Τεύχος 791

791

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

16.11.2023

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ! ΔΩΡΕΑΝ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ

FREE PRESS

Νο

ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΌΤΗΤΕΣ ΕΝΤΎΠΩΝ ΗΛΙΚΊΕΣ 13-54 FOCUSBARI 2022

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ

MIA ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ. ENA GRAPHIC ΝΟVEL ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ. ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Ο ΑΛΕΞΗΣ ΚΥΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

2 lifo – 16.11.23

8 ΣΤΗΛΕΣ

index791

βασιλική σιουτη

πολιτικο επταημερο γιάννησ πανταζόπουλοσ

talking points

γιάννησ παντελάκησ

akροβατωντασ κωστήσ κορνέτησ

guest editor

νικολασ σεβαστακησ

ασκησεισ αναπνοησ ερωφιλη κοκκαλη

πο(ρ)νογραφια Ο ΚΑΠΕΤΆΝ ΜΙΧΆΛΗΣ ΤΟΥ ΝΊΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΆΚΗ ΈΓΙΝΕ ΈΝΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΌ GRAPHIC NOVEL ΑΠΌ ΤΟΝ PAN PAN

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος chief executive officer Μιχάλης Μιχαήλ chief operating officer/commercial director Θανάσης Χαραμής σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος διευθυντησ συνταξης Αλέξανδρος Διακοσάββας διευθυντής mikropragmata.lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης διευθυνση newsroom και social media Χριστίνα Γαλανοπούλου υπευθυνη πολιτικου ρεπορταζ - ερευνασ Βασιλική Σιούτη αρχισυνταξία Γιάννης Πανταζόπουλος αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη συντονισμοσ υλησ Νινέττα Γιακιντζή –––––– ε μ π ο ρι κ ο τμ η μ α advertising director Ξένια Στασινοπούλου direct sales director Κώστας Μαντάς

20

senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής

Constantinopoliad

22

advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr) advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr) head of creative Βασίλης Καψάσκης branded content manager Φιλιώ Ράγκου digital campaign manager Γιώργος Γιαννή junior advertising executive Χριστίνα Καλλή ––––––

24

Ο ΑΛΈΞΗΣ ΚΥΡΙΤΣΌΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

ψηφιακή ανάπτυξη/προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου –––––– σ υντα ξ η Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Ίωνaς Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη ne ws r o om αρχισυνταξια Ρούλα Βλασσοπούλου, Σόφη Ζιώγου συντακτικη ομαδα Σωτήρης Βαλάρης, Κυριάκος Κουζούμης, Μάνος Χατζηγιάννης social media Ιωάννα Ζέρβα, Τατιάνα Τζινιώλη ––––––

16

39 ΛΕΠΤΑ ΜΕ ΤΗ ΔΉΜΗΤΡΑ ΒΛΑΓΚΟΠΟΎΛΟΥ AΦΙΕΡΩΜΑ

AUTO LiFO

27 45

ατελιέ αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου –––––– λογιστηριο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου –––––– κωδικος εντυπου 7639

παρακαλουμε

ανακυκλωστε 16.11.23 – lifo 3

Feedback

ΦΏΤΗΣ ΑΠΈΡΓΗΣ: «Όταν ο Άκης Πάνου υπερασπίστηκε τη δικτατορία, του είπα “μη μου μαυρίζεις την ψυχή”»

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

Ο εκκαθαριστής Κασσελάκης

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΟΛΙΤΑΚΗ

«Βλέπω τη ζωή μου σαν μια διαδοχή από εναγκαλισμούς και αποδράσεις» εμφανίζεται να λέει στον Έρολ Μόρις, τον επιφανή ντοκιμαντερίστα που κρύβεται πίσω από την κάμερα, ο Ντέιβιντ Κρόμγουελ, πολύ πιο γνωστός στο κοινό με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Τζον Λε Καρέ. Η συνέντευξη –με μια διακριτική υποψία ανάκρισης σαν αυτές που διενεργούσε ο Κρόμγουελ πριν γίνει Λε Καρέ κατά τη θητεία του στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, στο παρανοϊκό και σκιώδες αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου– πραγματοποιήθηκε και κινηματογραφήθηκε το 2019, έναν χρόνο πριν από τον θάνατο του διάσημου συγγραφέα σε ηλικία 89 ετών, και αποτελεί τον κορμό αυτού του εξαίσιου ντοκιμαντέρ που είναι διαθέσιμο από τα τέλη του περασμένου μήνα στο Apple TV+.

4 lifo – 16.11.23

LiFO.gr

Η τελευταία εξομολόγηση του Τζον Λε Καρέ

Μπορεί και να φαίνεται σαν «πληρωμένη διαιτησία» να παίρνεις συνέντευξη από κάποιον με τον οποίο συνυπήρξες επί 25 ολόκληρα χρόνια στην ίδια εφημερίδα. Αλλά πώς να το κάνουμε; Μπορείς να θαυμάζεις ανεπιφύλακτα και ειλικρινά τον συνάδελφό σου, θα ’λεγα κιόλας ότι είναι η ιδανική συνθήκη. Άλλωστε, ο Φώτης Απέργης δεν έχει ανάγκη τη δική μου μαρτυρία. Μπήκε στη δημοσιογραφία στην «Ελευθεροτυπία» το 1982 και από το 1999 μέχρι τη στιγμή της πτώσης της εφημερίδας (τέλη 2011) ήταν αρχισυντάκτης του εξαιρετικού πολιτιστικού της «Κυριακάτικης». Συγχρόνως είχε σταθερή παρουσία ως μουσικός παραγωγός σε ραδιόφωνα (κυρίως στα δημόσια). Κορυφαίος μουσικός συντάκτης. Τελεία. Εδώ και τρία χρόνια ο Φώτης είναι διευθυντής των τριών μουσικών ραδιοφώνων της ΕΡΤ. Ωραία και μπελαλίδικη δουλειά. Έχει γράψει, ανάμεσα σε άλλα, και δύο βιβλία, τη βιογραφία της Νάνας Μούσχουρη (Το όνομά μου είναι Νάνα, Λιβάνης, 2006) και το λεύκωμα-αφιέρωμα στην περίφημη ταβέρνα «Λεωνίδας» του Λυγουριού (Η Κάλλας, ο Μινωτής, ο Κουν και τα μαγειρευτά της Κάκιας, Ελληνογερμανική Αγωγή, 2017). Ήρθε, όμως, ο καιρός να συγκεντρώσει σε έναν χορταστικό τόμο κάποιες από τις συνεντεύξεις που έχει πάρει τα τελευταία σαράντα χρόνια από προσωπικότητες της μουσικής, δικές μας και ξένες. Δεν γράφω ονόματα, είναι οι πάντες, από τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ μέχρι τον Ξενάκη. Έδωσε στο βιβλίο του τον περίεργο τίτλο Γίνεται παρεξήγηση και δίνουν την εξήγηση (εκδ. Άγκυρα) και μας παρέσυρε σε έναν τόσο πλούσιο σε πληροφορίες, συναρπαστικό σε ιστορίες και ερεθιστικό σε σκέψεις και συμπεράσματα κόσμο, που όσο προσεχτικά κι αν το διάβασα και το υπογράμμισα, το βιβλίο μού φαίνεται ανεξάντλητο. Και διαβάζεται σαν στόρι με σασπένς και χιούμορ. Το φαντάζεστε ότι ο Άκης Πάνου στη φυλακή διάβαζε Κούντερα («ωραία πένα ο μάγκας», λέει στον Φώτη); — Γιατί το καθαρά δικό σου δημοσιογραφικό βιβλίο, με τις συνεντεύξεις μιας ολόκληρης ζωής, δεν ήταν το πρώτο σου, αλλά δοκιμάστηκες πριν από αυτό σε άλλα είδη; Αναρωτιέμαι καμιά φορά, πάντως, αν σε εποχές ίντερνετ, που βρίσκεις τα πάντα, έχει ιδιαίτερο νόημα να συγκεντρώνει σε βιβλίο ένας δημοσιογράφος τις συνεντεύξεις του. Πέρσι συμπληρώθηκαν τα σαράντα χρόνια μου στο επάγγελμα. Ήταν ένας ωραίος, στρογγυλός αριθμός. Ενδίδει κανείς εύκολα στον πειρασμό όταν είναι δημοσιογράφος να δημοσιεύσει τις καλύτερες συνεντεύξεις του. Ο πειρασμός τον οποίο εγώ ήθελα να αντιμετωπίσω ήταν λίγο μεγαλύτερος. Ήθελα, δηλαδή, να καταγράψω από τις συνεντεύξεις τα αποσπάσματα εκείνα που διαρκούν και παράλληλα να αναδείξω αμέτρητες ιστορίες που ο περιορισμός του χώρου στην εφημερίδα και του χρόνου στο ραδιόφωνο δεν επέτρεπε να καταγραφούν στον καιρό τους. Και, τέλος, να καταγράψω νύξεις για το πώς στη διάρκεια αυτών των τεσσάρων δεκαετιών άλλαζε ο δημόσιος λόγος, η δημοσιογραφία, η μαζική κουλτούρα και βέβαια η μουσική, κοινό σημείο όλων των συνεντεύξεων.

ΓΕΥΣΗ Στον Αορίτη στα Ιλίσια για αντικριστό και γαμοπίλαφο Από την τριάδα που έφτιαξε το Tsiftis gastrokoutouki+ και με την υπογραφή του Σφακιανού Σήφη Μανουσέλη, αυτό το καινούργιο κρητικό βρίσκεται σε έναν πεζόδρομο των Ιλισίων, έχει αντικριστό και γαμοπίλαφο κάθε μέρα, παραδοσιακή κουζίνα και πιάτα που δεν πολυπαίζουν στην Αθήνα.

pageviews

ΤΗΣ ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΟΘΟΝΕΣ

podcasts που αξίζει να ακούσετε

Ο επί σειρά ετών αρχισυντάκτης του πολιτιστικού της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» και νυν διευθυντής των τριών μουσικών ραδιοφώνων της ΕΡΤ συγκέντρωσε σε ένα βιβλίο μερικές από τις κορυφαίες συνεντεύξεις που έχει πάρει τα τελευταία σαράντα χρόνια.

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

Ο Κασσελάκης εξοργίζει κάθε μέρα όλο και περισσότερους στον ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο ο ίδιος δεν έκρυψε ποτέ τι ήθελε να κάνει, αφού από την αρχή έλεγε ότι τον φύτεψε ο Τσίπρας και θα διώξει τα βαρίδια από το κόμμα, συντηρώντας το αφήγημα της υπονόμευσης, που επανέλαβε σε διάφορες εκδοχές και κατά την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή. Κατά την πρώτη μέρα της συνεδρίασης, κάλεσε τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής να πάρουν θέση υπέρ της διαγραφής των 4 στελεχών (Σκουρλέτη, Φίλη, Βίτσα και Τζουμάκα), ζητώντας να εξασφαλίσουν στον ΣΥΡΙΖΑ «την ίασή του από τα πρόσωπα που τον πληγώνουν και τον μικραίνουν» και καθιστώντας σαφές ότι δεν θα κάνει πίσω. Η «Ομπρέλα», η ομάδα της Αχτσιόγλου και η ομάδα του Τεμπονέρα αποχώρησαν από τη συνεδρίαση.

5

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

1

Τελικά, σε ποιον «ανήκει» το Πολυτεχνείο; «ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗ

2

H σκληρή αλήθεια για τον Μάθιου Πέρι «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

3

Το «μάτιασμα» από την αρχαιότητα ως σήμερα «GREEK CHIC» ΜΕ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

4

Αλέξανδρος Τσουβέλας: Η κουλτούρα της ακύρωσης και η πολιτική ορθότητα στην κωμωδία «PULP FICTION» ΜΕ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

Μέχρι το καλοκαίρι του 2022 τη χαρά να απολαμβάνουν τις γεύσεις του Σήφη Μανουσέλη είχαν οι πιστοί των Κουφονησίων και όσοι είχαν την περιέργεια να δουν πώς είναι τελικά η φάση σε αυτό το σημείο όπου ο σεφ διατηρεί το εστιατόριό του, τη Λaska. Tο καλοκαίρι του 2020 έστησε στο πάνω Κουφονήσι μια μοντέρνα ελληνική ταβέρνα με μπόλικο ψάρι και πρώτες ύλες από τα γύρω Κυκλαδονήσια, ενώ πριν από αυτό τον βρίσκαμε στο Black Rock του Santorini Secret. Από τότε που αποφάσισε να κάνει το αθηναϊκό του βήμα μαζί με τον Βάιο Κορομηλά και τον Μπάμπη Καζάνα σε ένα πεζόδρομο των Ιλισίων, ο Tsiftis με τις comfort ελληνικές γεύσεις που κρύβουν γαστρονομικά twists μπήκε αμέσως στο ραντάρ των foodies. Στην ίδια περιοχή, πάλι σε πεζόδρομο, σε αυτήν τη μικρή ετερόκλητη πιάτσα που έχει δημιουργήσει το κουλ wine bar του Junior does wine κοντά στον παλιό της γειτονιάς, Βλάσση, με τους διάσημους λαχανοντολμάδες και την αστική κουζίνα.

5

«Όταν βραδιάζει, τα πανεπιστήμια είναι νεκρά. Κι αυτό είναι ντροπή» «ΑΚΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ» ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ

16.11.23 – lifo 5

iLoveAthens 6 lifo – 16.11.23

16.11.23 – lifo 7

lily stockman @gagosian

Gagosian Athens, Αναπήρων Πολέμου 22, Κολωνάκι, 9 Νοεμβρίου 2023 - 27 Ιανουαρίου 2024

Gagosian Athens

hilary pecis + lily stockman, nostos

ΕΙΚΑΣΤΙΚΆ

Πηγή έμπνευσης για την έκθεση αποτέλεσε ως έναν βαθμό η μετάφραση της Οδύσσειας σε ιαμβικό πεντάμετρο από την Emily Wilson το 2018, που αποκαθιστά την αρχική ζωντάνια του έπους, επιβάλλοντας ταυτόχρονα μια νέα μετρική προσέγγιση στον στίχο. Η Pecis και η Stockman, που ζουν και εργάζονται στο Λος Άντζελες, δανείστηκαν φορμαλιστικά στοιχεία από τη μετάφραση της Wilson για να χτίσουν τη δομή που πλαισιώνει τα ζωγραφικά τους έργα. Ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει στο ταξίδι επιστροφής του ήρωα, με άμεση φυσικά αναφορά στο δεκαετές ταξίδι του Οδυσσέα προς την Ιθάκη μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Και βέβαια από τον νόστο προέρχεται και η νοσταλγία, ο πόνος που προκαλεί η επιθυμία για την επιστροφή.

talkofthetown

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Οι παράγοντες που άλλαξαν τις ελληνογερμανικές σχέσεις «Η Ελλάδα δεν είναι πια το μαύρο πρόβατο», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Βερολίνο και ο Πρόεδρος της Κύπρου αποκάλυψε ότι στο δείπνο των ηγετών στην καγκελαρία συζητήθηκε η κατάργηση του δικαιώματος του βέτο.

16—22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Νο 791 απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

«Γιατί θα έχουμε κουνούπια όλο τον χρόνο;» p Ο Κασσελάκης και ο κύριος Μανώλης p Πενήντα χρόνια Πολυτεχνείo. Ένα παγκόσμιο γεγονός; p Η ηθική μιας εξέγερσης p Ιατρείο Ψυχοσεξουαλικών Διαταραχών p

8 lifo – 16.11.23

Δύο χρόνια μετά την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ από την καγκελαρία, στη Γερμανία έχουν αλλάξει πάρα πολλά· αρχικά με το Ουκρανικό και τις συνέπειές του, οπότε αναθεώρησε την πολιτική και τις προτεραιότητές της, μετά με το Μεταναστευτικό, που επηρέασε καθοριστικά τους συσχετισμούς στο εσωτερικό της, και τώρα με τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα. Όλα συνέβαλαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στη διαμόρφωση των νέων σχέσεων της Γερμανίας με συμμάχους και εταίρους. Παρομοίως, επηρέασαν και τις σχέσεις με την Ελλάδα, με την οποία σήμερα η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική όχι μόνο σε σύγκριση με το πώς ήταν πριν από δέκα χρόνια αλλά και με το πώς ήταν όταν έγινε πρωθυπουργός ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Η επίσκεψή του Έλληνα πρωθυπουργού στο Βερολίνο αυτή την εβδομάδα θα έλεγε κανείς ότι εγκαινιάζει και επίσημα αυτήν τη νέα φάση, στην οποία έχουν εισέλθει οι ελληνογερμανικές σχέσεις. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης λέει συχνά ότι η Ελλάδα δεν είναι πια το μαύρο πρόβατο στην Ε.Ε. και εν πολλοίς το θεωρεί επίτευγμα αυτό, και μάλιστα δικό του. Το επανέλαβε και στο Βερολίνο, λέγοντας πως από «μαύρο πρόβατο» στα χρόνια της κρίσης, διαθέτει πλέον «μία από τις πιο σταθερές οικονομίες στην ευρωζώνη».

ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΜΕΡΙΣΤΗΚΑΝ Σύμφωνα με τον Ρόναλντ Μαϊνάρντους, αναλυτή του ΕΛΙΑΜΕΠ που ασχολείται με τις ελληνογερμανικές σχέσεις και πρώην επικεφαλής του γερμανικού Ιδρύματος Friedrich Naumann στην Αθήνα, τρία ήταν τα βασικά εμπόδια που επηρέαζαν αρνητικά τις ελληνογερμανικές σχέσεις τα περασμένα χρόνια – όχι πια. Το ένα ήταν αυτό της οικονομίας. Το άλλο ήταν η πεποίθηση της Ελλάδας ότι το Βερολίνο στηρίζει σταθερά την Άγκυρα και το τρίτο ήταν αυτό των γερμανικών επανορθώσεων και των εγκλημάτων πολέμου που διέπραξαν στην Ελλάδα οι Γερμανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Σήμερα η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας έχει αλλάξει. Η ελληνική οικονομία έχει αναβαθμιστεί και δεν χρειάζεται η Γερμανία να παίζει τον ρόλο του αυστηρού δασκάλου. Η σχέση της Γερμανίας με την Τουρκία δεν έχει σημασία, γιατί η Ελλάδα και η Τουρκία σε διπλωματικό επίπεδο, λίγο πολύ, τα έχουν βρει. Το τελευταίο διάστημα δεν μιλάμε για τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, δεν μιλάμε για τις προκλήσεις, γιατί έχουν σταματήσει, και η ελληνική κυβέρνηση

16.11.23 – lifo 9

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

talkofthetown

Είναι πολύ πιθανό κράτη της πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, να αντιμετωπίσουν νέες ισχυρές πιέσεις στα σύνορά τους, με νέες ροές που θα προστεθούν στις σημερινές, επιβαρύνοντας τους ήδη μεγάλους αριθμούς προσφύγων που φιλοξενούμε.

10 lifo – 16.11.23

κάθε δύο μέρες δηλώνει ότι οι σχέσεις είναι καλές και το κλίμα είναι καλό, εποικοδομητικό. Άρα δεν υπάρχει λόγος τώρα οι Έλληνες να σκέφτονται ότι η Γερμανία υποστηρίζει την Τουρκία», λέει ο Μαϊνάρντους. Όσο για το τρίτο αγκάθι, το μεγάλο και ιστορικό ζήτημα με τις γερμανικές επανορθώσεις για τα εγκλήματα πολέμου και το κατοχικό δάνειο, παραμένει. Η Γερμανία δεν έχει μετακινηθεί καθόλου από τη θέση της, η οποία είναι ότι γι’ αυτήν δεν υφίσταται θέμα. Τι έχει αλλάξει τότε εδώ; Σύμφωνα με τον Γερμανό αναλυτή: «Υπάρχει μια αλλαγή στη στάση της Ελλάδας. Ο κ. Μητσοτάκης έχει τονίσει ότι οι θέσεις της Ελλάδας είναι γνωστές, δηλωμένες, είναι η εθνική στάση, αλλά δεν θέλει αυτό το θέμα να δηλητηριάζει τις σχέσεις τους. Λίγο-πολύ το έχει βάλει στην άκρη και πιστεύει ίσως ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα ξανατεθεί». Σε προσωπικό επίπεδο, οι σχέσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Όλαφ Σολτς είναι πολύ καλύτερες από αυτές που είχε με την προκάτοχό του, Άνγκελα Μέρκελ, κι ας ανήκουν σε διαφορετικές πολιτικές ομάδες. Άλλωστε έχουν συμπέσει πολλές φορές σε κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής και δεν είναι τυχαίο ότι και στο ψήφισμα του ΟΗΕ για τη Γάζα οι δύο κυβερνήσεις, της Ελλάδας και της Γερμανίας, κράτησαν παρόμοια στάση, αυτή της αποχής, σε αντίθεση π.χ. με τη Γαλλία και την Ισπανία που ψήφισαν υπέρ. Στη συνέντευξη που έδωσαν μετά τη συνάντησή τους, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι και οι δύο αναγνωρίζουν το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, αλλά διαχωρίζουν «την τρομοκρατική Χαμάς από τον παλαιστινιακό λαό» και εκφράζουν «έντονη ανησυχία για το δράμα στη Γάζα και τη διαμορφούμενη ανθρωπιστική κρίση». Καλές σχέσεις έχει και με τον πρόεδρο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) και αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Φρίντριχ Μερτς, με τον οποίο επίσης συναντήθηκε. Το γερμανικό χριστιανοδημοκρατικό ίδρυμα «Κόνραντ Αντενάουερ» στην Ελλάδα διατηρεί στενές σχέσεις με τη Νέα Δημοκρατία και επιδοκιμάζει την κυβερνητική πολιτική Μητσοτάκη, ειδικά στην οικονομία.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Η τρικομματική κυβέρνηση Σολτς περνάει μια δύσκολη περίοδο, με τη δημοτικότητά της να πέφτει και το Μεταναστευτικό να κυριαρχεί στην εσωτερική πολιτική συζήτηση. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Γερμανός καγκελάριος έδωσε πρόσφατα συνέντευξη στο περιοδικό «Der Spiegel», δηλώνοντας ότι πρέπει να αυστηροποιηθεί η πολιτική τους στο θέμα αυτό και να αυξηθεί ο αριθμός των απελάσεων από τη Γερμανία. Παρόμοια «κωλοτούμπα» επιχειρούν τώρα και οι Πράσινοι, που επίσης πέφτουν στις δημοσκοπήσεις, την ώρα που ανεβαίνει το ακροδεξιό κόμμα της AFD και έχει κάνει δυναμική είσοδο το νέο κόμμα της αριστερής Σάρα Βάγκενκνεχτ που ζητά αυστηρή πολιτική στο Μεταναστευτικό. Στο θέμα αυτό ο κ. Μητσοτάκης θα μπορούσε να φανεί πολύ χρήσιμος στον καγκελάριο Σολτς, καθώς αυτό που θέλει επειγόντως είναι να περιοριστεί δραστικά ο αριθμός όσων περνούν από την Ελλάδα και πηγαίνουν στη Γερμανία για να ζητήσουν άσυλο. Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει ανταποκριθεί θετικά, ζητώντας όμως περισσότερους πόρους για το Μεταναστευτικό από τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Το ενημερωτικό σημείωμα της κυβέρνησης για τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον καγκελάριο της Γερμανίας Όλαφ Σολτς σημείωνε ότι: «Αναφορικά με το Μεταναστευτικό, ζήτημα ευρωπαϊκό που απαιτεί ευρωπαϊκή απάντηση, συζητήθηκε, μεταξύ άλλων, το θέμα των δευτερογενών ροών προς τη Γερμανία. Έγινε ανταλλαγή ιδεών για πολιτικές ένταξης που θα μπορούσαν να είναι αμοιβαία επωφελείς για την Ελλάδα και τη Γερμανία. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να βρίσκονται σε επαφή για το ζήτημα». Στην κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στην κατάσταση στη Γάζα που απασχολεί πολύ τη γερμανική κυβέρνηση και στις πιθανές προσφυγικές ροές που θα υπάρξουν και θέλει να τις συγκρατήσουν η Τουρκία και η Ελλάδα. «Είναι πολύ πιθανό κράτη της πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, να αντιμετωπίσουν νέες ισχυρές πιέσεις στα σύνορά τους, με νέες ροές που θα προστεθούν στις σημερινές, επιβαρύνοντας τους ήδη μεγάλους αριθμούς προσφύγων που φιλοξενούμε», είπε. Σε ερώτηση δημοσιογράφου στο Βερολίνο γιατί άτομα που παίρνουν άσυλο στην Ελλάδα πηγαίνουν στη Γερμανία και δεν επιστρέφονται πίσω στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός απάντησε ότι «όταν χορηγούμε άσυλο σε κάποιον ο οποίος φτάνει στην Ελλάδα, η πρόθεσή μας είναι αυτός να μείνει στην Ελλάδα. Εξάλλου, έχουμε μεγάλες ανάγκες ως προς το εργατικό δυναμικό της πατρίδας μας και θα θέλαμε οι άνθρωποι αυτοί να επιλέξουν να κάνουν την Ελλάδα τον μόνιμο τόπο παραμονής τους. Σε αυτή την κατεύθυνση, λοιπόν, θα εξακολουθούμε να εργαζόμαστε μαζί με τον καγκελάριο για να δούμε ζητήματα δευτερογενών ροών, τα οποία αντιλαμβάνομαι ότι όντως δημιουργούν ένα πρόβλημα στη Γερμανία, όμως πιστεύω ότι σε κλίμα συνεργασίας μπορούν να λυθούν». Ανάγκες για νέο εργατικό δυναμικό έχει και η Γερμανία, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, αλλά εκεί έχει δημιουργηθεί πολιτικό ζήτημα, καθώς υπάρχουν έντονες αντιδράσεις, γι’ αυτό και οι Γερμανοί ζητούν από την Ελλάδα να κρατά εδώ αυτούς που παίρνουν άσυλο. Ο κ. Μητσοτάκης, εκτός από την αύξηση των κονδυλίων για το Μεταναστευτικό, ζήτησε να χρηματοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση «και φυσικά χερσαία εμπόδια, όπως ο φράχτης, τον οποίο κατασκευάζουμε στον Έβρο με σκοπό να προστατεύσει όχι τα ελληνικά σύνορα αλλά τα ευρωπαϊκά, γι’ αυτό πρέπει επίσης να απολαμβάνει ευρωπαϊκής χρηματοδότησης». Στο θέμα της φύλαξης των συνόρων, ωστόσο, πολλοί Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν διπλή γλώσσα που φέρνει σε δύσκολη θέση τις ελληνικές κυβερνήσεις (όποια και αν είναι/ήταν η θέση τους), καθώς, όπως αναφέρει διπλωματική πηγή, «υπάρχουν οι εκπρόσωποι κρατών που, κυρίως στις κλειστές συσκέψεις, ζητούν από την Ελλάδα αυστηρή φύλαξη των συνόρων και κάποιοι αξιωματούχοι της Ε.Ε., ευρωβουλευτές και εκπρόσωποι ΜΚΟ που μιλούν για το δικαίωμα στην ελεύθερη πρόσβαση όλων όσοι λένε ότι θέλουν να ζητήσουν άσυλο».

ΠΙΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΕΤΟ Το βράδυ πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Σολτς, ο Γερμανός καγκελάριος φιλοξένησε στο Βερολίνο δείπνο εργασίας με ομάδα Ευρωπαίων ηγετών κρατών-μελών κατόπιν πρόσκλησης του ιδίου και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Κατά τη διάρκειά του, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, τέθηκε και το θέμα της ομοφωνίας (βέτο) σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Η Γερμανία εργάζεται παρασκηνιακά εδώ και αρκετά χρόνια για την κατάργηση του βέτο στην Ε.Ε, το οποίο είναι το μοναδικό όπλο μικρότερων χωρών, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, αλλά ποτέ ως τώρα δεν είχε τεθεί σε μια τέτοια συνάντηση, τουλάχιστον σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, δεν έκανε καμία αναφορά στο θέμα αυτό, ούτε στο ενημερωτικό σημείωμα ούτε στη συνέντευξη Τύπου. Κυπριακές διπλωματικές πηγές έλεγαν χθες ότι, παρά τις πιέσεις που ασκεί η Γερμανία γι’ αυτό, είναι ακόμα μακριά από την επίτευξη του στόχου που θα αποδυνάμωνε οριστικά τα μικρά κράτη.

TALKING POINTS

ΕΛΕΝΗ ΠΑΤΣΟΥΛΑ «Γιατί θα έχουμε κουνούπια όλο τον χρόνο;» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παρασιτολογίας και Εντομολογίας της Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Ελένη Πατσουλά, απαντά. Πώς εξηγείται το γεγονός ότι έχουμε ακόμη κουνούπια και κατσαρίδες, ενώ βαδίζουμε προς τον Δεκέμβρη; Τι προκαλεί αυτή την έξαρση; Στην Αττική, μέχρι πριν από λίγες ημέρες είχαμε θερμοκρασίες πάνω από τους 20°C. Διανύουμε τον Νοέμβριο και εξακολουθεί να είναι ο καιρός ζεστός. Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε θερμοκρασίες καλοκαιριού τον Οκτώβριο, ακόμη και τον Νοέμβριο. Οι αλλαγές αυτές επιδρούν στους πληθυσμούς των κουνουπιών γιατί αναπαράγονται ταχύτερα όπως και τα παθογόνα που μεταφέρουν, κι αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη γρηγορότερη και ευρύτερη μετάδοση ασθενειών. Γενικά, ο βιολογικός κύκλος των κουνουπιών διαφέρει ανάλογα με το είδος, όμως σε γενικές γραμμές τα περισσότερα είδη αναπαράγονται σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 15 έως 30°C και ο κύκλος ανάπτυξης μπορεί να διαρκέσει από 1 έως 2 εβδομάδες ανάλογα με τη θερμοκρασία, την υγρασία και την εποχή. Στην πράξη, θερμοκρασίες κάτω των 5-10°C τον χειμώνα και άνω των 35°C δεν είναι ευνοϊκές. Αν η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή, όπως τους καλοκαιρινούς μήνες, τα στάσιμα νερά που αποτελούν εστίες ανάπτυξής τους, μια και εκεί εναποθέτουν τα αυγά τους, μπορεί να στεγνώσουν. Αντίθετα, οι βροχοπτώσεις ευνοούν την ανάπτυξη των πληθυσμών των κουνουπιών. Η υψηλή δραστηριότητα των κουνουπιών ακόμη και τώρα, μέσα Νοεμβρίου, οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα όχλησης αλλά και ανησυχίας τους πολίτες για πιθανή μετάδοση ασθενειών. Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση; Ήρθε η ώρα που θα ζούμε με τα έντομα 12 μήνες τον χρόνο; Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας από την εντομολογική επιτήρηση στην περιφέρεια Αττικής, η παρουσία κοινών κουνουπιών Culex αλλά και Aedes albopictus τους περισσοτέρους μήνες του χρόνου είναι πλέον γεγονός. Κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου του 2023 (Δεκέμβριος 2022-Ιανουάριος 2023), τα ενήλικα κουνούπια Τίγρης ήταν δραστήρια και σε υψηλούς πληθυσμούς στην Αττική, ενώ παλιότερα η παρουσία τους ήταν εντονότερη τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Επίσης, η παρουσία του κοινού κουνουπιού Culex συνεχίστηκε κατά τους χειμερινούς μήνες, με μειωμένους βέβαια πληθυσμούς. Φαίνεται, λοιπόν, πως έχει επεκταθεί η περίοδος δραστηριότητας των κουνουπιών και ότι πλέον η δραστηριότητά τους δεν περιορίζεται τον χειμώνα. Αυτές οι παρατηρήσεις μάς οδηγούν στην ανάγκη διατήρησης του εκτεταμένου δικτύου εντομολογικής παρακολούθησης και επιτήρησης που συντονίζει ο ΕΟΔΥ στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας με τη συνεργασία της εργαστηριακής μονάδας Ιατρικής Εντομολογίας του ΠαΔΑ και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ώστε να υπάρχει σταθερή επιτήρηση, καταγραφή διακυμάνσεων και χαρτογράφηση πληθυσμών. Μπορεί η επόμενη πανδημία να προκύψει από «μια ασθένεια που ήδη βρίσκεται ανάμεσά μας» και να μεταφερθεί από τα κουνούπια; Οι ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με συγκεκριμένα είδη κουνουπιών και συνεπώς με τις περιοχές όπου αυτά ενδημούν. Στην Ευρώπη π.χ. δεν ενδημούν τα είδη ανωφελών κουνουπιών που μεταδίδουν την εγκεφαλική μορφή της ελονοσίας στην Αφρική. Όμως, το χωροκατακτητικό κουνούπι Τίγρης ήρθε από τη ΝΑ Ασία και εδώ και 20 χρόνια κυκλοφορεί στην Ελλάδα.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

Ο

Τα δώρα μιας κοινωνικής ζωής:

ΠΌΣΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΈΝΟΙ ΕΊΜΑΣΤΕ, ΤΕΛΙΚΆ, ΝΑ ΖΉΣΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ; Η μακρόχρονη ζωή είναι σοβαρό αίτημα, όπως και η εξασφάλιση της ποιότητάς της. Άραγε, όσο κερδίζουμε έτη ζωής, προνοούμε για το πώς θα τα ζήσουμε;

Αμερικανός συγγραφέας Dan Buettner ηγήθηκε μιας αποστολής του «National Geographic» με σκοπό να εντοπίσει τις συνήθειες που χαρίζουν μεγάλο προσδόκιμο ζωής στις λεγόμενες «Μπλε Ζώνες», πέντε μικρές πόλεις, νησιά ή χωριά όπου ζουν άνθρωποι άνω των 100 ετών. Αυτό που ανακάλυψε είναι πως εκτός από την ισορροπημένη διατροφή, τη σωματική κίνηση και τους αργούς ρυθμούς της καθημερινότητας, κύριο χαρακτηριστικό της μακροβιότητάς τους είναι η κοινωνικότητά τους. Όλοι έβαζαν σε σαφή προτεραιότητα τους αγαπημένους τους ανθρώπους, συγγενείς και φίλους. Προφανώς, η πραγματικότητα στις σημερινές μεγαλουπόλεις είναι πολύ διαφορετική, αφού η σύγχρονη ζωή μάς απομακρύνει από αυτή την παραδοσιακή κοινωνικότητα. Ομολογουμένως ζούμε σε μια εποχή γεμάτη αντιφάσεις: η κοινωνικότητα συμβάλλει στη μακροζωία, αλλά, όσο κερδίζουμε χρόνια ζωής, άλλο τόσο αγχωνόμαστε για να βρούμε χρόνο να τα μοιραστούμε ουσιαστικά με τους αγαπημένους μας ανθρώπους. Γι’ αυτό οι νεότεροι –και εδώ οι γυναίκες έχουν ένα μικρό προβάδισμα έναντι των ανδρών– τείνουν να νιώθουν περισσότερο μοναξιά σε σύγκριση με τις παλαιότερες γενιές. Και σε αυτήν τη μοναξιά, βάσει της έρευνας μακροζωίας της ΝΝ, καταλυτικό ρόλο παίζει το άγχος: το 78% αναζητά τρόπους και διεξόδους που θα μειώσουν το καθημερινό του στρες, οι 4,8 στους 10 εκφράζουν ανησυχία λόγω οικονομικών και το 19% του ίδιου δείγματος παραδέχεται ότι αισθάνεται άγχος ή κατάθλιψη κατά το μεγαλύτερο μέρος ή και όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ίσως όμως τα πράγματα να είναι πιο απλά. Ίσως, στην πραγματικότητα, απλώς να έχουμε κατά βάθος την ψευδαίσθηση πως μας λείπει ο ελεύθερος χρόνος και δεν προλαβαίνουμε να βγούμε με τους φίλους μας, να φάμε με την οικογένειά μας, να πούμε «ναι» σε ένα reunion με τους παλιούς συμμαθητές μας. Και ίσως, τελικά, αυτό που χρειαζόμαστε να είναι ουσιαστικά μόνο μια μικρή ώθηση και ένας μελετημένος σχεδιασμός για να κατανοήσουμε πως εμείς οι ίδιοι βάζουμε τους κανόνες του παιχνιδιού και τις προτεραιότητές μας. Βέβαια, υπάρχουν και συμπληρωματικοί τρόποι που μπορούμε να εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας προκειμένου να ξεκλειδωθεί η κοινωνικότητά μας. Ένας είναι ο εργασιακός χώρος, που δίνει αμέτρητες ευκαιρίες για νέες σχέσεις, ενώ παράλληλα καλλιεργεί την αίσθηση του ανήκειν. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που, σύμφωνα με την έρευνα της ΝΝ, το 72% δήλωσε ότι αισθάνεται μέρος της κοινότητάς του και το 27% έρχεται με ευκολία σε επαφή με ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ένας άλλος είναι η φυσική κίνηση: η ίδια έρευνα επιβεβαιώνει πως η σωματική άσκηση και η επαφή με τον έξω κόσμο ενδυναμώνουν τις κοινωνικές μας δεξιότητες και συμβάλλουν σε μια μακρόχρονη αλλά και απολαυστική ζωή χάρη στην αλληλεπίδραση. Οπότε το κοινό συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως η χαρούμενη μακροβιότητα και η εξωστρέφεια δεν είναι μόνο αλληλένδετες αλλά και καλλιεργούνται μέσω της εξάσκησης. Ψυχίατροι και μελετητές της συμπεριφοράς έχουν παρατηρήσει πως μια ευχάριστη συνάντηση με κάποιον φίλο βιώνεται ως μια θετική εμπειρία που ενεργοποιεί ένα εγκεφαλικό κύκλωμα, αυτό της κοινωνική ανταμοιβής, το οποίο με τη σειρά του είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της επιβίωσης αλλά και της μακροζωίας. Σίγουρα, το να ζει κάποιος μέχρι το βαθύ γήρας αποτελεί συνισταμένη πολλών παραγόντων. Ένας από αυτούς, εξαιρετικά σημαντικός, είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Επομένως, όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στην κοινωνικότητά μας, τόσο περισσότερο χρόνο και ευχαρίστηση κερδίζουμε για να ζούμε.

16.11.23 – lifo 11

α πό τον γ ι άν ν η πα ν τελάκη

talkofthetown

Ακόμα και όταν προσπαθεί να ακολουθήσει την όποια στρατηγική έχει, είναι οφθαλμοφανές ότι επιλέγει την πιο καταστροφική για τον ίδιο και το κόμμα του γιατί φαίνεται ότι ακούει τυφλά τον Πολάκη.

12 lifo – 16.11.23

AKΡΟΒΑΤΩΝΤΑΣ

GUEST EDITOR

Ο Κασσελάκης και ο κύριος Μανώλης

Πενήντα χρόνια Πολυτεχνείo. Ένα παγκόσμιο γεγονός; Ο Νοέμβρης του ’73 κουβαλά στις πλάτες του και άλλες επιρροές από το διεθνές πλαίσιο εκείνης της εποχής.

Οι μέθοδοι του νέου αρχηγού για να επιβληθεί στο κόμμα και η παρακαταθήκη του Αλ. Τσίπρα.

Α

ν ο Κασσελάκης ήρθε από το Μαϊάμι για διακοπές, βρήκε την πόρτα της Κουμουνδούρου ορθάνοιχτη, μπήκε, κέρδισε την προεδρία του κόμματος και από τότε συμπεριφέρεται σαν ένας μικρός Μουσολίνι της εποχής μας, δεν φέρει ευθύνη ο ίδιος. Για την ακρίβεια, του αναλογεί το μικρότερο ποσοστό ευθύνης. Ο ίδιος απλώς υλοποιεί την άμετρη φιλοδοξία του, έστω κι αν το κάνει με έναν εντελώς κυνικό, ρηχό και συχνά πολιτικά παιδιάστικο τρόπο, έστω κι αν δεν έχει κανένα πολιτικό βάθος και συγκρότηση, έστω κι αν η πολιτική του παιδεία δεν είχε και εξακολουθεί να μην έχει καμία σχέση όχι με την αριστερά αλλά ούτε καν με τον ευρύτερο πολιτικό χώρο που κινείται πέραν της δεξιάς. Είναι φανερό ότι αν ο Κασσελάκης έβρισκε οποιαδήποτε πόρτα άλλου κόμματος ορθάνοιχτη, θα έμπαινε. Οι φιλοδοξίες του δεν έχουν ιδεολογικά ή πολιτικά χαρακτηριστικά, δείχνει αρκετά ευέλικτος ως προς αυτό. Είναι ενδεικτικό ότι όταν διαβάζει κείμενα (όπως αυτά στις ομιλίες του στην Κεντρική Επιτροπή) ή όταν μιλάει σε καλοφτιαγμένα βιντεάκια, προσπαθεί εντελώς αδέξια να εκφράσει συμπυκνωμένες γνώσεις που του έχουν υπαγορεύσει, αλλά απαιτούν βιώματα και γνώσεις που όμως δεν έχει. Προσπαθεί να αποστηθίσει όσα του έχουν πει, αλλά αυτό δεν αρκεί για να μην αμφισβητούνται τα αρχηγικά του προσόντα· θα μπορούσε να πουλήσει καταναλωτικά προϊόντα γιατί έχει το επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά η πολιτική και ειδικά στην αριστερά χρειάζεται κάτι εντελώς διαφορετικό. Ακόμα και όταν προσπαθεί να ακολουθήσει την όποια στρατηγική έχει, είναι οφθαλμοφανές ότι επιλέγει την πιο καταστροφική για τον ίδιο και το κόμμα του γιατί φαίνεται ότι ακούει τυφλά τον Πολάκη και ο ίδιος δεν διαθέτει την ικανότητα να κατανοήσει ότι ο λαϊκισμός έχει πολλούς πιστούς, αλλά όχι τόσους ώστε να οδηγήσουν ένα κόμμα στην εξουσία. Παρ’ όλα αυτά, ο Κασσελάκης δεν ευθύνεται για το ότι βρήκε πρόσφορο πολιτικό έδαφος ώστε να τον εκλέξουν πρόεδρο στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης με μοναδικό κριτήριο την (έντονα αμφισβητήσιμη, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις) ικανότητα να κερδίσει τον Μητσοτάκη. Άλλοι είχαν καλλιεργήσει αυτό το έδαφος, διαπαιδαγωγώντας μεγάλες ομάδες ψηφοφόρων να μην προτάσσουν ιδεολογικές ή πολιτικές αναφορές και διακυβεύματα, να μην έχουν πολιτικές σταθερές, να μην τους ενδιαφέρει καν τι είναι αυτός που φιλοδοξεί να ηγηθεί του κόμματός τους (είναι πρωτάκουστο ότι περίπου 70.000 ψήφισαν για αρχηγό έναν εντελώς άγνωστο άνθρωπο). Ο Τσίπρας και η ηγετική του ομάδα ήταν αυτοί που «δίδαξαν» ότι η εξουσία είναι αυτοσκοπός, κάνοντας εντυπωσιακά γενναίες εκπτώσεις στο πολύχρονο αξιακό φορτίο της αριστεράς σε πολλά επίπεδα τον καιρό της διακυβέρνησής τους, νομιμοποιώντας πολιτικά ακόμα και τη συνεργασία με τον Καμμένο. Οι ίδιοι άνθρωποι προωθούσαν μαξιμαλιστικές τακτικές, ακολουθούσαν λαϊκίστικες και συχνά απολιτικές πρακτικές, επέτρεπαν στον Πολάκη να συμπεριφέρεται σαν τον μάτσο μάγκα που τα σαρώνει όλα και αμφισβητεί ακόμα και τα εμβόλια. Αν δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, ο σύντροφός τους Πολάκης είναι ο πολιτικός μέντορας του Κασσελάκη. Δεν ευθύνεται ο Κασσελάκης που βρήκε χώρο για να συμπεριφέρεται σαν ένας Μεσσίας με απόλυτες εξουσίες και επιδιώκει αδιαμεσολάβητες σχέσεις με τον λαό. Και ο προκάτοχός του ακολουθούσε πιστά το αρχηγικό μοντέλο, απλώς, επειδή χειριζόταν με μαεστρία τις εσωκομματικές διαδικασίες, φρόντιζε να κερδίζει την έγκριση των οργάνων. Η εκλογή αρχηγού από μια βάση που μπορούσε να προέρχεται από οπουδήποτε, αρκεί να έδινε δυο ευρώ ήταν μια πρόταση του Τσίπρα που εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία από το κόμμα. Ακούγονται φωνές έντονης κριτικής για τις μεθόδους που ακολουθεί ο Κασσελάκης για να επιβληθεί στο κόμμα. Είναι σωστές. Όμως σημασία έχει από πού ακούγονται οι φωνές αυτές, γιατί απουσίασαν με ηχηρό τρόπο όταν διαμορφώνονταν οι συνθήκες για την επικράτηση του Κασσελάκη. Προσωπικά, δεν νοιάζομαι τόσο για την τύχη των απογοητευμένων στελεχών όσο για τον κύριο Μανώλη που γνωρίζω.

O κύριος Mανώλης, που συμπληρώνει τα 82 του χρόνια, είναι ακμαίος, δραστήριος και είχε μια ζωή γεμάτη αγώνες για την αριστερά, με φυλακίσεις και διώξεις. Βρίσκεται στην αριστερά από τα πρώτα φοιτητικά του χρόνια και δεν την εγκατέλειψε ποτέ, παρά τις απογοητεύσεις που βίωσε. Γι’ αυτόν ήταν κάτι αδιαπραγμάτευτο. Ο κύριος Μανώλης που συνάντησα πριν από λίγες ημέρες, μετά απ’ όσα συνέβησαν στον ΣΥΡΙΖΑ, αποφάσισε για πρώτη φορά στη ζωή του να αποχωρήσει από το κόμμα. Και λέγοντάς το, έμοιαζε σαν να έχανε ένα μεγάλο κομμάτι από τη ζωή του…

απ ό τ ο ν κ ωστ ή κορνέτη

H ελληνική δικτατορία αντιμετωπιζόταν ως ένα ακόμα παράδειγμα νεο-αποικιακής τάσης εκ μέρους των ΗΠΑ. Το γνωστό σύνθημα του Τσε Γκεβάρα «2, 3, χίλια Βιετνάμ» θα μεταφραζόταν αργότερα σε «2, 3, πολλά Πολυτεχνεία».

Ο Κωστής Κορνέτης διδάσκει Σύγχρονη Ιστορία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.

Θ

α μπορούσε να ενταχθεί το Πολυτεχνείο, η φοιτητική αυτή εξέγερση που σφράγισε την πορεία προς τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία και συνεχίζει να εμπνέει αλλά και να προκαλεί τόσες αντιδράσεις, σε μια σειρά κινημάτων που εκτυλίσσονταν αλλά και εννοιών που διαμορφώνονταν εκτός των ελληνικών συνόρων; Η απάντηση είναι πως ναι. Οι ίδιοι οι νέοι της εποχής εκείνης κατέτασσαν την εξέγερσή τους σε ένα πολύ ευρύ φάσμα εξεγέρσεων εντός και εκτός του ελληνικού ή ακόμα και του ευρωπαϊκού πλαισίου, παράδειγμα η Ταϊλάνδη και η φοιτητική εξέγερση ενάντια στον δικτάτορα Κιτικαχόρν· «Απόψε θα γίνει της Ταϊλάνδης», έλεγε το σύνθημα. Και βέβαια η Χιλή, με τον Αλιέντε και τη δραματικά ανατροπή από τον στρατηγό Πινοτσέτ μόλις δυο μήνες πριν από το Πολυτεχνείο, σόκαρε τους φοιτητές που έγραψαν σε τοίχους και τρόλεϊ τις λέξεις «Αλιέντε» και «Χιλή». Βέβαια, είχε προηγηθεί το Βιετνάμ, με τη γιεγιέ πλαισίωσή του από τον Σαββόπουλο ως την αποθέωση της σύγκρουσης Δαβίδ και Γολιάθ, του πάνοπλου αμερικανικού ιμπεριαλισμού και του φτωχού, υπανάπτυκτου παγκόσμιου Νότου. Η Παλαιστίνη επίσης εμφανιζόταν δειλά-δειλά ως ένα ακόμα αντιιμπεριαλιστικό ζητούμενο. Το ζήτημα της αλληλεγγύης, της υπερεθνικής ταύτισης και η ενσυναίσθηση όσον αφορά τις μάχες των «άλλων» που είναι και δικές μας μάχες είναι η κολλητική ουσία όλων των παραπάνω. Εν τέλει η ελληνική δικτατορία αντιμετωπιζόταν ως ένα ακόμα παράδειγμα νεο-αποικιακής τάσης εκ μέρους των ΗΠΑ. Το παγκοσμιοτοπικό στοιχείο, λοιπόν, σε μια εποχή που κατεξοχήν προήγαγε μια υπερτοπική θέαση των γεγονότων είναι έντονο. Το γνωστό σύνθημα του Τσε Γκεβάρα «2, 3, χίλια Βιετνάμ» θα μεταφραζόταν αργότερα σε «2, 3, πολλά Πολυτεχνεία». Η γενεακή ταύτιση με το ’68 του Παρισιού, της Ρώμης, του Βερολίνου και του Μπέρκλεϊ είναι μία ακόμα διεθνής συνιστώσα του ελληνικού κινήματος, παρότι έμμεση και συχνά υπαινικτική. Οι Έλληνες αντικαθεστωτικοί φοιτητές μοιράζονταν με το ’68 την απόρριψη της ψυχροπολεμικής συνθήκης, ενώ κι εκείνοι βίωναν εν μέρει τα προβλήματα που προκαλούσε η λεγόμενη μαζικοποίηση των πανεπιστημίων, αντιδρώντας στη σκληρή ακαδημαϊκή ιεραρχία. Ο έντονος τριτοκοσμικισμός και η εντυπωσιακή παρουσία των αριστεριστών, αλλά και η απόρριψη του κοινωνικού συντηρητισμού και ένα αίτημα μεγαλύτερης προσωπικής απελευθέρωσης στο ελληνικό κίνημα, παρότι δεν μπορούν να συγκριθούν με την ένταση του ’68, συνομιλούσαν παρ’ όλα αυτά μαζί του. Παρά τους περιορισμούς της λογοκρισίας, μοιράζονταν με τους 68άρηδες ένα κοινό θεωρητικό οπλοστάσιο μέσα από κοινά πολιτικά διαβάσματα αλλά και κοινές κινηματογραφικές αναφορές που ενέτειναν την αυτο-εικόνα μιας εξεγερμένης γενιάς με κοινά συμφραζόμενα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, αντιμετώπιζαν ένα βάναυσο δικτατορικό καθεστώς όπου συνθήματα όπως «η φαντασία στην εξουσία» έμοιαζαν εκτός τόπου και χρόνου. Το Πολυτεχνείο, λοιπόν, ξεχωρίζει ως γεγονός γιατί φέρει πολλά και διαφορετικά χαρακτηριστικά: τον αριστερισμό της κατάληψης και της εξώθησης της σύγκρουσης στα άκρα, τον τριτοκοσμισμό των συνθημάτων που συνδέουν τον εξεγερμένο πλανήτη με τους κολασμένους της γης, το αντικομφορμιστικό φαντασιακό του ’68. Επιπλέον, φέρει το τραύμα των αντιθέσεων εντός του εξόριστου ΚΚΕ αλλά και την υπό διαμόρφωση ευρωκομμουνιστική τάση της «νέας αριστεράς» που προσωποποιούσε η ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Αλλά παλεύει και για κλασικά, θα λέγαμε, φιλελεύθερα αιτήματα –ίσως εν αγνοία του–, όπως η ελευθερία της έκφρασης, της παιδείας και του συνδικαλισμού. Ανάλογα στοιχεία φέρουν εν μέρει τα αντικαθεστωτικά κινήματα στην Ισπανία και στην Πορτογαλία αλλά και χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, όπως η Πολωνία, βεβαίως η Τσεχοσλοβακία, αλλά ακόμα και η γειτονική Γιουγκοσλαβία. Όμως η αιματηρή κατάληξη απαντά μόνο σε φοιτητικά ξεσπάσματα, σε δικτατορίες ή και δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής, όπως στο Μεξικό ή στην Αργεντινή – το περίφημο Cordobazo, πράγμα που το διαφοροποιεί από τον υπόλοιπο εξεγερμένο ευρωπαϊκό Νότο. Αυτό είναι εν μέρει το κράμα του Πολυτεχνείου, φτιαγμένο από τόσο διαφορετικά μεταξύ τους υλικά, που το καθιστά τόσο εμβληματικό. Ο Νοέμβρης του ’73, όμως, κουβαλά στις πλάτες του και άλλες επιρροές από το διεθνές πλαίσιο εκείνης της εποχής. Συμβαίνει σε μια στιγμή υποτιθέμενης αποσυμφόρησης του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού που όμως τσαλαβουτούσε στα απόνερα της σοβιετικής εισβολής της Τσεχοσλοβακίας το ’68 και στο απόγειο των αντιθέσεων μεταξύ κέντρου και περιφέρειας και των αντιαποικιακών αγώνων στις αφρικανικές αποικίες της Πορτογαλίας λίγο πριν από την Επανάσταση των Γαριφάλων. Το ’73 συμπίπτει με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ και τη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση, τροφοδοτώντας τη γνωστή θεωρία συνωμοσίας πως τον Μαρκεζίνη τον έριξαν οι Αμερικανοί γιατί κράτησε στάση ουδετερότητας στην αραβοϊσραηλινή διένεξη. Τέλος, είναι η εποχή της κατάρρευσης του συστήματος ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς και η απαρχή της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού με την επελαύνουσα παγκοσμιοποίηση ή, όπως έχει σωστά λεχθεί, το «σοκ του παγκόσμιου» (shock of the global). Είναι ακριβώς η στιγμή που στην Ελλάδα μαινόταν η οργή για τον πληθωρισμό και τον τιμάριθμο και πλήθος κοινωνικών κατηγοριών, από τους αγρότες των Μεγάρων μέχρι τους οικοδόμους της Αθήνας, ήταν σε αναβρασμό, ενώ το «πείραμα Μαρκεζίνη» έδινε χώρο για τον συντονισμό μαζικής αντικαθεστωτικής διαμαρτυρίας και δράσης. Άρα η ελληνική περίπτωση κινείται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαμαρτυρίας και αντίστασης αλλά και γενικών ανακατατάξεων και τεκτονικών αλλαγών. Μια παγκόσμια πλαισίωση πενήντα χρόνια μετά μας παρέχει τη διεθνική πυξίδα για το πώς θα πρέπει πλέον να διαβάσουμε αυτό το κομβικό γεγονός, πέρα από τον ελληνικό εξαιρετισμό.

16.11.23 – lifo 13

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

ΠΟ(Ρ)ΝΟΓΡΑΦΙΑ*

Η ηθική μιας εξέγερσης

Ιατρείο Ψυχοσεξουαλικών Διαταραχών

Πολυτεχνείο, μια στιγμή που διαρκεί.

α π ό τον ν ικόλα σ εβασ τάκη

talkofthetown

Το ’73, εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες άνθρωποι, μέσα και έξω, αναμετρήθηκαν με τον φόβο και την οργανωμένη, φονική βία μιας παρακμιακής δικτατορίας.

14 lifo – 16.11.23

Μ

ισός αιώνας πέρασε από τον Νοέμβριο του 1973 και ακόμα διεξάγονται μάχες μέσα στις λέξεις και στα συναισθήματά μας. Πολλοί είναι πια εκείνοι που σπεύδουν στην ξινή απομυθοποίηση έως τον βαθμό της απαξίωσης. Αντλούν από την εκ των υστέρων γνώση διαφόρων εξελίξεων (όλης της μεταπολιτευτικής περιόδου) για να αποφανθούν είτε για το μάταιο είτε και για το λάθος εκείνης της συλλογικής έγερσης με επίκεντρο τους φοιτητές αλλά και έναν αφανή λαό: μαθητές, εργάτες, μεγαλύτερους και νεότερους που βρέθηκαν στις συγκρούσεις έξω από το κτίριο του Μετσοβίου (το τελευταίο βιβλίο του ακαταπόνητου ερευνητή Λεωνίδα Καλλιβρετάκη για τους αφανείς εκείνων των ημερών επιβεβαιώνει τη σημασία αυτού του πλήθους1). Δεν είναι, φυσικά, ασυνήθιστο να κρίνει κανείς μια ιστορική στιγμή (ούτε την ίδια του τη νεότητα) αναλογιζόμενος τις συνέπειες ή με μια εκ των υστέρων πολιτική καχυποψία. Δεν κρίνεται όμως έτσι η Ιστορία και οι πράξεις των ανθρώπων. Δοκιμάζοντας να κρίνει κανείς την εξέγερση του Πολυτεχνείου με κριτήριο ατομικές περιπτώσεις ή το πώς έγινε πιο σκληρή η δικτατορία μετά την εξέγερση δεν έχει νόημα. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί κανείς να εξάγει (από την εξέγερση εκείνη) όλες τις χρήσεις και τις καταχρήσεις δεκαετιών που πιστώθηκαν σε ιδέες και συνθήματα. Το ιδεώδες της εξέγερσης είναι η καρδιά κάθε μαχητικού ιδεαλισμού και ριζοσπαστικής φαντασίας. Μιλώντας όμως για το 1973 και τα παιδιά του Νοέμβρη μιλούμε επί συγκεκριμένου. Ήταν μια μοναδική εξεγερσιακή στιγμή, μια αφύπνιση συνειδήσεων και σωμάτων σε καθορισμένο τόπο και χρόνο. Όταν, λοιπόν, εξακολουθούμε να συγκινούμαστε από αυτήν τη στιγμή, έχουμε κατά νου κάτι άλλο από «γνωστά πρόσωπα», επαναλαμβανόμενα συνθήματα ή χιλιοπαιγμένες εικόνες. Κάτι άλλο από επεισόδια, τηλεοπτική αναμονή επεισοδίων ή ρητορικές κορόνες. Κακά τα ψέματα, το Πολυτεχνείο υπήρξε η ηθική νοημοσύνη όσων το έπραξαν και το βίωσαν. Ήταν μια υπογραφή, μια συλλογική επιστολή κάποιων ανθρώπων που βρέθηκαν μέσα σε μια ασυνήθιστη πτύχωση της Ιστορίας. Όλα όσα σωρεύτηκαν ως γνώση εκ των υστέρων για τον ανταγωνισμό πολιτικών γραμμών στο φοιτητικό κίνημα, τις οργανωμένες ή αυθόρμητες πράξεις, τις μικρές ή μεγάλες ιστορίες ηρωισμού κ.λπ. έχουν φυσικά τη σημασία τους. Δεν μας δίνουν όμως πρόσβαση στην αλήθεια εκείνης της στιγμής που ήταν μια εμπειρία συλλογικής ελευθερίας. Το ’73, εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες άνθρωποι, μέσα και έξω, αναμετρήθηκαν με τον φόβο και την οργανωμένη, φονική βία μιας παρακμιακής δικτατορίας. Αποφάσισαν, αθετώντας εν μέρει γραμμές και συχνά παρακούοντας υποδείξεις, να μη γίνουν μέρος μιας πολιτικής διαπραγμάτευσης που θα «εξημέρωνε» τάχα την εικόνα της χούντας και θα διαιώνιζε μια συνθήκη αυταρχικού κράτους με φιλελεύθερες πινελιές κανονικότητας. Οι άνθρωποι που συνέπραξαν στο Πολυτεχνείο, με τον έναν ή άλλο βαθμό συμμετοχής και κινδύνου, είχαν μια ορμή για επινόηση νέων κοινοτήτων αγώνα, ερωτικής και πολιτικής δημιουργίας. Και σκέφτομαι πως ίσως είναι αυτό που δεν τους συγχωρείται από κάποιους μεταγενέστερους. Εμείς, λόγου χάρη, της γενιάς του ’80, νιώθαμε πάντα ως βάρος ενοχλητικό την ιστορία του Πολυτεχνείου. Έτσι προέκυψε είτε η μιμητική χορογραφία είτε μια δύσθυμη άρνηση και ωμή δεξιά υποτίμηση. Η νοεμβριανή εξέγερση έγινε ένα αυτοαναφορικό ξέσπασμα για κάποιους που πάντα εξιδανικεύουν τη σύγκρουση και την κατάληψη, εκτός τόπου και χρόνου. Θεωρήθηκε όμως και κάτι αφόρητο και αντιπαθές από εκείνους που γλίστρησαν σταδιακά στη μνησίκακη ενατένιση του παρελθόντος. Οι μεν θέλουν να ζήσουν διαρκώς μια νεότητα της ρήξης. Οι δε απωθούν και αντιστρατεύονται όλο τον παλαιό εαυτό τους, αποξενωμένοι όμως και από αιτήματα και προσδοκίες που έχουν ακόμα νόημα. Έπειτα ήρθε η εύκολη απομυθοποίηση που τρεφόταν από μια μονότονη προοδευτική ηρωολατρεία. Πολλοί είναι πρόθυμοι να μουρμουρίσουν ένα «σιγά το Πολυτεχνείο» ή «αμάν πια με το Πολυτεχνείο». Ωστόσο, αυτή η διάθεση σχετικοποίησης και σμίκρυνσης είναι απλώς αχαριστία. Αχαριστία όχι απέναντι στον έναν ή άλλον επώνυμο/-η εκείνης της γενιάς παρά στην ίδια την ηθική εκείνης της εξέγερσης που πήρε πάνω της την ευθύνη να μιλήσει για έναν λαό (όπου οι απόντες ήταν πάντοτε η μεγάλη πλειονότητα). Ας το παραδεχτούμε: τον Νοέμβριο του ’73 συνέβη ένα θαύμα συλλογικότητας. Το υλικό της ήταν συναισθήματα και ιδέες, αλλά κυρίως η αποκοτιά και το θάρρος μιας νεότητας. Γι’ αυτό και η κατοπινή θεσμική και επαγγελματική ζωή, τα συμβόλαια ενηλικίωσης και οι στρατηγικές επιβίωσης των ανθρώπων τις δεκαετίες που ακολούθησαν δεν λένε κάτι για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Όλα αυτά όπως και οι καριέρες και οι χαρακτήρες του τάδε ή του δείνα, όλο αυτό το σχόλιο πάνω στο τι αποδείχτηκε κάποιος ή κάποια στα πενήντα του/της, είναι απλώς η ζωή μετά. Το Πολυτεχνείο υπήρξε όμως μια τομή και ένα ρήγμα απ’ όπου ένας κόσμος μπόρεσε να αισθανθεί θετικά ελεύθερος, ικανός να προσδιορίσει το μέλλον με τις δικές του δυνάμεις. Εφήμερη επινόηση μιας νέας ελευθερίας, αξεδιάλυτα ατομικής και κοινωνικής. Μισό αιώνα αργότερα μπορούμε να ξανασκεφτούμε αυτήν τη στιγμή δίχως αχαριστία και χωρίς τα κουρασμένα λόγια που διανθίζουν τα κομματικά μας διαγγέλματα.

Με αφορμή τη φετινή Διεθνή Ημέρα Τρανς Μνήμης.

απ ό τ ην ερωφι λ η κ ο κ καλ η

Αποφάσισα να περιμένω στην ίδια αίθουσα αναμονής μαζί τους, ήμουν ήδη τρεις ώρες εκεί, όταν συνειδητοποίησα πως ήμουν κι εγώ μία από τους τσαλακωμένους, αυτούς που στέκονται σε μια ουρά, πίσω από μια πόρτα ή μπροστά σε έναν υπάλληλο, και εκλιπαρούσα για οιστρογόνα και αντιανδρογόνα.

* Ιστορίες για τον εξευγενισμό της

1 Βλ. Λεωνίδας Καλλιβρετάκης. «Το Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο - Οι αφανείς πρωταγωνιστές της εξέγερσης του 1973», Θεμέλιο, 2023.

πόλης και της επιθυμίας.

Μ

ετά από αμέτρητες αναπάντητες κλήσεις στα εξωτερικά ιατρεία του πανεπιστημιακού νοσοκομείου επιτέλους έκλεισα το πρώτο διαθέσιμο ραντεβού, έξι μήνες μετά! Έφτασα εκεί μισή ώρα πριν από το ραντεβού με τον ψυχίατρο. Ανέβηκα στον δεύτερο όροφο, δήλωσα παρούσα στη γραμματεία και κατέβηκα ξανά για να περιμένω τη σειρά μου, σαν καλό παιδί. Εκεί με περίμενε η κολλητή μου. Καθίσαμε στα σκαλιά. Καπνίζαμε, πίναμε καφέ και κοιτούσαμε καχύποπτα όλα τα άτομα που περνούσαν την είσοδο, γιατί πιστεύαμε ότι στα εξωτερικά ιατρεία μπαινοβγαίνουν αποκλειστικά τρανς και ψυχίατροι. Είχαμε απογοητευτεί πλήρως που μπαινόβγαιναν μόνο παρέες φοιτητών, όταν έσκασε μύτη μια τύπισσα ξανθιά, με κολλητό τζιν παντελόνι, λευκό μπλουζάκι και γυαλιά ηλίου μάσκα. «Αγάπες», μας λέει, «πού είναι ο γιατρός που κάνει τις αλλαγές φύλου;». «Εδώ είναι αγάπη, στον δεύτερο όροφο», της απαντάω. Μας πλησιάζει, ανοίγει την τσάντα της, βγάζει έναν διάφανο πλαστικό φάκελο με έγγραφα και κουνώντας τον μας ανακοίνωσε πως ήρθε αποφασισμένη. «Αυτή την υπογραφή την περιμένω έναν χρόνο!». Κοιταχτήκαμε με την κολλητή στα μάτια, με τρόμο και απογοήτευση. «Κάτι ήξεραν οι παλιές που σούταραν την ένεση οιστραδιόλη η μία στην άλλη», μουρμούρισα στην κολλητή. Αποφάσισα να ανέβω ακόμα μια φορά στη γραμματεία, το ασανσέρ είχε κολλήσει σε κάποιον όροφο, ανέβηκα με τις σκάλες και όταν έφτασα στον δεύτερο βρέθηκα στην αίθουσα αναμονής. Στις πλαστικές πορτοκαλί καρέκλες καθόταν ένας παπάς, ρασοφόρος, σκυθρωπός, απέναντί του ένας άντρας γύρω στα 50, μοιάζει με τον μπαμπά μιας φίλης μου, παραδίπλα ένα αγόρι γύρω στα 25 που δεν σήκωσε το βλέμμα του από το πάτωμα. Προσπέρασα την αίθουσα και πήγα στη γραμματεία με σκοπό να ρωτήσω αν πλησίαζε επιτέλους η σειρά μου. Η γραμματέας με ενημέρωσε ότι προηγούνται οι υπόλοιποι, αν θέλω περιμένω εκεί, αν δεν θέλω φεύγω και περιμένω άλλους έξι μήνες μέχρι το επόμενο διαθέσιμο ραντεβού. Την ευχαρίστησα, αν και δεν μπορούσα να κατανοήσω γιατί βρισκόμουν να περιμένω στην ίδια ουρά με έναν παπά και τόσους άντρες. Μου φαινόταν παράλογο το ότι έχουμε έρθει στο ίδιο ιατρείο για τον ίδιο λόγο. Αποφάσισα να περιμένω στην ίδια αίθουσα αναμονής μαζί τους, ήμουν ήδη τρεις ώρες εκεί, όταν συνειδητοποίησα πως ήμουν κι εγώ μία από τους τσαλακωμένους, αυτούς που στέκονται σε μια ουρά, πίσω από μια πόρτα ή μπροστά σε έναν υπάλληλο, και εκλιπαρούσα για οιστρογόνα και αντιανδρογόνα. Όταν τελικά ήρθε η σειρά μου και μπήκα στο γραφείο του ψυχιάτρου, με περίμενε μία ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη. Δεν ήταν μόνος. Μαζί του με περίμενε μια κουστωδία σπουδαστών Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής που όσο εκείνος ερευνούσε το οικογενειακό μου background, τις σεξουαλικές μου προτιμήσεις και με «πυροβολούσε» με λέξεις όπως «αυτοκτονίες, δολοφονίες, σχιζοφρένεια, φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός, πορνεία», κρατούσε σημειώσεις για τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά μου και όλοι μαζί με κοιτούσαν σαν πειραματόζωο μετά από κάθε μου απάντηση. Συνειδητοποίησα πως βρισκόμουν στη συνέλευση μιας αντιτράνς αίρεσης. Κατάλαβα πως ο μόνος τρόπος να επιβιώσω ανάμεσά τους ήταν να αποδείξω πως ό,τι κι αν συμβεί θα καταφέρω να βγω από το ιατρείο όρθια και δυνατή. Και το κυριότερο λογική. Το ραντεβού τελείωσε, ο ψυχίατρος είπε: «Θα τα ξαναπούμε σε λίγους μήνες, αν είστε καλά και αν επιμένετε, θα δούμε πώς θα προχωρήσει η διαδικασία για την ορμονοθεραπεία». Βγήκα από το γραφείο και κατεβαίνοντας τις σκάλες ένιωθα ζαλάδα, πονοκέφαλο, σαν να με είχαν χαστουκίσει, ένιωθα χαμένη μέσα στο κτίριο. Ήμουν πια επίσημα η τσαλακωμένη του ιατρείου Ψυχοσεξουαλικών Διαταραχών και μου έγινε σαφές πως η απόφαση ανάμεσα στο ποια είμαι, ποια ήμουν και ποια θέλω να είμαι δεν εξαρτάται μόνο από εμένα. Μεταξύ δύο γενεών επαγγελματιών ψυχικής υγείας και μεταξύ δύο γενεών τρανς, αυτής που αγόραζε ορμόνες στο φαρμακείο χωρίς συνταγή γιατρού και αυτής που μάθαινε στο διαδίκτυο τι σημαίνει φυλομετάβαση, μεταξύ δύο ζωών, δύο ονομάτων και δύο σωμάτων, εγώ θα έμπαινα στη διαδικασία να ξανασυναντήσω έναν ψυχίατρο και μια κουστωδία φοιτητών που μάλλον είχαν σκοπό να με κανιβαλίσουν παρά να με υποστηρίξουν. Ήμουν εκεί για να γυρίσω μια σελίδα στην ιστορία μου, ήμουν εκεί για να πω την ιστορία μου στις επόμενες.

O δήμος Πεντέλης συμμετέχει στην πρωτοβουλία για επιχειρήσεις μηδενικών αποβλήτων Στηρίζει την πρωτοβουλία για μετάβαση των επιχειρήσεων HORECA σε φιλοσοφία zero waste.

Βρείτε τις επιχειρήσεις του 1ου Δικτύου Zero Waste HoReCa στην περιοχή σας

Η

κοινωνική πλατφόρμα Zero Waste Future δημιουργήθηκε το 2018, με στόχο να βοηθήσει τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο Καφεστίασης και Φιλοξενίας (HORECA) να υιοθετήσουν στην πράξη μια Zero Waste φιλοσοφία και λειτουργία. Κι αυτόν ακριβώς τον σκοπό αποφάσισε να στηρίξει έμπρακτα τώρα ο δήμος Πεντέλης στο πλαίσιο του προγράμματος «Zero Waste Future» αλλά και των πρωτοβουλιών του για μια κλιματικά ουδέτερη και έξυπνη πόλη. Συμμετέχοντας στην προσπάθεια που υλοποιείται με την Ψηφιακή Πλατφόρμα Zero Waste HoReCa Hub, ο δήμος Πεντέλης γίνεται μέρος της πρωτοβουλίας για τη μετεξέλιξη των επιχειρήσεων φιλοξενίας και καφεστίασης (HoReCa) σε επιχειρήσεις μηδενικών αποβλήτων, πρωτοβουλία που υλοποιείται από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (www.ecorec.gr) σε συνεργασία με την Coca-Cola στην Ελλάδα και την υποστήριξη του Ιδρύματος (The Coca-Cola Foundation), ενώ έχει τεθεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Στόχος της ψηφιακής πλατφόρμας, την οποία πολίτες και επιχειρήσεις μπορούν να επισκέπτονται στο www.zerowastefuture.gr, είναι να προσφέρει δωρεάν την ενημέρωση και τα απαραίτητα εργαλεία υποστήριξης που χρειάζονται οι επιχειρήσεις φιλοξενίας και καφεστίασης για να υιοθετήσουν στην πράξη μια zero waste λογική στην καθημερινή τους λειτουργία, προκειμένου να αυξηθεί η πρόληψη, η διαλογή στην πηγή και να μειωθεί δραστικά η τελική παραγωγή και κυρίως η ταφή απορριμμάτων. Παράλληλα, η ψηφιακή πλατφόρμα Zero Waste HoReCa Hub δίνει τη δυνατότητα στα εγγεγραμμένα μέλη να αποκτήσουν Zero Waste Διάκριση (χάλκινη, αργυρή ή χρυσή) βάσει μετρήσιμων στόχων και αποτελεσμάτων, αναδεικνύοντας τη βιώσιμη φιλοσοφία τους, την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων τους και τη διάθεσή τους να ηγηθούν στη νέα εποχή της κυκλικής οικονομίας. Στον δήμο Πεντέλης, η πρώτη δράση ενημέρωσης και εγγραφής επιχειρήσεων HoReCa πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιουλίου 2023 στην περιοχή των Μελισσίων. Η δήμαρχος Πεντέλης Δήμητρα Κεχαγιά και ο πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης (ΟΕΑ) Φίλιππος Κυρκίτσος, μαζί με συνεργάτες τους, επισκέφθηκαν επιχειρήσεις του κλάδου καφεστίασης, τις οποίες ενημέρωσαν για τα πολλαπλά οφέλη που τους παρέχονται μέσα από τη συμμετοχή τους στην ψηφιακή πλατφόρμα Zero Waste HoReCa Hub και την εγγραφή τους στο 1ο Zero Waste HoReCa Δίκτυο στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις ήταν μεγάλο – όσες επιχειρήσεις το επισκέφτηκαν εντάχθηκαν στην ψηφιακή πλατφόρμα. Το δίκτυο Zero Waste HoReCa Hub αριθμεί πάνω από 1.500 μέλη σε όλη την Ελλάδα και στο πλαίσιο των δράσεων του προγράμματος έχουν ενημερωθεί και ευαισθητοποιηθεί περισσότεροι από 1.300.000 πολίτες. Τον περασμένο Ιούλιο απονεμήθηκαν οι πρώτες 53 Zero Waste HoReCa Διακρίσεις (6 χρυσές, 37 αργυρές και 10 χάλκινες) σε επιχειρήσεις του κλάδου φιλοξενίας και καφεστίασης (HoReCa) που αποτελούν μέλη του πρώτου Δικτύου Zero Waste HoReCa στην Ελλάδα (www.zerowastefuture.gr/zero-waste-horeca), καθώς και ειδικά χρηματικά έπαθλα σε 3 επιχειρήσεις που ξεχώρισαν για τις καινοτόμες ή υπό δύσκολες συνθήκες πρωτοβουλίες τους στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας. Οι δράσεις ενημέρωσης και ένταξης στην ψηφιακή πλατφόρμα Zero Waste HoReCa Hub συνεχίζονται σε όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις φιλοξενίας και καφεστίασης (HoReCa) του δήμου Πεντέλης, προκειμένου να μετεξελιχθούν σε επιχειρήσεις μηδενικών αποβλήτων.

16.11.23 – lifo 15

39' με τh

Δήμητρα Βλαγκοπούλου συνεντευξη: αλεξανδροσ διακοσαββασ φωτογραφιεσ: παρισ ταβιτιαν

talkofthetown

Η ηθοποιός βραβεύτηκε για την αποστομωτική της ερμηνεία στην ταινία «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, που τιμήθηκε επίσης με τον Χρυσό Αλέξανδρο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

16 lifo – 16.11.23

«κυκλοφορεί η φήμη πως πήρε το βραβείο η δήμητρα», μου έγραψε σε μήνυμα η Όλγα Παυλάτου, υπεύθυνη επικοινωνίας της παράστασης Ο Γλάρος, στην οποία συμμετέχει η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, ενώ βρίσκονταν στις πρόβες της ομάδας στο θέατρο Προσκήνιο την Κυριακή το απόγευμα. Είχε διαβάσει μια ανάρτησή μου στο Facebook την προηγούμενη μέρα, όπου έκανα λόγο για «θηριώδη ερμηνεία» της νεαρής ηθοποιού στην ταινία Animal της Σοφίας Εξάρχου που μόλις είχα δει στην online πλατφόρμα του 64ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

H φήμη επιβεβαιώθηκε λίγα λεπτά αργότερα: η ταινία κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο, την ανώτατη διάκριση του διαγωνιστικού προγράμματος του μακροβιότερου ελληνικού κινηματογραφικού θεσμού, και έγινε η πρώτη ελληνική που το καταφέρνει εδώ και τριάντα χρόνια, ενώ η Δήμητρα τιμήθηκε, δικαίως, με το βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Πρώτη φορά την είχα προσέξει πέρσι το καλοκαίρι, στην παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών, Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι. Εκεί ο Γιώργος Κουτλής ευτύχησε να έχει μια τριάδα καταπληκτικών ηθοποιών (μαζί της ήταν ο Θάνος Λέκκας και ο Βασίλης Μαγουλιώτης) που αλώνιζαν επί σκηνής, μέσα στον παραλογισμό και τη φουτουριστική δυστοπία του Μάριους φον Μάγενμπουργκ. Όταν διάβασα πριν από λίγο καιρό ότι βραβεύθηκε στο Λοκάρνο, όπου έκανε πρεμιέρα η ταινία της Εξάρχου, και ότι θα συνεργαζόταν για πρώτη φορά με τον Δημήτρη Καραντζά, μπαίνοντας στην ιδιότυπη «σέχτα» που έχει στήσει ο σκηνοθέτης στον δικό του θεατρικό χώρο, σκέφτηκα πως έχει έρθει η μεγάλη στιγμή της. «Χτύπησε το τηλέφωνο και έμαθα τα νέα. Θα ήταν ωραίο να ήμουν στην απονομή, ήμουν νοερά εκεί και πρόλαβα την πρώτη προβολή της ταινίας. Ήταν πολύ όμορφη και ζεστή η ανταπόκριση από την πρώτη συνάντησή της με το ελληνικό κοινό. Είχα πάει στο Λοκάρνο και στο Σεράγιεβο, εισπράξαμε κι εκεί αποδοχή και όμορφα σχόλια. Με βάση τις ερωτήσεις και τις συζητήσεις που έγιναν μετά τις προβολές, το κοινό φάνηκε πως αντιλαμβανόταν απόλυτα τον πυρήνα και τις προθέσεις της ταινίας, που αφορούν τα καπιταλιστικά δυτικά συστήματα στα οποία ζούμε». Το Animal πραγματεύεται την ιστορία μιας ομάδας ατόμων που δουλεύουν σεζόν ως ανιματέρ σε ένα all inclusive resort της Κρή-

16.11.23 – lifo 17

39 λεπτά με τη Δήμητρα Βλαγκοπούλου

Η ταινία «Animal» της Σοφίας Εξάρχου θα κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους τον Ιανουάριο.

talkofthetown

Ο «Γλάρος» του Τσέχοφ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Προσκήνιο στις 15 Δεκεμβρίου.

18 lifo – 16.11.23

της. Σε ένα δεύτερο επίπεδο κάνει ένα εκτεταμένο, πολύπλευρο σχόλιο για τον καπιταλισμό, για την εργατική τάξη των «σεζονίστας» και για τον τρόπο που ο τουρισμός έχει αλώσει πλέον τις οικονομίες και τις ισορροπίες στο εργατικό δυναμικό του δυτικού κόσμου, όπως έχει αναφέρει και η σκηνοθέτις. «Είχε ενδιαφέρον πόσο ανταποκρίθηκαν και κατάλαβαν το θέμα, αν θες και από μια εντελώς δυτική πλευρά που κινεί ισχυρά τους μοχλούς αυτού του συστήματος. Έδειξαν ευαισθησία, τους συγκίνησε και τους προβλημάτισε αναπάντεχα», θυμάται η Δήμητρα για τη συμμετοχή της ταινίας στα πρόσφατα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Φέρνοντας στον νου παλιούς συμμαθητές και φίλους από τη Ρόδο, όπου μεγάλωσα, πολλοί από τους οποίους ανέκαθεν δούλευαν σεζόν, πάντα αναρωτιόμουν πόσο δύσκολο είναι να βρίσκεσαι για έξι-οχτώ μήνες καθημερινά στην πρίζα, συχνά χωρίς ρεπό, και έπειτα να ακολουθεί μια περίοδος πλήρους απραξίας μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. «Εγώ η ίδια δεν έχω δουλέψει σεζόν, μικρότερη όμως είχα φίλους και γνωστούς που δούλευαν σε ελληνικά νησιά, κυρίως στο σέρβις. Οι εποχικοί μπαίνουν σε ένα εξοντωτικό πρόγραμμα, που απαιτεί αστείρευτα αποθέματα δυνάμεων, ψυχικών, σωματικών και διανοητικών. Φαντάζομαι ότι μετά, όταν τελειώνουν οι υποχρεώσεις τους, ίσως αντιλαμβάνονται την εξάντληση απ’ όλους αυτούς τους μήνες και τι τους αφήνει. Υπάρχει μια διάλυση και χρειάζεται κάπως να ανασυνθέσεις τα κομμάτια σου για να συνεχίσεις». Οι ανιματέρ, εν τω μεταξύ, οι εργαζόμενοι δηλαδή που χορεύουν, τραγουδούν και στήνουν ακόμα και αυτοσχέδια θεατρικά στις κιτς θεματικές βραδιές διασκέδασης που διοργανώνουν τα ξενοδοχεία σαν μέλη του θιάσου ενός τσίρκου, όπου ό,τι κι αν τους συμβαίνει the show must go on, είναι μια ομάδα εργαζομένων περίπου αόρατη στα καθ’ ημάς. Εκεί επιλέγει να εστιάσει το σενάριο, σε αυτούς τους ανθρώπους που οφείλουν να είναι πάντα χαρούμενοι και δεκτικοί, και στα παρασκήνια, στη ζωή τους όταν αποσύρονται από τη σκηνή. «Επειδή οι περισσότεροι από εμάς δεν επιλέγουμε αυτό το είδος διακοπών –αν και υπάρχουν οικονομικές διαβαθμίσεις–, έχουμε ακούσει γι’ αυτούς, αλλά δεν αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει αυτή η δουλειά. Την έχουμε ως πιο ανάλαφρη στη σκέψη μας, ότι δεν έχει πολλές απαιτήσεις, ότι δεν χρειάζεται να είσαι κορυφαίος χορευτής, τραγουδιστής, καλλιτέχνης, για να αντεπεξέλθεις – που μπορεί όντως να ισχύει. Όμως οι απαιτήσεις είναι πολύ υψηλές και ταυτόχρονα πρέπει όλα να δείχνουν απλά, αβίαστα, ανάλαφρα, χωρίς οι τουρίστες να καταλαβαίνουν τον ψυχικό και σωματικό κόπο. Δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο βίαιο είναι για εκείνους να φέρουν εις πέρας αυτή την αποστολή». Σαν μέλη μιας αγέλης ζώων, λοιπόν, δρουν οι ανιματέρ, καθώς βλέπουμε τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους και την υποστήριξη που παρέχουν ο ένας στον άλλο. «Όπως έχει αναφέρει και η Σοφία σχετικά με την έμπνευσή της για τον τίτλο της ταινίας, στη λέξη “animal” υπάρχει η λατινική λέξη “anima” - “ψυχή”, απ’ όπου προκύπτει και ο ανιματέρ. Όλοι τους είναι ζώα εγκλωβισμένα που δεν μπορούν να διαφύγουν. Η Σοφία, όμως, επιλέγει να δείξει μέσα σε αυτό το σύστημα συναισθήματα αγάπης, αληθινού δεσίματος. Δεν βλέπουμε ανταγωνισμό, ιεραρχίες, υπάρχει άρρητη κατανόηση, δεν μοιράζονται τα εσώψυχά τους. Ωστόσο, ακόμα κι αυτή η ζεστασιά και η εγγύτητα που νιώθουμε στο πλαίσιο μιας ομάδας μπορεί να αναβάλλει για καιρό μια βαθύτερη συνειδητοποίηση. Χάνεται ο εαυτός μέσα στη φωλιά». Η Κάλια, ο χαρακτήρας που υποδύεται η Δήμητρα, είναι η άτυπη «αρχηγός» και εμψυχώτρια της ομάδας και εκείνη που κάνει αυτήν τη δουλειά περισσότερα χρόνια απ’ όλους. Δυναμική και υποστηρικτική φαινομενικά, διαλυμένη στην πραγματικότητα. «Αν κάποιος ασχοληθεί για λίγο καιρό, μπορεί να μείνει στην αίσθηση της περιπέτειας, της χαράς και της έντασης. Όσο όμως περνάνε τα χρόνια, όπως και σε πολλά άλλα επαγγέλματα, αντιλαμβάνεσαι τη φθορά και τα σημάδια που αφήνει πάνω σου. Η Κάλια έχει ενσωματώσει τόσο πολύ όλα τα χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ως επαγγελματίας, που έχουν γίνει ένα με τη φύση της, την έχουν διαβρώσει τελείως. Ο μηχανισμός που έχει αναπτύξει μεταβολίζει τα πάντα ως χαρά. Δεν συνειδητοποιεί την άλλη πλευρά του νομίσματος, δεν τη συμφέρει κιόλας αυτό, γιατί αν συμβεί, θα κληθεί να αλλάξει κάτι». Σε μία από τις πιο έντονες και αναπάντεχες σκηνές της ταινίας, η Κάλια προσπαθεί να επουλώσει γρήγορα και αυτοσχέδια έναν τραυματισμό στα πόδια της, αποτέλεσμα της κούρασης και ενός ατυχήματος. Ο παραλληλισμός με την ψυχική πληγή που δεν κλείνει εύκολα γιατί δεν τη φροντίζει,

δεν την προσέχει, είναι ξεκάθαρος. Όση ώρα μού μιλά η Δήμητρα για την ηρωίδα που έφερε στη ζωή, βρίσκεται στα όρια της συγκίνησης, σαν να ξαναμπαίνει στον ρόλο. Σκέφτομαι πως αυτό που έχει πετύχει με αυτή την ερμηνεία είναι τόσο αποστομωτικό και σπουδαίο, επειδή είναι εμφανές το επίπεδο του commitment της σε αυτό τον ρόλο, στα όρια μιας δικής της της Μεθόδου. Δυστυχώς, αυτό το commitment δεν το βλέπουμε συχνά στο ελληνικό σινεμά, όχι γιατί δεν έχουμε ταλαντούχους ηθοποιούς αλλά επειδή οι ηθοποιοί μας δεν έχουν τον χρόνο και τα μέσα να αφοσιωθούν για μεγάλο διάστημα σε έναν μόνο ρόλο, αφού συνήθως καταπιάνονται με ένα σωρό πράγματα ταυτόχρονα για να επιβιώσουν. Σε κάποια φάση γίνεται μια μικρή παύση στην κουβέντα μας και ακολουθεί ένα γέλιο αμηχανίας. Το γέλιο ως μηχανισμός άμυνας παντού, συνειδητοποιούμε. Τελικά, η Κάλια δεν είναι ούτε συμπαθής ούτε αντιπαθής χαρακτήρας. Είναι απλώς άνθρωπος. «Με συγκίνησε από την πρώτη ανάγνωση. Γενικά, στη σχέση μου με αυτήν τη δουλειά και αυτή την τέχνη, όταν καταλάβω ότι κάτι με αφορά προσωπικά και με συνδέει με πυρηνικά μου κομμάτια, μπορώ να εμπλακώ και να καταθέσω κι εγώ κάτι δικό μου, που θα συναντηθεί με τον χαρακτήρα. Θέλει αποδοχή και όχι φόβο το να αποκαλυφθείς και να εκτεθείς. Το έχω καταφέρει επιτρέποντας να υπάρξει ο φόβος μου, όταν αυτός γεννιέται. Δεν βοηθάει να μη βλέπεις τους φόβους σου σε αυτήν τη δουλειά. Είναι καλύτερο να τους φέρνεις στην επιφάνεια, να τους καταλάβεις, να τους αγαπήσεις και να πορευτείς με αυτούς. Άρχισα να φαντάζομαι τόσα γι’ αυτή την ηρωίδα υπό την καθοδήγηση της Σοφίας και μέσα από πολλές πρόβες για να βγει αυτό το αποτέλεσμα που φαίνεται ανεπιτήδευτο». «Σχεδόν αυτοσχεδιαστικό, σε φάσεις», προσθέτω εγώ και μου αντιτείνει: «Όταν φτάσαμε στα γυρίσματα, δεν υπήρχε τίποτα αυτοσχεδιαστικό. Στη διάρκεια της προετοιμασίας υπήρξε χώρος για να αναμοχλεύσω τα υλικά που συνθέτουν τον χαρακτήρα, αλλά πάντοτε οι πρόβες ήταν πολύ στοχευμένες σε σχέση με τον σκοπό της κάθε σκηνής και την πολύ λεπτή μετακίνηση που έχει η Κάλια, ενώ δεν συμβαίνει κάτι καινούργιο στη ζωή της». Και αν η Νίνα στον Γλάρο του Τσέχοφ, αυτό τον ογκόλιθο της παγκόσμιας δραματουργίας πάνω στον οποίο δουλεύει η Δήμητρα αυτή την περίοδο, φαινομενικά δεν έχει καμία σχέση με την Κάλια του Animal, η ίδια έχει καταφέρει να συνδέσει μέσα της τις δύο ηρωίδες με ένα αδιόρατο νήμα. «Όταν προσεγγίζουμε βαθιά υπαρξιακά ζητήματα, είτε του σήμερα είτε παλιότερα, στον πυρήνα τους όλα έχουν κάτι κοινό. Δεν χρειάζεται να πετάξω πολλά πράγματα παρά να διεισδύσω περισσότερο μέσα σε μια άλλη γλώσσα και σε έναν άλλο κόσμο, όπου όμως αναγνωρίζω κοινά υλικά. Τις κάνω αυτές τις συνδέσεις, μου φαίνονται ενδιαφέρουσες». Σύμφωνα με τη Δήμητρα, ο Γλάρος είναι ένα έργο που συνδέει τη θέληση για ζωή, τον έρωτα και τη βαθιά ανάγκη για δημιουργία που έχουν όλοι οι άνθρωποι. «Βέβαια και τα τρία αυτά στοιχεία καταλήγουν στη ματαίωση και στον θάνατο, που είναι η ύψιστη μορφή ματαίωσης, στο τέλος μιας αγάπης, ενός έρωτα, στην καταστροφή της δημιουργίας, του θεάτρου, της τέχνης. Παρότι πραγματεύεται την προσπάθεια αναγέννησης της τέχνης, της ανανέωσης προς κάτι καινούργιο, ώστε να υπάρχει συνέχεια, κι ενώ στο έργο μπορεί αυτό να μη συμβαίνει, το γεγονός ότι συνεχίζει να παίζεται αιώνες μετά είναι η απάντηση. Καλλιτέχνες έρχονται ξανά και ξανά αντιμέτωποι με αυτά τα ερωτήματα κι έτσι διατηρείται η ελπίδα για την ανανέωση του θεάτρου. Μπορεί να μη συμβαίνει στον Τρέπλιεφ, συμβαίνει όμως σε εμάς που θα ανεβάσουμε αυτή την παράσταση. Για μένα σταματάει ο χρόνος στην πρόβα, έτσι νιώθω γι’ αυτήν τη θεατρική συνάντηση που διαδέχεται την ταινία». Τελικά, οι βραβεύσεις ανανεώνουν τη δουλειά του ηθοποιού; Η Δήμητρα καταλήγει: «Τη στιγμή που γίνεται μια βράβευση, δίνει χαρά, αλλά δεν μπορεί να έχει έναν μεγαλύτερο απόηχο. Μπορεί να φέρει κάτι νέο, όμορφο επαγγελματικά, αλλά στην ουσία την επόμενη μέρα θα πας στην πρόβα και θα γίνει αυτό που είναι να γίνει. Καλείσαι να υπηρετήσεις την τέχνη σου με ό,τι δυνάμεις έχεις. Μέσα στο τόσο σκοτάδι και τη φρίκη, υπάρχουν άνθρωποι που για κάτι παλεύουν και κάπου πιστεύουν. Οι ανθρώπινες σχέσεις μού δίνουν δύναμη να συνεχίζω. Μικρά πράγματα. Τα ψάχνω κι εγώ. Πολλές φορές μπορεί να μην τα βρίσκω και να μην έχω δύναμη. Δεν θέλω να τα βλέπω σκοτεινά τα πράγματα όμως, αλλιώς δεν έχω λόγο να υπάρχω».

Η Κάλια έχει ενσωματώσει τόσο πολύ όλα τα χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ως επαγγελματίας, που έχουν γίνει ένα με τη φύση της, την έχουν διαβρώσει τελείως. Ο μηχανισμός που έχει αναπτύξει μεταβολίζει τα πάντα ως χαρά.

16.11.23 – lifo 19

GRAPHIC NOVEL

Ο ΚΑΠΕΤΆΝ ΜΙΧΆΛΗΣ ΤΟΥ ΝΊΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΆΚΗ ΈΓΙΝΕ ΈΝΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΙΚΌ GRAPHIC NOVEL ΑΠΌ ΤΟΝ PAN PAN ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΜΥΘΙΣΤΌΡΗΜΑ ΤΟΥ ΣΠΟΥΔΑΊΟΥ ΈΛΛΗΝΑ ΛΟΓΟΤΈΧΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΚΔΌΣΕΙΣ ΔΙΌΠΤΡΑ ΣΕ ΈΝΑΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΆ ΚΑΛΟΦΤΙΑΓΜΈΝΟ ΤΌΜΟ, ΣΕ ΣΧΈΔΙΟ ΚΑΙ ΣΕΝΆΡΙΟ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΠΑΝΤΑΖΉ. ΑΠΟ ΤΟΝ M.HULOT

20 lifo – 16.11.23

Ο

Καπετάν Μιχάλης, ένα από τα τελευταία έργα του Καζαντζάκη, είναι από τα κορυφαία μυθιστορήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1953, ενώ το 2022 κυκλοφόρησε σε μια εξαιρετική έκδοση από τη Διόπτρα με νέο εξώφυλλο, ειδικά σχεδιασμένη γραμματοσειρά, εισαγωγικά κείμενα και επίμετρο που προσφέρουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το ίδιο το έργο και την εποχή στην οποία γράφτηκε. Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορεί και το graphic novel που έφτιαξε ο Παναγιώτης Πανταζής (Pan Pan) σε δικό του σκίτσο και σενάριο, μία από τις πιο ολοκληρωμένες κυκλοφορίες του είδους που έχουν γίνει ποτέ στην Ελλάδα. Ο Καπετάν Μιχάλης, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, είναι ένας άγριος και ανυπότακτος πολεμιστής που έχει ορκιστεί να είναι μαυροντυμένος, αξύριστος και αγέλαστος μέχρι να ελευθερωθεί η Κρήτη. Όταν όμως συναντά την Εμινέ, τη γυναίκα του αδελφοποιτού του, του Νουρήμπεη, τον κυριεύει «ένας δαίμονας» που, παρά τις προσπάθειές του, δεν καταφέρνει να τον βγάλει από το μυαλό του. Η υπόθεση τοποθετείται το 1889, την περίοδο της Κρητικής Επανάστασης, σε έναν κόσμο αγριότητας, του οποίου η ηθική είναι εντελώς διαφορετική από τη σημερινή, οι κανόνες του ορίζονται από τον αγώνα ενάντια στην υποδούλωση και τη βαναυσότητα, όπως επιβάλλει η έννοια της επανάστασης· κάποια γεγονότα είναι πραγματικά (ο Καπετάν Μιχάλης φτιάχτηκε κατ’ εικόνα του πατέρα του συγγραφέα), αρκετά είναι φανταστικά, όλα όμως

δημιουργούν δυνατούς χαρακτήρες. Καθώς η τεταμένη κατάσταση μεταξύ Οθωμανών και χριστιανών στο νησί προκαλεί γεγονότα που θα οδηγήσουν στην επανάσταση του 1889, ο Καπετάν Μιχάλης βρίσκεται να αναζητά την ελευθερία σε έναν ακόμη τομέα… Ως σύνολο, ο Καπετάν Μιχάλης είναι το πιο ολοκληρωμένο graphic novel που έχει δημιουργήσει μέχρι τώρα ο Pan Pan, με εκπληκτική ροή και καρέ συναρπαστικά που μεταφέρουν ιδανικά τον κόσμο και την ατμόσφαιρα που πλάθει στο βιβλίο του ο Καζαντζάκης.

— Έχεις μεταφέρει κι άλλα μυθιστορήματα στη φόρμα του graphic novel. Πόσο διαφορετικό ήταν αυτήν τη φορά; H βασικότερη διαφορά είναι πως στα Μυστικά του Βάλτου έκανε τη σεναριακή διασκευή ο Γιάννης Ράγκος. Για τον Καπετάν Μιχάλη δούλεψα όχι μόνο το σχέδιο αλλά και το σενάριο με editor τον Γιώργο Γούση. Δεν υπάρχει λόγος σύγκρισης, ωστόσο απόλαυσα περισσότερο το να σχεδιάζω τα ρούχα των Ελλήνων και των Τούρκων.

— Ποια ήταν τα στοιχεία που σου τράβηξαν το ενδιαφέρον; Η ευκολία του Καζαντζάκη να χτίζει χαρακτήρες μέσα από λεπτές αποχρώσεις της συμπεριφοράς τους. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη πρόκληση ως προς τη μεταφορά του μυθιστορήματος σε κόμικ: οι μύχιες σκέψεις, τα πάθη που δρουν παρασκηνιακά και κόντρα στις αρχές που διέπουν τις συμπεριφορές όλων σε πρώτο επίπεδο. Κάποιες σκηνές είναι τόσο πλούσιες που θα ήθελα να είχα την πολυτέλεια να τους αφιερώσω το δικό τους βιβλίο.

— Τι προετοιμασία έπρεπε να κάνεις για να σχεδιάσεις το σκηνικό της Κρήτης της εποχής; Διάβασα για την περίοδο, για τη συμπεριφορά των ανθρώπων, την καθημερινότητά τους, για να καταλάβω τι είναι η fiction εκδοχή του Καζαντζάκη και τι ιστορικά ακριβές· όχι για να ακολουθήσω το δεύτερο, αλλά για να έχω μια πιο σφαιρική εικόνα ώστε να μπορέσω να φτιάξω το σύμπαν του κόμικ μου. Αναζήτησα βιβλία με φωτογραφίες της εποχής και ομάδες στο Facebook. Μεγάλη ανακούφιση μου έδωσε το γεγονός πως ο Κούλες και τα εντυπωσιακά τείχη του Ηρακλείου διατηρούνται σε εξαιρετική κατάσταση – το σχήμα των προμαχώνων θα μπορούσε να είναι βγαλμένο από κάποια καμπάνια του Aphex Twin. Και φυσικά επισκέφθηκα το Ηράκλειο δύο φορές, γιατί καμία έρευνα δεν συγκρίνεται με το να περπατάς και να ανασαίνεις τον αέρα της περιοχής.

— Τι ήταν αυτό που σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στον Καπετάν Μιχάλη ως χαρακτήρα; Είναι καλός ή κακός ήρως με τα σημερινά δεδομένα; Με τα σημερινά δεδομένα είναι ένας... απαράδεκτος τύπος. Είναι μια ακραία πατριαρχική μορφή που ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά της. Έχει μόνο έναν κανόνα: είναι αποδεκτό μόνο ό,τι μπορεί να συμβάλει στην ελευθερία της Κρήτης, καμία απόλαυση δεν δικαιολογείται. Ο Καζαντζάκης δείχνει να μην μπορεί να αποφασίσει μεταξύ του θαυμασμού του για τους ηρωισμούς του πατέρα του και της κριτικής απέναντί του.

— Τι θέματα πραγματεύεται το έργο του Καζαντζάκη; Έκανες αλλαγές στο δικό σου έργο; Βλέπουμε μια δραματοποιημένη εκδοχή του πατέρα του Νίκου Καζαντζάκη στο κατώφλι της Κρητικής Επανάστασης του 1889. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το γεγονός ότι η Κρήτη δεν είναι ελεύθερη, μέχρι που ο Καπετάν Μιχάλης γνωρίζει πρώτη φορά στη ζωή του τον έρωτα, που φυσικά ποτέ δεν κατονομάζεται ως τέτοιος αλλά ως «δαίμονας» στην καλύτερη. Εκεί περιπλέκονται τα πράγματα γιατί ο πόθος του στρέφεται προς τη γυναίκα του «αδελφοχτού» και αντίπαλου δέους του στους Οθωμανούς, του Νουρήμπεη. Στη συνέχεια γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο. Το πρωτότυπο μυθιστόρημα δίνει ένα συνολικότερο context της κατάστασης στην Κρήτη της εποχής, εγώ, για λόγους οικονομίας –μία σελίδα μυθιστορήματος συνήθως αντιστοιχεί σε περισσότερες σελίδες κόμικ–, χρειάστηκε να μοντάρω αρκετά. Έμεινα πιστός στην πλοκή, απλώς κοιτάζω τα γεγονότα από το 2023 και επιλέγω να τα φωτίσω αναλόγως.

— Υπάρχει δική σου ερμηνεία στο βιβλίο του Καζαντζάκη; Ναι, αλλά το μόνο που μπορώ να πω χωρίς να κάνω spoiler είναι πως για μένα είναι σαφές πως ο Καπετάν Μιχάλης δεν είναι ήρωας αλλά ένας καταπιεσμένος από την πατριαρχία άνθρωπος που με τη σειρά του καταπιέζει.

— Πόσο καιρό σού πήρε να το ολοκληρώσεις; Περίπου δεκαπέντε μήνες.

Ο «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη σε σχέδιο και σενάριο του Παναγιώτη Πανταζή θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα.

16.11.23 – lifo 21

ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ

Η SISTER SYLVESTER ΜΙΛΆ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΝΤΕΛΏΣ ΠΡΩΤΌΤΥΠΗ ΠΕΡΦΌΡΜΑΝΣ ΠΟΥ ΕΜΠΝΕΎΣΤΗΚΕ ΑΠΌ ΤΗ ΖΩΉ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΉ ΚΑΙ ΘΑ ΠΑΡΟΥΣΙΆΣΕΙ ΣΤΗΝ ΩΝΆΣΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΉΚΗ.

H

Constantinopoli

Μ

ια ώρα απόκοσμου, συνωμοτικού, λοξού, queer καλλιτεχνικού οργασμού»: έτσι περιέγραφα, ενθουσιασμένος, την «Κωνσταντινουπολιάδα» της Sister Sylvester που είχα την τύχη να παρακολουθήσω τον περασμένο Απρίλιο στη Νέα Υόρκη, στο χιπ National Sawdust του Μπρούκλιν, στο πλαίσιο του Archive of Desire, ενός δεκαημέρου καλλιτεχνικών δράσεων εμπνευσμένων από τον Καβάφη, που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ωνάση. Και κατά γενική ομολογία, για όσους Έλληνες βρεθήκαμε στο φεστιβάλ, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες και ανθρώπους του ιδρύματος, αυτή η περφόρμανς ήταν ένα από τα αδιαφιλονίκητα highlights του, μια αξέχαστη εμπειρία που ήταν εύλογο να παρουσιαστεί κάποια στιγμή και στην Αθήνα. Ιδανική αφορμή τα εγκαίνια του νέου χώρου που στεγάζει το Αρχείο Καβάφη στη Φρυνίχου, όμως η περφόρμανς θα παρουσιαστεί στην επιβλητική Ωνάσειο Βιβλιοθήκη που μέχρι σήμερα φιλοξενούσε το αρχείο και έχει συνδεθεί με τη συλλογή, την παρουσίαση και τη μελέτη του τα προηγούμενα χρόνια, από τότε που το απέκτησε το ίδρυμα και ξεκίνησε το σπουδαίο έργο της οργάνωσης, ψηφιοποίησης και δωρεάν διαδικτυακής διάθεσής του. Καθώς μιλώ με τη Sister Sylvester, καλλιτεχνικό nickname της περφόρμερ και new media artist Kathryn Karaoglu Hamilton, η οποία βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, θυμάμαι ξανά σχεδόν κάθε στιγμή αυτής της περφόρμανς-καινοτόμας προσέγγισης στο καβαφικό έργο, θέλοντας να την αποκρυπτογραφήσουμε μαζί. Στον συναυλιακό χώρο του Μπρούκλιν ο φωτισμός ήταν υποβλητικός, είχαν στηθεί τραπεζάκια με τέσσερις θέσεις το καθένα και πάνω τους βρίσκονταν κάποια αινιγματικά βιβλία. Η ουσία της «Constantinopoliad» δύσκολα περιγράφεται, καθώς περιλαμβάνει μουσική, ηχητικό σχεδιασμό, περφόρμανς, ανάγνωση, σκίτσο, βιντεο-προβολή και τραγούδι – ο ορισμός της mixed media, πολυεπίπεδης καλλιτεχνικής προσέγγισης. Με την καθοδήγηση της Sister Sylvester και της Αιγύπτιας μουσικού Nadah El Shazly ξεφυλλίζαμε ανά ζευγάρια το παράξενο βιβλίο που περιλαμβάνει έξι ενότητες από τη ζωή του Καβάφη, βασισμένες στα ημερολόγια της εφηβείας και της νεότητάς του, ένα λαβυρινθώδες θαύμα χειροποίητης βιβλιοδεσίας γεμάτο κρυφά μηνύματα, σύγχρονα σχόλια, αναδιπλούμενες σελίδες και υπέροχα σκίτσα από την queer εικονογράφο efrîn nowar. Η αφήγηση συνοδευόταν από εικαστικές λεπτομέρειες που προβάλλονταν σε video walls και μουσική της Αιγύπτου των αρχών του προηγούμενου αιώνα και ολοκληρώθηκε με ένα ανατριχιαστικό live από την El Shazly. «Ζώντας στην Κωνσταντινούπολη, γνώριζα τον Καβάφη από την εγχώρια καλλιτεχνική σκηνή. Εκεί τον έχουν πολύ ψηλά, ειδικά η ελληνική κοινότητα τον θεωρεί Κωνσταντινουπολίτη ποιητή», ξεκινά να μου περιγράφει η Kathryn αναφορικά με το πώς ήρθε σε επαφή με τον ποιητή και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του έργου και του βίου του. «Είναι ένα από τα στοιχεία που με συναρπάζουν σε αυτόν: η ιδέα ότι η ποίησή του υπερβαίνει την κλασική έννοια του έθνους. Παρά το γεγονός ότι σήμερα θεωρείται εθνικός ποιητής, ήταν κάποιος που δρούσε σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο σε σχέση με τη χώρα και την ταυτότητα. Υπήρχε, νομίζω, ένα αντίτυπο των ποιημάτων του στα τουρκικά κάπου στα ράφια μας, οπότε εκεί τον γνώρισα πρώτη φορά». Φιλοξενούμενη καλλιτέχνις του Onassis ONX, του υβριδικού πρότζεκτ του Onassis Culture

«

22 lifo – 16.11.23

ΑΠΌ ΤΟΝ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΆΒΒΑ ΦΩΤΟ: ZACHARY SCHULMAN

στη Νέα Υόρκη, που εστιάζει στην εκτεταμένη πραγματικότητα, η Kathryn βρέθηκε στην Αθήνα το 2021 για να ξεναγηθεί και να ερευνήσει το Αρχείο Καβάφη, όταν της ανατέθηκε να δημιουργήσει ένα σχετικό έργο. Η ιδέα ότι είχε βρεθεί κι εκείνος ξένος στην Κωνσταντινούπολη, όταν η οικογένειά του εγκατέλειψε εσπευσμένα την Αλεξάνδρεια, ήταν η πρώτη που τη συνεπήρε και από εκεί ξεκίνησε να χτίζει στο μυαλό της τη δική της «Constantinopoliad». «Μου έδειξαν το απίστευτο ημερολόγιό του, την Κωνσταντινουπολιάδα, που κρατούσε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από την Αλεξάνδρεια στην Κωνσταντινούπολη. Μέσα σε αυτές τις σελίδες βρίσκεται μεγάλη γενναιοδωρία και εφηβική αλήθεια. Η ιδέα των σελίδων που λείπουν από το ημερολόγιο με κινητοποίησε. Θέλησα να μάθω περισσότερα για τη ζωή και την ποίησή του». Οι κενές ή κατεστραμμένες σελίδες του ημερολογίου που κρατούσε ο ποιητής αποπνέουν ένα μυστήριο. Γιατί αφαιρέθηκαν; Τι περιλάμβαναν; Ήταν μια μορφή αυτολογοκρισίας; Αυτές τις σελίδες επιχειρεί να «γεμίσει» η Sister Sylvester, μεταφέροντας τον συνωμοτικό και μυστηριακό χαρακτήρα τους στην αίθουσα όπου διεξάγεται η περφόρμανς. « Ήθελα να νιώθει ο θεατής ότι περιηγείται ο ίδιος στο αρχείο, τη χαρά τού να καταδύεσαι σε ένα αρχείο, τις παράξενες μικρές ανακαλύψεις που μπορεί να κάνει. Είναι όντως μυστηριώδης αυτή η επικοινωνία με κάποιον από το παρελθόν. Είναι μικρό το Αρχείο του Καβάφη, πυκνό και όμορφο. Αυτό που επίσης έχει ενδιαφέρον είναι η σύνδεση των κενών σελίδων με τα queer αρχεία γενικότερα, που συχνά δεν είναι καταγεγραμμένα. Πώς τα φανταζόμαστε; Αυτές οι σελίδες, απ’ όσο γνωρίζουμε, συμπίπτουν με την περίοδο που ο Καβάφης ανακάλυπτε τη

«Ο εθνικισμός, η σεξουαλικότητα, σήμαιναν τότε εντελώς διαφορετικά πράγματα. Νομίζω πως αντί να τον μετατρέπουμε σε σύμβολο για τη δική μας εποχή, είναι καλύτερο να μαθαίνουμε από τη δική του».

iad

γεμίζει τις κενές σελίδες των ημερολογίων του Καβάφη

σεξουαλικότητά του, τον εαυτό του στην πόλη, πράγματα που δεν μπορούσε τότε να μεταφέρει σε λέξεις. Πάντα έχει ενδιαφέρον οτιδήποτε δεν μπορεί να περιγραφεί γραπτώς, όταν οι λέξεις δεν είναι αρκετές». Καθώς μιλάμε γι’ αυτά τα αριστουργηματικά χειροποίητα βιβλία που οι επισκέπτες της περφόρμανς θα βρουν πάνω στα τραπέζια τους, σκέφτομαι πως όσο λιγότερα spoilers κάνω γι’ αυτά, τόσο το καλύτερο. Η Kathryn συμφωνεί, ενόσω μου περιγράφει πώς η αγάπη της για το διάβασμα και για τις βιβλιοθήκες, τους ναούς της μελέτης, οδήγησε σε αυτή την ιδέα. «Με συναρπάζουν οι χώροι μελέτης και η διαδικασία της ανάγνωσης. Είναι τόσο loud ο κόσμος μας πλέον, τόσο άγριος, τόσο γεμάτος αντικρουόμενες απόψεις και σιγουριά, που αυτοί οι χώροι όπου μπορούμε να είμαστε μέλη ενός συνόλου, αλλά ταυτόχρονα να διατηρούμε μια ιδιωτικότητα, να καθόμαστε ήσυχα μελετώντας, είναι μαγικοί! Η efrîn είναι η μάγισσα της κατασκευής αυτού του βιβλίου. Εγώ προσπάθησα να το δω ως μια χορογραφία. Η efrîn το σκέφτηκε να ξεδιπλώνεται μέσα στον χρόνο, μέσα από τις εμπειρίες του ποιητή, γι’ αυτό δημιούργησε τα διαφορετικά layers, τις δομές, τα σχήματα και τους τρόπους αλληλεπίδρασης με αυτόν που το ξεφυλλίζει. Κάθε κεφάλαιο εκτυλίσσεται διαφορετικά, με μια άλλη δραματουργία, ανάλογα με το κομμάτι ζωής του ποιητή που περιγράφει. Η κρυφή, η αποσιωπημένη ιστορία έρχεται μπροστά. Το ίδιο το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από το αρχείο, που περιλαμβάνει τόσα διαφορετικά πράγματα: βιβλία, επιστολές, τις αυτοεκδόσεις του. Όταν ανακάλυψα ότι ο ίδιος έφτιαχνε τις ποιητικές του συλλογές ένιωσα αυτόματα να συνδέομαι μαζί του. “Α, τον ξέρω αυτόν τον τύπο, θα γινόμασταν φίλοι!”». Σε ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου γίνεται έμμεση αναφορά και στη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Της λέω πόσο με εξέπληξε αυτή η σύνδεση που επιχειρείται με τη ζωή του ποιητή. «Οι queer κοινότητες της Αθήνας και της Κωνσταντινούπολης βρίσκονται πολύ κοντά, συνδέονται. Είχα ακούσει για τη δολοφονία του, ήταν πολύ τραγικό γεγονός και για εμάς. Όταν βρέθηκα στην Αθήνα έβλεπα το πρόσωπό του σε αφίσες παντού. Φυσικά και έχει θέση ένα τέτοιο περιστατικό σε ένα έργο για τον Καβάφη. Η περφόρμανς διατρέχει τον χρόνο μπρος πίσω, η αφήγηση δεν είναι γραμμική. Η ιστορία της σεξουαλικότητας και της καταπίεσης της επιθυμίας, οι στρεβλώσεις γύρω από αυτά τα θέματα, όλη η προσπάθεια “κανονικοποίησης” των πραγμάτων έχουν προκαλέσει τόση βία και τόσο πόνο». Τελικά, έχει εξελιχθεί σήμερα ο Καβάφης σε σύμβολο για τη διεθνή καλλιτεχνική queer κοινότητα; Ειδικά τα τελευταία χρόνια, με την εκ νέου συντηρητικοποίηση της κοινωνίας και την αντι-τρανς ρητορική, φαίνεται πως επιχειρείται –και μέσω των social media και της εύκολης κωδικοποίησης των νοημάτων του– μια ευρεία επαναπροσέγγιση του έργου του. «Ο Καβάφης δεν ήταν γκέι γιατί ο όρος τότε δεν υπήρχε!» αναφέρει η Kathryn. «Το να ονοματίζεις τα πράγματα είναι ένας ισχυρός τρόπος να υποστηρίζεις τις νέες πραγματικότητες, αλλά ταυτόχρονα βάζεις περιορισμούς. Η ποίησή του είναι τόσο ρευστή. Είναι τελικά σύμβολο ή ένας τρόπος να μάθουμε από μια άλλη εποχή και από την ίδια του την ύπαρξη να ανακαλύψουμε άλλους, ρευστούς τρόπους δημιουργίας ταυτοτήτων; Ο εθνικισμός, η σεξουαλικότητα, σήμαιναν τότε εντελώς διαφορετικά πράγματα. Νομίζω πως αντί να τον μετατρέπουμε σε σύμβολο για τη δική μας εποχή, είναι καλύτερο να μαθαίνουμε από τη δική του». Στο σημείο αυτό αναφέρω πως το έργο του το έχουν κατά καιρούς καπηλευτεί ακόμα και

INFO Sister Sylvester & Nadah El Shazly Constantinopoliad Ωνάσειος Βιβλιοθήκη, λεωφόρος Αμαλίας 56 22-24/11, 20:30, 2526/11, 18:30 & 21:30 Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου, απαραίτητη η προκράτηση θέσης. Η περφόρμανς είναι στα αγγλικά χωρίς ελληνικούς υπέρτιτλους.

εθνικιστές. «Είχα ακούσει ότι ακόμα και η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιούσε αποσπάσματά του. Αυτός είναι ο κίνδυνος των συμβόλων, ότι μπορούν να ερμηνευτούν με διαφορετικούς τρόπους», καταλήγει η Kathryn. Λίγο πριν επιστρέψει στην Αθήνα για να παρουσιάσει τη δική της εκδοχή της «Κωνσταντινουπολιάδας», η Sister Sylvester δηλώνει ενθουσιασμένη και αγχωμένη ταυτόχρονα όταν της λέω ότι έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εκλάβει το έργο της ένα αμιγώς ελληνικό κοινό. Της εξηγώ πως δεν περίμενα ποτέ να δω μια τόσο ρηξικέλευθη προσέγγιση στο έργο ενός ποιητή που έχω διδαχθεί στα σχολικά μου χρόνια και που στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται σε μεγάλο βαθμό ως «τοτέμ». «Ακόμα και η παρουσίαση στη Νέα Υόρκη ήταν αρκετά τρομακτική γιατί ήταν μια βραδιά στην οποία οι περισσότεροι από το κοινό ήταν Έλληνες. Είναι περίεργο να λες “α, έφτιαξα ένα έργο για τον δικό σας εθνικό ποιητή”. Είναι σαν τον Σαίξπηρ για τους Βρετανούς, που τον διδάσκονται στο σχολείο, ίσως με βαρετό τρόπο, και είτε πρέπει να επιστρέψουν σε αυτόν ως ενήλικες και να τον ανακαλύψουν από την αρχή είτε να μείνουν σε αυτά που είχαν μάθει ως παιδιά. Άκουσα επίσης ότι χάνονται πολλά στις μεταφράσεις του Καβάφη, από τον τρόπο που χρησιμοποιεί τα ελληνικά και αναμειγνύει διαφορετικές μορφές τους. Στη Νέα Υόρκη παρουσιάσαμε το έργο δύο φορές. Στην Αθήνα θα κάνουμε οκτώ παρουσιάσεις. Το να μπούμε σε ρυθμό θα είναι τέλειο, μαθαίνουμε από την επανάληψη. Θα είναι μεγαλύτερο και το μουσικό κομμάτι της Nadah – μου το ζητήσατε στη Νέα Υόρκη! Και η παρουσίαση στον χώρο όπου ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με το αρχείο θα είναι πολύ ξεχωριστή εμπειρία για μένα. Θα είναι πολύ διαφορετικά».

16.11.23 – lifo 23

q Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1943. Δεν έμαθα σε ποιο μαιευτήριο και δεν ξέρω και τι ώρα ακριβώς, έτσι δεν μπορώ να βρω τον ωροσκόπο μου. Είμαι μοναχοπαίδι. Μεγάλωσα στη Μαυρομιχάλη 23 και Ναυαρίνου. Σαν σε όνειρο θυμάμαι ότι εκεί, στη Μαυρομιχάλη, υπήρχαν καταφύγια κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο πατέρας μου ήταν δικηγόρος από την Πάτρα και δούλευε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και η μάνα μου ήταν από ένα χωριό της Μικρασίας, τον Γέροντα. Δούλευε και εκείνη στο Γενικό Λογιστήριο και έτσι γνωρίστηκαν.

q Όταν ήμουν δυο χρονών είπα μια μέρα στη μητέρα μου ότι η νταντά που είχα, η Μαρία, με έδειρε κι εκείνη

Εικαστικός. Γεννήθηκε στα Εξάρχεια, ζει στην Κυψέλη.

σταμάτησε να δουλεύει. Ξανάρχισε όταν ήμουν δώδεκα χρονών, στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Οι γονείς μου δεν ήταν άνθρωποι κοινωνικοί, δεν ήταν ένα ζευγάρι αγαπημένο, όπως θα λέγαμε σήμερα, δεν ήταν και χαρούμενοι. Ο πατέρας μου τσιλημπούρδιζε ως γνήσιος Πατρινός και τα πράγματα δεν ήταν ευχάριστα μεταξύ τους από ένα σημείο και μετά, όταν ήμουν περίπου δέκα χρονών. Θυμάμαι μια σκηνή που τσακωνόντουσαν μπροστά μου, στον δρόμο. που δεν μπορούσαν να αντιδράσουν οι γυναίκες, να πάρουν αποφάσεις, δεν ήταν χειραφετημένες, υπήρχαν σκοτεινές ιστορίες στις οικογένειες. Δεν καταλάβαινα τότε και πολλά, δεν έδινα και πολλή σημασία, τα παιδιά τότε δεν μετείχαν σε οικογενειακές συζητήσεις ούτε στις αποφάσεις.

q Ως παιδί ήμουν εξωστρεφής, είχα φίλους πάντα. Τότε υπήρχε η γειτονιά, βγαίναμε έξω και παίζαμε, αγόρια και κορίτσια. Όταν μπήκα στη Νομική, ο μόνος άνθρωπος που συγκινήθηκε ήταν η κυρία Μαριέττα, η γειτόνισσά μας – βγήκε και με αγκάλιασε. Απέναντι έμενε ένας ναύαρχος, σε ένα πολύ ωραίο νεοκλασικό, που στο ισόγειο ήταν μια αποθήκη, βεστιάριο της Λυρικής Σκηνής. Θυμάμαι, παίρναμε βελούδινα ρούχα και ντυνόμασταν τις Απόκριες. Η υπηρέτρια του ναυάρχου μάς έκανε καραμέλες, πηδάγαμε φωτιές, πέρναγε ο μανάβης με άλογο, ο κόσμος καθόταν απέξω, στα πεζοδρόμια. Εκεί έμενε και ένας γιατρός που είχε ένα αυτοκίνητο, το μοναδικό στη γειτονιά, και τσακώνονταν οι γυναίκες, «μην παρκάρεις μπροστά στο σπίτι μας» κ.λπ. Θέλω να πω ότι γνωριζόμασταν όλοι, υπάρχουν άνθρωποι που ξέρω μέχρι σήμερα. Σήμερα οι ένοικοι της ίδιας πολυκατοικίας δεν λένε «καλημέρα» ο ένας στον άλλο, δεν μπορώ να το καταλάβω και με στενοχωρεί πολύ.

q Ήμασταν άνθρωποι του κέντρου πάντα. Από τη Μαυρομιχάλη μετακομίσαμε Ιπποκράτους και Δερβενίων. Εκεί ήταν και το σινεμά Νεάπολις, Ασκληπιού και Βαλτετσίου. Πήγα σχολείο στο Πειραματικό απέναντι από το τότε Dolce και μέχρι το πρώτο έτος της Νομικής έμεινα στο πατρικό μου. Οι συμφοιτητές μου ερχόντουσαν για διάλειμμα στο σπίτι μου. Στο σπίτι αγόραζαν τα «Νέα» και τον «Ταχυδρόμο», που ήταν πάρα πολύ καλός εκείνη την εποχή. «Ρομάντζο» και «Θησαυρός» δεν έμπαιναν στο σπίτι, τα διάβαζα στην κυρία Μαριέττα, τη γειτόνισσά μας. Το σπίτι μας ήταν υπερυψωμένο ισόγειο και όταν έκανα σκιτσάκια, ιππότες, καουμπόηδες, τα μοίραζα στα παιδιά από το παράθυρο. Πέρασαν κάποια στιγμή ο Τσόκλης με τον Χρίστο Καρρά και τα είδαν, ρώτησαν ποιος τα έφτιαξε και ήρθαν σπίτι μου. Ήμουν τότε δέκα ετών. Ζωγράφιζα από μικρός, και η μάνα μου ζωγράφιζε, ήταν από ένα σόι που έπιανε το χέρι τους, είχε και δάσκαλο ζωγραφικής· του πήγε κάτι σκιτσάκια μου όταν ήμουν στο γυμνάσιο και κείνος της είπε «έχει ταλέντο, πες του να έρθει». Δεν πήγα ποτέ. Μετά μπήκα στη Νομική.

q Στο γυμνάσιο ήρθε ο Διονύσης Φωτόπουλος, δεν κάθισε πολύ καιρό, ήταν στο άλλο τμήμα και κάποιος μου είπε «έλα να δεις, είναι και ένας άλλος που ζωγραφίζει». Γίναμε πολύ φίλοι και όταν μπήκε στην Καλών Τεχνών με πήγε στον Μαυροΐδη, τον δάσκαλό του, που με κουβέντιασε πολλή ώρα να δει τι καπνό φουμάρω, μου έκανε μερικές καλές παρατηρήσεις και μετά μου είπε «να έρχεσαι αν θες στην Καλών Τεχνών, να σχεδιάζεις». Πήγα για καμιά εβδομάδα, δεν συνέχισα. Α! Ήμουν και σημαιοφόρος στο σχολείο, όχι γιατί ήμουν καλός μαθητής, αλλά γιατί περπάταγα καλά. Μέχρι δεκαπέντε χρονών πήγαινα με τους γονείς μου διακοπές στο Καλαμάκι, νοικιάζαμε ένα σπίτι για τρεις μήνες. Μετά «έσπασα» στο διάβασμα για να μπω στη Νομική, μαθήματα και Σάββατα και Κυριακές. Εγώ δεν έχω πάει διακοπές ποτέ με τους φίλους μου, δεν υπήρχε αυτή η συνήθεια τότε. Ήταν οι εποχές που τα καλοκαίρια διαδηλώναμε μέσα στη ζέστη. Κάποια χρόνια αργότερα ήμασταν με τον Στέλιο Ράμφο στο τρένο, γυρίζαμε από την Ιταλία στο Παρίσι και περνώντας από το Μονακό είδαμε νέα παιδιά που έπαιζαν στις παραλίες με τα μαγιό τους. Μου λέει τότε: «Εμείς αυτή την πρώτη νιότη τη χάσαμε». Μπήκα στη Νομική, στην παρέα μου ήμασταν όλοι τότε αριστεροί, κινεζόφιλοι, τροτσκιστές και τέτοια. Έκανα το πρώτο έτος σαν καλό παιδί και μετά διαλύθηκε η σχέση μας. Είχα άλλα ενδιαφέροντα, με είχε συνεπάρει το σκίτσο.

ΑΛΈΞΗΣ ΚΥΡΙΤΣΌΠΟΥΛΟΣ

q Ήταν πολύ καλοί με μένα, αλλά η μητέρα μου είχε μια μικρή κατάθλιψη, μια μελαγχολία. Ήταν μια εποχή

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Λίγο μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη μια φίλη της μητέρας μου, που δούλευε κι εκείνη στο Κέντρο Μικρασιατι-

24 lifo – 16.11.23

κών Σπουδών, είχε παρτίδες με τους «Δρόμους της Ειρήνης». Δούλευε εκεί ο Γιάννης Θεοδωράκης, και με σύστησε. Είχε θέματα πολιτιστικά, κοινωνικά, και άρχισα να δημοσιεύω σκίτσα. Διευθυντής ήταν ο Μανώλης Παπουτσάκης και όταν έγινε η πρώτη πορεία για τον Λαμπράκη –έγινε χαμός κυριολεκτικά–, μου είπε «θες να κάνεις σελιδοποίηση;». Είπα «ναι» και ξεκίνησα. Μετά την πορεία είπε ότι θα βγάζαμε ένα λεύκωμα αναμνηστικό για τον Λαμπράκη και ότι θα πηγαίναμε σε έναν γραφίστα δικό μας, τον Ασαντούρ Μπαχαριάν, που τον γνώρισα, αγαπηθήκαμε και δούλεψα μαζί του. Είχε το καλλιτεχνικό γραφείο «Ώρα» και το 1966 έβγαλε ένα μικρό βιβλίο με σχέδιά μου, το Κρυφτό, και ένα μικρό λεύκωμα με σκίτσα. Είχε έρθει μια φορά στο σπίτι μου ο Μπαχαριάν με τον Φραντζεσκάκη, που είχε την γκαλερί Ζυγός, μάλιστα η μάνα μου τους τηγάνιζε και κάτι αυγά να φάνε κι εκείνοι έψαχναν τα συρτάρια μου να βρουν σκίτσα, που αργότερα ο Φραντζεσκάκης δημοσίευσε στο περιοδικό «Ζυγός».

q Από το 1964 έδινα γελοιογραφίες με το όνομά μου σε διάφορα περιοδικά, στον «Ταχυδρόμο», στις «Εικόνες». Δίναμε διάφοροι τότε, ο Μαρουλάκης, ο Λογοθέτης, ο Σκουλάς που ήταν ήδη στα «Νέα». Ήταν μια εποχή καταπληκτική, στις παρέες υπήρχε η πολιτική συζήτηση, πηγαίναμε πολύ σινεμά, δεν χάναμε παράσταση στον Κουν, διαβάζαμε το περιοδικό «Θέατρο» του Κώστα Νίτσου. Στα Ιουλιανά ήμασταν κάθε μέρα στους δρόμους, όχι μόνο οι νέοι, αλλά άνθρωποι κάθε ηλικίας, γιατί υπήρχαν σοβαρά αιτήματα.

q Τον Διονύση Σαββόπουλο τον γνώρισα εκείνα τα χρόνια, όταν ήρθε στην Αθήνα. Έμενε στη Μεθώνης, κάναμε πολλή παρέα, ερχόταν σπίτι, έπαιζε με την κιθάρα – έχω ακούσει τη «Συννεφούλα» και τον « Ήλιο» εκατομμύρια φορές. Τότε είχα κάνει ένα σκιτσάκι με τον ίδιο για το πρώτο 45άρι που έβγαλε. Μετά μου ζήτησε να κάνω το εξώφυλλο στο «Φορτηγό» και έκανα και μια έκθεση στην μπουάτ όπου δούλευε. Μια μέρα έρχεται ο Μίκης και μου λέει «ωραία είναι αυτά, έλα να δουλέψεις στην “Αυγή”». «Mα δουλεύω στην “Αυγή”», του απάντησα.

q Λίγο πριν από την 21η Απριλίου είχαν κάνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ο Σαββόπουλος με τον Λοΐζο μια συναυλία και κουβεντιάζαμε να γίνει μία και στην Αθήνα που θα είχε και σλάιντ με δικά μου σκίτσα κ.λπ. Ανήμερα την 21η Απριλίου αναρωτιόμασταν σαν χαζοί αν θα γινόταν η συναυλία, σαν να μην είχαμε επίγνωση του τι είχε ακριβώς συμβεί. Το ίδιο βράδυ ήμασταν σπίτι μου με κάποιους φίλους και μπήκε η αστυνομία στην πολυκατοικία γιατί κάποιον έψαχναν και πήρε κι κείνους για εξακρίβωση.

q Στο Παρίσι πήγα τον Αύγουστο του 1967, έφυγα με φοιτητικό διαβατήριο τριών μηνών και δεν ξαναγύρισα. Είχα πάει και νωρίτερα μια φορά και είχα γνωρίσει τον Κωνσταντίνο Ξενάκη. Ήταν πολύ ενδιαφέρων άνθρωπος, μου είπε «κάνε

απο τhν αργυρώ μποζώνη φωτογραφιeσ: παρισ ταβιτιαν

η τεχνη του σκιτσου Από το 1964 έδινα γελοιογραφίες με το όνομά μου σε διάφορα περιοδικά, στον «Ταχυδρόμο», στις «Εικόνες». Δίναμε διάφοροι τότε, ο Μαρουλάκης, ο Λογοθέτης, ο Σκουλάς που ήταν ήδη στα «Νέα». Ήταν μια εποχή καταπληκτική, στις παρέες υπήρχε η πολιτική συζήτηση, πηγαίναμε πολύ σινεμά, δεν χάναμε παράσταση στον Κουν, διαβάζαμε το περιοδικό «Θέατρο» του Κώστα Νίτσου. Στα Ιουλιανά ήμασταν κάθε μέρα στους δρόμους, όχι μόνο οι νέοι, αλλά άνθρωποι κάθε ηλικίας, γιατί υπήρχαν σοβαρά αιτήματα.

16.11.23 – lifo 25

q Στην αρχή της χούντας έκανα κάτι περίεργα σκίτσα που μου τα έστειλε ο πατέρας μου από την Αθήνα και τα πήγα στη Beaux-Arts. Τα έδειξα και μου είπαν «ωραία είναι, έλα αν θες», αλλά δεν πήγα, πήγα δίπλα, στη λιθογραφία, που ήταν ο Φασιανός, ο Σπεράντζας. Εκεί έκανα μία λιθογραφία και δεν ξαναπάτησα. Μετά, οι Έλληνες φοιτητές μού έβγαλαν ένα βιβλίο με πολιτικά σκίτσα που τα περισσότερα είχαν δημοσιευθεί στην «Επιθεώρηση Τέχνης» και θα τα έβγαζε στο Θεμέλιο ο Δεσποτίδης. Εκεί γνώρισα και τον φίλο μου Αλέκο Λεβίδη, μιλούσαμε για ζωγραφική. Μέχρι σήμερα κρατώ τις κουβέντες μας και τις συμβουλές του. Του χρωστάω πολλά. Πηγαίναμε και βλέπαμε μουσεία, εκθέσεις, βιβλία για animation, κάθε βράδυ περπατούσαμε και μιλούσαμε για όσα διάβαζε Ράμφος. Στο Παρίσι ζούσα με χρήματα που μου έστελνε ο πατέρας μου, δεν δούλεψα ποτέ. Μάλλον δούλεψα, μία μέρα, στη γαλλική τηλεόραση. Στο Παρίσι είδα πολλή ζωγραφική, και έμαθα. Είδα τον Σαγκάλ και τον Κλέε που ήταν για μένα η επανάσταση της επανάστασης. Σκέφτομαι ότι πρόλαβα το Παρίσι στα καλύτερά του, πριν από τον Μάη του ’68, γιατί μετά έπεσε το κέφι, είχε πολλή αστυνομία στους δρόμους. Νομίζω περάσαμε τέλεια.

q Μέσα στη χούντα ήρθε για λίγο καιρό και ο Σαββόπουλος και έφερε και δύο τραγούδια, το «Σαν βγω απ’ αυτήν τη φυλακή» και τη «Θεία Μάνου», ήρθε ο Αγγελόπουλος και έφερε την Αναπαράσταση, που είδαμε στη Cinémathèque και μου άρεσε πολύ, συγκατοικήσαμε με τον Βούλγαρη ένα δίμηνο – στο διπλανό δωμάτιο έμενε ο Κατακουζηνός. Ήταν διάφοροι σκηνοθέτες εκεί, ο Φέρρης, ο Παναγιωτόπουλος, όλη αυτή η φουρνιά. Κάναμε λίγη παρέα με τον Τσαρούχη και τη Λίλα ντε Νόμπιλις, που κουβαλούσε πάντα το καλάθι της. Μια μέρα είχε έρθει ο Χατζιδάκις στο Παρίσι με τον Κόκκα, τον διευθυντή της «Ελευθερίας». Θα συναντούσε τον Τσαρούχη και πήγαμε κι εμείς από δίπλα, στο Deux Magots, να δούμε τον Μάνο.

q Μετά τη δικτατορία υπήρχε ενθουσιασμός. Ήμουν 25-26 χρονών, είχα επιστρέψει στην Αθήνα, έκανα παρέα με τον Φασιανό που με βοήθησε γιατί του άρεσαν αυτά που έκανα, μου το έλεγε μέχρι το τέλος. Επειδή πάντα ντρεπόμουν να ζητάω τα χρήματά μου, και όλοι νόμιζαν ότι δεν είχα ανάγκη –κάποιοι μου το έλεγαν κιόλας κατάμουτρα–, μου είχε πει «να μη λες ότι τα έχεις ανάγκη, να λες “τα μαζεύω”». Την ίδια εποχή ο Διονύσης θριάμβευε και το 1975-76 βγήκαν τα λόγια από τα τραγούδια του και έκανα τα σκίτσα. Πήγα και στρατό τότε, έδινα και γελοιογραφίες στον «Ταχυδρόμο». Το 1976 έβγαλα το Παραμύθι με τα χρώματα στον Κέδρο. Αργότερα, όταν ο Διονύσης έγινε διευθυντής στη Λύρα, έκανα και εξώφυλλα, που τα έβλεπα ως έργα τέχνης και όχι ως μέρος του μάρκετινγκ, κάτι ανάλογο με τις προμετωπίδες που υπήρχαν στα βιβλία. Έκανα εξώφυλλα σε δημιουργούς με τους οποίους είχα φιλική σχέση και αγαπούσα τη μουσική τους, κυρίως στον Νίκο Ξυδάκη. Ένα όνειρό μου ήταν να ζωγραφίσω εξώφυλλο για τον Χατζιδάκι, κάτι που έγινε πραγματικότητα με τα «Παράλογα».

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Αλέξης Κυριτσόπουλος

στρατό και έλα». Όταν έφτασα στο Παρίσι, ένας Έλληνας, ο Εμμανουήλ Ζάχος, δήλωσε ότι είμαι υπ’ ευθύνη του κι έτσι έμεινα τέσσερα χρόνια. Από τους πρώτους που βρήκα στο Παρίσι ήταν ο Στέλιος Ράμφος, που είχε φύγει νωρίτερα, γιατί τον είχαν χαρακτηρίσει πολύ επικίνδυνο, ήταν στην ΕΔΑ. Τον είχα γνωρίσει στην Αθήνα, στο σπίτι του Γιώργου Μανιάτη σε μια μεγάλη συγκέντρωση όπου ήταν ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο Φωτόπουλος και άλλοι. Μας έλεγε τα καινούργια κολπάκια της φαινομενολογίας και είχαμε μείνει άφωνοι, με τσίγκλησε η προσωπικότητά του και γίναμε φίλοι.

q Μετά δούλεψα με έναν Γάλλο εκδότη, κάναμε τα γαλλικά αναγνωστικά, και στη συνέχεια γνώρισα τον Ευγένιο Τριβιζά. Εμένα μου άρεσαν o James Thurber και ο Tomi Ungerer, τους θαύμαζα πολύ, αλλά οι εικονογραφήσεις στα ελληνικά παιδικά βιβλία δεν μου άρεσαν καθόλου. Ο Ευγένιος άλλαξε το περιβάλλον, πριν δεν ξέραμε ωραία βιβλία παιδικά, νομίζω ότι η μόνη επαγγελματίας ήταν η Ζαραμπούκα. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά που πήγα στο σπίτι όπου έμενε, και στο ταβάνι ήταν ζωγραφισμένοι αστερισμοί. Οι εικονογραφήσεις των παιδικών βιβλίων ήταν ερασιτεχνικές. Υπήρχαν η Ζέη και η Σαρρή, αλλά τίποτα για πιο μικρά παιδιά. Εκτιμήθηκε η δουλειά του Τριβιζά και από αυτόν επηρεάστηκαν και οι επόμενοι, μπήκαν στην εικονογράφηση παιδιά από την Καλών Τεχνών, η Μυρτώ Δεληβοριά, ο Μπουλούμπασης, η Μπαχά. Κόλλησα στο παιδικό με έναν τρόπο, πολλοί με γνωρίζουν από αυτά, αλλά νομίζω πως το δυνατό μου σημείο, κάτι που θα δείξω και στην αναδρομική μου, είναι τα σκίτσα πριν και μετά τη δικτατορία, κοινωνικά, όχι πολιτικά, στα οποία πρωταγωνιστούν η μοναξιά, η έλλειψη επικοινωνίας.

q Ορισμένα πράγματα που ήθελα κάπως να τα εκμυστηρευτώ τα είπα στο Παραμύθι με τα χρώματα που ήταν προσωπικό βιβλίο, είχε μια αλήθεια, γι’ αυτό νομίζω πως είχε επιτυχία. Μετά έβγαλα το Ένα παραμυθάκι για χειμώνα και καλοκαίρι που έσπασε ταμεία, νομίζω πάλι επειδή είναι προσωπικό.

q Στην έκθεση αυτά τα προσωπικά βιβλία θα τα παρουσιάσω όπως παρουσιάζουμε την αλληλογραφία, είναι προσωπικά πράγματα. Στη Γαλλία, η ζωγραφική μού έμαθε τα χρώματα, την αίσθησή τους. Με ενδιέφερε πάντα να ζωγραφίζω πράγματα συναισθηματικά και στο παιδικό αυτό έμαθα, όταν ζωγράφιζα τη σχέση τη συναισθηματική. Επίσης, μετά τη δικτατορία αποφάσισα να μη λέω σκληρά πράγματα, υπάρχουν φίλοι μου που με κατηγορούν ακόμα και σήμερα που πήρα αυτή την απόφαση. Αυτή ήταν η διάθεσή μου, μια γλύκα για τη ζωή, αυτό που βλέπω να μπορώ να το αγκαλιάσω με μια τρυφερότητα. Ωστόσο, βλέποντας σήμερα όσα έχω ζωγραφίσει μου αρέσουν πολύ και ας ήταν πιο υπαρξιακά, πιο μελαγχολικά έργα. Είχα μια μελαγχολία γιατί ήμουν νέος, 23 χρονών. Ακόμα και γω δεν έχω συνολική εικόνα του τι είναι η ζωγραφική μου, επειδή κάνω από παιδικά βιβλία και σκόρπιες εκθέσεις μέχρι τον Σαββόπουλο,. Ήμουν λίγο σαν αλεξιπτωτιστής, στο περιθώριο. Περιέχει, όμως, ό,τι έχει ενδιαφέρον για μένα, δένουν όλα, η κοινωνία, ο Αριστοφάνης, ο Κλέε, που είναι η μεγάλη μου αγάπη, οι ακουαρέλες του Σεζάν που είδαμε σε μια έκθεση στο Παρίσι με τον Φωτόπουλο και μας έπεσε το σαγόνι, ο Χόκνεϊ, ο Γκρος και ο Κέντριτζ, ο Βερμέερ. Υπάρχουν, επίσης, στη ζωγραφική μου αυτά που αισθάνομαι, γιατί η αισθητική δεν έχει καμία σημασία αν δεν περιέχει νόημα.

q Πριν από είκοσι χρόνια διάβασα τον Δον Κιχώτη, έπαθα πλάκα και από τότε άρχισα να τον ζωγραφίζω.

Εκτός από τη μάνα μου, οι φίλοι μου είναι αυτοί που με βοήθησαν πολύ σε όλη μου τη ζωή κι αυτό μου έχει κάνει πολύ καλό. Η φιλία για μένα είναι κάτι σοβαρό, όπως και η αγάπη, έχει ευθύνη, και με πειράζει που οι Έλληνες δεν θέλουν να αναλάβουν ποτέ καμιά ευθύνη για τίποτα.

Είμαι αφοσιωμένος σε αυτό το έργο, έχει βγει και ένα βιβλιαράκι, έχω κάνει και μια έκθεση. Με τον Μάκη Φάρο έχουμε κάνει κάποιες προσπάθειες για animation, είναι ένα διαρκές work in progress, γιατί τέτοιο βιβλίο σαν του Θερβάντες δεν ξαναγράφτηκε. Είναι σαν να είμαστε εμείς, ο Σαββόπουλος, ο Καραγκιόζης, όνειρα, ματαιώσεις και όλα αυτά.

q Έχω φίλους και τώρα, πάντα είχα, μου αρέσει πολύ να είμαστε μαζί, έχω ανάγκη να μιλάμε, τους αγαπάω, τον Λεβίδη, τον Ξυδάκη, τον Ράμφο, τον Γκορίτσα, τον Στάικο, τη Λίνα. Εκτός από τη μάνα μου, οι φίλοι μου είναι αυτοί που με βοήθησαν πολύ σε όλη μου τη ζωή κι αυτό μου έχει κάνει πολύ καλό. Η φιλία για μένα είναι κάτι σοβαρό, όπως και η αγάπη, έχει ευθύνη, και με πειράζει που οι Έλληνες δεν θέλουν να αναλάβουν ποτέ καμιά ευθύνη για τίποτα.

ΙNFO

Η έκθεση του Αλέξη Κυριτσόπουλου «Παράλληλα» στο Κτίριο Α’ και Β’ της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων θα διαρκέσει από τις 9 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 11 Φεβρουαρίου 2024.

26 lifo – 16.11.23

q Έχω την εντύπωση ότι οι Αθηναίοι σταμάτησαν να αγαπούν την πόλη απ’ όταν διαλύθηκαν οι γειτονιές και μπήκαμε σε πολυκατοικίες. Δεν αγαπάνε τα παλιά σπίτια, από τότε που θυμάμαι την πόλη σκάβουν το Σύνταγμα και την Ομόνοια. Κάνε και κάτι άλλο, κάνε καμιά πλατεία. Μένουμε στην Κυψέλη, που είναι ακόμα λίγο γειτονιά, διατηρεί αυτό το ύφος και μου αρέσει. Χωρίς να αποποιούμαι τις ευθύνες μου ως πολίτη, αισθάνομαι ότι αυτό που λείπει πολύ είναι η προσωπική ευθύνη. Δηλαδή όταν χτίζεις ένα παράνομο και σου το παίρνει το ποτάμι φταις κι εσύ και η πολεοδομία και όλοι οι άλλοι. Υπάρχουν χιλιάδες αιτίες για ένα κακό. Δεν πιστεύω, εν τέλει, ότι μας καθορίζουν οι συνθήκες. Το να έχεις δικαιώματα είναι πολύ σοβαρό πράγμα, αλλά η ελευθερία δεν είναι ασυδοσία κι εσύ, ως πολίτης, έχεις ευθύνη, να έχεις μια αξιοπρέπεια, να μη φέρεσαι σαν κάφρος και να λερώνεις τον διπλανό σου. Γιατί ούτε τότε είσαι ελεύθερος.

AUTO LiFO

LiFO 16.11.23

To 2023 οδεύει σιγά σιγά προς το τέλος του, με την ηλεκτροκίνηση να έχει την τιμητική της. Μέσα στη χρονιά οι αυτοκινητοβιομηχανίες παρουσίασαν πολλά και εντυπωσιακά ηλεκτροκίνητα μοντέλα, χωρίς ωστόσο να λησμονούν τις πιο παραδοσιακές επιλογές. Προφανώς, κάθε καινοτομία ή νέα τεχνολογία θέλει τον χρόνο της για να αφομοιωθεί και, φυσικά, να περάσει μια σειρά από «δοκιμασίες». Ο κόσμος, για παράδειγμα, νιώθει «ανασφάλεια» με τις αυτονομίες κάποιων ηλεκτρικών μοντέλων ή με την εύρεση διαθέσιμου σημείου φόρτισης.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τεράστια άλματα προόδου, ειδικά σε θέματα υποδομών, με φορτιστές και ταχυφορτιστές να είναι διαθέσιμοι σχεδόν… παντού. Φυσικά, «εχθρός του καλού είναι το καλύτερο», οπότε τόσο οι αυτοκινητοβιομηχανίες όσο και οι πάροχοι υπηρεσιών φόρτισης εργάζονται προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Παράλληλα, το αυτοκίνητο παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου όχι μόνο για πρακτικούς λόγους αλλά και για αναψυχή. Με βάση αυτό, επιλέγουμε και σας παρουσιάζουμε τους 4 κορυφαίους προορισμούς για χειμερινές εξορμήσεις με ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Άλλωστε, το αυτοκίνητο, ηλεκτρικό ή μη, είναι κάτι παραπάνω από τρόπος ζωής, είναι το δεύτερο «σπίτι» μας και έτσι ακριβώς το προσεγγίζουμε στη LiFO. Καλή ανάγνωση! ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΑΤΣΟΣ

ΤΑ ΚΟΡΥΦΑΊΑ ΑΥΤΟΚΊΝΗΤΑ ΤΟΥ 2023 ΉΤΑΝ… ΗΛΕΚΤΡΙΚΆ!

27

28

LiFO

AUTO LiFO

16.11.23 Ο χειμώνας είναι εδώ και σας προτείνουμε 4 ορεινούς και κοντινούς προορισμούς για να τους επισκεφθείτε ακόμη και με ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

4 χειμερινοί Ε προορισμοί ιδανικοί για ηλεκτρικό αυτοκίνητο

ίναι γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει ορισμένα από τα ομορφότερα μέρη σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και ότι κάθε ταξίδι με αυτοκίνητο αποτελεί μια μικρή περιπέτεια, μια γνωριμία με νέα μέρη και μια καλή αφορμή για να έρθουμε πιο κοντά με τη φύση. Παράλληλα, το αυτοκίνητο προσφέρει την απαραίτητη αίσθηση ελευθερίας, ενώ, αν είναι ηλεκτρικό ή υβριδικό, σέβεται απόλυτα το περιβάλλον, άρα αποτελεί την κατάλληλη επιλογή για ταξίδι στην εξοχή, ώστε να γεμίσετε και εσείς τις δικές σας μπαταρίες. Ωστόσο, αν ανήκετε στην κατηγορία όσων αμφισβητούν ακόμη την ηλεκτροκίνηση ή αν απλώς αποφεύγετε τις συχνές στάσεις, σας προτείνουμε 4 ορεινούς προορισμούς σε κοντινή απόσταση, έτσι ώστε είτε έχετε ηλεκτρικό όχημα είτε όχι να μη χρειαστεί καν ενδιάμεση στάση για φόρτιση ή για καφέ. Ξεκινάμε!

1. ΑΡΑ Χ ΩΒΑ (170 ΧΙΛΙΟ ΜΕΤΡΑ)

Η Αράχωβα αποτελεί την πλέον δημοφιλή επιλογή για ορεινή εξόρμηση με αυτοκίνητο. Αρχικά, βρίσκεται κοντά στην Αθήνα, διαθέτει άπειρες επιλογές εστίασης και διαμονής, ενώ τόσο το Χιονοδρομικό Κέντρο του Παρνασσού όσο και το Λιβάδι αποτελούν εγγύηση για μια ξεχωριστή εμπειρία σε όλα τα επίπεδα.

GPS: Η μισή διαδρομή μέχρι την Αράχωβα πραγματοποιείται μέσω της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας, ενώ στην έξοδο για Κάστρο θα συνεχίσετε με κατεύθυνση τη Λιβαδειά και στη συνέχεια θα συναντήσετε το ιστορικό Δίστομο, λίγο πριν φτάσετε στον τελικό προορισμό σας.

Must see: Οι επιλογές είναι πολλές. Η διαδρομή Αράχωβα - Δελφοί και κυρίως το κομμάτι Δελφοί - Ιτέα - Γαλαξίδι θα ενθουσιάσει τους πιο «ανήσυχους» οδηγούς, με τις πολυάριθμες στροφές να εναλλάσσονται με ατελείωτες ευθείες και το βουνό με τη θάλασσα. Η διαδρομή από Αράχωβα προς Λιβάδι και Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού είναι επίσης ενδιαφέρουσα, τα τοπία μαγευτικά, με τα χιονισμένα έλατα να κάνουν την εμφάνισή τους όσο το υψόμετρο ανεβαίνει.

29

ΦΩΤΟ: SAVVAS KALIMERIS ON UNSPLASH

LiFO 16.11.23

2. ΤΡΙΚ Α Λ Α ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ (144 ΧΙΛΙΟ ΜΕΤΡΑ)

Εξαιρετικά δημοφιλής ορεινός προορισμός τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο λόγω της κοντινής απόστασης από την Αθήνα αλλά και για την πληθώρα επιλογών σε εστίαση, διαμονή και δραστηριότητες.

GPS: Ξεκινώντας από Αθήνα, αρχικά με κατεύθυνση προς Κόρινθο και στη συνέχεια προς Ξυλόκαστρο, θα βγείτε στην έξοδο προς Τρίκαλα Κορινθίας και θα ακολουθήσετε τον επαρχιακό δρόμο (Ξυλοκάστρου - Τρικάλων) μέχρι να συναντήσετε τις τρεις συνοικίες (Άνω, Κάτω, Μεσαία Τρίκαλα) του τελικού προορισμού σας.

M u s t s e e : Τα Τρίκαλα Κορινθίας αποτελούνται από τρία χωριά, χτισμένα σε σχετικά μεγάλο υψόμετρο. Ωστόσο, οι φυσικές ομορφιές της ευρύτερης περιοχής είναι εξίσου εντυπωσιακές. Ξεκινώντας από το Χιονοδρομικό Κέντρο της Ζήρειας, το οποίο θα συναντήσετε σε κοντινή απόσταση (περίπου 10 χιλιόμετρα από τα Άνω Τρίκαλα), μπορείτε να εξασκήσετε τα αγαπημένα σας χειμερινά σπορ ή, όσοι είστε λάτρεις της περιπέτειας, να εξερευνήσετε τις γύρω διαδρομές και να ανακαλύψετε μέχρι και παγωμένες ή λασπωμένες λίμνες (Δασίου), εάν το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Η πλέον δημοφιλής εξόρμηση για όσους βρεθούν στα Τρίκαλα Κορινθίας είναι η διαδρομή μέχρι την (τεχνητή) λίμνη Δόξα. Ο δρόμος στο μεγαλύτερο κομμάτι είναι καλός, ωστόσο στα τελευταία χιλιόμετρα είναι χωματόδρομος και θέλει προσοχή. Μετά από συνολικά 35 χιλιόμετρα ξεπροβάλλει η λίμνη, με το χαρακτηριστικό εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου να δεσπόζει στο κέντρο της.

Σπήλαιο των Λιμνών, σας περιμένουν σε απόσταση 16 χιλιομέτρων, σε βατό οδικό δίκτυο. Για τους λάτρεις των χειμερινών σπορ, το Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα, μια πανέμορφη ορεινή διαδρομή προς τον Χελμό, για την οποία θα πρέπει να είστε κατάλληλα προετοιμασμένοι, ειδικά τις περιόδους συχνής χιονόπτωσης. Τέλος, μην ξεχάσετε να εξερευνήσετε το χωριό Πλανητέρο, στον δρόμο προς Κλειτορία, διανύοντας μια κατάφυτη διαδρομή. Εκεί σας περιμένει το χαρακτηριστικό ποτάμι, το οποίο χωρίζει το Πλανητέρο στη μέση, δημιουργώντας ένα πλατανόδασος με τρεχούμενα νερά.

3. Κ Α Λ ΑΒΡΥ ΤΑ (189 ΧΙΛΙΟ ΜΕΤΡΑ)

Ιδανική τοποθεσία για τους λάτρεις των χειμερινών σπορ, τα Καλάβρυτα αποτελούν διαχρονικά μία εκ των δημοφιλέστερων ορεινών επιλογών, καθώς διαθέτουν εξαιρετικές επιλογές εστίασης αλλά και διαμονής.

GPS: Με αφετηρία την Αθήνα, κατευθύνεστε αρχικά προς Κόρινθο και εν συνεχεία επιλέγετε πορεία προς Πάτρα, μέχρι να συναντήσετε την ιστορική πόλη της Αχαΐας, η οποία σας υποδέχεται γεμάτη αξιοθέατα και μνήμες. Για τους πιο θαρραλέους υπάρχει και η εναλλακτική εμπειρία του οδοντωτού σιδηροδρομικού δικτύου με αφετηρία το χωριό Διακοπτό, μια διαδρομή 22 χιλιομέτρων κυριολεκτικά στο «χείλος του γκρεμού» έως τα Καλάβρυτα.

M u s t s e e : Η ιστορική πόλη των Καλαβρύτων σάς καλεί για εξερεύνηση στα γραφικά της σοκάκια και στο Μνημείο των Πεσόντων, ενώ πανέμορφα φυσικά τοπία με γεωολογικό ενδιαφέρον, όπως το

4. ΔΗ Μ ΗΤΣΑΝΑ (203 ΧΙΛΙΟ ΜΕΤΡΑ)

Το δημοφιλές δίδυμο της Ορεινής Αρκαδίας (Δημητσάνα - Στεμνίτσα) καθώς και τα γραφικά χωριά της περιοχής σάς προσκαλούν για βόλτες στα πλακόστρωτα σοκάκια τους ανάμεσα σε πέτρινα αρχοντικά και την επιβλητική θέα.

GPS: Ξεκινώντας από την Αθήνα με κατεύθυνση προς Κόρινθο, επιλέγετε την έξοδο για Τρίπολη και συνεχίζετε προς Δημητσάνα, ακολουθώντας τις σχετικές πινακίδες. Αφού πρώτα συναντήσετε την κοσμοπολίτικη Βυτίνα, θα φτάσετε στον προορισμό σας, απολαμβάνοντας μια όμορφη διαδρομή με γραφικά χωριά και επιβλητικά βουνά.

M u s t s e e : Στη Δημητσάνα θα απολαύσετε την υδάτινη ξενάγηση στο Μουσείο Υδροκίνησης, ενώ παράλληλα μπορείτε να εξερευνήσετε τα κοντινά ορεινά χωριά, όπως η γραφική Στεμνίτσα, σε απόσταση 9 χιλιομέτρων. Εκεί θα επισκεφτείτε το Μνημείο των Ηρώων, απολαμβάνοντας την πανοραμική θέα της περιοχής. Επιστρέφοντας προς Δημητσάνα, σας περιμένει το Φαράγγι του Λούσιου ποταμού σε μια διαδρομή με αρκετές στροφές και κακό οδόστρωμα, η οποία όμως στο τέλος θα σας αποζημιώσει. Εάν είστε λάτρεις της πεζοπορίας, να επισκεφθείτε οπωσδήποτε την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, χτισμένη κυριολεκτικά στην κόψη τεράστιων βράχων. Επιβεβλημένη είναι και η επίσκεψη στο Χιονοδρομικό Κέντρο του Μαινάλου, όχι μόνο για τα χειμερινά σπορ αλλά και για την ίδια τη διαδρομή, κατά τη διάρκεια της οποίας τα δέντρα «αγκαλιάζουν» στην κυριολεξία την άσφαλτο.

30

LiFO

16.11.23

AUTO LiFO

Μέσα στο 2023 πολλά νέα μοντέλα ήρθαν στη χώρα μας κι εμείς επιλέγουμε και σας παρουσιάζουμε 5 από αυτά.

DACIA SPRING

Τα Top-5 μοντέλα που ξεχώρισαν το 2023

Το 2023 ήταν μια χρονιά με αρκετά λανσαρίσματα νέων μοντέλων όλων των ειδών: ηλεκτρικά, υβριδικά, Ρlug-in υβριδικά, βενζινοκίνητα, ακόμη και diesel. Ποια όμως ξεχώρισαν λίγο περισσότερο; Και ποια ήταν τα αγαπημένα μας; Η τελική επιλογή δεν ήταν εύκολη, ωστόσο επιλέξαμε τα 5 πιο χαρακτηριστικά νέα μοντέλα που είδαμε στην Ελλάδα μέσα στο 2023 και έκαναν τη διαφορά με τον… τρόπο τους.

DACIA SPRING

To Dacia Spring είναι το πρώτο ηλεκτροκίνητο μοντέλο της μάρκας και καθιστά την ηλεκτροκίνηση πιο απλή, προσφέροντας όλα τα απαραίτητα, και μάλιστα σε ασυναγώνιστη τιμή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Είναι διαθέσιμο με έναν ηλεκτροκινητήρα απόδοσης 65 ίππων, ο οποίος συνδυάζεται με ένα νέο κιβώτιο ταχυτήτων για καλύτερες επιταχύνσεις και μεγαλύτερη ανάκτηση ενέργειας, προσφέροντας αυξημένη αυτονομία της τάξεως των 220 χιλιομέτρων σε μεικτό κύ-

LiFO 16.11.23

31

32

LiFO

16.11.23

VOLKSWAGEN ID. BUZZ

AUTO LiFO

κλο και 310 χιλιομέτρων σε αστικό κύκλο, κατά WLTP. Παράλληλα, η μέση κατανάλωση δεν ξεπερνάει τις 14,5 kWh/100 χιλιόμετρα, ενώ η κατανάλωση ενέργειας παρουσιάζει μείωση στην πόλη, «πέφτοντας» στις 10,4 kWh/100 χιλιόμετρα. Επιπλέον, η φόρτιση μπορεί να ολοκληρωθεί σε περίπου 13,5 ώρες μέσω μιας απλής οικιακής παροχής ρεύματος. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας την προαιρετική δυνατότητα ταχείας φόρτισης, η μπαταρία φορτίζει έως το 80% σε λιγότερο από 60 λεπτά.

VOLKS WAGEN ID. BUZZ

Το ID. Buzz είναι ηλεκτρικό, αλλά κάνει τον δικό του «θόρυβο», όπως λέει και το όνομά του. Πρόκειται για τον απόγονο ενός θρυλικού μοντέλου, το σύγχρονο σύμβολο που δείχνει τον δρόμο του μέλλοντος με τον δικό του τρόπο, ενώ την ίδια στιγμή προσφέρει πρακτικότητα και άνεση στο έπακρο. Την ευθύνη για την κίνησή του έχει ένας ηλεκτροκινητήρας τοποθετημένος στο πίσω μέρος, με απόδοση 204 ίππους και 310 Nm ροπή. Το ηλεκτρικό μοτέρ έχει άψογη συνεργασία με ένα αυτόματο κιβώτιο 1 σχέσης, ενώ η μπαταρία διαθέτει ωφέλιμη χωρητικότητα 77 kWh. Σύμφωνα με τη Volkswagen, η αυτονομία του ID. Buzz αγγίζει τα 425 χιλιόμετρα, με μέση κατανάλωση τα 20,5 kWh/100 χιλιόμετρα. Μπορεί να φορτίσει σε φορτιστές AC ισχύος 11 kW και χρειάζεται 7,5 ώρες για μία πλήρη φόρτιση. Επιπλέον, φορτίζει και σε DC σταθμούς ταχείας φόρτισης έως και 170 kW, όπου σε περίπου 30 λεπτά οι μπαταρίες γεμίζουν από το 5% στο 80%.

TOYOTA C-HR

TOYOTA C-HR

Το νέο Toyota C-HR εντυπωσιάζει με τη σχεδίασή του, ενώ για πρώτη φορά διαθέτει και Ρlug-in υβριδική έκδοση. Το ιαπωνικό μοντέλο είναι διαθέσιμο με 4 υβριδικά συστήματα κίνησης, τα οποία χρησιμοποιούν 2 θερμικά σύνολα βενζίνης, 1,8 και 2,0 λίτρων. Αρχικά, η έκδοση Hybrid 140 με τον 1.800άρη κινητήρα διαθέτει ένα υβριδικό σύστημα κίνησης με 140 ίππους. Έπειτα, ακολουθούν 3 εκδόσεις οι οποίες συνδυάζονται αποκλειστικά με το 2λιτρο θερμικό μοτέρ. Ειδικότερα, η Hybrid 200 αποδίδει 198 ίππους συνδυαστικά και είναι διαθέσιμη με κίνηση στους εμπρός ή και στους 4 τροχούς. Μάλιστα, την τετρακίνηση δημιουργεί ένας επιπλέον ηλεκτροκινητήρας στον πίσω άξονα, ο οποίος αποδίδει 41 ίππους. Σε ό,τι αφορά την έκδοση με το αυτοφορτιζόμενο σύστημα κίνησης (Plug-in Hybrid), χρησιμοποιεί το μοτέρ βενζίνης των 2,0 λίτρων και αποδίδει συνδυαστικά 223 ίππους. Μάλιστα, η μπαταρία με χωρητικότητα 51 kWh του δίνει τη δυνατότητα αμιγώς ηλεκτρικής κίνησης για 66 χιλιόμετρα. Από πλευράς επιδόσεων, τα πρώτα 100 χλμ./ώρα είναι μια διαδικασία 7,4 δευτερολέπτων, με την τελική ταχύτητα να «αγγίζει» τα 180 χλμ./ώρα. Εντυπωσιακά είναι και τα νούμερα κατανάλωσης για την εν λόγω έκδοση, μια και το C-HR PHEV χρειάζεται μόλις 0,9 λτ./100 χλμ. σε μεικτό κύκλο.

Το νέο Volvo EX30 είναι μικρό, αλλά… μεγαλειώδες!

LiFO 16.11.23

Το μικρότερο SUV στην ιστορία της Volvo είναι ηλεκτρικό, με προσιτή τιμή, μεγάλη αυτονομία και οικολογική συνείδηση στο έπακρο.

33

Ωστόσο, οι μεγάλοι τροχοί και οι ισομήκεις πρόβολοι προσδίδουν κομψότητα και ισορροπία στην εξωτερική εμφάνιση. Είναι ξεκάθαρα ηλεκτρικό, με την κλειστή μάσκα και τους προβολείς με τη χαρακτηριστική σχεδίαση του «Σφυριού του Θορ» να ξεχωρίζουν. Επιπλέον, οι 5 διαθέσιμοι χρωματισμοί, από το σύγχρονο Cloud Blue έως το λαμπερό Moss Yellow, του προσδίδουν χαρακτήρα και προσωπικότητα. Αντίστοιχα σύγχρονη είναι και η εικόνα στο εσωτερικό του, με την κεντρική οθόνη των 12,3 ιντσών του συστήματος infotainment να ξεχωρίζει, όπως και τα προηγμένα ανακυκλώσιμα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί. Μάλιστα, στο ταμπλό είναι ενσωματωμένο και το soundbar του ηχοσυστήματος, αποτελώντας εξαιρετικό παράδειγμα έξυπνης σχεδίασης. Ωστόσο, αυτή η διάταξη αφήνει ελεύθερο χώρο στις πόρτες, έτσι ώστε το EX30 να διαθέτει περισσότερους αποθηκευτικούς χώρους. Μάλιστα, με την ίδια λογική η Volvo μετέφερε στην κεντρική κονσόλα τους διακόπτες των παραθύρων, μεγιστοποιώντας την εύκολη πρόσβαση των επιβατών.

ΜΕ ΙΣΧΥ ΕΩΣ 428 ΙΠΠΟΥΣ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ VOLVO EX30 ΗΤΑΝ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ. Το μικρότερο SUV της σουηδικής φίρμας διαθέτει ένα αμιγώς ηλεκτρικό σύστημα κίνησης, ακολουθώντας πιστά τη στρατηγική της Volvo για τον πλήρη εξηλεκτρισμό της. Επιπλέον, είναι ήδη διαθέσιμο στην Ελλάδα με τιμή από 37.572 ευρώ, με τα πρώτα αυτοκίνητα να αναμένονται στη χώρα μας από τον Ιανουάριο του 2024. Επί της ουσίας, το νέο EX30 αποτελεί ιδανική επιλογή για όσους επιθυμούν να απολαύσουν τις αρετές ενός premium SUV της Volvo στην τιμή ενός μοντέλου με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Σύμφωνα με την εταιρεία, το EX30 σχεδιάστηκε για να έχει το μικρότερο αποτύπωμα CO2 από κάθε άλλο Volvo έως σήμερα. Παράλληλα, είναι ικανό να κάνει τις ζωές των ανθρώπων πιο ασφαλείς, πιο εύκολες και πιο απολαυστικές. Προφανώς, σε αυτό σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τόσο τα προηγμένα συστήματα ασφάλειας και άνεσης όσο και το μοναδικό, σκανδιναβικό design.

To νέο Volvo EX30 είναι διαθέσιμο με 3 επιλογές στα συστήματα κίνησης και 2 διαφορετικούς τύπους μπαταριών. Ειδικότερα, στην εισαγωγική έκδοση συναντάμε ένα ηλεκτρικό σύστημα κίνησης, το οποίο χρησιμοποιεί έναν ηλεκτροκινητήρα στον πίσω άξονα. Επιπλέον, το σύστημα αυτό χρησιμοποιεί μία μπαταρία LFP με χωρητικότητα 49 kWh, ενώ αποδίδει 272 ίππους και 343 Nm ροπής. Σε αυτή την περίπτωση, η προσφερόμενη αυτονομία αγγίζει τα 344 χιλιόμετρα, ενώ η φόρτιση από 10-80% είναι εφικτή σε 28 λεπτά. Η δεύτερη επιλογή αφορά την έκδοση Single Motor Extended Range, πάλι με έναν ηλεκτροκινητήρα, αλλά με μπαταρία NMC των 64 kWh. Μάλιστα, με αυτή την επιλογή η αυτονομία ανεβαίνει στα 480 χιλιόμετρα, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι το EX30 μπορεί να αποτελέσει με άνεση το πρώτο ή και το μοναδικό αυτοκίνητο μιας οικογένειας. Τέλος, διαθέσιμη είναι και η κορυφαία έκδοση Twin Motor Performance. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτή την περίπτωση την κίνηση αναλαμβάνουν δύο ηλεκτροκινητήρες, ένας σε κάθε άξονα. Προφανώς, ανάλογη αύξηση συναντάμε και στην ισχύ, η οποία φτάνει τους 428 ίππους και στα 543 Nm ροπής. Να σημειωθεί ότι η εν λόγω έκδοση αποτελεί την ταχύτερη στην ιστορία της σουηδικής φίρμας. Κι αυτό διότι το νέο EX30 απαιτεί μόλις 3,6 δευτερόλεπτα για να επιταχύνει έως τα 100 χλμ./ώρα από στάση. Ωστόσο, και σε αυτή την εκδοχή το σύστημα κίνησης αντλεί ενέργεια από την ίδια μπαταρία των 64 kWh. Από πλευράς φόρτισης, τα μοντέλα με μπαταρία NMC επαναφορτίζουν από το 10% έως το 80% σε περίπου 26-27 λεπτά. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να γίνει χρήση ταχυφορτιστή με μέγιστη δυνατή ισχύ 153 kW.

ΤΟ ΝΕΟ VOLVO EX30 ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΨΟ, ΠΡΟΗΓΜΕΝΟ ΚΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ

Εξωτερικά το νέο EX30 μπορεί να ανήκει στα μικρά SUV, ωστόσο διαθέτει αρκετά σχεδιαστικά στοιχεία από το μεγαλύτερο EX90. Από πλευράς διαστάσεων, το νέο ηλεκτρικό μοντέλο της Volvo έχει μήκος 4,23 μέτρα, πλάτος 1,83 μέτρα και ύψος 1,55 μέτρα. Επιπλέον, το μεταξόνιό του φτάνει τα 2,65 μέτρα, με το EX30 να εκμεταλλεύεται απόλυτα τις διαστάσεις του, προσφέροντας περισσότερη ευρυχωρία.

VOLVO

LiFO publi

34

LiFO

16.11.23

CUPRA FORMENTOR PHEV

AUTO LiFO CUPR A FORMENTOR PHEV

Το Cupra Formentor σε όλες τις εκδόσεις του εντυπωσιάζει με διαφορετικό τρόπο, πόσο μάλλον στην Plug-in υβριδική εκδοχή του. Στην προκειμένη περίπτωση, ένας βενζινοκινητήρας 1.4 TSI απόδοσης 150 ίππων και 250 Nm ροπής συνδυάζεται με έναν ηλεκτροκινητήρα 116 ίππων και 330 Nm ροπής. Η συνολική ισχύς αγγίζει τους 245 ίππους και τα 400 Nm ροπής, ενώ η κίνηση μεταδίδεται στους εμπρός τροχούς μέσα από ένα αυτόματο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη DSG 6 σχέσεων. Παράλληλα, η ηλεκτρική αυτονομία του Formentor e-Hybrid είναι 58 χιλιόμετρα και για την πλήρη φόρτιση της μπαταρίας ιόντων λιθίου 12,8 kWh σε wallbox απαιτούνται 3,5 ώρες. Σε ό,τι αφορά τις επιδόσεις του Formentor PHEV, για την επιτάχυνση 0-100 χλμ./ώρα αρκούν μόλις 7 δευτερόλεπτα, ενώ η τελική ταχύτητα αγγίζει τα 210 χλμ/ώρα. Τέλος, η κατανάλωση συνδυασμένου κύκλου είναι 6,3-6,5 λίτρα/100 χλμ. και η ηλεκτρική κατανάλωση 14,9 kWh/100 χλμ.

M G4

MG4

Η MG επέστρεψε στην Ελλάδα μέσα στο 2023 με πληθώρα νέων μοντέλων, ωστόσο εμείς ξεχωρίσαμε λίγο παραπάνω το ηλεκτρικό MG4. Αρχικά, είναι διαθέσιμο σε δύο εκδόσεις, με μπαταρία χωρητικότητας 51 kWh και 64 kWh. Στην πρώτη περίπτωση, ο ηλεκτροκινητήρας αποδίδει ισχύ 170 ίππους, προσφέροντας αυτονομία που αγγίζει τα 400 χιλιόμετρα. Η ισχυρότερη έκδοση αποδίδει 204 ίππους και προσφέρει μεγαλύτερη αυτονομία που υπερβαίνει τα 450 χιλιόμετρα. Η μικρή έκδοση φορτίζει σε ταχυφορτιστή με μέγιστη ισχύ 88 kW, ενώ η μεγαλύτερη με 135 kW. Αυτό σημαίνει ότι για να φτάσουν από το 10% έως το 80% της ενέργειάς τους χρειάζονται 40 και 35 λεπτά αντίστοιχα. Όμως το πιο σημαντικό στοιχείο αφορά την τιμή του MG4, η οποία μέσω της κρατικής επιδότησης πέφτει κάτω από το ψυχολογικό όριο των 25.000 ευρώ για την έκδοση με την μπαταρία των 51 kWh.

Το νέο Lexus LBX ήρθε για να σας συναρπάσει, διαφορετικά!

LiFO 16.11.23

Το μικρότερο μοντέλο στην ιστορία της ιαπωνικής φίρμας διαθέτει πολυτέλεια και τεχνολογίες από τα μεγαλύτερα μοντέλα της Lexus.

35

φωτισμός, ο οποίος συμβάλλει ώστε οι επιβάτες να απολαμβάνουν ένα οικείο περιβάλλον και περιλαμβάνει 64 επιλογές χρωμάτων, με το καθένα να «ενεργοποιεί» μια διαφορετική διάθεση. Να σημειωθεί ότι το άνετο περιβάλλον καμπίνας διατηρείται ανεξάρτητα από την εξωτερική θερμοκρασία, χάρη στο Lexus Climate Concierge. Αυτό συντονίζει τις διαφορετικές πηγές θέρμανσης και εξαερισμού για να διασφαλίσει ότι οι θερμοκρασίες είναι προσαρμοσμένες έτσι ώστε να ταιριάζουν σε κάθε άτομο που βρίσκεται εντός του αυτοκινήτου. Πέρα από την επιλογή κατάλληλου πακέτου, οι συνθήκες εντός του οχήματος ενισχύονται με την τεχνολογία ποιότητας αέρα nanoe X, χάρη στην οποία αποδεδειγμένα η καμπίνα απαλλάσσεται από ιούς, βακτήρια και δυσάρεστες οσμές.

ΜΕ ΥΒΡΙΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ 136 ΙΠΠΩΝ

Το LBX αποτελεί το πρώτο μοντέλο της Lexus που χρησιμοποιεί τροποποιημένη έκδοση της πλατφόρμας GA-B. Επιπλέον, για την κίνησή του χρησιμοποιεί ένα Ηybrid Εlectric σύστημα νέας γενιάς. Αυτό έχει ως βάση έναν ατμοσφαιρικό 3κύλινδρο κινητήρα βενζίνης του 1,5 λίτρου. Το σύστημα κίνησης έχει επανασχεδιαστεί πλήρως, με αποτέλεσμα να αποδίδει συνδυαστικά 136 ίππους και 185 Nm ροπή να προσφέρει άμεση επιτάχυνση (0-100km/h σε 9,2 δευτερόλεπτα), εκπληκτική οικονομία καυσίμου (4,3l/100km) και μόλις 115g/km CΟ2. Τις σημαντικές αυτές επιδόσεις έρχεται να υποστηρίξει και η νέα μπαταρία υδριδίου νικελίου-μετάλλου κατασκευασμένη από ελαφριά υλικά, που για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στο high performance SUV της Lexus, το RX 500h, με αποτέλεσμα να μειώνει τον χρόνο απόκρισης στο μισό. Το LBX είναι διαθέσιμο σε 2 εκδόσεις, δικίνητο και τετρακίνητο (E-four), και στη δεύτερη περίπτωση με έναν επιπλέον ηλεκτροκινητήρα στον πίσω άξονα. Έτσι, όταν το όχημα κινείται σε επιφάνειες χαμηλής πρόσφυσης το σύστημα κατευθύνει αυτόματα την κινητήρια δύναμη στους πίσω τροχούς. Προφανώς, αυτό συμβάλλει στη σταθερότητα του μοντέλου, διατηρώντας παράλληλα ισχυρή την αίσθηση ασφάλειας και αυτοπεποίθησης του οδηγού.

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ

ΜΕ ΤΟ LEXUS LBX Η ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΦΙΡΜΑ εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο, καθώς το νέο compact premium casual crossover αποτελεί το μικρότερο μοντέλο στην ιστορία της, το οποίο φέρνει μαζί του την πολυτέλεια και τις τεχνολογίες από μεγαλύτερα μοντέλα της. Πλέον, μετά τη διαδικασία online κρατήσεων που ξεκίνησε τον Ιούλιο, είναι διαθέσιμο για όσους επιθυμούν να το προπαραγγείλουν. Με τιμή εκκίνησης τα 31.300 ευρώ, τη μοναδική για την κατηγορία του νέα hybrid electric τεχνολογία, προηγμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας και πλήρη εξοπλισμό από τη βασική έκδοση, το νέο Lexus LBX ήρθε για να ταράξει τα νερά στην κατηγορία του, ενώ είναι διαθέσιμο στην βασική έκδοση LBX αλλά και σε πέντε ξεχωριστές ατμόσφαιρες Elegant, Relax, Emotion, Cool και Original Edition.

Το νέο Lexus LBX διαθέτει προηγμένα συστήματα τεχνολογίας και ασφάλειας που συναντούμε σε μοντέλα μεγαλύτερης κατηγορίας της μάρκας, όπως το Έξυπνο Ψηφιακό Κλειδί, το Advanced Remote Parking, το Σύστημα προειδοποίησης σύγκρουσης εμπρός σε διασταυρούμενη πορεία (FCTA), καθώς και το πρωτοποριακό Σύστημα Ασφαλούς Εξόδου (SEA) και η Υποβοήθηση Αλλαγής Λωρίδας (LCA), που συνδυάζονται με το Σύστημα Ανίχνευσης Τυφλού Σημείου (BSM). Τέλος, οι πρώτες παραδόσεις για τις εκδόσεις Elegant, Relax, Emotion, Cool και Original Edition αναμένονται στις αρχές του 2024, ενώ για την πρώτη έκδοση LBX θα ξεκινήσουν στις αρχές της άνοιξης του 2024. Είστε έτοιμοι να ζήσετε μια νέα συναρπαστική καθημερινότητα με το καινούργιο Premium Casual Crossover της Lexus;

Η ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ

Οι σχεδιαστές της Lexus δημιούργησαν ένα μοντέρνο και εκλεπτυσμένο εσωτερικό με premium χαρακτηριστικά που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε σε μεγαλύτερα μοντέλα της μάρκας. Την παράσταση κλέβει ο ψηφιακός πίνακας οργάνων Tazuna Pro των 12,3 ιντσών, καθώς και η κεντρική οθόνη των 9,8 ιντσών του συστήματος multimedia. Μάλιστα, η τελευταία χρησιμοποιεί το πιο πρόσφατο σύστημα Lexus Link Connect, το οποίο παρέχει πλοήγηση βασισμένη στο cloud, βελτιστοποιώντας τον προγραμματισμό διαδρομής με πληροφορίες κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο. Επιπλέον, ο ψηφιακός βοηθός «Hey Lexus» αναβαθμίζει την εμπειρία του ταξιδιού, βασιζόμενος σε φωνητικές εντολές τόσο του οδηγού όσο και του συνοδηγού. Η κορυφαία ποιότητα και η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι φανερή σε μια επιλογή επενδύσεων με ελκυστική εμφάνιση και ευχάριστη αίσθηση αφής. Παράλληλα, εκτός από το κορυφαίας ποιότητας δέρμα, οι επιλογές περιλαμβάνουν ένα vegan εσωτερικό με συνθετικό δέρμα και υλικά για διάφορα τμήματα της καμπίνας. Επιπλέον, διαθέσιμος είναι και ο ατμοσφαιρικός

LEXUS

LiFO publi

36

LiFO

AUTO LiFO

Η ηλεκτροκίνηση είναι εδώ! Ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ηλεκτρικά ποδήλατα και ηλεκτρικά πατίνια κυκλοφορούν και φορτίζουν ανάμεσά μας. Πριν από μερικά χρόνια κανείς δεν μπορούσε να το φανταστεί, όμως πλέον είναι μια νέα πραγματικότητα. Προφανώς υπάρχουν ενστάσεις και περιθώρια βελτίωσης, όμως το μέλλον είναι τώρα και η αυτοκίνηση είναι μία, είτε είσαι petrolhead είτε… electrohead. Παρακάτω δίνουμε απάντηση στις πιο συνηθισμένες απορίες που αφορούν τη νέα τάση, η οποία μας έχει βάλει όλους στην πρίζα.

16.11.23 Οι εξελίξεις τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ένα ηλεκτρικό μέλλον που έμοιαζε μακρινό το βιώνουμε πλέον στο παρόν.

ΦΑΚΕΛΟΣ «Φ ΟΡΤΙΣΗ»: Φ ΟΡΤΙΣΤΗΣ VS ΤΑ Χ ΥΦ ΟΡΤΙΣΤΗΣ

Για τη φόρτιση του ηλεκτρικού αυτοκινήτου σημαντικό ρόλο παίζει η ταχύτητα, την οποία ορίζει ο τύπος του φορτιστή που δίνει ρεύμα στο όχημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι κανένας φορτιστής για οικιακή χρήση δεν είναι ταχυφορτιστής. Οι ταχυφορτιστές είναι μεγάλες και ακριβές συσκευές, συνήθως για επαγγελματική χρήση. Επιπλέον ο συγκεκριμένος τύπος φορτιστή λειτουργεί με συνεχές ρεύμα (DC) και έχει τη δυνατότητα να φορτίσει το εκάστοτε ηλεκτρικό εξαιρετικά γρήγορα. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι μέσα σε 20 έως και 40 λεπτά η μπαταρία μπορεί να αγγίξει μέχρι και το 80% της συνολικής της χωρητικότητας. Επιπλέον, οι ταχυφορτιστές έχουν δικό τους, μη αποσπώμενο καλώδιο. Στην αγορά υπάρχουν όμως και τα γνωστά μας wallbox, τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με τους ταχυφορτιστές, καθώς είναι εντελώς διαφορετικές συσκευές. Τα wallbox φορτίζουν με άνεση ένα ηλεκτρικό όχημα, προσφέρουν όμως σημαντικά μικρότερη ταχύτητα

LiFO 16.11.23

37

38

LiFO

AUTO LiFO

φόρτισης. Λειτουργούν με εναλλασσόμενο ρεύμα (AC) και συνήθως χρειάζονται από 4 έως 7 ώρες για να φορτίσουν πλήρως ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Αυτή η διακύμανση έχει να κάνει με την ταχύτητα φόρτισης που «αντέχει» ένα ηλεκτρικό και με τη χωρητικότητα της μπαταρίας του. Μάλιστα, σε ό,τι αφορά το καλώδιο, ορισμένα wallbox έχουν δικό τους, μη αποσπώμενο καλώδιο. Σε άλλες περιπτώσεις, ο ιδιοκτήτης πρέπει να χρησιμοποιήσει το δικό του για τη φόρτιση του ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Τέλος, ο πιο εύκολος τρόπος για να ξεχωρίζετε τον ταχυφορτιστή από το wallbox είναι το βύσμα. Αν είναι Type 2, δηλαδή αν είναι περίπου κυκλικό το σχήμα του, τότε είναι για wallbox. Στην περίπτωση του ταχυφορτιστή, το βύσμα έχει το ίδιο σχήμα με αυτό του wallbox, συν ένα οβάλ κομμάτι από κάτω. Το βύσμα αυτό ονομάζεται CCS και είναι για ταχυφορτιστή. Πολλές φορές μια συσκευή μπορεί να έχει και τα 2 βύσματα ώστε να εξυπηρετεί 2 αυτοκίνητα ταυτόχρονα. Σε αυτή την περίπτωση, στο Type 2 έχουμε απλή φόρτιση και στο CCS έχουμε ταχυφόρτιση.

ΗΛΕΚ ΤΡΙΚΟ ΑΥ ΤΟΚΙΝΗΤΟ VS ΧΕΙΜ Ω ΝΑΣ

Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν χρειάζονται κάποια ειδική μεταχείριση τον χειμώνα σε σχέση με αυτά που χρησιμοποιούν θερμικούς κινητήρες. Αντιθέτως, ίσως είναι πιο αποτελεσματικά στη χρήση τους εντός πόλης. Επιπλέον, διαθέτουν συστήματα που θα μας φανούν χρήσιμα σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε φροντίσει η μπαταρία του ηλεκτρικού αυτοκινήτου μας να έχει αποθηκευμένη μια ικανοποιητική ποσότητα ενέργειας. Άλλωστε, το ίδιο ισχύει και για τα θερμικά οχήματα, στα οποία οφείλουμε να έχουμε συμπληρώσει καύσιμο εφόσον αναμένουμε κακοκαιρία. Οπότε για να μετακινηθούμε με ασφάλεια θα πρέπει να προετοιμάσουμε το έδαφος για το ηλεκτρικό μας όχημα. Πιο συγκεκριμένα, να απομακρύνουμε την ποσότητα χιονιού από τις επιφάνειες, ξεκινώντας από την οροφή του οχήματος. Δεν πρέπει να αφήσουμε πάνω του μεγάλα κομμάτια χιονιού, διότι αυτά θα πέσουν όταν κινηθεί, δημιουργώντας πρόβλημα στους οδηγούς που ακολουθούν. Επιπλέον, στο σημείο που βρίσκονται οι τροχοί καθαρίζουμε καλά τον χώρο, για να τοποθετήσουμε τις αλυσίδες. Σε περίπτωση που υπάρχει πάγος πάνω στα κρύσταλλα του αυτοκινήτου μας, καθαρίζουμε με ειδικές ξύστρες που υπάρχουν στο εμπόριο. Ωστόσο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια πλαστική κάρτα (τράπεζας) για να έχουμε σχετικά καλό αποτέλεσμα. Παράλληλα, ένα σημείο του αυτοκινήτου στο οποίο συχνά αντιμετωπίζουμε πρόβλημα είναι οι υαλοκαθαριστήρες. Σε περίπτωση που δεν έχουμε προβλέψει να τους ανασηκώσουμε πριν από την κακοκαιρία, είναι πιθανό να έχουν κολλήσει τα ελαστικά τους πάνω στο κρύσταλλο.

16.11.23

Μάλιστα, δεν θα πρέπει να τους ανασηκώσουμε ή να τους λειτουργήσουμε διότι θα καταστραφούν αλλά να χρησιμοποιήσουμε αλκοολούχα χημικά, τα οποία είναι κατάλληλα γι’ αυτήν τη χρήση. Διαφορετικά, θα περιμένουμε να ζεσταθούν με την εσωτερική θέρμανση του κλιματισμού. Αφού έχουμε καθαρίσει το όχημα και έχουμε ικανοποιητική ορατότητα, είναι η στιγμή για θα τοποθετήσουμε αλυσίδες. Για να δούμε με ποιον τρόπο θα τις τοποθετήσουμε, θα πρέπει να ακολουθήσουμε τις αντίστοιχες οδηγίες. Επιπλέον, μπορούμε να επιλέξουμε ένα αντίστοιχο σετ με χιονοκουβέρτες, οι οποίες είναι εξίσου αποτελεσματικές. Για να πραγματοποιήσουμε τη διαδικασία αυτή, θα πρέπει πρώτα να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, χρησιμοποιώντας ένα αδιάβροχο ζευγάρι γάντια. Ωστόσο, το πιο σημαντικό πλεονέκτημα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι ότι παράγουν θέρμανση απευθείας όταν το επιλέξει ο οδηγός. Σε αντίθεση με τα οχήματα με diesel κινητήρα, θέλουν αρκετή ώρα ώστε να ανεβάσει θερμοκρασία το κύκλωμα νερού και να προσφέρουν θέρμανση. Έτσι, όσο καθαρίζουμε το ηλεκτρικό μας όχημα, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τον κλιματισμό. Μάλιστα, αυτό θα συμβάλει στο ολοκληρωτικό ξεπάγωμα τον κρυστάλλων καθώς και στη δημιουργία άνετης ατμόσφαιρας στην καμπίνα. Επιπλέον, τα περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα προσφέρουν τη δυνατότητα προγραμματισμένης λειτουργίας του κλιματιστικού. Έτσι, σε περίπτωση που γνωρίζουμε την ώρα άφιξής μας, μπορούμε να το έχουμε προγραμματίσει από πριν. Τέλος, προσφέρουν την επιλογή ενεργοποίησης του κλιματισμού, των θερμαινόμενων καθισμάτων ή τιμονιού καθώς και της απόψυξης των κρυστάλλων μέσω εφαρμογής στο smartphone του χρήστη. Έτσι, πριν καν ξεκινήσουμε τη διαδικασία καθαρισμού του οχήματος, έχουμε αποτελέσματα από το εσωτερικό του σπιτιού ή του γραφείου μας.

Το νέο Opel Corsa είναι γεννημένο για την κορυφή

LiFO 16.11.23

Με τεχνολογίες αιχμής, την εντυπωσιακή μάσκα Opel Vizor καθώς και τη νέα αμιγώς ηλεκτρική έκδοση, το νέο Corsa είναι καλύτερο από ποτέ.

39

Τέλος, εξίσου σημαντική είναι και η δυνατότητα ασύρματης σύνδεσης ενός συμβατού smartphone στο σύστημα πολυμέσων μέσω του Apple CarPlay και του Android Auto, καθώς και η δυνατότητα ασύρματης φόρτισής του. Το νέο Opel Corsa κάνει τη νύχτα… μέρα Εφοδιασμένο με την κορυφαία τεχνολογία IntelliLux® LED Matrix, το νέο Corsa διαθέτει βελτιωμένο σύστημα προβολέων για βέλτιστη ορατότητα χάρη στη δυνατότητα αυτόματης προσαρμογής ανάλογα με τις συνθήκες φωτισμού του περιβάλλοντος. Τα 14 μεμονωμένα στοιχεία LED εξασφαλίζουν μια φωτεινή εμπειρία οδήγησης, αφού προσαρμόζουν τη δέσμη φωτός με μεγαλύτερη ακρίβεια από πριν, για να μην τυφλώνονται οι υπόλοιποι χρήστες του δρόμου. Παράλληλα, το νέο Corsa εφοδιάζεται με πληθώρα υπερσύγχρονων συστημάτων υποβοήθησης, τα οποία κάνουν την οδήγηση πιο ξεκούραστη και πιο ασφαλή, όπως το σύστημα πλευρικής προστασίας και η νέα πανοραμική κάμερα οπισθοπορείας υψηλής ανάλυσης. Πολλά από τα συγκεκριμένα ηλεκτρονικά βοηθήματα συμπεριλαμβάνονται στον στάνταρ εξοπλισμό (ακόμη και από τη βασική έκδοση), όπως η προειδοποίηση εμπρόσθιας σύγκρουσης με αυτόματο φρενάρισμα έκτακτης ανάγκης και αναγνώριση πεζών, η υποβοήθηση διατήρησης λωρίδας κυκλοφορίας, η αναγνώριση των πινακίδων οδικής σήμανσης, η αναγνώριση κόπωσης οδηγού και το Park Pilot πίσω. Την ίδια στιγμή, οι υποψήφιοι αγοραστές μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε τρεις εξαιρετικά οικονομικούς βενζινοκινητήρες 1,2 λίτρων με απόδοση 75 (MT6), 100 (ΜΤ6 ή ΑΤ8) και 130 ίππους (AT8). Ωστόσο, το νέο Corsa θα είναι διαθέσιμο και σε αμιγώς ηλεκτρική έκδοση με νέο ηλεκτροκινητήρα απόδοσης 156 ίππων και αυτονομία έως 405 χιλιόμετρα. Επιπλέον, για πρώτη φορά μοντέλο της Opel θα είναι διαθέσιμο και με υβριδικό σύστημα κίνησης, το οποίο περιλαμβάνει μία μπαταρία ιόντων λιθίου και έναν βενζινοκινητήρα 1,2 λίτρων απόδοσης 100 ή 136 ίππων, που συνδυάζεται με ηλεκτρονικό κιβώτιο διπλού συμπλέκτη και έναν ηλεκτροκινητήρα. Τέλος, το νέο Opel Corsa είναι διαθέσιμο με όφελος 600 ευρώ στις εκδόσεις Edition και GS, και 1.000 ευρώ για τις υπόλοιπες εκδόσεις, με την τιμή εκκίνησής του μέσω της προωθητικής ενέργειας να διαμορφώνεται στα 17.900 ευρώ.

ΠΙΟ ΜΟΝΤΕΡΝΟ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΑΠΟ ΠΟΤΕ, το Opel Corsa έρχεται με νέα σχεδίαση, εφοδιασμένο με κορυφαία τεχνολογία σε όλα τα επίπεδα, ενώ, πέρα από την αμιγώς ηλεκτρική έκδοσή του, θα είναι διαθέσιμο και σε υβριδική. Αρχικά, το νέο Corsa υιοθετεί τη νέα σχεδιαστική γλώσσα της Opel, οπότε στο εμπρός τμήμα κυριαρχεί η χαρακτηριστική μάσκα Opel Vizor, την οποία συναντάμε πλέον σε όλα τα μοντέλα της μάρκας. Η μαύρη μάσκα καλύπτει το μπροστινό τμήμα του Corsa και ενσωματώνει ιδανικά τη γρίλια, τους προβολείς LED καθώς και το κεντρικά τοποθετημένο Opel Blitz. Αντίστοιχα εντυπωσιακή είναι και η πλαϊνή όψη του νέου Corsa, με την οροφή να μοιάζει να αιωρείται, ενώ στο πίσω μέρος ξεχωρίζει το έμβλημα «Corsa», το οποίο είναι πλέον τοποθετημένο στο κέντρο της πίσω πόρτας.

Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ CORSA ΕΙΝΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ

Στα ενδότερα του νέου Opel Corsa κυριαρχεί η τεχνολογία. Μάλιστα, η ενσωματωμένη πλατφόρμα Snapdragon Cockpit της Qualcomm Technologies διαθέτει αναβαθμισμένα γραφικά, multimedia και χαρακτηριστικά τεχνητής νοημοσύνης (AI). Έτσι, προσφέρει ένα πιο ενημερωμένο περιεχόμενο, το οποίο συλλέγει διαρκώς πληροφορίες από το περιβάλλον και εξελίσσεται, ώστε να ανταποκρίνεται επιτυχώς στις προτιμήσεις των επιβατών. Το νέο Corsa υιοθετεί τη φιλοσοφία της «αποτοξίνωσης» (Detox to the max) της Opel, με το σύστημα πλοήγησης να προσφέρει συνδεδεμένες υπηρεσίες, αναγνώριση φυσικής ομιλίας με την εντολή «Hey Opel», καθώς και ενημερώσεις over-the-air. Επιπλέον, η απεικόνιση των πληροφοριών από τα συστήματα πλοήγησης και πολυμέσων στην έγχρωμη οθόνη αφής 10 ιντσών, όπως και στην οθόνη πληροφόρησης οδηγού, έγινε ακόμη πιο ευκρινής.

OPEL

LiFO publi

40

LiFO

16.11.23

AUTO LiFO

Η επιλογή των κατάλληλων ελαστικών για το αυτοκίνητο είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διαδικασία.

Τι ελαστικά αυτοκινήτου να επιλέξω;

Το σωστό σετ ελαστικών θα πρέπει να καλύπτει συγκεκριμένες προϋποθέσεις, καθώς και τις ανάγκες μετακίνησής σας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι κατασκευαστές ελαστικών προσφέρουν στην αγορά μια ευρεία γκάμα προϊόντων για την κάλυψη όλων των αναγκών. Ας τα δούμε αναλυτικά.

ΘΕΡΙΝΑ ΕΛ ΑΣΤΙΚ Α

Ένα all around ελαστικό, ιδανικό για οδήγηση σε στεγνό οδόστρωμα, καθώς εκεί προσφέρει τη μέγιστη πρόσφυσή του. Δεν προβληματίζει ούτε στο βρεγμένο οδόστρωμα, με τις επιδόσεις του να παραμένουν σε ικανοποιητικά επίπεδα.

ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΕΛ ΑΣΤΙΚ Α

Ένας τύπος ελαστικού που είναι υποχρεωτικός στις βόρειες χώρες της Ευρώπης. Στη χώρα μας, ακόμη και σε ορεινές περιοχές, η χρήση του δεν είναι υποχρεωτική, εν αντιθέσει με τις αντιολισθητικές αλυσίδες που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε όχημα. Τα συγκεκριμένα ελαστικά συνήθως επιλέγονται από Νοέμβριο μέχρι Μάρτιο, όταν οι θερμοκρασίες είναι εξαιρετικά χαμηλές σε περιοχές όπου χιονίζει συχνά. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι, όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους 7 βαθμούς, η σκληρή γόμα των θερινών ελαστικών «σφίγγει» περισσότερο και δεν προσφέρει τη μέγιστη πρόσφυση. Γι’ αυτό και τα χειμερινά ελαστικά έχουν πιο μαλακή

Ελαστικά Continental: Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους!

LiFO 16.11.23

Πολλαπλές ευρωπαϊκές πρωτιές και διακρίσεις σε ανεξάρτητες δοκιμές,και κορυφαία νέα μοντέλα για το 2023.

ΤΟ PREMIUMCONTACT 7

41

Το PremiumContact 7 προσφέρει την 7η γενιά του επιτυχημένου premium ελαστικού, συνεχίζοντας την πολυετή εξέλιξη αυτής της κορυφαίας σειράς. Για το νέο θερινό ελαστικό, οι κατασκευαστές εστίασαν στην πιο σημαντική ανάγκη των οδηγών, τη μέγιστη ασφάλεια. Έτσι, το ελαστικό αυτό αποτελεί τη ναυαρχίδα της Continental που εξαρχής είχε στόχο να λανσάρει το πιο ασφαλές ελαστικό στην αγορά για άνετη και ξέγνοιαστη οδήγηση ανά πάσα στιγμή, για όλη την οικογένεια.

ΤΟ SPORTCONTACT 7

Με το SportContact 7 η Continental διαθέτει ένα UUHP ελαστικό υψηλών επιδόσεων. Οι επιδόσεις του SportContact 7 στην πίστα έχουν αυξηθεί κατά 10%, σε σύγκριση με το προηγούμενο μοντέλο. Οι αποστάσεις φρεναρίσματος σε βρεγμένο οδόστρωμα έχουν μειωθεί κατά 8%, ενώ σε στεγνό οδόστρωμα είναι κατά 6% καλύτερο και παρουσιάζει 17% μεγαλύτερη αντοχή στη φθορά.

ΤΟ ΝΕΟ ULTRACONTACT

Το νέο UltraContact αποτελεί ένα θερινό ελαστικό με μεγάλο χιλιομετρικό ωφέλιμο και τα γνωστά πρότυπα ασφαλείας της Continental. Οι κατασκευαστές έχουν επανασχεδιάσει τη σύνθεση της γόμας και το πέλμα, ώστε να συνδυάζουν μέγιστη διάρκεια ζωής με χαρακτηριστικά ασφαλούς χειρισμού, ασφαλείς αποστάσεις φρεναρίσματος, χαμηλή αντίσταση κύλισης και χαμηλές εκπομπές θορύβου. Έτσι είναι κατάλληλο και για ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα οποία συνηθίζεται πλέον να εξοπλίζονται με «ήσυχα» ελαστικά, καθώς ο θόρυβος κύλισης είναι πιο αξιοσημείωτος στους επιβάτες απ’ ό,τι στα αυτοκίνητα με κινητήρες καύσης.

ΤΟ ΝΕΟ ALLSEASONCONTACT 2

Από το φθινόπωρο του 2023 θα είναι διαθέσιμο στην παγκόσμια αγορά το νέο AllSeasonContact 2 που αποτελεί την περαιτέρω εξέλιξη του πολυβραβευμένου προκατόχου του AllSeasonContact. Με αυτό το προϊόν η Continental λανσάρει το καλύτερο all season ελαστικό μέχρι σήμερα, προσφέροντας κορυφαίο οδηγικό έλεγχο σε κάθε καιρική συνθήκη. Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού του, η Continental εστίασε στην υψηλή απόδοση, στην ασφάλεια και στην οδηγική απόλαυση. Η Continental αύξησε το χιλιομετρικό ωφέλιμο κατά 15%, ενώ μείωσε την αντίσταση κύλισης κατά 6%, χωρίς συμβιβασμούς στην ασφάλεια. Το AllSeasonContact 2 παρέχει ακόμα καλύτερο χειρισμό στο στεγνό οδόστρωμα και έχει ακόμη μικρότερη απόσταση φρεναρίσματος σε βρεγμένο και στεγνό οδόστρωμα. Όσον αφορά την οδηγική άνεση, τα χαρακτηριστικά ασφαλείας στο χιόνι και την υδρολίσθηση, το AllSeasonContact 2 βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τον προκάτοχό του.

ΤΟ ΝΕΟ ULTRACONTACT NXT

ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΘΕΣΕΙΣ, ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ έχουν κερδίσει μέχρι στιγμής τα θερινά ελαστικά της Continental σε ανεξάρτητες δοκιμές ελαστικών το 2023. Οι δοκιμές έγιναν από ευρωπαϊκά περιοδικά αυτοκινήτων, λέσχες και διαδικτυακά μέσα. Το νέο SportContact 7 ήταν ο νικητής σε όλες τις δοκιμές στις οποίες συμμετείχε για συνολικά επτά δημοσιευμένα tests φέτος. Τρεις φορές βαθμολογήθηκε ως «εξαιρετικό» ή «κορυφαίο». Το επίσης νέο PremiumContact 7 κατέλαβε την πρώτη θέση σε τρεις από τις πέντε δοκιμές στις οποίες έλαβε μέρος και απέσπασε κορυφαίες βαθμολογίες σε τρεις από αυτές. Το UltraContact ήταν επίσης πρώτος σκόρερ. Το PremiumContact 6, το οποίο συνεχίζει να παράγεται, καθώς αποτελεί ελαστικό 1ης τοποθέτησης για πολλούς κατασκευαστές οχημάτων, βαθμολογήθηκε ως «πολύ καλό» από κορυφαίο γερμανικό περιοδικό αυτοκινήτου και ως «καλό» (η καλύτερη βαθμολογία που δόθηκε) από το German Automobile Club (ADAC). Μέχρι στιγμής έχουν δημοσιευτεί συγκριτικά ελαστικών από ειδικούς δημοσιογράφους, σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο). Τα πολυάριθμα εξαιρετικά αποτελέσματα στις ανεξάρτητες δοκιμές καταδεικνύουν το υψηλό επίπεδο ανάπτυξης και κατασκευής των ελαστικών της Continental, η οποία έχει κατακτήσει αυτές τις διακρίσεις ανεμπόδιστα. Αυτό δείχνει την υψηλή ισορροπία της γκάμας των ελαστικών της εταιρείας, αναφορικά και με τα οδηγικά χαρακτηριστικά αλλά και τα χαρακτηριστικά αειφορίας.

CONTINENTAL

Στα μέσα Ιουνίου, η Continental παρουσίασε το νέο UltraContact NXT, το πιο αειφόρο μέχρι σήμερα ελαστικό της. Με έως και 65% ανανεώσιμα, ανακυκλωμένα και πιστοποιημένα ανιχνεύσιμα υλικά στην εφοδιαστική αλυσίδα, η Continental είναι ο πρώτος κατασκευαστής παγκοσμίως που λανσάρει ένα ελαστικό μαζικής παραγωγής με τόσο υψηλή περιεκτικότητα βιώσιμων υλικών, σε συνδυασμό με μέγιστη βαθμολογία στην ετικέτα ελαστικών Ε.Ε. Και οι 19 διαθέσιμες διαστάσεις θα φέρουν την υψηλότερη δυνατή βαθμολογία («A») σε αυτή την ετικέτα αναφορικά με την αντίσταση κύλισης, το φρενάρισμα στο βρεγμένο οδόστρωμα και τον εξωτερικό θόρυβο. Το UltraContact NXT είναι διαθέσιμο σταδιακά στην Ευρώπη ήδη από αυτόν τον Ιούλιο. Στην Continental η ασφάλεια, οι επιδόσεις και η αειφορία συμβαδίζουν. Με το UltraContact NXT επιτυγχάνονται οι φιλόδοξοι στόχοι της εταιρείας και υλοποιείται ένα σημαντικό άλμα βιωσιμότητας, αποδεικνύοντας τεχνολογική υπεροχή και καινοτόμο προσέγγιση, που οδηγεί με ταχύτητα στα ελαστικά του μέλλοντος. Το ελαστικά της Continental είναι διαθέσιμα πανελλαδικά, σε πληθώρα διαστάσεων, μέσα από το δίκτυο καταστημάτων των επίσημων συνεργατών της Continental (https://www.continental-tires.gr/car/dealerlocator).

LiFO publi

42

LiFO

AUTO LiFO

16.11.23

σύνθεση που κάνει πιο γρήγορη τη φθορά σε υψηλές θερμοκρασίες, αλλά προσφέρει βέλτιστο κράτημα τον χειμώνα. Όταν φθαρούν, τα ελαστικά δεν είναι πλέον αποτελεσματικά σε χιόνι ή σε βρεγμένο οδόστρωμα.

ΕΛ ΑΣΤΙΚ Α 4 ΕΠΟΧ Ω Ν

Τα ελαστικά 4 εποχών σάς δίνουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε το αυτοκίνητό σας σε καλές συνθήκες τόσο το καλοκαίρι όσο και τον χειμώνα. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ελαστικό που συνδυάζει το χειμερινό και το θερινό. Δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο ένα θερινό ελαστικό σε στεγνό έδαφος ή όσο ένα χειμερινό ελαστικό σε χιονισμένο έδαφος, όμως παραμένει αποτελεσματικό σε όλες τις συνθήκες για τα πρώτα χρόνια.

ΕΛ ΑΣΤΙΚ Α ΓΙΑ SU V

Τα ελαστικά που αφορούν την πιο δημοφιλή κατηγορία της εποχής μας είναι αυτά των SUV. Το υψηλό κέντρο βάρους και ο μεγαλύτερος όγκος που διαθέτουν σε σύγκριση με τα παραδοσιακά αυτοκίνητα έκαναν αρκετούς κατασκευαστές να λανσάρουν ελαστικά για SUV και crossover. Τα ελαστικά των SUV διαθέτουν ενισχυμένο προφίλ και ορισμένες φορές είναι ιδανικά για χρήση σε χιόνι ή χώμα. Επιπλέον, διαθέτουν πληθώρα διαστάσεων, ώστε να εφαρμοστούν σε όλα τα μοντέλα της αγοράς.

ΕΛ ΑΣΤΙΚ Α ΓΙΑ ΗΛΕΚ ΤΡΙΚ Α ΑΥ ΤΟΚΙΝΗΤΑ

Τα ελαστικά για ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν πολύ ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν από τα συμβατικής τεχνολογίας αυτοκίνητα. Ένα από τα σημαντικά στοιχεία τους είναι η αντοχή στο έξτρα βάρος. Ως γνωστόν, ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι σημαντικά βαρύτερο από ένα μοντέλο με παρόμοιες διαστάσεις και κινητήρα εσωτερικής καύσης. Για τον λόγο αυτό τα ελαστικά τους είναι ιδιαίτερης κατασκευής με ενισχυμένη αντοχή στους ώμους και το πέλμα, καθώς και μειωμένο συντελεστή αντίστασης κύλισης.

ΤΙ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΛ ΑΣΤΙΚ Ω Ν ΝΑ ΕΠΙΛΕΞ Ω;

Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιοκτήτες αυτοκινήτων θέλουν να τοποθετήσουν φαρδύτερα ελαστικά και μεγαλύτερες ζάντες για αισθητικούς λόγους. Έφτασε η ώρα της αλλαγής ελαστικών και το ερώτημα είναι «διατηρούμε τη διάσταση του κατασκευαστή ή βάζουμε μεγαλύτερη;». Πέρα από το αισθητικό κομμάτι, η αύξηση του πλάτους των ελαστικών βελτιώνει το κράτημα, καθώς η μεγαλύτερη επιφάνεια επαφής με το οδόστρωμα σημαίνει και αυξημένη πρόσφυση. Ωστόσο, πριν από την τελική απόφαση θα πρέπει να έχετε κατά νου να μην αλλοιώσετε τα οδικά χαρακτηριστικά του αυτοκινήτου σας. Ο βασικότερος κανόνας είναι ότι δεν πρέπει να αλλάξει σημαντικά η συνολική διάμετρος του τροχού, ώστε να μη χαλάσει το βήμα του αυτοκινήτου. Από την άλλη, ένα φαρδύτερο ελαστικό συμβάλλει στο καλύτερο κράτημα, αλλά με το ανάλογο «τίμημα» λόγω μειωμένης άνεσης και αυξημένου θορύβου κύλισης. Αν ξεφύγετε κατά πολύ από τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, η οδική συμπεριφορά δεν θα είναι αυτή που περιμένετε από το αυτοκίνητό σας. Αρχικά, οι επιταχύνσεις από στάση αλλά και εν κινήσει θα επηρεαστούν σημαντικά. Αυτό συμβαίνει γιατί η ισχύς του κινητήρα πρέπει να υπερνικήσει την αυξημένη τριβή λόγω του μεγαλύτερου πλάτους

του ελαστικού αλλά και το αυξημένο βάρος τόσο του ελαστικού όσο και της ζάντας. Σημαντικά θα αυξηθεί και η κατανάλωση καυσίμου για τους παραπάνω λόγους. Τέλος, αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάτε σε καμία περίπτωση είναι ότι ένα μεγαλύτερο σετ ελαστικών στοιχίζει σημαντικά κατά την αντικατάστασή του. Οπότε με αυτόν τον τρόπο εκτοξεύεται το κόστος χρήσης, χωρίς ουσιαστικό λόγο. Να σημειωθεί επίσης ότι οι κάτοχοι ηλεκτρικών αυτοκινήτων πρέπει να είναι εξαιρετικά φειδωλοί προτού προβούν στην οποιαδήποτε αλλαγή. Ένα μεγαλύτερο σετ ελαστικών θα μειώσει σημαντικά την αυτονομία του ηλεκτρικού τους οχήματος, αυξάνοντας παράλληλα το άγχος του οδηγού. Σε γενικές γραμμές, δεν θα πρέπει να ξεφεύγετε από τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, αν θέλετε το αυτοκίνητό σας να αποδίδει σωστά. Αν θέλετε όμως να τοποθετήσετε φαρδύτερα ελαστικά και μεγαλύτερες ζάντες, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για να είστε σίγουροι. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η επιλογή σας θα πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων του κατασκευαστή, καθώς μόνο έτσι θα εξασφαλίσετε την εύρυθμη λειτουργία του οχήματός σας.

LiFO 16.11.23

43

44 lifo – 16.11.23

791

ΜΟΥΣΙΚΗ

Molly Nilsson Η Σουηδή μουσικός Molly Nilsson, που ζει μεταξύ Στοκχόλμης και Βερολίνου, έρχεται και στην Αθήνα με το άλμπουμ της «Extreme» ανά χείρας, το οποίο ηχογραφήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το άλμπουμ απομακρύνεται από τον συνηθισμένο κόσμο της και με μια έκρηξη «θυμωμένης χαράς» έρχεται να παρηγορήσει την απογοητευμένη μας γενιά, καταφέρνοντας, μέσα από μικρές, προσωπικές αλήθειες, να οδηγηθεί σε ένα οικουμενικό μουσικό σύμπαν που μιλά σε όλους.

18/11, Death Disco, Ωγύγου 16, 21:00, είσοδος από 20 ευρώ

46

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

48

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

51

ΘΕΑΤΡΟ Η ασχήμια πρέπει να πεθάνει

52

EΙΚΑΣΤΙΚΆ Ο Γιώργος Χατζημιχάλης στο Μουσείο Μπενάκη

54

ΒΙΒΛΙΟ «Κανείς δεν κατάφερε να καπηλευθεί το Πολυτεχνείο»

56

ΜΟΥΣΙΚΗ 5 άλμπουμ για τον Νοέμβριο

16.11.23 – lifo 45

του Μπλάκι και του Μάρκο, με φόντο την πολιτική αναταραχή και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η ίδια ιστορία ανεβαίνει τώρα στη σκηνή του θεάτρου Ακροπόλ σε διασκευή και σκηνοθεσία του Σέρβου σκηνοθέτη Νικίτα Μιλιβόγεβιτς, με πρωταγωνιστές τους Βασίλη Χαραλαμπόπουλο, Γιάννη Τσορτέκη και Αλεξάνδρα Αϊδίνη.

erifil doukeli. lost, eroded & vulnerable @ taf

the week

18/11-17/12, θέατρο Ακροπόλ, Ιπποκράτους 9-11, Τετ. 19:00, Πέμ. 20:00, Παρ. 21:00, Σάβ.

17:45 & 21:00, Κυρ. 19:00, είσοδος από 15 ευρώ

5 ΜΟΥΣΙΚΗ Johnny Labelle, VASSILINA και In Atlas live στο Ρομάντσo

STOEP TH S PR ES

ΦΕΣΤΙΒΑΛ 2ο Λεσβιακό Φεμινιστικό Φεστιβάλ

1 6 - 22 νοε μ β ρ ιου 20 23

1 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Lost, eroded & vulnerable

3 ΘΕΑΤΡΟ «Το γάλα»

Όταν η επιφάνεια των πραγμάτων αποτελεί ταυτόχρονα και το μέγιστο βάθος τους και τίποτα δεν διατηρεί κάποια αβεβαιότητα ή ασάφεια, είναι πολύ εύκολο να μην μπορούμε στ’ αλήθεια να συνδεθούμε. Ο κόσμος γίνεται συνεχώς όλο και πιο διαφανής κι όμως όλο και πιο παράδοξος: ενώ η πλήρης άρση της αμφισημίας εμφανίζεται ως απόλυτο πρόταγμα των καιρών, συχνά δυσκολευόμαστε να διακρίνουμε μεταξύ του αυθεντικού και της προσομοίωσης. Η ομαδική έκθεση «Lost, eroded and vulnerable», συνομιλώντας με ένα ευρύ φάσμα ερμηνειών της έννοιας της διαφάνειας, πραγματεύεται ζητήματα χαμένης ταυτότητας, διαβρωμένων ορίων και πλήρους ευαλωτότητας σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από υπερσυνδεσιμότητα, υπερέκθεση και υπερέλεγχο.

Το έργο-σταθμός του νεοελληνικού θεάτρου, που υπολογίζεται ότι έχουν δει περισσότεροι από 500.000 θεατές σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, επανέρχεται στη σκηνή του θεάτρου Σταθμός, είκοσι χρόνια από τη συγγραφή του και δέκα μετά το τελευταίο του ανέβασμα στη σκηνή. Μια μητέρα από την πρώην Σοβιετική Ένωση και οι δυο της γιοι συνθέτουν μια συγκλονιστική οικογενειακή ιστορία στην οποία φωτίζεται δεξιοτεχνικά από τον συγγραφέα ο συναισθηματικός κόσμος των ηρώων και οι ανησυχίες τους, όπως αυτές πηγάζουν μέσα από το κοινωνικό τους περιβάλλον, αλλά κυρίως η αίσθηση που έχει κανείς πως όλα μέσα του μαλακώνουν και ζεσταίνονται όταν σταματάει πια να κλαίει και να πονάει γιατί δέχεται την τροφή του, γιατί αγαπιέται.

16/11-3/12, T.A.F./ the art foundation, Νορμανού 5, Τετ.-Κυρ., 15:00-23:00, είσοδος ελεύθερη

2 ΜΟΥΣΙΚΗ Η Angelique Kidjo στο ΚΠΙΣΝ

απο τon ίωνa καλλιμάνη

46 lifo – 16.11.23

Επιστρέφει με τη δεύτερη έκδοσή του το πολυσυλλεκτικό Λεσβιακό Φεμινιστικό Φεστιβάλ. Παρά τις δυσκολίες στη διοργάνωσή του, το Λεσβιακό Φεμινιστικό Φεστιβάλ υπόσχεται δύο μέρες γεμάτες ανοιχτές συζητήσεις για διάφορα πολιτικά/ κοινωνικά θέματα από τη λεσβιακή, φεμινιστική μάτια, speed dating, πάρτι, stand up, προβολές καθώς και το 1ο Athens Lesbian Catwalk. Όπως γράφουν και οι διοργανώτριες του φεστιβάλ: «Μετά από μια δύσκολη χρονιά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά, έχουμε ανάγκη να συναντηθούμε σε έναν χώρο όπου θα μπορούμε να είμαστε “εμείς”».

18/11, 14:00-22:00, 19/11, 15:00-22:00, Δημοτική Αγορά Κυψέλης, είσοδος ελεύθερη

Η πέντε φορές βραβευμένη με Grammy ερμηνεύτρια της σύγχρονης world μουσικής Angelique Kidjo κάνει μια στάση στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιοδείας της στο ΚΠΙΣΝ, λίγο πριν από την ολοκλήρωσή της τον ίδιο μήνα στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. H «πρώτη ντίβα της Αφρικής», όπως τη χαρακτήρισε το περιοδικό TIME, με 13 άλμπουμ στο ενεργητικό της, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει εδραιώσει τη θέση της ως μία από τις πιο ξεχωριστές φωνές της διεθνούς μουσικής και μια εμβληματική μορφή για την ιστορική εξέλιξη της κοινωνικοπολιτικής και πολιτισμικής Αφρικής σήμερα.

18/11-3/12, θέατρο Σταθμός, Βίκτωρος Ουγκώ 55, Παρ.-Σάβ. 21:00, Κυρ. 18:15, είσοδος από 10 ευρώ

20/11, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, ΕΛΣ, 20:30, είσοδος από 10 ευρώ

Το Underground, η εμβληματική ταινία του Εμίρ Κουστουρίτσα, αφηγείται την επική ιστορία δύο φίλων,

4 ΘΕΑΤΡΟ «Underground» στο θέατρο Ακροπόλ

Το Ρομάντσο υποδέχεται την Πέμπτη 16/11 τρία φρέσκα ονόματα από την πειραματική μουσική σκηνή της Αθήνας και της Κοπεγχάγης. Ο Αθηναίος τραγουδιστής και τραγουδοποιός Johnny Labelle μας μεταφέρει στο σκοτεινό, εσωτερικό και ρομαντικό μουσικό του σύμπαν και συναντά την πειραματική μουσική της VASSILINA, το απόκοσμο κράμα ποπ και dark electronic ήχου της. Στο ίδιο live συμμετέχει και η γεννημένη στην Κοπεγχάγη, In Atlas, με το φορτισμένο με dark disco vibes ηχοτοπίο της.

16/11, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, 21:00, είσοδος από 10 ευρώ

6 ΜΟΥΣΙΚΗ Microcosmos: Lambert

Ο μουσικά ακατάτακτος Βερολινέζος μουσικός Lambert, που έκανε το ντεμπούτο του το 2014 και εμφανίζεται πάντα φορώντας μάσκα, συντηρώντας έτσι την παράδοση που εγκαινίασαν ήδη από τα ’70s οι Καλιφορνέζοι Residents στην ποπ, περνά και από τη χώρα μας στο πλαίσιο της μουσικής σειράς του ΚΠΙΣΝ, Microcosmos, που δίνει φωνή σε καινοτόμους καλλιτέχνες με άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο εμφανές τζαζ υπόβαθρο.

19/11, Φάρος, ΚΠΙΣΝ, 21:00, είσοδος από 10 ευρώ

7 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Περί τρυφερών πραγμάτων Η Λίλα Πολενάκη, στη νέα της ατομική της έκθεση που φιλοξενεί η γκαλερί Μπαταγιάννη, παρουσιάζει ζωγραφικά έργα ποικίλων διαστάσεων από διάφορες στιγμές της δημιουργικής της πορείας και μια ομάδα αντικειμένων από την πρόσφατη ενασχόλησή της με την κεραμική, που θα συνομιλήσει με τα ζωγραφικά της τελάρα.

21/11-23/12, γκαλερί Μπαταγιάννη, Αντήνορος 17, Τρ.-Παρ. 16:00-20:00, Σάβ. 11:00-15:00

8 ΜΟΥΣΙΚΗ Exuviae, Elles The Doll

ΠΑΡΤΙ

Futrub by Qreclaim Τα ακατάτακτα και ελεύθερα πάρτι του Qreclaim παρουσιάζουν τη νέα τους σειρά Futrub, εκφράζοντας μια ανάγκη επαναπροσέγγισης σε μια πόλη που αλλάζει και μεταλλάσσεται συνεχώς και όπου τα όρια που κάποτε χώριζαν τις διαφορετικές κατηγορίες σταδιακά υποχωρούν. Στο lineup του πάρτι οι 555ivas, Astytekk, J Biloba, Pink.Wav, Poor J’Darr, Socrates Antypas, Zuzu.

18/11, Βατσαξή 4, 23:59 (περισσότερες πληροφορίες για τα εισιτήρια θα ανακοινωθούν σύντομα)

H μαγευτική μουσική παραγωγός και καλλιτέχνις με βάση το Βερολίνο, Elles The Doll, παρουσιάζει στο ΚΕΤ το ντεμπούτο άλμπουμ της «Exuviae», ένα κλείσιμο του ματιού στη λέξη «έκδυμα», δηλαδή στο δέρμα που αποβάλλουν τα ερπετά ή γενικότερα σε ό,τι απορρίπτεται από το σώμα. Στην πρώτη επίσημη παρουσίαση του δίσκου της οι μουσικές της συνθέσεις με τους αντισυμβατικούς ρυθμούς, τις glitchy υφές και τα αινιγματικά, απόκοσμα στοιχεία συναντούν το queer βίωμα και την ανάγκη για αυθεντικότητα, δίνοντας πνοή σε ένα απόκοσμο και ξεχωριστό οπτικοακουστικό σύμπαν.

the week

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

18/11, Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, Κύπρου 91Α, 21:00, είσοδος από 8 ευρώ

9 ΘΕΑΤΡΟ «H αφιέρωση» H Αφιέρωση, σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη, επιστρέφει για δεύτερη χρονιά στο θέατρο Σφενδόνη. Το έργο επιχειρεί, μέσα από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπότο Στράους, να μιλήσει για τη διαχείριση του πόνου της ερωτικής απώλειας αλλά και για την πνευματικότητα της Κεντρικής Ευρώπης του προηγούμενου αιώνα.

20/11-26/12, θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Δευτ.Τρ. 21:00, είσοδος από 12 ευρώ

10 ΜΟΥΣΙΚΗ Τα Καλογεράκια στο Faust Ο Mιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης επιστρέφουν στο Faust για να παρουσιάσουν ξανά τη νέα τους δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Varvara Project», ερμηνεύοντας τραγούδια εμπνευσμένα από ποιήματα της Μυρσίνης Γκανά, της Κατερίνας Γώγου, του Jacques Prevert, του Τζελαλαντίν Ρουμί και πολλών άλλων.

ΜΟΥΣΙΚΗ Μουσικόραμα Το Μουσικόραμα υπόσχεται 10 ώρες ασταμάτητης μουσικής. Η εκδήλωση της πολιτιστικής πλατφόρμας &beyond δίνει βήμα στη συνεχώς αναπτυσσόμενη ελληνική μουσική σκηνή και στον πλουραλισμό της με έξι ζωντανές εμφανίσεις και πέντε DJ sets απλωμένα στα δύο stages του Ρομάντσου. Στα highlights της εκδήλωσης ένα ambient DJ set του Δημήτρη Παπαϊωάννου, με το οποίο μας συστήνει ένα νέο μουσικοαισθητικό πρότζεκτ με τον τίτλο «Calma», το experimental pop ντουέτο των Kukuraxa αλλά και η ηχηρή επιστροφή στις solo ζωντανές εμφανίσεις μετά από καιρό του θρυλικού Larry Gus, ο οποίος θα παρουσιάσει ένα best-of της δισκογραφίας του.

18/11, Ρομάντσο, Αναξαγόρα 3-5, 20:00, είσοδος από 15 ευρώ

16/11, Faust, Αθηναΐδος 12, 21:30, είσοδος από 10 ευρώ 16.11.23 – lifo 47

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Όλη η ομορφιά και η αιματοχυσία Η Λόρα Πόιτρας κινηματογραφεί τη συναρπαστική κατάρριψη του φαρμακευτικού οίκου Sackler από τη Ναν Γκόλντιν. ΣΥΝΟΨΗ: H ταραχώδης ζωή και το έργο της κο-

ρυφαίας φωτογράφου Ναν Γκόλντιν και ο επίμονος αγώνας της να ξεσκεπάσει τη δυναστεία μεγιστάνων φαρμακοβιομηχάνων που κρυβόταν πίσω από τη θανατηφόρα επιδημία οπιοειδών OxyContin, η οποία έχει στοιχίσει τη ζωή σε μισό εκατομμύριο ανθρώπους.

Μ

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

48 lifo – 16.11.23

ια ομάδα ακτιβιστών στοιβάζει μπουκαλάκια με χάπια σε πλαστικές σακούλες. Ανάμεσα σε αυτούς η διάσημη φωτογράφος Ναν Γκόλντιν. Μπαίνουν στο Met της Νέας Υόρκης και κατευθύνονται στην αίθουσα με τις αιγυπτιακές αρχαιότητες, στην πτέρυγα Σάκλερ. Οι κάμερες επιτήρησης καταγράφουν, το ίδιο και τα κινητά, όπως και ο φακός της ντοκιμαντερίστριας Λόρα Πόιτρας. Η οργάνωση PAIN, ιδρυτικό μέλος της οποίας είναι η Γκόλντιν, πετά τα μπουκάλια στην πισίνα του χώρου, όλοι μαζί φωνάζουν «οι Σάκλερ ψεύδονται, ο κόσμος πεθαίνει» και ξαπλώνουν στο πάτωμα σε μια συμβολική παράσταση μπροστά στους αμήχανους φύλακες. Το κοινό χειροκροτά. Τίτλοι. Όλη η ομορφιά και η αιματοχυσία, με μουσική υπόκρουση το «Cold Song» του Κλάους Νόμι από τους « Ύμνους της Έκστασης». Θα ακολουθήσουν κι άλλες διαμαρτυρίες αφύπνισης μετά το συμβάν του Μαρτίου του 2018. Η περιπέτεια αποκατάστασης της αλήθειας είναι μακρά και δύσκολη. Στόχος, η οικογένεια Σάκλερ του φερώνυμου γίγαντα της φαρμακοβιομηχανίας. Εκπροσωπώντας την εταιρεία τους, θεωρήθηκαν κύριοι

υπεύθυνοι για την πανδημία των οπιοειδών φαρμάκων μέσω της υπερσυνταγογράφησης του παυσίπονου Οξικόντιν από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 μέχρι σήμερα, στοιχίζοντας τη ζωή σε πάνω από μισό εκατομμύριο Αμερικανούς – οι περισσότεροι δεν πιστεύουν πως είχαν εξάρτηση, μάλλον γιατί τα «νόμιμα» χάπια δεν μοιάζουν με τα κοινά σκληρά ναρκωτικά. Ο εμπορικός θρίαμβος της Purdue Pharma είχε ως αποτέλεσμα και παρενέργεια, σε απλούς και σύντομους όρους, μια υγειονομική τραγωδία, από την οποία επέζησε η Γκόλντιν, έχοντας ξεκινήσει την αγωγή περίπου πριν από είκοσι χρόνια μετά από ένα ατύχημα στον καρπό. Η ταινία της Πόιτρας διασταυρώνει αβίαστα και οργανικά την καλλιτεχνική με την ακτιβιστική πλευρά μιας γυναίκας που ξεκίνησε τη ζωή της με ένα τεράστιο τραύμα, την αυτοκτονία της μεγαλύτερης αδελφής της (μια κατάσταση που οι «ανίκανοι στην ανατροφή παιδιών» γονείς της δεν παραδέχτηκαν ποτέ), και την καριέρα της με την έκθεση των ανθρώπων που την ενδιέφεραν, με την ίδια πάντα στο κάδρο. Η πρώτη αγάπη της, ο επίσης φωτογράφος Ντέιβιντ Άρμστρονγκ, ήταν εκείνος που βάφτισε Ναν τη Νάνσι της προαστιακής Βοστώνης και απελευθέρωσε την επιθυμία της να μοιράζεται την ψυχή της με τον κόσμο. Η έκλυση της ενέργειας που έκρυβε το ντροπαλό κορίτσι έγινε μέσω της κάμερας, εκεί βρήκε τη γλώσσα και τη φωνή της, στα καταγώγια, στα κλαμπ και στα πεζοδρόμια, στην gay υποκουλτούρα πριν

INFO ALL THE BEAUTY AND THE BLOODSHED ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Λόρα Πόιτρας ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Ναν Γκόλντιν

αποκτήσει θεσμικά ακρωνύμια. Φύσηξε τη βρομιά και ανέδειξε την ομορφιά μιας μικρής αρχικά παρέας (η Κούκι των ταινιών του Τζον Γουότερς ανάμεσά τους) σε πορτρέτα πολύχρωμα και ζωντανά, ξεγυμνωμένα από φλύαρα στραφταλίσματα. Η επιλογή της να παρουσιάζει τη δουλειά της με slide show, με αιχμή του δόρατος τη θεϊκή «Μπαλάντα της σεξουαλικής εξάρτησης», έδινε πάντα μια κινηματογραφική διάσταση στις ιστορίες που κατέγραφε, πέρα από τα ενσταντανέ που απαθανάτιζε. Η σωστότερη περιγραφή του έργου της είναι η ημερολογιακή αφήγηση της ζωής προσώπων σε διάφορες χρονικές περιόδους και ο πλούτος των θεμάτων μέσα σε ένα κλικ είναι ανεπανάληπτος – οι φωτογραφημένοι έβλεπαν τον ίδιο τους τον εαυτό και όλοι οι άλλοι ένα σωρό διαφορετικά πράγματα. Εκτός από τις τεχνικές λεπτομέρειες και τον σπαρταριστό ρεαλισμό, με το χρονικό μιας εποχής υπό την καλύτερη δυνατή οπτική γωνία η Γκόλντιν έδινε υπόσταση στο μέχρι τότε αχαρτογράφητο, περιθωριακό σύμπαν που μέχρι τα μέσα των ’70s κανείς γκαλερίστας δεν υπολόγιζε ως τέχνη ή ως έστω εμπορεύσιμο αξιοπερίεργο, όπως τα freaks της Άρμπους παλιότερα, για παράδειγμα. Η Γκόλντιν όμως δεν ξεχώριζε τον εαυτό της από τα κάποτε αόρατα θέματα και τα πάντα ενδιαφέροντα «μοντέλα», τους φίλους και συνοδοιπόρους της, και εδώ για πρώτη φορά αποκαλύπτεται πλήρως, μιλώντας ακόμα και για τη θητεία της στους οίκους ανοχής ως σεξεργάτριας μέσα από σχεδόν κλινικές φωτογραφίες των δωματίων στη Νέα Υόρκη. Είναι ψύχραιμη και συγκινητική, ειλικρινής, αναμενόμενα αφτιασίδωτη. Μέσα από το ντοκιμαντέρ, παρακολουθούμε την πρώτη φάση της δουλειάς της. Ενδεχομένως να έκρινε πως η παρούσα στροφή της προς μια πιο ήσυχη απεικόνιση της οικογενειακής ζωής δεν ταιριάζει στη στράτευση που ενδι-

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ αφέρει και τη σκηνοθέτιδα. Η βραβευμένη με Όσκαρ Πόιτρας πάντρεψε τη φωτογραφική διαδρομή της Γκόλντιν, η οποία αφηγείται με τη βαριά, smoky φωνή της, με την τεταμένη προσπάθειά της να κάνει τους Σάκλερ να πληρώσουν. Η πάμπλουτη οικογένεια είχε προνοήσει την απόδραση των αστρονομικών κερδών στα υπεράκτια κρησφύγετα, πριν από τους εξωδικαστικούς συμβιβασμούς με εκατοντάδες ενάγοντες. Η μάχη ήταν από την αρχή άνιση, αλλά η Ομορφιά και η αιματοχυσία, που κέρδισε δίκαια τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας του 2022 και μερικούς μήνες αργότερα έχασε άδικα το Όσκαρ Ντοκιμαντέρ από το Ναβάλνι, ανυψώνεται σταδιακά προς τον ηθικό θρίαμβο. Δυο παρεμβατικά πνεύματα επιτέλους συναντιούνται. Κι όταν πέφτουν οι mock συνταγές του θανάτου από την οροφή του Γκούγκενχαϊμ, κυριαρχεί, ανακουφιστικά, η αίσθηση της επικράτησης μπροστά σε ένα συλλογικό τραύμα. Διότι ο λόγος που δυο καλλιτέχνιδες αποφάσισαν να συμπράξουν ήταν ο τρόπος που οι Σάκλερ μεθόδευσαν το πολυετές ξέπλυμα φήμης: τρυπώνοντας στα μουσεία και συνδέοντας το όνομά τους με την πιο αριστοκρατική όψη της καλής κοινωνίας με μια υποκριτική, επαίσχυντη συμμαχία – ποιος ελέγχει τους πόρους τελικά; Και η Γκόλντιν, δικαιώνοντας τους χαμένους φίλους και κρατώντας τον λόγο της, ήταν η πρώτη που απαίτησε να αποχωρήσει αν δεν τους αποκαθήλωναν άμεσα. Το εννοούσε. Και το πέτυχε. ΔΑΝΑΟΣ 2 - ΙΝΤΕΑΛ

Το τέρας MONSTER

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Χιροκάζου Κορε-έντα Π Ρ Ω ΤΑ Γ Ω Ν Ι Σ Τ ΟΥ Ν : Σακούρα Άντο, Σόγια Κου-

ροκάουα ΣΥΝΟΨΗ: Όταν ο γιος της αρχίζει να συμπεριφέ-

ρεται παράξενα, μια μητέρα ζητά εξηγήσεις από τον δάσκαλό του. Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος στο μεγάλο ταλέντο; Ο γράφων, πάντως, όχι. Μια βαθιά υπόκλιση στον νικητή του Χρυσού Φοίνικα για τους Κλέφτες Καταστημάτων Χιροκάζου Κορε-έντα, ο οποίος επέστρεψε εντός διαγωνιστικού στις Κάννες μετά την πιο μέτρια ταινία του, το Broker, με ένα σπουδαίο έργο, ένα από τα μεστότερα που έχουν γίνει για το bullying, με αριστουργηματική χρήση της κινηματογραφικής μεθόδου Ρασομόν για την ανάπτυξη διαφορετικής οπτικής αφήγησης αλλά και την αναζήτηση της δυσπρόσιτης αλήθειας. Το Monster, αφιερωμένο στον μεγάλο Ριγιούτσι Σακαμότο που υπέγραψε τη μουσική υπόκρουση και έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, ξεκινά με το θέαμα μιας πολυκατοικίας που φλέγεται και μια single μητέρα που ανησυχεί για τον προέφηβο γιο της. Όταν ο Μινάτο κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του, εκείνη ζητά τα ρέστα από τους καθηγητές στο σχολείο, και ειδικά από έναν που φέρεται πως τον έχει χτυπήσει. Η συγγνώμη του είναι ρομποτική, εντελώς προκάτ, και η διευθύντρια (η κορυφαία Γιούκο Τα-

νάκα), που έχει μόλις χάσει τον εγγονό της σε ένα τραγικό δυστύχημα με ευθύνη του φυλακισμένου πλέον συζύγου της, ψελλίζει τυπικά λόγια που ακούγονται σαν απαγγελία ενόχου. Ο μικρός, που έχει χάσει τον πατέρα του, συνεχίζει να συμπεριφέρεται παράξενα και σταδιακά συγχρονιζόμαστε με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ζωής του, που δεν κρατά περισσότερο από μερικές ημέρες ή λίγες εβδομάδες· τη βλέπουμε μέσα από τη ματιά του δασκάλου, του νεαρού κυρίου Χόρι, και του μικρού που γίνεται φίλος με έναν συμμαθητή του, τον Έρι, περίγελο λόγω της fluid ανεμελιάς του των επιθετικών αγοριών της τάξης, με τη σιωπηλή στήριξη των κοριτσιών. Τράβηξε μέχρι τραυματισμού το αυτί του Μινάτο ο Χόρι και τον αποκάλεσε «γουρουνόμυαλο» ή λάθος κατάλαβε ο ταραγμένος μαθητής; Πώς βρέθηκε το ένα του σνίκερ στο σπίτι του συμμαθητή του; Ποιος φοβερίζει ποιον στην τάξη; Ο δάσκαλος που κατηγορείται ευθέως και κινδυνεύει να χάσει τα πάντα, ακόμη και τη ζωή του, έχει διαφορετική άποψη, αλλά δεν είμαστε σίγουροι μέχρι το τέλος αν οι εσφαλμένες εντυπώσεις που δημιουργούνται από τις εμπάθειες, τις προκαταλήψεις, τις φήμες, ακόμα και την υπερβολική αγάπη της μάνας για το απροστάτευτο, «μαυρισμένο» παιδί της αξίζουν περισσότερο από τη διαύγεια της ψυχικής παρατήρησης που διαφεύγει από όλους. Το Τέρας που φωνάζει ο Μινάτο με απόγνωση και λαχτάρα για υπερβατική κατανόηση είναι ένα πολυπρισμικό πρόβλημα που ο Κορε-έντα αποκαλύπτει με το αλά Ρασομόν ξεφλούδισμα των αφηγηματικών εκδοχών, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει σε οποιοδήποτε voice-over ή να δομήσει και να βαφτίσει κεφάλαια με τα ονόματα των ηρώων – αβίαστα, ρευστά, όπως στις καλύτερες στιγμές της υπέροχης φιλμογραφίας του. Το δράμα των επιμέρους πρωταγωνιστών, κυρίως των δυο φίλων, «συνέρχεται» με μια ενιαία έκκληση για προσοχή και ενδιαφέρον – με τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του υποψιασμένου πλέγματος των ενηλίκων και του σταδιακού αντίκτυπου στους μικρούς αποδέκτες. Ο εκφοβισμός, όπως τον αντιλαμβάνεται δημιουργικά ο Ιάπωνας σκηνοθέτης, δεν είναι μια μονοδιάστατη απειλή αλλά ένα ήρεμο, πονηρό θρίλερ με ξεσπάσματα και βουβή αγωνία, όπως η σκηνή όπου η μητέρα επισκέπτεται για πολλοστή φορά το σχολείο για χάρη του παιδιού της που, ενώ μέχρι και από το εν κινήσει αυτοκίνητό της έχει πηδήξει, χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της βλέποντας μια ορθάνοιχτη μπαλκονόπορτα, χωρίς περαιτέρω έμφαση και αχρείαστους σκηνοθετικούς σηματοδότες. Το πρωταρχικό θέμα του bullying βοηθά να ξεφυτρώσουν η ομοφοβία και η δικτατορία της ομοιομορφίας, η ντροπή της διαφορετικής φιλίας και ο φόβος της αχαρτογράφητης επιθυμίας. Ο Κορε-έντα μεταχειρίζεται, και μάλιστα σε σενάριο που δεν έχει υπογράψει ο ίδιος για πρώτη φορά μετά από τριάντα χρόνια, το Τέρας ως μασκαρεμένη περιπέτεια, ενδεχομένως γιατί θέλει να το φέρει στα μέτρα μιας μεγαλοποιημένης πραγματικότητας από την παιδική φαντασία – κάτι που δεν είναι ακριβώς στο στυλ του αλλά το οικειοποιείται με τον εγγενή ανθρωπισμό, τη δύναμη του στόρι του και την απαράμιλλη, σχεδόν αόρατη τεχνική του. ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX 2 - ΑΒΑΝΑ - ΑΤΛΑΝΤΙΣ 1 - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 1,2 - WEST CITY 1,3 - ΔΙΑΝΑ - ΕΛΛΗ - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1 - ΤΡΙΑΝΟΝ

ΘΈΑΤΡΟ ΦΟΎΡΝΟΣ

Δόκτωρ Γκλας

του Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ

Η

εταιρεία θεάτρου «Νεάπολις» παρουσιάζει για δεύτερη χρονιά το αριστουργηματικό έργο του Σουηδού Γ. Σέντερμπεργκ, Δόκτωρ Γκλας, μετά την τεράστια περσινή επιτυχία που γνώρισε. Ένα μικρό νουάρ κομψοτέχνημα με σκοτεινές σκιές, που όλοι μας κουβαλάμε, αλλά και φωτεινές πινελιές μιας λεπτότατης και κοφτερής σαν το γυαλί (Γκλας) ειρωνείας. Όνειρο και πραγματικότητα. Τρέλα και λογική. Ο κ. Φρόιντ είναι εδώ. Λίμπιντο και υποσυνείδητο. Ο κ. Πόε είναι εδώ. Ένας σκοτεινός φόνος. Ο Δόκτωρ Γκλας θα σκοτώσει τον αποκρουστικό πάστορα Γκριγκόριους για να απελευθερώσει την όμορφη γυναίκα του Χέλγκα, που με τη σειρά της θα προδοθεί από τον νεαρό εραστή της Ρέκε; Ο Σέντερμπεργκ βάζει στο τραπέζι πολλά ηθικά ταμπού. Απαντήσεις δεν υπάρχουν. Ας δώσει ο καθένας τις δικές του. Ή τουλάχιστον ας θέσουμε τα ερωτήματα. Σ’ ένα αφύσικα ζεστό καλοκαίρι, με τα πέταλα από τα μαύρα τριαντάφυλλα του ονείρου του Γκλας να στροβιλίζονται γύρω μας.

Μετάφραση: Αγγελική Νάτση Διασκευή - Σκηνοθεσία: Άγγελος Χατζάς Σκηνικά - κοστούμια - φωτισμοί: Αλέξανδρος Κομπόγιωργας Μουσική - ηχητική επεξεργασία: Βασίλης Χρηστακέας Παίζουν: Αργυρώ Λογαρά, Γιάννης Νικολάου, Φώτης Τσοτουλίδης, Άγγελος Χατζάς

Hμέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμ.-Παρ. 21:00 Για 12 παραστάσεις Θέατρο «Φούρνος», Μαυρομιχάλη 168, 210 6460748

16.11.23 – lifo 49

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ

Σινεμά

May December ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Τοντ Χέινς ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Τζουλιάν Μουρ, Νάταλι Πόρ-

τμαν ΣΥΝΟΨΗ: Είκοσι χρόνια μετά το σκάνδαλο που προ-

κάλεσε το ρομάντζο της τότε 36χρονης Γκρέισι και του 13χρονου Τζος, το ζευγάρι ζει μια φαινομενικά ειδυλλιακή προαστιακή ζωή. Η οικογενειακή τους γαλήνη θα διαταραχθεί απότομα από την έλευση της Ελίζαμπεθ, μιας δημοφιλούς ηθοποιού που θέλει να κάνει έρευνα για τον επερχόμενο ρόλο της ως Γκρέισι. Η ψυχοδανειστική πινακοθήκη χαρακτήρων αμφίβολης ηθικής της Πατρίσια Χάισμιθ συναντά την εκλεπτυσμένη ματιά του Τοντ Χέινς στον ανθρώπινο ψυχισμό σε μια ευρείας έννοιας μαύρη κωμωδία όπου τίποτε δεν είναι αδιάσειστο και κανείς δεν έχει προεξοφλήσει το μέλλον του, όποιες και αν είναι οι μέχρι τώρα επιλογές του. Μετά τη γυναικεία δυναμική μιας άλλης εποχής, όπως την αποτύπωσε στο στιλπνό και αρχοντικό Κάρολ, ο Αμερικανός σκηνοθέτης υιοθετεί μια νοοτροπία σαπουνόπερας για την αντιπαράθεση της Γκρέισι Άθερτον-Γου (Τζουλιάν Μουρ) με την Ελίζαμπεθ Μπέρι. Η πρώτη ζει σχετικά ήσυχα στο Καλαμπάσας της Καλιφόρνια με τα παιδιά και τον ασιατικής καταγωγής σύζυγό της, πουλώντας γλυκά στους γείτονες και βασικά σε όσους τη συμπαθούν και τη στηρίζουν ακόμη μετά το σκάνδαλο που απασχόλησε την κοινή γνώμη και ειδικά την κοινότητα στην οποία ανήκει χρόνια πριν, όταν ερωτεύθηκε τον 13χρονο τότε Τζο, έμεινε έγκυος, τον παντρεύτηκε, έκανε φυλακή και μετά οικογένεια μαζί του, εγκαταλείποντας τον σύζυγο και τα παιδιά της – ο γιος της έχει ακόμη απωθημένα, ενώ ο πρώην ούτε καν τη συζητά στην εξίσωση της ζωής του. Η Ελίζαμπεθ θέλει να ξεκολλήσει από το τηλεοπτικό της τέλμα και η βιογραφική ταινία για την Γκρέισι αποτελεί την ιδανική λύση. Την επισκέπτεται για να τη γνωρίσει και ζητά την άδειά της να μελετήσει την καθημερινότητά της. Αναζητώντας κάτι βαθύτερο που θα τη βοηθούσε για τον ρόλο, βρίσκει συχνά ένα εσώψυχο τείχος – λογικό. Κινούνται παράλληλα, πολιτισμένα, αναγνωριστικά. Η περιστασιακή συμβίωσή τους βασίζεται σε αμοιβαία οφέλη, αλλά δεν μπορεί παρά να είναι προβληματική στην ουσία της. Ο ανταγωνισμός δεν στέκει στο επιφανειακό επίπεδο της ομορφιάς, της νεότητας ή της φιλαρέσκειας. Επεκτείνεται στα κεκτημένα, το ρίσκο και την επιθυμία. Η σύγκρουσή τους είναι περίπου μπεργκμανική, εξού και τα αντιμαχόμενα προφίλ τους, που παραπέμπουν στην Περσόνα. Μεταβάλλοντας αδιόρατα τον τόνο και πιο έντονα τις διαθέσεις, το May December (έκφραση για μια ερωτική σχέση με σημαντική διαφορά ηλικίας) ξεπερνά το φάντασμα του σκανδάλου από το παρελθόν και ξεσκεπάζει το χειρότερο εχθρό του πάθους, δηλαδή τις μπανάλ στάχτες που έχουν απομείνει στη σβησμένη φλόγα του. Η ενδιαφέρουσα προσθήκη στην ιστορία που βασίζεται στην αληθινή περίπτωση της Μέρι Κέι Λετουρνό είναι ο Τζο Γιου (Τσαρλς Μέλτον), ο νεαρός σύζυγος που από διακοσμητικός «σερβιτόρος» σταδιακά διαδραματίζει καταλυτικότερο ρόλο όσο η

50 lifo – 16.11.23

Ελίζαμπεθ αποκτά (ή τουλάχιστον έτσι νομίζει) πλεονέκτημα και επιρροή, σε σχέση με την πρώτη φάση αναμονής και παρατήρησης. Φανταστείτε, λοιπόν, μια κατάσταση του έρωτα που δεν τολμά να αποκαλυφθεί (Far from Heaven, πάλι με την Τζουλιάν Μουρ) σε ένα προχωρημένο στάδιο, από τον ίδιο σκηνοθέτη που εδώ προτιμά μια καλυμμένα σατιρική αφήγηση όχι με μία αλλά με δύο γυναίκες που ψάχνουν τη θέση τους από διαφορετικές αφετηρίες και βρίσκουν την ευκαιρία να βρουν ένα κομμάτι του χαμένου τους εαυτού μέσα από την απεικόνιση της αλήθειας. Ο Χέινς το κάνει να φαίνεται πιο εύκολο απ’ ότι ακούγεται. Και η Μουρ με την Πόρτμαν, στην πιο απαιτητική και καλύτερή της παράσταση εδώ και χρόνια, το υπηρετούν θαυμάσια.

VILLAGE RENTI 17 - VILLAGE MALL 6 - VILLAGE PAGRATI 2 - OPTIONS ILION 7 - ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX 1 - ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX 3 - ΝΑΝΑ CINEMAX 2,3 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 4 - ΑΒΑΝΑ - ΒΑΡΚΙΖΑ 2 - CINERAMA - ΙΝΤΕΑΛ - TOWN CINEMAS 3 - ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΑΘΗΝΑ ΑΛΙΚΗ - ΑΡΤΕΜΙΣ - ΣΙΝΕΑΚ

The Hunger Games: Η μπαλάντα των αηδονιών και των φιδιών THE HUNGER GAMES: THE BALLAD OF SONGBIRDS AND SNAKES

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Φράνσις Λόρενς ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Τομ Μπλάιδ, Ρέιτσελ Ζέγκλερ

ΣΥΝΟΨΗ: Η Λούσι Γκρέι Μπερντ επιλέγεται από

την Περιοχή 12 για να παλέψει μέχρι θανάτου στους 10ους Αγώνες Πείνας. Ο Κοριολανός Σνόου βρίσκεται διχασμένος ανάμεσα στα καθήκοντά του στην Κάπιτολ και στα συναισθήματα που αναπτύσσει για εκείνη. Εξήντα τέσσερα χρόνια πριν από τις θρυλικές περιπέτειες της ατρόμητης Κάτνις, ο τελευταίος γόνος της ξεπεσμένης οικογένειας των Σνόου, ο νεαρός Κοριολανός με τους ξανθούς βοστρύχους και το μελαγχολικό βλέμμα, πληροφορείται πως ο γενναίος πατέρας του, ο Κράσος, έχει πεθάνει και οι ελπίδες του να κερδίσει το εισιτήριο για μια καλύτερη ζωή στη μεταπολεμική Κάπιτολ σβήνουν άδοξα, όταν, παρά τους εξαιρετικούς βαθμούς του, πρέπει να βγάλει τα προς το ζην σε Αγώνες Πείνας με ανανεωμένο, σαφώς πιο αιμοβόρο περιεχόμενο. Έτσι δέχεται να γίνει ο μέντορας της ατίθασης Λούσι Γκρέι, «φάρος» μιας περιπλανώμενης στη φτωχή Περιοχή 12, συμμετέχοντας σε ένα παιχνίδι εξόντωσης αρχικά από απόσταση ασφαλείας και στη συνέχεια με μια ενεργή, ριψοκίνδυνη εμπλοκή στο κυνηγητό που αναμεταδίδεται ζωντανά προς τέρψιν ενός διψασμένου για βία και ίντριγκα κοινού, αφού ερωτεύεται τη νόστιμη τραγουδίστρια που καταφέρνει να μαγεύει τα δηλητηριώδη φίδια με τη μελένια φωνή της. Το βασικό σκηνικό της μεταφοράς των μυθιστορημάτων της Σουζάν Κόλινς δεν έχει αλλάξει στο prequel επανεκκίνησης και η τοποθέτηση του Φράνσις Λόρενς στην καρέκλα του σκηνοθέτη φανερώνει το προφανές: όπως και στις συνέχειες του Χάρι Πότερ από ένα σημείο κι έπειτα ανέλαβε μόνιμα την κομψή διεκπεραίωση ο Ντέιβιντ Γιέιτς, έτσι και στους Αγώνες Πείνας αναζητούνται η πείρα και η εγγύηση ενός τεχνίτη

που δεν πειράζει απολύτως τίποτα από την οπτικοακουστική και την αφηγηματική συνταγή. Ωστόσο υπάρχουν μερικές βασικές διαφορές: στα μαγικά παραμύθια της Ρόουλινγκ οι χαρακτήρες ενηλικιώνονταν σε ένα περιβάλλον αμετάβλητο και οικείο και η ίντριγκα γινόταν συνώνυμη των χαρακτήρων, με τη δράση να προχωρά με αυτόματο πιλότο. Επιπρόσθετα, στους Αγώνες Πείνας η Τζένιφερ Λόρενς ήταν εκείνη που έκανε τη διαφορά, με τη δυναμική παρουσία της και τον επιβλητικό έλεγχο της ενσυναίσθησης που διαθέτει γύρω από τις αμφιβολίες και τα διλήμματα που ανέκυπταν συνεχώς. Ο Βρετανός Τομ Μπλάιδ και η Ρέιτσελ Ζέγκλερ από το West Side Story και την επερχόμενη Χιονάτη δεν συνιστούν επ’ ουδενί λάθος κάστινγκ (είναι φωτογενείς, γενικά σωστοί στο φιζίκ και ειδικά εύστοχοι στις επιμέρους αρετές τους, αυτός στον συνδυασμό φινέτσας με την απαραίτητη σωματικότητα, εκείνη στις φωνητικές απαιτήσεις των πολύ περισσότερων τραγουδιών σε σχέση με την πρώτη τριλογία) δεν προκαλούν όμως αναταραχή και συγκίνηση· αδυνατούν να πετύχουν αυτό που στο Χόλιγουντ ονομάζουν star making turn, ίσως γιατί μοιάζουν πολύ προκαθορισμένοι και προβλέψιμοι ως επιλογές, με τελματωμένους στα κλισέ διαλόγους που δεν τους βοηθάνε να λάμψουν. Κι αν υποθέσουμε πως το ειδικό βάρος του προικισμένου πρωταγωνιστή είναι καθαρά υποκειμενικό και μη μετρήσιμο, εντελώς απτή είναι η επίπεδη σκηνογραφία της βασικής αρένας, εκεί όπου εκτυλίσσεται κυρίως η δράση. Σε ένα ρημαγμένο, σκοτεινό κτίριο με παγίδες και ενέδρες, οι επιθέσεις από τους επαναστάτες, οι συμπλοκές ανάμεσα στα ανθρώπινα θηράματα και οι παρεμβάσεις των μεντόρων που παρακολουθούν ώσπου νιώσουν τη συμπόνια να υπερβαίνει την προνομιούχο θέση τους απλώς συμβαίνουν χωρίς χορογραφικό οίστρο ή σκηνοθετικό εύρημα. Λείπουν αισθητά οι ανοιχτοί ορίζοντες και η ανάσα του φυσικού χώρου που ανέδιδε κίνδυνο, όταν τα περιθώρια στένευαν. Η Βαϊόλα Ντέιβις σε ρόλο ρυθμιστή, ο Πίτερ Ντίκλατζ με τη σαιξπηρική αίσθηση του ζόφου προ των πυλών και ο Τζέισον Σουάρτσμαν σε ρόλο φαντεζί, αναίσθητου κονφερανσιέ απλώς πασπαλίζουν μια ταινία-επωδό, ένα όχημα επανάληψης γνώριμων καταστάσεων σε ήσσονα κλίμακα και αχνή αντήχηση. Το κόνσεπτ ενός δραματικού «Survivor», όπου η αριστεία απορρίπτεται, η αληθινή απόδοση θεωρείται αμελητέα, αν δεν εξυπηρετεί μεγάλα συμφέροντα, και η μονάδα, με τις ευαισθησίες και τις ιδιαιτερότητές της, εκμηδενίζεται για χάρη μιας μιλιταριστικής Ολυμπιάδας με μοναδικό στόχο την τηλεθέαση εξακολουθεί να αποτελεί μια ενδιαφέρουσα αλληγορία για την αξιακή κατάπτωση της σύγχρονης εποχής, αλλά το πρώτο saga, που, για να μην το ξεχνάμε, πάτησε πάνω στο πρωτοποριακό Battle Royale, έχει εξαντλήσει το θέμα και αυτό εδώ το love story δεν διαθέτει την πυγμή ή την απαραίτητη αιχμή για να αφυπνίσει την ιστορία από τη σύλληψή της. Εκτός αν η (σχεδόν βέβαιη) συνέχεια της ανιαρής Μπαλάντας των αηδονιών και των φιδιών, με τον στερημένο και μπερδεμένο Κόριο ως βασικό διεκδικητή της προεδρίας της Πανέμ φανερώσει κρυφά χαρτιά και μοιράσει αλλιώς την τράπουλα της εμπιστοσύνης και της προδοσίας.

VILLAGE RENTI 1,4,6,7,9,11 - VILLAGE MALL 1,2,3,4,7,11 - VILLAGE PAGRATI 5 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 2,3,5 OPTIONS ILION 1,3,4,5 - ΝΑΝΑ CINEMAX 1 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 1 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 1 WEST CITY 1,2 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 2 - TOWN CINEMAS 1 ΑΡΤΕΜΙΣ

Ε

τη διαφορά, είναι η διαφορά, χωρίς την οποία θα πνιγόμασταν στην κυριαρχία του ίδιου, του ομοίου και των αδελφών τους. Γι’ αυτό η ασχήμια πρέπει να πεθάνει. Πρέπει να εξαλείψουμε κάθε καρούμπαλο ή λακκούβα, να ξεριζώσουμε κάθε πλεονάζον αυτί, να αποψιλώσουμε κάθε δασύτριχη περιοχή, να αποξηράνουμε τους υπερενεργούς σιελογόνους, να επαναφέρουμε την αρμονία των χαρακτηριστικών, τη γαλαζοσύνη των ματιών, τη ροδαλότητα των παρειών, το στραφτάλισμα των δοντιών, όλα όσα συνθέτουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το ιδανικό πρόσωπο, αυτό που όχι μόνο δεν ενοχλεί κανέναν αλλά αντιθέτως κερδίζει τις εντυπώσεις, κερδίζει τον θαυμασμό, τα κερδίζει όλα, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να κερδίζει. «Ο καπιταλισμός κατάφερε πραγματικά να δημιουργήσει νέο πλούτο, επειδή τον ανακάλυψε εκεί όπου προηγουμένως δεν υπήρχε. Έτσι, με αυτό το σκεπτικό, δημιούργησε την ομορφιά, την υγεία ή τη νεότητα ως ιδιότητες που σε κατέχουν», γράφουν οι Tiqqun στη Θεωρία του Νεαρού Κοριτσιού (κυκλοφορεί σύντομα από τις εκδόσεις Σμίλη). Την εποχή της βιοπολιτικής, η ομορφιά, η υγεία, η νεότητα, είναι οι νέες ανταλλακτικές αξίες, είτε παράγουν πλούτο είτε μετατρέπονται σε κεφάλαιο: «Δεν θα θυσιάζατε τα πάντα για να του μοιάσετε;» ρωτάει το κοινό στη διάρκεια της διάλεξής του ο γιατρός που πραγματοποίησε την πλαστική επέμβαση στον Άσχημο. Ο Von Mayenburg σχεδιάζει έναν κόσμο εφιαλτικό, όπου η εξάλειψη της ασχήμιας, η εξαφάνιση του «άλλου» (του «άλλου» που θεωρούμε ως «άσχημο» εαυτό μας) γεννά έναν κόσμο από κλώνους, παραδομένους στην άμεση ικανοποίηση των ορέξεών τους, ανθρώπους-μαριονέτες, σώματα-κουφάρια που κυνηγούν αντανακλάσεις και εικόνες ανούσιας τελειότητας, αποκομμένα από κάθε εσωτερικότητα, δυστυχή και αποξενωμένα. Και είναι, συνεπώς, απολύτως ταιριαστό το ότι ο Άσχημος ενσαρκώνεται ως φάρσα, ως ένα θεατρικό είδος, δηλαδή, όπου το σώμα καλείται να λειτουργήσει σε επίπεδο σχεδόν «απάνθρωπο» και μηχανικό (με τη μπερξονική έννοια του «Γέλιου»)· στη φάρσα, τα σώματα φωτο: χρήστος συμεωνίδης

ίναι τόσο άσχημος, ώστε κανένας δεν αντέχει να τον κοιτάξει καταπρόσωπο. Είναι τόσο άσχημος, ώστε τα παιδάκια στον δρόμο τρέχουν να κρυφτούν μόλις τον αντικρίσουν. Η ασχήμια του προκαλεί άγχος, αμηχανία, νευρικότητα, σοκ, απέχθεια – οι αντιδράσεις ποικίλλουν, ανάλογα με τους καλούς –ή κακούς– τρόπους των συνομιλητών του. Η γυναίκα του τον λατρεύει, αλλά κι εκείνη εστιάζει απαρέγκλιτα στο αριστερό του μάτι, κάθε φορά που της απευθύνει τον λόγο. Ο ίδιος δεν δίνει σημασία, δεν γνωρίζει καν ότι ο κόσμος τον θεωρεί άσχημο. Μεχρις ότου διαπράξει το θανάσιμο αμάρτημα, αυτό για το οποίο δεν δύναται να νοηθεί ουδεμία συγχώρεση: το πρόσωπό του θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της εταιρείας στην οποία εργάζεται. Βραχυκυκλώνει την παραγωγή. Τρομάζει τους αγοραστές. Απειλεί τις πωλήσεις. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο, αυτό είναι αληθινό έγκλημα και εξαιτίας του πρέπει να ληφθούν μέτρα: δεν γίνεται να κυκλοφορούν ελεύθεροι οι άνθρωποι με τα πρόσωπά τους ανεξέλεγκτα, διαταράσσοντας τη χαρωπή ατμόσφαιρα της αγοράς. Εδώ έγκειται η διορατικότητα του Von Mayenburg: ότι συλλαμβάνει, δηλαδή, την ασχήμια όχι ως τροχοπέδη στις διαπροσωπικές σχέσεις ή ως ναρκισσιστικό καταποντισμό αλλά ως πρόβλημα οικονομικής φύσεως. Ο άσχημος δεν είναι ο απόβλητος του ερωτικού παιχνιδιού αλλά του καπιταλιστικού συστήματος. Η γυναίκα του τον αγαπά, ο διευθυντής του είναι αυτός που τον απορρίπτει, τον βάζει σε «σίγαση», τον κάνει να αισθάνεται ελαττωματικός και αναλώσιμος. Η ασχήμια είναι το απρόβλεπτο, το ανεξέλεγκτο, ο αστάθμητος παράγων που τείνει να αποσταθεροποιήσει τις συστοιχίες. Είναι το ανοίκειο, το άγνωστο, το αταξινόμητο, αυτό που δεν έχει ούτε προηγούμενο ούτε επόμενο: «Το ωραίο έχει μόνο έναν τύπο, το άσχημο έχει χίλιους», πρώτος το κατάλαβε ο Ουγκό. Και ίσως παραπάνω από χίλιους, θα προσθέταμε: το άσχημο είναι το ανεξάντλητο, το πραγματικά πρωτότυπο, αυτό που δεν μιμείται καμία εικόνα, κανένα πρότυπο, φέρει τη μοναδικότητά του ως ασίγαστη υπενθύμιση της διαφοράς, διεκδικεί το δικαίωμα σε αυτήν

Η ασχήμια πρέπει να πεθάνει Αμείωτη ταχύτητα, φρενήρης ρυθμός, αβίαστες μεταμορφώσεις και αλλαγές σκηνών στην παράσταση «Ο Άσχημος» του Marius von Mayenburg που σκηνοθετεί ο Γιώργος Κουτλής στο Νέο Θέατρο «Κατερίνα Βασιλάκου».

των ηθοποιών καλούνται να εμπλακούν σε ατέρμονους στροβιλισμούς, σε εξωφρενικές στάσεις, συσπάσεις και καταστάσεις που φαντάζουν ανέφικτες για όλους εμάς, τους κοινούς θνητούς. Γι’ αυτό και δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει τους ηθοποιούς της παράστασης (Ορφέας Αυγουστίδης, Γιάννης Κλίνης, Μαίρη Μηνά, Ηλίας Μουλάς) που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Κουτλής, έτσι όπως εκσφενδονίζονται σαν λαστιχένιοι στον ίλιγγο των συμπτώσεων, ακροβατώντας χαρίεντες επάνω στην κόψη των δευτερολέπτων και των αναπνοών, με τόση άνεση λες και πρόκειται για κάτι απολύτως φυσικό και αυτονόητο. Χάρη στην προθυμία, την ευελιξία και την αφοσίωσή τους, μια παράλληλη, μαγική διάσταση εμφανίζεται ενώπιόν μας, μέσα στην οποία, έστω για λίγη ώρα, καθίσταται δυνατό να εξερευνήσουμε αυτή την άγνωστη πτυχή που λαθροβιοί εντός μας: τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, εάν... Αμείωτη ταχύτητα, φρενήρης και δαιμόνιος ρυθμός, αβίαστες μεταμορφώσεις και αλλαγές σκηνών (όπως υποδεικνύει η ίδια η φύση του κειμένου), άψογα εκτελεσμένες με τα πιο λιτά μέσα, ένα κυλιόμενο τραπέζι που μετατρέπεται εν ριπή οφθαλμού σε γραφείο, χειρουργική επιφάνεια ή κρεβάτι, λίγα ενδυματολογικά αξεσουάρ, μια περούκα, μια ρόμπα, ένα μπλέιζερ, μια μπανάνα, μια ιατρική στολή (εύστοχες και γλαφυρές οι επιλογές της Ιωάννας Τσάμη) και, φυσικά, η εμπνευσμένη κινησιολογική καθοδήγηση των ηθοποιών (Χαρά Κότσαλη) συνθέτουν ένα αξιοθαύμαστο ως προς την αρτιότητα της εκτέλεσής του θέαμα που παρασύρει απολαυστικά τους θεατές στο ανάλαφρο, καλπάζον σύμπαν του. Άκρως γοητευτικό, επίσης, το «χειρουργικό» γαλαζοπράσινο σκηνικό του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη, που συμπτύσσει τις έννοιες του χειρουργείου, του γραφείου και της κρεβατοκάμαρας, όλα τα μέρη όπου τεμαχίζονται το σώμα και η επιθυμία μας. Ο Ορφέας Αυγουστίδης αποδεικνύεται μια εξαιρετική επιλογή: αναδεικνύει όλη τη σχετικότητα και την πλασματικότητα του σημαίνοντος «άσχημος» (εφόσον πολύ δύσκολα μπορεί να τον χαρακτηρίσει κανείς έτσι), χωρίς ποτέ να συμπεριφέρεται ως τέτοιος, αλλά φέροντας διαρκώς τις προβολές και τις προσδοκίες των άλλων στο πρόσωπό του, σαν μια αδιόρατη, όσο και εύθραυστη, μάσκα. Στον μονόλογο του τέλους, εκεί όπου ο ήρωας συνειδητοποιεί, απευθυνόμενος στον «διπλό», πλασματικό εαυτό του, ότι «στην πραγματικότητα δεν υπάρχετε καθόλου», ο ηθοποιός καταφέρνει στιγμιαία να ανοίξει μια μικρή χαραμάδα προς την άβυσσο της απελπισίας που χάσκει εντός του, τώρα που απώλεσε και την τελευταία υποψία οικειότητας με το είναι του, τώρα που η δυσαρμονία ψυχής και σώματος έφτασε στην αβάσταχτη, καταστροφική αποκορύφωσή της. Διαγράφεται, όμως, πολύ μικρή η χαραμάδα αυτή και, ως εκ τούτου, η βαρύτητα του νοήματος, η σφοδρότητα των συνεπειών, μένουν ανυλοποίητες, δεν εγγράφονται στον ψυχισμό του θεατή. Η παράσταση, τελικά, αδυνατεί να εκθέσει το πλέγμα των βαθύτερων δυνάμεων που κατεργάζονται την υποταγή μας: μετατρέπει την κούρσα επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου σε σπινθηροβόλο, ενίοτε γκροτέσκο, θέαμα, το οποίο δεν ξεπερνάει ποτέ τα όρια της αντοχής μας – αντιθέτως, μας οδηγεί μέχρι εκεί όπου επιβεβαιώνουμε χαριτωμένα όσα ήδη γνωρίζουμε, με άλλα λόγια, μέχρι εκεί όπου αισθανόμαστε ασφαλείς και αντέχουμε.

Θέατρο

ΚΡΙΤΙΚΗ

INFO «Ο Άσχημος» του Marius Von Mayenburg Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής Σκηνικά: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη Μουσική σύνθεση: Γιάννης Αγγελόπουλος (Γιαν Βαν) Κίνηση: Χαρά Κότσαλη Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης Παίζουν: Ορφέας Αυγουστίδης, Γιάννης Κλίνης, Μαίρη Μηνά, Ηλίας Μουλάς Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου Προφ. Δανιήλ 3, Κεραμεικός, 211 0132002 Τετ. & Κυρ. 20:00, Πέμ.-Σάβ. 21:00

απο τη λουιζα αρκουμανεα 16.11.23 – lifo 51

Eικαστικά

Ο Γιώργος Χατζημιχάλης στο Μουσείο Μπενάκη Το δεύτερο μέρος της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης ξεκινά.

απο tην αργυρω μποζωνη

INFO Γιώργος Χατζημιχάλης. Έργα από το 1966 έως το 2022, Μέρος Β’ 23/11/2023 - 14/1/2024 Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138

52 lifo – 16.11.23

1

Τ Η έκθεση περιλαμβάνει έργα που έχουν εκτεθεί τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και μεμονωμένα έργα και ενότητες που παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά.

2

3

ο Μουσείο Μπενάκη εγκαινιάζει στις 23 Νοεμβρίου το δεύτερο μέρος της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του σημαντικού Έλληνα καλλιτέχνη Γιώργου Χατζημιχάλη στους χώρους του κτιρίου της Πειραιώς 138. Το έργο του είναι πολύπλευρο και συχνά αποτελείται από μεγάλες ενότητες. Ερευνά τη μνήμη, τη σημασία του αρχείου και τη σχέση μεταξύ του παρελθόντος και της σύγχρονης εικαστικής πραγματικότητας. Για να φτιάξει ένα έργο συχνά χρησιμοποιεί πολλά και διαφορετικά μέσα παράλληλα με τη ζωγραφική, όπως video, φωτογραφίες, κείμενα, εκτυπώσεις κ.ά. Ο δισδιάστατος χώρος της ζωγραφικής εξαπλώνεται στην τρίτη διάσταση και οι χώροι που προκύπτουν επιτρέπουν στον θεατή να βιώσει την εικόνα όπως αυτή διαμορφώνεται από την εμπειρία της ζωής στη μεταμοντέρνα συνθήκη. Η συνέχεια της έκθεσης, το πρώτο μέρος της οποίας ολοκληρώθηκε πριν από μερικές ημέρες, θα καταλάβει ξανά όλους τους χώρους του κτιρίου, συμπληρώνοντας την καταγραφή της πενηνταεξάχρονης διαδρομής του καλλιτέχνη στην περιπέτεια της ζωγραφικής από το 1966 έως το 2022. Η αναδρομή στην πορεία του, που είχε ως σημείο εκκίνησης στο πρώτο μέρος το έτος 1966 και τα πρώτα έργα που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης σε ηλικία 12 ετών, ολοκληρώνεται χρονολογικά στο δεύτερο μέρος με το πρόσφατο έργο του «Μια έκθεση πορτραίτων αφιερωμένη στο έργο “Ο Άγιος Ιερώνυμος στο αναγνωστήριό του” (π. 1475) του Antonello da Messina», που παρουσίασε το 2022 στην Eleftheria Tseliou Gallery. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα που έχουν εκτεθεί τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα και το εξωτερικό αλλά και μεμονωμένα έργα και ενότητες που παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά. Δεν ακολουθεί μια αυστηρή γραμμική χρονολογική σειρά, η οποία θα παρουσίαζε την εικόνα μιας συντελεσμένης πορείας, όπως ταιριάζει σε καλλιτέχνες από το έργο των οποίων μας χωρίζει μια στοιχειώδης χρονολογική απόσταση. Αντίθετα, στόχος της είναι να καλύψει μια συγκροτημένη διαδρομή που συνεχίζει να αναπτύσσει την ενεργό δυναμική της στο παρόν. Σε όλη τη διάρκεια του δεύτερου μέρους της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν παράλληλες εκδηλώσεις, καθώς και εργαστήρια από το τμήμα εκπαίδευσης του Μουσείου Μπενάκη, στα οποία σύγχρονοι εικαστικοί θα προσκαλέσουν παιδιά σε μια συνομιλία με το έργο του καλλιτέχνη. Επίσης, προγραμματίζονται και συναντήσεις για επισκέπτες με δυσκολίες μνήμης ή άνοια, καθώς και για επισκέπτες με μερική ή ολική απώλεια όρασης. Το ειδικό εισιτήριο πολλαπλών επισκέψεων (€16) που δημιούργησε το Μουσείο Μπενάκη από την αρχή της έκθεσης επιτρέπει στους κατόχους του τη δυνατότητα να επισκεφθούν την έκθεση όσες φορές το επιθυμούν. Μάλιστα, αυτό το Σαββατοκύριακο, 18 & 19 Νοεμβρίου, ο χώρος της έκθεσης θα παραμείνει ανοιχτός ώστε το κοινό να έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τη μετάβαση και να ζήσει από κοντά τα παρασκήνια του στησίματος μιας έκθεσης πριν από τα εγκαίνια. Οι συμμετέχοντες θα περιηγηθούν στους χώρους της προετοιμασίας του Β’ Μέρους από τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Μαζί του θα μάθουν για την προεργασία του αφηγήματος που απαιτεί μια τόσο μεγάλη έκθεση.

Eικαστικά

ΕΚΘΕΣΗ

ΦΩΤΟ 1. Γιώργος Χατζημιχάλης, Νοσοκομείο, 20042005, εγκατάσταση μεταβλητών διαστάσεων, λεπτομέρεια από το εσωτερικό του κτιρίου, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ).

2. Γιώργος Χατζημιχάλης, Μικρό αρχείο εικόνων (001100), 1986 /1996-97, ξύλινη αρχειοθήκη, εκατό συρτάρια με εικόνες μεικτής τεχνικής, ιδιωτική συλλογή. Φωτ.: Δημήτρης Ταμβίσκος.

3. Γιώργος Χατζημιχάλης, Aρχείο σφραγίδων [ Οι Άνθρωποι], 1995 /1998-99, 1.132 ξύλινες σφραγίδες σε δύο μεταλλικές αρχειοθήκες, 147 x 71 x 71 η καθεμία, ιδιωτική συλλογή. Φωτογραφία: Μπόρις Κιρπότιν.

16.11.23 – lifo 53

φωτο: παρισ ταβιτιαν

Βιβλίο

«Κανείς δεν κατάφερε να καπηλευθεί το Πολυτεχνείο» Ο Τάκης Φραγκούλης, ο άνθρωπος που κρατάει το τιμόνι των εκδόσεων Αλεξάνδρεια εδώ και σχεδόν τριάντα πέντε χρόνια, μιλάει για πρώτη φορά για τις ημέρες του Πολυτεχνείου και τις ακρότητες της ανθρώπινης φύσης.

Π

αλιότερα τον φώναζαν «Αντόρνο» αντί Τάκη, όπως αποκαλούν τον Δημήτρη Φραγκούλη οι φίλοι του, και σήμερα ο ίδιος μπορεί να θυμάται γελώντας τις πρώτες δύσκολες μέρες του εκδοτικού οίκου Αλεξάνδρεια, του οποίου κρατάει το τιμόνι εδώ και σχεδόν τριάντα πέντε χρόνια, τους σπάνιους ξένους τίτλους που εξέδιδαν, τις μυθιστορηματικές στιγμές της ζωής του. Όπως ο ίδιος ομολογεί, δεν ξέρει πώς βρέθηκε από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τα πανεπιστημιακά έδρανα στον εκδοτικό οίκο αλλά και σε ένα γραφείο για να γράψει το Ένα κομμάτι χαρτί, το μυθιστόρημα που εξέδωσε πρόσφατα για τις δύσκολες μέρες του Εμφυλίου και τις ακρότητες της ανθρώπινης φύσης. Μιλάει πρώτη φορά αναλυτικά για εκείνες τις μέρες, για την αυτολογοκρισία, ενώ κατ’ ουσίαν ίσως να μη διεκδικεί καμία άλλη ιδιότητα πέρα από αυτήν του πατέρα του ηθοποιού Χάρη Φραγκούλη και της Δανάης Φραγκούλη, που εργάζεται στον εκδοτικό οίκο.

απο την τινα μανδηλαρα

54 lifo – 16.11.23

— Κύριε Φραγκούλη, καταρχάς ήταν ευχάριστη έκπληξη που περάσατε από την πλευρά του εκδότη σε αυτήν του συγγραφέα και έχω την αίσθηση, διαβάζοντας το βιβλίο σας «Ένα κομμάτι χαρτί», ότι στόχος σας δεν ήταν μόνο να γράψετε ένα μυθιστόρημα αλλά να μιλήσετε για τις πολλαπλές όψεις της ανθρώπινης φύσης. Αυτό που ήθελα ήταν να φωτίσω τον άνθρωπο με τα καλά και τα κακά του όπως φαίνεται σε δύο διαφορετικές, εξίσου κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας, τη δεκαετία του ’40, που είναι μια σκληρή εποχή, και τη δεκαετία του ’80, που είναι αυτή της φαινομενικής ευμάρειας. Γιατί δεν μπορείς να κρίνεις μια κοινωνία όταν τα πράγματα είναι καλά αλλά όταν διάγει δύσκολες καταστάσεις· τότε είναι που αποκαλύπτεται ο κόσμος στην ολότητά του. Όπως

δεν γίνεται να μην υπάρχουν όλες οι όψεις του καλού και του κακού. Επίσης, κάποια πράγματα στο βιβλίο είναι ρητά και κάποια άρρητα. Ποτέ, για παράδειγμα, δεν μαθαίνουμε πώς ακριβώς ο πρωταγωνιστής απέκτησε τόσα χρήματα, τι δουλειές έκανε με τον βοηθό του και πώς κατάφερε να ξεφύγει. Μένει στη φαντασία του αναγνώστη να τα υποθέσει. Αλλά σίγουρα υπάρχει ένα κυρίαρχο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, όπως και μια ρομαντική ιστορία.

— Και αυτή νομίζω ότι λειτουργεί κάπως αντιστικτικά σε έναν κόσμο γεμάτο βία. Ναι, γιατί αυτή είναι που κυριαρχεί και υπάρχει έτσι κι αλλιώς στη ζωή, ανεξάρτητα από τη ροή των πραγμάτων και από όλα όσα τραγικά συμβαίνουν γύρω μας. Θυμάμαι τη Λιλή Ζωγράφου που έλεγε ότι την ώρα που βομβαρδιζόταν η Αθήνα, αυτή φιλιόταν με τον φίλο της. Όχι ως αντίδραση σε αυτό που συνέβαινε, αλλά γιατί αυτή είναι η ουσία της ζωής και των ανθρώπων. Βέβαια, ενώ η ρομαντική ιστορία με παρέσυρε καθώς την έγραφα και με ευαισθητοποιούσε, την ίδια στιγμή εμφανιζόταν το κυρίαρχο περιβάλλον και με αποσπούσε προς άλλη κατεύθυνση. Αυτό ήταν κάτι πρωτόγνωρο και γοητευτικό για μένα που δεν είμαι τεχνίτης συγγραφέας, το να μπορεί, δηλαδή, να γράφεται κάτι αυθόρμητα, κόντρα στη δική μου ανάγκη απόλυτου ελέγχου. Ξέρετε, έχω τη διαστροφή να διαβάζω ένα βιβλίο πάντα ως εκδότης και όχι ως αναγνώστης, σαν να έχω χάσει την αθωότητά μου, και αυτό δεν θα μπορούσε παρά να λειτουργεί ως μια αόρατη, διαρκής αυτολογοκρισία κατά τη διάρκεια της γραφής. Από την άλλη, όταν γράφεις, απελευθερώνεσαι και εκφράζεις αυτό που αισθάνεσαι γιατί η διαδικασία σε οδηγεί από μόνη της. Αλλά πάντοτε ελλοχεύει ο επαγγελματίας αναγνώστης και ο εξωτερικός κριτής που καταργεί την όποια αυθορμησία. Αυτό το

δημήτρης φραγκούλης

Ένα κομμάτι χαρτί Εκδόσεις Αλεξάνδρεια Σελ.: 360

παθαίνω και όταν πηγαίνω στο θέατρο να δω παραστάσεις του Χάρη: σαν να μην μπορώ να τις χαρώ ως θεατής αλλά να λειτουργώ ως κριτικός. Ακριβώς, λοιπόν, επειδή όταν έγραφα, αυτό λειτουργούσε ανασχετικά, φρόντιζα παράλληλα, στα διαλείμματα από τη συγγραφή, να γράφω ποιήματα. Και αυτό με βοηθούσε. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα βιβλίο που, παρά τις ενστάσεις που είχα για το κατά πόσο έπρεπε να το εκδώσω, αποτυπώνει με έμμεσο τρόπο τα βιώματά μου αλλά και τις ευαισθησίες, τη θλίψη και την ιστορία του τόπου μου. Όλα αυτά εκφράζονται με έναν τρόπο. Κατά τα άλλα, στον βαθμό που δεν είμαι υπέρ του άκρατου ρεαλισμού, θέλησα να αφήσω ανοιχτά τα έμμεσα νοήματα και τις ψευδαισθήσεις. Δεν θέλω να κρίνω, αλλά να επιτρέπεται στον αναγνώστη να διαβάσει αυτό που θέλει. Μπορεί, άλλωστε, όλο αυτό που γράφω να μην είναι τίποτε άλλο από μια θεατρική παράσταση, όπως ακριβώς η ζωή που ζούμε – δεν είναι τυχαίο ότι ο Σαίξπηρ θεωρούσε όλον τον κόσμο μια ατελείωτη σκηνή. Και αυτό φαίνεται στο τέλος του βιβλίου, στο γράμμα που στέλνει ο πρωταγωνιστής στη Μαριώ, όπου γράφει ότι θα έπρεπε η παράσταση να ξαναγίνει από την αρχή, να μην είναι μία από τα ίδια. Παράσταση, λοιπόν, είναι αυτό που ζούμε αλλά και που επιμένουμε να φτιάχνουμε με τη φαντασία μας. Σαν αυτή που φαντάζεται ο ήρωας, ο οποίος γράφει στην αγαπημένη του ένα γράμμα και, παρότι ξέρει ότι εκείνη δεν θα έρθει ποτέ, «επιμένει να τη φαντάζεται», όπως λέει, με ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, να γέρνει πάνω του τρυφερά και να του κρατάει το κεφάλι. Γιατί, τελικά, αν δεν τρέφαμε ωραίες ψευδαισθήσεις και αν δεν παραμυθιαζόμασταν σε έναν βαθμό, θα ήμασταν τεχνητή νοημοσύνη.

— Τι είναι, όμως, αυτό που μπορεί να μετατρέψει έναν πράο και σεμνό πρωταγωνιστή, όπως αυτός στο βιβλίο σας, σε φονιά; Υπάρχει, αλήθεια, κάποια στιγμή που μας κάνει τρομακτικούς ή μεγαλειώδεις; Δεν ξέρω να σας πω, δεν έχω απάντηση. Υπάρχει στο βιβλίο ένας ήρωας που ενώ κρατούσε μαχαίρι, δεν κατάφερε να επιτεθεί με αυτό στον εχθρό του, παρά το τεράστιο μίσος που έτρεφε. Και εκεί είναι που ακόμα κι εγώ που το έγραφα αναρωτήθηκα γιατί ένα τόσο έντονο συναίσθημα δεν τον έκανε να σηκώσει με δύναμη το χέρι. Αντίθετα, ο άλλος, ο πιο μικρόσωμος και άβουλος αρχικά ήρωας, βλέπουμε να κάνει φόνο με ένα πιρούνι! Είναι, επομένως, άγνωστο τι είναι αυτό που μπορεί να πληγώσει κάποιον τόσο ώστε να διαβεί τον Ρουβίκωνα και να καταλήξει στη βία.

— Πάντως, φαίνεται ότι στην αφήγησή σας οι προσωπικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις είναι πολύ πιο έντονες από τις ιδεολογικές διαφωνίες. Γιατί, παρότι μιλάτε για τον Εμφύλιο, δεν χρωματίζετε πολιτικά τις σελίδες. Μα δεν ήθελα να κάνω ιστορικό μυθιστόρημα αλλά να δείξω πώς το σκληρό περιβάλλον διαμορφώνει και μεταλλάσσει τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αυτοκτονίες αυξάνονται κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας: εκεί τα πράγματα είναι ζόρικα και δεν είναι δύσκολο, όταν κανείς είναι ευαίσθητος, να στρέψει το τουφέκι που κρατάει εναντίον του. Πέραν τούτου, ήθελα να δείξω όλες τις πλευρές και τη σχετικότητα του καλού και του κακού σε ακραίες συνθήκες. Εκεί φαίνονται οι χαρακτήρες, εκεί οι επιλογές που κάνουμε δείχνουν αυτό που είμαστε. Γι’ αυτό και στο βιβλίο ο περίγυρος στρέφεται εναντίον του πρωταγωνιστή επειδή επιλέγει να αγοράζει βιβλία σε καιρό πείνας. Όλοι γύρω του το εκλαμβάνουν ως πρόκληση, ασχέτως του αν εκείνος πράγματι προτιμούσε από το φαγητό

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ το διάβασμα. Προφανώς, σε τέτοιες συνθήκες προέχει η επιβίωση, αλλά το θέμα είναι πώς επιλέγει κανείς να προχωρήσει κι αυτό έχει να κάνει με τις προσωπικές του αξίες. Κάποιοι προτιμούν να επενδύουν σε αυτοκίνητα, άλλοι σε βιβλιοθήκες.

— Πάντως, φαντάζομαι ότι για να καθόμαστε εδώ, μπροστά από αυτές τις βιβλιοθήκες, κι εσείς έχετε κάνει τις επιλογές σας. Μάλλον προσπάθησα να διαφυλάξω την αθωότητά μου ή να προστατέψω την ευαισθησία μου. Αλλά και πάλι δεν ξέρω τα όρια της ευαισθησίας που έχει ο καθένας και πού μπορεί να φτάσει όταν νιώσει ότι αυτά καταστρατηγούνται. Αλήθεια, δεν ξέρω πώς μπορώ να αντιδράσω και πού μπορώ να φτάσω αν δω, για παράδειγμα, να χτυπούν ένα παιδί ή ένα ανήμπορο πλάσμα. Για τον ίδιο λόγο έχω αντιδράσει, κατά καιρούς πολύ άσχημα, στη συλλογική αδικία. Όλη μου η πορεία είναι μια σειρά από τέτοια περιστατικά. Έχω βρεθεί σε νοσοκομεία και κρατητήρια για αντίστοιχους λόγους.

— Απ’ όσο γνωρίζω, είχατε βρεθεί και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πώς τη βιώσατε; Να μιλήσω ειλικρινά, η στιγμή που τη βιώναμε ήταν μεγαλειώδης. Δεν θεωρούσαμε ότι είναι μια αντίδραση και αντίσταση κατά της χούντας, πιστεύαμε πραγματικά ότι αλλάζαμε τον κόσμο. Άλλωστε, η Ιστορία προχώρησε μέσα σε ένα τριήμερο όσο δεν θα προχωρούσε χρόνια. Απόδειξη ότι πολύ εύκολα τα συνθήματα διεκδίκησης έγιναν αιτήματα ανατροπής. Και παρά τις διάφορες προσπάθειες, καλοπροαίρετες ή μη, από διαφορετικές πολιτικές κατευθύνσεις, τη συντονιστική επιτροπή ή τις ομάδες εργασίας, να τεθεί η εξέγερση υπό τη στέγη κάποιου πολιτικού σχήματος, ευτυχώς αυτό δεν συνέβη ποτέ. Κανείς δεν κατάφερε να καπηλευθεί το Πολυτεχνείο. Ο κόσμος αυτοοργανώθηκε με εξαιρετικό τρόπο και πολύ άμεσα: υπήρχε ιατρείο, μαγειρείο, όλα φτιάχτηκαν εκ των ενόντων. Φτιάχναμε φακές και τις μοιράζαμε. Δεν είναι ότι ήταν πραγματική ανάγκη, αφού πολλοί έβγαιναν κι έτρωγαν εκτός, αλλά η κίνηση εξέφραζε έναν συμβολισμό, πολύ συγκινητικό και σημαντικό τότε. Όλη η ένταση και το συναίσθημα εκείνης της περιόδου, που ξεκινά από τα γεγονότα στη Νομική και τελειώνει με την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, δεν μπαίνουν εύκολα σε λόγια ούτε εξηγούνται με βάση τη λογική. Δεν ξέρω τι μας έκανε να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή, να πηδάμε από παράθυρα για να κρυφτούμε και να θέτουμε σε κίνδυνο τη ζωή μας. Ήταν όλα σαν μυθιστόρημα. Δεν υπήρχε ούτε γέλιο, ούτε φρίκη, ούτε φόβος, παρά μόνο ο ρους της Ιστορίας. Θυμάμαι να βλέπω το τανκ από το κτίριο της Αρχιτεκτονικής και να σκέφτομαι ότι πρέπει να κοιμηθώ για να αντιμετωπίσω την εισβολή, να ξαπλώνω σε ένα έδρανο και κάποιος να με ξυπνάει και να μου λέει ότι αυτό έριξε την πόρτα. Με θυμάμαι να σηκώνομαι αυθόρμητα, να παίρνω ένα κοντάρι και να τυλίγω ένα μαντίλι γύρω από το πρόσωπό μου, χωρίς καν να αντιλαμβάνομαι το ανώφελο του πράγματος. Ήταν τότε που άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με έναν πρασινοσκούφη, αξιωματικό των ΛΟΚ, ο οποίος μας έδωσε τον όρκο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν θα μας

πειράξουν και ότι μπορούμε να βγούμε. Όντως φύγαμε από την πόρτα χωρίς κανείς να μας εμποδίσει, αλλά μόλις στρίψαμε μας περίμεναν οι αστυνομικοί. Θυμάμαι έναν από αυτούς να χτυπάει τον μπροστινό μου με το κλομπ φωνάζοντας του «Ο Αλιέντε ζει ρε μ...α, έτσι;» και το παιδί να σωριάζεται μπροστά στα πόδια μου. Τότε ήταν που τρέχοντας κάποιοι καταφέραμε να πηδήξουμε σε ένα παράθυρο που βρήκαμε ανοιχτό σε μια πολυκατοικία και να μείνουμε εκεί κρυμμένοι μέχρι το πρωί. Όταν βγήκα, λοιπόν, τα ξημερώματα, είδα κόσμο μαζεμένο, εργάτες που περίμεναν μάταια στις στάσεις για να πάνε στις δουλειές τους, αφού δεν περνούσε τίποτα. Στάθηκα σε ένα περίπτερο ρίχνοντας μια ματιά στις εφημερίδες και είδα τον τίτλο της εφημερίδας «Ακρόπολις», «Νεκροί και Τραυματίαι» και τότε μόνο κατάλαβα τι είχε συμβεί. Συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν νεκροί και ότι δεν ήταν μόνο οι τραυματίες από τις πλαστικές σφαίρες, όπως νομίζαμε από αυτούς που περιθάλπταμε στο ιατρείο. Ένας άνθρωπος 20 χρόνων, όπως ήμασταν εμείς τότε, δεν έχει αγγίξει ακόμα τον θάνατο ούτε καν ως ιδέα και είναι τρομερό να του συμβαίνει με αυτόν τον τρόπο. Προφανώς όλα αυτά είναι πράγματα που στιγματίζουν τη ζωή ενός ανθρώπου, αλλά τότε, αφελώς, δεν είχαμε αίσθηση του κινδύνου.

— Πιστεύατε ότι θα αλλάζατε τον κόσμο; Δεν το πιστεύαμε, ήμασταν σίγουροι ότι έρχεται η αλλαγή. Μετά άρχισαν τα προβλήματα. Θυμάμαι να παθαίνω το πρώτο σοκ από την επίσκεψή μου το 1983 στη Ρωσία αλλά και πάλι έλεγα ότι αυτοί ήταν οι κακοί της Ιστορίας, ότι δεν ήταν έτσι ο σοσιαλισμός και η αριστερά. Ήξερα ότι το σοβιετικό μοντέλο ήταν ένα κακέκτυπο σοσιαλισμού, αλλά ήμουν σοκαρισμένος. Για χρόνια έβλεπα, μάλιστα, το ίδιο όνειρο κάθε βράδυ, να με κυνηγούν κρανιοφόροι της Τσεχοσλοβακίας χωρίς καν να έχω πάει στη χώρα. Δεν ήθελα, όμως, να το ομολογήσω στον εαυτό μου και προτιμούσα να λέω ότι είναι κακή η Εκκλησία και όχι η θρησκεία. Υποβάθμιζα τον ανθρώπινο παράγοντα γιατί για μένα η ιδεολογία είχε βαρύνουσα σημασία. Λες και μπορεί αυτή, τελικά, να αλλάξει τη φύση των ανθρώπων.

-Ποια, αλήθεια, θεωρείτε εμβληματικά βιβλία των εκδόσεων σας; Τα Μίνιμα Μοράλια του Τέοντορ Αντόρνο και όλα τα βιβλία της Σχολής της Φρανκφούρτης. Παλιά με φώναζαν «Αντόρνο», κάποιοι άλλοι «Μαζάουερ» για πλάκα, αλλά πραγματικά είμαι περήφανος γι’ αυτούς τους συγγραφείς μας. Τόσο εκείνοι όσο και ο Τόνι Τζαντ αλλά και πιο πρόσφατα ο Γιουβάλ Νόα Χαράρι έχουν βάλει τη δική τους σφραγίδα. Είναι ενδιαφέρον αυτό που είπε ο Μαζάουερ ότι συνταξιδεύουμε για τριάντα χρόνια και ότι θα συνεχίσουμε μέχρι τέλους. Δεν μπορεί να μη με συγκινεί το ότι έχουμε διανύσει μαζί όλη αυτή την περιπέτεια από τότε που πήγε στα τριάντα του στην Αλεξάνδρεια, ενώ είχε πάει ήδη στη Θεσσαλονίκη και είχε κάνει σκληρή δουλειά στο πλαίσιο της έρευνάς του για την «Ελλάδα του Χίτλερ», είχε προλάβει να μάθει ελληνικά και να έχει πρόσβαση στα αρχεία. Είναι ωραίο που συμπορευόμαστε.

Τελικά, αν δεν τρέφαμε ωραίες ψευδαισθήσεις και αν δεν παραμυθιαζόμασταν σε έναν βαθμό, θα ήμασταν τεχνητή νοημοσύνη.

Αγέλαστος Πέτρα

Η

Μια καθηλωτική ιστορία για την παιδική εργασία και κακοποίηση.

Αγέλαστος Πέτρα ρίχνει φως σε ένα ευαίσθητο κοινωνικό θέμα που έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις παγκοσμίως. Το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα. Η ιστορία εκτυλίσσεται στην Ταϊλάνδη και στην Ινδία τη δεκαετία του ’70. Ένα εννιάχρονο αγόρι, ο Σαρούτ, από τα πρώτα τρυφερά χρόνια της ζωής του γίνεται µάρτυρας της ανθρώπινης ένδειας και θηριωδίας. Μεγαλώνει σε μια κοινωνία όπου επικρατούν η σωματεμπορία και η παιδική εργασία, σε συνθήκες σύγχρονης δουλείας, όπου η κουλτούρα της βίας έχει βαθιές ρίζες. Παγιδευµένος σε αδιέξοδα που του επιβάλλουν η ανέχεια, η οικογένεια, οι κοινωνικές συνθήκες και οι προκαταλήψεις, αναµετριέται καθηµερινά µε τις επώδυνες µνήµες που τον καταδιώκουν και με την ίδια του την ύπαρξη. Σε έναν άνισο αγώνα επιβίωσης θα καταφέρει να ορθώσει ανάστηµα στην εξουσία που έχει προδιαγράψει το µέλλον του και να πάρει τη µοίρα στα χέρια του. Στο συγκλονιστικό νέο μυθιστόρημα της διακεκριμένης συγγραφέως Βανέσσας Λαμπροπούλου, Αγέλαστος Πέτρα, αποτυπώνεται ο πόνος που βιώνει ένα ανήλικο παιδί στο σώμα και στην ψυχή του από τη σεξουαλική κακοποίηση και τα δεινά που υφίσταται από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, το μακροχρόνιο παιδικό τραύμα που διαμορφώνει και καθορίζει ζωές, οι απάνθρωπες συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται μικρά παιδιά και φτωχές οικογένειες με καθεστώς κληρονομικής δουλείας, η κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η διαφθορά αλλά και η σθεναρή αντίσταση ενός παιδιού σε μια εξουσία που έχει προκαθορίσει τα πάντα, διεκδικώντας μια καλύτερη ζωή. Η «Αγέλαστος Πέτρα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή.

16.11.23 – lifo 55

NEEΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Μουσική

TAYLOR SWIFT - 1989 (TAYLOR’S VERSION) Η ιστορία είναι πάνω-κάτω γνωστή. Το 2020 η Taylor Swift μπλέχτηκε σε μια άσχημη διαμάχη με την τότε δισκογραφική της μόλις έληξε το συμβόλαιό της για την ιδιοκτησία των masters των πρώτων έξι άλμπουμ. Για να μην τα πολυλογούμε, αποφάσισε να τα ξαναηχογραφήσει, πράγμα που σημαίνει ότι είχε πολύ ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή της –και αρκετό μένος– για να το κάνει. Το «1989» –η χρονιά γέννησής της– κυκλοφόρησε το 2014 και ήταν το πέμπτο κατά σειρά άλμπουμ της. Ήταν, επίσης, η πρώτη επίσημη ποπ δουλειά της, τουλάχιστον έτσι το προωθούσε τότε. Και η αλήθεια είναι ότι με αυτό το άλμπουμ κατάφερε να καθιερωθεί ως παγκόσμια σούπερ σταρ και όχι απλώς ως μια country απόγονος αντάξια της Ντόλι Πάρτον. Πέρα από το πόσο πιστά μπορεί να αποδώσει τους παλιούς δίσκους του ένας μουσικός όταν επιχειρεί κάτι τέτοιο χρόνια μετά τη δημιουργία τους, ας πούμε ότι μια δεκαετία σχεδόν μετά η δική της εκδοχή του «1989» ηχητικά είναι όσο το δυνατό πλησιέστερη στο ορίτζιναλ υλικό. Η προσφατη κυκλοφορία περιλαμβάνει όλα τα κομμάτια της deluxe edition, ενώ εμπλουτίζεται με πέντε επιπλέον ακυκλοφόρητα κομμάτια από το αρχείο της. Το 1989 ήταν το δεύτερο πιο εμπορικό άλμπουμ για το 2015 μετά το «25» της Adele. Αυτή την περίοδο γνωρίζει εκ νέου επιτυχία και σαρώνει το Billboard100 σαν να μην πέρασε μια μέρα από τότε που πρωτοβγήκε, με αρκετά κομμάτια του να φιγουράρουν στο Τοp10. Αυτό δείχνει πάντως ότι ο κόσμος έχει ανάγκη από ανέμελα τραγούδια για νεανικούς έρωτες, έστω κι αν αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Για όλους τους υπόλοιπους αποτελεί τη δυνατή παρακαταθήκη μιας φαινομενικά αθώας εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

PRINS OBI - NEW WORLD BOI Στον πέμπτο σόλο δίσκο του o Γιώργος Δημάκης (aka Prins Obi) τα κάνει όλα μόνος του: είναι συνθέτης, ερμηνευτής και παραγωγός. Επιπλέον τον ηχογράφησε στο δικό του σπιτικό στούντιο με μια μικρή βοήθεια στη μείξη

και το mastering. Έχουμε να κάνουμε με μια εντελώς προσωπική υπόθεση, την οποία χαρακτηρίζει ως ένα χαλαρό άλμπουμ με concept το οποίο δεν κατονομάζει ακριβώς, εκτός κι αν είναι concept κάθε κομμάτι να ανήκει σε διαφορετικό είδος μουσικής. Κύριος σκοπός του, λέει, είναι να παρουσιάσει μια νέα ποπ όπως μόνο αυτός την οραματίζεται. Δεν λειτουργεί απόλυτα αυτό το τελευταίο. Αν και είναι γεμάτος ιδέες, ο δίσκος πάσχει σε επίπεδο ισορροπίας έτσι όπως προσπαθεί να χωρέσει κάθε τάση που υπάρχει στον μουσικό χάρτη το τελευταίο διάστημα. Το εναρκτήριο ομώνυμο κομμάτι πατάει όμορφα στην ψυχεδελική ποπ των ’60s για να ακολουθήσει το «Slumber Machine», με το οποίο δοκιμάζει τις δυνάμεις του στο χιπ-χοπ. Αμέσως μετά αλλάζει πάλι η διάθεση με το ελληνόφωνο «UFO από άλλο πλανήτη» και μοιάζει σαν να ακούς μια μεταμοντέρνα βερσιόν των Συνθετικών – μακράν η πιο fun στιγμή του. Στο «Sister can’t help falling down» κάνει άμεση αναφορά στο «Perfect Day» του Lou Reed, ενώ η εκδοχή του στο dub με το «Ninja Assassin», παρά τους κοινωνικοπολιτικούς στίχους, δεν βγάζει νόημα με τα υπερβολικά φωνητικά. Τέλος, στο «Αυτοψυχανάλυση», το δεύτερο ελληνόφωνο κομμάτι που κλείνει και τον δίσκο, κάνει μια spoken word αναδρομή στην καριέρα του με αχρείαστες φροϊδικές προεκτάσεις που μπερδεύουν ακόμη περισσότερο τον ανυποψίαστο ακροατή.

PINKPANTHERESS – HEAVEN KNOWS Θυμάμαι, ακόμη, όταν πριν από τρία χρόνια ένα άγνωστο κορίτσι έσκασε από το πουθενά στο TikTok με μια σειρά από τραγούδια που με το ζόρι ξεπερνούσαν τα 2 λεπτά. Τότε τα είχε μαζέψει και τα είχε κυκλοφορήσει σε ένα mixtape με τίτλο «To hell with it». H μουσική της 19χρονης Victoria Beverly Walker, ένα lo-fi ανακάτεμα από bedroom pop, drum ‘n’ bass και UK garage, αν μη τι άλλο, σε πρώτο επίπεδο πρόδιδε την καταγωγή της (Βρετανία) και σε δεύτερο ήταν ό,τι πιο φρέσκο είχες ακούσει εκείνη την περίοδο. Η viral επιτυχία

5 άλμπουμ για τον Νοέμβριο Το «1989» της Taylor Swift σαρώνει τα τσαρτ, και η τραγωδία του Sufjan Stevens.

από th maρια παππα

56 lifo – 16.11.23

που γνώρισε έφερε στη συνέχεια μια μεγάλη δισκογραφική και το πρώτο αμερικανικό χιτ της «A boy’s a liar Pt.2» παρέα με την Ice Spice. To «Heaven Knows» είναι το επίσημο πρώτο της άλμπουμ, στο οποίο συνεργάζεται με καλλιτέχνες όπως o Rema, η Kelela και o Central Cee. Τα τραγούδια είναι μεγαλύτερα σε διάρκεια και μολονότι είναι μια αρκετά ωραία και άμεση δουλειά, δεν καταφέρνει να επαναλάβει τη φρεσκάδα του mixtape της. Πρόσφατα, δήλωσε ότι δεν θέλει να είναι διάσημη μόνο στο ίντερνετ, αποκήρυξε επίσης τη συνεργασία της με την Ice Spice, λέγοντας ότι δεν της άρεσε τόσο το τραγούδι που την έκανε διάσημη – μετά βέβαια τα μάσησε. Κρίμα, γιατί το μόνο που δεν χρειάζεται είναι να αποκτήσει έναν πιο στρωτό, κλισέ ήχο.

TOQUEL – 1111 Τρίτο άλμπουμ για τον Toquel μετά τα «777» (2019) και «Beverly Hills» (2022). Το «1111» είναι με διαφορά το καλύτερο της καριέρας του και ένας από τους καλύτερους ελληνικούς δίσκους που κυκλοφόρησαν φέτος. Αυτό κυρίως οφείλεται, πέρα από την ερμηνεία του ίδιου, στην τρομερή παραγωγή των Beyond. Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζονται, αλλά εδώ έχουν αναλάβει σχεδόν όλο το άλμπουμ. Οι Βeyond κατανοούν πλήρως τη μελωδικότητα της φωνής του και κάνουν τον ήχο του εντελώς r ‘n’ b –και μάλιστα εναλλακτικό r ‘n’ b–, με αποτέλεσμα να φαίνεται αρκετά ευάλωτος, παρά το σκληρό ύφος του. Αυτή η σημαντική αλλαγή κάνει τεράστια διαφορά σε ολόκληρο το άλμπουμ που σε κορυφαίες στιγμές, όπως το «3:15», το «Άσφαλτος» και το «Drive By», θυμίζει γαλλικό τραπ (PNL). Το «Allou», που ερμηνεύει μαζί με τη Lila, είναι μια ωδή στα αλβανικά τραπ ντουέτα που γνωρίσαμε μέσω του YouTube, ενώ επιστρέφει στο κλασικό χιπχοπ με τα «Prosopika Freestyle» και το «2000 Interlude: Beatbox», στο οποίο κάνει ο ίδιος το beatbox. Ο δίσκος είναι αφιερωμένος στη μητέρα του. Ο συμβολικός τίτλος του είναι η ημερομηνία γέννησής της, ενώ το εξώφυλλο είναι μια φωτογραφία του από την παιδική του ηλικία. Φοβερή δουλειά που δυστυχώς δεν θα εκτιμηθεί όπως της αρμόζει.

SUFJAN STEVENS – JAVELIN «Θα σε αγαπάω για πάντα / Αλλά δεν μπορώ να σε βλέπω», τραγουδάει ο Sufjan Stevens στο «Shit Talk», ένα 8λεπτο έπος για το τέλος μιας σχέσης. Το «Javelin», ο νέος του δίσκος, είναι βουτηγμένο στην προσωπική τραγωδία και η πρώτη του «κανονική» δουλειά εδώ και καιρό. Την τελευταία διετία κυκλοφορούσε περίεργους πειραματικούς δίσκους με μουσική για διαλογισμό, όπως το «Convocations», που έβγαλε μετά τον θάνατο του πατέρα του και έχει 49 ορχηστρικά κομμάτια. Δυστυχώς, η κακοτυχία συνεχίστηκε με τον πρόσφατο θάνατο του εδώ και πολλά χρόνια συντρόφου του Evans Richardson –κρατούσαν τη σχέση τους μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας πάνω από μια δεκαετία – και τη διάγνωσή του με μια αυτοάνοση πάθηση που τον έχει αφήσει παράλυτο· τα καλά νέα είναι ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Στο «Javelin» ξαναγυρνά στις ρίζες τους με μια σειρά από τρυφερά φολκ τραγούδια για την απώλεια, τη θλίψη και κυρίως την αγάπη, προσπαθώντας να ξορκίσει με κάποιο τρόπο όσα του έχουν συμβεί. Για μια τόσο βαριά θεματική, ο δίσκος δεν χωλαίνει καθόλου και παρά τα 42 λεπτά που διαρκεί κυλάει ανώδυνα, δημιουργώντας μια αίσθηση αισιόδοξιας ότι τελικά όλα θα πάνε καλά.

791

ΤΟ ΣΠΊΤΙ ΤΗΣ ΓΛΎΠΤΡΙΑΣ ΛΥΔΊΑΣ ΒΕΝΙΈΡΗ ΕΊΝΑΙ ΣΤΟ ΜΑΡΟΎΣΙ. ΜΙΛΆΜΕ ΓΙ’ ΑΥΤΌ, ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΆ ΌΠΟΥ ΜΕΓΆΛΩΣΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΝΟΟΎΜΕΝΟΥΣ ΠΟΥ ΠΈΡΑΣΑΝ ΑΠΌ ΚΕΙ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊΣ, ΌΤΑΝ ΧΆΝΕΙΣ ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΆ ΣΟΥ, ΝΑ ΖΗΤΆΣ ΑΠΌ ΕΚΕΊΝΑ ΝΑ ΣΕ ΒΡΟΥΝ.

από τηn τζούλη αγοράκη φωτο: παρισ ταβιτιαν

PERSONAL SHOPPER ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ

ΠΏΣ ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΖΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΥΦΆΛΑ ΒΕΛΑΝΙΔΙΆΣ;

16.11.23 – lifo 57

INTERIORS

από τηn τζούλη αγοράκη φωτο: παρισ ταβιτιαν

Τ

58 lifo – 16.11.23

ο σπίτι της Λυδίας Βενιέρη είναι βαμμένο με ένα βυσσινί-φούξια χρώμα που ξεχωρίζει από χιλιόμετρα. Περνάω την αυλόπορτα και βρίσκομαι σ’ έναν κήπο μαγικό: άγρια βλάστηση, ψηλά δέντρα περιτριγυρισμένα από εντυπωσιακά γλυπτά. Κάπου στο βάθος μπορώ να ισχυριστώ ότι είδα τον αντικατοπτρισμό της δεσποινίδας Χάβισαμ. Το σκηνικό μοιάζει βγαλμένο από τις Μεγάλες Προσδοκίες του Αλφόνσο Κουαρόν. Αυτή ήταν η πρώτη έκπληξη. Τη διαδέχτηκε μια μεγαλύτερη: το εσωτερικό του σπιτιού! «Τι είναι εδώ;» τη ρωτάω με το στόμα ορθάνοιχτο. «Εδώ είναι οι συντεταγμένες μου, η θέση μου στο σύμπαν», λέει η Λυδίαμε τη φυσικότητα που θα μου με ρωτούσε «παίζουμε απόψε μπιρίμπα;». «Τι είναι για σένα το σπίτι;» ρωτάω και κείνη ξεκινά σαν να μου αφηγείται ένα φιλοσοφικό παραμύθι. «Εγώ τα βλέπω τα σπίτια μου ως ναούς. Ως κάτι που εκτείνεται σταδιακά στο άπειρο». Περνώντας από δωμάτιο σε δωμάτιο, νιώθω ότι είμαι στη Χώρα των Θαυμάτων και η Λυδία είναι ο κούνελος που με ξεναγεί. Το σπίτι θα μπορούσε να είναι ένα στοιχειωμένο μουσείο. Έχει ένα ράγισμα, και μέσα από το ράγισμα βγαίνει η ζωή. «Τα έργα μου είναι οι ιππότες μου, οι πνευματικοί μου άγγελοι, η προσωπική μου μυθολογία που με ενώνει όχι μόνο με το πριν αλλά και με το μετά τον θάνατο, με πάνε σε άλλους κόσμους, σε άλλα αστέρια». Η Λυδία έχει μετακομίσει στη ζωή της σε πολλά σπίτια. Τα τελευταία είκοσι πέντε ζει στη Νέα

Υόρκη και πηγαινοέρχεται στην Ελλάδα. Έχει ζήσει όμως άλλα δεκατέσσερα στο Παρίσι. Τη σοφίτα όπου έμενε ως φοιτήτρια την είχε κάνει εξώφυλλο το «Elle Μaison Decoration». «Ούτε που ήξερα ότι ήταν κάτι όμορφο. Το ζήτησαν, δέχτηκα. Για μένα ήταν απλώς ο κόσμος μου. Είχα ζωγραφίσει στον τοίχο τον Αίμονα που έβρισκε την Αντιγόνη. Δεν σκέφτομαι πώς να κάνω κάτι· συλλαμβάνω απλώς έναν διάκοσμο με τα δικά μου “βιβλικά μαθηματικά”, βρίσκω μια δίοδο. Πότε νιώθω ότι ζω σε αετοφωλιά και

πότε σε μια κουφάλα βελανιδιάς». ​ Όλα τα δωμάτια είναι γεμάτα αντικείμενα που έχει συλλέξει όλα αυτά τα χρόνια. Η Λυδία αγαπάει και σέβεται τα αντικείμενα, τα ζώα, τη φύση. «Είμαι τόσο ανιμίστρια που όταν χάνω τα κλειδιά μου, τα παρακαλώ εκείνα να με βρουν». Χαρακτηρίζει τον εαυτό της «φετιχιστικο-συλλέκτρια». Μικρή, όταν διάλεγε μια κούκλα ή ένα ζωάκι, πίστευε ότι τη διάλεγε εκείνο. «Ακόμα και σήμερα, όταν έρχεται μια καινούργια γάτα στη

ζωή μου, νιώθω ότι εκείνη με διάλεξε. Όπως οι Αρχαίοι, βλέπω και αισθάνομαι μορφές παντού, στον άνεμο, στα σύννεφα, στα δέντρα, ίσως γι’ αυτό να μη με τράβηξε ποτέ η αφηρημένη τέχνη». Ο αγαπημένος της αρχιτέκτονας είναι ο Γκαουντί. «Τα έργα του σου ψιθυρίζουν κάτι...» Τον Λε Κορμπυζιέ φαίνεται να μην τον πολυσυμπαθεί. «Βρίσκω ότι είχε μια αγχωτική σχέση με την πραγματικότητα και επέβαλε μια τσιγκουνιά σαν τιμωρία». «Δεν σ’ αρέσουν οι λιτές, απλές γραμμές;» «Τι να τις κάνεις; Απλές τις λες γιατί; Επειδή είναι ίσιες; Και οι καμπύλες τότε τι είναι; Φαιδρές;»

θυμάμαι πάντα να πηγαίνει μπροστά και να την ακολουθούν οι γάτες. Το σπίτι αυτό της Ήρας είναι μια πολιτιστική κληρονομιά, δωρεά στο κράτος, που δυστυχώς ρημάζει. Του Τσαρούχη το εργαστήρι στο Μαρούσι έχει καλύτερη τύχη; Τουλάχιστον ακόμα “στέκεται”, αλλά δεν έχει αξιοποιηθεί, όπως θα όφειλε». «Τον θυμάσαι τον Τσαρούχη;» «Μα φυσικά, από μικρό παιδάκι. Όταν ήμουν δέκα χρονών ήταν να με γράψουν στη σχολή Βεάκη να κάνω κάποια μαθήματα θεάτρου. Επενέβη τότε και είπε ότι η Λυδία είναι γεννημένη ζωγράφος και να μ’ αφήσουν ήσυχη. Σύχναζα και μεγαλύτερη στο σπίτι του, παίζαμε, ζωγραφίζαμε, ήταν και σπουδαίος φιλόσοφος. Καμιά φορά που συναντιόμασταν τυχαία στον δρόμο με καλούσε να φάμε έξω, λέγοντάς μου “ή θα μας πετάξουν με τις κλοτσιές σαν κλοσάρ ή θα μας κάνουν επίσημο τραπέζι, με τιμές”. Ποτέ δεν μας πέταξαν έξω». «Το Μαρούσι πώς είναι σήμερα;» ρωτάω και καταλαβαίνω απ' το ύφος της ότι έκανα την πολύ λάθος ερώτηση. «Με ρωτάς για το Μαρούσι και πονάω. Κάθε ταμπέλα φροντιστηρίου ή οδοντιατρείου, κάθε κομμένο δέντρο είναι μια πληγή. Κάποτε, που ο Τάκις έβριζε την Αθήνα και τον είπα ανθέλληνα, μου απάντησε ότι αυτός γεννήθηκε σε μια πόλη μαγική, με δυο ποτάμια στα οποία κολύμπησε παιδί και που εγώ δεν θα γνωρίσω ποτέ. Και πια καταλαβαίνω τι ήθελε να πει, γιατί κάθε φορά που έρχομαι νιώθω την αποστροφή του νεοέλληνα για το όμορφο, την ευκολία να διαπράξει την εγκληματική ενέργεια της καταστροφής, θεωρώντας την ανάπτυξη. Γνήσιοι απόγονοι των εικονοκλαστών, έχουμε τον πουριτανισμό του γκρι, του μαύρου, του μπεζ και του απρόσωπου. Θυμάμαι που στο εργαστήριο ζωγραφικής φτιάχναμε τα χρώματα και πώς εξυμνούσα-

με τα γεώδη ως αληθινά, τα οποία εμένα μου θυμίζουνε στρατό, παραλλαγή, χούντα. Τι έχει το ροζ και το κόκκινο; Να φταίει η ξεμυαλισμένη αμυγδαλιά; Ή η παπαρούνα του Αττίκ; Ή η δηλητηριασμένη κουλτούρα μας που μας βάζει να κατασπαράζουμε τον αμνό του Kυρίου την επομένη της Ανάστασής του; Πάντως, εγώ θεωρώ την ομορφιά ίαση και δεν τη φοβάμαι, όποιος φοβάται την ομορφιά πάσχει τουλάχιστον από κατάθλιψη». Η όμορφη Κιμώνα, η κόρη της Λυδίας και εγγονή του γλύπτη Τάκι, έχει βάλει ωραίες ’70s μουσικές στο πικάπ, ακούμε το θέμα απ’ την ταινία Εmmanuelle και μου σερβίρει το φρέσκο κρασί που έφτιαξε η ίδια το καλοκαίρι. Η Λυδία μαγειρεύει κάτι νόστιμο, οι πέντε γάτες της είναι σκορπισμένες στα δωμάτια και όλα λειτουργούν με έναν δικό τους, εσωτερικό ρυθμό, σχεδόν σπλαχνικό. Αν μπορούσαμε να διαλέξουμε οικογένεια, εγώ θα ’θελα να ανήκω σε αυτή. Γιατί αυτό το σπίτι έχει χαρά. Χαρά και τέχνη και χρώμα και ιστορία και γάτες, πολλές γάτες, αλλά κυρίως έχει τη μαγική Λυδία Βενιέρη που δεν παράγει απλώς τέχνη αλλά τη ζει! Φεύγοντας, στην εξώπορτα μου λέει «μη με γράψεις σε παρακαλώ “εικαστικό”, δεν τη συμπαθώ αυτήν τη λέξη, μου θυμίζει τασάκι».

Ο αγαπημένος της αρχιτέκτονας είναι ο Γκαουντί. «Τα έργα του σου ψιθυρίζουν κάτι...» Τον Λε Κορμπυζιέ φαίνεται να μην τον πολυσυμπαθεί. «Βρίσκω ότι είχε μια αγχωτική σχέση με την πραγματικότητα και επέβαλε μια τσιγκουνιά σαν τιμωρία».

Ξετρελαίνομαι που μιλάμε για τις γραμμές σαν να ’ναι φιλενάδες μας. «Πόσα κιλά συναίσθημα ζυγίζει αυτό το σπίτι;» «Κοίτα τους τοίχους», λέει και μου δείχνει τους τοίχους που έχουν υγρασία. «Η υγρασία σκάει σαν φουσκάλα, μπορείς να την πεις και “χαρούμενα δάκρυα”. Αν τρυπήσει το δάπεδο, μπορεί να βγει ένα σιντριβάνι. Άσε που νιώθω ότι ζω πάνω στον ναό της Άρτεμης». «Της Άρτεμης;» «Το Μαρούσι είναι αρχαίο τοπωνύμιο, προέρχεται από την Αμαρούσιο Άρτεμη». Η Λυδία μεγάλωσε στο Μαρούσι, ανάμεσα σε τρία σπίτια που μοιράζονταν τον ίδιο κήπο: της μαμάς, της θείας και της γιαγιάς της. Οι γονείς της ήταν και οι δυο αρχιτέκτονες και διανοούμενοι. «Έκοβες τον καπνό με το νυστέρι ανάμεσα σε μουσάτους που άκουγαν Τζόαν Μπαέζ και Ζωρζ Μουστακί, ήταν τα χρόνια της χούντας. Ο Τσαρούχης, ο Φασιανός, ο Άρης Προβελέγγιος, η Δανάη, ήταν συχνοί επισκέπτες στο σπίτι. Εκείνη την εποχή το Μαρούσι ήταν ένα “κουκλάκι” πολύ πράσινο, με ωραία δέντρα. Όλα τα σπίτια, και τα πλούσια και τα φτωχά, είχαν αυλές και κήπους και ήταν όμορφα. Η περιοχή είχε κάτι το εορταστικό, σαν να ήταν τόπος αναψυχής. Με το που έστριβες στον Παράδεισο Αμαρουσίου υπήρχε ένα αρχαίο νεκροταφείο, και πίσω του το αριστουργηματικό εργαστήρι της κεραμίστριας Ήρας Τριανταφυλλίδη, ένα σπίτι γεμάτο τριαντάφυλλα. Η Ήρα μου χάριζε κεραμικά ζωάκια – έχω μια μεγάλη συλλογή. Τη 16.11.23 – lifo 59

PERSONAL SHOPPER

ó

DSQUARED2 Γυαλιά ηλίου Dsquared D2 0109/S S2N-HA. Σε επιλεγμένα καταστήματα

î

Riversong Smartwatch Motive 8 Ultra Light Gray.

ò

www.plaisio.gr

Huawei Smartphone Huawei Nova 11i 128GB Starry Black. www.public.gr

ô

adidas Ανδρικά παπούτσια Ultraboost Light COLD. RDY 2.0. www.intersport.gr

î

Sony Ηχείο Bluetooth SRSXB13. www.vodafone.gr

ò

LOVE MOSCHINO Γυναικεία μαύρη τσάντα «Love Moschino». Σε επιλεγμένα καταστήματα

ò

Pepe Jeans London Κοντομάνικο γυναικείο πουλόβερ «Elle». www.bloobox.gr

ò

Clinique Ενυδατική κρέματζελ Moisture Surge 100H AutoReplenishing Hydrator. www.hondoscenter. com

60 lifo – 16.11.23

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ Raf Souliotis Φωτογράφος/Art Director

Ποιος είσαι και με τι ασχολείσαι; Είμαι ένας εικοσάχρονος που τον λένε Raf και έχει μάθει να εκφράζεται μέσω της εικόνας, την οποία συνήθως συνθέτει είτε για επαγγελματικούς είτε για συναισθηματικούς σκοπούς. Πώς διαλέγεις τα ρούχα σου; Τα αφήνω να «κάνουν την πρώτη κίνηση». Θέλω τα ρούχα που φοράω πρώτα να με έχουν γοητεύσει, να τα έχω ερωτευτεί, προκειμένου να συμβιώσω μαζί τους. Αυτό που φοράς τώρα σε τι mood σε βάζει; Είναι ένα look που το έβαλα για να ξεκινήσει η μέρα μου από τη σχολή και να συνεχίσει μέχρι το βράδυ για ποτό με φίλους.

Aν μπορούσες να αλλάξεις τη δική σου ντουλάπα με κάποιου άλλου, ποιο πρόσωπο θα διάλεγες; Lenny Kravitz ή Marc Forne. Τι φοράς και πόσο κοστίζει; Ένα Jacket Dassios, T-shirt (€5), τζιν (€15). Οι cowboy boots μου είναι Sancho και είναι thrifted (€25). Πού πας τώρα; Στη σχολή. @raf_souliotis

από τη μίνα καλογερά

φωτο: παρισ ταβιτιαν

Τι έχεις στις τσέπες σου; Τα κλειδιά μου.

16.11.23 – lifo 61

starfax

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Ένα επικοινωνιακό διάστημα ξεκινάει για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο και είναι ιδανική εποχή για να εξομαλύνετε τις σχέσεις με οικείους, συνεργάτες ή το ταίρι σας. Στις 17/11 η Σελήνη, σε αρμονικές όψεις με Δία και Ερμή, φέρνει αρμονία και ευκαιρίες για νέες συνεργασίες ή για δημιουργία ερωτικής σχέσης. Οι γονείς θα ανακαλύψετε νέες διεξόδους ψυχαγωγίας των παιδιών και θα περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί τους. Το 2ο δεκαήμερο κάτι ετοιμάζετε, αλλά θέλετε να το κρατήσετε κρυφό. Μυστικές διαπραγματεύσεις και ακριβές αγορές θα ευνοηθούν, αρκεί να είστε σίγουροι για τις επιλογές σας. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε πολλές ιδέες και θέλετε να τις προωθήσετε, αλλά καλό θα είναι να επικεντρωθείτε σε αυτήν που έχει περισσότερες πιθανότητες να υλοποιηθεί. Φροντίστε να έχετε μια ολοκληρωμένη μελέτη ώστε να έχετε επιτυχή αποτελέσματα.

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Ο Ερμής βρίσκεται στο ζώδιό σας, σας κάνει επικοινωνιακούς και πρόθυμους να μοιραστείτε την άποψή σας με άλλους. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε θετικές εξελίξεις στα επαγγελματικά και τα οικονομικά σας και θα διευθετήσετε πολλές υποχρεώσεις. Ενδεχομένως να βρείτε μια νέα απασχόληση που θα αυξήσει τις αποδοχές σας και μια πολύ καλή μέρα για διαπραγματεύσεις είναι στις 17/11 που η Σελήνη σχηματίζει αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο. Το 2ο δεκαήμερο έχετε έντονη κοινωνική ζωή και οι επαφές με άτομα με τα οποία έχετε κοινά ενδιαφέροντα ικανοποιούν την ανάγκη σας για ουσιαστική επικοινωνία. Μια περιστασιακή φιλία θα μπορούσε να γίνει ρομαντική. Για εσάς του 3ου δεκαημέρου είναι μια εποχή θετικών αλλαγών που αφορούν το σπίτι και την οικογένεια. Μέσω της ακίνητης περιουσίας αυξάνονται τα έσοδά σας και μπορείτε να κάνετε αγορές για τον εαυτό σας και για αγαπημένα πρόσωπα.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Η διάθεσή σας για απολαύσεις και επαφές με άτομα που σας προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα είναι έντονη και θα δώσετε έμφαση σε ό,τι μπορεί να σας κάνει ευτυχισμένους. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο που θέλετε να βελτιώσετε την ερωτική σας ζωή κάντε το πρώτο βήμα για να προσεγγίσετε το άτομο που σας έχει γοητεύσει στις 17/11. Η Σελήνη στο ζώδιό σας σε αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο δείχνει πως θα ικανοποιηθούν οι προσδοκίες σας. Το 2ο δεκαήμερο είστε επικεντρωμένοι σε ένα νέο εγχείρημα και είστε πιο εσωστρεφείς. Οι μόνες επαφές που κάνετε είναι με άτομα που θα στηρίξουν την υλοποίησή του και με πρόσωπα εξουσίας. Οι προοπτικές για επιτυχία είναι πολύ καλές, αρκεί να αποφύγετε τις υπερβολές. Για εσάς του 3ου δεκαημέρου είναι επίσης πολύ επικοινωνιακή περίοδος και δίνετε έμφαση σε επαφές με φίλους και στην ψυχαγωγία, που σημαίνει πως περνάτε καλά.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Οικονομικά ζητή-

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

62 lifo – 16.11.23

ματα θα σας απασχολήσουν το προσεχές διάστημα και θα είναι αίσιες οι εξελίξεις. Στις 17/11, η Σελήνη σε αρμονικές όψεις με Δία και Κρόνο, θα ευνοήσει τις μυστικές διαπραγματεύσεις που θα αφορούν αγοραπωλησίες ακινήτων ή μια νέα σύμβαση, και θα αυξηθούν τα κέρδη σας. Ιδανική εποχή για να ασχοληθείτε με τη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας. Το 2ο δεκαήμερο θα κάνετε ένα ταξίδι που θα σας δώσει την ευκαιρία να διευρύνετε το δίκτυο των συνεργατών σας και να κάνετε νέες γνωριμίες με άτομα διαφορετικής κουλτούρας. Εκδόσεις και αύξηση της φήμης σας θα ευνοηθούν. Για το 3ο δεκαήμερο είναι μια εποχή που η ανάγκη σας να ικανοποιήσετε κάποια επιθυμία σας είναι αυξημένη και αναζητάτε νέες διεξόδους. Η φαντασία σας τρέχει σε ειδυλλιακούς προορισμούς και μάλλον ήρθε η στιγμή για να οργανώσετε ένα ταξίδι για τα Χριστούγεννα.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Νέα πρόσωπα έρχονται στη ζωή σας κι αυτό έχει να κάνει με την επικοινωνιακή σας διάθεση που είναι αυξημένη αυτή την εποχή. Στις 17/11, η Σελήνη σε αρμονικές όψεις με Δία και Κρόνο προμηνύει συναντήσεις με άτομα που θα εκτιμήσουν τις ιδέες σας και θα σας καλέσουν να συμμετάσχετε σε μια συλλογική δράση. Μέσω νέων ενασχολήσεων θα βελτιώσετε και την ερωτική σας ζωή. Για το 2ο δεκαήμερο Ερμής και Αφροδίτη δίνουν ώθηση για κυνήγι ευκαιριών και μπορείτε να πετύχετε τους στόχους σας, αρκεί να είναι σωστά μελετημένα τα σχέδιά σας. Τα οικονομικά σας βελτιώνονται μέσω κοινών πόρων ή μιας χρηματοδότησης, επομένως θα έχετε την ευχέρεια να υλοποιήσετε ένα νέο εγχείρημα. Ιδανική εποχή για να ανοίξετε τη δική σας επιχείρηση ή να εκσυγχρονίσετε τον εξοπλισμό σας. Ένα επίδομα θα είναι σημαντική στήριξη και θα αποφύγετε το άγχος. Αναζητήστε τρόπους για να αυξήσετε το εισόδημά σας.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Οι σχέσεις σας θα

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Επιτυχίες στα επαγγελμα-

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Οι γεννημένοι το 1ο δεκα-

τικά και αύξηση εσόδων στις 17/11 για τους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο. Η Σελήνη σε αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο φέρνει αυτοπεποίθηση και ενθουσιασμό για να βελτιώσετε τη δημόσια εικόνα ή την κοινωνική σας θέση και οι προοπτικές για προαγωγή ή δημοσιότητα είναι πολύ καλές. Για το 2ο δεκαήμερο είναι μια εποχή που αναζητάτε νέες εμπειρίες και είναι ιδανική εποχή για να οργανώσετε ένα ταξίδι για λόγους αναψυχής. Επαφές με το εξωτερικό θα έχουν αίσια αποτελέσματα και θα διευρύνετε το δίκτυο των συνεργατών σας. Το 3ο δεκαήμερο να αναμένετε αίσιες εξελίξεις σε οικονομικά που αφορούν κοινούς πόρους, επιδοτήσεις κλπ. Από τις 17/11 και μέχρι τις 22/11 η ροή των εσόδων σας σταθεροποιείται και θα πραγματοποιήσετε κάποια επιθυμία σας. Ενδεχομένως να δημιουργηθεί και ένα ερωτικό ειδύλλιο με ευκατάστατο άτομο μεγαλύτερης ηλικίας, με το οποίο θα ζήσετε έντονες συγκινήσεις.

ήμερο διανύετε μια πολύ θετική φάση όσον αφορά τα επαγγελματικά σας, οι δεξιότητές σας έχουν εκτιμηθεί και συνεπώς αυξάνονται οι αποδοχές σας. Στις 17/11 που η Σελήνη σχηματίζει αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο είναι εξαιρετική στιγμή για να δώσετε συνέντευξη προς εύρεση εργασίας ή να στείλετε βιογραφικά. Οι ελεύθεροι έχετε την Αφροδίτη και τον Ερμή σε πολύ καλές θέσεις και είναι στο χέρι σας η βελτίωση της ερωτικής σας ζωής. Από τις 18/11, που ο Ερμής και η Αφροδίτη περνούν στο 2ο δεκαήμερο, ξεκινάει μια επικοινωνιακή περίοδος γεμάτη όμορφες στιγμές με το ταίρι σας και τα παιδιά. Ενδεχομένως να έχετε και αύξηση εσόδων μέσω κάποιας επένδυσης. Εσείς του 3ου δεκαημέρου ταλαιπωρηθήκατε πολύ λόγω αστάθειας στις σχέσεις με αγαπημένα πρόσωπα, πλέον όμως οι συνθήκες θα είναι με το μέρος σας και θα μπορέσετε να επαναφέρετε τις ισορροπίες.

σας απασχολήσουν τις επόμενες ημέρες και θα είναι μια καλή ευκαιρία για να διορθώσετε τα κακώς κείμενα. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο επιλύστε παρεξηγήσεις με φίλους στις 17/11 που η Σελήνη σχηματίζει αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο και δημιουργεί ένα ευχάριστο κλίμα. Επίσης, είναι μια καλή στιγμή για επαφές και συνεννοήσεις με μακρινούς συνεργάτες. Το 2ο δεκαήμερο είστε επικεντρωμένοι σε θέματα της καθημερινότητας και της οικιακής σας ζωής και θα ασχοληθείτε με την αναμόρφωση του χώρου σας. Μπορείτε να αλλάξετε τη διακόσμηση, να χαρίσετε ρούχα και αντικείμενα που δεν χρησιμοποιείτε και να αποσυμφορήσετε τις ντουλάπες σας. Ο έρωτας σάς έχει πάρει το μυαλό εσάς του 3ου δεκαημέρου και με δυσκολία μένετε συγκεντρωμένοι στις υποχρεώσεις σας. Από τις 17/11 και μέχρι τις 22/11 η σχέση σας θα ανθήσει και μπορεί να αποφασίσετε να την επισημοποιήσετε.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Ταξίδια, νέες εμπειρίες και έναν μεγάλο έρωτα φέρνει στους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο η Σελήνη σε αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο στις 17/11. Εξαιρετική εποχή για επαφές με το εξωτερικό και προώθηση των ταλέντων σας. Τα οικονομικά σας βελτιώνονται μέσω της ακίνητης περιουσίας και μπορείτε να κάνετε κάποιες βελτιώσεις στον χώρο σας. Για το 2ο δεκαήμερο είναι μια καλή εποχή να δώσετε έμφαση σε αγοραπωλησίες ακινήτων. Αποφύγετε τη βιασύνη και κάντε μια έρευνα αγοράς ή ζητήστε συμβουλές από μεσίτες. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε πολλές επαφές για την προώθηση υπηρεσιών και προϊόντων και θα πιάσετε τους στόχους σας δίχως ιδιαίτερη προσπάθεια. Νέες προτάσεις για συνεργασίες θα σας δώσουν την ευκαιρία να επιλέξετε ό,τι είναι καλύτερο για εσάς, ενώ θα δημιουργηθεί και μια δυνατή ερωτική σχέση.

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Αυξημένη φιλοδοξία και σεξουαλική ορμή έχετε αυτή την εποχή οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο και στις 17/11 που η Σελήνη σχηματίζει αρμονικές όψεις με τον Δία και τον Κρόνο θα είναι μια καλή στιγμή για να εργαστείτε ανεξάρτητα σε κάτι που σας παθιάζει. Καινούργιες φιλίες που θα κάνετε μέσω συλλογικών δράσεων ή σε ένα σύντομο ταξίδι θα σας ωφελήσουν ποικιλοτρόπως. Εσείς του 2ου δεκαημέρου έχετε την αντοχή και τη δύναμη να πετύχετε σε πολύπλοκες εργασίες και αν αναλάβετε πρωτοβουλίες θα δημιουργήσετε θετικές εντυπώσεις. Στις 19/11 θα έχετε θετικά νέα που θα αφορούν τα οικονομικά σας. Το 3ο δεκαήμερο είστε επικεντρωμένοι στις σπουδές και σε ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία σας και έπονται σημαντικές εξελίξεις στη ζωή σας. Ένας πρόσφατος χωρισμός σάς έχει κάνει να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας, ωστόσο μέσω κοινωνικών επαφών με φίλους θα ανακτήσετε τη διάθεση για φλερτ. Επιστρατεύστε τη γοητεία σας.

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Νέες ευκαιρίες για επιτυ-

Sudoku No 791

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Αυτή η εβδομάδα θα είναι όμορφα για εσάς και θα είστε παραγωγικοί γιατί θα επικεντρωθείτε σε αυτό που θέλετε να κάνετε. Οι γεννημένοι το 1ο δεκαήμερο θα έχετε την ενέργεια να ακολουθήσετε τα κίνητρα και τα σχέδιά σας. Ωστόσο, θα πρέπει να αφιερώνετε χρόνο στην ψυχαγωγία και σε ό,τι θα συμβάλλει στην ψυχική σας ανάταση. Η Αφροδίτη εγγυάται διασκεδαστικές εξόδους και καλές στιγμές με φίλους, καθώς και την απόλαυση αθλητικών εκδηλώσεων, δραστηριοτήτων με παιδιά και οτιδήποτε έχει να κάνει με τις τέχνες και τον κόσμο της ψυχαγωγίας για το 2ο δεκαήμερο από τις 17/11. Εσείς του 3ου δεκαημέρου έχετε βάλει σε μια τάξη τις οφειλές σας, τα επαγγελματικά σας βαίνουν καλώς και μπορείτε να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο στην ερωτική σας ζωή και να έρθετε πιο κοντά με το ταίρι σας.

1

2 2 4 8 3 2 5 1 7 4 9 6 3 1 8 4 9 6 2 5 3 3 8 7 7 5

5

Η λύση του προηγούμενου 9 2 8 4 5 7 6 1 3

1 3 4 8 6 2 7 9 5

6 5 7 9 3 1 8 4 2

7 9 1 2 4 5 3 8 6

8 6 3 1 7 9 2 5 4

2 4 5 6 8 3 1 7 9

4 8 2 5 1 6 9 3 7

3 1 6 7 9 4 5 2 8

5 7 9 3 2 8 4 6 1

χίες και αύξηση εσόδων φέρνει στους γεννημένους το 1ο δεκαήμερο η Σελήνη σε αρμονικές όψεις με Δία και Κρόνο. Ιδανική στιγμή για αποστολή βιογραφικών είναι στις 17/11. Προωθήστε τις δεξιότητές σας με σθένος αν σας καλέσουν σε μια συνέντευξη, επιστρατεύοντας τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες. Μέσω τρίτων βελτιώνονται τα οικονομικά σας και η καθημερινότητά σας θα είναι ευχάριστη. Το 2ο δεκαήμερο θα ασχοληθείτε με κληρονομικά ζητήματα και τη διευθέτηση οφειλών. Κάντε το τώρα, που έχετε την οικονομική δυνατότητα, ώστε να μη συσσωρεύονται απλήρωτοι λογαριασμοί. Αν αναζητάτε κάποια χρηματοδότηση, είναι μια καλή εποχή για να κάνετε τις απαραίτητες επαφές. Εσείς του 3ου δεκαημέρου πρέπει να ασχοληθείτε με τη βελτίωση της φυσικής σας κατάστασης. Το γεγονός ότι δεν έχετε ελεύθερο χρόνο δεν σημαίνει πως πρέπει να παραμελείτε τον εαυτό σας.

16.11.23 – lifo 63