Τεύχος 727 by Dyo Deka S.A.

727 free press 12.5.2022

ολα για την αθηνα! δωρεαν οδηγοσ τησ πολησ. κυκλοφορει καθε πεμπτη

Νο ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ Πηγή: Focus Bari 2021

ESG

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση

MURALS ANTETOKOUNBROS ACADEMY

45΄

ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΩΡΑ

ΜΕ ΤΗΝ

Η LiFO πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων

2 lifo – 12.5.22

6 ΣΤΗΛΕΣ

index727

βασιλική σιουτη

πολιτικο επταημερο γιάννησ πανταζόπουλοσ

talking points δεσποινα τριβολη

footnotes

βιβιαν στεργιου

no filter

δημήτρης πολιτάκησ

shortcut

νικολασ σεβαστακησ

ασκησεισ αναπνοησ

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα media project director Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης

ΘΕΜΑ

διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη διευθυντρια ampa.lifo.gr Χριστίνα Γαλανοπούλου –––––– ε μ π ο ρ ι κο τμ ημ α advertising director Ξένια Στασινοπούλου

direct sales director Κώστας Μαντάς

που αξίζει να αναζητήσεις στους δρόμους της Αθήνας τώρα.

στο εξωφύλλο : Έργο του Soteur. Φωτό: Elias Joidos, σε ιδέα της Olga Mavroidis Art, Production and Execution by YARD for: DIMAND

Η ΡΈΑ ΓΑΛΑΝΆΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή commercial creative director Λευτέρης Κεφαλάς –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου ––––––

25 13

σ υ ν τα ξ η συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Ματίνα Καλτάκη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Γιώργος Ψωμιάδης

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση

45 ΛΕΠΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ANTETOKOUNBROS ACADEMY

–––––– αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη ατελιέ αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Αδάμος διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου

–––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 12.5.22 – lifo

Feedback

ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ ΤΟΥ ΚΑΤΆΡ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ: Από τα «ναυάγια» του Αστακού και του Ελληνικού στο Ναυάγιο της Ζακύνθου

Τ Η Λ Ε Ο ΡΑ Σ Η

«Η Σκάλα»: Μια αληθινή ιστορία εγκλήματος που εξακολουθεί να διχάζει εμπνέει μια νέα σειρά

Jack Harlow: Είναι ο νέος Eminem της Gen Z; Ο Jack Harlow είναι ο πιο πολυσυζητημένος ράπερ στην Αμερική αυτήν τη στιγμή. Και μπορεί κανείς να νομίζει ότι όλα αυτά γίνονται για λόγους προώθησης –σε λίγες ημέρες κυκλοφορεί το «Come home the kids miss you», το δεύτερο άλμπουμ του– η αλήθεια όμως είναι ότι τον συζητάνε κυρίως επειδή είναι λευκός και τόσο σούσουρο για κάτι τέτοιο είχε να γίνει από την εποχή του Eminem. Διάφοροι τίτλοι τον αποκαλούν τον λευκό ράπερ της Gen Z, όπως ήταν ο Eminem της Gen Y. Εντάξει, τώρα το να το λες αυτό στην Ελλάδα, που οι περισσότεροι Έλληνες ράπερ είναι λευκοί, με τους Light, Νέγρο του Μοριά και Thug Slime να είναι οι εξαιρέσεις, υποθέτω ότι δεν έχει και τόση σημασία, τουλάχιστον για όσους είναι απ’ έξω από τη συγκεκριμένη κουλτούρα.

4 lifo – 12.5.22

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΠΑ

Δήμος, Εκκλησία και κάτοικοι καταγγέλλουν εδώ και οκτώ χρόνια τον ιδιώτη που μεταβίβασε σε επιχείρηση συμφερόντων του Κατάρ μια ολόκληρη περιοχή στα Ορεινά της Ζακύνθου, πάνω από τη διάσημη παραλία του Ναυαγίου, που τους ανήκει. Η Δικαιοσύνη προχωράει αργά, αλλά τους δικαιώνει, ενώ οι πολιτικοί όλα αυτά τα χρόνια έχουν ναρκοθετήσει πολλές φορές τον αγώνα των κατοίκων στο παρασκήνιο. Και παρότι στο προσκήνιο λίγοι πολιτικοί τολμούν να πάρουν δημόσια το μέρος των συγκεκριμένων «επενδυτών» στην υπόθεση αυτή, στην πράξη όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν την τελευταία δεκαετία είχαν πρόσωπα που ενεπλάκησαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και πάντως όχι απαραίτητα υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Η υπόθεση αυτή συμπεριλαμβάνει όλες τις νεοελληνικές παθογένειες και έχει πολύ χρήμα, ίντριγκα, διαφθορά, διαπλοκή, κατασκοπεία, παρασκήνιο και τους πρωταγωνιστές της «επένδυσης» να αντιμετωπίζουν τους κατοίκους της Ζακύνθου ως ιθαγενείς. Από τους μεσάζοντες των «επενδυτών», που τους ζητούσαν να μην αντιδράσουν γιατί «θα έρθουν οι Καταριανοί και θα μοιράζουν φιλοδωρήματα χιλιάδων δολαρίων», μέχρι τον Άδωνι Γεωργιάδη, που δήλωνε πέρσι στη Βουλή ότι αν οι Ζακυνθινοί δεν θέλουν επενδύσεις και προτιμούν να πεινάσουν, «ας πεινάσουν» και αναρωτιόταν αν η εναλλακτική είναι να τρώνε βελανίδια. Οι ιστορίες με τους πλούσιους εμίρηδες που έρχονται με τα πετροδολάριά τους για να τα επενδύσουν στη φτωχή Ελλάδα, εκτός από σενάρια κωμωδιών των ελληνικών ταινιών της δεκαετίας του ’60 με απατεώνες που προσπαθούν να πιάσουν την καλή, μας έχουν χαρίσει και πάρα πολλά πρωτοσέλιδα τα τελευταία δέκα-δώδεκα χρόνια από την αρχή της οικονομικής κρίσης. Αμέτρητοι ήταν οι τίτλοι, ειδικά την περίοδο 2010-2014, για τις σούπερ επενδύσεις που θα έφερναν τα καταριανά κεφάλαια, τα οποία θα δημιουργούσαν ένα ελληνικό Ελντοράντο. Στην πραγματικότητα, τα σενάρια των ελληνικών ταινιών και τα αληθινά γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας με τους εμίρηδες στη χώρα μας έχουν αρκετές ομοιότητες. Τον Σεπτέμβριο του 2010, λίγους μήνες μετά το Καστελόριζο, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου θα συμφωνούσε με τον αρχηγό του κράτους του Κατάρ, Χαμάντ μπιν Χαλίφα Αλ Θανί, για ένα μνημόνιο οικονομικής συνεργασίας προκειμένου το Κατάρ να επενδύσει στην Ελλάδα πέντε δισεκατομμύρια δολάρια σε τομείς όπως το real estate, ο τουρισμός, η ενέργεια κ.ά. Το μνημόνιο με το Κατάρ υπέγραψαν ο τότε υπουργός Επικρατείας και αρμόδιος για τις επενδύσεις Χάρης Παμπούκης μαζί με τον Αχμάντ Αλ Σαγέντ, εκτελεστικό διευθυντή της κρατικής Αρχής Επενδύσεων του Κατάρ (Qatar Investment Authority). Παρότι το συγκεκριμένο μνημόνιο δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια γενική εκδήλωση πρόθεσης, ο Γιώργος Παπανδρέου το είχε χαρακτηρίσει ως «ψήφο εμπιστοσύνης» του Κατάρ προς την Ελλάδα και υπουργοί του μιλούσαν για επενδύσεις που θα αποτελούσαν την απάντηση στην κρίση και στην ύφεση της ελληνικής οικονομίας.

pageviews

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

LiFO.gr

Μ ΟΥ Σ Ι Κ Η

podcasts που αξίζει να ακούσετε

Η υπόθεση μεταβίβασης σε επιχείρηση συμφερόντων του Κατάρ μιας ολόκληρης περιοχής στα ορεινά της Ζακύνθου συμπεριλαμβάνει όλες τις νεοελληνικές παθογένειες και έχει πολύ χρήμα, ίντριγκα, διαφθορά, διαπλοκή, κατασκοπεία και παρασκήνιο.

ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΠΟΖΩΝΗ

Το «Staircase», μια νέα δραματική μίνι σειρά με πρωταγωνιστές τους Κόλιν Φερθ και Τόνι Κολέτ, έκανε πρεμιέρα στο HBO Max στις 5 Μαΐου. Η ιστορία δεν είναι καινούργια αλλά ένα άλυτο μυστήριο που ακόμα και σήμερα απασχολεί όχι τόσο λόγω του τρόπου με τον οποίο διαπράχθηκε το έγκλημα αλλά λόγω του τρόπου λειτουργίας του αμερικανικού συστήματος Δικαιοσύνης. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ιστορία του θανάτου της Κάθλιν Πίτερσον μεταφέρεται στην οθόνη. Το 2018 το Netflix κυκλοφόρησε τη μίνι σειρά ντοκιμαντέρ «The Staircase», η οποία κάλυψε την πορεία της υπόθεσης από το 2001 έως το 2017.

ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

Ο περίπλοκος θρίαμβος του «My Number One» «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΤΟΥ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

Ο δολοφόνος που τριγυρνούσε με το κομμένο κεφάλι της γυναίκας του στη Σαντορίνη «ΑΛΗΘΙΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ» ΜΕ ΤΟΝ ΗΘΟΠΟΙΟ ΑΝΤΩΝΗ ΣΤΑΜΟ

Πώς η διαλειμματική νηστεία έφτιαξε τη σχέση μου με το φαγητό ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΟΚΟΡΗ

ΒΙΒΛΙΟ Αντώνης Γεωργίου: «Η κυπριακή διάλεκτος είναι ο γλωσσικός μας πλούτος» Ένας από πιο σημαντικούς συγγραφείς της Κύπρου γράφει ιστορίες απλών, καθημερινών ανθρώπων με μεγαλείο, τραγωδία και πάθος, αγνοημένες από την επίσημη ιστορία, και ο τολμηρός, παραληρηματικός του λόγος ξεπερνά τα σύνορα της χώρας του.

«Ονειρεύτηκα τη Διδώ»: Γιατί το τελευταίο βιβλίο της Λένας Διβάνη βρίσκεται στην πρώτη θέση των ευπώλητων; «THE REVIEW» ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΤΟΥ M. HULOT

Ο Αντώνης Γεωργίου είναι συγγραφέας και ποιητής από τη Λεμεσό, όπου ζει εργάζεται ως δικηγόρος. Τα βιβλία που έχει εκδώσει έχουν βραβευτεί με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (Γλυκιά Bloody Life, εκδ. Το Ροδακιό, 2006), με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και το Βραβείο Λογοτεχνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ένα αλπούμ ιστορίες, Το Ροδακιό, 2014), ενώ το θεατρικό του έργο Αγαπημένο μου πλυντήριο έχει κερδίσει το Βραβείο Θεάτρου Κύπρου το 2005 και έχει μεταφραστεί στα γαλλικά. Το Ένα αλπούμ ιστορίες έχει εκδοθεί σε οχτώ χώρες και συνεχίζει να μεταφράζεται. Το τελευταίο του βιβλίο Η ανάσα των δίπλα, που κυκλοφόρησε πριν από μερικές μέρες, είναι μια συλλογή διηγημάτων με ιστορίες καθημερινότητας και απόγνωσης, γραμμένες με έναν τρόπο που πλέον είναι μοναδικός και αναγνωρίσιμα δικός του: σε κοινά ελληνικά αλλά και στην κυπριακή διάλεκτο των Ελλήνων της Κύπρου, με έναν λόγο παραληρηματικό και σαρωτικό και μια αφήγηση χωρίς ανάσα. Ο Αντώνης Γεωργίου είναι μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση συγγραφέα που θα έπρεπε να είχε μεγαλύτερη προβολή στην Ελλάδα.

Η Τάνια Τσανακλίδου μια νύχτα μέσα σε ένα κάρο άκουσε το πρώτο της τραγούδι «ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝH

12.5.22 – lifo

talkofthetown 12—18 ΜΑΪΟΥ 2022 Νο 727 • «Υπέρ της ζωής» και εναντίον των γυναικών • Τι εργοτάξιο είναι αυτό στην πλατεία Συντάγματος; • Από το #MeToo στο #MenToo • Επιστρέφοντας (για τα καλά) στην Ιστορία 6 lifo – 12.5.22

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Έχει ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος; Η πιθανότητα εκλογών, ο ανασχηματισμός και η αναστάτωση που έφερε ο Ανδρουλάκης.

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

Μετά το συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας οι περισσότεροι έχουν πεισθεί ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, αν και αρκετοί στο κυβερνών κόμμα εξακολουθούν να θεωρούν εξαιρετικά επικίνδυνο τον επερχόμενο χειμώνα για τις αντοχές της κυβέρνησης και πιέζουν για εκλογές τον Οκτώβριο. Το βασικό επιχείρημά τους είναι ότι το πρόβλημα με την ενέργεια και τις ανατιμήσεις, που προκαλεί το μεγάλο πολιτικό κόστος στην κυβέρνηση, πιθανότατα δεν θα ελεγχθεί σύντομα, άρα η ζημιά, όσο περνά ο χρόνος, θα μεγαλώνει, ενώ εξίσου πιθανό είναι να έχουμε ένα νέο κύμα πανδημίας μετά τον Οκτώβριο, με μη προβλεπόμενες εξελίξεις.

ΠΙΘΑΝΟΣ Ο ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τα μέτρα που πήρε (με καθυστέρηση και αφού είχε υποχωρήσει κι άλλο δημοσκοπικά), ελπίζει πως αναχαίτισε τη λαϊκή δυσαρέσκεια, ποντάρει στο ότι η αύξηση του τουρισμού θα βελτιώσει αισθητά το κλίμα και ετοιμάζεται να κερδίσει χρόνο με έναν ανασχηματισμό που, όπως συζητιόταν στο περιθώριο του συνεδρίου, προετοιμάζεται στο Μέγαρο Μαξίμου. Το θέμα του εκλογικού νόμου συνεχίζει να απασχολεί, παρότι ο πρωθυπουργός στις συνεντεύξεις του έχει αποκλείσει μια νέα αλλαγή του. Είναι παγιωμένη, πάντως, η άποψη πως ήταν λάθος ότι δεν επέστρεψαν στον νόμο Παυλόπουλου. Στο Μαξίμου είχαν προτιμήσει τότε έναν πιο αναλογικό νόμο, γιατί φοβήθηκαν πως κάτι τέτοιο θα έδειχνε ηττοπάθεια, αλλά τώρα που η αυτοδυναμία δεν μοιάζει καθόλου δεδομένη, το έχουν μετανιώσει.

Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗ Την αστοχία του εκλογικού νόμου τη χρεώνουν στον υπουργό Επικρατείας και καθηγητή της Νομικής Γιώργο Γεραπετρίτη, για τον οποίο κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι θα αποχωρήσει από το επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη, καθώς η ισχύς του έχει υποχωρήσει πολύ τελευταία, ειδικά έναντι του έτερου υπουργού Επικρατείας, που αναβαθμίστηκε στον τελευταίο ανασχηματισμό, Άκη Σκέρτσου. Στον Γ. Γεραπετρίτη δεν χρεώνουν μόνο τον εκλογικό νόμο αλλά και το φιάσκο με τον Φουρθιώτη, την γκάφα με την κόκκινη γραμμή και τα 6 μίλια κ.ά. Ο λόγος που βάρυνε περισσότερο απ’ όλους όμως είναι ο εκλογικός νόμος, για τον οποίο τώρα κάποιοι του ασκούν κριτική ότι, «αντί να επαναφέρει τον νόμο Παυλόπουλου, τον οποίο και ο ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποίησε και με αυτόν κυβέρνησε, πήγε να κάνει κάτι που αποδεικνύεται πολύ επικίνδυνο για την κυβέρνηση, παραβλέποντας ότι μπορεί να υποχωρούσαν τα ποσοστά της». Ο Γ. Γεραπετρίτης, σύμφωνα με πληροφορίες, υποστηρίζει ότι είχε ετοιμάσει τρεις εκδοχές και ήταν ο πρωθυπουργός αυτός που προτίμησε τον συγκεκριμένο εκλογικό νόμο ως τον πιο δημοκρατικό, για να εκπέμψει αυτοπεποίθηση.

Έρευνα Focus Bari Iούνιος - Δεκέμβριος 2021

LiFO 646,8

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ (Σάββατο) 594,4 ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ (Σάββατο) 504,2 ATHENS VOICE (Πέμπτη) 456,5 ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ (Σάββατο) 407,1

More*

H LiFO τέταρτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ 391,1 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ) 384,2 ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 288,7 LiFO 287,9 REAL NEWS 271,5

* Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της νέας Focus-Bari, η LiFO κατέγραψε περαιτέρω αύξηση της διαφοράς από το σύνολο του ανταγωνισμού και διατηρεί την απόλυτη κυριαρχία στα νεανικά κοινά - ανδρικά και γυναικεία.

Με αύξηση της διαφοράς από το σύνολο του ανταγωνισμού και απόλυτη κυριαρχία στα νεανικά κοινά - ανδρικά και γυναικεία.*

Νο

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ

Η LiFO πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων 12.5.22 – lifo

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

TALKING POINTS

Η ΑΝΑΣΤΑΤΩΣΗ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ Ο ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

Η πρόσφατη δήλωση του Νίκου Ανδρουλάκη ότι το κόμμα του, ακόμα και αν στηρίξει μια κυβέρνηση συνεργασίας, δεν θα δεχθεί να γίνει πρωθυπουργός ξανά ούτε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ούτε ο Αλέξης Τσίπρας προκάλεσε πανικό και στα δύο κόμματα. Στη Νέα Δημοκρατία πίστευαν ότι οι πιέσεις προς το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής περί κινδύνου ακυβερνησίας θα απέδιδαν και ότι αν γίνονταν δεύτερες εκλογές και έπαιρναν ένα ποσοστό 37%-38%, ο Ανδρουλάκης θα δεχόταν τον Μητσοτάκη για πρωθυπουργό. Όταν εκείνος το ξέκοψε όμως και κατάλαβαν ότι το εννοεί (καθώς δεν υπάρχουν άλλες συζητήσεις στο παρασκήνιο), ο Μητσοτάκης ξαναγύρισε στο αφήγημα της αυτοδυναμίας. Άλλωστε είχε ξαφνιάσει πάρα πολλούς όταν μίλησε για πιθανότητα συγκυβέρνησης, κάτι που έστειλε το σήμα πως δεν πίστευε σε ισχυρή νίκη και δεν συνηθίζεται να ομολογείται πριν από εκλογές. Στο ερώτημα γιατί είπε τα περί πιθανής συγκυβέρνησης, η απάντηση είναι: «Διότι επικράτησε η λογική κάποιων συμβούλων του να μην εμφανίζεται ως αλαζόνας που θεωρεί τη νίκη δεδομένη». Σήμερα φοβούνται ότι οι πιέσεις προς τον Νίκο Ανδρουλάκη κατά πάσα πιθανότητα θα πέσουν στο κενό και αν στις πρώτες εκλογές, με την απλή αναλογική, εκείνος τους προτείνει μια προσωπικότητα με κύρος για πρωθυπουργό, θα είναι η Νέα Δημοκρατία αυτή που θα πρέπει να εξηγήσει γιατί δεν τον δέχεται. Το ίδιο βεβαίως ισχύει και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί, μάλιστα, το πρόβλημα που τους προκάλεσε το ξεκαθάρισμα του Νίκου Ανδρουλάκη είναι ακόμα μεγαλύτερο, διότι δεν διαθέτουν εναλλακτικό αφήγημα. Η «προοδευτική κυβέρνηση» με το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής είναι το μόνο αφήγημα που έχουν για να πείσουν το κοινό τους ότι μπορούν να ξαναβρεθούν στην κυβέρνηση.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Η συσπείρωση στη Νέα Δημοκρατία φαίνεται να επιτυγχάνεται σε κάποιον βαθμό, όχι όμως χάρη σε κάποια τακτική κίνηση αλλά λόγω του φόβου να απομακρυνθούν από την εξουσία.

Το συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ήταν ένα συνέδριο κυρίως επικοινωνίας παρά ουσιαστικού διαλόγου, παρ’ όλα αυτά είχε δύο στόχους, οι οποίοι επιτεύχθηκαν. Ο πρώτος ήταν να πετύχουν κάποια συσπείρωση, καθώς όλα δείχνουν ότι ούτε οι εκλογές θα είναι περίπατος ούτε η αυτοδυναμία μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Ο δεύτερος ήταν ο απόλυτος έλεγχος της Πολιτικής Επιτροπής, όπου σχεδόν το 70% όσων εξελέγησαν προέρχονται από τον μητσοτακικό σκληρό πυρήνα. Βέβαια, η Πολιτική Επιτροπή δεν παίζει κάποιον σημαντικό ρόλο και δεν συνδιαμορφώνει την κυβερνητική πολιτική, κυριάρχησε όμως η άποψη ότι μια σκληρά μητσοτακική Πολιτική Επιτροπή μπορεί να αποτελέσει έναν μηχανισμό επιρροής. Ο παραδοσιακός κομματικός μηχανισμός της Νέας Δημοκρατίας σήμερα έχει σχεδόν διαλυθεί από την περίοδο των μνημονίων, οπότε και μειώθηκαν οι πόροι του κόμματος. Πλέον δεν υπάρχουν ούτε οι μηχανισμοί των καραμανλικών ούτε των σαμαρικών.

ο συμπέρασμα που βγήκε από το συνέδριο είναι ότι το κόμμα ελέγχεται απόλυτα από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον οποίο ουδείς αμφισβητεί. Η ομιλία του Αντώνη Σαμαρά μπορεί να προκάλεσε κάποια αμηχανία, ακόμα και εκνευρισμό σε ορισμένους, νεο-μητσοτακικούς κυρίως, αλλά το περιεχόμενό της ήταν αναμενόμενο και πάνω στις γνωστές θέσεις του πρώην πρωθυπουργού. Η ομιλία του Αντώνη Σαμαρά, που συζητήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη, δεν διαβάστηκε απ’ όλους με τον ίδιο τρόπο. Κάποιοι θεώρησαν ότι η ανάδειξη των διαφορών, ειδικά στα εθνικά ζητήματα, που κέρδισε και το πιο θερμό χειροκρότημα από τους συνέδρους, ήταν ένα χτύπημα στην αχίλλειο πτέρνα του Μητσοτάκη, αφού από εκεί φαίνεται ότι χάνει κάποιους ψηφοφόρους, οι οποίοι έχουν απογοητευτεί. Άλλοι όμως εκτιμούν ότι ο λόγος και η υπενθύμιση της παρουσίας του Σαμαρά στη Νέα Δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα για να συγκρατηθούν οι «δεξιοί και πατριώτες» που έχουν τάσεις φυγής.

ΣΑΜΑΡΑΣ: ΑΠΕΙΛΗ Ή ΑΝΑΧΩΜΑ;

talkofthetown

Ο λόγος του Σαμαρά ανέδειξε τα εθνικά, το μεταναστευτικό αλλά και τη σχέση με την Εκκλησία, ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα ένα τμήμα των παραδοσιακών ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας που ανήκουν στον πυρήνα της κομματικής βάσης και της λαϊκής δεξιάς, η οποία ίσως αισθάνεται πιο κοντά στον ίδιο και στον Κώστα Καραμανλή πολιτικά και ιδεολογικά. Ο Σαμαράς όμως επέλεξε να μιλήσει στην καρδιά της κομματικής βάσης (και όχι στο μυαλό), θίγοντας και θέματα κοινωνικής ανισότητας, πρώτη φορά τόσο έντονα, επιχειρώντας ενδεχομένως να υπενθυμίσει και την κριτική για ελιτισμό που δέχεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

8 lifo – 12.5.22

Η ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΧΕΙ ΑΡΧΙΣΕΙ Η συσπείρωση στη Νέα Δημοκρατία φαίνεται να επιτυγχάνεται σε κάποιον βαθμό, όχι όμως χάρη σε κάποια τακτική κίνηση αλλά λόγω του φόβου να απομακρυνθούν από την εξουσία. Στο βήμα του συνεδρίου μπορεί να έβλεπε και να άκουγε κανείς σχεδόν μόνο «χειροκροτητές» του Μητσοτάκη, που έλεγαν πόσο καλά τα πάει η κυβέρνηση, αλλά στα πηγαδάκια υπήρξε αρκετή γκρίνια και ανησυχία. Τον πραγματικό τόνο εκεί τον έδιναν οι πολιτευτές, το είδος των κομματικών στελεχών που σηκώνουν το κύριο βάρος της εκάστοτε προεκλογικής εκστρατείας, καθώς δεν είναι οι σταρ με την πανελλήνια αναγνωρισιμότητα αλλά κομματικά στελέχη της δεύτερης γραμμής που για να εκλεγούν χρειάζονται το πόρτα-πόρτα, λαϊκή-λαϊκή και το καφενείο-καφενείο, ώστε να πάει καλά το κόμμα και να έχουν πιθανότητα να εκλεγούν και εκείνοι. Πολλοί πολιτευτές της Νέας Δημοκρατίας και μεσαία στελέχη έβλεπαν με μισό μάτι στο συνέδριο τα εξωκοινοβουλευτικά στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη που κάθονταν στις πρώτες σειρές, ενώ κάποιοι από αυτούς δεν είχαν ούτε καρέκλα να καθίσουν. Και μπορεί στο βήμα να εγκωμίαζαν κι αυτοί την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό, στο περιθώριο των διαδικασιών όμως έκαναν παράπονα κι έλεγαν ότι «τα πράγματα δεν πάνε τόσο καλά». «Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κόμμα που όταν είναι στην κυβέρνηση δεν θα ακούσεις καμία εσωκομματική κριτική», επιβεβαίωσε έμπειρο στέλεχος που έχει παρακολουθήσει όλα τα συνέδρια των τελευταίων τριάντα ετών. Ίσως η πιο σκληρή κριτική που ακούστηκε ήταν εκείνη ενός οννεδίτη που ζητούσε περισσότερη ενημέρωση από τους βουλευτές και τους υπουργούς. «Δεν υπάρχει καθόλου πρόσφορο έδαφος σήμερα, ούτε για οργάνωση εσωκομματικής αντιπολίτευσης ούτε για προσωπικά παιχνίδια υπουργών. Ούτε καν από τον Δένδια, που θεωρείται ο επικρατέστερος διάδοχος του Μητσοτάκη». Άλλωστε, το κλίμα που επικρατεί είναι ήδη προεκλογικό και όλοι προετοιμάζονται για τις εκλογές στις οποίες θα πάνε με αρχηγό τον Μητσοτάκη πάλι και θέλουν να κερδίσουν.

ΝΙΚOΛΑΟΣ ΤΖΙΦAΚΗΣ «Αναμένουμε με ανησυχία να δούμε αν θα επιβιώσει τελικά το ταμπού της μη χρήσης πυρηνικών όπλων» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Μιλά στη LiFO ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Νικόλαος Τζιφάκης. Τι σηματοδοτεί η πρόταση Μακρόν για μια παράλληλη ευρωπαϊκή κοινότητα με την Ουκρανία και τη Βρετανία; Ο Γάλλος Πρόεδρος τάσσεται σταθερά υπέρ της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Μακρόν, η επίτευξη αυτού του στόχου εξαρτάται από δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι η επιβράδυνση της πολιτικής της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Η δεύτερη είναι η προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με βάση τη λογική της μεταβλητής γεωμετρίας ή, αλλιώς, των πολλαπλών ταχυτήτων. Η γαλλική πρόταση για τη λεγόμενη Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο και αφορά τις σχέσεις της Ένωσης με χώρες που δεν έχουν την ιδιότητα του κράτους-μέλους. Η Μεγάλη Βρετανία δεν αναμένεται σε αυτήν τη φάση να δείξει ενδιαφέρον για μια τέτοια πρωτοβουλία. Ωστόσο, στην περίπτωση των χωρών της Ανατολικής Γειτονίας (Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία) και των Δυτικών Βαλκανίων, η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα γίνεται αντιληπτή ως υποκατάστατο ή εναλλακτική λύση της πλήρους ένταξής τους. Επομένως, η πρόταση Μακρόν προκαλεί έντονες αντιδράσεις τόσο στις ενδιαφερόμενες χώρες (που δεν επιθυμούν τίποτα λιγότερο από την πλήρη εισδοχή τους στην Ε.Ε.) όσο και σε κράτη-μέλη της Ένωσης από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη που θέτουν διαφορετικές προτεραιότητες στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ανεξαρτήτως της έκβασής της, η πρόταση Μακρόν κλείνει κάθε συζήτηση σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας με διαδικασίες εξπρές στην Ε.Ε. Πιστεύετε ότι ο Πούτιν βρίσκεται πλέον σε αδιέξοδο; Πράγματι, ο ρωσικός στρατός αδυνατεί να επικρατήσει στο πεδίο των μαχών, ενώ έχει καταγράψει ήδη σημαντικές απώλειες που, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ουκρανικού υπουργείου Αμύνης (δεν διαθέτουμε αντίστοιχη ενημέρωση από τη ρωσική πλευρά), υπερβαίνουν τους 25.000 στρατιώτες. Ταυτόχρονα, οι δυτικές οικονομικές κυρώσεις αρχίζουν να αφήνουν το αποτύπωμά τους στη ρωσική οικονομία, ενώ οι συνεχείς αποκαλύψεις για τη ρωσική βαρβαρότητα κατά τη διάρκεια του πολέμου βαθαίνουν τη ρωσική απομόνωση. Από την άλλη μεριά, ο Ρώσος Πρόεδρος όχι μόνο δεν έχει αναπροσαρμόσει τους στόχους του στα δεδομένα που προκύπτουν στο πεδίο της στρατιωτικής αντιπαράθεσης αλλά δείχνει τάσεις επέκτασης των φιλοδοξιών του με προσπάθειες υπερχείλισης της διένεξης στην Υπερδνειστερία. Ο κ. Πούτιν φαίνεται να παραβλέπει πεισματικά το μεγάλο χάσμα που πλέον έχει διαφανεί ξεκάθαρα μεταξύ των μεγαλοϊδεατικών προσδοκιών του και των περιορισμένων συμβατικών στρατιωτικών δυνατοτήτων της χώρας του. Τι θεωρείτε ότι θα αφήσει πίσω του αυτός ο πόλεμος; Σίγουρα μια ανείπωτη ανθρωπιστική τραγωδία με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια εκτοπισμένους και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές. Η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας θα απαιτήσει μια πρωτοφανή σε έκταση και χρονική διάρκεια συνδρομή των διεθνών δωρητών. Ωστόσο, το μεγάλο διακύβευμα εξακολουθεί να είναι τι θα επικρατήσει διεθνώς και σε επίπεδο νόρμας και ιδεών, ειδικά ως προς τον σεβασμό των διεθνών συμβάσεων και του διεθνούς δικαίου. Επίσης, αναμένουμε με ανησυχία να δούμε αν θα επιβιώσει τελικά το ταμπού της μη χρήσης πυρηνικών όπλων.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

12.5.22 – lifo

FOOTNOTES

NO FILTER

«Υπέρ της ζωής» και εναντίον των γυναικών

Τι εργοτάξιο είναι αυτό στην πλατεία Συντάγματος;

Εν έτει 2022 η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος είναι ακόμα προς συζήτηση.

α π ό τη δ ε σποι να τρ ι β ολη

Οι εκτρώσεις έγιναν νόμιμες στη χώρα μας αρχικά το 1979 και μετά το 1986. Μέχρι τότε οι γυναίκες κατέφευγαν σε παράνομες κλινικές, σε μαντζούνια και σε κρεμάστρες.

10 lifo – 12.5.22

Η κατάσταση διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η πλατεία μόνο ως αστοχία μπορεί να εκληφθεί, εάν θεωρήσουμε ότι όντως ο τουρισμός είναι ο μεγάλος στόχος.

έρασα πάνω από δεκαπέντε χρόνια της ζωής μου μετρώντας αντίστροφα μέρες για την περίοδό μου, αγωνιώντας για την κάθε πιθανή καθυστέρηση. Μετά πέρασα κάποια χρόνια ακόμα να ανησυχώ γιατί δεν έμενα έγκυος. Ήταν εξαιρετικά αστείο όταν συνειδητοποίησα πως η αγωνία μου ήταν περιττή. Και να ήθελα, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να μείνω έγκυος: οι σάλπιγγές μου θύμιζαν κορδελάκια αποκριάτικης σερπαντίνας, κάτι που έμαθα μόνο όταν έκανα σαλπιγγογραφία, την εξέταση που κάνεις συνήθως αφού έχεις εξαντλήσει όλες τις άλλες πιθανές εξετάσεις για να δεις γιατί δεν μπορείς να κάνεις παιδί. Κοιτώντας πίσω, είναι απίστευτη η ενέργεια που έχω ξοδέψει όχι μόνο εγώ αλλά σχεδόν όλες οι γυναίκες που γνωρίζω, χρόνια ολόκληρα, μετρώντας μέρες για την περίοδο, αγωνιώντας για κάθε καθυστέρηση, προσπαθώντας να αποφασίσουμε αν θα πάρουμε αντισυλληπτικά και τι θα κάνουμε με τον εκάστοτε φίλο μας που δεν του αρέσει το προφυλακτικό γιατί «χάνει τον αυθορμητισμό του», τον «στενεύει» (οk φίλε μου, ό,τι πεις) ή «δυσκολεύεται», σκεπτόμενες την επερχόμενη άβολη επίσκεψη στον γυναικολόγο μας. Όλες αυτές οι αγωνιώδεις ώρες υπολογισμού ημερομηνιών, ωρών, εξετάσεων είναι κάτι που οι περισσότεροι άντρες δεν έχουν καν διανοηθεί. Η αντισύλληψη θεωρείται γυναικείο πρόβλημα. Δεν έχω γνωρίσει πολλούς άντρες που να ένιωθαν ότι το θέμα τους αφορά ιδιαίτερα, αλλά έχω γνωρίσει πολλούς που είχαν πληθώρα απόψεων για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει μια γυναίκα με το σώμα της. Είναι πραγματικά εξοργιστικό το ότι εν έτει 2022 το θέμα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος είναι ακόμα προς συζήτηση. Η τελευταία επικαιρότητα με τα δυστοπικά σενάρια μιας επερχόμενης απαγόρευσης των εκτρώσεων στην Αμερική, καθώς και το προηγούμενο της Πολωνίας (που διαφημίζεται κιόλας ως χιπ τουριστικός προορισμός), η οποία το 2020 απαγόρευσε τις εκτρώσεις, μας θυμίζουν πως τίποτα δεν είναι δεδομένο, κανένα δικαίωμα ασφαλές, πως έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας. Η Ελλάδα δεν είναι «πρωταθλήτρια των εκτρώσεων στην Ευρώπη», όπως διαβάζαμε τόσα χρόνια σε κείμενα που σχεδόν υπονοούσαν ότι οι Ελληνίδες μένουν έγκυες μόνες τους, με τον κρίνο, και μετά διακόπτουν την εγκυμοσύνη γιατί για κάποιον λόγο βαρέθηκαν. Το ότι η χώρα μας στερείται οποιασδήποτε πολιτικής περί οικογενειακού προγραμματισμού και η σεξουαλική αγωγή είναι σχεδόν ανύπαρκτη μάλλον δεν πέρασε από το μυαλό των αρθρογράφων. Βέβαια, ακόμα και αν η Ελλάδα ήταν πρωταθλήτρια στις εκτρώσεις, δεν θα το γνωρίζαμε, καθώς τα τελευταία στατιστικά στοιχεία για τις αμβλώσεις βγήκαν το 2015 και πλέον πολλές γυναίκες καταφεύγουν σε ιδιωτικές κλινικές ή απλώς παίρνουν το χάπι διακοπής κύησης για να τερματίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Πριν από κάποιους μήνες έγινε σάλος με τα «εκπαιδευτικά» βίντεο της Εταιρείας Προγεννητικής Αγωγής που προορίζονταν για τα γυμνάσια. Στα βίντεο πρωταγωνιστούσαν διάφοροι άσχετοι άνθρωποι που παπαγάλιζαν αντιεπιστημονικούς ισχυρισμούς, από το ότι ένα παιδί ξεκινά τη ζωή του στο μυαλό μιας γυναίκας, πριν ακόμα αρχίσει η σύλληψη, μέχρι πως η ευτυχία του παιδιού εξαρτάται από την εγκυμοσύνη της μητέρας. Είχε προηγηθεί η ημέρα «του αγέννητου παιδιού», που καθιερώθηκε από την Ιερά Σύνοδο το 2019, μια διαφημιστική καμπάνια στο μετρό με έμβρυα τα οποία φώναζαν σπαρακτικά «Αφήστε με να ζήσω» τον Ιανουάριο του 2020 από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Προστασίας Αγέννητου Παιδιού, καθώς και ένα ακυρωμένο συνέδριο γονιμότητας με πρωταγωνιστές παπάδες και γιατρούς. Είναι εμφανές πως κάποιοι θέλουν να ξανανοίξει η συζήτηση για τη νομιμότητα των εκτρώσεων, παρά το γεγονός ότι έχει αποδειχθεί πως με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο δεν μειώνονται αλλά οι γυναίκες καταλήγουν να κάνουν εκτρώσεις παράνομα, βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία τους. Οι εκτρώσεις έγιναν νόμιμες στη χώρα μας αρχικά το 1979 και μετά το 1986. Μέχρι τότε οι γυναίκες κατέφευγαν σε παράνομες κλινικές, σε μαντζούνια και σε κρεμάστρες. Διαβάζοντας και ακούγοντας μερικές τέτοιες ιστορίες τρόμου, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς τι ακριβώς νοσταλγούμε εδώ. Πόσες γυναίκες πέθαναν ή έπαθαν ζημιά μετά από μια τέτοια διαδικασία; Ποιοι είναι αυτοί που διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για τις «αθώες ψυχούλες» και τα «αγέννητα παιδάκια», αλλά καταδικάζουν ταυτόχρονα τις γυναίκες σε μια τέτοια φριχτή μοίρα; Στην πραγματικότητα, οι υπέρμαχοι της ποινικοποίησης των εκτρώσεων δεν είναι «υπέρ της ζωής» ή «υπέρ των παιδιών». Εάν ήταν, θα φρόντιζαν να στηρίξουν προγράμματα κοινωνικής πολιτικής ή να ενισχύσουν την οικογενειακή πρόνοια. Στην πραγματικότητα, το μόνο που θέλουν είναι να ασκήσουν εξουσία πάνω στο γυναικείο σώμα.

απ ό τ η β ι β ι αν στ εργ ι ου

Περπατώντας γύρω γύρω απ’ το «έργο», που πλέον μοιάζει με installation, διαβάζει κανείς εξαγγελίες για πράσινη πλατεία, σκιές, δέντρα και προσβασιμότητα για τα άτομα με αμαξίδιο.

Η Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας και νομικός.

γραψα πρόσφατα εδώ ότι η πόλη έχει παραδοθεί στους τουρίστες. Λογικό είναι. Οι άνθρωποι της πόλης προσπαθούν να ζήσουν όπως μπορούν. Να τα βγάλουν πέρα. Ακόμα και μια έξτρα κούρσα στους ταξιτζήδες, ένα παραπάνω γεύμα που θα πωληθεί στα εστιατόρια στο Κουκάκι, ένα εισιτήριο στα θερινά που περιμένουν πώς και πώς τον κόσμο να γυρίσει στις ταινίες εκτός κρεβατοκάμαρας, όλα έχουν σημασία για τους Αθηναίους που προσπαθούν να επιβιώσουν πάλι μέσα σε μια νέα κρίση (ή, βασικά, εντός της παλιάς, που ποτέ δεν τελείωσε πραγματικά). Η υπερβολική επένδυση της χώρας στον τουρισμό δεν είναι καλή. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μου σήμερα, ούτε το οικιστικό προνόμιο που σε συνδυασμό με τον τουρισμό κάνει μη βιώσιμες τις τιμές των ενοικίων για όσους ζούμε στο κέντρο της πόλης. Το θέμα μου είναι η πλατεία Συντάγματος. Αυτό το γιαπί. Η κατάσταση διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η πλατεία μόνο ως αστοχία μπορεί να εκληφθεί, εάν θεωρήσουμε ότι όντως ο τουρισμός είναι ο μεγάλος στόχος. Κάτι πήγε πολύ στραβά στο συγκεκριμένο σχέδιο και δεν έχουμε ακούσει πραγματικά κάποια συγγνώμη ή κάποια διαφανή εξήγηση για το τι απέγιναν όλα τα υλικά που κατασπαταλήθηκαν (πόροι, γλαστράκια, φυτάκια, φοινικόδεντρα, καγκουροπαγκάκια με καγκουροφωτισμό και άλλα αξεσουάρ που, όπως μπήκαν, βγήκαν, σαν να στήνεις και να ξεστήνεις ένα επιτραπέζιο). Τώρα έχουν πέσει οι μάσκες. Κυριολεκτικά. Έχει πέσει μερικώς το προστατευτικό κάλυμμα που έδινε πληροφορίες για το πώς θα είναι η πλατεία στο μέλλον. Σε μερικά σημεία έχει σκιστεί. Σε άλλα ξεκόλλησε ή βανδαλίστηκε. Στη Μητροπόλεως έχουν βάλει απλώς ένα πράσινο δίχτυ γύρω από κάτι λακκούβες. Πλέον βλέπεις μέσα στα σπλάχνα του έργου. Και βλέπεις ότι έργο δεν έχει γίνει. Την τελευταία φορά που πέρασα, αρχές Μαΐου, μεσημέρι, ένας εργάτης υπέφερε μες στον ήλιο, σκάβοντας μόνος του, και γύρω του πεταμένα καπάκια από καφέδες πλάι σε χρησιμοποιημένες σακούλες μαρτυρούσαν ως τι αντιμετωπίζεται τα βράδια αυτή η λωρίδα σπασμένου πεζοδρομίου: ως σκουπιδότοπος. Στην αρχή της Ερμού το τσιμέντο έχει σκάσει και είναι πανβρόμικο. Η μπογιά έχει ξεθωριάσει, όπως και αλλού. Πηγαίνοντας προς την τριλογία, σε πιάνει η ψυχή σου μ’ αυτές τις γυαλιστερές καγκουρογλάστρες μες στη σκόνη, αφού προφανώς δεν προορίζονται για χρήση σε εξωτερικούς χώρους. Υπάρχει άλλη πρωτεύουσα χώρας της Ευρώπης που να έχει τέτοια κεντρική πλατεία; Αγαπάμε τη σαπίλα και το χάος της πόλης μας, αλλά όταν είναι αυθόρμητο και ξεκινάει από τα κάτω, όχι όταν επιβάλλεται από τα πάνω, σαν πολυδάπανο πρότζεκτ. Περπατώντας γύρω γύρω απ’ το «έργο», που πλέον μοιάζει με installation, διαβάζει κανείς εξαγγελίες για πράσινη πλατεία, σκιές, δέντρα και προσβασιμότητα για τα άτομα με αμαξίδιο. Η πραγματικότητα είναι χώμα, σκουπίδια και ένας συνωστισμός από μηχανάκια ντελιβεράδων που πασχίζουν να προσεγγίσουν τα μαγαζιά γρήγορου φαγητού στην αρχή της Ερμού, στα οποία πρέπει να είσαι πολύ αποφασισμένος/-η για να πας και να φας, αφού πρέπει να ξεπεράσεις κάποιες παγίδες. Όσοι έχουν καταστήματα πέριξ του Μεγάλου Περιπάτου πώς να νιώθουν άραγε; Μες στην κάψα του Μαΐου και με μόνο σημείο δροσιάς τον Εθνικό Κήπο που ομολογουμένως είναι πιο καθαρός και πιο περιποιημένος από ποτέ, η πλατεία Συντάγματος με μιζεριάζει. Η άλλη κοντινή πλατεία, στο Κολωνάκι, για την ώρα δεν φαίνεται καν. Μες στον κατασκευαστικό ζήλο έχει κι αυτή τυλιχτεί με λαμαρίνες και προστατευτικά και έχει κουρευτεί το πράσινο της με την υπόσχεση αυτού του μελλοντικού πρασίνου που υποτίθεται πως θα ’ρθει. Τουλάχιστον, όταν έρθει, ας μην είναι μέσα σε γλάστρες, αν γίνεται. Το ίδιο και οι εξαγγελίες για όσους μετακινούνται με αμαξίδιο. Γίνονται διαρκώς και δεν έρχονται ποτέ. Φριχτό να βλέπεις μάλιστα όλα τα πεζοδρόμια να έχουν γίνει επέκταση καφετεριών λόγω Covid και οι λίγοι θαρραλέοι να πασχίζουν να ξεγλιστρήσουν με το αμαξίδιό τους ανάμεσα στις καρέκλες για να μετακινηθούν. Βρέθηκα πρόσφατα σε μια πτήση που διαφήμιζε τη χώρα μας στις οθόνες του αεροπλάνου. Η ιδέα της καμπάνιας ήταν λίγο-πολύ ότι η Ελλάδα είναι «hot» (καυτή). Παρόλο που όντως η Αθήνα είναι σέξι, εξέλαβα την καμπάνια ως κακό οιωνό για το επερχόμενο καλοκαίρι που το πράσινο, οι σκιές και η δροσιά θα είναι λέξεις τυπωμένες πάνω στο καταταλαιπωρημένο προστατευτικό περίβλημα του Μεγάλου Περιπάτου.

12.5.22 – lifo

SHORTCUT

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Από το #MeToo στο #MenToo: Το κωμικοτραγικό τσίρκο της «δίκης Ντεπ - Χερντ»

Επιστρέφοντας (για τα καλά) στην Ιστορία

Μοιάζει να δημιουργείται ένα κλίμα που, με αφετηρία την πλήρη απαξίωση της Άμπερ Χερντ ακόμα και σε επικεφαλίδες mainstream μέσων, υπονομεύει τις αλλαγές που έφερε το #MeToo, αναβιώνοντας το στερεότυπο της ανισόρροπης και ραδιούργας «μέγαιρας».

α π ό τον δ ημήτρη πολι τά κη

Παρότι η δίκη μεταδίδεται («στριμάρει») ζωντανά, ο περισσότερος κόσμος «ενημερώνεται» και συγκροτεί άποψη μέσω κραυγαλέων σπαραγμάτων, αποσπασματικών κλιπ και σαρκαστικών memes.

12 lifo – 12.5.22

ια πολλούς ανθρώπους ανά την υφήλιο, η δίκη Τζόνι Ντεπ - Άμπερ Χερντ, παρά τις βαριές κατηγορίες και τις σκηνές οικιακής κόλασης που ανακαλούνται κατά την ακροαματική διαδικασία, η οποία μεταδίδεται απευθείας, αποτελεί έναν ψυχαγωγικό αντιπερισπασμό στη ζοφερή κατά κανόνα επικαιρότητα, ένα ριάλιτι ή ένα true crime που καταναλώνεται σχεδόν ως μυθοπλασία και ως σαπουνόπερα, μια απόλαυση που δεν είναι καν ένοχη. Ομολογώ ότι κάποια γλαφυρά αποσπάσματα μου έχουν προκαλέσει και μένα αυθόρμητο γέλιο που τόσο είχα ανάγκη μέσα σε μια δύσκολη μέρα. Δεν το βλέπουν όμως έτσι όλοι και όλες. Υπάρχει κόσμος (πολύς), από την πλευρά του Τζόνι Ντεπ ειδικά, που το βλέπει οπαδικά το ζήτημα, και έχει βγάλει προ πολλού την ετυμηγορία του, πλημμυρίζοντας τα social με μαχητικά hashtags: #JusticeForJohnny, #AmberHeardIsAPsycopath, #AmberHeardIsInnocent, #IStandWithAmberHeard κ.λπ. Ένα ακόμα κωμικοτραγικό δείγμα μιας πόλωσης που μοιάζει να κυριαρχεί σε όλα τα πεδία και σε μεγάλο βαθμό τρέφεται, καλλιεργείται και εντείνεται από την ίδια τη φύση των social media. Παρότι η δίκη μεταδίδεται («στριμάρει») ζωντανά, ο περισσότερος κόσμος «ενημερώνεται» και συγκροτεί άποψη μέσω κραυγαλέων σπαραγμάτων, αποσπασματικών κλιπ και σαρκαστικών memes. Υπάρχει επίσης κόσμος που ανησυχεί, παρακολουθώντας να δημιουργείται ένα κλίμα το οποίο, ξεκινώντας από την πλήρη απαξίωση της Άμπερ Χερντ, όπως εκφράζεται ακόμα και σε επικεφαλίδες mainstream μέσων, φαίνεται να υπονομεύει την ίδια τη σημασία, την επίδραση και τις αλλαγές που έφερε το #MeToo, πηγαίνοντας τον χρόνο πίσω, ενώ αναβιώνει θεαματικά το στερεότυπο της ανισόρροπης και ραδιούργας «μέγαιρας». Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ένα άλλο hashtag που έχει κάνει θριαμβευτική εμφάνιση τον τελευταίο μήνα είναι το σλόγκαν συγκαλυμμένου μισογυνισμού #MenToo. Δηλαδή, και οι άντρες κακοποιούνται, τραμπουκίζονται, τρώνε ξύλο, δέχονται ριπή αιχμηρών αντικειμένων από τις γυναίκες. Είναι η ίδια στρεβλή λογική που υπήρχε και πίσω από το σλόγκαν συγκαλυμμένου ρατσισμού #AllLivesMatter. Όπως όμως και να τελειώσει αυτή η δίκη-πολυθέαμα, θα τολμούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο ηθοποιός έχει ήδη νικήσει, καθώς φαίνεται να διασφαλίζει την εύνοια ενός μεγάλου κοινού, ενώ και το ίδιο το σύστημα του Χόλιγουντ, που τον είχε υποτίθεται αποπέμψει ή ακόμα και «ακυρώσει», είναι έτοιμο να τον υποδεχτεί ξανά στις αγκάλες του. Τα υπόλοιπα είναι χαβαλές πρωινάδικου και λευκός θόρυβος. Και η μεγάλη χαμένη δεν θα είναι η Άμπερ Χερντ, αλλά κάθε γυναίκα (ή ακόμα και άντρας) που πέφτει θύμα οικογενειακής / σεξουαλικής βίας και πλέον, μετά από όλο αυτό το τσίρκο, θα το σκεφτεί δεύτερη και τρίτη και τέταρτη φορά για να το καταγγείλει.

H πρόκληση της ρωσικής βαρβαρότητας στην Ουκρανία μάς υποχρεώνει να μετρήσουμε με ποιους μπορούμε να συμπορευτούμε και με ποιους γίνεται αδύνατη η ομαλή πολιτική συμβίωση.

απ ό τ ο ν ν ι κ όλ α σεβαστάκ η

Τόσο στην πανδημία όσο και τώρα με τον πόλεμο τα δημοκρατικά έθνη έδειξαν ότι, παρά τις μεγάλες αδυναμίες και τα λάθη τους –τα κενά πολιτικής–, είναι άξια υπεράσπισης.

επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη μάς οδηγεί πάλι στα ουσιώδη. Όταν ξαναεισβάλλουν στη σκηνή ο θάνατος και η απεχθέστερη βία, δεν μπορεί κανείς να συνεχίζει σαν να μην υπάρχει Ιστορία. Γιατί ένας από τους μεγάλους πειρασμούς των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ειρήνης και δημοκρατικής πλήξης είναι να γλιστρούν αθόρυβα έξω από τα συλλογικά πεπρωμένα. Έτσι χάνεται η αίσθηση της αμοιβαίας εξάρτησης της «δικής μου ειρήνης» από την κατάσταση των άλλων, της σχέσης που έχει η δική μας τεχνητή νηνεμία με τις καταιγίδες που λυσσομανούν λίγο πιο έξω από το σπίτι μας. Υπάρχει όμως ένα δύσκολο και σχεδόν άλυτο θέμα με τις κοινωνίες μας: δεν μπορεί να νοηθεί στα σοβαρά η ιδέα ενός πολεμικού φιλελευθερισμού. Σε αντίθεση με άλλες εκδοχές πολιτικής και ιδεολογίας –όπως αυτή που προβάλλει ο Πούτιν για τη Ρωσία–, οι δικές μας κοινωνίες θα ήταν κυριολεκτικά αδύνατο να παραιτηθούν από το ιδεώδες μιας ειρηνικής, «εμπορικής» καθημερινότητας. Στηρίζονται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε μια εικόνα του ατόμου που έχει πολλά πράγματα να κάνει πέρα και έξω από το να διεξάγει αγώνες και να θυσιάζεται για συλλογικούς σκοπούς. Αυτό το στοιχείο, ανεξάρτητα από το αν παραμερίστηκε σε κάποιες ακραίες περιόδους (όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος), είναι σταθερό γνώρισμα του πολιτισμού μας. Και παρά το ότι πάνω από έναν αιώνα τώρα υπάρχουν κάμποσες προτάσεις ριζοσπαστικής αντικατάστασης του φιλελεύθερου πολιτισμού από άλλα σχήματα ζωής, οι κοινωνίες μας, με κάποιον τρόπο, διατηρούν τη θεμελιώδη ειρηνική, ηδονιστική και εμφανώς αντιπολεμική τους κλίση. Μπορούν να την τροποποιούν, να την αναστέλλουν προσωρινά, αλλά όχι να καταργήσουν την κλίση τους στη συμβατική «μεσοαστική» ζωή. Οι αντίπαλοι αυτού του πολιτισμού έχουν, λοιπόν, κατά νου το εξής σενάριο: ο πόλεμος και γενικά η ανύψωση του επιπέδου των συγκρούσεων και των κινδύνων θα οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, πολλούς πολίτες της Δύσης σε μια ψυχολογία πανικού μπροστά στην απώλεια της ρουτίνας και της ησυχίας τους. Η πτώση της αγοραστικής δύναμης, η μιζέρια που φέρνει η ακρίβεια και η δημόσια ατμόσφαιρα μιας πυρηνικής απειλής θα ωθήσουν σε αλλαγή στάσης την κοινή γνώμη. Προς τα πού; Προς την κατεύθυνση της παραιτημένης λιποψυχίας, του στεγνού ρεαλισμού ή μιας θολής αντισυστημικής και αγανακτισμένης αντίδρασης. Έτσι, και επειδή οι φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι κοινωνίες ευαίσθητες στις μεταβολές της κοινής γνώμης, η κόπωση και η βιοτική δυσαρέσκεια των ανθρώπων-καταναλωτών θα «δουλέψουν» προοπτικά υπέρ των αναθεωρητικών, αντιδυτικών δυνάμεων. Αν όμως ένας «πολεμικός», σθεναρός φιλελευθερισμός είναι αδύνατος ή εφικτός μόνο συγκυριακά, φαίνεται πως ο χρόνος δουλεύει υπέρ των εχθρών του. Οι αυταρχικές μηχανές δεν ενδιαφέρονται για την αδράνεια ή την κόπωση των πολιτών γιατί βασίζονται στο ψέμα και την τρομοκράτηση. Είναι μάλιστα στο στοιχείο τους όταν απειλούν ή επιτίθενται, οπότε μπορεί να επενδύουν στους φόβους του «δυτικού καταναλωτή» για την πτώση του επιπέδου ζωής του και για την ασφάλεια του μικρόκοσμού του. Θα πει κανείς: μήπως εδώ περιγράφουμε ένα αδιέξοδο; Μήπως προδιαγράφουμε αυτά που ισχυρίζονται (με αλαζονεία) οι δικτάτορες και οι ιμπεριαλιστές-αναθεωρητές για την αναπόφευκτη ήττα της δυτικής «μαλθακότητας» και «παρακμής;». Δεν είναι όμως καθόλου απαραίτητο να αποδεχτεί κανείς τους όρους αυτής της προσέγγισης. Τόσο στην πανδημία όσο και τώρα με τον πόλεμο τα δημοκρατικά έθνη έδειξαν ότι, παρά τις μεγάλες αδυναμίες και τα λάθη τους –τα κενά πολιτικής–, είναι άξια υπεράσπισης. Όσο και αν σοκάρει τους τιμητές, κάποιους ψευδο-καταραμένους καλλιτέχνες και τους οπαδούς της εξίσωσης των δεινών, δεν είναι ίσα και όμοια η Δύση και οι αντίπαλοί της. Η ιδέα πως μεταξύ του Πούτιν και, για παράδειγμα, του Μακρόν δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά ή ότι μεταξύ του σημερινού ΝΑΤΟ και του ρωσικού στρατού πάλι η διαφορά είναι επουσιώδης («όλα τα κοράκια κράζουν κ.λπ.) είναι αγράμματη ιστορικά και πολιτικά γελοία. Οι περισσότεροι πολίτες το ξέρουν, ακόμα κι εκείνοι που επιλέγουν να επιμένουν στον ναρκισσισμό της γενικής άρνησης, σε ένα «εγώ δεν είμαι με κανέναν». Οι ελαττωματικές πλευρές του οικονομίστικου, καταναλωτικού φιλελευθερισμού πρέπει να παραμεριστούν και να ξεπεραστούν δημιουργικά. Όχι όμως από τις προβοκάτσιες όσων θέλουν να διαλύσουν την Ευρώπη, να συρρικνώσουν τις ελευθερίες και να κατασκευάσουν ξανά υποτελή έθνη και αυτοκρατορικούς ζωτικούς χώρους. Μεταξύ των κοινωνιών του φόβου και των δικών μας κοινωνιών των προβλημάτων και της δυσφορίας υπάρχει πάντα ένα χάσμα. Καμιά γενικόλογη καταδίκη των συστημάτων και των δομών, κανένας καλλιτεχνικός εξάψαλμος εναντίον «όλων των ιμπεριαλισμών» δεν μπορεί να παραγνωρίσει αυτήν τη διαφορά ουσίας. Και το καταλαβαίνουμε με πικρό τρόπο στις οριακές στιγμές και στις δύσκολες αποφάσεις. Όπως τώρα που η πρόκληση της ρωσικής βαρβαρότητας στην Ουκρανία μάς υποχρεώνει, πάλι, να μετρήσουμε με ποιους μπορούμε να συμπορευτούμε (με τις διαφορές μας) και με ποιους γίνεται αδύνατη η ομαλή πολιτική συμβίωση.

45 με την

AntetokounBros Academy σ υν ε ν τ ε υξ η : γ ι ω ρ γ οσ ψωμ ι α δ η σ φ ω τ ο γ ραφ ι ε σ : π α ρ ι σ τα β ι τ ι α ν είναι κυριακή πρωί στη λαμπρινή και η γειτονιά είναι ήσυχη. Μερικές μόνο μπάλες κάνουν θόρυβο και τραβούν το βλέμμα σου εάν περάσεις έξω από το υπαίθριο γήπεδο μπάσκετ που υπάρχει στην περιοχή. Εκεί, λίγο πριν τις δέκα και μισή, θα δεις να καταφθάνουν σε παρέες, ντυμένα με ίδιες στολές, παιδιά από διαφορετικούς κόσμους. Συνομιλούν, ανοίγουν τη σιδερένια πόρτα και τρέχουν γελώντας προς τα μέσα. Είναι νέα παιδιά που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Πρόσφυγες, μετανάστες, παιδιά που μένουν σε δομές φιλοξενίας. Μερικά από αυτά ήρθαν στην Ελλάδα πριν από δύο και τρία χρόνια και κάποια ίσως παίζουν τα τελευταία τους παιχνίδια πριν αφήσουν τη χώρα. Είναι η καθιερωμένη προπόνηση της AntetokounBros Academy.

Kάθε Σάββατο και Κυριακή, στα γήπεδα μπάσκετ στη Λαμπρινή και στην Ελληνορώσων συντελείται ένα μικρό θαύμα. Παιδιά από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, με διαφορετική κουλτούρα, εθνικότητα, χρώμα, φύλο, ενώνονται μέσα από ένα παιχνίδι. 12.5.22 – lifo

45 λεπτά με την AntetokounBros Academy

talkofthetown

antetokounbrosacademy. net

14 lifo – 12.5.22

«Η AntetokounBros Academy δεν είναι απλώς μια ακαδημία, είναι ένα μεγάλο camp που δέχεται παιδιά ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, κοινωνικής κατάστασης, φύλου, κουλτούρας», λέει η Χόνεϊ. Είναι από το Αφγανιστάν και ήρθε στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2019. Μιλάει, ενώ παρακολουθεί τις υπόλοιπες νεαρές αθλήτριες να πιάνουν τις μπάλες και να κάνουν τα πρώτα τους δοκιμαστικά σουτ και χαμογελάει. Κάποια από τα παιδιά οργανώνουν τα δικά τους παιχνίδια μέχρι να αρχίσει η προπόνηση, άλλα χαιρετιούνται και ανταμώνουν με αγκαλιές καθώς συναντιούνται στον χώρο. H AntetokounBros Academy αποτελεί μια ιδέα του Γιάννη Αντετοκούνμπο και της οικογένειάς του και μια σύμπραξη με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, τη Nike και τη Eurohoops. Το έργο της αποτελεί ένα κοινοτικό πρόγραμμα που συνδυάζει την προπόνηση μέσω του μπάσκετ με την έμπνευση μέσω της εκπαίδευσης και απευθύνεται σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας από δώδεκα έως δεκαέξι ετών. Μέσα από προπονήσεις διάρκειας ενενήντα λεπτών, κάθε Σαββατοκύριακο εκατό νεαροί αθλητές δίνουν ραντεβού στα γήπεδα μπάσκετ στην Ελληνορώσων και στη Λαμπρινή και έτσι βρίσκουν έναν τρόπο να αποδράσουν από την καθημερινότητα, να νιώσουν ότι αποτελούν κομμάτι της κοινωνίας και το σημαντικότερο ίσως απ’ όλα, να παίξουν. «Δεν έπαιζα μπάσκετ πριν μπω στην ακαδημία τον Σεπτέμβριο του 2021. Θυμάμαι την πρώτη φορά που ήρθα στο γήπεδο. Δεν ήμουν αγχωμένη, ήμουν ενθουσιασμένη, γιατί δεν ήξερα ακόμα πόσο σημαντικό ήταν όλο αυτό και ποιος το υποστηρίζει», συνεχίζει η Χόνεϊ. Η ενίσχυση της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία, η δυνατότητα των παιδιών, που δεν έχουν την ευκαιρία, να ξεδιπλώσουν τα ταλέντα τους, αλλά κυρίως το στοίχημα να χαμογελούν κάθε φορά που πατούν το πόδι τους στο γήπεδο είναι βασικοί άξονες της όλης προσπάθειας. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η μικρή αυτή γιορτή που συμβαίνει κάθε Σαββατοκύριακο στα δύο αυτά γηπεδάκια της Αθήνας, ανάμεσα σε δύο μπασκέτες και μια σιδερένια περίφραξη, είναι κατά κάποιον τρόπο ιερή. Ένα μικρό θαύμα συντελείται κάθε φορά που ένα παιδί πιάνει μια μπάλα του μπάσκετ. «Στην αρχή δεν ήμασταν τόσο κοντά η μία στην άλλη, τώρα όμως έχουμε δημιουργήσει στενές φιλίες και βελτιώνουμε όλο και περισσότερο τις ικανότητές μας στο μπάσκετ. Όταν πρωτοήρθα ήμουν ντροπαλή, δεν ήξερα πώς να μιλάω στους ανθρώπους, δεν μιλούσα πολύ τη γλώσσα. Τώρα πια έχω βρει πολλούς φίλους από διαφορετικές εθνικότητες, χρώματα και φύλα και μπορώ να επικοινωνώ καλύτερα με τον κόσμο», συμπληρώνει. Όσο μιλάει, μερικές νεαρές αθλήτριες έρχονται δίπλα της και σχηματίζουν έναν μικρό κύκλο, παρακολουθώντας τη συνομιλία μας. Σκέφτονται να εκφράσουν κι αυτές τα συναισθήματά τους και μολονότι στην αρχή είναι διστακτικές, τελικά το κάνουν με χαμόγελο. Η Ρεϊχάνα προέρχεται κι αυτή από το Αφγανιστάν. «Δεν ήξερα τίποτα για το μπάσκετ όταν ήρθα εδώ, νόμιζα ότι ήταν απλώς ένα παιχνίδι και τίποτε άλλο, είναι όμως πολύ περισσότερα. Για κάποιους μπορεί να είναι ολόκληρη η ζωή τους», λέει. Αρκούν λίγα μόλις λεπτά για να καταλάβεις ότι η ιστορία του Γιάννη Αντετοκούνμπο έχει δώσει σε αυτά τα παιδιά τρομερή έμπνευση. Μόλις ακούνε το όνομά του, το πρόσωπό τους φωτίζεται. «Ο Γιάννης ήταν πρόσφυγας, σαν εμάς, και έφτασε πολύ ψηλά, όμως δεν ξέχασε το background του και βοήθησε ανθρώπους που είχαν παρελθόν παρόμοιο με το δικό του», συμπληρώνει. Τα πρώτα σφυρίγματα στο γήπεδο αρχίζουν. Οι προπονητές με τις μπλε στολές καλούν τα παιδιά και εξηγούν τις ασκήσεις. «Ο Γιάννης ήταν ένα απλό άτομο και παρότι δεν ήταν πλούσιος αλλά πρόσφυγας, όπως εμείς, βρέθηκε να παίζει στο NBA, να είναι πρωταθλητής, και τώρα έχει την ευγένεια να προσφέρει εδώ. Δεν ξέχασε ανθρώπους σαν κι εμάς, το παρελθόν του. Αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ άνετα και να είμαστε περήφανοι. Αν εκείνος κατάφερε να βρεθεί σε αυτήν τη θέση, μπορούμε κι εμείς. Είναι τέλειο πρότυπο για εμάς», προσθέτει η Χόνεϊ. Το όνειρό της είναι να γίνει γιατρός, είναι πολύ καλή στα μαθηματικά και τώρα πια νιώθει πως γίνεται όλο και καλύτερη και στο μπάσκετ. Θα είναι πολύ ωραίο αν καταφέρει να γίνει επαγγελματίας μπασκετμπολίστρια, όμως προτιμά να προχωρά βήμα βήμα. «Είμαι πολύ διαφορετική από την πρώτη ημέρα που μπήκα σε αυτή την ακαδημία. Όταν πρωτοήρθα, αυτό που σκεφτόμουν ήταν πώς να βάλω καλάθι, πώς να σουτάρω τέλεια και πώς να μάθω τα πάντα με τον καλύτερο τρόπο. Όμως οι προπονητές μάς είπαν ότι το μπάσκετ δεν έχει να κάνει μόνο με το να σκοράρεις, να σουτάρεις ή να είσαι ο νικητής. Πιο σημαντικό είναι να είσαι άνθρωπος».

Η Χόνεϊ προσπαθεί μερικές φορές να παίξει μπάσκετ και εκτός ακαδημίας. «Είναι η πρώτη φορά που παίζω και θα έλεγα ότι ντρέπομαι κάπως να με βλέπουν τα άλλα παιδιά, αφού παίζουν πολύ καλύτερα από εμάς. Βρήκα ένα μέρος για να παίζω στη Βεΐκου, όμως είναι και αυτό γεμάτο, αφού πηγαίνει πολύς κόσμος. Είναι δύσκολο να βρεις κάπου να παίξεις, αλλά δεν πειράζει». Λίγο πριν ξεκινήσουν την προπόνηση, η Χόνεϊ μου συστήνει την αδερφή της, που όλη την ώρα παρακολουθεί ντροπαλή δίπλα μας. «Κάθε φορά που φεύγουμε από εδώ αρχίζει να μετράει τις μέρες αντίστροφα, όλη την εβδομάδα, μέχρι να έρθουμε ξανά στην ακαδημία», λέει για εκείνη, δίνοντάς της τον λόγο. Όταν τη ρωτάω πώς νιώθει ότι άλλαξε με τον καιρό μέσα από το παιχνίδι, μου απαντάει: «Νομίζω ότι μεγάλωσα. Αυτό μπορώ να το πω με σιγουριά. Όταν θυμάμαι τις πρώτες μέρες που ήρθα στην Ελλάδα, νιώθω ότι ήμουν απλά ένα παιδί. Εδώ έκανα φίλους, έμαθα τη γλώσσα, πήγα στο σχολείο. Το παιχνίδι είναι σαν να μαθαίνεις να περπατάς. Αν δεν πέσεις, δεν θα καταλάβεις ότι μπορείς να περπατήσεις, έτσι και στο μπάσκετ δεν θα μάθεις ότι είσαι ακόμη πιο δυνατός». Η Εβίνα Μάλτση είναι μια θρυλική μορφή του ελληνικού μπάσκετ και head coach της AntetokounBros Academy. Ο ενθουσιασμός της όσο παρακολουθεί τους βηματισμούς και τις κινήσεις των παιδιών, τα οποία βλέπει να εξελίσσονται σε βάθος χρόνου, είναι μεγάλος. «Όταν μπήκα σε αυτή την ακαδημία, και επειδή ακόμα δεν είχα αρχίσει να ασχολούμαι με την προπονητική, δεν ήξερα πώς θα πάει όλο αυτό, πώς θα προσεγγίσουμε αυτά τα παιδιά που έχουν μια ιδιαιτερότητα, που ήρθαν εδώ ιδιαίτερα συνεσταλμένα, κλειστά, που δεν μπορούσαν να καταλάβουν κάποιους κανόνες πειθαρχίας ή το πνεύμα ενός ομαδικού αθλήματος», λέει. «Τώρα, που είμαστε δύο χρόνια μαζί και έχουν περάσει δύο μήνες που τα παιδιά δουλεύουν συνεχόμενα –γιατί δεν κλείσαμε λόγω καραντίνας–, συμβαίνει κάτι εκπληκτικό κι αυτό μας έχει κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους. Έχει αλλάξει η στάση του σώματος αυτών των παιδιών, το ότι έχουν κοινωνικοποιηθεί, με τους συμπαίκτες τους πια είναι σαν φίλοι. Στην αρχή ντρέπονταν να μας χαιρετήσουν, δεν μας κοιτούσαν στα μάτια. Δεν ξέρω τι μπορεί να αισθάνονταν, ίσως φόβο. Πλέον μας κοιτάνε με χαρά, μας αγκαλιάζουν, στις στιγμές της προπόνησης που είναι επιτρεπτό, αστειευόμαστε, μας ρωτάνε τι κάνουμε εκτός γηπέδου, όπως τους ρωτάμε κι εμείς. Είναι εκπληκτικό να τα βλέπεις να αποκτούν αυτοπεποίθηση, να κοινωνικοποιούνται, να αφομοιώνουν κανόνες πειθαρχίας και συνεργασίας». Για την Εβίνα, με τον τρόπο αυτό ο Γιάννης ξαναζεί την προσωπική του ιστορία. «Μέσα από το μπάσκετ βρήκαν έναν χώρο να ανήκουν, να κοινωνικοποιηθούν και, φυσικά, να φτιάξουν τη ζωή τους, οπότε θέλουν να το προσφέρουν αυτό και σε άλλα παιδιά που δεν έχουν αυτήν τη δυνατότητα», συμπληρώνει αναφορικά με την οικογένεια του Γιάννη. « Ένα κομμάτι αυτού που εσείς βλέπετε σήμερα εδώ αποτελείται από παιδιά πρόσφυγες-μετανάστες που μένουν σε δομές. Κάποια από τα παιδιά φεύγουν κάθε εβδομάδα γιατί πολύ απλά τα μεταφέρουν σε άλλη χώρα. Τότε έρχονται, μας αγκαλιάζουν, μας αποχαιρετούν, κλαίνε, κλαίμε κι εμείς μαζί τους, κι αυτό είναι υπέροχο. Καταλαβαίνεις ότι αυτό που έχεις να προσφέρεις σε ένα παιδί είναι πολύ περισσότερο από το να μάθει να τριπλάρει και να σουτάρει». Ο στόχος της ακαδημίας, φυσικά, είναι ευρύτερος από την ανάδειξη του επόμενου Γιάννη. Η ικανοποίηση και το χαμόγελο μέσα από το παιχνίδι είναι πολύτιμα εφόδια για τα παιδιά. «Επιμένω πάρα πολύ σε αυτόν μας τον στόχο, τα παιδιά που έρχονται εδώ να χαμογελούν κάθε μέρα και να περνούν καλά, γι’ αυτό τα βάζουμε να παίζουν περισσότερο. Πάντα τους ρωτάω τι τους αρέσει πιο πολύ και φροντίζω να βάλω στην προπόνηση και μια άσκηση που τους αρέσει», συμπληρώνει. «Τα παιδιά αυτά δεν επέλεξαν να παίξουν μπάσκετ. Τους είπαν ότι υπάρχουν διάφορες δραστηριότητες, μία εκ των οποίων είναι και αυτό. Το ότι ήρθαν εδώ, ξεφεύγοντας για λίγο από τις δομές, και το ότι τους κερδίσαμε και έμειναν είναι η δική μας επιτυχία και χαρά. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να φεύγουν συχνά, να κάνουν κάτι άλλο. Εδώ δεν είναι μπροστά σε μια οθόνη, δεν κάνουν μάθημα, παίζουν. Όταν δεν έχουν προπόνηση, παίζουν κάτι άλλο. Προσπαθούμε να τα κοινωνικοποιήσουμε με τον ευχάριστο τρόπο που γνωρίζουμε. Ο τρόπος που εναρμονίζονται οι διαφορετικές κουλτούρες που ο καθένας μας φέρνει σε αυτόν τον χώρο για μένα αποτελεί ένα φοβερό μάθημα ζωής».

«Όταν πρωτοήρθα ήμουν ντροπαλή, δεν ήξερα πώς να μιλάω στους ανθρώπους, δεν μιλούσα πολύ τη γλώσσα. Τώρα πια έχω βρει πολλούς φίλους από διαφορετικές εθνικότητες, χρώματα και φύλα και μπορώ να επικοινωνώ καλύτερα με τον κόσμο».

Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Συμπεράσματα Πανελληνίου Σεμιναρίου του Νευρολογικού Τμήματος

ο Πανελλήνιο Σεμινάριο του Νευρολογικού Τμήματος του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών ολοκληρώθηκε στη Λίμνη Πλαστήρα, προσφέροντας τη δυνατότητα παρακολούθησης τόσο με διά ζώσης παρουσία όσο και διαδικτυακά. Ο σκελετός του προγράμματος περιλάμβανε 12 συνεδρίες, 19 προεδρεία και 57 ομιλητές, ενώ τις εργασίες του σεμιναρίου παρακολούθησαν συνολικά 400 άτομα, εκ των οποίων 116 με φυσική παρουσία και 284 διαδικτυακά. Το σεμινάριο άνοιξε με τον χαιρετισμό της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας Α. Γκάγκα, του καθηγητή Νευρολογίας του ΕΚΠΑ και προέδρου της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας Γ. Τσιβγούλη και του επιστημονικού συμβούλου Διοίκησης του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Ν. Σαχίν. Η θεματολογία του σεμιναρίου αφορούσε την πορεία των νευροεπιστημών κατά τη διάρκεια του Covid-19. Αναπτύχθηκαν θέματα που αφορούσαν τα συνηθέστερα νευρολογικά νοσήματα όπως η επιληψία, οι εξωπυραμιδικές διαταραχές και η νόσος Parkinson, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η πολλαπλή σκλήρυνση, η σπαστικότητα, οι περιφερικές πολυνευροπάθειες, τα νευρομυϊκά νοσήματα, η μυασθένεια, η άνοια, τα νευρολογικά νοσήματα παιδιών, οι διαταραχές ύπνου και η κεφαλαλγία. Επιπλέον, αναφέρθηκαν νευρολογικές εκδηλώσεις σπάνιων νοσημάτων, όπως η αμυλοείδωση και το σύνδρομο Leber. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην επίδραση του Covid-19 στη θεραπεία και στην αντιμετώπιση των νευρολογικών νοσημάτων και των σπανίων παθήσεων. Μια καινοτομία του σεμιναρίου ήταν η ύπαρξη 2 συνεδριών με διαδραστικές συζητήσεις ομιλητών και κοινού αφενός σχετικά με την εμπειρία από τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται στην πολλαπλή σκλήρυνση και αφετέρου για το πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση στις νέες θεραπείες της πολλαπλής σκλήρυνσης. Έγιναν δύο επιστημονικές ομιλίες στην επίσημη έναρξη του σεμιναρίου. Η πρώτη από τον λοιμωξιολόγο Π. Γαργαλιάνο-Κακολύρη με θέμα «Τι νεότερο στη διάγνωση, αντιμετώπιση και αποθεραπεία για τον Covid-19;». Η δεύτερη ομιλία δόθηκε από τον γνωστό ογκολόγο, συγγραφέα και ιστορικό της Ιατρικής Γ. Ρηγάτο με θέμα «Οι πανδημίες από τα βάθη των αιώνων μέχρι σήμερα και η αντιμετώπισή τους». Η πανδημία Covid-19 έφερε στο προσκήνιο και ενίσχυσε νέες τεχνολογίες. Το θέμα «Τηλεϊατρική και νέες τεχνολογίες στην εποχή του Covid-19» παρουσίασε ο καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ανωτάτη Σχολή Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ Γ. Αλεβιζόπουλος. Δυο θέματα σημαντικά για την ορθή λειτουργία ενός νοσοκομείου, δημόσιου ή ιδιωτικού, αναφέρθηκαν στο σεμινάριο αυτό. Το ένα ήταν η ύπαρξη μονάδας αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, η οποία λειτουργεί από το 2015 στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών από ομάδα γιατρών πολλών ειδικοτήτων και νοσηλευτών υπό την καθοδήγηση νευρολόγων. Το δεύτερο θέμα που συζητήθηκε ήταν η δημιουργία ειδικού ιατρείου σπανίων παθήσεων στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών με τη συνεργασία νευρολόγων, καρδιολόγων και πνευμονολόγων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι εργασίες έληξαν με τα θετικά σχόλια όλων των συμμετεχόντων, ενώ για μια ακόμη φορά διαπιστώθηκε ο καταλυτικός ρόλος του νευρολόγου στη λειτουργία ενός γενικού νοσοκομείου, δημόσιου ή ιδιωτικού, κάτι το οποίο έχει Η Δρ. Κλημεντίνη Ε. Καραγεωργίου, αποδειχτεί εμπράκτως από τη λειτουργία του Ιατριδιευθύντρια Νευρολογικού Τμήματος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών κού Κέντρου Αθηνών.

12.5.22 – lifo

BINIETA URBAN

ΠΟΥ ΑΞΊΖΕΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΉΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΔΡΌΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΤΏΡΑ. 16 lifo – 12.5.22

ΦΩΤΟ: ΕΛΕΝΑ ΜΠΟΝΕΛΗ

ΑΠΌ ΤΟΝ M. HULOT 12.5.22 – lifo

URBAN

GOSPEL, «AMPHOREUS», ΑΘΛΗΤΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΎ XΩΡΙΟΎ Ένα έργο πένήντα μέτρων που αποτελεί μια αναπαράσταση διαφόρων γνωστών ολυμπιακών αθλημάτων, τα οποία δημιουργούν στο σύνολό τους μια landscape σύνθεση, επηρεασμένη από τον γνωστό ελληνικό αμφορέα της αρχαϊκής εποχής. H τοιχογραφία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον αθλητικό σύλλογο «Φοίβος» και το υπουργείο Aθλητισμού.

TAXIS, «ΚΛΕΆΝΘΗΣ», ΒΟΤΑΝΙΚΌΣ O Κλεάνθης είναι ένας νέος άντρας που δουλεύει από τις έξι το πρωί και για δώδεκα ώρες την ημέρα στην οικογενειακή επιχείρησή του, ένα μηχανουργείο στον Βοτανικό.

ΕΝΏ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΉ STREET ART ΜΙΚΡΏΝ ΔΙΑΣΤΆΣΕΩΝ ΈΧΕΙ ΣΧΕΔΌΝ ΧΑΘΕΊ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΔΡΌΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ OLD SCHOOL ΓΚΡΆΦΙΤΙ ΕΠΙΣΤΡΈΦΕΙ, ΤΑ ΜΕΓΆΛΑ ΈΡΓΑ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΆ ΚΑΙ ΌΜΟΡΦΑ ΑΠΌ ΠΟΤΈ. 18 lifo – 12.5.22

TAXIS, «AT THE RIVER», ΟΔΌΣ ΠΑΝΌΡΜΟΥ Ολόκληρος ο τίτλος του έργου που έγινε για τη δράση «For the Love of Greece» και θέλει να μας θυμίζει τα συναισθήματα που νιώθουμε όταν είμαστε στη φύση είναι «At the river (ή “Places and memories soon to be forgotten, if we don’t protect our natural heritage from greedy disgusting people”)». Θέλει να φέρει τη δροσιά των νερών μέσα στην τσιμεντένια πόλη, όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει απειλητικά. Θέλει να μας κινητοποιήσει να σώσουμε αυτά τα κλιματικά καταφύγια, να τα προστατεύσουμε από τη βιομηχανοποίηση και την ανθρώπινη δραστηριότητα που οδηγεί σε ξηρασία και αφανισμό της βιοποικιλότητας.

CACAO ROCKS, ΛΌΡΔΟΣ ΒΎΡΩN, ΨΥΡΡΗ «Φόρος τιμής στον φιλέλληνα ποιητή. Από τα σχολικά χρόνια με γοήτευε ο χαρακτήρας του λόρδου Βύρωνα. Φανταστείτε κάποιον σήμερα να έχει στάτους ροκ σταρ και να τα παρατάει για να πάει σε μια χώρα της Ανατολής και να αγωνιστεί για την ελευθερία των κατοίκων της μέχρις εσχάτων. Μια ανάλογη προσωπικότητα τον εικοστό αιώνα θα μπορούσε να είναι ο επαναστάτης Τσε Γκεβάρα, σε ένα διαφορετικό πλαίσιο».

MELINA KOAN, «SOUL/ΑΕΙΦΟΡΊΑ», ΠΛΑΤΕΊΑ ΘΕΆΤΡΟΥ Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Η “ψυχή” απεικονίστηκε ως ένα κοριτσάκι, γιατί τα παιδιά είναι αυτά που αποτελούν την ελπίδα για το αύριο, άρα και την ψυχή του κόσμου. Κάποτε ήμασταν εμείς παιδιά και το μέλλον του κόσμου. Δεν ξέρω αν αυτό που δημιουργήσαμε ήταν αυτό που είχαμε φανταστεί. Ξέρω ότι ήταν το καλύτερο που μπορούσαμε, με ό,τι διαθέταμε. Τώρα πλέον τη θέση μας παίρνουν τα νέα παιδιά και αυτά είναι που θα δημιουργήσουν το αύριο. Το φυτό που καταφέρνει να σπάσει το τσιμέντο και να βγει στην επιφάνεια δίνει ελπίδα. Για να πετύχουμε ένα καλύτερο μέλλον και να μπορέσει η ψυχή να δυναμώσει και να φωτίσει πρέπει να αναδείξουμε την αειφορία. Να μπορούν δηλαδή οι σημερινές γενιές να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τις επόμενες».

ATEK, «TODAY FOR THE FUTURE», ΚΟΥΚΆΚΙ Ένα αφαιρετικό έργο το οποίο δείχνει κόσμο σε κίνηση, που αποτυπώνεται σε τρία διαφορετικά ενσταντανέ. Με έντονα χρώματα και στοιχεία από τον κυβισμό και τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, συμβολίζει την πορεία προς το μέλλον.

ΙΝΟ, «APOCALYPSE NOW», ΨΥΡΡΉ Δημιουργήθηκε για ένα ντοκιμαντέρ του Smithsonian Channel που έχει τίτλο «Aerial Greece» και παρουσιάζει την Ελλάδα με λήψεις από drone. Ήταν το πρώτο έργο που δοκίμασε να κάνει ο ΙΝΟ με σχοινιά. Απεικονίζει μια νέα κοπέλα που φοράει μάσκα του σκι. Ο ΙΝΟ αφήνει τον θεατή να επιλέξει τη δική του ερμηνεία της εικόνας. Είναι μήπως ένα γνώριμο πρόσωπο που μετά από καιρό αποκαλύπτει τι πραγματικά ήταν; Ένας νέος που αποφασίζει να εκφράσει την αγανάκτησή του μέσω της βίας, καλύπτοντας το πρόσωπό του;

ΗΛΊΑΣ ΠΑΠΑΗΛΙΆΚΗΣ, «ΤΟ ΦΙΛΊ», ΠΛΑΤΕΊΑ ΑΥΔΉ Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Το φιλί είναι μια εικόνα οικουμενική με την οποία μπορούν να ταυτιστούν όλοι, ανεξαιρέτως φύλου, ηλικίας και εθνικότητας. Η λιτότητα των γραμμών που συνθέτουν το “Φιλί” παραπέμπει στις ανάγλυφες συνθέσεις του Γιάννη Μόραλη στο ξενοδοχείο Χίλτον, ενώ η αμεσότητα της εικόνας και του μηνύματος που αυτή μεταδίδει μαγνητίζει τα βλέμματα των περαστικών. Όπως κάθε φιλί στην Ιστορία της Τέχνης (το “Φιλί” του Rodin, του Klimt, του Brancusi, του Warhol και άλλων καλλιτεχνών που στο παρελθόν καταπιάστηκαν με αυτό το θέμα), έτσι και η τοιχογραφία του Παπαηλιάκη στέλνει ένα ενωτικό μήνυμα και οξύνει τις αισθήσεις μας. Μνημειώνει μια ιδιωτική στιγμή που ενίοτε είναι και δημόσια, ειδικά μεταξύ των νέων».

12.5.22 – lifo

URBAN

20 lifo – 12.5.22

ΙΝΟ, «SPASIBA», ΨΥΡΡΉ, ΟΔΌΣ ΣΑΡΡΉ Δημιουργήθηκε για το διεθνές πρότζεκτ της Converse «City Forests», στο οποίο οι καλλιτέχνες σχεδιάζουν με μπογιά που απορροφά διοξείδιο του άνθρακα. Απεικονίζει ένα μικρό κορίτσι με ένα μεγάλο σφυρί. Ο συμβολισμός του είναι το σπάσιμο των φραγμών της ανισότητας, κάτι που μπορεί να προέλθει κυρίως από τη νέα γενιά.

13 KRAH SR-101, «ΔΆΦΝΗ», ΝΈΟ ΠΆΡΚΟ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΎ

«Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο θεός Απόλλωνας πρόσβαλε τον Έρωτα, κι αυτός για να τον τιμωρήσει του έριξε ένα χρυσό βέλος, κάνοντάς τον να ερωτευτεί τη νύμφη Δάφνη. Έπειτα ο Έρωτας έριξε ένα μολυβένιο βέλος στη Δάφνη, έτσι που να μην ερωτευτεί ποτέ τον Απόλλωνα, και τη μεταμόρφωσε σε δέντρο για να γλιτώσει από το κυνήγι του θεού. Του έδειξε έτσι ότι ο έρωτας είναι πιο δυνατός από αυτό που νόμιζε ότι ήταν…».

ΙΝΟ, «NEW BORN ORDER», ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΔΥΤΙΚΉΣ ΑΤΤΙΚΉΣ, ΑΙΓΆΛΕΩ Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο τοιχογραφιών που έγιναν με σκοπό το άνοιγμα διαλόγων μέσω της τέχνης. Το έργο απεικονίζει ένα έμβρυο που επιβιώνει σε αντίξοες συνθήκες με αντιασφυξιογόνο μάσκα, όπως και οι ιδέες που γεννιούνται σε ένα περιβάλλον με δυσκολίες, αλλά και στον χώρο του πανεπιστημίου που είναι ένας χώρος ανοιχτής σκέψης, γνώσης και ελευθερίας, όπου προστατεύονται και αναπτύσσονται.

14 SOTEUR, «CHILDHOOD DREAMS

BUILD THE FUTURE», ΜΙΝΙΟΝ, ΠΑΤΗΣΊΩΝ

Το κτίριο του ιστορικού πολυκαταστήματος ΜΙΝΙΟΝ ανακατασκευάζεται και ο Soteur το φιλοτεχνεί με τα σχέδιά του για όσο θα διαρκέσει η διαδικασία. Έντυσε τους τοίχους περιμετρικά του κτιρίου επιφάνειας 16.000 τ.μ. με γεωμετρικά σχέδια και το βράδυ μετατρέπεται σε ένα εικαστικό και φωτιστικό έργο.

ΙΝΟ, «MY WORLD», ΒΑΡΒΆΚΕΙΟΣ ΑΓΟΡΆ Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο μιας περιβαλλοντικής εκστρατείας του Impact Hub Athens, με σκοπό την ενημέρωση για την κλιματική αλλαγή. Απεικονίζει ένα κορίτσι που κοιτάει μελαγχολικά τη γη. Μπορεί επίσης να ερμηνευτεί ως μια νέα κοπέλα που έχει φτιάξει τον κόσμο της και τον βλέπει να καταρρέει.

15 GUIDO VAN HELTEN, «ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΔΈΤΕΣ», ΕΞΆΡΧΕΙΑ, ΠΡΩΤΟΠΟΡΊΑ

Το έργο του Αυστραλού καλλιτέχνη εστιάζει στα βιβλιοπωλεία και βιβλιοδετεία των Εξαρχείων που γι' αυτόν «συμβολίζουν την ελευθερία της σκέψης, τη φιλοσοφία, τη δημοσιογραφία, αλλά και τη σταδιακή έκλειψη οικογενειακών επιχειρήσεων και παραδοσιακών εμπορικών δραστηριοτήτων. Σε ένα από τα καταστήματα που επισκέφθηκα, συνάντησα τους βιβλιοδέτες Γεώργιο και Βασίλη. Το συγκεκριμένο ζευγάρι δασκάλου μαθητή ξεχώρισε στα μάτια μου μέσα από την αφοσίωση, τη δέσμευσή τους και τη σχέση ζωής που ανέπτυξαν».

ΣΟΦΊΑ ΣΤΕΒΉ, «ΚΎΜΑ/ΓΝΈΨΙΜΟ», ΠΛΑΤΕΊΑ ΜΑΒΊΛΗ Ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Μια γυναικεία φιγούρα γνέφει προς τα κάπου, ενώ κοντά της βρίσκεται ένα μαύρο σύννεφο, που σαν κύμα είναι έτοιμο να την καταπιεί. Ίσως αυτό το σύννεφο να συμβολίζει το μέλλον. Τα τελευταία χρόνια ήταν αρκετά δύσκολα για την ανθρωπότητα, η πανδημία και η κλιματική αλλαγή έχουν κάνει τη ζωή δύσκολη για πολλούς ανθρώπους και αφόρητη για ακόμα περισσότερους. Αυτό το έργο έχει να κάνει με την ανησυχία και την αβεβαιότητα του να ζεις υπό τέτοιες συνθήκες, σε μια καθημερινότητα όπου τα άσχημα νέα έχουν γίνει πλέον σταθερά. Έχει όμως να κάνει και με την αισιοδοξία της αλλαγής και της ελπίδας, κάτι που πιστεύω ότι είναι εγγενές στην ανθρώπινη φύση».

φωτό: γιωργοσ παπαχαραλαμπουσ

GERA 1, «CONTEMPORARY ATHENA», ΑΒΡΑΜΙΏΤΟΥ, ΜΟΝΑΣΤΗΡΆΚΙ «Η ιδέα ήταν να συνδυάσω την αρχαία ελληνική ιστορία της Αθηνάς με μία μοντέρνα προοπτική, για να δώσω τη δική μου ερμηνεία για το πώς θα έμοιαζε η θεά της σοφίας σήμερα».

φωτό: elias joidos

GERA 1 «ETERNAL LUV», ΟΔΌΣ ΚΑΡΑΪΣΚΆΚΗ, ΨΥΡΡΉ «Σύμφωνα με τον μύθο, ο Απόλλωνας και η Δάφνη είναι μια ιστορία ενός ανεκπλήρωτου έρωτα. Είναι όμως τόσο έντονη, επειδή όταν η Δάφνη μεταμορφώθηκε σε δέντρο για να τον αποφύγει, αυτός έκοψε ένα κλαδί της και το έβαλε στο κεφάλι του. Ήταν ένας τρόπος να είναι μαζί για πάντα! Από τότε η δάφνη είναι ιερό δέντρο και σύμβολο αιωνιότητας και αθανασίας».

SIMPLEG «SO MANY BOOKS SO LITTLE TIME», ΜΕΓΆΛΟΥ ΑΛΕΞΆΝΔΡΟΥ, ΜΕΤΡΌ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΊΟΥ Μια γυναίκα που διαβάζει ένα βιβλίο, και ένα από τα πιο όμορφα murals στους τοίχους της Αθήνας.

SIMPLEG «100 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ», ΝΈΑ ΙΩΝΊΑ Ένα έργο που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη Μικρασιατική Καταστροφή από τη Μητρόπολη Νέας Ιωνίας.

SAME84 «ΓΙΆΝΝΗΣ ΑΝΤΕΤΟΚΟΎΝΜΠΟ», ΑΘΛΗΤΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ ΣΕΠΟΛΊΩΝ Ο δήμος Αθηναίων και ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου (ΟΠΑΝΔΑ), με τη συνεργασία και τη στήριξη της Disney, «μεταμόρφωσαν» τα δύο γήπεδα των Σεπολίων στα οποία φιλοξενήθηκαν τα κινηματογραφικά γυρίσματα της ταινίας με θέμα τα παιδικά και εφηβικά χρόνια του «Greek Freak» και ο Same84 έφτιαξε τον Γιάννη σε μεγάλο μέγεθος στο τερέν.

φωτό: παρισ ταβιτιαν

12.5.22 – lifo

q Γεννήθηκα το 1947 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ο πατέρας μου Εμμανουήλ Γαλανάκης είχε καταγωγή από το Οροπέδιο Λασιθίου, συγκεκριμένα από το χωριό Ψυχρό. Η μητέρα μου Αικατερίνη Παπαματθαιάκη είχε τις ρίζες της στην ορεινή Άνω Βιάννο. Ο τόπος της Κρήτης και του Ηρακλείου όχι μόνο με διαμόρφωσε αλλά μου πρόσφερε τα πρώτα ερεθίσματα. Από τη μία τα ερείπια της μινωικής Κνωσού και από την άλλη η κρητική Αναγέννηση, η οποία επίδρασε καταλυτικά στη λογοτεχνία του νησιού. Οι γονείς μου ήταν γιατροί με λαμπρές σπουδές στο εξωτερικό. Ο πατέρας μου ωτορινολαρυγγολόγος και η μητέρα μου μικροβιολόγος. Κάπου προς τα τέλη της Κατοχής οι πορείες τους διασταυρώθηκαν στο Ηράκλειο και αποφάσισαν να παντρευτούν. Τους θυμάμαι πάντοτε να έχουν μια έντονη κοινωνική δραστηριότητα. Με τον μεγαλύτερο αδερφό μου ζήσαμε σ’ ένα σπίτι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο, αφού ο πατέρας μου ήταν στέλεχος της βενιζελικής παράταξης αλλά και φίλος του Γεωργίου Παπανδρέου.

Συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, ζει στους Αμπελόκηπους.

σκέφτομαι και να γράφω. Στον γενέθλιο τόπο μου έμαθα για την έννοια της ισότητας και το αίσθημα της δικαιοσύνης. Για την ελευθερία του λόγου, το θάρρος και την αγάπη για τη δημοκρατία. Έμαθα να είμαι αυτόνομο άτομο και ανεξάρτητη γυναίκα. Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι τις βόλτες στο νυφοπάζαρο, τα παιχνίδια με φίλους, τους κακόφημους δρόμους αλλά και τις καρφίτσες με γιασεμιά που φτιάχναμε και κρεμούσαμε στο στήθος μας. Ανακαλώ τώρα στη μνήμη μου όλες αυτές τις μικρές τελετουργίες της καθημερινότητας σε μια επαρχιακή πόλη, που χαρακτηρίζονται από την αθωότητα μιας παρελθούσας εποχής.

q Στους γονείς μου οφείλω πολλά, αλλά κυρίως ότι μου έδωσαν τη δυνατότητα να αποκτήσω μια δυνατή μόρφωση. Από μικρό παιδί μού άρεσε να γράφω και πήγαζε βαθιά μέσα μου η επιθυμία να γίνω συγγραφέας. Ύστερα ευτύχησα να συναντήσω μερικούς καλούς καθηγητές και φίλους, οι οποίοι άσκησαν βαθιά επίδραση πάνω μου, π.χ. στο ιδιωτικό Λύκειον ο Κοραής. Ο Μενέλαος Παρλαμάς ήταν ο πρώτος άνθρωπος που με παρότρυνε να γίνω λογοτέχνης. Ήταν αυτός που με εξοικείωσε με τη γλώσσα. Μας ωθούσε να αγοράζουμε λογοτεχνικά βιβλία και να παρακολουθούμε τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Στις πρώτες μου αναγνώσεις με καθόρισε σημαντικά ο Ερωτόκριτος, τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, οι θρησκευτικές ακολουθίες, ενώ στην εφηβεία μου διάβασα όλα τα βιβλία του Ν. Καζαντζάκη. Αισθανόμουν τότε ότι του όφειλα επειδή είχε γεννηθεί στην ίδια πόλη μ’ εμένα αλλά και εξαιτίας του ότι ήμουν παρούσα στην κηδεία του.

q Το 1965 πήγα στην Αθήνα για να σπουδάσω Ιστορία και Αρχαιολογία. Λίγο μετά κορυφώθηκε ο αντιδικτατορικός αγώνας. Στα φοιτητικά μου χρόνια ανοίχτηκα σε άλλους ενδιαφέροντες τόπους. Ήταν ο καιρός του απογαλακτισμού και των νέων εμπειριών. Το 1967 παντρεύτηκα τον πρώτο μου σύζυγο Νίκο Γιανναδάκη, τον μετέπειτα διευθυντή της Βικελαίας Βιβλιοθήκης. Είχαμε κλεφτεί δύο φορές πριν παντρευτούμε. Ευτύχησα να γίνω μέλος μιας παρέας σπουδαίων διανοουμένων, όπως ήταν ο Άγγελος Ελεφάντης, ο Δήμος Μαυρομάτης ή ο Δημήτρης Μαρωνίτης. Αργότερα στη ζωή μου ανέτειλε μια άλλη πόλη-πατρίδα, η Πάτρα. Παρόλο που ήρθα τυχαία σε αυτήν, χάρη σε έναν έρωτα, τελικά την αγάπησα. Φυσικά, το Ηράκλειο παραμένει ο τόπος του λογοτεχνικού μου νόστου.

ΡΈΑ ΓΑΛΑΝΆΚΗ

q Μεγάλωσα σε έναν προνομιούχο, αλλά χαμηλόφωνο κόσμο. Σ’ εκείνη την πρώτη νεότητα γαλουχήθηκα να

q Το πρώτο μου βιβλίο ήταν μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Πλην Εύχαρις, το οποίο εκδόθηκε το φθινόπωρο του 1975 από τις εκδόσεις Ολκός του φίλου μου Αντώνη Καρκαγιάννη. Τα πρώτα ποιήματά μου τα δημοσίευσα στο περίφημο περιοδικό «Συνέχεια», το οποίο εξέδιδε ο Κέδρος. Πάντα με γοήτευαν οι ιστορίες και οι αφηγήσεις των ανθρώπων. Η λογοτεχνία για μένα είναι μια διαρκής αναζήτηση, ένα μεγάλο μάθημα ανθρωπογνωσίας. Αυτός είναι και ο λόγος που διαβάζω καθημερινά, μανιωδώς. Διευρύνεις τους ορίζοντές σου και έχεις την ευκαιρία να καλλιεργείς τις τεχνικές σου ως συγγραφέας. Ο κόσμος της λογοτεχνίας διακατέχεται από μια σοφία, εμπεριέχει ομορφιά, γοργές σκέψεις και αστραπιαίες συγκινήσεις. Μέσα από τη συγγραφή μαθαίνεις συνεχώς πράγματα που δεν γνώριζες για τον εαυτό σου. Ύστερα από κάθε βιβλίο που ολοκληρώνεις είσαι ένας διαφορετικός άνθρωπος. Έχεις γνωρίσει πολύ καλύτερα όχι μόνο πτυχές του χαρακτήρα σου αλλά και την ίδια τη ζωή.

q Από τις τάξεις του δημοτικού είχα συνειδητοποιήσει μέσα μου ότι θα γίνω λογοτέχνης. Ξεκίνησα με ποίηση και συνέχισα με την πεζογραφία. Πιστεύω ότι η λογοτεχνία πρέπει να ανατέμνει κοινωνίες και ψυχές. Όλα αυτά τα χρόνια γράφω γιατί στα νιάτα μου έζησα μια εξέγερση και την καταστολή της και μέσα μου ακόμα δεν έχουν καταλαγιάσει ούτε οι αιτίες ούτε οι συνέπειες. Γράφω επειδή αγάπησα με πάθος και ελπίζω ότι αγαπήθηκα. Γιατί δεν έχω καταφέρει να συνομιλήσω όσο θα ήθελα με ζωντανούς, με νεκρούς αλλά και με τον ίδιο μου τον εαυτό. Έζησα δίπλα σε εγγράμματους αλλά και αγράμματους ανθρώπους χωρίς να βρω καμία διαφορά ανάμεσά τους. Μέσα από το γράψιμο, όμως, έχεις τη δυνατότητα να αφουγκραστείς την ανθρώπινη ψυχή. Συγχρόνως, στα περισσότερα μυθιστορήματά μου με κατατρύχει το αίσθημα της απώλειας και του νόστου.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Στο νέο μου βιβλίο Εμμανουήλ και Αικατερίνη - Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια αναζητώ ποιοι υπήρξαν οι

22 lifo – 12.5.22

«γνωστοί-άγνωστοι» γονείς μου – όπως συνήθως είναι οι γονείς. Μάλιστα, μου αρέσει πολύ που δανείστηκα αυτό το σύνθημα των αναρχικών για να μιλήσω για τους γονείς μου. Για το πώς διαμορφώθηκαν όχι μόνο αυτοί αλλά κι εγώ. Βρέθηκα στους τόπους, όπου σε ποικίλους χρόνους και σε καιρούς δύσκολους είχαν ζήσει: ιστορικά χωριά της Κρήτης, προπολεμική Βιέννη και Μπορντό, Αθήνα, Ηράκλειο κι άλλους ακόμη. Τι διαμόρφωσε τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη πριν παντρευτούν, πριν τους γνωρίσω, πριν συγκρουστούμε με σφοδρότητα και πριν συμφιλιωθούμε αργότερα. Οι γονείς μας είναι ο πιο σκληρός και τρυφερός καθρέφτης. Στο βιβλίο αυτό στοχάζομαι και καταθέτω όλα όσα μοιραία μού κληροδότησαν. Πρόκειται για μια αναμέτρηση με τον χρόνο και τον θάνατο. Κι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν μην τυχόν και αφηγηθώ πολλά τα οποία έχουν να κάνουν με τον εαυτό μου.

q Η οικογένεια είναι πάντοτε ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος στη ζωή αλλά και στην τέχνη. Είναι σημαντικό, όμως, να αυτονομείσαι όσο πιο νωρίς γίνεται από τους κόλπους της. Η παθογένεια της ελληνικής οικογένειας διαφαίνεται και από τις πολυάριθμες γυναικοκτονίες που παρακολουθούμε τελευταία στα μέσα ενημέρωσης. Είναι απίστευτο αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας. Ξάφνου, παρατηρούμε να εμφανίζεται μια ετεροχρονισμένη βαρβαρότητα. Είναι δυνατό να επιστρέφουμε στο δίκαιο του αίματος; Θλιβερές οικογενειακές ιστορίες κι εμείς θεατές μιας ειδησεογραφίας της διαστροφής.

q Σήμερα, με εντυπωσιάζει πολύ η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των διορθώσεων στο νέο μου βιβλίο συνειδητοποίησα πως όταν περιέγραφα τις περιπέτειες του πατέρα μου κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν περίμενα ποτέ ότι η Ευρώπη θα γνωρίσει και πάλι παρόμοιες εφιαλτικές στιγμές ένοπλης σύρραξης. Επιστρέφοντας στις σελίδες αυτές, έκανα τη σύγκριση και βρέθηκα ξανά αντιμέτωπη με βομβαρδισμούς, προσφυγικές ροές, θάνατο αμάχων και την καταστροφή των πόλεων. Δυστυχώς, δεν ζούμε σε μια καλή εποχή. Ο δυτικός πολιτισμός και οι δημοκρατίες βρίσκονται υπό απειλή. Έχουμε σε εξέλιξη έναν πόλεμο και ο κίνδυνος της ευρύτερης γενίκευσης παραμονεύει. Προσωπικά, δεν με ενδιαφέρουν τα κίνητρα ή τα αίτια, γιατί, αν τα αναζητήσουμε, ίσως και να φτάσουμε στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Επίσης, με ανησυχεί πολύ το

απο τον γιάννη πανταζόπουλο φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

βιβλια Μέσα από τη συγγραφή μαθαίνεις συνεχώς πράγματα που δεν γνώριζες για τον εαυτό σου. Ύστερα από κάθε βιβλίο που ολοκληρώνεις είσαι ένας διαφορετικός άνθρωπος. Έχεις γνωρίσει πολύ καλύτερα όχι μόνο πτυχές του χαρακτήρα σου αλλά και την ίδια τη ζωή.

12.5.22 – lifo

q Στη δημόσια σφαίρα με ενοχλεί πολύ η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ίντερνετ, η γιγάντωση της επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η ανθρωποφαγία που επικρατεί στο διαδίκτυο. Όταν, για παράδειγμα, οι πολίτες δεν διαβάζουν έντυπα, αυτομάτως η εφημερίδα καταστρέφεται και ο αναγνώστης χάνει τη δύναμη της υπογραφής άρα και της εγκυρότητας που αυτή προσφέρει. Προφανώς, η τεχνολογία είναι ένα χρήσιμο εργαλείο εξέλιξης. Όμως, επειδή ο καθένας, μπροστά από το πληκτρολόγιο του, έχει τη δυνατότητα να γράφει ό,τι θέλει, υπάρχουν ευρύτερες βλαπτικές συνέπειες. Απόρροια όλου αυτού είναι να επικρατεί ένας απύθμενος κανιβαλισμός. Χλεύη, διαπόμπευση και μια ατελείωτη λεκτική βία.

q Η κυριαρχία της εικόνας έχει μειώσει κατά πολύ τον διαθέσιμο χρόνο προς ανάγνωση. Ζούμε σε μια άυλη και επιφανειακή εποχή. Οι Έλληνες έχουν κακή σχέση με το βιβλίο και το διάβασμα εξαιτίας της διαρκούς ενασχόλησης με τα κουμπιά και τις οθόνες. Και δεν σας κρύβω ότι φοβάμαι την εποχή εκείνη στην οποία οτιδήποτε σε μορφή χαρτιού (Τύπος, νόμισμα) θα έχει εξαφανιστεί. Προφανώς, χρειάζεται μια αναπροσαρμογή και μια συμφιλίωση, ισότιμη όμως προς τα νέα δεδομένα. Νομίζω, επίσης, ότι στην εποχή αυτή οι νέοι δεν ενδιαφέρονται τόσο πολύ για το σχολείο. Και είμαι βέβαιη ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια σύγχρονη κοινωνία χωρίς μια θεσμική εκπαίδευση. Αν και θεωρώ ότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, δάσκαλοι και καθηγητές που μπορούν να επηρεάζουν θετικά τους νέους προς κάθε μορφή έντυπης επικοινωνίας.

q Ιστορικά ανήκω στον χώρο της αριστεράς, παρά τις όποιες αντιρρήσεις μου, οι οποίες στο πέρασμα του χρόνου άλλοτε πληθαίνουν κι άλλοτε λιγοστεύουν. Μην ξεχνάτε ότι δεν είμαι πολιτικός αλλά συγγραφέας. Γι’ αυτό δεν μου αρέσει να κάνω πολιτικές ή κομματικές δηλώσεις. Άλλωστε, ως άνθρωπος πιστεύω ότι το να μιλήσω εναντίον του παρελθόντος μου θα είναι πολύ φθηνό. Το σίγουρο είναι ότι έχω μετανιώσει για εκείνες τις φορές που ασχολήθηκα με τα κοινά. Επιπλέον, δεν μπορώ σήμερα να ορίσω ποιος είναι αριστερός γιατί δεν ξέρω ποιος είναι δεξιός ή κεντρώος. Δεν υπάρχει ενιαία απάντηση. Οι εποχές αλλάζουν. Η αριστερά της περιόδου της δικτατορίας δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Ρέα Γαλανάκη

γεγονός της πυροδότησης της φλόγας του εθνικισμού και των ακροδεξιών κομμάτων. Ελπίζω ότι οι συζητήσεις για μια πιο αποτελεσματική και δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση θα τελεσφορήσουν.

q Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι σημαίνει «επανάσταση» ή «εξέγερση». Δεν είμαι σίγουρη, ωστόσο, ότι πλέον μπορούμε να δούμε επαναστάσεις του παρελθόντος. Προφανώς, η διεκδίκηση των δικαιωμάτων πάντοτε είναι αναγκαία. Και αναμφίβολα δεν ζούμε ούτε σε Κατοχή ούτε σε δικτατορία. Δεν μπορεί η νέα γενιά να γεννήσει ένα νέο Πολυτεχνείο γιατί δεν ζούμε σε καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας. Δεν μπορεί, λοιπόν, να επιχειρείται καμία απολύτως σύγκριση. Αναντίρρητα, τα νέα παιδιά δεν ζουν τη μεγάλη σκληρότητα προηγούμενων εποχών. Ωστόσο, όλες οι εποχές έχουν δυσκολίες και προβλήματα. Δεν ζούμε στον παράδεισο. Οι κοινωνίες είναι συνεχώς ένα καζάνι που βράζει. Άλλοτε το νερό κοχλάζει και χύνεται και άλλοτε βράζει ήπια.

q Είναι μια κατάκτηση το γεγονός ότι έχουμε την πρώτη γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μάλιστα, δεν αφορά μόνο τον θεσμό αλλά είναι και το πρόσωπο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, η οποία με τη δημόσια παρουσία της αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Εκτιμώ πολύ την κατάρτισή της, τον πλουραλισμό της σκέψης της και τη βαθιά δημοκρατική της συνείδηση. Η εκλογή της αποτελεί μια θεσμική αναγνώριση στο γυναικείο φύλο. Να σας θυμίσω όμως ότι όλα έχουν να κάνουν με το πρόσωπο, διότι και η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία γυναίκα είναι, αλλά δεν την εκτιμώ καθόλου. Το ύφος της εξουσίας και ποιες απόψεις εκφράζεις έχουν σημασία, όχι αν το πρόσωπο είναι γένους αρσενικού ή θηλυκού.

q Αγαπώ την Αθήνα πάρα πολύ. Είναι μια όμορφη πόλη με τον δικό της χαρακτήρα, πολλά προνόμια και άλλα τόσα προβλήματα. Είναι, όμως, ο τόπος όπου εξελίσσεται η ζωή μας. Κάθε άνθρωπος έχει τις γωνιές, τα μέρη και τις διαδρομές του. Ένα δέντρο, για παράδειγμα, που προσέχει, ένα παγκάκι όπου θέλει να στοχάζεται, διάφορα σημεία διαφυγής και αποσυμπίεσης. Όλα αυτά είναι αποκούμπια και στηρίγματα στην πορεία του βίου του. Γι’ αυτό δεν έπαψα να θεωρώ την Αθήνα μια πόλη που σου προσφέρει ένα απέραντο πεδίο συναισθημάτων και στοχασμών. Αυτό που με εκνευρίζει είναι η επιθετικότητα των ανθρώπων, η έλλειψη σεβασμού προς την τρίτη ηλικία αλλά και η μη αποδοχή των ευάλωτων ομάδων ή των ξένων. Παράλληλα, με ενοχλεί όταν σε ιστορικές στιγμές βλέπουμε την πόλη να καταστρέφεται. Στο όνομα τίνος πας και καις εμβληματικά κτίρια, κινηματογράφους ή μνημεία πολιτισμού στο κέντρο της Αθήνας; Δεν κατανοώ, επίσης, καθόλου τη βία στα πανεπιστήμια και τα επεισόδια εναντίον των καθηγητών. Όλα αυτά είναι αθλιότητες. Την ίδια στιγμή είμαι αντίθετη με την υλοποίηση του προγράμματος για την πανεπιστημιακή αστυνομία.

q Επαναστατικό σήμερα θεωρώ όταν κάποιος μπορεί να αφοσιώνεται σε πνευματικές ενασχολήσεις. Τις πληγές μας τις κρατάμε βαθιά μέσα μας. Δεν πιστεύω ότι τις εξιστορούμε, ούτε καν ότι αναφέρονται ακροθιγώς στα βιβλία μας. Ο έρωτας δεν είναι ζήτημα μίας και μοναδικής στιγμής. Είναι μέρος ενός βιωματικού και ιστορικού χρόνου. Δείτε, για παράδειγμα, πως όταν ένα ζευγάρι συναντιέται και επιθυμεί να συνάψει ερωτική σχέση, αμέσως δημιουργεί γέφυρες όταν προσπαθεί να ανακαλύψει ένα κοινό παρελθόν. Διηγούνται δηλαδή ο ένας στον άλλον γεγονότα από το χρονικό διάστημα πριν γνωριστούν, ψάχνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο να βρουν τρόπους σύνδεσης. Κάπως έτσι και η λογοτεχνία είναι μια γέφυρα ανάμεσα στον έναν και σε όλους τους κόσμους που έχουμε.

q Δεν με απασχολεί ο θάνατος. Είμαι απόλυτα συμφιλιωμένη με τη φθαρτότητα της ύπαρξης και

ΙNFO

Το τελευταίο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη Εμμανουήλ και Αικατερίνη - Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

24 lifo – 12.5.22

Όλες οι εποχές έχουν δυσκολίες και προβλήματα. Δεν ζούμε στον παράδεισο. Οι κοινωνίες είναι συνεχώς ένα καζάνι που βράζει. Άλλοτε το νερό κοχλάζει και χύνεται και άλλοτε βράζει ήπια.

το βιολογικό μου τέλος. Το μόνο που θέλω είναι, όταν αυτό συμβεί, να γίνει ήσυχα, χωρίς περιττές δοκιμασίες και την πιθανότητα της αργόσυρτης ασθένειας. Με τον σύζυγό μου Ηλία Κούβελα, ομότιμο καθηγητή Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, παντρευτήκαμε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και συμπληρώνουμε μαζί σχεδόν μισό αιώνα συμβίωσης. Έχουμε ζήσει μια ολόκληρη ζωή και έχουμε αποκτήσει μια κόρη, την Κυβέλη-Αικατερίνη. Ως χαρακτήρας δεν φοβάμαι τίποτα, όσο εγωιστικό και καζαντζακικό κι αν ακούγεται. Μόνο κάποιες παροδικές φοβίες με διαπερνούν κάποιες φορές. Για το τι είναι ευτυχία δεν έχω βρει απάντηση. Είναι μια σημαντική λέξη την οποία νομίζω ότι καλύτερο θα ήταν να προσπαθούμε να την εφαρμόζουμε στα μικρά και καθημερινά.

q Επειδή βρίσκομαι σε μια ηλικία απολογισμών, η ζωή με έχει διδάξει ότι τελικά ακόμα προσπαθώ να μάθω να γράφω. Όλα αυτά τα χρόνια της μακράς συγγραφικής μου πορείας έμαθα να σώζω ιστορίες από τη λήθη. Για μένα σημασία έχει τι μένει ανεξίτηλο στο πέρασμα του χρόνου. Και νομίζω ότι αυτό που δεν χάνεται και αντέχει είναι όλα εκείνα που θέτουν ερωτήματα, δημιουργούν σκέψεις και προβληματισμούς. Όπως γράφω και στο βιβλίο: «Η μνήμη είναι το μάτι της ψυχής».

Governance

περιβάλλον ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ:

ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ

environmental social governance Social

κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση

Environmental

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση AΠO TH LIFO TEAM

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 26 lifo – 12.5.22

Οι αυστηρότεροι κανόνες και η αυξανόμενη εποπτεία από την πλευρά των ρυθμιστικών αρχών στις επενδύσεις ESG αναμένεται να οδηγήσουν σε ένα «ξεκαθάρισμα» όσον αφορά την πραγματική ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG. Οι Ευρωπαίοι νομοθέτες εργάζονται εντατικά για τη βελτιστοποίηση του νομικού πλαισίου, ενσωματώνοντας κριτήρια που άπτονται της Πράσινης Συμφωνίας, και η Ελλάδα ακολουθεί, σημειώνοντας μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις υψηλότερες επιδόσεις σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Ηγετική δράση, όπως είναι αναμενόμενο, στη στρατηγική ESG έχουν αναλάβει οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ το Δημόσιο κάνει ήδη τα πρώτα δειλά βήματα. Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί μονόδρομο για την επιχειρηματική κοινότητα, καθώς δεν επιβάλλεται μόνο από τα θεσμικά όργανα αλλά και από τους καταναλωτές. Μια πρόσφατη έρευνα της PwC (Pricewaterhouse Coopers) σε καταναλωτές και εργαζομένους διαπίστωσε ότι το 83% των καταναλωτών πιστεύει ότι οι εταιρείες πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργία βέλτιστων πρακτικών ESG, ενώ το 86% των εργαζομένων προτιμά να εργάζεται για εταιρείες των οποίων οι πεποιθήσεις ευθυγραμμίζονται με τις δικές τους. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι το 76% των καταναλωτών ανέφερε ότι θα διέκοπτε τις σχέσεις του με οργανισμούς που αντιμετώπιζαν άσχημα τους εργαζόμενους, τις τοπικές κοινότητες ή το περιβάλλον. Πρόκειται για μια νέα αγορά η οποία δημιουργεί, μεταξύ άλλων, και «χρυσές» ευκαιρίες απασχόλησης. Σύμφωνα με το Bloomberg, τα στελέχη ESG θεωρούνται περιζήτητα, με τις ετήσιες απολαβές τους να φθάνουν ακόμη και τα 800.000 δολάρια. Ωστόσο, οι ασαφείς ορισμοί έχουν κάνει ορισμένες εθνικές ρυθμιστικές αρχές να επιβάλουν τους δικούς τους τοπικούς κανόνες σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για τα βιώσιμα κεφάλαια, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποκλίσεων απ’ όσα προβλέπουν οι κανονισμοί, ένα πρόβλημα το οποίο έχει αναδειχθεί σε διεθνές επίπεδο και για το οποίο αναμένονται λύσεις που θα βασίζονται σε ενιαία, κοινώς αποδεκτά πρότυπα. Η αγορά ESG θεωρείται ανώριμη, κάτι που αποδεικνύεται και σε πρόσφατη έρευνα του Finra Investor Education Foundation και του Κέντρου Ερευνών NORC (National Opinion Research Center) του Πανεπιστήμιου του Σικάγου, όπου περισσότεροι από τους μισούς (57%) επενδυτές πιστεύουν ότι οι ESG επενδύσεις μπορεί να αποτελέσουν ένα μέσον για θετική αλλαγή στον κόσμο, αλλά μόνο το 24% μπορεί να ορίσει σωστά τι σημαίνει ESG επένδυση.

Το νομικό πλαίσιο και η επόμενη μέρα Η ενσωμάτωση του ESG σε ευρωπαϊκό επίπεδο περιβάλλεται από πολλές νομοθετικές πρωτοβουλίες που είτε έχουν ολοκληρωθεί, είτε εμπλουτίζονται, είτε βρίσκονται σε φάση επεξεργασίας. Από την 1η Ιανουαρίου 2022 ο κανονισμός Taxonomy εφαρμόζεται στα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, τα οποία προωθούν ή έχουν ως στόχο τους τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Το 2021 τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός Γνωστοποιήσεων Αειφορίας (SFDR) με στόχο τη διαμόρφωση ομοιόμορφων κανόνων ενημέρωσης των τελικών επενδυτών σχετικά με τους κινδύνους βιωσιμότητας στο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον. Οι πιο λεπτομερείς γνωστοποιήσεις (επιπέδου 2) υποτίθεται ότι θα ίσχυαν από την 1η Ιανουαρίου 2022. Ωστόσο η Επιτροπή, δεδομένου ότι δεν μπόρεσε να υιοθετήσει τα σχετικά ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα (RTS), έχει μεταθέσει την ισχύ τους από 1η Ιανουαρίου του 2023. Η Ελλάδα ενσωματώνει σταδιακά τις ευρωπαϊκές οδηγίες, ενώ στα μέσα του 2022 εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο και το θεσμικό πλαίσιο για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση των υπόλοιπων εισηγμένων αλλά και των μεγαλύτερων μη εισηγμένων. Οι τελευταίες θα καλούνται να δημοσιεύουν από το 2023-2024 πληροφορίες για ESG, μια απαίτηση η οποία συνιστά πρόκληση ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε επόμενη φάση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να υποβάλει σχέδιο νομοθεσίας στις αρχές του 2022 σχετικά με έναν υποχρεωτικό νόμο για την αλυσίδα εφοδιασμού και σε προκαταρκτικό στάδιο έχει δημοσιεύσει ήδη οδηγίες σχετικά με την αντιμετώπιση του κινδύνου καταναγκαστικής εργασίας στις δραστηριότητες και στις αλυσίδες εφοδιασμού των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις οδηγίες της Επιτροπής, οι εταιρείες θα πρέπει να παρακολουθούν παράγοντες κινδύνου καταναγκαστικής εργασίας που μπορεί να σχετίζονται με τη χώρα που εμπλέκεται, την κατάσταση της μετανάστευσης, τις άτυπες εργασιακές σχέσεις, τους ειδικούς περιορισμούς για τους εργαζόμενους κ.λπ. Σε αυτήν τη βάση οι πολυεθνικές εταιρείες θα πρέπει να προετοιμάσουν, να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν επαρκή πρωτόκολλα για να λάβουν περαιτέρω μέτρα για την καταπολέμηση της καταναγκαστικής εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των αλυσίδων αξίας τους.

Τι συμβαίνει στην ελληνική αγορά Η ελληνική αγορά καταγράφει πρόοδο στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που ακολουθούν τη διαδικασία υποβολής ESG δεδομένων, ενώ κινητικότητα παρατηρείται και από την πλευρά

ESG: Οι στόχοι, το νομικό πλαίσιο και οι τάσεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα

των μη εισηγμένων, των μεσαίων και των μικρών επιχειρήσεων. Μια γενική εικόνα της τάσης που επικρατεί στην Ελλάδα δίνει το Χρηματιστήριο Αθηνών, το οποίο έχει αναλάβει να κινητοποιήσει το σύνολο των εισηγμένων προς την κατεύθυνση του ESG, κάνοντας την αρχή με την πρωτοβουλία για τον Οδηγό Δημοσιοποίησης Μη Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών και συνεχίζοντας με τον δείκτη ATHEX ESG. Μάλιστα, μετά την πρόσφατη αναθεώρησή του, αυξήθηκε ο αριθμός των εταιρειών από 35 σε 49, ενώ έχει αυξηθεί και η βαθμολογία από το 0,45 στο 0,70 (αφορά την ποσότητα των στοιχείων που υποβάλλονται).

Επόμενη «στάση» για το ESG: Ο δημόσιος τομέας Το ενδιαφέρον του κοινού για την κλιματική αλλαγή βρίσκεται στο αποκορύφωμά του και οι αναφορές βιωσιμότητας επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να αποδείξουν την πρόοδο που σημειώνουν στη μείωση των εκπομπών. Οι στόχοι του δημόσιου τομέα συνδέονται με το δημόσιο συμφέρον και το όφελος και κατ’ επέκταση οι δημόσιοι φορείς έχουν επίσης ισχυρά κίνητρα για να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους. Ωστόσο, όπως συνέβη κατά την πρώτη φάση υιοθέτησης προτύπων στον ιδιωτικό τομέα, έτσι και στο Δημόσιο καταγράφονται στρεβλώσεις οι οποίες αποτρέπουν τις γνωστοποιήσεις για τις επιδόσεις των οργανισμών. Το 2021, το Ορκωτό Ινστιτούτο Δημοσίων Οικονομικών και Λογιστικής CIPFA υλοποίησε μια έρευνα με τίτλο «Evolving Climate Accountability», η οποία εξέτασε την πρακτική της υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας στον δημόσιο τομέα. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ευρύτερη υιοθέτηση αναφορών βιωσιμότητας στον δημόσιο τομέα είναι ότι επί του παρόντος δεν υπάρχει συμφωνημένο πρότυπο ή πλαίσιο. Η έρευνα της CIPFA επικαλείται δώδεκα διαφορετικά πλαίσια αναφοράς βιωσιμότητας που είναι διαθέσιμα επί του παρόντος, αλλά κανένα από αυτά δεν σχετίζεται, ειδικά με το πλαίσιο του δημόσιου τομέα. Σχεδόν το ένα τέταρτο των οργανισμών που συμμετείχαν στην έρευνα και συντάσσουν έκθεση βιωσιμότητας ανέφεραν ότι η έλλειψη ποιοτικών δεδομένων αποτελεί σημαντική πρόκληση για την παραγωγή εκθέσεων, ακολουθούμενη από έλλειψη πολιτικής βούλησης και συμφωνημένου πλαισίου. Στο ίδιο πλαίσιο, από τους οργανισμούς που δήλωσαν ότι ήδη παράγουν εκθέσεις, μόνο το 37% πιστεύει ότι είχε επαρκείς δεξιότητες για να το κάνει, ενώ μόλις το 34% δήλωσε ότι διέθετε τα κατάλληλα στελέχη για να συντάξουν τέτοιες εκθέσεις.

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Επιτροπής, οι εταιρείες θα πρέπει να παρακολουθούν παράγοντες κινδύνου καταναγκαστικής εργασίας που μπορεί να σχετίζονται με τη χώρα που εμπλέκεται, την κατάσταση της μετανάστευσης, τις άτυπες εργασιακές σχέσεις, τους ειδικούς περιορισμούς για τους εργαζόμενους κ.λπ.

12.5.22 – lifo

περιβάλλον

Κινητήριος δύναμη ο ορυκτός πλούτος για την οικονομική ανάκαμψη καιτην ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας

Η εταιρεία αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της περιοχής, απασχολώντας σήμερα περισσότερους από 1.000 άμεσα και 600 έμμεσα εργαζόμενους σε σταθερές, ποιοτικές και υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με το 84% των εργαζομένων να προέρχεται από τον δήμο Αριστοτέλη.

κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 28 lifo – 12.5.22

Η Ελλάδα κατέχει ξεχωριστή θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε μεταλλεύματα.

Καθώς η κρίση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσει κανείς με ακρίβεια τις επιπτώσεις της, ειδικά σε ό,τι αφορά την οικονομική ευημερία, το ενεργειακό κόστος αλλά και το μείζον ζήτημα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό που μοιάζει σίγουρο είναι ότι για να μιλήσουμε πάλι για μια πορεία προς την ανάπτυξη και την αειφορία, η εθνική και η ευρωπαϊκή πολιτική πρέπει να επικεντρωθεί στη σταθεροποίηση των αγορών ενέργειας, στην απρόσκοπτη συνέχεια της εφοδιαστικής αλυσίδας και στην αντιμετώπιση της εξάρτησης της Ευρώπης από τρίτες χώρες για την προμήθεια ορυκτών πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας. Το γεγονός ότι η Ευρώπη εξαρτάται από τρίτες χώρες για την προμήθεια ορυκτών πρώτων υλών είναι γνωστό, παρόλο που διαθέτει σημαντική και βιώσιμη βιομηχανική παραγωγή. Φυσικά, το ξέσπασμα της πανδημίας και οι τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία απέδειξαν ακόμα πιο έντονα πόσο σημαντικός είναι ο ασφαλής εφοδιασμός της παραγωγικής αλυσίδας, αφού η επάρκεια των

πρώτων υλών εξασφαλίζει σε τεράστιο βαθμό την ομαλή λειτουργία της παραγωγικής διαδικασίας και τελικά την αυτονομία και αυτάρκεια της Ευρώπης συνολικά. Ο μεταλλευτικός κλάδος έρχεται να επισημάνει τον σημαντικό ρόλο που πρόκειται να παίξει στην επίτευξη αυτής της αυτονομίας αλλά και της περίφημης ενεργειακής μετάβασης, καθώς, παρότι δεν μένει ανεπηρέαστος από τις εξελίξεις, έχει αποδείξει τη μεγάλη αντοχή και ανθεκτικότητά του κυρίως λόγω του έντονου εξαγωγικού προσανατολισμού του, της παραγωγής και αξιοποίησης υψηλής ποιότητας ορυκτών κοιτασμάτων παγκόσμιας εμβέλειας, καθώς και επειδή στηρίζει τη μετάβαση στο μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Η Ελλάδα, διαθέτοντας πλούσιο σε πρώτες ύλες υπέδαφος, κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες σε μεταλλεύματα όπως ο χαλκός, ο χρυσός, τα μάρμαρα κ.ά. Στα Μεταλλεία Κασσάνδρας, στη βορειοανατολική Χαλκιδική, τα οποία λειτουργεί η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, εντοπίζεται ένα σημαντικό ποσοστό του ορυκτού πλούτου της χώρας, ιδιαίτερα

Governance Social Environmental

84% των εργαζομένων να προέρχεται από τον δήμο Αριστοτέλη. Παράλληλα, η Ελληνικός Χρυσός στέκεται διαχρονικά στο πλευρό της τοπικής κοινωνίας, σχεδιάζοντας και επενδύοντας σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά έργα με βασικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Προς αυτή την κατεύθυνση υλοποιεί σημαντικές επενδύσεις για τον μετριασμό του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος και την παράλληλη αποκατάσταση των περιοχών εντός και γύρω από τα μεταλλεία, υιοθετώντας τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες, όπως η προηγμένη μέθοδος της ξηρής απόθεσης τελμάτων και το βραβευμένο online σύστημα περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Στο πλαίσιο της νέας επενδυτικής συμφωνίας η εταιρεία σχεδιάζει εμβληματικές επιπρόσθετες επενδύσεις 70 εκατ. ευρώ σε έργα κοινωνικής υπευθυνότητας που θα προσδώσουν μεγαλύτερη αξία στην περιοχή και θα αποτελέσουν παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. www.hellas-gold.com.

LIFOPUBLI

στο παγκοσμίου κλάσης πορφυριτικό κοίτασμα στις Σκουριές. Η Ελληνικός Χρυσός ενσωματώνει στην καθημερινή της πρακτική τις πλέον υπεύθυνες πρακτικές του κλάδου και εφαρμόζει στην πράξη διεθνή πρότυπα βιωσιμότητας, συμμετέχοντας ενεργά στην ανάπτυξη της εθνικής και τοπικής οικονομίας, καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος. H επένδυση της εταιρείας έχει συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της οικονομίας, έχοντας αποφέρει μέχρι σήμερα έσοδα γύρω στα 394 εκατ. ευρώ για το ελληνικό κράτος, ενώ στηρίζει διαχρονικά την ελληνική αγορά μέσα από την προμήθεια εγχώριων πρώτων υλών και υπηρεσιών. Μάλιστα, σύμφωνα με τον απολογισμό βιωσιμότητας που δημοσίευσε πρόσφατα η εταιρεία, μόνο τη διετία 2019-2020 οι δαπάνες αυτές άγγιξαν τα 13 εκατ. ευρώ. Εξάλλου, η εταιρεία αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της περιοχής, απασχολώντας σήμερα περισσότερους από 1.000 άμεσα και 600 έμμεσα εργαζόμενους σε σταθερές, ποιοτικές και υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με το

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 30 lifo – 12.5.22

Το 2021, εκτός από χρονιά Cοvid, καταγράφτηκε και ως έτος-ορόσημο για τις επενδύσεις στο ESG. Τα στοιχεία της «Morningstar» δείχνουν ότι στο τέλος του τρίτου τριμήνου τα ευρωπαϊκά υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία που ταξινομήθηκαν ως βιώσιμα αυξήθηκαν κατά 134% σε σύγκριση με το τέλος του περασμένου έτους, ενώ στις ΗΠΑ σημειώθηκε αύξηση κατά 40%. Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων που διαχειρίζονται αμοιβαία κεφάλαια ESG και διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια προσέγγισαν τα 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια σε προμήθειες από 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2020 και 806 εκατ. δολάρια το 2019. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, ολόκληρη η αγορά ESG αξίζει περισσότερα από 35 τρισ. δολάρια, με τις πωλήσεις πράσινων και κοινωνικών ομολόγων που συνδέονται με το ESG από εταιρείες και κυβερνήσεις να ξεπερνούν το 1 τρισ. δολάρια. Η Mitsubishi UFJ Financial Group υποστηρίζει ότι τα βιώσιμα ομόλογα το 2022 αναμένεται να καταγράψουν αύξηση 50% ενώ θεωρεί ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια για υψηλές αποδόσεις. Ωστόσο, αν και οι συζητήσεις γύρω από τη βιώσιμη χρηματοδότηση έχουν αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους δώδεκα μήνες, η αγορά των επενδυτικών κεφαλαίων καθυστερεί να απορροφήσει τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης κριτήρια (ESG). Όπως επισημαίνεται σε επίσημο έγγραφο της πρωτοβουλίας PRI για τις υπεύθυνες επενδύσεις του ΟΗΕ (Principles for Responsible Investments), σχεδόν τα τρία τέταρτα (72%) των Venture Capitals (VC) ανέφεραν ότι ακολουθούν μια υπεύθυνη επενδυτική πολιτική ή πολιτική ESG, ενώ από αυτούς που δεν το πράττουν, οι περισσότεροι ανέφεραν ότι σκέφτονται να ενσωματώσουν μια αντίστοιχη πολιτική. Όμως, δεδομένου ότι αυτό το νούμερο εκ πρώτης όψεως δείχνει αρκετά υψηλό, η αγορά είναι ακόμα ανώριμη και παράλληλα εξακολουθεί να πάσχει από έλλειψη κοινώς αποδεκτών μετρήσεων και ελεγκτικών μηχανισμών που να εστιάζουν στο μοντέλο λειτουργίας των VC, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αξιολογηθούν πλήρως τέτοιες στρατηγικές, όσο φιλόδοξες και αν είναι. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, στη συγκεκριμένη έρευνα η πλειοψηφία (86%) των ερωτηθέντων δήλωσε ότι επιθυμεί να κατανοήσει το πώς θα ορίσει σχετικές μετρήσεις ESG και στόχους, αλλά επί του παρόντος οι διαθέσιμο πόροι για τη συγκεκριμένη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων είναι περιορισμένοι. Επεκτείνοντας και πέραν των VC, πολλοί ενδιαφερόμενοι επενδυτές αμφισβητούν την αξία της ενσωμάτωσης του ESG, καθώς από τη μια στις start-ups έχει αποδειχθεί ότι έως και 75% των νεοσύστατων εταιρειών αποτυγχάνει και από την άλλη η νοο-

τροπία ανάπτυξης με κάθε κόστος κυριαρχεί και δημιουργεί ένα «προηγούμενο», όπου τεράστια ποσά κεφαλαίων επενδύθηκαν σε εταιρείες οι οποίες αγωνίζονται να παραμείνουν κερδοφόρες.

Οι υποδομές των χρηματοπιστωτικών αγορών δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετά Παρά το γεγονός ότι οι βιώσιμες χρηματοδοτήσεις κατέγραψαν και καταγράφουν εντυπωσιακή ανάπτυξη, η συγκεκριμένη αγορά απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ώριμη, ενώ το κατακερματισμένο και περίπλοκο ρυθμιστικό πλαίσιο δυσχεραίνει τη σωστή λήψη αποφάσεων. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα θα διαδραματίσουν οι Υποδομές Χρηματοπιστωτικών Αγορών (Financial Market Infrastructures FMIs), οι οποίες αποτελούν βασικά στοιχεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Μάλιστα, αν υπάρξει συμφωνία των εμπλεκομένων στην αγορά ως προς τη διαχείριση των δεδομένων, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις.

Τι ελέγχουν οι οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Σε πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος αναφέρονται κάποιοι ενδεικτικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη από τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας για τον προσδιορισμό των κινδύνων που σχετίζονται με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. Ως βασικά κριτήρια θεωρούνται το αποτύπωμα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οι δημογραφικές και άλλες κοινωνικές τάσεις και η ποιότητα των θεσμών. Το ενδιαφέρον για βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και η ανάγκη για καλύτερη παρακολούθηση των συντελεστών εταιρικής διακυβέρνησης έχουν οδηγήσει στην αναθεώρηση των μεθοδολογιών για την πιστοληπτική αξιολόγηση (credit ratings) με σκοπό την ενσωμάτωση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων. Οι νομικές οντότητες (κράτη και επιχειρήσεις) που διαχειρίζονται καλύτερα τα περιβαλλοντικά θέματα χαρακτηρίζονται ως πιο ανθεκτικές σε μακροπρόθεσμους κινδύνους. Είναι σαφές ότι το αξιόχρεο μιας κυβέρνησης επηρεάζεται από την ικανότητά της να αντεπεξέλθει σε περιβαλλοντικούς κινδύνους όπως οι φυσικές καταστροφές αλλά και σε μακροπρόθεσμους, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Επομένως, οι οργανισμοί CRA (Credit Rating Agencies) ανταμείβουν με υψηλότερες αξιολογήσεις τις οντότητες που συγκεντρώνουν υψηλότερη βαθμολογία ως προς τα κριτήρια ESG.

ΒΙΏΣΙΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΗΣΗ

Τα χρηματοδοτικά εργαλεία που παρέχουν οι τράπεζες στις ελληνικές επιχειρήσεις Το ελληνικό και ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα δείχνει αποφασισμένο να στηρίξει τις ελληνικές επιχειρήσεις στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG μέσω δανειακών προϊόντων και επιχορηγήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο εταιρείες που θα παρουσιάζουν επενδυτικό πλάνο το οποίο θα συνδέεται με καινοτόμες δράσεις/ κριτήρια ESG και θα αποσκοπεί στην αύξηση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητάς της θα είναι σε θέση να λάβουν δάνειο που μπορεί να φθάσει για παράδειγμα ακόμα και τα 400.000 ευρώ για δέκα χρόνια, ενώ σημαντικό ποσοστό του δανείου θα μεταφέρεται με τη μορφή επιχορήγησης, το οποίο ουσιαστικά θα αφαιρείται από το ποσόν που θα καλείται να αποπληρώσει η επιχείρηση. Ομοίως, το νέο ΕΣΠΑ και τα υβριδικά προϊόντα που συνδυάζουν δάνειο με επιχορήγηση αλλά και η διανομή δανείων 500 εκατ. του Σχεδίου Ανάκαμψης συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Στα 9 δισ. ευρώ το όφελος για την ελληνική οικονομία την επόμενη επταετία Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων, τα υπό διαχείριση κεφάλαια φθάνουν τα 2,1 δισ. ευρώ και με μόχλευση μέσω του τραπεζικού δανεισμού και των ιδιωτικών εργαλείων μπορούν να συνεισφέρουν περί τα οκτώ-εννέα δισ. τα επόμενα επτά χρόνια στην ελληνική οικονομία. Υπό αυτό το πρίσμα, η ελληνική οικονομία μπορεί να αποκομίσει μεγάλα οφέλη από την προσέλκυση επενδύσεων σε ένα νέο περιβάλλον όπου διεισδύουν οι αρχές της Ταξινομίας και του Κανονισμού Γνωστοποιήσεων Αειφορίας (SFDR).

Το 2021, εκτός από χρονιά Cοvid, καταγράφηκε και ως έτος-ορόσημο για τις επενδύσεις στο ESG.

Το ενδιαφέρον για βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και η ανάγκη για καλύτερη παρακολούθηση των συντελεστών εταιρικής διακυβέρνησης έχουν οδηγήσει στην αναθεώρηση των μεθοδολογιών για την πιστοληπτική αξιολόγηση (credit ratings) με σκοπό την ενσωμάτωση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων.

Governance

Στο επίκεντρο η βιώσιμη ανάπτυξη και το περιβάλλον.

περιβάλλον/βιωσιμότητα

Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

LIFOPUBLI

Στο πλευρό της κοινωνίας Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η πανδημία Covid-19, ο όμιλος ήταν και παραμένει αρωγός του έργου του Εθνικού Συστήματος Υγείας μέσα από ένα μεγάλο πρόγραμμα στήριξής του. Χαρακτηριστικά, η δράση του για το 2021 επικεντρώθηκε στην ενίσχυση κέντρων υγείας και νοσοκομείων σε διάφορες περιοχές της χώρας τόσο μέσω παρο-

Πρωτοποριακές δράσεις για το περιβάλλον

σε κοινοπραξία με την OCEAN WINDS, σχεδιάζει να αναπτύξει πάρκα στις ελληνικές θάλασσες). Παράλληλα, αναπτύσσονται και σχεδιάζονται υδροηλεκτρικά πάρκα και έργα αντλησιοταμίευσης συνολικής ισχύος 1,25 GW, ενώ προωθούνται και έργα αποθήκευσης και άλλων τεχνολογιών (βιοαέριο, βιομάζα κ.ά.) συνολικής ισχύος περίπου 0,25 GW. Η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, επενδύοντας συστηματικά εδώ και 25 χρόνια στην παραγωγή καθαρής ενέργειας και στηρίζοντας με επιμονή τον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, προχώρησε σε μια πολύ σημαντική και πρωτοπόρα πρωτοβουλία. Το στρατιωτικό αεροδρόμιο της 115 Πτέρυγας Μάχης στη Σούδα θα μετατραπεί σε πράσινη εγκατάσταση, καλύπτοντας τις ανάγκες του κατά 100% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η υλοποίηση ξεκίνησε μέσα στο 2021 και σύντομα η 115 Π.Μ. θα είναι από τις πρώτες εγκαταστάσεις παγκοσμίως που θα λάβουν τις σχετικές πιστοποιήσεις, ενώ το ετήσιο όφελος από την πλήρη απαλλαγή της μονάδας από το κόστος προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και κάλυψης των αναγκών θέρμανσης θα ξεπεράσει τα 400.000 ευρώ.

Social

χής εξοπλισμού όσο και μέσω δωρεάν κατασκευαστικών εργασιών, όπως η διαμόρφωση χώρου σε μονάδα προσομοίωσης εντατικής θεραπείας στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Ένα ιδιαίτερα σημαντικό κοινωνικό έργο που υλοποιήθηκε επίσης μέσα στο 2021 αποτέλεσε η δωρεά στο Δαμάσι Τυρνάβου, όπου η ΤΕΡΝΑ ανέλαβε την κατασκευή ενός νέου, σύγχρονου σχολείου μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες από τον καταστροφικό σεισμό (Μάρτιος 2021), ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να ξεκινήσουν εγκαίρως τη νέα σχολική χρονιά. Ανταποκρινόμενος στις έκτακτες καταστάσεις που δημιουργήθηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού σε Βαρυμπόμπη και Εύβοια, ο όμιλος στάθηκε στο πλευρό των περιοχών που επλήγησαν, παρέχοντας μηχανήματα έργου τόσο στην Πολιτική Προστασία όσο και στο Πυροσβεστικό Σώμα, υποστηρίζοντας την προσπάθεια αποκατάστασης των περιοχών. Επιπλέον, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα στήριξης των επαγγελματιών του πρωτογενούς τομέα στον δήμο Μαντουδίου - Λίμνης - Αγίας Άννας, το οποίο συνεχίζεται και το 2022. Όπως κάθε χρόνο, ο όμιλος και το 2021 συνέχισε να στηρίζει μέσω χορηγιών πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σε όλη την Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η υποστήριξή του, για δεύτερη χρονιά, στην υποβρύχια αρχαιολογική ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιείται στον θαλάσσιο χώρο της Κάσου από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, η οποία έχει φέρει ήδη στο φως ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα για την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.

Βασικός πυλώνας της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας Έχοντας στραμμένο το βλέμμα και στην επόμενη ημέρα και με αυξημένο αίσθημα ευθύνης για τον ρόλο του ως βασικού πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης και στήριξης της κοινωνίας, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ συνεχίζει τη δυναμική εκτέλεση ενός μεγάλου επενδυτικού προγράμματος της τάξης των 6,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, στους τομείς της καθαρής ενέργειας και των υποδομών, με στόχο τη δημιουργία 20.000 νέων θέσεων εργασίας την προσεχή πενταετία, τη στήριξη των τοπικών κοινωνιών αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Προσανατολισμένος στην πράσινη μετάβαση εδώ και δεκαετίες, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, μέσα από τη θυγατρική του ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, πρωταγωνιστεί στην παραγωγή και αποθήκευση καθαρής ενέργειας. Με στόχο εγκατεστημένης ισχύος τα 6,4 GW, μέσα στην επόμενη επταετία η εταιρεία θα ηγηθεί της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται η ανάπτυξη νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων συνολικής ισχύος περίπου 4 GW (ο όμιλος έχει τοποθετηθεί εγκαίρως και στο θέμα της αγοράς των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, όπου,

Environmental

Συνολικά, το 2021 ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, μέσω των εταιρειών του, υλοποίησε ένα πολύ σημαντικό πρόγραμμα κοινωνικής υποστήριξης που ξεπέρασε τα 3,5 εκατ. ευρώ.

Η βιωσιμότητα βρίσκεται στην καρδιά της εταιρικής και επιχειρηματικής κουλτούρας του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Είναι, όμως, και στο επίκεντρο της καθημερινής πρακτικής των εταιρειών του με πολιτικές και διαδικασίες που διατρέχουν κάθε πτυχή των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων. Θεμέλιο της φιλοσοφίας του oμίλου, άλλωστε, είναι ο σεβασμός στον άνθρωπο, η δημιουργία έργου με αξία για όλους, η αξιοπιστία και η κοινωνική προσφορά, χαρακτηριστικά τα οποία έχουν συμβάλει καταλυτικά στην επιχειρηματική υπεροχή του εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια. Στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας με ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, το οποίο περιλαμβάνει πλήθος χορηγικών προγραμμάτων και δράσεων για την υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών, των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, των νέων –φοιτητών και επιστημόνων–, των αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων καθώς και δωρεάν κατασκευή έργων υποδομής στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται. Επιπλέον, για την κατασκευή των έργων που αναπτύσσει σε όλη την Ελλάδα επιλέγει να καλύπτει εκατοντάδες θέσεις εργασίας με εργαζόμενους από τις τοπικές κοινωνίες, τονώνοντας έτσι την εγχώρια απασχόληση και βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο σε όλα τα μέρη όπου είναι παρών. Συνολικά, το 2021 ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, μέσω των εταιρειών του, υλοποίησε ένα πολύ σημαντικό πρόγραμμα κοινωνικής υποστήριξης που ξεπέρασε τα 3,5 εκατ. ευρώ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα κοινωνικού έργου της χρονιάς που πέρασε είναι το νέο σχολείο στο σεισμόπληκτο Δαμάσι, η μετατροπή του στρατιωτικού αεροδρομίου στη Σούδα σε πρώτο πράσινο και ενεργειακά αυτόνομο στρατιωτικό αεροδρόμιο παγκοσμίως, η στήριξη του εθνικού συστήματος υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας με δωρεές εξοπλισμού και αναλώσιμων υλικών σε νοσοκομεία αναφοράς και κέντρα υγείας και η παροχή μηχανημάτων έργου και ανθρώπινου δυναμικού στη διάρκεια των καταστροφικών πυρκαγιών του καλοκαιριού.

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 32 lifo – 12.5.22

Τα τελευταία δύο χρόνια υπολογίζονται σε περισσότερα από 330 δισ. δολάρια τα περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση (Assets Under Management) με κριτήρια ESG (Environment, Social, Governance). Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε συνέντευξή του στη LiFO ο διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (European Public Law Organisation-EPLO) κ. Σπύρος Κουβέλης, πλέον πολλές, κυρίως αναπτυξιακές τράπεζες ζητούν αξιολογήσεις με κριτήρια ESG για να προχωρήσουν σε δανειοδότηση μιας επιχείρησης, ενώ και οι θεσμικοί επενδυτές λαμβάνουν υπ’ όψιν τα δεδομένα ESG όταν πρόκειται να επενδύσουν σε μια εταιρεία. Έτσι, σήμερα η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG δεν αποτελεί μια μόδα, λόγω της γενικής συζήτησης περί κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης να αναδειχθούν από επικοινωνιακή πλευρά οι βιώσιμες δράσεις μιας επιχείρησης, αλλά ένα πραγματικό εργαλείο management και αξιολόγησης κινδύνου. — Κύριε Κουβέλη, την τελευταία χρονιά παρατηρούμε και στην ελληνική αγορά να αυξάνεται το ενδιαφέρον για τα κριτήρια ESG τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε δανειοδοτήσεις. Πού πιστεύετε πως οφείλεται αυτή η τάση και πώς θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια; Η αξιολόγηση επενδύσεων και επιχειρήσεων με βάση τα κριτήρια ESG, που εξετάζουν τις επιδόσεις μιας επένδυσης ή μιας επιχείρησης σε σχέση με παραμέτρους σχετικές με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη χρηστή διακυβέρνηση, είναι πλέον η κυρίαρχη τάση σε παγκόσμιο επίπεδο, και τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχουν περισσότερα από 330 δισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση (Assets Under Management) με αυτά τα κριτήρια. Αναμένεται μάλιστα να γενικευθεί η εφαρμογή τους σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία είτε λόγω των αλλαγών του ρυθμιστικού πλαισίου (βλέπε Ευρωπαϊκή Ταξινομία και νέες εξελίξεις στην αμερικανική κεφαλαιαγορά) είτε λόγω πιέσεων από την ίδια την αγορά. Παρατηρούμε πως πολλές, κυρίως αναπτυξιακές τράπεζες ζητούν αξιολογήσεις με κριτήρια ESG για να προχωρήσουν σε δανειοδότηση. Εξού και οι μεγαλύτερες και σημαντικότερες επιχειρήσεις παγκοσμίως εφαρμόζουν αξιολογήσεις με βάση τις αρχές ESG (Environment, Social, Governance) και υπάρχουν πλέον χιλιάδες επενδυτικά funds σε όλο τον κόσμο που επιλέγουν τις επενδύσεις τους αυστηρά με κριτήρια ESG, και μάλιστα με αποδόσεις πολύ μεγαλύτερες από τον μέσο όρο των παραδοσιακών funds. Γι’ αυτόν το λόγο οι θεσμικοί επενδυτές εξετάζουν προσεκτικά

το διαθέσιμο υλικό αναφορικά με δεδομένα ESG όταν πρόκειται να επενδύσουν σε μια εταιρεία, το ίδιο και οι τράπεζες όταν πρόκειται να χρηματοδοτήσουν μια επιχείρηση. Με βάση το γεγονός πως η Ευρώπη αποτελεί την ηγέτιδα σε αριθμό βιώσιμων χρηματοδοτήσεων παγκοσμίως, θα είναι ενδιαφέρουσες οι εξελίξεις στις επενδύσεις και στις αξιολογήσεις με κριτήρια ESG τα επόμενα χρόνια. — Ποιες είναι σήμερα οι σημαντικότερες προκλήσεις στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG; Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις αυτήν την στιγμή σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί η έλλειψη μιας κοινής γλώσσας, ενός κοινού κώδικα για τις αξιολογήσεις, καθώς και δεδομένων, με αποτέλεσμα τα φαινόμενα greenwashing και εξαπάτησης των επενδυτών και του κοινού, ιδίως όταν οι συχνά άσχετες με την κύρια δραστηριότητα της επιχείρησης δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης μετονομάζονται σε ESG. Για την αντιμετώπιση αυτών των πρακτικών, ως Ινστιτούτο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (EPLO) και διεθνής οργανισμός, σε συνεργασία με καταξιωμένους εμπειρογνώμονες, έχουμε αναπτύξει τα τελευταία χρόνια το Verimpact, μια εξαιρετικά καινοτόμο online μεθοδολογία και εργαλείο για ESG, την πρώτη στην Ελλάδα, η οποία ενσωματώνει προηγμένες προσεγγίσεις τεχνητής νοημοσύνης για την ανάλυση και τη συλλογή δεδομένων με έναν μεγάλο αριθμό δεικτών με στόχο την εκτίμηση κίνδυνου και προβλέψεων. Καθώς πρόκειται για μια online αυτοματοποιημένη υπηρεσία, επιτρέπει να ενσωματώνεται η εφαρμογή των αρχών ESG όχι μόνο για μεγάλες επιχειρήσεις και φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα που έχουν τους πόρους να επενδύσουν σε αυτό αλλά και για μικρομεσαίες εταιρείες με φιλικό προς τους χρήστες περιβάλλον και διαδραστικότητα αλλά και χαμηλό κόστος. — Θεωρείτε πως η εφαρμογή των κριτηρίων ESG ή η εκπόνηση στρατηγικής ESG από μια εταιρεία, εισηγμένη ή μη, αποτελεί μια μόδα που θα περάσει; Σε τι βαθμό είναι έτοιμες οι εταιρείες να εντάξουν τα κριτήρια ESG στην καθημερινότητά τους και πώς θα επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά η ανταγωνιστικότητά τους; Καταρχάς, από τις επιμορφώσεις και τις αξιολογήσεις ESG σε εταιρείες μεγάλες και μικρομεσαίες, που το Ινστιτούτο μας έχει ολοκληρώσει σε διεθνή κλίμακα, έχουμε δει ότι η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG αποτελεί ένα εργαλείο για την αξιολόγηση μιας εταιρείας ή μιας επένδυσης αλλά και για τη λήψη σωστών αποφάσεων της διοίκησης ή των επενδυτών, καθώς και για τη μείωση του ρίσκου και των κινδύνων, και μάλιστα συνεκτιμώντας τους οικονομικούς κινδύνους μαζί

ΣΠΎΡΟΣ ΚΟΥΒΈΛΗΣ: Οι τράπεζες ζητούν αξιολογήσεις με κριτήρια ESG για τις δανειοδοτήσεις

με εκείνους που δεν είναι χρηματοοικονομικής φύσης. Δηλαδή δεν αποτελεί μια μόδα λόγω της γενικής συζήτησης περί κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης να αναδειχθούν από επικοινωνιακή πλευρά οι βιώσιμες δράσεις μιας επιχείρησης αλλά ένα πραγματικό εργαλείο management και αξιολόγησης κινδύνου. Δεδομένων των απαιτήσεων της παγκόσμιας αγοράς, σε ό,τι αφορά τις τραπεζικές χρηματοδοτήσεις ή την προσέλκυση επενδύσεων αλλά και τη συμμετοχή στις αλυσίδες τροφοδοσίας (value chains) τόσο εγχώρια όσο και μέσω εξαγωγών, τα κριτήρια ESG είναι πια παντού. Αναδεικνύεται επομένως η ανάγκη για ενσωμάτωση των κριτηρίων στις εταιρείες, είτε πρόκειται για εισηγμένες είτε για μικρομεσαίες, με θετικότερο αντίκτυπο στην απόδοσή τους, με μεγαλύτερη κερδοφορία και με μικρότερους χρηματοοικονομικούς και άλλους κινδύνους. — Αναφορικά με την ελληνική αγορά πού βρισκόμαστε; Έχουν γίνει σημαντικά βήματα τον τελευταίο χρόνο, με τις ελληνικές επιχειρήσεις να έχουν ξεκινήσει να μιλούν πλέον για τα κριτήρια ESG, ενώ η σχετική συζήτηση δεν είναι πια ταυτισμένη μόνο με την περιβαλλοντική διάσταση αλλά και με κοινωνικά θέματα και θέματα διακυβέρνησης, είτε αυτό αφορά την εκπροσώπηση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια είτε τις έννοιες της πολυμορφίας και της συμπερίληψης στον δημόσιο χώρο. Ωστόσο θα ήθελα να σημειώσω πόσο σημαντικός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι αρχές ESG θα ενσωματωθούν σωστά και ουσιαστικά στη λειτουργία των ελληνικών επιχειρήσεων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις τάσεις στην ευρωπαϊκή και διεθνή επιχειρηματική κοινότητα καθώς και τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, κυρίως σε ό,τι αφορά την υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και τον μετασχηματισμό της σε πιο βιώσιμη και ανθεκτική. Το ινστιτούτο μας εργάζεται πολύ εντατικά προς αυτή την κατεύθυνση και αξιοποιώντας, πέρα από το Verimpact, και το διεθνές δίκτυο εμπειρογνωμόνων που διαθέτει αλλά και την εγκυρότητά του ως Μόνιμου Παρατηρητή στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών παρέχει στήριξη σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς ώστε να μπορέσουν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία της μετάβασης (Business Transformation) προς ένα μοντέλο λειτουργίας που να ενσωματώνει σωστά τις αρχές ESG, πέρα και πάνω από τη δουλειά που καλώς κάνουν με τους εκάστοτε συμβούλους επιχειρήσεων, οι οποίοι γενικά επικεντρώνονται σε σύνταξη εκθέσεων και εκπόνηση στρατηγικών.

Η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG δεν αποτελεί μια μόδα, λόγω της γενικής συζήτησης περί κλιματικής αλλαγής καιτης ανάγκης να αναδειχθούν από επικοινωνιακή πλευρά οι βιώσιμες δράσεις μιας επιχείρησης, αλλά ένα πραγματικό εργαλείο management και αξιολόγησης κινδύνου.

σπύρος κουβέλης Διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (European Public Law OrganisationEPLO)

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 34 lifo – 12.5.22

Τα γεγονότα που σημάδεψαν τα χρόνια της πανδημίας την παγκόσμια κοινότητα σαφώς επηρέασαν και το τοπίο της επιχειρηματικότητας. «Η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής σε πολλά επίπεδα και επηρέασε αναπόφευκτα και τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων», επισημαίνει στη συνέντευξή του στη LiFO ο πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE) και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο κ. Νίκος Αυλώνας. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι η οικονομική και κοινωνική κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία αναμένεται επίσης να δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα για κράτη, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, καταναλωτές, πολίτες. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα ESG (Environment, Social, Governance) του Κέντρου Αειφορίας, η οποία αξιολόγησε 110 ελληνικές εταιρείες που την περίοδο 2019-2020 (έως τον Ιούλιο 2021) εξέδωσαν Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης-ESG, οι κλάδοι που πρωτοστατούν είναι οι τράπεζες, οι ενεργειακές επιχειρήσεις και οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, όπως και οι κατασκευαστικές, οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών και οι φαρμακευτικές. Οι κλάδοι με περιθώρια βελτίωσης, κατά τον καθηγητή, είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία. Το βασικό συμπέρασμα πάντως, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Αυλώνας, είναι ότι τον τελευταίο χρόνο γίνεται αγώνας δρόμου από τις εισηγμένες επιχειρήσεις για την εναρμόνισή τους με σημαντικά ESG κριτήρια. Σε κάθε περίπτωση, ο καθηγητής θεωρεί ότι για να αλλάξει το επιχειρηματικό μοντέλο και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες είναι απαραίτητη η ενεργή συνδρομή της πολιτείας με παροχή κινήτρων και διευκολύνσεων, όπως η δημιουργία αυστηρού νομοθετικού πλαισίου για την Εταιρική Διακυβέρνηση και το Περιβάλλον. — Κύριε Αυλώνα, ποιες είναι οι τάσεις στο ESG για το 2022; Καταρχάς, εντείνονται οι προσπάθειες για μηδενικές εκπομπές άνθρακα από κράτη και επιχειρήσεις δεδομένων και των νομοθετικών πιέσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση (net-zero). Το greenwashing (σ.σ. παραπλάνηση του κοινού για πράσινα χαρακτηριστικά προϊόντων) κυριαρχεί, μαζί και οι κίνδυνοι που προέρχονται από αυτό. Οι απαιτήσεις της Generation Z για προϊόντα και υπηρεσίες που σέβονται το περιβάλλον αυξάνονται, μια και η γενιά αυτή είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη ως προς το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση με κριτήρια ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης) αποτελούν τη νέα κανονικότητα για τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες. Επίσης, το κοινωνικό κριτήριο και η ανισότητα των φύλων κερδίζει την προσοχή των επενδυτών και άλλων φορέων, ενώ στο επίκεντρο βρίσκεται και η προστασία των δασών και της βιοποικιλότητας

που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο λόγω της κλιματικής αλλαγής. — Ποιες είναι οι προκλήσεις για τις επιχειρήσεις ως προς την υλοποίηση στρατηγικών ESG εν μέσω της υγειονομικής κρίσης, του πολέμου στην Ουκρανία, του αυξανόμενου πληθωρισμού και του υψηλού ενεργειακού κόστους; Η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής σε πολλά επίπεδα και αναπόφευκτα επηρέασε και τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Από την άλλη, η οικονομική και κοινωνική κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία, τις συνέπειες του οποίου ακόμα δεν έχουμε δει πλήρως, αναμένεται να δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα για κράτη, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, καταναλωτές, πολίτες. Οι παγκόσμιες αυτές ιδιαίτερες και περίπλοκες συνθήκες επηρεάζουν σαφώς το τοπίο της επιχειρηματικότητας αλλά και της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων όπως και τις παγκόσμιες αλυσίδες προμηθειών. Το Συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή COP26 τον περασμένο Νοέμβριο αλλά και οι νέες, εξαιρετικά απαιτητικές ευρωπαϊκές νομοθεσίες έχουν εντείνει την τάση όχι μόνο για ισχυρότερη ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG αλλά και για μηδενικούς στόχους στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα κρατών και επιχειρήσεων σε ένα ιδιαίτερα ευμετάβλητο περιβάλλον. — Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της 12ης Έρευνας του Κέντρου Αειφορίας (CSE); Η έρευνα ESG αξιολόγησε 110 εταιρείες που την περίοδο 2019-2020 (έως τον Ιούλιο 2021) εξέδωσαν Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης – ESG. Το βασικό συμπέρασμα ήταν ότι γίνεται αγώνας δρόμου από τις εισηγμένες επιχειρήσεις για την εναρμόνισή τους με σημαντικά ESG κριτήρια τον τελευταίο χρόνο. Οι επιχειρήσεις που σημειώνουν καλές επιδόσεις παρουσιάζουν και κοινά χαρακτηριστικά, με πιο σημαντικό την ύπαρξη στοχοθέτησης και στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επίσης, στο πλαίσιο της έρευνας καταγράφηκε αύξηση 22% στην έκδοση Εκθέσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης σε σχέση με την περίοδο 2018-2019, δηλαδή αύξηση 340% τη δεκαετία 2010-2020, 32 εταιρείες έχουν δημοσιευμένη αξιολόγηση των ESG πρακτικών τους, ενώ το 21% των εκθέσεων περιλαμβάνει ποσοτικούς στόχους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. — Ποιοι τομείς στην Ελλάδα σημειώνουν καλές επιδόσεις και ποιοι έχουν αρκετά περιθώρια βελτίωσης; Σύμφωνα με την έρευνα, οι κλάδοι που πρωτοστατούν στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης και των ESG είναι οι τράπεζες, οι ενεργειακές επιχειρήσεις και οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, όπως και οι κατασκευαστικές, οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών και οι φαρμακευτικές. Οι κλάδοι με περιθώρια βελτίωσης είναι ο τουρισμός και η ναυτιλία. — Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) παρατηρείται ότι το «E» (Environment)

ΝΊΚΟΣ ΑΥΛΏΝΑΣ:

Απαραίτητο ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση καιτο περιβάλλον

σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Πώς προδιαγράφεται το μέλλον για τα άλλα δύο κριτήρια (Social, Governance) στην Ελλάδα και τον κόσμο; Στην Ελλάδα πρέπει να ενισχυθεί συνολικά η προώθηση πρακτικών ESG από τις επιχειρήσεις και να δοθεί έμφαση στα σημαντικά οφέλη, τόσο επιχειρηματικά όσο και οικονομικά, όπως η βελτίωση της εταιρικής εικόνας και αξιοπιστίας, των σχέσεων με ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) εντός και εκτός εταιρείας, η προσφορά στην τοπική κοινωνία και η βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος καθώς και η διευκόλυνση της χρηματοδότησης και η βελτίωση της εικόνας προς τους επενδυτές, που παγκοσμίως πλέον στρέφουν τα κεφάλαιά τους προς βιώσιμες, αξιόπιστες επιχειρήσεις. Για να αλλάξει όμως το επιχειρηματικό μοντέλο και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες είναι απαραίτητη η ενεργή συνδρομή της πολιτείας με παροχή κινήτρων και διευκολύνσεων, όπως η δημιουργία αυστηρού νομοθετικού πλαισίου για την Εταιρική Διακυβέρνηση και το Περιβάλλον. — Θεωρείτε ότι έχουν γίνει βήματα για να λυθεί το βασικό πρόβλημα των επιχειρήσεων και των επενδυτών, το οποίο αφορά την υιοθέτηση κοινών κριτηρίων και μεθόδων αξιολόγησης των επιδόσεων ESG για τις επιχειρήσεις; Όντως υπάρχει μεγάλη σύγχυση γύρω από τα κριτήρια ESG και οι επιχειρήσεις συχνά δεν μπορούν να αποφασίσουν ποια είναι τα κατάλληλα για τις ίδιες και πώς να τα εντάξουν στη στρατηγική τους. Το ζήτημα αυτό αποτελεί μεγάλο πονοκέφαλο και για τους επενδυτές που ζητούν τη δημιουργία κοινών προτύπων και μεθόδων αξιολόγησης. Σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται βήματα με την Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (U.S. Securities and Exchange Commission), που δημοσιοποίησε πρόταση σχετικά με την υποχρέωση των εισηγμένων εταιρειών να γνωστοποιούν στις αρχές ζητήματα σχετικά με την επίδραση των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να εκδώσει Οδηγία Δέουσας Επιμέλειας για την Εταιρική Αειφορία (CSDDD) με επίκεντρο τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος στην αλυσίδα εφοδιασμού. Στην Ελλάδα, ο νέος Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης δημιουργεί ένα πλέγμα διατάξεων που αφορούν τη διοίκηση των ανώνυμων εταιρειών με στόχο τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των εισηγμένων εταιρειών και συνακόλουθα της κεφαλαιαγοράς. Στα θέματα περιβάλλοντος αναμένεται να ψηφιστεί σύντομα και ο νέος κλιματικός νόμος. Παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μονόδρομος και για τις επιχειρήσεις, καθώς αυτό αφορά όχι μόνο τα κριτήρια ESG αλλά και την ίδια τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητά τους.

Για να αλλάξει το επιχειρηματικό μοντέλο και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες είναι απαραίτητη η ενεργή συνδρομή της πολιτείας με παροχή κινήτρων και διευκολύνσεων, όπως η δημιουργία αυστηρού νομοθετικού πλαισίου για την Εταιρική Διακυβέρνηση και το Περιβάλλον.

νίκος αυλώνας Πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE) και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 36 lifo – 12.5.22

Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν το ιδανικό σκηνικό για την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Άλλωστε, η νησιωτική χώρα έχει να επιδείξει ένα πράσινο παρελθόν, καθώς η ανακύκλωση, η επανάχρηση και η σύνεση στη χρήση υλικών και πόρων ανέκαθεν αποτελούσαν χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των κατοίκων της. Όπως αναφέρουν ο κ. Παναγιώτης Βούρος και ο κ. Κωνσταντίνος Η. Ευαγγελινός από το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η κυκλική οικονομία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης των ελληνικών νησιών, καθιστώντας τα βιώσιμα. Γι’ αυτόν τον σκοπό, στο πλαίσιο της εξειδίκευσης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία και του νέου σχεδίου δράσης έχουν ενσωματωθεί μέτρα, δράσεις και χρηματοδοτικά εργαλεία στο Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΝΑΝΠ) 2021-2025. Ειδικά για τη λιμενική πολιτική, οι αρχές και οι στόχοι της κυκλικής οικονομίας, όπως η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, η βελτιστοποίηση της παραγωγής και η μεγιστοποίηση της χρηστικής αξίας των παραγόμενων προϊόντων, η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων, η χρήση και επανάχρηση υλικών κ.ά., θα ενσωματωθούν στον σχεδιασμό, τη λειτουργία και την ανάπτυξη των λιμένων. Προβλέψεις υποστήριξης της ανάπτυξης δράσεων κυκλικής οικονομίας και χρηματοδότησης ενίσχυσής τους για τις νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου έχουν ενσωματωθεί και στο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027 για την απανθρακοποίηση των νησιών, μέσω και της πρωτοβουλίας Gr-Eco Islands. Στα χρηματοδοτικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση των ελληνικών νησιών, σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει προσφάτως η Γενική Γραμματέας Ενέργειας κ. Αλεξάνδρα Σδούκου σε εκδήλωση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, περιλαμβάνονται το Ταμείο Ανάκαμψης, το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο Απανθρακοποίησης, το οποίο βρίσκεται στα σκαριά. Η πρωτοβουλία Gr-Eco Islands στοχεύει στην υλοποίηση παρεμβάσεων σε ευρύ φάσμα τομέων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται αυτός της κυκλικής οικονομίας, στον οποίο εντάσσονται δράσεις και έργα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, και ο τομέας της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, όπου ζητούμενο είναι η διασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε επαρκές και καλής ποιότητας νερό, συμπεριλαμβανόμενης της ανάπτυξης φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων αφαλάτωσης κ.λπ. «Η κυκλική οικονομία ως εργαλείο βιώσι-

μης ανάπτυξης για τον νησιωτικό χώρο βρίσκει εφαρμογή ήδη σε οικονομικές δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και ο μεταποιητικός κλάδος των τροφίμων, καθώς και συνολικά στο επίπεδο ενός δήμου, ειδικά σε ό,τι αφορά την ενεργειακή αυτονομία, τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων και των υδάτων», επισημαίνει ο κ. Ευαγγελινός. Αναφέρεται, μάλιστα, σε παραδείγματα εφαρμογής καλών πρακτικών και αρχών της κυκλικής οικονομίας, όπως είναι η χρηματοδότηση από το ΥΝΑΝΠ του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης για την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος ανάπτυξης πρότυπου μοντέλου κυκλικής οικονομίας στο νησί της Μήλου, με σκοπό τη μετατροπή του σε πρότυπο νησί κυκλικής οικονομίας. Επίσης, ο κ. Βούρος συμπληρώνει στα καλά παραδείγματα την αξιοποίηση (αφού γίνει κατάλληλη διαχείριση) των υγρών αποβλήτων της τυροκομικής, οινοποιητικής και αντίστοιχης μονάδας ελαιοτριβείου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πάρου για την παραγωγή, πέραν του compost, νέων προϊόντων προστιθέμενης αξίας, όπως καθαριστικά, εδαφοβελτιωτικά, και ειδών υγιεινής. Σημαντικά έργα σε νησιά υλοποιούνται στο πλαίσιο και του προγράμματος LIFE-IP CEI-Greece «Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα», το οποίο θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2027 με συνολικό προϋπολογισμό 16 εκατ. ευρώ. Στις δράσεις του περιλαμβάνεται η εφαρμογή σε πέντε νησιωτικούς και έναν ορεινό δήμο (Πάρου, Αντιπάρου, Θήρας, Τήνου, Αλοννήσου και Ναυπακτίας) συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων που θα εφαρμόσουν στην πράξη την ιεράρχηση αποβλήτων και τη νέα νομοθετική δέσμη μέτρων για τα απόβλητα στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Επίσης, πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας με έμφαση στη μείωση των αποβλήτων και στην επαναχρησιμοποίησή τους αποτελεί το commonseas που υλοποιείται στην Πάρο. Ακόμα, μέσω προγραμμάτων ή μη, σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα (Τμήμα Περιβάλλοντος Παν. Αιγαίου) και ινστιτούτα (ΕΚΕΤΑ), μεμονωμένες τουριστικές μονάδες, πέραν των θεσμικών υποχρεώσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων τους (ΕΣΔΑ, νόμος για την ανακύκλωση), έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για μηδενικά απόβλητα και μηδενικές εκπομπές. «Όλα αυτά προσδιορίζουν μια θετική προδιάθεση των ενδιαφερόμενων ομάδων –κρατικές δομές, τοπική αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, πολίτες– ως

Η κυκλική οικονομία μοχλός ανάπτυξης για τα ελληνικά νησιά

προς τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Η μετάβαση όμως προς μια πιο κυκλική οικονομία απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων, καθώς και ανάπτυξη επιπλέον πολιτικών, μέτρων, κινήτρων και δράσεων», υπογραμμίζουν οι δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σε κάθε περίπτωση, οι ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου, π.χ. το μικρό μέγεθος που συνεπάγεται και μικρή διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, η μικρή αγορά, η απομόνωση, το εύθραυστο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, θέτουν περιορισμούς και δυσκολίες και καθορίζουν το μοντέλο ανάπτυξης που μπορούν να υιοθετήσουν τα νησιά, ώστε να έχουν ανταγωνιστικές δράσεις.

Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν το ιδανικό σκηνικό για την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας.

«Η κυκλική οικονομία ως εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης για τον νησιωτικό χώρο βρίσκει εφαρμογή ήδη σε οικονομικές δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και ο μεταποιητικός κλάδος των τροφίμων, καθώς και συνολικά στο επίπεδο ενός δήμου, ειδικά σε ό,τι αφορά την ενεργειακή αυτονομία, τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων και των υδάτων».

12.5.22 – lifo

38 lifo – 12.5.22

12.5.22 – lifo

περιβάλλον

ΒΙΟΛΟΓΙΚΌ ΧΩΡΙΌ Καταστήματα Βιολογικών Προϊόντων

«Αλλάζουμε τον κόσμο από τη ρίζα». Μια καμπάνια που μας αφορά περισσότερο από ποτέ.

κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 40 lifo – 12.5.22

Έχεις νιώσει τον τελευταίο καιρό ότι απλώς πρωταγωνιστείς σε μια ταινία του Χόλιγουντ που μιλά για μια δυστοπική κοινωνία; Πανδημία, πόλεμος, πυρηνική απειλή, ανατιμήσεις, ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή. Τι άλλο πρέπει να ζήσουμε για να καταλάβουμε ότι η εποχή μας έχει φτάσει σε ένα όριο, το οποίο ή θα το ξεπεράσουμε παραδομένοι στη μοίρα μας(;) ή θα το αποφύγουμε, κάνοντας μια παύση για να σκεφτούμε ποια είναι η δική μας προσωπική στάση απέναντι σε όλα όσα συμβαίνουν, απέναντι σε έναν σύγχρονο τρόπο ζωής που μας απομακρύνει συνεχώς από τις ρίζες μας. Ακριβώς εκεί βρίσκεται η απάντηση και το Βιολογικό Χωριό, με τη νέα του καμπάνια, την εκφράζει καλύτερα από ποτέ. «Αλλάζουμε τον κόσμο από τη ρίζα». Ο κόσμος δεν είναι αυτό που ζούμε σήμερα αλλά και όσα θα ζήσουν στο μέλλον οι νέες γενιές. Δεν είναι αυτό που συμβαίνει δίπλα μας αλλά αυτό που υφίσταται ολόκληρος ο πλανήτης. Ο κόσμος δεν είναι αυτό που δημιουργήσαμε εμείς οι άνθρωποι αλλά εκείνο που η φύση σοφά διατηρεί με όποιον τρόπο μπορεί – και όσο της το επιτρέπουμε. Ως μέρος αυτής της φύσης –το θυμόμαστε άραγε;– εμείς οι ίδιοι οφείλουμε να δούμε τα πράγματα ολιστικά και να κάνουμε σήμερα την επιλογή μας προς έναν πιο υγιεινό, πιο αγνό τρόπο ζωής που ακολουθεί τους νόμους του οικοσυστήματος. Η αλλαγή χρειάζεται καιρό για να ολοκληρωθεί, αλλά αυτό δεν είναι άλλοθι για να μην κάνουμε

όλοι αυτό που πρέπει σήμερα, τώρα, ξεκινώντας από τις απλές, καθημερινές μας συνήθειες. Η επιλογή μιας υγιεινής διατροφής, η χρήση οικολογικών προϊόντων και η αντιμετώπιση της καθημερινότητας με έναν τρόπο που συμβάλλει στη βιωσιμότητα του πλανήτη είναι τα πρώτα, αλλά πολύ σημαντικά βήματα για να ενισχύσουμε το well-being και να έρθουμε ξανά σε επαφή με τη φύση. Η γέφυρα μεταξύ της ζωής μέσα στις μεγαλουπόλεις και της αγνότητα του φυσικού περιβάλλοντος είναι η στροφή προς τα βιολογικά προϊόντα. Μια επίσκεψη σε ένα Βιολογικό Χωριό θα αποκαλύψει μπροστά σου έναν νέο κόσμο και μπορεί να γίνει η αφορμή για το ταξίδι προς την αλλαγή! Μέσα από 25 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα –new entries η Πάτρα και η Λάρισα– θα βιώσεις μια ολιστική εμπειρία που θα σημαδέψει μια εντελώς διαφορετική στάση ζωής. Με 6.500 πιστοποιημένους κωδικούς βιολογικών και οικολογικών προϊόντων, η απάντηση στο ερώτημα «μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο από τη ρίζα;», είναι «Βιο-λογικά μπορείς!». Βιολογικά τρόφιμα, vegan, vegetarian, gluten free, sugar free, plant based, keto, χωρίς λακτόζη, παιδικά προϊόντα, προϊόντα ψυγείου και κατάψυξης αλλά και φρέσκα φρούτα και λαχανικά ή σνακ υψηλής ποιότητας, καθώς και είδη προσωπικής υγιεινής, συμπληρώματα διατροφής και οικολογικά προϊόντα για καθημερινή χρήση είναι όλα όσα θα βρεις στο Βιολογικό Χω-

ριό. Όλα τα τρόφιμα είναι υψηλής διατροφικής αξίας. Τα βιολογικά λαχανικά και φρούτα καλλιεργούνται σε πιστοποιημένες εκτάσεις μόνο με χρήση οργανικών λιπασμάτων. Τα βιολογικά κρέατα και πουλερικά τρέφονται μόνο με βιολογικές τροφές. Αυτή είναι η αλλαγή που φέρνει το Βιολογικό Χωριό στην καθημερινότητά μας. Αυτή είναι η αλλαγή που φέρνει η καθημερινότητά μας στο μέλλον του πλανήτη. Η αγνότητα και η φυσικότητα των προϊόντων μάς θυμίζουν την ουσία της γεύσης, ενώ ταυτόχρονα οι ευεργετικές ιδιότητες των τροφών μας ανοίγουν τον δρόμο προς έναν βελτιωμένο τρόπο ζωής, όπου νιώθουμε ξεκάθαρα τα σωματικά, ψυχικά και πνευματικά οφέλη τους. Αν σε αυτό προσθέσεις τα οφέλη για το περιβάλλον, έχεις την προσωπική σου λύση απέναντι στις δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε. To Βιολογικό Χωριό, το μεγαλύτερο δίκτυο καταστημάτων βιολογικών προϊόντων στην Ελλάδα, ακολουθώντας τις ανάγκες της σύγχρονης ζωής, καθώς και τις τάσεις της εποχής, έχει να μας προτείνει ό,τι καλύτερο για το δικό μας well-being αλλά και για τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Έχει να μας προτείνει αυτό που μπορεί να γίνει η αρχή για μια καλύτερη ζωή. #allazoumetonkosmo www.biologikoxorio.gr, Facebook: Βιολογικό Χωριό, Instagram: biologikoxorio

Ως μέρος αυτής της φύσης –το θυμόμαστε άραγε;– εμείς οι ίδιοι οφείλουμε να δούμε τα πράγματα ολιστικά και να κάνουμε σήμερα την επιλογή μας προς έναν πιο υγιεινό, πιο αγνό τρόπο ζωής που ακολουθεί τους νόμους του οικοσυστήματος.

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 42 lifo – 12.5.22

Αγαπημένοι προορισμοί όπως η Βενετία, οι Βαλεαρίδες Νήσοι, τα νησιά Μπόρα Μπόρα, η Βαρκελώνη αλλά και η Ρόδος, η Σαντορίνη, η Πάρος και η Μύκονος αντιμετωπίζουν υπαρξιακές προκλήσεις, είτε λόγω κλιματικής αλλαγής είτε λόγω του απόλυτου συνωστισμού. Ο υπερτουρισμός είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η ταξιδιωτική βιομηχανία, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, περίπου το 80% όλων των ταξιδιωτών επισκέπτεται τα ίδια πέντε-δέκα σημεία σε κάθε χώρα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής, οι δημοφιλείς πόλεις παρουσιάζουν αύξηση πληθυσμού έως και 70%, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται τα πάντα, από τις υποδομές μέχρι το περιβάλλον. Αντίθετα, αν ποσοστό των επισκέψεων μετατοπιζόταν κατά τη χαμηλή τουριστική περίοδο, θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν οι εικόνες «κατάρρευσης» αλλά και οι περιβαλλοντικές πιέσεις με αποκορύφωμα τη ρύπανση των θαλασσών, τα απορρίμματα στις παραλίες και τους ξεχειλισμένους κάδους απορριμμάτων στους δρόμους. Τα τελευταία χρόνια οι εθνικές κυβερνήσεις υιοθετούν πολιτικές ενίσχυσης του βιώσιμου τουρισμού, με ορισμένα κράτη να προχωρούν σε ριζικές αλλαγές ολόκληρου του μοντέλου λειτουργίας. Στην Ισπανία «τρέχει» το πρόγραμμα Έξυπνος Τουριστικός Προορισμός (Destino Turίstico Inteligente-DTI), το οποίο έχει ως στόχο τη δημιουργία των αναγκαίων μηχανισμών για την ταχεία ενσωμάτωση της καινοτομίας στους προορισμούς με απώτερο στόχο να βελτιώσει την εμπειρία του τουρίστα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Στην Ιταλία λειτουργούν τα «alberghi diffusi», οι νέες τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν στεγάζονται σε νέα κτίρια και δεν χρειάζονται πρόσθετη γη αλλά προσφέρουν διαμονή σε ανακαινισμένα κτίρια που βρίσκονται στα ιστορικά χωριά της Ιταλίας. Στην ίδια λογική, στην Μπριζ του Βελγίου τέθηκε πλαφόν στον αριθμό των κρουαζιερόπλοιων που μπορούν να αγκυροβολήσουν στο λιμάνι της πόλης –από πέντε σε δύο–, ενώ πλέον οι εταιρείες κρουαζιέρας μπορούν να αγκυροβολούν τις εργάσιμες ημέρες και όχι τα Σαββατοκύριακα. Οργανισμοί και ταξιδιώτες προτείνουν τρόπους με τους οποίους τα ταξίδια μπορούν να γίνουν ακόμα πιο βιώσιμα. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι ένας ταξιδιώτης με οικολογική συνείδηση πρέπει να κάνει «εκπτώσεις» στην απόλαυση ούτε ότι πρέπει να κατασκηνώνει σε κάθε μέρος αντί να απολαμβάνει τις ανέσεις που επιθυμεί. Ο

βιώσιμος τουρισμός δεν συνδέεται απαραίτητα με περικοπές και περιορισμούς αλλά με αλλαγή κουλτούρας και προσαρμογή της τουριστικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με την Έκθεση Αειφόρου Ταξιδιού της Booking.com, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για οικολογικά καταλύματα που συνδυάζουν την περιβαλλοντική συνείδηση με το στυλ και την άνεση. Στην πραγματικότητα, το 81% των ταξιδιωτών σχεδιάζει να αναζητήσει βιώσιμα καταλύματα το επόμενο έτος (από 62% το 2016). Πρόκειται για καταναλωτικές τάσεις οι οποίες επιβάλλουν αλλαγή πλεύσης σε όλους τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους κλάδους με τον τουρισμό, με ακρογωνιαίο λίθο τον κλάδο των μεταφορών.

Αλλάζει ταυτότητα ο ελληνικός τουρισμός – Στο επίκεντρο το ευ ζην Η εθνική στρατηγική της Ελλάδας για τον τουρισμό ακολουθεί μια νέα προσέγγιση, η οποία συνδέει τον τουρισμό με τον πρωτογενή τομέα και τον πολιτισμό. Ενδεικτική της νέας προσέγγισης που ακολουθεί η χώρα είναι η πρόσφατη τοποθέτηση της προέδρου του ΕΟΤ Άντζελας Γκερέκου, η οποία ανέφερε ότι το τρίπτυχο Αειφόρα Οικονομία Φιλοξενίας - Ελληνική Διατροφή - Πολιτισμός αποτελούν προτεραιότητα για τον ΕΟΤ. Όπως σημείωσε, «το ευ ζην είναι η ολιστική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων που αντιλαμβάνεται το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή ως ενιαία οντότητα και υποδεικνύει την ισορροπημένη φροντίδα και ανάπτυξή τους, σύμφωνα με τις αρχές του μέτρου και της αρμονίας. Μεταφρασμένο στην καθημερινότητά μας, το ευ ζην είναι η σωστή διατροφή, το αθλητικό ιδεώδες και η σωματική άσκηση, ιδανικά κοντά στη φύση, οι αναζωογονητικές θεραπείες στις θάλασσες και στις ιαματικές πηγές μας, η ψυχαγωγία, η θετική ψυχολογία, η καλλιέργεια του πνεύματος, ο σεβασμός προς το περιβάλλον και τους γύρω μας, ο σεβασμός προς τις νεότερες γενιές. Δηλαδή, το ευ ζην είναι όλα όσα χρειάζεται ο σύγχρονος επισκέπτης. Μια άλλη μετάφραση του “All you want is Greece”».

Από τη θεωρία στην πράξη – Τα μεγάλα έργα θα ανοίξουν τον δρόμο Η διαχείριση των αποβλήτων, η χρήση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς, η ανακύκλωση, οι υποδομές για καθαρή ενέργεια, η προστασία της φύσης, απαιτούν υποδομές οι οποίες υλοποιούνται είτε σε πιλοτικό επίπεδο είτε ως μέρος μιας καθιερω-

ΒΙΏΣΙΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ: Πράσινο marketing για τα ελληνικά νησιά και αλλαγή πλεύσης για μεταφορές και τουριστικές επιχειρήσεις

μένης εθνικής στρατηγικής. Κατά την τελευταία πενταετία η Ε.Ε. έχει εντείνει τις προσπάθειές της για την αειφόρο ανάπτυξη στα νησιά. Με αφορμή την πρωτοβουλία για πράσινη ενέργεια στα νησιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Clean energy for E.U. Islands Initiative» που ξεκίνησε τον Μάιο του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποφασίσει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να γίνουν πράσινα χίλια νησιά της Ε.Ε. Αντίστοιχα στην Ελλάδα, τα νησιά που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της χώρας ως κορυφαίου τουριστικού προορισμού προωθούνται πλέον με μια διαφοροποιημένη εθνική στρατηγική, η οποία προτάσσει τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος και τις βιώσιμες πρακτικές στη νησιωτική χώρα. Η πρωτοβουλία GR-eco Islands στοχεύει στην προώθηση μιας ολοκληρωμένης πράσινης μετατροπής μικρών νησιών (έως 5.000 κάτοικοι), ώστε να καταστούν πρότυπα αειφορίας, εφαρμογής νέων τεχνολογιών και μεθόδων σε τομείς όπως η διαχείριση αποβλήτων, οι πράσινες μετακινήσεις (προώθηση ηλεκτροκίνησης μέσω υποδομών και χορηγιών) και η παραγωγή ενέργειας. Ήδη σε τροχιά υλοποίησης έχουν μπει τα νησιά της Αστυπάλαιας και της Χάλκης.

Πράσινες Μεταφορές: Στο επίκεντρο η αεροπορία και η ναυτιλία Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα των μεταφορών αντιπροσωπεύουν σήμερα έως και το ένα τέταρτο των συνολικών εκπομπών της Ε.Ε. και, σε αντίθεση με άλλους τομείς, οι εκπομπές εξακολουθούν να αυξάνονται. Σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έως το 2050 οι εκπομπές από τις μεταφορές πρέπει να μειωθούν κατά 90%. Η επιτυχής μετάβαση στις πράσινες μεταφορές θα προσφέρει νέες οικονομικές ευκαιρίες και θα αποφέρει κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ηχορρύπανσης και των αρνητικών επιπτώσεών τους στην υγεία, πέραν της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στο πλαίσιο αυτό η Κομισιόν έχει προτείνει τον νέο κανονισμό για τα αεροπορικά καύσιμα (RefuelEU Aviation), ο οποίος υποστηρίζει την ταχεία μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε βιώσιμα καύσιμα για τις αεροπορικές μεταφορές. Η

Ο υπερτουρισμός είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η ταξιδιωτική βιομηχανία, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, περίπου το 80% όλων των ταξιδιωτών επισκέπτεται τα ίδια πέντε-δέκα σημεία σε κάθε χώρα.

Η εθνική στρατηγική της Ελλάδας για τον τουρισμό ακολουθεί μια νέα προσέγγιση, η οποία συνδέει τον τουρισμό με τον πρωτογενή τομέα και τον πολιτισμό.

12.5.22 – lifo

περιβάλλον

πρόταση αυτή θα καταστήσει τα αεροπορικά ταξίδια πιο οικολογικά και θα επιτρέψει στους πολίτες της Ε.Ε. να απολαμβάνουν τα οφέλη των πτήσεων με πιο υπεύθυνο τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει φιλόδοξους υποχρεωτικούς στόχους και επικεντρώνεται στα πιο καινοτόμα και βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα, ιδίως στα συνθετικά καύσιμα, τα οποία μπορούν να επιτύχουν εξοικονόμηση εκπομπών έως και 80% ή 100% σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα. Αντίστοιχη πρόταση έχει υποβληθεί και για τα ναυτιλιακά καύσιμα (FuelEU Maritime) με σκοπό την ενθάρρυνση της χρήσης βιώσιμων ναυτιλιακών καυσίμων και τεχνολογιών πρόωσης πλοίων μηδενικών εκπομπών, με τον καθορισμό ανώτατου ορίου για την περιεκτικότητα σε αέρια θερμοκηπίου της ενέργειας που χρησιμοποιείται από πλοία που καταπλέουν σε ευρωπαϊκούς λιμένες.

Η πράσινη αεροπορία δίνει φτερά στον βιώσιμο τουρισμό

κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 44 lifo – 12.5.22

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας αναφέρει ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις αερομεταφορές έχουν αυξηθεί ραγδαία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, φτάνοντας σχεδόν τον 1 μετρικό γιγατόνο το 2019. Αυτό ισοδυναμεί περίπου με το 2,8% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 από την καύση ορυκτών καυσίμων. Σύμφωνα με τη NASA, η «πράσινη αεροπορία» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει δραστηριότητες στον κλάδο που βελτιώνουν την απόδοση των αεροσκαφών και μειώνουν την ηχορρύπανση και τα αέρια του θερμοκηπίου (τα οποία με τη σειρά τους μειώνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα). Οι αεροπορικές εταιρείες, οι κατασκευαστές αεροσκαφών και τα αεροδρόμια λαμβάνουν σταδιακά μέτρα όπως η διαφοροποίηση του τύπου καυσίμων με τη χρήση βιώσιμων καυσίμων αεροσκαφών, τα οποία μπορούν να παραχθούν από φυτά, φύκια, μαγειρικό λάδι, ακόμη και από αστικά απόβλητα. Στην Ελλάδα ο κλάδος προσαρμόζεται με γοργούς ρυθμούς. Για παράδειγμα, η Aegean έχει στραφεί ήδη στα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα (SAF) και εμπλουτίζει τον στόλο της με νέου τύπου αεροσκάφη όπως τα Airbus Α321neo, τα οποία,

ακόμη και με χρήση συμβατικών καυσίμων, εξασφαλίζουν 19%-23% χαμηλότερο αποτύπωμα CO2 ανά θέση σε σχέση με τα προηγούμενης γενιάς αεροσκάφη και έως 53% χαμηλότερο αποτύπωμα CO2 ανά θέση από τα πρώτα και τότε νέα αεροσκάφη της εταιρείας πριν από είκοσι χρόνια.

Δύσκολη η «πράσινη εξίσωση» για την ποντοπόρο ναυτιλία Παρά το γεγονός ότι οι οδικές μεταφορές και οι αερομεταφορές προσαρμόζονται σταδιακά σε ένα πλαίσιο λειτουργίας μειωμένων εκπομπών, ο κλάδος της ναυτιλίας, και ειδικότερα η επιβατηγός ναυτιλία, έχει τη βούληση, αλλά στερείται των κατάλληλων εργαλείων και ενός ευνοϊκού θεσμικού περιβάλλοντος για να προχωρήσει σε ριζικές πράσινες αλλαγές.Ενδεικτική είναι πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία αναφέρει ότι οι προτεινόμενες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πολιτικές για το κλίμα (δέσμη μέτρων «Fit for 55») μπορούν να αυξήσουν το κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026, εάν δεν

ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής. Η μεγαλύτερη επίδραση ενδέχεται να προέλθει από την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα (ΣΕΔΕ - ETS), καθώς το 2026 η υποχρέωση αγοράς του συνόλου των δικαιωμάτων εκπομπής θα συνεπάγεται συνολικό κόστος 169 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, η μη χρήση εναλλακτικού καυσίμου εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε επιβάρυνση κατά 30 εκατ. ευρώ το 2026 λόγω μη συμμόρφωσης με τον στόχο μείωσης της έντασης εκπομπών (Fuel EU Maritime). Η κάλυψη της επιπλέον δαπάνης λόγω της δέσμης «Fit for 55» επιβαρύνει τις τιμές των εισιτηρίων από 5% το 2023 έως 30% το 2026, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε υποχώρηση της ζήτησης για ακτοπλοϊκές υπηρεσίες. Οι απώλειες αυτές θα μπορούσαν να περιοριστούν με κατάλληλα μέτρα τα οποία θα περιλαμβάνουν επιδοτήσεις για τις υποδομές και μετατροπές των πλοίων και άλλα κίνητρα για την κατασκευή/αγορά πλοίων τελευταίας τεχνολογίας.

Οργανισμοί και ταξιδιώτες προτείνουν τρόπους με τους οποίους τα ταξίδια μπορούν να γίνουν ακόμα πιο βιώσιμα. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι ένας ταξιδιώτης με οικολογική συνείδηση πρέπει να κάνει «εκπτώσεις» στην απόλαυση ούτε ότι πρέπει να κατασκηνώνει σε κάθε μέρος αντί να απολαμβάνει τις ανέσεις που επιθυμεί.

12.5.22 – lifo

περιβάλλον κοινωνία εταιρική διακυβέρνηση 46 lifo – 12.5.22

Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση τροφίμων αποτελεί πλέον ένα από τα βασικά «εργαλεία» του σχεδίου της Ε.Ε. για μετάβαση σε ένα πράσινο σύστημα διατροφής. Δεν είναι τυχαίο ότι στα κριτήρια ESG, που πλέον χρησιμοποιούνται σε όλες τις μεγάλες επενδύσεις, εστιάζουν σε όλες τις πτυχές της βιωσιμότητας, στην οποία περιλαμβάνονται η βιώσιμη αλυσίδα εφοδιασμού και ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων, ειδικά σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται και την Ευρώπη να απειλείται από μια επισιτιστική κρίση. Σε αυτό το κλίμα η Κομισιόν ξεκίνησε προσφάτως διαβούλευση με όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων, από τους αγρότες και τους εκπροσώπους της μεταποιητικής βιομηχανίας μέχρι τους διακινητές, τους εμπόρους, τα σούπερ μάρκετ και τους καταναλωτές, για το μέλλον της ευρωπαϊκής στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork). Ως στόχος έχει τεθεί η επιτάχυνση της μετάβασης του διατροφικού μοντέλου σε έναν βιώσιμο τρόπο παραγωγής και διακίνησης με ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, το οποίο δεν θα αφήνει το σημάδι του στο κλίμα ούτε θα πληγώνει την ολοένα πιο εύθραυστη βιοποικιλότητα του πλανήτη. Παράλληλα, το ζητούμενο είναι να ενισχυθούν η επισιτιστική ασφάλεια και η δημόσια υγεία. Επίσης, φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να διασφαλίσει ότι η παραγωγή των τροφίμων είναι αποδοτική και τα τρόφιμα οικονομικά και προσιτά για όλους. Στο παιχνίδι της βιώσιμης διατροφής έχουν αρχίσει να μπαίνουν ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί, έμποροι και μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ με δράσεις που προωθούν τα ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα, διαφημίζουν τον τρόπο παραγωγής των προϊόντων, ειδικά όσον αφορά τη μεταχείριση των ζώων, τη φροντίδα του περιβάλλοντος –του εδάφους, του νερού και του αέρα–, τον βιολογικό τρόπο καλλιέργειας ή εκτροφής. Πολλές εταιρείες τροφίμων φροντίζουν πλέον να αναγράφουν με ευδιάκριτο τρόπο στις συσκευασίες τους, πέρα από τα θρεπτικά συστατικά, ότι δεν περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, τρανς λιπαρά, χημικά συντηρητικά, χρωστικές κ.λπ. Ακόμη, στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης φροντίζουν, με διάφορες δράσεις, να ενημερώνουν τους πελάτες τους για τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς στις ετικέτες των προϊόντων. Άλλωστε και οι ίδιοι οι καταναλωτές είναι πλέον ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα διατροφής και υγείας αλλά και σχετικά με τις συνέπειες της βιομηχανικής εντατικής παραγωγής προϊόντων στο περιβάλλον και στο κλίμα. Παρ’ όλα αυτά, στην πλειονότητά τους οι καταναλωτές είναι καλύτεροι

στη θεωρία απ’ ό,τι στην πράξη, γεγονός που αποδεικνύεται από τις αγοραστικές τους συνήθειες. Αν και γνωρίζουν και επιθυμούν τρόφιμα υγιεινά, τα οποία παράγονται με αειφόρες πρακτικές, δεν επιθυμούν να καταβάλλουν περισσότερα χρήματα για το επιπλέον κόστος που απαιτείται για την παραγωγή τους. Σύμφωνα με έρευνα των Ινδών καθηγητών Zillur Rahman και Yatish Joshi, μολονότι το 70% των καταναλωτών έχει διαμορφώσει θετική στάση απέναντι στα βιώσιμα τρόφιμα, μόνο το 10% τα αγοράζει. Μάλιστα, στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνα κοινής γνώμης που έγινε για λογαριασμό του WWF, στο πλαίσιο της εκστρατείας Eat4Change που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ σε ποσοστό 70% οι Έλληνες δηλώνουν πρόθυμοι να αλλάξουν συνήθειες προς το καλύτερο, αναφέρουν πως το οικονομικό κόστος είναι ο κύριος αποτρεπτικός παράγοντας. Όμως τα φθηνότερα τρόφιμα «κρύβουν» υψηλό κόστος για τον πλανήτη, καθώς, για να φτάσουν στο ράφι σε χαμηλή τιμή, έχουν παραχθεί με μεθόδους που οδηγούν σε διάβρωση των εδαφών, ρύπανση των υδάτων και υπερκατανάλωση νερού, αποψίλωση ευαίσθητων οικοσυστημάτων, ενίοτε και εκμετάλλευση του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, σύμφωνα με τον FAO, τα συστήματα τροφίμων απορροφούν το 30% της ενέργειας που καταναλώνεται του πλανήτη, η οποία σε μεγάλο βαθμό παράγεται από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα. Πάντως, σταδιακά, αν και με αργούς ρυθμούς, οι μεγάλοι «παίκτες» στην αγορά τροφίμων έχουν αρχίσει να διακρίνουν ότι η ενημέρωση των πελατών τους όσον αφορά τη βιωσιμότητα της διατροφικής αλυσίδας μπορεί να τους αποφέρει κέρδη, καθώς πρόκειται για την κατεύθυνση που δείχνουν όχι μόνο οι ευρωπαϊκές πολιτικές αλλά και οι προτιμήσεις και οι ανησυχίες των καταναλωτών. Εκατοντάδες έρευνες, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα κι έπειτα, έχουν καταδείξει τις συνέπειες της χρήσης λιπασμάτων, εντομοκτόνων και φυτοπροστατευτικών ουσιών, με μία από τις πρώτες νίκες της επιστήμης να αφορά την απαγόρευση της χρήσης DDT, το οποίο, ενώ δεν χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες, ακόμη ανιχνεύεται σε εδάφη και ύδατα. Η Κομισιόν έχει θέσει ως στόχο τον περιορισμό κατά 50% της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων έως το 2030, ενώ έχει τεθεί ως στόχος μέχρι το 2030 στο 25% της γεωργικής γης στην Ε.Ε. να έχουν εγκατασταθεί βιολογικές καλλιέργειες. Όπως αναφέρεται στην Εθνική Στρατηγική Τροφίμων της Βρετανίας, το παγκόσμιο σύστημα

ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΛΥΣΊΔΑ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΎ: Αλλάζει διαδρομή η παραγωγή τροφίμων

τροφίμων φέρει το μεγαλύτερο βάρος για την απώλεια της βιοποικιλότητας, την αποψίλωση των δασών, την ξηρασία, τη ρύπανση των γλυκών υδάτων και την κατάρρευση της υδρόβιας άγριας ζωής, ενώ υπογραμμίζεται ότι είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην κλιματική αλλαγή έπειτα από τον ενεργειακό τομέα. «Η μετάβαση σε πιο βιώσιμα συστήματα τροφίμων, τα οποία σχεδιάζουμε με τη στρατηγική “Από το αγρόκτημα στο πιάτο” είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων τάσεων όσον αφορά το κλίμα, την απώλεια βιοποικιλότητας και την ανθυγιεινή διατροφή. Είναι επίσης θεμελιώδους σημασίας για τη μακροπρόθεσμη επισιτιστική μας ασφάλεια», δηλώνει χαρακτηριστικά η επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ε.Ε. κ. Στέλλα Κυριακίδου. Μεγάλο ρόλο στην ευρωπαϊκή στρατηγική παίζει και ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων. Αυτό το «κεφάλαιο» αφορά πολύ και τη χώρα μας, καθώς, σύμφωνα με έκθεση του ΙΟΒΕ, κατά κεφαλήν πετάμε περίπου 196 κιλά τρόφιμα ετησίως, καταλαμβάνοντας την 4η θέση στην Ε.Ε.

Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση τροφίμων αποτελεί πλέον ένα από τα βασικά «εργαλεία» του σχεδίου της Ε.Ε. για μετάβαση σε ένα πράσινο σύστημα διατροφής.

Τα φθηνότερα τρόφιμα «κρύβουν» υψηλό κόστος για τον πλανήτη, καθώς, για να φτάσουν στο ράφι σε χαμηλή τιμή, έχουν παραχθεί με μεθόδους που οδηγούν σε διάβρωση των εδαφών, ρύπανση των υδάτων και υπερκατανάλωση νερού, αποψίλωση ευαίσθητων οικοσυστημάτων, ενίοτε και εκμετάλλευση του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού.

LIFOPUBLI

Πόσες φορές έχεις πετάξει τη γόπα από το τσιγάρο σου στον δρόμο με μια μικρή ενοχή αλλά και με την παρηγοριά ότι ένα τόσο δα σκουπιδάκι δεν θα κάνει τη διαφορά; Κι όμως, την κάνει! Αυτές είναι οι «Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα» που περιγράφονται πολύ πετυχημένα στον τίτλο της πρωτοβουλίας που υλοποιείται από την Aegean Rebreath σε συνεργασία με τον δήμο Ραφήνας Πικερμίου, τον Οργανισμό Λιμένος Ραφήνας και την British American Tobacco Hellas. Το πρωτοποριακό πρόγραμμα διεθνών προδιαγραφών πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στη Ραφήνα, μια περιοχή που μετρά σημαντικό αριθμό μόνιμων κατοίκων και παράλληλα, λόγω του λιμανιού, φιλοξενεί μεγάλο αριθμό επισκεπτών και ταξιδιωτών, η παρουσία των οποίων αντανακλάται και στην περιβαλλοντική επιβάρυνσή της. Η δράση έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την αλόγιστη απόρριψη των πλαστικών μίας χρήσης και περιλαμβάνει ειδικούς συλλεκτήρες για τα αποτσίγαρα, ειδική σηματοδότηση για την ευαισθητοποίηση των πολιτών αλλά και ένα καινοτόμο δορυφορικό πρόγραμμα που μέσω χρήσης υψηλής τεχνολογίας «υποδεικνύει» τις περιοχές που είναι περισσότερο περιβαλλοντικά επιβαρυμένες. Όπως δήλωσε ο δήμαρχος Ραφήνας - Πικερμίου κ. Ευάγγελος Μπουρνούς: «Είμαστε υπερήφανοι που η περιοχή μας επελέγη για την ανάπτυξη αυτού του καινοτόμου προγράμματος το οποίο μας προτάθηκε από περιβαλλοντικούς φορείς και υιοθετήσαμε άμεσα και προγραμματικά, ώστε να μεταφερθούν τα σωστά μηνύματα κατά της αλόγιστης απόρριψης των πλαστικών μίας χρήσης στους κατοίκους και στους επισκέπτες. Το περιβάλλον είναι υπόθεση όλων μας και στο πλαίσιο αυτό η προσπάθεια που ξεκινήσαμε ελπίζουμε να βοηθήσει στην ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα αυτό». Ας ξεκινήσουμε από το δεδομένο ότι κάθε χρόνο ένας πολύ μεγάλος αριθμός αποτσίγαρων

καταλήγει στο περιβάλλον. Η ρίψη τους στο έδαφος μπορεί να φαίνεται ως «μια μικρή πράξη», αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα «μεγάλο έγκλημα» με σημαντικό αντίκτυπο στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς μεγάλο μέρος από αυτά τα τοξικά απορρίμματα καταλήγει στη θάλασσα, όπου παραμένει πολλά χρόνια μέχρι να διασπαστεί, με «αθώα θύματα» πουλιά και ψάρια που τα καταναλώνουν ως τροφή. Το πρόγραμμα «Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα», που πραγματοποιείται από την Aegean Rebreath σε συνεργασία με τον δήμο Ραφήνας - Πικερμίου, τον Οργανισμό Λιμένος Ραφήνας, την Επιτροπή Βιώσιμο Περιβάλλον Ραφήνας - Πικερμίου και την BAT Hellas, αναπτύσσεται σε μια περιοχή με εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τα ζητήματα της θαλάσσιας ρύπανσης και συνδυάζει μελέτη και ευαισθητοποίηση γύρω από την αλόγιστη απόρριψη των πλαστικών μίας χρήσης, συμβάλλοντας στην προσπάθεια που έχει ξεκινήσει γι’ αυτόν τον σκοπό ήδη από το προηγούμενο καλοκαίρι. Η έναρξη του προγράμματος είχε συμβολικό

Governance Social

Η πρωτοβουλία «Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα» περιλαμβάνει και σειρά δράσεων που πραγματοποιήθηκαν σε περιοχές εντός της Χερσαίας Ζώνης του Λιμένα Ραφήνας, δικαιοδοσίας της ΟΛΡ Α.Ε., όπως η διευρυμένη δράση καθαρισμού που πραγματοποιήθηκε για τη συλλογή και καταμέτρηση αποτσίγαρων στην κεντρική παραλία της Ραφήνας.

Η British American Tobacco συμμετέχει σε μια πρωτοβουλία διεθνών προδιαγραφών για τα πλαστικά μίας χρήσης.

χαρακτήρα, με την τοποθέτηση μιας πρωτότυπης κατασκευής στην κεντρική πλατεία της Ραφήνας, μιας πραγματικής «σκηνής εγκλήματος» στην οποία, δίπλα στα θύματα, π.χ. ψάρια και χελώνες, τοποθετήθηκε το πιστό αντίγραφο ενός γιγαντιαίου αποτσίγαρου με σκοπό την ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος. Η πρωτοβουλία ««Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα» περιλαμβάνει και σειρά δράσεων που πραγματοποιήθηκαν σε περιοχές εντός της Χερσαίας Ζώνης του Λιμένα Ραφήνας, δικαιοδοσίας της ΟΛΡ Α.Ε., όπως η διευρυμένη δράση καθαρισμού που πραγματοποιήθηκε για τη συλλογή και καταμέτρηση αποτσίγαρων στην κεντρική παραλία της Ραφήνας. Στόχος η ενίσχυση των συμπερασμάτων που προέκυψαν από τις μετρήσεις υψηλής τεχνολογίας μέσω δορυφορικών συστημάτων σχετικά με την απόρριψη αποτσίγαρων στην παράκτια ζώνη. Οι μετρήσεις αυτές δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα σχετικά με τα σημεία όπου εντοπίζεται το πρόβλημα της αλόγιστης απόρριψης αποτσίγαρων και παράλληλα επιτρέπουν τον σχεδιασμό στοχευμένων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Η δράση ενισχύθηκε με τον καθαρισμό της εκβολής του Μεγάλου Ρέματος από κάθε είδους απορρίμματα που επιβάρυναν το σημείο, όπως πλαστικά μπουκάλια και σακούλες, καθώς και με τη συλλογή δείγματος μικροπλαστικών από την παραλία. Ο διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων της BAT Hellas, κ. Στέφανος Διανέλλος, ανέφερε: «Η βιώσιμη ανάπτυξη των εταιρειών συνδέεται άμεσα με τις τοπικές κοινωνίες όπου δραστηριοποιούνται. Στο πλαίσιο αυτό πρωτοβουλίες όπως οι “Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα” έρχονται να αναδείξουν το ζήτημα της αλόγιστης απόρριψης των πλαστικών μίας χρήσης και να τονίσουν τον ρόλο που έχει κάθε πολίτης σε αυτή την κοινή προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος».

Environmental

περιβάλλον/βιωσιμότητα

«Μικρές Πράξεις, Μεγάλα Εγκλήματα»

12.5.22 – lifo

48 lifo – 12.5.22

727

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

ΒΙΒΛΙΟ Γιατί η «Υπόσχεση» του Ντέιμον Γκάλγκουτ άξιζε το Booker του 2021

ΜΟΥΣΙΚΗ

To «Street Talk» του Moose Ο νέος δίσκος του «Street Talk» βρίσκει τον Αθηναίο ράπερ στην καλύτερη φάση του, εξελιγμένο και με κομμάτια που μπορούν να τον κάνουν μεγάλο όνομα. Δεν είναι μόνο ο ήχος που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από μία ξένη πρωτοκλασάτη παραγωγή, είναι και το flow του, αλλά και οι συμμετοχές που θα εκτινάξουν την φήμη του. Ο Moose είναι ένα παιδί που κυνήγησε το όνειρό του στην Ελλάδα και τα κατάφερε. Αυτό το οφείλει στο ταλέντο του, στην επιμονή του και στη σκληρή δουλειά, αλλά και στo ότι ξέρει τι είναι, τι κάνει και τι εκπροσωπεί.

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Συνέντευξη στη σελ. 58

12.5.22 – lifo

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

the week

4 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ατομική έκθεση του Μίλτου Γκολέμα στην γκαλερί Ζουμπουλάκη

Η γκαλερί Ζουμπουλάκη φιλοξενεί τη νέα ατομική έκθεση του Μίλτου Γκολέμα «Ηλιοτρόπια». Η πέμπτη κατά σειρά έκθεση του καλλιτέχνη αναδύεται μέσα από τη φύση και τα ανθισμένα ηλιοτρόπια και φανερώνει την ανθρώπινη παρουσία μέσα από τη χαρακτηριστική τεχνοτροπία του Γκολέμα που επιτρέπει στον θεατή να παρατηρεί και να συμμετέχει σε αυτήν. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν καμβάδες μεγάλων κυρίως αλλά και πολύ μικρών διαστάσεων με λάδια και άμμο. 12/5-4/6, γκαλερί Ζουμπουλάκη, πλ. Κολωνακίου 20

5 ΘΕΑΤΡΟ «Φθινόπωρο» στη θεατρική σκηνή του Faust STOEP TH S PR ES

ΜΟΥΣΙΚΗ 12- 1 8 m aϊου 20 22

1 ΠΑΡΤΙ «Get your freak on party»: Η Idra Kayne live στο Half Νote Από αυτή την Παρασκευή στο Half Νote θα βρίσκεται η Αθηναία τραγουδίστρια Idra Kayne με την τετραμελή μπάντα της και την εκρηκτική ενέργειά της. Σε μια r ’n’ b και χιπ-χοπ extravaganza θα παρασύρει το κοινό σε ’90s ρυθμούς, εκτελώντας throwback oldschool επιτυχίες των Missy Elliot, Eminem, Eve, 2Pac, Snoop Dog, Waren G, Salt ‘n’ Peppa, Lauryn Hill και πολλών άλλων.

ενορχήστρωση, ο Ηλίας Βουδούρης στη μουσική διεύθυνση, ενώ στην ερμηνεία θα είναι ο Γιάννης Κότσιρας, η Νεφέλη Φασούλη και το γυναικείο φωνητικό σύνολο chόrεs. 12-15/5, Εθνική Λυρική Σκηνή, Εναλλακτική Σκηνή, είσοδος: 10-20 ευρώ

3 ΘΕΑΤΡΟ «Λοιμός»: Η νέα μουσική παράσταση του Βασίλη Βηλαρά

13/5-16/5, Half Note, Τριβωνιανού 17, είσοδος: 10-20 ευρώ

2 ΜΟΥΣΙΚΗ Αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη στην Εθνική Λυρική Σκηνή

απο τισ naσια κανδηλωρουρεντζεποπουλου & μαρκελλα μιχαηλ

50 lifo – 12.5.22

Με τη συναυλία «Μίκης Θεοδωράκης: Λυρικές εικόνες» που θα πραγματοποιηθεί στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής αποκαλύπτεται στο κοινό μια λιγότερο φανερή πλευρά της καλλιτεχνικής προσωπικότητας του μεγάλου συνθέτη. Μέσω έργων από τους κύκλους «Πολιτεία Α’», «Επιφάνια», «Λιποτάκτες», «Μικρές Κυκλάδες», Κύκλος Φαραντούρη, «Θαλασσινά Φεγγάρια», «Τα λαϊκά», «Νύχτα θανάτου», «Μπαλάντες», «Τα λυρικά», «Ταξίδι μέσα στη νύχτα», «Χαιρετισμοί», «Ραντάρ», «Ασίκικο Πουλάκη» και «Σερενάτες», των ταινιών Φαίδρα και Ο ασυμβίβαστος, καθώς και μέσα από τις θεατρικές παραστάσεις, ο Θεοδωράκης ξανασυστήνεται στο κοινό από τη σκοπιά του έρωτα, της αγάπης, της φύσης, του παιδιού, της αποξένωσης, του θανάτου, της απογοήτευσης και του ονείρου, πάντοτε με βάση τα κείμενα σημαντικών ποιητών και στιχουργών. Για τη βραδιά συνεργάζονται ο Γιάννης Μπελώνης στη μουσική επιμέλεια και την

Μια μουσική παράσταση φτιαγμένη από τα υλικά που γεμίζουν καθημερινά το newsfeed όλων. Οι close friends, η αστυνομική βία, το victim blaming και ο παραλογισμός των dating apps γίνονται τραγούδια σε μια μουσική περφόρμανς αφιερωμένη στην Ελλάδα. Το show κάνει αναδρομή στη μουσική ιστορία της χώρας και αποκαλύπτει πόσα προβληματικά τραγούδια έχουν τραγουδήσει όλοι εν αγνοία τους μεγαλώνοντας. Παράλληλα, πιστό στη σταθερή ανάγκη της χώρας να εξευρωπαϊστεί, επιτρέπει να συνομιλούν οι Abba με τον Ζαμπέτα, η Dua Lipa με την Τζένη Βάνου, οι ομοφοβικές ελληνικές σειρές των ’90s με το Τinder και οι διεθνείς έρευνες περί αύξησης κακοποιημένων γυναικών την περίοδο της καραντίνας με τα ρεμπέτικα τραγούδια. Στη σκηνή του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων θα κριθούν οι πολλοί μικροί λοιμοί που συναντάει ο Έλληνας κάθε μέρα. 2/5-25/5, Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, είσοδος: 5-10 ευρώ

Ραψωδός Φιλόλογος & Λόγος Απειλή στο Temple Οκτώ χρόνια από την τελευταία τους επί σκηνής συνάντηση οι δύο ιστορικοί ράπερ συναντιούνται ξανά για δύο μοναδικές συναυλίες της «Heavy Mental» Tour. Από το 2014 έχουν αλλάξει πολλά. Ο μεν Ραψωδός Φιλόλογος παρουσίασε το «Κελί 218», μια κυκλοφορία που σηματοδότησε την αρχή μιας μακροχρόνιας απουσίας και σιωπής, την οποία αποφάσισε να διακόψει με την κυκλοφορία της «Αλεξάνδρειας». Ο δε Λόγος Απειλή σύστησε την «Αμνησία» στο κοινό του Gagarin, για να ακολουθήσει κι αυτός με τη σειρά του έναν μοναχικό και γεμάτο δημιουργία και νέες κυκλοφορίες δρόμο. 14/5, Temple, Γκάζι, στις 20:00, είσοδος: 12 ευρώ

Η bijoux de kant επιστρέφει με το Φθινόπωρο στην καρδιά της άνοιξης και με μια παράσταση για το άρρητο, γι’ αυτό που διακατέχεται από τη σπαρακτική σιωπή της επιθυμίας για επικοινωνία. Η παράσταση είναι βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου και η σύλληψη και η σκηνοθεσία είναι του Γιάννη Σκουρλέτη. Στο έργο παίζουν ο Θεοχάρης Ιωαννίδης, η Ελεάνα Στραβοδήμου, η Φλομαρία Παπαδάκη και η drag βαρύτονος Νίνα Νάη. 13/5-5/6, Faust, Καλαμιώτου 11, είσοδος: 12-15 ευρώ

6 ΜΟΥΣΙΚΗ Ο Kos. K live στο six d.o.g.s

Το εκρηκτικό τρίο του Αθηναίου Kos. Κ (aka Θοδωρής Κοντάκος) έρχεται στο six d.o.g.s αυτή την Παρασκευή. Με τον ίδιο στη φωνή και στην κιθάρα, τον Ηλία Αρωνίδη στα τύμπανα και τον Χαράλαμπο Κουρτάρα στο μπάσο το κοινό θα ακούσει κομμάτια από τα προσωπικά άλμπουμ του τραγουδοποιού («Εδώ είναι το σπίτι μου», «Σήματα Καπνού», «40 μέρες» και το «Ρεπό»), καθώς και νέο υλικό. 13/5, Six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, είσοδος: 10 ευρώ

7 ΜΟΥΣΙΚΗ Ταφ Λάθος και DJ Micro στο roof του Gazarte Σε μια live εμφάνιση το καλλιτεχνικό δίδυμο της ανεξάρτητης ελληνικής χιπ-χοπ σκηνής Ταφ Λάθος και DJ Micro έρχεται στην ταράτσα του Gazarte με το «One MC & One DJ» για μια αναδρομή στη δισκογραφία του Ταφ Λάθος. Στο live θα παρουσιαστούν επίσης αποκλειστικά κομμάτια από τον επερχόμενο νέο δίσκο του ράπερ που θα κυκλοφορήσει μέσα στο έτος. 12/05, Gazarte, Βουτάδων 32-34, είσοδος: 12 ευρώ

Τέσσερα χρόνια τώρα, το Po’ Boys μαθαίνει την Αθήνα τι πάει να πει αυθεντικό αμερικάνικο BBQ Καλύπτοντας την απόσταση από τη Νέα Υόρκη μέχρι τη Βιρτζίνια, ο Βασίλης Σπόρος γοητεύτηκε από τον βασιλιά του BBQ, τον brisket, και αφού το δοκίμασε σε αρκετά pop up events, αποφάσισε να ανοίξει ένα μαγαζί με «ναυαρχίδα» του το σιγοκαπνισμένο κρέας που αξιοποιεί από τα μπέργκερ μέχρι τη ramen του.

λα ξεκίνησαν όταν ο Βασίλης Σπόρος συνειδητοποίησε ότι οι σπουδές του στο τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής δεν τον συγκινούσαν καθόλου. Τις άφησε, γράφτηκε σε σχολή μαγειρικής και άρχισε να αναζητά την κουζίνα εκείνη που θα τον έκανε ευτυχισμένο. Όταν πια είχε το δικό του custom smoker και παρακολουθούσε τη φωτιά, πίνοντας μια μπίρα και περιμένοντας το κρέας του να σιγοκαπνιστεί, τότε κατάλαβε τι ήταν αυτό που τον ευχαριστούσε πραγματικά. Χρειάστηκαν, βέβαια, πάρα πολλές προσπάθειες για να φτάσει σε αυτό που είχε βάλει στόχο να μας προσφέρει: αυθεντικό αμερικανικό μπάρμπεκιου και τον βασιλιά του, τον brisket, το λιπαρό μοσχαρίσιο στήθος δηλαδή. Την εποχή που βρισκόταν στο τιμόνι της κουζίνας του Mama Roux, αφού πρώτα είχε ταξιδέψει και το είχε δοκιμάσει στο Smorgasburg του Μπρούκλιν, σε BBQ joints της Νέας Υόρκης, της Ουάσινγκτον και της Βιρτζίνια, άρχισε να κάνει πειράματα στο καπνιστήριο που είχαν τοποθετήσει στην ταράτσα του μαγαζιού. Το Po’ Boys ξεκίνησε ως pop up, έκανε την εμφάνισή του σε φεστιβάλ φαγητού, πήγε σε γάμους, βαφτίσεις και εταιρικά πάρτι, μέχρι που έφτασε η ώρα να αποκτήσει τον δικό του χώρο στου Ψυρρή το 2018. Όταν πρωτοεμφανίστηκε, το μενού του ήταν μόλις μία σύντομη στήλη. Όμως, ακούγοντας τον κόσμο τους και τις ανάγκες του, το εμπλούτισαν, έτσι πλέον κάνουν και Chili con carne με αφράτo καλαμποκόψωμο, οnion rings με τυρί κρέμα, sweet chili, tonkatsu sauce και σχοινόπρασο, μια διαφορετική σαλάτα Caesar’s με γαλοπούλα που σιγοκαπνίζεται εκεί, ένα φιλέτο κοτόπουλο με μπαχαρικά blackened, τραγανές πίτες καλαμποκιού, salsa fresca, Αlabama white BBQ sauce που πρέπει να δοκιμάσετε. «Το BBQ μας ενώνει, είναι ένα φαγητό ιδανικό για παρέα, που μπορεί εύκολα να μας κάνει να μαζευτούμε γύρω από το τραπέζι»,

λέει ο σεφ, και είναι αλήθεια. Ίσως σας έχουν καλέσει σε κάποιο σπίτι γι’ αυτό και ας μην εννοούν το αυθεντικό αμερικανικό που απαιτεί υπομονή. Σκεφτείτε ότι στο BBQ Joint του κέντρου ένα μεγάλο κομμάτι brisket μπορεί να χρειαστεί δώδεκα ώρες για να γίνει. Αυτό που πρέπει να παραγγείλετε οπωσδήποτε στο Po’ Boys για να το καταλάβετε είναι το sampler, στο οποίο μπορείτε να δοκιμάσετε όλα τα κρέατα που προσφέρει. Επίσης, επειδή αρκετοί τώρα τελευταία ρωτάτε πού έχει καλή ramen, να σας πω ότι όταν ο David Chang αναρωτήθηκε μέσω Ιnstagram γιατί κανείς δεν βάζει brisket στη σούπα, ο Βασίλης Σπόρος το είχε κάνει ήδη. Επίσης πρέπει να δοκιμάσετε τη σούπα gumbo με γαρίδα μαζί με κοτόπουλο και χειροποίητο λουκάνικο. Και κάτι τελευταίο. Πολλοί πιστεύουν ότι το Po’ Boys είναι μπεργκεράδικο, και το αποκαλούν έτσι. Πώς προέκυψε αυτό; «Δεν είχαμε μπέργκερ όταν ξεκινήσαμε, όμως με πλησίασαν τα παιδιά του Burger Fest και με ρώτησαν αν ήθελα ένα περίπτερο και είπα το “ναι”». Έφτιαξε, λοιπόν, μερικά, ένα από αυτά ήταν το καυτερό Tipsy Texan Burger με brisket, pulled pork, λουκάνικο andouille, καραμελωμένα κρεμμύδια, creole mayo, coleslaw και bourbon glaze. «Τελειώνει το φεστιβάλ την Κυριακή και τη Δευτέρα ερχόταν κόσμος και μας το ζητούσε, αλλά δεν το είχαμε στο μενού». Και κάπως έτσι μπήκαν τα πέντε πρώτα μπέργκερ στο μαγαζί, ανάμεσα στα οποία είναι το Tipsy Texan Burger και το DOUBLE SMASHED CHEESE, το μεγάλο σουξέ του μαγαζιού. «Για πολύ καιρό με ρωτούσαν “είσαι ο Βασίλης που έχεις το μπεργκεράδικο στου Ψυρρή;” και ενώ στην αρχή προσπαθούσα να εξηγήσω πως το μαγαζί προσφέρει αμερικανικό μπάρμπεκιου, μετά απαντούσα απλώς “ναι”». Με μείγμα από πέντε διαφορετικές κοπές, με όλες τους τις σος χειροποίητες, αυτήν τη στιγμή το Po’ Boys δεν είναι ένα ακόμα μπεργκεράδικο αλλά έχει δεκαέξι μπέργκερ στον κατάλογό του, τα οποία σαρώνουν.

Αγαθάρχου 12 & Λεπενιώτου, Ψυρρή, 210 3234672.

12.5.22 – lifo

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Το κορίτσι με το βραχιόλι

όχι απαραίτητα ποινικά κολάσιμη. Το Κορίτσι με το βραχιόλι δεν μένει ασυγκίνητο μπροστά στο δράμα μιας σημαντικής ανθρώπινης απώλειας και στην τρίτη πράξη ανατρέπει τα δεδομένα και προσφέρει διακριτικά την ανάλογη κάθαρση, χωρίς να προδίδει τις αρχικές προθέσεις του σύνθετου πορτρέτου που επιχειρεί.

Ένα συναρπαστικό δικαστικό δράμα για ένα έφηβο κορίτσι που σκότωσε την καλύτερή του φίλη. ΣΥΝΟΨΗ: Η δεκαεπτάχρονη Λιζ συλλαμβάνεται μετά

τον θάνατο της καλύτερης φίλης της. Οι υποψίες για την ενοχή της είναι βάσιμες και οι δύο οικογένειες συγκλονίζονται από τα γεγονότα που αποκαλύπτονται συνεχώς. Η κυνική και επιθετική συμπεριφορά της κατά τη διάρκεια της δίκης θα επιβαρύνει τη θέση της.

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

52 lifo – 12.5.22

μεγάλη διαφορά μεταξύ του Κοριτσιού με το βραχιόλι και της πρωτότυπης ταινίας στην οποία βασίστηκε, το Accusada του Αργεντινού Γκονζάλο Τομπάλ, που είδαμε στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2018, έγκειται στον χειρισμό και την προσέγγιση μιας υπόθεσης με θύμα μια ανήλικη και θύτη την επίσης ανήλικη καλύτερη φίλη και συμμαθήτριά της. Η κατηγορούμενη είναι κι εδώ το επίκεντρο μιας δίκης που καταλήγει να είναι αυτό που έχουμε συνηθίσει να χαρακτηρίζουμε ως πολύκροτη, ένα σίριαλ με διογκωμένο ενδιαφέρον από τα media και αθρόα, επιπόλαια επικριτική συμμετοχή της μάζας. Αντίθετα, στο γαλλικό remake του Στεφάν Ντεμουστιέ, που βραβεύτηκε με το Σεζάρ Διασκευασμένου Σεναρίου, τα πράγματα είναι πολύ πιο ήσυχα, αν και εξίσου αμφίσημα: δολοφόνησε τη Φλόρα ή μήπως όχι η Λιζ, η οποία φαίνεται να υποστηρίζεται από τον εύλογα αυστηρό και ανήσυχο πατέρα της και να διατηρεί μια πιο απόμακρη σχέση με τη χειρουργό μητέρα, η οποία φρόντισε, καθόλου τυχαία, να είναι διαρκώς απασχολημένη με τη δουλειά της στο νοσοκομείο και αρνείται να παραστεί στη δίκη, τουλάχιστον στα πρώτα της στάδια. Με σωστούς παραστάτες τους έμπειρους Ροσντί Ζεμ και Κιάρα Μαστρογιάνι στους ρόλους των γονέων, η νεοφερμένη Μελίσα Γκερς δίνει μια ερμηνεία εντυπωσιακής λιτότητας: κρατά μια σταθερά μη απολογητική στάση στο δικαστήριο, εκτονώνοντας την όποια απόπειρα ενοχοποίησής της όποτε ανεβάζει ταχύτητες η εισαγγελέας της έδρας (η Αναΐς Ντεμουστιέ, αδελφή του

σκηνοθέτη), ειδικά όταν οι ερωτήσεις γίνονται προσωπικές και αδιάκριτες. Το Κορίτσι με το βραχιόλι της περιορισμένης, υπό αίρεση ελευθερίας, συμβολικά και κυριολεκτικά, «ανακρίνεται» για την προσωπικότητα και τη σεξουαλική της συμπεριφορά σε μια υπόθεση με λιγοστά στοιχεία, πολλές ενδείξεις και ακόμη περισσότερες αναγωγές, ελλείψει άλλων υπόπτων. Οι γαργαλιστικές λεπτομέρειες, ακόμη και για τα δεδομένα της παραδοσιακά λιγότερο πουριτανικής γαλλικής κουλτούρας, σταδιακά υποκαθιστούν το επίκεντρο της εξέτασης και κατευθύνονται στις προτιμήσεις μιας έφηβης και τους κώδικες μιας γενιάς που αναπόφευκτα απέχει πολύ από εκείνη που κρίνει και έχει την εξουσία να καταδικάζει – είναι μια εκδοχή του κλασικού επιχειρήματος για το πόσο αντικειμενικός και ανεπηρέαστος από την κοινωνία παραμένει ο νόμος. Η σκηνοθεσία είναι ακριβής, σφιχτή, γεμάτη εντάσεις, με ποικιλία κοντινών πλάνων και ο Ντεμουστιέ εμπιστεύεται το ανέκφραστο πρόσωπο της Λιζ όταν εκείνη αρνείται να επαναλάβει, να υπογραμμίσει ή ακόμη και να τιμήσει ερωτήσεις που δεν βρίσκει σκόπιμο ή καν εφικτό να απαντηθούν, μόνο και μόνο για να κάνει τη χάρη στους δικαστές της ή για να λυπηθεί τους γονείς της – σημειωτέον, βρισκόμαστε στην ψύχραιμη Νάντη και όχι στη σνομπ πρωτεύουσα. Μέσα από την ακροαματική διαδικασία λεπτομέρειες ανασυνθέτουν τη μοιραία βραδιά που οι δυο φίλες μοιράστηκαν το κρεβάτι της Φλόρα μετά από μια διαμάχη, τη συμφιλίωση, ένα πάρτι και συνευρέσεις με φίλους, αλλά η ταινία αρνείται να φανερώσει την αντικειμενική αλήθεια με αποκαλυπτικά φλασμπάκ και αστυνομικά κόλπα. Μιλάει για το δικαίωμα ενός κοριτσιού να αντιμετωπίσει το μέλλον του σύμφωνα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τη δική του αλήθεια, ακόμα κι αν η ψυχρή στάση του εκληφθεί ως εγκληματική αδιαφορία – ηθικά παρεξηγήσιμη, αλλά

INFO LA FILLE AU BRACELET ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Στεφάν Ντεμουστιέ

ΔΙΑΝΑ - ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΛΑΙΣ 1,2 - ΤΡΙΑΝΟΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ - ΑΛΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΙΜΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΡΙΝΟ ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Το μαύρο κουτί BOÎTE ΝOIRE

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Μελίσα Γκερς, Ροσντί Ζεμ, Κιάρα Μαστρογιάνι

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Γιαν Γκοζλάν ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ:

Πιερ Νινέ, Λου ντε Λαάζ, Αντρέ

Ντισολιέ ΣΥΝΟΨΗ: Ο Ματιέ είναι ένας ταλαντούχος αναλυτής

μαύρων κουτιών αεροπλάνου. Αναλαμβάνει να βρει την αιτία συντριβής ενός ολοκαίνουριου αεροσκάφους, όταν οι Αρχές αποφασίζουν να κλείσουν την υπόθεση. Σίγουρος πως κάτι άλλο κρύβεται πίσω από το ατύχημα, αναζητά αποδείξεις. Ένα τεχνολογικό θρίλερ υψηλών απαιτήσεων και εκτενών λεπτομερειών made in France βάζει τα γυαλιά στα πρόσφατα πεζά και τυποποιημένα αντίστοιχα των Αμερικανών, οι οποίοι συνήθιζαν να εργάζονται σκληρότερα στα σενάρια και να προσφέρουν ψυχαγωγία αγωνίας και τροφή για σκέψη σε ένα ενήλικο κοινό υποτιμημένο και υποβαθμισμένο σε τρομακτικούς ή μονοδιάστατους κακούς και αόρατες απειλές. Το Μαύρο Κουτί ξεκινά με ένα τραγικό αεροπορικό δυστύχημα, τη συντριβή ενός ολοκαίνουργιου αεροσκάφους που εκτελεί δρομολόγιο από το Ντουμπάι στο Παρίσι σε μερικά λεπτά της ώρας, πάνω από τις Άλπεις. Κανείς επιζών, ελάχιστες πληροφορίες για τον θεατή, εκτός από μερικές κινήσεις επιβατών από τα καθίσματα προς την καμπίνα των πιλότων και ήχους που αποκρυπτογραφούνται από την ειδική υπηρεσία έρευ-

14ο Athens Tattoo Convention Έρχεται για μια ακόμα χρονιά και είναι ένα τεράστιο urban party.

ο Athens Tattoo Convention έρχεται για 14η χρονιά, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται για έναν θεσμό που γράφει πλέον τη δική του ιστορία στον χώρο του body art. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και είναι εντυπωσιακοί. Περισσότεροι από 500.000 επισκέπτες συνολικά, 25.000 tattoo artists από Ελλάδα και εξωτερικό, 30.000 tattoos. Στη φετινή διοργάνωση 350 tattoo artists, η αφρόκρεμα του είδους από το εξωτερικό (Ευρώπη, Καναδά, Βραζιλία κ.λπ.), all-star προσωπικότητες της τέχνης της δερματοστιξίας και οι καλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες συναντιούνται, διαγωνίζονται και προβάλλουν την τέχνη τους και τα είδη των τατουάζ που αποτελούν παγκόσμιο trend σήμερα. Για 6η συνεχή χρονιά το Athens Tattoo Convention στηρίζει τη δράση του οργανισμού Make A Wish και βοηθάει να πραγματοποιηθούν οι ευχές παιδιών που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες. Μέσω της ενέργειας «Star Your Body», ο επισκέπτης, κάνοντας ενα tattoo από επιλεγμένα σχέδια αστεριών, ενισχύει με το 100% του αντιτίμου τον οργανισμό. Μέχρι σήμερα έχουν ζωγραφιστεί περισσότερα από 3.000 «αστεράκια»! Το τεράστιο τριήμερο urban pary, που πραγματοποιείται 13-15 Μαΐου στο γήπεδο Tae Kwon Do, στο Παλαιό Φάληρο, περιλαμβάνει live tattooing, tattoo contests, DJ sets, live bands, food & drinks, art exhibition experience, game rooms, graffiti show, bike and skate Show, kids playground, body painting, show acrobatics. Για άλλη μια χρονιά, το Athens Tattoo Convention θα μας παρασύρει στη street urban κουλτούρα και θα μας παρουσιάσει το μεγαλείο της body art. Η διοργάνωση πληροί όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικής προστασίας και οι κανονισμοί λειτουργίας του συμμορφώνονται με την τρέχουσα νομοθεσία.

13-15 Μαΐου, γήπεδο Tae Kwon Do, Παλαιό Φάληρο Ημέρες & ώρες: Παρ. 14:00-23:00, Σάβ.-Κυρ. 12:00-23:00

Uncle Chroni’s tattoo Το body art βρίσκει τη θέση του ως η πιο interactive μορφή τέχνης.

Δ Φανερωμένης 7, Χολαργός, 211 4007736,

Uncle Chroni’s tattoo and body piercing,

unclechronistattoo

εν υπάρχει ανώτερος καμβάς από το ανθρώπινο σώμα. Αυτή η αρχετυπική θεώρηση παραμένει πάντα σύγχρονη και ίσως σήμερα είναι πιο αληθινή από ποτέ. Στο Uncle Chroni’s tattoo η τέχνη του body art βρίσκει τη θέση που της αξίζει ως αυθεντικός τρόπος έκφρασης. Σχέδια custom που δημιουργούνται μόνο για σένα, freehand ή realistic, dot style ή cover ups, ό,τι κι αν έχεις στο μυαλό σου για το πρώτο ή το επόμενο tattoo που θα προσθέσεις στη συλλογή σου, η ομάδα του Uncle Chroni’s tattoo θα σε ακούσει και θα σε συνοδεύσει σε αυτή την ιδιαίτερη διαδικασία. Από την απόφαση να το κάνεις μέχρι να δεις το σχέδιο ζωγραφισμένο πάνω στο σώμα σου, οι έμπειροι tattoo artists συνδυάζουν όλο τους ταλέντο με τον σεβασμό στον κάθε πελάτη ξεχωριστά, ώστε να προσφέρουν μια εμπειρία που θα θυμάσαι πάντα με πολύ μεγάλη χαρά. Με τον ίδιο τρόπο ο Χρόνης –με εμπειρία στον χώρο πάνω από 20 χρόνια– θα σε μυήσει στον κόσμο του body piercing and modification, υλοποιώντας κάθε σου ιδέα με τον πιο άψογο τρόπο. Οι συνθήκες υγιεινής είναι πρωταρχικής σημασίας, με αυστηρούς κανόνες αποστείρωσης που εγγυώνται την απόλυτη ασφάλεια προς όλους. Ο εξοπλισμός είναι σύγχρονος και απόλυτα προσαρμοσμένος στις σημερινές ανάγκες. Η ομάδα των artists ενημερώνεται συνεχώς γύρω από τις νέες τεχνικές αλλά και τα προϊόντα που πηγαίνουν το tattoo art ένα βήμα πιο πέρα. Κι έπειτα έρχεται η μαγική διαδικασία της δημιουργίας, η πιο απολαυστική και προσωπική εμπειρία που θα ζήσεις μέσα από το body tattoo and piercing. Στο Uncle Chroni’s tattoo αυτή η διαδικασία αναδεικνύει το body art σε μια τέχνη διαδραστική που γίνεται ο απόλυτος τρόπος έκφρασ ης στις σύγχρονες κοινωνίες.

www. athenstattooconvention.gr

@athenstattooconvention

∆ιοργάνωση: Red and White Productions

12.5.22 – lifo

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

νας και ανάλυσης, λίγο πριν από τη ζωτικής σημασίας συνέντευξη Τύπου για την ενημέρωση των δημοσιογράφων, των συγγενών των θυμάτων και ολόκληρης της κοινωνίας. Ο Ματιέ Βασέρ, κάποτε επίδοξος πιλότος που λόγω μυωπίας δεν κατάφερε ποτέ να γίνει ιπτάμενος, είναι ο ταλαντούχος αναλυτής με ειδίκευση στις ηχητικές αποκωδικοποιήσεις – φέρνει αμέσως στον νου τον Τζακ Τέρι που υποδύθηκε ο Τζον Τραβόλτα στη συναρπαστική, δυστυχώς παραγνωρισμένη, ασφυκτική περιπέτεια παράνοιας του Μπράιαν ντε Πάλμα, Ο δολοφόνος του μεσονυχτίου. Τεμαχίζοντας ακουστικά τις τελευταίες στιγμές, συλλαμβάνει στο ελλιπές ηχητικό υλικό έναν συνδυασμό στατικού ηλεκτρισμού και πνιχτής ιαχής Αλαχού Ακμπάρ – αν πρόκειται για τρομοκρατική ενέργεια, οι συνέπειες είναι μεν σοβαρές, αλλά όχι τόσο περίπλοκες όσο σε περίπτωση δολιοφθοράς. Ωστόσο η αιφνίδια εξαφάνιση του προϊστάμενου του Βασέρ, μαζί με το παρελθόν του για επίμονες αναζητήσεις ευθυνών και λαθών που δεν έχουν καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα, κάνουν τους υπόλοιπους, από τον διευθυντή της υπηρεσίας (Αντρέ Ντισολιέ) έως τη φίλη του (Λου ντε Λάαζ), η οποία ξεκίνησε συνεργασία με μια αντίπαλη αεροπορική εταιρεία, να αμφιβάλλουν για την κρίση του. Τελικά, το Μαύρο Κουτί είναι ταινία κρίσης και κριτικής γύρω από αληθινά περιστατικά με σκάφη που κατέπεσαν εξαιτίας της πλημμελούς εκπαίδευσης των πιλότων στα νέα συστήματα autopilot (και πιο συγκεκριμένα για Boeing 737 που περιγράφηκαν στο ντοκιμαντέρ «Aftershock» του Netflix). Ο Γιαν Γκοζλάν καταφέρνει να ξεδιπλώσει οπτικά το δυστύχημα σε πολλαπλές παραλλαγές, σε ευθεία αντιπαράθεση με την εξέλιξη της πλοκής που συμβαίνει κυρίως στα αυτιά του Βασέρ, για να καταλήξει σε σασπένς με πολλά εμπλεκόμενα πρόσωπα και το δράμα ενός παρεξηγημένου, μοναχικού κυνηγού της αλήθειας που παλεύει με τους προσωπικούς του δαίμονες, τις αμφιβολίες και την ηθική του. Ο εξαιρετικός Πιερ Νινέ που γνωρίσαμε ως Ιβ Σεν Λοράν δείχνει ένα τελείως διαφορετικό πρόσωπο, περιστρέφοντας την εσωτερικότητά του γύρω από τα γεγονότα που προκύπτουν και τις αντιδράσεις των γύρω του – ένας άνδρας που ψάχνει τη δύναμη μέσα από το σύμπλεγμα του αιώνιου παρατρεχάμενου. Η ταινία, στη φλέβα των πολιτικών θρίλερ των ’70s, όπως η Υπόθεση Πάραλαξ και οι Τρεις ημέρες του Κόνδορα, αργεί να αναπτυχθεί, αλλά οι ίδιες οι τεχνικές λεπτομέρειες που παίρνουν χρόνο να εγκατασταθούν στην πλοκή αποτελούν και την αληθοφανή ισχύ της υπόθεσης. ΔΑΦΝΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΘΕΡΙΝΟ - ΚΑΡΜΕΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ

Κατ’ οίκον περιορισμός HOUSE ARREST

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Αλεξέι Γκέρμαν Jr. ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Mεράμπ Νινίτζε, Άννα Μιχάλκο-

βα, Αλεξάντρ Παλ Ένας καθηγητής πανεπιστημίου κριτικάρει τη δημοτική αρχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όμως, αντί να προκαλέσει έρευνα κατά του διεφθαρμένου δημάρχου, βρίσκεται να κατηγορείται ο ίδιος για διασπάθιση δημόσιου χρήματος και σε κατ’ οίκον περιορισμό. Παρά την ενοχλητική αστυνομική επιτήρηση και τους εκβιασμούς, την προδοσία γνωστών του και το αυξανόμενο ενδιαφέρον των ΜΜΕ, παραμένει σταθεΣΥΝΟΨΗ:

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

54 lifo – 12.5.22

ρός στις απόψεις του και αρνείται να ζητήσει συγγνώμη. Για εκείνους που δεν γνωρίζουν, το 2017 ο Κίριλ Σερεμπρένικοφ, Ρώσος κινηματογραφικός και θεατρικός σκηνοθέτης, το έργο του οποίου διέπει έντονος αντικαθεστωτικός χαρακτήρας, διώχθηκε για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Το κατηγορητήριο ήταν προσχηματικό, τα πολιτικά κίνητρα της δίωξης εμφανή και οι καταθέσεις των μαρτύρων έμοιαζαν να ελήφθησαν υπό καθεστώς έντονης πίεσης. Ο εισαγγελέας ζήτησε και πέτυχε τον κατ’ οίκον περιορισμό του σκηνοθέτη για διάστημα δεκαοκτώ μηνών. Ακολούθησε η δίκη, όπου ο Σερεμπρένικοφ καταδικάστηκε σε κάθειρξη με τριετή αναστολή, υψηλό χρηματικό πρόστιμο και απαγόρευση εξόδου από τη χώρα δίχως πρότερη άδεια από τις Αρχές. Στην ταινία του Αλεξέι Γκέρμαν Jr. ένας καθηγητής κατηγορεί τον δήμαρχο της πόλης του για απιστία και βρίσκεται διωκόμενος ο ίδιος για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Καθώς o καθηγητής αναμένει τη διεξαγωγή του δικαστηρίου, ο εισαγγελέας διατάσσει τον κατ’ οίκον περιορισμό του. Σε σχετικές ερωτήσεις δημοσιογράφων ο σκηνοθέτης Αλεξέι Γκέρμαν Jr. αρνείται ότι εμπνεύστηκε από την υπόθεση Σερεμπρένικοφ και δηλώνει ότι τον επηρέασε ο εγκλεισμός μας κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας. Όπως συχνά λέμε, όμως, μην πιστεύεις τον δημιουργό, πίστεψε το έργο του – ο Τζον Φορντ δήλωνε μόνο ένας σκηνοθέτης γουέστερν. Εν προκειμένω, ο δημιουργός ζει και δημιουργεί υπό το άγρυπνο βλέμμα ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος και αν θέλει να συνεχίσει να το κάνει ανενόχλητος, είναι αναγκασμένος να αρνείται οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις. Ό,τι συμβαίνει στην ταινία του, όμως, είναι σαφώς επηρεασμένο από την πραγματικότητα, έχει εντονότατη πολιτική χροιά και φανερούς αποδέκτες. Η δράση ξεκινά in medias res, με τον καθηγητή να βρίσκεται ήδη σε καθεστώς περιορισμού στο διαμέρισμά του. Οι πιέσεις από τις Αρχές, από το ευρύτερο περιβάλλον και από τον στενό του κύκλο να ενδώσει και να ομολογήσει το «έγκλημά» του είναι επίμονες, γίνονται ακόμα και βίαιες. Εκείνος, όμως, θα υπομείνει τις δοκιμασίες και θα παραμείνει ακέραιος στις αρχές του, θα υποστηρίξει μέχρι τέλους το δίκιο του, θα αντισταθεί στην εξουσία «θεών» και ανθρώπων, όπως ο Ορέστης στις σαρτρικές Μύγες, με ένα απόσπασμα από τις οποίες ξεκινά το έργο. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να είναι πραγματικά ελεύθερος. Αν και λιγότερο στριφνό και σαφώς πιο προσβάσιμο σε ένα ευρύτερο κοινό τόσο από το Dovlatov όσο και από το Under electric clouds, το Κατ’ οίκον περιορισμός δεν είναι μια εύκολη προβολή. Με αργό ρυθμό, μια ουδέτερη χρωματική παλέτα, παρατακτική αφήγηση των δοκιμασιών της «πίστης» του ήρωα, προσεκτική επιλογή των κοντινών πλάνων στο πρόσωπο ενός προσηλωμένου Μεράμπ Νινίτζε –τον είδαμε πρόσφατα στο κατασκοπικό Courier– και τη δράση τοποθετημένη ως επί το πλείστον μέσα σε τέσσερις τοίχους, ο Γκέρμαν Jr. πετυχαίνει να αποδώσει τόσο την ακεραιότητα της σταυροφορίας του ήρωα απέναντι σε πάσης φύσεως δυνάμεις καταστολής όσο και τη ματαιότητά της. Καταθέτει, έτσι, άλλη μία προσθήκη στον κανόνα ρωσικών αντικαθεστωτικών δημιουργιών, ο οποίος γίνεται ακόμα σημαντικότερος

τώρα που το Κτήνος νιώθει δυνατό στο εσωτερικό και δείχνει τα δόντια του στον υπόλοιπο κόσμο. Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΔΙΑΝΑ ΘΕΡΙΝΟ - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ - ΤΡΙΑΝΟΝ ΘΕΡΙΝΟ - ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ 3 ΘΕΡΙΝΗ

Επιχείρηση Κιμάς OPERATION MINCEMEAT

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Τζον Μάντεν ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Κόλιν Φερθ, Μάθιου Μακφέιντεν,

Κέλι ΜακΝτόναλντ ΣΥΝΟΨΗ: Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέ-

μου δύο Βρετανοί μυστικοί πράκτορες θα χρησιμοποιήσουν ένα πτώμα και ψευδή έγγραφα προκειμένου να νικήσουν τα γερμανικά στρατεύματα. Η Επιχείρηση Κιμάς είναι η λίγο απίστευτη και πολύ βρετανική αληθινή ιστορία αντικατασκοπείας που σκάρωσε μια μικρή ομάδα πρακτόρων, στρατιωτικών διαφορετικών βαθμίδων και σωμάτων των μυστικών υπηρεσιών το 1943 για να ξεγελάσει τους ναζί και να τους κάνει να πιστέψει πως η Αγγλία ετοιμάζει απόβαση στην Ελλάδα, αντί για τον πραγματικό στόχο, τη Σικελία. Για να το πετύχουν, χρησιμοποίησαν το πτώμα ενός άστεγου, τον βάφτισαν Γουίλιαμ Μάρτιν, τον έχρισαν λοχαγό, συνέθεσαν λεπτομέρειες για το ταξίδι του με πλήρες ιστορικό και μια ζωή που φυσικά δεν είχε ποτέ ο ίδιος και την επισύναψαν με έντυπα και επιστολές στο άψυχο κουφάρι που φρόντισαν να ξεβραστεί στις ακτές της τότε ουδέτερης, αλλά γεμάτης από εκατέρωθεν κατασκόπους Ισπανίας. Η αποστολή του Τζον Μάντεν, βετεράνου δημιουργού του Ερωτευμένου Σαίξπηρ, ήταν να προβάλει τη φαντασία και τον ψυχισμό των συμμετεχόντων στην απόρρητη και κοπιώδη εργασία, το μυθοπλαστικό, ηρωικό προφίλ ενός απρόσωπου νεκρού πολεμιστή, κι έτσι να τους δώσει σκοπό και να αποκαλύψει τη βαθύτερη ταυτότητά τους. Είναι μια ωραία ιστορία διπλής μπλόφας, βασισμένη στην υπόθεση πως όσο πιο εξωφρενικό είναι το σενάριο του άγνωστου πτώματος, τόσο ευκολότερα θα τσιμπήσουν οι καχύποπτοι και έμπειροι εχθροί, καθώς και ενδιαφέρον στόρι, με την αντιπαραβολή των στρατευμένων υπαλλήλων σε μια ασυνήθιστη, ακόμα και για τα δεδομένα της κατασκοπείας, εχθροπραξία. Το πρόβλημα είναι πως ο Μάντεν εγκλωβίζει ικανότατους ηθοποιούς, όπως ο Κόλιν Φερθ και Μάθιου Μακφέιντεν, σε μια άψυχη, αρτίστικα υπολογισμένη εγκράτεια συναισθημάτων (ο πρώτος έχει αποχαιρετήσει την οικογένειά του και νιώθει κάτι παραπάνω από αλληλεγγύη για την Κέλι ΜακΝτόναλντ, η φωτογραφία της οποίας συνοδεύει τον λοχαγό στο σημαντικό ταξίδι του, ενώ ο δεύτερος παλεύει με την καταπιεσμένη δημιουργικότητα και την αδυναμία πρωτοβουλίας) και φτιάχνει ένα ευπροσήγορο δράμα διαλόγων πάνω στο μοτίβο της ιστορικής ταινίας στα πατριωτικά μετόπισθεν του πολέμου, που υστερεί από ζουμερότερους προκατόχους του όπως ο Λόγος του Βασιλιά, η Πιο Σκοτεινή Ώρα και κυρίως το Παιχνίδι της Μίμησης. VILLAGE RENTI 3,6 - VILLAGE MALL 11 - VILLAGE PAGRATI 3 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 4 - ODEON ESCAPE 3 - ΑΕΛΛΩ 3 - ΑΙΓΛΗ 4 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ 2 - ΑΝΕΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ - ΚΗΦΙΣΙΑ 1 ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ-ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 2 - NANA 2 - ΣΙΝΕ ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΘΕΡΙΝΟ - TOWN CINEMAS 3,4 ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2

I WAS THERE

Θέατρο

INFO

«Θέλω να σου κρατάω το χέρι» Η Θάλεια Ματίκα σκηνοθετεί το βαθιά εξομολογητικό έργο του Τάσου Ιορδανίδη.

Τάσος Ιορδανίδης την τρέχουσα χειμερινή σεζόν διάλεξε για εναρκτήριο έργο στη νέα του καλλιτεχνική στέγη ένα έργο που έγραψε ο ίδιος μέσα στην καραντίνα. Ο τίτλος του, Θέλω να σου κρατάω το χέρι, είναι σαφώς εμπνευσμένος από το γνωστό τραγούδι των Beatles «I want to hold your hand». Διαχρονικό και πολυαγαπημένο, τρυφερό και ολίγον σπαραξικάρδιο, αποτελεί τον ιδανικό τίτλο για ένα ρομαντικό έργο που διαδραματίζεται ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα. Έργο με αρκετό χιούμορ αλλά και έντονες δραματικές κορυφώσεις, επιδιώκει και πετυχαίνει την ανάγλυφη ανατομία των αδιεξόδων ανάμεσα στα δύο φύλα. Η δράση εξελίσσεται μέσα σε ένα φτηνό ξενοδοχείο ημιδιαμονής από αυτά όπου συναντιούνται άστεγα ζευγάρια για τις ερωτικές τους συνευρέσεις. Ένας άντρας που μένει εκεί, γιατί βρίσκεται σε διάσταση από τη γυναίκα του, και μια γυναίκα που θέλει να αποδράσει από τον μάλλον αποτυχημένο και νοσηρό γάμο της. Δεν μαθαίνουμε ποτέ τα ονόματά τους. Μεταξύ τους έχουν κάνει μια συμφωνία, να συναντιούνται σε τακτά διαστήματα –έχουν ορίσει εκ των προτέρων 10 συναντήσεις– και να κάνουν ανώνυμο έρωτα μακριά από τους νόμιμους συντρόφους τους, χωρίς άλλες δεσμεύσεις. Μόνο απενοχοποιημένο σεξ. Σταδιακά μαθαίνουμε τα πάντα γι’ αυτούς. Καθώς εξελίσσεται η ιστορία μεταξύ τους, συμβαίνει κάτι πολύ σύνηθες, δηλαδή ότι οι άνθρωποι έχουν πάντα ανάγκη να μιλάνε, να εξομολογούνται και τα πιο μύχια μυστικά τους όποτε τους δίνεται η ευκαιρία,

να ξεφουρνίζουν τα εσώψυχά τους με τη μεγαλύτερη ευκολία μπροστά σε αγνώστους. Ή και λιγότερο αγνώστους, με την ευκολία της χρονικής απόστασης από τα γεγονότα. Παρακολουθούμε λοιπόν τους δυο τους: η γυναίκα, πιο εξωστρεφής, αποκαλύπτει πολύ περισσότερα σε σχέση με τον άντρα, ο οποίος είναι κάπως πιο συγκρατημένος και στωικός. Συχνά χαρίζει και γέλιο με τις ατάκες του. Το κουβάρι των δύο ζωών ξετυλίγεται μπροστά μας μέχρι που σπάει και ξεσπάει σε ένα παραλήρημα. Κι εκεί για πρώτη φορά, μετά από ένα χαλαρό αλλά συγχρόνως ανταγωνιστικό παιχνίδι λεκτικών αντεγκλήσεων, ο άντρας ξεσκεπάζεται. Ο Τάσος Ιορδανίδης έγραψε ένα βαθιά εξομολογητικό έργο για τις σχέσεις, για την εποχή μας, για τον αστικό μας πολιτισμό, για τη βαθιά ανάγκη να αγαπηθούνε οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση ο ένας για τον άλλον. Για τον αιώνιο ανταγωνισμό ανάμεσα στα δύο φύλα, για τις μικροπρέπειες και τις ασυντόνιστες συνδιαλλαγές μεταξύ φίλων, εραστών, συζύγων που κατακρημνίζουν τα πάντα όταν ο εγωισμός δεν αφήνει να ακούσουν ο ένας τον άλλον, απαξιώνοντας και μη δίνοντας τη σημασία που αποζητά ο άλλος. Σε μια εποχή που όλοι οι κοινωνικοί κώδικες επαναξετά-

ζονται, που τα δικαιώματα των γυναικών επιτακτικά ζητούν απόλυτη κανονικοποίηση, ένα έργο τόσο ρεαλιστικό –με έναν τρόπο τόσο «ελληνικό»– έρχεται και προσγειώνει το κοινό που το παρακολουθεί σε μια απτή πραγματικότητα που αντί να σοκάρει απελευθερώνει. Απελευθερώνει αισθήματα, πικρές διαπιστώσεις, κοινές παραδοχές. Και καταλύει ρόλους, του ακλόνητου άντρα και της ευάλωτης γυναίκας. Το Θέλω να σου κρατάω το χέρι είναι μια γενναιόδωρη συναισθηματικά παράσταση, έχοντας επιστρατεύσει όλα τα αναγκαία εργαλεία μιας σύμβασης μεταξύ θεατών και πρωταγωνιστών. Καιρό είχαμε να δούμε ένα ζευγάρι στη ζωή και στη σκηνή να παρουσιάζει ένα τόσο ζωντανό θέαμα που να συνομιλεί τόσο πετυχημένα με την πλατεία. Ίσως γιατί η συνθήκη έχει γενικώς εκλείψει. Ως εκ τούτου, συμπερασματικά το θέατρο των Ληναίου-Φωτίου βρίσκεται σε ιδανικά χέρια, που θα συνεχίσουν την εποικοδομητική πορεία που κάποτε ξεκίνησαν εκείνοι στο αθηναϊκό off-Broadway.

«Θέλω να σου κρατάω το χέρι» του Τάσου Ιορδανίδη Σκηνοθεσία μουσική επιμέλεια: Θάλεια Ματίκα Σκηνικά - κοστούμια: Ηλένια Δουλαδήρη Φωτισμοί: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη Παίζουν: Τάσος Ιορδανίδης, Θάλεια Ματίκα ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΦΑ - ΛΗΝΑΙΟΣΦΩΤΙΟΥ 28ης Οκτωβρίου 37, Αθήνα, 210 5201828 Διάρκεια παράστασης: 90’ Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Παρ. & Σάβ. 21:00, Κυρ. 19:00, έως και τις 29/5

απο τον χρήστο παρίδη

12.5.22 – lifo

Βιβλίο

Γιατί η «Υπόσχεση» του Ντέιμον Γκάλγκουτ άξιζε το Booker του 2021 Ο βραβευμένος με το Booker 2021 Ντέιμον Γκάλγκουτ γράφει τη σάγκα μιας διχασμένης οικογένειας αλλά και της αιματοβαμμένης πορείας της Νότιας Αφρικής, αποκαλύπτοντας άγνωστες πλευρές της.

H απο την τινα μανδηλαρα

56 lifo – 12.5.22

άγνωστη, απέραντη αφρικανική ήπειρος επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, καθώς, εκτός από τη βράβευση του Νοτιοαφρικανού Ντέιμον Γκάλγκουτ με το Booker του 2021 για την Υπόσχεση (κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Κλαίρης Παπαμιχαήλ), το τελευταίο Νόμπελ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Αμπντουλραζάκ Γκούρνα από την Τανζανία και κατόπιν το γαλλικό Γκονκούρ στον Σενεγαλέζο Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ, ενώ η Ναντίν Γκόρντιμερ και ο Τζ.Μ. Κουτσί αμφότεροι έχουν κερδίσει Booker – ο δεύτερος, μάλιστα, δύο φορές. Ο Γκάλγκουτ, λοιπόν, κάνει δυναμική είσοδο στο διεθνές λογοτεχνικό στερέω-

μα, αποσπώντας όχι μόνο αυτό το σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο αλλά και θερμές κριτικές: οι «Times» χαρακτήρισαν την Υπόσχεση ως βιβλίο της χρονιάς, το TLS μίλησε για μια «επιβλητική γλώσσα» και η «Guardian» επισήμανε τις μοντερνιστικές αρετές του. Αναμφίβολα το φιλόδοξο εγχείρημα του Γκάλγκουτ να συνομιλήσει με τον Φόκνερ, στήνοντας μια επιβλητική σάγκα στην καρδιά της Νότιας Αφρικής και αποκαλύπτοντας τις μελανές της όψεις και τους δραματικούς της κόσμους, δεν μένει χωρίς καρπούς. Όλα συμβαίνουν με τον τρόπο του Φόκνερ, με σημείο αναφοράς ένα σπίτι, το οποίο η Εβραία μητέρα της οικογένειας Σουάρτ, Ρέιτσελ, έβαλε, λίγο πριν πεθάνει, τον άνδρα της να της

damon galgut Η υπόσχεση

Μτφρ.: Κλαίρη Παπαμιχαήλ Εκδόσεις Διόπτρα Σελ.: 344

υποσχεθεί ότι θα το δώσει στην πιστή τους μαύρη υπηρέτρια Σαλομέ, μια υπόσχεση που δίχασε για πάντα την οικογένεια και έμεινε σαν ανοιχτή εκκρεμότητα στις μονίμως τραυματισμένες ψυχές των μελών της. Το πολιτικό στίγμα μιας χώρας αλλά και μιας οικογένειας που βίωσε το πέρασμα από το απαρχάιντ, τις μαζικές εξοντώσεις των μαύρων και την υποχρεωτική στράτευση στην άνοδο του Μαντέλα αλλά και στις αδικαίωτες υποσχέσεις είναι εξίσου έντονο με τις σχεδόν αναπόφευκτες ψυχολογικές μεταπτώσεις των ηρώων σε ένα τόσο επιβαρυμένο από αίμα περιβάλλον. Είναι κωμικοτραγικό, για παράδειγμα, να συνειδητοποιεί κανείς, διαβάζοντας τις σελίδες του, ότι για τους Νοτιοαφρικανούς διασκέδαση ήταν η οικογενειακή επίσκεψη στο πάρκο με τα φίδια, όπου φυσικά πολλοί πέθαιναν από τα δηλητηριώδη δαγκώματα, ή οι πειραματισμοί με διαφορετικά είδη όπλων. Η βία φαίνεται να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καθημερινότητά τους και ο Γκάλγκουτ, ως γνήσιος Νοτιοαφρικανός, προσπαθεί να την αντισταθμίσει με το χιούμορ. Με αντίστοιχο τρόπο, δεν είναι να απορείς που όλα τα μέλη της οικογένειας Σουάρτ αντιμετωπίζουν τα δικά τους ψυχικά αδιέξοδα,

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ τα οποία υπερβαίνουν τους οικογενειακούς θανάτους. Η μικρή λεσβία κόρη Αμόρ που συνειδητοποιεί το κάρμα της από την ώρα που υποπτεύεται αμυδρά τις ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές προτιμήσεις της κατά τα άλλα μισητής και σκληρής θείας της Τάνι Μαρίνα υποφέρει από ψυχολογικές μεταπτώσεις που την κάνουν να αλλάζει πόλεις και συμπεριφορές, ενώ ο αδελφός της Άντον δεν θα καταφέρει ποτέ να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης, την ανάμνηση ενός φόνου και του όπλου που κρατούσε κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων των μαύρων τη δεκαετία του ’80. Ανάμεσά τους η επίσης καταραμένη, ειδικά αναφορικά με τις ατυχείς επιλογές στην προσωπική και ερωτική της ζωή, αδελφή τους Άστριντ και ο αλκοολικός πατέρας, του οποίου η μοίρα είναι αντίστοιχη με αυτήν της άρρωστης μητέρας, Χέρμαν Αλμπέρτους Σουάρτ, κατά κόσμον Μάνι, συμπληρώνουν τις μελανές ψηφίδες ενός μονίμως ημιτελούς παζλ. Όλοι αυτοί, και πάλι θυμίζοντας Φόκνερ, ως τραγικοί φορείς ενός αόρατου κάρμα που αποδίδεται σε μια μοιραία υπόσχεση, παρότι διχασμένοι, φαίνεται να ακολουθούν μια κοινή οικογενειακή πορεία, χωρίς να παύουν να είναι αμιγώς Νοτιοαφρικανοί στις αντιδράσεις τους: στις κηδείες, οι οποίες δεσπόζουν και στα τέσσερα κεφάλαια στα οποία χωρίζεται το βιβλίο, αστειεύονται σχεδόν χωρίς ενοχές, ενίοτε το σκάνε κιόλας για να φλερτάρουν, ενώ αυτοσαρκάζονται με έναν τρόπο που στα μάτια των Ευρωπαίων αναγνωστών φαντάζει σχεδόν άκομψος. Όμως αυτό το παράδοξο χιούμορ που ακροβατεί μεταξύ της διονυσιακής, μπουφόνικης φάρσας και της λεπτής ειρωνείας είναι που αντισταθμίζει την τραγωδία μιας οικογένειας και μιας χώρας και χαρίζει έναν προσωπικό τόνο στο άκρως ευρηματικό βιβλίο του Γκάλγκουτ. Η πρωτοτυπία του δεν έγκειται, ωστόσο, μόνο στην ικανότητα εξισορρόπησης των αντιθέτων, ούτε στη σκηνοθετική ικανότητα του συγγραφέα, ούτε καν στον τρόπο που ο παντεπόπτης τριτοπρόσωπος αφηγητής παρεμβαίνει ειρωνικά στην αφήγηση, προτρέποντας ή αποτρέποντας τον αναγνώστη και άλλοτε αναλαμβάνοντας τον ρόλο ενός χαρακτήρα, ακριβώς όπως η κάμερα του Φελίνι, τον οποίο επικαλείται στην προμετωπίδα του βιβλίου ο Γκάλγκουτ. Η ευρηματικότητά του διαπιστώνεται στους άπειρους αφηγηματικούς τρόπους που εφευρίσκει αλλά και στην άμεση σύνδεση της ζωντανής προφορικής αφήγησης με τις πιο πρωτότυπες ποιητικές μεταφορές. Αν και έμπειρος θεατρικός συγγραφέας ο ίδιος, που ξέρει να σκηνοθετεί το υλικό του, δείχνει να μην ξεχνάει ποτέ ότι γράφει ένα αμιγώς λογοτεχνικό έργο που στόχο έχει να αναφερθεί άμεσα στα πιο καθολικά

υπαρξιακά ζητήματα αλλά και ότι καταθέτει ένα βιβλίο που θα βγάλει τη χώρα του εκτός συνόρων και θα καταστεί συμπαντικό και διαχρονικό. Κυρίως όμως ο Γκάλγκουτ ξέρει να λαξεύει μοναδικά τις λέξεις σε κάθε του φράση, ακόμα και στον τρόπο που παροτρύνει τους αναγνώστες: «Δείτε τις λέξεις να πετάνε, να περνούν την πόρτα του δωματίου, να βγαίνουν στον διάδρομο, έξω από το παράθυρο. Παρακολουθήστε τες να υψώνονται πάνω από την πόλη, να φτερουγίζουν στη φάρμα σαν μικρό σμήνος σε σχήμα ψαλμού, αναζητώντας τη γυναίκα στην οποία απαγγέλλονται. Κάνουν τον γύρο του λόφου και βουτάνε στην πελούζα, μπαίνουν στο σπίτι από την πίσω πόρτα και περνάνε με ξυλοπόδαρα από την κουζίνα, σαν αλλαγή στο φως». Σέβεται την απτή, ενσαρκωμένη, θαρρείς, διάστασή τους, καθώς τις ανυψώνει στο επίπεδο της ποίησης, τις επεξεργάζεται σαν χειριστής μιας καλοδουλεμένης εκφραστικής μηχανής ή τις απελευθερώνει, αφήνοντας τες να βγαίνουν από το στόμα των ηρώων. Και αυτοί με τη σειρά τους κάνουν ό,τι μπορούν για να μας θυμίζουν τους ανθρωπότυπους που συναντάμε σε τέτοιες πολεμικές κοινωνίες, όπως η ευαίσθητη και ανασφαλής Αμόρ, η οποία αυτοπαγιδεύτηκε σε ένα αυτοκαταστροφικό περιβάλλον από το οποίο απουσιάζει η αγάπη, η ελευθεριακή αδελφή της Άστριντ, που δεν κατάφερε να ενσωματωθεί στις αυστηρές κοινωνικές νόρμες, ο αλλόκοτα εσωστρεφής Άντον που δεν κατάφερε να ξεπεράσει τους δικούς του εσωτερικούς εφιάλτες και ο καταραμένος πατέρας Μάνι, του οποίου η καταβύθιση στον κόσμο των περιστασιακών ερώτων και του αλκοόλ δεν τον απάλλαξε από τους προσωπικούς του δαίμονες. Η μόνη που φαίνεται να διατηρεί καθαρή τη συνείδησή της μέχρι τον θάνατό της είναι η μαύρη υπηρέτρια Σαλομέ. «Η επιβίωση δεν είναι διδακτική, απλώς ταπεινωτική», γράφει ο Γκάλγκουτ σε ένα κρεσέντο αλήθειας, όπως και η μόνιμη υπαρξιακή αυταπάτη ότι θα υπάρξει δικαίωση για τους πάσχοντες μετά θάνατον. «Μη νομίζεις ότι υπάρχει μια τάξη, νομίζεις πως οι πράξεις σου έχουν σημασία, ότι θα ζυγιαστούν και θα κριθούν σε κάποιο τελικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών», γράφει σε μία από τις οδυνηρά αληθινές στιγμές του βιβλίου. Αλλά καμία λύτρωση δεν επέρχεται στις σελίδες παρά η δραματική κορύφωση ότι «για τον καθένα μας ο θάνατος είναι η τελευταία μέρα». Αλλά υπάρχει τρόπος για παρηγοριά και αυτή είναι η λογοτεχνία, γιατί διαφορετικά «όλη η ανθρώπινη ζωή μοιάζει με χορτάρι πάνω στη γη». Τουλάχιστον ο συγγραφέας το κοιτάει από ψηλά.

Το πολιτικό στίγμα μιας χώρας αλλά και μιας οικογένειας που βίωσε το πέρασμα από το απαρχάιντ, τις μαζικές εξοντώσεις των μαύρων και την υποχρεωτική στράτευση στην άνοδο του Μαντέλα αλλά και στις αδικαίωτες υποσχέσεις είναι εξίσου έντονο με τις σχεδόν αναπόφευκτες ψυχολογικές μεταπτώσεις των ηρώων σε ένα τόσο επιβαρυμένο από αίμα περιβάλλον.

12.5.22 – lifo

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Μουσική

INFO To «Street Talk» κυκλοφορεί από τη Sky Vector Music. https://www. instagram.com/ el_crocko

Street Talk στους δρόμους της Αθήνας Ο Moose έφτιαξε έναν εξαιρετικό τραπ δίσκο, κάνοντας μουσική τα βιώματά του.

από τον m. hulot

58 lifo – 12.5.22

Μoose έχει τέσσερα χρόνια που κάνει ραπ και σε μέσα σε αυτά κατάφερε να ξεχωρίσει και να γίνει από τα πιο σεβαστά ονόματα στο ελληνικό rap game. Ο νέος δίσκος του «Street Talk» τον βρίσκει στην καλύτερη φάση του, εξελιγμένο και με κομμάτια που μπορούν να τον κάνουν μεγάλο όνομα. Δεν είναι μόνο ο ήχος που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από μια ξένη, πρωτοκλασάτη παραγωγή, είναι και το flow του αλλά και οι συμμετοχές που θα εκτινάξουν την φήμη του. Ο Moose είναι ένα παιδί που κυνήγησε το όνειρό του στην Ελλάδα και τα κατάφερε. Αυτό το οφείλει στο ταλέντο του, στην επιμονή του και στη σκληρή δουλειά αλλά και στο ότι ξέρει τι είναι, τι κάνει και τι εκπροσωπεί. « Έχω γεννηθεί στη Νιγηρία και στα οκτώ μου ήρθα στην Ελλάδα με τους δικούς μου», λέει. «Από μικρός ήμουν πάρα πολύ ανοιχτός στο να μάθω διάφορα πράγματα, ήμουν παιδί με πολλή όρεξη και ζωντάνια. Δεν θυμάμαι

πολλά πράγματα από τη Νιγηρία, έχουν περάσει και πολλά χρόνια, πρέπει να πω όμως ότι όταν ήρθαμε στην Ελλάδα δεν ένιωσα ότι υπήρχε κάποιος ρατσισμός. Μέχρι να μάθω τα ελληνικά ήταν λίγο περίεργα, γιατί ούτε εγώ καταλάβαινα τι έλεγαν οι γύρω μου ούτε οι άλλοι εμένα, οπότε ήταν λίγο δύσκολη η συνεννόηση, αλλά μόλις έμαθα τα ελληνικά ήταν όλα cool. Από μικρός ήθελα να παίξω μπάσκετ, αλλά αυτό δεν έγινε, άκουγα όμως πάντα μουσική και παρόλο που δεν έφτιαχνα μουσική τότε, ήταν πάντα στο μυαλό μου. Η μουσική ήταν ένας τρόπος για να ξεφεύγω απ’ οτιδήποτε περνούσα. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον πάρα πολύ οικογενειακό, πάρα πολύ θρησκευτικό, πάντα είχα την οικογένειά μου δίπλα μου, σε ό,τι και αν έκανα. Είχαμε αρχές στο σπίτι, υπήρχε πολύς σεβασμός, ο σεβασμός που δείχναμε ο ένας στον άλλον ήταν βασικό στοιχείο για να μπορούμε να συνυπάρχουμε. Στην καλλιτεχνική μου εξέλιξη επέδρασε κα-

ταλυτικά το ότι μετακόμισα κάποια στιγμή στην Κυψέλη. Βρέθηκα με άτομα με τα οποία ζούσαμε περίπου τα ίδια, οπότε υπήρχε μια κατανόηση παραπάνω, γιατί καταλαβαίναμε ο ένας τι περνούσε ο άλλος. Αυτό με επηρέασε πάρα πολύ. Επίσης, το ότι ο Γιάννης πήγε στο ΝΒΑ. Μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι τα όνειρά μας μπορούν να γίνουν πραγματικότητα, αρκεί να τα κυνηγήσουμε και να δουλέψουμε σκληρά. Ο Γιάννης έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή μου, γιατί καθώς τον έβλεπα να γίνεται νούμερο 15 στο Draft, εκείνη τη στιγμή σκεφτόμουν ότι ήθελα κι εγώ να κάνω κάτι, να αφήσω ένα στίγμα με κάποιον τρόπο. Ήταν πολύ σημαντικός παράγοντας ο Γιάννης για την πορεία μου. Μεγάλωσα αυστηρά, είναι η αλήθεια, αλλά από επιλογή μου. Ραπ ακούω από πολύ μικρός. Μου άρεσε το όλο πράγμα, μου άρεσε, ας πούμε, να ακούω το άλμπουμ κάποιου από την αρχή μέχρι το τέλος για να δω πώς έκανε τα switches από track σε track ή τι ξεχωριστό έχει, πώς το έχει φτιάξει, γιατί είναι άλμπουμ. Πάντα είχα αυτές τις απορίες. Άκουγα ραπ μουσική, και μου άρεσε και το δημιουργικό μέρος, αναρωτιόμουν πώς το έφτιαξε αυτό ο καλλιτέχνης, τι σκεφτόταν, γιατί λέει αυτά που λέει.

ΝΕΟΣ ΔΙΣΚΟΣ Ξεκινήσαμε πάρα πολλά άτομα, σαν παρέα, και η αλήθεια είναι ότι με βοήθησαν πάρα πολύ. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν μερικοί που με βοηθάνε. Η παρέα σού δίνει δύναμη να προχωρήσεις. Είναι αλλιώς να κάνεις κάτι μόνος σου και αλλιώς να έχεις τους δικούς σου ανθρώπους να ζητωκραυγάζουν για σένα. Κίνητρο, γενικά, για να κάνω μουσική μού δίνει η ζωή, τα βιώματά μου. Μπορεί να υπάρχουν κάποιες υπερβολές στα κομμάτια μου, αλλά πάνω-κάτω είναι αυτό που ζω. Θέλω να εκφράσω αυτά που αισθάνομαι, έτσι ώστε αν περνάει κάποιος τα ίδια, αυτά που λέω, να με νιώσει. Έτσι είναι η ζωή, σήμερα μπορεί να είμαι εγώ καλά, αύριο εσύ, πρέπει να δίνει ο ένας στον άλλον κουράγιο. Και ίσως να μην μπορείς να σχετιστείς με όσα λέω αυτήν τη στιγμή σε ένα κομμάτι, αλλά όταν βρεθείς στην ίδια θέση, θα με νιώσεις. Αυτό είναι το κίνητρό μου για να φτιάξω μουσική, να καλύψω τα συναισθήματα όλων, τη χαρά, τη λύπη, τον θυμό, τα πάντα. Η αλήθεια είναι ότι ο λόγος που ραπάρω στα αγγλικά και όχι στα ελληνικά είναι γιατί το όνειρό μου είναι να φύγει η μουσική μου έξω, να πάει σε όλο τον κόσμο. Θέλω να την ακούσει μεν κόσμος εδώ, αλλά να πάει και σε πιο μεγάλα stages, σε πιο ευρύ κοινό, να με καταλάβει όσο περισσότερος κόσμος γίνεται. Και, φυσικά, μου αρέσει να ραπάρω στα αγγλικά. Σαφώς έχω πολλές επιρροές από διάφορους καλλιτέχνες, αλλά δεν θα έλεγα ότι έχω μουσική συγγένεια με κάποιον. Έχω διαμορφωθεί από τις επιρροές μου, τον Kendrick Lamar, τον Travis Scott, τον Drake, τον Kanye West, γενικά υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία τα οποία με έχουν κάνει αυτό που είμαι. Και μου αρέσει πολύ να βρίσκομαι στη δημιουργική διαδικασία. Μου αρέσει να βρίσκομαι, ας πούμε, σε όλο το creative process όταν ηχογραφεί κάποιος δικός μου, για να τον βοηθήσω να πάει τη μουσική του στο επόμενο επίπεδο. Είναι κάτι που μου αρέσει να κάνω συνεχώς. Και αυτό που με νευριάζει είναι να μην έχει κάποιος μια σταθερότητα, αυτό που λένε οι Αμερικανοί “keep the same energy”. Δηλαδή, ακόμα και αν η άποψή σου είναι άσχημη για μένα, τη σέβομαι αν την κρατήσεις και βαδίσεις πάνω σε αυτό. Cool, δεν σημαίνει ότι επειδή είμαι ο Moose θα πρέπει να είσαι καλός μπροστά μου, αν δεν το πιστεύεις. Σέβομαι περισσότερο αυτόν που λέει στη μάπα μου ότι δεν του αρέσω παρά αυτόν που μπροστά μου λέει τα καλύτερα για μένα και από πίσω τα χειρότερα. Αυτό είναι κάτι που με ενοχλεί πάρα πολύ στους γύρω μου, να είναι fake. Δεν είναι real το γκέτο και το να είσαι γκάνγκστερ, αλλά να έχεις μια άποψη και να την υποστηρίζεις. Δεν κάνω απλώς ραπ, θέλω να με βλέπουν οι δικοί μου άνθρωποι, αυτοί που μεγαλώσαμε μαζί, τα παιδιά, και να τους δίνω ένα κίνη-

τρο. Να βλέπουν ότι κάνω μουσική, ότι κάνω live και να νιώθουν κι εκείνοι ότι μπορούν, να τους λέω “μπορείτε, αρκεί να συνεχίσετε να ονειρεύεστε, να μην το σταματήσετε ποτέ αυτό”. Γιατί νομίζω ότι ο άνθρωπος γίνεται δυστυχισμένος όταν σταματήσει να ονειρεύεται. Εκπροσωπώ αυτούς που προέρχονται από το ίδιο μέρος μ’ εμένα, που έχουν τραβήξει τις ίδιες δυσκολίες και έχουν ζήσει τις ίδιες χαρές. Ο κόσμος νομίζει ότι στο γκέτο υπάρχει μόνο μιζέρια και δυστυχία, αλλά, όπως λέει και ο φίλος μου ο Kevin (σ.σ. ο Νέγρος του Μοριά), “μερικές φορές θα δεις τον πλούσιο δυστυχισμένο και τον φτωχό πάρα πολύ χαρούμενο”». Αυτήν τη στιγμή τα βλέπω πολύ θετικά τα πράγματα. Είμαι στην καινούργια δισκογραφική του Θανάση Αντετοκούνμπο και το άλμπουμ μου είναι το πρώτο μεγάλο πρότζεκτ που κυκλοφορεί. Νιώθω ένα βάρος στην πλάτη μου, αλλά είμαι έτοιμος για όλα. Στο “Street Talk” συμμετέχουν καλλιτέχνες όπως ο Μικρός Κλέφτης, ο Light, ο Νέγρος του Μοριά, ο Kareem Kalokoh, ο Thug Slime, ο Ηγεμόνας. Περιέχει δώδεκα τραγούδια που μιλούν γι’ αυτά που είχα στο μυαλό μου και αισθανόμουν την εποχή που τα έγραφα, γι’ αυτό με εκπροσωπεί πάρα πολύ. Ηχητικά και ως skills νομίζω ότι είμαι χίλιες φορές καλύτερος απ’ ό,τι στο “In Greece we trap”, αλλά σαφώς κι αυτό είναι παιδί μου, από κει ξεκίνησαν όλα. Ήταν πολύ χαρούμενο, θετικό, ελπιδοφόρο άλμπουμ. Έλεγα ότι θα τα καταφέρουμε, ότι ήθελα να δω τους δικούς μου να τα καταφέρνουν, να δω τουλάχιστον μια προσπάθεια. Ο αδερφός μου μού είχε πει ότι ο μόνος τρόπος για να χάσεις 100% από μια ευκαιρία είναι να μην προσπαθήσεις καν. Στο “Street Talk” είμαι λίγο πιο dark. Η ζωή έχει τα πάνω της και τα κάτω της, και ο πιο θετικός άνθρωπος μπορεί να αλλάξει. Αυτό ήταν το mood μου στο άλμπουμ. Βέβαια έβαλα πολλή ενέργεια και σε πράγματα που δεν θα έπρεπε, αλλά οποιαδήποτε κατάσταση για μένα είναι έμπνευση και έτσι έκανα και στο “Street Talk”. Το θεωρώ την καλύτερη δουλειά μου μέχρι στιγμής και ανυπομονώ να το ακούσει ο κόσμος. Με κάνει πολύ περήφανο, κυρίως γιατί εκπληρώνει τον σκοπό που έβαλα όταν ξεκινούσα να κάνω μουσική: να εκφραστώ μέσα από αυτή και να επικοινωνήσω. Γιατί η μουσική μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, να σου δώσει motivation, να την ακούσεις εκεί που είσαι χάλια και να σε ανεβάσει, να σου φτιάξει τη διάθεση. Μπορεί να ακούσεις ένα τραγούδι και να σου δώσει την απάντηση γι’ αυτό που σε απασχολεί εκείνη τη στιγμή. Εμένα με έμαθε να πιστεύω στον εαυτό μου και να μου δίνω δύναμη ο ίδιος, πέρα από την ομάδα και την οικογένειά μου. Ο πιο μεγάλος μου φόβος είναι μη χάσω τον εαυτό μου και τη δημιουργικότητά μου. Αυτά είναι τα δύο πράγματα που μπορώ να πω ότι είναι τρομακτικά…».

Ίσως να μην μπορείς να σχετιστείς με όσα λέω αυτήν τη στιγμή σε ένα κομμάτι, αλλά όταν βρεθείς στην ίδια θέση, θα με νιώσεις. Αυτό είναι το κίνητρό μου για να φτιάξω μουσική, να καλύψω τα συναισθήματα όλων, τη χαρά, τη λύπη, τον θυμό, τα πάντα.

«Ασκητική» του Ν. Καζαντζάκη Η επιτυχημένη θεατρική διασκευή του εμβληματικού έργου «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη σε σκηνοθεσία Πάνου Αγγελόπουλου επιστρέφει στο θέατρο Βρετάνια από 5 έως 29 Μαΐου.

Θέατρο Βρετανία, Πανεπιστημίου 7, 210 3221579 Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμ.-Σάβ. 21:00, Kυρ. 20:00

ο εμβληματικό έργο Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη έρχεται σε σκηνοθεσία του Πάνου Αγγελόπουλου και μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου στο θέατρο Βρετάνια. Το συγκλονιστικό φιλοσοφικό έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε θεατρική διασκευή από τον Πάνο Αγγελόπουλο το 2011, προσελκύοντας το ενδιαφέρον του κοινού και των κριτικών, και συνεχίστηκε με επιτυχία για να ολοκληρώσει τη μαγική διαδρομή του στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στις 28 Σεπτεμβρίου του 2017. Φέτος τον Μάιο ο σκηνοθέτης επανασυνδέει την Ασκητική με το κοινό, επιχειρώντας μια εκ βαθέων νέα θεατρική προσέγγιση. Όπως αναφέρει ο ίδιος, πρόκειται για μια προσέγγιση μέσω των στοιχείων της αρχαίας τραγωδίας. Ένα δράμα με χαρακτήρες και δράση, που καταλήγει σε σύγκρουση και κάθαρση. Η ορμητική σκέψη, η χειμαρρώδης γλώσσα, η απαράμιλλη εκφραστική ικανότητα, η δημιουργική φαντασία, η βαθιά αίσθηση της πραγματικότητας και προπάντων η λογική τεκμηρίωση των απόψεών που εκφράζει το έργο αποδίδονται στη σκηνή και μεταφέρουν στους θεατές την κραυγή για τη σωτηρία της ψυχής. Εξάλλου, ο ίδιος ο Καζαντζάκης έγραψε ότι η Ασκητική είναι μια κραυγή και όλο το έργο του ένα σχόλιο πάνω στην κραυγή αυτή. Ο συγγραφέας θεωρούσε την Ασκητική ως τον σπόρο απ’ όπου βλάστησε όλο το έργο του. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενά του, μέσα από το οποίο προσπαθεί να εκφράσει τα μεταφυσικά του πιστεύω. Σκηνοθεσία - Θεατρική προσαρμογή: Πάνος Αγγελόπουλος Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου Σκηνικά: Mάιρα Βαζαίου Κοστούμια: Λευκή Δεριζιώτη Πρωταγωνιστούν: Θοδωρής Κατσαφάδος, Κοραλία Καράντη Μαζί τους οι ηθοποιοί: Ρένα Κυπριώτη, Κωνσταντής Ζημιανίτης, Στεφανία Καπετανίδη Συμμετέχει ομάδα χορού

12.5.22 – lifo

MARKET RESEARCH

PERSONAL SHOPPER õ

H&M Oversized φόρεμα από σύμμεικτο lyocell.

www2.hm.com

AVON Προϊόν ενυδάτωσης προσώπου Anew Daily Defence με βιταμίνη C.

Gucci

www.avoncosmetics.gr

Unisex γυαλιά ηλίου. www.avramisoptics.gr

Dove

New Balance Παπούτσια 57/40.

Κρέμα σώματος Cashmere Comfort. Στα καταστήματα καλλυντικών

www.newbalance.gr

Narciso Rodriguez Άρωμα For Her Fleur Musc. Στα καταστήματα καλλυντικών

Polaroid Φωτογραφική μηχανή Polaroid Now www.public.gr

60 lifo – 12.5.22

DKNY Τσάντα ώμου CAROL. www.kalogirou.com

Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών παρουσίασε το μέλλον της υγείας στο 7ο Φόρουμ των Δελφών Το μέλλον της υγείας είναι εδώ. Τις λύσεις, την εξειδικευμένη τεχνογνωσία, τις πρωτοποριακές θεραπείες και το νέο μοντέλο προαγωγικής υγείας που εφαρμόζει ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών στο οικοσύστημα των κλινικών του παρουσίασαν τρεις κορυφαίοι γιατροί του και ο γενικός διευθυντής του ομίλου κ. Γιώργος Ζέρδιλας. Ο τελευταίος εστίασε στον ρόλο των επενδύσεων ως μοχλού ανάπτυξης δυνατοτήτων και αναγκαίου συμμάχου στη διαδικασία του brain gain. Με ένα επενδυτικό πλάνο που έχει υπερβεί τα 40 εκατ. ευρώ την τελευταία τριετία, ο όμιλος περνάει δυναμικά στο Healthcare 4.0 με καταλύτες τον πολυεπίπεδο ψηφιακό μετασχηματισμό, υβριδικά ρομποτικά χειρουργεία, ψηφιακά χειρουργεία, κορυφαία τεχνογνωσία, σπάνια εξειδίκευση και διαρκές brain gain και R&D. Επενδύει, συνδιαμορφώνει και αναπτύσσει την ιατρική του μέλλοντος εδώ, στην Ελλάδα, προς άμεσο όφελος της ελληνικής υγείας, της κοινωνίας και του Έλληνα ασθενή. Ενδεικτικά, τον τελευταίο χρόνο και μόνο ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών προσέλκυσε 50 και πλέον κορυφαίους επιστήμονες από τα πιο προηγμένα οικοσυστήματα υγείας στον κόσμο, στρατηγικούς συμμάχους για το άλμα στο μέλλον. Οι διακεκριμένοι και διεθνώς αναγνωρισμένοι γιατροί που συμμετείχαν στη συζήτηση, όλοι με κορυφαίες διεθνείς σπουδές και λαμπρές επαγγελματικές διαδρομές στις κορυφαίες κλινικές, ήταν ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, επιστημονικός διευθυντής, διευθυντής Τμήματος Γενικής, Λαπαροσκοπικής, Βαριατρικής και Ρομποτικής Χειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, και ο Θεοδόσιος Μπίσδας, αγγειοχειρουργός, διευθυντής Γ’ Αγγειοχειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, και ο Αντώνης Πίτσης, καρδιοχειρουργός, διευθυντής Α’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης. Το Ιατρικό αναδείχθηκε πρωταγωνιστής στην ανάπτυξη τη δεκαετία 2010-2020 και ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου δεσμεύθηκε από το βήμα των Δελφών πως θα διατηρήσει και θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο το αποτύπωμά του στην ελληνική υγεία και επιχειρηματικότητα. Πολλαπλασιάζοντας τις επενδύσεις, ενισχύοντας την ανάπτυξη του Ομίλου, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία προς αυτή την κατεύθυνση και με ακόμα ισχυρότερες κινήσεις εξωστρέφειας, στρατηγικές συνεργασίες και πρόσθετη διάδραση με τα οικοσυστήματα ιατρικής καινοτομίας και τεχνολογίας.

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ Κρις, ποιο ήταν το πρώτο συλλεκτικό sneaker που απέκτησες; Ο πρώτος έρωτας ήταν το Airmax 1 Safari Atmos (1987) – όχι συλλεκτικό τότε. Μετά βγήκε το Airmax ’97, γνωστό και ως Millennium επειδή ξαναβγήκε το 2000, και από τότε, το 1997, δεν ξαναέβαλα καμία άλλη μάρκα εκτός από Nike. Πόσα ζευγάρια sneakers έχεις αυτήν τη στιγμή στην κατοχή σου; Περίπου 550: 130 η γυναίκα μου και 55 ο γιος μου, που είναι πέντε χρονών, όλα της Nike. Να τονίσω πως δεν είναι όλα συλλεκτικά, έχω και πολλά κανονικά παπούτσια, αλλά είμαι λάτρης γενικά της εταιρείας, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.

Kris Vallas & ο γιος του Jason Συλλέκτης sneakers/trainer

Έχεις κάποιο αγαπημένο που δεν θα αποχωριστείς ποτέ; Να πω ένα συγκεκριμένο, δύσκολο, σίγουρα όμως αγαπώ πολύ και ξεχωρίζω όλα τα Airmax 1 Atmos Safari και Patta Para. Τι φοράτε σήμερα και πόσο κοστίζει; Φοράμε και οι δύο sneakers Nike Dunk Chicago και Dunk Panda (περίπου €300 και €280 αντίστοιχα). Πού πηγαίνετε τώρα; Στον παιδότοπο! @krisvallas77

από τηn αφροδιτη σακκα

φωτο: παρισ ταβιτιαν

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

12.5.22 – lifo

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Θέματα ακί-

τικό διάστημα σε ό,τι αφορά τα επαγγελματικά ξεκινά από τις 12/5 που πραγματοποιείται η αντίθεση της Σελήνης με τον Δία και θα επηρεάσει τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Στις 13/5 η αντίθεση της Σελήνης με την Αφροδίτη θα ταλαιπωρήσει εσάς του 2ου δεκαημέρου και η ανάγκη σας να αποστασιοποιηθείτε από τα γεγονότα θα σας κάνει εσωστρεφείς. Το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο στις 15/5 θα προκαλέσει πρόσφορο έδαφος για συγκρούσεις με πρόσωπα εξουσίας και θα πρέπει να προσέξετε πώς θα διαχειριστείτε τον θυμό σας οι γεννημένοι στο 3ο δεκαήμερο, καθώς ακολουθεί και η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5, που θα προκαλέσει μια μοιραία συζήτηση. Η συγκεκριμένη έκλειψη που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2021 και θα διαρκέσει μέχρι τον Οκτώβριο του 2023 αφορά την εσωτερική σας μεταμόρφωση και τις σχέσεις σας.

νητης περιουσίας και ό,τι αφορά την οικογένεια δεν σας αφήνουν χρόνο για να ασχοληθείτε με τα επαγγελματικά σας ίσως να χάσετε τον έλεγχο. Οι πιο απαιτητικές μέρες για την καριέρα και το σπίτι θα είναι στις 12/5 και 13/5 που πραγματοποιούνται οι αντιθέσεις της Σελήνης με τον Δία και την Αφροδίτη και θα επηρεάσουν τους γεννημένους το 1ο και το 2ο δεκαήμερο αντίστοιχα. Καθυστερήσεις στα οικονομικά σας ή απώλειες μέσω επενδύσεων φέρνει σε εσάς του 3ου δεκαημέρου το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο στις 15/5 και θα πρέπει να αποφύγετε τα ρίσκα. Με την Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5 θα νιώσετε διχασμένοι ανάμεσα σε αντίθετες ανάγκες, επιθυμίες ή απόψεις και θα δοκιμαστούν οι σχέσεις με άτομα με τα οποία έχετε κοινό σκοπό.

starfax

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Ένα αρκετά απαιτη- ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Τα οικονομικά σας θέματα, περιουσιακά ζητήματα και η ερωτική σας ζωή θα αποτελέσουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των γεννημένων το 1ο και 2ο δεκαήμερο, με τις αντιθέσεις της Σελήνης με τον Δία και την Αφροδίτη στις 12/5 και 13/5 αντίστοιχα. Ενδεχομένως να προκύψουν έκτακτες οφειλές που θα σας βγάλουν εκτός προϋπολογισμού ή να μην τα βρείτε με τον ερωτικό σας σύντροφο. Στις 15/5 το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο φέρνει εμπόδια σε επαγγελματικά ταξίδια και σε διαδικαστικά θέματα και θα πρέπει να είστε ψύχραιμοι οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο, καθώς ακολουθεί και η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5 που μπορεί να σημάνει το κλείσιμο ενός κεφαλαίου στη ζωή σας. Η συγκεκριμένη έκλειψη που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2021 και θα διαρκέσει μέχρι τον Οκτώβριο του 2023 αφορά την πνευματική σας ανάπτυξη και τα ταξίδια.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Η έκφραση των απόψεών σας θα σας φέρει αντιμέτωπους με αντιδράσεις που θα καθορίσουν τις σχέσεις σας. Στις 12/5 η αντίθεση Σελήνης - Δία θα δημιουργήσει προβλήματα στην επικοινωνία, στα ταξίδια και σε ό,τι αφορά τις σπουδές και θα επηρεάσει τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Στις 13/5 η αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης θα φέρει στους γεννημένους το 2ο δεκαήμερο μια αναστάτωση, κάτι που θα σας προκαλέσει άρνηση να ασχοληθείτε με τους στόχους σας. Ο εγωισμός σας δεν αφήνει εσάς του 3ου δεκαημέρου να κατανοήσετε τις ανάγκες αγαπημένων σας προσώπων και μπορεί να ψυχρανθούν οι σχέσεις σας με το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 15/5. Προσέξτε καθώς ακολουθεί και η Έκλειψη στον Σκορπιό στις 16/5, που θα φέρει σε σύγκρουση τις φιλοδοξίες σας με την οικογένεια.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Αυτή την εποχή καλεί- ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] στε να επιλύσετε κάποια προβλήματα στις σχέσεις σας, ενώ παράλληλα θα σας απασχολήσουν και τα μελλοντικά σας σχέδια. Αρχικά οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο μπορεί να δυσκολευτείτε στην εφαρμογή μιας ιδέας, καθώς η αντίθεση Σελήνης - Δία στις 12/5 προμηνύει οικονομικές απώλειες και καλό θα είναι να αποφύγετε τα ρίσκα. Εσείς του 2ου δεκαημέρου με την αντίθεση της Σελήνης με την Αφροδίτη στις 13/5 θα περάσετε μια ερωτική απογοήτευση επειδή δεν θα ανταποκριθεί στο ερωτικό σας κάλεσμα ένα φιλικό σας πρόσωπο. Το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 15/5 θα προκαλέσει στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο καθυστερήσεις και προβλήματα σε σπουδές και σε διαδικαστικά θέματα ή επαγγελματικά ταξίδια, κάτι που θα κορυφωθεί με την Έκλειψη Σελήνης στις 16/5 που ενεργοποιεί τον άξονα εργασία υγεία. Προσέξτε για πιθανή εξάντληση.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Αυτή την εποχή έχετε στρέψει όλη σας την προσοχή στην καριέρα και τις φιλοδοξίες σας, με αποτέλεσμα να μένουν στην άκρη τα οικογενειακά, κάτι που θα εκδηλωθεί με μια κρίση στις σχέσεις των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο στις 12/5 με την αντίθεση Σελήνης - Δία και στη συνέχεια στις 13/5 με την αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης, που θα επηρεάσει τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο. Ενδεχομένως να προκύψουν προβλήματα υγείας ηλικιωμένων μελών. Οικονομικά ζητήματα και καθυστερήσεις στην υλοποίηση μιας ιδέας θα προκαλέσει το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 15/5 και θα επηρεάσει εσάς του 3ου δεκαημέρου. Η Έκλειψη Σελήνης που ακολουθεί στις 16/5 στον Σκορπιό θα ενεργοποιήσει τον άξονα συνεργασίες - συλλογική προσπάθεια και σχέσεις που δεν είχαν γερά θεμέλια θα λήξουν, ενώ όσες άντεξαν σε δοκιμασίες θα έχουν διάρκεια.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Οι στόχοι σας διαμορ-

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

62 lifo – 12.5.22

φώνονται σύμφωνα με τις σχέσεις σας κι αυτή την εποχή δεν είστε σίγουροι κατά πόσο θα πρέπει να πάρετε ρίσκα, καθώς διακρίνετε κάποια μελανά σημεία στις συνεργασίες σας. Ακατάλληλη μέρα για συζητήσεις σχετικά με τις αποδοχές σας είναι στις 12/5, καθώς πραγματοποιείται η αντίθεση της Σελήνης με τον Δία που θα επηρεάσει τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Την επόμενη μέρα η αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης θα προκαλέσει εντάσεις και πρέπει να προσέξετε εσείς του 2ου δεκαημέρου. Κοινοί πόροι και περιουσιακά ζητήματα έρχονται στο προσκήνιο με το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 15/5 και οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο θα πάρετε αποφάσεις που θα είναι οριστικές και αμετάβλητες. Η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5 τονίζει τον άξονα οικογένεια - καριέρα και ρίχνει φως στην τρέχουσα κατάστασή σας, εκθέτοντας τα ζητήματα που χρειάζονται αλλαγή.

Οι προσωπικές σας ανάγκες συγκρούονται με τις απαιτήσεις των συνεργατών ή του ερωτικού σας συντρόφου και είστε μες στην ένταση. Η αντίθεση Σελήνης - Δία στις 12/5 θα προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις και στις συνεργασίες των γεννημένων το 1ο δεκαήμερο, ενώ η αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης στις 13/5 θα δώσει έμφαση στα μελανά σημεία του γάμου και θα επηρεάσει εσάς του 2ου δεκαημέρου. Μπορεί να νιώσετε πως δεν εισπράττετε τρυφερότητα ανάλογη με αυτήν που δίνετε στο ταίρι σας και θα δοκιμαστεί η σχέση σας. Στις 15/5 το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο θα προκαλέσει στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο καθυστερήσεις σε ερωτικά ζητήματα, προβλήματα σε επενδύσεις και σε ό,τι αφορά τα παιδιά. Η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5 ενεργοποιεί τον άξονα οικονομικά - κοινοί πόροι και μπορεί να διαπιστώσετε πως κάποιοι δεν παίζουν δίκαια.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Κοινοί πόροι, οφειλές και περιουσιακά ζητήματα χρήζουν προσοχής. Στις 12/5 και 13/5 με τις αντιθέσεις της Σελήνης με τον Δία και την Αφροδίτη προκύπτουν έκτακτα έξοδα και καλό θα είναι να αποφύγετε τις περιττές δαπάνες οι γεννημένοι το 1ο και το 2ο δεκαήμερο. Η διάθεσή σας για απόκτηση αγαθών σάς κάνει να μη βλέπετε τις επερχόμενες ανάγκες. Το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο στις 15/5 θα προκαλέσει σε εσάς του 3ου δεκαημέρου απαισιοδοξία και δεν θα θέλετε να αναλάβετε τις ευθύνες σας, κάτι που θα κορυφωθεί με την Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5. Ο άξονας πνευματική ανάπτυξη - μάθηση θα ενεργοποιηθεί και ενδεχομένως να νιώσετε πως ήρθε η στιγμή για αλλαγή κατεύθυνσης. Ή μπορεί να ολοκληρώσετε τις σπουδές σας και να ανοίξετε τα φτερά σας για νέες εμπειρίες.

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Πολλά τα ρίσκα που παίρνετε αυτή την εποχή και ο κίνδυνος οικονομικών απωλειών είναι αυξημένος. Οι πιέσεις της καθημερινότητας και οι αυξημένες ευθύνες στον επαγγελματικό τομέα μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία σας και πρέπει να μοιράσετε τον χρόνο σας έτσι ώστε να εξοικονομείτε στιγμές ανάπαυλας. Δύσκολες μέρες σε ό,τι αφορά την εργασία είναι στις 12/5 με την αντίθεση Σελήνης - Δία που θα επηρεάσει τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και για εσάς του 2ου δεκαημέρου στις 13/5 με την αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης. Στις 15/5 το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου θα φέρει μια αναστάτωση στις οικογενειακές σχέσεις και θα επηρεάσει εσάς του 3ου δεκαημέρου. Ιδιαίτερη προσοχή πώς θα διαχειριστείτε τις καταστάσεις καθώς ακολουθεί και η Έκλειψη Σελήνης στο ζώδιό σας στις 16/5 που θα βγάλει στην επιφάνεια τις προσωπικές σας ανάγκες και επιθυμίες.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Τα οικονομικά και οι

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Η υπερβολική γενναιοδωρία σας σε συνδυασμό με τη διάθεσή σας να ρισκάρετε με κάθε κόστος μπορεί να σας οδηγήσουν σε αδιέξοδο και πρέπει να αλλάξετε τακτική. Στις 12/5 η αντίθεση Σελήνης - Δία προμηνύει για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο οικονομικές απώλειες. Στις 13/5 η αντίθεση Σελήνης - Αφροδίτης θα δοκιμάσει τη σχέση με ένα φιλικό σας πρόσωπο αν του εκφράσετε το ερωτικό σας ενδιαφέρον και καλό θα είναι να μη βιαστείτε οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο. Προβλήματα και καθυστερήσεις σε μετακινήσεις και επαγγελματικά ζητήματα θα προκαλέσει σε εσάς του 3ου δεκαημέρου το τετράγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 15/5 και θα απογοητευτείτε επειδή δεν θα υπάρξει άμεση ανταπόκριση στην προώθηση των υπηρεσιών ή των δεξιοτήτων σας. Η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό στις 16/5 σας καλεί να ξεκουραστείτε.

Sudoku No 727 7 6 5 8

8 7 6 9 8 7 3 2 8 5 4 3 5 1 1 6 7 8

8 1

3 2 9 1 6 4

Η λύση του προηγούμενου 8 3 1 7 2 6 4 9 5

7 2 9 4 8 5 3 6 1

4 6 5 3 1 9 7 2 8

2 9 8 6 7 3 1 5 4

1 4 7 2 5 8 6 3 9

3 5 6 9 4 1 2 8 7

9 7 4 8 6 2 5 1 3

6 1 3 5 9 7 8 4 2

5 8 2 1 3 4 9 7 6

σχέσεις σας θα σας απασχολήσουν το προσεχές διάστημα, ξεκινώντας με τις αντιθέσεις της Σελήνης με τον Δία στις 12/5 και με την Αφροδίτη στις 13/5 που θα επηρεάσουν τους γεννημένους το 1ο και το 2 δεκαήμερο αντίστοιχα. Ενδεχομένως να απογοητευτείτε αν αλλάξουν οι όροι μιας συνεργασίας και να λήξει άδοξα. Στις 15/5 το τετράγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο φέρνει στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο εμπόδια στην υλοποίηση ενός στόχου λόγω κακής διαχείρισης των οικονομικών σας, κάτι που δεν θα ισχύσει για όσους ήσασταν πιο φειδωλοί. Η Έκλειψη Σελήνης στον Σκορπιό την επόμενη μέρα φέρνει αποκαλύψεις σχετικά με κοινόχρηστους πόρους και περιουσιακά σας θέματα, οπότε θα πρέπει να επαναξιολογήσετε τα χρήματα, τους συνεργάτες και να θέσετε νέες προτεραιότητες. Αυτός ο κύκλος Έκλειψης θα διαρκέσει από τον Νοέμβριο του 2021 έως τον Οκτώβριο του 2023.

12.5.22 – lifo