Τεύχος 732

ΠΤΗ ΠΕΜ Ι Κ ΑΘΕ ΟΡΕ ΛΟΦ ΚΥΚ ΗΣ ΠΟΛ ΤΗΣ ΓΟΣ ΟΔΗ ΟΛΑ

ΓΙΑ

ΤΗΝ

ΑΘΗ

ΝΑ!

FRE

E P RE

SS

ΔΩΡ

ΕΑΝ

Ο Τ ΠΕΣ ! ΝΑΙ

ΤΕΥΧΟΣ 732 — 16 IOYNIOY 2 022

Νο ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ Πηγή: Focus Bari 2021

ΓΑΜΟΣ ΓΙΑ ΟΛ@ ΤΩΡΑ!

2

LIFO /16.6.2022

www.lifo.gr

βασιλική σιουτη

ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

δεσποινα τριβολη

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

index732

8 ΣΤΗΛΕΣ

12

πολιτικο επταημερο footnotes

θεοδωροσ γρηγοριαδησ

guest editor βιβιαν στεργιου

no filter

γωγώ δελογιάννη

guest editor

ερωφιλη κοκκαλη

guest editor neli cappa

guest editor

ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΝΑ ΓΕΝΝΙΈΣΑΙ ΊΝΤΕΡΣΕΞ;

εκδοτης

γενικός διευθυντής Μιχάλης Μιχαήλ εμπορικη διευθυνση Ρένα Κροκίδα διευθυντής lifo.gr Θανάσης Χαραμής διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος αρχισυνταξία Αλέξανδρος Διακοσάββας αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη αρχισυνταξια newsroom Πάνος Σάκκας διευθυντρια ampa.lifo.gr Χριστίνα Γαλανοπούλου –––––– ε μ πο ρ ι κ ο τμ ημ α advertising director Ξένια Στασινοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr)

14

ΚΟΙΝΩΝΙΚΈΣ ΔΡΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ+ ΆΤΟΜΑ

advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) senior digital campaign manager Αντώνης Ζωγράφος digital campaign manager Γιώργος Γιαννή commercial creative director Λευτέρης Κεφαλάς –––––– ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου ––––––

26

ΓΆΜΟΣ ΓΙΑ ΟΛ@ ΤΩΡΑ!

συ νταξ η συντακτικη ομαδα Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Ματίνα Καλτάκη, Ματούλα Κουστένη, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Γιάννης Πανταζόπουλος, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Αφροδίτη Σακκά, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Βασιλική Σιούτη, Βίβιαν Στεργίου, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη, Γιώργος Ψωμιάδης newsroom Κατερίνα Αγριμανάκη, Ρούλα Βλασσοπούλου (βοηθοί αρχισυντάκτη), Κλέλια Γιαρίμογλου, Ελισάβετ Δαπόντε, Σόφη Ζιώγου, Δημήτρης Μακκός, Ευτυχία Μιλέτση, Φιλιώ Ράγκου

στο εξωφύλλο : Eικονογράφηση από την bianka.

32

Η ΧΡΙΣΤΊΝΑ ΛΕΪΜΟΝΉ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

–––––– αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη ατελιέ αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Αδάμος, Γιώργος Ξανθινάκης διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Νινέττα Γιακιντζή, Μαρούσα Θωμά διόρθωση κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος

22 35

97' ΜΕ ΤΟΥΣ ATHENIAN CENTAURS RFC

λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε LIFO /16.6.2022

3

Feedback

5

ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Μαθήματα αυτοάμυνας για γυναίκες στους δρόμους της Αθήνας

ΓΕΥ ΣΗ

Μαρτυρίες και μερικές πολύτιμες συμβουλές από τον Ζαχαρία Καπανταϊδάκη, δάσκαλο της κοινότητας του Combatives Group.

Παγωτά μηχανής: Εδώ θα βρείτε τα καλύτερα της Αθήνας

podcasts που αξίζει να ακούσετε

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΟΚΟΡΗ ΓΙΑ ΤΟ AMPA.LIFO.GR

DA I LY

«Halftime»: Η ζωή που ξανάρχισε στα πενήντα για την Τζένιφερ Λόπεζ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΛΙΤΑΚΗ

Δεν είναι ακριβώς αγιογραφία ή μεγάλου μήκους «infomercial» αλλά ούτε βεβαίως και κάποιου τύπου διεισδυτική και ελεύθερη ματιά σ’ ένα ποπ φαινόμενο το ντοκιμαντέρ για την Τζένιφερ Λόπεζ που έκανε μόλις πρεμιέρα στο Netflix. Ανήκει σ’ αυτήν τη λίστα υβριδικών και επιμελώς ελεγχόμενων μονογραφιών που γυρίζονται τα τελευταία χρόνια γύρω από τη ζωή και την καριέρα (και το «προϊόν» και το «εταιρικό σήμα») αστέρων όπως η Lady Gaga, η Taylor Swift, ή ο Kanye West. Το αποτέλεσμα ποικίλλει, αλλά ο κοινός παρονομαστής είναι ότι αυτές οι ταινίες μοιάζουν να απευθύνονται κυρίως στους φαν.

4

LIFO /16.6.2022

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

Το 2021 καταγράφηκαν δεκαεπτά γυναικοκτονίες που συγκλόνισαν το πανελλήνιο, όπως και πάνω από 5.805 καταγγελίες έμφυλης βίας. Η βία κατά των γυναικών έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις και όπως δείχνουν τα στοιχεία, πενήντα γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα λόγω οικογενειακής βίας στην Ε.Ε. Το να μπορεί μια γυναίκα να υπερασπιστεί τον εαυτό της είναι απολύτως αναγκαίο, καθώς η ανδρική βία αποτελεί παγκοσμίως την κύρια αιτία θανάτου γυναικών ηλικίας από δεκαέξι έως σαράντα τεσσάρων ετών. Η αυτοάμυνα είναι απαραίτητη για τις γυναίκες και αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο ευρύτερο πεδίο μελέτης των δυναμικών της βίας. Η σύγχρονη αυτοάμυνα έχει ως πρώτιστη προτεραιότητα την πρόληψη, την αντίληψη του κινδύνου και την αποφυγή. Οι γυναίκες προσπαθούν να θωρακίσουν τον εαυτό τους με γνώσεις και δεξιότητες που τις προστατεύουν ενάντια σε κάθε μορφής απειλή και βία. «Ξεκίνησα τα μαθήματα όταν μια μέρα ένας άντρας άρχισε να με παρακολουθεί. Η παρακολούθηση κορυφώθηκε σε σημείο που για πρώτη φορά στη ζωή μου αισθάνθηκα τρομοκρατημένη. Η αστυνομία ήταν ανίκανη να με προστατέψει, έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω τα μαθήματα αυτοάμυνας ως μια προσπάθεια για επιβίωση, τόσο σωματική όσο και ψυχολογική», αναφέρει η Ιωάννα όταν τη ρωτάω γιατί ξεκίνησε τα μαθήματα. «Ως γυναίκα, ιδίως όταν ήμουν νεότερη και χρησιμοποιούσα πιο συχνά τα μέσα μαζικής μεταφοράς, έχω υποστεί παρενόχληση σε ακραίο βαθμό, αλλά δεν βρέθηκα ποτέ σε κάποια κατάσταση που θα χαρακτήριζα επικίνδυνη για τη ζωή μου, τουλάχιστον όχι μέχρι να ξεκινήσει ο άντρας εκείνος να με παρακολουθεί», συμπληρώνει. Ωστόσο, όσο απαραίτητο κι αν είναι να ξέρεις από αυτοάμυνα, όταν πέφτεις θύμα διαπροσωπικής βίας, δεν είναι εύκολο να χρησιμοποιήσεις τις γνώσεις σου. «Η αυτοάμυνα καθαυτή δεν είναι κάτι που μαθαίνει κανείς σε μονοήμερο ή διήμερο μάθημα ή σεμινάριο. Όσοι διαφημίζουν τέτοια, διδάσκουν μερικές τεχνικές αντιμετώπισης της βίας σε “αποστειρωμένο” περιβάλλον και με συγκεκριμένο τρόπο. Ουσιαστικά, επικεντρώνονται σε λίγες τεχνικές, συνήθως εύκολες ή εντυπωσιακές, που είναι πρακτικά μη εφαρμόσιμες σε μια πραγματική επίθεση λόγω έλλειψης ρεαλιστικών συνθηκών και επανάληψης υπό συνθήκες ψυχοσωματικής πίεσης. Δεν δίνουν έμφαση στην εφαρμογή της προσωπικής ασφάλειας των ανθρώπων σε πραγματικές καταστάσεις βίας», εξηγεί ο Ζαχαρίας Καπανταϊδάκης, δάσκαλος της κοινότητας του Combatives Group. «Ελάχιστοι άνθρωποι έχουν γνώση των συνθηκών της πραγματικής βίας. Ένας εσφαλμένος χειρισμός ή απλώς μια εσφαλμένη συμπεριφορά (κουβέντα, κίνηση, ύφος, βλέμμα…) μπορεί να επιφέρει ακραία αντίδραση από τον επιτιθέμενο, που θα οδηγήσει σε μη αναστρέψιμο κακό. Εκπαιδεύουμε τα μέλη μας να αναγνωρίζουν τις πιθανές βίαιες περιστάσεις, να τις αποφεύγουν και, αν δεν μπορέσουν, τότε να πράξουν τα απαραίτητα ώστε να βγουν όσο το δυνατόν αλώβητοι από μια επίθεση απλής ή ακραίας βίας».

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Καλώς, λοιπόν, κηρύχθηκαν «ανεπιθύμητοι» στο Athens Pride οι ένστολοι αστυνομικοί; Η αρνητική απάντηση του Athens Pride στο αίτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΤΚΙ Αστυνομικών για επίσημη συμμετοχή στις φετινές εκδηλώσεις πυροδότησε πολλές συζητήσεις και αποτέλεσε μία ακόμα αφορμή να σκεφτούμε τι είδους Pride θέλουμε τελικά, και όχι μόνο στην Αθήνα.

pageviews

Τα παγωτά ανέκαθεν ήταν ένας καλός λόγος να περιμένουμε το καλοκαίρι όταν ήμασταν παιδιά. Βέβαια, όσων χρονών και αν είσαι, πάντα εκτιμάς την ικανότητά του να σε δροσίζει και να σε κάνει λίγο πιο ευτυχισμένο κατά τη διάρκεια μιας ζεστής μέρας. Σπανίζουν εκείνοι που δεν αγαπούν το παγωτό. Αντίθετα, είναι μεγάλο το ποσοστό όσων ψάχνουν μετά μανίας νέες γεύσεις ή άλλες τεχνικές που υπόσχονται ακόμα καλύτερη υφή και πιο πλούσιο άρωμα. Και όπως τα ψυγεία με τα παγωτά των περιπτέρων είναι οι τόποι λατρείας της εκάστοτε γειτονιάς, έτσι και οι παγωτομηχανές είναι εκείνα τα μυθικά μηχανήματα που στην καρδιά τους βρίσκονται δεκάδες κιλά παγωτού και αρκεί κάποιος να πατήσει ένα κουμπί για να βρεθεί στα χέρια μας ένας φανταστικός, στριφογυριστός πύραυλος που κάνει δροσερή τη βόλτα μας.

LiFO.gr

ΤΗΣ ΔΩΡΑΣ ΜΑΣΤΟΡΑ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

1

Ο Πάνος Σόμπολος είναι ο μάστερ του εγκλήματος «Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» ΜΕ ΤΟΝ M. HULOT

2

Νέα γυναίκα σε κουζίνες εστιατορίων: Σεξισμός, υποβάθμιση, παρενόχληση ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΟΚΟΡΗ

3

«Άγριες Μέλισσες»: Ήταν πράγματι μια τομή στην τηλεοπτική μυθοπλασία; «THE REVIEW» ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ & ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΙΜΟΓΙΑΝΝΑΚΗ

4

Άρτεμις Τσίτσικα: «Σήμερα οι έφηβοι ζουν μέσα απ’ τους υπολογιστές τους» «ΑΚΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ» ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

«H αστυνομική σας ταυτότητα, είτε με στολή είτε με οποιοδήποτε διακριτικό στοιχείο που την υποδηλώνει, δεν έχει ακόμα χώρο στο Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας». Αυτή ήταν, συνοπτικά, η απάντηση του Athens Pride στο αίτημα της European LGBT Police Association (EGPA) για συμμετοχή στην παρέλαση-πορεία της 18ης Ιουνίου με χαιρετισμό, περίπτερο και δικό της μπλοκ, το οποίο προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στο εσωτερικό της κοινότητας και μεγάλο πονοκέφαλο στην επιτροπή και την πολιτική της ομάδας, όσο θετικά διακείμενες κι αν υποθέσουμε ότι μπορεί να ήταν αρχικά, όπως υποστηρίζουν κάποιοι – σαφώς και δεν θα ρίσκαραν να «ναρκοθετηθεί» η φετινή διοργάνωση και να βρεθούν επίσης στο στόχαστρο. Γι’ αυτό και το Athens Pride ευχαρίστησε μεν την EGPA για τη «διάθεση στήριξης», ευχόμενο κάθε επιτυχία στο συνέδριό της (Τεχνόπολη, 16-17/6), επικαλούμενο όμως «τις πολύπαθες σχέσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας με την αστυνομία, αλλά και τις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις στην υπόθεση της δολοφονίας του ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου», αρνήθηκε συμμετοχή στις εκδηλώσεις του.

5

Θεόδωρος Γρηγοριάδης: «Δεν θέλησα μόνο να περιγράψω, αλλά να εκτεθώ» «ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ

LIFO /16.6.2022

5

«ΆΝΕΥ ΌΡΩΝ»

athens pride 2022

iLoveAthens

QUEER AT HENS

18/6, Πλατεία Συντάγματος

6

LIFO /16.6.2022

Με κεντρικό σύνθημα το «Άνευ Όρων», το Athens Pride επιστρέφει στους δρόμους της Αθήνας το Σάββατο 18 Ιουνίου. Η φετινή διοργάνωση θα κορυφωθεί στις 19:00 με τη μεγάλη παρέλαση υπερηφάνειας, ενώ θα ακολουθήσει, όπως πάντα, το καλλιτεχνικό πρόγραμμα στη μεγάλη σκηνή που θα έχει στηθεί στην πλατεία Συντάγματος. Την παρουσίαση της κεντρικής εκδήλωσης αναλαμβάνει φέτος ο Γιώργος Καπουτζίδης, ενώ στο καλλιτεχνικό κομμάτι θα συμμετάσχουν οι: Έλενα Παπαρίζου, Onirama, Marseaux, Joanne, Ιάσονας Μανδηλάς, Κατερίνα Βρανά, ody icons, Sam Albatros και Mary Sunshine. Όπως σημειώνει η διοργάνωση, στο φετινό Athens Pride διεκδικούμε και γιορτάζουμε άνευ όρων. Για εκπαίδευση Άνευ Όρων, για ισότητα στον γάμο και την οικογένεια Άνευ Όρων, για ασφάλεια Άνευ Όρων, για ζωή Άνευ Όρων. https://athenspride.eu

LIFO /16.6.2022

7

εικονογραφηση: γιώργοσ καραγιωργοσ - yokanima

talkofthetown QUEER ATH ENS 16—22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2022 Νο 732

8

• «Κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου»; • «Αδιευκρίνιστες παθήσεις ανδρών» • Η θεραπεία του Άλαν Τούρινγκ • Ιούνιος, Μήνας Υπερηφάνειας • Η ζωή σε ένα απέραντο καλιαρντιστάν • Άνευ όρων LIFO /16.6.2022

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

«Γάμος για όλους»: Τι λένε σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση Πώς έχουν αντιμετωπίσει τα κόμματα της ελληνικής Βουλής το ζήτημα της ισότητας στον γάμο τα τελευταία χρόνια.

απ ό τ h βασι λ ι κ η σιου τ η

Το αίτημα «γάμος για όλους» είναι ίσως το πιο επιτακτικό αίτημα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας προς την πολιτεία. Οι πληροφορίες από την κυβέρνηση όμως λένε ότι δεν πρόκειται να τον νομοθετήσει το επόμενο διάστημα, παρότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης συμφωνεί με το αίτημα και είναι ο πρώτος πρωθυπουργός που έχει σύμβουλο ανοιχτά ομοφυλόφιλο και παντρεμένο (στο Ηνωμένο Βασίλειο). Ο επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου στο Μαξίμου, Αλέξης Πατέλης, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, ανέφερε ότι «ο πρωθυπουργός έκανε τον πρώτο ανοιχτά ομοφυλόφιλο υπουργό, τον κ. Γιατρομανωλάκη, και έκανε και την επιτροπή που μελέτησε θεσμικά το θέμα της ισότητας ΛΟΑΤΚΙ+». Σε ερώτησή μας προς κυβερνητικά στελέχη όμως γιατί ο πρωθυπουργός δεν νομοθετεί τον γάμο για όλους, αφού συμφωνεί, η απάντηση ήταν ότι χρειάζεται χρόνο. «Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ένας από τους δεκαεννιά βουλευτές που είχαν ψηφίσει το σύμφωνο συμβίωσης, όταν δεν ήταν ακόμα πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας. Η απόφαση αυτή θα ληφθεί στον κατάλληλο χρόνο, για να έχει και τα αντίστοιχα αποτελέσματα και να εξασφαλιστεί μία ευρεία στήριξη». Είναι γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν από τους λίγους που ψήφισαν το σύμφωνο συμβίωσης όταν το έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ και ήταν ένας νόμος που χώρισε τότε τη Νέα Δημοκρατία στα τρία. Ο πρωθυπουργός με μερικούς ακόμα (Χατζηδάκη, Δένδια, Δήμα, Κεραμέως, Κακλαμάνη, Βαρβιτσιώτη κ.ά.) είχαν ψηφίσει υπέρ. Κάποιοι επέλεξαν να απέχουν (Σαμαράς, Καραμανλής, Μεϊμαράκης κ.ά.) και κάποιοι ψήφισαν κατά (Αθανασίου, Μηταράκης, Καραμανλή, Ασημακοπούλου, Βορίδης, Αραμπατζή κ.ά.). Παρότι το 2015 η πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας ήταν αντίθετη, σήμερα φαίνεται ότι έχουν αλλάξει αρκετά τα πράγματα, καθώς, όπως αναφέρει συνεργάτης του πρωθυπουργού: «Παλιότερα το ερώτημα ήταν αν θα έθει (σ.σ. νομοθετηθεί) ο γάμος. Σήμερα το ερώτημα είναι πότε θα έρθει». Στην ερώτηση από τι εξαρτάται, δεν δίνεται συγκεκριμένη απάντηση. «Από πολλά», λένε στο Μαξίμου, αλλά αναφέρουν την πρόσφατη δημοσκόπηση της ΔιαΝΕΟσις, σύμφωνα με την οποία «για πρώτη φορά η πλειοψηφία της κοινής γνώμης είναι υπέρ του γάμου, ενώ έχει αυξηθεί και το ποσοστό που είναι υπέρ της τεκνοθεσίας». Ο λόγος που δεν έχει νομοθετηθεί ακόμα ο γάμος από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, λένε, είναι διότι χρειάζεται χρόνος για να γίνει ένας συντονισμός πολλών παραγόντων, αν και δεν αρνούνται ότι στο κόμμα ίσως να μην είναι ακόμα όλοι σύμφωνοι. «Για την ώρα δεν επίκειται κάτι τέτοιο. Όταν είναι, θα ανακοινωθεί». Αν φέρει ο ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή νομοσχέδιο για τον γάμο, η κυβέρνηση τι θα κάνει;». «Ας το φέρει πρώτα και μετά θα τα δούμε», απαντάνε. Ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Νάσος Ηλιόπουλος είπε στη LiFO ότι αυτοί έχουν έτοιμη πρόταση για το θέμα του γάμου, που περιλαμβάνει και την τεκνοθεσία. «Έχουμε κάνει και δημόσια διαβού-

LIFO /16.6.2022

9

QUEER ATHENS ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

απ ό τ h βασι λ ι κ η σι ου τ η

talkofthetown

«Το γεγονός ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν νομοθετήσει τον γάμο για όλους, επιφέρει πολλά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι το ότι τα ομόφυλα ζευγάρια δεν μπορούν να διεκδικήσουν επιδόματα, όπως αυτό του γάμου».

10

LIFO /16.6.2022

λευση και θα έρθει και στη Βουλή». Στην ερώτηση για το πότε θα το καταθέσουν στη Βουλή, ο κ. Ηλιόπουλος λέει ότι δεν γνωρίζει το χρονοδιάγραμμα, αλλά θα γίνει σύντομα. «Στηρίζουμε απόλυτα το αίτημα και για γάμο και για τεκνοθεσία. Είναι το φυσιολογικό επόμενο βήμα μετά το σύμφωνο συμβίωσης και την ταυτότητα φύλου, αν θέλουμε να μιλάμε για μια σύγχρονη δημοκρατική χώρα». Γιατί, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν νομοθέτησε και τον γάμο την περίοδο διακυβέρνησής του, όπως του ζητούσε η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και όπως έχουν νομοθετήσει άλλες χώρες αρκετά χρόνια πριν; Ο Νάσος Ηλιόπουλος απαντάει ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε δύο πράγματα που εδώ και τριάντα χρόνια δεν είχαν γίνει. Δεν θα απολογηθούμε για πράγματα που δεν γίνονταν για χρόνια, επειδή δεν προλάβαμε να κάνουμε παραπάνω. Έχουμε επεξεργαστεί συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση, υπάρχει στον δημόσιο διάλογο ανοιχτή. Με πολύ μεγάλη χαρά θα δούμε τις προτάσεις και των άλλων κομμάτων». Προσθέτει ότι είναι η μοναδική πολιτική δύναμη «που ακούμπησε κάποια πράγματα που κανένας δεν ακούμπαγε επί τριάντα χρόνια».

Σ

την ερώτηση για το ποιοι ήταν οι λόγοι που δεν τους επέτρεψαν να νομοθετήσουν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Ηλιόπουλος υποστηρίζει ότι το ερώτημα είναι αν τα άλλα κόμματα θα ψηφίσουν τη δική τους πρόταση όταν τη φέρουν προς ψήφιση. Αμφέβαλλαν, όσο κυβερνούσαν, για το αν θα μπορούσαν να περάσουν από την κοινοβουλευτική τους ομάδα τον γάμο; Όχι, υποστηρίζει ο κ. Ηλιόπουλος, παρουσιάζοντας ως απόδειξη το ότι πέρασαν την ταυτότητα φύλου και ο μόνος λόγος που δεν νομοθέτησαν τον γάμο είναι ότι δεν πρόλαβαν (ωστόσο τότε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε πλειοψηφία χωρίς τους ΑΝ.ΕΛ. και πολλά για τα οποία ο Καμμένος είχε άλλη ατζέντα τα περνούσαν με βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ). «Ο σχεδιασμός μας είναι να φέρουμε την πρότασή μας στη Βουλή. Όταν ολοκληρωθούν η διαβούλευση και οι νομοτεχνικές βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν, γιατί έχουμε κάνει μια ανοιχτή διαβούλευση και με την κοινότητα, ο στόχος είναι η πρόταση να έρθει στη Βουλή. Ελπίζω να προλάβουμε», λέει. Ο Αντώνης Σιγάλας, μέλος της πολιτικής γραμματείας του ΜέΡΑ25, αναφέρει ότι το δικό του κόμμα είναι υπέρ του γάμου για όλους με ίσα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της τεκνοθεσίας και όποιου άλλου πράγματος απορρέει από τον θεσμό του γάμου, όπως αυτός υπάρχει και ισχύει για τα ετερόφυλα ζευγάρια. «Είναι ένα ώριμο αίτημα που θα έπρεπε να έχει ψηφιστεί από το 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε το σύμφωνο, ενώ θα έπρεπε να έχει φέρει τον γάμο. Ο λόγος είναι ότι το φοβήθηκε και υπήρξε συμφωνία με την Εκκλησία να γίνει ένα βήμα και όχι όλα μαζί, παρότι στην Ισπανία είχε νομοθετηθεί όλο το πακέτο, γάμος - συμβίωση - τεκνοθεσία, από το 2005, με την κυβέρνηση Θαπατέρο. Εκεί, μάλιστα, αυτό ήταν αντισυνταγματικό, διότι το Σύνταγμά τους λέει ότι ο γάμος είναι μια ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας, κάτι που δεν ισχύει για το ελληνικό Σύνταγμα». «Το γεγονός ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν νομοθετήσει τον γάμο για όλους», υποστηρίζει ο Αντώνης Σιγάλας, «επιφέρει πολλά προβλήματα. Ένα από αυτά είναι το ότι τα ομόφυλα ζευγάρια δεν μπορούν να διεκδικήσουν επιδόματα, όπως αυτό του γάμου. Αυτή είναι μια ταξική διάσταση του ζητήματος, γιατί αυτοί που έχουν ανάγκη τα επιδόματα είναι οι φτωχότεροι». Ο Γιάννης Βήκας, αναπληρωτής γραμματέας του τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΠΑΣΟΚ, αναφέρει ότι το κόμμα του είναι υπέρ του γάμου για όλους. «Η θέση μας, η οποία υπάρχει στην ενότητα των Κοινωνικών Δικαιωμάτων, αναφέρει ότι στηρίζουμε κάθε μορφής οικογένεια. Αυτό είναι στις επίσημες θέσεις του ΠΑΣΟΚ» λέει, επισημαίνοντας ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει δώσει συνέντευξη στο περιοδικό «Antivirus», όπου έχει δηλώσει ότι στηρίζει την ισότητα στον γάμο. «Η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου είχε ετοιμάσει το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης από τότε, αλλά δεν προχώρησε, γιατί έγινε ό,τι έγινε. Αλλά και η Φώφη Γεννηματά στήριξε κάθε νομοσχέδιο που ήταν στον προσανατολισμό της στήριξης των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων». Τόσο το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου όσο και τα περισσότερα κόμματα τάσσονται υπέρ του γάμου για όλους. Μένει να δούμε ποιος θα φέρει πρώτος τον νόμο στη Βουλή. Η κυβέρνηση λέει ότι χρειάζεται χρόνο ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ ελπίζει να προλάβει.

LIFO /16.6.2022

11

QUEER ATHENS

ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΠΑΡΑΣΊΔΗ

Το πιο βασικό είναι να απαγορευτούν ρητά οι μη αναγκαίες ιατρικές επεμβάσεις που συχνά ακολουθούν ένα ίντερσεξ άτομο σε όλη του τη ζωή, επιφέροντας τραυματικές και δυσάρεστες συνέπειες στο σώμα και τον ψυχισμό του.

— Τι σημαίνει ο όρος «ίντερσεξ» και ποια άτομα αφορά; Ίντερσεξ είναι ένας όρος-ομπρέλα που αναφέρεται στις εγγενείς φυσικές διαφορές των χαρακτηριστικών φύλου ή στην αναπαραγωγική ανατομία. Σημαίνει επίσης τη ζωντανή εμπειρία των κοινωνικο-πολιτισμικών συνεπειών που υφίστανται οι άνθρωποι που γεννιούνται με σώματα που δεν εμπίπτουν στις κανονιστικές νόρμες των «αρσενικών» και «θηλυκών» σωμάτων.

— Μεταφράζεται ο όρος στα ελληνικά; Η ορθή απόδοση του όρου στα ελληνικά είναι διαφυλικός, αλλά από την κοινότητα προτιμάται ο όρος ίντερσεξ.

— Γιατί μιλάμε για σωματικότητα όταν αναφερόμαστε στα ίντερσεξ άτομα; Η ίντερσεξ σωματικότητα διαφέρει από την τυπική αμιγώς αρσενική ή/και θηλυκή, με την έννοια ότι κινείται συνήθως στο φάσμα του βιολογικού φύλου. Όπως και σε κάθε άνθρωπο, έτσι ακόμα πιο ειδικά στους ίντερσεξ ανθρώπους η ανατομία, τα έσω ή έξω γεννητικά όργανα, είναι διαφοροποιημένα, αλλά σχεδόν πάντα λειτουργικά και χωρίς ανάγκη επέμβασης. Η ίντερσεξ σωματικότητα ουσιαστικά μάς θυμίζει την ποικιλομορφία του είδους μας στη φύση, κάτι που ξέρουμε ότι ισχύει εδώ και αιώνες. Είναι μύθος ότι πρόκειται για ανθρώπους που έχουν και τα δύο φύλα ταυτόχρονα στο σώμα τους, κάτι που θα καθιστούσε ενδεχομένως τα σώματα αυτά αξιοπερίεργα. Είναι απλώς διαφορετικά, όπως και κάθε ανθρώπου. Η ίντερσεξ σωματικότητα σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αποκλείει τη δυνατότητα αναπαραγωγή είτε φυσικά είτε με ιατρική βοήθεια. Σίγουρα όμως είναι μια σωματικότητα αξιαγάπητη και μοναδική που αξίζει να αγαπάει και να αγαπιέται και να τιμάται, όχι να κρύβεται, να αποκρύπτεται ή να στιγματίζεται.

— Ποιες είναι οι πιο συχνές προκαταλήψεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα ίντερσεξ άτομα; Ξεκινάμε από το bullying στο σχολικό περιβάλλον λόγω της διαφορετικότητας των χαρακτηριστικών του φύλου τους, της αδιαφορίας των δασκάλων και της άγνοιάς τους σχετικά με την ίντερσεξ ορολογία. Επίσης, τα ίντερσεξ άτομα αδυνατούν ή είναι απρόθυμα να χρησιμοποιήσουν ιατρικές υπηρεσίες λόγω του τραυματικού τρόπου με τον οποίο έχουν αντιμετωπιστεί ήδη από την παιδική και εφηβική τους ηλικία. Μιλάμε για περιπτώσεις έλλειψης διαφοροποιητικής διάγνωσης και εξατομικευμένης αγωγής βάσει χαρακτηριστικών φύλου, για άβολες ερωτήσεις στο πλαίσιο εξετάσεων ή λήψης ιστορικού από επαγγελματίες υγείας, π.χ. η ερώτηση «πότε ήταν η τελευταία σου περίοδος» σε ίντερσεξ γυναίκες. Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα προκαταλήψεων και συμπεριφορών που έχουμε βιώσει ή καταγράψει.

— Πώς αντιμετωπίζονται τα σώματα των ίντερσεξ ατόμων τόσο από τα διεθνή ιατρικά πρωτόκολλα όσο και από τα εγχώρια; Γνωρίζουμε πως έχουν συμβεί πολύ άσχημα και κακοποιητικά περιστατικά, τα οποία δυστυχώς συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Ας αναλογιστούμε το πιο βασικό: πόση ασφάλεια μπορεί να νιώσει ένα παιδί ή ένας άνθρωπος που παραπέμπεται σε δημόσιο νοσοκομείο για διερεύνηση της περίπτωσής του και καταλήγει να γίνεται το πειραματόζωο των γιατρών που το εξετάζουν σε άβολες στάσεις ομαδικώς (από ομάδα γιατρών, ειδικευόμενων, φοιτητών, νοσηλευτών και μαιών), που το τραυματίζουν κατά τη διάρκεια της εξέτασης (π.χ. σε μια ίντερσεξ γυναίκα συνήθως ανατομικά η ουρήθρα είναι πιο κοντά στον κόλπο και ερεθίζεται πολύ εύκολα κατά τη διάρκεια της κλασικής γυναικολογικής εξέτασης), που σχολιάζουν αδιάκριτα το σώμα του με κάθε αφορμή και που παρεμβαίνουν σε αυτό χωρίς τη συναίνεσή του ή τρομοκρατώντας τους γονείς του; Αγωνιζόμαστε ώστε αυτά τα πράγματα να τελειώσουν οριστικά.

— Υπάρχουν παραδείγματα χωρών που έχουν προωθήσει την ορατότητα των ίντερσεξ ατόμων; Και αν ναι, με ποιους τρόπους; Το βασικό, αλλά δυστυχώς όχι αυτονόητο, είναι ότι υπάρχουν παραδείγματα κρατών που έχουν προωθήσει την ασφάλεια

των ίντερσεξ ατόμων. Διότι για να νιώσει ένα άτομο αρκετά ασφαλές ώστε να εκδηλωθεί και να διεκδικήσει την ορατότητα που του αξίζει πρέπει ήδη από τη γέννησή του να υπάρχουν τα εχέγγυα ότι δεν θα κακοποιηθεί. Η Μάλτα ποινικοποίησε πρώτη τις επεμβάσεις σε ίντερσεξ βρέφη και ακολούθησαν η Πορτογαλία και η Γερμανία. Επίσης, οι επεμβάσεις έχουν απαγορευτεί και στη Χώρα των Βάσκων.

— Έχουν φτάσει τα αιτήματα των ίντερσεξ ατόμων μέχρι την ελληνική Βουλή; Έχει ικανοποιηθεί κάποιο από αυτά; Το 2017 ψηφίστηκε ο νόμος 4491/2017 (ΦΕΚ Α’152/1310-2-17) για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου στην Ελλάδα. Το σχέδιο νόμου της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου (18.11.2016) αναφέρει στο άρθρο 2 «Ορισμοί» παρ. 2 πως «ως χαρακτηριστικά φύλου νοούνται τα χρωμοσωμικά, γονιδιακά και ανατομικά χαρακτηριστικά του προσώπου, τα οποία συμπεριλαμβάνουν πρωτογενή χαρακτηριστικά, όπως τα αναπαραγωγικά όργανα, και δευτερογενή χαρακτηριστικά, όπως η μυϊκή μάζα, η ανάπτυξη στήθους ή τριχοφυΐας». Ο ορισμός αυτός αναφέρεται στα ίντερσεξ άτομα καθώς διακρίνει τα χαρακτηριστικά φύλου από την ταυτότητα φύλου, η οποία περιγράφεται στην παρ. 1 ως «ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά». Το άρθρο 7 «Ανήλικοι» παρ. 1 του σχεδίου νόμου αναφέρει πως «απαγορεύεται οποιαδήποτε ιατρική θεραπεία, όπως χειρουργική ή ορμονική, για την ολική ή μερική αλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου σε ανήλικο, εκτός εάν αυτή επιβάλλεται από το συμφέρον της υγείας του, οπότε διενεργείται με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων του (…)». Εάν συντρέχει λόγος υγείας και διενεργηθούν ιατρικές πράξεις η παρ. 2 συμπληρώνει πως «σε περίπτωση διενέργειας των ιατρικών πράξεων της παρ. 1, οι οποίες επιφέρουν ασυμφωνία με το καταχωρισμένο φύλο του ανηλίκου, η διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του αποφασίζεται από το δικαστήριο, εφόσον το ζητήσουν οι γονείς (…)». Συνεπώς, ενώ το σχέδιο νόμου με το άρθρο 7 απαγόρευε ρητά τις εγχειρήσεις στα ίντερσεξ βρέφη και παράλληλα παρείχε ένα σαφές νομικό πλαίσιο για τη νομική αναγνώριση φύλου σε περίπτωση διενέργειας ιατρικών πράξεων, στο (κατατεθέν) σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το άρθρο 7 έχει εξαφανιστεί και έχει αντικατασταθεί από το νέο άρθρο 7 «Άλλες διατάξεις». Ο ισχύων νόμος για την αναγνώριση φύλου περιέχει μόνο το άρθρο 2 που ορίζει τι είναι ίντερσεξ, αλλά, καθώς το άρθρο 7 έχει εξαφανιστεί, δεν έχει νόημα. Εάν ο νόμος αυτός είχε ψηφιστεί, η Ελλάδα θα ήταν η δεύτερη χώρα παγκοσμίως μετά τη Μάλτα που θα ποινικοποιούσε τις επεμβάσεις σε ίντερσεξ βρέφη.

— Ποια είναι αυτήν τη στιγμή τα αιτήματα που πρέπει να ικανοποιηθούν στην Ελλάδα ώστε να γίνουν ορατά τα ίντερσεξ άτομα; Το πιο βασικό είναι να απαγορευτούν ρητά οι μη αναγκαίες ιατρικές επεμβάσεις που συχνά ακολουθούν ένα ίντερσεξ άτομο σε όλη του τη ζωή, επιφέροντας τραυματικές και δυσάρεστες συνέπειες στο σώμα και τον ψυχισμό του. Ίντερσεξ άτομα και γονείς κατά καιρούς μάς έχουν εκμυστηρευθεί αδιανόητες ιατρικές πρακτικές, αχρείαστες, που εφαρμόζονται σε σώματα βρεφών. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής: μείωση μεγέθους κλειτορίδας σε κορίτσια, επέμβαση στο ουροποιητικό των αγοριών με υποσπαδία, αχρείαστες γοναδεκτομές που οδηγούν σε ισόβια λήψη φαρμακευτικής αγωγής (ορμονική υποκατάσταση) σε ίντερσεξ γυναίκες, εφαρμογή της απαρχαιωμένης μεθόδου της πλαστικής κόλπου σε ίντερσεξ έφηβες όταν η χρήση απλών διαστολέων και άλλων μη επεμβατικών μεθόδων εφαρμόζεται παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες.

ΤΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΝΑ ΓΕΝΝΙΈΣΑΙ ΊΝΤΕΡΣΕΞ; Το γράμμα «Ι» στο αρκτικόλεξο ΛΟΑΤΚΙ+ αντιστοιχεί σε υγιή ανθρώπινα σώματα που μέχρι σήμερα συχνά παθολογικοποιούνται και υποβάλλονται σε επεμβάσεις «κανονικοποίησης» φύλου ερήμην τους. Η Intersex Greece εξηγεί τον όρο, τις δυσκολίες και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα ίντερσεξ άτομα στην Ελλάδα.

12

LIFO /16.6.2022

LIFO /16.6.2022

13

QUEER ATHENS

ΑΠΌ ΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΌΠΟΥΛΟ

Ποιες πρωτοβουλίες σχεδιάζονται και ποιες ήδη εφαρμόζονται για τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας;

ΚΟΙΝΩΝΙΚΈΣ ΔΡΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ+ ΆΤΟΜΑ

ΓΙΏΡΓΟΣ ΣΤΑΜΆΤΗΣ

Γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας

14

LIFO /16.6.2022

Η

μειωμένη ορατότητα, η περιθωριοποίηση, ο στιγματισμός, ο εκφοβισμός, η άσκηση σωματικής βίας και οι σοβαρές παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Αυτός είναι και ο λόγος που καθιστά ύψιστη προτεραιότητα τη θέσπιση παρεμβάσεων σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Πλέον, τα ζητήματα πλήρους κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων δεν βρίσκονται στο περιθώριο του δημόσιου διαλόγου αλλά έχουν έρθει στο επίκεντρο ενός ευρύτερου πλαισίου υποστήριξης με πολιτικές που έχουν σκοπό την προαγωγή μιας κουλτούρας συμπερίληψης καθώς και την επίτευξη μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς. «Τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αποτυπώνονται στη διεθνή και εσωτερική έννομη τάξη, κατοχυρώνονται στον ίδιο βαθμό για όλους τους ανθρώπους, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Εντούτοις, παρά το γεγονός της οριζόντιας και καθολικής θεσμικής διασφάλισης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, υπάρχουν ορισμένες κοινωνικές ομάδες που τελούν σε συνθήκες ευαλωτότητας και δεν μπορούν να ασκήσουν επαρκώς τα δικαιώματά τους, επειδή αντιμετωπίζουν πολλαπλά κοινωνικά εμπόδια και δυσμενείς διακρίσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, αφού ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ατόμων βιώνει άνιση μεταχείριση σε όλα τα πεδία, λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου», λέει στην αρχή της συζήτησης μας ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, Γιώργος Σταμάτης. Συνεχίζει με τις συμπεριληπτικές πολιτικές που σχεδιάζονται για την άρση των διακρίσεων και για την άμβλυνση των ανισοτήτων με γνώμονα την Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ένα στα πέντε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπο με το πρόβλημα της έλλειψης στέγης, με το ποσοστό να ανέρχεται στο ένα στα τρία για τα τρανς πρόσωπα. Ειδικότερα, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, η καθολική σύγκρουση με το οικογενειακό περιβάλλον, η έλλειψη επαρκών πολιτικών στήριξης και ο αποκλεισμός τους από την αγορά εργασίας εξαιτίας των κοινωνικών στερεοτύπων συνιστούν τους κυριότερους λόγους για το υψηλό ποσοστό της αστεγίας που βιώνουν. Στο σημείο αυτό ο κ. Σταμάτης σημειώνει: «Η ΝΔ είχε εντάξει τη διασφάλιση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων στις πολιτικές της θέσεις ήδη από το 2017, οπότε με πρωτοβουλία του σημερινού πρωθυπουργού ξεκινήσαμε ενεργή διαβούλευση με τους φορείς των ΛΟΑΤΚΙ+. Τότε ξεκίνησε και η ενεργή δική μου γνωριμία με τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και η εξοικείωση μου με τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα ως γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της ΝΔ. Σήμερα, ως κυβέρνηση, θεσπίζουμε ένα συνολικό πλέγμα οριζόντιων πολιτικών και στοχευμένων παρεμβάσεων για την άρση των εμποδίων με στόχο την πλήρη κοινωνική ένταξη των ΛΟΑΤΚΙ+ συμπολιτών μας. Το δικαίωμα πρόσβασης σε κατάλληλη και προσιτή στέγη των ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων συνιστά για εμάς σημαντική προτεραιότητα, γι’ αυτό και, πέραν των συμπεριληπτικών πολιτικών που υιοθετούμε, θεσπίζουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στοχευμένα μέτρα και δράσεις, αποκλειστικά εστιασμένα στην ιδιαίτερα ευάλωτη αυτή κοινωνική ομάδα». Ύστερα από συνέργεια της Περιφέρειας Αττικής και της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανακοινώθηκε η δημιουργία και λειτουργία μιας δομής ημιαυτόνομων

QUEER ATHENS και από την άλλη ο φόβος της λεκτικής βίας και της απαξιωτικής συμπεριφοράς τούς αποτρέπουν από τη χρήση των υπηρεσιών που δικαιούνται και από τη γενικότερη συμμετοχή τους στις πτυχές της κοινωνικής δραστηριότητας. Μια πρόσθετη παράμετρος λεκτικής βίας είναι το εσκεμμένο misgendering που κάνουν οι υπάλληλοι στα τρανς πρόσωπα, το οποίο κάποιες φορές συνιστά ακραία κακοποιητική συμπεριφορά, διότι μπορεί να την υφίστανται σε νοσοκομεία, δικαστήρια, αστυνομικά τμήματα και καταστήματα κράτησης. Επίσης, αυτό που πετύχαμε ως κομβικής σημασίας ρύθμιση για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα με αναπηρία είναι η υπηρεσία του προσωπικού βοηθού, ένα μέσο που θα τους εξασφαλίσει την αυτονομία και την ανεξάρτητη διαβίωση. Συγχρόνως, για την αντιμετώπιση της λεκτικής κακοποίησης, αφαιρούμε τις στιγματιστικές εκφράσεις από τα δημόσια έγγραφα και διοργανώνουμε επιμορφωτικά σεμινάρια εκπαίδευσης ειδικών επαγγελματικών ομάδων και ευαισθητοποίησης του ευρύτερου κοινού σε θέματα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων. Τέλος, να σας θυμίσω ότι καταργήσαμε την απαγόρευση αιμοδοσίας από ΛΟΑΤΚΙ+ συμπολίτες μας, με αποτέλεσμα να μπορούν κι εκείνοι να προσφέρουν ισότιμα το πολύτιμο αυτό αγαθό της ζωής σε όποιον το έχει ανάγκη, ενώ πρόσφατα ποινικοποιήθηκαν οι θεραπείες μεταστροφής σε ευάλωτα πρόσωπα». Ταυτόχρονα, ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Είναι γεγονός ότι ο πιο κρίσιμος παράγοντας που δημιουργεί εμπόδια και διακρίσεις και σε άλλους τομείς είναι η έλλειψη πρόσβασης ορισμένων κατηγοριών των ΛΟΑΤΚΙ+ στην αγορά εργασίας λόγω των αρνητικών στερεοτύπων και των κοινωνικών προκαταλήψεων. «Ο εργασιακός αποκλεισμός δημιουργεί εμπόδια στην πρόσβαση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και στις υπηρεσίες υγείας. Αρκετοί συμπολίτες μας, κυρίως τρανς, αναγκάζονται να εργάζονται στο σεξ, πολλές φορές παράνομα, επειδή έχουν αποκλειστεί από κάθε άλλη εργασία», προσθέτει ο κ. Σταμάτης και υπογραμμίζει ότι: «Για τον λόγο αυτό και αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη ευαλωτότητα που βιώνουν τα τρανς πρόσωπα, έχουν υπαχθεί ήδη στις ευάλωτες ομάδες των προγραμμάτων της ΔΥπΑ (πρώην ΟΑΕΔ) με στόχο την ουσιαστική προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην απασχόληση». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της διάταξης αποτελεί η Ραφαέλα Μουζακίτη, η οποία εργαζόταν ως σεξεργάτρια και πλέον δουλεύει ως πωλήτρια σε κατάστημα ηλεκτρικών ειδών του Πειραιά. Η Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, η οποία εκπονήθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας, με την ενεργή συμμετοχή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, αποτελεί συνέχεια της αντίστοιχης ευρωπαϊκής στρατηγικής. Όπως διαβάζουμε στην έκθεση, προβλέπονται, μεταξύ άλλων νομοθετικών παρεμβάσεων, η τροποποίηση του ν. 4443/2016 ώστε ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η έκφραση, η ταυτότητα, η ιατροφαρμακευτική κάλυψη διεμφυλικών αιτούντων ασύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου να συμπεριληφθούν στο πεδίο της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας στη νομοθεσία για την ίση μεταχείριση. «Εμείς, με το συνεκτικό πλαίσιο των θεσμικών παρεμβάσεων που σχεδιάζουμε και υλοποιούμε, θέτουμε τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα στο επίκεντρο μιας προοδευτικής πολιτικής, οικοδομώντας μια ανοιχτή κοινωνία στη βάση της αμοιβαίας αποδοχής και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Εργαζόμαστε από κοινού με τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα για την ενίσχυση της ορατότητας των συμπολιτών μας και την πραγμάτωση του οράματος της καθολικής συμπερίληψης σε μια κοινωνία που μας χωράει όλους, χωρίς εμπόδια, διακρίσεις και αποκλεισμούς. Ο δρόμος από την περιθωριοποίηση στην πλήρη ορατότητα είναι ανηφορικός, όμως εμείς κάναμε μια δυναμική εκκίνηση και προχωράμε με πυξίδα μας την κοινωνική ισότητα και την αλληλεγγύη», καταλήγει οκ. Σταμάτης.

διαμερισμάτων προσωρινής φιλοξενίας ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων, συνολικής χωρητικότητας είκοσι ενός ατόμων. Έτσι, με την ασφάλεια

που θα τους παρέχει μια κατάλληλη και φιλόξενη στέγη θα μπορούν πλέον να κάνουν τα επόμενα βήματα για την ένταξή τους και σε άλλους τομείς της κοινωνικής ζωής. Πρόκειται για μια δράση που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και έχει προβλεφθεί αρχικά για δεκαοκτώ μήνες, με προοπτική επέκτασής της. Την ίδια στιγμή είναι προφανές ότι η Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ δεν θα ήταν πλήρης αν δεν περιλάμβανε και τα άτομα με αναπηρία που υφίστανται πολλαπλούς αποκλεισμούς και διακρίσεις. «Επιπλέον προβλέπεται ψυχολογική ενδυνάμωση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων μέσω της λειτουργίας υπηρεσίας ψυχοκοινωνικής στήριξης καθώς και γραμμή τηλεφωνικής υποστήριξης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, των οικογενειών τους και των εκπαιδευτικών. Η δράση είναι αποτέλεσμα στενής συνεργασίας της Περιφέρειας Αττικής με τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας και θα συγχρηματοδοτηθεί επίσης από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο», τονίζει ο γενικός γραμματέας. Παράλληλα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις ειδικότερες κατηγορίες ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που βρίσκονται σε υψηλό βαθμό ευαλωτότητας και βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις, π.χ. λόγω ηλικίας (τρίτη ηλικία, νεαρά άτομα). Ο κ. Σταμάτης συμπληρώνει: «Η έλλειψη οικογενειακού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, ο αποκλεισμός από την αγορά εργασίας, ο στιγματιστικός και κακοποιητικός λόγος και η πλημμελής πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας αποτελούν τα βασικότερα προβλήματα με τα οποία οι συμπολίτες μας αυτοί έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι. Από τη μια πλευρά η ανεπαρκής πρόσβασή τους σε ποιοτικές υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης λόγω της εργασιακής τους περιθωριοποίησης

«Ο εργασιακός αποκλεισμός δημιουργεί εμπόδια στην πρόσβαση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και στις υπηρεσίες υγείας. Αρκετοί συμπολίτες μας, κυρίως τρανς, αναγκάζονται να εργάζονται στο σεξ, πολλές φορές παράνομα, επειδή έχουν αποκλειστεί από κάθε άλλη εργασία».

LIFO /16.6.2022

15

QUEER ATHENS

α π ό τη δ ε σ ποι να τρ ι β ολη

FOOTNOTES

GUEST EDITOR

«Κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου»;

«Αδιευκρίνιστες παθήσεις ανδρών»

Όταν κάποιος λέει «κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου γι’ αυτό;», κατά βάση εννοεί «πώς θα εξηγήσω στο παιδί μου κάτι που δεν καταλαβαίνω ή δεν εγκρίνω ο ίδιος».

aπό τον

θ εοδωρο γ ρηγ ο ρι αδη

Τ

talkofthetown

Το επιχείρημα «κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου;» χρησιμοποιείται κατά κόρον από ανθρώπους που κόπτονται για την ηθική και τα ήθη, ειδικά την περίοδο του Pride.

16

ον Μάιο του 2014 έτυχε να είμαι καλεσμένη σε σπίτι φίλων. Κάτι λέγαμε όταν ένας φίλος τους που δεν είχα ξαναδεί μας είπε πως δεν εγκρίνει καθόλου την Κοντσίτα Βουρστ (αυτή που τα ελληνικά μέσα αποκαλούσαν «Μια κυρία… με μούσι») που είχε κερδίσει τότε τη Eurovision. Τον ρώτησα γιατί. «Δεν με ενοχλεί ακριβώς, αλλά μια γυναίκα με μούσια… Δεν καταλαβαίνω τι παριστάνει αυτός ο τύπος», μουρμούρισε και μετά μου είπε: «Γιατί εγώ τώρα πρέπει να εξηγήσω στον γιο μου, που είναι πέντε χρονών, ποια είναι αυτή και γιατί έχει μούσια». Όταν επέμεινα, μου είπε κοφτά: «Είναι εύκολο για σένα να τα λες αυτά επειδή δεν έχεις παιδί για να του τα εξηγήσεις. Όταν κάνεις, θα καταλάβεις». Οι υπόλοιποι σώπασαν μπροστά σε αυτόν τον φοβερό συλλογισμό γιατί, αν έχεις τεκνοποιήσει, γίνεσαι αυτόματα πηγή σοφίας. Το επιχείρημα «κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου;» χρησιμοποιείται κατά κόρον από ανθρώπους που κόπτονται για την ηθική και τα ήθη, ειδικά την περίοδο του Pride. Συνήθως είναι οι ίδιοι άνθρωποι που κάνουν «ξεκαρδιστικά» αστεία «για μουσάτους που φιλιούνται», αλλά θεωρούν τον εαυτό τους προοδευτικό επειδή συνυπάρχουν με έναν γκέι άντρα στο γραφείο ή «η κολλητή της συννυφάδας μας είναι λεσβία και φάγαμε όλοι μαζί με τη φίλη της πέρσι σε μια ταβέρνα στο Λαύριο και περάσαμε πολύ ωραία, σαν να ’μασταν με ένα “κανονικό” ζευγάρι». Αρκεί βέβαια όλο αυτό να μη φτάσει και πολύ κοντά τους, γιατί «τι θα πουν στο παιδί τους», και «δεν τους νοιάζει τι κάνει ο καθένας στο κρεβάτι του, φτάνει να μην προκαλεί». Δεν θα συζητήσω καν το πόσο πατροναριστικό μου είχε φανεί το επιχείρημα «δεν ξέρεις εσύ γιατί δεν έχεις παιδί» σε μια συζήτηση που δεν είχε καμία σχέση με τα παιδιά, αλλά κυρίως το πόση εντύπωση μου είχε κάνει όλη αυτή η ηθικοπλαστική επιχειρηματολογία. Πράγματι, τώρα που έχω παιδί είναι άπειρα αυτά που θα δυσκολευτώ πολύ να του εξηγήσω: Γιατί ο κόσμος είναι άδικος, γιατί υπάρχει τόση βία, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν κακό στους γύρω τους ή στα ζώα, γιατί αρρωσταίνουν ή υποφέρουν παιδιά. Αναπόφευκτα θα πρέπει να του μιλήσω για τον θάνατο, τον πόλεμο και την κλιματική αλλαγή. Ο γιος μου ανήκει στη δεύτερη γενιά της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Θα μεγαλώσει σε έναν κόσμο αλλαγμένο πέρα από κάθε δική μου φαντασία, με κλιματικούς πρόσφυγες, μολυσμένους ωκεανούς και ρομπότ. Το ότι θα πρέπει να του εξηγήσω πως υπάρχουν άντρες που αγαπάνε άλλους άντρες ή πως κάποιος έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται όπως θέλει εικάζω πως θα είναι το μικρότερο από τα άπειρα θέματα που θα αντιμετωπίσω. Επίσης, όταν είσαι γονιός, το να απαντάς σε άβολες ερωτήσεις είναι δουλειά σου. Η λογική «να μη σκανδαλίζουν οι άλλοι γιατί τι θα πω στα αθώα μου παιδάκια» είναι και λίγο στρεβλή. Το παιδί μου είναι το κέντρο του κόσμου μου, αλλά δεν είναι το κέντρο του κόσμου για όλους τους άλλους ανθρώπους ούτε σκοπεύω να το μεγαλώσω σε φούσκα. Αναρωτιέμαι μήπως το παιδί είναι απλώς η δικαιολογία. Όταν κάποιος λέει «κι εγώ τι θα πω στο παιδί μου γι’ αυτό;», κατά βάση εννοεί «πώς θα εξηγήσω στο παιδί μου κάτι που δεν καταλαβαίνω ή δεν εγκρίνω ο ίδιος». Σίγουρα είναι εντυπωσιακό το πόσο ραγδαία έχουν αλλάξει τα πράγματα τα τελευταία χρόνια. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το φύλο, τη σεξουαλικότητα, την ταυτότητα και τη συναίνεση είναι τελείως διαφορετικός ακόμα και σε σχέση με πέντε ή δέκα χρόνια πριν. Παρ’ όλα αυτά, όσοι δεν ανήκουμε στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα έχουμε την ηθική (να την πάλι η ηθική!) υποχρέωση να είμαστε ανοιχτοί στο να μάθουμε και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε αυτές τις αλλαγές. Το πιο εύκολο είναι να νιώσει κανείς ότι απειλείται ή να ταμπουρωθεί πίσω από μια στρεβλή ευπρέπεια, αλλά ο χρόνος που περνά είναι αμείλικτος – ειδικά με όσους φοβούνται.

LIFO /16.6.2022

Σε μια καλοκαιρινή παρέα στο Πήλιο προστίθεται ένα ζευγάρι που έχει να πει μια ιδιαίτερη οικογενειακή ιστορία.

Θ Συζητώντας, μας καθησύχασε ότι δεν αλλάζει κάτι στις ζωές μας, απλώς εκείνος δεν ονομάζεται πια Αντώνης αλλά Antoni, ούτε αρσενικό ούτε θηλυκό. Προσπάθησα να το καταλάβω, μίλησα με ψυχιάτρους και άλλους φίλους, είμαστε άνθρωποι αρκετά απελευθερωμένοι, αλλά ως εκεί.

α μιλήσω, Στρατή, εδώ έχουμε συγγραφείς και ανθρώπους με επίπεδο. Είναι ωραίο το βράδυ». Ωραίο, συμφωνήσαμε όλοι, ειδικά οι συγγραφείς της παρέας, έτοιμοι να αδράξουμε την ευκαιρία. «Μια χρονιά ο γιος μας μας έστειλε μια φωτογραφία και τρομάξαμε. Δεν ήταν το δικό μας παιδί. Όταν αρχίσαμε να μιλάμε στο τηλέφωνο ή στο ίντερνετ, μας έλεγε ότι δεν έχει πια φύλο, είναι πώς το λένε…»

«Non binary» πετάχτηκε ο Λούης. «Αυτό. Συζητώντας, μας καθησύχασε ότι δεν αλλάζει κάτι στις ζωές μας, απλώς εκείνος δεν ονομάζεται πια Αντώνης αλλά Antoni, ούτε αρσενικό ούτε θηλυκό. Προσπάθησα να το καταλάβω, μίλησα με ψυχιάτρους και άλλους φίλους, είμαστε άνθρωποι αρκετά απελευθερωμένοι, αλλά ως εκεί. Να μην ξέρεις τι φύλο είναι το παιδί σου; Και ήταν μια χαρά ο γιος μας μέχρι που πήγε για σπουδές έξω. Σπούδαζε συγκριτική γλωσσολογία, πολιτισμικές σπουδές, τέτοια. Καταλαβαίνετε…» Βεβαίως, καταλαβαίναμε. Το αναπάντεχο –πρώην σιωπηλό– ζευγάρι έκρυβε μια εκρηκτική ιστορία και εμείς νομίζαμε ότι ήταν η πιο βαρετή συντροφιά της βραδιάς. «Ο γιος μας δεν γύρισε ποτέ, δεν ήθελε να υπηρετήσει στον στρατό, θα διεκδικούσε τη νέα του ταυτότητα, τόνιζε, και μας κάλεσε όποτε θέλαμε να τον επισκεφτούμε». Ο Στρατής γύρισε και μας κοίταξε με ένα απλανές βλέμμα. Σχεδόν δεν είχε αρθρώσει κουβέντα ως εκείνη τη στιγμή. Μόνον έλεγε «Σιγά να μην πηγαίναμε. Εγώ ήθελα να ξέρω σε ποιον ή ποια μιλάω». «Μια μέρα που μίλησα μαζί του στο Skype, γιατί εμείς είχαμε επαφή, δίπλα του καθόταν μια κοπέλα, όχι ακριβώς κοπέλα, αλλά, όπως μου εξήγησε, ήταν λεσβία. Όχι όμως κορίτσι, αγόρι που αυτοπροσδιοριζόταν ως λεσβία. Αυτή ήταν η τελευταία του σχέση. Αυτό». Σταμάτησε για λίγο η Αλκμήνη. Και ο Στρατής σηκώθηκε να πάει τουαλέτα. «Όποτε μιλάμε για τον γιο μας, πηγαίνει στην τουαλέτα, και δεν είναι μόνον αυτό: Πρόσφατα έπαθε ένα μικρό εγκεφαλικό, με αποτέλεσμα να ξεχάσει εντελώς τα γερμανικά, να χάσει τη δουλειά του, και το χειρότερο, ξέμαθε να οδηγεί τη μηχανή του! Όμως ξαφνικά, αντί για τα γερμανικά, άρχισε να μιλάει σε μια άλλη γλώσσα». «Δηλαδή;» «Τη μιλάει μόνος του ή απευθύνεται σε μένα με λόγια που δεν θυμίζουν κάποια ομιλούμενη γλώσσα. Τον ηχογράφησα μια μέρα με το κινητό μου, το πήγα σε κάποιον φίλο μας γλωσσολόγο, τίποτε. Προφανώς τον τάραξε το εγκεφαλικό και έχασε όσα πολύτιμα αγαπούσε: τα γερμανικά, τη δεύτερη γλώσσα του, και τη μηχανή». Καταλαβαίνετε ότι όλοι είχαμε σταματήσει να μιλάμε, ούτε καν ψιθυρίζαμε, οι δε συγγραφείς κοιταζόμασταν ήδη καχύποπτα μεταξύ μας, εκείνη η γλυκιά ανταγωνιστική καχυποψία του εγώ άκουσα πρώτος αυτή την ιστορία, είναι δική μου. Και τότε επέστρεψε ο σύζυγος, σέρνοντας τα καλογυμνασμένα του πόδια στα πλακάκια της πλατείας, και σωριάστηκε στην ψάθινη καρέκλα. Γέμισε το ποτήρι του κοιτάζοντας με νόημα τη γυναίκα του. Κάτι είπε, κάτι ξένο, όλοι μας μιλούσαμε κάποια άλλη γλώσσα, τούρκικα, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ο καθένας μας είχε ακούσει και άλλες, που δεν τις μιλούσε αλλά τις αναγνώριζε. Αυτό που είπε ο Στρατής ήταν μια διαφορετική, ξεχασμένη ή ανύπαρκτη γλώσσα. «Πρέπει να φύγουμε» είπε η Αλκμήνη «προτού αρχίσει την Οδύσσεια». Απελπισία, κανείς μας δεν ήθελε να χάσει τη συνέχεια. Κι εκείνη γύρισε σαν να το υποψιάστηκε: «Τίποτε σοβαρό. Μεταξύ μας συνεννοούμαστε. Τα ελληνικά του είναι καλά, απλώς τα χρησιμοποιεί κι αυτά σαν ξένη γλώσσα. Με τον καιρό όμως, η άλλη, η άγνωστη, γίνεται η πρώτη του γλώσσα». Και ενώ ο Στρατής προχωρούσε και κατηφόριζε στο καλντερίμι ξύνοντας απερίσκεπτα τα αχαμνά του, εκείνη μας ευχαρίστησε όλους. «Βιάζεται να πάμε σπίτι, θα μιλήσει με το Antoni, άρχισαν να μιλάνε πια». Φύγαμε από τις καρέκλες. Την ικετέψαμε να συνεχίσει, κι εκείνη, ενώ έριχνε ένα εμπριμέ σάλι στους γυμνούς της ώμους, όρθια, είπε: «Μιλάει με το Antoni και εκείνο τον κατανοεί. Είναι ξετρελαμένο, ανακάλυψε ότι ο πατέρας του μιλάει μια ξεχασμένη γλώσσα, που ξύπνησε βαθιά μέσα του. Μια χαρά τα πάνε τώρα!». Και έφυγε. Κοιταζόμασταν επί ώρα. Υπολογίζαμε ποιος θα ήταν αυτός που πρώτος θα κατέγραφε την ιστορία, θα την έκανε διήγημα που θα δημοσιευόταν δωρεάν σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό και αργότερα θα συμπεριλαμβανόταν σε μια συλλογή δημοσιευμένων· όμως δεν φοβόμασταν ο ένας τον άλλο. Γνωρίζαμε ότι ο καθένας μας –ήμασταν τέσσερις συγγραφείς– έγραφε διαφορετικά, οπότε ακόμα και την ίδια ιστορία θα τη λέγαμε αλλιώς. «Άρα πάμε παρακάτω. Τίποτε άλλο παρόμοιο;» Κάποιος πήρε τον λόγο, αλλά αυτό ας πάει σε ξεχωριστό διήγημα, μην τα πλακώσουμε όλα τα παράξενα και απίστευτα εδώ. Ωστόσο με την άκρη του ματιού είδα έναν από τους τέσσερις –όνομα δεν λέω– να βγάζει ένα μικρό μπλοκάκι και να σημειώνει κάτι κρυφά. «Ροδούλα, πιάσε μια καράφα κρασί» φωνάξαμε την ταβερνιάρισσα.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας.

Από τη συλλογή διηγήσεων «Η νοσταλγία της απώλειας» (απόσπασμα σελ.200-3), Μάιος 2022. Εκδόσεις Πατάκη

LIFO /16.6.2022

17

QUEER ATHENS

α π ό τη β ιβ ι αν σ τ ε ργι ου

talkofthetown

Στη χώρα μας μόλις φέτος απαγορεύτηκαν οι θεραπείες μεταστροφής και επετράπη η αιμοδοσία από γκέι αγόρια. Η άδικη και άτοπη σύνδεση νόσου-σεξουαλικότητας δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως.

18

LIFO /16.6.2022

NO FILTER

GUEST EDITOR

Η θεραπεία του Άλαν Τούρινγκ

Ιούνιος, Μήνας Υπερηφάνειας

Η εύκολη ροζ συμπάθεια που επιδιώκουν όσοι/ όσες/όσα βάζουν τον Ιούνιο την πολύχρωμη σημαία πάνω στα πάντα δεν πρέπει να επισκιάζει τη βία στη ζωή των queer ατόμων.

Α

aπό τh

γ ωγ ώ δελο γ ι άν ν η

Ο

ν πρέπει να διαλέξω ένα queer είδωλο, διαλέγω τον Άλαν Τούρινγκ. Η εύκολη ροζ συμπάθεια που επιδιώκουν όσοι/ όσες/όσα βάζουν τον Ιούνιο την πολύχρωμη σημαία πάνω στα πάντα δεν πρέπει να επισκιάζει τη βία στη ζωή των queer ατόμων. Οι γυναίκες στη χώρα μας μπορούν εύκολα να το αντιληφθούν αυτό, αφού υφίστανται την ίδια δολο-

φονική βία. Ο Τούρινγκ ήταν θύμα ενός άδικου νόμου που καταδίωκε τις σεξουαλικές πράξεις (θα λέγαμε: τα «προκαταρκτικά») μεταξύ ανδρών στη Βρετανία. Παρόμοιες διατάξεις είχαν όλες σχεδόν οι έννομες τάξεις μέχρι πρόσφατα. Και η Γερμανία και η Ελλάδα, για παράδειγμα, είχαν προβλέψει στον ποινικό τους κώδικα για την «παρά φύση ασέλγεια» μεταξύ ανδρών. Ένα επιχείρημα που προβαλλόταν συχνά όταν απαιτούσε κανείς την κατάργηση τέτοιων διατάξεων ήταν ότι αυτοί οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν συχνά, αλλά είχαν περιπέσει σε αχρησία. Αστείο επιχείρημα, γιατί η συχνότητα δεν αίρει την αδικία. Και μόνο η ύπαρξη διατάξεων τέτοιου τύπου, όπου υπήρχαν ή υπάρχουν ακόμα, είναι πλήγμα για το δίκαιο. Ο Τούρινγκ (1912-1954) ήταν διαπρεπής μαθηματικός και πρωτοπόρος της επιστήμης των υπολογιστών. Η εργασία του καθόρισε την εξέλιξη αυτού που τώρα λέμε «υπολογιστή» και «αλγόριθμο», ενώ οι υπηρεσίες του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο πεδίο της αποκωδικοποίησης των μηνυμάτων του εχθρού έγιναν ταινίες, βιβλία και graphic novels. Με δημοσίευσή του το 1935 έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης θεωρίας των υπολογιστών. Του άρεσε να τρέχει, ήταν δρομέας. Θεωρείται μπαμπάς (να μια ωραία πατριαρχική έκφραση) της τεχνητής νοημοσύνης. Ο σπουδαίος ιστορικός Χόμπσμπαουμ στο ογκώδες έργο του Η εποχή των άκρων (ιστορία της περιόδου 1914-1991) αφιερώνει κάποιες σελίδες στον Τούρινγκ. Ήταν μάλλον περίεργος τύπος. Ο Χόμπσμπαουμ μιλάει για έναν χλωμό νεαρό που δεν τραβούσε ιδιαίτερα το βλέμμα, παρόλο που μετά έγινε «κάποιου είδους είδωλο για τους ομοφυλόφιλους». Ο Χόμπσμπαουμ δεν περιορίζεται στην ειρωνεία για την ασήμαντη εμφάνιση του Τούρινγκ αλλά παραδέχεται ότι κανείς στο Κέμπριτζ εκείνη την περίοδο δεν είχε πάρει χαμπάρι τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνταν μέσα στους μικρούς κοιτώνες των μαθηματικών. Ο ιστορικός παραδέχεται ότι στις μπιραρίες οι ιδιοφυΐες της μαθηματικής λογικής δεν του ανοίγονταν. Όχι πως αδιαφορούσε (μόνο για έλλειψη περιέργειας δεν μπορεί να τον κατηγορήσει κανείς!), αλλά μάλλον οι μεθυσμένοι μαθηματικοί πίστευαν ότι δεν θα καταλάβαινε καν ποιο ήταν το πρόβλημα που τους βασάνιζε. Τα δυσνόητα αποτελέσματα των ερευνών του Τούρινγκ βρήκαν πάντως από νωρίς εφαρμογή στις νέες τεχνολογίες. Ασχολήθηκε φιλοσοφικά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τη λειτουργία του. Πολλά απ’ αυτά που συζητάμε τώρα για την επικράτηση της τεχνητής νοημοσύνης ή τη σύνδεση ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης ανάγονται στον δρομέα-μαθηματικό. Ο Τούρινγκ καταδικάστηκε σε δωδεκάμηνη «θεραπεία» για τις ομοφυλοφιλικές του τάσεις, πράγμα που σήμανε και το τέλος της καριέρας του στην εθνική ασφάλεια, αφού οι ομοφυλόφιλοι τότε θεωρούνταν από τη φύση τους εχθροί του κράτους. Η ιδέα πίσω από την ποινικοποίηση της συμπεριφοράς ήταν ότι το θηλυπρεπές φέρσιμο είναι αρρώστια που θεραπεύεται. Ακόμα και σ’ αυτήν τη βάση η υποχρεωτική θεραπεία με ορμόνες ακούγεται βάναυση πρακτική. Η χημική θεραπεία αναστάτωσε τις ορμόνες του μαθηματικού, ο οποίος τελικά αυτοκτόνησε το 1954. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι δηλητηριάστηκε κατά λάθος πάνω στην έρευνα. Οι άδικες νομοθεσίες καταστρέφουν τη ζωή των ανθρώπων. Αν σκεφτεί κανείς τι θα μπορούσε να είχε προσφέρει στην ανθρωπότητα ο Τούρινγκ αν ζούσε άλλα τριάντα χρόνια, η απώλειά του είναι ακόμα πιο τραγική. Θα συνέχιζε να αποκωδικοποιεί τα μυστικά των μηχανών και των ζωντανών οργανισμών (πεδίο έρευνάς του τα τελευταία χρόνια της ζωής του); Πού θα είχε φτάσει η τεχνητή νοημοσύνη, αν είχε αφεθεί να ζήσει ως «άσημος» ερευνητής σε κάποιο ήσυχο κολέγιο της επαρχιακής Αγγλίας; Στη χώρα μας μόλις φέτος απαγορεύτηκαν οι θεραπείες μεταστροφής και επετράπη η αιμοδοσία από γκέι αγόρια. Η άδικη και άτοπη σύνδεση νόσου-σεξουαλικότητας δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως. Με την εμφάνιση της ευλογιάς των πιθήκων κάποιοι άνθρωποι συνέδεσαν πάλι αρρώστια και σεξουαλικότητα εκφράζοντας το δικό τους νοσηρό μυαλό μάλλον παρά ανησυχίες για τη δημόσια υγεία. Όμως ο κόσμος αλλάζει. Τώρα είναι η εποχή των Τούρινγκ.

Ο μήνας που οι πόλεις ανά τον κόσμο δηλώνουν με κάθε τρόπο ότι η γκέι κοινότητα είναι παρούσα και ορατή, ξεχνώντας σε πλείστες όσες περιπτώσεις ότι ο χρόνος έχει δώδεκα μήνες.

Μια φορά γνώρισα έναν φανταστικό μάγειρα, ένα αγόρι πολύ τραυματισμένο, πολύ έξυπνο, πολύ όμορφο, ανίκανο όμως να διαχειριστεί το γεγονός ότι του άρεσαν τα αγόρια και ότι αυτό ήταν κάτι που είχε δικαίωμα να υπερασπίζεται και να υποστηρίζει.

Η Γωγώ Δελογιάννη είναι σεφ.

Μήνας Υπερηφάνειας γιορτάζεται κάθε χρόνο τον Ιούνιο, τιμώντας την Εξέγερση του Στόουνγουολ, μια σειρά από αυθόρμητες και κάποιες φορές βίαιες διαδηλώσεις των μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας που έγιναν με αφορμή επιδρομή της αστυνομίας στο Στόουνγουολ Ιν, ένα διάσημο γκέι μπαρ της Νέας Υόρκης, στις 28 Ιουνίου 1969. Αυτές οι διαδηλώσεις, που κράτησαν μέρες και είχαν τρομερή συμμετοχή και μεγάλες εντάσεις, θεωρούνται το πιο σημαντικό γεγονός που οδήγησε στον σύγχρονο αγώνα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον υπόλοιπο κόσμο. Σήμερα, σκοπός του εορτασμού αυτού του μήνα είναι η προώθηση της ορατότητας, της ισότητας και της εκπροσώπησης όλων των ατόμων, λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς, queer και ίντερσεξ (ΛΟΑΤΚΙ+), σε μια κοινωνία που δεν τα φοβάται, σε μια κοινωνία τα αγκαλιάζει και τα σέβεται. Τούτη την ιστορική αναδρομή την έκανα μόνο και μόνο για να σταθώ στις λέξεις «ορατότητα» και «ισότητα». Μπορούν άραγε να τοποθετηθούν στο ελληνικό λεξιλόγιο με τρόπο που να σημαίνουν όντως κάτι; Αν με ρωτάτε, κανένας μήνας υπερηφάνειας και καμιά παρέλαση δεν αρκεί ούτε για την ορατότητα ούτε για την ισότητα. Και όσο η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στη χώρα μας είναι ανύπαρκτη, καμία διάκριση δεν θα εξαλειφθεί και καμιά ομοφοβία δεν θα εξαφανιστεί από τον χάρτη. Η δουλειά μου στις κουζίνες, έναν χώρο πειθαρχίας, αυστηρής ιεραρχίας, πίεσης και διακρίσεων, μου το επιβεβαιώνει καθημερινά. Μια φορά γνώρισα έναν φανταστικό μάγειρα, ένα αγόρι πολύ τραυματισμένο, πολύ έξυπνο, πολύ όμορφο, ανίκανο όμως να διαχειριστεί το γεγονός ότι του άρεσαν τα αγόρια και ότι αυτό ήταν κάτι που είχε δικαίωμα να υπερασπίζεται και να υποστηρίζει. Αυτό το αγόρι επέλεγε πάντα εκκεντρικές εμφανίσεις, η φωνή του ήταν λεπτή και το σώμα του μικροκαμωμένο. Τα υπόλοιπα αγόρια στην κουζίνα (έτσι κι αλλιώς κορίτσια ήμασταν μόνο δύο) τον κορόιδευαν συνεχώς, και μπροστά και πίσω του, και φρόντιζαν να του κάνουν επίδειξη δύναμης, η οποία τις περισσότερες φορές έπιανε τόπο. Μια μέρα ήρθε στη βάρδια κλαμένος και με μελανιασμένο χέρι. Δεν μας είπε τι έγινε. Με έναν φίλο πήγαμε στον σεφ και του ζητήσαμε να του αλλάξει πόστο. Ο σεφ αποκρίθηκε λίγο πολύ ότι καθόλου δεν τον ενδιέφερε αν γινόταν bullying στην κουζίνα του και ότι αυτά συμβαίνουν. Και όντως συμβαίνουν. Παρακολούθησα τη φάση λίγο πιο προσεκτικά και δύο μέρες μετά κατάλαβα ότι η κοροϊδία ξεκινούσε από έναν πιτσιρικά ομοφοβικό και εξ αυτού εντελώς μαλάκα, με καταγωγή από ένα μικρό χωριό της Στερεάς Ελλάδας, τον οποίο θα ονομάσουμε Χ. Το μόνο που έκανε ήταν να υποκινεί ομοφοβικά «αστεία» και «πειράγματα» που κατέληγαν στον δικό μας με φράσεις τύπου «μη δώσετε σ’ αυτόν να κάνει αγγούρια, θα τα βάλει στον κώλο του και μετά θα πρέπει να τα πλύνουμε ένα ένα», «εδώ κάθονται οι άντρες, πήγαινε πιο κει για τσιγάρο» και διάφορα άλλα που δεν θα τα πω γιατί θα μου ανεβάσουν την πίεση. Δεν ήξερα καθόλου τι να κάνω, όμως ένιωθα ότι έπρεπε να κάνω κάτι. Μια μέρα είχα βάρδια με τον Χ. Αρχίσαμε να μιλάμε πίσω από βουνά λαχανικών που έπρεπε να κοπούν. Τον ρώτησα αν τρώει Croque Monsieur, μου είπε ναι. Τον ρώτησα αν του αρέσουν τα αυγά, μου είπε όχι. «Άρα», του λέω, «τρως Croque Monsieur και όχι Croque Madame, σωστά;», μου είπε «σωστά». Τον ρώτησα αν θα προσπαθούσε να αλλάξει γνώμη σε κάποιον και να τον κάνει να τρώει από Croque Madame, Croque Monsieur, σαν κι εκείνον, μου απάντησε όχι. Τον ρώτησα αν θα τραμπούκιζε ποτέ κάποιον τρίτο σε κάποιο διπλανό τραπέζι επειδή είχε διαλέξει να φάει Croque Madame, μου απάντησε «ούτε καν, τι με νοιάζει». Εκείνη την ώρα μπήκε στην κουζίνα το αγόρι της ιστορίας μας. Τον ρώτησα αν τρώει Croque Monsieur, μου είπε ναι. Τον ρώτησα αν τρώει αυγά, μου είπε ναι. Τον ρώτησα αν προτιμάει το Croque Madame, μου είπε «φυσικά, αφού έχει αυγό». Ο Χ με στραβοκοίταξε σαν να μου έλεγε «μου κάνεις τόση ώρα κήρυγμα, μωρή κάργια» και εντελώς ξενερωμένος πήρε το ξύλο κοπής του και πήγε σε διπλανό πάγκο. Ανάθεμα κι αν κατάλαβε ποτέ την κουβέντα μας. Ανάθεμα κι αν κατάλαβε ποτέ ότι η μόνη διαφορά των ανθρώπων είναι ένα αυγό όλο κι όλο. Κι ανάθεμα αν καταλαβαίνω κι εγώ πώς ένα απλό γαμημένο αυγό είναι ικανό να μας κάνει να ξεχάσουμε πως έχουμε φτιαχτεί για την αγάπη και πως η αγάπη δεν έχει φύλο, δεν έχει χρώμα, δεν έχει ράτσα. Έχει μόνο τη δύναμη να μας κάνει καλύτερους, έτοιμους να βγούμε μπροστά για κάθε ανθρώπου το δικαίωμα στη ζωή, στην ορατότητα και στην αγάπη την ίδια.

Cheers to the people 

LIFO /16.6.2022

19

QUEER ATHENS

aπό την

ερ ω φ ι λη κ οκκαλη

GUEST EDITOR

GUEST EDITOR

Η ζωή σε ένα απέραντο καλιαρντιστάν

Άνευ όρων

απ ό τ @ n el i c appa

No rain, no rainbow.

Τα θύματά τους, οι ίδιες οι τρανς γυναίκες που επιβίωσαν –από τη σχεδόν οργανωμένη εξόντωσή τους–, ακόμα παλεύουν για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια στη ζωή και στον θάνατο.

Η Ερωφίλη Κόκκαλη είναι συγγραφέας και

talkofthetown

ηθοποιός.

20

LIFO /16.6.2022

Φ

ιλενάδα, να σου θυμίσω ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο διατηρούμε το προνόμιο της αμνησίας και μπορούμε να κάνουμε ότι ξεχάσαμε την κρατική και αστυνομική βία την περίοδο της καραντίνας, την αύξηση των ενοικίων, τις απολύσεις, τις αυτοκτονίες, τις γυναικοκτονίες, το ΜeΤoo, τη φτωχοποίηση, τον εξευγενισμό της γειτονιάς μας, της Αθήνας, τη χαμένη μας ζωή. Η κυκλοφορία μας πια εξαρτάται από τις νόμιμες εισροές Δυτικοευρωπαϊκών πληθυσμών γιατί, όπως θυμάσαι, υπάρχουν και οι «λαθραίες». Μπούγιο οι τουρίστες; Ελεύθερες κι εμείς! Άφαντοι οι τουρίστες; Σε καραντίνα εμείς! Και μέσα σε όλο αυτό το εξευγενισμένο απελευθερωτικό πλήθος, να σου και η ΛΟΑΤΚΙ+ αστυνομία περήφανη, αγέρωχη και ένστολη, να θέλει «χώρο», περίπτερο στο Ρride, εκπροσώπηση και εορταστικά διήμερα. Γιατί, φιλενάδα, ήρθε η ώρα να μάθουμε κι εγώ κι εσύ και η διπλανή ότι τα ρουνά του Άμστερνταμ είναι πολύ προχωρημένα, δεν είναι σαν τα δικά μας τα μπρουτάλ, και να μην είμαστε προκατειλημμένες και παλιακές, σαν αυτές που τους λένε αποικιοκράτες και εξευγενιστές. Τη σπιλώσανε τη φήμη μας, φιλενάδα, και μάλιστα πανευρωπαϊκά, ότι εμείς εδώ της κοινότητας, της ΛΟΑΤΚΙ+, μωρή φιλενάδα, ότι τρωγόμαστε με τη διχόνοια και την ομόνοια και μας τρέχουν απ’ την τσέπη τα προνόμια και τα δικαιώματα. Ζηλέψανε τα φτηνά μας ξίδια και τα φτηνά μας για την τσέπη τους Αirnb, γιατί για τη δικιά μας, τα ’παμε, είναι τρύπια... Ότι χρειαζόμαστε μεν ασφαλείς χώρους, αλλά προτιμάμε τα μαγαζιά με είσοδο στην πόρτα, ότι αγωνιζόμαστε για την ισότητα, αλλά θα τρέξουμε πρώτες να ξεπλύνουμε την πιο εχθρική κυβέρνηση των τελευταίων χρόνων. Και στην τελική, ότι δεν τον θέλουμε τον ένστολο τον αστυνομικό στο Ρride, αλλά με την πρώτη φασαρία απειλούμε ότι θα καλέσουμε το 100. Τι είμαστε, μωρή φιλενάδα; Ένα απέραντο καλιαρντιστάν; Μάλλον έτσι τους τα ’πανε στην Ευρώπη και ήρθαν οι σύμμαχοι να μας το ξεμπερδέψουν το σύμπλεγμά μας το καλιαρντό. Και πριν σε ταράξω κι άλλο, ας θυμηθούμε εδώ πως το ελληνικό κράτος δεν αποζημίωσε και δεν αναγνώρισε επίσημα ποτέ τα κυνηγητά, τις συλλήψεις, τους βιασμούς, τους ξυλοδαρμούς, τα κρατητήρια και τα πρόστιμα των τρανς σεξεργατριών, ούτε τον αποκλεισμό τους από την υγεία, την παιδεία και την εργασία. Δεν ζήτησε ποτέ κανείς ούτε μια τυπική «δημόσια συγγνώμη». Οι παραπάνω πρακτικές «κρατικής καταστολής» εφαρμόζονταν από αστυνομικούς πάνω σε σώματα, μέσα σε σπίτια και αυτοκίνητα, στις λεωφόρους, στα πεζοδρόμια και σε κάθε ιδιωτικό και δημόσιο χώρο, μέρα-νύχτα, καθημερινά επί δεκαετίες. Τα θύματά τους, οι ίδιες οι τρανς γυναίκες που επιβίωσαν –από τη σχεδόν οργανωμένη εξόντωσή τους–, ακόμα παλεύουν για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια στη ζωή και στον θάνατο. Και αν έρθει η στιγμή που τα ΛΟΑΤΚΙ+ θύματα αστυνομικής βίας διεκδικήσουν αναγνώριση και αποζημιώσεις, εκεί θα είμαστε κι εσύ κι εγώ και όλες και θα στηρίξουμε. Δεν είναι φαντασίωση αυτό, καλή μου φιλενάδα, είναι η μνήμη μας, η ιστορία μας, το συλλογικό μας τραύμα. Εμάς μπορεί να μη μας νοιάζει τι κάνουν στο κρεβάτι τους οι αστυνομικοί κι αν εσένα, φιλενάδα, σε νοιάζει, χαλάλι σου, θα περιμένω καρτερικά τους πυροσβέστες, μας νοιάζει όμως να μη δολοφονούν, να μην τραμπουκίζουν, να μην παρενοχλούν και να μην εξαιρούνται.

« Έλα στη θέση μου» λέει ακόμα η μητέρα μου, όταν μου ζητάει να ξαναμπώ στην ντουλάπα προκειμένου η ίδια να μη διαχειριστεί την αντίδραση της γειτόνισσας αν αναφερθώ τυχαία στην κοπέλα μου.

ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβιστ_

Με όλες τις συμφωνίες και τις αναπόφευκτες διαφωνίες, το Pride θα έπρεπε να είναι ο χώρος για τη φωνή, την οπτική και την παρουσία ειδικά των πιο παραγκωνισμένων.

Ό

ταν έρχεται Ιούνης, θυμάμαι πάντα το πρώτο μου Pride. Ήταν 2011, ήμουν out μόνο σε δύο-τρεις φίλες, για κείνη τη μέρα δεν έβρισκα παρέα να πάω και είχα φουλ αγωνία τι ψέμα να πω στους γονείς μου. Θυμάμαι όλη την αγωνία, όλο το βάρος της τότε ντουλάπας μου, που για κάποιες ώρες σαν κάποιος να το πήρε από τους ώμους μου, και ότι για πρώτη φορά ένιωσα, μεταξύ αγνώστων, μια αίσθηση του ανήκειν, αδιανόητη ως τότε. Τις επόμενες χρονιές τις πέρασα στήνοντας περίπτερα οργανώσεων, μοιράζοντας ενημερωτικά φυλλάδια, γράφοντας ή και εκφωνώντας ομιλίες χαιρετισμών στο stage, βάφοντας πανό και πικέτες, σαν να λέμε το έμαθα το Pride από την καλή και απ’ την ανάποδη, μέχρι που πλέον έμοιαζε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο με ετήσιο reunion (με όλα τα καλά και τα κακά του). Αλλά για κάποιο λόγο η πρώτη ανάμνηση που μου έρχεται στο μυαλό είναι πάντα εκείνη η πρώτη χρονιά. Κάποιες φορές νιώθω ότι για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα (ή, έστω, για την ακτιβιστική ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα) το Pride είναι κάπως σαν Πρωτοχρονιά. Κάθε χρόνο γίνεται αφορμή για έναν γρήγορο απολογισμό του πού βρισκόμαστε, πόσα έχουμε πετύχει και πόσα μένουν ακόμα να διεκδικήσουμε, αλλά και για κριτική και αυτοκριτική, για ανάδειξη βασικών ζητημάτων που μας ενώνουν και μας χωρίζουν. Και η αλήθεια είναι πως είμαστε πολλ@ που το Pride δεν μας καλύπτει πολιτικά ή/ και ιδεολογικά, και κάποιες από τις διαφορές μας είναι πολύ πιθανό ότι θα μείνουν για πάντα αγεφύρωτες. Ωστόσο είναι αναγκαίες οι πολιτικές ζυμώσεις που θα βοηθήσουν το Pride να είναι όσο το δυνατόν πιο συμπεριληπτικό (και η αλήθεια είναι ότι τα προηγούμενα χρόνια έγιναν βήματα συμπερίληψης) ειδικά απέναντι στα πιο ευάλωτα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα (ή και τα πιο ευάλωτα άτομα γενικά), τους ανθρώπους εκείνους που κουβαλούν το μεγαλύτερο βάρος στους ώμους τους, άρα έχουν περισσότερη ανάγκη κάποιος να το πάρει, σε κάποιο βαθμό έστω, από τους ώμους τους. Ειδικά μετά το 2018, πολλ@ από εμάς ερχόμαστε στο Pride κουβαλώντας το βάρος ενός τεράστιου συλλογικού τραύματος, του λιντσαρίσματος ενός από τα πιο προβεβλημένα άτομα της κοινότητάς μας, που συνοδεύτηκε από τον μετά θάνατον διασυρμό του αλλά και από σκανδαλώδεις διαδικασίες συγκάλυψης και κάλυψης, ηθικής και νομικής, των δραστών. Και όλο αυτό στο πλαίσιο της κορύφωσης της αστυνομικής βίας γενικά τα τελευταία χρόνια. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι o Ζακ ήταν κατά βάση ένας άνθρωπος με «απαλή» προσέγγιση στα πράγματα, «έναν έναν τη φορά θα αλλάξουμε τους ανθρώπους» έλεγε, που ως όπλα είχε πάντα την ευγένεια και την ενσυναίσθηση. Μαζί του, για πολλ@ από εμάς, που αυτή η συμβιβαστική, η περισσότερο συναισθηματική παρά οτιδήποτε άλλο οπτική κάποιες φορές έμοιαζε με καταφύγιο όταν τα πράγματα παραγίνονταν συγκρουσιακά για τις αντοχές μας, πέθανε και αυτή του η αθωότητα. Και έγινε προφανές, μέχρι και σε πολλ@ που ίσως απέφευγαν ως τότε να το δουν, και ίσως ακόμα με κάποιο τρόπο επένδυαν στα respectability politics ως εργαλείο ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβισμού, πως ορισμένες φορές, αν βάσει κάποιων χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς σου θεωρηθείς αρκετά «διαφορετικός» ή αρκετά «περιθωριακός», μπορεί να συνθλιβείς, να ισοπεδωθείς ολοκληρωτικά από την αντιμετώπιση ενός σημαντικού μέρους της κοινωνίας, άσχετα από τη δική σου προσέγγιση, την ποιότητα του χαρακτήρα σου και την κοινωνική σου προσφορά. Υπό τη σκιά αυτού του συλλογικού τραύματος πραγματοποιήθηκε φέτος ο δημόσιος διάλογος για ένα από τα έτσι κι αλλιώς πιο ζόρικα πολιτικά ζητήματα που το αφορούν: τη συμμετοχή ή όχι σε αυτό ένστολων αστυνομικών, έστω και ΛΟΑΤΚΙ+. Ανεξάρτητα από την προσωπική μου άποψη, δεν μπορώ να αρνηθώ πως υπάρχουν καλά επιχειρήματα τόσο υπέρ όσο και κατά της συμμετοχής τους. Ένα πράγμα όμως με ξένισε πιο πολύ: η επιμονή των αστυνομικών να αγνοούν αυτό το συλλογικό τραύμα και να αρνούνται να κατανοήσουν ότι, όταν γίνεται κανείς μάρτυρας μιας τόσο ακραίας αυθαιρεσίας εκ μέρους της αστυνομίας –και της υπόρρητης ιεραρχίας που η ανοχή της επιβάλλει, όπου ο φέρων την ιδιότητα του αστυνομικού τοποθετείται σε σκανδαλωδώς προνομιακή θέση έναντι του πολίτη– ίσως δεν είναι χωρίς αιτία η δυσφορία του στη θέα της στολής με βασικό επιχείρημα το «μα ελάτε στη θέση μας». Γιατί, ξέρεις, αυτό το «έλα στη θέση μου» από θέση προνομίου πολλ@ από εμάς το έχουμε φάει με το κουτάλι. «Έλα στη θέση μου» λέει ακόμα η μητέρα μου, όταν μου ζητάει να ξαναμπώ στην ντουλάπα προκειμένου η ίδια να μη διαχειριστεί την αντίδραση της γειτόνισσας αν αναφερθώ τυχαία στην κοπέλα μου. «Έλα στη θέση μου» λένε οι γονείς που ζορίζονται να δεχτούν το transition του παιδιού τους. «Έλα στη θέση μου» λένε πολλοί που καθώς πλησιάζει το Pride διαμαρτύρονται ότι τάχα οι εκδηλώσεις παραείναι φανταχτερές και σεξουαλικοποιημένες (spoiler: δεν είναι), και δεν κάνει. Και η αλήθεια είναι πως όλο τον υπόλοιπο καιρό, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, συχνά αναγκαζόμαστε όντως να έρθουμε στη θέση τους. Είτε επειδή δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να τους ξεκόψουμε εντελώς από τη ζωή μας, είτε γιατί, αντί της κατά μέτωπο σύγκρουσης διαλέγουμε κάποιες φορές να διατηρούμε την ψυχραιμία μας, ώστε να αντικρούσουμε εσφαλμένες αντιλήψεις για να κερδίσουμε δυνητικά λίγα ακόμα εκατοστά ζωτικού χώρου. Αλλά κάποτε πρέπει να γίνει κατανοητό, ειδικά από ανθρώπους που θέλουν να λογίζονται ως «σύμμαχοι», πως κάποτε κι εκείνοι πρέπει να μπουν στη θέση των πιο ευάλωτων, του ανθρώπου που σπρώχνουν στην ντουλάπα, του ατόμου που λοιδορείται και στερείται τα δικαιώματά του επειδή «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη», του ανθρώπου που έχει δεχτεί αστυνομική βία, του ανθρώπου που βιώνει μια ζόρικη πραγματικότητα και χρειάζεται, έτσι για αλλαγή, μια φορά να μπορεί να συνυπάρξει σε έναν χώρο με τους δικούς του όρους. Το να απαιτείς μονόπλευρα, και δη από ανθρώπους πιο ευάλωτους από εσένα, να «μπουν στη θέση σου» δεν είναι αίτημα για συνύπαρξη: είναι απαίτηση υποταγής. Κι αν κάτι θα ’θελα να έχουμε ως σημείο εκκίνησης, με όλες τις συμφωνίες και τις διαφωνίες που αναπόφευκτα θα έχουμε, αν συνόψιζα κάπως το τι θα έπρεπε να είναι το Pride, είναι αυτό: ο χώρος για τη φωνή, την οπτική και την παρουσία ειδικά των πιο παραγκωνισμένων. Άνευ απαιτήσεων για συμμόρφωση, άνευ συστάσεων για μακιγιάρισμα τραυμάτων. Άνευ όρων.

LIFO /16.6.2022

21

talkofthetown

QUEER ATHENS

22

97

LIFO /16.6.2022

με tουσ

Athenian Centaurs RFC

QUEER ATHENS Αν μου έλεγες παλιότερα ότι θα ερχόταν η στιγμή που θα ασχολιόμουν δημοσιογραφικά με κάποιο ομαδικό άθλημα και ότι θα έμπαινα στη διαδικασία, για τις ανάγκες ενός άρθρου, να παρακολουθήσω κάποια προπόνηση ομάδας, θα γελούσα. Το αθλητικό ρεπορτάζ είναι κάτι που προσωπικά με αφήνει παγερά αδιάφορο, όχι μόνο επειδή είμαι παντελώς άσχετος και δεν γνωρίζω ούτε τις βασικές έννοιες των ομαδικών και ατομικών αθλημάτων αλλά κυρίως επειδή μου ξυπνά σχολικές μνήμες εξαναγκασμού, εκφοβισμού και χλεύης. Στο δημοτικό και στο γυμνάσιο η ώρα της γυμναστικής ήταν ένα κολαστήριο για μένα, αφού ισοδυναμούσε με υποχρεωτική συμμετοχή σε ματς ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, σε κανένα από τα οποία δεν μπορούσες να πεις ότι διέπρεπα (ή ότι επιθυμούσα να διαπρέψω) ως ένα γκέι και υπέρβαρο παιδί. Πρόκειται μάλλον για ακόμα ένα τραύμα που φέρουν πολλά μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας που δεν μπόρεσαν ποτέ να αντιμετωπίσουν τις τοξικές συμπεριφορές με τις οποίες είναι συνδεδεμένος ο αθλητισμός. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, όλο και περισσότεροι πρωτοκλασάτοι queer αθλητές αποφασίζουν να μιλήσουν ανοιχτά για τη σεξουαλικότητά τους, προσπαθώντας να ανοίξουν τον δρόμο για την αποδοχή και τον σεβασμό σε ένα από τα τελευταία μεγάλα «άβατα» της μισαλλοδοξίας, ενώ την ίδια στιγμή είναι εν εξελίξει η μεγάλη συζήτηση για τη συμπερίληψη των τρανς αθλητών/-τριών σε ομάδες και κατηγορίες συμβατές με την ταυτότητα φύλου τους. Έτσι, λοιπόν, όταν έμαθα πως και στην Ελλάδα λειτουργεί το τελευταίο διάστημα η πρώτη queer ομάδα ράγκμπι, καταρχάς μου δημιουργήθηκε μεγάλη περιέργεια να γνωρίσω τα παιδιά που βρίσκονται πίσω από αυτό το εγχείρημα, να μάθω γιατί επέλεξαν συγκεκριμένα αυτό το όχι και τόσο δημοφιλές στη χώρα μας άθλημα και να παρακολουθήσω κάποια προπόνησή τους. Την προηγούμενη Κυριακή οι Athenian Centaurs RFC (Rugby Football Club) μόλις είχαν παραλάβει τις ολοκαίνουριες στολές τους, σε ένα timing που αποδείχθηκε ιδανικό για τη φωτογράφισή τους στη LiFO, καθώς είναι η πρώτη φορά που μιλούν στα media. Καθώς φοράνε με καμάρι τις κοκκινομπλέ φόρμες και τις ροζ κάλτσες και ενώ ο Γιώργος Αδάμος αρχίζει να τους ακολουθεί κατά πόδας στην προπόνηση, βρίσκω λίγο χρόνο να μιλήσω με τον Άγι και τον Ανέστη, συνιδρυτές της αυτοοργανωμένης, αυτοχρηματοδοτούμενης ομάδας, που είναι παρόντες από τη γέννησή της. Ο Άγις εκτελεί χρέη προέδρου και ο Ανέστης έχει αναλάβει την επικοινωνία. Το λογότυπό τους έχει σχεδιαστεί από τον Dreamer – μπορείς να διακρίνεις το αναγνωρίσιμο ύφος του. Ξεκινώ ρωτώντας τους πώς προέκυψαν οι Κένταυροι και ποια δική τους προσωπική ανάγκη καλύπτουν. «H IGR (International Gay Rugby), που ειδικεύεται στην προώθηση του αθλήματος, στην προβολή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στον χώρο του αθλητισμού και στην παροχή safe space, ώστε τα άτομα που δεν ήταν πριμοδοτημένα από το σύνηθες πατριαρχικό μοντέλο του αθλητισμού να συμμετάσχουν ενεργά σε αυτόν, ήθελε να δώσει βήμα σε χώρες απ’ όλο τον κόσμο», περιγράφει ο Ανέστης. «Η πρώτη επικοινωνία από τα social

Η πρώτη ελληνική queer και συμπεριληπτική ομάδα ράγκμπι είναι μια μεγάλη αγκαλιά για όσ@ θέλουν να δοκιμάσουν ένα ομαδικό άθλημα μακριά από τις τοξικές συμπεριφορές του αθλητισμού.

α π ό τ ο ν α λέ ξ α νδ ρ ο δ ι α κ οσ ά β βα φ ω τ ο γ ραφ ί ε ς : γ ι ώ ρ γ ος α δ ά μ ος LIFO /16.6.2022

23

QUEER ATHENS 97 λεπτά με τους Athenian Centaurs RFC

talkofthetown

Βρίσκετε τους Athenian Centaurs στα social media τους (facebook.com/ atheniancentaursrfc/, instagram.com/ atheniancentaursrfc), όπου μπορείτε να ενημερωθείτε για όλες τις δράσεις τους. Στις 18 Ιουνίου μπορείτε να τους γνωρίσετε από κοντά στο Athens Pride.

24

LIFO /16.6.2022

media έγινε τον Ιούλιο του ’20. Βρεθήκαμε να κανονίζουμε μια προπόνηση με άτομα από την τοπική ομάδα του Λιντς κι έτσι ξεκινήσαμε. Εμείς ως τότε δεν είχαμε καμία επαφή ούτε με το άθλημα ούτε μεταξύ μας, κάποια άτομα ούτε με τον ομαδικό αθλητισμό γενικότερα. Παράλληλα συστάθηκαν οι αντίστοιχες ομάδες στο Τελ Αβίβ και το Όσλο». Ο Άγις συμπληρώνει: «Αρχίσαμε να διαδίδουμε τα νέα από στόμα σε στόμα και μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, σε events στα γνωστά γκέι μαγαζιά, παρόλο που είχαμε την ατυχία να πέσουμε πάνω στον κορωνοϊό. Λόγω Covid έχουμε κάνει ελάχιστες προπονήσεις – από τον Νοέμβριο του ’20 μέχρι τον Μάιο του ’21 η ομάδα πρακτικά δεν λειτουργούσε. Μαζευόμασταν στο Πεδίον του Άρεως με τον κωδικό 6 και κάναμε πάσες». Οι εβδομαδιαίες προπονήσεις των Κενταύρων, που πλέον αριθμούν πάνω από τριάντα μέλη, γίνονται κάθε Κυριακή, Τρίτη και Πέμπτη στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη. Υπάρχει ανδρική και γυναικεία ομάδα, αλλά οι προπονήσεις είναι κυρίως μεικτές. Στο πρόγραμμά τους έχουν και μια τέταρτη εβδομαδιαία fitness day για ενδυνάμωση. «Οι μεικτές προπονήσεις είναι σημαντικές, επειδή παίζουμε επί ίσοις όροις. Υπάρχει μια παραλλαγή του ράγκμπι με λιγότερη επαφή, στην οποία παίζουμε αγόρια και κορίτσια μαζί» εξηγεί ο Ανέστης. Η ομάδα είναι φυσικά ανοιχτή και προς την τρανς και non binary κοινότητα και κάθε άτομο επιλέγει πού θα τοποθετηθεί, ανάλογα με το πώς νιώθει. «Είχαμε άτομο που είναι non binary και ήμασταν σε επαφή με την IGR για να δούμε πού τοποθετούνται στο εξωτερικό. Το συγκεκριμένο άτομο ήταν male presenting, οπότε ήθελε να συνταχθεί με την ανδρική ομάδα. Θέλουμε, ακόμα και σε αθλητικό επίπεδο, να τιμούμε τη διαφορετικότητα του καθενός. Γενικά, οι Κένταυροι είναι ανοιχτά συμπεριληπτικοί, γιατί υπήρχαν ήδη άτομα από άλλες ομάδες που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, και queer, γιατί θέλουμε να πριμοδοτήσουμε τα μέλη της κοινότητας. Φυσικά, και οι στρέιτ allies είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτοι». Τι χρειάζεται όμως για να ασχοληθεί κανείς με αυτό το απαιτητικό και μάλλον δυσνόητο, για μένα τουλάχιστον, άθλημα; «Διάθεση και όρεξη, αυτό ζητάμε. Είμαστε, εννοείται, συμπεριληπτικοί απέναντι σε όλες τις ηλικίες και όλους τους σωματότυπους και δεν χρειάζεται καμία προηγούμενη επαφή είτε με το ράγκμπι είτε με άλλο άθλημα. Το ράγκμπι είναι από μόνο του συμπεριληπτικό ως προς τον σωματότυπο. Οι πιο μεγαλόσωμοι παίκτες παίζουν σε διαφορετική θέση από τους πιο αδύνατους, σε άλλη θέση οι πιο κοντοί, σε άλλη οι πιο ψηλοί», μου εξηγούν οι δύο συμπαίκτες. Στην κουβέντα μας προστίθενται και η Ευφροσύνη, μέλος του συμβουλίου και γραμματέας των Κενταύρων, μαζί με τη Μαριλένα, την αρχηγό της γυναικείας ομάδας. «Να μη φοβάται. Είναι ένα άθλημα επαφής, αλλά δεν πιέζουμε, ο καθένας συμμετέχει μέχρι τον βαθμό που μπορεί και θέλει», θα συμπληρώσει η Ευφροσύνη. Ποιους κανόνες έχουν θέσει, όμως, άτυπους ή επίσημους, για να μην υπάρχουν τα φαινόμενα τοξικότητας που παρατηρούνται στον αθλητισμό; «Υπάρχει μια φόρμα με τον κανονισμό μας, που υπογράφει όποιος έρχεται στην ομάδα, όπου αναφέρουμε πως είμαστε κατά της ομοφοβίας, του ρατσισμού, του σεξισμού και εναντίον κάθε κακοποιητικής συμπεριφοράς. Και βέβαια μιλάμε πολύ μεταξύ μας, υπάρχει το λεγόμενο “τρίτο ημίχρονο” μετά τις προπονήσεις, όταν καθόμαστε. Πίνουμε μπίρες και συζητάμε ό,τι συμβαίνει μέσα και έξω από την προπόνηση. Στην κοινωνία όπου μεγαλώνουμε υπάρχουν ενσωματωμένα στερεότυπα. Το θέμα είναι να δημιουργούμε ασφαλείς χώρους ώστε σιγά σιγά να τα αποβάλλουμε, να αισθανόμαστε άνετα με το σώμα μας και με τη σεξουαλικότητά μας», μου απαντά η Ευφροσύνη. «Κάποιο άτομο που θα έρθει σ’ εμάς ίσως έχει στερηθεί το αίσθημα του ανήκειν σε μια ομάδα και είμαστε εδώ για να του το παρέχουμε με ανοιχτές αγκάλες», καταλήγει ο Ανέστης. Οι Κένταυροι κατεβαίνουν ήδη σε φιλικούς αγώνες με τοπικές ομάδες ράγκμπι, με τις οποίες, όπως μου περιγράφει η Μαριλένα, έχουν αναπτύξει πολύ καλή επαφή. «Είτε χάσουμε είτε κερδίσουμε, στο τέλος καθόμαστε όλοι μαζί, βγάζουμε MVP και πίνουμε μπίρες. Και στις γυναικείες και στις ανδρικές ομάδες έχουμε συναντήσει τοξικότητα όσοι ασχολούμαστε με τον αθλητισμό. Τοξική αρρενωπότητα στις ανδρικές ομάδες, mansplaining και αντικειμενοποίηση των σωμάτων στις γυναικείες. Εμείς στους αγώνες μας ανεβάζουμε σημαίες, λέμε ποιοι είμαστε, βαφόμαστε με τα rainbow χρώματα, δείχνουμε τις αξίες μας με περηφάνια. Είναι θέμα ορατότητας, γίνονται συζητήσεις, έτσι προκύπτει και ο εκπαιδευτικός ρόλος μας. Θέλει χρόνο να μεταλαμπαδεύσουμε αυτά που εμείς θεωρούμε δεδομένα». Λίγο νωρίτερα είχα «αρπάξει» για μερικά λεπτά τον Πάνο, τον προπονητή των Κενταύρων, ζητώντας του να μου μιλήσει κι εκείνος από την πλευρά του για την πρόκληση του να είναι υπεύθυνος για μια τόσο ξεχωριστή ομάδα. «Ασχολούμαι με το άθλημα εδώ και εννέα χρόνια. Έκανα kick boxing από το γυμνάσιο, έπαιζα και λίγο μπάλα με τους φίλους μου, έτσι ήθελα κάτι που να τα συνδυάζει και τα δύο. Το ράγκμπι το έβλεπα στις

ταινίες, έχει επαφή, τρέξιμο, ομαδικότητα, στοιχεία που έψαχνα. Σταδιακά ασχολήθηκα παραπάνω, απέκτησα προπονητική εμπειρία σε άλλες ομάδες, έφτιαξα έναν δικό μου σύλλογο στη Ζάκυνθο, συνέχισα στον Παναθηναϊκό. Όταν έμαθα για τον χαρακτήρα και την ιδεολογία των Κενταύρων, μου άρεσε πολύ αυτή η κίνηση, ήρθα σε μία από τις πρώτες προπονήσεις τους και τους είπα ότι είμαι εδώ για να βοηθήσω, ό,τι κι αν χρειαστούν. Τα παιδιά έχουν τις καλύτερες σχέσεις μεταξύ τους, έχουν κάνει άλματα οργανωτικά, είναι πολύ δραστήρια και το κυνηγάνε. Αποδεικνύουν πως οποιοσδήποτε θέλει να παίξει ράγκμπι μπορεί να το κάνει». Η δράση των Κενταύρων όμως δεν περιορίζεται μόνο στα γήπεδα. Ανά τακτά διαστήματα διοργανώνουν πάρτι για γνωριμία με το κοινό και πιθανούς νέους ενδιαφερόμενους αλλά και για οικονομική ενίσχυση. Εκεί συνεργάζονται με εγχώριες drag queens και άτομα της queer κοινότητας, ενώ διοργανώνουν και τα απολαυστικά «καλλιστεία συμπεριληπτικού αθλητισμού» με διαφορετικές κατηγορίες. Προτού τους αποχαιρετήσω, ρωτώ τους Κενταύρους τι έχουν να πουν σε ένα άτομο που θα διαβάσει αυτό το άρθρο και έχει ενδοιασμούς, φοβάται, θέλει να αθληθεί, αλλά ενδεχομένως κουβαλά τραύμα από το σχολείο, όπως πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. «Καθένας και καθεμιά από εμάς ήμασταν αυτό το παιδί σε όλη μας τη σχολική πορεία. Χοντροί, θηλυπρεπείς, δεν μπορούσαμε να τρέξουμε, όλα αυτά. Χάρη στους Κενταύρους βρήκαμε επιτέλους μια θέση στον χώρο του αθλητισμού. Μελλοντική μας φιλοδοξία είναι να δημιουργήσουμε το πρώτο queer αθλητικό σωματείο της χώρας και πέραν του ράγκμπι να επεκταθούμε και σε άλλα αθλήματα, ομαδικά και ατομικά. Να δοθεί βήμα σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα του αθλητισμού ώστε να μη φοβούνται να είναι out και να διεκδικούν αυτό τους αξίζει χωρίς καμία αμφισβήτηση». Εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω πώς παίζεται το ράγκμπι, όμως, τουλάχιστον, ξέρω πως αν ποτέ αποφασίσω να μάθω, οι Κένταυροι Αθηνών με περιμένουν.

«Καθένας και καθεμιά από εμάς ήμασταν αυτό το παιδί σε όλη μας τη σχολική πορεία. Χοντροί, θηλυπρεπείς, δεν μπορούσαμε να τρέξουμε, όλα αυτά. Χάρη στους Κενταύρους βρήκαμε επιτέλους μια θέση στον χώρο του αθλητισμού».

LIFO /16.6.2022

25

QUEER ATHENS

ΑΠΌ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟ

Κάτι η πανελλήνια καμπάνια «Πες το Ναι», που πάει με χίλια, κάτι τα νομοσχέδια που έχουν προαναγγείλει κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, κάτι που οι «γάμοι της Τήλου», οι οποίοι παραμένουν σημείο αναφοράς, έγιναν ταινία, το ζήτημα του ομόφυλου γάμου και της παιδοθεσίας ξαναμπαίνει δυναμικά στη δημόσια ατζέντα και διεκδικείται «άνευ όρων», όπως λέει και το κεντρικό σύνθημα του φετινού Athens Pride.

Γιατί ομόφυλος γάμος; Το σύμφωνο συμβίωσης δεν αρκεί; Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ (26/6/2015), που έκρινε ότι το αμερικανικό Σύνταγμα δίνει και στα ομόφυλα ζευγάρια το δικαίωμα γάμου, αποδεχόμενο ότι «σέβονται και εκείνα βαθιά τον θεσμό του γάμου», «αποζητούν την προσωπική τους ολοκλήρωση μέσα από αυτόν» και προσδοκούν «να μην είναι αποκλεισμένα από έναν εκ των παλαιότερων θεσμών του πολιτισμού μας», επιζητούν δε εν τέλει «εξίσου αξιοπρέπεια ενώπιον του νόμου», δίνει μια πολύ καλή απάντηση. Είναι σαφώς προτιμότερο να έχεις ένα δικαίωμα –και ας μη σκοπεύεις ποτέ να το ασκήσεις– από το να το στερείσαι de factο, τόσο απλά. Το δικαίωμα στον γάμο συνδέεται άρρηκτα με την ισότιμη αναγνώριση των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών και των παιδιών που έχουν αποκτήσει είτε από προηγούμενη ετερόφυλη σχέση, είτε με τεχνητή ή υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, είτε με παιδοθεσία. Η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει το δικαίωμα παιδοθεσίας σε μεμονωμένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αλλά όχι σε ομόφυλα ζευγάρια, τα οποία επίσης εξαιρεί από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (παρένθετη μητέρα), ακόμα κι αν έχουν συνάψει το αναγνωρισμένο από την πολιτεία σύμφωνο συμβίωσης. Τα παιδιά των οικογενειών αυτών στερούνται έτσι όχι μόνο τα κληρονομικά τους δικαιώματα αλλά και την άσκηση γονικής μέριμνας και επιμέλειας από τον ένα γονέα, εφόσον είναι νομικά ανύπαρκτος. Αν και μιλώντας για ομόφυλο γάμο συνήθως αναφερόμαστε στην πολιτική ένωση δύο προσώπων, έχει επίσης διατυπωθεί το αίτημα να αναγνωρίζεται και ο θρησκευτικός γάμος ομοφύλων ως έχων έννομες συνέπειες για όσα δόγματα και ομολογίες τον δέχονται και τον τελούν.

ΓΆΜΟΣ Γ Τ Ω

26

LIFO /16.6.2022

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: BIANKA

QUEER ATHENS

Ο ισχύων νόμος για τον ετερόφυλο πολιτικό γάμο αποκλείει, άραγε, εντελώς τον ομόφυλο; Καθόλου, αντιθέτως μπορεί να τον καλύψει απόλυτα, ουσιαστικά δεν χρειάζεται καν να αλλάξει η νομοθεσία, απαντούν νομικοί και ακτιβιστές. Ο νόμος 1250/1982, που αφορούσε τον πολιτικό γάμο, «γράφτηκε με τέτοιον τρόπο από την επιτροπή Μάνεση ώστε να μην συμπεριλαμβάνει φύλο των μελλόνυμφων ή των συζύγων στο κείμενό του. Αυτό έγινε λόγω της ρητής πρόθεσης των ακαδημαϊκών συντακτών του να συμπεριλάβει μελλοντικά και ζευγάρια του ίδιου φύλου», λέει ο εμπνευστής των «γάμων της Τήλου» και κουμπάρος των δύο ζευγαριών Γρηγόρης Βαλλιανάτος – εκεί άλλωστε στηρίχθηκε το όλο εγχείρημα. «Οι γάμοι που τελέστηκαν στην Τήλο το 2008 έγιναν με όλους τους τύπους που προβλέπει ο Αστικός Κώδικας… Ο όρος “μελλόνυμφοι”, όπως αυτός καταγράφεται στον ισχύοντα νόμο για τον πολιτικό γάμο, δεν προσδιορίζεται ως ένωση μεταξύ ανδρός και γυναικός», ανέφερε ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και νομικός εκπρόσωπος του ανδρικού ζεύγους Βασίλης Χειρδάρης στην αγόρευσή του κατά την εκδίκαση της προσφυγής (12/12/2016). «Στο ελληνικό δίκαιο η σύναψη γάμου απαιτεί ελεύθερη, χωρίς όρους συμφωνία ενήλικων μελλονύμφων (1350 ΑΚ). Αυτή η διατύπωση, ασεξική, δηλαδή χωρίς αναφορά σε φύλο, θα αρκούσε ερμηνευτικά για να αναγνωριστεί ο γάμος για ομοφύλους», σχολιάζει η ομότιμη καθηγήτρια Νομικής του ΑΠΘ Θεοφανώ Παπαζήση.

Τι ήταν οι «γάμοι της Τήλου» και γιατί έγραψαν ιστορία, παρότι ακυρώθηκαν; Επρόκειτο για την πολιτική ένωση δύο ομόφυλων ζευγαριών, δύο ανδρών και δύο γυναικών (Δημήτρης Τσαμπρούνης, Θέμης Κατσαγιάννης, Ευαγγελία Βλάμη, Όλγα-Μαρία Καποδίνη), που τέλεσε σχεδόν συνωμοτικά ο αείμνηστος δήμαρχος Τήλου Τάσος Αλιφέρης τον Ιούνιο του 2008. Παρότι αναζητήθηκαν, δεν βρέθηκαν τότε άλλοι εξίσου τολμηροί δημοτικοί άρχοντες, ούτε έτερο ζεύγος, πρόθυμο να εκτεθεί. Ήταν, εντούτοις, η πρώτη φορά που μπήκε δυναμικά στη δημόσια ατζέντα ο ομόφυλος γάμος, προκαλώντας έντονες δημόσιες αντιπαραθέσεις και δημιουργώντας πολιτικό θέμα. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης κήρυξε τους γάμους «παράνομους και ανυπόστατους», ο εισαγγελέας Αρείου Πάγου Γεώργιος Σανιδάς παρήγγειλε ποινικές διώξεις και ο εισαγγελέας Ρόδου εγκάλεσε τον Τάσο Αλιφέρη για παράβαση καθήκοντος. Επιφανείς νομικοί υπερασπίστηκαν τη συνταγματικότητα εκείνων των γάμων.

ΙΑ ΟΛ@ Ρ Α

LIFO /16.6.2022

27

QUEER ATHENS Φωτογραφία από τους «γάμους της Τήλου» (Δημήτρης Τσαμπρούνης, Θέμης Κατσαγιάννης, Ευαγγελία Βλάμη, Όλγα-Μαρία Καποδίνη), που τέλεσε σχεδόν συνωμοτικά ο αείμνηστος δήμαρχος Τήλου Τάσος Αλιφέρης τον Ιούνιο του 2008.

ι γάμοι της Τήλου ήταν η πιο γλυκιά «παρανομία» που έχω ζήσει. Νιώθω όμορφα που ήμουν ένας από τους μάρτυρες και έβαλα φαρδιά-πλατιά την υπογραφή μου. Ήταν μία από τις πιο ελπιδοφόρες κινήσεις ενός κινήματος που αναζητούσε, και αναζητά και σήμερα, χώρους ορατότητας, ελευθερίας, δικαιοσύνης και δικαιωμάτων. Η Τήλος ήταν η αρχή μιας δυναμικής παρέμβασης, μια πραγματική τομή. Άλλαξε τα δεδομένα, δείχνοντας ότι οι ανάγκες και οι επιθυμίες των ανθρώπων δεν καθορίζονται αποκλειστικά από τις άνωθεν κινήσεις αλλά εν πολλοίς και από τη δική τους δράση. Χρωστάμε πολλά στα δύο ζευγάρια και σε όσα άτομα συνέβαλαν στο να γίνει πραγματικότητα, όπως επίσης στον τότε δήμαρχο Τήλου, τον Τάσο Αλιφέρη, ο οποίος είχε το θάρρος να «παρανομήσει» και να κάνει πράξη το αυτονόητο. Ως Τομέας Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ ήμασταν εξαρχής υπέρ της πλήρους ισονομίας, συνεπώς και υπέρ του δικαιώματος του γάμου και της παιδοθεσίας. Η θέση αυτή έγινε δεκτή από το συνέδριο του κόμματος. Παρότι, όμως, ως κυβέρνηση πήραμε σοβαρές νομοθετικές πρωτοβουλίες –θυμίζω τις αντιδράσεις και τις καμπάνες της Ορθοδοξίας να χτυπούν πένθιμα– (σύμφωνο συμβίωσης, νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου) που άλλαξαν συνειδήσεις, οι βηματισμοί δεν ολοκληρώθηκαν, καθώς θα έπρεπε ένα νομοσχέδιο να συμπεριλάβει το σύνολο των δίκαιων αιτημάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Δεν αναζητώ δικαιολογίες. Μια εξήγηση θα ήταν η συνύπαρξη στο κυβερνητικό σχήμα με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, που ήταν ένα διαρκές (και όχι μόνο στα ζητήματα αυτά) εμπόδιο. Αλλά, όπως είπα, αυτό δεν συνιστά δικαιολογία. Από την πλευρά μου, με όποια ευθύνη μού αναλογεί, μια δημόσια συγγνώμη στους χιλιάδες ανθρώπους που δεκαετίες τώρα υφίστανται διακρίσεις, βία και αποκλεισμό. Χρειαζόταν να συγκρουστούμε πιο θαρραλέα και πιο ηχηρά με τον θρησκευτικό και κοινωνικό συντηρητισμό. Ωστόσο, η θέση του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ της πλήρους ισονομίας παραμένει σαφής. Γι’ αυτό, άλλωστε, έχουμε ετοιμάσει σχέδιο νόμου που θα αφορά τον γάμο για όλα τα άτομα και την παιδοθεσία, την πρόσβαση στις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ανεξαρτήτως φύλου και μια μεταβατική διάταξη για να διορθώσουμε τα προβλήματα που αφορούν διακρίσεις λόγω σχέσης που βιώνουν τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς. Αν θα στηρίζαμε μια αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία της ΝΔ; Δύσκολα μπορώ να φανταστώ τη βαθιά δεξιά και συντηρητική αυτή κυβέρνηση να το πράττει. Στο υποθετικό αυτό σενάριο, η δική μου απάντηση είναι αυτονόητη: πρώτα οι ανάγκες των ανθρώπων, πρώτα το δίκιο. Εφόσον, λοιπόν, η πρωτοβουλία αυτή καλύπτει τα αιτήματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ασφαλώς ναι. Αλλά χρήσιμο θα ήταν να απαντήσει και η ΝΔ στο ερώτημα τι θα κάνει εκείνη τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταθέσει στο Κοινοβούλιο το σχέδιο νόμου.

Μέλος της πολιτικής γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ και εκ των οργανωτών των «γάμων της Τήλου»: «Ήταν η πιο γλυκιά “παρανομία” που έχω ζήσει – χρειαζόταν ως κυβέρνηση να συγκρουστούμε πιο ηχηρά με τον θρησκευτικό και κοινωνικό συντηρητισμό».

ΠΆΝΟΣ ΛΆΜΠΡΟΥ

28

LIFO /16.6.2022

Ο Άρειος Πάγος επικύρωσε εν τέλει το 2017 την ακυρωτική απόφαση του Εφετείου Δωδεκανήσου με την αιτιολόγηση ότι «υπό το κρατούν νομικό καθεστώς στην Ελλάδα δεν νοείται πολιτικός γάμος μεταξύ ομοφύλων, είναι δε έτερο το ζήτημα, αν υφίσταται ανάγκη νομοθετικής ρυθμίσεως, όπως ήδη έχουν πράξει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες». Τον επόμενο χρόνο τα δύο ζευγάρια προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ), η απόφαση του οποίου ακόμη εκκρεμεί. Ας σημειωθεί ότι δύο χρόνια προτού δρομολογηθεί από την πολιτεία η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια που θέσπισε εν τέλει το 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, προηγήθηκε μια άλλη διεθνής καταδίκη της χώρας από το ΕΔΔΑ, η οποία αφορούσε τον αποκλεισμό των μη ετερόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης του 2008 (υπόθεση Βαλλιανάτος, Μυλωνάς και λοιποί κατά Ελλάδας). Οι «γάμοι της Τήλου» ξανάρθαν στην επικαιρότητα χάρη στην καμπάνια «Πες το Ναι» αφενός και αφετέρου χάρη στην ομώνυμη ταινία-ντοκουμέντο του Παναγιώτη Ευαγγελίδη που προβλήθηκε φέτος στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης.

Και αν οι γάμοι αυτοί δικαιωθούν αύριο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Το άρθρο 46 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εφαρμόσουν τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ, καθότι θεωρούνται δεσμευτικές. Εντούτοις οι γνωμοδοτήσεις του είναι εξ ορισμού μη δεσμευτικές και το δικαστήριο έχει αποφασίσει ότι βάσει της ίδιας σύμβασης δεν έχει τη δικαιοδοσία να ακυρώνει εθνικούς νόμους ή διοικητικές πρακτικές που την παραβιάζουν. Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης εποπτεύει την εκτέλεση των αποφάσεων του δικαστηρίου και επιβλέπει τις αλλαγές των συμβαλλόμενων κρατών στην εθνική τους νομοθεσία προκειμένου να είναι συμβατή με τη σύμβαση ή με τα μεμονωμένα μέτρα που λαμβάνουν τα συμβαλλόμενα κράτη για την αποκατάσταση των παραβιάσεων. Οπότε, αν οι «γάμοι της Τήλου» δικαιωθούν στο Στρασβούργο, δημιουργείται ένα καλό δεδικασμένο, ενώ η Ελλάδα θα κληθεί πιθανότατα να καταβάλει χρηματική αποζημίωση στα δύο ζεύγη.

Ποιες είναι οι θέσεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων για τον ομόφυλο γάμο; Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι «τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα πρέπει να βρουν ισότιμη θέση στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή της πατρίδας μας. Είναι ατομικό τους δικαίωμα, αλλά είναι και υποχρέωση της πολιτείας», «δείχνοντας» έτσι τον γάμο, παρότι δεν τον κατονομάζει. Με δική του απόφαση συστήθηκε τον Μάρτιο του ’21 μια Επιτροπή Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ υπό την προεδρία του καθηγητή Λίνου Αλέξανδρου Σισιλιάνου, η οποία στο πόρισμα που εξέδωσε πρότεινε, μεταξύ άλλων, τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια και τη νομική αναγνώριση των γονεϊκών δικαιωμάτων και των δύο γονιών παιδιών που μεγαλώνουν με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς, καθώς και την αναγνώριση αλλοδαπών ληξιαρχικών πράξεων για παιδιά ομόφυλων Ελλήνων τα οποία έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό. Παρότι όμως ικανοποιήθηκαν στο μεταξύ ολικά ή εν μέρει κάποια άλλα αιτήματα της κοινότητας, όπως η δυνατότητα αιμοδοσίας, η ένταξη τρανς ανθρώπων στα προγράμματα του ΟΑΕΔ, η απαγόρευση θεραπειών μεταστροφής και η ένταξη αντιρετροϊκών φαρμάκων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ο γάμος και η παιδοθεσία παρέμειναν εκτός κάδρου μέχρι τον περασμένο μήνα, οπότε «διέρρευσε» η πληροφορία ότι το εν λόγω νομοσχέδιο βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία. Ωστόσο, καμία συγκεκριμένη απάντηση δεν λάβαμε από επίσημα χείλη για το αν και πότε θα κατατεθεί, εν όψει δε των επερχόμενων εκλογών και του κοινού στο οποίο κατά βάση απευθύνεται –σημειωτέον ότι μόλις δεκαεννέα νεοδημοκράτες βουλευτές είχαν υπερψηφίσει το ’15 την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια–, μοιάζει αμφίβολο το αν θα προχωρήσει η ΝΔ σε μια τέτοια κίνηση προτού σιγουρέψει τη δεύτερη τετραετία. Θα διαψευστούν, άραγε, οι «Κασσάνδρες»; Πάντως, ένας από τους λόγους της καθυστέρησης φέρεται να είναι οι απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες ώστε να παρακαμφθεί η ακυρωτική απόφαση 1428/2017 του Αρείου Πάγου για τους «γάμους της Τήλου» αλλά και να προσδιοριστούν τα συγγενικά δικαιώματα που θα απορρέουν από τους ομόφυλους γάμους. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, μάλιστα, το υπουργείο Δικαιοσύνης ζήτησε τη συνδρομή του αντίστοιχου της Γαλλίας, όπου αναγνωρίζονται ίσα δικαιώματα στα παιδιά τόσο μέσα σε ετερόφυλους όσο και σε ομόφυλους πολιτικούς γάμους. Από την αντιπολίτευση, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. και ΜέΡΑ25 έχουν ταχθεί σαφώς υπέρ του δικαιώματος στον ομόφυλο γάμο, την τεκνοθεσία και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, με τον Αλέξη Τσίπρα να δεσμεύεται εκ νέου ότι αν επανεκλεγεί πρωθυπουργός θα κατοχυρώσει νομικά αυτά τα αιτήματα που κατά την Κουμουνδούρου επρόκειτο να ληφθούν υπόψη στο νομοσχέδιο που ετοίμαζε το υπουργείο Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, μεσολάβησαν όμως οι εκλογές του ’19. Πέρσι τον Ιούνιο ο ΣΥΡΙΖΑ επανήλθε, καταθέτοντας σχέδιο νόμου για δημόσια διαβούλευση και τον τελευταίο ειδικά καιρό, εν όψει της κατάθεσής του στη Βουλή αλλά και της επερχόμενης προσφυγής στις κάλπες, ξανασηκώνει ψηλά το ζήτημα. Το ΚΚΕ, πάλι, το προσπερνά «από τα αριστερά»: «H κοινωνική πρόοδος εκφράζεται μέσα από την πάλη για να ανατραπούν όλοι αυτοί οι καταναγκασμοί που παραμένουν και στο πλαίσιο του γάμου ενός ζευγαριού και όχι η επέκτασή τους στα ομόφυλα ζευγάρια», τα κληρονομικά κ.λπ.

QUEER ATHENS θέματα των οποίων «μπορούν να επιλυθούν με ιδιωτικά συμφωνητικά», απάντησε ο Περισσός σε ρεπορτάζ του «Vice» για τις θέσεις των κομμάτων απέναντι στον ομόφυλο γάμο (2019), ενώ κάθετα αντίθετη είναι η ακροδεξιά Ελληνική Λύση.

Τι αναφέρει σχετικά με τον γάμο και την παιδοθεσία η έκθεση της Επιτροπής Εθνικής Στρατηγικής για τα Δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+; (συνοπτικά) «Κατά κανόνα, γάμος και υιοθεσία βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση και θεσμοθετούνται περίπου ταυτόχρονα με ολοκληρωμένα νομοθετήματα τα οποία ρυθμίζουν και τα επιμέρους τεχνικά ζητήματα που ανακύπτουν στο πεδίο του οικογενειακού δικαίου, προσφέροντας έτσι ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό κανονιστικό πλαίσιο (…) Είναι γεγονός ότι ο Έλληνας νομοθέτης διαθέτει διακριτική ευχέρεια ως προς τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια. Πράγματι, το άρθρο 9 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., ο οποίος απέκτησε δεσμευτική ισχύ το 2009, αφήνει τη ρύθμιση του σχετικού ζητήματος στη νομοθετική πρωτοβουλία των κρατών-μελών(…) Ωστόσο καμία στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων δεν θα μπορούσε να μη θέτει το ζήτημα της ισότητας στον πολιτικό γάμο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ισότητα ΛOATKI+ 2020-2025. Πολλές άλλες πολιτικές ισότητας απορρέουν, έμμεσα ή άμεσα, από αυτήν τη μορφή ισότητας. Ένα άλλο επιμέρους ζήτημα που θα πρέπει να διευθετηθεί είναι αυτό των τέκνων που ήδη μεγαλώνουν με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς, αλλά η πολιτεία δεν αναγνωρίζει γονεϊκά δικαιώματα στον μη βιολογικό γονέα. Αυτό δημιουργεί σειρά σοβαρών προβλημάτων, ιδίως σε ανήλικα τέκνα. Για παράδειγμα, ο μη νομικά αναγνωρισμένος γονέας δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις για το παιδί του, για παράδειγμα σε σχολικά ζητήματα ή σε περίπτωση που αυτό νοσηλευθεί. Στην περίπτωση που πεθάνει ο βιολογικός και νομικά αναγνωρισμένος γονέας, τα παιδιά του ενδέχεται να καταλήξουν σε κάποιον μακρινό συγγενή ή ακόμα και σε ίδρυμα. Αντίστοιχα, αν πεθάνει ο μη νομικά αναγνωρισμένος γονέας, τα παιδιά του στερούνται των κληρονομικών δικαιωμάτων τους. Επίσης, αν οι δύο γονείς χωρίσουν, ο μη νομικά αναγνωρισμένος γονέας δεν μπορεί να διεκδικήσει συμμετοχή στην άσκηση της γονικής μέριμνας. Τέτοιου είδους προβλήματα αντιμετωπίζουν σήμερα στην Ελλάδα πολλά παιδιά που μεγαλώνουν με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς και υπολογίζονται ανεπισήμως σε μερικές εκατοντάδες. Συνεπώς προτείνεται η θεσμοθέτηση μεταβατικής διάταξης που θα ρυθμίζει το πρόβλημα, αναγνωρίζοντας τον δεύτερο γονέα του παιδιού. Επισημαίνεται, τέλος, ότι η ενδεχόμενη θεσμοθέτηση του γάμου ομοφύλων θα επιφέρει λύση και σε ειδικότερα ζητήματα που σχετίζονται με την αναγνώριση αλλοδαπών ληξιαρχικών πράξεων για παιδιά ομόφυλων Ελλήνων τα οποία έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, την εκ μέρους τους απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας και την αναγνώριση συναφών γονεϊκών δικαιωμάτων».

Πόσο «έτοιμη» είναι η ελληνική κοινωνία;

«ΠΕΣ ΤΟ ΝΑΙ» Πανελλήνια καμπάνια για την ισότητα στον γάμο.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της ΔιαΝΕΟσις που δημοσιεύτηκε φέτος τον Απρίλιο, πάνω από τους μισούς Έλληνες αποδέχονται τους γάμους μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών (51,7% «μάλλον» και «σίγουρα ναι»). Αυτό, όπως σημειώνεται, συμβαίνει για πρώτη φορά από το 2016, οπότε η ΔιαΝΕΟσις θέτει την ερώτηση αυτή στις έρευνές της. Ταυτόχρονα, αυξημένο εμφανίζεται το ποσοστό των Ελλήνων που συμφωνούν και με την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια – από 23,2% το 2019 το ποσοστό το 2022 φτάνει στο 38,9%. Στην ίδια έρευνα, ένα 60,2% συμφωνεί πλέον και με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου έναντι 48,1% το 2019, άλλο ένα δείγμα ότι αργά αλλά σταθερά τα ήθη αλλάζουν. Αυτό είναι ακόμα εμφανέστερο στις νεότερες ηλικίες (17-24 ετών), καθώς εκεί οι θετικές γνώμες για την παιδοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια –η οποία προκαλεί, κατά τεκμήριο, περισσότερες αντιδράσεις από τον γάμο καθαυτό– φτάνουν το 72%, σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγαν τον Δεκέμβριο του ’21 το Ινστιτούτο Eteron και η aboutpeople Α.Ε. με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

ΓΡΗΓΌΡΗΣ Β ΑΛΛΙΑΝΆΤΟΣ Πολιτικός επιστήμονας: «Στην Ελλάδα ισχύει εδώ και σαράντα χρόνια ένας νόμος που προβλέπει πολιτικό γάμο για όλους, αλλά δεν εφαρμόζεται». μουν εκείνος που σκηνοθέτησε και έστησε τους γάμους, βρήκε τους γαμπρούς και τις νύφες και τους πάντρεψε ως κουμπάρος. Τον πασόκο δήμαρχο Τήλου Τάσο Αλιφέρη τον βρήκαν ο Καμάς και ο Λάμπρου του ΣΥΡΙΖΑ που βοήθησαν πολύ. Θα δικαιωθούμε, αν και με τους ρυθμούς της ελληνικής Δικαιοσύνης. Αποζημιώσεις ορίζει το ΕΔΔΑ με την απόφασή του κάθε φορά. Ο νόμος 125/1982 γράφτηκε από την επιτροπή Μάνεση έτσι ώστε να ΜΗΝ συμπεριλαμβάνει φύλο των μελλόνυμφων ή των συζύγων στο κείμενό του. Αυτό έγινε λόγω ρητής πρόθεσης των ακαδημαϊκών συντακτών του να συμπεριλάβει ζευγάρια του ίδιου φύλου. Πηγή, ο Αριστόβουλος Μάνεσης που μου είπε. Άρα στην Ελλάδα ισχύει εδώ και σαράντα χρόνια ένας νόμος που προβλέπει πολιτικό γάμο για όλους, χωρίς εξαιρέσεις. Δεν τηρείται, γιατί ο Άρειος Πάγος(!) επιλέγει να ερμηνεύει τον γάμο σύμφωνα με τη γνώμη του Ρωμαίου νομοκανονικού Μοδεστίνου(σικ), που έγραψε πως γάμος είναι η ένωση ανδρός και γυναικός! Και οι δυο τελευταίες κυβερνήσεις, όπως και οι προηγούμενες, διατηρούν νομικό καθεστώς απαρτχάιντ σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ στην Ελλάδα. Ένας νόμος που να απαγορεύει τις διακρίσεις με βάση την έμφυλη ταυτότητα στις πράξεις και στις παραλήψεις του Δημοσίου χρειάζεται, που να καταργεί και κάθε αντίθετη διάταξη, και τελειώσαμε με τα νομικά. Δεν το κάνουν γιατί δεν πιστεύουν πως οι ψηφοφόροι τους το στηρίζουν. Η κοινωνία πάντα είναι ανέτοιμη για τέτοιες αλλαγές, όμως είναι οι πολιτικές ηγεσίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτές.

Ο όρος «μελλόνυμφοι», όπως αυτός καταγράφεται στον ισχύοντα νόμο για τον πολιτικό γάμο, δεν προσδιορίζεται ως ένωση μεταξύ ανδρός και γυναικός.

LIFO /16.6.2022

29

QUEER ATHENS

Ένα 60,2% συμφωνεί πλέον και με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου έναντι 48,1% το 2019, άλλο ένα δείγμα ότι αργά αλλά σταθερά τα ήθη αλλάζουν. Η Εκκλησία τι λέει; Η Εκκλησία της Ελλάδος, όπως και όλες οι ορθόδοξες Εκκλησίες, δεν ευλογεί ούτε αποδέχεται τον ομόφυλο γάμο. Η Ιερά Σύνοδος τον έχει χαρακτηρίσει «εκτροπή», μητροπολίτες όπως ο Άνθιμος και ο Αμβρόσιος επανειλημμένα έχουν καταφερθεί εναντίον τόσο του ομόφυλου γάμου όσο και του συμφώνου συμβίωσης, ενώ επτά ιερείς απεύθυναν επιστολή διαμαρτυρίας στον πρωθυπουργό για την καμπάνια «Πες το Ναι», μιλώντας για «παρέκκλιση» και «διαστροφή της φύσεως». Υπάρχουν και μετριοπαθέστερες φωνές μέσα στην Εκκλησία, σίγουρα δεν είναι όμως αυτές που δίνουν τον τόνο και βέβαια κανείς ιεράρχης δεν έχει εκφραστεί είτε υπέρ του πολιτικού είτε, πολύ περισσότερο, του θρησκευτικού ομόφυλου γάμου. Πάντως, ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ερωτηθείς το 2015 για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια, απάντησε μεν ότι «η ένωση δύο ανθρώπων μέσω του γάμου αποτελεί μυστήριο μέγα για την Εκκλησία μας και καθετί έξω από το μυστήριο αυτό είναι ξένο προς την εκκλησιαστική ζωή», δεν αναφέρθηκε ωστόσο στο φύλο των ανθρώπων αυτών. Ακούγεται και σε σας σιβυλλική η ρήση αυτή; Και τι σημασία έχει τι λένε οι παπάδες για θέματα αστικού δικαίου, θα πει κάποιος. Έχει και παραέχει σε μια χώρα όπου η Εκκλησία δεν έχει ακόμα διαχωριστεί από το κράτος, παρεμβαίνει όμως συχνά και με διάφορους τρόπους στα δημόσια πράγματα. Ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε την υλοποίηση άλλων πολιτειακών τομών στις οποίες αρχικά το ιερατείο είχε αντιταχθεί σφόδρα, από τον ετερόφυλο πολιτικό γάμο μέχρι την απάλειψη του θρησκεύματος από τις ταυτότητες, ακριβώς διότι και η απαιτούμενη ισχυρή πολιτική βούληση υπήρχε και η συναίσθηση ότι η Ελλάδα δεν γίνεται να πορεύεται στον πρώτο κόσμο, όπου αρέσκεται να ανήκει, με ταχύτητες τρίτου. Για την ιστορία, τώρα, ας σημειωθεί ότι ο γάμος στην Ανατολή καθιερώθηκε ως εκκλησιαστικό μυστήριο μετά τον 11ο μ.Χ. αιώνα, ενώ ο Αμερικανός ιστορικός Τζον Μπόσγουελ, συγγραφέας του βιβλίου Γάμοι μεταξύ ανδρών – Οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα, Ρώμη και Μεσαιωνική Ευρώπη (εκδ. Ζαχαρόπουλος 2004), έχει ισχυριστεί ότι λειτουργικά κείμενα τόσο της Ορθόδοξης όσο και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που «ευλογούσαν» ήδη από τον 6ο αιώνα ενώσεις ανδρών διέθεταν τελετουργικά παρόμοια με αυτά των ετερόφυλων γάμων, επομένως ήταν μια πρώιμη μορφή ομόφυλων γάμων – παραμένει, εντούτοις, ανεξακρίβωτο αν οι ενώσεις αυτές περιλάμβαναν και σεξουαλικές σχέσεις και δεδομένου ότι το χριστιανικό δόγμα θεωρεί την ομοφυλοφιλία αμαρτία είναι μάλλον απίθανο να γίνονταν με τέτοιο σκεπτικό.

Πόσες χώρες έχουν αναγνωρίσει μέχρι σήμερα τον ομόφυλο γάμο; Τριάντα συνολικά, οι δεκαέξι από τις οποίες ευρωπαϊκές, με πρωτοπόρα την Ολλανδία (2001) και πιο πρόσφατη την Ελβετία (2021), ενώ την «πρωτιά» στα σύμφωνα συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών έχει η Δανία (1989). Τον Σεπτέμβριο του 2021 τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με ψήφισμά τους ζήτησαν την αναγνώριση των γάμων και των συμφώνων που υπογράφουν τα ομόφυλα ζευγάρια σε ένα κράτος σε όλη την Ε.Ε., ακόμη και εάν η εθνική νομοθεσία δεν τα προβλέπει. Το ψήφισμα εγκρίθηκε πανηγυρικά με 387 ψήφους υπέρ, 161 κατά και 123 αποχές. Από ελληνικής πλευράς καταψήφισε ο ευρωβουλευτής της Ελληνικής Λύσης, ενώ απείχαν οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ και δύο της ΝΔ – όλοι οι άλλοι υπερψήφισαν. Στον αντίποδα,τριάντα τρεις χώρες έχουν απαγορεύσει ευθέως ή με «προληπτικές» συνταγματικές ρυθμίσεις τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Στις περισσότερες από αυτές η ομοφυλοφιλία διώκεται ποινικά και σε οκτώ τιμωρείται ακόμα και με θάνατο.

30

LIFO /16.6.2022

ΘΕΟΦΑΝΏ ΠΑΠΑΖΉΣΗ

Ομότιμη καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ: «Υπάρχει απόλυτη ανάγκη νομοθέτησης του ομόφυλου γάμου με πλήρη δικαιώματα γονεϊκότητας». γάμος είναι σχέση κοινωνική, συνδεδεμένη άμεσα με μια οργανωμένη κοινωνία. Στις μητριαρχικές κοινωνίες πυρήνας ήταν η μητέρα. Αυτή γνώριζε τα παιδιά που γεννούσε και αυτά συνδέονταν μαζί της με τρόπο σαφή και αδιαμφισβήτητο. Η πατριαρχία δημιούργησε την ανάγκη της ασφάλειας της καταγωγής του παιδιού από τον πατέρα, από τον οποίο θα έλκυε δικαιώματα. Οι Ρωμαίοι το διατύπωσαν με σαφήνεια «η μητέρα είναι πάντα βέβαιη, ο πατέρας δεικνύεται από τον γάμο». Ο γάμος ήταν από την αρχαιότητα τυπική σχέση με πανηγυρικό χαρακτήρα σε δημόσιο χώρο, στοιχείο που διατήρησε μέχρι τις μέρες μας. Στα ρωμαϊκά χρόνια υπήρχε και ο γάμος με usus (χρήση), σχέση ανάλογη με αυτήν της σύγχρονης συμβίωσης. Ο γάμος ιερολογούνταν στο Βυζάντιο μετά τον εντέκατο αιώνα και στη Δύση από τον δέκατο έκτο. Η συμβίωση των ετερόφυλων ήταν πάντα άτυπη και συνήθως κρυφή. Για ομόφυλους δεν γινόταν λόγος. Το 1989 η Δανία ξάφνιασε τον κόσμο, αναγνωρίζοντας με νόμο ως έννομη γαμική σχέση την καταχωρισμένη συμβίωση των ομοφύλων για λόγους ισότητας προς τη συμβίωση των ετεροφύλων. Πλήθος χωρών ακολούθησε. Μετά τη δεκαετία του ’70 οι συμβιώσεις ετεροφύλων κέρδισαν έδαφος και διεκδίκησαν νομική αναγνώριση (marriage de fait). Από τα τέλη του ’80 και οι συμβιώσεις των ομοφύλων έγιναν περισσότερο ορατές. Το 1994 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμα1 ζήτησε από τα κράτη-μέλη να τροποποιήσουν τις νομοθεσίες τους για να αναγνωρίσουν στα πρόσωπα του ίδιου φύλου ίση πρόσβαση σε σχέση γάμου ή όμοια με γάμο (συμβίωση) και απόκτηση τέκνων. Η Ελλάδα θεσμοθέτησε το 2008 το σύμφωνο συμβίωσης για τους ετερόφυλους, ενώ για τους ομόφυλους χρειάστηκε ο νόμος 4356/2015 που τους αναγνώρισε ίσα δικαιώματα με αυτά των συζύγων, χωρίς δικαιώματα σε γονεϊκή σχέση ή τεκνοθεσία. Στο ελληνικό δίκαιο η σύναψη γάμου απαιτεί ελεύθερη, χωρίς όρους συμφωνία ενήλικων μελλονύμφων (1350 ΑΚ). Αυτή η διατύπωση, ασεξική, δηλαδή χωρίς αναφορά σε φύλο, θα αρκούσε ερμηνευτικά για να αναγνωριστεί ο γάμος για ομοφύλους. Η συντεταγμένη πολιτεία το αρνήθηκε πεισματικά2. Η αναγνώριση γάμου στους ομόφυλους έχει σημασία για δύο λόγους: Αφενός για την τυπική ισότητα, αφού ο γάμος θα τελείται ενώπιον του δημάρχου, όπως και των ετεροφύλων. Το ενδεχόμενο ιερολογίας είναι δευτερεύον, διότι εξαρτάται από τη θέση κάθε θρησκευτικής αρχής και την ιδεολογία των μελλονύμφων. Αφετέρου για την ουσιαστική ισότητα. Ο νόμος 4356/2015 με το σύμφωνο αναγνώρισε στους ομόφυλους δικαιώματα ίσα με των συζύγων στη μεταξύ τους σχέση. Απομένει η ρύθμιση των σχέσεων με τα τέκνα, οι οποίες είναι σχεδόν λυμένες για τους ετερόφυλους συμβιούντες. Οι ομόφυλοι όμως απουσιάζουν από το κάδρο της οικογενειακής φωτογραφίας. Τα προβλήματα είναι πολλά και καυτά.

1. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με ψήφους 159 Οι ομόφυλοι μπορεί να έχουν τέκνα, είτε υπέρ, 98 κατά, 18 αποχές, «Επίσημη από προηγούμενους γάμους οι άνδρες είτε Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων», από δικές τους σχέσεις ή ιατρικά υποβοηC 61 (1994), 144 και Χατζητρύφων Παπαζήση, «Το φύλο και η συμπεριφορά θούμενη αναπαραγωγή (ΙΥΑ) οι γυναίκες. του: Οικογένειες από ομόφυλα ζευγάρια», Μια ομοφυλόφιλη γυναίκα έχει πρόσβαση εκδ. Επίκεντρο, 2007, σ. 227, επ. Ειδικά σε ΙΥΑ, η σύντροφός της όμως δεν αποκτά Παπαζήση, «Το ευρωπαϊκό νομικό γονεϊκή συγγένεια με το τέκνο, παρά το πλαίσιο για την ομοφυλοφιλία και η νομική σύμφωνο. Ο άνδρας δεν έχει νομικά πρόκατάσταση στην Ελλάδα», σε «Το φύλο σβαση σε παρένθετη μητέρα. Ο θεσμός έχει και η συμπεριφορά του: Ομοφυλοφιλίαπροβλεφθεί μόνο για γυναίκες με αδυναμία ομοφυλοφοβία» (επιμέλεια: Παπαζήσηκύησης. Αλλά και η μεταθανάτια γονιμοποίΧατζητρύφων-Κτενίδης), εκδ. ηση ρυθμίζεται για ετερόφυλα ζευγάρια. Παρατηρητής, 2004, σ. 33 = ΕΕπΔΣΘ Η υιοθεσία είναι ατομική και συνεπά21/2000, 70.

2. Οι γάμοι της Τήλου, που είχαν κυρίως γεται την κατάργηση της σχέσης με τον πολιτικό χαρακτήρα, ακυρώθηκαν φυσικό γονέα. Μόνο σύζυγοι μπορούν να με άνωθεν εντολή προς τις τοπικές υιοθετήσουν το ίδιο παιδί. Πρακτικά αν η εισαγγελικές αρχές να ασκήσουν νομικά σύντροφος της γυναίκας που έχει παιδί το αβάσιμη αγωγή ακυρότητας, η οποία υιοθετήσει, αυτό θα σημάνει την κατάργηκερδήθηκε από το Δημόσιο σε όλους τους ση της σχέσης του παιδιού με τη φυσική βαθμούς, γεγονός που ντροπιάζει την του μάνα. Αυτό όμως δεν είναι το ζητούμεελληνική πολιτεία. νο. Το ίδιο και αν ο σύντροφος του άνδρα υιοθετήσει το παιδί του. Το παιδί δεν μπορεί να συνδέεται νομικά με τους δύο συντρόφους, εφόσον δεν υπάρχει γάμος. Συνέπεια αυτού είναι η αδυναμία κληρονομικής διαδοχής, άσκησης γονικής μέριμνας ή επιμέλειάς του από την/τον σύντροφο του γονέα του και ό,τι άλλο συνεπάγεται αυτή η έλλειψη. Υπάρχει, επομένως, απόλυτη ανάγκη νομοθέτησης του ομόφυλου γάμου με πλήρη δικαιώματα γονεϊκότητας. Το σύμφωνο πρέπει κι αυτό να συνεχίσει να υπάρχει για να εξυπηρετεί τους σκοπούς του. Το σίγουρο είναι ότι ο γάμος των ομοφυλόφιλων δεν πρόκειται να κάνει τον ήλιο να ανατέλλει από τη Δύση ούτε να προκαλέσει σεισμούς, λοιμούς, καταποντισμούς και πανδημίες».

QUEER ATHENS

ρχικά ήμουν πληρεξούσιος δικηγόρος και των δύο ομόφυλων ζευγαριών που είχαν κοινές θέσεις στα θέματά τους αλλά και κοινή αντιμετώπιση. Στη συνέχεια, λόγω του θλιβερού συμβάντος του θανάτου των δύο γυναικών, τον αγώνα συνέχισε στα ελληνικά δικαστήρια μόνο το ανδρικό ζευγάρι, το οποίο, αφού εξάντλησε όλα τα ένδικα μέσα στη χώρα μας, άσκησε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) που έκανε δεκτό το αρχικό prima facie (αρ. προσφυγής 19586/18) και πλέον αναμένεται η εξέλιξη της υπόθεσης. Οι γάμοι των ομοφύλων στην Τήλο ήταν απολύτως νόμιμοι. Ακόμα και οι αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων παραδέχονται ότι υφίσταντο όλοι οι προβλεπόμενοι από τον Αστικό Κώδικα τύποι και προϋποθέσεις. Σε κανένα ελληνικό νομοθετικό κείμενο δεν προβλέπεται ως προϋπόθεση για τη σύναψη γάμου η διαφορετικότητα του φύλου ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Επίσης, δεν υπάρχει ρητή διατύπωση στον νόμο απαγόρευσης γάμου μεταξύ ομοφύλων. Στον νόμο αναφέρεται απλώς ο όρος «μελλόνυμφοι», τον οποίο τα εγχώρια δικαστήρια ερμήνευσαν στενά, επικαλούμενα τον παρωχημένο ορισμό του γάμου από τον Μοδεστίνο που λέει ότι «γάμος είναι η διά παντός ένωση ανδρός και γυναικός». Απαγόρευσαν έτσι στους ομοφύλους ένα θεμελιώδες δικαίωμα, όπως αυτό του γάμου. Θεωρώ ότι στο νομοθετικό πλαίσιο δεν υπάρχει κώλυμα για σύναψη γάμου μεταξύ ομοφύλων. Κάτι τέτοιο δεν το απαγορεύει ούτε το ελληνικό Σύνταγμα. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στο κράτος να προχωρήσει στην αναγνώριση ενός τέτοιου είδους γάμου με μια ρητή νομοθετική διατύπωση για να ξεπεράσει τις νομολογιακές αντιρρήσεις των δικαστηρίων. Όταν, δε, το ελληνικό κράτος έχει δώσει το δικαίωμα νομιμοποίησης των ομόφυλων σχέσεων με το σύμφωνο συμβίωσης, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην προχωρήσει και στο ανώτατο επίπεδο μιας σχέσης, όπως είναι ο γάμος. Στο εξωτερικό διαρκώς αυξάνονται οι νομοθετικές πρωτοβουλίες για τον γάμο των ομοφύλων. Είναι θέμα χρόνου να το κάνει και η χώρα μας. Δυστυχώς, ακόμα δεν υπάρχει απόφαση του ΕΔΔΑ που να υποχρεώνει τα κράτη να θεσμοθετήσουν τέτοιο γάμο. Το Στρασβούργο περιμένει να υιοθετηθεί ο γάμος των ομοφύλων από την πλειοψηφία των 47 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης ώστε να τον καταστήσει υποχρεωτικό μέσω της νομολογίας του. Όμως αυτό είναι μια λάθος προσέγγιση. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι θέμα πλειοψηφιών αλλά προάσπισης των δικαιωμάτων των μειοψηφιών και κάθε πολίτη. Νομίζω ότι είναι πια καιρός να δοθεί λύση, τόσο από τα κράτη όσο και από το ΕΔΔΑ. Ήδη έχουν αργήσει.

Ποινικολόγος, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω: «Δεν υπάρχει κανένα κώλυμα για τον ομόφυλο γάμο στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο».

ΒΑΣΊΛΗΣ ΧΕ ΙΡΔΆΡΗΣ

«Πες το Ναι» και «H αγάπη κάνει την οικογένεια» Η πανελλήνια καμπάνια για την ισότητα στον γάμο «Πες το Ναι», σε συντονισμό και υλοποίηση της ΑΜΚΕ Homo Evolution (HOMO), προωθεί το αίτημα για ισότιμη πρόσβαση σε γάμο και τεκνοθεσία, την άρση των στερεοτύπων και την καταπολέμηση του στίγματος και της ομοφοβίας. Το βίντεο της καμπάνιας, η οποία «τρέχει» από τις 28/4/22, σκηνοθέτησε ο Θανάσης Τσιμπίνης και δημιουργήθηκε από το Antivirus με τη συμβολή του Γιώργου Καπουτζίδη (https://www. youtube.com/watch?v=AzZOkl3j4sA&ab_channel=antivirusmagazine), θα προβάλλεται δε σε επτά τηλεοπτικά κανάλια εθνικής εμβέλειας μέχρι τις 20/6/22 με τη συγκατάθεση του γνωστού παλιότερα για τις ομοφοβικές του επιδόσεις ΕΣΡ. Ανάμεσα στις 60.000 και πλέον υπογραφές που έχουν συγκεντρωθεί ως τώρα περιλαμβάνονται αυτές των Αλέξη Τσίπρα, Κώστα Μπακογιάννη, Αλέξη Πατέλη, Νικόλα Γιατρομανωλάκη, Νάσου Ηλιόπουλου, Άννας Βίσση, Φοίβου Δεληβοριά, Νατάσας Μποφίλιου, Ελένης Φουρέιρα, Έλενας Ακρίτα, Φώτη Σεργουλόπουλου, Νάντιας Κοντογιώργη, Νατάσας Γιάμαλη, Γεράσιμου Ευαγγελάτου, Αντίνοου Αλμπάνη, Μιχάλη Οικονόμου, Στέφανου Δημουλά, Παύλου Χάππιλου, DJ FO, Die Arkitekt και Θεοδόση Μιχαλόπουλου (Microsoft). Διαθέτει είκοσι τρεις «πρέσβεις», δεκατέσσερις χορηγούς επικοινωνίας με leaders τη LiFO, την «ΕφΣυν» και την 24 Media, συνυπογράφεται από είκοσι μία οργανώσεις και φορείς της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές είχε πενήντα έξι αναφορές σε άρθρα, 35.553 προβολές στο YouTube, 133.346 θεάσεις στο Instagram, 19.100 likes στο Facebook (χωρίς να υπολογίζονται οι αναδημοσιεύσεις), 78.300 στο TikTok και 4M impressions. Μπορείς κι εσύ να υπογράψεις αλλά και να ενημερωθείς αναλυτικότερα μπαίνοντας στην ιστοσελίδα pestonai.gr. Η εν λόγω καμπάνια πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund, το οποίο χρηματοδοτείται από τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν με διαχειριστές της επιχορήγησης στην Ελλάδα το Ίδρυμα Μποδοσάκη και τη SolidarityNow, αποτελεί δε μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου για την περίοδο 2014-21, γνωστού και ως EAA Grants. Η Homo έχει συνεργαστεί με περισσότερες από 250 επιχειρήσεις, δήμους και ιδρύματα, εκδίδει το ΛΟΑΤΚΙ+ free press «Antivirus» και ηγείται του «LGBTQI+ & Voice Up: Project Greece», «έργο δέσμευσης για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα στην Ελλάδα» που συνδέεται με τον τομέα επικοινωνίας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Παράλληλα, στο πλαίσιο του φετινού Athens Pride, μόλις έκανε πρεμιέρα η νέα καμπάνια με τίτλο «H αγάπη κάνει την οικογένεια» που ετοίμασε η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σε συνεργασία με τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο. Μια καμπάνια αγάπης και συμπερίληψης, σε σκηνοθεσία Μαρίνας Δανέζη, που εστιάζει επίσης στα αυτονόητα δικαιώματα των νομικά ανυπεράσπιστων στην Ελλάδα ομόφυλων οικογενειών, γιατί «η αγάπη από μόνη της έχει τη δύναμη να ταρακουνήσει, να αναθεωρήσει, να εξημερώσει και να εξελίξει».

Ωραία, έστω ότι αύριο αναγνωρίζεται και στην Ελλάδα ο γάμος για όλους. Θα έχετε τελειώσει με αυτά τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα ή θέλετε κι άλλα; Όσο σημαντική κι αν είναι η ισότιμη πρόσβαση στο δικαίωμα στον γάμο και την παιδοθεσία, δεν είναι το τέρμα της δικαιωματικής διαδρομής ούτε αποτελεί πανάκεια. Η ζωή εξελίσσεται διαρκώς, το ίδιο και οι ανάγκες. Επίσης, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η αναγνώριση του γάμου να αποτελέσει αφετηρία άλλου τύπου διαχωρισμών, ακόμα και μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, που θα σχετίζονται με το πόσο ομοκανονικά (ή ετεροκανονικά, αν θέλετε) θα θεωρούνται κάποια άτομα συγκριτικά με όσα επιλέγουν να ζήσουν χωρίς συμβάσεις. Άλλωστε, ακόμα κι αν επιτευχθεί απόλυτη ισονομία στα χαρτιά, έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο μέχρι να ισχύσει αυτό και στην πράξη, που περνά μέσα από την παιδεία, την εκπαίδευση, την αλλαγή νοοτροπιών και στερεοτύπων. Το ίδιο ισχύει και για θέματα ορατότητας, ταυτότητας και έκφρασης φύλου, την προστασία απέναντι στην ομοφοβική/ τρανσφοβική βία και το μπούλινγκ. Ίσως θα σας στενοχωρήσω, λοιπόν, αλλά θα συνεχίσουμε να «ενοχλούμε» και να διεκδικούμε.

Όσο σημαντική κι αν είναι η ισότιμη πρόσβαση στο δικαίωμα στον γάμο και την παιδοθεσία, δεν είναι το τέρμα της δικαιωματικής διαδρομής ούτε αποτελεί πανάκεια. Η ζωή εξελίσσεται διαρκώς, το ίδιο και οι ανάγκες.

LIFO /16.6.2022

31

q Γεννήθηκα το 1979 στο Αρεταίειο και μεγάλωσα στον Νέο Κόσμο. Μέναμε σε μια πολυκατοικία κοντά στα Προσφυγικά. Θυμάμαι ότι δεν υπήρχε διαχωρισμός ανάμεσα σε κορίτσια και αγόρια. Ήταν μια ζωντανή γειτονιά με έντονο το πολυπολιτισμικό στοιχείο. Από κείνη την περίοδο δεν ξεχνώ ότι μου άρεσε πολύ το μπάσκετ, ότι και τότε ήταν ζεστά τα καλοκαίρια στην Αθήνα αλλά και το γεγονός ότι ως παιδιά μετατρέπαμε κάθε σημείο και γωνιά σε αλάνα για παιχνίδι. Ο πατέρας μου ήταν δικηγόρος, με καταγωγή από το Αιτωλικό. Δυστυχώς, πέθανε όταν ήμουν δυόμισι ετών. Ωστόσο, ήμουν τυχερή γιατί η μητέρα μου φρόντισε ώστε να μη νιώσουμε ούτε η αδερφή μου ούτε εγώ την απώλεια. Εκείνη, με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, εργαζόταν ως μαθηματικός. Ήταν μια πολύ δυναμική γυναίκα που με γαλούχησε από πολύ νωρίς με το αίσθημα της ευθύνης, το οποίο βέβαια, αργότερα, αποτελεί ένα βάρος που σε ακολουθεί πάντα.

q Η αγάπη μου για τον αθλητισμό ήταν ο λόγος που αποφάσισα να μπω στη Γυμναστική Ακαδημία. Βέβαια, πολύ γρήγορα συνειδητοποίησα ότι ίσως να μην είχα πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες στην Ελλάδα. Ακόμη κι αυτές που τελικά μπορούσες να αξιοποιήσεις, όμως, αποδεικνυόταν ότι είχαν ημερομηνία λήξης. Αυτός ήταν και ο λόγος που επέλεξα το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών και έφυγα για ενάμιση χρόνο στη Φινλανδία. Εκεί στράφηκα στον τομέα του αθλητικού μάρκετινγκ, το οποίο μου έδωσε μια άλλη οπτική των πραγμάτων. Στη συνέχεια πήγα στην Ολλανδία, όπου έμεινα άλλον ένα-ενάμιση χρόνο και ξεκίνησα να εργάζομαι στον χώρο των τηλεπικοινωνιών με την ιδιότητα της personal assistant.

Διευθύντρια Marketing & Operations για τη Microsoft Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας. Γεννήθηκε στον Νέο Κόσμο, ζει στην Κηφισιά.

δημιουργικούς στόχους. Παρόλο που δεν είχα ολοκληρώσει ακόμα τις σπουδές μου, ασχολήθηκα ενεργά με την προετοιμασία των Αγώνων, διοργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις για τις επιτροπές, ενώ ταυτόχρονα τα βράδια δούλευα ως σερβιτόρα. Έπειτα, μπήκα στον χώρο των πωλήσεων και κατέληξα σε μια μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών. Εκείνη την εποχή είχα ανάγκη από χρήματα, έτσι σιγά σιγά η σχέση μου με τον αθλητισμό ατόνησε. Πήρα το πτυχίο μου και επέλεξα να κάνω ένα μεταπτυχιακό στο κομμάτι του business. Είχε γίνει πλέον η μετάβαση από τον αθλητισμό στο μάρκετινγκ, ενώ τότε ήταν που αποφάσισα να μετακομίσω στο Παγκράτι, ώστε να μένω πλέον μόνη μου.

q Πολλές φορές άκουγα ότι η δουλειά δεν μπλέκει με την προσωπική ζωή. Όμως, όταν βρίσκεσαι καθημερινά με τους ίδιους ανθρώπους στο γραφείο, είναι προφανές ότι δεν μπορείς να μείνεις αποστασιοποιημένος. Έτσι, λοιπόν, για ένα μεγάλο διάστημα είχα τραβήξει μια κουρτίνα στον επαγγελματικό χώρο. Κατασκεύασα μια μεγάλη ντουλάπα, την οποία φρόντιζα να κρατώ κλειστή και να φέρει το όνομα «Γιώργος». Είχα εισέλθει στην «εποχή του Γιώργου». Πουθενά, κανείς και ποτέ, όμως, δεν είχε γνωρίσει αυτόν τον Γιώργο. Ήταν μια πολύ καλή βιτρίνα για να μη χρειάζεται να απαντώ σε πολλές ερωτήσεις. Με ρωτούσαν οι συνάδελφοί μου: «Θα πάμε μια εκδρομή το Σαββατοκύριακο. Θέλεις να έρθεις; Πες και στον Γιώργο». Πάντοτε, ωστόσο, έβρισκα διάφορες δικαιολογίες και ο Γιώργος δεν ερχόταν ποτέ μαζί μου. Αν έλεγα ότι είμαι ελεύθερη, οπωσδήποτε θα έπρεπε να μου γνωρίσουν κάποιον, επειδή προφανώς με συμπαθούσαν και επιδίωκαν να μην είμαι μόνη μου. Αυτό κράτησε ως το 2015, οπότε αποφάσισα να φύγω από την Ελλάδα και να πάω στην Αγγλία.

q Δεν θυμάμαι πότε ήταν η πρώτη φορά που αισθάνθηκα έλξη για το ίδιο φύλο. Θυμάμαι ότι μέχρι τα

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΕΪΜΟΝΗ

q Στην Ελλάδα επέστρεψα λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κουβαλώντας μαζί μου όνειρα και

δεκαοκτώ μεγάλωνα με το όνειρο να βρω έναν άνδρα με τον οποίο θα έχουμε έναν σκύλο και ένα εξοχικό όπου θα πηγαίνουμε όλοι μαζί. Άλλωστε, προέρχομαι από μια οικογένεια μιας άλλης εποχής, με αυστηρές αρχές, κανόνες και αξίες. Προσπάθησα στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών να δοκιμάσω μια σχέση με ένα αγόρι, αλλά ήδη από εκείνη τη στιγμή ένιωσα ότι δεν ήταν αυτό που με γέμιζε. Αντιθέτως, μου δημιουργούσε αναστάτωση. Έπειτα, είχα μια εμπειρία με μια κοπέλα κι εκεί κατάλαβα τη διαφορά. Τότε έγινε η βαθιά συνειδητοποίηση και διαπίστωσα ότι με ελκύουν άτομα του ίδιου φύλου.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

QUEER AT HENS

q Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι απελευθερώθηκα. Επιστρέφοντας σ’ εκείνα τα χρόνια, θυμάμαι ότι ήταν μια

32

σκοτεινή περίοδος. Αισθανόμουν ότι με καταδίωκαν αμέτρητες τύψεις, τύψεις που ένιωθα απέναντι σε όλους. Ένιωθα ότι δυσαρεστώ την οικογένειά μου. Και το χειρότερο ήταν ότι ένιωθα πως προσέβαλλα τον πατέρα μου, ο οποίος είχε πεθάνει. Έλεγα μέσα μου: «Εγώ φταίω, ίσως έχω κάνει κάτι λάθος». Κουβαλούσα ένα ασήκωτο ενοχικό σύνδρομο. Πέρασα άπειρα άυπνα βράδια να κοιτάζω το ταβάνι και να αναρωτιέμαι αν έχω κάποιο πρόβλημα. Σκυθρωπά και δύσκολα χρόνια. Μιλάμε για μια εποχή που δεν υπήρχε ορατότητα. Ευτυχώς, η περίοδος της Φινλανδίας και της Ολλανδίας με βοήθησε πολύ. Βρέθηκα από ένα κλειστό σύστημα, όπως είναι το ελληνικό, και από μια γειτονιά όπου όλοι γνωρίζονται, σε ένα ανοιχτό σύστημα και σε χώρες όπου το φύλο δεν έχει σημασία, παρά μόνο η οντότητα. Εκεί ανακάλυψα τι σημαίνει να ακολουθείς παράλληλους δρόμους με διαφορετικούς ανθρώπους. Εκεί ήρθα σε επαφή με τον κόσμο της διαφορετικότητας σε επίπεδο κουλτούρας, εθνικότητας, θρησκείας, ηλικίας, γένους, σεξουαλικής ταυτότητας. Εκεί έμαθα ότι η μοναδικότητα του καθενός είναι η αιτία που μας κάνει να είμαστε διαφορετικοί.

q Σε όλη αυτήν τη διαδρομή, μέχρι να εκφραστώ ανοιχτά ως ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο, αναζήτησα βιώματα άλλων ανθρώπων, ενώ από τους πρώτους που επιδίωξα να μιλήσω ήταν η αδερφή μου. Σ’ αυτές τις συζητήσεις είχα τη δυνατότητα να εκφραστώ σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μάλιστα, μας απασχολούσε πολύ το καίριο ερώτημα της ομοφυλοφιλίας: «Γεννιόμαστε ομοφυλόφιλοι ή γινόμαστε;». Και η αδελφή μου έτεινε πάντα προς τις φροϊδικές προσεγγίσεις. Αντιθέτως, χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να συζητήσω ανοιχτά με τη μητέρα μου το θέμα της ερωτικής μου έλξης για άτομα του ίδιου φύλου. Αντιλαμβάνομαι ότι η ίδια μεγάλωσε σε μια οικογένεια αυστηρών ηθικών αρχών με πολλά «πρέπει», συμβάσεις, τυπικές διαδικασίες και σαφή όρια. Αλλά, παρόλο που πάντοτε πίστευα ότι είχε όλες τις ενδείξεις για να καταλάβει, αντιλήφθηκα ότι τελικά είναι πολύ δύσκολο να πείσεις κάποιους ανθρώπους να το δεχτούν ή ακόμα και να το επεξεργαστούν. Σήμερα νομίζω ότι έχουμε καταφέρει να διανύσουμε τη μισή απόσταση, αλλά το δουλεύουμε και οι δύο μας συνεχώς.

q Η «εποχή του Γιώργου» σταμάτησε για μένα, την οικογένειά μου και τους φίλους μου το 2015, όταν πήρα την απόφαση να φύγω για την Αγγλία. Ανακοίνωσα στη μητέρα μου ότι φεύγω για το Λονδίνο γιατί πολύ απλά θέλω να είμαι ο εαυτός μου. Όταν ανακοίνωσα στην υπεύθυνη που με είχε προσλάβει στη Μ. Βρετανία ότι είμαι και μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, εκείνη μου απάντησε: «Και ποιο είναι το πρόβλημα;». Απόρησε που βρισκόμουν ήδη έξι μήνες στην Αγγλία και δεν το είχα πει. Νομίζω ότι τότε ξεκίνησα να γράφω τη δική μου λευκή σελίδα, επιλέγοντας μόνη μου όλα όσα ήθελα να αναφέρονται σε αυτήν.

q Στην Αγγλία έζησα μια πρωτόγνωρη εμπειρία όταν με τη σύντροφό μου σκεφτήκαμε να αποκτήσουμε ένα

LIFO /16.6.2022

παιδί. Πάθαμε ένα πολυπολιτισμικό σοκ. Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε οικογένεια και να αποκτήσουμε παιδί αντιληφθήκαμε ότι ένα ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρι έχει ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με οποιοδήποτε άλλο. Συγκεκριμένα, τα γκέι ζευγάρια δεν νιώθουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας και κανείς δεν στερείται το δικαίωμα στον γάμο εξαιτίας του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Κανείς δεν αντιμετωπίζει το οποιοδήποτε γραφειοκρατικό εμπόδιο.

απο τον γιαννη πανταζοπουλο φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

με δυο μητερεσ Όταν η κόρη μου είχε αρρωστήσει και η νοσηλεύτρια φώναζε ότι στην αίθουσα πρέπει να μείνει μόνο η μητέρα – μόνο η μητέρα, έπρεπε να έχω το κουράγιο, την ψυχική αντοχή, τη δύναμη και την ψυχραιμία να εξηγώ ότι η Νιόβη έχει δύο μητέρες.

LIFO /16.6.2022

33

q Εκείνη την περίοδο είχα ξεκινήσει να εργάζομαι ως ανώτερο στέλεχος στην Google, της οποίας η πολιτική όσον αφορά τους υπαλλήλους προέβλεπε την υποστήριξη νέων οικογενειακών μοντέλων. Έτσι μας παρείχε σημαντική ιατροφαρμακευτική κάλυψη που μας βοήθησε να απευθυνθούμε στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή για να αποκτήσουμε ένα παιδί. Μας αναγνώριζαν δηλαδή το δικαίωμα που έχουν δύο γυναίκες σε μια ομόφυλη σχέση να αποκτήσουν παιδί μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης IVF. Ως ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρι δεν βιώσαμε ποτέ κανέναν διαχωρισμό και κανέναν αποκλεισμό. Όλα ήταν τόσο φυσιολογικά. Μάλιστα, οι μαίες στο νοσοκομείο μάς απαριθμούσαν τα πλεονεκτήματα που έχει ένα παιδί όταν μεγαλώνει με δύο μητέρες. Τότε μπήκε στη ζωή μας η Νιόβη, η οποία σήμερα είναι δυόμισι ετών.

q Μετά τη γέννηση της κόρης μας αποφασίσαμε να παντρευτούμε στην Αγγλία, κάνοντας έναν πολιτικό γάμο σε ένα πανέμορφο μέρος στο πάρκο του Ρίτσμοντ, στα προάστια του νοτιοδυτικού Λονδίνου. Την ίδια στιγμή η ληξιαρχική πράξη γέννησης της κόρης μας εκεί ανέφερε και τις δύο μητέρες: τη σύζυγό μου ως birth mother και εμένα ως second parent/biological mother. Ο γολγοθάς μας ξεκίνησε όταν πήγαμε να μεταγράψουμε τη μικρή μας και να της δώσουμε την ελληνική ιθαγένεια. Επισκεφθήκαμε την πρεσβεία της Ελλάδας στο Λονδίνο και δυστυχώς η πρώτη μας εμπειρία ήταν πάρα πολύ άσχημη. Ευτυχώς, βρέθηκαν οι κατάλληλοι άνθρωποι για να τους εκπαιδεύσουν και έκτοτε έχει σταλεί νέα εγκύκλιος προς όλα τα προξενεία και τις πρεσβείες της Ελλάδας, η οποία εξηγεί πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στις ΛΟΑΤΚΙ+ ομάδες, χωρίς κανενός είδους διακρίσεις. Και πρέπει να πούμε ένα μεγάλο μπράβο για τη σύσταση της επιτροπής για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, η οποία έχει συμβάλει καταλυτικά με τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+.

q Στη συνέχεια, επειδή προέκυψε μια πολύ καλή πρόταση από τη Microsoft, σκεφτήκαμε το ενδεχόμενο να γυρίσουμε στην Ελλάδα. Συγχρόνως, επειδή η πανδημία είχε επηρεάσει σημαντικά τις μετακινήσεις δεν θέλαμε η κόρη μας να στερηθεί τη σχέση της με τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Θέλαμε πολύ να προλάβει να δημιουργήσει μνήμες με τους γονείς της Βικτώριας και με τη μητέρα μου. Επίσης, επιθυμία μας είναι να έχουμε μια «φωνή» για τα θέματα ποικιλομορφίας και να βοηθήσουμε όσο μπορούμε στην ορατότητα και στη συμπερίληψη.

q Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά πρακτικά προβλήματα που αρκετός κόσμος δεν μπορεί να κατανοήσει. Μπήκαμε στο αεροπλάνο από το Λονδίνο ως οικογένεια και προσγειωθήκαμε στο «Ελ. Βενιζέλος» ως ξένοι, αφού η κόρη μου δεν αναγνωρίζεται στην Ελλάδα. Η κοινή γνώμη θεωρεί ότι αυτό έχει λυθεί με το σύμφωνο συμβίωσης, κάτι που προφανώς δεν ισχύει. Για παράδειγμα, πολλοί μας ρωτούσαν γιατί μας ενδιαφέρει να έχει ελληνική ιθαγένεια η μικρή. Το πρόβλημα ήταν το διαβατήριο, απορούσαν. Ένα παιδί, όμως, που το αφήνουμε χωρίς χώρα, είναι εκτεθειμένο. Δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στην υγεία ή στην παιδεία. Επομένως το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι δεν θα μπορεί να ταξιδέψει.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Χριστίνα Λεϊμονή

ΙNFO

H Microsoft είναι χορηγός του φετινού Athens Pride.

q Επίσης, η θλιβερή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι αν η σύζυγός μου πάθει κάτι, η κηδεμονία της Νιόβης πηγαίνει στους πιο κοντινούς της συγγενείς και όχι σε μένα, που είμαι η δεύτερη μητέρα της. Επίσης, αν οι συγγενείς της δεν θελήσουν να την αναλάβουν, η μικρή θα πάει σε ίδρυμα. Επομένως, όταν μιλάμε για την ισότητα στον γάμο δεν αναφερόμαστε στην προσωπική ζωή κάποιου, αυτό που μου λένε συχνά «δεν με ενδιαφέρει τι κάνεις στο κρεβάτι σου». Προφανώς δεν αφορά το κρεβάτι μου αλλά θεμελιώδη δικαιώματα δικά μας και της κόρης μας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι μια κοινωνία δεν αλλάζει μόνη της, πρέπει να συνεπικουρεί σε αυτό και το αντίστοιχο θεσμικό ή νομοθετικό πλαίσιο. Ως χώρα μπορεί να προχωρήσαμε στην αναγνώριση του συμφώνου συμβίωσης αλλά όχι στην αναγνώριση των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών. Υπάρχουν οικογένειες, όπως η δική μου, που καλούμαστε να λύσουμε νομικά προβλήματα. Η κόρη μου στην Αγγλία είχε δύο επίθετα, ενώ στην Ελλάδα το δικό μου έχει διαγραφεί, και θεωρείται αγνώστου πατρός. Επίσης, αν θέλω να κληρονομήσει κάτι που μου ανήκει, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε αγοραπωλησία. Είναι πολύ εσφαλμένη η αντίληψη ότι τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας αφορούν το σεξ, αφού έχουν να κάνουν ξεκάθαρα με την ταυτότητα φύλου.

q Παραμένω, ωστόσο, αισιόδοξη, επειδή το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει ένα ευρύ πεδίο συζήτησης ως προς τις συγκεκριμένες θεματικές. Ακόμα, ούτε που θα φανταζόμουν την εξαιρετική αντίδραση του βρεφικού σταθμού της κόρης μας, όταν η δασκάλα μάς είπε πόσο χαιρόταν που τα παιδιά του σχολείου θα γνώριζαν από πρώτο χέρι μια διαφορετικού τύπου οικογένεια. Επιπλέον, από την πρώτη μέρα που εντάχθηκα στο δυναμικό της Microsoft, η εταιρεία μπόρεσε να καλύψει με την εταιρική ασφάλιση υγείας όλη μου την οικογένειά στην ιδιαίτερη μορφή της ως ομόφυλης οικογένειας. Ουσιαστικά, χωρίς δεύτερη σκέψη επέκτεινε μια πολιτική που είχε, ακόμα και αν το νομικό καθεστώς της χώρας μας δεν την υποστηρίζει ακόμα. Στο ίδιο πλαίσιο έχουμε προσλάβει ανθρώπους που προέρχονται από άλλη χώρα, που δεν μιλάνε ελληνικά, γυναίκες και άντρες με διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς, εσωστρεφείς και εξωστρεφείς χαρακτήρες και άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων. Άλλωστε, στην καθημερινότητα η ποικιλομορφία δεν προσθέτει απλώς αξία στη δουλειά μας, την κάνει και πολύ πιο ενδιαφέρουσα.

q Με τη σύζυγό μου Βικτώρια γνωριστήκαμε το 2007 ως συνάδελφοι στην ίδια εταιρεία. Αρχικά ήμασταν φίλες, αλλά στη συνέχεια η φιλία αυτή εξελίχθηκε σε μια σχέση ζωής. Σήμερα συμπληρώνουμε δεκαπέντε χρόνια μαζί. Αν και ως χαρακτήρες διαφέρουμε, μας ενώνει ένας κοινός κώδικας αξιών και αρχών. Υπάρχει αλληλοσεβασμός, χαιρόμαστε η μία με τη χαρά της άλλης. Παράλληλα, η κόρη μας ξέρει ότι έχει δύο μαμάδες που την υπεραγαπούν. Βέβαια, διατηρώ έναν ενδόμυχο φόβο για τα χρόνια του σχολείου που θα ακολουθήσουν, επειδή τα παιδιά νιώθουν την αμηχανία των ενηλίκων. Αυτό που με φοβίζει είναι οι αντιδράσεις των άλλων παιδιών, αλλά αυτό θα είναι κι ένα στοίχημα για μας, για τον αν θα συνεχίσουμε να ζούμε στην Ελλάδα.

Η κόρη μου στην Αγγλία είχε δύο επίθετα, ενώ στην Ελλάδα το δικό μου έχει διαγραφεί, και θεωρείται αγνώστου πατρός.

q Όλα αυτά τα χρόνια αυτό που έχω κερδίσει είναι ότι κατάφερα να έχω την αυτοπεποίθηση να στηρίξω και να είμαι περήφανη για τη μορφή της οικογένειάς μου. Από την άλλη, θα ήθελα να είχα λίγο πιο ξεκούραστη ζωή. Αισθάνομαι ότι χρειάζεται συνεχώς να καταβάλλω για τα πάντα πολλαπλάσια προσπάθεια συγκριτικά με τους άλλους. Νιώθω ότι πρέπει να είμαι πολύ πιο υπομονετική, να εξηγώ αναλυτικά τα αυτονόητα, καθώς και ότι δεν μου επιτρέπονται πολλά λάθη. Πρέπει να παραμένω ψύχραιμη σε διάφορες καταστάσεις, π.χ. όταν η κόρη μου είχε αρρωστήσει και η νοσηλεύτρια στην κλινική φώναζε ότι στην αίθουσα πρέπει να μείνει μόνο η μητέρα – μόνο η μητέρα, και να έχω το κουράγιο, την ψυχική αντοχή, τη δύναμη και την ψυχραιμία να εξηγώ ότι η Νιόβη έχει δύο μητέρες. Είναι πολύ κουραστικό να παλεύεις διαρκώς για τα αυταπόδεικτα.

q Αν γύριζα τον χρόνο πίσω, θα ήθελα να είμαι out πολύ πιο νωρίς. Η πιο δύσκολη στιγμή που έχω ζήσει ήταν κατά τη διάρκεια του τοκετού. Φοβήθηκα πάρα πολύ ότι, πέρα από το μωρό, θα έχανα και τη σύζυγό μου. Αγάπη για μένα σημαίνει αποδοχή, ελευθερία, σεβασμός, χαρά. Είναι αδιανόητο να ζούμε σε μια χώρα που το 2022 ένας πατέρας αυτοκτονεί στην Κάρπαθο επειδή δεν άντεξε τα σχόλια και τον στιγματισμό της τοπικής κοινωνίας εξαιτίας του ότι ο γιος του ήταν ομοφυλόφιλος. Άλλωστε, το σημαντικό στη ζωή είναι να αγαπάς. Να μπορείς να έχεις μια ζωή που θα είσαι εξ ολοκλήρου ο εαυτός σου, χωρίς να κρύβεις την αλήθεια σου.

34

LIFO /16.6.2022

732

36

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

38

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Η queer art εδώ και σήμερα Η λέξη «queer» σημαίνει παράξενο, αλλόκοτο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 την κακόσημη αυτή λέξη οικειοποιήθηκαν οι ίδιες οι μειονότητες κατά τη διάρκεια των αγώνων τους για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και του τρόπου ζωής τους την περίοδο που ήταν και τα δύο ιδιαιτέρως ευάλωτα λόγω της επιδημίας του AIDS και της ηθικής καταδίκης που τους επέβαλλε η κοινωνία ως θεωρούμενους φορείς της επιδημίας. Χάρη σ’ εκείνη την ανανοηματοδότηση και την οικειοποίησή της από τις μειονότητες, λοιπόν, η λέξη «queer» απέκτησε πολιτική σημασία προτού αρχίσει να ταυτίζεται όχι μόνο με μια σεξουαλική ταυτότητα αλλά και με μία που θα την καθόριζε η προβληματική της διαφοράς των φύλων. Του Γιάννη Κωνσταντινίδη σελ. 42

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

40

ΣΙΝΕΜΑ Το queer cinema του Πάνου Χ. Κούτρα

42

ΕΙΚΑΣΤΙΚΆ Η queer art εδώ και σήμερα

44

ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ The Boy Is Beautiful

46

MΟΥΣΙΚΉ Wanton Witch

48

MΟΥΣΙΚΉ Ero Seagull

50

ΒΙΒΛΊΟ Queer λογοτεχνία: Δέκα κορυφαίοι τίτλοι

52

ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ Η queer οικειότητα στα πορτρέτα του Spyros Rennt

vaskos, «the jug goes to the well until it breaks» («η στάμνα πάει πολλές φορές στη βρύση για νερό, αλλά μια φορά θα σπάσει»), κολλάζ σε χαρτί, 2021

LIFO /16.6.2022

35

NS QUEER ATHE

theprideweekendevents

4 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Spyros Rennt «Portraits» Το βιβλιοπωλείο Hyper Hypo παρουσιάζει τη νέα έκδοση Portraits του φωτογράφου Spyros Rentt με μια έκθεση στον υπόγειο χώρο του. H νέα δουλειά του φωτογράφου αποτελείται από πορτρέτα της queer κοινότητας σε Aθήνα και Βερολίνο. Διοργάνωση: Ηyper Hypo & Spyros Rennt.

Hyper Hypo Athens, Βορέου 10, 17/6, 19:00

STOEP TH S PR ES

ΠΑΡΤΙ Queer Cuddle Party

1 6 - 22 ι ου ν ιου 20 22

1 ΠΑΡΤΙ Pre-Parade Pool Party: A MAN TO PET / CHRAJA Το διεθνές φαινόμενο A MAN TO PET και η θεά CHRAJA ενώνουν τις δυνάμεις τους σε ένα απογευματινό πάρτι στην πισίνα με αμέτρητο sexiness, μουσική, κέφι και χορό μέχρι τελικής πτώσης με θέα την Ακρόπολη.

Lighthouse Athens by Brown Hotels, Μαρίκας Κοτοπούλη 3, 18/6, 13:00-18:00, είσοδος €15

2 ΘΕΑΤΡΟ Φωτεινός Θάλαμος

απο τη lifo team

36

LIFO /16.6.2022

Ο φωτεινός θάλαμος. Ένας μονόλογος για πέντε ηθοποιούς. Ένα άλμπουμ φωτογραφιών που κρύβουν ιστορίες, πληγές, εκπλήξεις, μοναξιά και πόνο. Η φωτογραφία ως μέσο ανάμνησης. Ο αόριστος ως ο χρόνος που περιγράφει μια ευτυχία. Μια ευτυχία που την περιμένουμε, αλλά δεν έρχεται ποτέ. Μια παράσταση του Γιώργου Καλογερόπουλου με τους

Δημήτρη Γρηγοριάδη, Γιώργο Καλογερόπουλο, Νατάσα Λυμπεροπούλου, Μαρία Μιχαηλίδου και Εύη Τσακλάνου. Σε συνεργασία με την οργάνωση Proud Seniors Greece - Ομάδα Υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ Ατόμων 50 και Άνω. atraktos, Μαραθωνομάχων 8, 17/6, 21:30, ελάχιστη εισφορά: €7. Η εισφορά καλύπτει τα έξοδα παραγωγής, ενώ μέρος της θα διατεθεί ως δωρεά στο σωματείο «Proud Seniors Greece»

3 ΠΑΡΤΙ Up-Minded Street Party «Μετά από τρεις συνεχόμενες χρονιές ενωνόμαστε υπό τους ήχους της ηλεκτρονικής μουσικής για το Athens Pride 2022 με ένα ακόμα μοναδικό street party αποτελούμενο από line up Ελλήνων DJs (Fro, GRETA, Linkshand, OLGA, VRGN)», λένε οι διοργανωτές του. «Με τη λέξη “Up-Minded” να σημαίνει “προοδευτικός” και “θετικός”, ας βρεθούμε ξανά με αγάπη και χαμόγελο». Μπη Σάιντ, Μαυροκορδάτου 6, 17/6, από τις 20:00 μέχρι αργά

Ένα πάρτι αγκαλιάς αποτελεί μια εξαιρετική δυνατότητα ανταλλαγής θρεπτικού και θεραπευτικού αγγίγματος. «Πολλά από εμάς βίωσαν τη στέρηση αφής κατά τη διάρκεια της πανδημίας ή κατά τη διάρκεια της ζωής μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τα κινήματα της αγκαλιάς έφεραν στο προσκήνιο το ότι εκτός από την ανάγκη για σεξουαλικότητα και σεξουαλική έκφραση στο άγγιγμα, έχουμε επίσης μια εξίσου σημαντική ανάγκη για στοργική (μη σεξουαλική) ενέργεια και άγγιγμα. Αυτό το εργαστήριο επικεντρώνεται στους LGBTIQA+/queer ανθρώπους. Friends and allies είναι ευπρόσδεκτα, αν ξέρουν πώς να σέβονται τις λεσβίες, τους ομοφυλόφιλους, τα διεμφυλικά, πανσέξουαλ, τρανς, δια, μη δυαδικά και genderqueer άτομα. Συντονιστές/-τριες: Skinship Collective (Melanie Bonajo, Pawel Dudus).

5 ΠΑΡΤΙ BananaQx Tribe Pride at six d.o.g.s «Μήνας Pride, οι queer αγώνες συνεχίζονται, γιορτάζουμε και είμαστε περήφανα, θυμόμαστε και δεν ξεχνάμε ότι το Pride προέρχεται από μαύρα queer & trans άτομα. Χορεύουμε μέχρι το πρωί με κάθε είδους χορευτική μουσική, ποπ, hyperpop, tribe, tecno, electronic, hyper ρυθμούς μέχρι νωρίς το πρωί. Δεν ανεχόμαστε παραβιαστικές συμπεριφορές, δεν υπάρχει χώρος για τρανσφοβία, ομοφοβία, σεξισμό και προνόμια, αυτό το πάρτι φτιάχτηκε από queer άτομα για queer άτομα, όλοι είστε ευπρόσδεκτοι, αρκεί να αναγνωρίζετε τα προνόμιά σας, φέρτε μόνο θετικά vibes και αφήστε τον ρυθμό να σας ταξιδέψει». Shows by Mercedes & Glastra. Music by Que, Qasbah & Djloopa. six d.o.g.s, Αβραμιώτου 6-8, 18/6, από 23:00, ελεύθερη είσοδος

6 ΠΑΡΤΙ PTX / Astytekk, Wanton Witch, ZULI

Communitism!, Κεραμεικού 28, 17/6, 21:30-23:00

Στο σπέσιαλ αυτό πάρτι που διοργανώνει το PTX για να γιορτάσει το Pride προσκαλεί τη Μαλαισιανή τρανς DJ και παραγωγό Wanton Witch μαζί με τον Αιγύπτιο Ahmed El Ghazoly, αλλιώς ZULI, πολυοργανίστα παραγωγό από το Κάιρο, και τον Astytekk.

PTX, πλατεία Θεάτρου 10, 18/6, 23:00-9:00, είσοδος €10

7 ΠΑΡΤΙ Qreclaim After Hours Daytime Gathering

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Dangerous Pride Μια εκδήλωση αλληλεγγύης με έργα τέχνης διαθέσιμα προς αγορά από μερικούς από τους σημαντικότερους queer καλλιτέχνες της Ουκρανίας. Η queer καλλιτεχνική και ακτιβιστική κοινότητα της Ουκρανίας αγωνίζεται άφοβα για το όνειρο των δικαιωμάτων, της αξιοπρέπειας, της ανεκτικότητας, της ενσωμάτωσης και της θετικότητας, για ένα ελπιδοφόρο, δημοκρατικό μέλλον. Έκθεση και συζήτηση με τους καλλιτέχνες και τον δημοσιογράφο Alex King.

Ένα πάρτι που ξεκινάει στις 6 τα ξημερώματα και θα διαρκέσει μέχρι λίγο πριν από το μεσημέρι, με lineup που θα ανακοινωθεί τελευταία στιγμή.

Communitism!, Κεραμεικού 28, 19/6 (ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ) 6:00-11:00, είσοδος: 10 ευρώ. Απαγορεύονται οι φωτογραφίες και η βιντεογράφηση.

8 ΠΑΡΤΙ Power Dance Pride

Communitism!, Κεραμεικού 28, 17/6, 18:00

theprideweekendevents

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

1920 the Metropolitan Barber Shop: Ένα κουρείο υψηλής ποιότητας στο Κέντρο

Το τρίπτυχό μας είναι η αισθητική, το DNA του άντρα και η υψηλή ποιότητα υπηρεσιών.

Δ

Τρεις σκηνές σε όλους τους χώρους του «Ρομάντσο» με non stop μουσική από Amateurboyz, Clubkid, Figkott, Jacob of Cappadocia, K.atou, Leon (Bogota), Luigi Di Venere (Berlin), Maria Politi, Noff, Stathis (Berlin), Fab Hosting by A Man to Pet (London). «Ρομάντσο», Αναξαγόρα 3-5, 18/6, από τις 22:00 μέχρι αργά, ελεύθερη είσοδος

9 ΣΙΝΕΜΑ Οι περιπέτειες της Πρισίλα, Βασίλισσας της Ερήμου

PERFORMANCE

SNAP Athens Queer Comedy Clup-open mic

Τι συμβαίνει όταν δύο drag queens και μία τρανς γυναίκα ξεκινούν να διασχίσουν την αυστραλέζικη έρημο μέσα σε ένα ετοιμόρροπο λεωφορείο, με σκοπό να εμφανιστούν στο νυχτερινό κέντρο μιας κωμόπολης που βρίσκεται καταμεσής της στέπας; Τη φαντασμαγορική και άκρως χιουμοριστική απάντηση έδωσε το 1994 ο Στέφαν Έλιοτ, χάρη στη βραβευμένη με Όσκαρ Κοστουμιών και άκρως πετυχημένη εμπορικά Πρισίλα του. Σε συνεργασία με το 12ο Athens Open Air Film Festival.

Το Snap (Athens Queer Comedy Club) διοργανώνει μια Βραδιά Ανοιχτού Μικροφώνου στο Communitism! Οκτώ νέα κωμικά πλάσματα δοκιμάζουν την τύχη τους στην κωμωδία σε ένα open mic αφιερωμένο στην Ημέρα Υπερηφάνειας. Παρουσιάζει η Χριστίνα Βούλγαρη.

Special guests: Λάλα Κωλοπή και Μελίνα Κόλλια.

1920 the Metropolitan Barber Shop, Ερμού 23-25, Αθήνα, 213 0376848 Facebook: @1920thebarbershop

εκαπέντε χρόνια πριν αποφασίσαμε να αναβιώσουμε τον ξεχασμένο κλάδο των κουρείων στην Αθήνα. Ο Π. Γρηγορίου δημιούργησε το 1900 στο Κολωνάκι, συστήνοντας εκ νέου στον Αθηναίο το κουρείο και την αντρική περιποίηση. Το επόμενο βήμα ήρθε με τη δημιουργία του 1920 στο Σύνταγμα, στο ιστορικό και τουριστικό κέντρο της Αθήνας, σε συνεργασία με τον Α. Καραδόντη. Το τρίπτυχό μας είναι η αισθητική, το DNA του άντρα και η υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Επιδιώκουμε ένα ταξίδι στον χωροχρόνο μέσα από τη διακόσμηση εποχής των κουρείων, ταυτόχρονα όμως θέλουμε να ανασύρουμε οσμές, συνήθειες και εικόνες που υπάρχουν στο DNA του άντρα, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η θέση του είναι στο κουρείο. Δίνουμε όμως εξίσου σημασία στην ποιότητα των υπηρεσιών μας, γι’ αυτό αναβιώσαμε το παραδοσιακό ξύρισμα με φαλτσέτα και τεχνικές απ’ όλο τον κόσμο, όπως η κλωστή αποτρίχωσης προσώπου από την Αίγυπτο και το κερί αποτρίχωσης προσώπου από τις ΗΠΑ. Με σκοπό την απόλυτη χαλάρωση του άντρα, περιμένουμε τους κυρίους που θέλουν να απολαύσουν το μαγικό ταξίδι στον χρόνο.

Communitism!, Κεραμεικού 28, Αθήνα, Ελλάδα, 17/6, 21:00

Πλατεία Κοτζιά, Αθήνα, 17/6, 21:30, ελεύθερη είσοδος LIFO /16.6.2022

37

NS QUEER ATHE

Σινεμά

Το τέλειο αφεντικό EL BUEN PATRON

Φερνάντο Λεόν ντε Αρανόα Χαβιέρ Μπαρδέμ, Μανόλο Σόλο, Όσκαρ ντε λα Φουέντε ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Π Ρ Ω ΤΑ Γ Ω Ν Ι Σ Τ ΟΥ Ν :

ΣΥΝΟΨΗ: Ο Μπλάνκο είναι ο χαρισματικός ιδιοκτή-

της μιας οικογενειακής επιχείρησης που επιδιώκει να κερδίσει έναν διαγωνισμό Επιχειρηματικής Αριστείας. Όλα πρέπει να είναι τέλεια, αλλά η εικόνα της τέλειας εταιρείας καταρρέει, καθώς ο Μπλάνκο πρέπει να διαχειριστεί μια σειρά από έκρυθμες καταστάσεις.

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Καλή τύχη, Λίο Γκράντε Η Έμα Τόμσον προσλαμβάνει σεξεργάτη σε μια απολαυστική δραματική κομεντί.

ΣΥΝΟΨΗ: Η Νάνσι Στόουκς είναι μια συνταξιούχος

εκπαιδευτικός που λαχταρά λίγη δράση και σεξ. Παρόλο που ο σύζυγός της, ο Ρόμπερτ, ήταν ένας καλός σύντροφος, δεν ήταν ποτέ καλός εραστής. Ο ίδιος πλέον δεν βρίσκεται στη ζωή και η Νάνσι αναζητά την περιπέτεια με τον Λίο Γκράντε, έναν σεξεργάτη.

Η

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

38

LIFO /16.6.2022

Νάνσι Στόουκς είναι χήρα εδώ και λίγα χρόνια. Δίδασκε θρησκευτική αγωγή σε μαθήτριες της μέσης εκπαίδευσης και έχει συνταξιοδοτηθεί. Έχει δυο ενήλικα παιδιά. Βρίσκει τον γιο της βαρετό και την κόρη της σχεδόν ανυπόφορη. Τους αγαπάει, προς αποφυγή παρεξήγησης, όπως και τον σύζυγό της, αν και μαζί του έκανε σεξ με έναν και μοναδικό τρόπο όλη της τη ζωή. Ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος της άνδρας, τουλάχιστον μέχρι τώρα, και υπήρξε υποδειγματική σύζυγος, πιστή στα κοινωνικά της καθήκοντα. Θα μπορούσε να συνεχίσει μετά τον θάνατό του, ενδίδοντας στις προτάσεις κάποιων συνομηλίκων της. Ωστόσο, της αρέσουν οι νεότεροι άνδρες. Και κάτι ακόμη: δεν έχει νιώσει ποτέ οργασμό. Όλες αυτές τις λεπτομέρειες που συνοψίζουν τη ζωή της τις εξομολογείται σε έναν παντελώς άγνωστο σεξεργάτη, τις υπηρεσίες του οποίου έχει πληρώσει με το υστέρημά της, «νοικιάζοντας» τον για μια συνεδρία. Ο Λίο Γκράντε την ακούει χωρίς να την κρίνει και είναι πρόθυμος να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της χωρίς να αισθάνεται έξτρα πίεση για το «κενό» που του εμπιστεύτηκε. Εκεί που πραγματικά σπάει ο όμορφος, πράος, γεμάτος αυτοπεποίθηση Αφρο-ιρλανδός συνοδός είναι όταν η κυρία Στόουκς ψάχνει το κάτι παραπάνω, το βαθύ κομμάτι της ψυχής του που δεν είναι ορατό μέσα από τους επαγγελματικούς τρόπους και τις τέλειες, κυριολεκτικά πληρωμένες απαντήσεις του. Και μπορεί να γνωρίζει πως ξεπερνά τα όρια, αλλά δεν γίνεται να συγκρατήσει την ανθρώπινη περιέργειά της, καθώς και το πεδίο της ηθικής που όλη της τη ζωή μελέτησε

και δίδαξε. Την αφορά άμεσα και ισόβια και προσπαθεί να δικαιολογήσει την ακατανίκητη ρήξη με το παρελθόν της, ρωτώντας ουσιαστικά πράγματα που στην περίπτωση της σχέσης της με τον Λίο, είναι αδιακρισία. Όχι ακριβώς δραματικό κινηματογραφικό σωσίβιο μιας ναυαγισμένης γυναίκας που οδεύει στη λήθη της σωματικής συγκίνησης ούτε και κωμωδία πάνω στην επί πληρωμή λαγνεία και στη σοκαριστική διαφορά του σφρίγους από το γήρας, το Καλή τύχη, Λίο Γκράντε αναβαθμίζει το genre της ενηλικίωσης σε έναν ευχάριστο στοχασμό για την ηθική της αυτοδιάθεσης. Δουλεύοντας πάνω στο σενάριο της κωμικής ηθοποιού και συγγραφέως Κέιτι Μπραντ, η Αυστραλή σκηνοθέτις Σόφι Χάιντ εμπλούτισε με τις προσωπικότητες των ηθοποιών το σχήμα της στερημένης μεσήλικης με τις ενοχές και την απογοήτευση, και του πληρωμένου ζιγκολό με τη βελούδινη φωνή και τους ευγενικούς τρόπους. Η δεξιοτεχνία της Έμα Τόμσον διατηρεί πάντα υψηλό το ενδιαφέρον. Η ευαλωτότητά της στην έκθεση μαζί με τις ενοχές του χαρακτήρα γεννούν αβίαστα αστεία (ούτε φαντάζομαι τι θα συνέβαινε στα χέρια τηλεοπτικής σειράς σε πλατφόρμα…) και η αντίληψη της βρετανικότητας που έχει η κορυφαία ηθοποιός τη βοηθά δραματικά να ανακάμπτει, όποτε η Σούζαν του έργου σκοντάφτει στην αναπόφευκτη αίσθηση του γελοίου. Απ’ την άλλη, ο Ντάριλ ΜακΚόρμακ, με προϋπηρεσία στον Σαίξπηρ και τις τηλεοπτικές σαπουνόπερες, έχει άνεση και πλαστικότητα, φτιάχνει με τον λόγο του μια επιτηδευμένη φαντασίωση και με το σώμα του μια ασπίδα προστασίας που με λεπτές κινήσεις αφήνει να χαραχθεί, ανοίγοντας με το σταγονόμετρο το παράθυρο του παρελθόντος του στο απρόσωπο δωμάτιο του ξενοδοχείου όπου πραγματοποιούνται τα ραντεβού. ΑΕΛΛΩ 2–ΔΙΑΝΑ–ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ–ΝΑΝΑ 3–ΠΑΛΑΣ ΘΕΡΙΝΟ–TOWN CINEMAS 4–ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 2–ΤΡΙΑΝΟΝ ΘΕΡΙΝΟ–ΤΡΙΑΝΟΝ CINEMAX ΘΕΡΙΝΟ–ΣΙΝΕ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΘΕΡΙΝΟ

INFO GOOD LUCK TO YOU, LEO GRANDE ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Σόφι Χάιντ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Έμα Τόμσον, Ντάριλ ΜακΚόρμακ

Ο Χούλιο Μπλάνκο έχει κληρονομήσει το εργοστάσιο ζυγαριών από την οικογένειά του και το διευθύνει με πατερναλιστική πονηριά, κάτι που φαίνεται στην επαναλαμβανόμενη τάση του να βγάζει λογύδρια παραίνεσης και έμπνευσης. Ενθαρρύνει τους υπαλλήλους του να του εμπιστεύονται τα προβλήματά τους (ε, όχι και όλα, όπως υπενθυμίζει στον φύλακα) και, όντας άτεκνος, τους φέρεται σαν να είναι όλοι τους παιδιά του, εκτός από τον υπεύθυνο μεταφορών, τον αραβικής καταγωγής Κάλεμπ, που δεν σηκώνει τα παραμύθια συγκατάβασης και του λέει στα ίσα, «κοίταξε το δέρμα μου, ξεκάθαρα δεν είμαι γιος σου». Τα προβλήματα συσσωρεύονται εν όψει της κρίσιμης επίσκεψης της επιτροπής που θα αποτιμήσει την εταιρεία και θα δώσει το βραβείο ποιότητας που έχει συνηθίσει να αποσπά η φαινομενικά νοικοκυρεμένη επιχείρηση. Ένας τμηματάρχης κάνει απανωτά λάθη επειδή η σύζυγός του τον κερατώνει, αλλά ο Μπλάνκο του χρωστά χάρη και τουλάχιστον σε πρώτη φάση κάνει τα στραβά μάτια. Ένας άλλος υπάλληλος πήρε πολύ στραβά την απόλυσή του και έχει στρατοπεδεύσει, μαζί με τα ανήλικα παιδιά του, σε γειτονικό δημόσιο χώρο, διαδηλώνοντας με πλακάτ και τηλεβόα, απαιτώντας επαναπρόσληψη. Και μια νεαρή ασκούμενη που ο Μπλάνκο γνωρίζει από μικρή (οι γονείς της είναι οικογενειακοί γνωστοί) έρχεται επικίνδυνα κοντά όχι μόνο σ’ εκείνον αλλά και στη σύζυγό του, που δεν έχει ιδέα για το τι συμβαίνει. Είναι σαφές ότι ο Χαβιέρ Μπαρδέμ εμπιστεύεται τον σκηνοθέτη Φερνάντο Λεόν ντε Αρανόα, με τον οποίο είχαν κάνει μαζί τις Δευτέρες με λιακάδα πριν από είκοσι χρόνια. Το Τέλειο Αφεντικό, που έσπασε τα κοντέρ με είκοσι υποψηφιότητες στα Goya και τελικά κέρδισε έξι, για ταινία, σκηνοθεσία, σενάριο, ερμηνεία, μουσική και μοντάζ, βασίζεται στην ενδελεχή μέθοδο που ο Ισπανός ηθοποιός έχει για να κρύψει τη σκοτεινιά των χαρακτήρων κάτω από ένα ανθρώπινο προσωπείο. Ο Μπλάνκο κόπτεται για την καθαρότητα του μικρόκοσμου που έχει χτίσει, από την είσοδο, όπου η χαρακτηριστική ταμπέλα ποτέ δεν είναι τέλεια, γιατί τα περιττώματα των πουλιών χαλάνε το ζύγι, μέχρι την προσωπική ζωή των «παιδιών» του που θέλει να ελέγχει για να αποφύγει τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Ωστόσο η νέμεσή του, η ασκούμενη Λιλιάνα (Αλμουδένε Αμόρ), του επισημαίνει την αρχή της αβεβαιότητας του νομπελίστα φυσικού Χάιζεμπεργκ και αυτός χαμογελά, ως συνήθως, σαν επαρχιώτης αυτοκράτορας που έχει συνηθίσει και ο ίδιος στα ηθικολογικά κηρύγματά του, για να

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ κρύψει τον φόβο της κατάρρευσης, πως ουσιαστικά προσπαθεί για τις λιγότερες δυνατές απώλειες στην απροσδιόριστη διαδρομή, όσο κι αν δείχνει το αντίθετο στο κοντινό περιβάλλον του. Ο Αρανόα είναι ένας συνετός σκηνοθέτης που αναπτύσσει το Τέλειο Αφεντικό με μέθοδο και κλίμακα, ωστόσο παρατείνει πολύ την προφανή προσπάθειά του να ισορροπήσει, όπως και ο Μπλάνκο, το δραματικό πορτρέτο ενός ανθρώπου που ανησυχεί μπροστά στο κακό με τα σατιρικά και κωμικά στοιχεία που πλαισιώνουν τη στεγνή συμπεριφορά του. ΑΙΓΛΗ ΖΑΠΕΙΟΥ ΘΕΡΙΝΟ–ΛΑΟΥΡΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΛΙΛΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΦΙΛΙΠ ΘΕΡΙΝΟ– ΦΙΛΟΘΕΗ ΘΕΡΙΝΟ–ΚΟΡΑΛΙ ΘΕΡΙΝΟ–ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΜΑΡΙΕΛ ΘΕΡΙΝΟ–ΜΠΟΜΠΟΝΙΕΡΑ ΘΕΡΙΝΟ– ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΘΕΡΙΝΟ

Υψηλή Ραπτική HAUTE COUTURE

Σιλβί Οαγιόν Ναταλί Μπαΐ, Λινά Κουντρί, Πασκάλ Αρμπιλό ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ:

ΣΥΝΟΨΗ: Η

Έστερ βαδίζει προς το τέλος μιας πολυετούς καριέρας ως βασική σχεδιάστρια μόδας στο εργαστήριο της Dior Avenue Montaigne. Μια μέρα ένα εικοσάχρονο κορίτσι, η Ζαντ, της κλέβει την τσάντα στο μετρό. Αντί να καλέσει την αστυνομία, η Έσθερ αποφασίζει να φροντίσει τη Ζαντ και να τη διδάξει την τέχνη της ραπτικής. Όταν η Ζαντ (η Γαλλοαλγερινή Λινά Κουντρί) επιστρέφει στην κυρία Έστερ την τσάντα της που έκλεψε με τη φίλη της στο παρισινό μετρό δεν μπορεί να φανταστεί πως η ζωή της πρόκειται ν’ αλλάξει: αφού ξεπεράσει την αρχική της ταραχή, αλλά και τη χαρά που ξαναβρήκε τον σταυρό του Δαυίδ, και την καλέσει σε δείπνο, η γυναίκα που εργάζεται ως ράφτρα στον οίκο Ντιόρ εδώ και δεκαετίες βλέπει κάτι ιδιαίτερο στη νεαρή κοπέλα και την παίρνει υπό την προστασία της. Οι συνάδελφοι της ειδικευμένης στην υψηλή ραπτική, που ωστόσο εξαναγκάζεται σε συνταξιοδότηση λόγω ηλικίας, στοιχηματίζουν πως θα τα παρατήσει από την πρώτη μέρα, αλλά η σχέση δυναμώνει, όχι με μαγικό τρόπο, αλλά από ανάγκη. Η Έστερ (ως συνήθως ακριβής η έμπειρη Ναταλί Μπαΐ) νιώθει παραγκωνισμένη, είναι δύσθυμη, νευρική και απογοητευμένη και έχει από καιρό κόψει τις γέφυρες με την κόρη της, ενώ η Ζαντ προέρχεται από ένα περιβάλλον χωρίς προοπτικές και βρίσκει ένα επαγγελματικό αποκούμπι, ένα μητρικό υποκατάστατο χωρίς περιττούς μελοδραματισμούς, και μια πρόσκληση. Η σκηνοθέτις Σιλβί Οαγιόν, που αφιερώνει την ταινία στην κόρη της Ζαντ (και στις καλοπροαίρετες γυναίκες), παραλληλίζει με επιτυχία τη σημασία στη λεπτομέρεια και τον λεπτό χειρισμό των πολύτιμων υλικών με την υπομονή που χρειάζεται μια σχέση για να ευδοκιμήσει. Σε μια πρώτη ματιά η Υψηλή Ραπτική έχει ομοιότητες με την Αόρατη Κλωστή του Πολ Τόμας Άντερσον και το συγκεκριμένο métier, αν και η γαλλική ταινία κινείται σε άλλο πνεύμα και στοχεύει σε διαφορετική «λύτρωση», όπως δείχνει το φινάλε.

Ο άγνωστος του εξπρές STRANGERS ON A TRAIN

Άλφρεντ Χίτσκοκ Φάρλεϊ Γκρέιντζερ, Ρόμπερτ Γουόκερ, Ρουθ Ρόμαν ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ:

ΣΥΝΟΨΗ: Σε ένα τρένο, ο Γκάι, ένας τενίστας με προβληματικό γάμο, προσποιείται ότι βρίσκει την ιδέα του άγνωστου συνταξιδιώτη του Μπρούνο διασκεδαστική: του προτείνει να «ανταλλάξουν» δολοφονίες, να σκοτώσει εκείνος τη σύζυγο του Γκάι και ο Γκάι τον δικό του πατέρα, δίνοντας ο ένας άλλοθι στον άλλον.

Aνάμεσα στις πιο αγωνιώδεις ταινίες του Χίτσκοκ –το σασπένς του αγώνα τένις μπορεί να συγκριθεί με ελάχιστες σκηνές–, ο Άγνωστος του εξπρές με το ομοερωτικό του υπόστρωμα και την αποδόμηση του ανταγωνιστικού και υπεροπτικού αρσενικού προτύπου, η οποία, όχι τυχαία, ολοκληρώνεται σε ένα καρουζέλ, αποτελεί έναν ευτυχέστατο συνδυασμό ψυχαναλυτικού πάρτι και αδιάκοπης ψυχαγωγίας, βασισμένο σε μυθιστόρημα της βασίλισσας της αμφισημίας και του διφορούμενου, της Πατρίσια Χάισμιθ.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΑΘΗΝΑΙΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΑΝΟΙΞΙΣ ΘΕΡΙΝΟ–ΒΟΞ ΘΕΡΙΝΟ– ΡΙΒΙΕΡΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΑΜΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ

Μερικοί το προτιμούν καυτό SOME LIKE IT HOT

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Μπίλι Γουάιλντερ Μέριλιν Μονρόε, Τόνι Κέρτις,

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ:

Τζακ Λέμον Στο Σικάγο της ποτοαπαγόρευσης δυο απένταροι μουσικοί γίνονται χωρίς να το θέλουν μάρτυρες μιας γκανγκστερικής σφαγής και αναγκάζονται να μεταμφιεστούν σε γυναίκες για να φύγουν για το Μαϊάμι μαζί με ένα γυναικείο συγκρότημα για να γλιτώσουν. ΣΥΝΟΨΗ:

Η κλασική κωμωδία παρενδυσίας παραμένει αρκετά προχωρημένη για την εποχή της, διαθέτει κωμικό δίδυμο περιωπής με τον Τζακ Λέμον και τον (καλύτερο από ποτέ) Τόνι Κέρτις, τη Μέριλιν να ερμηνεύει το «I wanna be loved by you» και τον Μπίλι Γουάιλντερ στα ηνία, έναν σκηνοθέτη που γνώριζε τι θα πει ρυθμός και κωμικός χρονισμός. Εκείνοι που θα υποστηρίξουν ότι, παρά τη φήμη που τη συνοδεύει, δεν εντάσσεται καν στο Τop 5 του Γουάιλντερ έχουν δίκιο μεν, αλλά την απάντηση τη δίνει το ίδιο το φιλμ με την τελευταία ατάκα που ακούγεται σε αυτό.

Aπό τον Γιάννη Βασιλείου ΕΚΡΑΝ ΘΕΡΙΝΟ–ΘΗΣΕΙΟΝ ΘΕΡΙΝΟ–ΟΑΣΙΣ ΘΕΡΙΝΟ– ΑΜΙΚΟ ΘΕΡΙΝΟ–ΓΑΛΑΖΙΑ ΑΚΤΗ ΘΕΡΙΝΟ

ODEON ESCAPE 5–ΑΕΛΛΩ 2–ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΘΕΡΙΝΟ– ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΕΛΛΗΝΙΣ ΘΕΡΙΝΟ–ΝΑΝΑ 2–ΣΠΟΡΤΙΓΚ ΘΕΡΙΝΟ–ΑΘΗΝΑ ΘΕΡΙΝΟ–ΑΛΙΚΗ ΘΕΡΙΝΟ–ΟΡΦΕΑΣ ΘΕΡΙΝΟ–ΣΙΝΕ ΓΕΡΑΚΑΣ ΘΕΡΙΝΟ

LIFO /16.6.2022

39

NS QUEER ATHE φωτό: απο την ταινια «η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά»

Σινεμά

Το queer cinema του Πάνου Χ. Κούτρα Πώς ο Έλληνας σκηνοθέτης κατάφερε να αποκτήσει περίοπτη θέση στο πάνθεον του σύγχρονου παγκόσμιου queer cinema.

Ο

από τον χρήστο παρίδη

40

LIFO /16.6.2022

ποιοσδήποτε θελήσει να μιλήσει για την εργογραφία του Πάνου Κούτρα, αναγκαστικά θα ανατρέξει στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία του 1999 (η οποία χρειάστηκε τέσσερα χρόνια να ολοκληρωθεί γιατί ξεκίνησε να γυρίζεται το 1995) Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά, και τότε πρέπει να αναλογιστεί, να ανασύρει από την μνήμη του τι ήταν η Αθήνα και η Ελλάδα λίγο πριν εκπνεύσει ο 20ός αιώνας. Τότε θα θυμηθεί μια υπέρμετρα αισιόδοξη εποχή, αδικαιολόγητης ευημερίας, ασυδοσίας, αμεριμνησίας, που οδήγησε στην Ολυμπιάδα του 2004. Πρωθυπουργό είχαμε τον Κώστα Σημίτη που οδήγησε την Ελλάδα στο ευρώ, με το τρανταχτό σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου να θαμπώνει τη λάμψη της επιτυχίας. Μια κατρακύλα που ξεκίνησε ακριβώς την ίδια χρονιά που έκανε πρεμιέρα η ταινία, κάνοντας φτωχότερους χιλιάδες Έλληνες που είχαν πειστεί από τις ανεύθυνες φανφάρες των glossy lifestyle περιοδικών ότι δικαιούνταν να ζουν σαν ήρωες σαπουνόπερας. Ξημεροβραδιάζονταν σε κλαμπ, μπαρ, μπουζούκια, πάρτι, πισίνες και παραλίες, σπαταλώντας λεφτά λες και δεν υπήρχε αύριο. Σεξουαλικά πιο απελευθερωμένοι από ποτέ, επιδίδονταν σε ευκαιριακό σεξ, ολονύχτιες κραιπάλες, στην υπερβολική κατανάλωση ουσιών. Στο περιθώριο όλων αυτών και τα gay clubs ήταν σε μεγάλες δόξες. Ακριβώς αυτή

η Αθήνα αναδύεται και καταγράφεται σε αυτή την αξιομνημόνευτη ταινία, που ευτυχώς δεν στέκεται μόνο σε αυτά, αλλά σχολιάζει, ανατρέπει, σατιρίζει και κυρίως τολμάει να φέρει σε πρώτο πλάνο τις διαφορετικές «φυλές» της, όπως έλεγαν τότε. Ο Μουσακάς, που από την πρώτη στιγμή χαρακτηρίστηκε καλτ, είχε απροκάλυπτα δάνεια και αναφορές στο κινηματογραφικό σύμπαν του Τζον Γουότερς αλλά και στα αμερικανικά b-movies καταστροφής και επιστημονικής φαντασίας των ’50s. Μια σπαρταριστή κωμωδία, λίγο μιούζικαλ, λίγο μελό και ακόμα περισσότερο σαπουνόπερα, ξεχειλίζει από camp χιούμορ, πολύ κιτς και σάτιρα της ελληνικής πραγματικότητας, με πρωταγωνιστές από τη Θέμιδα Μπαζάκα, τον Γρηγόρη Πατρικαρέα και τον Χρήστο Μάντακα μέχρι τον μακιγιέρ Γιάννη Αγγελάκη ως μια άλλη Divine, να τραγουδάει στους δρόμους γύρω από την Ομόνοια μια ελληνική εκδοχή του «Walk οn by» της Dionne Warwick. Στο ανεπανάληπτο καστ συμμετέχουν διάσημα μοντέλα-gay icons της εποχής, με προεξάρχουσα την Τζένη Μπαλατσινού, τα οποία ως εξωγήινα μέσα σε ένα ΑΤΙΑ μετάλλαξαν κατά λάθος ένα κομμάτι μουσακά σε γιγαντιαίων διαστάσεων τέρας που διασχίζει την πόλη σπέρνοντας τον θάνατο. Τα ΜΜΕ υπερθεματίζουν (τα δελτία ειδήσεων είχαν πολύ υψηλή τηλεθέαση, μπουκώνοντας το κοινό με άχρηστη ενημέρωση),

προκαλώντας υστερία στους Αθηναίους. Απολύτως queer αισθητικής, βρίθει μηνυμάτων αδιανόητων για την εποχή –θυμάμαι στην πρεμιέρα η ομήγυρή μου, πιστοί οπαδοί του Αγγελόπουλου, να αντιδρούν έξαλλοι επαναλαμβάνοντας «μα, είναι αυτό σινεμά;»–, εξέπληξε, προκάλεσε, ενόχλησε, εξόργισε, ενθουσίασε. Οι αστροφυσικοί του Αστεροσκοπείου του οποίου είναι διευθυντής ο Χρήστος Μάντακας είναι όλοι γκέι και φοράνε ροζ στολές, όπως και οι κολλητοί της εκκολαπτόμενης σχεδιάστριας μόδας Τάρα (Γιάννης Αγγελάκης) που ερωτεύεται τον εξέχοντα επιστήμονα. Η σάτιρα θεσμών όπως ο Εθνικός Ύμνος και η Εκκλησία είναι ξεκαρδιστική, ενώ στο φινάλε, μετά από μια νύχτα καταστροφής και θανάτου, όταν ξημερώνει και η Αθήνα έχει απαλλαχθεί από την απειλή του μουσακά, βρίσκουμε μια ευτυχισμένη «οικογένεια» μέσα σε ένα αυτοκίνητο: μια τρανς γυναίκα, έναν γκέι άντρα, ένα ορφανού και μια διάσημη τηλεπερσόνα. Προάγγελος της ιδιότυπης οικογένειας της Στρέλλας λίγα χρόνια μετά. Μετά τη συμμετοχή της στις Νύχτες Πρεμιέρας, παίχτηκε μόνο για μια εβδομάδα στον Δαναό, αλλά είχε αξιοσημείωτη πορεία στο Παρίσι και στο Τόκιο. Η επόμενη ταινία του ήταν η Αληθινή ζωή του 2004, πάλι με την Μπαζάκα πρωταγωνίστρια, αλλά και τους Νίκο Κουρή, Αννέζα Παπαδοπούλου, Μαρίνα Καλογήρου, Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο, Μαρία Πανουργιά, Χρήστο Μάντακα και Άννα Μουγκλαλίς. Χωρίς να έχει θεματική ή πλοκή που να σχετίζεται άμεσα με γκέι χαρακτήρες, επιδιώκει να σαρκάσει τη ζωή των μεγαλοαστών. Η Μπαζάκα ως εγωκεντρική μάνα του Κουρή είναι άκρως χειριστική, ευνουχιστική, υστερική, μια πραγματική bitch –το απόλυτο gay icon– σχεδόν ξεπατικωμένη από τις λαμπερές σαπουνόπερες της αμερικανικής τηλεόρασης μέσα από

τη διαθλαστική ματιά ενός Ντάγκλας Σερκ. Ωστόσο η πλέον εμβληματική ταινία του Κούτρα δεν είναι άλλη από τη Στρέλλα, σε συνεργασία στο σενάριο με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, ο οποίος συνυπέγραφε και την προηγούμενη. Η Στρέλλα, η οποία μαζί με τον Κυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου καταχωρίστηκε ως ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της σχολής που διεθνώς ονομάστηκε Greek Weird Wave –αν και ο ίδιος δεν συμφωνεί και λέει χαρακτηριστικά «μπορεί το σινεμά μου να είναι weird, αλλά είναι weird ως queer»–, κάνει μια βουτιά στα άδυτα των αδύτων της ελληνικής κοινωνίας και των ανομολόγητων παθών της. Μια αυθάδικη ταινία για την ελευθερία να ζει κανείς όπως θέλει, χωρίς κοινωνικούς και ηθικούς φραγμούς, να οργώνει την εξαθλιωμένη Αθήνα της κρίσης (τι διαφορά από εκείνη του Μουσακά!) και να διεκδικεί τη χαρά χωρίς να επιβάλλεται. Μια νεαρή τρανς γυναίκα («Με λένε Στέλλα, αλλά επειδή είμαι τρελή οι φίλοι με φωνάζουν Στρέλλα») συνάπτει ερωτικό δεσμό με έναν μεγαλύτερό της άντρα (Γιάννης Κοκκιασμένος) που μόλις έχει αποφυλακιστεί. Όταν μας αποκαλύπτεται το κοινό τους παρελθόν, βρισκόμαστε μπροστά σε μια σειρά ζητημάτων ηθικών ορίων, συμφιλίωσης, αποδοχής του διαφορετικού. Μέσα από τη σαφή αναφορά στην αρχαιοελληνική τραγωδία του Οιδίποδα, σε μια camp εκδοχή χωρίς τραγικό τέλος, ο Κούτρας επενδύει στο μόνιμο αίνιγμα του τι σημαίνει να είσαι ετεροφυλόφιλος και τι ομοφυλόφιλος, πού συγκλίνουν και πού συγκρούονται στην ελληνική σεξουαλικότητα, και αποδομεί την ελληνική οικογένεια καταρρίπτοντας την αδιαμφισβήτητη αξία της. Όπως έκανε με τον τρόπο της η Στέλλα του Κακογιάννη στα μέσα του ‘50. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο μια μοναδική περίπτωση ερασιτέχνιδας τρανς ηθοποιού, η νεαρή Μίνα Ορφανού, δίπλα της

και η Μπέττυ Βακαλίδου (ιστορική περσόνα του γκέι κινήματος και πρωταγωνίστρια της ομώνυμης ταινίας του Δημήτρη Σταύρακα του 1979), ενώ οι εμφανίσεις της Στρέλλας στο γνωστό κλαμπ «Κούκλες», όπου τρανς περφόρμερ ερμηνεύουν in drag διάσημες τραγουδίστριες, καθορίζουν το πλαίσιο της ταινίας. Η Στρέλλα μάλιστα κάνει εμφάνιση-homage στη Μαρία Κάλλας. Η ταινία τελειώνει με ένα πολύχρωμο happy end παραμονή Πρωτοχρονιάς, όπου συγκεντρώνεται στο σπίτι της όλη η ευτυχισμένη «οικογένεια». Αυτό το καθοριστικό και κυρίως χαρούμενο φινάλε ως πολιτική θέση ήταν που εξόργισε μέρος του ελληνικού κοινού, αν και όχι μόνο. Η Στρέλλα έκανε θριαμβευτική πρεμιέρα στην Μπερλινάλε, ενώ έχει βραβευτεί σε μια σειρά διεθνών φεστιβάλ. Στο υπέροχο Xenia του 2014, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο παράλληλο πρόγραμμα των Καννών Un Certain Regard (« Ένα κάποιο βλέμμα»), ένα ανήλικο αγόρι, ο Ντάνι, εγκαταλείπει την Κρήτη μετά τον θάνατο της μητέρας του και ταξιδεύει στην Αθήνα όπου ζει ο αδελφός του Οδυσσέας. Οι δυο τους είναι αλβανικής καταγωγής από μάνα, με Έλληνα πατέρα τον οποίο αναζητούν ώστε να εξασφαλίσουν ελληνική ιθαγένεια. Ξεκινάνε ένα ταξίδι, κατά τη διάρκεια του οποίου διασχίζουν την ελληνική επαρχία, μια μικρή οδύσσεια με Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες, σε ένα road movie φυσικού και ψυχικού σθένους. Ο νεότερος Ντάνι (Κώστας Νικούλι) διαθέτει τολμηρότητα, ωριμότητα αλλά και μια χαλαρή σεξουαλικότητα που συμπεριλαμβάνει ξεκάθαρα τα συνομήλικα αγόρια, ενώ ο Οδυσσέας (Νίκος Γκέκα) είναι ρεαλιστής και μετρημένος. Καθ’ οδόν για τη Θεσσαλονίκη, όπου έχουν εντοπίσει τον πιθανό πατέρα τους, σταματάνε στη Λάρισα για να φιλοξενηθούν από τον παλιό φίλο της μάνας τους τον Τάσο (Άγγελος Παπα-

Ένα σύγχρονο σινεμά με υπέροχες ιστορίες και εικόνες που έχουν μείνει ανεξίτηλες και μιλούν με χιούμορ και καμιά φορά με ελαφρότητα για σοβαρά πράγματα, σε μια εποχή μεγάλων εξελίξεων και κατακτήσεων.

Σινεμά

φωτό: απο την ταινια «xenia»

φωτό: απο την ταινια «strella»

ΤΑΙΝΙΕΣ

δημητρίου), ιδιοκτήτη σκυλάδικου που ζει με τον Άραβα εραστή του. Μαζί του θα νιώσουν την οικογενειακή θαλπωρή που η απουσία των γονιών τούς έχει στερήσει, σε μια από τις πιο τρυφερές και γουστόζικες σκηνές του ελληνικού queer κινηματογράφου. Θα βρεθούν και σε ένα εγκαταλελειμμένο Ξενία, δείγμα μιας χώρας σε εγκατάλειψη, ενώ όταν πια συναντούν τον πιθανολογούμενο πατέρα αντιμετωπίζουν την εχθρότητα και την απόρριψη ενός φασιστοειδούς πολιτικάντη. Λίγο πριν από το τέλος της χαριτωμένης ταινίας εμφανίζεται μια παλιά δόξα του ιταλικού τραγουδιού, η Πάτι Πράβο, προσωπικό ίνδαλμα του Κούτρα, θρυλικό gay icon και στην πλοκή της ταινίας αγαπημένη τραγουδίστρια της μητέρας των δύο αγοριών. Ο Ντάνι μένει στήλη άλατος όταν την αντικρίζει μέσα σε μια λιμουζίνα, ενώ ο Οδυσσέας δεν τον πιστεύει. Η ταινία σάρωσε τα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου αλλά τόσο ο σκηνοθέτης όσο και ο συν-σεναριογράφος αρνήθηκαν τα βραβεία που τους απένειμαν, σεναρίου και καλύτερης ταινίας, ως διαμαρτυρία, μέχρι να ψηφιστεί ο νόμος που να δίνει την ελληνική ιθαγένεια σε μετανάστες δεύτερης γενιάς. Μπορεί να μην έχουμε δει ακόμα την πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του, το πολυαναμενόμενο Dodo που μόλις έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών, ωστόσο οι φωτογραφίες, το προωθητικό υλικό και το καστ (που περιλαμβάνει από τον Άγγελο Παπαδημητρίου μέχρι την Τζεφ Μοντάνα) μαρτυρούν ότι είναι άλλη μια δημιουργία πιστή στο queer ύφος του. Ο Πάνος Κούτρας έχει πετύχει με παλιά και εν μέρει ευτελή υλικά να δημιουργήσει ένα σύγχρονο σινεμά με υπέροχες ιστορίες και εικόνες που έχουν μείνει ανεξίτηλες και να μιλήσει με χιούμορ και καμιά φορά με ελαφρότητα για σοβαρά πράγματα, σε μια εποχή μεγάλων εξελίξεων και κατακτήσεων.

LIFO /16.6.2022

41

NS QUEER ATHE βέρα χοτζόγλου, polaroid από το καλλιτεχνικό της αρχείο

Εικαστικά

Η queer art εδώ και σήμερα Σε μια κοινωνία η πολιτισμική ειρήνη είναι η πιο άπιαστη ουτοπία. Οι ενδο-πολιτισμικές αντιμαχίες δεν σταματούν ποτέ, γι’ αυτό αξίζει κάθε τόσο να κάνει κάποιος απολογισμό των κατακτήσεών του. Κι εδώ αυτό γίνεται για την queer τέχνη μέσα από τις μαρτυρίες τριών Ελλήνων καλλιτεχνών.

A από τον γιάννη κωνσταντινίδη

42

LIFO /16.6.2022

ν έπρεπε να επιλέξουμε τι είναι το πιο σημαντικό από τα τόσα σημαντικά για τη σύγχρονη τέχνη που το queer κίνημα μας προσέφερε και που επιπλέον μας έκανε το απαραίτητο φροντιστήριο μέχρι να τα κατανοήσουμε και να τα αποδεχτούμε, μάλλον θα ήταν ότι απαιτείται ένας καλύτερος «φωτισμός» των καλλιτεχνών και των διεκδικητικών στρατευμένων καλλιτεχνικών πρακτικών τους που κατά παράδοση η κοινωνία και η πολιτική επιδιώκουν να «αορατοποιήσουν». Κι αν είχαν ένα μόνο χρέος σήμερα οι ιστορικοί και οι θεωρητικοί της τέχνης που ενδιαφέρονται για το queer κίνημα, και το αξιολογούν θετικά, θα ήταν να παρέμβουν όχι απλώς στο τώρα αλλά και στην κανονιστική Ιστορία της Τέχνης πού θέλει να αναγνωρίζεται ως αντικειμενική, ενώ είναι εκ γενετής πατρι-

αρχική, φαλλοκρατική και εδραιωμένη στην ετεροκανονικότητα που όριζε (και ορίζει) τα περισσότερα πράγματα στη ζωή και στην τέχνη. Η παρέμβασή τους, λοιπόν, στην Ιστορία της Τέχνης δεν θα έπρεπε να γίνει μέσω μιας απλής «αποκάλυψης» ότι ο τάδε καλλιτέχνης ή η τάδε καλλιτέχνις ήταν ομοφυλόφιλοι, άρα αυτό από μόνο του ερμηνεύει την τέχνη που μας έχουν παραδώσει. Το ζητούμενο θα ήταν να γίνει μια μελέτη και καταγραφή των έργων που δημιουργήθηκαν για να αμφισβητήσουν την ίδια την εικονογραφία στην οποία θεμελιώνονται ο δυτικός πολιτισμός και ο τρόπος με τον οποίο τον αντιλαμβανόμαστε και τον οικειοποιούμαστε. Πρόκειται για δύο πεδία που το επίκεντρό τους, ακόμα και σήμερα, τοποθετείται αποκλειστικά και μόνο στην καρδιά του φάσματος της ετεροκανονικότητας, διατηρώντας πάντα σε περιθωριακή θέση

την queer καλλιτεχνική πρακτική. Η λέξη «queer» σημαίνει παράξενο, αλλόκοτο. Αυτό το νόημα, λοιπόν, διατηρεί και ο όρος «queer» στη σύγχρονη τέχνη. Η λέξη αυτή χρησιμοποιούνταν με προσβλητικό σκοπό εναντίον των κοινωνικών μειονοτήτων φύλου και γένους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 την κακόσημη αυτή λέξη οικειοποιήθηκαν οι ίδιες οι μειονότητες κατά τη διάρκεια των αγώνων τους για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και του τρόπου ζωής τους την περίοδο που ήταν και τα δύο ιδιαιτέρως ευάλωτα λόγω της επιδημίας του AIDS και της ηθικής καταδίκης που τους επέβαλλε η κοινωνία ως θεωρούμενους φορείς της επιδημίας. Χάρη σ’ εκείνη την ανανοηματοδότηση και την οικειοποίησή της από τις μειονότητες, λοιπόν, η λέξη «queer» απέκτησε πολιτική σημασία προτού αρχίσει να ταυτίζεται όχι μόνο με μια σεξουαλική ταυτότητα αλλά και με μία που θα την καθόριζε η προβληματική της διαφοράς των φύλων. Κατ’ επέκταση, η έννοια «queer τέχνη» συνάζει μια πλειάδα καλλιτεχνικών πρακτικών που άλλες είναι φεμινιστικής πρόθεσης, άλλες αντικαπιταλιστικής ή αντιρατσιστικής, αλλά γενικότερα πάντα αντι-ηγεμονικής θέσης, με κάθε μέσο και σκοπό. Συνενώνει, δηλαδή, κάθε πιθανή πρακτική που θεωρείται ότι ασκεί κριτική στην κοινωνία. Ως εκ τούτου, αυτή η τόσο πολύ διευρυμένη έννοια της queer τέχνης στις μέρες μας επιβάλλει να ξεκαθαρίσουμε και να αποδεχτούμε ότι ένας καλλιτέχνης που τοποθετεί τον εαυτό του στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα της περιοχής που τον αφορά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάνει και queer τέχνη. Το ίδιο ισχύει και αντίστροφα. Το πιο ενδιαφέρον σε όλα αυτά, που αξίζει να το αντιληφθούμε ως κοινωνία και να το αποδεχθούμε, είναι ότι η queer τέχνη είναι πάντα ένα εργαλείο ανατροπών. Έχει την πρόθεση και πιθανόν τη δύναμη να ανατρέψει την εκάστοτε καθεστηκυία τάξη και μέσω αυτής της ανατροπής να εξωθήσει την κοινωνία σε αλλαγές που θα την πάνε λίγο παρακάτω. Είναι μεν ένα «δηλητήριο» για την κοινωνία, το οποίο όμως είναι ταυτόχρονα και το «αντίδοτο» που θα τη θεραπεύσει. Με βάση τα παραπάνω, λοιπόν, η queer τέχνη δεν δημιουργεί μία μοναδική και ενοποιητική αισθητική. Αντίθετα, γεννιέται από την προσωπική αισθητική του εκάστοτε καλλιτέχνη που τοποθετεί τη δουλειά του στο φάσμα της. Ο καθένας προτείνει τις δικές του εναλλακτικές ουτοπίες και εξακριβώνει διαφορετικές δυστοπίες εντός της πιο τετριμμένης, πιο κοινότοπης και πιο μεγάλης πληθυσμιακά από τις πολιτισμικές «χορδές» μιας κοινωνίας. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει ακόμα και θέσεις παρατήρησης της κοινωνίας που βρίσκονται στο φάσμα του «εκτός νόμου», που αφομοιώνουν π.χ. κάποιο μέρος της εγκληματικότητας ή μια κοινωνικοποίηση η οποία επί τούτου κρύβεται σε ένα σκοτεινό βάθος (για παράδειγμα, το dark web). Με τον τρόπο αυτό η queer αισθητική δημιουργεί «νέους δεσμούς συγγένειας» μεταξύ ανθρώπων, ιδεών και κοινοτήτων, οι οποίοι δεν έχουν προηγούμενο. Επιπλέον, είναι σε μεγάλο ποσοστό καθοριζόμενη από τον τόπο στον οποίο γεννιέται, επειδή οι queer καλλιτεχνικές πρακτικές διαφοροποιούνται πάντα με βάση το εθνικό, θρησκευτικό και γενικότερα πολιτισμικό συγκείμενο από το οποίο ξεπηδούν. Το μόνο σημείο που θα μπορούσε κάποιος να αποδεχτεί ως «ενοποιητικό» και «ομογενοποιητικό» στην queer τέχνη θα ήταν

το λοξό. Η έλλειψη σοβαροφάνειας. Πάντως η έκφραση “το καθημερινό μας queer” (το επιούσιον) υποδηλώνει και μια έκπτωση στο κοινότοπο, στο μπανάλ. Η μόδα του queer; Η ρηχότητά του. Ή η επίκληση στην πανταχού παρουσία του. Ναι, για το καλύτερο ή για το χειρότερο! Ό,τι και να κάνεις όμως αυτό θα διαφεύγει. Ναι, είναι ρευστό, συχνά δύσκολα οριζόμενο, με την έννοια πως είναι ενάντια σε ό,τι είναι παγιωμένο, καθαρά αναγνωρίσιμο, ενάντια στις ταυτότητες. Το υβριδικό, το μπάσταρδο. Το queer είναι εγγενώς ακτιβιστικό γιατί επιδεικνύεται, κραυγάζει και διεκδικεί». Η Βέρα Χοτζόγλου είναι εικαστικός και κινηματογραφίστρια. Ζει στην Αθήνα και το Βερολίνο. Το έργο της έχει μια εντυπωσιακή αποδοχή από τον κόσμο, δεδομένου ότι έχει αποσπάσει το Βραβείο Κοινού για την ταινία της S W E A T στο 22ο Thessaloniki International GLAD Film Festival το 2021 και για την ταινία της Munich almost killed me ½ στο 2ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πειραιά το 2018. Της έχει απονεμηθεί ακόμα το Βραβείο Υποστήριξης Νέων Καλλιτεχνών (Artworks Fellows) του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος το 2019. Μιλώντας για το τι είναι για κείνην queer, λέει: «Τα εφηβάκια που δεν τα νοιάζει πλέον αν θα είναι cis. Tα αγόρια που βάφουν τα νύχια τους και φοράνε όμορφες φούστες ή στενά λεοπάρ παντελόνια και δεν φοβούνται να βγουν στον δρόμο. Τα κορίτσια που δεν τα νοιάζει πόσες τρίχες έχουν, που έχουν ξυρισμένα κεφάλια και πολύχρωμα μαλλιά, που δεν τα νοιάζει εάν θα μοιάζουν με το εξώφυλλο της “Vogue” και εάν θα πάρουν “δώρο το ξυραφάκι” με το τεύχος. Οι τρανς γυναίκες. Τα τρανς αγόρια. Τα άτομα. Ίσως από τις τελευταίες επαναστάσεις και διεκδικήσεις που μας απέμειναν για ορατότητα πέρα από τη νόρμα της κάθε εποχής. Tο queer δεν είναι πάντα αυτοσκοπός στο έργο μου αλλά είναι ένας τρόπος με τον οποίο βλέπω και αντιμετωπίζω τα πράγματα. Άλλωστε, η δουλειά μου είναι τις περισσότερες φορές ένα διαρκές ντο-

Με τον τρόπο αυτό η queer αισθητική δημιουργεί «νέους δεσμούς συγγένειας» μεταξύ ανθρώπων, ιδεών και κοινοτήτων, οι οποίοι δεν έχουν προηγούμενο.

κουμέντο ζωών το οποίο, παρότι queer άτομο, προσπαθώ και θέλω να το αντιμετωπίζω με ανοιχτότητα. Στις queer θεματικές μου οι παρεμβάσεις μου αφορούν κυρίως την ελευθερία και το safe space που έχουν ανάγκη τα queer άτομα και σώματα». Ο Αντωνάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978, όπου ζει και εργάζεται. Η δουλειά του περιλαμβάνει ζωγραφική, φωτογραφία, κολάζ, κεραμική και βίντεο. Έχει παρουσιάσει δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέσα από διάφορες ενότητες έργων του αναφέρεται σε γνωστές τηλεοπτικές σειρές. Σχετικά με το queer στοιχείο στην τέχνη του λέει τα εξής: «Queer για εμένα σημαίνει προσπάθεια απενοχοποίησης, αποδοχής ταυτότητας και εικόνας από εμένα τον ίδιο πρωτίστως. Είναι το πλαίσιο όπου μπορώ να κινούμαι ανενόχλητος, η θέση μου στον κόσμο και η σχέση μου με το σώμα μου, η συνεχής αμφιταλάντευση ανάμεσα σε μια παρανοημένη αρρενωπότητα και μια θηλυκότητα σχεδόν κατακριτέα, η πάλη μεταξύ ασφάλειας και πρόκλησης. Ίσως μια απάντηση απέναντι στον φόβο. Τι βλέπω εγώ και τι οι άλλοι; Τι σημαίνει κανονικό; Τι είναι αλλόκοτο; Αναπόφευκτα η δουλειά μου εμπεριέχει queer χαρακτηριστικά. Ίσως όχι τόσο ευδιάκριτα εξαρχής, κυρίως γιατί είναι βιωματικά. Ένα παράδειγμα είναι τα αυτοπορτρέτα της Σίλβερ. Το 2010 καταπιάστηκα με μια έφηβη τηλεοπτική ηρωίδα μιας αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς. Ξεκίνησα να εξερευνώ τον κόσμο της σε βάθος και κατέληξα να τη χρησιμοποιώ ασυνείδητα ως άλλον ιδανικό εαυτό. Έκανα μια σειρά από έργα, τα προαναφερθέντα αυτοπορτρέτα, όπου πάνω σε θολές δικές μου φωτογραφίες ζωγράφιζα με λαδοπαστέλ τα χτενίσματα και τα ρούχα της Σίλβερ από κάθε σκηνή της σειράς. Τα συγκεκριμένα έργα είναι ίσως η πρώτη απόπειρα να εκθέσω την queer φύση μου μέσω της δουλειάς μου. Μάλλον όχι απόλυτα συνειδητοποιημένα, σίγουρα νιώθοντας πολύ άβολα, αλλά ταυτόχρονα ανακουφισμένος».

αντωνάκης, «self-portrait, silver being supportive to annie» («αυτοπροσωπογραφία ως η σίλβερ στηρίζει την άννι»)

vaskos, «major tom», φωτογραφική εκτύπωση επιζωγραφισμένων φωτογραφιών, athens photo festival 2022

το ότι βασίζεται κυρίως στο φύλο, το γένος και τη φυλή, συνεπώς στον τρόπο που την αντιλαμβάνεται η κοινωνία και κάθε άτομο ξεχωριστά, όπως επίσης και στην αποδοχή των επιθυμιών (σεξουαλικών και μη) που εκείνη δεν αναγνωρίζει ως δικές της. Ως εκ τούτου, κάθε καλλιτέχνης που αποδέχεται την ένταξη του έργου του στο φάσμα της queer τέχνης οφείλει με κάποιον τρόπο να της δώσει και έναν δικό του προσδιορισμό που εκφράζει το πεδίο των δικών του ενδιαφερόντων όσον αφορά τις κοινωνικές μεταβολές που θα ήθελε να υπάρξουν ως αντίκτυπο του έργου του. Ζητήσαμε, λοιπόν, από τρεις Έλληνες καλλιτέχνες να απαντήσουν στο ερώτημα τι είναι γι’ αυτούς queer τέχνη και τι είδους παρεμβάσεις επιδιώκουν μέσω αυτής. Ιδού οι απαντήσεις τους. Οι Vaskos είναι αυτό που με έναν πολύ κλισέ όρο θα περιγραφόταν ως «καλλιτεχνικό δίδυμο» αλλά θα ήταν ίσως πιο ακριβές αν τους αντιλαμβανόμασταν ως μια «σύντηξη σε μια επινοημένη οντότητα» των εικαστικών Βασίλη Νούλα και Κώστα Τζημούλη. Λειτουργούν κατ’ αυτόν τον τρόπο από το 2014, έχουν κάνει ατομικές εκθέσεις και συμμετέχουν σε πολλές ομαδικές. Επίσης έχουν εκδώσει δύο καταλόγους με τη δουλειά τους. Σχετικά με το queer κίνημα λένε τα εξής: «Το ονομάζουμε έτσι: το queer ημών το επιούσιον. Σαν να λέμε το ψωμί. Το βασικό. Η βασική τροφή αλλά και το καθημερινό. Ναι, το ψωμάκι. Αλλά και κάτι ιερό; Ταυτόχρονα έχει και κάτι βέβηλο. Το queer έχει κάτι βέβηλο. Οπότε και ιερό με την έννοια ότι συχνά τα αντίθετα επικοινωνούν. Μπορεί να βρεις το ιερό μέσα στον βέβηλο χαρακτήρα του queer. Παίρνεις μια φράση από μια προσευχή και την κάνεις κάτι άλλο… ούτως ή άλλως αυτό είναι μια ανίερη κίνηση. Σε ένα εκκοσμικευμένο περιβάλλον θα το ’λεγες ειρωνικό, σαρκαστικό, θα το ’λεγες παιχνιδιάρικο, περιπαικτικό, ανατρεπτικό όλο αυτό που κάνουμε, αυτήν τη διάθεση για παιχνίδι που υπάρχει, για το αποκλίνον,

Εικαστικά

QUEER ART

LIFO /16.6.2022

43

NS QUEER ATHE

Περιοδικό

The Boy Is Beautiful Στο εξαμηνιαίο περιοδικό του Λεωνίδα Λιόλιου queer και queer friendly αναγνώστες στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο μπορούν να ανακαλύψουν κομμάτια της ελληνικής ιστορίας που έχουν θαφτεί κάτω από τα μπάζα της ετεροκανονικότητας και του μεσσιανισμού.

Τ

από τον m. hulot

44

LIFO /16.6.2022

ο «The boy is beautiful» είναι ένα εξαμηνιαίο queer περιοδικό, «μια πρό(σ) κληση να ξετυλίξουμε μαζί με τον κάθε αναγνώστη το νήμα των ελληνικών queer χρονικών», όπως λέει ο Λεωνίδας Λιόλιος. «Από τους μύθους στην Ιστορία και από κει στη σύγχρονη εποχή. Είναι μια προσπάθεια να καταλάβουμε τι συνέβη μεταξύ του Δία και του Γανυμήδη, του Απόλλωνα και του Υάκινθου, του Αχιλλέα και του Πάτροκλου, του Ιερού Λόχου των Θηβών και της λεσβίας Σαπφώς, του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα και των φασιστών, σεξιστών, ομοφοβικών συμμαθητών μου, τα “ετεροφυλοπλυμένα” μαθήματα ιστορίας και τον Πλάτωνα που δεν “συμποσιάστηκε” ποτέ». To όνομα του περιοδικού το εμπνεύστηκε από την επιγραφή «ο παις καλός» που σκαλίστηκε χιλιάδες χρόνια πριν στην επιφάνεια ενός ερυθρόμορφου αγγείου, μια περίτεχνη λεπτομέρεια που μετατρέπει ένα κοινό δοχείο σε διακήρυξη της ομοερωτικής έλξης, απηχώντας τη σεξουαλική απελευθέρωση μιας ξεχασμένης εποχής. «Θέλω το “The boy is beautiful” να αποτε-

λέσει μια πλατφόρμα μέσω της οποίας queer και queer friendly αναγνώστες στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο θα μπορούν να ανακαλύψουν κομμάτια της ελληνικής ιστορίας που έχουν θαφτεί κάτω από τα μπάζα της ετεροκανονικότητας και του μεσσιανισμού», εξηγεί ο Λεωνίδας. «Μπάζα ασήκωτα, σαν τα σχολικά βιβλία που κουβαλούσαμε μικροί και που κουβαλάμε ακόμα ως πνευματικό φορτίο. Από την άλλη, θέλω να γεφυρώσω αυτή την ιστορία με το σήμερα. Με μια Αθήνα που πάλλεται ηδονικά και κάνει την queer σκηνή του Λονδίνου να μοιάζει συμβατική. Θέλω να δείξω στον κόσμο πως το ελληνικό πνεύμα ήταν, είναι και θα είναι παρόν και περήφανα queer. Γι’ αυτό, άλλωστε, το “The boy is beautiful” είναι δίγλωσσο (αγγλικά και ελληνικά), παραλληλίζοντας δυο γλώσσες που σημαίνουν πολύ σημαντικά αλλά και πολύ διαφορετικά πράγματα για εμένα. Διαβάζοντας το περιοδικό, θα καταλάβει κανείς, κυρίως μέσω των συνεντεύξεων, πως τα αγγλικά αποτελούν την γλώσσα του ομόφυλου έρωτα για πολλούς Έλληνες. Ήταν άλλωστε η γλώσσα των πρώτων queer σειρών που βλέπα-

με σε streaming, μια όαση, σε αντίθεση με το χιούμορ των σύγχρονων ελληνικών επιθεωρήσεων και τους στερεοτυπικούς γκέι κομμωτές των prime time σειρών. Μεγάλωσα στο Παλαιό Ηράκλειο, κατά το ήμισυ στον ασφαλή μικρόκοσμο που έχτιζα καθημερινά με τις φίλες μου. Τον υπόλοιπο χρόνο τον περνούσα στη ζούγκλα του σχολείου, όπου βασίλευαν οι μάγκες και οι μπάλες του μπάσκετ. Δεν ξέρω γιατί, αλλά η πρώτη φορά που με είπαν “αδελφή” ήταν γύρω στα πέντε, στο νηπιαγωγείο. Είκοσι δύο χρόνια αργότερα ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω πώς γίνεται ένα πεντάχρονο να έχει ακούσει και να ξέρει να χρησιμοποιεί αυτήν τη λέξη. Πέρασαν περίπου έντεκα χρόνια από εκείνη τη στιγμή, προσπαθώντας να καταλάβω ποιος είμαι και τι μου αρέσει. Είμαι τυχερός γιατί, σε αντίθεση με πολλούς queer νέους, επιβίωσα, και το bullying, παρά τις αλλεπάλληλες απειλές, παρέμεινε ως επί το πλείστον σε λεκτικό επίπεδο. Τότε δεν μου περνούσε καν από το μυαλό ότι επρόκειτο για bullying, γιατί δεν υπήρχαν queer αναφορές σε κανένα κομμάτι της εκπαίδευσης. Βλέπεις, ήμουν απασχολημένος με το γεγονός ότι οι περισσότεροι καθηγητές μου όχι μόνο δεν με προστάτευαν αλλά γελούσαν παρέα με τους κακοποιητές μου. Πρώτη γυμνασίου, Δευτέρα πρωί, η καθηγήτρια των Αρχαίων μάς καλεί να δηλώσουμε υποψηφιότητα για το πενταμελές. Δεν ξέρω τι σκεφτόμουν, μάλλον πως έχω ίδια δικαιώματα με τα αλλά αγόρια της τάξης. Σήκωσα το χέρι μου και ένας συμμαθητής φώναξε: “Ψηφίστε

Περιοδικό

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ

INFO @theboyisbeautifulmag theboyisbeautiful.com

Λεωνίδα! Γιατί η Ελλάδα είναι γυναίκα!”. Αν εξαιρέσεις την καλύτερή μου φίλη, όλοι, συμπεριλαμβανομένης της καθηγήτριας, ξέσπασαν σε γέλια. Είναι ίσως περιττό να αναφέρω πόσες φορές με έχουν αποκαλέσει “αδελφή” και “πουστάρα” στους διαδρόμους και στα προαύλια όλων των δημόσιων σχολείων που πήγα. Όπως περιττό είναι να αναφέρω πως οι περισσότεροι από αυτούς τους μπούληδες μετέτρεψαν την ομοφοβία και τις σούζες στην πλατεία του Νέου Ηρακλείου σε ψήφους υπέρ ακροδεξιών μορφωμάτων. Όσο για τα μαθήματα, όποιος έχει μάθει Ιστορία από τα βιβλία του σχολείου είμαι σίγουρος πως θα γνωρίζει για τις εκατοντάδες ερωμένες του Δία και την Πολιτεία του Πλάτωνα. Αμφιβάλλω, ωστόσο, αν έχει μάθει για τι είδους έρωτα μιλούσε ο Αριστοφάνης στο Συμπόσιο του τελευταίου και τι συνέβη στον ωραιότερο πρίγκιπα της ιστορίας, τον Γανυμήδη. Όσο παράδοξο κι αν είναι, υπάρχουν βιβλία γραμμένα από Έλληνες που αποποιούνται την queer ιστορία μας, ενώ Άγγλοι καθηγητές, όπως ο James Davidson, αφιερώνουν τη ζωή τους στη μελέτη του queer παρελθόντος της Ελλάδας. Ένα παρελθόν που μέχρι πρόσφατα παρέμενε περιχαρακωμένο όχι μόνο λόγω της τακτικής της χώρας στην οποία ανήκει αλλά και του ευρύτερου δυτικού κόσμου. Είναι τρελό αν σκεφτείς πως ήταν cool να τα έχεις με άνδρα στην αρχαία Αθήνα, σε βαθμό που σου έχτιζαν και άγαλμα (γκουγκλάρετε “τυραννοκτόνους”) και περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια μετά, στην Αγγλία, που αδιαμφισβήτητα λάτρεψε τον αρχαίο μας πολιτισμό, φυλακιζόσουν ακόμη

και αν υπήρχε η υποψία ότι ήσουν ομοφυλόφιλος. Και ενώ τα πράγματα στην Αγγλία και στην Ελλάδα έχουν καλυτερεύσει αρκετά σε σχέση με τον εικοστό αιώνα, απέχουμε πολύ από το να μας διδάσκουν στο σχολείο τον Καβάφη μέσα από τα ποιήματα “Μια Νύχτα” και “Δυο Νέοι, 23 έως 24 ετών” και όχι μόνο με την “Ιθάκη”. Αυτήν τη στιγμή προετοιμάζομαι για το show αποφοίτησης του Central Saint Martins στο οποίο σπουδάζω Graphic Communication Design τα τελευταία τρία χρόνια. Παράλληλα με την έκδοση του “The boy is beautiful” και το στούντιο επικοινωνιακού σχεδιασμού που τρέχω από το 2018, δουλεύω για το πανεπιστήμιο ως “changemaker” με στόχο την αναδιαμόρφωση του προγράμματος σπουδών και την ανταπόκρισή του σε καίρια ζητήματα κοινωνικής, πολιτισμικής και περιβαλλοντολογικής φύσης. Η ζωή στο Λονδίνο είναι συναρπαστική, αναπάντεχη, όμορφη. Νιώθω κομμάτι ενός tribe που σέβεται τους συμπολίτες του, που χαμογελάει στους περαστικούς, που δεν ασχολείται με το τι φοράνε οι δίπλα του ή τι φιλιέται με τι. Βρήκα τον πραγματικό μου εαυτό εδώ και η αυτοπεποίθηση που μου έδωσε αυτή η πόλη μού επιτρέπει να τον κουβαλάω μαζί μου σε όποια πόλη και αν βρεθώ, ομοφοβική ή μη. Στο πρώτο τεύχος ξεκινάμε τον περίπατό μας στο ανατολικό Λονδίνο, με τον queer Έλληνα ποιητή Κόστια Τσολάκη να μας δείχνει τον δρόμο προς το “αθηναϊκό φως”. Σχίζοντας τα σύννεφα, κάπου πάνω από τη Ρώμη, πιάνουμε φευγαλέα τον Δία να γυαλίζει το πόμολο του

Είναι ίσως περιττό να αναφέρω πόσες φορές με έχουν αποκαλέσει “αδελφή” και “πουστάρα” στους διαδρόμους και στα προαύλια όλων των δημόσιων σχολείων που πήγα.

Γανυμήδη που κοσμεί ευλαβικά τις πόρτες του Αγίου Πέτρου. Αντιμέτωποι με το σμιλεμένο κορμί του Απόλλωνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μια ειδοποίηση στο Grindr από ένα άλλο απρόσωπο άγαλμα με σάρκα και οστά μάς προσκαλεί σε κήπους ηδονικούς. Ακολουθώντας τα θραύσματα μιας περιθωριοποιημένης ιστορίας, θα φτάσουμε στο Ζάππειο. Εκεί θα πιάσουμε τον αντίλαλο των ερωτικών επιφωνημάτων που ανακλούν ακόμα στα μάρμαρα του Παναθηναϊκού Σταδίου και στα έδρανα της Βουλής των Ελλήνων. Πλάι στο άγαλμα του Έρωτα Τοξοθραύστη δεν θα παραδώσουμε τα όπλα μας. Θα γιορτάσουμε τον έρωτα ξανά μέσα από τον φακό του @ IacovosOnly, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως η ελληνική queer σκηνή βρισκόταν –και θα βρίσκεται για πάντα– στο επίκεντρο του αμφιθέατρου που λέγεται ζωή».

— Πού μπορεί να το βρει όποιος ενδιαφέρεται; Το πρώτο τεύχος είναι διαθέσιμο μέσω του e-shop του περιοδικού (theboyisbeautiful.com), στο βιβλιοπωλείο του London Centre for Book Arts στο Λονδίνο και πολύ σύντομα σε ένα πολύ αγαπημένο μου spot στο κέντρο της Αθήνας. Είναι σημαντικό για εμένα το περιοδικό να στηρίζει την queer κοινότητα από τη σύλληψη και υλοποίησή του έως τη διανομή του. Γι’ αυτό, άλλωστε, τυπώνεται στο London Centre for Book Arts, ιδρυθέν από τους γκέι συζύγους Simon Goode και Ira Yonemura.

LIFO /16.6.2022

45

Mουσική

NS QUEER ATHE

Wanton Witch: Από την ομοφοβική Μαλαισία στα dancefloors της Ευρώπης Μια από τις πιο ξεχωριστές περιπτώσεις στον χώρο της διεθνούς χορευτικής και ηλεκτρονικής μουσικής σκηνής.

INFO H Wanton Witch θα εμφανιστεί στο PTX (πλ. Θεάτρου 10) στις 18 Ιουνίου. https://www. instagram.com/ wantonwitch/

απο τη μαρία παππά

46

LIFO /16.6.2022

Τ

ρανς γυναίκα με καταγωγή από τη Μαλαισία, η Wanton Witch, που το πραγματικό της όνομα είναι Miriam Alegria, είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις στον χώρο της διεθνούς χορευτικής μουσικής σκηνής. Η χορευτική μουσική πάντοτε ήταν queer κι αυτό είναι κάτι που δεν έχει αλλάξει από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Το τελευταίο διάστημα, όμως, ολοένα και περισσότεροι τρανς DJs και παραγωγοί γίνονται ορατοί και κατακτούν τα dancefloors, κάτι που δεν συναντούσες παλιότερα, δίνοντας νέα πνοή στο σύγχρονο clubbing, όπου η εκπροσώπηση και η ποικιλομορφία ενθαρρύνονται συνειδητά. Και ηχητικά, όμως, οι δουλειές αυτών των καλλιτεχνών ξεχωρίζουν για την υβριδικότητα και τον πειραματισμό τους. Η Wanton Witch γεννήθηκε σε μια απομονωμένη κοινότητα στο Μπόρνεο το 1993. Μεγαλωμένη σε ένα εχθρικό περιβάλλον, μετακόμισε στην Μπανγκόκ, όπου απελευθερώθηκε και κατάφερε να είναι ο εαυτός της. Ίδρυσε την queer καλιτεχνική κολεκτίβα «Non Non Non» που κυριάρχησε στη νυχτερινή ζωή της πόλης και κυκλοφόρησε το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ της, μια συλλογή από κομμάτια πειραγμένης techno που ακούγονται σαν να τα παίζει σε ένα live set και κρύβουν τόσο συναίσθημα που αιχμαλωτίζουν τον ακροατή σε ένα σύμπαν φτιαγμένο με τη δική της queer ματιά. Η ίδια το χαρακτηρίζει ως ένα «ηχητικό ημερολόγιο», έναν τρόπο να εκφραστεί μέσα από την ηλεκτρονική μουσική.

— Ήταν δύσκολο να εκφράσεις τον εαυτό σου όταν μεγάλωνες; Ναι και όχι. Θεωρητικά, αν κάτσουμε να μιλήσουμε για όσα πέρασα μόνο και μόνο επειδή ήμουν ο εαυτός μου, θα μπορούσαν να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο, αλλά δεν είναι στη φύση μου. Αντιμετωπίζω σχεδόν τα πάντα στη ζωή μου στο στυλ «δεν δίνω δεκάρα» και το να εκφράζω τον εαυτό μου ποτέ δεν ήταν πρόβλημα για μένα.

— Πώς ήταν να μεγαλώνεις στο Μπόρνεο; Δεν θυμάμαι πολλά από την παιδική μου ηλικία, μάλλον ελάχιστα. Σίγουρα υποσυνείδητα μπλοκάρονται οι αναμνήσεις μου. Το μόνο που θυμάμαι είναι ιστορίες που η οικογένειά μου μού έλεγε και κάποιες ασαφείς εικόνες εδώ και εκεί. Είναι περίεργο επειδή αντλώ έμπνευση από το παρελθόν – μάλλον αυτές οι εικόνες είναι θολές μεν αλλά διακριτές και δυνατές σε συναισθηματικό επίπεδο.

— Πότε μπήκε η μουσική στη ζωή σου; Θα ήθελα να πω ότι έχω πολλές επιρροές από τον κόσμο και από τον τρόπο που μεγάλωσα, αλλά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Μεγάλωσα σε ένα αρκετά βαρετό και μονότονο περιβάλλον, όπου η τέχνη, η μουσική, η έκφραση δεν ήταν κάτι σημαντικό, όπως ούτε η διασκέδαση ή οι γιορτές. Αυτό όμως δεν ήταν επιλογή τους, μάλλον το επέβαλαν οι συνθήκες. Το ροκ γκρουπ Gossip είχε τεράστια επιρροή στη ζωή μου. Η Beth Ditto είναι ίσως η μόνη καλλιτέχνις που με βοήθησε να ξεκινήσω το ταξίδι μου και να αγαπήσω τη μουσική. Ποτέ δεν αποφάσισα να γίνω μουσικός, όπως πολλά πράγματα στη ζωή μου, απλώς έτυχε.

— Ποιο στοιχείο κάνει τη δική σου χορευτική μουσική τόσο ανατρεπτική; Μπορεί να γίνει πολιτική; Έχει να κάνει με την ερμηνεία. Δεν έχει σημασία σε ποια πλευρά βρίσκεσαι, του δημιουργού ή του κοινού. Μπορεί να είναι πολυδιάστατη η μουσική, αλλά μπορεί να είναι και εντελώς χάλια, ένα τίποτα. Είναι συναρπαστικό πόσο ευέλικτο μπορεί να είναι ένα κομμάτι μουσικής. Οπότε, ναι, μπορεί να γίνει πολιτική η

μουσική, μπορεί να είναι και τα πάντα. Είναι κάτι εντελώς ελεύθερο.

— Τι είναι το Non Non Non; Μια queer καλλιτεχνική πλατφόρμα και κολεκτίβα που εστιάζει στην ηλεκτρονική μουσική και δημιουργεί χώρο και ευκαιρίες στον καθένα να είναι ο εαυτός του. Το ίδρυσα μαζί με την αγαπημένη μου φίλη Mae Happyair στη Μπανγκόκ. Είναι femme και queer. Τώρα που έχω φύγει από κει, η Mae το κρατάει, μάλιστα έχει μετατραπεί σε ακαδημία όπου η νεότερη γενιά μαθαίνει το DJing, ενώ ταυτόχρονα τους δίνεται η ευκαιρία να κάνουν σόου και περφόρμανς.

— Πώς αισθάνεσαι που είσαι από τις ελάχιστες Ασιάτισσες DJs και παραγωγούς στον κόσμο; Τι σημαίνει όσον αφορά την εκπροσώπηση και πόσο σημαντικό είναι; Δεν το έχω σκεφτεί, δεν υπάρχουν πολλές, πράγματι, αλλά, ναι, η εκπροσώπηση είναι πάντα σημαντική. Είναι σαν να δίνεις φωνή σε όσους δεν μπορούσαν να μιλήσουν ως τώρα, σαν να δίνεις χώρο να ακουστούν ιστορίες που δεν έχουν ειπωθεί ποτέ. Σημαντικοί άνθρωποι μας άνοιξαν τον δρόμο και απλώς ακολουθώ το παράδειγμά τους. Και για να είμαι ειλικρινής, το κάνω για να δώσω χαρά. Δεν έχω πολλή χαρά μέσα μου, οπότε, όταν μου δίνεται η ευκαιρία, δίνω λίγη χαρά στη ζωή των άλλων, κι αυτό με κάνει πιο ταπεινή.

— Πόσο εχθρικό είναι το περιβάλλον στη Μαλαισία σήμερα για μια queer τρανς γυναίκα και καλλιτέχνιδα; Τα queer δικαιώματα στη Μαλαισία είναι ανύπαρκτα. Την κυβερνούν ένα μάτσο μικρόμυαλοι και οπισθοδρομικοί θρησκευτικοί εξτρεμιστές. Τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ειδικά αν είσαι και μουσουλμάνος, έχουν συχνά προβλήματα με τον νόμο. Η «σοδομία» είναι έγκλημα στη χώρα, ο νόμος τηρείται αυστηρά και η συμπεριφορά της κοινωνίας απέναντι στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ διαμορφώνεται με βάση το Ισλάμ, την επίσημη θρησκεία της Μαλαισίας. Είναι όμως περισσότερο θέμα του πόσο έχει δουλέψει κάποιος με τον εαυτό του, της παιδείας που έχει λάβει, ώστε να μπορέσει να ανοίξει την καρδιά του και το μυαλό του.

— Πώς αισθάνεσαι που θα παίξεις στην Αθήνα τις ημέρες του Pride; Ενθουσιασμένη που θα δω τους φίλους μου και θα παίξω σε ένα όμορφο μέρος. Το κυριότερο είναι ότι πρόκειται για το πρώτο μου Pride, έτσι πραγματικά ανυπομονώ να γνωρίσω όλες αυτές τις όμορφες ψυχές. Αυτό το διάστημα προσπαθώ να μετακομίσω στην Ευρώπη. Προσπαθώ επίσης να τελειώσω το δεύτερο άλμπουμ μου, που θα είναι εντελώς διαφορετικό από το πρώτο, μια και μου αρέσει να είμαι απρόβλεπτη.

Μουσική

ΠΑΡΤΙ

Τα queer δικαιώματα στη Μαλαισία είναι ανύπαρκτα. Την κυβερνούν ένα μάτσο μικρόμυαλοι και οπισθοδρομικοί θρησκευτικοί εξτρεμιστές.

LIFO /16.6.2022

47

INFO eroseagull.com https://www. instagram.com/ eroseagull/

απο τη μαρία παππά

48

LIFO /16.6.2022

NS QUEER ATHE

Ero Seagull: «Aν αγαπήσω, αγάπησα για πάντα» H περιπετειώδης ζωή της ταλαντούχας μουσικού τής δίνει έμπνευση και κίνητρο για να γράψει κομμάτια. Και γράφει εκπροσωπώντας τους ανθρώπους που αγωνίζονται για ισότητα και ορατότητα.

φωτό: παρισ ταβιτιαν

Mουσική

Τ

ο «Requiem» της Ero Seagull (γραμμένο για τη δολοφονία του George Floyd και αφιερωμένο σε όλα τα θύματα της αστυνομικής βίας) είναι ένα συγκινητικό κομμάτι, από τα πιο πολιτικά που έχουν βγει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Η Ηρώ Γλαρού κάνει ένα σχόλιο για την κοινωνική αδικία και τη βία κάθε είδους που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι καθημερινά, κάτι που έχει βιώσει και η ίδια σε διάφορες φάσεις της ζωής της. Το πρώτο άλμπουμ της, το «Evolution», που κυκλοφόρησε το 2019, είναι μια τολμηρή, ιδιοσυγκρασιακή, queer δουλειά με ηλεκτρονικό ήχο που θυμίζει το χορευτικό πανκ των Le Tigre, DIY. Το «Requiem» είναι το πρώτο δείγμα από το νέο «επαναστατικό» άλμπουμ της που ετοιμάζει αυτήν τη στιγμή με τίτλο «Revolution». «Θα αναφέρεται σε ένα ιντερνετικό σύστημα που θα εξασφαλίζει άμεση δημοκρατία σε ολόκληρο τον κόσμο, χωρίς πολιτικούς. Η κοινωνία θα διοικείται από τον λαό», όπως εξηγεί. «Μικρή νόμιζα ότι είμαι αγόρι, δεν είχα καταλάβει ότι είμαι κορίτσι», λέει με ειλικρίνεια που σε αφοπλίζει. «Είχα ερωτευτεί κορίτσι και το όνειρό μου ήταν να υιοθετήσω οχτώ παιδιά απ’ όλο τον κόσμο και να γίνω γιατρός για να πάω στην Αφρική και να βοηθήσω όπως μπορώ. Το πάθος μου είναι η μουσική και τα ταξίδια, να γνωρίζω καινούργιους πολιτισμούς, κουλτούρες, μουσικές. Μου αρέσει να ανακαλύπτω ανθρώπους, να ακούω τις ιστορίες τους, να γράφω σενάρια. Μου αρέσει η συγγραφή, η φιλοσοφία. Σπούδασα θέατρο στην Αγγλία, συγκεκριμένα στο Μπρέτον Χολ, που τώρα ανήκει στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. Σπουδάζαμε εκεί με την αδερφή μου τη Μυρτώ και η τοποθεσία ήταν ένα μαγευτικό μέρος γεμάτο ιστορίες από το παρελθόν, με ερωτευμένους Ρωμαίους και Ιουλιέτες, με τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη και άλλους θρύλους και μυθικούς ήρωες. Είχε μια ενέργεια αυτό το μέρος κάπως μαγική. Έχω δει νεράιδες εκεί και δεν είμαι η μόνη. Στο πανεπιστήμιο έκανα την πρώτη μου εμφάνιση ως τραγουδίστρια σε ένα κομμάτι του φίλου μου του Gedge και εκεί κατάλαβα ότι αυτή η τέχνη έχει μια αμεσότητα με το κοινό, όπως καμία άλλη. Το 2011, μαζί με τον Στέφανο Κρυσταλλίδη συμμετείχαμε σε έναν διαγωνισμό στο Λονδίνο με τον τίτλο “The People’s Music Awards” και η σύνθεσή μας βγήκε πρώτη στην κατηγορία “Off the beaten track”. Ένας κριτής, μάλιστα, είπε ότι το κομμάτι αυτό είναι μια κατηγορία από μόνο του, κάτι που έδωσε ώθηση στην καριέρα μου, έτσι έκανα την πρώτη μου συναυλία στο venue Scala. Εκεί ένιωσα για πρώτη φορά ότι είμαι στο στοιχείο μου. Λόγω της χρήσης LSD κάποια στιγμή νοσηλεύτηκα σε ψυχιατρείο, γιατί νόμιζα ότι είμαι ο Χριστός και μια κοπέλα που είχα ερωτευτεί, η Μαγδαληνή. Ο λόγος που κατέληξα να παίρνω LSD ήταν γιατί στα early ’20s μου πίστεψα ότι έτσι θα κατάφερνα να μιλήσω σε μια κοπέλα, την Crystal, την οποία είχα ερωτευτεί – ήταν ο πρώτος μου έρωτας. Tότε κατάλαβα τι σημαίνει έρωτας. Της μίλησα τελικά, αλλά δεν ήταν κυριολεκτικά εκεί, δηλαδή την έβλεπα και την άκουγα, αλλά ήταν όλα στο μυαλό μου. Ο εγκέφαλος είχε καταγράψει με ακρίβεια τη φωνή της και δεν μου περνούσε καν από το μυαλό ότι εγώ το δημιουργούσα αυτό. Ήταν τέλειο. Η ζωή με εκπλήσσει. Δεν έχουμε ανακαλύψει το μυαλό και τις δυνατότητές του ακόμα, τουλάχιστον σε αυτό το σύμπαν – το λέω σε περίπτωση που

υπάρχουν και παράλληλα. Χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας, όπως λένε οι επιστήμονες. Έχασα τα λογικά μου για τον έρωτα. Έχω γράψει το βιβλίο μου πάνω σε αυτό, το Ero & The Remembrance (When a bad trip turns into your new reality). Είναι επικίνδυνος ο έρωτας, αλλά αξίζει! Βγήκα τελικά από αυτόν τον κόσμο το 2017 με τη βοήθεια της ψυχιάτρου μου και με μια διάγνωση από το Θριάσιο για Borderline Personality Disorder. Έχω και ΔΕΠΥ και στοιχεία Άσπεργκερ, αλλά πιστεύω ότι έχω κι άλλα και ότι όλοι μας έχουμε σε κάποιο βαθμό τα πάντα. Σε κάποια φάση της ζωής μου, μόλις συνειδητοποίησα ότι όλο αυτό που ζούσα για δέκα χρόνια ήταν ψεύτικο, έπαθα κατάθλιψη για έναν χρόνο. Ο φίλος μου ο Σάμι με έβγαλε από αυτό. Γενικά, οι φίλοι μου είναι οικογένεια. Και η οικογένεια είναι οι φίλοι μου. Όταν βγήκα την πρώτη φορά από το ψυχιατρείο ο φίλος μου ο Στέφανος, που είναι φοβερός μουσικός, μου είπε να πάω από το σπίτι του, που είναι και στούντιο, να τζαμάρουμε και ό,τι βγει. Εκεί άρχισα να γράφω στίχους πάνω στη μουσική του, άρχισα να βρίσκω μελωδίες και να εξερευνώ αυτή την τέχνη. Βγάζαμε κομμάτια όπως το “You bring the light”, που το γράψαμε σε ένα take, και με αυτόν τον τρόπο έδιωχνα τους δαίμονες και γυρνούσα στο φως. Η μουσική με βοήθησε σε αυτό. Και αυτό το οφείλω στον Στεφ. Έχουμε συνεργαστεί στο “Evolution” και ετοιμάζουμε και καινούργια κομμάτια. Το μόνο όφελος από τη μουσική στην Ελλάδα του 2022 είναι ψυχολογικό. Οικονομικό δεν υπάρχει για τους καλλιτέχνες. Το κράτος είναι ανύπαρκτο, οι καλλιτέχνες δεν βγάζουν καν τα προς το ζην, η βοήθεια που έχουμε είναι κυρίως από ιδιωτική πρωτοβουλία. Θεωρώ εξωφρενικό σε μια χώρα με τέτοιο παρελθόν στις τέχνες να απαξιώνονται τόσο οι καλλιτέχνες, αλλά αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Βέβαια, δεν συμβαίνει παντού τόσο έντονα όσο στην Ελλάδα. Η ζημιά είναι μεγάλη, αλλά τη γουστάρω! Όπως λένε και στη slang των ξενυχτάδικων “έκανα μεγάλη ζημιά”, που σημαίνει τα έσπασα όλα, έμεινα άφραγκος, αλλά γούσταρα πολύ! Το γεγονός ότι έχω νοσηλευτεί λόγω κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών στο παρελθόν μπορεί να με κάνει να φαίνομαι αναξιόπιστη, έτσι μας λένε να προσέχουμε πού το λέμε. Εγώ μιλάω ανοιχτά, αλλά πολλά άτομα αναγκάζονται να το κρύβουν για self-care, για να μην τους διασύρουν, για να μην τους πουν τρελούς, για να μην έχει κανένας το δικαίωμα να τους υποβιβάσει ή, αν πουν “θέλω να πεθάνω”, να τους κλείσει με εισαγγελική εντολή σε ψυχιατρείο. Όλα αυτά τα παραδείγματα είναι βγαλμένα από τη ζωή, έχουν συμβεί. Με εξοργίζει που ακόμα πρέπει να παλεύουμε για να εδραιωθούν τα δικαιώματά μας, των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, που σε άλλες χώρες είναι αυτονόητα. Για παράδειγμα, εάν δύο γυναίκες έχουν παιδί, η μη βιολογική μητέρα δεν έχει κανένα δικαίωμα σε αυτό. Στην περίπτωση που πεθάνει η βιολογική μητέρα, οι γονείς της μπορούν να πάρουν το παιδί, ενώ η μη βιολογική μητέρα (η κανονική του μάνα, που το μεγαλώνει) δεν αναγνωρίζεται πουθενά. Μου φαίνεται απίστευτο. Είναι απόλυτη αδικία να μην έχεις τα ίδια δικαιώματα με ένα ετερόφυλο ζευγάρι. Η πατριαρχία είναι ακόμα ισχυρή και παντοδύναμη και δημιουργεί καθημερινά προβλήματα στη ζωή μας. Δεν επιτρέπεται να υπάρχει μισθολογική

Με εξοργίζει που ακόμα πρέπει να παλεύουμε για να εδραιωθούν τα δικαιώματά μας, των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, που σε άλλες χώρες είναι αυτονόητα. Για παράδειγμα, εάν δύο γυναίκες έχουν παιδί, η μη βιολογική μητέρα δεν έχει κανένα δικαίωμα σε αυτό.

ανισότητα μεταξύ αντρών και γυναικών. Μη στήριξη της εργαζόμενης μητέρας, rape culture, mansplaining, gaslighting, body shaming, όλα αυτά πρέπει επιτέλους να τα αφήσουμε πίσω μας! Τον πόλεμο, τον ρατσισμό, τις κοινωνικές ανισότητες, το προσφυγικό, το μεταναστευτικό, όλα αυτά που υποδαυλίζουν την ποιότητα της ζωής μας και το δικαίωμά μας σε αυτήν, το αναφαίρετο κεκτημένο μας στην αυτοδιάθεση. Live and let live! Ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν. Ένας queer καλλιτέχνης έχει τις ίδιες δυσκολίες που αντιμετωπίζει κάθε μειονότητα. Πρέπει να δουλέψεις διπλά για να αποδείξεις την αξία σου, σε τοποθετούν σε ένα κουτάκι με αυστηρά προδιαγεγραμμένα όρια και περιορισμούς. Νιώθεις ότι είσαι καλός “για queer καλλιτέχνης”, αλλά όχι αρκετά καλός για να γίνεις κάτι huge. Για παράδειγμα, έχεις δει κάτι αντίστοιχο της Rihanna σε queer; Δεν νομίζω. Δεν τυγχάνεις της απόλυτης αποδοχής της μάζας. Στην Ελλάδα η κοινωνία είναι ακόμη βαθιά συντηρητική. Θα ήθελα να αλλάξουν αυτά τα πρότυπα κάποια στιγμή, να εξαφανιστούν τα στερεότυπα. Ειδικά η μουσική βιομηχανία το έχει πολύ ανάγκη αυτό. Έχω βιώσει ομοφοβία και στην Αμερική και στην Ελλάδα. Θυμάμαι ένα περιστατικό που επειδή φορούσα γραβάτα δεν με εξυπηρέτησαν σε ένα βενζινάδικο, μέχρι και φραστικά επεισόδια στον δρόμο όταν κρατιόμουν χέρι-χέρι με την κοπέλα μου. Εγώ μπόρεσα να τα αγνοήσω και να τα προσπεράσω γιατί είχα καλό background από την οικογένειά μου, με αποδοχή και συναίσθηση. Αλλά δεν είναι όλοι τόσο δυνατοί ή τυχεροί, γι’ αυτό πρέπει να φροντίσουμε να καταπολεμήσουμε τον ομοφοβία και να απομονώσουμε τους θιασώτες της. Πιστεύω σήμερα ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά σε σχέση με παλιότερα, αν είναι καλύτερα ή όχι θα το κρίνει η Ιστορία, αυτό που ξέρω είναι ότι γίνονται πράγματα, τουλάχιστον στην κατεύθυνση του visibility και του inclusivity. Τώρα έχουμε το βήμα να ακουστούμε, αλλά φυσικά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και θέλω να πιστεύω ότι αυτό είναι γνήσιο, ένα βήμα μπροστά και ότι δεν γίνεται στο πλαίσιο του politically correct. Το “Requiem” το έγραψα με το που είδα στις ειδήσεις τη δολοφονία του George Floyd. Ήμουν συγκλονισμένη, συντετριμμένη, μου φάνηκε απίστευτο, παρότι έχουμε συνηθίσει στην ασχήμια. Κάθισα στο πιάνο, άρχισα να παίζω και οι πρώτοι στίχοι, “Perhaps I’m million bucks but now I feel like I’m dirt on the ground”, μου ήρθαν στο μυαλό λες και μου τους υπαγόρευε κάποιος. Το έγραψα μέσα σε ένα βράδυ, χωρίς να φιλτράρω τη σκέψη μου, χωρίς πολλές διορθώσεις, σχεδόν αυτόματα. Είναι αφιερωμένο σε όλους αυτούς που έχουν βιώσει αστυνομική βία, στα θύματά της και σε όσους νιώθουν ότι ο κόσμος δεν είναι ασφαλής γι’ αυτούς. Σου ζητάει να ξανασκεφτείς τις επιλογές σου και να τις κάνεις μέσα από την αγάπη. Στην είσοδο του ιστορικού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ αναγράφεται το ρητό “ΜΟΥΣΑΙΣ ΧΑΡΙΣΙ ΘΥΕ” το οποίο σημαίνει “Θυσίαζε στις Μούσες και στις Χάριτες”. Αυτό μου έμαθε ο αδελφός μου, ο Αντώνης Γλαρός, που είναι σκηνοθέτης, να αφιερώνω τη ζωή μου στην τέχνη. Σε όλες τις μορφές της, στη μουσική, στο γράψιμο, στο θέατρο, σε ό,τι με γεμίζει κάθε περίοδο της ζωής μου. Η ζωή με έχει διδάξει να κυνηγάω το όνειρό μου. Αλλιώς θα με κυνηγήσει αυτό».

Μουσική

NEW ARTIST

LIFO /16.6.2022

49

NS QUEER ATHE

Βιβλίο

douglas stuart Σάγκι Μπέιν

Μτφρ.: Σταυρούλα Αργυροπούλου Εκδόσεις Μεταίχμιο

Queer λογοτεχνία: Δέκα κορυφαίοι τίτλοι Τα βιβλία που οφείλει κανείς να διαβάσει από την queer λογοτεχνία της εποχής μας, ελληνική και ξένη.

οcean vuong

Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι Μτφρ.: Έφη Φρυδά Εκδόσεις Gutenberg

απο την τινα μανδηλαρα

50

LIFO /16.6.2022

Ένα από τα πιο όμορφα βιβλία των τελευταίων χρόνων, το άκρως εξομολογητικό, αλλά περίτεχνα γραμμένο μυθιστόρημα του Βουόνγκ αποκαλύπτει χαρακτηριστικά στοιχεία του βίου του, της γκέι κουλτούρας αλλά και των λογοτεχνικών επιρροών του που τον έχουν χρίσει ήδη έναν σημαντικό ποιητή και μυθιστοριογράφο της Αμερικής. Άλλωστε, δεν έχει τιμηθεί τυχαία με το βραβείο T.S. Eliot, καθώς ο Αμερικανοβιετναμέζος συγγραφέας και ποιητής μάς χαρίζει ένα μεστό μυθιστόρημα, βγαλμένο μέσα από σκληρές και ωμές συνθήκες, άμεσα συνδεδεμένες με το συντηρητικό αμερικανικό περιβάλλον, αλλά γραμμένο με έναν ιδιότυπο, τρυφερό λυρισμό. Ο ήρωας του, το alter ego του Βουόνγκ στο μυθιστόρημα, μεγαλωμένος σε μια αμερικανική επαρχία όπου οι άνδρες ρίσκαραν καθημερινά, οπλοφορούσαν και σνίφαραν ουσίες, είχε καταλάβει από νωρίς ότι είχε φτιαχτεί για να διαφέρει: σύντομα βρήκε καταφύγιο στο διάβασμα που στόλισε τις ερωτικές του φαντασιώσεις με τις ιδανικές λέξεις και έδωσε διέξοδο στα ασπρόμαυρα όνειρά του. Όσο για την ερωτική ιστορία που δεσπόζει στο μυθιστόρημα, δηλαδή τον ανέφικτο, εν πολλοίς, έρωτα του Όσιαν για ένα άλλο αγόρι, είναι εξίσου σπαρακτική με ολόκληρο το βιβλίο που είναι γραμμένο με τη μορφή γράμματος προς τη μητέρα του, η οποία πέθανε από καρκίνο. Ένα σπάνιο βιβλίο με μια πανέμορφη, ουσιαστική αλήθεια.

Γνωστός σεναριογράφος και άνθρωπος των μίντια, ο Σκοτσέζος Ντάγκλας Στιούαρτ προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό αλλά και αναστάτωση με το αυτοβιογραφικό σε μεγάλο βαθμό πρώτο του μυθιστόρημα Σάγκι Μπέιν, που μπορεί κάλλιστα να διαβαστεί ως το κατεξοχήν βιβλίο ενηλικίωσης της queer βιβλιογραφίας. Η υποδοχή από το κοινό και τους κριτικούς ήταν θερμότατη, ενώ το βιβλίο απέσπασε με το «καλημέρα» το βραβείο Μπούκερ. Πρωταγωνιστής το alter ego του Στιούαρτ, ο Σάγκι, και η τεράστια διαδρομή που διανύει από τα δύσκολα χρόνια της πολύπαθης Γλασκώβης της δεκαετίας του ’80 μέχρι την εποχή της απρόσμενης επιτυχίας στην ενήλικη του ζωή. Οι οικογενειακές σχέσεις, οι εσωτερικές συγκρούσεις από τα πρώτα σκιρτήματα μιας άγουρης ακόμα σεξουαλικότητας που τον έκανε να νιώθει διαφορετικός έως τη ενήλικη ζωή του ως απελευθερωμένου πλέον γκέι άνδρα βρίσκονται στο προσκήνιο ενός όμορφου, τρυφερού και σπαρακτικά αληθινού βιβλίου. Όπως ανέφεραν τα μέλη της επιτροπής στο σκεπτικό της βράβευσης: «Αυτό το πρώτο μυθιστόρημα μας άφησε άφωνους, αφού δημιουργεί ένα εκπληκτικό, αστείο, συμπονετικό, συγκλονιστικό πορτρέτο εθισμού, θάρρους και αγάπης».

robert jones jr.

πωλ μπ. πρεθιάδο

Μτφρ.: Ρηγούλα Γεωργιάδου Εκδόσεις Διόπτρα

Μτφρ.: Αναστασία Ελευθερίου Εκδόσεις Αντίποδες

Οι προφήτες

Το πρώτο βιβλίο του Νεοϋορκέζου συγγραφέα και αρθρογράφου των «New York Times» και «Paris Review of Books» έτυχε της πιο θερμής υποδοχής από το κοινό και τους κριτικούς, ενώ ήταν φιναλίστ για μια σειρά από περίοπτα βραβεία, όπως το National Book Award και το Prix Médicis. Οι περισσότεροι συνέκριναν τον τρυφερό λυρισμό του με αυτόν της Τόνι Μόρισον, καθώς ο συγγραφέας περιγράφει με αντίστοιχη ενάργεια τη σκληρότητα της καθημερινότητας των μαύρων την εποχή του «Strange Fruit» που τραγουδούσε με συντριβή η Μπίλι Χόλιντεϊ, και με μια άκρως περίτεχνη γλώσσα. Σε πολλά σημεία, επίσης, το βιβλίο θυμίζει το βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο του συνονόματού του Έντουαρντ Τζόουνς Γνωστός Κόσμος (εκδόσεις Νεφέλη), καθώς αμφότεροι μιλάνε για άνδρες πρωταγωνιστές στον αμερικανικό Νότο και για τα αδιανόητα εμπόδια που αντιμετώπιζαν στις βαμβακοφυτείες στον αγώνα τους να υπάρξουν. Κεντρικοί πρωταγωνιστές, εν προκειμένω, ο Αϊζάια και ο Σάμιουελ, οι οποίοι είχαν μετατρέψει τη φτωχική καλύβα τους σε καταφύγιο της αγάπης τους κόντρα σε έναν σκληρό και αδυσώπητο κόσμο που περιγράφεται σε κάθε χαρακτηριστική λεπτομέρεια, φέρνοντας για πρώτη φορά στην επιφάνεια προβλήματα ακόμα και της ίδιας της μαύρης κοινωνίας της εποχής. Ο άκρως συνειδητοποιημένος Τζόουνς έχει ήδη το δικό του φανατικό κοινό στον αγγλόφωνο κόσμο και λόγω του πολύ πετυχημένου του μπλογκ με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Son of Baldwin» (σ.σ. του γνωστού μυθιστοριογράφου James Baldwin).

Είμαι το τέρας που σας μιλά

Γεννημένος στο Μπούργκος της Ισπανίας, ο τρανς φιλόσοφος, συγγραφέας και εικαστικός Πωλ Μπ. Πρεθιάδο θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της εποχής μας στο πεδίο του φύλου και του σώματος. Το βιβλίο αυτό έχει ως απαρχή ένα συνέδριο που οργάνωσαν οι ψυχαναλυτές του φροϊδικού αιτίου στο Παρίσι, πολλοί από τους οποίους εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ως ψυχικά ασθενείς όλους όσοι βιώνουν δυσφορία φύλου. Απέναντι σε αυτούς στέκεται ο Πρεθιάδο, ο οποίος αντλεί την έμπνευσή του από την Αναφορά σε μια Ακαδημία του Φραντς Κάφκα, όπου ένας πίθηκος στέκεται αρχικά με δυναμισμό απέναντι στην επιστημονική απολυταρχία, αν και τελικά εκμηδενίζεται από το ίδιο το σύστημα. Με αντίστοιχο τρόπο επιχειρεί να δείξει ο Πρεθιάδο στους ψυχαναλυτές της εποχής μας ότι το επιστημολογικό παράδειγμα της έμφυλης διαφοράς έχει αλλάξει ριζικά, όπως και οι θεμελιώδεις ψυχαναλυτικές έννοιες. Καλώντας μας σε έναν ουσιαστικό μετασχηματισμό της ψυχιατρικής προσέγγισης κατά τα πρότυπα του Φουκό, φέρνει στο προσκήνιο έναν διαφορετικό, ριζοσπαστικό λόγο. Γιατί, όπως γράφει και στο βιβλίο: «Το διεμφυλικό σώμα είναι για την κανονιστική ετεροφυλοφιλία ό,τι είναι η Λέσβος για την Ευρώπη: ένα σύνορο δηλαδή, το εύρος και η μορφή του οποίου διαιωνίζονται μόνο με τη βία. Κόψε εκεί, κόλλησε εδώ, βγάλε αυτά τα όργανα, αντικατάστησέ τα με άλλα». Πραγματικά οδυνηρά επίκαιρο.

θεόδωρος γρηγοριάδης

sam albatros

carolin emcke

Εκδόσεις Πατάκη

Εκδόσεις Εστία

Μτφρ.: Δημήτρης Δημοκίδης Εκδόσεις Πόλις

Η νοσταλγία της απώλειας

Τριάντα μία ιστορίες προσωπικές, αληθινές, γραμμένες με αλήθεια και χιούμορ για ανθρώπους για τους οποίους η απώλεια και το βάσανο του έρωτα ήταν καθημερινό ψωμί. Η γκέι ταυτότητα, που ορίζεται μέσα από ένα ταξίδι στοχασμού και ερωτισμού στην ελληνική επαρχία, προσδιορίζεται με σπαραχτική ειλικρίνεια και με περιστατικά που αφοπλίζουν τον αναγνώστη. Ένα road trip στα άγνωστα χωριά της Βόρειας Ελλάδας με το όχημα της Κινητής Βιβλιοθήκης είναι η αφετηρία για να ξεδιπλωθούν διάφορες πραγματικές και άκρως ανθρώπινες ιστορίες. Γλυκόπικρες εξιστορήσεις βγαλμένες από τις πιο απρόοπτες συνθήκες της ζωής δίνουν τον τόνο, όπως το περιστατικό με τον πεσμένο τόμο της εγκυκλοπαίδειας του Δαρεμά πάνω στο κρεβάτι όπου κοιμόταν ο πρωταγωνιστής ή η δυνάμει ερωτική ιστορία με τον Γιούργκεν σε ένα μπαρ, που έληξε άδοξα. Γενικότερα, οι ιστορίες ξεκινούν από τον ελληνικό Βορρά, από τη Θράκη έως τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, και φτάνουν στο Πήλιο, ενώ αυτές που περιλαμβάνονται στην ενότητα «Περαστικοί στον νέο κόσμο» αφορούν το πέρασμα στην Αθήνα.

εντουάρ λουί

Ελαττωματικό Αγόρι

Άλλη μια περίπτωση όπου το προσωπικό εμπλέκεται με τη λογοτεχνική γραφή και την εξομολόγηση. Η έννοια της αυτοβιογραφίας και της queer λογοτεχνίας επαναπροσδιορίζεται δυναμικά με αυτό το εξομολογητικό αφήγημα που κατοικεί στα όρια των φύλων, της ταυτότητας και της πραγματικότητας. Βγαλμένο από τα βιωματικά δεδομένα τ@ Sam Albatros, ενός ονόματος άμεσα συνδεδεμένου με την ποίηση και το diversity, το Ελαττωματικό Αγόρι ξεδιπλώνει την προσωπική ιστορία της επιβίωσης ενός queer ατόμου στην ασφυκτική και ενίοτε κακοποιητική ελληνική μικροαστική κοινότητα. Το βιβλίο αναφέρεται κατεξοχήν στα παιδιά της επαρχίας που δεν τόλμησαν ποτέ να διατρανώσουν την επιθυμία τους και να ζήσουν τον έρωτά τους ελεύθερα, όχι μόνο μέσα από τα βιβλία, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή τ@ Sam Albatros, αλλά και στην πράξη. Όσο για τον τίτλο «ελαττωματικό» φαίνεται να αντιστρέφεται στο τέλος του βιβλίου και να οδηγεί στη λύτρωση-σημείο παρηγοριάς για τα queer άτομα που θέλουν να χαράξουν τον δικό τους αυτοπροσδιοριζόμενο δρόμο προς την έκφραση, την ελευθερία και τη δημιουργικότητα.

Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας

μαριέκε λούκας ρίνεβελντ

Μτφρ.: Στέλα Ζουμπουλάκη Εκδόσεις Αντίποδες

Μτφρ.: Άγγελος & Μαρία Αγγελίδου Εκδόσεις Ίκαρος

Από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε στα γαλλικά γράμματα ο Εντουάρ Λουί φαίνεται να όρισε με τον δικό του, διαφορετικό τρόπο τη γραφή και την αυτοβιογραφία, το λεγόμενο autofiction, λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους και καταθέτοντας την προσωπική του, οδυνηρή ιστορία. Ο αυθορμητισμός και η ριζοσπαστικοποίηση ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά του λόγου του, πάντοτε ενταγμένου στο συμβολικό λεξιλόγιο ενός προσώπου που διεκδίκησε μέσα από μεγάλες μάχες την γκέι ταυτότητά του. Γεννημένος ως Εντί Μπελγκέλ και μεγαλωμένος σε ένα χωριό στης βόρειας Γαλλίας τη δεκαετία του ’90, ο Εντουάρ Λουί αποφάσισε να αποποιηθεί τόσο το ονοματεπώνυμό του όσο και το ασφυχτικό του παρελθόν, τον πατριαρχικό νόμο και τα απολυταρχικά δεδομένα. Στο πλαίσιο αυτό έγραψε μια σειρά από βιβλία κατά της πατριαρχίας αλλά και του νεοφιλελευθερισμού, αποδίδοντάς τα σε έναν ενιαίο ολοκληρωτικό νόμο που στόχο έχει να ελέγχει και να εξοντώνει. Στο πλαίσιο μιας ενιαίας δυναμικής αντίστασης, φαίνεται να συναντά τη μητέρα του, στην οποία αφιερώνει το τελευταίο του βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αντίποδες με τον τίτλο Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας, μέσα από το οποίο αναδεικνύει τον αγώνα της Μονίκ Μπελγκέλ να ξεφύγει από τη σκιά ενός άνδρα και τη «διπλή κυριαρχία που ασκούνταν πάνω της, την κυριαρχία της τάξης και την ανδρική κυριαρχία». Στα σαράντα τέσσερά της η μητέρα του Μπελγκέλ βρήκε τη δύναμη να εξεγερθεί και να διεκδικήσει την προσωπική της μεταμόρφωση και εν τέλει την ελευθερία της, προσφέροντας ένα ολοζώντανο παράδειγμα προς μίμηση.

Δυσφορεί η νύχτα

Για πρώτη φορά το βραβείο Μπούκερ δίνεται σε μη δυαδικό άτομο (non binary), τιμώντας έτσι μια γραφή που τρομάζει, σοκάρει αλλά και κινητοποιεί. Γραμμένο με την αιχμηρή πένα του/της συγγραφέως που ο/η ίδιος/-α είχε υποστεί κακοποίηση, αποδίδει σπαρακτικά την παιδική ηλικία μέσα από τα μάτια ενός παιδιού που υφίσταται κάθε μορφής βία, εξού και δεν μπορεί παρά να κερδίσει αλλά και να συντρίψει τον αναγνώστη με την οδυνηρή αλήθεια της. Σύμφωνα με τα μέλη της επιτροπής, το βιβλίο ενθουσίασε από την πρώτη του κιόλας ανάγνωση και προτιμήθηκε χωρίς δεύτερη σκέψη χάρη σε «αυτή την τρυφερή και γεμάτη κατανόηση ανάμνηση της παιδικής ηλικίας, που κινείται ανάμεσα στην ενοχή και στη λύτρωση, από ένα άτομο με συναρπαστικό ταλέντο και σπάνιες συγγραφικές δεξιότητες». Παρότι ο/η Rijneveld με καταγωγή από την Ολλανδία δεν είχε κλείσει καν τα τριάντα, όλα όσα είχε βιώσει έφταναν να καλύψουν εμπειρίες χρόνων, όπως συμβαίνει με την πρωταγωνίστρια της αφήγησης, τη δεκάχρονη Τζάκετ, η οποία βιώνει πρόωρα το πένθος εξαιτίας του χαμού του αδελφού της αλλά και της ασφυκτικής εσωτερικής της απομόνωσης από το περιβάλλον. Το μόνο που της δίνει μια ελάχιστη παρηγοριά είναι η σύνδεσή της με τα ζώα, τα πολύτιμα για εκείνην αντικείμενα και οι ζωντανές της αναμνήσεις από τις όμορφες στιγμές με τον αδελφό της και τα παιχνίδια της με τη φύση.

Ο δικός μας πόθος

Μία από τις σημαντικότερες διανοούμενες της εποχής της, η Καρολίν Έμκε είναι συγγραφέας αλλά και δυναμική ρεπόρτερ, ανταποκρίτρια του «Spiegel», με αποστολές στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν, στο Κόσοβο, στο Ιράκ αλλά και στο Ισραήλ, στη Δυτική Όχθη και στην Αίγυπτο. Πρόσφατα εκδόθηκε από τις εκδόσεις Πόλις το βιβλίο της Εναντίον του μίσους, το οποίο μιλάει με τον πλέον εμπεριστατωμένο τρόπο για το διάχυτο μίσος που χαρακτηρίζει την εποχή μας και έχει πολλές μορφές, από το hate speech στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι τις σεξιστικές επιθέσεις. Ανάλογα ερωτήματα έθεσε η Έμκε μιλώντας για τα επιβλητικά αφηγήματα της κανονικότητας και την ερωτική ταυτότητα στο βιβλίο Ο δικός μας πόθος, όπου αποκαλύπτει με ενάργεια τις δυναμικές ατραπούς της ομοφυλοφιλικής επιθυμίας και την προσωπική της ιστορία. Αποκαλύπτοντας τη δυσκολία που είχαν οι γκέι άνδρες και γυναίκες να εκφράσουν τη σεξουαλικότητά τους ως έφηβοι τη δεκαετία του ’80, η αφήγησή της φτάνει έως τις μέρες μας, περνώντας τα σύνορα. Με αυτόν τον τρόπο η συγγραφέας καταθέτει τη δική της πολυπολιτισμική εμπειρία από τα αμέτρητα μέρη που έχει επισκεφθεί και τις διαφορετικές μορφές καταπίεσης που έχει βιώσει. Ένα βιβλίο πλούσιο σε πληροφορίες και ουσιαστικό χάρη στην αλήθεια των εκμυστηρεύσεών του.

Βιβλίο

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

bernardine evaristo Κορίτσι, γυναίκα, άλλο Μτφρ.: Ρένα Χατχούτ Εκδόσεις Gutenberg

Σημειώνοντας μεγάλη εκδοτική επιτυχία (και) στην Ελλάδα, το βιβλίο της Εβαρίστο έκανε αίσθηση καθώς ήταν διαφορετικό σε σχέση με ό,τι είχε κυκλοφορήσει ως τότε για τη διαφορετικότητα και την έμφυλη κουλτούρα. Γραμμένο με χιούμορ, αλλά με ρηξικέλευθη ματιά, το Κορίτσι, γυναίκα, άλλο είναι ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που στόχο έχει να αφυπνίσει αλλά και να κάνει να ακουστούν οι πολλαπλές φωνές των γυναικών που ζουν σε ένα πολυπολιτισμικό, αλλά ενίοτε άκρως σεξιστικό περιβάλλον όπως αυτό του Λονδίνου. Στο κέντρο της αφήγησης η μαύρη ομοφυλόφιλη ακτιβίστρια Άμα Μπόνσου που ανεβάζει την παράσταση Η τελευταία Αμαζόνα της Δαχομέης με θέμα εμπνευσμένο και πάλι από τη μάχη των γυναικών. Οι αγώνες που δίνει η ίδια μαζί με τη φίλη της Ντομινίκ έχουν διαμορφώσει ένα modus vivendi που στα μάτια της νεαρής Γιαζ αλλά και των φιλενάδων της φαντάζει απαρχαιωμένο. Η σύγκρουση των διαφορετικών οπτικών, δοσμένη ωστόσο με γενναίες δόσεις ανατρεπτικού χιούμορ, βρίσκεται στο επίκεντρο του πολυφωνικού αυτού μυθιστορήματος που κέρδισε το βραβείο Μπούκερ και ο Ομπάμα χαρακτήρισε ως αγαπημένο του. Σίγουρα δεν θα μπορούσε να βρεθεί ιδανικότερος εκφραστής όλων αυτών των φωνών από τη γεννημένη στο Λονδίνο Εβαρίστο, κόρη μιας λευκής Αγγλίδας και ενός μαύρου Νιγηριανού συγγραφέως, που έχει ήδη εννιά βιβλία στο ενεργητικό της.

LIFO /16.6.2022

51

Φωτογραφία

από τον αλέξανδρο διακοσάββα

52

LIFO /16.6.2022

NS QUEER ATHE

Η queer οικειότητα στα πορτρέτα του Spyros Rennt Μια νέα έκδοση και μια έκθεση με τις δουλειές του Έλληνα φωτογράφου, στο πλαίσιο των δράσεων του φετινού Athens Pride.

Φωτογραφία

ΠΟΡΤΡΕΤΑ

Α

ν είναι γνωστά μου άτομα, θα τους πω “έλα να σε πάρω μια φωτογραφία!”, ενώ, αν δεν τους γνωρίζω, θα τους πω για ποιον ακριβώς λόγο θέλω να τους φωτογραφίσω: ότι μου αρέσει το look τους, ή το χαμόγελο, ή τα μαλλιά τους. Δεν μπορώ να πω σε κάποιον απλώς “μπορώ να σε φωτογραφίσω;”. Γενικά, προσπαθώ να μην ενοχλώ αγνώστους έξω, αλλά, από την άλλη, όταν θέλω να φωτογραφίσω κάποιον πολύ και δεν το κάνω, θα με τριβελίζει τις επόμενες ώρες, οπότε I just go for it». Κάπως έτσι πλησιάζει ο Spyros Rennt τα άτομα που θέλει να φωτογραφίσει, απαντώντας την απορία που μου προκαλείται μονίμως όταν χαζεύω αυτά τα τόσο οικεία, τόσο ειλικρινή πορτρέτα που καταφέρνει να αποτυπώσει: τι του κινεί το ενδιαφέρον σε έναν άγνωστο και πώς τον προσεγγίζει; Ο Έλληνας φωτογράφος που μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα σε Αθήνα και Βερολίνο έχει καταφέρει να αναδειχθεί, υμνώντας το αστικό lifestyle, τις υποκουλτούρες, τη nightlife και, βέβαια, την queer αισθητική. Με αφορμή το νέο του zine με τίτλο «Portraits», μια φωτογραφική έκδοση 64 σελίδων που περιλαμβάνει 64 πορτρέτα και συνοδεύει την πρώτη του έκθεση στην Αθήνα με υλικό από την πορεία του στο βιβλιοπωλείο Hyper Hypo, ο Spyros μου περιγράφει περισσότερα για την υπέροχη δουλειά του. «Δεν νομίζω ότι μου δίδαξε κάτι το Βερολίνο φωτογραφικά, ωστόσο ήταν η ζωή και οι καταστάσεις που ζούσα και οι άνθρωποι που γνώριζα εδώ που με έκαναν να θέλω να γίνω φωτογράφος – για να τα καταγράψω όλα αυτά». Καθώς παρατηρώ προσεκτικότερα τα πορτρέτα της έκδοσης, κάποια μου φαίνονται εντελώς αυθόρμητα, σαν να προέκυψαν μέσα από τρία κλικ σε διάρκεια λίγων δευτερολέπτων, ενώ άλλα μοιάζουν να τον παίδεψαν περισσότερο. «Όντως, κάποια πορτρέτα είναι ανθρώπων που είδα έξω, σε κάποιο πάρτι και τους προσέγγισα με σκοπό να τους φωτογραφίσω, επειδή κάτι με τράβηξε πάνω τους. Τρία κλικ θα ήταν καλά! Συνήθως πρόκειται για ένα κλικ, κι αν πέτυχε, πέτυχε. Δεν θα έλεγα ότι κάποια εικόνα από το βιβλίο με παίδεψε περισσότερο, αλλά πράγματι κάποια πορτρέτα προέκυψαν από sessions στο στούντιό μου, όπου έχω περισσότερο χρόνο

Γενικά, προσπαθώ να μην ενοχλώ αγνώστους έξω, αλλά, από την άλλη, όταν θέλω να φωτογραφίσω κάποιον πολύ και δεν το κάνω, θα με τριβελίζει τις επόμενες ώρες.

LIFO /16.6.2022

53

NS QUEER ATHE

Φωτογραφία

Queer για μένα σημαίνει αντισυμβατικό – κάτι που κινείται έξω από τις νόρμες.

από τον αλέξανδρο διακοσάββα

54

LIFO /16.6.2022

με το μοντέλο, είμαστε one on one, δοκιμάζουμε διάφορα πράγματα και γενικά το διασκεδάζουμε (τουλάχιστον εγώ)!». Ο Spyros δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη τεχνική, μόνο προσπαθεί τα άτομα που φωτογραφίζει να νιώθουν άνετα με τον ίδιο και με την κατάσταση της φωτογράφισης. Καθώς κάνω scroll τα spreads που μου έστειλε, παρατηρώ επίσης ότι το γυμνό εναλλάσσεται με πορτρέτα ντυμένων ατόμων εντελώς φυσικά και με οργανικό τρόπο. Τον ρωτώ πώς το καταφέρνει αυτό, να αντιμετωπίζει δηλαδή το γυμνό σώμα χωρίς την προκλητικότητα με την οποία το έχουμε συνδέσει στο παρελθόν. « Ένα γυμνό σώμα σε μια φωτογραφία από μόνο του δεν προκαλεί. Θέλει να είναι μέρος μιας κατάστασης, να έχει μια συγκεκριμένη στάση ή ο ιδιοκτήτης να έχει μια συγκεκριμένη έκφραση για να θεωρηθεί ερωτικό. Σε μια παραλία γυμνιστών κάποιοι φοράνε μαγιό, οι περισσότεροι όχι, από ένα σημείο κι έπειτα σταματάς να εστιάζεις στη γύμνια – κάπως έτσι και στο “Portraits” έχω γυμνά πορτρέτα, αλλά μη προκλητικά». Μοναδική queer αισθητική, λοιπόν, από έναν queer φωτογράφο που απαθανατίζει μέλη της queer κοινότητας της Αθήνας και του Βερολίνου. Τι σημαίνει, όμως, queer για τον ίδιο; «Αντισυμβατικό – κάτι που κινείται έξω από τις νόρμες. Με διαολίζει ωστόσο ότι τείνει να σημαίνει πια απλώς gay 2.0.».

INFO PORTRAITS LAUNCH/ EXHIBITION Hyper Hypo, Βορέου 10, Αθήνα 17/6, 19:00 Instagram: @spyressence

ΠΟΡΤΡΕΤΑ

703 732

ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΈΝΑ ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΟ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ ΈΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΌ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ Η ΒΆΣΙΑ ΚΕΒΡΙΚΟΣΑΊΟΥ ΚΑΙ Η ΔΉΜΗΤΡΑ ΚΥΛΆΚΟΥ ΕΊΝΑΙ ΔΊΔΥΜΟ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΚΑΙ ΖΕΥΓΆΡΙ ΣΤΗ ΖΩΉ. ΕΚΤΌΣ ΑΠΌ ΤΟ ΝΑ ΠΡΟΣΘΈΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΩΝ ΜΑΓΑΖΙΏΝ ΤΟΥΣ ΣΤΟ GOOGLE ΠΩΣ ΠΡΟΤΕΊΝΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΛΟΑΤΚΙ+ ΆΤΟΜΑ, ΛΈΝΕ ΚΑΙ ΠΩΣ «ΌΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ ΑΝΟΙΧΤΌΣ ΈΧΕΙ ΘΈΣΗ ΕΔΏ» ΚΑΙ ΕΞΗΓΟΎΝ ΠΏΣ ΤΟ ΕΦΑΡΜΌΖΟΥΝ. ΓΙΑΤΊ ΤΟ ΦΑΓΗΤΌ ΜΆΣ ΕΝΏΝΕΙ ΚΑΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΕΡΒΊΡΕΤΑΙ ΣΕ ΜΈΡΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΆΝΟΥΝ ΝΑ ΝΙΏΘΟΥΜΕ ΌΛΟΙ ΑΣΦΑΛΕΊΣ. από τη ζωη παρασιδη φωτο: γιωργοσ αδαμοσ

PERSONAL SHOPPER ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ LIFO /16.6.2022

55

EN H T A QUEER

S

αριστερα η βάσια κεβρικοσαίου και δεξια η δήμητρα κυλάκου

ΓΕΥΣΗ

από τη ζωη παρασιδη φωτο: γιωργοσ αδαμοσ

Σ

56

LIFO /16.6.2022

ε περίπτωση που ανήκετε σε εκείνους που ακόμα έχουν στο μυαλό τους ότι οι vegans τρώνε μόνο μαρούλια και όσπρια, αν δεν έχετε ανακαλύψει τα vegan «βρόμικα» της Αθήνας, προτείνω να ρίξετε μια ματιά στο μενού του Τρεις Λαλούν μέσα από τις πλατφόρμες διανομής φαγητού. Θα βρείτε πατάτες τηγανητές λουσμένες με φυτικό τσένταρ και κιμά από ηλιόσπορο, plant based nuggets, meat free πιτόγυρα και σκεπαστές, μπέργκερ, χοτ ντογκ και κρέπες, αλμυρές και γλυκές. Η Βάσια Κεβρικοσαίου είναι vegan εδώ και τριάμισι χρόνια. Η Δήμητρα Κυλάκου γκούγκλαρε τη λέξη όταν γνωρίστηκαν για να μάθει περί τίνος πρόκειται και μπήκε στη διαδικασία να αλλάξει τρόπο ζωής. Εδώ και έναν χρόνο λειτουργούν το μαγαζί τους στο οποίο φτιάχνουν όσα έψαχναν και οι ίδιες να φάνε έξω, πράγματα που υπάρχουν σε αφθονία για τους κρεατοφάγους αλλά όχι για τους vegan. Κάνουν και μερικά μαγειρευτά, όπως τα σουτζουκάκια τους από κιμά σόγιας με μπαχάρια και μια σάλτσα μαμαδίστικη. Προσωπικά πρωτοδοκίμασα την κουζίνα τους την Καθαρά Δευτέρα, όταν είχαν ετοιμάσει ένα μενού ειδικά για τη μέρα με όλα τα σαρακοστιανά που μπορείτε να φανταστείτε, χωρίς ίχνος ζωικών προϊόντων στις συνταγές. Πριν από περίπου ενάμιση μήνα, οι δυο τους έκαναν ένα ακόμα βήμα, ανοίγοντας στον ίδιο δρόμο, μερικά νούμερα πιο κάτω, το Laganum, στο οποίο ετοιμάζουν πίτσες με τα δικά τους φυτικά χειροποίητα αλλαντικά, σερβίρουν μακαρονάδες όπως arrabbiata, cacio e pepe και bolognese, πάντα σε vegan εκδοχή. Τα πιάτα τους που αγαπήθηκαν γρήγορα είναι η πίτσα καρμπονάρα με φυτική κρέμα γάλακτος, φυτικό μπέικον, κρεμμύδι, φρέσκα μανιτάρια και

Το φαγητό έξω ικανοποιεί δύο ανθρώπινες ανάγκες, την τροφή και την κοινωνικοποίηση. Όχι τυχαία, δεκαετίες πριν ο Ηλίας Πετρόπουλος κατέγραψε κάποια από τα καλιαρντά, κρυφακούγοντας τις παραγγελίες σε μέρη όπου η τότε ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ένιωθε ασφαλής.

φυτική μοτσαρέλα, η tex mex με φρέσκια σάλτσα ντομάτας ελαφρώς πικάντικη, κιμά από πρωτεΐνη αρακά, καλαμπόκι, κόκκινα φασόλια και φυτικό τυρί, η χωριάτικη με φρέσκια σάλτσα ντομάτας, πιπεριές, κρεμμύδι, ελιές, μανιτάρια, ντομάτα και φυτικό τυρί φέτα, το ριζότο τριφολάτα μανιταριών, το ανάλαφρο cheesecake τους με μαρμελάδα φράουλας και η κρεμ μπρουλέ με γάλα βρόμης και ζάχαρη καρύδας που έχει έναν πολύ φανατικό θαυμαστή, ο οποίος την παραγγέλνει σχεδόν κάθε μέρα. «Αυτό που μας ικανοποιεί είναι ότι οι συνταγές αρέσουν και σε κόσμο που δεν είναι vegan, αυτός ήταν και ο στόχος μας, να απευθυνθούμε σε όλους, ακόμα και σε εκείνους που μπορεί να νομίζουν ότι τρώμε συνέχεια φακές και ρεβίθια». Το πρώτο τους κοινό εγχείρημα, το Τρεις Λαλούν, έχει ένα όνομα που η Δήμητρα έχει δώσει και σε άλλα μαγαζιά της. Ξεκίνησε από το Χαϊδάρι, το μετέφερε στο χωριό της, στη Σκάλα Λακωνίας, όμως πολύ γρήγορα αναγκάστηκε να το επαναφέρει στην Αθήνα. «Κουβάλησα τα πάντα, τα κατέβασα μέχρι εκεί και μέσα σε οκτώ μήνες τα ξαναμάζεψα και γύρισα πίσω. Δέχτηκα φοβερό μπούλινγκ, ένιωσα σαν να με τύλιξαν σε μια κόλλα χαρτί και να με πέταξαν στα σκουπίδια, θα το λέω σε όλη μου τη ζωή. Βρέθηκα με προηγούμενη σχέση μου εκεί και δεν με στήριξαν, “ήρθες εδώ γυναίκα/λεσβία να ανοίξεις μαγαζί / να μας φας τις γυναίκες”, τα έχω ακούσει όλα. Και μιλάμε για έξι χρόνια πριν, όχι για το 1800. Τα μάζεψα, γύρισα πίσω και ευτυχώς που έχω δεκαπέντε φίλους οι οποίοι έκαναν ένα πάρτι για να μαζέψουν λεφτά. Έβαλαν από εκατό ευρώ ο καθένας για να ξεκινήσω από την αρχή. Στην Αθήνα είναι πιο εύκολο ένα επιχειρήσει ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο, η επαρχία είναι πολύ σκληρή ακόμα».

Με τη Gen Z να γίνεται γρήγορα η πιο queer επιχειρηματική γενιά, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι επενδυτές και διευθύνοντες σύμβουλοι κάνουν όλο και συχνότερα λόγο για την ποικιλομορφία και το πώς αυτή μεταφράζεται στους εργασιακούς χώρους, τουλάχιστον σε μια χώρα σαν την Αμερική. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις συζητήσεις διεξάγονται από άτομα τα οποία δεν έχουν τις ίδιες εμπειρίες ή προκλήσεις που έχουν οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων εντός της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Διαβάζοντας για την queer επιχειρηματική αμερικανική εμπειρία, το μεγαλύτερο ερώτημα που προκύπτει σε σχετικά άρθρα και έρευνες είναι το «τι την κάνει να διαφέρει από τη στρέιτ επιχειρηματική εμπειρία;». Δύο από τις μεγαλύτερες διαφορές φαίνεται να είναι η τοποθεσία και οι σχέσεις. Οι επιχειρηματίες είναι πιο πιθανό να μετακινούνται σε όλη τη χώρα απ’ ό,τι ο μέσος Αμερικανός. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα του StartOut, οι γκέι και λεσβίες επιχειρηματίες έχουν σχεδόν τετραπλάσιες πιθανότητες να δραστηριοποιηθούν στην Καλιφόρνια απ’ ό,τι οι στρέιτ επιχειρηματίες, 260% περισσότερες πιθανότητες να δραστηριοποιηθούν στη Μασαχουσέτη και 230% περισσότερες πιθανότητες να δραστηριοποιηθούν στη Νέα Υόρκη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τείνουν να μεταναστεύουν σε πιο ανεκτικές Πολιτείες που τους επιτρέπουν να βρίσκονται πιο κοντά σε επενδυτές, πελάτες και προμηθευτές. Να πούμε επίσης ότι όλες αυτές οι Πολιτείες σημειώνουν υψηλή βαθμολογία στον διαδημοτικό δείκτη ισότητας της Human Rights Campaign, οποίος συνυπολογίζει τους νόμους κατά των διακρίσεων και τις σχέσεις της κοινότητας με την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+. Όσο για το κομμάτι των σχέσεων, ο σεξουαλικός προσανατολισμός πολλών επιχειρηματιών

τρεις λαλούν

λον. Όχι ότι στην πλατεία Αμερικής δεν το είχαμε καταφέρει. Έχουμε φιλοξενήσει γλέντι γκέι γάμου, και το δικό μας εκεί το κάναμε, μας κοίταξαν κάποιοι κάπως περίεργα, αλλά δεν πειράζει». «Αυτό το μαγαζί είναι το σπίτι μας, είμαστε εδώ από το πρωί μέχρι το βράδυ, δεν είμαστε περαστικές και τους ανθρώπους που έρχονται εδώ τους θεωρώ οικογένειά μου», θα μου πει η Δήμητρα. «Τα βράδια που μαζεύουμε το μαγαζί λέμε καμιά φορά “δεν είναι σαν να είχαμε καλεσμένους;”», θα τη συμπληρώσει η Βάσια. Και συνεχίζει «σίγουρα πολλοί δεν σκέφτονται κατευθείαν ότι το μαγαζί το τρέχουν δυο γυναίκες. Υπήρξαν φορές που πελάτες οι οποίοι πέρασαν το πρωί, ήρθαν ξανά το βράδυ και μας βρήκαν εδώ, γι’ αυτό μας ρώτησαν γιατί δουλεύουμε τόσες ώρες και τι γίνεται με τους εργοδότες μας. Τους εξηγήσαμε ότι είναι δικό μας το μαγαζί, πως δουλεύουμε όλη μέρα γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο σήμερα ότι και οι γυναίκες μπορούν να έχουν μαγαζιά, ότι είναι απλώς άνθρωποι που προσπαθούν να επιχειρήσουν. Ίσως να μην μπορείς να σηκώσεις δύο τελάρα μαζί, σημασία έχει ότι το προσπαθείς, ακόμα κι αν πρέπει να βάλεις τα πράγματα στο μαγαζί μπουκαλάκι - μπουκαλάκι». Μου περιγράφουν ότι, καθώς έχουν διαφορά ηλικίας, πολλές φορές τις έχουν ρωτήσει αν είναι μητέρα με κόρη – τις περισσότερες φορές νιώθουν ότι η ερώτηση γίνεται από άτομα που θέλουν να επιβεβαιώσουν ότι αυτό δεν ισχύει. «Προφανώς δεν έχουμε πιάσει όλους τους πελάτες να τους πούμε ότι είμαστε ζευγάρι, αν το έχουν καταλάβει καλώς, όσοι δεν το έχουν καταλάβει θα το μάθουν τώρα έτσι και αλλιώς». Πώς μπορεί να δείξει ένα μαγαζί ότι τους χωράει όλους, κατά τη γνώμη τους; «Το πιο απλό πράγμα που μπορεί να κάνει είναι, αν δει δυο άτομα του ίδιου φύλου να φιλιούνται, να μην τους πει “έλα, σταμάτα το αυτό τώρα, οι διπλανοί σε κοιτάνε”. Την περίοδο που είχαμε υπάλληλο τρανς άτομο υπήρξαν πελάτες που μας ρωτούσαν “είναι αγόρι ή κορίτσι;”. Όταν απαντούσαμε “είναι αγόρι” και η κουβέντα συνέχιζε με “ναι, αλλά…”, φροντίζαμε να τους δείξουμε και να τους πούμε ότι δεν θα έπρεπε να τους νοιάζει, ότι δεν υπάρχει “αλλά”. Όσο για το πώς επιλέγουμε προσωπικό, δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις τις απόψεις του ανθρώπου που έχεις απέναντί σου. Θα πούμε στον υποψήφιο υπάλληλο πως είμαστε ζευγάρι και αν στραβώσει σημαίνει ότι δεν

laganum

μπορεί να επηρεάσει τη διατήρηση ή την απώλεια επενδυτών και καταναλωτών. Έχει σημασία το να είναι κανείς out; Από 140 επιχειρηματίες που συμμετείχαν στην έρευνα της StartOut, το 63% έχει δηλώσει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό στους επενδυτές, με τη συντριπτική πλειοψηφία να το έχει κάνει ήδη από τις πρώτες συζητήσεις (79%). Από το 37% που δεν το έκανε, σχεδόν το μισό ποσοστό δήλωσε ότι δεν το θεωρεί σχετικό, ενώ ένα επιπλέον 12% πίστευε ότι το να είναι out θα μπορούσε να βλάψει τη διαδικασία των συζητήσεων με τους επενδυτές. Την ίδια στιγμή, σχεδόν οι μισοί από τους 87 επενδυτές που συμμετείχαν στην έρευνα επενδύουν με γνώμονα την ποικιλομορφία, γεγονός που κατά τη StartOut εγείρει το ερώτημα «πώς μπορεί η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα να συμμετάσχει και να επωφεληθεί από τις προσπάθειες για την αύξηση της ποικιλομορφίας, αν δεν αυτοπροσδιορίζεται;». Πίσω στα δικά μας, μπορεί σήμερα να μη μιλάμε για κάποια ανερχόμενη start-up αλλά για δύο εστιατόρια που, καθώς είναι ανοιχτά στο ευρύ κοινό, έχουν φροντίσει να αναφέρουν στην περιγραφή της επιχείρησής τους στο Google ότι προτείνονται για άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί πολύ απλά το φαγητό έξω ικανοποιεί δύο ανθρώπινες ανάγκες, την τροφή και την κοινωνικοποίηση. Όχι τυχαία, δεκαετίες πριν ο Ηλίας Πετρόπουλος κατέγραψε κάποια από τα καλιαρντά, κρυφακούγοντας τις παραγγελίες σε μέρη όπου η τότε ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ένιωθε ασφαλής. Όταν γνωρίστηκαν η Βάσια Κεβρικοσαίου και η Δήμητρα Κυλάκου, η δεύτερη διατηρούσε μεζεδοπωλείο στην πλατεία Αττικής, «όπως το φαντάζεσαι, με ζωντανή μουσική, τσίπουρα, μπίρες, ούζα και τους μεζέδες που τα συνοδεύουν συνήθως». Η Βάσια πρότεινε να βάλουν και μερικές vegan επιλογές για να μην τρώει μόνο πατάτες και ρεβιθοκεφτέδες με τους φίλους της κάθε φορά που πήγαιναν στο μαγαζί και κάπως έτσι κατάφεραν να κάνουν παλιούς και μεγάλους σε ηλικία πελάτες τους να πουν «βάλε από αυτόν τον γύρο, τον vegan». Όταν αποφάσισαν να αλλάξουν τοποθεσία και να ανοίξουν ένα αποκλειστικά vegan μαγαζί, δεν επέλεξαν τυχαία το Γκάζι. «Είχαμε πει πως αν φτιάχναμε νέο μαγαζί, θα ήταν είτε εδώ είτε στην περιοχή του Μεταξουργείου, γιατί θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα gay friendly περιβάλ-

Την περίοδο που είχαμε υπάλληλο τρανς άτομο υπήρξαν πελάτες που μας ρωτούσαν “είναι αγόρι ή κορίτσι;”. Όταν απαντούσαμε “είναι αγόρι” και η κουβέντα συνέχιζε με “ναι, αλλά…”, φροντίζαμε να τους δείξουμε και να τους πούμε ότι δεν θα έπρεπε να τους νοιάζει, ότι δεν υπάρχει “αλλά”.

μπορούμε να συνεργαστούμε, όχι μόνο γιατί θα είναι δύσκολο για εμάς τις ίδιες αλλά γιατί δεν θα θέλαμε να σχολιάσει κανείς το φιλί που αναφέραμε πριν. Την ίδια στιγμή, το ότι είμαστε ένα vegan μαγαζί δεν σημαίνει ότι όσοι δουλεύουν εδώ, εκτός από εμάς, είναι επίσης vegan, ούτε μπορούμε να τους υποχρεώσουμε να γίνουν, αλλά σίγουρα ξέρουμε ότι έχουμε ανθρώπους που θα δεν χλευάσουν αυτό που κάνουμε, που το σέβονται. Όποιος είναι ανοιχτός, έχει θέση εδώ».

Tην Κυριακή 24 Ιούνιου θα φιλοξενήσουν στο Laganum τη βιβλιοπαρουσίαση του Μαμά… δες η οικoγένειά μου, του βιβλίου της Στυλιανής Παπουλίδου και της Παναγιώτας Αντωνιάδου, το οποίο απευθύνεται σε γονείς και παιδιά, δίνοντας αφορμή για συζήτηση πάνω σε θέματα διαφορετικότητας και έχοντας για πρωταγωνίστριά του τη δεκάχρονη Μυρτώ που μεγαλώνει με δύο μητέρες και «θα αναγκαστεί για πρώτη φορά στη ζωή της να μάθει να αντιμετωπίζει τις αρνητικές συμπεριφορές των μεγάλων». «Τέτοιες κινήσεις θέλουμε να τις στηρίζουμε. Θα ποστάρουμε την εκδήλωση στα social media του μαγαζιού, θα φωνάξουμε και δικό μας κόσμο που ακόμα και αν τελικά δεν αγοράσει το βιβλίο, θα ακούσει και θα μάθει πράγματα». «Εγώ θα καλέσω και τους γονείς μου», δηλώνει η Βάσια. «Kαι όποιος θέλει να γιορτάσει τον γάμο του εδώ, εννοείται ότι θα του πούμε “ναι”», θα τονίσει η Δήμητρα. Αν καταφέρουν να ξεκλέψουν χρόνο για να βγουν, πού θα προτιμήσουν να πάνε; «Θα πάμε παντού, αλλά η αλήθεια είναι πώς αν θέλουμε να δώσουμε ένα φιλί, θα προτιμήσουμε ένα gay friendly μαγαζί για να νιώσουμε άνετα. Τα μαγαζιά που το δηλώνουν είναι ολοένα περισσότερα, δεν μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσο το εννοούν, αλλά σε κάθε περίπτωση θεωρούμε πως η αύξηση αυτή είναι ένα καλό βήμα που βοηθάει την ορατότητα και την αποδοχή».

ΤΡΕΙΣ ΛΑΛΟΎΝ Περσεφόνης 23, 211 4182251 LAGANUM Περσεφόνης 19, 210 3459977

LIFO /16.6.2022

57

EN H T A QUEER

S

MARKET RESEARCH

PERSONAL SHOPPER ñ

Polaroid Now Φωτογραφική μηχανή. www.kotsovolos.gr

ñ

NUXE

EUROCATERING ΑΕ: Η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που λαμβάνει πιστοποίηση No Food Waste

Άρωμα Sun Fragrant Water. Στα καταστήματα καλλυντικών

H Eurocatering A.E. είναι η πρώτη εταιρεία πανελλαδικά που λαμβάνει την πιστοποίηση No Food Waste, η οποία αναπτύχθηκε από την TÜV AUSTRIA Hellas σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Μπορούμε. Η συγκεκριμένη πιστοποίηση είναι ένα ολοκληρωμένο σχήμα πιστοποίησης με στόχο την ανάδειξη της υπευθυνότητας, της κοινωνικής συνείδησης και ευαισθησίας καθώς και της επιχειρηματικής ηθικής. Βάσει αυτών των αρχών, κάθε επιχείρηση καθορίζει και αναλαμβάνει ενέργειες σχετικές με την ανάπτυξη διαρκώς αξιολογούμενων μεθόδων διαχείρισης και αξιοποίησης των τροφίμων για τον περιορισμό και την ελαχιστοποίηση της σπατάλης που προκύπτει ή μπορεί να προκύψει σε όλα τα στάδια λειτουργίας της. H σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα παγκόσμιο ζήτημα που συνεχώς ανεβαίνει στις προτεραιότητες των κρατών. Για τον λόγο αυτό η επιχείρηση έχει δεσμευτεί εδώ και χρόνια να λειτουργεί έχοντας ως γνώμονα τη συνετή διαχείριση των τροφίμων, των πλεονασμάτων και των υπολειμμάτων των προϊόντων σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Με την εφαρμογή διαφόρων δράσεων, παρά την αύξηση των πωλήσεων και συνεπώς του όγκου των προϊόντων, η Eurocatering πέτυχε μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά 22% τα περασμένα 3 έτη και δεσμεύεται ότι θα συνεχίσει.

ï

KORRES Άρωμα ANAFI Eau de Toilette. Στα φαρμακεία

î

Swatch Ρολόι SKIN από τη σειρά BIOCERAMIC. www.swatch.com

ñ

Missoni Μαγιό από τη συλλογή Missoni Mare 2022.

ñ

Σε επιλεγμένα καταστήματα

FOREO Ηλεκτρική οδοντόβουρτσα ISSA 2. www.sephora.gr

ö

JBL Bluetooth ακουστικά Tune 230NC TWS. www.public.gr

ñ

New Balance Παπούτσια 57/40. www.newbalance.gr

58

LIFO /16.6.2022

Το πολυαναμενόμενο Taste Garden επιστρέφει στο Golden Hall O υπαίθριος κήπος με τις funky καντίνες ζωντανεύει ξανά στον προαύλιο χώρο του Golden Hall! Από τις 2 Ιουνίου έως και τις 30 Ιουλίου οι πολύχρωμες καντίνες που όλοι αγαπήσαμε πρωταγωνιστούν και πάλι στο ανθισμένο προαύλιο του Golden Hall, καλώντας τους επισκέπτες στο πιο δροσερό και γευστικό διάλειμμα από τις αγορές τους. Ο αγαπημένος κήπος σάς περιμένει να δοκιμάσετε signature πιάτα, αυθεντικές ελληνικές γεύσεις με πλούσιο άρωμα, εναλλακτικές street food επιλογές, ζουμερά μπέργκερ, κοκτέιλ και δροσιστικά ροφήματα από τα πιο δημοφιλή café και εστιατόρια του Golden Hall (Cultivos Coffee, everest exclusive, Flocafe Espresso Room, TGI FRIDAYS, Δε Μιτ Μπόιζ και Τυροκομείο Κωσταρέλου) σε απίστευτα προσιτές τιμές. To σκηνικό ζωντανεύει με τις live εμφανίσεις μουσικής μπάντας που επιστρέφει κάθε Πέμπτη και Παρασκευή 19:00-21:00.

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ

Άλεξ Μάνος Influencer/Content Creator

από τηn αφροδιτη σακκα

φωτο: παρισ ταβιτιαν

Άλεξ, πώς θα χαρακτήριζες το στυλ σου με τρεις λέξεις; Το στυλ μου είμαι εγώ! Όσο κι αν προσπαθώ να το χωρέσω σε λέξεις, νομίζω πως πάντα καταλήγω να φοράω αυτό που με εκφράζει κάθε μέρα, που με κάνει να νιώθω άνετα και μου «χτυπάει» ως ενδιαφέρον. Όλοι μου λένε πως μπαίνοντας σε ένα μαγαζί το βλέμμα μου θα πέσει συνήθως στο πιο χτυπητό κομμάτι και με κοροϊδεύουν γι’ αυτό, αλλά μάλλον έχουν δίκιο! Το φετινό Athens Pride διεκδικεί και γιορτάζει μια ζωή «Άνευ Όρων». Τι σημασία έχει για σένα το μήνυμα αυτό; Το μήνυμα του φετινού Pride είναι τόσο απλό και ταυτόχρονα τόσο σημαντικό: μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία που συνεχώς θέτει όρους στη ζωή μας, μια ζωή που είναι δική μας και δεν αφορά κανέναν άλλο. Ως gay άντρας έχω κουραστεί να ζω τη ζωή μου με τρόπο που να πρέπει να ικανοποιεί τους άλλους και όχι εμένα. Επομένως, μια ζωή «Άνευ Όρων» μοιάζει ονειρεμένη και ελπίζω κι εύχομαι να έρθει μια μέρα που όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ελλάδα θα ζουν όπως αυτά θέλουν, υπερήφανα και ελεύθερα, χωρίς να δίνουν αναφορά σε κανέναν για τίποτα. Τι φοράς σήμερα και πόσο κοστίζει; Για σήμερα διάλεξα το αγαπημένο μου πουκάμισο από Studio83 (προηγούμενη συλλογή), βερμούδα από Zara (25,99 ευρώ) και Converse Run Star Hike Hi *Find Your Pride* (120 ευρώ). Τα κοσμήματά μου είναι από το αγαπημένο μου –στον κόσμο– Prigipo. Πού πηγαίνεις τώρα; Την αλήθεια; Πάω για λέιζερ και μετά για μοντάζ. @alex_ma Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

LIFO /16.6.2022

59

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Οι προσωπικές

σης και πολλών επαφών. Από τις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο του Ήλιου στο ζώδιό σας με τον Κρόνο, ταξίδια και συναντήσεις με φίλους από μακριά φέρνουν αέρα ανανέωσης κι έναν νέο έρωτα στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο, οπότε το φετινό Pride θα σας μείνει αξέχαστο. Αξιοποιήστε αυτό το διάστημα μέχρι τις 21/6, που ο Ήλιος θα μετακινηθεί στον Καρκίνο, σηματοδοτώντας την έναρξη του καλοκαιριού. Εξαιρετική μέρα για προώθηση καινοτόμων ιδεών είναι στις 20/6, οπότε πραγματοποιείται το εξάγωνο Ερμή - Δία. Η ανταπόκριση θα είναι αρκετά θετική και οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα διευρύνετε τον κοινωνικό σας κύκλο. Εσείς του 2ου δεκαημέρου θα γιορτάσετε σε διάφορα μέρη το Pride και θα συναντήσετε πολλούς φίλους από τα παλιά, θα φλερτάρετε και θα επανασυνδεθείτε με άτομα που είχατε χάσει τα τελευταία δύο χρόνια.

ανάγκη σας για απολαύσεις και ψυχαγωγία είναι έντονη, ενώ είναι αυξημένη και η δημιουργική σας διάθεση. Από τις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου, μπορείτε οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο να οργανώσετε τις διακοπές σας ή να κάνετε ένα ταξίδι για να γιορτάσετε το Pride. Οι γονείς θα περνάτε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά, οι ελεύθεροι θα ερωτευτείτε, ενώ όσοι είστε σε σχέση θα την αναθερμάνετε. Στις 20/6 το εξάγωνο Ερμή - Δία φέρνει ευκαιρίες για επαφές με το εξωτερικό και οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα περάσετε κάποιο διάστημα σε έναν μακρινό προορισμό, όπου θα συμμετάσχετε σε συλλογικές δράσεις ενός Pride. Μέσω αυτών θα κάνετε καινούργιες γνωριμίες και δεν αποκλείεται να ερωτευτείτε. Εσείς του 2ου δεκαημέρου βγείτε να απολαύσετε το εορταστικό κλίμα παρέα με αγαπημένους φίλους.

ανάγκες θα αποτελέσουν προτεραιότητα για τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο, καθώς είστε αποφασισμένοι στο φετινό Pride να ξεχωρίσετε. Από τις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου, είναι ιδανική εποχή για να ξεκινήσετε τις διακοπές σας, να ταξιδέψετε και να ερωτευτείτε. Πολλοί από εσάς θα βρείτε τον έρωτα κι αυτό το Pride θα σας μείνει αξέχαστο. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο στις 20/6 με το εξάγωνο Ερμή - Δία θα έχετε την τύχη με το μέρος σας αν φλερτάρετε. Βγείτε να γιορτάσετε με τους φίλους σας και να είστε πρόθυμοι για νέες γνωριμίες. Η γοητεία των γεννημένων το 2ο δεκαήμερο θα είναι στα ύψη. Αν γιορτάσετε το Pride στην πόλη σας ή σε ένα διαφορετικό προορισμό, θα αναπτύξετε νέες, δυνατές φιλίες.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Μια νέα πηγή

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Η οικογένεια θα

εσόδων θα αυξήσει τα κέρδη σας και θα μπορέσετε να απολαύσετε το φετινό Pride δίχως άγχη. Εξαιρετική μέρα για να ξεκινήσετε ένα ταξίδι και να γιορτάσετε μαζί με το ταίρι σας ή/και με φίλους είναι στις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο επικεντρωθείτε στις προσωπικές σας επιθυμίες, καθώς στις 20/6 το εξάγωνο Ερμή - Δία ευνοεί το ξεκίνημα μιας ερωτικής σχέσης. Εσείς θα προτιμήσετε να γιορτάσετε το Pride στην πόλη σας, ωστόσο θα βρείτε τον έρωτα σε ένα άτομο διαφορετικής κουλτούρας. Στις 21/6 εισέρχεται ο Ήλιος στο ζώδιό σας και ξεκινά ο μήνας των γενεθλίων σας με έντονη εξωστρέφεια, δυναμισμό και γοητεία, οπότε θα είναι ιδανική εποχή για φλερτ. Μια αναπάντεχη έκπληξη περιμένει εσάς του 2ου δεκαημέρου, αν δεχτείτε την πρόσκληση φίλων να γιορτάσετε όλοι μαζί.

αποτελέσει το επίκεντρο του ενδιαφέροντός τις επόμενες μέρες και θα περνάτε όμορφες στιγμές με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Αν μετακομίσατε πρόσφατα σε έναν νέο χώρο, θα προτιμήσετε να γιορτάσετε το Pride συναντώντας φίλους. Ωστόσο και μια βόλτα στην πόλη θα σας δώσει την ευκαιρία να βγείτε από τη ρουτίνα, απολαμβάνοντας συναυλίες και εκθέσεις. Με το εξάγωνο Ερμή - Δία στις 20/6 οι ευκαιρίες για καινούργιες γνωριμίες θα είναι πολλές για εσάς του 1ου δεκαημέρου. Μια καλή εποχή για να ταξιδέψετε είναι από τις 21/6, που εισέρχεται ο Ήλιος στον Καρκίνο. Πάρτε το ταίρι ή τους φίλους σας κι επισκεφτείτε τα Pride σε διάφορες πόλεις. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο βγείτε από το καβούκι σας και αφήστε τον εαυτό σας ελεύθερο, καθώς το φετινό Pride θα είναι γεμάτο ενότητα και αγκαλιές.

starfax

QUEER ATHENS

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Εποχή έντονης δρά- ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Αυτή την εποχή η

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Θα προτιμήσετε πιο ιδιωτικές στιγμές οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο και θα γιορτάσετε το φετινό Pride οργανώνοντας μια ρομαντική βραδιά με το ταίρι σας. Με το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 16/6 είναι μια καλή μέρα για κάνετε ένα ταξίδι και να περάσετε όμορφες στιγμές στο Pride μιας ξένης χώρας. Αν παραμείνετε στην πόλη σας, θα σας δοθεί η ευκαιρία να συναντηθείτε με φίλους από τα παλιά. Από τις 21/6, που εισέρχεται ο Ήλιος στον Καρκίνο, η δημιουργική σας διάθεση θα είναι στα ύψη και θα νιώσετε πολύ όμορφα, προσφέροντας τις υπηρεσίες σας στην κοινότητα του Pride. Οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο θα διασκεδάσετε με την ψυχή σας, καθώς θα έχετε την οικονομική ευχέρεια γι’ αυτό, και θα ζήσετε μοναδικές εμπειρίες, ενώ θα δημιουργήσετε και ισχυρούς δεσμούς με άτομα με τα οποία θα συμπορευτείτε στο μέλλον.

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Οι προσπάθειές σας αποδίδουν καρπούς από τις 16/6 που πραγματοποιείται το τρίγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο και είναι ιδανική εποχή για σύντομες αποδράσεις. Οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο θα γιορτάσετε το Pride κάνοντας μια εκδρομή και θα δημιουργήσετε νέες φιλίες, ενώ αρκετοί θα ερωτευτείτε. Εσείς του 1ου δεκαημέρου δώστε έμφαση στην επικοινωνία και εκφράστε το ενδιαφέρον σας στις 20/6 με το εξάγωνο Ερμή - Δία που η τύχη θα είναι με το μέρος σας. Από τις 21/6, που εισέρχεται ο Ήλιος στον Καρκίνο, θα αποφύγετε τα μεγάλα πάρτι και θα απολαύσετε μικρές συγκεντρώσεις με φίλους κατά τη διάρκεια του φετινού Pride. Προσέξτε τις περιττές δαπάνες οι γεννημένοι το 2ο δεκαήμερο, καθώς η ανάγκη σας για ψυχαγωγία και το εορταστικό κλίμα που θα επικρατεί θα σας κάνει επιρρεπείς σε σπατάλες.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Νέες ευκαιρίες για συ- ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Συνεχείς μετανεργασίες που θα έχουν διάρκεια φέρνει στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου στις 16/6 και η συμμετοχή σας στο φετινό Pride θα σας βοηθήσει να διευρύνετε τον κοινωνικό σας κύκλο. Μέσω συλλογικών δράσεων θα κάνετε καινούργιες γνωριμίες και εκτός του ότι θα βρείτε νέες διεξόδους, μπορεί να βρείτε και τον έρωτα της ζωής σας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα κάνετε ένα ταξίδι στο εξωτερικό για να γιορτάσετε το Pride, θα αποκτήσετε νέες εμπειρίες και θα δημιουργήσετε δυνατές φιλίες με άτομα με τα οποία θα έχετε κοινά ενδιαφέροντα. Ιδανική μέρα για ταξίδια είναι στις 20/6 με το εξάγωνο Ερμή - Δία. Εσείς του 2ου δεκαημέρου μπορεί να νιώσετε μελαγχολία έπειτα από έναν χωρισμό, αν βγείτε όμως να γιορτάσετε με φίλους οι πιθανότητες να ερωτευτείτε είναι πολλές, βγαίνοντας από το αισθηματικό αδιέξοδο.

κινήσεις και επαφές σας δίνουν την ευκαιρία να διευρύνετε το δίκτυο των γνωριμιών σας και μια πολύ δυνατή μέρα για να ξεκινήσετε οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο μια καινούργια συνεργασία ή φιλία είναι στις 16/6 με το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου. Το φετινό Pride θα αποτελέσει ορόσημο για εσάς, καθώς θα βρείτε τον έρωτα σε ανύποπτη στιγμή. Επιστρατεύστε την ευγένεια και το χιούμορ σας και φλερτάρετε το άτομο που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον σας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε αίσιες εξελίξεις στην προσωπική σας ζωή και αν σκοπεύετε να υπογράψετε σύμφωνο συμβίωσης, στις 20/6, με το εξάγωνο Ερμή - Δία, θα είναι εξαιρετική μέρα. Γιορτάστε την επισφράγιση της σχέσης σας στο Pride της πόλης σας. Εσείς του 2ου δεκαημέρου θα ζήσετε έναν δυνατό έρωτα και θα ακολουθήσετε το ταίρι σας σε μια ξένη χώρα.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Αύξηση της φήμης

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Επιβραβεύ- ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Τα επαγγελ-

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

60

LIFO /16.6.2022

ονται οι προσπάθειές σας και θα απολαύσετε τους καρπούς των κόπων σας όσοι συνεχίσατε να κυνηγάτε τα όνειρά σας. Οι γεννημένοι το 3ο δεκαήμερο στις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου, ξεκινήστε το πακετάρισμα αν σκοπεύετε να γιορτάσετε το φετινό Pride σε διαφορετική πόλη ή χώρα. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο, αν σκοπεύετε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας σε ένα φιλικό σας πρόσωπο, κάντε το στις 20/6 που το εξάγωνο Ερμή - Δία φέρνει τύχη. Το εορταστικό κλίμα του Pride θα σας απελευθερώσει και θα είναι μια καλή στιγμή για εξωτερίκευση συναισθημάτων. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, που θα συμμετάσχετε για πρώτη φορά ενεργά σε Pride, είστε μες στον ενθουσιασμό επειδή θα ζήσετε αυτήν τη μοναδική εμπειρία που θα σας δώσει την ευκαιρία να εξασκήσετε τα ταλέντα σας.

ματικά θέματα θα απασχολήσουν το προσεχές διάστημα τους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο και να αναμένετε αύξηση του εισοδήματός σας από τις 16/6, που πραγματοποιείται το τρίγωνο Ήλιου - Κρόνου. Ιδανική εποχή για να γιορτάσετε το Pride στο εξωτερικό και να το συνδυάσετε με τις διακοπές σας. Η τύχη θα χαμογελάσει στους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο στις 20/6, καθώς το εξάγωνο Ερμή - Δία φέρνει ευχάριστα οικονομικά νέα, έτσι θα μπορέσετε να αποδράσετε για λίγες μέρες και να γιορτάσετε το Pride αλλού. Μια νέα ερωτική σχέση θα έχει διάρκεια και ομαλή πορεία. Εσείς του 2ου δεκαημέρου θα βρεθείτε στο σωστό μέρος την κατάλληλη στιγμή κι αν αφεθείτε στο εορταστικό κλίμα, αποβάλλοντας τις ανασφάλειές σας, θα προκαλέσετε θετικές εντυπώσεις και θα βελτιώσετε την ερωτική σας ζωή.

Sudoku No 732 2

4

1 6 6 2 5 4 2 3 9 2 1

9

4 7 5 7 7 5 4 3 3 6 1

5 9

Η λύση του προηγούμενου 3 4 9 2 8 6 5 1 7

5 2 8 1 7 4 3 9 6

7 1 6 9 5 3 8 4 2

6 7 1 5 2 9 4 3 8

8 9 3 4 1 7 2 6 5

4 5 2 3 6 8 1 7 9

9 3 7 8 4 2 6 5 1

2 6 5 7 3 1 9 8 4

1 8 4 6 9 5 7 2 3

φέρνει στους γεννημένους το 3ο δεκαήμερο το τρίγωνο του Ήλιου με τον Κρόνο στις 16/6 και θα έχετε πολλούς λόγους για να νιώθετε περήφανοι όσοι ασχολείστε με τη διοργάνωση του Ρride. Είστε πολύ δημοφιλείς και, αν φλερτάρετε, θα δημιουργήσετε μια ερωτική σχέση που θα έχει αρμονία και διάρκεια. Στις 21/6 το Θερινό Ηλιοστάσιο σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του καλοκαιριού και καθώς ο Ήλιος εισέρχεται στον Καρκίνο ενεργοποιείται ο τομέας της επικοινωνίας. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα εστιάσετε στα κοινωνικά ζητήματα αυτού του Pride και θα γιορτάσετε μαζί με φίλους σε μια διαφορετική πόλη. Εσείς του 2ου δεκαημέρου, με τον Ουρανό στο ζώδιό σας, νιώθετε έντονη την ανάγκη για προσωπική ελευθερία και καθώς είστε αποφασισμένοι να βγείτε από στεγανά, θα βιώσετε πρωτόγνωρα συναισθήματα.

Έρευνα Focus Bari Iούνιος - Δεκέμβριος 2021

LiFO 646,8

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ (Σάββατο) 594,4 ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ (Σάββατο) 504,2 ATHENS VOICE (Πέμπτη) 456,5 ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ (Σάββατο) 407,1

More*

H LiFO τέταρτη μεταξύ όλων των εντύπων (κυριακάτικων και εβδομαδιαίων) στην Αττική ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ 391,1 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ) 384,2 ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 288,7 LiFO 287,9 REAL NEWS 271,5

* Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της νέας Focus-Bari, η LiFO κατέγραψε περαιτέρω αύξηση της διαφοράς από το σύνολο του ανταγωνισμού και διατηρεί την απόλυτη κυριαρχία στα νεανικά κοινά - ανδρικά και γυναικεία.

Με αύξηση της διαφοράς από το σύνολο του ανταγωνισμού και απόλυτη κυριαρχία στα νεανικά κοινά - ανδρικά και γυναικεία.*

Νο

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ

Η LiFO πρώτη μεταξύ όλων των εβδομαδιαίων εντύπων LIFO /16.6.2022

61

Καίτη Γκραμμά: «Δεν θα είσαι μόν@ σου ποτέ!» Φέτος, η H&M, με αφορμή το Pride Month, αναδεικνύει ιστορίες αποδοχής και αγάπης από τη ΛΟAΤΚΙ+ κοινότητα μέσω της καμπάνιας «My Chosen Family». Πρόσωπο της καμπάνιας για την Ελλάδα, η Καίτη Γκραμμά. ΑΠO ΤΗΝ ΑΦΡΟΔIΤΗ ΣΑΚΚA. ΦΩΤΟ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

LIFO /16.6.2022

T

ο δικαίωμα στην αγάπη, στην επιλογή, στην αυτοέκφραση και στην ελευθερία, στην ισότητα αφορά όλους. Εδώ και χρόνια δίνονται μεγάλοι και σημαντικοί αγώνες υπέρ της αποδοχής και της συμπερίληψης, κι αυτούς τους αγώνες οφείλουμε να τους γιορτάζουμε και να τους τιμάμε. Οφείλουμε να δρούμε ενωμένα για να φτιάξουμε έναν κόσμο όπου η διαφορετικότητα θα γίνεται αποδεκτή, όχι λόγος αποκλεισμού. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να ακούμε. Να δίνουμε φωνή και χώρο να ακουστούν όλοι όσοι έχουν παλέψει με τις διακρίσεις και τα στερεότυπα μιας κοινωνίας που έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει μέχρι να φτάσει στην πραγματική ισότητα. Φέτος, η H&M, με αφορμή το Pride Month, αναδεικνύει ιστορίες αποδοχής και αγάπης από τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα μέσω της καμπάνιας «My Chosen Family», με βασικό μήνυμα «Οικογένεια είναι οι άνθρωποι που σε αγαπούν, όποιον κι αν αγαπάς». Πρόσωπο της καμπάνιας για την Ελλάδα, η Καίτη Γκραμμά. Έχοντας χαράξει ήδη μια πολύ επιτυχημένη πορεία στο modelling τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, η Καίτη Γκραμμά αποτελεί πραγματική πηγή έμπνευσης. Τώρα μεταφέρει τα δικά της μηνύματα και βιώματα στο ευρύ κοινό, ενώ μας συστήνει τους δικούς της ανθρώπους που την κάνουν να νιώθει αποδοχή και ασφάλεια.

— Ποια ήταν η δική σου «διαδρομή» προς την αποδοχή της διαφορετικότητας; Η αλήθεια είναι πως για τα περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα η πορεία προς την αποδοχή της ταυτότητάς τους ξεκινάει με πάρα πολλά ενοχικά σύνδρομα. Τα ίδια τα άτομα δεν μπορούν να αγκαλιάσουν και να αποδεχτούν τη διαφορετικότητά τους από την πρώτη στιγμή που την ανακαλύπτουν, γιατί όλοι ανεξαιρέτως οι φορείς αγωγής που διαμορφώνουν την παιδική τους ηλικία τούς διδάσκουν ότι οποιαδήποτε αποκλίνουσα ταυτότητα εκτός του ετεροκανονικού φάσματος είναι αφύσικη, κατακριτέα και άξια χλευα-

σμού. Στη δική μου περίπτωση δεν ήταν ακριβώς έτσι τα πράγματα. Επειδή έτυχε να προέρχομαι από ένα πολύ συντηρητικό και αυστηρό οικογενειακό πλαίσιο δεν μου μίλησε ποτέ κανείς για «αποκλίνουσες» έμφυλες ταυτότητες, είτε με αρνητικό είτε με θετικό τρόπο. Το δικό μου οικογενειακό περιβάλλον προτιμούσε να φέρεται όχι προληπτικά, ψέγοντας τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αλλά σαν να μην υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι καθόλου στον κοινωνικό ιστό. Έτσι, όταν ανακάλυψα τη διαφορετικότητά μου, δεν απέκτησα ενοχικά σύνδρομα, απλώς δεν ήξερα απολύτως τίποτα σχετικά με το τι ακριβώς μου συνέβαινε. Γι’ αυτόν τον λόγο επιμένω κάθε φορά πόσο σημαντικό είναι το κομμάτι της ορατότητας. Πόσο υγιές και απαραίτητο είναι για όλους τους ανθρώπους, ΛΟΑΤΚΙ+ και μη, να γνωρίζουν την ύπαρξη όλου του φάσματος της σεξουαλικότητας και της έμφυλης ταυτότητας. Οι μεν για να μπορούν να αναγνωρίζουν χωρίς ενοχές τον αληθινό τους εαυτό, οι δε για να αντιλαμβάνονται τα άτομα αυτά ως κομμάτι της καθημερινότητας και της πραγματικότητάς τους και όχι ως ένα ξέχωρο κομμάτι που ζει απομονωμένο.

— Είσαι το πρόσωπο της καμπάνιας της H&M «My Chosen Family», της οποίας βασικό μήνυμα είναι το «Οικογένεια είναι οι άνθρωποι που σε αγαπούν, όποιον και αν αγαπάς». Με τους ανθρώπους που επιλέγεις να έχεις στη ζωή σου έχεις την ελευθερία να είσαι ο εαυτός σου και να σε αποδέχονται γι’ αυτό ανιδιοτελώς; Αν μπορούσα να γράψω έναν κατάλογο με τα θετικά που παίρνεις απ’ όλο το επίπονο και πάρα πολύ δύσκολο από πολλές απόψεις ταξίδι της φυλομετάβασης, το πρώτο πράγμα θα ήταν όλη αυτή η διαρκής ενδοσκόπηση που οδηγεί στην πλήρη αυτογνωσία. Περνάς το μεγαλύτερο ίσως μέρος της ζωής σου ψάχνοντας στα μύχια της ψυχής σου να ανακαλύψεις ποιος πραγματικά είσαι, ποιες είναι οι ανάγκες σου, τι πραγματικά χρειάζεσαι για να είσαι αληθινά ευτυχισμένος, ποιες είναι οι προτεραιότητές σου και, αφού τα ανακαλύψεις αυτά, μάχεσαι με όλες σου τις δυνάμεις για να κερδίσεις πράγματα που οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω σου τα κατέχουν ήδη με αδιαμφισβήτητο τρόπο από την πρώτη στιγμή της γέννησής τους. Από όλη αυτήν τη διαδικασία της αυτοπραγμάτωσης, λοιπόν, δεν γίνεται να μη βγεις πιο αληθινός και πιο ισορροπημένος ως προσωπικότητα και κατ’ επέκταση να δημιουργείς αληθινούς δεσμούς.

— Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σου που να ένιωσες πως άνθρωποι με τους οποίους δεν έχετε βιολογικούς δεσμούς είναι για εσένα σαν οικογένεια; Γενικότερα, σαν άνθρωπος είχα ανέκαθεν πολύ ψηλά τον θεσμό της οικογένειας, σαν ένα «ύψιστο ιδανικό». Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου αγαπούσα πάρα πολύ τα παιδιά και οραματιζόμουν τη στιγμή που θα μεγάλωνα και θα μπορούσα κι εγώ να κάνω τα δικά μου, να δημιουργήσω τη δική μου οικογένεια. Αν και πιστεύω ότι αυτές οι αρχές προϋπήρχαν με κάποιον παράξενο τρόπο μέσα μου, δεν μπορώ να αγνοήσω το γεγονός πως σίγουρα καλλιεργήθηκαν πολύ πιο έντονα από τη δική μου οικογένεια. Μεγαλώνοντας, ωστόσο, άρχισα κάπως να αποκωδικοποιώ κάποια γνωρίσματα που μέχρι τότε για μένα ήταν θέσφατα, σαν νόμοι γραμμένοι σε μια ιερή πέτρα, και να εμβαθύνω περισσότερο στο ουσιώδες κομμά-

τι αυτών των πραγμάτων. Συμπέρανα, λοιπόν, πως αυτό που μου καλλιέργησαν οι γονείς μου είναι να τους αγαπάω και να τους σέβομαι όχι επειδή με γέννησαν –και τους οφείλω αιώνια ευγνωμοσύνη γι’ αυτό–αλλά γιατί με την αγάπη μπορώ να κατανοήσω ορισμένες συμπεριφορές τους, όσο και να διαφωνώ μαζί τους, και να σέβομαι το γεγονός πως ό,τι κι αν πράττουν η κοινή τους αφετηρία και η πρόθεσή τους είναι πάντα να είμαι εγώ καλά και ευτυχισμένη. Προσπάθησαν με όλες τους τις δυνάμεις να μας εξηγήσουν, τόσο σ’ εμένα όσο και στα αδέρφια μου, πως όταν κάποιος από εμάς

αγαπάει κάτι πάρα πολύ και βάζει όλο του το είναι σε αυτό, οι υπόλοιποι οφείλουμε να τον υποστηρίζουμε και να τον βοηθάμε στο μέτρο που μπορούμε… Μ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, αντιλήφθηκα πως όλα αυτά τα πράγματα, η ανιδιοτελής αγάπη, ο αμοιβαίος σεβασμός, η ουσιαστική αλληλοϋποστήριξη, το αστείρευτο ενδιαφέρον του ενός για τον άλλον είναι κι αυτά τα χαρακτηριστικά που (θα έπρεπε να) διέπουν μια «οικογένεια». Και αυτά μπορείς να τα καλλιεργήσεις σε κάθε σχέση, ακόμα και με ανθρώπους με τους οποίους δεν έτυχε να μοιράζεστε κάποιον βιολογικό συγγενικό δεσμό.

— Τι συμβολίζει για σένα το ότι είσαι το πρόσωπο της καμπάνιας «My Chosen Family» της H&M στην Ελλάδα; Ποιο είναι το μήνυμα που θα ήθελες να στείλεις προσωπικά; Η καμπάνια της H&M είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο δυνατά και πιο όμορφα πρότζεκτ που μου έχουν αναθέσει ως μοντέλο. Είμαι πολύ χαρούμενη που θα προβληθεί σε όλο τον κόσμο, καθώς το μήνυμα που θέλει να περάσει θα έχει απήχηση σε ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Tα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα είμαστε κανονικοί άνθρωποι που εντασσόμαστε στην υπόλοιπη κοινωνία. Δεν υπάρχουν ειδικοί «κανόνες» για τον τρόπο ζωής μας, ούτε βιώνουμε όλοι τα πάντα με κοινό τρόπο στο εκατό τοις εκατό. Υπάρχουν ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, λοιπόν, τα οποία απολαμβάνουν την εξαιρετική ευτυχία να είναι αποδεκτοί από τον (άμεσο) οικογενειακό τους περίγυρο, δυστυχώς όμως δεν είναι και λίγα τα περιστατικά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που διώχνονται από τα σπίτια τους, δέχονται κάθε μορφή βίας από την οικογένειά τους ή απλώς διακόπτουν κάθε είδους επαφή με αυτήν. Είτε έχεις τη δυνατότητα να έχεις τη βιολογική σου οικογένεια δίπλα σου είτε όχι, για μένα προσωπικά το μήνυμα παραμένει το ίδιο: δεν θα είσαι μόνος σου ποτέ!

Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη στο lifo.gr

LIFO /16.6.2022

φωτο: παναγιωτης γιαννακοπουλος

Καίτη Γκραμμά

Οικογένεια είναι οι άνθρωποι που σε αγαπούν, όποιον κι αν αγαπάς