για να δοκιμάσουν την τύχη τους στην Αθήνα. Όπως έχει πει ο Τέλης σε συνέντευξη που έδωσε το 2008 για τη στήλη «Oι Αθηναίοι» της LiFO, «στα 11 με στείλανε στην Αθήνα να δουλέψω. Μόνον μου. Σε μια θεία μου θα έμενα, την οποία ούτε και είχα ξαναδεί. Δύσκολα χρόνια, αλλά επιβιώσαμε».

4 lifo – 3.2.22

pageviews

LiFO.gr

Τι έχει συμβεί με τα μπριζολάκια του Τέλη;

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΓΕΥΣΗ

podcasts που αξίζει να ακούσετε

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

ΤΟΥ M. HULOT

Σε μία από τις ταινίες που πρωταγωνίστησε και προβλήθηκαν στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στο 18 του Βασίλη Δούβλη, ο Νικολάκης Ζεγκίνογλου υποδύεται τον Ηλία, έναν νεαρό που, γοητευμένος από τις δράσεις μιας φασιστικής οργάνωσης, οδηγεί την παρέα του σε ακραίες καταστάσεις. Παίζει τον ρόλο του κακού τόσο πειστικά, που σχεδόν δεν αναγνωρίζω τον άνθρωπο που έχω μπροστά μου. Ο Νικολάκης φαίνεται μικρότερος απ’ ό,τι είναι, μιλάει ήρεμα και γελάει πολύ. Kαι δεν έχει καμία σχέση με τον Ηλία της ταινίας. «Με εξιτάρει περισσότερο ο ρόλος του κακού», λέει, «και πάντα νομίζω ότι οι κακοί της υπόθεσης σε μια ταινία έχουν περισσότερα πράγματα να ψάξεις, να κατανοήσεις, είναι μεγαλύτερη πρόκληση για έναν ηθοποιό».

5

ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Γυναικοκτονίες γίνονταν πάντα, αλλά δεν συζητούσαμε γι’ αυτές επειδή δεν ήταν κοινωνικά ορατές. Η βία κατά των γυναικών παλιότερα απασχολούσε ελάχιστα έως καθόλου και στην πράξη υπήρχε μια αδικαιολόγητη ανοχή, τόσο από τους θεσμούς όσο και από την ελληνική κοινωνία. Αυτό που έχει αλλάξει εδώ και λίγο καιρό είναι το κοινωνικό ενδιαφέρον, που αυξήθηκε για το θέμα των γυναικοκτονιών – άλλωστε και ο όρος, που εδώ και λίγο καιρό χρησιμοποιείται στον δημόσιο διάλογο και στη χώρα μας, αυτό υποδηλώνει. Στη 2η ετήσια έκθεση για τη βία κατά των γυναικών, που δημοσιεύτηκε πριν από δύο μήνες, η γυναικοκτονία αναφέρεται ως η πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας και σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ στο 58% των δολοφονιών γυναικών παγκοσμίως ο δράστης ήταν είτε ο πρώην ή νυν σύντροφός τους είτε κάποιο μέλος από την οικογένεια, γεγονός «που σημαίνει ότι 137 γυναίκες σε όλο τον κόσμο δολοφονούνται καθημερινά από ένα μέλος της οικογένειάς τους». Το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών έχει ακόμα πιο δραματικές διαστάσεις για τις γυναίκες με αναπηρία, τις γυναίκες Ρομά ή τις μετανάστριες, οι οποίες αντιμετωπίζουν επιπλέον ρατσιστικές συμπεριφορές και φτώχεια, όπως επισημαίνει η καθηγήτρια του Ποινικού Δικαίου του ΑΠΘ Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου. Τα δεδομένα που υπάρχουν στη χώρα μας δεν δείχνουν κάποια ιδιαίτερη αύξηση των γυναικοκτονιών τα τελευταία χρόνια, ο ετήσιος αριθμός των καταγγελλόμενων εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας όμως έχει αυξηθεί από 1.303 που ήταν το 2010 σε 5.669 το 2020. Από τα παλιότερα χρόνια δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για την έμφυλη βία στην Ελλάδα, καθώς η αστυνομία έχει ξεκινήσει την καταγραφή του φύλου του θύματος και του δράστη, όπως και τη μεταξύ τους σχέση, μόλις από το 2020 και μετά. Από τα πρόσφατα στοιχεία που υπάρχουν προκύπτει πως το 73,5% των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες και το 93% των δραστών άνδρες. Τεκμηριώνεται δηλαδή ότι η πλειονότητα των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες, ενώ οι δράστες είναι σχεδόν στο σύνολό τους άνδρες. Την περασμένη χρονιά οι κλήσεις στη γραμμή SOS 15900, από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο, έφτασαν τις 7.809. Από αυτές οι 5.405 αφορούσαν καταγγελίες περιστατικών βίας κατά γυναικών από νυν ή πρώην συντρόφους τους. Από αυτές τις κλήσεις, οι 3.730 έγιναν από τις ίδιες τις γυναίκες, ενώ οι 1.675 από τρίτα πρόσωπα. Στα 43 συμβουλευτικά κέντρα του Δικτύου Δομών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας απευθύνθηκαν 4.449 γυναίκες ή άνθρωποι από το περιβάλλον τους και 175 γυναίκες με τα παιδιά τους φιλοξενήθηκαν στους 19 ξενώνες που υπάρχουν για να προσφέρουν προστασία στις γυναίκες που δέχονται βία από το περιβάλλον τους.

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

1

Ο Γιάννης είναι οροθετικός και μιλά για την ερωτική του ζωή «SEX DIARIES UNCENSORED» ΤΟΥ ΑΛΕΞ ΜΑΝΟΥ

2

Η σκληρή αλήθεια για τον Αλέξανδρο Κοψιάλη «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΤΟΥ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

3

Ξεφυλλίζοντας το πρώτο βιβλίο μαγειρικής που τυπώθηκε στην Ελλάδα «Η ΠΕΙΝΑ» ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΨΥΧΟΥΛΗ

4

ΥΓΕΙΑ «Ζύγιζα 30 κιλά, πέθαινα» «Η ανορεξία δεν είναι επιλογή. Είναι ψυχική ασθένεια». Η Άννα Κόκορη μιλάει για τη μάχη της με τη νευρική ανορεξία. Τριάντα κιλά. Tόσο έδειχνε η ζυγαριά κάτω από τις ελλιποβαρείς πατούσες μου. Τριάντα κιλά. Ήμουν είκοσι επτά χρονών και ζύγιζα όσο ένα οκτάχρονο παιδάκι. Σκούπισα τα δάκρυά μου, κατέβηκα από τη ζυγαριά, έβαλα τα παπούτσια μου και βγήκα στο προαύλιο. Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Όλοι ήταν στα σπίτια τους με τους συγγενείς και έκαναν ρεβεγιόν. Εγώ βρισκόμουν στην ψυχιατρική κλινική ενός αποστειρωμένου νοσοκομείου. Λίγο πριν με είχαν αφήσει εκεί οι γονείς μου. «Το πιο πιθανόν είναι να μην αντέξει η καρδιά της και να πεθάνει» τους είπε ο γιατρός. Ήμουν σαν χαμένη, δίπλα μου περπατούσαν πάνω κάτω κι άλλοι τρόφιμοι.Έκανα δυο βόλτες, έκατσα λίγο στο παγκάκι να αγναντεύσω τον σκοτεινό ουρανό, ύστερα σηκώθηκα και κατευθύνθηκα προς τα μέσα. Μπήκα στο δωμάτιο, άνοιξα τη βαλίτσα και άρχισα να βάζω πράγματα στις ντουλάπες. Έστρωσα το κρεβάτι μου και έπεσα για ύπνο. Ήταν η πρώτη μου μέρα, δεν ήξερα πόσο θα κάτσω εκεί, υπολόγιζα καιρό, από ό,τι μου είχαν πει οι γιατροί.

Μαρία Ευθυμίου: «Ας κοιταχτούμε στον καθρέφτη. Δεν φταίνε για όλα οι άλλοι» «ΑΚΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ» ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

5

Μάτση Χατζηλαζάρου: Μια ποιήτρια χωρίς ενοχές «ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ

3.2.22 – lifo

5

εικαστικα

μαρκ χατζηπατέρας «paintings»

iLoveAthens

Έως τις 19/03, στην a.antonopoulou.art

6 lifo – 3.2.22

Όπως σημειώνει ο Χριστόφορος Μαρίνος: «Η δουλειά του Μαρκ Χατζηπατέρα φανερώνει το αδιάλειπτο ενδιαφέρον του για την τέχνη του χρώματος. Σε αυτήν τη νέα ζωγραφική ενότητα ο καλλιτέχνης οικειοποιείται ανοιχτά τη χρωματική γκάμα αφαιρετικών μοντερνιστικών έργων. Δουλεμένοι ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο χρόνων, οι πίνακές του αποτίνουν φόρο τιμής σε εξέχοντες εκφραστές της αμερικανικής αφαίρεσης, μεταξύ των οποίων οι Stuart Davis, Balcomb Greene, Carl Holty και Charles Houghton Howard, αλλά και σε διάσημους πρεσβευτές του ευρωπαϊκού μοντερνισμού όπως ο Max Ernst, o Fernand Léger, o Joan Mirό και ο Pablo Picasso. Μαρκ Χατζηπατέρας, Paintings, a.antonopoulou.art, Αριστοφάνους 20, Ψυρρή. Μέρες & ώρες λειτουργίας: Πέμ.-Παρ. 14:00-20:00 & Σάβ.

12:00-16:00

3.2.22 – lifo

7

talkofthetown

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Τέλος στη δεκαετή ανακωχή ΚΙΝ.ΑΛ.-ΝΔ Και τώρα, όλοι εναντίον όλων.

3—9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2022 Νο 713 • Επιτρέπονται τα SMS με έναν Φουρθιώτη; • Θυσία στον βωμό ενός εκτροχιασμένου και θεοσκότεινου οπαδισμού • Γιατί ο Μπόρις Τζόνσον θα γλιτώσει από το Ρartygate • Δεν υπάρχει τίποτα αθώο στην κουβέντα για τα «αγέννητα παιδιά» • Τρία προβλήματα ζητούν λύσεις 8 lifo – 3.2.22

απ ό τ h βασι λ ι κη σιου τ η

Αν προέκυψε κάτι από αυτή την πολύ πυκνή σε πολιτικές εξελίξεις και διεργασίες εβδομάδα, είναι ότι στο εξής στην πολιτική ζωή της χώρας όλοι θα είναι εναντίον όλων. Η άνοδος του ΚΙΝ.ΑΛ. ανατρέπει τις ισορροπίες, η τράπουλα ξαναμοιράζεται και κάποιοι είναι έτοιμοι να παίξουν χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο παίκτης που άλλαξε το παιχνίδι είναι το ΚΙΝ.ΑΛ. μετά την εκλογή ηγεσίας, παρότι αυτόν τον καιρό ο Νίκος Ανδρουλάκης έβλεπε τα ποσοστά του κόμματός του να ανεβαίνουν διαρκώς και σταθερά, χωρίς να κάνει τίποτα ιδιαίτερο γι’ αυτό. Ξεκίνησε να προετοιμάζει το κόμμα του για τις αλλαγές που θέλει να φέρει και τη διατύπωση ενός νέου προγράμματος σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης, όπως την ονομάζει, και πριν προλάβει να τα ολοκληρώσει για να δείξει το νέο πρόσωπο, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν δυσαρεστημένους κεντροαριστερούς και κεντροδεξιούς να επιστρέφουν. Επειδή τα τελευταία χρόνια στο ΠΑΣΟΚ και στο ΚΙΝ.ΑΛ. δεν έχουν συνηθίσει σε καλές ειδήσεις, αρχικά αποφάσισαν να είναι συγκρατημένοι και να μη θεωρήσουν δεδομένη μια τόσο μεγάλη άνοδο που σχεδόν διπλασίαζε τα έως τώρα ποσοστά τους. Διατήρησαν τους χαμηλούς τόνους, συνεχίζοντας την προετοιμασία, ώσπου άρχισαν να δέχονται ξαφνικά επιθέσεις κάθε είδους, τόσο από τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και από τη ΝΔ, με την οποία σιγά-σιγά λήγει και η ανακωχή που εγκαινιάστηκε πριν από μία δεκαετία. Αυτές τις μέρες και οι δύο σχεδόν το καταγγέλλουν για «ίσες αποστάσεις» και το πιέζουν να «ρυμουλκηθεί» στην πλευρά τους, παραβλέποντας ότι η διακηρυγμένη θέση του Νίκου Ανδρουλάκη είναι η αυτόνομη πορεία. Η ΝΔ, μετά την επικράτηση του Ανδρουλάκη στο ΚΙΝ.ΑΛ. και τις πρώτες ενδείξεις για άνοδο της επιρροής του κόμματος, εμφανίστηκε σαν να μην την αφορά ή σαν η εξέλιξη αυτή να απειλούσε μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ. Η εκτίμησή της ήταν ότι το νέο ΠΑΣΟΚ ενδεχομένως να έπαιρνε πίσω κάποιους από τους ψηφοφόρους που το είχαν εγκαταλείψει υπό την ηγεσία του Γιώργου Παπανδρέου και του Ευάγγελου Βενιζέλου για να πάνε στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτό δεν ήταν δικό της πρόβλημα. Παρέβλεψε, όμως, το ότι και η ΝΔ είχε λεηλατήσει το ΠΑΣΟΚ. Ειδικά στις τελευταίες εκλογές ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσέλκυσε αρκετούς κεντρώους ψηφοφόρους που δεν είναι δεξιοί, αλλά τον ψήφισαν για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτοί, στην πρώτη «στραβή», δεν θα είχαν λόγο να μην τον εγκαταλείψουν, από τη στιγμή που υπάρχει πλέον εναλλακτική. Γιατί ακριβώς αυτό είναι το πλεονέκτημα του Νίκου Ανδρουλάκη, ότι προσφέρεται ως εναλλακτική τόσο για τους απογοητευμένους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους της ΝΔ όσο και για τους απογοητευμένους κεντροαριστερούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ.

3.2.22 – lifo

9

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

talkofthetown

Είναι βέβαιο ότι το πολιτικό παιχνίδι χοντραίνει και θα χοντρύνει κι άλλο το επόμενο διάστημα. Η άνοδος του ΚΙΝ.ΑΛ. άλλαξε πολλά και έγινε φανερό ότι η ΝΔ προτιμάει για αντίπαλο τον ΣΥΡΙΖΑ και ο ΣΥΡΙΖΑ τη ΝΔ.

10 lifo – 3.2.22

Αποδείχτηκε ότι δεν χρειαζόταν πολλά γι’ αυτό, απλώς να κάθεται εκεί και να περιμένει τους ψηφοφόρους να επιστρέψουν. «Τελικά, το μόνο που χρειαζόταν να κάνει το ΠΑΣΟΚ ήταν να αλλάξει ηγεσία και να αναλάβει κάποιος που δεν συμμετείχε στις κυβερνήσεις που έκαναν τα λάθη για να το βγάλει από τον φαύλο κύκλο των συνεπειών της κρίσης και των μνημονίων», σύμφωνα με γνωστό και έμπειρο πολιτικό αναλυτή. Εδώ και λίγες μέρες η ΝΔ ανησυχεί, αντιλαμβανόμενη ότι το ΚΙΝ.ΑΛ. δεν απειλεί μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και αυτήν. Το δείχνουν άλλωστε ξεκάθαρα οι δημοσκοπήσεις, αν και ήταν προφανές από την αρχή ότι αυτό θα συνέβαινε, αλλά δεν ήθελαν να το δουν. Ο σχεδιασμός τους πλέον δεν περιλαμβάνει μόνο την αντιμετώπιση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και του ΚΙΝ.ΑΛ. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης της πρότασης δυσπιστίας την περασμένη Παρασκευή, η ΝΔ έκανε μια κίνηση η οποία ήταν αρκετά unfair. Ο Νίκος Ανδρουλάκης, προκειμένου να τοποθετηθεί κι εκείνος ενώπιον των βουλευτών του για τα θέματα της πρότασης δυσπιστίας, ζήτησε μια αίθουσα στη Βουλή για να μιλήσει στην κοινοβουλευτική του ομάδα, όπως είχε γίνει και την προηγούμενη φορά. Και ενώ ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας αρχικά συναίνεσε, μετά από λίγο τους ανακοίνωσε ότι δεν θα τους έδινε την αίθουσα και θα παρέπεμπε το θέμα στη διάσκεψη των προέδρων, για να αποφασίσει όταν θα συγκληθεί. Όταν του ζητήθηκε ο λόγος, επικαλέστηκε διάφορες δικαιολογίες, όπως ότι το θέμα που απασχολούσε την ολομέλεια ήταν σοβαρό και δεν ήταν σωστό οι βουλευτές του ΚΙΝ.ΑΛ. να απουσιάζουν, ευρισκόμενοι σε άλλη αίθουσα. Αυτοί διέψευσαν τον κ. Τασούλα, παρουσιάζοντας στοιχεία για το πόσες φορές στο παρελθόν έχει επιτρέψει στις κοινοβουλευτικές ομάδες της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ να συνεδριάσουν, ενώ διεξαγόταν ολομέλεια, και αμφισβήτησαν την ειλικρίνεια του ενδιαφέροντος του προέδρου της Βουλής μη χάσουν την ολομέλεια. «Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τους βουλευτές του ήταν στο εντευκτήριο της Βουλής και συζητούσαν την ώρα που διεξαγόταν η ολομέλεια, αλλά ο πρόεδρος της Βουλής δεν έδειξε το ίδιο ενδιαφέρον μη χάσουν τη συζήτηση», σχολίαζαν οι βουλευτές του ΚΙΝ.ΑΛ., κάποιοι και από το βήμα της Βουλής.

Ο

ι λόγοι της απαγόρευσης ήταν προφανώς προσχηματικοί, καθώς, εκτός των άλλων, εξαιτίας της πανδημίας μόνο το ένα τρίτο των βουλευτών μπορεί να παρίσταται στην αίθουσα της ολομέλειας και η προσέλευση ήταν τόσο μικρή, που πολλές φορές δεν παρακολουθούσαν ούτε αυτοί. Ο στόχος ήταν εξίσου προφανής. Όπως ομολόγησαν και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όταν κατέθεταν την πρόταση δυσπιστίας με το βλέμμα στο ΚΙΝ.ΑΛ. ήλπιζαν ότι θα έφερναν σε μειονεκτική θέση τον Νίκο Ανδρουλάκη, αφού θα απουσίαζε και δεν θα ακουγόταν, καθώς δεν είναι βουλευτής στο ελληνικό Κοινοβούλιο, αλλά στο ευρωπαϊκό. Το ΚΙΝ.ΑΛ., όμως, βρήκε τον τρόπο να μιλήσει ο πρόεδρός του στη Βουλή και η ομιλία του να μεταδοθεί, συγκαλώντας την κοινοβουλευτική του ομάδα. Αυτό ακριβώς ήθελαν να τους ματαιώσουν, αλλά μετά τις έντονες αντιδράσεις που υπήρξαν ο πρόεδρος της Βουλής υποχώρησε, αναγκάζοντάς τους όμως να αλλάξουν την ώρα και να συνεδριάσουν νωρίς το πρωί, πριν αρχίσει η ολομέλεια. Πάντως το ότι ο πρόεδρος της Βουλής απαγόρευσε στην κοινοβουλευτική ομάδα ενός κόμματος να συνεδριάσει ήταν πρωτοφανές και μαρτυρά ανησυχία τουλάχιστον. Η άνοδος του ΚΙΝ.ΑΛ. δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος της κυβέρνησης, ούτε ο τελευταίος. Δεν το πρόσεξαν όλοι, αλλά η ομιλία του διαγραφέντα βουλευτή της ΝΔ Κωνσταντίνου Μπογδάνου στη Βουλή ήταν προσεκτικά προετοιμασμένη για να απευθυνθεί στο δεξιό κοινό, στο οποίο το Μαξίμου βλέπει πλέον ότι μπορεί να έχει απώλειες. Η ηγεσία της ΝΔ γνωρίζει πως έχει πρόβλημα με κάποιους δεξιούς ψηφοφόρους της, οι οποίοι διαμαρτύρονται ότι έχει γίνει Ποτάμι. Οι ψηφοφόροι αυτοί θεωρούν ότι η κυβέρνηση είναι ελαστική με το μεταναστευτικό, δεν είναι όσο πατριωτική θέλουν και δεν έχει κάνει πολλά για το θέμα της ασφάλειας. Ωστόσο, στην ηγεσία της ΝΔ δεν ανησυχούσαν ιδιαίτερα, καθώς θεωρούσαν ότι όσο και αν γκρινιάζουν οι δεξιοί ψηφοφόροι, όταν πλησιάσουν οι εκλογές, αν το δίλημμα είναι ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα φύγουν, ειδικά από τη στιγμή που δεν έχουν εναλλακτική, παρά τις άκαρπες προσπάθειες που γίνονται κατά καιρούς να φτιαχτεί κάποιο «σοβαρό» σχήμα με προοπτική στα δεξιά της ΝΔ. Μετά την εξέλιξη με το ΚΙΝ.ΑΛ. όμως, από το οποίο χάνουν στα αριστερά τους, αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να εφησυχάζουν, πιστεύοντας ότι δεν θα προκύψει κάτι νέο και στα δεξιά τους. Και έχει αποδειχτεί πολλές φορές την τελευταία δεκαετία στο πολιτικό σκηνικό της χώρας πως «όσα φέρνει η ώρα, δεν τα φέρνει ο χρόνος». Πανικόβλητος με την άνοδο του ΚΙΝ.ΑΛ., όμως, είναι και ο ΣΥΡΙΖΑ, όπου αντιλαμβάνονται τώρα ότι έχουν σοβαρό πρόβλημα, όσο και αν αρνούνται να το αναγνωρίσουν, υποστηρίζοντας ότι οι δημοσκοπήσεις είναι στημένες και ότι το κόμμα τους είναι πρώτο, όπως έλεγαν βουλευτές του τις προηγούμενες μέρες στη Βουλή. Γι’ αυτό και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει επιλέξει να παίξει για άλλη μια φορά το χαρτί της όξυνσης και της πόλωσης με τη ΝΔ, ελπίζοντας ότι έτσι θα συμπιέσουν το ΚΙΝ.ΑΛ. Απ’ ό,τι φάνηκε, και η ΝΔ θεωρεί ότι τη συμφέρει η πόλωση που επιδιώκει ο ΣΥΡΙΖΑ και προετοιμάζεται γι’ αυτό με τον πολύ επαγγελματικό τρόπο που αντιμετωπίζει την επικοινωνία. Δεν είναι άσχετο με όλα αυτά το ότι το προεδρείο της Βουλής αφαίρεσε τον λόγο από τον Παύλο Πολάκη όταν βγήκε εκτός θέματος στη συζήτηση για τον αναπτυξιακό νόμο, μιλώντας για τη Novartis, φροντίζοντας να τον «κουρδίσουν». Έτσι ακολούθησαν τα γνωστά επεισόδια, από τα οποία τόσο ο Πολάκης όσο και η ΝΔ θεώρησαν ότι βγήκαν κερδισμένοι. Ο πρώτος επειδή απευθύνθηκε με προνομιακό τρόπο στο κοινό του και η ΝΔ γιατί βρήκε την ευκαιρία να αλλάξει την ατζέντα και να αναδείξει αυτό που αποκαλεί «ακραίο ΣΥΡΙΖΑ». Και μπορεί ο Πολάκης να βγαίνει πράγματι κερδισμένος από τέτοια περιστατικά, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αυτά ωφελούν συνολικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Διότι το κοινό του Κρητικού βουλευτή είναι σκληροπυρηνικό και τα επιδοκιμάζει αυτά, αλλά οι μετριοπαθείς που χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ φεύγουν. Τελευταία, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ διακινούσαν ένα σενάριο που θέλει δήθεν την Κομισιόν να πιέζει για τεχνοκρατική κυβέρνηση στην Ελλάδα. Πρώτος είχε αφήσει δημοσίως υπονοούμενα ο Νίκος Παππάς, σχολιάζοντας στο Τwitter το ΚΙΝ.ΑΛ., ακολούθησαν μεσαία στελέχη με σχετικές αναφορές και δημοσιεύματα στον φιλικό τους Τύπο, μέχρι που διαψεύστηκαν την Τετάρτη από την Κομισιόν ως φαιδρότητες. Είναι βέβαιο ότι το πολιτικό παιχνίδι χοντραίνει και θα χοντρύνει κι άλλο το επόμενο διάστημα. Η άνοδος του ΚΙΝ.ΑΛ. άλλαξε πολλά και έγινε φανερό ότι η ΝΔ προτιμάει για αντίπαλο τον ΣΥΡΙΖΑ και ο ΣΥΡΙΖΑ τη ΝΔ. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως τώρα εμφάνιζε το κόμμα του ως τη μοναδική πολιτική δύναμη ευθύνης και ο Αλέξης Τσίπρας το δικό του ως τη μοναδική εναλλακτική απέναντι στη δεξιά. Τώρα αυτό άλλαξε και τα ανατρέπει όλα. Οι πρώτοι που εγκαταλείπουν τη ΝΔ είναι όσοι την ψήφισαν για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν είναι άνετοι με μια κυβέρνηση που έχει υπουργούς τον Άδωνη, τον Βορίδη και τον Πλεύρη. Αντίστοιχα τον ΣΥΡΙΖΑ αποχαιρετούν όσοι δεν ήθελαν «να βγει η δεξιά», αλλά δεν είναι εντάξει με ένα κόμμα του οποίου η ηγεσία ταυτίζεται με τον Πολάκη.

TALKING POINTS

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ Τι συμβαίνει με την επιστροφή των λύκων στην Αττική; α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Τα άγρια ζώα, οι αιτίες της επανεμφάνισής τους και οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για να αντιμετωπιστούν. Απαντά ο υπεύθυνος επικοινωνίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» Γιώργος Θεοδωρίδης. Πώς εξηγείτε την εμφάνιση λύκων σε κατοικημένες περιοχές όπως ο Διόνυσος αλλά και στο καταφύγιο Μπάφι στην Πάρνηθα; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν μιλάμε για εμφάνιση αλλά για επανεμφάνιση ή επανάκαμψη. Επιπλέον, μιλάμε για δύο διαφορετικές περιπτώσεις, διότι η Πάρνηθα και ο Διόνυσος δεν είναι το ίδιο. Καταρχάς, η επανάκαμψη του λύκου στην Πάρνηθα και στην ευρύτερη περιοχή ερμηνεύεται αποκλειστικά και μόνο με τη διαδικασία της φυσικής επαναποίκησης από άτομα του είδους σε διασπορά, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες με τη σταδιακή επανεμφάνιση λύκων σε περιοχές της πρότερης κατανομής του είδους στη Στερεά Ελλάδα. Μάλιστα, η Καλλιστώ είναι η οργάνωση που έκανε την επιστημονική τεκμηρίωση της επανεμφάνισης του λύκου στην Πάρνηθα και είχε ενημερώσει, εκτός από την πολιτεία (υπουργείο, δασαρχείο, τον τότε Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας), και το ευρύ κοινό με έκδοση δελτίου Τύπου στις 13/11/2015. Έκτοτε, συνεχίζουμε να ενημερώνουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα την πολιτεία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιστολή που στείλαμε και πάλι προς το YΠΕΝ, το Δασαρχείο Πάρνηθας, τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας και στον ΟΦΥΠΕΚΑ στις 9/12/2021, έναν μήνα πριν σημειωθεί η επίθεση λύκου σε σκύλο περιπατητών κοντά στο καταφύγιο Μπάφι. Ποιες είναι οι αιτίες της επανεμφάνισης του λύκου; Η φυσική δάσωση σε μεγάλες εκτάσεις της ημιορεινής και ορεινής ζώνης, που ακολούθησαν τη σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου και την ορθολογικότερη διαχείριση των δασών, η βελτίωση του νομικού καθεστώτος προστασίας του λύκου και της αρκούδας και η επανάκαμψη των οπληφόρων, όπως ο αγριόχοιρος και το ζαρκάδι στην ηπειρωτική Ελλάδα και το ελάφι στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, αποτέλεσαν τις βασικότερες αιτίες για τη σταδιακή επανάκαμψη του είδους σε περιοχές από τις οποίες παλιότερα είχε εξαφανιστεί. Καταγράφεται παρόμοια τάση και εκτός Ελλάδας; Παρόμοια τάση επανάκαμψης των μεγάλων σαρκοφάγων θηλαστικών (αρκούδα, λύκος, λύγκας, αδηφάγος) καταγράφεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2014 στο επιστημονικό περιοδικό «Science», στην οποία συμμετείχε και η Καλλιστώ, παρέχοντας δεδομένα παρουσίας για τον λύκο και την αρκούδα στην Ελλάδα. Σημαντικότερες αιτίες της παρατηρούμενης επανάκαμψης αποτελούν η βελτίωση και αποκατάσταση των βιοτόπων τους και η θεσμοθέτηση ενός ικανού ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου προστασίας και διαχείρισής τους. Για τη διαχείριση αυτής της επανάκαμψης η Ε.Ε. σύστησε τον Ιούνιο του 2014 την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για τη συνύπαρξη ανθρώπων και μεγάλων σαρκοφάγων. Η Καλλιστώ, μαζί με τη γερμανική εταιρεία συμβούλων Αdelphi, έχει επιλεγεί από την Ε.Ε. για την τεχνική υποστήριξη του έργου της πλατφόρμας.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Επιτρέπονται τα SMS με έναν Φουρθιώτη;

Ούτε οι δημόσιες σχέσεις, ούτε η επικοινωνία γενικώς και αορίστως με επωνύμους, ούτε το να δείχνεις καλούς τρόπους σε ανυπόληπτα πρόσωπα είναι δουλειά των πολιτικών.

α π ό τον ν ικόλα σ εβα σ τά κη

Μ

πορούν κρατικοί αξιωματούχοι ή βουλευτές και στελέχη να ανταλλάσσουν προσωπικά μηνύματα με ανθρώπους όπως ο Φουρθιώτης; Δεν μπορώ να βρω καμιά άλλη απάντηση από ένα στεγνό όχι. Γιατί όμως; Αν, ας πούμε, τη στιγμή της επικοινωνίας ο συγκεκριμένος δεν είχε κατηγορηθεί για κάτι, αν δηλαδή τυπικά δεν είχε ακόμα ποινικές εμπλοκές; Και πάλι ένα ξερό όχι. Δεν έχει καμιά δουλειά το πολιτικό και κρατικό προσωπικό να μοιράζεται σχέσεις με πρότυπα «δημοσιογραφίας» και κοινωνικής παρέμβασης σαν του συγκεκριμένου. Υπάρχει επιπλέον εδώ μια παρεξήγηση για τον ρόλο των αντιπροσώπων του λαού ή των δημόσιων πολιτικών προσώπων. Αντιπροσώπευση δεν σημαίνει συνομιλία με «όλες τις κοινωνικές ομάδες», τα συμφέροντα, τις «απόψεις». Ούτε μεταβίβαση αιτημάτων, ούτε προσωπική διαπραγμάτευση παραπόνων. Αυτή είναι η παραμορφωτική, γελοία εκδοχή που τείνει σήμερα να μπερδέψει τον αντιπρόσωπο με τον influencer και τη δημοκρατία με ένα χαλαρό πεδίο σχέσεων και επικοινωνίας όλων με όλους. Ακόμα και αν δεν υπάρχουν θέματα ποινικού νόμου, οι φιγούρες και τα μοντέλα δημόσιας παρουσίας τύπου Φουρθιώτη είναι απαγορευτικά για κάθε σοβαρό πολιτικό, είτε συντηρητικό, είτε σοσιαλδημοκράτη, είτε αριστερό. Θέλω όμως να διευρύνω το θέμα γιατί, από μια άποψη, το σύμπτωμα δεν πρέπει να κρύβει τη μεγαλύτερη παθολογία. Η παθολογία είναι ένα σύστημα λούμπεν εκβιαστικής παρα-δημοσιογραφίας, που σε συμμαχία με τους όχλους των social media θέλει να υποκαταστήσει τη «φωνή του λαού» και να υπαγορεύει πολιτική. Φοβάμαι πως ένα μέρος της πολιτικής ελίτ έχει συμφιλιωθεί με αυτή την πραγματικότητα, σπεύδοντας απλώς να βρει διαφόρους εξυπηρετητές μέσα στο πεδίο. Εδώ και χρόνια, φυσικά, έχει απλωθεί η περιφρόνηση για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και τους παραδοσιακούς θεσμούς της, κόμματα, Κοινοβούλιο, συνδικάτα. Θεωρήθηκαν ξεπερασμένα από την Ιστορία, τις τεχνολογίες, τις νέες δημιουργικές δυνάμεις του πλήθους – σαν κάστρα μιας φάσης τελειωμένης από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα της εποχής όπου η μοιρασιά της γνώσης και η διάχυση της πληροφορίας δεν χρειάζονται μεσολαβητές. Αυτή η περιφρόνηση έθρεψε και το αίσθημα ναρκισσιστικής παντοδυναμίας διαφόρων προσώπων και ομάδων που πείθουν ανθρώπους των παραδοσιακών ελίτ πως έχουν την ανάγκη τους. Έτσι, ένα

παρασιτικό στρώμα πραγματικών ή και κατά φαντασίαν influencers απαίτησε να γίνει μέρος της φιλελεύθερης πλουραλιστικής δημόσιας σφαίρας. Και η πολιτική τάξη το έχει επιτρέψει. Στο όνομα της ελευθερίας, του πλουραλισμού και μιας ανεξήγητης παθητικότητας, το κράτος έχει αφήσει ανενόχλητο το πεδίο της βαρβαρότητας. Βαρβαρότητα σε φριχτά φασιστικά πρωτοσέλιδα, ανοιχτοί εκβιασμοί, συκοφαντίες που θα έπρεπε να έχουν προκαλέσει άμεσες και δραστικές απαντήσεις. Στη θέση μιας ισχυρής απάντησης, βλέπει κανείς αδύναμη και παθητική στάση. Και εδώ πραγματικά έχουν θέση τα ερωτήματα. Για ποιον λόγο SMS και επικοινωνία με ανθρώπους τέτοιου φυράματος; Πού είναι η στοιχειώδης αίσθηση αυτοπροστασίας της πολιτικής; Η ιδέα πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα μόνο όταν έχει διαπιστωθεί και αποφασιστεί τελεσίδικα η τέλεση ποινικών αδικημάτων είναι εξαιρετικά φτωχή ως δικαιολογία. Είναι φιλελευθερισμός κακής κοπής που κρύβει αδυναμία. Δεν χρειάζεται να έχει υπάρξει έγκλημα για να γνωρίζει κανείς τα όρια της δράσης του, το θεμιτό και το αθέμιτο των σχέσεων, τον συμβολισμό προσώπων και χώρων. Και από ένα σημείο και μετά το πρόβλημα είναι ο πολιτισμός των Φουρθιώτηδων, που συνιστά ζωντανή άρνηση του ίδιου του πολιτικού συστήματος. Αν δεν το καταλαβαίνουν αυτό στην κυβέρνηση κι αν οχυρώνονται πίσω από την επικοινωνία με τους «πολίτες» και τα «αιτήματά» τους, αυτό είναι ακόμα πιο ανησυχητικό. Γιατί ούτε οι δημόσιες σχέσεις, ούτε η επικοινωνία γενικώς και αορίστως με επωνύμους, ούτε το να δείχνεις καλούς τρόπους σε ανυπόληπτα πρόσωπα είναι δουλειά των πολιτικών. Κανονικά, ένα μέρος της «δημοσιογραφικής» και πολιτισμικής πρώτης ύλης που κυκλοφορεί στη χώρα θα έπρεπε να μην μπορεί να κυκλοφορήσει. Γιατί είναι παθολογία της ελευθερίας και όχι τάχα απόδειξη μιας ποικίλης και δημιουργικής δημοσιότητας. Αν όμως αυτό φαίνεται υπερβολικό, ας υπάρχει τουλάχιστον η συνείδηση ότι η σύγκρουση με αυτόν τον χώρο και όλα του τα υβρίδια, «συστημικά» ή «αντισυστημικά», είναι αναπόφευκτη. Με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο οι πολιτικές ελίτ θα πρέπει να πάρουν μια απόφαση για τη συμβίωσή τους με παράλληλες εξουσίες ή για την επίθεση εναντίον τους. Μέχρι τότε, μπορούν βέβαια να εκλογικεύουν και να δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα.

Στο όνομα της ελευθερίας, του πλουραλισμού και μιας ανεξήγητης παθητικότητας, το κράτος έχει αφήσει ανενόχλητο το πεδίο της βαρβαρότητας.

3.2.22 – lifo

11

α π ό τον δ ημήτρη πολι τά κη

SHORTCUT

GUEST EDITOR

Θυσία στον βωμό ενός εκτροχιασμένου και θεοσκότεινου οπαδισμού

Γιατί ο Μπόρις Τζόνσον θα γλιτώσει από το Ρartygate

Μπορεί να ήταν αναμενόμενο, και πάλι όμως δύσκολα αντεχόταν το μέγεθος της υποκρισίας τόσο στις επίσημες ανακοινώσεις των ΠΑΕ όσο και στις φορτισμένες διακηρύξεις των οργανωμένων.

talkofthetown

Φταίμε κι εμείς οι υπόλοιποι όμως, που επιμένουμε να πιστεύουμε, παρότι είναι αντίθετο σε κάθε λογική και σε κάθε εμπειρία ζωής, ότι οι δικοί μας είναι «καλύτεροι» από τους άλλους, ακόμα και στο επίπεδο του στυγνού, κοινωνιοπαθούς μαχαιροβγάλτη.

12 lifo – 3.2.22

Ε

δώ και πολλά χρόνια αποτελούν αναφορά ρουτίνας στο αστυνομικό δελτίο οι βίαιες και μέχρις εσχάτων εξωγηπεδικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αντίπαλες χουλιγκανικές φατρίες. Το «πρόβλημα» είναι ότι το 99,9% τέτοιου είδους αιφνιδιαστικών δολοφονικών επιθέσεων ή οργανωμένων «ραντεβού θανάτου» δεν αφήνουν νεκρό πίσω, οπότε συνήθως χαζεύουμε τα σχετικά άρθρα και βίντεο στην οθόνη, κουνάμε μοιρολατρικά το κεφάλι και συνεχίζουμε. Η στατιστική ευνοεί τη λήθη. Ακόμα και όταν υπάρχει νεκρός όμως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που απλώς ανασηκώνουν αδιάφορα τους ώμους, σαν να λένε «άσ’ τους να σφάζονται μεταξύ τους», «μάχαιραν έδωκας, μάχαιραν θα λάβεις» κ.λπ. Σύμφωνα όμως με τα μέχρι τώρα στοιχεία, το παιδί που σφαγιάστηκε «για το ποδόσφαιρο» χθες στη Θεσσαλονίκη πριν από το τέλος της εφηβείας του δεν ήταν «χουλιγκανικά» ενεργό, απλώς ένας δηλωμένος οπαδός μιας συγκεκριμένης ομάδας, όπως η συντριπτική πλειοψηφία του άρρενος πληθυσμού στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Και το θέμα είναι ότι υπάρχουν κάποια άλλα «παιδιά» εκεί έξω που μπορούν να χτυπήσουν μέχρι θανάτου οποιονδήποτε επειδή κάποτε μικρός αποφάσισε να επιλέξει τα χρώματα και του εμβλήματα του αντίπαλου στρατοπέδου. Εκτός από τις θεοσκότεινες και βαριές παθολογίες που μαστίζουν τέτοια άτομα, συχνά μπορεί να έχουν και την ψευδαίσθηση πως εκείνοι είναι που ζουν στον αληθινό, φυσικό κόσμο της διαρκούς αντιπαράθεσης και όχι στον ψηφιακό/τηλεοπτικό, όπου ζει η συντριπτική πλέον μάζα των οπαδών, ή στο επιχειρηματικό/ πολυεθνικό σύμπαν, όπου κατοικούν οι διοικήσεις, οι οποίες δεν τους «νοιάζονται» ίσως όπως παλιά, αφού πλέον το προϊόν έχει υποστεί ισοπεδωτική δομική μετάλλαξη, έχει πάει σε άλλα πεδία και σε άλλα κόλπα και δεν τους έχουν πλέον ανάγκη. Μπορεί να ήταν αναμενόμενο, και πάλι όμως δύσκολα αντεχόταν το χθεσινό όργιο υποκρισίας τόσο στις επίσημες ανακοινώσεις των ΠΑΕ όσο και στις φορτισμένες διακηρύξεις των οργανωμένων που εσχάτως επιθυμούν να αναβαπτίσουν το λεγόμενο «οπαδικό κίνημα» στην κολυμπήθρα της «αντιφασιστικής» (γενικά και αόριστα) και «αντισυστημικής» (ακόμα πιο γενικά και αόριστα) δράσης. Φταίμε κι εμείς οι υπόλοιποι όμως, που επιμένουμε να πιστεύουμε, παρότι είναι αντίθετο σε κάθε λογική και σε κάθε εμπειρία ζωής, ότι οι δικοί μας είναι «καλύτεροι» από τους άλλους, ακόμα και στο επίπεδο του στυγνού, κοινωνιοπαθούς μαχαιροβγάλτη. Όλοι όσοι συμμετέχουν σε δολοφονικά πεσίματα και σε ραντεβού θανάτου είναι ίδιοι. Και το γνωρίζουν κιόλας. Δεν έχουν τις δικές μας ρομαντικές ψευδαισθήσεις, ούτε και ψευδαισθήσεις ηθικής ανωτερότητας σε σχέση με τους αντιπάλους. Στο νέο κατάμαυρο τοπίο του χουλιγκανισμού δεν φαίνεται να έχουν κληρονομική σχέση ακόμα και με εκείνες τις φοβερές μορφές του είδους με τα γλαφυρά παρατσούκλια (ο Κάμελ, ο Κάνιμπαλ, ο Πάνκης, ο Οικοδόμος, ο Μπίλι(ς), ο Λάρη(ς) ο Τσάρλη(ς), ο Lemmy, ο Υποβρύχιος, το Κοράκι κ.ο.κ.) που θυμόμαστε στα ’80s, όταν σε τρυφερή ηλικία βλέπαμε με δέος να εκτυλίσσεται στα γήπεδα και πέριξ αυτών ένα παραισθητικό καρναβάλι λιώματος και βίας με αξεσουάρ σουγιάδες, σιδηρολοστούς, Αρντάν και σιρόπια.

Το σκάνδαλο που απειλεί να ανατρέψει τον Βρετανό πρωθυπουργό.

απ ό t o n θυμ ι ο t ζ αλ λ α

Ανεξαρτήτως του αν τα πάρτι ήταν παράνομα ή όχι, η κατανάλωση αλκοόλ από το πολιτικό προσωπικό της χώρας εν ώρα εργασίας είναι πλήρως απενοχοποιημένη και νομιμοποιημένη στη συνείδηση της βρετανικής κοινής γνώμης. Μόνο στη Βουλή λειτουργούν τριάντα μπαρ.

Ο Θύμιος Τζάλλας είναι δημοσιογράφος συγγραφέας.

Ο

Μπόρις Τζόνσον περνάει τη δυσκολότερη στιγμή της θητείας του. Ξανά και ξανά έρχονται στη δημοσιότητα ιστορίες με τον ίδιο και το προσωπικό της Downing Street να μην ακολουθούν τους περιοριστικούς κανόνες που επέβαλαν στην υπόλοιπη χώρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι καταγγελίες διερευνώνται τώρα από την αστυνομία αλλά και από την ίδια την κυβέρνηση και η έρευνα έχει ανατεθεί στη Σου Γκρέι, την αδέκαστη ανώτατη δημόσια λειτουργό που έχει κατ’ επανάληψη αναλάβει έρευνες για τη συμπεριφορά υπουργών. Ο Τζόνσον λέει ότι οι μαζώξεις ήταν συναθροίσεις του προσωπικού της Downing Street στο τέλος μιας εργάσιμης ημέρας και κατά συνέπεια «κατ’ ουσίαν επιτρεπτές». Παραδέχεται όμως ότι έπρεπε να αποφευχθούν και πως το σωστό θα ήταν να τους είχε στείλει όλους πίσω στα γραφεία τους. Ζητάει, λοιπόν, συγγνώμη, αλλά μέχρι εκεί, μια νόμιμη συγκέντρωση εργαζομένων στο τέλος της ημέρας δεν είναι λόγος να παραιτηθεί ένας πρωθυπουργός. Η Downing Street δεν είναι απλώς η πρωθυπουργική κατοικία, είναι πρωτίστως και κατεξοχήν χώρος εργασίας, με εκατό δωμάτια και χιλιάδες ανθρώπους να πηγαινοέρχονται κάθε εβδομάδα – οκτώ χιλιάδες εργαζόμενοι δουλεύουν στο cabinet office (το γραφείο της βρετανικής κυβέρνησης), φυσικά όχι όλοι στην Downing Street, αλλά ο αριθμός είναι ενδεικτικός του μεγέθους του μηχανισμού. Ο ισχυρισμός του Τζόνσον είναι της πλάκας. Δεν μπορεί να βλέπεις τριάντα ανθρώπους να κρατάνε στα χέρια τους ποτά και να λες ότι ουσιαστικά δεν πρόκειται για πάρτι αλλά για συγκέντρωση εργασίας. «Ο ισχυρισμός σου είναι γελοίος» του είπε στη Βουλή ο Κίερ Στάρμερ, αρχηγός της αντιπολίτευσης, και έχει δίκιο. Λίγη σημασία έχει όμως. Ο Τζόνσον θα τη γλιτώσει, εκτός απροόπτου, για τους εξής λόγους. Πρώτον, σε όλες τις περιπτώσεις (δεν ήταν μόνο ένα πάρτι, έγιναν τουλάχιστον οκτώ μαζώξεις) φαίνεται να γιορτάζουν άλλοι και να σέρνουν στην εκδήλωση και τον Μπόρις, κάθε φορά για μερικά λεπτά. Δηλαδή ο πρωθυπουργός δεν εγκαλείται γιατί διοργάνωνε ο ίδιος πάρτι αλλά γιατί άφηνε να τα κάνουν άλλοι, χωρίς να δίνει σημασία. Είναι μια κρίσιμη διαφορά στην πολιτική ευθύνη, ειδικά μάλιστα όταν ο κόσμος αναγνωρίζει ότι οι πολιτικοί συχνά-πυκνά παραβιάζουν κανόνες που έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να τηρηθούν κατά γράμμα. Στην Ιρλανδία είχαμε το Golfgate όταν η αφρόκρεμα της ιρλανδικής πολιτικής σκηνής παρακολούθησε δείπνο που διοργάνωσε μια λέσχη γκολφ, ο Εμανουέλ Μακρόν παρέστη σε γεύματα εργασίας στο Μέγαρο Ηλυσίων, ενώ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήγαινε σε τραπεζώματα στην Ικαρία. Δεύτερον, ειδικά στη Βρετανία, ανεξαρτήτως του αν τα πάρτι ήταν παράνομα ή όχι, η κατανάλωση αλκοόλ από το πολιτικό προσωπικό της χώρας εν ώρα εργασίας είναι πλήρως απενοχοποιημένη και νομιμοποιημένη στη συνείδηση της βρετανικής κοινής γνώμης. Μόνο στη Βουλή λειτουργούν τριάντα μπαρ. Όταν μάλιστα ξεκίνησε η συζήτηση για την προσωρινή μετακόμισή της σε κοντινά κτίρια (λόγω εργασιών ανακαίνισης στο υπάρχον κτίριο), βουλευτές ζήτησαν (χωρίς να κάνουν πλάκα) να κρατικοποιηθούν παρακείμενες παμπ, ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη προμήθεια αλκοόλ την περίοδο της μεταστέγασης. Ο κόσμος λοιπόν λίγο σοκάρεται όταν διαβάζει ότι ένας υπάλληλος της Downing Street πήγε με άδεια βαλίτσα σε σούπερ-μάρκετ, τη γέμισε με μπουκάλια αλκοόλ και επέστρεψε στο πόστο του, κατάλληλα εφοδιασμένος για το πάρτι. Ακόμη και η Γκρέι, που διεξάγει την έρευνα, είναι ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος για να δείξει κατανόηση: στα τέλη της δεκαετίας του ’80 είχε διακόψει προσωρινά την ανέλιξή της στο βρετανικό Δημόσιο για να ανοίξει μαζί με τον σύζυγό της μια παμπ. Τρίτον, η δαμόκλειος σπάθη για τον Μπόρις δεν είναι η κοινή γνώμη αλλά το κόμμα του. Οι Συντηρητικοί είναι αδίστακτοι με τους αρχηγούς τους. Τους ξεφορτώνονται με συνοπτικές διαδικασίες αν δουν ότι δεν τραβάνε. Η Θάτσερ είναι το πιο εμβληματικό παράδειγμα. Τρεις μεγάλες εκλογικές νίκες (1979, 1983, 1987), αλλά το 1990 οι βουλευτές δεν την άφησαν να τελειώσει τη θητεία της γιατί θεώρησαν ότι έχασε την επαφή με την κοινή γνώμη. Ο Ίαν Ντάνκαν Σμιθ έζησε μια εξίσου ανηλεή εκπαραθύρωση. Οι βουλευτές τον εξέλεξαν το 2001 και δύο χρόνια αργότερα τον έδιωξαν, χωρίς καν να του δώσουν την ευκαιρία να δοκιμαστεί σε εθνικές εκλογές. Μικρός ή μεγάλος, λοιπόν, δεν γλιτώνεις από τους Τόρις. Εδώ όμως ο καιρός περνάει και οι Συντηρητικοί βουλευτές είναι επιφυλακτικοί, δεν δράττονται της ευκαιρίας για να πετάξουν έξω τον Τζόνσον. Ο δισταγμός τους υπακούει στο πολιτικό τους ένστικτο. Ξέρουν καταρχάς ότι αν φύγει ο Τζόνσον, δεν έχουν εναλλακτική λύση. Ως πιθανός διάδοχος ακούγεται, για παράδειγμα, ο Τζέρεμι Χαντ, τον οποίο όμως ο Μπόρις κατατρόπωσε στην εσωκομματική διαδικασία το 2019. Στο άκουσμα του ονόματος του Χαντ πολλοί βουλευτές τρέμουν για την έδρα τους στις επόμενες εκλογές. Επιπλέον, γνωρίζουν την παροιμιώδη ικανότητα του Μπόρις να επιβιώνει. Υποτίθεται ότι η πολιτική καριέρα του πρωθυπουργού είχε τελειώσει το 2016, όταν στη διαδοχή του Κάμερον ο στενός του συνεργάτης Μάικλ Γκόουβ τον κρέμασε, αποσύροντας την τελευταία στιγμή και σε ζωντανή μετάδοση τη στήριξη στην υποψηφιότητά του. Τρία χρόνια μετά ο Μπόρις γύρισε και σάρωσε. Τον Μάιο του 2020 (όταν γίνονταν τα πάρτι δηλαδή) όλοι προεξοφλούσαν ότι ο Τζόνσον θα περνούσε από εξεταστική επιτροπή για τον χειρισμό της πανδημίας. Σήμερα, ακόμη και όσοι του ζητάνε να φύγει (όπως έκανε σε δραματικούς τόνους ο πρώην υπουργός Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις στη Βουλή με τον Μπόρις λίγα έδρανα πιο κάτω), τον ευχαριστούν γιατί θωράκισε τη χώρα με το εμβόλιο και έλυσε τον γόρδιο δεσμό του Brexit. Η συζήτηση για τις πολιτικές ευθύνες όσον αφορά τη διασπορά της πανδημίας έλαβε τέλος και είναι πιθανό και το Ρartygate να μπει στην ντουλάπα του Μπόρις. Εκεί υπάρχουν ένα σωρό καταχωνιασμένες υποθέσεις. Ο Τζόνσον ξέρει να τις αποσύρει από τη δημόσια θέα και να ξεκινάει κάθε φορά από το μηδέν, πιο φρέσκος απ’ όλους γύρω του. Το σπάνιο αυτό ταλέντο δεν περνάει απαρατήρητο από τους κομματικούς του συντρόφους. Είχαν περίπου τριάντα χρόνια να δουν κάτι αντίστοιχο και δεν πρόκειται να αφήσουν το κελεπούρι να πάει χαμένο.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Δεν υπάρχει τίποτα αθώο στην κουβέντα για τα «αγέννητα παιδιά»

Η Προγεννητική Αγωγή σε μια χώρα με γυναικοκτονίες και βιασμούς σε πρώτο πλάνο.

α πό τη δ εσ ποι να τ ρ ιβ ολη

Θ

α μπορούσε να γελάσει κανείς με τα βίντεο της Ελληνικής Εταιρείας Προγεννητικής Αγωγής που προοριζόταν για τα γυμνάσια. Πρόκειται για ατόφιο καλτ θέαμα: μια ιδιοκτήτρια κέντρου ξένων γλωσσών μιλάει με τσιτάτα αγίων ανάμεσα από διαφάνειες που δείχνουν αμφορείς και πολύχρωμα γράμματα. Η βασική θεωρία είναι πως το παιδί ξεκινά τη ζωή του στο μυαλό της γυναίκας, πριν καν γίνει η σύλληψη, οι δε σκέψεις της πρέπει να είναι συνέχεια αγνές και καθαρές. H ζωή και η ευτυχία του παιδιού, καθώς και η μελλοντική του υγεία, ακόμα και δεκαετίες αργότερα, εξαρτώνται από την εγκυμοσύνη της μητέρας του. Επίσης, αν η μητέρα θέλει κορίτσι, αλλά γεννήσει αγόρι, το παιδί θα βγει γκέι γιατί η νοητική της κατάσταση δίνει στο αγοράκι «χαρακτηριστικά θηλυπρέπειας». Όλα αυτά τα δυστοπικά, που θυμίζουν λογύδριο της Σερίνα Τζόι από το Handmaid’s Τale της Μάργκαρετ Άτγουντ και τα απαγγέλλει μια κυρία με φόντο μια φορτωμένη βιβλιοθήκη και έναν πίνακα που παραπέμπει σε ξενώνα στη Θεσσαλία τη δεκαετία του ’80, θα μπορούσαν να είναι έως και διασκεδαστικά. Δεν είναι όμως. Αντίθετα, αποτελούν κομμάτι ενός βαθιά θλιβερού παζλ. Τον Ιούλιο του 2019 η Ιερά Σύνοδος καθιέρωσε την ημέρα «του αγέννητου παιδιού», θέλοντας να δηλώσει την αντίθεσή της στις εκτρώσεις. Μερικούς μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 2020, το μετρό γέμισε με αφίσες του Πανελλήνιου Συνδέσμου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού που έδειχναν έμβρυα τα οποία φώναζαν σπαρακτικά «Αφήστε με να ζήσω». Τον Ιούλιο του 2021 είχαμε το περίφημο συνέδριο γονιμότητας, όπου παπάδες και γιατροί ανέλαβαν να εξηγήσουν στις γυναίκες πως μετά τα σαράντα είναι δύσκολο να κάνεις παιδί. Και τώρα αυτά τα βίντεο, προορισμένα για τα ελληνικά γυμνάσια. Δεν με καθησυχάζει ιδιαίτερα το ότι ήταν μία από τις χίλιες επιλογές που εγκρίθηκαν από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (IEΠ), ούτε ότι αποτελούσαν ύλη φτιαγμένη για να διδαχτεί εκτός των σχολικών ωρών, ούτε ότι πέρασαν «κατά λάθος», όπως ισχυρίστηκε ο πρόεδρος του

ΙΕΠ Γιάννης Αντωνίου. Κατά λάθος ή όχι, κάποιος τα έφτιαξε και κάποιος τα ενέκρινε ως κατάλληλα για παιδιά γυμνασίου. Η κουβέντα για τα «αγέννητα παιδιά» μόνο αθώα δεν είναι, στοχοποιεί ξεκάθαρα την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος, ανοίγοντας και πάλι τον δημόσιο διάλογο για τις εκτρώσεις. Όλα αυτά σε μια ήδη ζοφερή επικαιρότητα για τις γυναίκες στην Ελλάδα, με γυναικοκτονίες και βιασμούς σε πρώτο πλάνο, και το δικαίωμα στην έκτρωση να είναι υπό αμφισβήτηση σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου. (Σε περίπτωση που θέλει να διαπιστώσει κανείς τι συμβαίνει όταν οι γυναίκες σταματούν να έχουν δικαίωμα στο σώμα τους, φτάνει να ρίξει μια ματιά σε αυτά που συμβαίνουν στην Πολωνία, όπου οι γυναίκες δεν έχουν καν δικαίωμα στην ιατρική έκτρωση και πεθαίνουν στα νοσοκομεία). Το πιο αστείο απ’ όλα είναι πως ζούμε σε μια χώρα που κόπτεται για το δημογραφικό, αλλά δεν παρέχει θεσμική στήριξη ή κίνητρα σε εγκυμονούσες, παιδιά ή μητέρες, με τη σπάνια εξαίρεση κάποιου επιδόματος. Μόλις τώρα, με πάρα πολλά χρόνια καθυστέρηση, ξεκινήσαμε να συζητάμε ως κοινωνία για την αναδοχή ή την αποϊδρυματοποίηση των παιδιών. Έχουμε ανύπαρκτη οικογενειακή πολιτική. Αλλά, φυσικά, είναι πολύ πιο απλό και βολικό να μιλάμε για τα «αγέννητα παιδιά». Κι όταν γεννηθούν; Ε, τότε, «έχει ο Θεός». «Είναι βολικό να υπερασπίζεσαι τα “αγέννητα παιδιά”», έγραψε o Ντέιβ Μπάρνχαρτ, ένας μεθοδιστής πάστορας το 2018, όταν μπήκαν ακόμα περισσότεροι περιορισμοί στις εκτρώσεις στην Πολιτεία του Τέξας. «Δεν έχουν απαιτήσεις. Δεν προκαλούν ηθικά διλήμματα, σε αντίθεση με τους φυλακισμένους, τους τοξικομανείς ή τους φτωχούς[...]. Σε αντίθεση με τα ορφανά παιδιά, δεν χρειάζονται χρήματα, εκπαίδευση ή φροντίδα. Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες, δεν κουβαλούν φυλετικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά μπαγκάζια. Σας επιτρέπουν να αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας χωρίς να προσπαθήσετε ιδιαίτερα, χωρίς να πρέπει να δημιουργήσετε ή να διατηρήσετε το οτιδήποτε, και όταν γεννηθούν μπορείτε να τα ξεχάσετε, γιατί, φυσικά, παύουν να είναι αγέννητα».

Το πιο αστείο απ’ όλα είναι πως ζούμε σε μια χώρα που κόπτεται για το δημογραφικό, αλλά δεν παρέχει θεσμική στήριξη ή κίνητρα σε εγκυμονούσες, παιδιά ή μητέρες, με τη σπάνια εξαίρεση κάποιου επιδόματος.

3.2.22 – lifo

13

ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

απ ό τ ο ν ευ τ ύ χ η βαρδουλ άκ η

talkofthetown

Σήμερα η κυβέρνηση βρίσκεται στο δυσκολότερο σημείο της θητείας της, καθώς για πρώτη φορά αμφισβητείται ο πυρήνας του αφηγήματός της. Η διαχείριση της πρόσφατης θεομηνίας ήταν προβληματική και αυτό λειτουργεί σωρευτικά με τις καλοκαιρινές πυρκαγιές. Στη διαχείριση της πανδημίας δεν είμαστε πλέον χώρα-πρότυπο, όπως στην πρώτη φάση.

14 lifo – 3.2.22

Τρία προβλήματα ζητούν λύσεις

Οι νέες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν τα τρία μεγαλύτερα κόμματα.

Τ

ο πεδίο του κομματικού ανταγωνισμού, από τις εκλογές έως σήμερα, χαρακτηρίζεται από σταθερή πολιτική υπεροχή της ΝΔ. Η υπεροχή της στηρίχτηκε σε κάποιους πυλώνες: στην αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων (π.χ. Έβρος, 1η φάση της πανδημίας κ.ά.), οι οποίες της έδωσαν έξτρα πολιτικό κεφάλαιο, στην προσωπική εικόνα του κ. Μητσοτάκη, στη βελτίωση οικονομικών δεικτών που υποστηρίζουν ένα αφήγημα για την πορεία της χώρας, στην εμφανή πρόοδο σε κάποιους τομείς (ψηφιοποίηση, μείωση ανεργίας, δημόσια έργα κ.λπ.) και στη στήριξη όσων επλήγησαν την περίοδο της πανδημίας (με επιδόματα κ.λπ.). Κυρίως, δε, σε μια οριζόντια πεποίθηση ότι η ΝΔ εκφράζει πιο πειστικά το αίτημα για επιστροφή στην «κανονικότητα» μετά από μια ταραγμένη δεκαετία. Αρκετοί ψηφοφόροι δεν θεωρούν την κυβέρνηση ιδανική, αλλά αναγνωρίζουν ότι «το παλεύει» σε δύσκολες συνθήκες, ότι «γίνονται βήματα» και ότι κάποιες ανησυχίες που υπήρχαν (κυρίως στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής) διαψεύστηκαν. Ο συνδυασμός των παραπάνω είναι ο λόγος της καταγραφόμενης πολιτικής υπεροχής της ΝΔ. Σήμερα η κυβέρνηση βρίσκεται στο δυσκολότερο σημείο της θητείας της, καθώς για πρώτη φορά αμφισβητείται ο πυρήνας του αφηγήματός της. Η διαχείριση της πρόσφατης θεομηνίας ήταν προβληματική και αυτό λειτουργεί σωρευτικά με τις καλοκαιρινές πυρκαγιές. Στη διαχείριση της πανδημίας δεν είμαστε πλέον χώρα-πρότυπο, όπως στην πρώτη φάση. Το μεγαλύτερο αγκάθι όμως για την κυβέρνηση είναι οι διεθνείς πληθωριστικές τάσεις, οι οποίες αποδυναμώνουν το κεντρικό της μήνυμα για ισχυρή ανάπτυξη και θετικές προοπτικές της χώρας. Οι (πράγματι καλές) επιδόσεις της οικονομίας υπονομεύονται από το κύμα ακρίβειας που πλήττει τα νοικοκυριά. Το γεγονός ότι το πρόβλημα είναι σε μεγάλο βαθμό εξωγενές λειτουργεί ελαφρυντικά για την κυβέρνηση, γι’ αυτό δεν έχει ακόμα αντίστοιχα μεγάλο πολιτικό κόστος. Όσο παρατείνεται, όμως, η κοινωνική δυσαρέσκεια θα μεγαλώνει και το ποιος ευθύνεται θα μετράει λιγότερο. Διαθέτει όπλα αντιμετώπισης η κυβέρνηση; Ασφαλώς. Ο κ. Μητσοτάκης έχει ακόμα απόθεμα προσωπικής αξιοπιστίας. Η εναλλακτική επιλογή θεωρείται προβληματική. Οι θετικές προοπτικές της οικονομίας μπορούν να απορροφήσουν μέρος των πληθωριστικών τάσεων και να εμπεδώσουν την αίσθηση ότι «παρά τις δυσκολίες, τα πράγματα βελτιώνονται». Ως κυβέρνηση θα καθορίσει την πολιτική ατζέντα. Σίγουρα, πάντως, χρειάζεται να αναπροσαρμόσει σε κάποια στοιχεία και τη στρατηγική και τις στοχεύσεις της. Στο απέναντι στρατόπεδο, το μεγαλύτερο πρόβλημα του κ. Τσίπρα παραμένει η εμμονή του να συνομιλεί αποκλειστικά με έναν πυρήνα φανατικών. Οι παρεμβάσεις του τις περισσότερες φορές δεν απευθύνονται στον μέσο ψηφοφόρο αλλά στο κοινό του Twitter. Η οξύτητα σε κάθε δημόσια παρουσία του είναι πλέον κανόνας, με αποτέλεσμα να δημιουργεί την εντύπωση ότι αισθάνεται άνετα μόνο μέσα σε ένα τοξικό περιβάλλον κοινωνικής έντασης, τα οποίο και επιδιώκει. Ότι ποντάρει στις κρίσεις, ίσως επειδή «η κανονικότητα δεν είναι ευκαιρία για την αριστερά», όπως είχε πει και ένα στέλεχός του. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχθηκε πολιτικά σε ένα τέτοιο περιβάλλον, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, αλλά οι συνθήκες σήμερα είναι διαφορετικές. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που η στρατηγική του δεν αποδίδει. Όχι επειδή ο κ. Τσίπρας είναι κακός περφόρμερ –κάθε άλλο– αλλά επειδή η εικόνα που περιγράφει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αναντίστοιχη με το κοινωνικό κλίμα. Και γιατί η πόλωση που καλλιεργεί προκαλεί αντισυσπειρώσεις. Θα περίμενε κανείς ότι μετά από δυόμισι χρόνια πενιχρών πολιτικών αποτελεσμάτων αυτή η στρατηγική θα είχε εγκαταλειφθεί. Αντιθέτως, η οξύτητα μοιάζει να κλιμακώνεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα μοιάζει να έχει παραδοθεί σε συγκεκριμένα πρόσωπα (στελέχη του ή υποστηρικτές του σε ΜΜΕ και social media), τα οποία καθορίζουν τη γραμμή και την εικόνα του κόμματος. Υπάρχει, μάλιστα, ένα παράδοξο. Θεωρητικά ο κ. Τσίπρας επιδιώκει τη μετακίνηση προς το κέντρο και την απομάκρυνση από τον «ΣΥΡΙΖΑ του 3%», η οξύτητα όμως δεν καλλιεργείται τόσο από τα στελέχη του παλαιού ΣΥΡΙΖΑ, όσο κυρίως από τον στενό προεδρικό πυρήνα και τους νεοπροσήλυτους πασοκογενείς. Από αυτούς δηλαδή που θεωρητικά επιδιώκουν τη μετατόπιση προς το κέντρο! Αν γίνει αντιληπτό το λάθος, ίσως λυθεί και το πρόβλημα… Όσο για το «new kid in town», τον κ. Ανδρουλάκη, η συζήτηση στη Βουλή έδειξε τις δυσκολίες που θα έχει σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης έντασης. Το επόμενο διάστημα το ΚΙΝ.ΑΛ. δεν θα αντιμετωπίζεται με συγκατάβαση, όπως μέχρι τώρα. Αντιθέτως θα πιέζεται από τις πρωτοβουλίες και κινήσεις των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, τα οποία θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις πρόσφατες διαρροές τους προς αυτό. Η αντιμετώπιση των πιέσεων αυτών δεν θα είναι εύκολη για τον κ. Ανδρουλάκη, καθώς θα πρέπει να διαχειριστεί αντίρροπες τάσεις στο εσωτερικό του ΚΙΝ.ΑΛ. Η παλαιότερη γενιά στελεχών διακατέχεται από αντιδεξιές εμμονές, τις οποίες ωστόσο δεν δείχνει να συμμερίζεται ούτε η νεότερη γενιά ούτε –κυρίως– η εναπομείνασα βάση του κόμματος. Η αποδοχή του κ. Μητσοτάκη από τη βάση του ΚΙΝ.ΑΛ. είναι (ακόμα τουλάχιστον) μεγαλύτερη από αυτή του κ. Τσίπρα. Οι εισροές που σήμερα φαίνεται να έχει και από τα δύο κόμματα αλλάζουν εύκολα αν μπατάρει άγαρμπα υπέρ της μίας πλευράς ή αν γίνει κάποια άστοχη κίνηση. Η λύση για το ΚΙΝ.ΑΛ. βρίσκεται στη διαμόρφωση διακριτού στίγματος και στην ανάληψη πρωτοβουλιών, ώστε να αποφεύγει τη βάσανο του συνεχούς ετεροπροσδιορισμού. Αλλά αυτό, όσο εύκολα ακούγεται, τόσο δύσκολα γίνεται πράξη.

42 με τη

Μαρία Πρωτόπαππα σ υν ε ν τ ε υξ η : α ρ γ υρ ώ μ π ο ζ ώ ν η φωτο: π α ρ ι σ τα β ι τ ι α ν

Η ηθοποιός-χαμαιλέοντας του ελληνικού θεάτρου εντυπωσιάζει φέτος με την ερμηνεία της στην τηλεοπτική σειρά «Σασμός» και σκηνοθετεί την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ, που κάνει πρεμιέρα σε λίγες μέρες στο Θέατρο Τέχνης.

3.2.22 – lifo

15

42 λεπτά με τη Μαρία Πρωτόπαππα

«Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης Σκηνοθεσία δραματουργική επεξεργασία: Μαρία Πρωτόπαππα Σκηνικός χώρος - κοστούμια: Εύα Νάθενα Κίνηση: Κατερίνα Φωτιάδη Μουσική: Λόλεκ Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα Παίζουν: Χρήστος Στέργιογλου, Γιάννης Τσορτέκης, Κίττυ Παϊταζόγλου, Αντριάνα Ανδρέοβιτς, Δημήτρης Μαμιός, Δημήτρης Μαργαρίτης, Ηλέκτρα Μπαρούτα και η Μαρία Πρωτόπαππα

talkofthetown

Θέατρο Τέχνης Καρόλου ΚουνΥπόγειο Πεσμαζόγλου 5, 210 3228706-210 3222760 Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμ.Σάβ. 20:30, Κυρ.

19:00 Από 18/2

16 lifo – 3.2.22

κανένας δεν προσέχει ότι η γυναίκα που περπατα στη σταδίου βιαστικά για να φτάσει στο ραντεβού μας είναι η ίδια που αποθεώνει εδώ και μία εβδομάδα το Τwitter για την ερμηνεία της στον ρόλο της Μαρίνας στον «Σασμό», με τον θρήνο της για τη δoλοφoνία του γιου της να έχει γίνει viral. H Μαρία Πρωτόπαππα είναι μια ηθοποιός-χαμαιλέοντας, των ημιτονίων και των πολύ λεπτών αποχρώσεων, που έχει γράψει ιστορία με την ερμηνεία της στον μονόλογο Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α. της Λένας Κιτσοπούλου, έχει πλάσει μια συναρπαστική Έμμα Ρέγιες, μια καθηλωτική Λαβίνια στο Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα και έχει σκηνοθετήσει έναν αλησμόνητο Μπέρνχαρντ στο Ρίτερ, Ντένε, Φος στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, στο πρώτο θεατρικό της σπίτι. Στην ίδια σκηνή όπου έκανε τα πρώτα της βήματα σκηνοθετεί την Αντιγόνη του Ζαν Ανούιγ, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας που γράφτηκαν για την εξουσία, που κάνει πρεμιέρα στις 18 Φεβρουαρίου. «Επιστρέφω ξανά και ξανά εδώ, στο πρώτο μου θεατρικό σπίτι, που είναι ένα μέρος οικείο για μένα. Ήμασταν συνέχεια εδώ από το πρώτο έτος, παίζαμε τα καλοκαίρια και έτσι μπορούσα να πληρώνω τη σχολή. Όταν τέλειωσα το 1992 με κράτησαν στο θέατρο. Έχω καλές αναμνήσεις. Υπήρχαν βέβαια μερικά πράγματα που δεν καταλάβαινα τότε, αλλά σήμερα τα καταλαβαίνω. Υπήρχε κάτι πατερναλιστικό αλλά και προστατευτικό μαζί, ήμασταν σαν μια οικογένεια – αυτό έχει να κάνει και με τον χαρακτήρα μας όμως. Εγώ ξέρω ότι δεν μασάω, ειδικά με ανθρώπους που έχουν ανώτερο στάτους, είναι θέμα ανατροφής. Τον εαυτό μου μπορεί να τον “μικραίνω” κάποιες φορές, αλλά τον σέβομαι. Όπως σε όλους, μου έχουν συμβεί διάφορα στα τόσα χρόνια που δουλεύω, αλλά ξέρω ότι εκείνη την ώρα δεν θα γίνω το θύμα, γιατί έχω επίγνωση της προσωπικής μου αξίας, επομένως μου βγαίνει μια εσωτερική αντίσταση που λέει “μέχρι εδώ”. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι το θέατρο είναι πολύ πιο ανοιχτό από την κοινωνία και ότι οι ηθοποιοί μιλάμε μεταξύ μας, κρατάμε με τους συναδέλφους μια “εφημερίδα”, ξέρουμε πώς περνάει ο καθένας σε κάθε δουλειά, ξέρουμε και τις κακοτοπιές, μαθαίνουμε την εμπειρία του άλλου με τους εκάστοτε συνεργάτες του, γιατί τα κουβεντιάζουμε μεταξύ μας. Όταν είσαι στο τιμόνι μιας δουλειάς, εκεί αναμετριέσαι πάλι και με τη δυναμική σου και με τους χαρακτήρες, τον δικό σου και των άλλων – εκεί πρέπει να λειτουργείς πολύ σύνθετα. Αυτό που με εξοργίζει είναι το mansplaining, που δεν το συναντάμε οι γυναίκες μόνο στη δουλειά μας, είναι καθρέφτης μιας κοινωνίας στην οποία οι άντρες έχουν αδικαιολόγητα υπέρμετρη αυτοπεποίθηση και θέλουν να την επιβάλουν με τον πιο κηδεμονικό τρόπο. Βλέπω και η ίδια πόσες φορές το βουλώνω, αλλά σήμερα μπορώ να αναγνωρίζω την ευθύνη μου, έχω μάθει να συγκρατώ τον εαυτό μου από τον θυμό, το παράπονο που με έπνιγε, για να μπορούμε να συνεργαστούμε, να μη γυρίζει όλο αυτό μέσα μας. Νομίζω ότι αυτό έχει ξεκινήσει από πολύ παλιά, όταν οι γυναίκες όριζαν τα πράγματα, αλλά τα πέρναγαν πλαγίως για να μη πληγωθεί ο εγωισμός του άντρα, γιατί αν ακούσει μια αλήθεια ευθέως διαλύεται, γιατί δεν έχει μάθει αλλιώς. Είναι σαν αυτό που λένε ακόμα στα παιδιά, ότι αν χτυπήσεις στο τραπέζι, φταίει το τραπέζι. Και σήμερα, που έχω κάνει κι εγώ μια διαδρομή, βλέπω πόσοι άντρες που αγαπώ, που έχω μέσα στην καρδιά μου, καταστράφηκαν από αυτήν τη νοοτροπία η οποία τους φόρτωσε ένα σωρό βάρη και ευθύνες που είναι όλες ψευδαισθήσεις. Δεν πρόκειται περί φεμινισμού αλλά περί υπόστασης. Και ως κοινωνία το μόνο που καταφέρνουμε είναι να χάνουμε ανθρώπινο δυναμικό». Οι άντρες και ο ρόλος τους μέσα στις κοινωνίες είναι ένας βασικός μοχλός στη σειρά που πρωταγωνιστεί η Μαρία, η οποία αντιμετωπίζει την τηλεόραση ως ένα μέσο που της επιτρέπει να εκφραστεί και να βρει νέα εργαλεία όσον αφορά την έκφραση, να «ανοίξει» και να βάλει νέα θέματα στις αναζητήσεις της, ψάχνοντας τις στιγμές και όχι τους ρόλους, που είναι το όχημα. Πάντα ήταν ντροπαλή, πάντα χρειαζόταν το «μαζί», τη συνεργασία, με ελαφρότητα αλλά και με έναν τρόπο να

μπαίνει βαθιά στα πράγματα. Όσοι τη γνωρίζουν μιλάνε για το πόσο μελετά κάθε λέξη, κάθε στιγμή, είναι από τους πιο λεπτολόγους ανθρώπους που έχουν γνωρίσει. Στα τριάντα έξι της ένιωσε ότι ήταν σε τέλμα και αποφάσισε να φύγει και να πάει στην Τσεχία, σε μια μικρή σχολή, να κάνει σινεμά, όχι υποκριτική, όπως θα περίμενε κάποιος, για να μάθει κάτι παραπάνω, όπως λέει, και να έχει μια αναφορά, να «λερώσει τα χέρια της», να κάνει λάντζα στα γυρίσματα, και γοητεύτηκε από τον κόσμο μπροστά και πίσω από την κάμερα. «Αν και άργησα να κάνω τηλεόραση, έχω κάνει αρκετές δουλειές, με διαλείμματα όμως, γιατί θέλω να είμαι συγκεντρωμένη σε ένα πράγμα. Δεν ξεχωρίζω την τηλεόραση από τον κινηματογράφο, αλλά έχω ανάγκη να ψάχνω τη λεπτομέρεια, παρά το γεγονός ότι οι χρόνοι πιέζουν και τα γυρίσματα είναι πολλές φορές εξαντλητικά. Είναι απολαυστικό να δουλεύεις με καλούς ηθοποιούς και καλούς συνεργάτες, ακόμα και σήμερα, όταν βλέπω κάποιον, μπορεί να πω: «Πω πω τι κάνει!». Στον “Σασμό”, τις σκηνές μου τις κάνω με τη Ζωή Φίλιππα, που έχει φοβερή ενσυναίσθηση. Όσο και αν πιέζεται να κάνει τα δύσκολα τεχνικά, δεν κάνει έκπτωση στο πώς φτιάχνονται οι σχέσεις, συνεννοούμαστε και γι’ αυτό φτάνει στην οθόνη αυτό το αποτέλεσμα. Για την τηλεόραση ισχύει το “αν θες, το κάνεις” και εννοώ “το κάνεις καλά”, εφόσον έχεις σκηνοθέτη, και συναδέλφους, και συνεργάτες καλούς. Αυτοί φτιάχνουν τη συνθήκη μέσα στην ταλαιπωρία, μετά από δεκάωρα γυρίσματα. Ο κόσμος διψάει για σεβασμό γιατί υπάρχει μια τρομερή απαξίωση και όταν βλέπει κάτι καλό, αμέσως το εκτιμά, το καταλαβαίνει επί τόπου. Θέλει να βλέπει καλούς ηθοποιούς και οι σειρές έχουν ανάγκη από καλούς ηθοποιούς που το ψάχνουν, που αναζητούν την αλήθεια εις βάθος. Δηλαδή αυτήν τη σκηνή της μάνας την έκανα έχοντας κατά νου μοντέλα αληθινών γυναικών, γιατί με ενδιαφέρει να δουλεύω με το documentary. Έχω μια αγαπημένη γυναίκα που έχασε το παιδί της, μια γυναίκα που ξέρουμε όλοι, κι εγώ νιώθω πολύ μικρή μπροστά της –όταν το λέω, ντρέπομαι–, τη Μάγδα Φύσσα – μελέτησα πολύ και για ώρες τα μάτια της, το βλέμμα της. Όπως υπάρχει η βεντέτα στον «Σασμό» ανάμεσα σε νέους άντρες που θα έπρεπε να είναι στην ίδια πλευρά, έτσι και στην Αντιγόνη δυο αγόρια, δυο μυθικά πρόσωπα, δυο σύμβολα, βρίσκονται το ένα απέναντι στο άλλο. «Είναι όψεις ενός εμφυλίου αυτές. Ο Ανούιγ μιλά για έναν εμφύλιο, αδελφός εναντίον αδελφού, μέσα στη γερμανική κατοχή όταν γράφει το έργο. Μιλάει για μια επιλογή που μπορεί να οδηγήσει σε κάτι ακραίο, να σκοτώσεις και να χάσεις κι εσύ τη ζωή σου μέσα από αυτή την πράξη. Γιατί τη χάνει και ο θύτης τη ζωή του, μη γελιόμαστε, δεν την ξαναβρίσκει ποτέ. Τώρα άνοιξε ένας κρατήρας με αυτό το έργο που είχα για χρόνια παρεξηγημένο. Είναι τόσο ανοιχτή η γλώσσα του, δεν είναι αναπαραστατική ούτε ρεαλιστική. Είναι κρυπτικός ο λόγος, γιατί το έργο έπρεπε να περάσει από τη λογοκρισία των Γερμανών, συγγενεύει με το παράλογο, είναι πιο κοντά στον Πιραντέλο, ξεγυμνώνει τους ηθοποιούς μπροστά στα μάτια των θεατών, τους βάζει να μιλάνε για αφύπνιση και ακεραιότητα χωρίς να πολώνει ή να γέρνει προς τη μια ή την άλλη πλευρά – γιατί η Αντιγόνη έχει χρησιμοποιηθεί ως σύμβολο ακόμα και από τους εθνικοσοσιαλιστές. Οι λέξεις αποκαλύπτονται μπροστά στα μάτια μας, δεν υπάρχει ήρωας εδώ, και ανάλογα με το πλαίσιο και τα αυτιά που τον ακούνε κάθε φορά, αποκτούν άλλα νοήματα». Όποτε η Μαρία Πρωτόπαππα κάνει μια σκηνοθεσία λέει «ποτέ ξανά», αλλά αφήνεται σε μια εσωτερική ροή, σαν ένα κομμάτι της αλήθειας που αναζητά και κουβαλά ακόμα και στον ύπνο της. «Τη σκηνοθεσία την αντιμετωπίζω σαν ηθοποιός. Ήθελα να πλησιάσω συγγραφείς και να τους ανασκαλέψω με έναν τρόπο πιο ελεύθερο για μένα, να ολοκληρώσω κάτι. Σκηνοθετώ γιατί δεν μπορώ να παίξω τα πάντα, δεν έχω τα εργαλεία, αλλά θέλω να ερευνώ διαρκώς, και επειδή μου αρέσουν οι ηθοποιοί. Και επειδή μέσα από κάθε τέτοια εξερεύνηση προσπαθείς να καταλάβεις αυτό που σου λέει ο άλλος, δεν νιώθεις μόνος σου, υπάρχει ένας μάρτυρας, έχει ο ένας τον άλλον και αυτή είναι η δύναμή μας. Είναι σαν να πλησιάζεις μια μικρή ελευθερία».

Η τηλεοπτική σειρά «Σασμός» προβάλλεται στον Alpha κάθε Δευτέρα με Πέμπτη στις 21:00.

Τη σκηνοθεσία την αντιμετωπίζω σαν ηθοποιός. Ήθελα να πλησιάσω συγγραφείς και να τους ανασκαλέψω με έναν τρόπο πιο ελεύθερο για μένα, να ολοκληρώσω κάτι. Σκηνοθετώ γιατί δεν μπορώ να παίξω τα πάντα, δεν έχω τα εργαλεία, αλλά θέλω να ερευνώ διαρκώς, και επειδή μου αρέσουν οι ηθοποιοί.

Κατέβασε το pop market app

Pop Market. Η ομάδα που φέρνει τα ψώνια στην πόρτα σου σε 15 λεπτά Γιορτάζει 100 μέρες λειτουργίας!

Μ

ια ιδέα που ξεκίνησε από το όραμα δύο ανθρώπων τον Μάιο του 2021 κατάφερε, μέσα σε λίγους μόνο μήνες, να «χτίσει» μία δυνατή ομάδα 40+ ανθρώπων. Στόχος τους; Να αλλάξουν δραστικά τις συνήθειες των Ελλήνων σε σχέση με τα καθημερινά τους ψώνια! Το pop market είναι εδώ και τον Ιανουάριο γιόρτασε τις 100 πρώτες μέρες λειτουργίας του. Τι κάνει όμως τόσο καλά και κυρίως… γρήγορα; Το λεγόμενο «γρήγορο εμπόριο» είναι πλέον ένα από το πιο hot industries αυτήν τη στιγμή σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Ειδικά στον κλάδο των online αγορών σε είδη σούπερ μάρκετ, έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 1-2 χρόνια τεράστιες επενδύσεις δισεκατομμυρίων σε αντίστοιχες startups στο εξωτερικό. Το pop είναι η πρώτη ελληνική startup, αμιγώς δραστηριοποιούμενη στην ταχεία παράδοση προϊόντων μικρής λιανικής, που κάνει πραγματικότητα ένα τέτοιο εγχείρημα. Πόσες φορές συνειδητοποίησες πως σου λείπει ένα μόνο υλικό για την τέλεια μακαρονάδα; Ή ξέμεινες από σνακ και αναψυκτικά για το ξαφνικό μάζεμα στο σπίτι με φίλους; Το pop θα σου

φέρει ό,τι θελήσεις τη στιγμή που το χρειάζεσαι, χωρίς κανένα κατώτατο όριο παραγγελίας. Στο pop τα καθημερινά ψώνια γίνονται έτσι παιχνιδάκι, αφού θα βρεις από γάλα, αυγά και φρέσκα φρούτα και λαχανικά μέχρι τσιπς, μπισκότα, κρασί αλλά και καθαριστικά για το σπίτι. Πλέον δεν χρειάζεται να περιμένεις στις ουρές των σούπερ μάρκετ, ούτε να βγεις από το σπίτι σου στις 11 το βράδυ, ψάχνοντας στο κοντινότερο περίπτερο τη σοκολάτα ή την μπίρα που θέλεις όσο τίποτα. Μέσω της εφαρμογής του pop market μπορείς να έχεις τα ψώνια στην πόρτα σου σε λιγότερο από 15 λεπτά, εγγυημένα! Λίγα tap στην οθόνη του κινητού σου και έχεις ό,τι θες 7 ημέρες την εβδομάδα, από τις 8 το πρωί έως τις 12 το βράδυ. Αναρωτιέσαι: «Πω-πωω-πώς γίνεται να παραλάβω τα ψώνια μου σε λιγότερο από 15 λεπτά;». Κι όμως, γίνεται! Το pop έχει δημιουργήσει τα δικά του pop stores, μία νέα γενιά καταστημάτων με ειδικά διαμορφωμένους χώρους για την ασφαλή αποθήκευση χιλιάδων προϊόντων σούπερ μάρκετ. Μπορεί να έχεις ήδη δει μερικά στο Κουκάκι, την Κυψέλη ή το Χαλάνδρι. Είναι φούξια και κάποιες μέρες παίζουν… μουσική! Όταν εσύ ολοκληρώνεις την παραγγελία σου, οι pickers του pop, που αναλαμβάνουν την προετοιμασία κάθε παραγγελίας, συλλέγουν τα προϊόντα σου και τα συσκευάζουν σε λιγότερο από 3 λεπτά. Μερικές φορές διαγωνίζονται και

μεταξύ τους για το ποιος θα προετοιμάσει μία παραγγελία πιο γρήγορα! Ύστερα αναλαμβάνουν οι διανομείς του pop, όπου με ασφάλεια θα παραδώσουν την παραγγελία σου σε εμβέλεια περίπου 2-3 χιλιομέτρων. Τον Ιανουάριο το pop έκλεισε 100 μέρες λειτουργίας γιορτάζοντας σημαντικά ορόσημα. Κατάφερε να ανοίξει 5 pop stores σε κεντρικά σημεία της Αθήνας, που μπορούν να εξυπηρετήσουν μέχρι και 1,5 εκατομμύριο κατοίκους! Δημιούργησε πάνω από 80 νέες θέσεις εργασίας, μαζί με τους διανομείς του, σε ένα περιβάλλον φιλικό και συμπεριληπτικό, με πολλές προοπτικές ανάπτυξης, και παρέδωσε πάνω από 120.000 προϊόντα σε όσους... δεν ήθελαν να περιμένουν! Οι στόχοι του pop όμως είναι πολύ μεγαλύτεροι. Με όραμα να επεκταθεί σε περισσότερες πόλεις στην Ελλάδα και άλλες χώρες του εξωτερικού πολύ άμεσα, το pop έχει ως στόχο να αναπτυχθεί παρέα με τους ανθρώπους του και να γίνει η Νο1 επιλογή γρήγορης παράδοσης προϊόντων σούπερ μάρκετ στις αγορές που δραστηριοποιείται. Το σίγουρο είναι πως το φούξια είναι το χρώμα του 2022!

Ακολούθησε το pop market στα social και πάρε μέρος στον διαγωνισμό για τις 100 μέρες λειτουργίας του!

@popmarket.gr Δες όλες τις ανοιχτές θέσεις εργασίας στο www.popmarket.gr

3.2.22 – lifo

17

maria hassabi, alice, 2021, giclee inkjet print, 93 x 138 x 5 cm, edition of 5 +2ap. maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

18 lifo – 3.2.22

G O L

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΜΈΣΑ ΣΤΟΝ ΟΛΌΧΡΥΣΟ, ΑΚΊΝΗΤΟ ΚΑΙ ΡΕΥΣΤΌ ΚΌΣΜΟ ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΧΑΣΆΠΗ Η ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΙΣ ΜΙΛΆ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΉ ΤΗΣ ΈΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΊΤΛΟ «GOLDEN» ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΕΊ Η ΓΚΑΛΕΡΊ THE BREEDER.

D E N

3.2.22 – lifo

19

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Α

νοίγοντας την πόρτα της γκαλερί The Breeder, η κατακερματισμένη εικόνα μιας χρυσής φιγούρας στον απέναντι τοίχο ελκύει την προσοχή του επισκέπτη. Στο ισόγειο, το χρυσό είναι το κυρίαρχο χρώμα, σε σιλουέτες, μορφές, μέλη που μοιάζουν με τάματα, καθρέφτες που αντανακλούν τον ίδιο τον χώρο και καθρεφτίζουν την κίνησή μας. Η δουλειά της χορογράφου και περφόρμερ Μαρίας Χασάπη, που εργάζεται με ζωντανές παραστάσεις, εγκαταστάσεις, γλυπτική, φωτογραφία και βίντεο από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, εδώ εναρμονίζεται στον χώρο, καθώς μπορεί να απουσιάζουν τα ζώντα σώματα των περφόρμερ αλλά είναι αλλιώς παρόντα. Η Μαρία Χασάπη πρωτοπορεί για περισσότερες από δύο δεκαετίες στον χώρο της περφόρμανς, με δουλειές που φιλοξενούνται σε πολυάριθμα μεγάλα μουσεία και διοργανώσεις τέχνης. Η δουλειά της, αν και φαινομενικά προκαλεί με την ακινησία, δεν είναι ποτέ στατική, µας παραπέµπει στην αίσθηση που έχουµε για το σχήµα, την κίνηση και τον χρόνο, μέσα σε πεπερασμένα ή αόριστα όρια. «Κάθε τόπος έχει τις δικές του πληροφορίες –ιεραρχίες, αρχιτεκτονική και ροή επισκεπτών– και σε κάθε περίπτωση πρέπει να ανταποκριθώ ανάλογα, αποφασίζοντας αν θα συμπεριλάβω όλα τα μέρη ή έναν συνδυασμό τους, για παράδειγμα. Μέσα στα χρόνια έχω κάνει αρκετές εκθέσεις που είναι εικαστικές, απλώς αυτή δεν είναι η κυρία πρακτική μου» λέει η Μαρία Χασάπη. « Έχω κάνει το 2012 την πρώτη εικαστική μου έκθεση στη Γενεύη και από τότε κάθε δυο χρόνια κάνω κάτι, συνήθως μετά από πρόσκληση κάποιου άλλου ή γιατί θέλω κάτι να δοκιμάσω με τους περφόρμερς, που έχει σχέση μεν με την πρακτική μου αλλά πάει και την ιστορία της κάπου αλλού, στον χώρο της περφόρμανς». Η «Golden», όπως ονομάζεται η έκθεση στη The Breeder, αποτελεί συνέχεια της έκθεσης της Χασάπη την άνοιξη του 2021 στο Secession της Βιέννης, όπου πραγματοποιήθηκε η ζωντανή της εγκατάσταση «ΕΔΩ». Όπως και στο παρελθόν, η καλλιτέχνις χρησιμοποιεί υλικό τεκμηρίωσης που προέρχεται από τις παραστάσεις της ως αφετηρία, και στη συνέχεια χρησιμοποιεί άλλα μέσα για να παρακάμψει τους περιορισμούς που εμφανίζονται μέσα στο σχήμα της ζωντάνιας και της πραγματικότητας. «Παρουσιάζω γλυπτά, φωτογραφίες και πίνακες. Η δουλειά αυτή είναι μια εξέλιξη της δουλειάς που έκανα στη Βιέννη και ήταν όλη βασισμένη στο χρυσό, ήταν Live Installation αλλά είχα δημιουργήσει μια ζωγραφιά στο πάτωμα με το σώμα μιας χορεύτριας σε πλατφόρμες πάνω στις οποίες κινούνταν χορευτές, που ήταν μακριά η μια από την άλλη και δεν καταλάβαινες ότι πρόκειται για ένα σώμα. Από την αρχή όταν το έφτιαχνα αυτό είχα την επιθυμία να το φτιάξω σαν μια μικρογραφία του στον χώρο, έτσι προέκυψε αυτή η έκθεση», λέει η Μαρία Χασάπη, που σε αυτή την έκθεση ενδιαφέρεται για το παράδοξο μεταξύ του χρυσού, ενός μετάλλου που αντέχει στον χρόνο, και μιας χορεύτριας της οποίας η πράξη εξατμίζεται τη στιγμή που εκτελείται. ​Τα γλυπτά, οι φωτογραφίες και οι πίνακες της Χασάπη βασίζονται στην επιθυμία για μονιμότητα. Το σώμα της χορεύτριας παρουσιάζεται κατακερματισμένο, παραμορφωμένο, ακόμη και θολό, ωστόσο η ακινησία της, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο των παραστάσεών της ως προσπάθεια να καλέσει τον θεατή να σκεφτεί την παρούσα στιγμή, είναι πλέον δεδομένη. Κοιτάζοντας τα αντικείμενα μπορεί κανείς να αισθανθεί την παρουσία της χορεύτριας που έχει αιχμαλωτιστεί στον χρόνο και στον χώρο. Τα έργα αυτά αμφισβητούν τελικά τις διακρίσεις μεταξύ μονιμότητας και εφήμερου, παρουσίας και απουσίας, ολότητας και μερικότητας. Η καλλιτέχνις έχει χαράξει μια μοναδική πρακτική που επικεντρώνεται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ της ακινησίας και των σωμάτων σε κίνηση, αναδεικνύοντας τη σχέση του ζωντανού σώματος με την ακίνητη εικόνα και το γλυπτικό αντικείμενο. «Η ακινησία», λέει, «έχει πολλές έννοιες για μένα, αρχικά άρχισα να δουλεύω με την ακινησία ως επιθυμία να σταματήσω τον χρόνο και να δω τα πράγματα πίσω από αυτή. Ήταν μια επιθυμία να σταματήσει ο χρόνος για να έχουμε χρόνο να δούμε τα πράγματα λίγο περισσότερο. Όταν ξεκίνησα με αυτό, όλα έμοιαζαν να μην έχουν ζωή μέσα τους, ήταν εικόνες, μια άλλη εικόνα, όλα μοιάζουν με παύση ή με tableau vivant. Αναστοχάστηκα στο πώς αυτό θα αποκτήσει ζωή. Βρήκα ενδιαφέρον ότι έδωσα προσοχή στο πώς από το ένα μέρος πη-

20 lifo – 3.2.22

γαίνει στο άλλο αυτή η πράξη. Όσο δούλευα πιο πολύ με την ακινησία συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχει, γιατί υπάρχει η αναπνοή. Και η αναπνοή είναι ο πρώτος και ο τελευταίος χορός. Και μέσα στην ακινησία βρήκα τη μαγεία του πράγματος, μια κίνηση που είναι μια φυσική αντίδραση και μια χημική αντίδραση, κάτι που απλώς συμβαίνει και το κοινό μπορεί να την παρατηρήσει, το τρέμουλο των μυών, τα δάκρυα στα μάτια, που δημιουργεί κάτι πιο ανθρώπινο». ​ Όταν η Μαρία Χασάπη άρχισε να δημιουργεί τα έργα της μέσα από πειραματισμούς με τη βραδύτητα και την ακινησία, ήθελε να κάνει μια προσπάθεια και να δημιουργήσει τέτοιες εικόνες για ζωντανές παραστάσεις που θα μπορούσαν

να υποστηριχθούν αποκλειστικά από τη σωματική υπόσταση, αποφεύγοντας τη χρήση θεατρικών τρικ – αλλαγές στο φως, τα κοστούμια, τη μουσική. Την ενδιέφερε να δει αν η σωματικότητα, στον χρόνο και στον χώρο, θα μπορούσε από μόνη της να δημιουργήσει εικόνες. Όποιος παρατηρήσει τα σώματα των περφόρμερ δεν μπορεί παρά να σημειώσει και τις μεταβάσεις τους, από την ανησυχητική αίσθηση της ακινησίας στην αδιόρατη κίνηση, τη μετατόπιση του βάρους τους, την αλλαγή της εικόνας. Πρόκειται για μια χορογραφία σχεδόν επίπονη, απαιτητική, σχεδιασμένη με κάθε λεπτομέρεια, χορογραφημένη από την πιο μικρή χειρονομία, την αδιόρατη σχεδόν αναπνοή, μέχρι την παραμικρή αλλαγή του βλέμματος.

maria hassabi, maria, 2021, giclee inkjet print, 93 x 138 x 5 cm, edition of 5 +2ap. ευγενική παραχώρηση the breeder

maria hassabi, headless, 2021, giclee inkjet print, 93 x 138 x 5 cm, edition of 5 +2ap. maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder.

INFO Μαρία Χασάπη - Golden, ατομική έκθεση The Breeder, Ιάσονος 45, έως τις 28 Φεβρουαρίου

installation view, golden, the breeder athens, maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder. works left to right: 1. maria hassabi, head, 2021, paint, gold leaf and gold mirror on wood, 92 x 85 x 15 cm. maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder. 2. maria hassabi, leg, 2021, paint, gold leaf and gold mirror on wood, 121 x 73 x 15 cm. maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder.

3. maria hassabi, golden, 2021, first panel: gold paint on wood, brass frame / second panel: paint and gold leaf on wood, brass frame / third panel: gold mirror on wood, brass frame, 215 x 105 x 2 cm (70 x 105 x 2 cm each). maria ηassabi. ευγενική παραχώρηση the breeder.

GOLDEN

Η ακρίβεια σε κάθε κίνηση επιβραδύνει το έργο, δημιουργεί μια ησυχία και την αίσθηση της συγκέντρωσης, ενός διαλογισμού του θεατή στο ζήτημα της ανθρώπινης κίνησης και λειτουργίας. Κοιτάζοντας τις φωτογραφίες με τα σώματα των χορευτών στο υπόγειο της The Breeder σκέφτομαι ότι είναι σαν να βρίσκομαι σε αναμονή μιας ανεπαίσθητης κίνησης που δεν θέλω να μου διαφύγει, μιας ιστορίας ή ενός δραματουργικού νοήματος. Ακόμα και κοιτάζοντας τις φωτογραφίες για πολλή ώρα η αρχική κατανόηση αρχίζει να αλλάζει, υπάρχει ένα δεύτερο και ένα τρίτο επίπεδο, μια ρωγμή και μια ιστορία που μπορεί να δημιουργήσει ο επισκέπτης για την εικόνα. «Πάντα με έλκυαν οι εικόνες και ο χώρος που δίνουν στον θεατή για να προβάλλει, να αισθάνεται και να είναι, και ήθελα να φέρω αυτή την ποιότητα στη δουλειά μου», λέει η Μαρία

Χασάπη. «Το κοινό είναι διαφορετικό κάθε φορά, κάθε θεατής ή επισκέπτης έρχεται με τη δική του ιστορία και τις δικές του γνώσεις για να αντιμετωπίσει κάτι που θα δει. Αν είναι τουρίστας που πάει στο ΜοΜΑ για να δει άλλο ένα "αξιοθέατο" της Νέας Υόρκης, βλέπει εντελώς διαφορετικά ένα έργο από κάποιον πιο σχετικό που πάει να δει τέχνη. Γενικά στη δουλειά μου υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης που με αφορά και μέσα σε αυτή την έκπληξη ανοίγουμε την πόρτα της αποσταθεροποίησης, κάτι που επιδιώκω να φέρω τόσο στη δουλειά μου όσο και στον θεατή. Πίσω από τη δουλειά μου υπάρχει μια ιστορία, αλλά είναι πάντα το σώμα στον χώρο και τον χρόνο, η κυρίαρχη ιστορία, και φυσικά είναι και η ιστορία που πλάθει κάθε θεατής. Είναι ένας διάλογος ενεργός και ο καθένας τον αντιλαμβάνεται με τον δικό του δημιουργικό τρόπο».

3.2.22 – lifo

21

ΕΡΕΥΝΑ

Η ΕΠΊΠΛΑΣΤΗ

22 lifo – 3.2.22

ΤΕΛΕΙΌΤΗΤΑ Σ

το πρώτο επεισόδιο της εξαιρετικής βρετανικής δυστοπικής μίνι σειράς του 2019 «Years and Years», η έφηβη κόρη ενός τυπικού μεγαλοαστικού ζευγαριού αρνείται να αποχωριστεί το ψηφιακό φίλτρο-μάσκα-κουνελάκι που φοράει, την ώρα που οι γονείς της παλεύουν να της αποσπάσουν δυο κουβέντες κατά τη διάρκεια του πρωινού. Σαν αληθινό προσωπείο που καλύπτει το πρόσωπό της, αυτό κινείται με βάση τις εκφράσεις της: γελάει, μουτρώνει, εκπλήσσεται, ακριβώς όπως κάνουν τα χιλιάδες Face Apps του Instagram, αλλά έξω από το κινητό, σε τρεις διαστάσεις. Δεδομένου ότι η σειρά γράφτηκε και προβλήθηκε πριν από την ανακοίνωση του Metaverse (και πριν από την πανδημία), είναι πολύ πιθανό σε μια πενταετία από τώρα η εικόνα αυτή να αποτελεί πραγματικότητα. Άλλωστε το παρόν ρεπορτάζ δεν θα μπορούσε να γίνει πριν από μια πενταετία, τότε που ακόμα η DIY παραποίηση των χαρακτηριστικών μας μέσω φίλτρων επαυξημένης πραγματικότητας στα smartphones ήταν ακόμα στα σπάργανα. Τότε ακόμα μιλάγαμε για Photoshop και liquify και επαγγελματικά προγράμματα που γίνονταν «ερασιτεχνικά» στη home χρήση και στην προσπάθεια για αυτοσχέδιο ρετούς, ματαιοδοξία και ωραιοποίηση. Όμως, έχοντας φτάσει πλέον στο σημείο ακόμα και πρώην υπουργοί (sic!) να ανεβάζουν selfies στα social media τους, όπου έχουν «φορέσει» φίλτρο στο πρόσωπό τους (και μάλιστα, μάλλον άθελά τους, με τερακότα και ελαφρύ eyeliner), η συζήτηση για τα αψεγάδιαστα πρόσωπα, τις ιδανικές αναλογίες, τα απολύτως σμιλεμένα σώματα και γενικότερα την επίπλαστη τελειότητα του Instagram είναι πιο επείγουσα από ποτέ.

ΤΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΟΜΟΡΦΙΆΣ, ΤΌΤΕ ΚΑΙ ΤΏΡΑ Η @dat_lilly (https://www.instagram.com/dat_lilly) είναι ενεργή στα social media εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά ασχολείται πιο συστηματικά με το YouTube και το Instagram από το 2017. Οι ακόλουθοί της μπορούν να δουν νέο βίντεο της κάθε Τετάρτη και Κυριακή, ενώ στο Instagram πάνω από 207.000 άτομα την παρακολουθούν στην καθημερινότητά της. «Πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχει ο όρος “πρότυπο ομορφιάς”, γιατί από μόνος του δημιουργεί την εντύπωση ότι πρέπει να ανήκεις κάπου συγκεκριμένα για να θεωρείσαι όμορφος», ξεκινά να μας λέει η νεαρή content creator. «Η ομορφιά είναι απολύτως υποκειμενική και έχει να κάνει με την αισθητική του καθενός. Σίγουρα βλέπουμε μια λούπα στην εμφάνιση πολλών χρηστών στα media, που μπορεί να ξεκινάει από viral λογαριασμούς, όπως αυτοί των Kardashians, αλλά

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΉ SOCIAL MEDIA ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ

Στοιχεία Δεκεμβρίου 2021 – Ενεργοί μηνιαίοι χρήστες σε εκατομμύρια

ΑΙΣΘΗΤΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΟΛΟΈΝΑ ΚΑΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΕΊΣ ΣΕ ΝΕΑΡΈΣ ΗΛΙΚΊΕΣ «ΓΙΑ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΤΟ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΤΩΝ ΦΊΛΤΡΩΝ», ΆΠΙΑΣΤΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΟΜΟΡΦΙΆΣ, ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ, ΕΘΙΣΜΌΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΔΙΆΚΟΠΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΆΛΛΩΝ: ΠΟΎ ΣΤΑΜΑΤΆ Η ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΉ «ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΊΗΣΗ» ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΉΣ ΜΑΣ ΥΠΕΡΈΚΘΕΣΗΣ; Η LIFO ΕΞΕΤΆΖΕΙ ΤΟ ΖΉΤΗΜΑ ΜΕ ΤΗ ΒΟΉΘΕΙΑ ΜΙΑΣ INFLUENCER, ΜΙΑΣ ΚΟΠΈΛΑΣ ΠΟΥ ΕΊΧΕ ΕΘΙΣΤΕΊ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA, ΕΝΌΣ ΔΕΡΜΑΤΟΛΌΓΟΥ ΚΑΙ ΜΙΑΣ ΨΥΧΙΆΤΡΟΥ.

Facebook 2.910 YouTube 2.291 WhatsApp 2.000 Messenger 1.300 Instagram 1.287

ΤΟΥ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΓΙΏΡΓΟ ΨΩΜΙΆΔΗ & ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: DREYK THE PIRATE

Εικόνα από τη σειρά «Years and Years».

3.2.22 – lifo

23

ΕΡΕΥΝΑ αν πας πολύ πίσω στην ιστορία της μόδας και της ομορφιάς, πάντα υπήρχαν πρότυπα που ο κόσμος ακολουθούσε, ακόμα κι όταν δεν υπήρχαν social media (π.χ. από τον κινηματογράφο). Βέβαια, στις μέρες μας, που το κινητό έχει γίνει προέκταση του χεριού μας και έχουμε πανεύκολη πρόσβαση και έκθεση, σίγουρα είναι πιο πιθανό να επηρεαζόμαστε απ’ ό,τι βλέπουμε, να συγκρίνουμε τη δική μας ζωή και εμφάνιση με αυτές των άλλων και στο τέλος να θέλουμε να γίνουμε σαν αυτούς». Πρότυπα ομορφιάς υπήρχαν πάντα, και σ’ αυτό η dat_lilly έχει απόλυτο δίκιο. Ωστόσο, η βασική διαφορά, λόγω social media, είναι η προσβασιμότητα σε αυτά, η αίσθηση ότι μπορεί να γίνουμε και εσύ, και εγώ, και ο οποιοσδήποτε ένα από αυτά – και μάλιστα σχετικά εύκολα. Τα είδωλα, οι αστέρες του σινεμά ή της μουσικής, ήταν πάντα απροσπέλαστα, η ζωή τους καλυπτόταν από ένα πέπλο μυστηρίου. Tα social media έκαναν τη δημιουργία ειδώλων μια πολύ πιο «δημοκρατική» διαδικασία, φέρνοντάς τα ακριβώς στη διπλανή μας πόρτα, παράλληλα όμως δημιούργησαν και νέες ανάγκες στις οποίες πρέπει να ανταποκρινόμαστε καθημερινά, προκάλεσαν αδιάκοπη έκθεση και θόλωσαν τα όρια μεταξύ του τι είναι «αυθόρμητο», «καθημερινό», «αληθινό» και τι προϊόν μοντάζ. Η dat_lilly σχολιάζει την κατεύθυνση που συχνά λαμβάνουν οι influencers από τα brands με τα οποία συνεργάζονται, καθώς το «χοντρό παιχνίδι» της διαφήμισης, όπως είναι γνωστό, τα τελευταία χρόνια παίζεται στα social media. «Προσωπικά, μου αρέσει να τσαλακώνομαι στο YouTube. Σίγουρα μου αρέσει να δείχνω ωραία, αλλά στον χαρακτήρα μου υπερτερεί τo κομμάτι του σαρκασμού και θεωρώ ότι είναι και ένας όμορφος τρόπος να περάσεις στον θεατή σου την αίσθηση της ισότητας. Στο Instagram, από την άλλη, προσέχω περισσότερο την εικόνα μου γιατί μου αρέσει η φωτογραφία πολύ και, φυσικά, μην ξεχνάμε ότι είναι η δουλειά μου και πολλές φορές ακολουθώ brief προκειμένου να είναι ικανοποιημένοι και οι συνεργάτες μου. Τα social media είναι μια όμορφη βιτρίνα. Όλοι δείχνουμε τις

24 lifo – 3.2.22

στιγμές που είμαστε όμορφοι, χαρούμενοι, περιποιημένοι (συνήθως) και πάει λέγοντας. Δεν είναι δίκαιο να συγκρίνεις τον εαυτό σου, που μόλις ξύπνησε, με μια γυναίκα που έχει περάσει από μακιγιέρ, κομμωτή και στυλίστα για μια εμπορική συνεργασία. Είναι σημαντικό να φιλτράρεις όταν παρακολουθείς κάτι και να θυμάσαι να αγαπάς τον εαυτό σου λίγο παραπάνω πριν τον συγκρίνεις, γιατί αυτό είναι το σώμα που σηκώνεται κάθε πρωί από το κρεβάτι και σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις και να είσαι όλα αυτά που ονειρεύεσαι. Άρα, είναι λάθος από τη μεριά μας που δείχνουμε συνέχεια τα θετικά και τα ωραία; Κατά τη γνώμη μου, όχι. Εγώ τουλάχιστον έχω ανάγκη να ανοίξω τα social media μου και να δω κάτι θετικό. Οι κακές ειδήσεις δεν τελειώνουν ποτέ, ας δούμε και κάτι ευχάριστο». Η 19χρονη Μαρία είναι φοιτήτρια και έχει υπάρξει εθισμένη στη χρήση του διαδικτύου και των social media, περισσότερο του YouTube και του Instagram. Αντιμετωπίζοντας, πλέον, τον εθισμό της με τη βοήθεια των ειδικών του τμήματος προβληματικής χρήσης Διαδικτύου της μονάδας απεξάρτησης «18 Άνω» του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, επισημαίνει την έντονη αντίθεση μεταξύ των σοσιαλμιντιακών προτύπων και κινημάτων όπως το body positivity, που προσπαθούν να αναδείξουν τον πραγματικά καλύτερό μας εαυτό: «Ενώ οι άνθρωποι μιλάνε πια γι’ αυτά τα θέματα, και πάλι δεν αλλάζει το γεγονός ότι ένας συγκεκριμένος τύπος σώματος, ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή ένας τρόπος ζωής εμφανίζεται ως κάτι επιθυμητό. Υπάρχουν, λοιπόν, από τη μια εκείνοι που σου δείχνουν ένα “ιδανικό” σώμα ή πρόσωπο και μετά υπάρχουν οι άλλοι που σου λένε πως πρέπει να αγαπάς το σώμα σου όπως είναι κ.λπ. Όσοι παρακολουθούν τους celebrities με το τέλειο θεωρητικά σώμα και απογοητεύονται με τον εαυτό τους, μετά θέλουν να δουν τους άλλους influencers, που τους λένε το αντίθετο».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ ΟΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ Κι αν οι «μαμάδες» όλων των influencers, οι

Kardashians, φάνηκε στην αρχή να λανσάρουν ένα πιο υγιές και «μεσογειακό» σωματικό πρότυπο ομορφιάς για τα κορίτσια, που ξέφευγε από τα skinny standards των προηγούμενων δεκαετιών, ο συνδυασμός «εξωφρενικές καμπύλες - τρομερά λεπτή μέση», που κορυφώθηκε με το «break the Internet» εξώφυλλο της Κιμ στο «Paper» το 2014, μαζί με την εδραίωση όλων των φίλτρων ομορφιάς στο Instagram και τα λοιπά social media, άρχισαν να οδηγούν ολοένα και περισσότερα νεαρά παιδιά στον δερματολόγο και στον πλαστικό χειρουργό. « Έχω κάνει δύο αισθητικές επεμβάσεις μέσα σε αυτά τα χρόνια. Δεν άλλαξε η ζωή μου καθοριστικά μετά από αυτές, μια και δεν είχα πάρει ποτέ κάποιο αρνητικό σχόλιο από τον περίγυρό μου», παραδέχεται η dat_lilly. « Ήταν δύο αποφάσεις που πήρα πολύ ώριμα, καθόλου βεβιασμένα και μετά από αρκετή έρευνα, γιατί γνώριζα ότι μετά από αυτές θα ήμουν πιο άνετη και πιο χαρούμενη με τον εαυτό μου. Στο τέλος της μέρας, αυτό που έχει σημασία είναι να προχωράς με κινήσεις συνειδητοποιημένες, γιατί εάν κάνεις κάτι μόνο και μόνο επειδή το είδες κάπου στα media, ή επειδή είναι της μόδας, ή επειδή σου λένε άλλοι ότι θα είσαι καλύτερος έτσι, όσες αλλαγές και να κάνεις, ποτέ δεν θα είσαι ικανοποιημένος και χαρούμενος με την εικόνα σου». Κι αν παλιότερα οι αισθητικές επεμβάσεις, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες, αποτελούσαν ταμπού και τον μόνιμο ελέφαντα στο εκάστοτε δωμάτιο, ξαφνικά η γενιά των social φαίνεται να τις έχει απενοχοποιήσει πάρα πολύ. Δεν είναι σπάνια, εξάλλου, η εικόνα influencers που, συνεργαζόμενοι με γιατρούς, δείχνουν (ακόμα και ζωντανά) στο κοινό τους τη διαδικασία ή τα αποτελέσματα των θεραπειών. Win-win situation, διαφήμιση έναντι ανταλλάγματος. Η dat_lilly επιβεβαιώνει ως προς την απενοχοποίηση: «Στο κομμάτι των αλλαγών που έχω κάνει είμαι πολύ “διαφανής” στα media. Τις έχω “αποδαιμονοποιήσει” στο δικό μου κοινό. Το γεγονός ότι έχω επιλέξει να κάνω μια δουλειά στην οποία εκτίθεμαι δεν σημαίνει ότι πρέπει να περιορίζομαι μόνο και

ΟΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΕΊΣ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ Ρωτήσαμε τον δερματολόγο-αφροδισιολόγο Γεώργιο Δαραβάλη του Daravalis Derma Clinics Patra-Athens (https://www. instagram.com/daravalis_dermatologist) καταρχάς ποιες είναι οι πιο δημοφιλείς αισθητικές επεμβάσεις και θεραπείες σε ηλικίες κάτω των τριάντα ετών: «Ξεκινάμε με το υαλουρονικό στα χείλη (lips filler) και το tear through filler, δηλαδή το ενέσιμο υαλουρονικό κάτω από τα μάτια για πλήρωση της περιοχής και για τους μαύρους κύκλους. Επίσης, τεράστια μόδα είναι τα cheekbones (μήλα), όπως και οι γωνίες του προσώπου, για να φτιάξουμε το τέλειο οβάλ σχήμα, μαζί με το σαγόνι. Τα τελευταία χρόνια έχει ανέβει επίσης το botox/dysport (βοτουλινική τοξίνη) ως πρόληψη για την εμφάνιση στατικών ρυτίδων, οι μεσοθεραπείες/καθαρισμοί προσώπου και το laser αποτρίχωσης και λείανσης/λεύκανσης προσώπου. Τέλος, οι θεραπείες σώματος για κυτταρίτιδα, λιπόλυση και γενικότερα σμίλευση προσώπου. Στα νεαρά αγόρια τεράστια τάση είναι οι γωνιές του προσώπου και το σαγόνι, δηλαδή όλη η περιοχή του jawline, λιγότερο τα χείλη και το botox. Κι εδώ δημοφιλείς είναι οι μεσοθεραπείες και το laser ανάπλασης προσώπου. Η αποτρίχωση είναι ένα ζητούμενο από πολύ νεαρή ηλικία στους άντρες αλλά και σε εφήβους, και δεν μιλάω μόνο για αποτρίχωση στην πλάτη, αλλά και στα πόδια, στους γλουτούς, στο στήθος και

στην περιγεννητική περιοχή».

Η ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΕΝΌΣ ΓΙΑΤΡΟΎ Ποια είναι όμως η θέση ενός ειδικού, όταν ένα νεαρό κορίτσι θέλει να φτιάξει το πρόσωπό του ώστε να είναι ακριβώς όπως το αποτέλεσμα που δίνει ένα φίλτρο του Instagram; Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ένας γιατρός αρνείται να προχωρήσει σε αυτό που ζητά ο πελάτης; Ο κ. Δαραβάλης εξηγεί: «Προσπαθώ πάντα με πολλή κουβέντα να ενημερώσω ότι αυτά που βλέπουν στα social είναι ωραιοποιημένες φωτογραφίες, φίλτρα. Χρησιμοποιώ πολλές αληθινές φωτογραφίες με πριν και μετά, συνήθως δικές μου ή από γιατρούς του εξωτερικού που αντιμετωπίζουν ανάλογα περιστατικά και ανεβάζουν στα δικά τους social φωτογραφίες της πριν και μετά πραγματικότητας, αλλά και εικόνες μετά από φίλτρα. Ευτυχώς, καταφέρνω να πείσω τις περισσότερες και κινούμαστε σε φυσικά αποτελέσματα, βάσει του προσώπου και των αναλογιών τους. Είμαι, βέβαια, συχνά επιφυλακτικός, γιατί μου ζητάνε παράλογα πράγματα, που δεν ταιριάζουν σε όλα τα πρόσωπα. Πολλές φορές έχω αρνηθεί παράλογες απαιτήσεις όταν ξέρω ότι το αποτέλεσμα τελικά θα δυσαρεστήσει, παρά θα ευχαριστήσει. Για παράδειγμα, έχω αποφύγει να κάνω τα πολύ έντονα χείλη ακόμα πιο μεγάλα. Επίσης, σε κακές δουλειές προτείνω διόρθωση, διάλυση του υλικού και επανατοποθέτηση από την αρχή». Οι γονείς στηρίζουν και χρηματοδοτούν τις αποφάσεις των παιδιών τους στην αισθητική δερματολογία; «Συνήθως οι μαμάδες συνοδεύουν τις κόρες τους για lips filler ή nose filler, ή για αποτρίχωση – και τα αγόρια και τα κορίτσια. Όταν οι μαμάδες κάνουν ήδη ενέσιμα δεν έχουν ενδοιασμούς, αλλά προσπαθώ να αρχίζω τα ενέσιμα στα κορίτσια μετά την ενηλικίωση τους, που θεωρητικά έχουν επίγνωση των θέλω τους».

Η «ΔΥΣΜΟΡΦΊΑ ΤΟΥ SNAPCHAT» Βέβαια, το φαινόμενο που περιγράφουμε έχει λάβει τόσο μεγάλες διαστάσεις σε παγκόσμιο

10 ΔΗΜΟΦΙΛΉ

ΔΩΡΕΆΝ FACE FILTER APPS ΓΙΑ ΣΥΣΚΕΥΈΣ IOS ΚΑΙ ANDROID

Facetune2

Δεκάδες δωρεάν φίλτρα ομορφιάς χρωματικών διορθώσεων και εύχρηστα φωτογραφικά εργαλεία.

VSCO

Από τα πιο δημοφιλή φωτογραφικά apps με δωρεάν και επί πληρωμή φίλτρα και δυνατότητες επεξεργασίας της φωτεινότητας, της έντασης κ.λπ.

Retrica

Επιλογές για real-time φίλτρα σε φωτογραφίες και βίντεο.

B612

Επιλογές ρετούς για φωτογραφίες και βίντεο.

AirBrush

Εργαλεία για πιο λευκά δόντια, αλλαγή τόνου χρώματος μαλλιών, σμίλευμα σώματος, πιο λαμπερό βλέμμα.

A Color Story

Φίλτρα σχεδιασμένα από κορυφαίους φωτογράφους και δυνατότητα δημιουργίας custom made φίλτρων.

Perfect365

Έτοιμα φίλτρα makeup και άλλα εργαλεία ομορφιάς.

YouCam Perfect

Σβήσιμο ρυτίδων, αφαίρεση μαύρων κύκλων, αλλαγή σχήματος προσώπου και προσθήκη εικονικού φόντου.

YouCam Fun

Κυρίως φίλτρα επαυξημένης πραγματικότητας και stickers που χρησιμοποιούνται ως μάσκες στις selfies.

Banuba

Μεγάλη επιλογή από έτοιμα fun φίλτρα, ειδικά εφέ και μάσκες που ανανεώνονται συνεχώς.

(Εκτός από τα φίλτρα του Instagram, του TikTok και του Snapchat)

μόνο από φόβο για το πώς θα με κρίνουν. Ο κόσμος με γνωρίζει, γνωρίζει τις προθέσεις μου και δεν περιμένει να με μάθει από μια τέτοια επιλογή». Συνειδητές οι απαντήσεις της dat_lilly και αδιαμφισβήτητο το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και στην εικόνα που θέλει ο καθένας να έχει για τον εαυτό του, χωρίς επικριτικά σχόλια και απαρχαιωμένες αντιλήψεις, πόσα παιδιά όμως κινούνται με αντίστοιχη ωριμότητα και ποια είναι η θέση των γιατρών απέναντι σε ενδεχόμενες παρορμήσεις και τάσεις μιμητισμού;

3.2.22 – lifo

25

επίπεδο, ειδικά μέσα από την άμεση ή έμμεση προώθησή του από μερικούς από τους πιο διάσημους influencers του πλανήτη, ώστε έχει επινοηθεί και ο σχετικός, αμφιλεγόμενος όρος «Snapchat dysmorphia», που πήρε το όνομά του από την ομώνυμη εφαρμογή (η οποία, πλέον, μετά την εμφάνιση του TikTok, έχει χάσει αρκετά σε δημοφιλία, πριν από τρία-τέσσερα χρόνια όμως μεσουρανούσε στις πολύ νεαρές ηλικίες και ήταν η πρώτη που εισήγαγε τα αναρίθμητα φίλτρα παραμόρφωσης των χαρακτηριστικών του προσώπου). Ο όρος «δυσμορφία του Snapchat» επινοήθηκε από τον πλαστικό χειρουργό dr. Tijion Esho, ο οποίος επανειλημμένα απέρριπτε αιτήματα πελατών για αλλαγές ώστε να μοιάζουν με τις φιλτραρισμένες selfies τους. Ο κ. Δαραβάλης επιβεβαιώνει: «Οι νέοι αναζητούν στην πλαστική χειρουργική και στην αισθητική δερματολογία εξιδανικευμένες εικόνες που δημιουργούν οι ίδιοι, χρησιμοποιώντας φίλτρα. Πλατφόρμες όπως το Instagram και το Snapchat παρέχουν φίλτρα που επιτρέπουν στους χρήστες να εξομαλύνουν τον τόνο του δέρματός τους και το χρώμα τους, να αλλάξουν το σχήμα των χαρακτηριστικών τους, π.χ. τα χείλη, τα φρύδια, το σχήμα των ματιών, τα μήλα, τις γωνιές του προσώπου. Αυτό το φαινόμενο έχει γίνει γνωστό ως “δυσμορφία του Snapchat”. Δυστυχώς, είναι μια πραγματικότητα που τα τελευταία χρόνια βιώνουμε και στη χώρα μας. Ειδικά νεαρά κορίτσια είκοσι-τριάντα πέντε ετών, αλλά και μεγαλύτερες γυναίκες, έρχονται με τις φιλτραρισμένες φωτογραφίες τους, ζητώντας επιτακτικά αυτό το αποτέλεσμα. Πολλές φορές μπορεί να είναι απλώς ένα πιο φουσκωμένο χείλος, αλλά μου έχει συμβεί να μου φέρουν και φωτογραφίες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγμα-

τικότητα. Εννοείται πως δεν προχώρησα σε αυτές τις επεμβάσεις γιατί αυτά τα άτομα δεν ικανοποιούνται ποτέ. Οι εφαρμογές μάς κάνουν να χάνουμε την επαφή με την πραγματικότητα επειδή περιμένουμε να φαινόμαστε τέλεια προσεγμένοι και φιλτραρισμένοι και στην πραγματική ζωή. Έφηβοι και νεαροί ενήλικοι συγκρίνουν τα πρόσωπα και το σώμα τους με φωτογραφίες συνομηλίκων και διασημοτήτων και φτιάχνουν τις δικές τους φιλτραρισμένες εικόνες. Αυτή η εμμονή με τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς είναι ένας λόγος που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν συνδεθεί με την κατάθλιψη, τον ναρκισσισμό, τα προβλήματα αυτοεκτίμησης και πλέον με τη δυσμορφία. Εξαιτίας όλων αυτών υπάρχει μια τάση σε social γιατρών και κλινικών να δείχνουμε φυσικές εικόνες πριν και μετά και να επισημαίνουμε τις ωραιοποιημένες φωτογραφίες των διασήμων».

ΟΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΕΊΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΈΣ ΕΠΕΜΒΆΣΕΙΣ/ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΓΙΑ ΗΛΙΚΊΕΣ ΚΆΤΩ ΤΩΝ 30

Xείλη Μήλα-ζυγωματικά Μάτια Botox Αποτρίχωση

Η ΆΛΛΗ ΌΨΗ: ΚΑΤΆΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΕΘΙΣΜΌΣ Κι αν όλοι μας, σκρολάροντας στον ατελείωτο ψηφιακό κατάλογο του Instagram, έχουμε «ζηλέψει»/ποθήσει/σχολιάσει την ωραιοποιημένη και καθόλου αυθόρμητη εκδοχή της ζωής και της εικόνας των άλλων, τους κοιλιακούς και τα καθαρά πρόσωπα, τα πανάκριβα σπίτια, τα ζηλευτά ταξίδια και τα high fashion outfits –πάντα με τα ανάλογα hashtags–, συνήθως χωρίς να εμβαθύνουμε σε αυτό που βλέπουμε, με λίγη κριτική σκέψη (και έχοντας μνήμες από τις εποχές που δεν υπήρχαν τα social media) συνήθως μπορούμε να επαναφέρουμε τον εαυτό μας στη λογική της δικής μας πραγματικότητας. Πόσο εύκολο είναι όμως να το κάνει αυτό ένα παιδί, ένας έφηβος που γεννήθηκε μέσα στην ψηφιακή

ΣΥΝΉΘΕΙΣ ΨΗΦΙΑΚΟΊ ΕΘΙΣΜΟΊ ΣΕ ΗΛΙΚΊΕΣ ΚΆΤΩ ΤΩΝ 30 ΕΤΏΝ

ΈΛΛΗΝΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟΥΣ FOLLOWERS ΣΤΟ INSTAGRAM

11,8 Σπύρος Πανόπουλος 2,6 Άκης Πετρετζίκης 1,7 Στέφανος Τσιτσιπάς 1,4 Θανάσης Αντετοκούνμπο 1,4 Ελένη Μενεγάκη 1,3 Κώστας Αντετοκούνμπο 1,3 Ελένη Φουρέιρα 1,2 Αλέξανδρος Κοψιάλης 1,1 Ανδρέας Γεωργίου 1,1

Gaming Gambling/Betting (διαδικτυακός τζόγος) Social media

@dat_lilly

26 lifo – 3.2.22

Στοιχεία Ιανουαρίου 2022 – Followers σε εκατομμύρια

Γιάννης Αντετοκούνμπο

*σύμφωνα με στοιχεία του γιατρού Γεώργιου Δαραβάλη

ΕΡΕΥΝΑ

κοινωνική δικτύωση και αναπτύσσει τώρα κριτική σκέψη; Αν το δικό μας ατέρμονο σκρολάρισμα λόγω ρουτίνας, πλήξης ή πανδημίας είναι πηγή συγκρίσεων, τι γίνεται στις πολύ νεαρές ηλικίες; Η Μαρία περιγράφει την ιστορία της: « Ήμουν στη Γ’ Λυκείου όταν εμφανίστηκε ο Covid. Πέρασα στο πανεπιστήμιο, άρχισε η καραντίνα, έτσι πέρασα σε μια νέα φάση της ζωής μου, όπου δεν μπορούσα να ασχοληθώ κανονικά με τις σπουδές μου, με φυσική παρουσία. Ήμουν συνέχεια στο ίντερνετ και επειδή τα μαθήματα ήταν online, πολλές φορές δεν πρόσεχα, έβλεπα άλλα πράγματα την ώρα του μαθήματος. Όπως όταν είσαι σε μια τάξη και βαριέσαι, κοιτάζεις έξω από το παράθυρο, όταν είσαι στο ίντερνετ, κοιτάζεις σε μια άλλη καρτέλα στον υπολογιστή. Επειδή όμως το πανεπιστήμιο θα αρχίσει να είναι διά ζώσης και θα έχω φυσική παρουσία, συνειδητοποίησα ότι έχω συνηθίσει να είμαι στα social media αρκετές ώρες, ότι δεν έχω οργανώσει τη ζωή μου. Μένω στην Αθήνα και πρέπει να πάω μακριά, στην Αλεξανδρούπολη, όπου θα ζήσω μόνη μου. Θα πρέπει η ίδια να φροντίζω τον εαυτό μου, όπως και το να μη χάνω τα μαθήματά μου. Δεν μπορώ δηλαδή να ξεχνιέμαι μέσα από τα social media». Η ψυχίατρος Στέλλα Χρηστίδη, επιστημονική υπεύθυνη του Τμήματος Προβληματικής Χρήσης του Διαδικτύου της μονάδας απεξάρτησης «18 Άνω», η οποία, πέρα από τις εξαρτητικές ουσίες, όπως τα ναρκωτικά, προσπαθεί να καλύπτει τις ανάγκες που δημιουργούν σε κοινωνικό επίπεδο όλων των ειδών οι εξαρτήσεις, περιγράφει: «Θεωρώ ότι ο εθισμός στα social media είναι κάτι που θα δούμε πολύ έντονα το επόμενο διάστημα – ήδη το βλέπουμε στη δομή. Ειδικά μετά τη δεύτερη καραντίνα έρχονται γονείς που αναφέρουν ότι τα παιδιά τους είναι συνεχώς στο κινητό. Δεν παίζουν παιχνίδια, π.χ. ένας gamer προτιμά έναν υπολογιστή με μεγάλη οθόνη. Έμειναν στο σπίτι, δεν υπήρχε εναλλακτικός τρόπος ψυχαγωγίας, οπότε όλη η οικογένεια βρέθηκε μπροστά σε ένα tablet, υπήρξε μεγαλύτερη εξοικείωση με την τεχνολογία και μια χρήση απενοχοποιημένη και δικαιολογημένη. Πάντως, τα αιτήματα που δεχόμαστε είναι ακόμα περιορισμένα, κι αυτό έχει μια λογική, γιατί η χρήση των social media γίνεται από όλους μας, οπότε δεν θεωρείται ανησυχητική, αφού είναι τρόπος ζωής. Όταν όμως οι γονείς έρχονται και μας λένε ότι το παιδί τους είναι στο κινητό από την ώρα που γυρνάει από το σχολείο μέχρι το βράδυ, τότε αρχίζουμε να ανησυχούμε».

ΒΟΥΛΙΆΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΈΝΑ ΑΤΕΛΕΊΩΤΟ ΣΚΡΟΛΆΡΙΣΜΑ Η Μαρία σήμερα είναι σε θέση να διαπιστώσει τον εθισμό της. « Έχω φάει πολύ χρόνο από τη ζωή μου στα social media. Ο χρόνος δεν επιστρέφεται και περνάει πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι περιμένεις. Υπάρχουν υποχρεώσεις στην καθημερινότητα, τις οποίες ξεχνάς όταν είσαι στο ίντερνετ, μετά τις βρίσκεις μπροστά σου και τότε σε κυριεύει μεγάλο άγχος. Είναι λες και είσαι σε εκείνο τον κόσμο, όχι σε αυτόν. Στον κόσμο της τελειότητας και της ευχαρίστησης. Είναι μεγάλη φυγή τα social media και για όλους ένας τρόπος να δείχνουμε τον καλύτερό μας εαυτό, όπως θέλουμε να φαίνεται. Μας αρέσει να βλέπουμε όμορφα πράγματα και να τα θαυμάζουμε, αλλά υπάρχουν και τα προβλήματα στη ζωή μας, που δεν θέλουμε να τα αντιμετωπίσουμε. Θέλουμε να χανόμαστε ακόμη περισσότερο, όχι απαραίτητα επειδή εκεί είναι τόσο ωραία, αλλά επειδή η ζωή μας πολλές φορές δεν είναι ιδιαίτερα ωραία». Όταν, όμως, μιλάμε για εθισμό και για πολ-

λές ώρες χρήσης, τι ακριβώς εννοούμε; «Συνήθως κανένας δεν μετράει τις ώρες, άμα δεν τον νοιάζει ιδιαίτερα να βγει από το ίντερνετ», απαντά η Μαρία. «Πολλές φορές έφευγε όλη η μέρα. Τουλάχιστον δέκα ώρες. Και ο ύπνος είναι θέμα. Το βράδυ είναι πολύ εύκολο να χαθείς, όταν έχεις τελειώσει με τις πρωινές υποχρεώσεις. Να καθίσεις, να χαλαρώσεις κατά κάποιον τρόπο. Όσοι περνάνε ήδη πολύ χρόνο στα social media, το βράδυ κάθονται ακόμα περισσότερο. Δεν υπάρχει κανείς να σε διακόψει, κάποια υποχρέωση ή κάποιος ήχος, δεν πρέπει να διακόψεις για να φας, μπορείς να είσαι εκεί για αρκετή ώρα και αυτό είναι φαύλος κύκλος, γιατί άμα ξυπνάς αργά και είσαι κουρασμένος, δεν έχεις ενέργεια για να κάνεις πράγματα. Αυτό είναι το μεγαλύτερό μου πρόβλημα, ότι την επόμενη μέρα δεν έχω ενέργεια να κάνω τα πράγματα που θέλω». Αναφορικά με το ποσοτικό ζήτημα της χρήσης των social media, η κ. Χρηστίδη επισημαίνει: «Αν μετρήσουμε συνολικά τις ώρες που είμαστε στα social media, είναι πάρα πολλές, ούτως ή άλλως. Μπορεί να μην είναι συνεχόμενες, αλλά είναι πολλές – μπορεί να είναι τέσσερις, ή πέντε, ή έξι ώρες ημερησίως, και για μικρούς και για μεγάλους. Οπότε το ποσοτικό κομμάτι δεν είναι τόσο σημαντικό, έχει σημασία η ποιότητα, το τι κάνουμε και πώς τα χρησιμοποιούμε, αν ζούμε, επικοινωνούμε, αισθανόμαστε, αλληλεπιδρούμε μέσα από αυτά. Έχουμε εθισμό όταν ένα άτομο δεν μπορεί ή δεν θέλει όλα αυτά που κάνει στο διαδίκτυο να τα κάνει στον πραγματικό κόσμο, όταν η χρήση της εφαρμογής αντικαθιστά την αντίστοιχη συμπεριφορά στον πραγματικό κόσμο».

γεώργιος δαραβάλης

στέλλα χρηστίδη

ΑΠΌ ΤΟ FACEBOOK ΣΤΟ INSTAGRAM ΚΑΙ ΤΟ TIKTOK Η κ. Χρηστίδη διαπιστώνει πως όσο περνάνε τα χρόνια, μειώνεται γενικότερα η επικοινωνία ακόμα και μέσα στα ίδια τα social media. «Ας μην ξεχνάμε ότι στα παιδιά δεν αρέσει το Facebook, που περιλαμβάνει έναν βαθμό επικοινωνίας. Υπάρχουν υπαρκτοί φίλοι, ανταλλάζουμε απόψεις, σχολιάζουμε. Τώρα πια ούτε αυτό, περιοριζόμαστε μόνο στην εικόνα, μέσω του Instagram, όπου μπορεί να αφήσουμε ένα σχόλιο, χωρίς όμως να μπούμε ούτε σε υποτυπώδη διάλογο. Και πλέον στη μόδα για τις μικρές ηλικίες είναι το TikTok που έχει μικρά βιντεάκια με αρχή, μέση και τέλος. Είναι πολύ εθιστικό γιατί τελειώνει γρήγορα το ένα βίντεο, σε 15 δευτερόλεπτα, και προχωράνε αυτόματα στο επόμενο, προσηλώνονται και λείπει εντελώς η αλληλεπίδραση. Η εξέλιξη των social media οδηγεί σε μηδενικό feedback, σε μηδενική αντίδραση από την πλευρά του χρήστη. Μόνο εικόνα, απρόσωπη και περιορισμένη επικοινωνία, χωρίς συνέπειες».

ΓΡΉΓΟΡΗ ΦΉΜΗ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΧΊΑ Η κ. Χρηστίδη καταλήγει σε ένα γενικότερο συμπέρασμα για τον τρόπο με τον οποίο τα social media επηρεάζουν μακροπρόθεσμα τις ζωές των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων. «Είχα ένα περιστατικό ατόμου δεκαεπτά χρονών με κακές επιδόσεις στο σχολείο, που μου έλεγε “εγώ θέλω να γίνω διάσημη, σαν αυτές που ακολουθώ”. Τα παιδιά σήμερα βλέπουν τον υπερθετικό βαθμό σε όλα και θέλουν να τον κατακτήσουν, αλλά όταν το προσπαθούν, διαπιστώνουν ότι δεν είναι εύκολο. Μπορεί κάποιος να θέλει να μοιάσει σε έναν influencer και να βλέπει ότι πρακτικά δεν γίνεται να τον φτάσει, να μην έχει τις ικανότητες, τα μέσα ή τους πόρους. Και εκεί καραδοκεί η απογοήτευση: δεν μπορώ

να μοιάσω σε αυτό που βλέπω, ποτέ δεν θα έχω αυτό το σώμα, ποτέ δεν θα πάρω τόσα likes. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, που έχουν αυξηθεί στους εφήβους, και άγχος για τη διαρκή παρακολούθηση των ζωών των άλλων, το λεγόμενο FOMO (fear of missing out) – ζουν μέσα από τη ζωή των άλλων, με έναν τρόπο που εμπεριέχει ζήλια. Αντί να προσπαθούν να κάνουν πραγματικότητα αυτά που επιθυμούν, απλώς παρατηρούν και φαντασιώνονται. Αναζητούν την άμεση ευχαρίστηση, το έντονο ερέθισμα, τη φήμη με οποιονδήποτε τρόπο. Μέσα από το διαδίκτυο δίνεται η ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να αποκτήσουμε τα πάντα εύκολα. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να μεγαλώνουν ανυπόμονα, χωρίς επικοινωνία, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και να βαριούνται πολύ εύκολα».

ΕΠΙΣΤΡΟΦΉ ΣΤΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌ ΚΌΣΜΟ Τελικά, ποια είναι η θέση των γονέων απέναντι στο φαινόμενο και πώς μπορεί ένα πρόγραμμα σαν αυτό του «18 Άνω» να βοηθήσει; «Οι γονείς έχουν πολλή δουλειά να κάνουν. Δεν μπορούν, φυσικά, να πάρουν το κινητό από το χέρι του παιδιού, αλλά θα πρέπει να επικοινωνούν όσο γίνεται μαζί του και να δημιουργούν συνθήκες επικοινωνίας με ξαδέρφια, συγγενείς, φίλους, πραγματική επαφή, που, βέβαια, η καραντίνα έχει καταστρέψει εντελώς», απαντά η κ. Χρηστίδη. «Στην ομάδα πρώτα απ’ όλα ερευνούμε τα συναισθηματικά κενά που έρχεται να καλύψει το διαδίκτυο. Εστιάζουμε στην ψυχική κατάσταση και τις ανάγκες των ατόμων που αναζητούν συνεχή ανακούφιση από τις δυσκολίες και τα αρνητικά συναισθήματα μέσα στα social media. Τι τα δυσκολεύει στην πραγματικότητα, στις σχέσεις, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στην οικογένεια; Πολλά παιδιά που έχουν υποστεί bullying, με άγχος, κοινωνική φοβία, που έχουν δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση, αισθάνονται ότι έτσι επικοινωνούν, ότι ανήκουν σε μια ομάδα, ότι έχουν φίλους. Αυτό πρέπει να το δούμε συνολικά όλοι μας, όσοι ανακουφίζουμε τη μοναξιά, το άγχος, τη λύπη μας μέσα από τα social media. Όταν κάτι μας χαλαρώνει μπορεί να οδηγήσει στην εξάρτηση. Στόχος είναι, λοιπόν, να στραφεί το άτομο στην πραγματική ζωή, να δώσουμε νόημα σε αυτήν, ώστε να υπάρχει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στο τι είναι πραγματικό και τι όχι. Όσο αρχίζουν να έρχονται σε επαφή με τον εαυτό τους, με την οικογένεια, τους φίλους, τότε καταλαβαίνουν ότι έχουν λιγότερη ανάγκη το διαδίκτυο». Η Μαρία συμφωνεί μέσα από την εμπειρία της στο πρόγραμμα: «Είναι μεγάλη ανακούφιση όταν σου λέει κάποιος ότι μπορείς να κάνεις κάτι και σε καθοδηγεί σε αυτό. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να έχεις γύρω σου άτομα με παρόμοιο τρόπο ζωής, με των οποίων τη νοοτροπία μπορείς να ταυτιστείς, βρίσκοντας ομοιότητες στους λόγους για τους οποίους βρίσκεσαι συνέχεια στα social media και στο ίντερνετ. Μόνο το να βλέπεις ανθρώπους που δεν έχουν τα δικά σου προβλήματα δεν αρκεί για να καταλάβεις απόλυτα από πού πηγάζουν αυτά».

3.2.22 – lifo

27

στον Κολωνό, σε ένα ισόγειο διαμέρισμα μιας οικογενειακής πολυκατοικίας στην οδό Αλαμάνας, που είχε χτίσει ο παππούς μου. Έπειτα μετακομίσαμε στη Νέα Σμύρνη λόγω του σχολείου μου. Πήγα στη Λεόντειο, που είναι ελληνογαλλική σχολή. Η επιλογή έγινε χάρη στη μητέρα μου, η οποία είναι Γαλλίδα. Με τον πατέρα μου γνωρίστηκαν σε ένα ταξίδι του στη Μασσαλία. Όταν ήμουν δέκα ετών, μετακομίσαμε εκεί. Ήταν μια διετής εμπειρία που υπήρξε καταλυτική για την ανάπτυξή μου. Ξέρετε, δίχως αυτή σήμερα θα ήμουν ένας άλλος άνθρωπος. Όμως οι γονείς μου αποφάσισαν να γυρίσουμε ξανά στην Ελλάδα. Στο σπίτι μου, από πάντα, μιλούσαμε δύο γλώσσες, ελληνικά και γαλλικά.

q Βιώνοντας συνεχείς αλλαγές περιβάλλοντος στην παιδική ηλικία, επηρεάζεται η ψυχοσύνθεσή σου. Αρχικά δημιουργείται μέσα σου ένα αίσθημα σύγχυσης, δυσκολεύεσαι να γίνεις αποδεκτός, όπως συνέβη μ’ εμένα στη διάρκεια της φοίτησής μου και στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Μακροπρόθεσμα, όμως, αποκτάς ένα ασύγκριτο πλεονέκτημα, αφού σε νεαρή ηλικία αναγκάζεσαι να γεφυρώσεις διαφορετικές αντιλήψεις. Υιοθετείς μια χρήσιμη και ώριμη ματιά απέναντι στην πραγματικότητα. Από τους γονείς μου διατηρώ στη μνήμη μου πολύ έντονα την αγάπη τους για τα βιβλία. Επένδυαν στον πλούτο της γνώσης, στη φιλομάθεια και στην αναγνωστική παιδεία. Έτσι, με ενθάρρυναν να διαβάζω τους κλασικούς. Ξεκίνησα από πολύ μικρός με συλλογές γαλλικών ιστοριών όπως ο Τεν-Τεν και αργότερα πέρασα σε αναγνώσματα συγγραφέων όπως ο Ιούλιος Βερν, διευρύνοντας έτσι τη φιλομάθειά μου.

q Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι αρκετά πόσο πολύ αγαπούσα τις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας. Ο παππούς μου αρχικά είχε ένα καφεκοπτείο στην Ευριπίδου, το οποίο αργότερα μετέτρεψε, μαζί με τον θείο μου, σε κατάστημα νεωτερισμών. Η διαρκής κίνηση στους δρόμους, η ζωτικότητα αυτής της περιοχής, οι μυρωδιές, οι ήχοι, οι συνήθειες, το αίσθημα της κοινότητας –τίποτα το απρόσωπο– αλλά και οι συλλογικές δραστηριότητες στον πυρήνα της εμπορικής Αθήνας με εντυπωσίαζαν. Με συνοδεύουν ακόμη αυτές οι ανεξίτηλες αναμνήσεις και οι όμορφες μνήμες ως πηγές ερεθισμάτων, από την καρδιά της πρωτεύουσας στην οποία ευτύχησα να επιστρέψω και να κατοικώ μόνιμα από το 2007.

q Ο στόχος μου στις πανελλήνιες εξετάσεις ήταν η Νομική. Όμως, επειδή δεν μου άρεσαν η αποστήθιση και η φόρμουλα του εκπαιδευτικού συστήματος, που έχει ως βάση την παπαγαλία, απέτυχα και πέρασα στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του ΕΚΠΑ. Στη διάρκεια των σπουδών μου ανακάλυψα ότι η συγκεκριμένη επιστήμη αποτελεί έναν τρόπο κατανόησης της λειτουργίας των κοινωνιών. Κάπως έτσι συνειδητοποίησα ότι ήθελα να ακολουθήσω τον δρόμο της έρευνας και της διδασκαλίας. Οι δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεράσω, βέβαια, ήταν αρκετές. Αμέσως μετά την αποφοίτησή μου αποφάσισα να υπηρετήσω την πολύμηνη θητεία μου στο Πολεμικό Ναυτικό και αυτό αποδείχτηκε ένα σπάνιο σχολείο. Επειδή οικονομική στήριξη ιδιωτικής φύσεως για μεταπτυχιακές σπουδές δεν υπήρχε, έκανα συνεχώς αιτήσεις για υποτροφία. Τελικά, κατάφερα να πάρω υποτροφία από το Ίδρυμα Fulbright κι έτσι βρέθηκα για διδακτορικό στο Σικάγο, στο πανεπιστήμιό του, που είναι ιδιαίτερα σκληρό και για να ολοκληρώσεις τις σπουδές σου έπρεπε να καταβάλεις πολύ κόπο, με ατελείωτες ώρες διαβάσματος και σκληρό ανταγωνισμό, μένοντας σε μια περιοχή της πόλης όπου κυριαρχούσαν οι έντονες φυλετικές αντιθέσεις.

ΑκαδημαϊκόςΣυγγραφέας. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα, ζει μεταξύ Αθήνας και Οξφόρδης.

ΣΤΆΘΗΣ ΚΑΛΎΒΑΣ

q Γεννήθηκα στην Κέρκυρα το 1964, επειδή εκεί υπηρετούσε ο πατέρας μου, που ήταν λιμενικός. Ωστόσο μεγάλωσα

q Η ακαδημαϊκή καριέρα μου έχει ως αφετηρία τον διορισμό μου ως επίκουρου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, κάνοντας μια βουτιά στη βαθιά Αμερική. Στη συνέχεια πήγα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Έπειτα, το 1997, εξαιτίας κάποιων συγκυριών και εμποδίων, αναγκάστηκα να επιστρέψω στην Ελλάδα. Προσωπικά, ένιωσα ένα σοκ, αφού γύρισα ξανά στο παιδικό μου δωμάτιο, έμενα πάλι μαζί με τους γονείς μου και όλο αυτό μου φάνηκε σαν ένα πισωγύρισμα. Η τύχη όμως με ευνόησε, αφού μετά από συζητήσεις με έναν Αμερικανό συμφοιτητή μου αποφάσισα να ασχοληθώ με τις εμφύλιες διαμάχες. Οδηγήθηκα, λοιπόν, στην έρευνα για τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο, προσεγγίζοντάς τον ως ένα σύνθετο γεγονός που δίχασε τον λαό, τραυματίζοντας τη συλλογική μνήμη και ταυτότητα. Πήγα σε αμέτρητα χωριά, γνώρισα πολλούς ανθρώπους και συνομίλησα μαζί τους, επιχειρώντας να ανακαλύψω τι πραγματικά συνέβη εκείνη την αιματηρή περίοδο. Μπροστά μου ανοίχτηκε ένας συγκλονιστικός κόσμος που με βοήθησε να αναζητήσω τις μορφές, τις διαστάσεις και τις πρακτικές της βίας στον Εμφύλιο, ανοίγοντας παράλληλα ένα νέο πεδίο μελέτης στην Πολιτική Επιστήμη.

q Συνάντησα τότε τον διακεκριμένο Βρετανό ιστορικό Μαρκ Μαζάουερ, ο οποίος είχε επιμεληθεί μια συλλογική έκδοση για τον ελληνικό εμφύλιο και ενέταξε σε αυτήν και ένα δικό μου κεφάλαιο με τίτλο «Κόκκινη τρομοκρατία: Η βία της αριστεράς στην Κατοχή». Όταν μεταφράστηκε στην Ελλάδα, έγινε χαμός, οι αντιδράσεις ήταν ποικίλες. Με κατηγορούσαν για «ξέπλυμα των ταγμάτων ασφαλείας και των δωσίλογων». Δέχτηκα έναν μεγάλο όγκο επιθέσεων από δημοσιεύματα διανθισμένα με θεωρίες συνωμοσίας αλλά και καταγγελίες ότι ήμουν το όργανο της δεξιάς που είχε έρθει να ξαναγράψει την Ιστορία. Όμως όλα αυτά με πείσμωσαν περισσότερο.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Εκείνη την περίοδο μού έκανε πρόταση το Πανεπιστήμιο του Σικάγο να επιστρέψω ως καθηγητής, όπου και

28 lifo – 3.2.22

παρέμεινα μέχρι το 2003, οπότε εκλέχτηκα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ. Εκεί δίδαξα ως το 2018, δημιουργώντας ένα φυτώριο φοιτητών που αυτήν τη στιγμή είναι καθηγητές σε όλον τον πλανήτη. Συμπληρώνοντας τριάντα χρόνια στην Αμερική, αποδέχτηκα την πρόσκληση του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης να αναλάβω την έδρα Gladstone, που είναι η αρχαιότερη στη Βρετανία. Ήταν μια δύσκολη απόφαση, αλλά αισθάνθηκα πως ένας κύκλος έκλεινε και νέες προκλήσεις ανέκυπταν για μένα στο φημισμένο αυτό πανεπιστήμιο του αγγλόφωνου κόσμου.

q Στην Ελλάδα, δυστυχώς, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι σε αρκετές του πτυχές παρωχημένο και αναχρονιστικό. Σ’ αυτό συναντάμε πολλές στρεβλώσεις, αφού δεν προάγει την κριτική σκέψη, δεν εστιάζει στην καινοτομία, δεν είναι ευέλικτο και, φυσικά, δεν συμβάλλει όσο θα έπρεπε στην ανάπτυξη των ανθρώπινων δεξιοτήτων. Το μάθημα, για παράδειγμα, λειτουργεί ως ένας διά ζώσης δίαυλος μετάγγισης μιας αυστηρά κωδικοποιημένης πληροφορίας, όπως αυτή έχει αποθηκευτεί στα σχολικά βιβλία. Εδώ και πολλά χρόνια επικρατεί ένα σύστημα με το οποίο βολεύονται όλοι κι αυτό είναι που συντηρεί τη μετριότητα και τη στασιμότητα. Το σχολείο τελικά δεν λειτουργεί ως ένα εργαλείο διανοητικής ανάπτυξης και κοινωνικής κινητικότητας αλλά συχνά μετατρέπεται σε τόπο τέλματος και μιζέριας. Στηριζόμαστε στις πανελλήνιες εξετάσεις επειδή εξασφαλίζουν το αδιάβλητο της διαδικασίας σε μια χώρα όπου κυριαρχεί η καχυποψία για διαφθορά. Αναμφίβολα οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι ξεπερασμένες, η αποστήθιση μια πρακτική μεσαιωνική, οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις ηττήθηκαν στην πράξη και σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς εμείς επιλέγουμε να μένουμε στάσιμοι.

q Ζούμε στην εποχή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Απαιτούνται γενναίες παρεμβάσεις και θεμελιώδεις αλλαγές προκειμένου να επιτευχθεί η μετάβαση σ’ ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με βασικούς άξονες την πνευματική ευρύτητα και ευελιξία. Χρειάζεται να δοθεί βαρύτητα στο στοιχείο της προσωπικής κρίσης, στις διαδραστικές λειτουργίες, στις ευρηματικές εξετάσεις και στην ανάγνωση ή ανάλυση ολόκληρων λογοτεχνικών βιβλίων. Θυμάμαι ότι όταν ήμουν μαθητής στη Γαλλία διάβασα για πρώτη φορά βιβλία της Άγκαθα Κρίστι στο πλαίσιο σχολικών μαθημάτων. Τα προγράμματα σπουδών πρέπει να εκφράζουν τις νέες ανάγκες και να συγκροτούν ένα σύγχρονο και πρωτοπόρο εκπαιδευτικό σύστημα, ικανό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής και στις επιταγές της κοινωνίας.

απο τον γιάννη πανταζόπουλο φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

ομιλια Μου προξενεί εντύπωση το ότι δεν με έχουν καλέσει ποτέ σε κάποιο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στην Ελλάδα για να δώσω μια ομιλία, τη στιγμή που με προσκαλούν τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια όλου του κόσμου.

3.2.22 – lifo

29

δευτικά ιδρύματα. Φθορές, συνεχείς βανδαλισμοί της πανεπιστημιακής περιουσίας, παραβατικές συμπεριφορές και βιαιοπραγίες εναντίον πανεπιστημιακών είναι πρακτικές που δεν έχω συναντήσει ποτέ στα ξένα πανεπιστήμια που έχω διδάξει. Επίσης, είναι λυπηρό το ότι ο φοιτητής στην Ελλάδα, σε γενικές γραμμές, δεν θεωρεί το πανεπιστήμιο έναν θελκτικό χώρο όπου θα γνωρίσει το αίσθημα του συνανήκειν, με αποτέλεσμα να μην αισθάνεται ότι βρίσκεσαι στο δεύτερο σπίτι του. Ένα ακόμα πρόβλημα είναι ότι η λειτουργία των πανεπιστημίων στηρίζεται συχνά σε πελατειακές σχέσεις, με την έννοια ότι η εκλογή καθηγητών και πρυτάνεων βασίζεται σε συναλλαγές. Νομίζω ότι χρειαζόμαστε μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση με νέα προγράμματα σπουδών και μια εξωστρεφή φιλοσοφία διδασκαλίας που να ευθυγραμμίζονται με σύγχρονες πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

q Έγραψα το βιβλίο Καταστροφές και Θρίαμβοι μετά από σχετική παρότρυνση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων της Οξφόρδης και στην Ελλάδα κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2015, παραμονές του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου. Η ανέλπιστη υποδοχή από το εγχώριο αναγνωστικό κοινό με χαροποίησε ιδιαιτέρως και η βασική φιλοδοξία μου ήταν μέσα σε εκείνη τη μαύρη άβυσσο να αναζητήσω μια αισιόδοξη εικόνα. Επίσης, ήταν μια μοναδική ευκαιρία να ξαναδιαβάσω την ελληνική ιστορία και να τη σκεφθώ με έναν τρόπο σφαιρικό που θα αποτελούσε αφορμή για σκέψη και προβληματισμό.

q Φέτος, με την τηλεοπτική της μεταφορά σε επτά επεισόδια, η σειρά «Καταστροφές και Θρίαμβοι» έγινε ένα οδοιπορικό στο παρελθόν μας, μια σύνδεση αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης μέσα από επτά μεγάλους κύκλους της Ιστορίας μας που μοιράζονται κοινά στοιχεία: μεγαλόπνοα σχέδια, μεγάλες καταστροφές αλλά και εντυπωσιακούς θριάμβους. Η επέτειος των διακοσίων ετών από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και δώδεκα χρόνια μετά την έκρηξη μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης έδωσε την ευκαιρία να στρέψουμε το βλέμμα μας στο παρελθόν ώστε να μπορέσουμε να φανταστούμε το μέλλον.

q Πολλές φορές μού ασκούν σφοδρή κριτική, με έχουν κατηγορήσει ως «εθνομηδενιστή», «πράκτορα» των ξένων, ακόμη και ως «υμνητή» της χούντας. Πλέον, αυτές οι φωνές δεν έχουν την ίδια ένταση, ίσως γιατί βαρέθηκαν κι αυτοί να μου λένε τα ίδια και τα ίδια εδώ και είκοσι χρόνια. Στην αρχή με επηρέαζε, με σόκαρε το να διαβάζω τέτοιους λιβέλους. Ήταν κάπως σαν να με έριξαν μέσα σε μια αρένα με θηρία. Κάποτε συμμετείχα σε ένα συνέδριο για την ελληνική ιστοριογραφία, όπου, μετά την ομιλία μου, όλοι όσοι παρευρίσκονταν είχαν εξαγριωθεί. Ο έτερος συνομιλητής αφιέρωσε τη δική του ομιλία αποκλειστικά σ’ εμένα, για να εξηγήσει πόσο κακός επιστήμονας είμαι. Μεταξύ των ακροατών ήταν και ο Δ. Μαρωνίτης, ο οποίος σηκώθηκε, εξέφρασε τη δυσφορία του και με ρώτησε: «Ποια είναι τα πραγματικά κίνητρά σας, κ. Καλύβα;». Αισθάνθηκα σαν να βρισκόμουν σε μια συνεδρίαση κριτικής την εποχή της Κινεζικής Πολιτιστικής Επανάστασης, όπου οι άλλοι με έδειχναν με το δάχτυλο για να με καταγγείλουν. Ήταν ένα είδος δημόσιας τελετουργικής εκτέλεσης. Θυμάμαι ότι στο διάλειμμα, βγαίνοντας από την αίθουσα, ακόμη και οι γνωστοί μου δεν με πλησίαζαν. Είχα, λοιπόν, γίνει ραδιενεργός. Δεν ήθελε κανείς να με πλησιάζει.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Στάθης Καλύβας

q Στην Ελλάδα κυριαρχεί συχνά μια αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Το ίδιο παρατηρείται και στα ανώτατα εκπαι-

q Αυτό, δεν σας κρύβω, ήταν το καλύτερο εμβόλιο, απέκτησα αντισώματα και έχω ανοσία. Μου προξενεί εντύπωση το ότι δεν με έχουν καλέσει ποτέ σε κάποιο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στην Ελλάδα για να δώσω μια ομιλία, τη στιγμή που με προσκαλούν τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια όλου του κόσμου.

q Ως λαό μάς απασχολεί πολύ η Ιστορία. Ποτέ, όμως, δεν συμπάθησα τις φιέστες. Η επέτειος των διακοσίων χρόνων της Επανάστασης μπορεί να επισκιάστηκε από την πανδημία, άφησε όμως ένα βαθύτερο αποτύπωμα γιατί πραγματοποιήθηκαν σημαντικές δραστηριότητες και παρουσιάστηκαν εξαιρετικές εκθέσεις, ενώ το κυριότερο ήταν ότι αναθερμάνθηκε η ιστορική έρευνα με τη δημοσίευση ορισμένων πολύ σημαντικών βιβλίων. Η ελληνική παθογένεια που με ενοχλεί ίσως περισσότερο είναι η τυπολατρία και ο φόβος της πρωτοβουλίας, αλλά και μια κάποια στενότητα πνεύματος και αντίληψης. Κι αυτό εκφράζει ουσιαστικά έναν πολύ βαθύ συντηρητισμό. Προτιμάμε δηλαδή να κοχλάζουμε μέσα σ’ ένα καζάνι, γκρινιάζοντας και κατηγορώντας συνεχώς άλλους, αντί να ρισκάρουμε την αλλαγή.

q Το αποτέλεσμα της δεκαετούς οικονομικής κρίσης είναι ότι ενθάρρυνε μια λογική χαμηλών προσδοκιών. Η Ελλάδα σήμερα πρέπει να βρει το στίγμα της. Πατριωτισμός στην εποχή μας είναι να αναζητήσουμε ένα συλλογικό όραμα, συνεχίζοντας την ιστορική αλυσίδα που ορίζει την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας. Άλλωστε, επαναστατικό για μένα είναι να μπορέσουμε να ελαχιστοποιήσουμε τα μειονεκτήματά μας, να αποδεχτούμε τις αδυναμίες μας και να καταφέρουμε να τις βελτιώσουμε. Η κρίση, ωστόσο, άφησε και κάτι θετικό. Έδωσε τέλος σε κάποιες ψευδαισθήσεις. Δεν υπάρχουν πλέον αυταπάτες και ενηλικιωθήκαμε, πολιτικά και κοινωνικά. Το πολιτικό σύστημα σταθεροποιήθηκε και ευελπιστώ ότι τα κόμματα έμαθαν, σε κάποιο βαθμό, πως το βραχυχρόνιο όφελος και η αποφυγή του πολιτικού κόστους έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες.

q Στην Αθήνα αγαπώ πολύ τη ζωντάνια της, τους δρόμους και τις γειτονιές. Αναμφίβολα, είναι μια πόλη που σε εκπλήσσει σε κάθε διαδρομή. Από την άλλη πλευρά, με ενοχλεί που πολλές φορές παρατηρείται μια εικόνα εγκατάλειψης. Βλέπουμε κτίρια βανδαλισμένα, πεζοδρόμια σε κακή κατάσταση, αυτοκίνητα παρκαρισμένα ανεξέλεγκτα αλλά και μια ακαλαισθησία, μια αδιαφορία για το κοινό καλό, τον δημόσιο και ιδιωτικό χώρο. Επίσης, επειδή η πρωτεύουσα έχει γίνει προορισμός πια, ελλοχεύει ο κίνδυνος να μετατραπεί το κέντρο της σε ένα μονοθεματικό πάρκο για τουρίστες.

q Το ρίσκο ήταν πάντοτε μέρος της ζωής μου. Άλλωστε, δεν μπορείς να ζεις με τον φόβο μήπως μετανιώσεις για αποφάσεις που παίρνεις. Γι’ αυτό προσπαθούσα να λαμβάνω αποφάσεις για τις οποίες εκ των υστέρων δεν θα μπορούσα να μετανιώσω. Αυτό θα έλεγα σήμερα και σε έναν νέο, να μη μένει στη σιγουριά και στην εξασφάλιση, αλλά να ξεπερνά διαρκώς τα όριά του. Ποτέ δεν μου άρεσε ούτε η βολή ούτε η ασφάλεια. Με είλκυαν οι πειραματισμοί, το καινούργιο, τα άγνωστα περιβάλλοντα, η αναζήτηση μιας νέας αφετηρίας. Είναι μεγάλο προνόμιο να μπορείς να μαθαίνεις διαρκώς. Αυτό δίνει νόημα στη ζωή μας.

q Είμαι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να ακούει τον εαυτό του και τις επιθυμίες του. Επέλεξα,

ΙNFO

Εδώ μπορείτε να δείτε όλα τα επεισόδια της σειράς «Καταστροφές και Θρίαμβοι», η οποία προβλήθηκε από το κανάλι του ΣΚΑΪ: https:// www.skaitv.gr/show/ enimerosi/katastrofeskai-thriamboi/sezon2021-2022#tab1. Το ομώνυμο βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

30 lifo – 3.2.22

λοιπόν, μια ζωή που βασίζεται στην κινητικότητα. Η οικογένεια δεν συμβαδίζει με κάτι τέτοιο, χωρίς να είναι κάτι που έχω αποφασίσει ρητά. Η υπέρτατη ευτυχία είναι να μπορείς να κάνεις τη δουλειά που σου αρέσει. Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι μην εγκλωβιστώ σε ένα κακό βόλεμα που δεν θα μου επιτρέπει να κάνω αυτό που με κάνει ευτυχισμένο. Άλλωστε, πολλά ζωντανά μυαλά έχουν αφυδατωθεί, κλειδωμένα σ’ ένα κλουβί.

q Μου αρέσουν πολύ το περπάτημα στην πόλη, το κολύμπι και η γιόγκα. Η λέξη «Θεός», όπως και η

Με έχουν κατηγορήσει ως «εθνομηδενιστή», «πράκτορα» των ξένων, ακόμη και ως «υμνητή» της χούντας. Πλέον, αυτές οι φωνές δεν έχουν την ίδια ένταση, ίσως γιατί βαρέθηκαν κι αυτοί να μου λένε τα ίδια και τα ίδια εδώ και είκοσι χρόνια. Στην αρχή με επηρέαζε, με σόκαρε το να διαβάζω τέτοιους λιβέλους. Ήταν κάπως σαν να με έριξαν μέσα σε μια αρένα με θηρία.

πίστη, δεν σημαίνει, για μένα, πολλά πράγματα, ίσως διότι προϋποθέτει ότι δεν μπορείς να αναθεωρήσεις τις απόψεις σου. Κι εγώ θέλω να μπορώ να αναθεωρώ. Ποτέ δεν μου άρεσε να έχω μια ταυτότητα συμπαγή, σαφή και ανάλλαχτη. Το σημαντικό στη ζωή είναι να δοκιμάζεις και να δοκιμάζεσαι σε καινούργια πεδία. Η κινητήρια δύναμή μας βρίσκεται στην αξία που έχουν τα πράγματα που κάνουμε, τη στιγμή που τα κάνουμε. Το ταξίδι είναι αυτό που μας διαμορφώνει, όχι η άφιξη στον προορισμό.

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΗΣ Ε.Ε., ΤΑ ΟΦΈΛΗ, ΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΊ ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΊΧΝΟΥΝ ΟΙ ΈΡΕΥΝΕΣ; ΑΠΑΝΤΟΎΝ ΈΛΛΗΝΕΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΈΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΊ. ΑΠΌ ΤΟΝ ΤΙΜΟ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟ

Ύψιστη προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης. Αναδεικνύοντας τα οφέλη του ψηφιακού μετασχηματισμού για τους πολίτες, την οικονομία και το περιβάλλον, βρίσκεται πολύ ψηλά στη φετινή ατζέντα του θεσμικού οργάνου της Ε.Ε. ως ο βασικός τρόπος για να προαχθούν η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα. Ταυτόχρονα, το Ε.Κ. επιδιώκει να θεμελιώσει ένα κλίμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους καταναλωτές, διασφαλίζοντας την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ευρωπαϊκών αξιών. Άλλωστε, ζούμε σε μια εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη ξεπερνάει με ταχύτατο ρυθμό τις δικές μας νοητικές ικανότητες. Όπως βλέπουμε, η πανδημία αφήνει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της, λειτουργώντας ως καταλύτης σε διάφορους τομείς. Αυτή η νέα πραγματικότητα οφείλεται στην ιλιγγιώδη ψηφιοποίηση και στα εργαλεία που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη, που, βεβαίως, εγείρουν πολλά ηθικά ερωτήματα και προκαλούν δυνητικούς κινδύνους. Σε όλες τις συζητήσεις που διεξάγονται στις ολομέλειες και στις επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου έχει τονιστεί ότι η ανάπτυξη και ευημερία της Ευρώπης είναι αναμφίβολα άρρηκτα συνδεδεμένες με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών συνδεσιμότητας και διαχείρισης δεδομένων. Όμως ύψιστης σημασίας είναι και η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων. Η LiFO με ένα πλούσιο αφιέρωμα αναδεικνύει όλες τις πτυχές της εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας. Με ποιες κινήσεις επιδιώκει το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να δώσει στην Ε.Ε. τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής εξέλιξης; Ποιος θα είναι ο αντίκτυπός της στην καθημερινότητα μας; Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις μελλοντικές προκλήσεις;

EUROPEAN LIFO 3.2.22 – lifo

31

Το μέλλον της ανθρωπότητας στα χέρια της τεχνητής νοημοσύνης η ευρωβουλευτής του πασοκ-κιναλ, αντιπρόεδρος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου & πρόεδρος της επιτροπής για το μέλλον της επιστήμης και τεχνολογίας στο ευρωκοινοβούλιο εύα καϊλή.

32 lifo – 3.2.22

τι κι αν χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2022 για να δεις την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence αγγλιστί, AI εν συντομία) εν δράσει, χάρη στη σκούπα-ρομπότ που αγόρασες στις εκπτώσεις; Σε διαβεβαιώνουμε πως δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Ο όρος καθιερώθηκε το 1956 σε ένα συνέδριο στο αμερικανικό κολέγιο Dartmouth (γιορτάζει, σαν να λέμε, τα εξήντα πέντε του χρόνια φέτος), έστω κι αν οι συμμετέχοντες ήταν μάλλον υπερβολικά αισιόδοξοι, κάνοντας λόγο για επίλυση του προβλήματος της δημιουργίας τεχνητής νοημοσύνης μέσα σε μια γενιά. Από τότε μέχρι σήμερα, βέβαια, μοιάζει να έχουν περάσει αιώνες τεχνολογικής εξέλιξης, καθώς η AI έχει μπει για τα καλά στις ζωές μας. Παρότι το ευρύ κοινό στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τον ρόλο που διαδραματίζει στην καθημερινότητά του, η τεχνητή νοημοσύνη δουλεύει ακατάπαυστα στο παρασκήνιο 24/7, έχοντας ως μοναδικό της αντικείμενο την επίτευξη των εκάστοτε στόχων της, που φυσικά μπορούν να αφορούν από την ανάπτυξη ενός νέου εμβολίου μέχρι την κατάρριψη ενός αεροσκάφους. Βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και αυτό που αποτελεί άμεση επιδίωξη του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι ένα περιεκτικό νομικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη, το οποίο θα ενισχύει την ευρωπαϊκή οικονομία και θα προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα, μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση στη νομοθεσία που θα βάζει πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο και την ασφάλεια. Η νομοθεσία θα κατηγοριοποιεί τις χρήσεις όλων των προϊόντων και εφαρμογών που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη σε αβλαβείς, μικρής επικινδυνότητας, μεγάλης επικινδυνότητας και απαγορευτικής χρήσης. Αυτό θα ισχύει για εφαρμογές ΑΙ που παράγονται εντός Ε.Ε. αλλά και για εφαρμογές που εισέρχονται στην ευρωπαϊκή αγορά από τρίτες χώρες. Η τεχνητή νοημοσύνη που έχουμε αυτήν τη στιγμή είναι η λεγόμενη «στενή» ή «περιορισμένη» («weak» ή «narrow» artificial intelligence). Στην ουσία αφορά τη δυνατότητα ενός μηχανήματος να εκτελεί συγκεκριμένες εργασίες χωρίς να είναι σε θέση να αντιληφθεί το πιθανό αποτέλεσμα μιας ευρύτερης αλληλουχίας κινήσεων. Η στενή τεχνητή νοημοσύνη, φέρ’ ειπείν, μπορεί να κερδίσει τον άνθρωπο σε μια παρτίδα σκάκι (όπως πρώτος είχε κάνει ο περίφημος Deep Blue παίζοντας εναντίον του Γκάρι Κασπάροφ το 1997), να προσαρμόσει μια διαδρομή στο αυτοκίνητο χρησιμοποιώντας πραγματικά δεδομένα κίνησης και να αυξομειώσει τη θερμοκρασία ενός δωματίου ανάλογα με τα άτομα που βρίσκονται σε αυτό. Η τεχνητή νοημοσύνη, βλέπεις, επί του παρόντος είναι σε θέση να σκεφτεί, όχι όμως και να καταλάβει – αυτό το δεύτερο παραμένει αποκλειστικά χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Από δω,

βέβαια, πηγάζουν και οι περισσότερες ανησυχίες όσον αφορά την AI και το μέλλον της ανθρωπότητας: τι θα γίνει αν η ισχυρή τεχνητή νοημοσύνη που περιγράψαμε φτάσει στο σημείο να αρχίσει να βελτιώνεται με τρόπο που ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να καταλάβει; Για την ώρα, το ερώτημα αυτό βρίσκεται σε καθαρά υποθετικό επίπεδο. Ποιος μπορεί, όμως, να προβλέψει με βεβαιότητα τι θα γίνει στο μέλλον, εκτός από την ίδια την τεχνητή νοημοσύνη; Η τελευταία αυτή πρόταση, παρότι μοιάζει βγαλμένη κατευθείαν από το Inception, είναι πέρα για πέρα αληθινή και αφορά καταστάσεις που συμβαίνουν ήδη. Η AI, εξάλλου, αποτελεί βασικό εργαλείο για την πρόβλεψη του καιρού αλλά και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών πλέον. Οι ικανότητές της στη διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων (των «υπερδεδομένων» ή «big data») επιτρέπουν στους ειδικούς να αναλύουν σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα στοιχεία όπως η διεύθυνση και η ταχύτητα των ανέμων, οι μεταβολές της θερμοκρασίας, τα βαρομετρικά κ.λπ., και να αντλούν όσο το δυνατόν ακριβέστερες πληροφορίες για την εξέλιξη μιας συγκεκριμένης κατάστασης. Αν το παραπάνω φαίνεται πολύ μακρινό σε σχέση με τις καθημερινές σου δραστηριότητες, θα δώσουμε κι ένα πολύ πιο άμεσο παράδειγμα. Ρίχνοντας απλώς μια ματιά στο Google, θα διαπιστώσεις ιδίοις όμμασι μία ακόμα εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης. Πώς αλλιώς νομίζεις ότι η μηχανή αναζήτησης που χρησιμοποιείς τόσες φορές ημερησίως θα είχε τη δυνατότητα να ξέρει τι εννοούσες όταν πληκτρολογούσες «σθνταηγ τυροπτιας» ή, πολύ περισσότερο, να σου εμφανίζει τα πιο σχετικά με την αναζήτησή σου αποτελέσματα (και όχι απλώς τις σελίδες που περιείχαν εκατό φορές τη λέξη «τυρόπιτα»); «Για παράδειγμα, ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, ώστε να αποφασιστεί η κοινή μας προσέγγιση, είναι το αν θα επιτρέπονται συστήματα βιομετρικής παρακολούθησης σε δημόσιους χώρους (real time biometric mass surveillance) σε εταιρείες αλλά και ιδιωτικά, καθώς είναι πολύ λεπτές οι ισορροπίες για να αποφευχθεί η κατάχρηση αυτών των τεχνολογιών εις βάρος των κεκτημένων μας. Το Κοινοβούλιο φαίνεται να αντιτίθεται επί της αρχής σε κάτι τέτοιο, ενώ η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών θεωρούμε ότι θα ανοίξει τον δρόμο σε αυθαίρετη παρακολούθηση της καθημερινότητας των πολιτών, χωρίς να γνωρίζουμε τα όριά της και χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα διασφαλίζουν το αντίθετο», αναφέρει η Εύα Καϊλή, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρόεδρος της Επιτροπής για το μέλλον της Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Ευρωκοινοβούλιο. Η τεχνητή νοημοσύνη δηλώνει παρούσα σε πολύ περισσότερες στιγμές της καθημερινότητάς

Κάθε θετική εξέλιξη έχει τους κινδύνους της, αν δεν ρυθμιστεί σωστά και εγκαίρως. Ακόμα και με την περίπτωση του smartphone που θα κατέχει το ιατρικό ιστορικό μας και θα παρακολουθεί την εξέλιξη της υγείας μας εγείρονται πολλά ηθικά ζητήματα. Είναι αυτά τα δεδομένα ασφαλή; Ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά;

μας απ’ όσες φαντάζεσαι. Είναι εκεί για να ρυθμίζει τον βηματοδότη ενός αγαπημένου σου προσώπου. Επιτρέπει στα καταστήματα από τα sites των οποίων ψωνίζεις να ετοιμάσουν και να εκτελέσουν την παραγγελία σου μαζί με χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια άλλες, σε ακόμα λιγότερο χρόνο. Προσφέρει σημαντικές διευκολύνσεις σε άτομα με προβλήματα κίνησης ή όρασης μέσω των προσωπικών βοηθών όπως οι Siri, Google Assistant ή η Alexa. Επιλέγει τον οδηγό που θα απαντήσει στο κάλεσμά σου στο Beat ή το Uber. Α, και να μην ξεχάσουμε τις προτάσεις της σε Spotify, Netflix και λοιπές πλατφόρμες streaming/ψυχαγωγίας. «Κάθε θετική εξέλιξη έχει τους κινδύνους της αν δεν ρυθμιστεί σωστά και εγκαίρως», αναφέρει η κ. Καϊλή. «Ακόμα και με την περίπτωση του smartphone που θα κατέχει το ιατρικό ιστορικό μας και θα παρακολουθεί την εξέλιξη της υγείας μας εγείρονται πολλά ηθικά ζητήματα. Είναι αυτά τα δεδομένα ασφαλή; Ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά; Μπορεί να υπάρξουν ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες με ειδικές συμφωνίες με πλατφόρμες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μας και να αρνούνται να μας ασφαλίσουν; Παρά τα πολλά θετικά της, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ανοίξει τον δρόμο σε αυταρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα όπως τα περιγράφει ο Orwell στο 1984. Δηλαδή με διαρκή, real time παρακολούθηση των πράξεων, ακόμα και των σκέψεων των πολιτών. Οι κυβερνοεπιθέσεις είναι το άλλο ανησυχητικό σκέλος. Το πιο επικίνδυνο είναι όταν η κατάχρηση προέρχεται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις και γίνεται εις βάρος των πολιτών. Μόλις δημοσιεύτηκε στην “Guardian” έρευνα η οποία αποκαλύπτει ότι κυβέρνηση κράτους-μέλους της Ε.Ε., της Ουγγαρίας εν προκειμένω, χρησιμοποίησε το λογισμικό Pegasus της ισραηλινής NSO για να παρακολουθήσει τις συνομιλίες αντιφρονούντων δημοσιογράφων και πιθανόν πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης Όρμπαν. Μέχρι τώρα νομίζαμε ότι τα περιστατικά αφορούν κυβερνήσεις του Ιράν, του Μεξικού και της Σαουδικής Αραβίας. Να, λοιπόν, που ακόμα και πολίτες κάποιων χωρών της Ε.Ε. δεν μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς με το smartphone τους και υπάρχει ανάγκη για μια υπηρεσία που θα προστατεύει όσα έχουμε κατακτήσει στην Ένωση». Ο άνθρωπος οφείλει να μάθει να ζει με την τεχνητή νοημοσύνη. Για την ακρίβεια, θα πρέπει να προσαρμοστεί σε μια πραγματικότητα όπου η AI θα εξελιχθεί στο δεξί του χέρι, βελτιώνοντας σε κάθε ευκαιρία την ποιότητα ζωής του και δίνοντάς του περισσότερο χρόνο για να κάνει ό,τι του αρέσει και τον γεμίζει, μέσω της εκτέλεσης βοηθητικών και επαναλαμβανόμενων εργασιών. Δεν θα πρέπει να ξεχάσει σε καμία περίπτωση, βέβαια, πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εργαλείο, τουλάχιστον μέχρι να πετύχουμε την ισχυρή εκδοχή της. Και όπως όλα τα εργαλεία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον σωστό αλλά και με τον λάθος τρόπο. «Η Ε.Ε.», όπως τονίζει η κ. Καϊλή, «μπορεί να καταστεί πρωτοπόρος στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, ειδικότερα στο κομμάτι της νομοθεσίας για την προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών της και του πλαισίου ηθικών κανόνων που θα διέπουν τη χρήση της. Ήδη η Ε.Ε. έχει αποδείξει έμπρακτα την υπεροχή της σε αυτόν τον τομέα με την υιοθέτηση του GDPR, που θεωρήθηκε παγκοσμίως ως η πιο περιεκτική και πλήρης νομοθεσία για την προστασία της ιδιωτικότητας. Πολλές χώρες στον κόσμο άντλησαν ιδέες και διαμόρφωσαν τη δική τους νομοθεσία βασιζόμενες στο ευρωπαϊκό GDPR και η φιλοδοξία μας στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι να συμβεί το ίδιο με τους νέους κανονισμούς του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών».

EUROPEAN LIFO | ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Τεχνητή νοημοσύνη: Ο… μαγαζάτορας του μέλλοντος h ευρωβουλευτής του συριζα-π.ς. & μέλος της ειδικής επιτροπής τεχνητής νοημοσύνης στην ψηφιακή εποχή έλενα κουντουρά.

ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού πωλητή (μαγαζάτορα, συμβούλου πωλήσεων, πες τον όπως θες); Να είναι πρόθυμος να εξυπηρετήσει, έχοντας ωστόσο διακριτική παρουσία. Να φροντίζει για την εκτέλεση μιας παραγγελίας στον μικρότερο δυνατό χρόνο. Να αντιλαμβάνεται τις πραγματικές ανάγκες του πελάτη, προτείνοντάς του τα κατάλληλα προϊόντα/υπηρεσίες, εξασφαλίζοντας αφενός πως θα φεύγει ικανοποιημένος, αφετέρου πως θα επιστρέψει και για άλλες αγορές. Πράγματι, όλα αυτά αποδίδουν σε ένα φυσικό κατάστημα, μεγάλο ή μικρό. Τι γίνεται όμως στον κόσμο του διαδικτύου; Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce) είναι ο αριθμός των πελατών που μπορούν να «βρίσκονται» σε ένα κατάστημα ανά πάσα στιγμή, είτε πραγματοποιώντας τις αγορές τους είτε απλώς κοιτώντας, κάνοντας έρευνα αγοράς. Εν αντιθέσει με ένα φυσικό κατάστημα, ένα e-shop μπορεί να υποδεχτεί ταυτόχρονα ακόμα και εκατομμύρια πελάτες. Φαντάζεσαι πόσοι υπάλληλοι θα χρειάζονταν για τους εξυπηρετήσουν; Εφόσον τα μαθηματικά δεν βγαίνουν, την κατάσταση έρχεται να σώσει η τεχνητή νοημοσύνη – ναι, ναι, η ίδια που βρίσκεται σε smartphones, σπίτια, αυτοκίνητα, και στο Netflix. «Η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει αξιόπιστες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης που να εξαλείφουν προκαταλήψεις και διακρίσεις και να εξυπηρετούν το κοινό καλό, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας, καθώς και τη συνεισφορά τους στην οικονομική ευημερία», έχει δηλώσει ο πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA) του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ντράγκος Τουντοράκε. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ο μαγαζάτορας του μέλλοντος, κι αυτό λόγω των υπερδεδομένων ή big data. Χάρη σε αυτά μπορεί να δημιουργήσει ένα εξαιρετικά λεπτομερές και ακριβές προφίλ για καθέναν από τους επισκέπτες οποιουδήποτε καταστήματος: ποια προϊόντα είδαν, ποια έχουν στις λίστες τους, ποια αγόρασαν εν τέλει, με ποια τα συνδύασαν, ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο βρέθηκαν στο κατάστημα (πληκτρολογώντας π.χ. απευθείας τη διεύθυνση, αναζητώντας κάτι στο Google, έχοντας δει μια διαφήμιση σε κάποια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ.). Φαντάσου τώρα να υπάρχει η δυνατότητα συγκέντρωσης όλων αυτών των δεδομένων για εκατομμύρια πελάτες και έχεις μια εικόνα όσων μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη. Η Έλενα Κουντουρά, μέλος της AIDA, αναφέρει ότι η τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει σε οργανισμούς, κυβερνήσεις και κοινότητες να οικοδομήσουν ένα σύστημα υψηλής απόδοσης για την εξυπηρέτηση των διοικητικών αρχών αλλά και των πολιτών. Έχει ενσωματωθεί ήδη και αναπτύσσεται στην οικονομία και στις οικονομικές συναλλαγές, στην ασφάλεια, στη δικαιοσύνη, στην υγεία αλλά και στις έξυπνες πόλεις, στον τουρισμό, στον πολιτισμό και στις τέχνες, στις μεταφορές και στον αγροτικό τομέα.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να μην έχει τον πωλητή που θα σπεύσει πλάι σου μόλις διαπιστώσει ότι προβληματίζεσαι για κάτι, όμως, μέσω ενός καλοσχεδιασμένου περιβάλλοντος χρήστη (user interface-UI) θα είναι σε θέση να σου «σερβίρει» σε χρόνο μηδέν προϊόντα που είναι πολύ πιθανό να σε ενδιαφέρουν – και άρα να αγοράσεις. Αν αυτό σου φαίνεται λεπτομέρεια, να σε ενημερώσουμε πως το λεγόμενο «upselling» (η πώληση επιπλέον προϊόντων, συναφών με την αρχική επιλογή του πελάτη) αντιστοιχεί στο 35% του συνολικού τζίρου του ηλεκτρονικού καταστήματος του Amazon. Αντιλαμβάνεσαι, λοιπόν, πόσο σημαντικό είναι αυτές οι προτάσεις να «μιλούν» στον καταναλωτή, έτσι; Επιπρόσθετα, η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται ανά πάσα στιγμή στη διάθεσή σου μέσω των περίφημων chatbots. Με τους millennials να συνομιλούν μεταξύ τους σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσω γραπτών μηνυμάτων πια (βλ. WhatsApp, Messenger, Viber κ.λπ.), η επικοινωνία με καταστήματα και επιχειρήσεις δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο, μόνο που το chat, αντί να γίνεται με φυσικό πρόσωπο, θα πραγματοποιείται μέσω της AI. Η τελευταία έχει τη δυνατότητα να απαντά 24/7 σε συγκεκριμένες ερωτήσεις (στη χειρότερη περίπτωση, απλώς συνδέει τον πελάτη με έναν υπεύθυνο εξυπηρέτησης), όμως με τον καιρό μαθαίνει από τον τρόπο με τον οποίο της τίθενται, έτσι μπορεί να αντιληφθεί σε ακόμα περισσότερες περιπτώσεις τι θέλει να μάθει κανείς. Στην ουσία, οι αλγόριθμοι στους οποίους βασίζονται τα chatbot τούς μαθαίνουν τα μέρη του λόγου, προσθέτοντας «ταμπελάκια» (tags) σε κάθε λέξη. Με τον τρόπο αυτό η τεχνητή νοημοσύνη αποκτά τη δυνατότητα να φτιάχνει προτάσεις, καθώς το λεξιλόγιό της σταδιακά αυξάνεται μέσα από τη διαρκή αλληλεπίδραση με τους πελάτες. Οι υπηρεσίες των chatbots, μάλιστα, περιλαμβάνουν και προτάσεις προϊόντων, πάντα με βάση τις προτιμήσεις του πελάτη. Έρευνα της Ubisend το 2019 κατέδειξε πως ένας στους πέντε καταναλωτές είναι πρόθυμος να αγοράσει κάποιο προϊόν ή υπηρεσία έπειτα από πρόταση ενός chatbot (ειδικά όταν εκείνο γνωρίζει άριστα, εκτός από τις ανάγκες του, και την γκάμα του καταστήματος). Σύμφωνα με την κ. Κουντουρά, το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει η Ε.Ε. να ηγηθεί στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης και να προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες που θα μας καταστήσουν πιο ανταγωνιστικούς διεθνώς. Και για να το πετύχει αυτό στρέφεται στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης με επίκεντρο τον άνθρωπο, ενσωματώνοντας τις ευρωπαϊκές αξίες για τα θεμελιώδη δικαιώματα. Διότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί επωφελώς μόνο εάν εξασφαλίζει πρώτα απ’ όλα την προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών της, π.χ. την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ιδιωτικότητά τους. Μόνο έτσι θα γίνει κοινωνικά ευρέως αποδεκτή, θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και επομένως

Tο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει η Ε.Ε. να ηγηθεί στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης και να προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες που θα μας καταστήσουν πιο ανταγωνιστικούς διεθνώς.

θα αυξηθεί η ζήτηση από εταιρείες και δημόσιες αρχές για την ενσωμάτωση τέτοιων συστημάτων αλλά και η παροχή προϊόντων υψηλότερης ασφαλείας από τους παρόχους. Κάπου εδώ, βέβαια, να πούμε ότι ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης δεν περιορίζεται μόνο στους χώρους του ηλεκτρονικού καταστήματος όπου κινείται και ο πελάτης αλλά συνεχίζεται και στα «παρασκήνια». Ας μην ξεχνάμε ότι κανείς δεν θέλει να περιμένει δύο και τρεις βδομάδες μέχρι να παραλάβει την παραγγελία του. Όταν, λοιπόν, μια επιχείρηση με αποθήκες σε διάφορα σημεία του κόσμου δέχεται χιλιάδες ή και εκατομμύρια παραγγελίες την ημέρα, οι οποίες θα πρέπει να ετοιμαστούν και να αποσταλούν σε πελάτες σε κάθε γωνιά μιας χώρας ή και του πλανήτη, τότε το πράγμα ζορίζει. Για την ακρίβεια, το ρητό «ο χρόνος είναι χρήμα» δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη εφαρμογή. Για την εκτέλεση ενός τέτοιου όγκου παραγγελιών απαιτείται η αγαστή συνεργασία μεταξύ ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης: ο πρώτος έχει την εποπτεία, ενώ η δεύτερη αναλαμβάνει τις επαναλαμβανόμενες εργασίες, είτε αυτές είναι φυσικές (συσκευασία/πακετάρισμα, βίδωμα, εκτύπωση ετικετών κ.ά.) είτε όχι (έγκριση και ανάθεση παραγγελιών, μοίρασμα της δουλειάς ανά βάρδια κ.λπ.). Στην πρώτη περίπτωση, μάλιστα, οι αυτοματισμοί αποκαλούνται «cobots» (από τις λέξεις «cooperative» και «robots», δηλαδή ρομπότ που εργάζονται σε συνεργασία με τους ανθρώπους). Και δεν πρόκειται για φουτουριστικά ανδροειδή: ακόμα και ένα κλαρκ φορτωμένο με παλέτες, που ακολουθεί από μόνο του έναν υπάλληλο, θεωρείται cobot. Τα cobots έχουν βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού σε μεγάλες αποθήκες, συμβάλλοντας στη μείωση των εργατικών ατυχημάτων και αναλαμβάνοντας την ευθύνη των απαιτητικών, βαριών εργασιών. Παράλληλα, διασφαλίζουν πως η επιχείρηση θα είναι σε θέση να εκτελέσει μεγαλύτερο αριθμό παραγγελιών, ακόμα και κατά τη διάρκεια των περιόδων αιχμής (π.χ. εκπτώσεις, εορτές κ.λπ.), αφού έχουν τη δυνατότητα να δουλεύουν «around the clock», με παύσεις μόνο για συντήρηση. Δεδομένου, μάλιστα, ότι οι καινούργιες αποθήκες και εγκαταστάσεις κατασκευάζονται λαμβάνοντας υπόψη τα cobots, είναι αρκετά ασφαλές να υποθέσει κανείς πως οι λειτουργίες και η αποτελεσματικότητά τους θα πολλαπλασιαστούν στο μέλλον. Τέλος, η κ. Κουντουρά ανέφερε ότι αυτή την περίοδο στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «επεξεργαζόμαστε αυτήν τη νομοθετική πρόταση και ως εισηγήτρια της πολιτικής μου ομάδας θα καταθέσω το επόμενο διάστημα συγκεκριμένες προτάσεις στην Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ITRE με στόχο να βελτιωθεί κατά το δυνατό το νομοθετικό πλαίσιο και να εξαλειφθούν αδυναμίες και ελλείψεις που θα δημιουργούν χώρο για παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών κατά την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης». Κακά τα ψέματα, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί το μέλλον στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Με τον αριθμό των καταναλωτών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για τις αγορές τους να αυξάνεται, ο ρόλος της στην εμπειρία του πελάτη και κατ’ επέκταση στον τζίρο των καταστημάτων θα γίνεται ολοένα και πιο νευραλγικός. Η εμπειρία του shopping έχει αλλάξει εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια, γίνεται πιο αποδοτική, απολαυστική και ευχάριστη μέσα από μια πιο προσωποποιημένη προσέγγιση. Και είμαστε ακόμα στην αρχή.

3.2.22 – lifo

33

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι παρούσα στην καθημερινότητά μας

(απλώς δεν το ξέρουμε) h ευρωβουλευτής της νδ & μέλος της ειδικής επιτροπής τεχνητής νοημοσύνης στην ψηφιακή εποχή, άννα μισέλ ασημακοπούλου.

34 lifo – 3.2.22

το 2017 έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έδειξε ότι το 61% των Ευρωπαίων είναι θετικά προσκείμενο στην τεχνητή νοημοσύνη και στα ρομπότ, ενώ το 88% θεωρεί ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Στο άκουσμα του όρου «τεχνητή νοημοσύνη» δεν μπορεί παρά σκέφτεσαι μεμιάς αυτοκίνητα που κινούνται μόνα τους, ανδροειδή που περπατούν στους δρόμους, τον Terminator και άλλα τέτοια sci-fi. Αυτό το Χόλιγουντ μας έχει καταστρέψει! Η τεχνητή νοημοσύνη, βλέπεις, είναι παρούσα σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, και μάλιστα χωρίς να «διαφημίζει» ιδιαίτερα την παρουσία της. Τουναντίον, λειτουργεί ως επί το πλείστον στο παρασκήνιο, φροντίζοντας να φέρνει σιωπηλά εις πέρας την εκάστοτε αποστολή της. Εξάλλου, η σύγχρονη τεχνητή νοημοσύνη αποκαλείται «στενή» ή «περιορισμένη» («weak» ή «narrow») για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο: διότι μπορεί να εκτελέσει ανεμπόδιστα καθορισμένες εργασίες, αλλά δεν είναι σε θέση να αναπτύξει κοινή λογική, δεν έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει μια σειρά σκέψεων και να δημιουργήσει αλληλουχίες κινήσεων. Αυτό της το γνώρισμα, λοιπόν, την καθιστά ιδανική για να αναλάβει καθήκοντα που σχετίζονται με μαθηματικούς υπολογισμούς και ανάλυση δεδομένων/υπερδεδομένων (τα λεγόμενα «big data»). Η ευρωβουλευτής Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου, που είναι μέλος της Ειδικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA) και συμμετέχει στην Επιτροπή́ για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, αναγνωρίζει πως «η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται ήδη στην καθημερινή μας ζωή. Από την ταξινόμηση των ανεπιθύμητων mails και την εύρεση της ταχύτερης διαδρομής στις μετακινήσεις μέχρι την αποφυγή ατυχημάτων, λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης, και την αντιμετώπιση επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, είναι παρούσα και βελτιώνει τη ζωή των πολιτών και το έργο των επιχειρήσεων». Η κ. Ασημακοπούλου προσθέτει πως «η τεχνητή νοημοσύνη είναι απαραίτητη πλέον στην ανάπτυξη των επιστημών αλλά και στον τομέα της υγείας. Παράλληλα, είναι χρήσιμη σε τομείς όπως οι μεταφορές και σίγουρα είναι αναγκαία στην ψηφιακή μετάβαση των κρατών, αφού αναλαμβάνει τη διαχείριση των big data, όπως αποκαλούνται τα μεγάλα δεδομένα ή μεγα-δεδομένα». Επίσης, ως αναπόσπαστο στοιχείο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, μειώνει τον ανθρώπινο μόχθο, εξοικονομεί χρόνο και φέρνει αποτελέσματα σε μια εποχή που αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς. Παράλληλα, υπόσχεται αναβάθμιση της παραγωγής και του έργου των επιχειρήσεων στην ψηφιακή εποχή, προωθώντας την ανάπτυξη της οικονομίας». Πρακτικά όμως ποια είναι η εικόνα σήμερα; Τη στιγμή που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί ακόμα να μην είναι σε θέση να σε πάει από την Κηφισιά στο Κουκάκι. Ακόμα κι αν έχεις στη διάθεσή σου το πιο προηγμένο αυτόνομο όχημα, αυτό δεν θα έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει τις απαιτούμενες πληροφορίες (αποστάσεις από τα άλλα οχήματα, έλεγχος κυκλοφορίας σε διασταυρώσεις, εύρεση θέσης για παρκάρισμα κ.λπ.) για να σε μεταφέρει με ασφάλεια στον προορισμό σου (οι αλληλουχίες κινήσεων που λέγαμε, γνώρι-

σμα της γενικής ή ισχυρής τεχνητής νοημοσύνης). Μπορεί όμως να σχεδιάσει για λογαριασμό σου την ταχύτερη διαδρομή και στην πορεία να τη βελτιώσει βάσει της κίνησης που επικρατεί εκείνη τη στιγμή στους δρόμους. Είναι σε θέση να σου προτείνει το καλύτερο βενζινάδικο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την τιμή της βενζίνης, αλλά και να υπολογίσει το καύσιμο που θα κάψεις για να φτάσεις ως εκεί. Έχει τη δυνατότητα να ρυθμίσει τη θερμοκρασία στο εσωτερικό του οχήματος ανάλογα με εκείνη που επικρατεί στον προορισμό σου καθώς και να επιλέξει τη μουσική που συνήθως σου αρέσει να ακούς εκείνες τις ώρες της μέρας που τυχαίνει να οδηγείς. Όχι κι άσχημα, έτσι; O Δημήτρης Δημητριάδης, digital futurist, αναφέρει ότι «η μηχανική μάθηση μπορεί να φαίνεται σαν μια ευφάνταστη, φουτουριστική ιδέα, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη και όλες μας βοηθούν να αντεπεξέλθουμε στις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Από τον τρόπο που πλοηγούμαστε για να βρούμε τον προορισμό μας μέχρι τον τρόπο που παραγγέλνουμε delivery ή την επιλογή της σειράς που θα δούμε βάσει ενός recommendation στο Netflix, όλα αυτά είναι ευκολίες που πετυχαίνουμε μέσα από τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης». Η λειτουργία της τεχνητής νοημοσύνης είναι ξεκάθαρα θέμα παραμέτρων. Γι’ αυτό, άλλωστε, μπορεί να πιλοτάρει, ακόμα και να προσγειώσει με ασφάλεια ένα ολόκληρο αεροσκάφος σχεδόν σε κάθε αεροδρόμιο του κόσμου, αλλά όχι να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο. Οι δρόμοι είναι απείρως πιο πολύπλοκοι από τον ουρανό, δεν είναι δυνατό να έχουν το «αεροστεγές» περιβάλλον της αεροπορίας, όπου κάθε αεροσκάφος αφενός καταγράφεται και αφετέρου έχει συγκεκριμένες αποστάσεις από τα υπόλοιπα – ακόμα και στην περίπτωση του αυτόματου πιλότου, απαιτείται ανθρώπινη ενέργεια. Σίγουρα, όμως, δεν χρειάζεται να ανέβουμε στα 38.000 πόδια για να πάρουμε μια ιδέα για το τι εστί τεχνητή νοημοσύνη. Αρκεί να βγάλουμε το κινητό από την τσέπη και θα καταλάβουμε όχι μόνο τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και τον ρόλο που παίζει στη ζωή μας. Το ξεκλείδωμα της συσκευής γίνεται μέσω της αναγνώρισης του προσώπου, ακόμα και αν φοράς γυαλιά. Siri και Google Assistant έχουν την απάντηση σε κάθε σου ερώτηση, γνωρίζοντας καλύτερα και από εσένα τον ίδιο (!) τις προτιμήσεις σου. To Google ξέρει τι ψάχνεις, έστω κι αν πληκτρολογήσεις… ό,τι να ’ναι, και μην ξεχνάς πως μπορείς να μετατρέψεις οποιαδήποτε φωτογραφία σου σε 3D με το πάτημα ενός κουμπιού. Στο «έξυπνο» σπίτι τα πράγματα γίνονται κομματάκι πιο σύνθετα, αλλά στην ουσία δίνεται ακόμα μία ευκαιρία στην τεχνητή νοημοσύνη να αποδείξει την αξία της, αυτήν τη φορά στο πλαίσιο ενός ευρύτερου και πιο ολοκληρωμένου οικοσυστήματος. Το κατάλληλα εξοπλισμένο smart home σου γνωρίζει ότι πλησιάζεις. Η σκούπα ρομπότ έχει ολοκληρώσει την εργασία της και έχει επιστρέψει στη βάση της. Ο θερμοστάτης ενεργοποιείται έτσι ώστε η θερμοκρασία στο εσωτερικό να αρχίσει να ανεβαίνει. Τα φώτα ανάβουν μόνα τους, καθώς το αυτοκίνητο μπαίνει στο γκαράζ κι εσύ στο σπίτι. Όταν οι αισθητήρες δεν

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντιληφθεί από νωρίς τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης στην εποχή μας, γι’ αυτό και έχει ονομάσει την τρέχουσα δεκαετία «Ψηφιακή Δεκαετία της Ευρώπης», θέτοντας στόχους μέχρι το 2030 στον τομέα αυτό.

εντοπίζουν πλέον κίνηση σε κάποιο δωμάτιο, ο φωτισμός απενεργοποιείται. Οι ρυθμίσεις της τηλεόρασης προσαρμόζονται στο περιεχόμενο που απολαμβάνεις και στις συνθήκες του περιβάλλοντος χώρου και το Netflix σου προτείνει την κατάλληλη ταινία για να κυλήσει ευχάριστα η βραδιά. Η τεχνητή νοημοσύνη, συν τοις άλλοις, είναι το κλειδί για το περίφημο «sustainable lifestyle», έναν βιώσιμο τρόπο ζωής χωρίς σπατάλη φυσικών πόρων, κάτι απαραίτητο για το μέλλον του πλανήτη. Πλυντήρια ρούχων/πιάτων που προσαρμόζουν νερό και ενέργεια ανάλογα με το βάρος του φορτίου, ψυγεία που εντοπίζουν αυτόματα πιθανές βλάβες ενημερώνοντας τάχιστα, σκούπες που μπορούν να καθαρίσουν μόνες τους κατά τις ώρες μειωμένου τιμολογίου, όλα αυτά συμβάλλουν στην επίτευξη ενός πιο βιώσιμου lifestyle και, το κυριότερο, χωρίς εσύ να κάνεις τίποτα. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντιληφθεί από νωρίς τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης στην εποχή μας, γι’ αυτό και έχει ονομάσει την τρέχουσα δεκαετία “Ψηφιακή Δεκαετία της Ευρώπης”, θέτοντας στόχους μέχρι το 2030 στον τομέα αυτό. Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη, που έχει υιοθετήσει ήδη η Ε.Ε. από το 2018, οδήγησε στην πρόταση νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence Act), όπου προβλέπονται οι κανόνες που ρυθμίζουν κρίσιμα ζητήματα στο πεδίο αυτό. Η Ε.Ε., λοιπόν, είναι ήδη πρωτοπόρος, αφού έχει δημιουργήσει ένα καινοτόμο νομοθετικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη που δεν υπάρχει σε καμία άλλη ήπειρο μέχρι σήμερα, παρέχοντας ασφάλεια και καλλιεργώντας το αίσθημα εμπιστοσύνης σε όποιον ασχολείται με την ανάπτυξή της. Ένα τέτοιο πλαίσιο επιτρέπει στις επιχειρήσεις, στους ειδικούς αλλά και στους πολίτες να δραστηριοποιούνται στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, προστατεύοντας τις ευρωπαϊκές αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα» αναφέρει η κ. Ασημακοπούλου. «Άλλωστε, δεν στοχεύουμε μόνο στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και στη δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης των πολιτών με αυτή», προσθέτει η κ. Ασημακοπούλου και συμπληρώνει, «παράλληλα, στόχος είναι η ανάπτυξή της να βασιστεί σε κανόνες που διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία των αγορών και του δημόσιου τομέα, αλλά και την προστασία των πολιτών και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πέρα από τα θετικά που μπορεί να προσφέρει, η τεχνητή νοημοσύνη εγκυμονεί κινδύνους. Ένας από τους πιο σημαντικούς είναι η παραβίαση των αρχών της ιδιωτικότητας και η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περίπτωση κατάχρησης των προσωπικών δεδομένων των πολιτών. Γι’ αυτόν τον λόγο, κανονισμοί όπως ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), αλλά και προτάσεις νόμων, όπως ο κανονισμός για το e-privacy, που τώρα συζητιούνται στην Ε.Ε. επιχειρούν να προλάβουν τέτοιες παραβιάσεις αλλά και να τις αντιμετωπίσουν. Ένας ακόμη κίνδυνος που συνδέεται με την τεχνητή νοημοσύνη είναι οι στοχευμένες διαφημίσεις στο διαδίκτυο. Πρόκειται για μια πρόκληση που η Ε.Ε. αντιμετωπίζει με νομοθετήματα, όπως οι νόμοι για τις ψηφιακές υπηρεσίες και τις ψηφιακές αγορές που ρυθμίζουν, μεταξύ άλλων, τη λειτουργία τέτοιων διαφημίσεων στον ψηφιακό χώρο. Όλοι αυτοί οι κανόνες λειτουργούν συνδυαστικά, δημιουργώντας το νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης με τρόπο που να εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη». Ο άνθρωπος εξακολουθεί να παραμένει στη θέση του οδηγού, παίρνοντας τις κρίσιμες αποφάσεις με δεδομένα που του εξασφαλίζει η τεχνητή νοημοσύνη και διατηρώντας την εποπτεία. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ για να μας βοηθήσει να απολαύσουμε ακόμα περισσότερο κάθε μας στιγμή, κάνοντας εκείνα που μας χαροποιούν, μας ικανοποιούν και μας γεμίζουν περισσότερο. Ας την αφήσουμε να φέρει εις πέρας την αποστολή της.

EUROPEAN LIFO | ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Τεχνητή νοημοσύνη: Ρίσκα και προβληματισμοί η ανθρωπότητα έχει ηττηθεί. Η τεχνητή νοημοσύνη εξουσιάζει πλέον τον κόσμο, αποφασίζοντας για οτιδήποτε συμβαίνει στον πλανήτη. Αυτό που ξεκίνησε ως εργαλείο εξελίχθηκε στον απόλυτο δυνάστη, καταπατώντας κάθε ελευθερία και οδηγώντας το ανθρώπινο γένος σε έναν σύγχρονο, αλλά εξίσου σκοταδιστικό Μεσαίωνα. Οι άνθρωποι προσπαθούν, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά, εξουδετερώνοντας κάθε απόπειρα ανάκτησης της εξουσίας από πλευράς τους. Τα ρομπότ έχουν επικρατήσει. «Για τους περισσότερους ανθρώπους η τεχνητή νοημοσύνη παραπέμπει σε μηχανές που μαθαίνουν να σκέφτονται για να κατακτήσουν την ανθρωπότητα σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας όπως το Terminator», σχολιάζει ο digital futurist Δημήτρης Δημητριάδης. Το παραπάνω στόρι το έχουμε δει ουκ ολίγες φορές –με ορισμένες παραλλαγές, είναι η αλήθεια– να παίζει στη μεγάλη ή/και στη μικρή οθόνη: η «κακή» τεχνητή νοημοσύνη παίρνει το πάνω χέρι και υποδουλώνει την ανθρωπότητα, η οποία προσπαθεί επί ματαίω να αντισταθεί. Το σενάριο σύμφωνα με το οποίο η τεχνητή νοημοσύνη ξαφνικά αρχίζει να αναπτύσσεται με τρόπο που ο άνθρωπος δεν καταλαβαίνει με αποτέλεσμα να χάνει ολοκληρωτικά τον έλεγχο αρέσει διαχρονικά στο Χόλιγουντ. Υπάρχει όμως έστω ένα ψήγμα αλήθειας σε αυτό; Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται ήδη παντού γύρω μας, δεν χρειάζεται να περιμένουμε το 2100 και το 2200 για να συμβεί αυτό. Αυτή είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για όσα μπορείς να κάνεις με το κινητό σου, το online shopping σου, τις αναζητήσεις που θα κάνεις στο Google, ακόμα και για τον έλεγχο ενός αεροπλάνου που περνά 30.000-35.000 πόδια πάνω απ’ το κεφάλι σου. Οι δε δυνατότητές της διευρύνονται σχεδόν καθημερινά. Η πρόεδρος της Επιτροπής για το μέλλον της Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Ευρωκοινοβούλιο Εύα Καϊλή δηλώνει ότι «κάθε θετική εξέλιξη κρύβει κινδύνους αν δεν ρυθμιστεί σωστά και εγκαίρως. Ακόμα και στην περίπτωση του smartphone που θα κατέχει το ιατρικό μας ιστορικό και θα παρακολουθεί την εξέλιξη της υγείας μας εγείρονται πολλά ηθικά ζητήματα. Είναι αυτά τα δεδομένα ασφαλή; Ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση; Μπορεί να υπάρξουν ασφαλιστικές εταιρείες που με ειδικές συμφωνίες με πλατφόρμες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μας και να αρνούνται να μας ασφαλίσουν;». Επιστρέφοντας στα… γούστα του Χόλιγουντ, αξίζει να υπογραμμίσουμε πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να είναι κακή ούτε καλή. Ένα χαρακτηριστικό της γνώρισμα είναι πως δεν έχει ενσυναίσθηση, δεν αναπτύσσει συναισθήματα ή κοινή λογική και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αντιληφθεί τι είναι αγάπη, μίσος, χαρά ή λύπη. Τα πάντα γι’ αυτήν είναι θέμα υπολογισμών και στόχων. Όσο εξωφρενικό κι αν ακούγεται, η κα-

τάρριψη ενός αεροσκάφους είναι το ίδιο με το καθάρισμα του σπιτιού για την τεχνητή νοημοσύνη: ένας στόχος που πρέπει να επιτευχθεί όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται. Εκτός αυτών, η τεχνητή νοημοσύνη που παρουσιάζει ο αμερικανικός, ως επί το πλείστον, κινηματογράφος αντιστοιχεί στη λεγόμενη ισχυρή ή γενική τεχνητή νοημοσύνη, μια μορφή πολύ πιο προηγμένη σε σχέση με τη σημερινή, η οποία αποκαλείται «στενή» ή «περιορισμένη». Για να έχεις μια εικόνα περί των διαφορών τους, η δεύτερη έχει τη δυνατότητα να εκτελεί συγκεκριμένα καθήκοντα/ υπολογισμούς (π.χ. να υπολογίσει μια διαδρομή σε ένα GPS, να διαχειριστεί την μπαταρία ενός smartphone, να εκτελέσει μια online έρευνα). Η πρώτη όμως θα είναι σε θέση να κάνει πολύ περισσότερα, και μάλιστα να αντιληφθεί αλληλουχίες κινήσεων. Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται και το «ζουμί». Ο κίνδυνος αφορά την περίπτωση που η τεχνητή νοημοσύνη αποφασίσει να «αυτοπρογραμματιστεί» με τρόπο που το ανθρώπινο μυαλό δεν θα είναι σε θέση να κατανοήσει. Επί του παρόντος, η μηχανική μάθηση είναι εφικτή στο πλαίσιο που ορίζει ο ανθρώπινος παράγοντας. Αν όμως η τεχνητή νοημοσύνη «κατακτήσει» τη συγκεκριμένη γνωσιακή ικανότητα, τίποτα δεν θα είναι σε θέση να την εμποδίσει να εξερευνήσει ατραπούς τις οποίες το μυαλό μας δεν φαντάζεται καν. Πόσο πιθανό είναι όμως κάτι τέτοιο; Οι ερευνητές συμφωνούν πως δεν πρόκειται να μας απασχολήσει άμεσα – αν γίνει ποτέ πραγματικότητα. Αντιθέτως, υπάρχουν σημαντικότερα θέματα με τα οποία θα πρέπει να ασχοληθούμε άμεσα, όπως η πιθανότητα κάποιος να χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη για να προκαλέσει καταστροφές. Όσο εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σου προτείνει ενδιαφέροντα προϊόντα σε ένα e-shop, εξίσου εύκολα μπορεί να πλήξει συγκεκριμένους στόχους, ελέγχοντας αυτόνομα drones (κι αν το τελευταίο σε εκπλήσσει, ρίξε μια ματιά στο ισραηλινό Harpy με εμβέλεια 500 χιλιομέτρων και εκρηκτική κεφαλή 32 κιλών). Σίγουρα η σκέψη πως οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη έχουν ξεκινήσει έναν αγώνα δρόμου για την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι και η πιο καθησυχαστική. Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τους κινδύνους αυτούς δημιουργώντας μια προσέγγιση με διαβάθμιση τεσσάρων επιπέδων κινδύνου. Σύμφωνα με την Έλενα Κουντουρά, μέλος της Ειδικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA) του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, «στο πρώτο επίπεδο του “μη αποδεκτού κινδύνου” θα απαγορευτεί ένα σύνολο ιδιαίτερα επιβλαβών εφαρμογών που αντιβαίνουν στις αξίες της Ε.Ε., διότι παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα όπως η εκμετάλλευση ευάλωτων χαρακτηριστικών των παιδιών και η βιομετρική εξ αποστάσεως ταυτοποίηση σε ζωντανή μετάδοση σε δημόσιους χώρους που χρησιμοποιείται για την επιβολή του

Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι ευρωβουλευτές θέλουν να διαμορφώσουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες ανταλλαγής μη προσωπικών δεδομένων για να προωθήσουν την καινοτομία και την οικονομία, προστατεύοντας παράλληλα την ιδιωτική ζωή.

νόμου. Το δεύτερο επίπεδο “υψηλού κινδύνου” αφορά εφαρμογές σε καθημερινές δραστηριότητες, π.χ. τις μεταφορές, την εργασία και την εκπαίδευση, για τη διάθεση των οποίων στην αγορά θα προβλεφθούν αυστηρές υποχρεώσεις. Στην κατηγορία “περιορισμένου κινδύνου” ανήκουν συστήματα που υπόκεινται σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις διαφάνειας, όπως τα chatbot, που οι χρήστες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αλληλεπιδρούν με μηχάνημα. Τέλος, τα συστήματα ελάχιστου κινδύνου, που αφορούν περίπου το 90% των εφαρμογών, θα μπορούν να αναπτυχθούν και να χρησιμοποιηθούν με την επιφύλαξη της ισχύουσας νομοθεσίας». Κάτι ακόμα που θα πρέπει να μας απασχολήσει σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη είναι ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει την ιδιωτικότητά μας. Τι γίνεται όταν συλλέγει και επεξεργάζεται δεδομένα ανθρώπων που δεν θα έπρεπε; Ποιος εγγυάται ότι αυτά δεν θα πέσουν σε λάθος χέρια; Αρκετοί είναι εκείνοι που εκφράζουν την άποψη πως η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί εχθρό της δημοκρατίας κι αν αυτό μοιάζει υπερβολικό, θυμήσου το σκάνδαλο του Facebook και της Cambridge Analytica ή όσα έχουν ακουστεί για τον ρωσικό δάκτυλο στις τελευταίες και στις προτελευταίες εκλογές των ΗΠΑ. Big data και ιδιωτικότητα δεν πάνε μαζί και με την τεχνητή νοημοσύνη να εισβάλλει σε ολοένα και περισσότερες πτυχές της καθημερινότητάς μας θα πρέπει να αρχίσουμε να συμφιλιωνόμαστε με την ιδέα πως τα δεδομένα μας θα είναι διαθέσιμα ακόμα και όταν εμείς δεν θα υπάρχουμε. «Η κακόβουλη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να απειλήσει την ψηφιακή ασφάλεια (π.χ. μέσω νευρωνικών δικτύων που εκπαιδεύονται από εγκληματίες για να χακάρουν και να εξαπατούν θύματα σε ανθρώπινα ή υπεράνθρωπα επίπεδα απόδοσης), τη φυσική ασφάλεια (π.χ. μη κρατικοί φορείς που χρησιμοποιούν remote ως όπλα, εμπορικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη) ή και την πολιτική ασφάλεια (π.χ. μέσω παρακολούθησης, δημιουργίας προφίλ καταγραφών που εξαλείφει το απόρρητο των συνομιλιών ή μέσω αυτοματοποιημένων και στοχευμένων εκστρατειών παραπληροφόρησης», σχολιάζει ο Δημήτρης Δημητριάδης. Εκτός αυτών, ανησυχητικός είναι και ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος αλληλεπιδρά καθημερινά και εν τέλει μαθαίνει να βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν αμφισβητούμε το ότι η τεχνητή νοημοσύνη βελτιώνει την ποιότητα ζωής μας, κάθε άλλο. Όσο όμως μαθαίνουμε να στηριζόμαστε σε αυτήν, μοιραία ορισμένες δεξιότητες ή ικανότητές μας περνούν σε δεύτερη μοίρα. Ένας οδηγός που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη του αυτοκινήτου του ενδεχομένως να δει την αντίληψη ή τα αντανακλαστικά του να μειώνονται. Ένας κειμενογράφος σίγουρα θα ζοριστεί λιγότερο όταν ξέρει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ωραιοποιήσει το κείμενό του. Όσο για τον διαιτητή, θα περιμένει το VAR για να διορθώσει κάθε του λάθος. Έχοντας κατά νου την εικόνα που έχει δημιουργήσει και συντηρήσει το Χόλιγουντ, ο κόσμος φοβάται ότι μια ωραία πρωία τα ρομπότ θα κυριαρχήσουν στον κόσμο. Αυτό που δυσκολεύεται να αντιληφθεί, ωστόσο, είναι πως η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει, και δεν χρειάζεται, φυσική μορφή. Όσο για την εξουσία, τα πάντα είναι θέμα ευφυΐας: όπως ο άνθρωπος κυριάρχησε στον πλανήτη όντας το εξυπνότερο ον, έτσι ακριβώς μπορεί να βρεθεί στο περιθώριο, αν η τεχνητή νοημοσύνη τον ξεπεράσει. Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο; Αυτό ούτε η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να το απαντήσει.

3.2.22 – lifo

35

Η ΜΆΧΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΡΚΊΝΟ ΚΕΡΔΊΖΕΤΑΙ ΒΉΜΑ-ΒΉΜΑ

υγεία

Είναι η λέξη που δεν λέγαμε για χρόνια. Ο καρκίνος είναι στην πραγματικότητα μια ονομασία-ομπρέλα κάτω από την οποία κρύβονται τουλάχιστον 200 ή και περισσότερα διαφορετικά νοσήματα, εκ των οποίων κάποια έχουν κληρονομική προδιάθεση και τα περισσότερα οφείλονται σε επίκτητους παράγοντες. Και τώρα που τα κύματα της πανδημίας Covid υποχωρούν, συνειδητοποιούμε ότι ο καρκίνος είναι ακόμα εδώ (και μας απειλεί). Γι’ αυτό λοιπόν είναι πολύ σημαντικό να εστιάσουμε στην πρόληψη και να μην ξεχνάμε πως, σε αντίθεση με την πανδημία του κορωνοϊού, η «πανδημία» του καρκίνου δεν μπορεί να μετατραπεί σε ενδημική νόσο. Μπορούμε όμως να μειώσουμε τον κίνδυνο ατομικά και συλλογικά – κάνοντας σωστές επιλογές. Και για να τις κάνουμε πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι για όλα τα επιτεύγματα της ιατρικής στην Ογκολογία –που είναι πραγματικά θαυμαστά– και να μην ξεχνάμε να κάνουμε τις προληπτικές διαγνωστικές εξετάσεις που συστήνουν οι ειδικοί. Χτίζοντας και διατηρώντας έναν γερό οργανισμό κι ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, επιλέγοντας έναν τρόπο ζωής αθλητικό, υγιεινό, μακριά από καταχρήσεις (αλκοόλ και κάπνισμα), υψώνουμε ασπίδα προστασίας για κάθε ογκολογικό νόσημα και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου στις 4/2 διαδίδουμε το μήνυμα πως η μάχη με τον καρκίνο κερδίζεται βήμα-βήμα και πως κάθε βήμα μάς φέρνει πιο κοντά στο να κερδίσουμε και τον πόλεμο.

Επιμέλεια κειμένων - ρεπορτάζ: Αλεξία Σβώλου 36 lifo – 3.2.22

ΚΩΔΙΚΌΣ: ΈΝΤΟΝΑ ΚΑΙ ΣΚΟΎΡΑ ΧΡΏΜΑΤΑ

Επεξεργασμένα, βέβαια, δεν είναι μόνο τα κρέατα αλλά και πολλά άλλα τρόφιμα. Όταν ρωτάμε τους ειδικούς τι πρέπει να αποφεύγουμε, μας απαντούν «το αλάτι, τη λευκή ζάχαρη και το λευκό αλεύρι. Πλέον, όλα τα ζυμαρικά και τα αρτοσκευάσματα υπάρχουν και με πιτυρούχα άλευρα και με αλεύρι ολικής, τα οποία είναι πολύ καλύτερα. Σε ό,τι αφορά το τηγάνισμα, ναι μεν η γεύση απογειώνεται, αλλά, δυστυχώς, ειδικά όταν τρώμε έξω, όπου δεν μπορούμε να ελέγξουμε πόσο βαριά χρησιμοποιημένα και οξειδωμένα είναι τα λάδια, η τροφή δεν γίνεται απλώς πιο παχυντική αλλά και πολυοξειδωμένη», όπως εξηγεί ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Δημήτρης Γρηγοράκης.

Επειδή δεν είμαστε όλοι διαιτολόγοι, βιολόγοι ή βιοχημικοί για να γνωρίζουμε τα συστατικά των τροφίμων, ένας απλός κανόνας που μας βοηθάει να αλλάξουμε προς το καλύτερο τη διατροφή μας είναι να υιοθετήσουμε στο καθημερινό μας μενού όσο το δυνατό περισσότερα κηπευτικά –φρούτα και λαχανικά– με έντονα και σκούρα χρώματα. Όπως εξηγεί η κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος και σύμβουλος διατροφής Σοφία Ελευθερίου, τα τρόφιμα με σκούρο χρώμα, όπως τα παντζάρια και τα πατζαρόφυλλα, το σπανάκι, το αβοκάντο, οι ντομάτες, τα καρότα, τα δαμάσκηνα, τα ακτινίδια, όλα τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα ροδάκινα, οι φράουλες, τα κεράσια, τα σταφύλια και γενικά όλα τα κόκκινα φρούτα του δάσους (μούρα, βατόμουρα, σμέουρα), το κουνουπίδι, το πράσο, η γλυκοπατάτα, το πεπόνι, είναι τρόφιμα που έχουν πολύτιμες αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες που παράγονται στο τηγάνισμα αλλά και από τον ίδιο τον κυτταρικό μεταβολισμό ως απόβλητα, και συνεπώς κάνουν detox στον οργανισμό. Για συγκεκριμένα κηπευτικά, όπως είναι η ντομάτα, το μπρόκολο και τα σταφύλια, έχουν γίνει μελέτες που αποδεικνύουν ότι η συστηματική κατανάλωσή τους μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου – ειδικά για το λυκοπένιο και τα καροτενοειδή της ντομάτας έχει γίνει μελέτη που τα συνδέει με τη μείωση του κινδύνου του καρκίνου του προστάτη. Ταυτόχρονα, τρόφιμα όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, το πράσο και γενικά οι βολβοί που αναπτύσσονται μέσα στη γη περιέχουν ουσίες που είναι και αντικαρκινικές και αντιφλεγμονώδεις και έτσι προσφέρουν μπόνους προστασίας απέναντι στα ογκολογικά νοσήματα αλλά και στις καρδιοπάθειες και στην υπέρτασης που είναι το άλλο μεγάλο κεφάλαιο νοσηρότητας. Εξίσου ωφέλιμα είναι τα ψάρια, καθώς είναι πηγές ωμέγα τρία λιπαρών οξέων, που συμβάλλουν τόσο στην καλή καρδιολογική λειτουργία όσο και στην προστασία της μνήμης, του μυοσκελετικού και του δέρματος όχι μόνο από τη γήρανση αλλά και από τον καρκίνο. Επειδή περιέχουν φώσφορο και D3 βιταμίνη αποτε-

Από την εποχή του Ιπποκράτη είναι γνωστό πως είμαστε ό,τι τρώμε. Καθώς ο καρκίνος στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ένα εκφυλιστικό νόσημα που αναπτύσσεται μετά από πολλά χρόνια κακών «συνηθειών», η πρόληψή του περνάει πρώτα από το πιάτο και από το στομάχι μας.

ΑΡΤΟΣΚΕΥΆΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΆ, ΝΑΙ ΜΕΝ, ΑΛΛΆ… Για τους περισσότερους ανθρώπους πρωινό γεύμα σημαίνει ένα μπολ με δημητριακά και γάλα ή γάλα αμυγδάλου, φουντουκιού ή σόγιας και ένα γευστικό σνακ σημαίνει λίγα κριτσίνια στο χέρι ή μία μπάρα. Ειδικά οι μπάρες με βρώμη, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα και superfoods όπως cranberries και goji berry έχουν έρθει για να μείνουν. Το ψωμί, τα δημητριακά και τα αρτοσκευάσματα είναι δύσκολο να τα διώξουμε από τη ζωή μας, ωστόσο καλό είναι να επιλέγουμε όσο το δυνατόν πιο ακατέργαστα, ολικής άλεσης προϊόντα, χωρίς επικαλύψεις. Έτσι γλιτώνουμε κρυφές θερμίδες· η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνων του πεπτικού συστήματος, ενώ ταυτόχρονα είναι και σοβαρός παράγοντας υπογονιμότητας και προβλημάτων στην καρδιά. Στην αντικαρκινική διατροφή τρώμε όσο χρειαζόμαστε και όχι λαίμαργα, γεμίζουμε το πιάτο μας με υγιεινή σαλάτα, φτιάχνουμε αγαπημένο junk food για τα παιδιά με τα χέρια μας, το δικό μας μπέργκερ, το δικό μας πιτόγυρο. Βέβαια, επειδή η υγιεινή διατροφή δεν πρέπει να γίνει εμμονή, γιατί τότε πηγαίνουμε στο μονοπάτι της ορθορεξίας, που είναι διαταραχή πρόσληψης τροφής, ο καθηγητής Διατροφής του Ανθρώπου στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνης Ζαμπέλας επισημαίνει πως τρώγοντας κανείς ένα πιτόγυρο πού και πού δεν πρόκειται να χαλάσει τη διατροφή – το μυστικό στη ζωή είναι το «παν μέτρον άριστον».

Π Α Γ ΚΟΣ Μ Ι Α Η Μ Ε ΡΑ Κ ΑΤΑ ΤΟΥ Κ Α Ρ Κ Ι Ν ΟΥ

λούν υπερτροφή, τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι προτιμότερο να τα τρώμε μαγειρεμένα στον φούρνο και όχι στο τηγάνι. Το κρέας από μόνο του δεν μπορεί να κατηγορηθεί ως βλαβερή τροφή, γιατί είναι απαραίτητο στα παιδιά λόγω της ειδικής μορφής του σιδήρου που περιέχει. Το άπαχο κρέας, είτε χοιρινό είτε από πουλερικά, το κρέας που δεν είναι τηγανισμένο ή επεξεργασμένο πρέπει να αποτελεί κομμάτι του εβδομαδιαίου μενού των παιδιών και των εφήβων που αναπτύσσονται. Ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Μανώλης Μανωλαράκης εξηγεί ότι τα επεξεργασμένα και καπνισμένα κρέατα, όπως και τα αλλαντικά έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, ενός ογκολογικού νοσήματος που γνωρίζει μεγάλη αύξηση λόγω της κακής διατροφής και της καθιστικής ζωής.

διατροφή

Τ

α ογκολογικά νοσήματα στην πλειονότητά τους οφείλονται σε επιγενετικούς παράγοντες, δηλαδή σε οτιδήποτε επηρεάζει τον οργανισμό πλην του DNA, και η διατροφή είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας που ασκεί καθημερινά αθροιστική επίδραση στην υγεία. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διατροφής προφυλάσσει ταυτόχρονα από πολλά δεινά, τα ογκολογικά νοσήματα, την παχυσαρκία –που από μόνη της είναι καρκινογόνος–, τις καρδιολογικές παθήσεις και την υπέρταση, ενώ, όταν μαθαίνουμε από μικρά τα παιδιά μας να τρώνε σωστά, τους δίνουμε ένα μεγάλο πλεονέκτημα στη ζωή. Έχουμε λοιπόν αναρίθμητους λόγους για να ανακαλύψουμε τα μυστικά της αντικαρκινικής διατροφής και να τα υιοθετούμε κάθε μέρα στην κουζίνα μας.

Το γλωσσάρι της αντικαρκινικής διατροφής 3.2.22 – lifo

37

DAILY TIPS

• • • • •

• Προτιμούμε τα ανάλατα τυριά, όπως το κατίκι

• •

Δομοκού και άλλα κίτρινα τυριά χωρίς αλάτι, γιατί τα αλμυρά τυριά, όπως η φέτα, είναι από τις μεγαλύτερες κρυφές πήγες αλατιού μαζί με το ψωμί. Λέμε ναι στο γιαούρτι και στα γάλατα από καρπούς και επιλέγουμε light εκδοχές, γιατί τα πλήρη προϊόντα έχουν υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο. Τρώμε τα φρούτα και τα λαχανικά νωπά και

•

ακέραια, με τη φλούδα τους, γιατί όλες οι θρεπτικές ουσίες βρίσκονται στα εξωτερικά μέρη των κηπευτικών. Μαγειρεύουμε στον ατμό, στον φούρνο, στη γάστρα και καταργούμε το τηγάνι. Ξεδιψάμε με νερό και μαθαίνουμε τα παιδιά μας να ξεδιψούν με νερό και όχι με φρουτοχυμούς ή αναψυκτικά. Δεν πέφτουμε στην παγίδα «θα φάω μόνο ένα γεύμα την ημέρα» γιατί θα φάμε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που χρειαζόμαστε για να χορτάσουμε, λόγω λαιμαργίας. Ανακαλύπτουμε τα συμπληρώματα διατροφής αν δεν τρεφόμαστε σωστά ή αν έχουμε πολύ απαιτητική καθημερινότητα ή κάνουμε σπορ και χρειαζόμαστε έξτρα ενέργεια. Παίρνουμε μαζί μας στο γραφείο και στο σχολείο ένα σακουλάκι με ανάλατους ξηρούς καρπούς, σταφίδα, goji berry, cranberries και λιναρόσπορο και όταν πεινάμε τρώμε μια κουταλιά ή ρίχνουμε λίγο από το μείγμα σε ένα κύπελλο γιαούρτι. Όσο υγιεινά κι αν φάμε, δεν καταφέρνουμε τίποτα αν δεν ασκούμαστε: περπατάμε τουλάχιστον 12.000 βήματα την ημέρα, ή τρέχουμε, ή κάνουμε ποδήλατο ή κάποιο σπορ, έτσι χτίζουμε έναν οργανισμό πιο ανθεκτικό σε όλα τα νοσήματα, και στον καρκίνο.

Στην ενίσχυση της υγείας του οργανισμού μέσα από τη διατροφή δεν υπάρχουν διάττοντες αστέρες, ούτε αμφιλεγόμενες δίαιτες ή πρακτικές. Υπάρχουν καλές και κακές ρουτίνες που κάνουν τη διαφορά και χαρίζουν καλύτερη υγεία, το πιο πολύτιμο δώρο που κάνουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας και στην οικογένειά μας.

tips

Π Α Γ ΚΟΣ Μ Ι Α Η Μ Ε ΡΑ Κ ΑΤΑ ΤΟΥ Κ Α Ρ Κ Ι Ν ΟΥ

Ό

σο χρήσιμο και αν είναι να ξέρουμε τα μυστικά για την υγιεινή και την αντικαρκινική διατροφή, αν τα κρατήσουμε σε επίπεδο θεωρίας, δεν θα κερδίσουμε κάτι. Το να θωρακίσουμε καλύτερα την υγεία μας και να υψώσουμε μέσα από την ίδια μας την κουζίνα τείχος ανοσίας και προστασίας έναντι των μορφών καρκίνου που μας απειλούν προϋποθέτει το ότι θα κάνουμε πράξη τις οδηγίες των ειδικών. Κι αυτό γίνεται με πρακτικές συμβουλές και έξυπνες επιλογές που πρέπει να αποτελούν τρόπο ζωής, να γίνονται αυτόματα, όπως αυτόματα περπατάμε όταν θέλουμε να πάμε κάπου, ή γελάμε με κάτι αστείο, ή αναπνέουμε χωρίς να το σκεφτόμαστε.

Κάνοντας πράξη τους κανόνες της υγιεινής διατροφής κάθε μέρα στην κουζίνα 38 lifo – 3.2.22

Η ΙΣΧYΣ ΕΝ ΤΗ ΕΝΩΣΕΙ: ΕΤΣΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Παρότι έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος στην έγκαιρη διάγνωση και στη θεραπεία των ογκολογικών νοσημάτων, οι ανισότητες στην περίθαλψη των ασθενών είναι μεγάλες και η πανδημία του κορωνοϊού συνέβαλε στη διεύρυνσή τους. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου στέλνουμε το μήνυμα ότι όλοι μαζί μπορούμε να πετύχουμε περισσότερα.

Ζ

Η Amgen συμμετέχει στην εκστρατεία ενημέρωσης «Close the Care Gap» που οργανώνει ο οργανισμός Union for International Cancer Control (UICC), ενισχύοντας τη σημαντική δουλειά που γίνεται στις τοπικές κοινωνίες, ώστε να εμπνεύσει περισσότερες δράσεις σε όλο τον κόσμο.

GR-NPS-0222-00001

LIFOPUBLI

ούμε σε μια εποχή ραγδαίας προόδου στην πρόληψη, στη διάγνωση και στη θεραπεία του καρκίνου, ωστόσο πολλοί συνάνθρωποί μας που πάσχουν από διαφορετικές μορφές ογκολογικών νοσημάτων αντιμετωπίζουν εμπόδια. Στον τομέα της υγείας παγκοσμίως εξακολουθούν να υφίστα-

νται ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στην περίθαλψη, που εξαρτάται και από τη γεωγραφική τοποθεσία, και διακρίσεις βάσει εθνικότητας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, εισοδήματος, μορφωτικού επιπέδου, ηλικίας ή αναπηρίας. Aυτοί είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη διαχείριση του καρκίνου σε ατομικό επίπεδο. Σε αυτό το τοπίο η πανδημία της Covid-19 εκθέτει τους καρκινοπαθείς σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο, διαταράσσει τη θεραπεία τους, καθυστερεί τη διάγνωση και βάζει περαιτέρω εμπόδια στην απόδοση «θεραπευτικής δικαιοσύνης». Η αφοσίωση της Amgen στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών υπερβαίνει την επιστημονική καινοτομία και τις νέες θεραπείες. Τώρα χρειάζεται να εργαστούμε συλλογικά για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, με την προσοχή να εστιάζεται σε σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος. Ο συγκεκριμένος τομέας είναι πολύ σημαντικός για την Amgen, που συνεχίζει να αναζητά νέους τρόπους για την εξάλειψη της ανισότητας στον τομέα της υγείας και την κάλυψη του χάσματος στην περίθαλψη. Γι’ αυτό στηρίζει με υπερηφάνεια την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου. Στην Amgen είμαστε αφοσιωμένοι στη συνεργασία με την ευρύτερη κοινότητα, δημιουργώντας στρατηγικές συνέργειες με βασικούς φορείς για την πραγματοποίηση της αλλαγής που θα φέρει την υπέρβαση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με καρκίνο. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της υιοθέτησης της ιατρικής ακριβείας χορηγούμε το πρόγραμμα της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας που καλύπτει το κόστος των μοριακών εξετάσεων (NGS) για ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, εντοπίζοντας συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις, ώστε να προκρίνεται η χρήση της καταλληλότερης στοχευμένης θεραπείας. Επιπλέον, εδώ και 3 χρόνια, σε συνεργασία με την Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, υποστηρίζουμε τη μεταφορά ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα που ζουν σε απομακρυσμένα νησιά, ώστε να λάβουν τη θεραπεία τους σε κέντρα αριστείας. Τέλος, συνεργαζόμαστε με τη La Roche-Posay για να βοηθήσουμε τους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου να μειώσουν την τοξικότητα που προκαλεί στο δέρμα η αντικαρκινική θεραπεία. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Ορθόπουλος, διευθυντής της Μονάδας Αιματολογίας – Ογκολογίας της Amgen Hellas, η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου είναι μια αφορμή για να αναλογιστούμε τη σημαντική επίπτωση που έχει ο καρκίνος στον πλανήτη. Η Amgen συμμετέχει στην εκστρατεία ενημέρωσης «Close the Care Gap» που οργανώνει ο οργανισμός Union for International Cancer Control (UICC), ενισχύοντας τη σημαντική δουλειά που γίνεται στις τοπικές κοινωνίες, ώστε να εμπνεύσει περισσότερες δράσεις σε όλο τον κόσμο. Καθώς συνεχίζουμε να επικεντρωνόμαστε στο τι μπορεί να κάνει η Amgen Ελλάδας σε συνεργασία με την ευρύτερη κοινότητα για να ενισχύσει την ισότητα στην υγεία, οι εργαζόμενοί μας δεσμεύονται να συμμετάσχουν με διαφορετικούς τρόπους στη στήριξη όλων όσοι αντιμετωπίζουν ή επηρεάζονται από τον καρκίνο. Όλοι μας μπορούμε να παίξουμε μικρό ή μεγάλο ρόλο στη μείωση των επιπτώσεων του καρκίνου. Μπορείτε να γίνετε σύμμαχοί μας στη φετινή #WorldCancerDay και να μάθετε περισσότερα σχετικά με την εκστρατεία #CloseTheCareGap, ενώνοντας δυνάμεις με κάθε κρίκο της αλυσίδας, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται και οι εργαζόμενοι της Amgen.

3.2.22 – lifo

39

ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΦΎΛΟ ΚΑΙ ΚΆΘΕ ΗΛΙΚΊΑ Το πλήρες αντικαρκινικό τσεκάπ για τις γυναίκες περιλαμβάνει την εξέταση HPV DNA test, που συμπληρώνει την προστασία μετά τον HPV εμβολιασμό έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων 9 συνολικά μορφών καρκίνου, των γεννητικών οργάνων και του στοματοφάρυγγα. Η σημαντική αλλαγή που επήλθε στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας το τελευταίο διάστημα είναι πως αποσύρθηκε από τη διαγνωστική φαρέτρα το τεστ ΠΑΠ, έχοντας συμβάλει τα μέγιστα στη μείωση του συγκεκριμένου καρκίνου για περισσότερα από 50 χρόνια. Ωστόσο, η ιατρική είναι μια δυναμική επιστήμη, όπου τα βιβλία ξαναγράφονται και οι κανόνες αναθεωρούνται, αφού η πρόοδος τρέχει συχνά με την ταχύτητα του φωτός. Τεστ HPV χρειάζεται να κάνουν οι γυναίκες μετά την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής και μπορούν να το επαναλαμβάνουν ανά πενταετία, εκτός κι αν κάποιο ύποπτο εύρημα τις υποχρεώσει να κάνουν πιο συχνές εξετάσεις, όπως εξηγεί ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του ΑΠΘ Θεόδωρος Αγοραστός, που θέτει σαν στόχο κάθε γυναίκα να κάνει τουλάχιστον 3 τεστ HPV DNA στη ζωή της μετά την ηλικία των 30 ετών, ανά δεκαετία.

ΝΈΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΤΕΧΝΙΚΈΣ ΈΡΧΟΝΤΑΙ ΝΑ ΚΑΛΎΨΟΥΝ ΚΕΝΆ Για τις γυναίκες εξίσου απαραίτητη είναι η ψηφιακή μαστογραφία, η οποία πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών και να γίνεται ετησίως, ειδικά στο διάστημα από τα 40 έως τα 70 έτη, καθώς ο καρκίνος του μαστού παρουσιάζει αύξηση στις «παραγωγικές» ηλικίες, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Βαγγέλης Φιλόπουλος. Στις γυναίκες που έχουν πυκνό μαστό συστήνεται να γίνεται και υπέρηχος, ενώ η νέα τάση που έρχεται από την Αμερική είναι, αντί να γίνονται δύο εξετάσεις, η ψηφιακή μαστογραφία να αντικαθίσταται με τομοσύνθεση. Εάν βέβαια μια γυναίκα έχει βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή καρκίνου των ωοθηκών, τότε θα πρέπει να ξεκινά τις εξετάσεις πολύ νωρίτερα, καθώς αυτοί οι δύο ορμονοεξαρτώμενοι καρκίνοι συνδέονται, και να κάνει γενετικό τεστ για την ανίχνευση ογκογονι-

δίων. Ωστόσο ο κ. Φιλόπουλος επισημαίνει ότι ταραγμένο γονιδίωμα υπάρχει σε λίγες γυναίκες και οι κληρονομικοί καρκίνοι του μαστού και των ωοθηκών αφορούν το 5% του συνόλου, οπότε δεν θα πρέπει κάθε γυναίκα να τρομάζει και να θεωρεί ότι η εμφάνιση ενός καρκίνου μαστού σημαίνει αυτόματα ότι φέρει ογκογονίδια στο DNA της και ότι η εξέλιξη θα είναι κακή, όποια θεραπεία κι αν λάβει. Οι γυναίκες και οι άνδρες θα πρέπει μετά την ηλικία των 55 ετών να κάνουν και κολονοσκόπηση για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, ο οποίος, αν αφεθεί στην τύχη του, έχει πολύ κακή πρόγνωση. Η εξέταση μπορεί να γίνεται ανά δεκαετία, εάν δεν υπάρχει κάποιο άλλο ύποπτο εύρημα, και ειδική προσοχή απαιτείται για τους ανθρώπους που αναπτύσσουν πολύποδες στο παχύ έντερο, καθώς ένας πολύποδας μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο. Οι γυναίκες και οι άνδρες καπνιστές πρέπει να κάνουν από την ηλικία των 50 ετών και μετά προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο των πνευμόνων, με την ενδεικνυόμενη εξέταση που μπορεί να ανιχνεύσει αυτές τις βλάβες, η οποία ονομάζεται αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης. Ακόμα δεν αποζημιώνεται στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν χώρες όπως η Δανία και ο Καναδάς που διαθέτουν πρόγραμμα προ-ασυμπτωματικού ελέγχου, το οποίο δεν αφορά ολόκληρο τον πληθυσμό, αλλά μόνο τους ανθρώπους που υπήρξαν ή παραμένουν καπνιστές για τουλάχιστον 15 με 20 χρόνια. Με την υιοθέτηση ενός προγράμματος προ-ασυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα θα μειωθεί η θνησιμότητα από το συγκεκριμένο ογκολογικό νόσημα κατά 40%, αφού η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης στα περιστατικά (9.000 ετησίως) και στους θανάτους (7.700 ετησίως), αναλογικά με τον πληθυσμό της. Επίσης, γυναίκες και άνδρες πρέπει να κάνουν αυτοεξέταση σπίλων και, αν δουν κάποιον δερματικό σπίλο (ελιά) να αλλάζει όψη, χρώμα, μέγεθος, όρια, να αιμορραγεί, θα πρέπει να απευθύνονται στον δερματολόγο τους για πιο επισταμενό έλεγχο και, αν χρειαστεί, για ψηφιακή φωτογράφιση, μια διαγνωστική τεχνική που ονομάζεται χαρτογράφηση σπίλων.

πρόληψη

Π Α Γ ΚΟΣ Μ Ι Α Η Μ Ε ΡΑ Κ ΑΤΑ ΤΟΥ Κ Α Ρ Κ Ι Ν ΟΥ

Τ

α τελευταία χρόνια η συχνότητα εμφάνισης των διαδεδομένων καρκίνων αυξάνεται ανησυχητικά και ανά πάσα στιγμή στη ζωή μας ένα ογκολογικό νόσημα μπορεί να μας χτυπήσει την πόρτα. Η «πανδημία» του καρκίνου δεν πρόκειται να εξαφανιστεί και ο μόνος τρόπος να υψώσουμε «τείχος ανοσίας» σε αυτή την απειλή είναι με την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση. Για να γίνουν πράξη αυτές οι δύο έννοιες απαιτούνται τακτικά τσεκάπ για άνδρες και γυναίκες, με τις απαιτούμενες εξετάσεις που συστήνουν οι ειδικοί και με τη σωστή συχνότητα επανάληψής τους, καθώς μία φορά μόνο δεν αρκεί.

Αρκετές μορφές καρκίνου παρουσιάζονται σε ένα στα επτά άτομα και θα ήταν άστοχο να πιστεύουμε πως ο κίνδυνος δεν αφορά εμάς, αλλά μόνο τους άλλους. Συνολικά στην Ελλάδα ένας στους τέσσερις συνανθρώπους μας θα νοσήσει κάποια στιγμή στη ζωή του από καρκίνο, αλλά χάρη στην έγκαιρη διάγνωση μπορεί να το ξεπεράσει.

ΤΣΕΚΆΠ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΆ ΓΙΑ ΆΝΔΡΕΣ Αφήσαμε για το τέλος την εξέταση που πρέπει να κάνουν μόνο οι άνδρες για τον πέμπτο πιο συχνό καρκίνο, που είναι ο καρκίνος του προστάτη. Μετά την ηλικία των 45 ετών κάθε άντρας πρέπει ετησίως να κάνει αιματολογικό τεστ για την ανίχνευση του προστατικού αντιγόνου PSA και δακτυλική εξέταση προστάτη, η οποία είναι το αντρικό «ανάλογο» του τεστ ΠΑΠ. Αν και παλαιότερα η εξέταση αυτή δεν ήταν καθόλου δημοφιλής στον ανδρικό πληθυσμό, πλέον οι περισσότεροι άνδρες έχουν συνειδητοποιήσει πως η δακτυλική εξέταση είναι πάρα πολύ σημαντική, καθώς ο έμπειρος ουρολόγος μπορεί διά της ψηλάφησης να διακρίνει κάποια καρκινική αλλοίωση ή άλλη βλάβη.

Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση, τα δύο μυστικά για να ζούμε χωρίς τον φόβο του καρκίνου 40 lifo – 3.2.22

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓIΑ ΑΙΧΜHΣ ΦEΡΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝAΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚH ΟΓΚΟΛΟΓIΑ IMRT ή VMAT), την απεικονιστική καθοδήγηση σε 4 διαστάσεις (4D) και κάποιες τεχνικές ελέγχου της αναπνοής οι οποίες επιτρέπουν την προστασία οργάνων κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης.

ΤΙ ΠΡΟΣΦEΡΟΥΝ ΟΙ ΚΑΙΝΟΤOΜΕΣ ΤΕΧΝΙΚEΣ

EDGE: αποτελεί το πλέον γρήγορο σύστημα ακτινοχειρουργικής (σε στόχους εντός και εκτός κεντρικού νευρικού συστήματος) και συνδυάζει τη μέγιστη ακρίβεια και ασφάλεια σε ένα φιλικό περιβάλλον για τον ασθενή. παρέχει σε πραγματικό χρόνο την παρακολούθηση της θεραπείας, χωρίς να επιβαρύνει τον ασθενή.

Οι ακτινοθεραπείες αποτελούν σημαντικό «όπλο» στη φαρέτρα της Ογκολογίας και τα νέας τεχνολογίας ακτινοθεραπευτικά μηχανήματα έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα, επιτυγχάνοντας τεράστια πρόοδο στην αντιμετώπιση πολλών καρκίνων. Στον τομέα αυτό το Metropolitan Hospital πρωτοπορεί σε όλο τον ελλαδικό χώρο, θέτοντας πολύ ψηλά τον πήχη στη Θεραπευτική Ογκολογία.

Aθανάσιος Δημόπουλος

LIFOPUBLI

Υφηγητής και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιέννης και διευθυντής Ακτινοθεραπευτής ογκολόγος στο Metropolitan Hospital

Σ

την εποχή μας υπάρχουν πλέον μηχανήματα ακτινοθεραπείας που είναι ικανά να ξεχωρίσουν τους καρκινικούς ιστούς από τους υγιείς και να καταστρέψουν μόνο τους αυτούς. Αυτή η απόλυτη ακρίβεια στη στόχευση του καρκινικού όγκου επιτυγχάνει πλήρη ίαση για το 40% των ογκολογικών ασθενών που θα υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία. Οι επιστήμονες που βρίσκονται πίσω από τα μηχανήματα είναι πλέον σε θέση να σχεδιάζουν νέες, πιο στοχευμένες θεραπείες και να εφαρμόζουν καινοτόμες τεχνικές που βελτιώνουν τα αποτελέσματα της εξωτερικής ακτινοθεραπείας, της επεμβατικής ακτινοθεραπείας (βραχυθεραπείας) και της ακτινοχειρουργικής, βελτιώνουν δηλαδή το ακτινοθεραπευτικό τμήμα της θεραπείας, το οποίο είναι αναγκαίο για έναν στους δύο ογκολογικούς ασθενείς. Όπως εξηγεί ο κ. Δημόπουλος, οι καινοτόμες αυτές τεχνικές περιλαμβάνουν την περιστροφική διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (περιστροφική

TRUE BEAM: χορηγεί θεραπείες σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος. επιτρέπει τη βέλτιστη παρακολούθηση κινούμενων στόχων και πραγματοποιεί τις πιο απαιτητικές θεραπείες σε ελάχιστο χρόνο με τη μέγιστη ακρίβεια.

Η περιστροφική διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT ή VMAT) επιτρέπει την καταστροφή των καρκινικών ιστών υπό συνθήκες μέγιστης προστασίας των φυσιολογικών ιστών. Όταν η τεχνική αυτή εφαρμοστεί μέσω ενός τελευταίας τεχνολογίας γραμμικού επιταχυντή, ο οποίος χορηγεί τρισδιάστατες δόσεις ακτινοβολίας με μία μόνο περιστροφή 360 μοιρών της κεφαλής του, η διαδικασία αυτή κρατάει μόνο δύο λεπτά, κάτι που σημαίνει λιγότερες παρενέργειες, παράλληλα με το βελτιωμένο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Το μηχάνημα αυτό με τεχνολογία αιχμής διατίθεται στο Metropolitan Hospital. Η ενδοϊστική βραχυθεραπεία με απεικονιστική καθοδήγηση από μαγνητικό τομογράφο σε 4 διαστάσεις (η τέταρτη διάσταση είναι ο χρόνος) επιτρέπει την ακριβή εμφύτευση λεπτών καθετήρων στην περιοχή του όγκου και τη στοχευμένη χορήγηση της ακτινοβολίας εκ των έσω, χωρίς να επιβαρύνονται οι υγιείς ιστοί. Αυτό εξασφαλίζει τοπικό έλεγχο σε κάποιους όγκους, για παράδειγμα στους γυναικολογικούς, σε ποσοστό 85-100%, ενώ το ποσοστό παρενεργειών δεν ξεπερνά το 5%. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κατ’ αποκλειστικότητα στον ελλαδικό χώρο, στο Metropolitan Hospital. Ένα άλλο πολύ σημαντικό πρόβλημα, που ταυτόχρονα αποτελεί πρόκληση για κάθε ακτινοθεραπευτή-ογκολόγο, αλλά το έλυσαν οι αναφερόμενες καινοτόμες τεχνικές, ήταν η ακτινοβόληση όγκων, όπως ο όγκος του αριστερού μαστού ή οι όγκοι των πνευμόνων, του ήπατος και οργάνων που επηρεάζονται από την αναπνοή. Κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης, λόγω της αναπνοής, ο όγκος και τα παρακείμενα όργανα κινούνται. Η κίνηση αυτή όμως βάζει στο πεδίο ακτινοβόλησης όργανα όπως η καρδιά ή οι πνεύμονες που, αν απορροφήσουν ακτινοβολία, μπορεί, ειδικά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, να έχουν πρόβλημα. Η τεχνική ελέγχου της αναπνοής εφαρμόζεται σε συνεργασία με τους ασθενείς και στο Metropolitan Hospital καταγράφει το εύρος της αναπνοής τους. Δηλαδή επιτρέπει την ακτινοβόληση κατά τη φάση της βαθιάς εισπνοής, οπότε η απόσταση π.χ. της καρδιάς από τον όγκο μεγαλώνει, έτσι αυτή δεν ακτινοβολείται, βοηθούσης φυσικά και της απόλυτης ακρίβειας στη στόχευση που εξασφαλίζουν τα μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Και αυτή η σχέση της τεχνολογίας αιχμής με το ακτινοθεραπευτικό αποτέλεσμα είναι που κάνει άξιο αναφοράς το γεγονός ότι το Metropolitan Hospital το 2021 προχώρησε σε πλήρη ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού του, επενδύοντας σε εξοπλισμό τελευταίας γενιάς. Κάθε τέτοια παρόμοια ανανέωση βοηθά να σωθούν περισσότερες ζωές ασθενών.

«Το ακτινοθεραπευτικό τμήμα της θεραπείας είναι αναγκαίο για έναν στους δύο ογκολογικούς ασθενείς. Συνεπώς η ανανέωση του εξοπλισμού των νοσοκομείων με μηχανήματα τελευταίας γενιάς μπορεί να κάνει τη διαφορά στην αντιμετώπιση πολλών καρκίνων».

MΗΧΑΝHΜΑΤΑ ΚΟΡΥΦΑIΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓIΑΣ Η ακτινοθεραπεία στηρίζεται στη σύγχρονη τεχνολογία και απαιτεί πολυδάπανα μηχανήματα, ισχυρούς υπολογιστές και σύγχρονη τεχνογνωσία. Γι’ αυτό το Metropolitan Hospital πρωτοπορεί ακόμη μία φορά με την αναβάθμιση του εξοπλισμού του. Όπως τονίζει ο κ. Δημόπουλος: «Το Metropolitan Hospital έχει δημιουργήσει ένα υπερσύγχρονο Πρότυπο Κέντρο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, εφάμιλλο των πλέον προηγμένων ξένων κέντρων, για να προσφέρει όλο το φάσμα των υπερσύγχρονων θεραπειών στους ογκολογικούς ασθενείς».

HALCYON: εξοπλισμένο με δέσμη φωτονίων fff και το σύστημα kv cone beam-ct, παρέχει υψηλής ποιότητας θεραπεία με λιγότερα σφάλματα, σε γρήγορο χρόνο, με μέγιστη ασφάλεια και ελάχιστη επιβάρυνση.

BRAVOS: το τελευταίας γενιάς σύστημα μεταφόρτωσης, που μόνο το metropolitan hospital προσφέρει στην ελλάδα, είναι το μοναδικό που παρέχει αυτοματοποιημένους ελέγχους ποιότητας πριν από την έναρξη της θεραπείας. δίνει τη δυνατότητα χορήγησης της ενδοϊστικής hdr βραχυθεραπείας απεικονιστικά καθοδηγούμενης με μαγνητική τομογραφία (mr image guided interstitial brachytherapy), που συνδέεται με θεαματικά αποτελέσματα.

3.2.22 – lifo

41

Η ΠΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗ

Το 2-3% των καρκίνων του μαστού εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη ή στη λοχεία. Οι απεικονιστικές εξετάσεις που συστήνονται είναι το υπερηχογράφημα μαστών, το οποίο δεν έχει καμία επίδραση στο έμβρυο, και η μαστογραφία, η οποία δεν αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της κύησης, εφόσον καλυφθεί κατάλληλα η κοιλιακή χώρα.

Ένα μικρό ποσοστό των περιστατικών καρκίνου του μαστού που καταγράφoνται ετησίως διαγιγνώσκεται κατά την κύηση και αυτό από μόνο του αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, μια ιατρική πρόκληση, καθώς πολλοί παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να διασφαλιστεί η θεραπεία της εγκύου, χωρίς να επηρεαστεί η ανάπτυξη του εμβρύου. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό για τη γυναίκα και το έμβρυο που κυοφορεί η θεραπεία της να γίνεται σε ένα υπερσύγχρονο κέντρο μαστού με εμπειρία σε τέτοιου είδους ογκολογικά περιστατικά, ώστε όλα να πάνε καλά.

O

καρκίνος μαστού που διαπιστώνεται κατά την κύηση ή μετά τον τοκετό ονομάζεται καρκίνος του μαστού της κύησης. Η ιατρική προσπάθεια σήμερα έχει στόχο να διασφαλίσει ταυτόχρονα τόσο την καλύτερη ογκολογική αντιμετώπιση της ασθενούς όσο και τη διαφύλαξη της ασφάλειας του εμβρύου. Το 2-3% των καρκίνων του μαστού εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη ή στη λοχεία. Οι απεικονιστικές εξετάσεις που συστήνονται είναι το υπερηχογράφημα μαστών, το οποίο δεν έχει καμία επίδραση στο έμβρυο, και η μαστογραφία, η οποία δεν αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της κύησης, εφόσον καλυφθεί κατάλληλα η κοιλιακή χώρα. Η ακτινοβολία στην οποία εκτίθεται το έμβρυο είναι περίπου 0,4 mrad (το όριο ασφαλείας είναι 5 mrad).Το πρόβλημα είναι η μειωμένη ευαισθησία της μαστογραφίας, λόγω των αλλαγών κατά την κύηση (αυξημένη πυκνότητα και μείωση λιπώδους ιστού). Η διαγνωστική εξέταση εκλογής είναι η διαδερμική βιοψία με ειδική βελόνη (corebiopsy), με την οποία μπορούμε να πάρουμε ένα τμήμα του όγκου και να κάνουμε ταυτοποίησή του. Η περιγενννητική παρακολούθηση του εμβρύου από τον μαιευτήρα είναι πιο τακτική από αυτήν της ανεπίπλεκτης κύησης και

προσαρμόζεται στο περιστατικό πριν και μετά από κάθε χημειοθεραπεία, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη χειρουργική επέμβαση κ.λπ. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η πρώιμη διακοπή της κύησης δεν συνδέεται με καλύτερη πρόγνωση του καρκίνου του μαστού. Εφόσον η κύηση συνεχιστεί, συνιστάται τοκετός μετά την πνευμονική ωρίμανση του εμβρύου (περί τις 34 εβδομάδες). Η χειρουργική επέμβαση είναι η βασική γραμμή θεραπείας και δεν πρέπει να καθυστερεί, ανεξάρτητα από την ηλικία της κύησης. Συνήθως προτιμάται να γίνεται μαστεκτομή, δεδομένου ότι είναι δύσκολη η προεγχειρητική εκτίμηση της έκτασης ή της πολυεστιακότητας της νόσου. Επεμβάσεις με διατήρηση του μαστού (ογκεκτομές) θα χρειαστεί να συμπληρωθούν με ακτινοθεραπεία και δεν είναι κατάλληλες για ασθενείς σε κύηση 1ου ή αρχών 2ου τριμήνου. Αν γίνει ογκεκτομή στο 2ο ή 3ο τρίμηνο, η ακτινοθεραπεία θα ακολουθήσει κανονικά μετά τον τοκετό. Επιπλέον, απαραίτητος είναι ο λεμφαδενικός καθαρισμός της μασχάλης, καθώς αφενός έχει διαγνωστικό όφελος, αφετέρου συντελεί και στον έλεγχο της νόσου περιοχικά. Όσον αφορά την άμεση πλαστική αποκατάσταση, δεν συνιστάται, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η διάρκεια της χειρουργικής αναισθησίας. Μετά το 1ο τρίμηνο της κύησης μπορεί να γίνει χημειοθεραπεία χωρίς επιπτώσεις στο έμβρυο. Όσον αφορά την ακτινοθεραπεία, γενικά αποφεύγεται στην κύηση λόγω επιπτώσεων στο έμβρυο (αποβολή, διαταραχές ανάπτυξης - διάπλασης, μεταλλάξεις - καρκινογένεση στο έμβρυο). Τέλος, όσον αφορά την ορμονική και βιολογική θεραπεία, γενικά αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της κύησης και χορηγείται, όπου χρειάζεται, μετά τον τοκετό. Συμπερασματικά, ο καρκίνος του μαστού κατά την κύηση μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς με καλά αποτελέσματα για τη μητέρα και με ασφάλεια για το παιδί της, αρκεί η διάγνωση να γίνει έγκαιρα και με τον σωστό τρόπο. Το υπερσύγχρονο Κέντρο Μαστού της Ευρωκλινικής Αθηνών αποτελεί ένα πρότυπο κέντρο αναφοράς, προσφέροντας ολοκληρωμένες και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας στις γυναίκες όσον αφορά την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των παθήσεων του μαστού. Η ιατρική ομάδα του Κέντρου Μαστού διαθέτει εξειδίκευση στις παθήσεις του μαστού, πλούσια επιστημονική κατάρτιση και αποδεδειγμένη πολυετή εμπειρία, ενώ ταυτόχρονα χαίρει της αναγνώρισης του ελληνικού αλλά και τους διεθνούς ιατρικού κόσμου.

Η Χειρουργική Κλινική Μαστού της Ευρωκλινικής, με διευθυντή τον κ. Μιχάλη Μαυρουδή, διατηρεί αποκλειστική επιστημονική συνεργασία με το διεθνούς φήμης Κέντρο Μαστού «Memorial Sloan Kettering» της Νέας Υόρκης, καθώς και με τον αναγνωρισμένο χειρουργό Virgilio Sacchini, εξασφαλίζοντας τη μέγιστη διαγνωστική ακρίβεια και σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση για κάθε ασθενή με καρκίνο του μαστού.

42 lifo – 3.2.22

LIFOPUBLI

διεπιστημονική συνεργασία διεθνούς κύρους

3.2.22 – lifo

43

44 lifo – 3.2.22

713

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

«Χαρακτική - Από την προϊστορία στην Ελλάδα του σήμερα» Μια μεγάλη, μοναδική για τα ελληνικά χρονικά έκθεση, που ακολουθεί την πορεία της χάραξης από την προϊστορία ως την Ελλάδα του σήμερα μέσω εκθεμάτων από είκοσι ένα αρχαιολογικά μουσεία και πινακοθήκες. Δίπλα στις βραχοχαράξεις και τα τυπώματα από την Κίνα παρουσιάζονται χαρακτικά έργα του Τουλούζ Λοτρέκ, του Ματίς, του Πικάσο, του Μπρακ και πολλών άλλων Ευρωπαίων μεγάλων ζωγράφων-χαρακτών. Δίπλα στα εγχάρακτα της ελληνικής αρχαιότητας και τις χαλκογραφίες του Αγίου Όρους παρουσιάζονται σημαντικοί Έλληνες χαράκτες που σηματοδότησαν την ελληνική χαρακτική από το 1885 ως και το 2000, καθώς και χαράκτες της Αντίστασης. Η έκθεση ολοκληρώνεται με 222 έργα από 144 σύγχρονους χαράκτες του τόπου μας.

46

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

Διοργάνωση: Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ). Αίθουσα «Νίκος Κεσσανλής», Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Πειραιώς 256, Ταύρος. Έως 18/2/22

48

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

50

BΙΒΛΙΟ Ο οδυνηρός παράδεισος της Λουσία Μπερλίν

52

ΜΟΥΣΙΚΗ Στην «Ψυχαγωγία» του Kristof τίποτα δεν είναι τυχαίο

«Γιαπωνέζοι αξιωματικοί και στρατιώτες πολεμούν γενναία στο Φενγκχουανγκτσένγκ» Ξυλογραφία ukiyo-e Ιαπωνία, 1859-1920 Ογκάτα Γκέκο

3.2.22 – lifo

45

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Έκθεση Giancarlo Scaglia

απο tην ελενη τζαννατου

the week

Η γκαλερί Bernier/Eliades παρουσιάζει τη δεύτερη ατομική έκθεση του Περουβιανού καλλιτέχνη Giancalo Scaglia, που στο έργο του ερευνά τη σχέση της ιστορίας με τη μνήμη. Πιο συγκεκριμένα, ο εικαστικός δείχνει ενδιαφέρον για τις ένοπλες συγκρούσεις που έγιναν στην πατρίδα του τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 για να δείξει τελικά κάτι που δεν υπάρχει πια, τις ζωές που χάθηκαν αλλά και τη χαμένη συλλογική μνήμη, κατασκευάζοντας έτσι ένα ομοίωμα αυτής της απουσίας.

3-9 φεβρου αρ ιου 2 0 22

3/2-5/3, γκαλερί Bernier/Eliades, Επταχάλκου 11, Αθήνα, είσοδος ελεύθερη

STOEP TH S PR ES

ΜΟΥΣΙΚΗ 1 ΣΙΝΕΜΑ «Petit Plan: Europa»

3 ΜΟΥΣΙΚΗ Λεωνίδας Καβάκος & Ενρίκο Πάτσε

Για τρίτη χρονιά το κινηματογραφικό φεστιβάλ «Petit Plan: Europa» επιστρέφει σε φυσική αλλά και διαδικτυακή μορφή, με προβολές ταινιών που εστιάζουν στην ανάδειξη των ευρωπαϊκών αξιών. Στη φετινή διοργάνωση, πέρα από τις ταινίες των διαγωνιστικών τμημάτων, θα παρουσιαστούν δύο αφιερώματα, το «Γάμος για Όλ@» και ένα αφιέρωμα στην σχολή Krzysztof Kieslowski Film School. Παράλληλα, θα γίνει και μια ειδική προβολή της ταινίας Βασίλισσα χωρίς βασίλειο που θα αφορά το περιβάλλον.

Μια νέα συναυλία ετοιμάζονται να παρουσιάσουν στο αθηναϊκό κοινό δύο σημαντικοί μουσικοί, ο Λεωνίδας Καβάκος και ο Ενρίκο Πάτσε. Σε αυτήν ο βιολιστής και ο πιανίστας πρόκειται να παίξουν ζωντανά συνθέσεις των Σούμπερτ, Σούμαν, Μπάρτοκ και Σααριάχο. Το ιδιαίτερων λυρικών και δεξιοτεχνικών απαιτήσεων πρόγραμμα ανατρέχει ουσιαστικά σε 200 χρόνια μουσικής δημιουργίας, μια και το παλαιότερο έργο, η Σονάτα του Σούμπερτ, γράφτηκε το 1817 και το νεότερο, αυτό της Σααριάχο, το 2009.

8-13/2, Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (Σίνα 31, Αθήνα), Ελληνοαμερικανική Ένωση (Μασσαλίας 22, Αθήνα) και διαδικτυακά, είσοδος ελεύθερη με προκράτηση θέσης

6/2, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας & Κόκκαλη 1, Αθήνα, είσοδος: 11-60 ευρώ

2 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ «No Land» & «A Letter to Esmée» της Φωτεινής Πούλια και της Εσμεράλδας Μομφεράττου

46 lifo – 3.2.22

4 ΘΕΑΤΡΟ «Χαλεπάς» της Αργυρώ Χιώτη

Vinyl Market Το καθιερωμένο ραντεβού όσων αγαπούν να ακούνε τη μουσική στις 33 1/3 στροφές δίνεται για άλλη μια φορά στην Τεχνόπολη. Για τρεις ημέρες οι λάτρεις του βινυλίου, όποια κι αν είναι η μουσική που προτιμούν, θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν digging στους πολυάριθμους πάγκους που θα στηθούν στον χώρο, ενώ δεν θα λείψουν και άλλες μουσικές εκπλήξεις.

4-6/2, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Αθήνα, είσοδος ελεύθερη

6 ΘΕΑΤΡΟ «Αινιγματικές Παραλλαγές» του Eric-Emmanuel Schmitt, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσαφούλια και Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη Το θεατρικό έργο του Eric-Emmanuel Schmitt που ανεβαίνει στο ΙΜΚ έχει ως κύριο άξονά του την ιδέα πως ό,τι μας χωρίζει μπορεί να είναι τελικά και εκείνο που μας ενώνει και αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι η ομόνοια και η αγάπη στην ουσιαστική της διάσταση. Ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας Αμπέλ Ζνόρκο (που ερμηνεύει ο Γιάννης Μπέζος) είναι ένας μοναχικός και απομονωμένος άνθρωπος που δέχεται να δώσει συνέντευξη στον δημοσιογράφο Έρικ Λάρσεν (Πυγμαλίων Δαδακαρίδης). Όσο η συνέντευξη προχωράει, αποδεικνύεται πως τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτήν τη συνθήκη και οι ισορροπίες ανάμεσα στους δύο άντρες αλλάζουν συνεχώς.

4/2-13/3, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος, είσοδος: 15-25 ευρώ

7 ΘΕΑΤΡΟ «H αλήθεια είναι» του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη Το νέο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη ανεβαίνει από την bijoux de kant στη σκηνή του Faust για εννέα μόνο παραστάσεις. Στο Η αλήθεια είναι η θεατρική ομάδα βουτάει στη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρ-

Στην έκθεση της Φωτεινής Πούλια και της Εσμεράλδας Μομφεράττου που φιλοξενείται στην Crux Galerie, η καθεμία από τις δύο εικαστικούς καταγράφει ένα «δράμα» μέσα από τη δική της ξεχωριστή προσέγγιση που παντρεύει το φαντασιακό με το ρεαλιστικό. Από τη μια, η Φωτεινή Πούλια, μέσα από ζωγραφικά της έργα με λάδι σε ξύλινες επιφάνειες αλλά και σχέδια με μολύβι σε χαρτί, επιχειρεί να αναπαραστήσει το ανοίκειο μέσα από μια σύγχρονη εκδοχή τοπιογραφίας. Από την άλλη, τα τρισδιάστατα έργα της Εσμεράλδας Mομφεράττου θέτουν στο κέντρο του προβληματισμού τους την έννοια της φθοράς του χρόνου και της απώλειας. Με αυτόν τον τρόπο η καλλιτέχνις εκφράζει την επιθυμία της να «συνομιλήσει» με τη γιαγιά της που δεν γνώρισε ποτέ.

Τη μυθιστορηματική ζωή του σπουδαίου Έλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά μέσα από ένα ονειρικό αφήγημα προσπαθεί να φέρει επί της θεατρικής σκηνής η Αργυρώ Χιώτη. Από τη γέννησή του στον Πύργο της Τήνου μέχρι την εμβληματική Κοιμωμένη στο Α’ Κοιμητήριο Αθηνών αλλά και τον ψυχιατρικό εγκλεισμό, η εν λόγω σύγχρονη μουσική τραγωδία που ξετυλίγεται στον σκηνικό χώρο που έφτιαξε η Έφη Μπίρμπα αγγίζει κάθε πτυχή της πολυτάραχης προσωπικότητας του Χαλεπά. Σε λιμπρέτο του The Boy, μουσική του Jan Van Angelopoulos και με μια εκλεκτή ομάδα ερμηνευτών.

ξης, όπως προκύπτει από τη σκληρότητα της καθημερινότητας, τη συγκάλυψη της συναισθηματικής παθογένειας, τις στερεοτυπικές αντιλήψεις και τη στοχοποίηση του διαφορετικού. Σώμα, σεξουαλικότητα, συγγένεια, μνήμη, τραύμα, ταυτότητα, είναι οι έννοιες που διατρέχουν όσα συμβαίνουν επί σκηνής.

3/2-10/12, Crux Galerie, Σέκερη 4, Αθήνα, είσοδος ελεύθερη

10-27/2, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 107, Αθήνα, είσοδος: 5-22 ευρώ

4-20/2, Faust, Καλαμιώτου 11, Αθήνα, είσοδος: 8-10 ευρώ

Ξυπνάς το πρωί κι ένα ποίημα σε περιμένει για να γραφτεί στο κομοδίνο, δίπλα στο μισοάδειο ποτήρι νερού. Αν δεν το γράψεις, ζεις συνεχώς, ακατάπαυστα, απαράλλακτα, την ίδια μέρα! Γιάννης Ανδριανάτος, «Δείπνο αντιβαρύτητας»

«Δείπνο αντιβαρύτητας» του Γιάννη Ανδριανάτου

Για την ποιητική συλλογή του Γιάννη Ανδριανάτου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg γράφει ο Γιώργος Κεντρωτής*. ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΑΤΟΣ, «ΔΕΙΠΝΟ ΑΝΤΙΒΑΡΥΤΗΤΑΣ», GUTENBERG, ΑΘΗΝΑ 2021, Σ. 162

* Ο Γιώργος Κεντρωτής είναι λογοτέχνης, μεταφραστής και καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Τυπικά τα έχουν από αιώνων χωριστά τα τσανάκια τους η ποίηση και η φιλοσοφία: άλλη η δουλειά της μιας, άλλη η αποστολή της άλλης. Επ’ αυτού δεν χωρεί αμφιβολία και περιττεύουν οι συζητήσεις. Όμως και οι δύο ωφελούνται σημαντικά, έστω και εκ πλαγίου, από τις επιρροές που δέχονται η καθεμιά τους από την altera pars. Ο φιλοσοφικός λόγος αρέσκεται ενίοτε να αρταίνεται με λυρικά ποικίλματα και ο ποιητικός λόγος εναβρύνεται με φιλοσοφικές νύξεις. Δείγμα υπέροχο αυτής της επικοινωνίας έχουμε στα χέρια μας διαβάζοντας την ποιητική συλλογή του Γιάννη Ανδριανάτου Δείπνο αντιβαρύτητας. Η ώσμωση των διαλυτών της μιας στο διάλυμα της άλλης επιτελείται μέσω της μεμβράνης του λόγου: του κλάσματος εκείνου που άλλοτε είναι ρήμα, άλλοτε αιτία και άλλοτε λογικός συμπερασμός. Στο λεξικό σώμα των στίχων συγκεντρώνονται μικρά και μεγάλα, που έρχονται να σηματοδοτήσουν ονόματα και μετωνυμίες της ποίησης, μεταφορές φωτός και υπαλλαγές ίσκιων. Η διαλεκτική του διδύμου «ζωή - θάνατος»

εκκινεί από ένα άνθος ή δάκρυ, ονοματίζεται με αφορισμούς, με χιούμορ, με ό,τι εκλύει ο στοχασμός, ανοίγεται σε αρχαιοελληνικούς θώκους και σε ανατολικές προσηλώσεις και φτάνει να διεκδικήσει γαίες στο συμπάντειο μηδέν με αναφορές στην ύπαρξη του κάθε έλλογου όντος με τις ατομικές του στάσεις και παραδοχές. Ούτως ή άλλως, για τον ποιητή «το Σύμπαν είναι μια πετυχημένη διαφωνία». Η δε διαφωνία αυτή βασίζεται σε ενάντια μεταξύ τους επιχειρήματα, αλλά είναι πρωτίστως μουσική. Επιλέγω ένα καταστατικό δείγμα σχετικά με το καταρκτικό αντιστικτικό στάδιο: «Γλυκό κουταλιού λεμόνι. / Υποταγμένη η ξινίλα / στη γλυκύτητα. / Όλη η Αλχημεία της Εξέλιξης / σ’ ένα βάζο». Ιδού και άλλο ένα δείγμα σχετικά με το τελικό στάδιο: «Να μεταφράζεις το φως / στην πήλινη ανθρώπινη γλώσσα, / ο πιο σημαντικός λόγος για να ζεις / κι ο ολιγότερο κατανοητός από τους άλλους». Η πάλη και η σύμπτωση των αντιθέτων καταδηλώνεται από στίχους σαν αυτούς: «Ο θάνατος από γκολτζής / γίνεται γκολκήπερ» και «Παράδοξο, αλλά σ’ αυτόν τον κόσμο / εκείνος που πουλάει τις ομπρέλες / ελέγχει και τα σύννεφα!»

Αλλού ο Πλάτων συναντάει τον Σιντάρτα, τα ζηνώνεια παράδοξα και οι ηρακλείτειες ροές ανθίζουν σε κήπους του Ζαρατούστρα, ο Δάντης και ο Μιχαήλ Άγγελος βιώνουν καθαρτήριες ανωπτώσεις και καταδύσεις στο ασυνείδητό τους. Χάριν παραδείγματος, να ένας ηρακλείτειος υπαινιγμός: «Το παιδί παίζει / και ταυτόχρονα γερνάει. / Υπάρχει χρόνος για όλα». Ο Ανδριανάτος είναι σε διαρκή δημιουργικό διάλογο με τους ποιητές που έχουν χορηγήσει γλώσσα και ιδεϊκό πλούτο στους Έλληνες: τον Όμηρο, τον Σολωμό, τον Καβάφη. «Η Εσχάτη Αλεξάνδρεια του Σύμπαντος / το πατρικό μας σπίτι», γράφει. Όντας ποιητής, προσφέρει σπονδές στον έρωτα, αναγνωρίζοντας ότι είναι «μια προσωρινή αιωνιότητα». Στον έρωτα «λόγος και σιωπή είναι ομόκλινοι», η δε πραγματική αγάπη είναι «αναίτια» και «το αύριο έρχεται / πριν από το χθες / όταν αγαπάς». Ένας επιμελώς γεωργημένος και καλά αρδευμένος στοχασμός υποτείνει την ποιητική του Ανδριανάτου – αυτό φαίνεται από τους πρώτους στίχους κιόλας. Η γλώσσα του ποιητή είναι καθημερινή, τα «σημεία» της αντλούνται από την καθημερινή χρήση των μέσων φυσικών ομιλητών της ελληνικής. Η λάμψη των ποιημάτων δεν είναι σοφιστευμένη, είναι εγγενής, λαλεί από μέσα και δεν θαμπώνει, αλλά φωτίζει. Στίχοι όπως «τόσο ανεξήγητο το σαλιγκάρι της ύπαρξης», «η Φύση δεν έχει γραφειοκρατία» και «το μέλλον είναι μια κοπέλα / που ανεβαίνει τη σκάλα / με κοντή φούστα» απηχούν την αλήθεια του παραπάνω λόγου. Και πόσος σημερινός λόγος εκπορεύεται από τους παρακάτω στίχους, που ερμηνεύουν την ξεχωριστή αυτή συλλογή: «Να καλείς τακτικά / σε Δείπνο Αντιβαρύτητας / τους νεκρούς ποιητές / έστω και στα ψηφιακά αλώνια. / Μπορείς να δανειστείς / τις μετέωρες, αδέσμευτες λέξεις / που δεν χρησιμοποίησαν, δεν επιστράτευσαν / για να έλξεις το επόμενο ποίημά σου». Εξαιρετική παρακελευστική οδηγία του Ανδριανάτου και στον εαυτό του και στους συντεχνίτες του.

3.2.22 – lifo

47

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Μεγάλη Απόδραση Ένα θαυμάσιο γερμανικό δράμα φυλακής σκηνοθετημένο από τον Σεμπάστιαν Μάιζε. ΣΥΝΟΨΗ: Στη μεταπολεμική Γερμανία ο Χανς φυλα-

κίζεται ξανά και ξανά επειδή είναι ομοφυλόφιλος. Η μοναδική σταθερή σχέση στη ζωή του γίνεται ο συγκρατούμενός του στο κελί, ένας τρόφιμος καταδικασμένος για δολοφονία.

Σ

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

48 lifo – 3.2.22

ε μια χαρακτηριστική, ήρεμη και βουβά συνωμοτική σκηνή της Μεγάλης Απόδρασης, ο Χανς και ο Βίκτορ παρακολουθούν την προσσελήνωση από την τηλεόραση της καφετέριας στη φυλακή. Ο πρώτος δείχνει ενδιαφέρον, ενώ ο συγκρατούμενός του χαζεύει αδιάφορα – περιμένει εξωγήινους, κάτι πιο συναρπαστικό από μια απλή βόλτα στο φεγγάρι. Ο Χανς μάλλον δεν συμμερίζεται την άποψή του, αλλά τον καταλαβαίνει, καπνίζοντας το ίδιο βράδυ από το παράθυρο του κελιού τους, ατενίζοντας τον ουρανό και μυρίζοντας τον καλοκαιρινό αέρα στη φυλακή της Γερμανίας, όπου μπαινοβγαίνει τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. Είναι ομοφυλόφιλος και τιμωρείται συστηματικά για μια επιθυμία που δεν εννοεί να προδώσει, όσο κι αν το πληρώνει με συνεχείς προσαγωγές. Του έχει γίνει συνήθεια, όπως συνήθεια έχει γίνει πλέον και στον Βίκτορ, έναν βαρυποινίτη δολοφόνο, να τον βλέπει μπροστά του. Η κρίσιμη διαφορά στην κοινή τους μοίρα εκείνο το καλοκαίρι του 1969 είναι πως ο Χανς δεν θα είναι πια παράνομος. Η επονείδιστη παράγραφος 175 που ποινικοποιούσε την ομοφυλοφιλία θεσπίστηκε στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, υποστηρίχτηκε δεόντως από τους ναζί και αντισυνταγματικά διατηρήθηκε και μετά τον πόλεμο – είναι γνωστή η σιωπηρή συνέχιση γραφειοκρατικών πρακτικών στη Γερμανία και στην Αυστρία για δεκαετίες μετά τον πόλεμο. Το έναυσμα για τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο Σεμπάστιαν Μάιζε (Still Life) ήταν η σκανδαλώδης συναίνεση των συμμάχων των Δυτικογερμανών προς

αυτήν την κατεύθυνση. Ο Χανς αποτελεί μία από τις περιπτώσεις ανδρών που μεταφέρθηκαν απευθείας σε φυλακές, αφού κατάφεραν να επιβιώσουν κακήν κακώς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στη Μεγάλη Απόδραση, που απέσπασε το βραβείο της επιτροπής στο τμήμα « Ένα Κάποιο Βλέμμα» των Καννών, το πρώτο βραβείο στα φεστιβάλ του Σαράγεβο και της Σεβίλλης, το Bραβείο Kοινού στις πρόσφατες Νύχτες Πρεμιέρας και είναι στη βραχεία λίστα των υποψηφιοτήτων για το φετινό Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας, τον συναντάμε για πρώτη φορά το 1968, όταν συλλαμβάνεται για πολλαπλά, σχετικά μεταξύ τους, αδικήματα. Έχει προηγηθεί ένα φιλμάκι σε δημόσιες τουαλέτες, όπου είναι και αυτός συμμέτοχος. Στο φινάλε του φαίνεται να κοιτάζει τον καθρέφτη, σαν να γνωρίζει πως στην πίσω όψη του τον παρακολουθούν και να μην τον νοιάζει ιδιαίτερα. Η όψη του φανερώνει άνθρωπο ανυποχώρητο στη στάση ζωής που έχει επιλέξει, συμβιβασμένο με την πραγματικότητα, αδιόρατα υπερήφανο για το ότι είναι ο εαυτός του. Η φυλακή είναι οικείος τόπος γι’ αυτόν. Οι κινήσεις του, μηχανικές, το βλέμμα του, φορτωμένο από τις κακουχίες, συνηθισμένο στη ρουτίνα του δεύτερου σπιτιού του. Όποτε εκτρέπεται, όπως στην περίπτωση της απόπειράς του να προστατεύσει έναν πιο αδύναμο, καταλήγει στην απομόνωση, η οποία χρησιμεύει ως πύλη στον χρόνο: με ένα εξαίσιο σκηνοθετικό τέχνασμα, χωρίς ευδιάκριτη ρήξη στη συνέχεια της εικόνας και του ύφους, η Μεγάλη Απόδραση μεταφέρεται στο παρελθόν και από κει επιστρέφει και σταθμεύει σε διαφορετικά χρονικά σημεία, πάντα με δραματικό άξονα την εξέλιξη της σχέσης του Χανς με τον Βίκτορ. Χωρίς βαρύ μακιγιάζ και απότομες εμφανισιακές αλλαγές, το αξεδιάλυτο ταξίδι σε μια οριακά βιώσιμη κόλαση αφήνεται κυρίως στα χέρια των δύο από τους επιφανέστερους σύγ-

INFO GREAT FREEDOM ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Σεμπάστιαν Μάιζε ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Φραντς Ρογκόφσκι, Γκέοργκ Φρίντριχ

χρονους Γερμανούς ηθοποιούς. Η αμφίσημη ευαλωτότητα του Φραντς Ρογκόφσκι και η επεξεργασμένη τραχύτητα του Γκέοργκ Φρίντριχ είναι εγνωσμένης αξίας, αλλά εδώ κυριολεκτικά μιλούν με τα μάτια και αποκτούν σταδιακά ένα μείγμα φροντίδας και αλληλεξάρτησης που εφευρίσκουν παίζοντας σε ένα ψευδο-θεατρικό έργο με εξόχως κινηματογραφικούς κώδικες: τις σιωπές, τα κοντινά, την εσωστρέφεια, την αλήθεια τους σε απόσταση αναπνοής, το συναίσθημα που αρμόζει στη συγκεκριμένη εποχή και σε ανθρώπους που κινούνται (κοιτάζοντας πίσω από την πλάτη για να σώσουν τη ζωή τους) στο υπογάστριο της κοινωνίας και του διάχυτου, αν και διαφορετικής εκκίνησης, machismo. Η προσέγγιση των Ρογκόφσκι και Φρίντριχ εξανθρωπίζει πειστικά και συγκινητικά τις περιπτώσεις δύο ανδρών που πληρώνουν ένα «πάθος», το οποίο, αν και στο ποινικό ισοζύγιο αποτιμάται εξίσου, δεν είναι καθόλου το ίδιο, και ο Μάιζε δεν το κρίνει, γιατί δεν χρειάζεται. Ο Ρογκόφσκι, που, όπως έδειξε και στο Undine, αποπνέει ένα σχεδόν μεταφυσικό βάρος, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει να ελίσσεται ανάλαφρα συνδέοντας τις σκέψεις με τις πράξεις των χαρακτήρων του, διαβιβάζει τρυφερότητα σε ένα σύστημα που τον απορρίπτει από νέο και σε έναν άνδρα που αρχικά τον πετάει έξω από την αναγκαστική τους συγκατοίκηση, λέγοντας του ανοιχτά πως σιχαίνεται τους έκφυλους, σε ένα περιβάλλον ψυχρό και σκληρό που μετατρέπεται σε δυνατό πρωταγωνιστή, χάρη στη θριαμβευτική σκηνογραφία. Οι χιλιοειδωμένοι διάδρομοι, το προαύλιο, οι σκάλες και τα σημεία συνεστίασης των κρατουμένων αποκτούν νόημα και, κυρίως, οι συνήθως βαρετοί τοίχοι των κελιών, που είναι πραγματικοί, καθώς η ταινία γυρίστηκε σε μια παλιά φυλακή της πρώην ανατολικής Γερμανίας, παίρνουν διάσταση, πυκνότητα και αποχρώσεις, αντανακλώντας την απογοήτευση ή τον αισθησιασμό του Χανς/Ρογκόφσκι. Η γλυκόπικρη αυλαία της Μεγάλης Απόδρασης, με το concept της επιλογής της φυλακής από έναν ελεύθερο πολιορκημένο, είναι ένας αξέχαστος επίλογος, δεξιοτεχνικός και ουσιαστικός.

«Το επάγγελμα του ηθοποιού είναι η ευλογία και η κατάρα της ζωής μας» Το εμβληματικό έργο του Μολιέρου «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» έρχεται στο θέατρο Βασιλάκου από το ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Νίκος Ορφανός, που υποδύεται τον ρόλο του Μολιέρου, μίλησε με αφορμή αυτή την παράσταση για το θέατρο, τον αναβαθμισμένο ρόλο των ΔΗΠΕΘΕ, την προσωπική του σχέση με τη θεατρική σκηνή και τι θα δούμε στον «Κατά φαντασίαν ασθενή» που θα ανέβει στο θέατρο Βασιλάκου σε λίγες ημέρες.

— Πανδημία και καλλιτεχνική διεύθυνση ενός ΔΗΠΕΘΕ. Μπορεί το θέατρο να ξανασταθεί στα πόδια του σε τέτοιες συνθήκες; Ήδη στάθηκε, δεν έχει άλλη επιλογή. Επτά χρόνια χωρίς καλλιτεχνικό διευθυντή είναι πάρα πολλά για έναν οργανισμό. Στο μεσοδιάστημα άλλαξαν τα πάντα. Τεχνολογία, επικοινωνία, αντιλήψεις, πλαίσια σχέσεων και αυτοπροσδιορισμού, οι επιλογές ψυχαγωγίας των ανθρώπων και το σύνολο της διασύνδεσης των πολιτιστικών οργανισμών. Είτε βρίσκεσαι στην περιφέρεια είτε στο κέντρο των καλλιτεχνικών εξελίξεων, οφείλεις να δημιουργήσεις και να προσφέρεις, υπερβαίνοντας όλες τις μέχρι τώρα παραδοσιακές μεθόδους.

— Όχι εύκολο στοίχημα. Σε ποιες καλλιτεχνικές κατευθύνσεις κινηθήκατε και τι αποτέλεσμα έχετε; Ξεκινήσαμε από το οργανωτικό κομμάτι, που είναι το Α και το Ω. Το καλλιτεχνικό είναι το ενδιάμεσο, το οποίο βγαίνει ευκολότερα. Οπότε οργανωθήκαμε, καλύψαμε κενές θέσεις και σε

λιγότερο από έναν χρόνο παρουσιάσαμε πέντε θεατρικές παραγωγές. Προχωράμε σε δημιουργία ψηφιακού υλικού με βίντεο και podcasts, κινηματογραφικές λήψεις των παραστάσεών μας, σχεδιάζουμε αναμόρφωση του συνόλου του εξοπλισμού και έχουμε μια μεγάλη βάση δεδομένων από καλλιτέχνες που θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας, την οποία θα λάβουμε υπόψη για τις μελλοντικές παραγωγές. Κινούμαστε αντίθετα από τα συνηθισμένα, και μάλιστα επιθετικά.

— Πιστεύετε στη λειτουργικότητα των ΔΗΠΕΘΕ; Αγκάλιασε το κοινό της Λαμίας το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που έχετε παρουσιάσει; Πώς έχετε αποφασίσει να μιλήσετε καλλιτεχνικά σε ένα κοινό που ίσως δεν έχει τη δυνατότητα να δει δέκα παραστάσεις σε μια σεζόν; Τα ΔΗΠΕΘΕ είναι υπέροχος θεσμός. Πρέπει να αναβαθμιστούν τώρα, να γίνουν μικρά εθνικά περιφερειακά θέατρα με οργανόγραμμα και νέες ειδικότητες (επικοινωνία, υπεύθυνος παραγωγής κ.λπ.), ώστε να συνομιλήσουν ισότιμα με το θεατρικό κέντρο της Αθήνας αλλά και αντίστοιχους διεθνείς οργανισμούς. Πρέπει να ξεφύγουν από τον τοπικισμό τους. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν μία μόνο πόλη είναι υπεύθυνη κάθε φορά για τη λειτουργία τους. Στην πρώτη μας παραγωγή στην Κεντρική Σκηνή, τον Κατά φαντασίαν ασθενή, τον περασμένο Δεκέμβριο παίξαμε σε γεμάτη αίθουσα 500 θεατών, όταν κεντρικές σκηνές της Αθήνας είχαν 40 εισιτήρια. Δημιουργήσαμε μια παραγωγή χωρίς εκπτώσεις, πρωτότυπη, με τον στόχο το κλασικό/mainstream έργο να παρουσιαστεί με απρόσμενο τρόπο, χωρίς να αλλοιώνεται το ύφος του. Και αυτό πέτυχε.

— Τέχνη, πολιτική, τηλεόραση (λιγότερο πια) και πάλι θέατρο. Πού καταλήγετε σήμερα, ωριμότερος και με διαδρομή περίπου είκοσι πέντε χρόνων; Καταλήγω ξανά στην τέχνη μου. Και τη βοηθάω από τη θέση του στελέχους πια, στα οποία θεωρώ ότι έχουμε τρομερή έλλειψη. Δεν διαθέτουμε manager στον πολιτισμό, παρά ελάχιστους, και εννοώ καταρτισμένους, χωρίς στεγανά και ιδεοληψίες και χωρίς να είναι αποκλειστικά εμπειρικοί μάστορες του επαγγέλματος. Δεν πιστεύω στο εγνωσμένο κύρος ως κριτήριο επιλογής διοικητών στην τέχνη, πιστεύω στην κατάρτιση σε συνδυασμό με το αξιακό πρόσημο. Προσπαθώ να δημιουργήσω έναν οργανισμό όπως θα ήθελα να είναι ο οργανισμός όπου θα δούλευα κι εγώ ως ηθοποιός, με σεβασμό, χαρά και ανοιχτούς ορίζοντες. Μια αγκαλιά ανθρωπιάς που με αυτοπεποίθηση θα παράγει πολιτισμό, δεν θα είναι ένα θεατρικό ξενοδοχείο μετακλήσεων και καλλιτεχνών guest stars αλλά θα δίνει ευκαιρίες και θα παρουσιάζει νέους καλλιτέχνες που είναι οι πλέον αδικημένοι στη χώρα και ως γενιά. Δεν πιστεύω στo star market του θεάτρου. Πιστεύω

στις ομάδες, στη συσσώρευση ταλέντου και θετικής ενέργειας.

— Τι θα δει το κοινό στο Βασιλάκου; Μολιέρο κλασικό και ανυπέρβλητο ή Μολιέρο πειραγμένο και μοντέρνο; Όλα αυτά μαζί. Δεν πειράξαμε το Μολιέρο, προσθέσαμε σε αυτόν το δικό μας στίγμα. Ο Κώστας Γάκης έγραψε την παράλληλη ιστορία ενός περιπλανώμενου θιάσου της μεσαιωνικής Γαλλίας που παρουσιάζει το έργο του Μολιέρου σε διάφορες πόλεις, με ευτράπελα, δύσκολες και υπερφυσικές στιγμές σε ένα ταξίδι αναζήτησης της έμπνευσης του σπουδαιότερου θεατρικού συγγραφέα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Υψώνουμε το δικό μας, μικρότερο βέβαια, ανάστημα δίπλα στου Μολιέρου, αφού μελετήσαμε εξαντλητικά την εποχή του, αφού την ερωτευτήκαμε και την αναδείξαμε σε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και του έργου του. Και όλα αυτά με πολύ γέλιο, ποίηση, συγκίνηση, υπέροχα τραγούδια και αγάπη γι’ αυτό το ρημαδιασμένο επάγγελμα του ηθοποιού που είναι η ευλογία και η κατάρα της ζωής μας. σκηνοθεσία-μουσική απόδοση & πρωτότυπο κείμενο: Κώστας Γάκης παίζουν: Θανάσης Τσαλταμπάσης, Αγοραστή Αρβανίτη, Νάστια Βραχάτη, Στεφανία Καλομοίρη, Μαρία Παπαφωτίου, Δημήτρης Καλαντζής, Ορφέας Παπαδόπουλος, Νίκος Ορφανός, Αλέξανδρος Ζουριδάκης

ΘEΑΤΡΟ ΚΑΤΕΡIΝΑ ΒΑΣΙΛAΚΟΥ Προφήτου Δανιήλ 3 & Πλαταιών, Κεραμεικός Ημέρες & ώρες παραστάσεων: 31/1 - 1/3, & για πέντε Δευτέρες στις 20:00 & για πέντε Τρίτες στις 21:00

3.2.22 – lifo

49

Βιβλίο

απο την τινα μανδηλαρα

Ο οδυνηρός παράδεισος της Λουσία Μπερλίν Η Λουσία Μπερλίν έζησε αμέτρητες ζωές, στιγμιότυπα από τις οποίες χώρεσε στις διαμαντένιες ιστορίες της στο «Βράδυ στον Παράδεισο», αλλά δεν πρόλαβε να τις δει να θριαμβεύουν στα αμερικανικά γράμματα μια δεκαετία μετά τον θάνατό της.

Δ

εν ξέρει κανείς αν η Λουσία Μπερλίν ήταν «το καλύτερα φυλαγμένο μυστικό», όπως έλεγαν γι’ αυτήν οι Αμερικανοί, είναι όμως η απόδειξη ότι μια κατεστραμμένη ζωή δεν μπορεί να διαλύσει έναν μύθο. Φεύγοντας στα εξήντα οχτώ της χρόνια, το 2004, από τη ζωή, νικημένη από τον αλκοολισμό και τον καρκίνο και χωρίς να έχει προλάβει να δει τις ιστορίες της να δοξάζονται όπως τους αρμόζει, η κορυφαία πλην όμως για χρόνια λησμονημένη Αμερικανίδα συγγραφέας άφησε πίσω της άπειρα όμορφα κείμενα, τέσσερα παιδιά, βιωμένες εμπειρίες που θα αρκούσαν να γεμίσουν αμέτρητες σελίδες και ένα λαμπερό κεφάλαιο στην αμερικανική διηγηματογραφία. Οι προτάσεις

50 lifo – 3.2.22

της έχουν την έξαρση της ανυπεράσπιστης καρδιάς που είχε ανάγκη να δημιουργήσει έναν λογοτεχνικό κόσμο για να του αφεθεί χωρίς επιφυλάξεις και την απίστευτη μέριμνα και αγάπη μιας συγγραφέως που ήξερε να μετριάζει την οδύνη μέσα από περιγραφές τόσο υπόγειες, ώστε να αποτυπώνονται σαν νανούρισμα, σαν προσευχή. Η Μπερλίν έγραφε σαν να ανασαίνει, ενσωματώνοντας στις ιστορίες της όλες τις σκόρπιες εμπειρίες από τα αμέτρητα ταξίδια της, τους άπειρους έρωτες και τους τρεις γάμους, τις εξαρτήσεις από το αλκοόλ, την αρρώστια, την απελπισία αλλά και την αστείρευτη ομορφιά. Και αυτή τελικά είναι που φαίνεται να λυτρώνει και σώζει, κρυμμένη είτε στο μικρό κίτρινο λουλού-

luciα bεrlίν Βράδυ στον Παράδεισο

Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις Στερέωμα Σελ.: 328

δι αρόμο, με το οποίο ξεκινάει η ιστορία της «Αντάτο», είτε στα ποιήματα που διαβάζουν οι κακοποιημένες έφηβες ηρωίδες της δίπλα στο τζάκι, είτε στις όμορφες τριανταφυλλιές που φυτρώνουν δίπλα σε γεμάτα ποντίκια κατεστραμμένα σπίτια σαν αυτά όπου έζησε μικρή, ακροβατώντας μεταξύ του αμέτρητου θάμβους της πλέον όμορφης εικόνας –ακριβώς όσο ωραία υπήρξε και η ίδια– και του πιο οδυνηρού τραύματος, όπως αυτό της σεξουαλικής κακοποίησης που βίωσε σε παιδική ηλικία από τον παππού της. Όλα αυτά ενσωματώνονται στις ιστορίες της άρτια, με υπόκωφο τρόπο, χωρίς εξάρσεις, στο ύφος του Τσέχοφ που δεν σταματούσε να διαβάζει μέχρι τέλους, σαν τους απέριττους στίχους του αγαπημένου της Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς ή σαν τις κινηματογραφικές σκηνές από τις αμερικανικές ταινίες οι οποίες εγκιβωτίζονται με περισσή ακρίβεια στο Βράδυ στον Παράδεισο. Πανέμορφη, ανεξάρτητη, ασυμβίβαστη, οριακή, η Λουσία Μπερλίν ήταν «πάνω απ’ όλα μια μάγισσα του ήχου και του ρυθμού», όπως έγραφε χαρακτηριστικά γι’ αυτήν η «Los Angeles Review of Books». Στην Αμερική την ανακάλυψαν μια δεκαετία μετά τον θάνατό της, βρίσκοντας στις ιστορίες της όλο τον λεκτικό πλούτο αλλά και τον πόνο που για καιρό ήταν κρυμμένα σαν τα πολύτιμα ορυκτά στα μεταλλωρυχεία

ΚΡΙΤΙΚΉ όπου δούλευε ο πατέρας της. Στην Ελλάδα είχαμε την τύχη να δούμε να κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στερέωμα δύο συλλογές με διηγήματά της, πρώτα οι γοητευτικά οδυνηρές Οδηγίες για οικιακές βοηθούς και πρόσφατα το Βράδυ στον Παράδεισο – και οι δύο εξαιρετικά μεταφρασμένες από την Κατερίνα Σχινά. «Η Λουσία Μπερλίν δεν είναι μόνο μια θαρραλέα χρονογράφος της αχανούς και άγνωστης Αμερικής, δεν είναι μόνο μια συγγραφέας με εκρηκτική, ολοζώντανη γλώσσα. Είναι επίσης και μια διακριτά γυναικεία φωνή, μια τραχιά Μαρλέν Ντίτριχ», έγραφαν με περισσή ακρίβεια γι’ αυτήν οι «New York Times», περιγράφοντας τον ανυπέρβλητο συνδυασμό εκρηκτικού ταλέντου και φυσικής ομορφιάς. Γεννημένη στην Αλάσκα, λόγω της εργασίας του πατέρα της άλλαζε διαρκώς περιοχές (Ελ Πάσο, Αριζόνα, Αϊντάχο, Μοντάνα) και μεγάλωσε στο προνομιακό περιβάλλον της ελίτ του Σαντιάγο της Χιλής, διαβάζοντας επαναστατικά κείμενα και απολαμβάνοντας βόλτες με ακριβά αυτοκίνητα. Οι επιβλητικές Άνδεις που σφράγισαν το βλέμμα της, οι μυρωδιές των αεροδρομίων και η ποικιλία του κόσμου που γνώριζε σε κάθε της μετάβαση περιγράφονται με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο στο «Δρομολόγιο», όπως και η οδυνηρά βιωμένη μοναξιά που την έκανε να νιώθει σαν την ηρωίδα της, την Τάινι, η οποία προτιμούσε να περνάει ώρες στη στέγη του σπιτιού πίνοντας μπέρμπον, στο «Χριστούγεννα. Τέξας, 1956». Η δύναμη των λέξεων αλλά και η μαγεία του Χόλιγουντ, που είχε αρχίσει να κυριαρχεί στις συνειδήσεις, επιβάλλοντας τους δικούς του μύθους στη γεμάτη τραύματα, πολέμους και οικογενειακή βία πραγματικότητα του αμερικανικού Νότου αλλά και πέρα από τα σύνορα, διαφαίνεται με τον πιο παραστατικό τρόπο στις ιστορίες της και ειδικά στο «Βράδυ στον παράδεισο», που μπορεί να μην είναι το πιο δυνατό διήγημά της, αλλά φέρνει κοντά τους διάσημους της εποχής με τους αφανείς καθημερινούς ανθρώπους. Άλλωστε, η ίδια άφηνε στις ιστορίες της ήρωες του σινεμά ή των σίριαλ να διεισδύουν σε ανεπαίσθητες στιγμές της καθημερινότητας και να πασπαλίζουν με ψεύτικη χρυσόσκονη τα διαλυμένα είδωλα και τα κατεστραμμένα σπίτια, ξέροντας ακριβώς ότι όλα όσα γράφονται και λέγονται στο μυθιστόρημα πρέπει πρωτίστως να είναι αληθινά. Άλλωστε, όλα βιώνονται με υπόκωφη και υπόγεια ένταση, καθώς οι προσευχές, τα ποιήματα και οι αναφορές στη Βίβλο που επικαλούνται οι κακοποιημένες έφηβες ηρωίδες της, όπως και η ίδια, καλύπτονται πάντα από τον εκκωφαντικό ήχο των ραδιοφώνων και των τηλεοράσεων ή από τις φωνές των επιβλητικών ανδρών. Έτσι ο έρωτας γίνεται κομμάτια όταν θερίζεται στον μύλο της οικογένειας και ο πόνος θάβεται από τα ίδια τα γεγονότα, τη μαζικότητα των πολέμων, την

καθημερινότητα που ισοπεδώνει τα πάντα κάτω από την αλλοτριωτική της δίνη, κάνοντας τους ανθρώπους να μην επικοινωνούν ούτε στο ελάχιστο: «Υπάρχουν πράγματα για τα οποία οι άνθρωποι δεν μιλάνε. Δεν εννοώ τα δύσκολα, όπως η αγάπη, αλλά αυτά που προκαλούν αμηχανία, όπως το ότι οι κηδείες συχνά είναι διασκεδαστικό θέαμα ή ότι είναι συναρπαστικό να βλέπεις κτίρια να καίγονται». Η ίδια, πάντως, ως συγγραφέας δεν αφήνει τίποτα ανεκμετάλλευτο, επιτρέποντας να διεισδύσουν στην αφήγησή της στις εξαίσιες «Μουσικές Κοσμηματοθήκες» εικόνες από τα διυλιστήρια, τη μαυρίλα και τις ερημικές εκτάσεις που έζησε από κοντά, στο «Μια μέρα με καταχνιά» τζαζ ήχοι από τη μουσική που έπαιζε ο άντρας της Μπάντι Μπερλίν, στο «Πλίθινο σπίτι με την τσίγκινη στέγη» μνήμες από το σχεδόν κατεστραμμένο σπίτι της γιαγιάς της στο Ελ Πάσο, στη γοτθική ιστορία, όπως την αποκαλεί ειρωνικά, «Αντάντο» αλλά και στο «Μια Μέρα με καταχνιά» τα αμέτρητα διαβάσματα της, από ρωσική λογοτεχνία έως την ποίηση των προτζεκτιβιστών, οι οποίοι άσκησαν μεγάλη επιρροή στο έργο της, στο «Σύζυγοι» η αγάπη της για τους μοντερνιστές Αμερικανούς ζωγράφους, όπως οι Χάουαρντ Σλίτερ, Ρίτσαρντ Ντίμπενκορν και Φραντς Κλάιν, στο «Όταν ανθίζουν οι κερασιές” τα αδιέξοδα και η μοναξιά μιας σκληρά εργαζόμενης μητέρας. Πάντως, ο πρωτότοκος γιος της Μαρκ Μπερλίν, στον πολύ όμορφο πρόλογό του στο Βράδυ στον Παράδεισο, τη θυμάται να αλλάζει περιοχή κάθε εννιά μήνες, να χορεύει ασταμάτητα, να στρίβει τσιγαριλίκια, να πίνει, να διαβάζει και να γράφει όσο καμία άλλη και, παρ’ όλα αυτά, να τα καταφέρνει καλά. «Η αγαπημένη μου ανάμνηση είναι ένα ηλιοβασίλεμα στη Γιελάπα: ο ήλιος έκανε το σαξόφωνο του Μπάντι Μπερλίν ν’ αστράφτει, το μπίμπομπ και ο καπνός από τα ξύλα στροβιλίζονταν στην ατμόσφαιρα, η μαμά μαγείρευε το βραδινό μας σ’ ένα comal, ενώ το πρόσωπό της ακτινοβολούσε μέσα στο κοραλλί φως, τα φλαμίνγκο ψάρευαν με τα πόδια τους σε διάταση στη λιμνοθάλασσα στο βάθος, ο ήχος των κυμάτων χάιδευε τ’ αυτιά μας, οι βάτραχοι αναπηδούσαν, το τραχύ δάπεδο από άμμο τριζοβολούσε κάτω από τα πόδια μας κι εμείς διαβάζαμε το μάθημά μας στο φως της λάμπας, με υπόκρουση έναν γρατζουνισμένο δίσκο της Μπίλι Χόλιντεϊ», αναφέρει με τη συγγραφική δεινότητα που κληρονόμησε από τη μαμά του. Άλλωστε, ήξερε καλά, σαν κι εκείνη, να είναι πιστός στη μαθητεία των αισθημάτων που αναζητάς πάντα με το βλέμμα μέσα από το παιχνίδι και μαγεία της ομορφιάς. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά η ίδια: «Θεέ μου, να βλέπω μόνο ό,τι είναι όμορφο». Τα κατάφερε απόλυτα και γι’ αυτό της οφείλουμε πολλά.

«Η Λουσία Μπερλίν δεν είναι μόνο μια θαρραλέα χρονογράφος της αχανούς και άγνωστης Αμερικής, δεν είναι μόνο μια συγγραφέας με εκρηκτική, ολοζώντανη γλώσσα. Είναι επίσης και μια διακριτά γυναικεία φωνή, μια τραχιά Μαρλέν Ντίτριχ», έγραφαν με περισσή ακρίβεια γι’ αυτήν οι «New York Times».

«ΜΕΣΟΤΟΙΧΊΕΣ» ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ ΜΟΎΣΣΑ ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΉ ΑΠΌ ΕΝΝΈΑ ΔΙΗΓΉΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΗΣΥΧΊΕΣ ΤHΣ ΕΠΟΧΉΣ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ 2η ΈΚΔΟΣΗ

Σ Οι «Μεσοτοιχίες» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος

ε ποιες χώρες υπήρξα; Σε ποιες πόλεις και σε πόσες ζωές; Τα σπίτια που άφησα το ίχνος μου, τους φίλους που χάθηκαν, τα σχέδια της ζωής μου που βγήκαν όλα πλάνες, τις γειτονιές του κόσμου, αναζητώ. Του κάθε κόσμου και της κάθε εποχής. Ο Τενεσί Ουίλιαμς κάπου στους Αμπελόκηπους, η Πιαφ σε ένα προάστιο της Μαδρίτης, ο Κάφκα στο Κάιρο στην εποχή της πανδημίας; Κι ύστερα Νέα Ορλεάνη, Βουκουρέστι, Παρίσι. Μουσικές από την Ουμ Καλσούμ και την Τζαβέλα Βάργκας ως τον Τζόνι Κας και τον Γουίλσον, αρώματα από τις φυτείες του καφέ στον Μισισιπή και τις κοιλάδες των λουλουδιών στη Βολιβία ή τους ορυζώνες κοντά στον κίτρινο ποταμό. Εννέα ζωές ανώνυμων ανθρώπων φαινομενικά ασύνδετες, σε εννέα πόλεις του κόσμου κι ένας κύκλος με κέντρο την παντοδύναμη μνημοσύνη». Το βιβλίο Μεσοτοιχίες του Κωνσταντίνου Μούσσα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος, είναι μια συλλογή διηγημάτων τα οποία περιγράφουν ζωές φαινομενικά ασύνδετες σε διάφορες πόλεις του κόσμου. Εμπνευσμένος από την πανδημία, την καραντίνα και τον αυτοπεριορισμό, ο συγγραφέας επιχειρεί να αναδείξει όσα απασχολούν τους ανθρώπους σήμερα. Και το κάνει με την κατάλληλη δόση λυρισμού, χωρίς να γίνεται γραφικός. Όπως λέει ο ίδιος: «Είναι αδύνατο να ξεκινήσουμε από το σημείο που τα αφήσαμε όλα πριν από περίπου δύο χρόνια, όταν ξεκίνησε η κρίση. Αυτό δεν γίνεται, κι ας προσποιούμαστε ότι ζούμε κανονικά, διασκεδάζουμε, επικοινωνούμε. Όσα βιώσαμε και όσα πρόκειται να συμβούν θα πρέπει να μας πάνε κάπου άλλου».

3.2.22 – lifo

51

ΝΕΟΣ ΔΙΣΚΟΣ

φωτο: πέτρος αρώνης

Στην «Ψυχαγωγία» του Kristof τίποτα δεν είναι τυχαίο Στο πρώτο ελληνόφωνο άλμπουμ του ο νεαρός μουσικός περιλαμβάνει τραγούδια που οδηγούν στην εκτόνωση και στη συναισθηματική έξαρση.

Μουσική

απο τη μαρια παππα

INFO Η «Ψυχαγωγία» θα κυκλοφορήσει στις 18 Φεβρουαρίου από την Inner Ear.

52 lifo – 3.2.22

Ψ

υχαγωγία: 1. Η ανάκληση των ψυχών (από τον Άδη) διά μαγικών μέσων 2. Η προσέλκυση των ψυχών, η διασκέδαση, η τέρψη. Ο Kristof ονομάζει το νέο, τέταρτο κατά σειρά άλμπουμ του, και το πρώτο με ελληνικό στίχο, «Ψυχαγωγία». Σε αυτόν τον πιο μεστό και ολοκληρωμένο δίσκο στην καριέρα του ως τώρα παρουσιάζει ένα απρόσμενα ανανεωμένο καλλιτεχνικό alter ego. Στα δέκα κομμάτια που τον αποτελούν, εννιά τραγούδια και μια ορχηστρική σύνθεση με περίεργους και αινιγματικούς στίχους, αφηγείται ιστορίες για κάκτους που μεταμορφώνονται σε πανέμορφα αγόρια, ενοχλητικές μύγες, μοναχικά χρυσά ψάρια και για ουράνια πάρτι και τούρτες που χάνονται στα σύννεφα. Είναι, επίσης, ένας δίσκος για την αυτοαπομόνωση χωρίς να αναφέρεται καθόλου σε αυτήν, καμουφλάροντάς τη με αριστοτεχνικό τρόπο. «Όλα ένα / Κι εμείς ολοένα / Πιο κοντά ή μακριά;» αναρωτιέται στο κομμάτι «Τηλεπάθεια» που ανοίγει τον δίσκο, με την avant-pop να έχει την τιμητική της και να λάμπει μέσα από τις ιστορίες που ξετυλίγονται σε κάθε κομμάτι. Οι στίχοι αυτομάτως γίνονται πιο προσωπικοί και άμεσοι, και όσο απλοϊκοί κι αν ακούγονται σε πρώτη ακρόαση, είναι τόσο αψεγάδιαστοι, που απορείς γιατί δεν είχε επιχειρήσει να τραγουδήσει νωρίτερα στη μητρική του γλώσσα. Το ίδιο ισχύει και για την ερμηνεία του, που εδώ γίνεται σπαρακτική και αποκτά βαθιά συναισθηματική ένταση: «Διαλύω λέξεις στο νερό με σειρά αλφαβητική / Χάνομαι σε ένα μπλε υγρό, παρατηρώντας του φωτός τη διάθλαση / Κι ένα μήνυμά σου πήρα σε μορφή τηλεπαθητική». Ο τρόπος που χειρίζεται την ελληνική γλώσσα για να περιγράψει μια προσωπική μεταφυσική κατάσταση την οποία βίωσε ένα καλοκαίρι είναι εντυπωσιακός. Δεν είναι τυχαίο που αναφέρει συχνά στις συνεντεύξεις του τη μεγάλη αγάπη που έχει για τη Λένα Πλάτωνος. Εδώ η επιρροή της είναι διάχυτη, όχι τόσο μουσικά, όσο στην πρόζα και τον τρόπο που χρησιμοποιεί τις λέξεις. Κάθε κομμάτι του δίσκου αποτελεί μια μικρή ιστορία, όπου ο μαγικός ρεαλισμός μπερδεύεται με την πραγματικότητα. Ο θάνατος, τα όνειρα, το σώμα, οι άλλοι κόσμοι, είναι μερικά από τα ζητήτηματα που τον απασχολούν. Ο Kristof άρχισε να γράφει τα κομμάτια του δίσκου την περίοδο της πρώτης καραντίνας του 2020, μια αρκετά έντονη περίοδο της ζωής του, όπως τη χαρακτηρίζει. Ο τίτλος που διάλεξε για τον δίσκο δεν είναι καθόλου τυχαίος. «Γενικά, έχω μια μανία με τους τίτλους των άλμπουμ και των τραγουδιών», αναφέρει. «Το πρώτο πράγμα που πάντα ρωτάω όταν ακούω κάτι από φίλους μουσικούς είναι “τι τίτλο θα έχει;”. Δεν ξέρω γιατί. Ίσως με βοηθάει να μπω στον κόσμο τους. Έτσι κι εδώ. Η ψυχαγωγία είναι μια λέξη που ακούστηκε πολύ στην καραντίνα: “Κλείνει η ψυχαγωγία”, “έχει πληγεί η ψυχαγωγία” κ.ο.κ. Η λέξη η ίδια είναι τόσο απόκοσμη, σημαίνει ανάκληση ψυχών –από τον θεό ψυχαγωγό Ερμή–, προσέλκυση, διασκέδαση, τέρψη. Και της έχουν δοθεί τόσες άλλες ερμηνείες μέσα στα χρόνια. Την περίοδο εκείνη προσπαθούσα να θυμηθώ πότε ήταν η πρώτη φορά που ψυχαγωγήθηκα, που είδα κάτι (εξωτερικό) και συνδέθηκε με το μέσα (εσωτερικό). Που με ταξίδεψε. Ακόμα και η πανδημία ως γεγονός είναι κάτι που θα μας πάει αλλού. Σε κάτι καινούργιο για εμάς, εξωτερικά και εσωτερικά. Μια νέα τάξη πραγμάτων». Αν και ο ίδιος δεν θεωρεί ότι έχει κάνει ένα κόνσεπτ άλμπουμ, όπως το προηγούμενό του με τίτλο «Talkshow», η πλειονότητα των τραγουδιών του ενώνεται μέσα από διάσημους μύθους

που ανασύρει από την ελληνική μυθολογία. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αποτελούν τη βασικότερη επιρροή του άλμπουμ, πάντα δοσμένοι μέσα από το δικό του αυτοβιογραφικό πρίσμα βέβαια. Στον «Κύκνο», που είναι μια αναφορά στον Φαίδωνα του Πλάτωνα, στην ηχώ και στον Νάρκισσο, περιγράφει το πρόσωπο ενός αγοριού που καθρεφτίζεται στην επιφάνεια μιας λίμνης. Στην υπέροχη «Πανδώρα» τραγουδά για μία από τις πιο παρεξηγημένες, κατά την άποψή του, γυναικείες μυθικές φιγούρες. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του μύθου: από αυτήν που τη θέλει να άνοιξε το κουτί και να έφερε όλα τα δεινά στον κόσμο μέχρι εκείνη που τονίζει τη σημασία της στην αστρονομία ως μέρος του Ουρανού που έχει να κάνει με την ανατροπή και την έκπληξη. Για τον Kristof είναι μια ηρωίδα, η πρώτη γυναίκα που θέλησε να φέρει την αλλαγή. Στο «Όλοι κοιμούνται» ο θεός Ερμής διοργανώνει ένα ουράνιο πάρτι για τον μουσικό, που όμως περισσότερο έχει να κάνει με την απομόνωση και όσα απαγορεύτηκαν την περίοδο της πανδημίας, πράγματα που άλλοτε ήταν αυτονόητα, όπως μια αγκαλιά, ένα φιλί μέχρι και μια απλή χειραψία. Σε δεύτερο επίπεδο μιλάει για μια ανάμνηση από τα παιδικά του χρόνια: «Όταν ήμουν μικρός, μια κοπέλα, προκειμένου να μην παίρνω βαριά τον θάνατο κάποιου, μου είπε ότι “δεν πέθανε, απλώς κοιμάται, αλλά δεν μπορεί να ξυπνήσει». Στο «Εχινόψις» εμπνέεται από την ιστορία του Κυπάρισσου στη μυθολογία. Εμπνεύστηκε το τραγούδι ένα ξημέρωμα, όταν πότιζε τα φυτά σε σπίτι φίλων. Ακόμα και η «Μύγα», αν και δεν στηρίζεται σε κάποιον μύθο, έχει ως πρωταγωνίστρια μια μύγα που σαν ερινύα έρχεται τα βράδια, την ώρα που ο ήρωας κοιμάται, και προσπαθεί να τον γεμίσει ενοχές και ανησυχία για τους μελλοντικούς της απογόνους. Είναι το πιο queer κομμάτι που συναντά κανείς στον δίσκο και «στο δεύτερο μισό μιλάει για τις τύψεις που είχα μικρότερος λόγω της ταμπέλας του “διαφορετικού παιδιού” ως προς τις καύλες και τη σεξουαλικότητα», όπως αναφέρει. Το «Ψυχαγωγία» ηχογραφήθηκε σε δύο φάσεις το 2021 και η παραγωγή του είναι το πρώτο που προσέχεις μετά τους στίχους. Ο Kristof δεν θα μπορούσε να βρει ιδανικότερο συνοδοιπόρο από τον Βασίλη Ντοκάκη που την ανέλαβε και καταφέρνει να προσεγγίσει τις πιανιστικές συνθέσεις του Kristof με εξαιρετικά γοητευτικό τρόπο. Πρόκειται για μια απόλυτα αρμονική συνεργασία. Στο «Μαρκαδόροι» π.χ., ένα από τα πιο περιπετειώδη κομμάτια και το πρώτο που έγραψε για τον δίσκο, τραγουδά για την αγάπη που έχει για τη ζωγραφική. «Κατά τη διάρκεια της καραντίνας πέρασα άπειρο χρόνο ζωγραφίζοντας μια σειρά κόμικ με χαρακτήρες κάτι ανθρωπάκια που κάνω συνέχεια», εξομολογείται. Μοιάζει σαν να ακούς Pulp με ελληνικό στίχο. Η δύναμη της φαντασίας αποθεώνεται σε στίχους όπως «Αν στα δάχτυλα έτσι απλά πέσει χρώμα, μείνει στίγμα, εγκλωβίζομαι διπλά… σχέδιο απόδρασης ξαναζωγραφίζω νοερά». Μαζί με το «Εχινόψις» είναι τα αγαπημένα του κομμάτια από το άλμπουμ. Από την άλλη, στον περίπλοκο στιχουργικά «Ιστό» ο άμεσα new wave ’80s χαρακτήρας του τραγουδιού με ένα απλό beat μεταμορφώνεται σε ένα ακαταμάχητο ποπ κομψοτέχνημα. Η μυθική «Ψυχαγωγία» κλείνει με ένα έντονα χατζηδακικό ορχηστρικό κομμάτι που έχει τον ίδιο τίτλο με το άλμπουμ. Ακούγεται σαν ένας προσωπικός στοχασμός για την εποχή που βιώνουμε. Ένας μελαγχολικός επίλογος που, αν μη τι άλλο, δείχνει ότι ο Kristof μεγαλώνει πολύ όμορφα καλλιτεχνικά και κυρίως αποδεικνύει το απεριόριστο μέγεθος των δυνατοτήτων του.

713

PERSONAL SHOPPER ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

BARBER SHOP

ΣΤΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΜΠΑΡΜΠΕΡΙΚΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟ ΑΝΔΡΙΚΟ GROOMING ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. από τη λινα ιντζεγιαννη φωτο: γιωργοσ αδαμοσ

3.2.22 – lifo

53

54 lifo – 3.2.22

Νίκος Αμάραντος

ΣΧΟΛΉ ΚΟΜΜΩΤΙΚΉΣ

Barbershop

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Η τέχνη του barbering γίνεται εξειδικευμένη γνώση.

Το όνομα Νίκος Αμάραντος είναι συνδεδεμένο με την τέχνη της κομμωτικής στην Ελλάδα και όχι τυχαία. Άλλωστε, μιλάμε για μια ιστορία που ξεκινά τη δεκαετία του 1940 στο δικό του κομμωτήριο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Για περισσότερα από εξήντα χρόνια η πρώτη σχολή κομμωτικής στην Ελλάδα μεταδίδει τη γνώση, τη δημιουργικότητα και την αγάπη για τον χώρο της κομμωτικής και των επαγγελμάτων ομορφιάς, υπηρετώντας πιστά το όραμα του ιδρυτή της Νίκου Αμάραντου. Μια ομάδα εξειδικευμένων δασκάλων και επαγγελματιών φροντίζει να σχεδιάζει αυτό το ξεχωριστό εκπαιδευτικό ταξίδι στο οποίο συμμετέχουν επιλεγμένοι συνεργάτες, με τη βοήθεια των οποίων η σχολή προσφέρει συνεχώς νέα σεμινάρια και τμήματα διδασκαλίας για κάθε ειδικότητα. Οι σπουδαστές, μέσα από μια διαδικασία όπου η θεωρία συνδυάζεται με την πράξη, αποκτούν όλα τα απαραίτητα εφόδια για μια ολοκληρωμένη επαγγελματική πορεία, όπου η δημιουργικότητα και η συνεχής εξέλιξη γίνονται οδηγός προς την επιτυχία. Η τέχνη του barbering αποτελεί για τη Σχολή Νίκος Αμάραντος μια ξεχωριστή κατεύθυνση εδώ και δεκαετίες. Οι ιδιαίτερες τεχνικές, η φιλοσοφία και οι εξειδικευμένες γνώσεις συνδυάζονται για να προετοιμάσουν τους σύγχρονους barbers με βάση πάντα τις σύγχρονες απαιτήσεις αλλά και με προσήλωση στις παραδοσιακές τεχνικές που

κάνουν τη διαφορά. Κατά τη διάρκεια των σπουδών, οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν εμπειρία μέσα από την καθημερινή πρακτική εξάσκηση, ενώ ταυτόχρονα τους παρέχονται οι απαραίτητες γνώσεις για τη δερματολογία, τη σωστή αποστείρωση και απολύμανση αλλά και το λούσιμο. Κατακτούν τις τεχνικές κουρέματος με χτένα, ψαλίδι, μηχανή και ξυράφι που χαρακτηρίζουν την τέχνη του barbering, ενώ εξειδικεύονται στην περιποίηση της γενειάδας και στο παραδοσιακό ξύρισμα με φαλτσέτα. Απαραίτητο κομμάτι της εκπαίδευσης είναι η προσωπολογία, η προσωπομετρία και το styling, η γνώση των κατάλληλων εργαλείων αλλά και των προϊόντων που χρησιμοποιούνται για τη φροντίδα και την ομορφιά της ανδρικής επιδερμίδας. Η νομοθεσία που αφορά το επάγγελμα αλλά και η οργάνωση ενός σύγχρονου barbershop γίνονται μέρος των σπουδών ώστε κάθε απόφοιτος να μπορεί, όταν νιώσει έτοιμος, να δημιουργήσει τον δικό του χώρο. Μπορεί το barbering να κατακτά τα τελευταία χρόνια τον χώρο της κομμωτικής, αλλά στη Σχολή Νίκος Αμάραντος κατέχει τη θέση που του αξίζει από το 1960, προετοιμάζοντας κατάλληλα τους νέους barbers που μεταφέρουν στη δουλειά τους το πάθος και την αυθεντική αγάπη μαζί με τις γνώσεις υψηλού επιπέδου.

Ακαδημίας 78, Αθήνα, 210 3800237, 210 3817433, www.amarantos.gr, Facebook: nikos amarantos, Instagram: nikosamarantos

Infinitus Barber Salon

Βραβευμένοι κουρείς φροντίζουν το ανδρικό στυλ.

Αν πριν από κάποια χρόνια η ανδρική περιποίηση ακουγόταν ως κάτι το ασυνήθιστο, σήμερα δεν είναι απλώς μια καθημερινή υπόθεση αλλά και μια απόλαυση που δικαίως έχουν κατακτήσει οι άνδρες όλων των ηλικιών. Το barbering επιστρέφει πανηγυρικά, κατακτά τη θέση που του αξίζει στην ανδρική εμφάνιση, και το Infinitus αποτελεί μία από τις καλύτερες εκδοχές του. Το Barber Salon, που βρίσκεται στο νούμερο 19 της Ελευθερίου Βενιζέλου, στο Περιστέρι, ξεφεύγει από τα συνηθισμένα νέο μπαρμπέρικα με την industrial αισθητική του, δημιουργώντας ένα new school περιβάλλον που γίνεται καθημερινό στέκι για όσους επιθυμούν ένα ιδιαίτερο look. Εδώ οι βραβευμένοι κουρείς –Best Greek Barber of the year 3rd, HairProf awards 1st, FastFade awards 3rd– θα σε συμβουλέψουν ανάλογα με το στυλ σου και θα εφαρμόσουν την τεχνική που σου ταιριάζει. Μοντέρνες και old school

τεχνικές σε κούρεμα, παραδοσιακό ξύρισμα με φαλτσέτα και κομπρέσες, ώστε να αφαιρούνται τα νεκρά κύτταρα και να διατηρείται καλύτερα η επιδερμίδα, beard trimming με ακριβή κοψίματα που ακολουθούν τις γωνίες του προσώπου, hot waxing στα ευαίσθητα σημεία του προσώπου, καθάρισμα με φαλτσέτα στα μάγουλα και στον λαιμό και black mask για αφαίρεση τοξινών, στιγμάτων και ακμής είναι οι υπηρεσίες που θα απολαύσεις στα έμπειρα χέρια του Ορφέα και του Φοίβου. Τα δύο αδέλφια που βρίσκονται πίσω από το Infinitus μπορούν να σου εγγυηθούν ότι θα νιώσεις ανανεωμένος σε έναν χώρο που έχει φτιαχτεί για να εξυπηρετεί το ανδρικό look, και μάλιστα με τον ξεχωριστό τρόπο που ταιριάζει στον καθένα. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να αφεθείς στα χέρια τους και να ευχαριστηθείς όλα όσα μπορεί να σου προσφέρει το Infinitus Barber Salon.

BS AH RO BP E R

Tod΄s Barber House

Ελ. Βενιζέλου 19 στο Περιστέρι, 210 5772244, Facebook: Infinitus Barber Salon, Instagram: infinitus_barber, www.infinitus.gr

Η περιποίηση που αξίζει στους σύγχρονους άνδρες.

Μπορεί μέχρι πριν από κάποια χρόνια η περιποίηση και η ομορφιά να συνδεόταν αποκλειστικά με τη γυναίκα, όμως σήμερα είναι πια σαφές ότι οι άνδρες δικαιούνται να έχουν τον δικό τους προσωπικό χώρο και χρόνο για να απολαύσουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Στο Tod’s Barber House αυτή η εμπειρία γίνεται ακόμα πιο ξεχωριστή χάρη στον Θοδωρή Κακούρη που μεταφέρει στο μπαρμπέρικο του Γέρακα όλο του πάθος για τη δημιουργία του ανδρικού στυλ, και μάλιστα αυτού του ξεχωριστού στυλ που ταιριάζει στον καθένα. Ο Θοδωρής, άλλωστε, είναι ειδικός στο να ακούει, να κατανοεί και να προτείνει σε κάθε επισκέπτη του Tod’s Barber House αυτό που τον εκφράζει περισσότερο. Από κούρεμα old school ή new school, ξύρισμα με φαλτσέτα και περιποίηση γενειάδας μέχρι αποτρίχωση με κερί, ό,τι κι αν είναι αυτό που θέλεις, το

σίγουρο είναι πως θα απολαύσεις κάθε στιγμή και θα χαλαρώσεις στα έμπειρα χέρια της ομάδας του Tod’s Barber House. Εξαιρετικά και τα προϊόντα περιποίησης που θα βρεις στο retail corner, τα περισσότερα από τα οποία καταφθάνουν εισαγόμενα και είναι από τα καλύτερα που θα βρεις στην αγορά. Εδώ φιγουράρουν και οι περίφημες Happy Socks που γίνονται κομμάτι του προσωπικού σου στυλ, όπως το κούρεμά σου. Τα ραντεβού ορίζονται αυστηρά ώστε να υπάρχει απόλυτη ασφάλεια και μπορείς να κλείσεις online τη μέρα και ώρα που σε βολεύει στο www.barberhouse. gr. Σε έναν χώρο όπου αναβιώνει το vintage american style θα νιώσεις μοναδικός και κυρίως θα νιώσεις ότι κάθε λεπτό που βρίσκεσαι εδώ σου αξίζει σαν ένα πολύτιμο δώρο για τον εαυτό σου.

Αιτωλίας 30, Γέρακας, 211 4065213, Facebook: Tod’s Barber House, Instagram: barberhouse.gr 3.2.22 – lifo

55

Barberian Barber Shop 56 lifo – 3.2.22

Το Barberian Βarber Shop κρύβει μια πολύ ενδιαφέρουσα αντίθεση μεταξύ αυτού που λέει το όνομά του και της ευγένειας που θα συναντήσεις γνωρίζοντας τον Κωνσταντίνο. Έχοντας μεγαλώσει σε οικογένεια κομμωτών –που σημαίνει πως από παιδί αυτός ο χώρος υπήρξε το δεύτερο σπίτι του–, δημιούργησε το 2017 το δικό του μπαρμπέρικο, εκφράζοντας όλο του το πάθος για τη φροντίδα του ανδρικού hairstyle και όχι μόνο. Στο Barberian Βarber Shop μπορείς να απολαύσεις κούρεμα κάθε είδους που να ταιριάζει στο δικό σου στυλ, ξύρισμα ή περιποίηση γενειάδας, καθώς και τεχνικές φροντίδας και ομορφιάς, όπως η black mask και οι ζεστές πετσέτες. Όμως εκείνο που κάνει αυτό το barber shop να ξεχωρίζει είναι η προσωπική ενασχόληση με κάθε πελάτη ξεχωριστά, ώστε να νιώθει μοναδικός και ιδιαίτερος. Άλλωστε, τα 45 λεπτών ραντε-

βού αποδεικνύουν πως ο Κωνσταντίνος θα ασχοληθεί με λεπτομέρεια για να καταλάβει τι είναι αυτό που σου ταιριάζει όχι μόνο ως εμφάνιση αλλά και ως ιδιοσυγκρασία. Στον χώρο που βρίσκεται στο Ηράκλειο Αττικής θα νιώσεις σαν ένας τιμώμενος φιλοξενούμενος που δέχεται όλη την περιποίηση του ιδιοκτήτη και θα φύγεις χαρούμενος με το αποτέλεσμα που δεν προκύπτει τυχαία, αλλά μέσα από το ταλέντο και την όρεξη του κουρέα σου. Άλλωστε, η έννοια του barber shop συνδεόταν ανέκαθεν με μια κοινωνική συναναστροφή, μια ιδιαίτερη φιλία μεταξύ του πελάτη και του μπαρμπέρη που ξέρει καλά ποιος κάθεται στην καρέκλα και τι χρειάζεται. Για μεγαλύτερη ευκολία μπορείς να κλείσεις το ραντεβού σου online στο barberian.gr και να ζήσεις από κοντά την εμπειρία φροντίδας του Barberian Barber Shop.

Λεωφ. Ηρακλείου 394, Ηράκλειο Αττικής, 210 2835009, www.barberian.gr, Facebook: Barberian BarberShop Greece, Instagram: barberian.gr

Boys Only Barbershop

Barbershop

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Εδώ η περιποίηση είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση.

Η τέχνη του barbering στα αγορίστικα κεφαλάκια.

Το barbering είναι ανδρική υπόθεση. Κι όταν λέμε ανδρική, εννοούμε ότι αφορά τους άνδρες όλων των ηλικιών. Το Boys Only δημιουργήθηκε για να προσφέρει αυτή την τέχνη με όλη τη φιλοσοφία που εκπροσωπεί στα μικρά αγόρια που θέλουν να ξεχωρίζουν. Από το πρώτο τους κούρεμα μέχρι την εφηβική τους εικόνα, οι ιδιαίτεροι πελάτες του Boys Only περνούν από το κάθισμα-αμαξάκι στην κανονική καρέκλα, απολαμβάνοντας πάντα την περιποίηση και τη φροντίδα της ομάδας αυτού του barbershop. Μιας ομάδας που γνωρίζει πολύ καλά από παιδιά, ενημερώνεται και παρακολουθεί όλες τις σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί το άγχος, την ανησυχία αλλά και τις απαιτήσεις των μικρών πελατών, για να ανταμειφθεί στο τέλος με ένα μεγάλο παιδικό χαμόγελο. Τα κουρέματα στο Boys Only ξεχωρίζουν όχι μόνο γιατί είναι αριστοτεχνικά, σύμφωνα με τις γραμμές κάθε προσώπου, αλλά και επειδή οι

κουρείς θα δημιουργήσουν άψογα το σχέδιο που θέλεις, από τον ιστό της αράχνης ή τη νυχτερίδα μέχρι το γιν γιαν ή οποιοδήποτε σήμα τους ζητήσεις. Μέσα στον άνετο χώρο με την ξεχωριστή αίθουσα αναμονής –που ούτε λίγο ούτε πολύ είναι ένας μικρός παιχνιδότοπος για κάθε ηλικία– οι γονείς νιώθουν άνετα και τα παιδιά απολαμβάνουν κάθε στιγμή. Για να διατηρηθεί το νέο τους look όσο περισσότερο γίνεται, τα προϊόντα styling και φροντίδας του Boys Only είναι ειδικά ελεγμένα, μάλιστα παράγονται από ελληνική εταιρεία, με απόλυτο σεβασμό στις παιδικές ευαισθησίες. Και επειδή είναι πολύ πιθανό να ζηλέψεις λίγο το κούρεμα του μικρού σου αγοριού, μπορείς, αν θέλεις, να κλείσεις ένα συνδυαστικό ραντεβού για ταυτόχρονο κούρεμα μπαμπά - γιου που είναι μια απολαυστική εμπειρία. Εξάλλου, στο Boys Only μπορείς άνετα να νιώσεις παιδί και τα παιδιά να νιώσουν μεγάλοι άνδρες.

Περικλέους 114, Πετρούπολη, 210 5061171, www.boysonlybarbershop.gr, Facebook: Boys Only Barbershop, Instagram: boys_only_barbershop

Harlem's Barbershop

BS AH RO BP E R

Ένας χώρος που αναβιώνει τον τρόπο ζωής του παρελθόντος. Το Harlem’s Barbershop ήρθε στο Χαλάνδρι, φέρνοντας μαζί του μια ολόκληρη φιλοσοφία, έναν τρόπο ζωής που έχει τις ρίζες του σε μακρινές δεκαετίες, τότε που το ανδρικό κούρεμα ήταν συνώνυμο με την απόλαυση, την κοινωνική συναναστροφή και τη διασκέδαση. Το barbering, αυτή η ξεχασμένη τέχνη, γνωρίζει και πάλι τη δόξα που της αξίζει σε έναν χώρο old school που σε εντυπωσιάζει με τον σχεδιασμό και την αισθητική του, ενώ η έμπειρη ομάδα του φροντίζει να σου προσφέρει αυτό ακριβώς που χρειάζεσαι ανάλογα με το στυλ αλλά και την προσωπικότητά σου. Στο Harlem’s μικροί και μεγάλοι άνδρες θα αποκτήσουν το κατάλληλο κούρεμα –πάντα με την τεχνική του barbering–, ενώ ανάμεσα στις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι η περιποίηση γενειάδας,

το ξύρισμα με φαλτσέτα και ζεστές πετσέτες, το beard trimming με razor lines ή shaver και ό,τι άλλο μπορεί να χρειάζεσαι για να νιώσεις ανανεωμένος με ένα look που σου ταιριάζει απόλυτα. Eίναι σημαντικό ότι όσο βρίσκεσαι στην αναμονή μπορείς να απολαύσεις ένα εσπρεσάκι, ή ακόμα και ένα καλό ουίσκι, ή ένα τζιν που κάνει κάθε επίσκεψη στο Harlem’s μια εμπειρία διασκέδασης. Οι μουσικές επιλογές από τη φανκ, τη σόουλ και τη ροκ εν ρολ σκηνή συνοδεύουν τις στιγμές στο barbeshop του Χαλανδρίου. Εδώ οι πιο απολαυστικές συνήθειες του παρελθόντος αναβιώνουν στην πιο σύγχρονη μορφή τους, προσφέροντας στον άνδρα την περιποίηση που του αξίζει αλλά και τη χαλάρωση που επιθυμεί μέσα στην καθημερινότητα.

Καραολή Δημητρίου 14, Χαλάνδρι, 210 6828648, www.harlemsbarbershop.gr, Facebook: Harlem’s Barbershop, Instagram: harlems_barbershop 3.2.22 – lifo

57

Peaky Barbers 58 lifo – 3.2.22

Μπορεί οι δεκαετίες του ’30 και του ’40 να ήταν πίσω σε πολλά πράγματα, ωστόσο η ανδρική περιποίηση τότε ήταν μια ιεροτελεστία ιδιαίτερα διαδεδομένη σε χώρους άκρως προσαρμοσμένους στις ανάγκες του άνδρα. Το Peaky Barbers, μεταφέροντας την ατμόσφαιρα του αγγλικού μπαρμπέρικου από εκείνη την εποχή σε δύο σημεία στο Κουκάκι και στους Αμπελόκηπους, υποστηρίζει με πάθος όλα όσα αφορούν το ανδρικό στυλ αλλά και την ανδρική φροντίδα γενικότερα. Κούρεμα new age ή κλασικό, περιποίηση γενειάδας ή ξύρισμα που ακολουθεί τη δική του ιεροτελεστία –κλείνει με κολόνια και πούδρα– είναι όσα μπορείς να ζητήσεις από την ομάδα του Peaky Barbers και να απολαύσεις κάθε στιγμή, καθώς αφήνεσαι στα έμπειρα χέρια τους. Ο κουρέας που έχεις επιλέξει είναι εδώ για να σε ακούσει και να σε καθοδηγήσει αλλά και να σε κάνει να νιώσεις ανανεωμένος μέσα από μια

εμπειρία φροντίδας. Ο χώρος, που είναι προσεγμένος σε κάθε διακοσμητική λεπτομέρεια ώστε να σε μεταφέρει στο παρελθόν, γίνεται ένα σημείο που θέλεις να επισκέπτεσαι ξανά και ξανά για να βιώσεις τη φιλική και παρεΐστικη ατμόσφαιρα. Αν δεν το έχεις δοκιμάσει, οι ζεστές πετσέτες είναι μία από τις πιο χαλαρωτικές και αναζωογονητικές εμπειρίες, ενώ κάθε κούρεμα ταιριάζει απόλυτα στο προσωπικό σου στυλ και καθένας από τους 7 κουρείς της ομάδας το εγγυάται. Είτε επιλέξεις τον χώρο στους Αμπελόκηπους είτε στο Κουκάκι, το σίγουρο είναι πως θα σηκωθείς από την καρέκλα με μια αίσθηση ανακούφισης και με τη χαρά ότι πρόσφερες στον εαυτό σου λίγες στιγμές αληθινής χαλάρωσης. Για ακόμα μεγαλύτερη ευκολία μπορείς να κλείσεις online το ραντεβού σου στο www.peakybarbers.gr και να απολαύσεις όσα έχει να σου προσφέρει το Peaky Barbers.

Βεΐκου 46Α, Κουκάκι, 210 9245521, λεωφόρος Μεσογείων 29, Αμπελόκηποι, 210 7785657, www.peakybarbers.gr, Facebook: peaky_ barbers_athens, Peaky Barbers Ambelokipi, Instagram: peakybarbers.gr

Kerk΄s Barbershop

Barbershop

A ΦΙ Ε ΡΩ ΜΑ

Μεταφέρει την ατμόσφαιρα του αγγλικού barber shop σε δυο σημεία στην Αθήνα.

Το απόλυτο ανδρικό στέκι περιποίησης.

Λένε ότι για να κοιτάξεις το μέλλον, πρέπει πρώτα να ρίξεις μια ματιά στο παρελθόν. Εκεί κάπου, στις δεκαετίες του ’20 και του ’30, θα ανακαλύψεις τον ρόλο του μπαρμπέρη αλλά και τη σημασία του όχι μόνο για την ομορφιά αλλά και για την κοινωνική ζωή του άνδρα. Σήμερα ο ρόλος αυτός αναβιώνει στα σύγχρονα barber shops και το Kerk’s είναι μία από τις καλύτερες εκδοχές που θα συναντήσεις. Στημένος σαν ένα old school English style barber shop από τα ’50s, ο χώρος που βρίσκεται στο νούμερο 11 της Πανόρμου γίνεται σημείο συνάντησης για άνδρες, μικρούς και μεγάλους. Δημιουργώντας καταρχάς την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα οικείο περιβάλλον, η ομάδα του Kerk’s έχει να σου προτείνει αυτό ακριβώς που ταιριάζει στην προσωπικότητα και φυσικά στα μαλλιά σου. New age ή κλασικά κουρέ-

ματα, περιποίηση γενειάδας και trimming συνοδεύονται από τις απαραίτητες συμβουλές styling, για να δείχνεις πάντα περιποιημένος. Άλλωστε, εδώ θα βρεις και τα κατάλληλα προϊόντα –ζελέ, κρέμες, πομάδες, κεριά και ό,τι άλλο χρειάζεσαι– για να διατηρήσεις το look που μόλις απέκτησες και να προσφέρεις στον εαυτό σου καθημερινή φροντίδα. Κάθε λεπτομέρεια στο Kerk’s σε μεταφέρει σε άλλες εποχές, τότε που το ανδρικό κούρεμα ήταν μια εμπειρία διασκέδασης. Από τα vintage έπιπλα μέχρι τις ροκ μουσικές, η ατμόσφαιρα σε κερδίζει αμέσως, ενώ η ομάδα των κουρέων φροντίζει για όλα τα υπόλοιπα. Κι αυτή η αίσθηση εμπιστοσύνης είναι που σε κάνει να νιώθεις ότι το Kerk’s είναι το απόλυτο ανδρικό στέκι για όλες τις ηλικίες και κάθε στυλ. Δεν το λες και λίγο αυτό!

Πανόρμου 11-13, Αθήνα, 213 0336422, www.kerksbarbershop.gr, Facebook: kerksbarbershop, Instagram: kerks_barbershop

Yard 22

Εμπειρία barbering σε μια αυλή με eco-friendly φιλοσοφία. Αν ακούγοντας τη λέξη barber shop σου έρχεται στο μυαλό μια συγκεκριμένη εικόνα, μάλλον είναι ώρα να την ξεχάσεις. Γιατί το Yard 22 φέρνει μια εντελώς νέα αισθητική που αλλάζει τα δεδομένα σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφία του σύγχρονου μπαρμπέρικου. Πρόκειται για έναν χώρο που σε συναρπάζει με την πρώτη ματιά και δεν ονομάστηκε τυχαία έτσι, αφού αποτελεί την αυλή όπου θα αράξεις για να περάσεις καλά μαζί με φίλους σε μια άκρως οικεία ατμόσφαιρα που σε κάνει να νιώθεις χαλαρά. Το Yard 22 είναι ένα σαλόνι ομορφιάς και περιποίησης που σε καλωσορίζει με αυθεντικό χαμόγελο και η ομάδα του θα ακούσει τις ανάγκες σου για να σου προσφέρει το καλύτερο κούρεμα –αυτό ισχύει και για γυναίκες που έχουν κοντά μαλλιά– αλλά και οτιδήποτε άλλο αφορά τη φροντίδα των μαλλιών σου. Μέσα από ένα concept απολύτως eco-friendly το Yard 22 εκφράζει την αγάπη στη φύση με τα

φυτά που διακοσμούν τον χώρο αλλά και με τα προϊόντα που προσφέρει, όλα vegan και animal test free. Άλλωστε, ο εμπνευστής και ιδρυτής του είναι και ο εκπαιδευτής μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείες προϊόντων περιποίησης μαλλιών και styling, της Paul Mitchel, και σε συνδυασμό πάντα με την ταλαντούχα ομάδα του προσφέρει ό,τι καλύτερο με πάθος για δημιουργία και συνεχή εξέλιξη. Η φράση «γινόμαστε μια παρέα» είναι τόσο ουσιαστική όσο και η ποιότητα των υπηρεσιών που θα απολαύσεις. Για τους ανθρώπους του Yard κάθε πελάτης είναι ξεχωριστός και θα λάβει την περιποίηση αλλά και το styling που του ταιριάζει απόλυτα. Άλλωστε, εδώ νιώθεις σαν ένας καλεσμένος στην αυλή φίλων, μόνο που όταν φύγεις είσαι πιο ανανεωμένος από πριν. Κι αυτή η εμπειρία είναι που σε κάνει να ξεφεύγεις από την καθημερινότητα και να την αναζητάς ξανά και ξανά!

BS AH RO BP E R

BARBER SHOP

Mr Cut

Υμηττού 22, Χολαργός, 215 5651772, www.yard22.gr, Facebook: Yard 22 Barbers, Instagram: yard_22_

Η ανδρική φροντίδα έχει το δικό της στέκι.

Οι αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια, τότε που πήγαινες στον κουρέα και ένιωθες ότι βγαίνεις έτοιμος να επιδείξεις το νέο σου κούρεμα, μετουσιώθηκαν σε όνειρο και το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Το Mr Cut είναι ένα barber shop που θα σου προσφέρει περιποίηση βγαλμένη από το παρελθόν, αλλά απολύτως σύμφωνη με όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις της ανδρικής περιποίησης. Από το 2014 οι εξειδικευμένοι κουρείς του Mr Cut σε καλωσορίζουν σε έναν άνετο χώρο με vintage αισθητική και ρετρό διακοσμητικές λεπτομέρειες που από την πρώτη στιγμή σού δημιουργεί την αίσθηση ότι μπορείς να αφεθείς στα χέρια των ειδικών και να ζήσεις μια μοναδική εμπειρία χαλάρωσης. Ο Γιώργος, ο Μιχάλης, ο Αινείας, ο Τάκης και ο Ηλίας αναλαμβάνουν να σου προσφέρουν ό, τι καλύτερο για το στυλ

αλλά και για την περιποίησή σου. Το κούρεμα, η περιποίηση γενειάδας, το ξύρισμα με σαβέτα, είναι οι βασικές υπηρεσίες που διαμορφώνονται πάντα με βάση τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες. Στο Mr Cut κάθε άνδρας αισθάνεται ότι βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλλον και το τελικό αποτέλεσμα είναι πάντα άψογο. Κι επειδή κάθε άνδρας ήταν κάποτε παιδί, εδώ μπορείς να συνδυάσεις κούρεμα μπαμπά γιου για μια ακόμα πιο ιδιαίτερη εμπειρία. Το ευρύχωρο Mr Cut Barber Shop σου προσφέρει όλη την ασφάλεια που απαιτούν οι συνθήκες και, φυσικά, μπορείς να αξιοποιήσεις τη δυνατότητα των online ραντεβού μέσα από το site mrcut.gr. Το ανδρικό κούρεμα ή μάλλον η ανδρική φροντίδα έχει τον δικό της χώρο όπου γίνεται απόλαυση. Κι αυτό είναι κάτι που όλοι οι άνδρες έχουν ανάγκη, ανεξαρτήτως στυλ.

Μεταμορφώσεως 20, Άλιμος, 210 9825906, www.mrcut.gr, Facebook: Mr.Cut Barbershop, Instagram: mr.cutbarbershop 3.2.22 – lifo

59

MARKET RESEARCH

PERSONAL SHOPPER

î

Pantene Προϊόν ενδυνάμωσης μαλλιών Roots Awakener. Στα καταστήματα καλλυντικών

î

Papoutsanis Vegan σαπούνι Papoutsanis από τη σειρά «Aromatics». Στα καταστήματα καλλυντικών

î

IKEA Αρωματισμένο κερί PAKOSTAD. www.ikea.gr

ò

Garmin Smartwatch fenix 7. www.public.gr

ò

adidas Cropped φούτερ Adicolor Classics. www.adidas.gr

Sky Premium Life Bodyguard: Ένα ενισχυμένο συμπλήρωμα διατροφής που θα γίνει ο προσωπικός σας «σωματοφύλακας» Το Bodyguard είναι ένα προϊόν πολύμηνης έρευνας του επιστημονικού προσωπικού της Sky Premium Life.

ö

ò

Missoni Πουκάμισο από τη συλλογή Spring/ Summer 2022. Σε επιλεγμένα καταστήματα

õ

Vans Παπούτσια Authentic 44 DX από τη συλλογή «Anaheim Factory Pack». www. dangerousminds.gr

60 lifo – 3.2.22

Karl Lagerfeld Tote bag από τη συλλογή Spring/ Summer 2022. Σε επιλεγμένα καταστήματα

Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και σε μια περίοδο που είναι σημαντικό να θωρακίσουμε τον οργανισμό μας, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τρία βασικά «όπλα»: τη σωστή διατροφή, τη συστηματική άσκηση και τον καλό ύπνο. Για τη μέγιστη προστασία του, όμως, η Sky Premium Life παρουσιάζει το «Bodyguard», ένα ενισχυμένο και στοχευμένης δράσης συμπλήρωμα διατροφής για τη στήριξη του ανοσοποιητικoύ και τη μείωση της κόπωσης του σώματος. Το Bodyguard είναι προϊόν πολύμηνης έρευνας του επιστημονικού προσωπικού της Sky Premium Life και περιέχει σαμπούκο (elderberry), βήτα-γλυκάνες, βιταμίνες C, B12, D3, K2, σελήνιο, ψευδάργυρο και χαλκό στη σωστή δοσολογία και περιεκτικότητα, αποτελώντας έναν δυνατό και ολοκληρωμένο συνδυασμό που τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και ενισχύει τα επίπεδα ενέργειας. Αναζητήστε το Bodyguard στα φαρμακεία και θωρακίστε τον οργανισμό σας εκ των έσω για έναν πιο εύκολο χειμώνα, χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις.

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ Rachel, πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη μόδα; Looking back, η μόδα ήταν κάτι που πάντα είχα μέσα μου από πολύ μικρή. Θυμάμαι, ήμουν 5-6 χρόνων και για παιχνίδι ντυνόμουν με ρούχα της μητέρας μου, περπατούσα με τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της στο σπίτι και σκεφτόμουν ότι ήθελα να μεγαλώσω γρήγορα ώστε να μου χωρέσουν. Αργότερα, καθώς άρχισα να αποκτώ το δικό μου στυλ, έγινε ένας τρόπος να εκφράζομαι, μια και είμαι δημιουργικό άτομο, και επίσης μου έδινε ένα έξτρα confidence boost. Όποτε, απαντώντας στην ερώτησή σου, δεν ήταν συνειδητή απόφαση αλλά κάτι που έγινε naturally.

Rachel O. Μοντέλο/Μπλόγκερ

Πότε ξεκίνησε το blog σου Chic Glam Style και με ποια αφορμή; Το Chic Glam Style ξεκίνησε το 2014. Μόλις είχα τελειώσει τη σχολή και εκείνο το καλοκαίρι πήρα την πρώτη μου επαγγελματική φωτογραφική μηχανή. Μια μέρα τράβηξα φωτογραφία το πρώτο μου outfit και μου ήρθε η ιδέα να κάνω κάτι σαν ένα προσωπικό ημερολόγιο με τα outfits μου. Κάπως έτσι δημιούργησα το μπλογκ μου. Αρχικά ήταν σαν χόμπι, δεν περίμενα ότι ο κόσμος θα το διάβαζε, αλλά, όσο περνούσε ο καιρός και έβλεπα ότι υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον, αποφάσισα να ασχοληθώ σοβαρά με αυτό. Χαίρομαι που εξελίχθηκε με αυτόν τον τρόπο, γιατί έχω συνεργαστεί με πολλά καλά brands, έχω γνωρίσει τα πιο cool άτομα και έχω κάνει πολλά δημιουργικά πρότζεκτ. Πώς θα χαρακτήριζες το στυλ σου; Το στυλ μου έχει αλλάξει πολύ από τη στιγμή που ξεκίνησα το μπλογκ. Τώρα που το έχω βρει, θα έλεγα ότι είναι minimalist chic. Μου αρέσουν οι πιο αυστηρές γραμμές και τα neutral χρώματα (μαύρο, λευκό, γκρι, μπεζ). Δεν φοράω πολλά κοσμήματα και επενδύω σε πιο κλασικά κομμάτια, που ξέρω ότι είναι διαχρονικά. Έτσι μπορώ να κάνω και περισσότερους συνδυασμούς με λίγα κομμάτια. Αυτό που μου αρέσει στο μινιμαλιστικό στυλ είναι ότι επικεντρώνεται στην απλότητα, είναι πρακτικό και effortless.

από τηn αφροδιτη σακκα φωτο: παρισ ταβιτιαν

Από τι αποτελείται ένα διαχρονικό look κατά τη γνώμη σου; Το διαχρονικό look είναι κάτι που μένει σταθερό στη διάρκεια του χρόνου. Αυτό μεταφράζεται σε λιγότερα trendy κομμάτια και επένδυση σε πιο κλασικά, high quality pieces. Κάποια απαραίτητα κομμάτια για ένα διαχρονικό look είναι ένα λευκό πουκάμισο, a little black dress, μια καμπαρντίνα, ένα κλασικό τζιν/ παντελόνι και διαφορά basic τοπ. Πρόκειται για κομμάτια με τα οποία μπορείς να κάνεις mix‘n’match και να δημιουργήσεις πολλά διαφορετικά look, που όμως παραμένουν κομψά και συνδυάζονται καλά. Υπάρχει ένα item στη ντουλάπα σου που έχει ξεχωριστή σημασία για εσένα; Θα έλεγα ένα vintage παλτό που μου έδωσε η μητέρα μου. Έχει γίνει σαν οικογενειακό κειμήλιο και μια μέρα θα το δώσω κι εγώ στην κόρη ή στον γιο μου. Κάτι που δεν θα φορούσες ποτέ; Οτιδήποτε σε λαχανί χρώμα. Και crocs. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Δερμάτινο blazer από Maje Paris (€400), φόρεμα με zebra print από Bershka (€35), μια τσάντα μέσης από Pandorine (€48) και τις αγαπημένες μου μπότες Balenciaga (παλιάς σεζόν). Πού πηγαίνεις τώρα; Στο ταχυδρομείο. Έχω να παραλάβω κάποια δέματα! @chic_glam_style

3.2.22 – lifo

61

H LIDL ΕΛΛΆΣ ΚΟΡΥΦΑΊΟΣ ΕΡΓΟΔΌΤΗΣ ΣΤΗΝ Η ΕΛΛΆΔΑ ΓΙΑ 6 ΣΥΝΕΧΌΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΆ. ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΝΈΟ, ΕΊΝΑΙ ΌΜΩΣ ΣΠΟΥΔΑΊΟ! Η Lidl Ελλάς διακρίθηκε για 6η χρονιά με τον τίτλο του Top Employer στην Ελλάδα. Και παρότι η διάκριση αυτή δεν είναι κάτι νέο, εξακολουθεί να είναι κάτι σπουδαίο! Η Νικολέττα Κολομπούρδα, HR Director και Member of the Board της Lidl Ελλάς, μας μιλά για τις δράσεις της εταιρείας που αφορούν την ανάπτυξη μέσα σε ένα περιβάλλον συνεχώς μεταβαλλόμενο, για την ανθρωποκεντρική της φιλοσοφία και τα καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται στη νέα γενιά.

— Top Employer για άλλη μια χρονιά! Πώς θα συνοψίζατε όλα όσα πέτυχε η εταιρεία τη χρονιά που φεύγει και ποιες είναι οι προτεραιότητες για τη χρονιά που έρχεται; Μπορεί να είναι πλέον η 6η συνεχόμενη χρονιά που είμαστε Top Employer στην Ελλάδα, για εμάς όμως είναι ξεχωριστή, σαν την πρώτη φορά. Γιατί κάθε βράβευση αποτελεί λαμπρή απόδειξη πως έχουμε τους ανθρώπους μας στο επίκεντρο κάθε μας δράσης. Παρά τις προκλήσεις της χρονιάς που πέρασε καταφέραμε να πετύχουμε πολλά. Εξασφαλίσαμε ένα ακόμα πιο φιλικό και ομαδικό περιβάλλον εργασίας, όπου κυριαρχεί η έννοια του «μαζί». Υπογράψαμε τη Χάρτα Διαφορετικότητας, ενισχύοντας τη δέσμευσή μας για ένα εργασιακό περιβάλλον συμπεριληπτικό, απαλλαγμένο από διακρίσεις και στερεότυπα. Παράλληλα, ενεργοποιήσαμε διαδικασίες κατά της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, κάτι που σχεδιάζαμε πολύ προσεκτικά το προη-

γούμενο έτος. Ενισχύσαμε πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και προσαρμοστήκαμε στις νέες συνθήκες επενδύοντας πάνω από €800.000. Δημιουργήσαμε ένα νέο υβριδικό μοντέλο τηλεκπαίδευσης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε μέλους της ομάδας μας. Παράλληλα, παρέχουμε όλα τα εφόδια και την υποστήριξη σε όλους όσοι ασκούν διοίκηση ώστε να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες, εφαρμόζοντας τις βέλτιστες πρακτικές επικοινωνίας με την ομάδα τους. Εξελιχθήκαμε τεχνολογικά. Από την πρώτη στιγμή της πανδημίας επενδύουμε σε συστήματα που υποστηρίζουν την τηλεργασία, ανασχεδιάσαμε τις διαδικασίες μας, ενώ κάναμε ακόμα πιο digital τα συστήματα ανθρώπινου δυναμικού. Για το 2022 συνεχίζουμε να επενδύουμε στην εκπαίδευση και ανάπτυξη των εργαζομένων μας. Σχεδιάζουμε εκ νέου τα learning paths και τα career paths ώστε εργαζόμενοί μας από δια-

Η Νικολέττα Κολομπούρδα, HR Director και Member of the Board της Lidl Ελλάς

φορετικά τμήματα να μπορούν να αναλάβουν θέσεις διαφορετικές από αυτές που ίσως είχαν φανταστεί. Παράλληλα, συνεχίζουμε να έχουμε στο επίκεντρο το well-being των ανθρώπων μας.

— Η ικανοποίηση των εργαζομένων είναι ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα; Γίνονται σχετικές εσωτερικές έρευνες; Σε μια εταιρεία όπως η Lidl Ελλάς, με περισσότερους από 6.500 εργαζομένους σε πάνω από 230 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, οι εσωτερικές έρευνες ικανοποίησης αποτελούν το βασικό μας οδηγό ώστε να μπορούμε να έχουμε εικόνα για τα θέλω και τις ανάγκες των ανθρώπων μας. Το 2021, μάλιστα, για πρώτη φορά υλοποιήσαμε και μια επιπλέον εξειδικευμένη έρευνα σχετικά με την ισότητα και τη διαφορετικότητα στον εργασιακό χώρο. Με βάση τα αποτελέσματα των δύο ερευνών σχεδιάζουμε νέες πρωτοποριακές δράσεις που θα μας οδηγήσουν σε ένα ακόμα πιο συμπεριληπτικό αύριο.

— Σε μια περίοδο αυξανόμενης ανασφάλει-

ας η Lidl Ελλάς προχωρά σε προσλήψεις, αλλά ταυτόχρονα ακολουθεί σταθερά τον δρόμο της καινοτομίας. Πώς καταφέρνει να μένει σταθερή σε αυτή την πορεία συνεχούς εξέλιξης; Χάρη στην ομάδα μας καταφέραμε να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις προκλήσεις της αγοράς, κρατώντας ταυτόχρονα σε πολύ υψηλά επίπεδα το αίσθημα εργασιακής ασφάλειας. Το 2021 προχωρήσαμε σε προσλήψεις σε θέσεις καταστημάτων, γραφείων και logistics centers και συνεχίζουμε δυναμικά και το 2022 να ενισχύουμε τις ομάδες μας. Παράλληλα, αναπτύξαμε το δικό μας IT Competence Center, όπου με έδρα τη Θεσσαλονίκη συμβάλλουμε στην εξέλιξη, στην υποστήριξη και στη διαχείριση διεθνών συστημάτων εμπορικών εφαρμογών και υποδομών που επηρεάζουν πάνω από 300.000 εργαζoμένους της Lidl σε 32 χώρες και σε πάνω από 11.000 καταστήματα. Σήμερα, μια ομάδα 50 IT Professionals δραστηριοποιείται σε θεματολογίες όπως development, application management, suppor t, collaboration tools και είναι μέρος μιας μεγαλύτερης διεθνούς IT ομάδας με περισσότερους από 3.500 συναδέλφους που σχεδιάζουν την επόμενη μέρα στο λιανικό εμπόριο.

— Tο καινοτόμο πρόγραμμα «Lidl Up: Learn & Work», που ξεκινά στις 15 Φεβρουαρίου, δημιουργεί «επαγγελματίες σπουδαστές/

σπουδάστριες». Πόσο σημαντικό είναι για τη Lidl Ελλάς να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει τη νέα γένια; Η Lidl Ελλάς στηρίζει τη νέα γενιά μέσα από την προσφορά ποιοτικών θέσεων εργασίας σε νέους και νέες με πολύ μικρή ή και καθόλου προηγούμενη εμπειρία. Παράλληλα, δημιουργούμε τις συνθήκες και παρέχουμε ένα δυναμικό περιβάλλον ίσων ευκαιριών που επιτρέπει στον καθέναν και την καθεμία να εξελιχθεί και να αναλάβει ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις. Συνέχεια αυτού του οράματος αποτελεί το καινοτόμο πρόγραμμα διττής εκπαίδευσης «Lidl UP: Learn & Work». Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εισάγεται στον χώρο της μεταδευτεροβάθμιας η ειδικότητα «Στέλεχος Λιανικού Εμπορίου», παρέχοντας την ευκαιρία σε νέους και νέες να σπουδάσουν και να εργαστούν κατευθείαν μετά το σχολείο. Το υψηλό ενδιαφέρον για το πρόγραμμα αποτελεί ήδη ένα μήνυμα για εμάς πως η αγορά εργασίας έχει αγκαλιάσει την πρωτοβουλία, ενώ ανυπομονούμε για τις 15 Φεβρουαρίου, που αποτελεί ημερομηνία έναρξης του προγράμματος.

— Η εταιρεία πρωτοπορεί με ένα ακόμα πρόγραμμα, το «Lidl Up: International Trainee», επενδύοντας σημαντικά σε νέους ανθρώπους που μετά από 18 μήνες εκπαίδευσης αποκτούν μια θέση στην

ομάδα της Lidl Ελλάς. Τι κάνει αυτό το πρόγραμμα να ξεχωρίζει; Το «Lidl UP: International Trainee» είναι ένα ακόμα πρόγραμμα ειδικά σχεδιασμένο για την προσέλκυση των ταλέντων εκείνων που θα αναλάβουν μια θέση ευθύνης στην Lidl Ελλάς. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης που ενεργοποιούμε 2 φορές τον χρόνο, βασισμένο σε πραγματικές ανάγκες επιλεγμένης θέσης εργασίας, και χωρίζεται σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση (2 μήνες) κάθε trainee έρχεται σε επαφή με πολλά και διαφορετικά τμήματα στα κεντρικά μας γραφεία. Στη δεύτερη φάση (10 μήνες) ξεκινάει το on the job training, εκπαίδευση που θα προετοιμάζει κάθε trainee για τη θέση ευθύνης που θα αναλάβει. Τους τελευταίους 6 μήνες η εκπαίδευση ολοκληρώνεται στο εξωτερικό, όπου γνωρίζει το αντίστοιχο τμήμα μιας άλλης Lidl χώρας και επιστρέφει με νέες ιδέες και γνώσεις. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τις ομάδες μας σε καταστήματα, logistics centers και γραφεία που δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Σχεδιάζουμε, με μεγάλη προσοχή, δράσεις και ενέργειες υποστήριξης, εκπαίδευσης και ανάπτυξης για καθέναν και καθεμία ώστε να συνεχίσει η Lidl Ελλάς να αποτελεί Κορυφαίο Εργοδότη στην Ελλάδα.

Μάθε περισσότερα στο team.lidl.gr.