Τεύχος 793 by Dyo Deka S.A.

ΦΣ ΑΜΠΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΠΙΟ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

νοηματα

Η ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

ΚΥΨΕΛΗ

ΜΙΑ ΝΈΑ ΠΙΆΤΣΑ ΓΕΝΝΉΘΗΚΕ

793

FREE PRESS

30.11.2023

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ! ΔΩΡΕΑΝ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ

Νο ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΑ

ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΌΤΗΤΕΣ ΕΝΤΎΠΩΝ ΗΛΙΚΊΕΣ 13-54 FOCUSBARI 2022

LiFO

30.11.23

πολιτικο επταημερο γιάννησ πανταζόπουλοσ

talking points

γιάννησ παντελάκησ

akροβατωντασ

βασιλική γεωργιάδου

flashlight

του ΦΣ ΑΜΠΑΛΟΣ από τον Πάρι Ταβιτιάν.

στο εξωφύλλο: Στην φωτογραφία η Ελένη, τερματοφύλακας

chief executive officer Μιχάλης Μιχαήλ

www.lifo.gr ΔΥΟ ΔΕΚΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΒOΥΛΗΣ 22, 105 63 ΑΘΗΝΑ T 210 3254 290 F 210 3249 785 info@lifo.gr

chief operating officer/ commercial director Θανάσης Χαραμής σύμβουλος σχεδιασμού Γιάννης Καρλόπουλος διευθυντησ συνταξης Αλέξανδρος Διακοσάββας διευθυντής mikropragmata. lifo.gr Άρης Δημοκίδης διευθυντής εντυπης εκδοσης Τάσος Μπρεκουλάκης

ασκησεισ αναπνοησ

διευθυνση newsroom και social media Χριστίνα Γαλανοπούλου

ερωφιλη κοκκαλη

υπευθυνη πολιτικου ρεπορταζ - ερευνασ Βασιλική Σιούτη

πο(ρ)νογραφια

αρχισυνταξια Γιάννης Πανταζόπουλος

Η ΧΑΡΑ ΡΟΜΒΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

αρχισυνταξία podcasts Μερόπη Κοκκίνη συντονισμοσ υλησ Νινέττα Γιακιντζή –––––– ε μ π ο ρ ικο τμ η μ α advertising director Ξένια Στασινοπούλου

Ο Άμπαλος, που σπάει κάθε στερεότυπο Μια νέα πιάτσα γεννήθηκε στην Κυψέλη

εκδοτης

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

νικολασ σεβαστακησ

URBAN

ΣΤO Μ ΟΥΣΕ Ί Ο Τ Η Σ Α Κ Ρ Ό Π ΟΛ Η Σ

βασιλική σιουτη

ΝοΗΜΑΤΑ

index793

8 ΣΤΗΛΕΣ

15 31

–––––– σ υ ν τα ξ η Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λουίζα Αρκουμανέα, Γιάννης Βασιλείου, Ίωνaς Καλλιμάνης, Ντίνα Καράτζιου, Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Τίνα Μανδηλαρά, Νίκος Μπακουνάκης, Γλυκερία Μπασδέκη, Αργυρώ Μποζώνη, Σταυρούλα Παπασπύρου, Μαρία Παππά, Ζωή Παρασίδη, Χρήστος Παρίδης, Δημήτρης Πολιτάκης, Νικόλας Σεβαστάκης, Φώτης Σεργουλόπουλος, Δέσποινα Τριβόλη, Κορίνα Φαρμακόρη n e ws r o om αρχισυνταξια Ρούλα Βλασσοπούλου, Σόφη Ζιώγου συντακτικη ομαδα Σωτήρης Βαλάρης, Κυριάκος Κουζούμης, Μάνος Χατζηγιάννης social media Ιωάννα Ζέρβα, Τατιάνα Τζινιώλη –––––– ατ ε λ ιέ αrt director Βανέσσα Φερλέ, Μαργαρίτα Καμαριώτη αssistant art director Μπιάνκα Σαμαρά φωτογράφοι Σπύρος Στάβερης, Πάρις Ταβιτιάν, Freddie F., Γιώργος Ξανθινάκης, Νίκος Κατσαρός

senior advertising manager Άννα Λαπαρδάγια

διαμόρφωση ψηφιακής εκδοσης Μαρούσα Θωμά, Ελπισία Σπαθάρη

direct sales Γιώργος Λυκουργιώτης, Ευθύμης Παχής

επιμελεια κειμένων Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου

advertising coordinator Κατερίνα Κουρμούζη (kkourmouzi@lifo.gr)

παρακαλουμε ανακυκλωστε

–––––– ψηφιακή ανάπτυξη/ προγραμματισμός lifo.gr Άγγελος Παπαστεργίου

direct sales director Κώστας Μαντάς

advertising manager Δημήτρης Βουκελάτος (dvoukelatos@lifo.gr)

37 ΛΕΠΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΌΦΟΡΟ ΜΑΡΊΝΟ

junior advertising executive Χριστίνα Καλλή

–––––– λο γ ισ τ η ρ ιο οικονομική διεύθυνση Δημήτρης Τασιόπουλος

head of creative Βασίλης Καψάσκης

λογιστήριο Βασίλης Κοτρωνάκης, Άκης Ιωάννου, Έφη Ηλιοπούλου

branded content manager Φιλιώ Ράγκου

γραμματεία Βιβίκα Ανδριανάτου

digital campaign manager Γιώργος Γιαννή

–––––– κωδικος εντυπου 7639

LiFO 30.11.23

Feedback

ΑΤΤΙΚΌΝ - ΑΠΌΛΛΩΝ: Πότε θα ανάψουν επιτέλους τα φώτα; Για μία ακόμα φορά κυκλοφόρησε η είδηση ότι τα εμβληματικά σινεμά της Σταδίου θα επαναλειτουργήσουν σύντομα. Πόσο αληθές είναι όμως αυτό;

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

Ο ανασφαλής Ρίσι Σούνακ Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις

ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

Σκηνή πρώτη: Μπαίνω να παραγγείλω φαγητό σε πακέτο στο εστιατόριο της γειτονιάς, τους ιδιοκτήτες του οποίου τους γνωρίζω από μικρά παιδιά (είναι ξαδέλφια) και αν κάποιος με ρωτούσε θα έλεγα γι’ αυτούς τα καλύτερα λόγια – καλά παιδιά, δουλευταράδες, τίμιοι, «νοικοκύρηδες». Τα πολιτικά τους πιστεύω τα αγνοώ, είναι αλήθεια, θα μπορούσαν να είναι από εκείνους τους πασοκογενείς κεντροαριστερούς που στην πορεία κατέληξαν κεντροδεξιοί, δύσκολα ωστόσο θα τους χαρακτήριζα «μαύρη αντίδραση». Δεν θυμάμαι πώς η κουβέντα που πιάσαμε πήγε στους μετανάστες, αλλά σύντομα διαπιστώνω ότι έχουν θέμα με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες και ειδικά με τους «σκούρους» από Πακιστάν, Μπαγκλαντές κ.λπ.

LiFO

pageviews

LiFO.gr

«Εγώ δεν είμαι ρατσιστής, αλλά...»

ti δ ι α β α σ α με αυ τη την εβ δομ α δ α σ το

ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

podcasts που αξίζει να ακούσετε

ΤΗΣ ΝΤΙΝΑΣ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

Υπάρχει κάτι περισσότερο απ’ ό,τι είναι ορατό που να κρύβεται πίσω από την ακύρωση της συνάντησης του Ρίσι Σούνακ με τον Έλληνα πρωθυπουργό; Απ’ όσα έχουν γίνει γνωστά ως τώρα και σύμφωνα με όσα γράφουν οι εμπειρότεροι και εγκυρότεροι δημοσιογράφοι του Ηνωμένου Βασιλείου, δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι πέρα από τα προφανή ούτε κάποιος κρυφός ή μυστηριώδης λόγος. Ο πολιτικά ευάλωτος Ρίσι Σούνακ, ο οποίος δεν έχει λαϊκή νομιμοποίηση και προσπαθεί αγωνιωδώς να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των συντηρητικών του κόμματός του, φαίνεται πως φοβήθηκε τον αρνητικό αντίκτυπο που θα είχε για τον ίδιο μια συνάντηση με έναν Έλληνα πρωθυπουργό που ζητάει επιτακτικά να επιστραφούν στη χώρα του τα κλεμμένα Γλυπτά του Παρθενώνα.

ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ακολουθήστε τα podcasts της LiFO στην Apple, στο Spotify ή στην Google.

Στέλιος Κόης: «Ζούμε σε μια Αθήνα χωρίς Αθηναίους» «ΑΚΟΥ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ» ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ

Η είδηση ότι οι κινηματογράφοι Αττικόν και Απόλλων στη Σταδίου μπορεί να επαναλειτουργήσουν δημιούργησε στους σινεφίλ αλλά και στους κινηματογραφικούς κύκλους συγκρατημένη αισιοδοξία. Σε κάποιους ίσως και ανάμεικτα συναισθήματα ευφορίας και δυσπιστίας. Όχι μόνο γιατί «το νέο είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό» αλλά και γιατί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια ανακοινωνόταν το άνοιγμά τους, αλλά τα γεγονότα το διέψευδαν. Αυτήν τη φορά η επαναλειτουργία τους αποτελεί μέρος ενός φιλόδοξου επιχειρηματικού πρότζεκτ και οι άμεσα εμπλεκόμενοι διαβεβαιώνουν ότι τα φώτα των δύο ιστορικών κινηματογράφων θα ανάψουν. Η αποκατάσταση και η επαναλειτουργία τους είναι ζητούμενο πάνω από μία δεκαετία. Οι καλές ειδήσεις που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας δεν καρποφορούσαν. Συνήθως, λίγο μετά την καλή είδηση που καταγραφόταν στα μέσα, με ένα πιθανό σενάριο για την επαναλειτουργία τους, ακολουθούσε μια αλληλουχία κακών ειδήσεων για το μέλλον τους. Σήμερα όμως το σχέδιο επαναλειτουργίας μοιάζει πραγματικό. Ας δούμε γιατί. Τα φώτα του ιστορικού κινηματογραφικού συγκροτήματος Αττικόν - Απόλλων έσβησαν βιαίως το 2012 από την πυρκαγιά που ξέσπασε μετά από ρίψεις μολότοφ κατά τη διάρκεια διαδήλωσης τη 12η Φεβρουαρίου, ημέρα που στη Βουλή ψηφιζόταν το δεύτερο μνημόνιο. Οι κινηματογράφοι παρέμειναν άθικτοι χάρη στη μεγάλη προσπάθεια της Πυροσβεστικής αλλά και των διαχειριστών του κινηματογραφικού συγκροτήματος, των αδελφών Γιώργου και Παναγιώτη Τσακαλάκη. Η καταθλιπτική εικόνα καταστροφής που παρουσιάζει το κτίριο εξωτερικά όλα αυτά τα χρόνια δίνει τον τόνο σε όλη τη γειτονιά της Σταδίου, που έχει μαραζώσει. Σήμερα η προοπτική της επαναλειτουργίας των δύο αιθουσών δημιουργεί μια νέα δυναμική πιθανότητα για την αναζωογόνηση μιας γειτονιάς πολιτισμού που εδώ και πολύ καιρό έχει χάσει τη ζωντάνια και τον παλμό της. Το μεγαλύτερο εμπόδιο που έβαζε φρένο στην προοπτική της αποκατάστασης και της επαναλειτουργίας των αιθουσών ήταν η κρίση που σοβούσε στο παρασκήνιο μεταξύ των δύο ιδρυμάτων, υπό τη σκέπη των οποίων βρίσκονται οι δύο κινηματογράφοι. Μια κρίση η οποία εξελίχθηκε σε μια δαιδαλώδη δικαστική διαμάχη. Πρόκειται για το Ίδρυμα Σταματίου Δεκόζη-Βούρου, στο οποίο ανήκουν οι δύο αίθουσες, και το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία. Το πρώτο ίδρυμα θα έπρεπε να αποδίδει μέρος των ετήσιων εσόδων από το σύνολο των περιουσιακών του στοιχείων στο δεύτερο, κάτι που δεν έκανε, με αποτέλεσμα να σωρεύσει χρέος προς το δεύτερο ίδρυμα ύψους 27 εκατ. ευρώ, όπως ανέφερε η διοίκηση του μουσείου στη LiFO.

Λεσβιακή ορατότητα στην Ελλάδα χωρίς coming out. Γίνεται; «ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ;» ΜΕ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

Η σκληρή αλήθεια για τον Γιαννούλη Χαλεπά «ΜΙΚΡΟΠΡΑΓΜΑΤΑ» ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

ΜΟΥΣΙΚΗ Η Peaches δεν αισθάνεται πλέον παρεξηγημένη Η Καναδή πρωτοποριακή electro-clash καλλιτέχνιδα επιστρέφει στην Αθήνα μετά από 13 χρόνια για μια μοναδική συναυλία.

Πού βαδίζει το σύγχρονο ελληνικό σινεμά; «PULP FICTION» ΜΕ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΠΑ

Η Peaches από κοντά δεν έχει καμιά σχέση με τη φανταχτερή και αθυρόστομη περσόνα που έχει δημιουργήσει πάνω στη σκηνή. Γλυκιά και προσγειωμένη, η Merrill Nisker, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, σκέφτεται αρκετά προτού απαντήσει κατά τη διάρκεια της συνέντευξής μας μέσω Zoom. Έχει προηγηθεί μια σύντομη κουβέντα με τη μάνατζέρ της, η οποία με πληροφορεί να αποφύγω οτιδήποτε έχει να κάνει με την προσωπική της ζωή. Μου λέει επίσης πως αν δεν θέλει να μιλήσει για κάτι άλλο, θα μου το πει η ίδια. Η Nisker γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Τορόντο, στον Καναδά, και προτού μεταμορφωθεί σε Peaches είχε κυκλοφορήσει ήδη μια σόλο δουλειά με τίτλο «Fancypants Hoodlum». Εκείνη την περίοδο υιοθέτησε και το ψευδώνυμό της ως μέλος του σχήματος Shit, στο οποίο ήταν μαζί με τον Chilly Gonzales. Το 2000 μετακόμισε στο Βερολίνο και κυκλοφόρησε το θρυλικό «The Teaches for Peaches» με το queer anthem «Fuck the pain away» που παίζεται μέχρι και σήμερα ευλαβικά σε LGBTQ+ πάρτι.

Οι μαγικές αναμνήσεις των κυριακάτικων τραπεζιών «GREEK CHIC» ΜΕ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

30.11.23

LiFO 30.11.23

«Νέα γενιά. Νέα μυαλά(;)» Η φετινή έρευνα της ΔΕΗ για τα έμφυλα στερεότυπα, μια απόδειξη για το πόσο απέχουμε από το ιδανικό

Η πρωτοβουλία που συνυπογράφεται και υποστηρίζεται από τη ΔΕΗ, τη Focus Bari και την Doyle Dane Bernbach μπήκε στα σχολεία της χώρας και αποκάλυψε τι πραγματικά συμβαίνει με τις έμφυλες προκαταλήψεις στις μικρότερες ηλικίες.

Σ ΑΠΌ ΤΗ ΧΡΙΣΤΊΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΎΛΟΥ

LiFO

υνήθως, στο άκουσμα της λέξης «έρευνα», συνειρμικά αναμένουμε δύο πράγματα: πρώτον, στατιστικά στοιχεία και, δεύτερον, κάποιου είδους τετελεσμένο. Στην περίπτωση της μεγάλης έρευνας που εκπόνησε η ΔΕΗ σε συνεργασία με τη Focus Bari και την εταιρεία επικοινωνίας Doyle Dane Bernbach αναφορικά με τις αντιλήψεις των νέων για την έμφυλη βία και τα παγιωμένα στερεότυπα αυτό ανατρέπεται κυρίως γιατί, παρά τα ανησυχητικά ευρήματα που διατρέχουν την έρευνα με τίτλο «Νέα γενιά. Νέα μυαλά(;)», δίνεται η αίσθηση ότι έχουν εντοπιστεί παθογένειες και αναχρονιστικές αντιλήψεις σε ηλικίες στις οποίες υπάρχει ακόμη περιθώριο ανατροπής. Γιατί μπορεί τα στοιχεία των ερευνών να μην αποτελούν τρόπο πρόληψης δυσάρεστων καταστάσεων, όμως τώρα πια γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα στερεότυπα «σπάνε» όταν γίνονται ορατά και εξηγείται το υπόβαθρο που τα συντηρεί και τα παγιώνει. Σε αυτό το πλαίσιο κατάργησης της ηγεμονικής αρρενωπότητας μέσω της κριτικής σκέψης των νέων –μαθητών και μαθητριών απ’ όλη την Ελλάδα– τοποθετείται και η έρευνα που εκπονήθηκε στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της ΔΕΗ για την 25η Νοεμβρίου 2023 - Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας Κατά των Γυναικών. Η ΔΕΗ, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, ρί-

χνει φως σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η κακοποίηση των γυναικών, και αναλαμβάνει δράσεις και πρωτοβουλίες για την καταπολέμησή της μέσα από το πρόγραμμα εταιρικής υπευθυνότητας «ΔΕΗ ενεργώ». Περισσότερα για την πρωτοβουλία εξηγεί η τοποθέτηση της Σοφίας Δήμτσα, διευθύντριας Εταιρικών Σχέσεων και Επικοινωνίας ΔΕΗ. «Η εξάλειψη των στερεοτυπικών αντιλήψεων που ωθούν σε κακοποιητικές συμπεριφορές απαιτεί την ανάδειξη και αντιμετώπισή τους από όλους μας. Η πρωτοβουλία της ΔΕΗ ακολουθεί ακριβώς αυτήν τη λογική και για τρίτη συνεχόμενη χρονιά αναδεικνύει τη στάση και τις αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας σε ένα παγκόσμιο ζήτημα που συχνά παραμένει αόρατο. Ρίχνοντας φως στην πηγή του προβλήματος, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε νωρίτερα, πριν κλιμακωθεί. Η φετινή πρωτοβουλία της ΔΕΗ εστιάζει στο μέλλον και τους νέους, οι οποίοι με τις επιρροές και τα ερεθίσματα που δέχονται διαρκώς μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα και να αναστρέψουν τη διαιώνιση στερεοτυπικών αντιλήψεων και κακοποιητικών συμπεριφορών. Η ΔΕΗ, αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, δεν παραμένει αμέτοχη και δεσμεύεται να συμμετέχει ενεργά στην ανάδειξη και αντιμετώπιση σημαντικών ζητημάτων προς όφελος του κοινωνικού συνόλου», δήλωσε η κ. Δήμτσα.

30.11.23

Εδώ σημειώνεται ότι η έρευνα διεξήχθη πανελλαδικά, σε μαθητές και μαθήτριες Α’ έως Γ’ Λυκείου (1ο κοινό), νέους και νέες 19-22 ετών (2ο κοινό) και ενήλικες 23-64 ετών (3ο κοινό). Όμως τι «εντόπισε» η έρευνα και τα στοιχεία θεωρούνται ανησυχητικά αναφορικά με τις έμφυλες προκαταλήψεις; Καταρχάς, το γεγονός ότι δεν γίνονται όλες οι μορφές βίας αντιληπτές στον ίδιο βαθμό με άλλες ούτε και κρίνονται καταδικαστέες. Ενώ δηλαδή είναι άμεσα αντιληπτή και καταδικαστέα η σωματική βία, σκιαγραφείται μια κουλτούρα αποδοχής της λεκτικής και σωματικής βίας ανάμεσα και στα δύο φύλα με μόνο τους μισούς ή και λιγότερους μαθητές και μαθήτριες να δηλώνουν μηδενική ανοχή. Κατά δεύτερον, ότι στις μικρότερες ηλικίες εμφανίζονταν πιο άκαμπτες οι απόψεις αναφορικά με την έμφυλη προκατάληψη. Συγκεκριμένα, στην ερώτηση της έρευνας για το αν «μερικές φορές φταίνε οι ίδιες οι γυναίκες, όταν τις χτυπούν οι σύντροφοί τους», μόνο 5 στους 10 μαθητές και 6 στις 10 μαθήτριες Λυκείου διαφώνησαν απόλυτα. Αντίστοιχα, δυσάρεστη έκπληξη αποτέλεσαν οι απαντήσεις αγοριών και κοριτσιών στην ερώτηση για το αν «όταν μια γυναίκα λέει “όχι” στις σεξουαλικές προθέσεις του συντρόφου της αυτό σημαίνει συχνά “ναι”». Eδώ μόνο 4 στους 10 μαθητές και μόνο 6 στις 10 μαθήτριες διαφώνησαν απόλυτα. Αισθήματα δυσφορίας προκαλούν οι απαντήσεις και στην ερώτηση για το αν είναι «ok για ένα αγόρι να θέσει όρια για το πώς ντύνεται η σύντροφός του». Ένα 55% απάντησε ότι είναι ok, έστω και αν πρόκειται μόνο για κάποιες φορές. Αμηχανία προκαλεί και το γεγονός ότι μόνο 2 στα 10 αγόρια διαφωνούν απόλυτα με το ότι «οι γυναίκες κατονομάζουν συμπεριφορές ως σεξουαλική παρενόχληση, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για απλά αστεία». Αντιστοίχως, 1 στις 4 μαθήτριες Λυκείου διαφωνούν απόλυτα με το παραπάνω. Κάπως πιο παρήγορο είναι το εύρημα που προκύπτει από την ερώτηση για το αν «είναι ok για ένα αγόρι να πιέζει μια γυναίκα να κάνει σεξ μαζί του αν φλέρταρε μαζί του όλο το βράδυ», καθώς 9 στους 10 μαθητές Λυκείου απάντησαν ότι δεν είναι ποτέ ok!

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι απαντήσεις αναφορικά με το ζήτημα της ζήλιας και το αν αυτή αποτελεί σημάδι πραγματικού ενδιαφέροντος ενός αγοριού για τη σύντροφό του. Έτσι, στο «αν ένας άνδρας ζηλεύει πραγματικά τη σύντροφό του αποδεικνύει ότι νοιάζεται πραγματικά γι’ αυτήν», 4 στους 10 μαθητές Λυκείου διαφωνούν απόλυτα. Τι ισχύει για το revenge porn; Κατανοεί αυτή η γενιά τις εφιαλτικές προεκτάσεις της εκδικητικής πορνογραφίας; Δυστυχώς όχι, καθώς στο ερώτημα «όταν μια γυναίκα δέχεται να τη βιντεοσκοπήσεις την ώρα της ερωτικής πράξης, τότε γνωρίζει τον κίνδυνο το υλικό να κυκλοφορήσει και σε άλλους», δυστυχώς 6 στους 10 μαθητές και μαθήτριες Λυκείου συμφώνησαν.

ΛΙΓΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΑΚΟΜΑ Δυστυχώς μόνο 1 στους 2 μαθητές και 4 στις 10 μαθήτριες Λυκείου πιστεύουν ότι το χαστούκι ή το σπρώξιμο στον σύντροφό σου δεν είναι απολύτως μορφή βίας. «Οτιδήποτε συμβαίνει μεταξύ ζευγαριών είναι ιδιωτική υπόθεση και δεν πρέπει να παρεμβαίνουν τρίτα άτομα, ακόμα και στην περίπτωση χτυπημάτων ή απειλών»: να κάτι που πιστεύει το 51% των μαθητριών Λυκείου και το 46% ενήλικων γυναικών ηλικίας 23-64 ετών! «Το να χαστουκίζεις ή να σπρώχνεις τον/τη σύντροφό σου δεν είναι μορφή βίας»: το πιστεύει το 53% των μαθητών Λυκείου και το 52% των ενήλικων ανδρών ηλικίας 23-64 ετών. Όσον αφορά το γιατί «μερικοί άνδρες γίνονται βίαιοι απέναντι στις γυναίκες», ένα ανησυχητικά μεγάλο ποσοστό αγοριών και ανδρών θεωρεί ότι αυτή η βία είναι... στοιχείο γοητείας. Συγκεκριμένα, 60% των μαθητών Λυκείου, 61% των ανδρών 19-22 ετών και 60% των ανδρών 23-64 ετών απάντησαν ότι αυτό συμβαίνει επειδή «αυτό τους κάνει ελκυστικούς στις γυναίκες».

LiFO 30.11.23

talkofthetown

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

Αναμένοντας τον Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα Η επίσκεψη Ερντογάν προκαλεί προβληματισμό και διαφωνίες.

30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ— 6 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Νο 793

απ ό τh βασιλ ικη σιουτη

«Γιατί η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη;» p Θα υπάρξει Έλληνας Τραμπ; p Πίσω από τη δηλωτική σιωπή του Αλέξη Τσίπρα p Aποδιοργανωμένη παιδικότητα p Ο έρωτας στα χρόνια του Truvada p

LiFO

Έτοιμοι για όλα, αλλά χωρίς ιδιαίτερες ανασφάλειες λένε πως είναι τόσο στο Μέγαρο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών λίγες μέρες πριν από την άφιξη του Ταγίπ Ερντογάν και της πολυάριθμης αποστολής που θα τον συνοδεύσει στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας. Υψηλές προσδοκίες δεν υπάρχουν. Η επίλυση των προβλημάτων δεν είναι ορατή στο άμεσο μέλλον, ούτε και για τους πιο αισιόδοξους. Απ’ ό,τι φαίνεται, στην ελληνική κυβέρνηση αρκεί για την ώρα να μην υπάρχουν ρητορικές προκλήσεις και εντάσεις στο Αιγαίο, γενικά η εξασφάλιση ενός ήρεμου κλίματος. Για την ώρα, ο Ερντογάν το έχει προσφέρει αυτό κατά κάποιον τρόπο. Ο ίδιος έχει ρίξει τους τόνους αυτές τις μέρες σε σύγκριση με το παρελθόν, έχει σταματήσει τις ακραίες προκλήσεις και προσπαθεί να δείξει ότι τον ενδιαφέρει ο διάλογος. Η αλλαγή στάσης προφανώς εξηγείται, καθώς δεν μπορεί να πάρει την οικονομική βοήθεια που ζητά από την Ε.Ε. όσο απειλεί και προκαλεί ένα κράτος-μέλος, ενώ πιέσεις για ήρεμο κλίμα στις σχέσεις με την Ελλάδα δέχεται και από τις ΗΠΑ. Επιπλέον, ο Ερντογάν δεν συνηθίζει να ανοίγει όλα τα μέτωπα ταυτόχρονα, αν και δεν είχε ποτέ πρόβλημα να έχει ανοιχτά πολλά μαζί. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν δέχεται παραινέσεις από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία να τα βρει με τον Ερντογάν και να μην απαντά σε όλες τις προκλήσεις. Ο πρωθυπουργός, που μοιάζει να προκρίνει μια πολιτική σαν του Κώστα Σημίτη στα ελληνοτουρκικά, είναι της άποψης ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να δείχνει μέρος του προβλήματος με τη στάση της ούτε να θεωρείται «μαύρο πρόβατο» αλλά υπόδειγμα εταίρου που προσπαθεί μόνο να λύνει προβλήματα και όχι να τα δημιουργεί. Η στάση αυτή, όμως, απογοητεύει ένα τμήμα της λαϊκής δεξιάς βάσης του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας (σαμαρικούς, καραμανλικούς κ.ά.) που προτιμά να αναδεικνύει το γεγονός ότι τα προβλήματα έχουν δημιουργηθεί από την επιθετικότητα της Τουρκίας και επιμένει ότι δεν μπορεί να εξισώνεται ο επιτιθέμενος με αυτόν που δέχεται τις επιθέσεις. Όλοι αυτοί μοιάζει να επιθυμούν μια πιο καταγγελτική πολιτική και επικρίνουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη λέγοντας ότι ασκεί «πολιτική κατευνασμού» της Τουρκίας, η οποία θεωρούν ότι ενθαρρύνει τις τουρκικές επεκτατικές

30.11.23

LiFO 30.11.23

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΠΤΑΗΜΕΡΟ

TALKING POINTS

βλέψεις. Υπήρχαν ωστόσο και φορές που τον επιδοκίμασαν, όπως το 2020, για τη στάση της κυβέρνησης στον Έβρο, για την αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία και την αναβάθμιση των εξοπλισμών.

ΟΙ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΣΑΜΑΡΑ

α πό τh βα σι λι κη σ ιου τη

talkofthetown

Στο Μέγαρο Μαξίμου δεν φαίνεται να ανησυχούν, πιθανόν επειδή αναμένεται η έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για να πάρει η Τουρκία τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

LiFO

Πάνω σε αυτή την πολιτική που χαρακτηρίζει ως κατευναστική, επικαλούμενος και τον Κώστα Καραμανλή, τοποθετήθηκε πρόσφατα ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς με συνέντευξή του στην «Καθημερινή», υποστηρίζοντας ότι η επίσκεψη Ερντογάν ήταν κακή ιδέα. Ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στο φιάσκο της πρόσφατης επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στο Βερολίνο, όπου έφερε σε δύσκολη θέση ακόμα και τον καγκελάριο Σολτς, αιφνιδιάζοντάς τον με τις προσβολές κατά της Γερμανίας στην κοινή συνέντευξη Τύπου, και επισήμανε ότι ο Τούρκος Πρόεδρος τα έχει βάλει με όλη τη Δύση και «υπηρετεί πολιτικά, οικονομικά και επιχειρησιακά τον αντι-δυτικό άξονα». Σχολιάζοντας το μνημόνιο συνεργασίας για το μεταναστευτικό που αναμένεται να υπογραφεί στις 7 Δεκεμβρίου, ανέφερε ότι η Τουρκία έχει υπογράψει πολλές συμφωνίες, αλλά δεν τις τηρεί, καθώς χρησιμοποιεί τις μεταναστευτικές ροές για να εκβιάζει την Ε.Ε. και την Ελλάδα. Σχετικά με το ήρεμο κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ανέφερε ότι «οι παραβιάσεις μπορεί να έχουν μειωθεί, προσωρινά τουλάχιστον, αλλά οι προκλήσεις όχι», θυμίζοντας τις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου ότι «η καρδιά του χτυπά στη Θεσσαλονίκη», ενώ επισήμανε ότι και τα «τετελεσμένα» που έχει δημιουργήσει η Τουρκία εις βάρος της χώρας εξακολουθούν να ισχύουν. «Όσο επιμένουν στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, όσο συνεχίζεται ο εποικισμός της Αμμοχώστου, όσο υποκινούν “μειονοτικά ζητήματα” σε Θράκη και Δωδεκάνησα, τι νόημα έχει να δημιουργούμε την εντύπωση ότι υπάρχουν περιθώρια “συνεννόησης” μεταξύ μας;» αναρωτήθηκε, αναδεικνύοντας όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται τη διαφοροποίησή του λίγες μέρες πριν από την άφιξη του Ερντογάν στην Αθήνα, βάζοντας δίπλα του και τον Κώστα Καραμανλή, που έχει επίσης ασκήσει κριτική στα εθνικά. Υποστήριξε ότι «όταν δημιουργούν τετελεσμένα εναντίον σου κι ύστερα σου λένε “έλα να τα βρούμε”, εσύ απαιτείς πρώτα να πάρουν πίσω τα τετελεσμένα για να ξεκινήσει ουσιαστικός διάλογος. Αν δεν το κάνεις, αν προσπαθείς να τους “καταπραΰνεις”, αυτό λέγεται “κατευνασμός”, όπως έχω τονίσει πολλές φορές και όπως πολύ σωστά υπογράμμισε και ο Κώστας Καραμανλής πριν από λίγες εβδομάδες. Και ο “κατευνασμός” υπήρξε πάντα πολύ επικίνδυνος. Λέτε, λοιπόν, δύο πρώην πρωθυπουργοί της χώρας και δύο πρώην πρόεδροι της Νέας Δημοκρατίας να κάνουμε τόσο λάθος;». Ο καθηγητής και υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, Γιάννης Βαληνάκης, ασκεί κι αυτός την ίδια και εντονότερη κριτική στην κυβέρνηση για τα ελληνοτουρκικά, μιλώντας για «καλό κλίμα» που υπάρχει σαν να μη συμβαίνει τίποτα με τον Ερντογάν που «κλιμακώνει με απειλές για “σύνορα καρδιάς” μέχρι τη Θεσσαλονίκη». Ο Γ. Βαληνάκης υποστηρίζει ότι η απαίτηση του Προέδρου της Τουρκίας να λύσουν οι δύο πλευρές τα προβλήματα που προκύπτουν από τις διεκδικήσεις του, χωρίς τρίτους, είναι σαν να ζητάει από την Ελλάδα να παραιτηθεί από τη στήριξη των εταίρων και των συμμάχων, το βέτο και τις κυρώσεις σε Ε.Ε., για να πάρει ο Ερντογάν χρήματα, όπλα και αναγνώριση.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΚΑΙ ΤΑ 4 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα την έκθεση για το μέλλον των σχέσεων Ε.Ε-Τουρκίας, η οποία θα συζητηθεί από τους 27 στο συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Πρόκειται για μια πολύ πιο θετική από την προ μηνός έκθεση προόδου της Τουρκίας ως υποψήφιου κράτους-μέλους, με τη δικαιολογία ότι συντάχθηκε λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ανάγκη συνεργασίας για το μεταναστευτικό. Στα θετικά σημεία που αναφέρονται υπέρ της Τουρκίας είναι «η πρόοδος που καταγράφεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις», η οποία θεωρείται –και είναι– απαραίτητη προϋπόθεση για τις καλές ευρωτουρκικές σχέσεις. Ο ύπατος εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ, υποστηρίζει πως αυτή δεν είναι κάποιο δώρο για την Τουρκία αλλά εξυπηρετεί το συμφέρον της Ε.Ε., που είναι η ειρήνη και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Μπορέλ χαρακτήρισε την Τουρκία σημαντικό εταίρο-κλειδί για την Ε.Ε., η οποία, είπε, έχει επιδείξει μια εποικοδομητική στάση, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν «εκκρεμότητες» κυρίως για το Κυπριακό. Αυτό όμως που κυρίως ενδιαφέρει τον Ερντογάν είναι ότι η έκθεση αναφέρει πως η πρόταση της Κομισιόν περιλαμβάνει πόρους ύψους 3,5 δισ. ευρώ ως βοήθεια για το μεταναστευτικό, εάν γίνει δεκτή από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μαζί με το μισό δισεκατομμύριο που έχει ήδη προβλεφθεί στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το 2024. Δηλαδή μιλάμε για ένα ποσό 4 δισεκατομμυρίων ευρώ συνολικά που περιμένει να πάρει ο Ερντογάν από την Ε.Ε. αυτή την περίοδο.

ΥΨΗΛΟ ΡΙΣΚΟ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΜΑΞΙΜΟΥ ΔΕΝ ΑΝΗΣΥΧΕΙ Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επίσκεψη Ερντογάν είναι υψηλού ρίσκου, λόγω και της ιδιοσυγκρασίας του, παρά το φαινομενικά τουλάχιστον καλό κλίμα και την επίδειξη καλής θέλησης και συνεργασίας με τις δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη, ευχόμενος η επίσκεψή του στην Ελλάδα «να οδηγήσει στο άνοιγμα μιας νέας σελίδας» στις σχέσεις των δύο χωρών. Στο Μέγαρο Μαξίμου δεν φαίνεται να ανησυχούν, πιθανόν επειδή αναμένεται η έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για να πάρει η Τουρκία τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Μια επιθετική συμπεριφορά προς ένα κράτος-μέλος, λίγο πριν από την απόφαση, δεν θα ήταν συμφέρουσα και ο Ερντογάν, όπως λένε, είναι ρεαλιστής. Ωστόσο δεν δίστασε να προκαλέσει ακόμα και τη Γερμανία, μια ισχυρή αλλά και φιλική προς αυτόν χώρα, που τον στηρίζει. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και η συμφωνία που θα υπογραφεί για το μεταναστευτικό, το περιεχόμενο της οποίας δεν έχει ανακοινωθεί. Όσο για τη διαφοροποίηση Σαμαρά, στο Μέγαρο Μαξίμου απαντάνε σταθερά ότι αυτές ήταν πάντα οι θέσεις του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, και είναι γνωστές. Τους δημιουργούν πρόβλημα; Μάλλον όχι, ακόμα και αν δυσαρεστούν ορισμένους, καθώς τα οφέλη είναι περισσότερα. Η ύπαρξη του Αντώνη Σαμαρά στη Νέα Δημοκρατία και οι δημόσιες τοποθετήσεις του λειτουργούν ως ανάχωμα για ορισμένους ψηφοφόρους που μπορεί να είχαν μετακινηθεί αν δεν υπήρχε. Η σύνθεση αυτή, άλλωστε, είναι μέρος της στρατηγικής του Κυριάκου Μητσοτάκη η οποία ως τώρα του βγαίνει, παρά τις δύσκολες ισορροπίες και τις αντιφάσεις. Όσο για το ενδεχόμενο επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στη Θράκη και στη μειονότητα, μέχρι χθες τα κυβερνητικά στελέχη έλεγαν ότι δεν έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο. Η 7η Δεκεμβρίου σε κάθε περίπτωση θεωρείται ένα ορόσημο και είναι βέβαιο ότι θα βγάλει ειδήσεις που θα συζητηθούν.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗΣ «Γιατί η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη;» α π ό τ ο ν γ ι ά ν ν η π α ν τα ζ ό π ουλο

Τα πρόσωπα, οι αιτίες και οι δυσοίωνες προβλέψεις για την άνοδο του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής-σύμβουλος ΥΠ.ΕΞ. και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, εξηγεί. Τι ήταν αυτό που κατά τη γνώμη σας οδήγησε στην εκλογή του Βίλντερς στην Ολλανδία; Μια δέσμη λόγων οδήγησαν στην άνοδο του Γκέερτ Βίλντερς και του ακροδεξιού, αντιισλαμικού, αντιμεταναστευτικού, αντιευρωπαϊκού κόμματος της Ελευθερίας (PVV) στην πρώτη θέση στις εκλογές στην Ολλανδία, επιτρέποντάς του την είσοδο στη Βουλή (150 έδρες) της χώρας με το υψηλότερο ποσοστό ψήφων (23%) και εδρών (37). Το θέμα της μετανάστευσης υπήρξε, βέβαια, καθοριστικό, όπως είναι και συνολικά για την Ευρώπη. Ο Βίλντερς, ένας «πολιτικός πυρομανής» (Μ. Ρούτε), από το 2006 που ίδρυσε το κόμμα του (PVV) υιοθέτησε μια εξόχως σκληρή προσέγγιση όσον αφορά τη μετανάστευση, το άσυλο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και όλα αυτά σε μια χώρα που μέχρι πριν από λίγα χρόνια υπήρξε το κράτος-μέλος υπόδειγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τη γνωρίζω εκ των έσω, καθώς σπούδασα και δίδαξα στο Άμστερνταμ), η πλέον ανεκτική σε κάθε εναλλακτική άποψη και διαφορετικότητα, αγγλόφωνη, με κάπως ακραίες φιλελευθεριάζουσες απόψεις (που αποτυπώνονταν στην περίφημη περιοχή των «κόκκινων φαναριών» του Άμστερνταμ). Αλλά και μια χώρα υψηλής πολιτιστικής δραστηριότητας, με τα περίφημα μουσεία Ράικς για τον Ρέμπραντ, τον Βαν Γκογκ και την Άννα Φρανκ, και τη διάσημη συμφωνική ορχήστρα Κοντσέρτγκεμπαου υπό τον θρυλικό μαέστρο Μπέρναρντ Χάιτινγκ. Και βέβαια τη Χάγη ως πρωτεύουσα της διεθνούς δικαιοσύνης, την έδρα του Διεθνούς Δικαστηρίου. Πάνω απ’ όλα, η Ολλανδία, ιδρυτική χώρα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), ήταν η πλέον αφοσιωμένη στην ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, στη μετεξέλιξή της σε πολιτική ένωση ομοσπονδιακής δομής (Συνθήκη Μάαστριχτ). «Καθαρός πληρωτής» του προϋπολογισμού, υπέρμαχος της νομισματικής ενοποίησης, λειτουργούσε ως ένα παράλληλο σταθεροποιητικό κέντρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπληρωματικό του άξονα Γαλλίας - Γερμανίας. Και πώς οδηγήθηκε στην ακροδεξιά στροφή; Η Ολλανδία άλλαξε ραγδαία. Έγινε μια συντηρητική, ανασφαλής και εσωστρεφής κοινωνία. Η ανασφάλεια δεν τροφοδοτήθηκε μόνο από τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές αλλά και από τις διευρυνόμενες κοινωνικές ανισότητες. Στο παρελθόν οι οικονομικοί πόροι της χώρας, η γεωργία, το εμπόριο και κυρίως τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Κρόνινγκεν, επέτρεψαν τη χρηματοδότηση ενός υπερμεγέθους κοινωνικού κράτους με υψηλά επιδόματα κ.λπ. (όθεν η «ολλανδική ασθένεια»/«dutch disease»). Όμως αυτή η περίοδος έκλεισε. Επομένως, η κοινωνική ανασφάλεια λόγω μεταναστευτικού, ανισοτήτων κ.ά. οδήγησε σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος στην επιλογή Βίλντερς. Βέβαια, υπήρξαν και κάποιοι λόγοι πολιτικής σκοπιμότητας. Η διάδοχος του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε στο κεντροδεξιό κόμμα (PVD), η Ντ. Γκιλκόζ, άφησε προεκλογικά να εννοηθεί ότι θα συνεργαζόταν με το PVV του Βίλντερς, γκρεμίζοντας έτσι το «υγειονομικό τείχος» απέναντί του. Όπως λέει ο Ολλανδός ειδικός αναλυτής Cas Mude, οι ψηφοφόροι προτιμούν το original από το αντίγραφο (copy). Τώρα, βεβαίως, η Γκιλκόζ άλλαξε θέση και αυτό καθιστά δύσκολο έως ανέφικτο τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού από τον Βίλντερς.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

30.11.23

LiFO 30.11.23

AKΡΟΒΑΤΩΝΤΑΣ

FLASHLIGHT

Θα υπάρξει Έλληνας Τραμπ;

Πίσω από τη δηλωτική σιωπή του Αλέξη Τσίπρα

Ακουμπούν την Ελλάδα τα λαϊκιστικά και ακροδεξιά επιχειρήματα;

α πό τον γ ι άν ν η πα ν τελάκη

talkofthetown

Όταν η κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας υποχωρήσει, και αυτό αντικειμενικά θα συμβεί κάποια στιγμή, οι απογοητευμένοι ψηφοφόροι της ίσως στραφούν σε έναν Μεσσία.

LiFO

ετά την πανηγυρική εκλογή του απίθανου τύπου από την Αργεντινή με το όνομα Χαβιέ Μιλέι που αυτοαποκαλείται «αναρχοκαπιταλιστής» και του Ολλανδού πρώην κεντρώου, αλλά νυν ακροδεξιού λαϊκιστή Χερτ Βίλντερς, ο κόσμος επιβεβαιώνει ότι έχει αλλάξει με ένα εντυπωσιακό τρόπο. Οι δυο προαναφερθέντες ηγέτες έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά από άλλους από διάφορες χώρες, οι οποίοι, τηρώντας ο καθένας τις ιδιαιτερότητές του, εκπροσωπούν κατά βάση ένα μείγμα ακραίου λαϊκισμού, ακροδεξιάς ρητορικής, προσχηματικού αντισυστημισμού, είναι υποστηρικτές του περίκλειστου έθνους και πολέμιοι της παγκοσμιοποίησης, έχουν αυταρχικές και βαθιά συντηρητικές ιδέες, ενώ συχνά κινούνται με βάση διάφορες ανυπόστατες θεωρίες συνωμοσίας. Είναι ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο, η Μελόνι, ο Όρμπαν, ο Ντουέρτε, η Λεπέν και μερικοί άλλοι που είτε βρέθηκαν, είτε βρίσκονται, είτε έχουν πολλές πιθανότητες να βρεθούν στην εξουσία. Οφείλουμε να ξεχάσουμε τον παλαιό κόσμο, ο νέος είναι αυτός που βλέπουμε να εξελίσσεται και να παγιώνεται σε πολλές γωνιές του πλανήτη, χωρίς να κάνει γεωγραφικές διακρίσεις. Ένα καλό ερώτημα είναι αν και στη χώρα μας έχουμε πιθανότητες να δούμε ένα πρόσωπο που θα συγκεντρώνει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και ιδέες, ικανό να φανεί τόσο ελκυστικό σε μεγάλες μάζες που να το φέρουν στην εξουσία. Ένα καλύτερο επιπλέον ερώτημα είναι: «αφού τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται ακόμα και σε δυτικές χώρες και όχι μόνο στη Βραζιλία και στην Αργεντινή, γιατί να μη συμβούν και δω;». Οι απαντήσεις που μπορούν να δοθούν είναι πολλές, η πιο αισιόδοξη αποκλείει, τουλάχιστον προς το παρόν, το ενδεχόμενο να αποκτήσουμε έναν Έλληνα Τραμπ ή Βίλντερς. Αυτή η εκτίμηση βασίζεται στη λογική που λέει ότι τέτοιες ιδέες που αποθεώνονται μαζικά σε αρκετές άλλες χώρες του κόσμου, στη δική μας διαχέονται οριζόντια σε πολλούς πολιτικούς και κόμματα, ευτυχώς χωρίς να αποτελούν, τουλάχιστον στα ισχυρότερα, το κεντρικό τους αφήγημα. Όλα ή σχεδόν όλα τα κόμματα έχουν εκπρόσωπους που υποστηρίζουν λαϊκιστικά και ακροδεξιά επιχειρήματα, αλλά, με λίγες εξαιρέσεις που αφορούν τα μικρά κόμματα, στα μεγάλα που διεκδικούν την εξουσία οι ιδέες αυτές δεν κυριαρχούν ακόμα ή στο εσωτερικό τους υπάρχουν ισχυρές αντίρροπες δυνάμεις. Ο λαϊκισμός στηρίζεται σε ένα πλαίσιο λόγου, δηλαδή σε μεμονωμένες σκέψεις και προτάσεις, και δεν αποτελεί ένα σύνολο πολιτικών που καθορίζονται από μια ιδεολογία. Οι ηγέτες των λαϊκιστών λένε ότι οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ αλλά και το σύνολο των μέσων ενημέρωσης υπονομεύουν την ευημερία των πολλών. Όμως, ως ιδεολογικό πρόταγμα, δεν έχουν μια συγκεκριμένη ιδεολογία από την οποία να αντλούν απαντήσεις στα αδιέξοδα που περιγράφουν. Απλώς, αυτοί οι ενάρετοι και γεμάτοι καλές προθέσεις άνθρωποι θα αλλάξουν το σύστημα. Η ευρύτατη διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συντελεί καθοριστικά στη διάχυση των ανέξοδων κραυγών τους σε εκατομμύρια ανθρώπους που πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται κόμματα και θεσμοί για να συμβεί αυτή η αλλαγή, αρκούν οι αδιαμεσολάβητες σχέσεις με τον ηγέτη που καταριέται τους άλλους και υπόσχεται σε αυτούς. Αν κάποιος εντοπίσει τέτοιες λογικές και πρακτικές στη δική μας πολιτική ζωή, θα έχει δίκιο. Οι πρωτόγνωρες για την εκλογή ενός νέου προέδρου κόμματος αντιδράσεις δεν οφείλονται μόνο σε προσωπικές πικρίες και απογοητεύσεις των ηττημένων για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά σε σημαντικό βαθμό και στον μεσσιανικό τρόπο που αυτός εμφανίστηκε, στην απευθείας συνομιλία με τον λαό χωρίς μεσολαβητές, όπως συμβαίνει με τους θεσμούς των κομμάτων, και στον συνθηματολογικό πολιτικό λόγο που υποκαθιστά το πρόταγμα ιδεολογικών αναφορών και προτάσεων και προσπαθεί να αγγίξει το συναίσθημα αλλά όχι τη λογική πραγματικά αδικημένων ανθρώπων. Όμως δύσκολα ο κ. Κασσελάκης θα βρεθεί στην εξουσία, αυτό όλα δείχνουν προς το παρόν. Ο λαϊκισμός δεν απουσιάζει ούτε από τη Νέα Δημοκρατία –κάθε άλλο–, συχνά εκπέμπεται και από τον πρωθυπουργό αλλά και από πολλά κυβερνητικά στελέχη, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον δεν έχουμε δει την αποθέωσή του, σίγουρα όχι την κυριαρχία του στο εσωτερικό της. Όμως είναι εξαιρετικά επικίνδυνος ο λαϊκίστικος και ακροδεξιός λόγος, ακόμα και αν εκπέμπεται με σκοπιμότητα, δηλαδή για να περιορίσει απώλειες προς τα ακροδεξιά σχήματα τύπου Βελόπουλου, Σπαρτιατών και Χριστιανών. Όταν η κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας υποχωρήσει, και αυτό αντικειμενικά θα συμβεί κάποια στιγμή, οι απογοητευμένοι ψηφοφόροι της ίσως στραφούν σε έναν Μεσσία και η ίδια η ηγεσία της θα έχει μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό. Συμπερασματικά, προς το παρόν η χώρα δεν κινδυνεύει να αποκτήσει τον δικό της Τραμπ ή Βίλντερς. Όμως οι προϋποθέσεις σε έναν μεγάλο βαθμό υπάρχουν και είναι θέμα του πολιτικού μας συστήματος να μην τις αφήσουν να πολλαπλασιαστούν, ώστε να συμβεί το χειρότερο…

Η στάση του πρώην πρωθυπουργού για τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ.

aπό τη

βασι λ ι κή γ εωργ ι άδου

Ενώ η εκλογή ενός νέου αρχηγού είθισται να λειτουργεί συσπειρωτικά, στην περίπτωση της εκλογής του νέου αρχηγού στον ΣΥΡΙΖΑ η επίδραση ήταν προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Η Βασιλική Γεωργιάδου είναι καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

ΣΥΡΙΖΑ βιώνει εμφύλιο σπαραγμό. Τελεσίγραφα διαγραφών, μαζικές αποχωρήσεις και βιτριολικές δηλώσεις αποτελούν καθημερινότητα σε ένα κόμμα που σε μία δεκαετία τα έζησε όλα: από τα μικροσκοπικά εκλογικά μεγέθη στη μετεωρική εκλογική του άνοδο κατά τον «εκλογικό σεισμό» του 2012, την πρωτιά του στις δύο εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις του 2015 και τον σχηματισμό κυβέρνησης της «πρώτης φοράς Αριστερά» έως την εκλογική ήττα στις βουλευτικές εκλογές του 2019 και την εκλογική κατακρήμνιση στις διπλές εκλογές του Μαΐου/Ιουνίου του 2023. Η κατακρήμνιση συνεχίζεται και μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και την εκλογή του νέου αρχηγού, διαδικασία που υπήρξε εξαιρετικά πολωτική και διχαστική αλλά και πρωτόγνωρη, υπό την έννοια ότι ένα μέχρι τότε άγνωστο και χωρίς εμπλοκή στο κομματικό γίγνεσθαι πρόσωπο εξελέγη πρόεδρος του κόμματος. Ενώ η εκλογή ενός νέου αρχηγού είθισται να λειτουργεί συσπειρωτικά, στην περίπτωση της εκλογής του νέου αρχηγού στον ΣΥΡΙΖΑ η επίδραση ήταν προς την αντίθετη κατεύθυνση, γεγονός που επιτείνει την αποσυσπείρωση, οδηγώντας σταδιακά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην τρίτη ή και τέταρτη θέση στις δημοσκοπήσεις. Καθώς η καθοδική τροχιά δεν έχει ανακοπεί και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει απώλειες και προς τα δεξιά του (κυρίως προς το ΠΑΣΟΚ) και προς τα αριστερά του (προς το ΚΚΕ αλλά και μικρότερους κομματικούς σχηματισμούς), είναι μάλλον αναμενόμενο στις δημοσκοπήσεις να έχει μονοψήφιο ποσοστό. Για μεν το εναπομείναν εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ αυτή η διαρκής κατολίσθηση επιτείνει τα αισθήματα απογοήτευσης, δημιουργώντας διάθεση απόσυρσης και αποχής από το εκλογικό γίγνεσθαι, ενώ για το εναπομείναν στελεχικό δυναμικό του η συνεχιζόμενη φθορά δείχνει να μην έχει γίνει αντιληπτή στις πραγματικές της διαστάσεις, με αποτέλεσμα η νέα ηγετική ομάδα στον ΣΥΡΙΖΑ να μη θεωρεί το θρυμμάτισμα του κόμματος πρόβλημα που θα προκαλέσει περαιτέρω απώλειες. Ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς μεγάλωνε εκλογικά, ενσωμάτωνε στον πυρήνα του ένα δυναμικό κομματικών στελεχών που ανταποκρίνονταν σε αυτό που θα μπορούσε να αποκληθεί πολιτική της αντιπαράθεσης και της πόλωσης και σκοπό είχε να κατασκευάζει εχθρούς και να αντιμετωπίζει την πολιτική με όρους «εχθρού - φίλου». Πρόκειται για μια στρατηγική που χρησιμοποιείται κατά κόρον από αυταρχικούς λαϊκιστές πολιτικούς ανά τον κόσμο, οι οποίοι καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ιδεολογικού προσανατολισμού, από τον Ούγκο Τσάβες και τον Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα μέχρι τον Όρμπαν στην Ουγγαρία και, βέβαια, τον Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Η υπονόμευση της δημοκρατίας από το εσωτερικό της είναι ένα πρόβλημα που αφορά τη φιλελεύθερη δημοκρατία συνολικά, αφορά όμως και τα πολιτικά κόμματα, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο, καθώς ενσωματώνουν αυταρχικές λαϊκιστικές δυνάμεις στον κομματικό τους κορμό προκειμένου αφενός μεν να προσελκύσουν παραπονεμένους εκλογείς που τα έχουν βάλει με το «κομματικό κατεστημένο» και το «σύστημα» και αφετέρου να λειτουργήσουν ως φόβητρο σε εσωκομματικό επίπεδο, τρόπον τινά βάζοντας στη θέση τους εκείνα τα κομματικά στελέχη που θα επικαλεστούν κομματικές παραδόσεις και γραμμές, από τις οποίες ο αρχηγός και το κόμμα έχουν παρεκκλίνει. Ήταν επιλογή του πρώην αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ να ενσωματώσει στο εσωτερικό του κόμματός του, και να στηρίξει κομματικά, ένα αυταρχικό λαϊκιστικό περιβάλλον, το οποίο, μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα, πήρε θέση στη διάρκεια των προκριματικών εκλογών και έκτοτε βρίσκεται ανοιχτά δίπλα στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ο κ. Τσίπρας σιωπά και αν θα έπρεπε να μιλήσει καθώς εξελίσσεται ο εσωκομματικός εμφύλιος. Ωστόσο, η σιωπή του πρώην προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ δεν σημαίνει απαραίτητα και έλλειψη τοποθέτησης· πρώτον, διότι η στάση που ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ τηρεί εκπέμπει αρκετά σαφή μηνύματα προς το έσω και το εξωκομματικό οικοσύστημα. Δεύτερον –και ενδεχομένως σημαντικότερο– είναι ότι το περιβάλλον του Αλέξη Τσίπρα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και οι προσωπικές επιλογές του μέσα σε αυτόν, με άλλα λόγια ο ΣΥΡΙΖΑ όπως ο ίδιος ο κ. Τσίπρας τον διαμόρφωσε από το συνέδριο «πολιτικής ταυτότητας» του 2020, και (σχεδόν) όλοι οι άνθρωποι του τότε προέδρου παίρνουν θέση στον εσωκομματικό εμφύλιο. Είναι προφανές ότι η στάση αυτή του κ. Τσίπρα, πέραν των συνεπειών για το κόμμα του, το οποίο έχει πλέον μπει σε μια τροχιά μη αναστρέψιμης αποσύνθεσης, αφήνει ένα αρνητικό αποτύπωμα και στο όποιο δικό του πολιτικό κεφάλαιο.

30.11.23

Ο HIV δεν μεταδίδεται με το φιλί ή την αγκαλιά ούτε με την κοινή χρήση τουαλέτας

Νατάσα Γιάμαλη, Κατερίνα Ζαρίφη, Γιώργος Καπουτζίδης και Φώτης Σεργουλόπουλος καταρρίπτουν στερεότυπα για τον HIV.

HIV δεν μεταδίδεται αν αγκαλιάσεις ή φιλήσεις έναν άνθρωπο που ζει με HIV, ούτε αν δουλεύετε στον ίδιο χώρο, ούτε καν αν χρησιμοποιήσετε ίδια τουαλέτα, κι αυτά είναι όλα επιστημονικά αποδεδειγμένα. Αλλά, δυστυχώς, συνεχίζουν να συγκαταλέγονται στις πολλές και διάφορες στρεβλές αντιλήψεις που λόγω ελλιπούς πληροφόρησης «επιβιώνουν» επί τέσσερις δεκαετίες. Κι αυτά ακριβώς τα στερεότυπα του παρελθόντος για τον HIV έρχονται να καταρρίψουν τώρα η Νατάσα Γιάμαλη, η Κατερίνα Ζαρίφη, ο Γιώργος Καπουτζίδης και ο Φώτης Σεργουλόπουλος που μας καλούν να «ξεκολλήσουμε από τα ’90s!». Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα AIDS (1η Δεκεμβρίου) ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος - Θετική Φωνή κυκλοφόρησε μια έξυπνη και χιουμοριστική καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, η οποία αντλεί έμπνευση από στοιχεία που καταδεικνύουν την άγνοια του ελληνικού κοινού και έχουν ως αποτέλεσμα το στίγμα που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με HIV να είναι δυσβάσταχτο. Γιατί ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι ο HIV μεταδίδεται από την κοινή χρήση τουαλέτας (41%), μέσω της αγκαλιάς ή του φιλιού (36%) και από τσιμπήματα κουνουπιού (24%). Η πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης σχετικά με τις γνώσεις, απόψεις και στάσεις της ελληνικής κοινωνίας για την HIV λοίμωξη, που διενεργήθηκε από τη Metron Analysis για την Gilead Sciences Hellas (Οκτώβριος 2021), αποκάλυψε με τον πιο εμφατικό τρόπο το μέγεθος της κοινωνικής άγνοιας. Ενδεικτικά, το 29% του ελληνικού κοινού αντιμετωπίζει

τους ανθρώπους που ζουν με HIV ως κίνδυνο για την κοινωνία, το 68% δηλώνει ότι δεν θα σύναπτε κάποια σχέση με άτομο που ζει με τον ιό, ενώ το 63% αγνοεί πως τα άτομα που ζουν με HIV και έχουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μέσω σεξουαλικής επαφής (U=U). Κι αν έπρεπε να εξάγουμε ένα μόνο βασικό συμπέρασμα, αυτό είναι πως εν έτει 2023 συνεχίζουν να υπάρχουν βαθιά εμπεδωμένες αντιλήψεις που έχουν τις ρίζες τους στη δεκαετία του ‘80 και ’90, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα γύρω από τον ιό. Αντιθέτως, εδώ και δεκαετίες παράγουν απλώς διακρίσεις και συντηρούν τα στερεότυπα στη συλλογική συνείδηση. Γι’ αυτό σήμερα μια σοβαρή και εμπεριστατωμένη ενημέρωση του κοινού για την καταπολέμηση του στίγματος που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ζουν με HIV καθίσταται πιο αναγκαία από ποτέ. Άλλωστε, ο HIV αφορά κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο και η καμπάνια του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος - Θετική Φωνή, με την υποστήριξη της Gilead Sciences Hellas και την αφιλοκερδή συμμετοχή τεσσάρων αγαπημένων προσώπων, είναι η καλύτερη αφορμή για να δώσουμε τέλος στις διακρίσεις και το στίγμα και επιτέλους να «ξεκολλήσουμε από τα 90’s»! * Την καμπάνια σκηνοθέτησε η Γεύη Δημητρακοπούλου, ενώ το concept-σενάριο ανήκει στον Γιώργο Κεράτσα και τον Γιάννο Λεβισιάνο Λαμπρόπουλο. Δείτε τα βίντεο και ενημερωθείτε για τον HIV στο www.positivevoice.gr/90s.

LiFO 30.11.23

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

ΠΟ(Ρ)ΝΟΓΡΑΦΙΑ*

Aποδιοργανωμένη παιδικότητα

Ο έρωτας στα χρόνια του Truvada

Η υπερφόρτωση του χρόνου των νεότερων είναι ένα εργαστήριο νευρώσεων και στην ενήλικη ζωή, μια πηγή κατάθλιψης.

α π ό τον ν ικόλα σ εβασ τάκη

talkofthetown

Γίνονται σώματα απρόθυμα, βίαια ή ανορεξικά. Παιδιά στρέφονται κατά του εαυτού τους και των συνομηλίκων τους, ζητώντας καταφύγιο στην ηδονική ψευδο-αξιοκρατία του κακού.

LiFO

άνε χρόνια που η καθολική επιδοκιμασία του αξιοκρατικού ιδανικού (οι άξιοι/ικανοί πρέπει να επιβραβεύονται περισσότερο) συνδυάζεται με την παράκαμψη και την αθέτησή του στην πράξη. Το ίδιο το κράτος, οι οικογένειες και τα άτομα «μαθαίνουν» πως δεν πρέπει να έχουν τις σχετικές αυταπάτες. Επιτρέπουν, έτσι, στον εαυτό τους δόσεις διαφθοράς και κουτοπόνηρης επιτηδειότητας χάριν της επιβίωσης ή, στην περίπτωση των κρατικών αξιωματούχων, στο όνομα της επανεκλογής τους. Αν ωστόσο η «αξιοκρατία» παραμένει το φετίχ των κοινωνιών μας, τα αποτελέσματα των πιέσεων αυτής της ιδέας στη ζωή των νεότερων δεν είναι τόσο αθώα. Πρακτικά έχει τροφοδοτήσει μια αλυσίδα δραστηριοτήτων για τα παιδιά και μαζί την πανικόβλητη συσσώρευση αποδεικτικών και τίτλων. Κάθε παιδί καλείται να γίνει όχημα επιτυχίας για τους άλλους, τους γονείς του ή τους φίλους των γονιών του. Στην πραγματικότητα, αυτός ο μηχανισμός, έτσι όπως έχει παραφουσκώσει και υπερχειλίσει, έχει δημιουργήσει μια φούσκα ψεύδους και κρυφής δυστυχίας για χιλιάδες νέους. Η υπερφόρτωση του χρόνου των νεότερων είναι ένα εργαστήριο νευρώσεων και στην ενήλικη ζωή, μια πηγή κατάθλιψης. Θα αντιτείνει κανείς πως δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά. Βρισκόμαστε σε κοινωνίες όπου μετράει πολύ η ανταγωνιστική επίτευξη στόχων και συγκεκριμένων βηματισμών. Υποθέτουμε, επίσης, ότι κάπως έτσι οι νεότεροι αποκτούν αίσθημα ευθύνης και ωριμάζουν, μαθαίνοντας πως η κοινωνία δεν είναι κάποια ευσπλαχνική χορηγός δώρων αλλά ένα πεδίο ασκήσεων και αμοιβαίας σκληρότητας. Τι βλέπουμε όμως να εκτυλίσσεται; Όσο μεγαλώνουν οι απαιτήσεις-δραστηριότητες και η λίστα των απαιτούμενων τελικών προσόντων, τόσο περισσότερο απορρυθμίζεται ο ψυχισμός των προσώπων. Η οικοδόμηση του εαυτού με υλικό ανεδαφικές και υπερβολικές προσδοκίες (κάποιων ταλέντων, χαρισμάτων κ.λπ.) γεννάει τέρατα. Ξανασκέφτηκα εδώ αυτήν τη σχέση μεταξύ ένδοξης αξιοκρατίας και καταπατημένης ζωής με αφορμή διάφορα κρούσματα εφηβικής βαναυσότητας που σχολιάζονται διαρκώς στα δελτία. Μπορεί να έχουν, αναμφίβολα, αιτίες σχετικές με την κοινωνική καχεξία ενός περιβάλλοντος ή τις εμπειρίες οικονομικής πτώσης της οικογένειας. Είναι όμως αδιάψευστος πια και ένας μηδενισμός που συνιστά, όπως θα έλεγε ο Νίτσε, παθητική αντίδραση στις καθιερωμένες αξίες. Λόγου χάρη, κάποια σώματα δεν ανταποκρίνονται στην αποθέωση της αξιοκρατίας (και της «αριστείας» ως υπερθετικού βαθμού αξιοκρατίας). Γίνονται σώματα απρόθυμα, βίαια ή ανορεξικά. Παιδιά στρέφονται κατά του εαυτού τους και των συνομηλίκων τους, ζητώντας καταφύγιο στην ηδονική ψευδο-αξιοκρατία του κακού. Πραγματοποιούν με τον τρόπο τους μια έμπρακτη μεταστροφή των αξιών: το «καλό τους» –το οποίο επικαλούνται οι γύρω τους– παράγει δυστυχία κι έτσι αυτά επιλέγουν την πλευρά του κακού ως μια πιο θερμή εμπειρία ελευθερίας και αυτοδιάθεσης. Τους ελκύει να γίνουν τουλάχιστον κάπως τρομακτικοί αρκεί να τους υπολογίζουν στην κλίμακα των ομοίων τους. Καταξιώνονται λοιδορώντας τις αξιοσέβαστες αξίες και πρώτα απ’ όλα την αξία της ίδιας της μικρής τους ηλικίας: δρουν σαν «μεγάλοι εγκληματίες» μέσα στα σώματα και τις λέξεις των δεκατεσσάρων τους χρόνων, θλιμμένα και προκλητικά μικρομέγαλα πλάσματα. Αυτός ο μηδενισμός φαίνεται να κρύβει πάντα ένα έλλειμμα δύναμης, μια άτονη επιθυμία που ψάχνει να πάρει «ενέργεια» από τη βία. Μοιάζει σκανδαλώδες για τη συμβατική μας σκέψη, αλλά είναι η ανούσια συσσώρευση τίτλων και προσόντων που παράγει –πολλαπλασιάζοντάς τους μάλιστα– τους λογής «αποτυχημένους» και ματαιωμένους. Η ιδεολογία του προικισμένου με άπειρα εφόδια παιδιού το απομακρύνει από οποιαδήποτε χαρά. Οι γονείς που σχεδόν επινοούν, υπερβάλλοντας, διάφορα επιτεύγματα των παιδιών τους υποθάλπουν, δίχως να το ξέρουν, τις αδράνειες, τις αντιδημιουργικές και μηδενιστικές συμπεριφορές με τις οποίες, στη συνέχεια, σκανδαλίζεται το γενικό κοινό. Άλλωστε, η καθημερινή ειδησεογραφία περί «εφηβικών συμμοριών» έχει γίνει ένας αφορισμός για τους μεγαλύτερους. Και αυτοί δεν κάνουν άλλο από το να αναπέμπουν δεήσεις υπέρ της χαμένης τάξης των αλλοτινών καιρών. Οι μεγάλοι εξωραΐζουμε συχνά τη βία των δικών μας εποχών, ενώ οι νεότεροι δεν αντιλαμβάνονται ακριβώς το πρόβλημα γιατί έχουν άλλου τύπου αγωνίες και ζητούμενα. Τίποτε από τα παραπάνω δεν είναι κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα. Παντού, στον έναν ή άλλον βαθμό, μιλούν για τα πειστήρια και τις διαδρομές μιας απορυθμισμένης εφηβικής ζωής όπου η βία (και ιδίως η βία κατά των άλλων νέων, ένας ενδο-γενεακός εμφύλιος) «έχει ξεφύγει». Την ίδια στιγμή που έχει φτάσει στα ύψη η αξιοκρατική πίεση για προσαρμογή και ανακατεύθυνση των εαυτών στον θαυμαστό νέο κόσμο, μεγεθύνονται και οι ασύντακτες αντιδράσεις των παιδιών. Μάλλον δεν πρόκειται για σύμπτωση. Και δικαιούται να σκεφτεί κανείς πως έχει έρθει η στιγμή για σοβαρές αναθεωρήσεις στην ηθική μας, που θα θέσουν την αίσθηση του σεβασμού στον άλλον πάνω από την αριστεία των επιδόσεων και την καλλιέργεια μιας πρακτικής, κοινωνικής συνείδησης πάνω από την αποθέωση των προσόντων. Το δίδυμο αξιοκρατικής ρητορείας και απορρυθμισμένης ζωής, η ιδεολογία της επιτυχίας και συγχρόνως η εικόνα του loser ανήκουν στα κατάλοιπα ενός προηγούμενου συστήματος αξιών. Είναι αυτό το παρελθόν που βαραίνει πια πολύ τους ώμους των νεότερων, ενοποιώντας παλιές μορφές βίας με καινούργια είδη αμηχανίας και σύγχυσης. Χρειαζόμαστε μια ισχυρή επαναξιολόγηση των προτύπων πριν αρχίσουμε πάλι να ξαφνιαζόμαστε από το επόμενο ραντεβού δεκαπεντάχρονων στην πλατεία για ξύλο.

Η επιδημία της επιθυμίας.

απ ό τ ην ερωφι λ η κο κ καλ η

Αν ο HIV/ AIDS και το επίδομα των 697 είναι η μοναδική έξοδος διαφυγής από τον βασικό μισθό των 611 ευρώ, γιατί να μη χαράξουμε όλοι, όλες και όλα μαζί την πορεία προς την ελευθερία;

* Ιστορίες για τον εξευγενισμό της πόλης και της επιθυμίας.

ντιρετροϊκά πριν από το σεξ, αντιρετροϊκά μετά το σεξ, αντιρετροϊκά μετά τη διάγνωση. Προφυλακτικά, λιπαντικό με βάση το νερό, εχεμύθεια, καψούρα, καύλα, καθαριότητα, εμπιστοσύνη, φαντασίωση, και αν όλα αυτά δεν είναι αρκετά, υπομονή μέχρι τη μέρα που θα ξυπνήσουμε και θα έχουμε κολλήσει HIV/AIDS. Όλες, όλοι και όλα. Κανονικά, όχι συμβολικά. Στη ζωή, όχι στον εφιάλτη. Στο σώμα και στο αίμα. Με προσωπικό γιατρό σε μονάδα ειδικών λοιμώξεων και καθημερινή αντιρετροϊκή αγωγή. Θα διοργανώνουμε κάθε χρόνο καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης; Αν τελικά κολλήσουμε HIV/ AIDS, όπως κολλήσαμε Covid, θα μας επιβληθεί καραντίνα; Θα είναι υποχρεωτική η επίδειξη ιατρικών εξετάσεων με το μηδενικό ιικό μας φορτίο για να μας επιτραπεί η είσοδος στο θέατρο, στο σινεμά και στην ταβέρνα; Θα δικαιούμαστε επίδομα αναπηρίας από τα κρατικά ταμεία ή δεν θα έχει νόημα πια, αφού η αποστολή μας απέτυχε; Κολλήσαμε ο ένας τον άλλον, ενώ στόχος ήταν να πάρουμε το επίδομα, να κλειστούμε στα σπίτια μας, να μην ξαναβγούμε κι έτσι να μην κολλήσουμε ο ένας τον άλλον. Θα είμαστε όλοι «ανάπηροι» στα χαρτιά. Αν ο HIV/AIDS και το επίδομα των 697 είναι η μοναδική έξοδος διαφυγής από τον βασικό μισθό των 611 ευρώ, γιατί να μη χαράξουμε όλοι, όλες και όλα μαζί την πορεία προς την ελευθερία; Γιατί να μην ανατρέψουμε τον καπιταλισμό, κάνοντας αχαλίνωτο απροφύλακτο σεξ; Εφόσον η επιστήμη μάς εγγυάται ότι με την αντιρετροϊκή θεραπεία το προσδόκιμο ζωής είναι περίπου το ίδιο και οι αναπαραγωγικές δυνατότητες επίσης, τι μας σταματάει; Δεν θα έχει καμία σημασία ποιος κόλλησε ποιον, θα είμαστε όλοι μια μεγάλη ευπαθής ομάδα. Το μόνο που θα έχει σημασία θα είναι να τηρούμε ευλαβικά την αντιρετροϊκή μας αγωγή και να ενημερώνουμε το κράτος για τις εξόδους μας από το σπίτι, με συνθηματικό. Οκτάωρο για βόλτα. Οκτάωρο για σεξ. Οκτάωρο για γκράφιτι. Οκτάωρο για καφέ φαγητό, ποτό, μπουζούκια και αφτεράδικο. Θα δούμε το «It’s a sin» και το «Pose» με διαφορετική ματιά, θα αφουγκραστούμε τη φωνή του Φρέντι Μέρκιουρι με άλλη προσοχή. Τα σχολεία του μέλλοντος θα οργανώνουν εκπαιδευτικές εκδρομές σε μουσεία αφιερωμένα στον HIV/AIDS. Θα στολίσουμε τις πόρτες στα σπίτια των νεκρών με την κόκκινη κορδέλα, κι ας μη μένει εκεί, στο Airbnb, κάνεις απόγονός τους πια. Κάθε 1η Δεκεμβρίου θα είναι υποχρεωτική αργία και τα παιδιά θα παρελαύνουν με το λάβαρο της επανάστασης: ένα αντιρετροϊκό χάπι. Θα διαβάζουμε τα ονόματα των νεκρών αδελφών μας, αυτών που έπεσαν γενναία στη μάχη της επιθυμίας και το πλήρωσαν με θανατική ποινή. Τα ονόματα που δεν φωνάξαμε ποτέ, που δεν μάθαμε ποτέ, τα δικά τους ονόματα θα αντικαταστήσουν τις μέχρι τώρα γνωστές οδούς, πλατείες και λεωφόρους: Λεωφόρος «Αλεξάνδρου Ιόλα», Πλατεία «Μπίλι Μπο», Σταθμός Μετρό «Αλέξης Μπίστικας». Θα αναρωτηθούμε πιο συγκεκριμένα πώς και γιατί χάθηκαν τόσο γρήγορα όλοι αυτοί. Θα αναλογιστούμε καχύποπτα τι συνέβη τα πρώτα χρόνια της επιδημίας. Θα αμφισβητήσουμε τα στατιστικά της τότε εποχής. Θα αναζητήσουμε ξανά και ξανά τους αγνοούμενους. Θα δικάσουμε και θα καταδικάσουμε αυτούς που τότε μας πρόδωσαν. Θα μοιραζόμαστε τις οδοντόβουρτσές μας και θα κοιμόμαστε πάνω στα λερωμένα σεντόνια. Εμείς που μάθαμε να δουλεύουμε για τσιγάρα, για ποτά, για νοίκια, να δουλεύουμε για το σεξ, να δουλεύουμε για το τίποτα, να δουλεύουμε για να γεράσουμε. Καταφέραμε να αποχαιρετήσουμε κάθε παλιό μας εαυτό και να καλωσορίσουμε κάθε νέο. Οι επόμενες γενιές θα ζήσουν απελευθερωμένες από τα δεσμά της ετεροφυλοφιλίας και της μονογαμίας κι εμείς θα αναμετρηθούμε με την παρρησία των νεανικών μας χρόνων και θα αναρωτιόμαστε πώς και γιατί επιβιώσαμε χωρίς δωρεάν αντιρετροϊκά εφ' όρου ζωής.

30.11.23

37' me τον

Χριστόφορο Μαρίνο συνεντευξη: αργυρω μποζωνη φωτογραφιεσ: παρις ταβιτιαν

Ο επιμελητής μερικών από τις πιο σημαντικές εικαστικές εκθέσεις των τελευταίων ετών επιμένει πως ο ρόλος του οφείλει να είναι υποστηρικτικός προς τους καλλιτέχνες.

έχω φτάσει στη δημοτική πινακοθήκη του δήμου Aθηναίων για να συναντήσω τον επιμελητή εκθέσεων του ΟΠΑΝΔΑ Χριστόφορο Μαρίνο. Εδώ και τρία χρόνια ο Χριστόφορος, με τις εκθέσεις που έχει επιμεληθεί, έχει δώσει ζωή στον χώρο και σε εμάς ανεκτίμητες ευκαιρίες γνωριμίας με παλαιότερους και νεότερους, και συχνά παραγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Το annus mirabilis της επιμελητικής του δράσης ήταν το 2022: επιμελήθηκε τριάντα εκθέσεις, η μία καλύτερη από την άλλη, ενώ το 2023 έκανε είκοσι εκθέσεις, εξίσου σημαντικές. «Στα τρία χρόνια που βρίσκομαι στον ΟΠΑΝΔΑ έμαθα πολλά. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για μένα, ώστε να αποδείξω τι μπορώ να κάνω. Το αποτέλεσμα θα το κρίνουν οι άλλοι. Επιμελήθηκα σαράντα δύο εκθέσεις, τις μισές από αυτές τις έκανα δώρο στους καλλιτέχνες και στην ελληνική τέχνη. Δεν σου κρύβω ότι απελπίζομαι

LiFO 30.11.23

37 λεπτά με τον Χριστόφορο Μαρίνο

talkofthetown

Οι επόμενες εκθέσεις που επιμελείται ο Χριστόφορος Μαρίνος είναι: «Κώστας Μπασάνος - Working Title (Προσωρινός τίτλος)», 8/12-14/1, Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων «Αλέξης Κυριτσόπουλος Παράλληλα», 9/12-11/2, Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

LiFO

μερικές φορές όταν σκέφτομαι ότι τα ίδια χρήματα με μένα παίρνει ένας ανειδίκευτος εργάτης, αλλά κάπως έχω συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι στην Ελλάδα είναι δύσκολο να βγάλεις χρήματα από την τέχνη. Όπως λέει ένας φίλος, ίσως να είμαι ο μόνος ανεξάρτητος επιμελητής που κατάφερε να ζήσει από τη δουλειά του, γράφοντας κείμενα και κάνοντας εκθέσεις. Τώρα που το σκέφτομαι, τα δύο αγαπημένα μου μότο έχουν να κάνουν με την αντοχή. Το πρώτο ανήκει στον Ίταλο Καλβίνο, “προσπάθησε, συγκεντρώσου, στηρίξου στο απόθεμα των κρυφών σου δυνάμεων”, και το δεύτερο στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, “δεν περιμένω από πουθενά, παρά μόνο από την αντοχή μου”» λέει. Όντας κατεξοχήν μελαγχολικός τύπος, ο Χριστόφορος δουλεύει σκληρά και, εκτός από ανοχή, για όσους τον γνωρίζουμε, κάποιες φορές έχει και ιώβεια υπομονή, γιατί οι καλλιτέχνες δεν είναι οι πιο εύκολοι άνθρωποι στον κόσμο. «Δεν είμαι από τους επιμελητές που καπελώνουν τους καλλιτέχνες και με στενοχωρεί όταν ακούω ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο από συναδέλφους. Προσωπικά, αφήνω τον καλλιτέχνη να εκφραστεί, να μου προτείνει την ιδέα του για το στήσιμο της έκθεσης και μετά το συζητάμε παρέα, ώστε αν κάτι δεν μου κάθεται καλά, να το διορθώσουμε. Δηλαδή έχω υποστηρικτικό ρόλο, ποτέ δεν θα επιβάλλω την άποψή μου. Όταν ο καλλιτέχνης έχει ανασφάλεια, εκεί θα τον βοηθήσω και θα πάρω περισσότερες πρωτοβουλίες», λέει. Ο Χριστόφορος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975, αλλά μεγάλωσε στον Πύργο, ένα μικρό χωριό κοντά στην Κύμη Ευβοίας, στη σκιά των Κοτυλαίων. Με τα τρία του αδέλφια μεγάλωσαν στη φύση, μαθαίνοντας την ομορφιά της αλλά και τη σκληρή πλευρά της. Έμαθαν να καλλιεργούν τη γη, τι σημαίνει σοδειά και εποχές αλλά και τι σημαίνει εργασία. «Οι γονείς μας μάς έμαθαν να μη φοβόμαστε τη δουλειά και γενικά να μη φοβόμαστε τίποτα», λέει. Από μικρός ήταν μανιώδης αναγνώστης και σε ένα σπίτι όπου δεν υπήρχε καν βιβλιοθήκη ξεκοκάλιζε την εγκυκλοπαίδεια. Έγινε ιστορικός τέχνης γιατί τον ενδιέφεραν η ανάγνωση, η εικόνα και η γραφή. «Το αγαπημένο μου βιβλίο ήταν η Μυστηριώδης Νήσος του Βερν. Είχα κολλήσει άσχημα και με την εικονογράφηση, τις γκραβούρες του Φερά. Με θυμάμαι να κοιτάω με μεγάλη προσοχή τις αγιογραφίες στις εκκλησίες, αφιέρωσα, δε, πάρα πολύ χρόνο για να μάθω να γράφω καλά, σχεδόν καλλιγραφικά. Ακόμα δεν έχει φύγει ο κάλος από τον μέσο του δεξιού μου χεριού. Επιπλέον, έμαθα να γράφω με μικροσκοπικά γράμματα, αλά Ρόμπερτ Βάλζερ, σε βαθμό που να μην μπορείς να τα διαβάσεις με γυμνό μάτι». Ο φιλοπερίεργος και πάντα «σοβαρός και μετρημένος» Χριστόφορος, που προτιμούσε να κάνει παρέα με ηλικιωμένους, έπαιρνε δύναμη και αυτοπεποίθηση από τους γονείς του που πάντα έλεγαν «ο Χριστόφορος ξέρει τι κάνει». Αυτό, σε ό,τι αφορά τις σπουδές του, δεν το ήξερε ακριβώς από την αρχή. Έτσι, σπούδασε αρχικά Γραφιστική και έκανε ένα πέρασμα από το Τμήμα Ζωικής Παραγωγής στα ΤΕΙ που εγκατέλειψε αμέσως, αν και λέει ότι θα μπορούσε να έχει γίνει ένας καλός ιχθυοκαλλιεργητής. «Ο άνθρωπος που με βοήθησε να ξεμπλοκάρω και με παρότρυνε να φύγω στο εξωτερικό για να σπουδάσω ήταν ο πρώτος μου ξάδελφος, ο αναρχικός Χριστόφορος Μαρίνος. Ο Χριστόφορος δεν ήταν απλώς ένας επαναστάτης με αιτία, ήταν διανοούμενος. Δεν έχω ξανασυναντήσει, νομίζω, τόσο ζωντανό άνθρωπο. Είχε μια ακόρεστη δίψα για ζωή. Εννοείται πως άσκησε μεγάλη επιρροή επάνω μου. Ήμουν στο λύκειο, θυμάμαι, όταν σε μία από τις επισκέψεις μου στην Αθήνα πήγαμε μαζί σε ένα κεντρικό βιβλιοπωλείο και βγαίνοντας έβγαλε από το μπουφάν ένα βιβλιαράκι του Καστοριάδη και μου το χάρισε. Το έχω ακόμα και το κρατάω ως φυλαχτό, είναι το Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα. Το γνήσιο τέκνο της Generation X, που μεγάλωσε με MTV, «Βαβέλ», «Ποκ & Ροκ» και «01», βρήκε τον παράδεισο που αναζητούσε όταν πήγε για σπουδές στο Λονδίνο και εκεί άνοιξαν οι ουρανοί και οι ορίζοντές του. «Η πρώτη έκθεση που είδα ήταν η περίφημη “Sensation” στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών. Θυμάμαι τα αφιερώματα στο NFT, όπου είχα δει όλους τους auteurs, αλλά και το Lux Cinema, όπου προβάλλονταν πιο πειραματικές ταινίες. Στο Λονδίνο χόρτασα κινηματογράφο, έβλεπα τρεις ταινίες την ημέρα: Ντέρεκ Τζάρμαν, Τζακ Σμιθ, Κεν Τζέικομπς, όσο πιο αβανγκάρντ τόσο το καλύτερο. Από τα αγαπημένα μου μουσεία ήταν το Sir John Soane’s, όπου είχα δει μια εξαιρετική ομαδική έκθεση

σε επιμέλεια του Χανς Ούλριχ Όμπριστ, ενώ μεγάλη εντύπωση μου είχε κάνει το Μουσείο Pitt Rivers στην Οξφόρδη. Αλλά η ζωή στο Λονδίνο ήταν πανάκριβη, και να το ήθελα δεν θα μπορούσα να μείνω. Ζούσα στερημένα, δεν είχα οικονομική άνεση. Να σκεφτείς ότι το γραφείο μου ήταν μια τάβλα που είχα μαζέψει από τα σκουπίδια», λέει. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, συνδέθηκε με την καλλιτεχνική σκηνή της πόλης και καλλιτέχνες της γενιάς του όπως η Ραλλού Παναγιώτου και ο Γιάννης Βαρελάς, και έγραψε για τις πρώτες τους εκθέσεις. Δημοσίευσε τα πρώτα του κείμενα στο περιοδικό «futura» του Μιχάλη Παπαρούνη και στη θρυλική «Βαβέλ» που εξέδιδαν ο Γιώργος Σιούνας και οι αδελφές Τζούδα, η Εύη και η Νίκη. Επιμελήθηκε την πρώτη ομαδική έκθεση στο βιβλιοπωλείο της Βαβέλ, το 2004, με τίτλο «Η ζωή με τα θηρία (και η ιλαρότητα του σοβαρού)». Με την πάροδο των χρόνων συνειδητοποίησε ότι έχει καλή αίσθηση του χώρου και ότι μπορεί να επιμεληθεί και εκθέσεις εκτός από το να γράφει τεχνοκριτικά κείμενα. «Οφείλω πολλά στους ανθρώπους που με στήριξαν στα πρώτα μου βήματα», λέει, γιατί «ουσιαστικά, είμαι αυτοδημιούργητος. Δεν έχω τίποτα στο όνομά μου: ούτε σπίτι, ούτε κτήμα, ούτε αυτοκίνητο, ούτε καν ποδήλατο ή ηλεκτρικό πατίνι. Η μόνη μου περιουσία είναι τα βιβλία και κάποια έργα τέχνης που μου έχουν δωρίσει φίλοι καλλιτέχνες. Ανάμεσα σε αυτούς ξεχωρίζω τη Ρένα Παπασπύρου, από την οποία έχω μάθει πολλά κυρίως για το τι σημαίνει καλλιτεχνική στάση. Πρόσφατα εκδόθηκε από τις εκδόσεις futura η μονογραφία μου για τη Ρένα με τίτλο Εικόνες στην ύλη». Ο Χριστόφορος έχει τη στήλη «Blow-Up» στη LiFO, μια απόπειρα να διαβάσουμε έργα της ελληνικής τέχνης με μια άλλη ματιά, πιο φρέσκια, μακριά από τον ξύλινο ακαδημαϊκό λόγο, ώστε όποιος καταφέρει να συνδεθεί με το έργο, να το απολαύσει. «Πιστεύω σε αυτή την προσέγγιση που δίνει έμφαση στο έργο τέχνης. Στην Ελλάδα οι ιστορικοί της τέχνης συνήθως εστιάζουν στο δάσος και αδιαφορούν για το δέντρο, αλλά πώς είναι δυνατό να γράψεις μια έγκυρη και απολαυστική ιστορία της ελληνικής τέχνης όταν δεν έχεις μελετήσει σε βάθος τα ίδια τα έργα; Έχω την εντύπωση ότι ο κόσμος είναι πλέον περισσότερο εξοικειωμένος με τις εικαστικές τέχνες και η τέχνη είναι εκεί έξω, τη συναντάς καθημερινά μπροστά σου, με το που ανοίγεις το κινητό σου. Δεν χρειάζεται καν να την ανακαλύψεις ή να κοπιάσεις. Στην τελική, αν σε ενδιαφέρει και σου ταιριάζει κάτι, δεν γίνεται να μην το ανακαλύψεις. Μην ξεχνάς ότι μιλάς με κάποιον ο οποίος μεγάλωσε σε ένα χωριουδάκι και σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο Λονδίνο. “Τι είναι αυτό;” Με ρωτούσαν οι παλιοί μου συμμαθητές, όταν τους συναντούσα τα καλοκαίρια στην Κύμη και με ρωτούσαν τι ακριβώς σπουδάζω. Τώρα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά». Για να διαφυλάξει την ευαισθησία του, ο Χριστόφορος έχει ανάγκη να παίρνει αποστάσεις, μια ανάσα από το κλειστό κύκλωμα, από την εξάρτηση της τέχνης. Για παράδειγμα, συναντιέται με τα αδέλφια του για να μιλήσουν για πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη. «Και τα τρία αδέλφια μου είναι πολύ καλοί ελαιοχρωματιστές. Εκείνοι βάφουν τοίχους, εγώ γράφω για τους τοίχους», λέει. «Χωρίς ευαισθησία δεν θα μπορούσα να γράψω για έργα τέχνης, σίγουρα όχι με τον τρόπο που το κάνω τώρα. Από μόνη της η γνώση δεν αρκεί για να γίνεις καλός ιστορικός της τέχνης. Δεν έμαθα να οδηγώ γιατί φοβόμουν ότι θα αλλοιωθεί η ευαισθησία μου. Αυτό έχει και τα θετικά του, περπατώ περισσότερο και γνωρίζω καλύτερα την πόλη. Κατά τη γνώμη μου, με την Αθήνα συμβαίνει το εξής παράδοξο: πάνω σε ένα πανέμορφο τοπίο, όπως αυτό της Αττικής, έχει χτιστεί κάτι τερατώδες, μια άναρχη πόλη. Από μόνο του αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον, γιατί το υψηλό, το sublime όπως λέμε, αναδύεται ώρες-ώρες μέσα από το χαμερπές, σε στιγμές που δεν το περιμένεις και ξαφνιάζεσαι. Η ζωή στην Αθήνα είναι γεμάτη ευχάριστα ξαφνιάσματα, η καθημερινή μιζέρια της έχει και μια ποιητική πλευρά», λέει. Υποστηρίζει ότι «το καλό με τους επιμελητές και τους ιστορικούς τέχνης είναι ότι μπορούν να δουλεύουν μέχρι να αποδημήσουν. Μάλιστα όσο μεγαλώνουν γίνονται όλο και καλύτεροι», αλλά ονειρεύεται στα γεράματά του να βγάλει τα απωθημένα του μαθαίνοντας ξένες γλώσσες για να μη χάσει τη μνήμη του, φωτογραφίζοντας, εκδίδοντας βιβλία τέχνης, γράφοντας για αγαπημένους καλλιτέχνες και παίρνοντας σβάρνα μονές, μουσεία και καθεδρικούς στην Ιταλία και στη Γαλλία.

«Δεν είμαι από τους επιμελητές που καπελώνουν τους καλλιτέχνες και με στενοχωρεί όταν ακούω ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο από συναδέλφους. Προσωπικά, αφήνω τον καλλιτέχνη να εκφραστεί, να μου προτείνει την ιδέα του για το στήσιμο της έκθεσης και μετά το συζητάμε παρέα, ώστε αν κάτι δεν μου κάθεται καλά, να το διορθώσουμε.

30.11.23

LiFO 30.11.23

ΕΚΘΕΣΗ

Η Φλορα Νωπογραφία Α' μισό του 1ου αι. μ.Χ. Από τις Σταβίες (νυν Castellammare di Stabia), λόφος Varano, η λεγόμενη Έπαυλις της Αριάδνης [IX, 7, 22] Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 8834 © Su concessione del Ministero della Cultura – Museo Archeologico Nazionale di Napoli. Φωτογραφία: Luigi Spina

LiFO

30.11.23

ΣΤO ΜΟΥΣΕΊΟ ΤΗΣ ΑΚΡΌΠΟΛΗΣ

ΝοΗΜΑΤΑ

«Ν

οΗΜΑΤΑ | Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» είναι ο τίτλος της περιοδικής έκθεσης στο Μουσείο της Ακρόπολης, της πρώτης που φέρει την υπογραφή του Νίκου Σταμπολίδη, γενικού διευθυντή του μουσείου, που μας παρουσιάζει μια τετραλογία με έργα από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την αναγέννηση τα οποία φτάνουν έως σήμερα, στη νεότερη τέχνη. Πιστεύοντας στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα των εκθέσεων, ο κ. Σταμπολίδης μας παραδίδει μια έκθεση «χειρονομιακού» χαρακτήρα, δημιουργώντας συνδέσεις που διατρέχουν τον χρόνο, για να φτάσουμε στο παρόν μέσα από 165 σημαντικά έργα. Οι έξι ενότητες και ο επίλογος της έκθεσης αναπτύσσονται στο ισόγειο του μουσείου, στα 700 τετραγωνικά του χώρου των περιοδικών εκθέσεων, με δάνεια από τριάντα μουσεία του εξωτερικού, όπως το Βρετανικό Μουσείο, το Πράδο, το Kunsthistorisches Museum της Βιέννης, η Gallerie dell’Accademia της Βενετίας και τα αρχαιολογικά μουσεία της Νάπολης, της Ρώμης και της Ελλάδας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο). «Η έκθεση αυτή θα πρέπει να εκληφθεί ως παράδειγμα καθώς θα ήταν αδύνατο να μεταφερθούν και να εκτεθούν όλα εκείνα που θα επιθυμούσα να εκπροσωπήσουν τις ενότητές της. Θα ήταν αδύνατη μια μαξιμαλιστική πραγματοποίηση με συμμετοχή εκατοντάδων έργων. Τους λόγους του ανέφικτου της επιθυμίας μου γνωρίζουν πολύ καλά όσοι ακόμα στις μέρες μας υιοθετούν τον βιωματικό τρόπο να βλέπουν τα έργα από κοντά και δεν τα κοιτάζουν απλώς από την οθόνη ενός υπολογιστή ή ενός κινητού τηλεφώνου, χάνοντας την αίσθηση του τρισδιάστατου, των όψεων και των συνδυασμών που οι ίδιοι θα ήθελαν να ακολουθήσουν στην περιήγησή τους, όπως εδώ, στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης», λέει. Με αφετηρία την αρχαιότητα, ιδανική στην άσκηση αστείρευτης γοητείας μέσα από το ανθρωποκεντρικό στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού, την αισθητική, τις επιστήμες, τη φιλοσοφία, τη δημοκρατία και τα πρότυπά της, η έκθεση συνδυάζει όλες τις πολιτισμικές φάσεις της ανθρωπότητας που έλκεται από τον μύθο και το αίνιγμα μαζί, συνενώνοντας μουσεία και παραδόσεις, ασκώντας παράλληλα μια πολιτιστική πολιτική βγαλμένη μέσα από την ποίηση και τη γοητεία της σπουδαίας τέχνης που απευθύνεται στον άνθρωπο, «από τη φύση του πλασμένο να μαθαίνει», σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. «Μέχρι τώρα ο αείμνηστος πρόεδρος του μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής είχε δώσει έμφαση σε αρχαιολογικές εκθέσεις από απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Σαμοθράκη, η Δωδώνη», λέει ο κ. Σταμπολίδης. «Σήμερα θεωρώ ότι ένα μουσείο όπως της Ακρόπολης, που είναι από τα καλύτερα του κόσμου, πρέπει να δικαιολογεί όχι μόνο στο ελληνικό αλλά και στο ξένο κοινό τη φήμη του όχι επειδή το έχει ανάγκη αλλά επειδή έχει υποχρέωση να διαδραματίσει δημιουργικό και κρίσιμο ρόλο στη σημερινή εποχή, πραγματοποιώντας διοργανώσεις ανώτερες του κύρους που απολαμβάνει λόγω του υλικού του. Η δυσκολία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να βρει κάποιος ένα θέμα που να ενισχύει αυτήν τη διαχρονία». Η σφραγίδα του Νίκου Σταμπολίδη στις εκθέσεις αφορά και ένα παιχνίδι με το νόημα, τη σύνδεση των εννοιών ώστε να συγκροτούν μια ολοκληρωμένη κατά το δυνατό σκέψη, ένα περιεχόμενο συμβατό με την πραγματικότητα. Αυτό το αντιλαμβάνεται κάποιος από το οπτικό λογοπαίγνιο του τίτλου της έκθεσης («ΝοΗΜΑΤΑ»), όπου τα έξι από τα επτά γράμματα είναι κεφαλαία και το δεύτερο πεζό «γιατί έτσι νηματοδοτείται», νόημα και νήμα γίνονται ένα. «Ο τίτλος μιας έκθεσης, όπως γνωρίζετε και από παλιότερες εκθέσεις που έχω κάνει, νομίζω ότι αποτυπώνεται καλύτερα στο μυαλό των ανθρώπων όταν είναι μονολεκτικός. Εδώ με ενδιαφέρουν πανανθρώπινα θέματα που συμπυκνώνονται σε κάτι πολυεπίπεδο. Όσο για τον υπότιτλο, δεν πρέπει να ψεύδεται για να μην ξεγελάει το κοινό. Αφορά τις προσωποποιήσεις και τις αλληγορίες, τους συμβολισμούς, τις ειρωνείες, τα υπονοούμενα, τις μεταφορές, όπως λέγαμε στις εκθέσεις μας, που πραγματικά δίνουν το στίγμα ενός πολιτισμού με κέντρο τον άνθρωπο. Αλληγορία είναι αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις, το υπονοούμενο, ενώ προσωποποίηση είναι η διαδικασία που ακολουθούμε για την καλύτερη κατανόηση και πρόσληψη από το κοινό ενός φυσικού ουράνιου ή κοσμογραφικού φαινομένου». Στην έκθεση θα συναντήσουμε τη Φλόρα, την αλληγορία της άνοιξης, που, ξυπόλυτη, κρατά ένα κέρας, μια υπέροχη τοιχογραφία από τις Σταβίες και τη λεγόμενη « Έπαυλη της Αριάδνης», δάνειο από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης. Θα είναι ένα από τα έργα που θα βρούμε

κεφαλή θεάς τύχης με τειχόμορφο στέμμα, προσωποποίηση της πόλης τησ κορίνθου

Ο ΝΊΚΟΣ ΣΤΑΜΠΟΛΊΔΗΣ ΕΞΗΓΕΊ ΠΏΣ Η ΝΈΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΉ ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΊΟΥ ΣΥΝΔΈΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΆΝΤΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΈΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΝΕΌΤΕΡΗ ΤΈΧΝΗ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΏ ΜΠΟΖΏΝΗ

Τέλος 1ου αι. μ.Χ. Πεντελικό μάρμαρο Από τον Ναό Ε, Ρωμαϊκό Forum Αρχαία Κόρινθος, Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου S-1540 © ΥΠΠΟ/Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορινθίας/Συλλογή Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών/ ΟΔΑΠ. Φωτογραφία: Ειρήνη Μίαρη

LiFO 30.11.23

ΕΚΘΕΣΗ

θραύσμα μελανόμορφου πίνακα με παράσταση αφροδίτης, ίμερου και έρωτα 560 – 550 π.Χ. Πηλός Βρέθηκε τον Ιούλιο του 1888 κοντά στον Παρθενώνα στις ανασκαφές στην Ακρόπολη της Αθήνας Αθήνα, Μουσείο Ακρόπολης GL I.2526 © Μουσείο Ακρόπολης. Φωτογραφία: Βασίλης Τσιάμης

λεπτομέρεια μεταβυζαντινής εικόνας με σκηνές από τη γένεση 18ος αιώνας Κωνσταντίνος Κονταρίνης Αυγοτέμπερα σε ξύλο Από τα Επτάνησα Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ΒΧΜ 01586 [ΒΜ 2720, 1695] © Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Φωτογραφία: Νίκος Μυλωνάς

και στο πωλητήριο, όπου θα υπάρχουν για πρώτη φορά αντικείμενα και αναμνηστικά που συνδέονται με την περιοδική έκθεση. Ο έρως και η ψυχή, μια τρυφερή σκηνή μεταξύ δύο παιδιών που αγκαλιάζονται με αγάπη και ανταλλάσσουν ένα φιλί, συναντούν στην έκθεση την ακτινοφόρο κεφαλή του Ηλίου από τη Ρόδο, και το Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου. Ένα έργο του Τιέπολο, η «Αλληγορία της Αρετής και της Ευγένειας», έρχεται από το Μουσείο Poldi Pezzoli του Μιλάνου και συναντά τη «Χαμένη Ψυχή» του Νικόλαου Γύζη, την «Αλληγορία της συκοφαντίας» από το εργαστήριο του Μποτιτσέλι, την τοιχογραφία της «Τιμωρίας του Έρωτα», τη σανδαλίζουσα Νίκη που βρέθηκε το 1835 κοντά στον ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, ένα σύμπλεγμα μορφών, πιθανώς ηθοποιών, που παρωδούν τον Έρωτα και την Ψυχή από το Μουσείο Μπενάκη, τις «Τέσσερις Εποχές» του Γιάννη Τσαρούχη αλλά και την αλληγορία της Θείας Μετάληψης, τη «Δημιουργία του κόσμου» του Κωνσταντίνου Κονταρίνη από το Βυζαντινό Μουσείο, όπου ο ήλιος και η σελήνη έχουν ανθρώπινα πρόσωπα, όπως και ο όφις που δίνει το μήλο στην Εύα, επίσης το «Memento Mori», ψηφιδωτό από την Πομπηία, τις «Ελεύθερες τέχνες με τα πνεύματά τους» του Γύζη και το «Υπέρ πατρίδος το παν» του Θεόδωρου Βρυζάκη – και τα δύο ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη. Πρώτο έργο της έκθεσης, το αριστούργημα του Ρούμπενς, με τον Κρόνο να καταβροχθίζει έναν γιο. Εδώ προσωποποιείται ο χρόνος που τρώει τα παιδιά του, όλους εμάς, ακόμα και τους θεούς. Εξηγεί ο κ. Σταμπολίδης: «Πώς καταλαβαίνω τον χρόνο; Ως Κρόνο που τρώει το παιδί του. Δεν είναι μόνο θέμα ενδοοικογενειακής βίας ή εξουσίας, είναι κάτι αναπόφευκτο, δεν μπορεί να γλιτώσει κανένας από αυτόν. Με τον χρόνο μπαίνουμε στην έκθεση, η αλληγορία είναι καθοριστική, μας δείχνει τη σύνδεση και την εξέλιξη των νοημάτων ως νημάτων του χρόνου. Στην πρώτη ενότητα δεν είναι ο Κρόνος η μόνη αλληγορία αλλά και τα “Κεριά” του Μποκόρου, που μπορείς να τα θεωρήσεις ως ευχές ή προσευχές ή τα “Κεριά” του Καβάφη». Με τα μεγάλα θέματα που συναντάμε στις έξι ενότητες ασχολούνται όλοι οι καλλιτέχνες άρα και η ανθρωπότητα. Πρόκειται για μια τεράστια θεματολογία, με την οποία πρώτοι έχουν ασχοληθεί οι λογοτέχνες και οι ποιητές, ο Όμηρος και ο Ησίοδος, η λυρική ποίηση, μετά το δράμα και οι εικαστικές τέχνες, η ζωγραφική, η αγγειογραφία, η γλυπτική. Είναι μια έκθεση πολυποίκιλη που ενώνει διαφορετικά υλικά και διαφορετικές εικαστικές τέχνες: τοιχογραφία, αγγειογραφία, γλυπτική, ανάγλυφα, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, πίνακες ζωγραφικής, εικόνες, ένα παλίμψηστο. Οτιδήποτε ανασύρεις από αυτή την έκθεση θα μπορούσε να δώσει αφορμή να γίνουν δεκάδες άλλες. Είναι μια συμπυκνωμένη ολότητα. Στη δεύτερη ενότητα της έκθεσης συναντάμε τη φύση με τα τέσσερα στοιχεία της, αέρα, φωτιά, νερό και γη, και ξεκινώντας από τους πλανήτες, τον ήλιο και τη σελήνη προχωρούμε στις ηπείρους, τις χώρες και στα νησιά. Τρίτη ενότητα, οι θεότητες, «δεν εννοούμε τους θεούς του Ολύμπου», εξηγεί ο κ. Σταμπολίδης, «αλλά προσωποποιημένες έννοιες, την Υγεία, τη Νίκη, τον Έρωτα, τον Πόθο και την Πειθώ, που είναι μέσα στον αφροδισιακό κύκλο, τον Ίμερο, που δεν προσωποποιούνται μόνο αλλά θεοποιούνται κιόλας. Ο Έρωτας προϋπάρχει της μητέρας του,

της Αφροδίτης, και αυτός τη συνοδεύει κατά την άνοδο στον Όλυμπο». Όπως έχει γράψει στο βιβλίο του Τα σφραγίσματα της Δήλου, από τα 27.000 που βρέθηκαν, τα περισσότερα δεν ήταν αφιερώσεις σε θεούς αλλά στον έρωτα και στην τύχη που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μοίρα του ανθρώπινου γένους. Η τέταρτη ενότητα ασχολείται με την ανθρώπινη φύση, με όλα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, τη φθαρτή φύση του, τα γηρατειά, τον θάνατο, την ψυχή του ζωντανού και του νεκρού και ελαττώματα όπως η αρετή, η κακία, η ζήλια, ο φθόνος. Στην πέμπτη ενότητα παρουσιάζονται οι θεσμοί, η δίκη και η αδικία που προσωποποιούνται π.χ. με τη Νέμεση του Ραμνούντα από το Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, που ο κ. Σταμπολίδης αφιερώνει στον δάσκαλό του Γιώργο Δεσπίνη, αρχαιολόγο και έναν από τους κορυφαίους ερευνητές διεθνώς στη μελέτη της αρχαιοελληνικής γλυπτικής και αρχιτεκτονικής. Η έκτη ενότητα αφορά τις αλληγορίες, μια ενότητα με πολλαπλά νοήματα και συμβολισμούς. Εδώ δεσπόζει η Χίμαιρα που ο Πλάτωνας θεωρεί ως εκτροπή πολιτική και οι Ρωμαίοι συγγραφείς ως προσωποποίηση του εμφύλιου πολέμου. Το σχήμα των ενοτήτων είναι πλεκτό, προτιμήθηκε η μεικτή διάρθρωση λόγω της ποικιλίας, του αριθμού και του μεγέθους του υλικού. «Φροντίσαμε, ωστόσο, να υπάρχει μια όσο το δυνατό καλύτερη ροή από το γενικό στο ειδικό, από την ευρύτερη στη στενότερη έννοια και, ει δυνατό, με χρονολογική σειρά», σημειώνει ο κ. Σταμπολίδης που επισημαίνει ότι «ο διαφορετικός τρόπος παρουσίασης των έργων υπαγορεύθηκε από τη φύση τους. Μεγάλοι πίνακες αναρτώνται στους τοίχους ή σε μεγάλες επιφάνειες που έχουν δημιουργηθεί προς τούτο όπως και μεγάλα αγγεία παρουσιάζονται ελεύθερα, όπου αυτό ήταν επιτρεπτό από τα δανείζοντα μουσεία. Αντικείμενα μικρού μεγέθους, νομίσματα, όστρακα, ευπαθή αγγεία τοποθετούνται σε προθήκες και κόγχες. Έγινε προσπάθεια η διαδρομή του θεατή να μην είναι γραμμική, να υπάρχουν δίοδοι φυγής του ματιού και εναλλακτικής ενδεχομένως πορείας προς συγγενείς ενότητες και υποενότητες». « Έχω πάντα κατά νου ότι μια έκθεση, για να δοθεί στο κοινό, πρέπει να στηρίζεται στην επιστημονική της τεκμηρίωση, χωρίς την οποία δεν είναι παρά ένα κουλτουροκοσμικό γεγονός, πολλές φορές και αγοραίο», λέει ο κ. Σταμπολίδης. «Ωστόσο, κατανοώντας σιγά σιγά πως θα ήταν αδύνατο να υλοποιήσω όλα όσα σκέφτομαι να προσφέρω, πάντα μαζί με τους συνεργάτες μου, στα μάτια, στο μυαλό και στις καρδιές των ανθρώπων που διψούν για γνώση και τέχνη, σκέφτηκα αυτήν τη φορά να δημιουργήσω μια έκθεση της οποίας τα επιμέρους στοιχεία, οι ενότητες και οι υποενότητες θα μπορούσαν να αποτελούν θέματα άλλων εκθέσεων με περισσότερα έργα κάθε φορά, μεγαλύτερη πληρότητα και εμβάθυνση σε επιμέρους θέματα για όλους εκείνους που θα επιθυμούσαν να συνεχίσουν».

ο κρόνος καταβροχθίζει τον γιο του 1636 – 1638 Peter Paul Rubens (Siegen, Westphalia 1577 – Antwerp 1640) Λάδι σε καμβά Torre de la Parada, Βασιλική Συλλογή Μαδρίτη, Εθνικό Μουσείο Prado POO1678 © Madrid, Museo Nacional del Prado.

η χαμένη ψυχή 1896 – 1898 Νικόλαος Γύζης (1842 – 1901) Κάρβουνο σε χαρτί Αγορά 1905 Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου 597 © Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου. Φωτογραφία: Σταύρος Ψηρούκης

INFO «ΝοΗΜΑΤΑ | Προσωποποιήσεις και αλληγορίες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» Μουσείο Ακρόπολης 4/12/2023 – 14/4/2024

LiFO

30.11.23

LiFO 30.11.23

URBAN

Ο Άμπαλος, που σπάει κάθε στε LiFO

30.11.23

ρεότυπο

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΎΗ, Η ΟΜΑΔΙΚΌΤΗΤΑ, Η ΦΙΛΊΑ ΚΑΙ Η ΑΓΆΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΑΊΚΤΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΔΌΣΦΑΙΡΟ ΚΆΝΟΥΝ ΜΙΑ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΉ ΓΥΝΑΙΚΕΊΑ ΟΜΆΔΑ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ. ΑΠΌ ΤΟΝ M.HULOT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

LiFO 30.11.23

URBAN

ίναι δέκα το πρωί και στο Δημοτικό Στάδιο Καλλιθέας «Γρηγόρης Λαμπράκης», το γνωστό στους ποδοσφαιρόφιλους ως «Ελ Πάσο», οι διαστάσεις του γηπέδου έχουν οριοθετηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να χρησιμοποιείται ακριβώς το μισό. Στο φρεσκοτοποθετημένο, απ’ ό,τι φαίνεται, γρασίδι, που θα ζήλευαν και γήπεδα ομάδων Α’ Εθνικής, δυο ομάδες από κορίτσια με διαφορετικές στολές κάνουν ζέσταμα προτού ξεκινήσει ο αγώνας που έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα και είναι το γεγονός της ημέρας, τουλάχιστον στον κύκλο τους. Η γαλάζια είναι ο Άμπαλος, ο λόγος που έχουμε έρθει μέχρι εδώ, και η βυσσινί οι Victoria Park Vixens, μια αγγλική ομάδα, πρωταθλήτρια φέτος στην ίδια κατηγορία (ερασιτεχνική), με μεγαλύτερη εμπειρία, που είναι «δύσκολος αντίπαλος». Στο γήπεδο έχουν μαζευτεί ήδη οπαδοί και των δύο ομάδων (Αγγλίδες αλλά και Άγγλοι που έχουν έρθει ομαδικά να σαπορτάρουν τις κοπέλες τους) και εμφανίζονται τα πανό με τα συνθήματα (του Άμπαλου λένε «Άμπαλέ μου, βάλε ένα γκολάκι, λουκουμάκι, λουκουμάκι»). Η ατμόσφαιρα είναι γιορτινή και χαρούμενη σε όλο το μήκος και το πλάτος του γηπέδου, καθόλου ανταγωνιστική, ίσως επειδή αυτή είναι η βασική φιλοσοφία και των δύο ομάδων, αλλά κυρίως του Άμπαλου: αλληλεγγύη, team spirit, φιλία, εκτόνωση και διασκέδαση που κάνουν τον αγώνα να διαφέρει από αυτούς που έχουμε συνηθίσει. Η χαρά στα πρόσωπα όλων είναι φανερή, η ομαδικότητα αποθεώνεται μέσα από το παιχνίδι (που είναι κυριολεκτικά παιχνίδι, χωρίς ανταγωνιστικότητα και φανατισμό) και ακόμα και όταν χάνουν (το αποτέλεσμα είναι 7-8, με τις Vixens νικήτριες) ακούγονται περισσότερο επευφημίες παρά επιφωνήματα αγανάκτησης. Ο αγώνας μεταξύ γυναικείων ομάδων είναι πραγματικά μια εμπειρία που αξίζει να ζήσει όποιο άτομο αγαπάει το ποδόσφαιρο και ο Άμπαλος είναι μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση στο ελληνικό ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Αυτός είναι ο πρώτος τους αγώνας με ξένη ομάδα, και μάλιστα πρωταθλήτρια, οπότε το σκορ είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητικό, είναι ένας θρίαμβος, πόσο μάλλον που πρώτη φορά έπαιζαν σε γήπεδο με γρασίδι! «Ο Άμπαλος φτιάχτηκε τον Φεβρουάριο του 2022 με πρωτοβουλία του Τομά, τoυ Γάλλου προπονητή μας», λέει η Τατιάνα Ζάγαρη, μία από τις παίκτριες. «Δημιουργήθηκε ένα

LiFO

Instagram post στο προφίλ του που καλούσε γυναίκες όλων των ηλικιών, ανεξαρτήτως επιπέδου, να μάθουν ποδόσφαιρο. Δεν χρειαζόταν καμία άλλη προϋπόθεση, πέραν του να μπορούν να δεσμευτούν ότι θα έρχονται στις προπονήσεις. Το όνομα νομίζω πως ήταν ιδέα της Fiji. Όταν εξήγησαν στον Τομά τι σημαίνει η λέξη “άμπαλος”, ενθουσιάστηκε. Ταιριάζει απόλυτα στον χαρακτήρα της ομάδας και ακόμα και το Φ.Σ. αντί του Π.Σ. είναι επίτηδες, για να τονίσει την καταρχάς ασχετοσύνη μας με το άθλημα. Αρχικά, η ομάδα αποτελούνταν στο 97% από κορίτσια που είχαν δει ίσως κάποιους αγώνες ποδοσφαίρου στην τηλεόραση ή είχαν παίξει κάποιες φορές στο δημοτικό, όταν τα αγόρια τούς έκαναν τη χάρη. Δύο-τρεις είχαν ξαναπαίξει και είχαν αρκετά καλό επίπεδο, αλλά σε γενικές γραμμές, στις πρώτες προπονήσεις, ο Τομά, ο Άλεξ και ο Χρήστος λίγο αργότερα προσπαθούσαν να μας μάθουν τα βασικά. Για μένα είναι η πρώτη φορά που συμμετέχω σε ένα ομαδικό άθλημα και αυτό από μόνο του

έκανε τεράστια διαφορά». «Tο προπονητικό team απαρτίζεται από τον Τομά, τον Άλεξ και μένα», λέει ο Χρήστος Αρβανιτάκης, ένας από τους προπονητές της ομάδας. «Τον Άμπαλο τον ανακάλυψα από τη φίλη μου τη Νεφέλη, την τερματοφύλακά μας, και με έκανε να κολλήσω σε αυτόν το υπέροχο κλίμα συμπερίληψης, η διάθεση να μάθουμε όλοι μαζί το όμορφο άθλημα του ποδοσφαίρου και το αίσθημα παρέας και υποστήριξης. Ως τώρα η ομάδα μού έχει δώσει πολλές στιγμές χαράς. Ειδικά το συναίσθημα του πρώτου φιλικού αγώνα, όπου ουσιαστικά είδαμε αυτά που τόσο καιρό δουλεύαμε να πραγματοποιούνται στο γήπεδο, ήταν πρωτόγνωρο. Τα κορίτσια είναι πάντα με όρεξη για προπόνηση, με ενδιαφέρον να μάθουν ακόμα και τα πιο βαρετά στοιχεία του ποδοσφαίρου, π.χ. την τακτική. Επιπλέον, υπάρχει αλληλοϋποστήριξη μέσα στην ομάδα, με τη λέξη “μπράβo” να ακούγεται συνεχώς». «Οι άνθρωποι γύρω μας μάς αντιμετωπίζουν με περιέργεια και με χαρά, θέλουν να μάθουν

30.11.23

«Είναι η εβδομαδιαία ψυχοθεραπεία μας αναμφίβολα. Σκέφτομαι πόσες φορές είτε δεν έχω καλή διάθεση είτε μπορεί να νιώθω κουρασμένη, αλλά μετά την προπόνηση είναι όλα καλύτερα».

περισσότερες λεπτομέρειες», συνεχίζει η Τατιάνα. «Φάνηκε από την αρχή ότι μας δίνει τρομερή ικανοποίηση αυτή η καινούργια ενασχόληση και όλοι τη σχολίασαν θετικά. Κοινωνικά υπάρχουν ακόμα στερεότυπα και προκαταλήψεις που επηρεάζουν κυρίως τις κοπέλες που θα ήθελαν να ασχοληθούν σε επίπεδο πρωταθλητισμού με σπορ όπως το ποδόσφαιρο. Στην Ελλάδα είμαστε αρκετά βήματα πίσω σε σχέση με άλλες χώρες του εξωτερικού. Ακόμα δεν πουλάνε γυναικεία παπούτσια ποδοσφαίρου στα καταστήματα με αθλητικά και πρέπει να παίζουμε με αντρικά. Μόλις πέρσι τον Σεπτέμβριο εμφανίστηκαν στην αγορά τα πρώτα γυναικεία, ενώ σε αρκετά σχολεία δίνουν στα παιδιά μπάλα και τα χωρίζουν σε κατηγορίες: τα αγόρια παίζουν μπάλα, τα κορίτσια βόλεϊ. Ο Άμπαλος είναι σαν ένα “group therapy” όπου ο καθένας με την προσωπικότητά του και την “τρέλα” του βοηθάει τους υπόλοιπους. Είναι ταυτόχρονα άθληση, ψυχαγωγία και η ψυχολογική μας ανάταση. Πίνουμε μπίρα όλες μαζί μετά την προπόνηση. Είμαστε socially active σε μικρότερες υποομάδες και μέσω της ομάδας έχουν δημιουργηθεί πολλές φιλίες, ερωτικές σχέσεις ακόμα και επαγγελματικές συνεργασίες. Το ποδόσφαιρο σίγουρα βοηθάει ώστε να εξαλειφθούν οι διακρίσεις. Σίγουρα υπάρχει απόλυτη αποδοχή της διαφορετικότητας του καθενός στην ομάδα. Πρώτη φορά παίξαμε ένα φιλικό πέρσι με τον Αδέσποτο Εξαρχείων και από τότε έχουμε παίξει δύο ακόμα αγώνες με άλλες γυναικείες ομάδες. Αν και δεν ήταν πρωταρχικός στόχος, οι αγώνες είναι απαραίτητοι για την εξέλιξή μας και, φυσικά, πολύ διασκεδαστικοί!» «Δεν είναι μόνο η μπάλα που παίζουμε», προσθέτει η Έλλη Αλεξανδροπούλου. «Δεν είναι η νίκη το ζητούμενο. Είναι οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ μας και με τις άλλες ομάδες. Το ποδόσφαιρο μπορεί να ενώσει ανθρώπους χωρίς να κοιτάζει από πού προέρχεται ο καθένας. Είναι εκπληκτικό το πόσο θετικά επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, στους περισσότερους φαίνεται περίεργο να βλέπουν γυναίκες να παίζουν και αυτό που ακούω συνεχώς είναι πως είναι επικίνδυνο άθλημα, όχι για γυναίκες. Υπάρχει η αντίληψη ότι είναι ανδρικό σπορ. Δείτε μόνο τους μισθούς των ποδοσφαιριστρι-

ών σε παγκόσμιο επίπεδο σε σύγκριση με τους αντίστοιχους των ποδοσφαιριστών. Η διαφορά είναι ακραία». «Τα στερεότυπα για το φύλο, αν και δεν έχουν χώρο στον αθλητισμό, ακόμα υπάρχουν», λέει η Σεμέλη. «Αν και είναι μεγαλύτερη η αποδοχή ατόμων ανεξαρτήτως φύλου σε αυτό το άθλημα, ακόμα υπάρχει και εκφράζεται η αντίληψη ότι είναι ανδρικό σπορ». «Είναι η εβδομαδιαία ψυχοθεραπεία μας αναμφίβολα», συνεχίζει η Έλλη. «Σκέφτομαι πόσες φορές είτε δεν έχω καλή διάθεση είτε μπορεί να νιώθω κουρασμένη, αλλά μετά την προπόνηση είναι όλα καλύτερα. Αυτό που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο να είμαστε όλες χαρούμενες σε αυτή την ομάδα είναι πως δεν υπάρχει καθόλου ανταγωνισμός και πως ο κύριος στόχος μας είναι, πρώτ’ από όλα, να περνάμε καλά – και το καταφέρνουμε!». «Το ποδόσφαιρο ανέκαθεν ήταν το άθλημα του λαού, γι’ αυτό και είναι το δημοφιλέστερο στον κόσμο», λέει η Hope DiKappa. «Είναι γεγονός ότι στην ποδοσφαιρική και ανθρώπινη ιστορία, χάρη σε αυτό έχουν διακοπεί πόλεμοι, έχουν γίνει τεράστιες δωρεές και φιλανθρωπίες και σε αρκετά μέρη έχει μειωθεί η βία στα γήπεδα. Ωστόσο, ο σεξισμός παραμένει μεγάλο αγκάθι, η οπαδική βία εντός και εκτός γηπέδων επίσης, καθώς και τα οικονομικά συμφέροντα του μοντέρνου ποδοσφαίρου που έχουν αντικειμενοποιήσει σε μεγάλο βαθμό ποδοσφαιρίστριες και ποδοσφαιριστές. Όταν η κοινωνία μας γίνει πιο ανοιχτή στον ίδιο τον άνθρωπο και στη μοναδικότητα κάθε ατόμου, είμαι σίγουρη πως το ποδόσφαιρο θα είναι το πρώτο που θα αποδεχτεί την εξάλειψη όλων των διακρίσεων. Το ποδόσφαιρο είναι άθλημα που συνδυάζει τόσο την αγωνιστικότητα όσο και το παιχνίδι, σαφέστατα και την ψυχοθεραπεία – είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτή. Είναι το στήριγμά μου οτιδήποτε κι αν συμβαίνει, καθώς μια καλή προπόνηση διατηρεί το μυαλό καθαρό. Δυστυχώς η πατριαρχική κοινωνία μας δεν είναι ακόμα έτοιμη να αποδεχθεί ότι ένα άθλημα δεν έχει φύλο. Το ποδόσφαιρο είναι ένα, κι εμείς όλες, όλοι και όλα είμαστε οι αθεράπευτα ρομαντικοί φίλαθλοι». Στην κερκίδα των Άγγλων αρχίζει να ακούγεται ένα σύνθημα υπέρ του Άμπαλου και αυτό κάνει τους πάντες να χαμογελάσουν. Ο

Άμπαλος χάνει 5-0, αλλά ξαφνικά η κατάσταση αντιστρέφεται και βάζει τέσσερα απανωτά γκολ! «H Victoria Park Vixens είναι μια ομάδα με αρκετά μεγάλη εμπειρία, αφού συμμετέχει σε τουρνουά 7x7 και 11x11 κάποια χρόνια τώρα και είμαι πολύ χαρούμενη που μας δίνεται η ευκαιρία να παίξουμε μαζί τους σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες», λέει η Τατιάνα. « Έχουν επίσης σημαντική δράση όσον αναφορά την ενίσχυση των γυναικών στο ποδόσφαιρο και obviously great style! Κάθε αγώνας είναι μια ευκαιρία να μάθουμε αλλά και να φανεί η πρόοδος που έχουμε κάνει. Πάντα κοιτάμε να το διασκεδάσουμε και να το απολαύσουμε σε φιλικό κλίμα και με καλή διάθεση. Χάρη στην πρωτοβουλία της ομάδας της Καλλιθέας και της Κappa Sports μάς δίνεται η ευκαιρία να ζήσουμε μια δυνατή εμπειρία που φάνταζε αδύνατη πριν από έναν χρόνο». Τη ρωτάω για τη νέα γαλάζια στολή τους, που τις κάνει να φαίνονται πολύ διαφορετικές, και πολύ πιο cool απ’ ό,τι πριν. «Η Kappa Sports και η AKFC (Athens Kallithea) μας πρότειναν μια καινούργια εμφάνιση με αφορμή αυτό τον αγώνα και το τελικό αποτέλεσμα μας ενθουσίασε», λέει. «Είναι πολύ σημαντικό οι μεγάλες εταιρείες και ομάδες να υποστηρίζουν το γυναικείο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο και να μας βοηθούν να συνεχίσουμε. Πέρα από αγάπη για το ποδόσφαιρο, υπάρχει και πολλή δημιουργικότητα στην ομάδα, με ανθρώπους από διάφορα δημιουργικά επαγγέλματα και πολλές ιδέες που ελπίζουμε να μας δοθεί η ευκαιρία να υλοποιήσουμε και σε επόμενες συνεργασίες».

INFO www.instagram.com/ fc_abalos/

LiFO 30.11.23

ΠΟΛΗ

ην τελευταία φορά που επισκέφθηκα το Αλλιώς, το νέο καφενείο της Κυψέλης που είναι ένα homage στα πιο παλιά και αυθεντικά του είδους, η Μαρίνα Φαρασοπούλου που τρέχει την κουζίνα του δεν ήταν στο πόστο της. Και όχι γιατί περνούσε κάπου χαλαρά το ρεπό της αλλά γιατί είχε αναλάβει να περιποιηθεί για μία μέρα το φαγητό των εγκαινίων μιας γειτονικής και επίσης φρέσκιας άφιξης της περιοχής. Αυτήν τη στιγμή δεν έχει δημιουργηθεί απλώς μια νέα πιάτσα εξόδου στην Κυψέλη, έχει χτιστεί μια ζηλευτή γειτονιά, με όσους νέους έχουν στήσει εκεί τα εγχείρηματά τους να στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Κολλάνε τις αφίσες για το event που θα κάνει κάποιο άλλο μαγαζί στις τζαμαρίες τους, σου λένε ότι δεν έχουν καλό προϊόν μόνοι οι ίδιοι αλλά και οι δίπλα, οι πιο από πάνω, οι παραπέρα. Κυρίως όμως έχει στηθεί μια πιάτσα που δεν δείχνει σαν να ήρθε για να επιβληθεί σε όσα ήταν η περιοχή πριν από την εμφάνισή της. Στις παρυφές της γειτονιάς, λίγο πιο πέρα από το Πεδίον του Άρεως και από την Ευελπίδων, κάποιοι κρατάνε την πρωινή βάρδια, ανοίγοντας τις πόρτες τους από τις επτά το πρωί. Πρώτη έφτασε εκεί η τριάδα του Williwaw (Κερκύρας 69, 210 8220745), που συνδέει το παρόν με το παρελθόν της περιοχής σε ένα κτίριο της δεκαετίας του ’60. Όταν πρωτοάνοιξαν πριν από δύο χρόνια, ο Αλέξης Ευσταθόπουλος, η Ειρήνη Κουλελή και η Αθανασία Μάνδαλου μου έλεγαν πως πιστεύουν στα λόγια του Χρήστου Βακαλόπουλου ότι «η Κυψέλη παραμένει πάντα το μυθικό χαμένο κέντρο του κόσμου» και ας απορούσαν κάποιοι με την ιδέα τους να κάνουν ένα καλό καφέ στην Κυψέλη. Κόντρα, λοιπόν, σε όσους προσπαθούσαν να τους αποτρέψουν, εκείνοι βρήκαν τον χώρο τους και του έδωσαν χρώμα. Έτριψαν το πράσινο μωσαϊκό και ανέδειξαν το ψηλό ταβάνι του, που είχε κρυφτεί, αφαίρεσαν τα σύγχρονα κουφώματα και τα αντικατέστησαν με έναν μεταλλικό σκελετό που θυμίζει τα πρωταρχικά του υλικά, ενώ το πόμολο της πόρτας τους παραπέμπει σε παλιές εισόδους της περιοχής που επιβιώνουν ακόμα. Σερβίρουν ποιοτικό καφέ και ωραία πρωινά ζυμάρια που φτιάχνουν οι ίδιοι και εναλλάσσονται μέσα στην εβδομάδα. Για τον καφέ τους έχουν σταθερή συνεργασία με την Kross από τα Χανιά, το blend τους είναι Βραζιλία – Γουατεμάλα, ενώ έχουν και single origin από χώρες της Κεντρικής Αμερικής και της Αφρικής. Ανά τακτά διαστήματα φιλοξενούν δουλειές από μικρά ντόπια roasteries που ταιριάζουν στη φιλοσοφία τους, ενώ τον τελευταίο καιρό φιλοξενούν και καφέδες από το Barn του Βερολίνου. Όσο για τα συνοδευτικά τους, βγάζουν διάφορες γλυκές τάρτες και μηλόπιτα, babka και bun κάρδαμου, ντόνατ προζυμένιο με δική τους μαρμελάδα, κέικ σαν το banana bread που κατατάσσεται πια στα κλασικά, αλλά όχι

ΞΕΚΙΝΏΝΤΑΣ ΑΠΌ ΤΟ ΠΡΩΊ ΚΑΙ ΣΒΉΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΦΏΤΑ ΤΟΥΣ ΤΟ ΠΟΛΎ ΛΊΓΟ ΜΕΤΆ ΤΑ ΜΕΣΆΝΥΧΤΑ, ΝΈΑ ΜΑΓΑΖΙΆ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΌΛΑ ΤΟΥΣ ΧΑΛΑΡΆ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΈΡΟΥΝ ΛΊΓΑ, ΑΠΛΆ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΆ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΣΤΗΡΊΖΟΥΝ ΤΟ ΈΝΑ ΤΟ ΆΛΛΟ. ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΈΝΟΥΝ ΜΕ ΚΑΛΌ ΚΑΦΈ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΜΈΝΑ ΠΡΩΙΝΆ, ΓΙΑ ΓΝΏΡΙΜΟΥΣ ΜΕΖΈΔΕΣ ΚΑΙ ΜΠΊΡΑ ΣΕ ΧΑΜΗΛΌ ΠΟΤΉΡΙ, ΓΙΑ ΠΑΛΌΜΑ ΥΠΌ ΤΟΥΣ ΉΧΟΥΣ ΑΡΑΒΙΚΉΣ FUNK. ΑΠΌ TH ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΠΑΡΙΣ ΤΑΒΙΤΙΑΝ

μόνο, τσίζκεϊκ αλά New York αλλά και βάσκικο, μεταξύ άλλων. Tις ηλιόλουστες μέρες στο φαρδύ τους πεζοδρόμιο θα χαρείτε μια φυσική σκιά, ενώ στο εσωτερικό του μαγαζιού έχουν στήσει έτσι τους ξύλινους πάγκους τους ώστε όλοι να έχουμε επαφή με την παρασκευή του καφέ. Αν κατηφορίζετε την Κερκύρας από ψηλά, θα δείτε τη θάλασσα στο βάθος. Κάπως έτσι έκαναν τη σύνδεση με τον βρετανικό ναυτικό όρο που περιγράφει τον δυνατό άνεμο που κατεβαίνει από το βουνό προς τη θάλασσα και βάφτισαν το μαγαζί τους – για να μην το έχετε απορία από πού βγαίνει αυτό το αν μη τι άλλο πρωτότυπο όνομα. Ακόμα μία τριάδα που έχει για δυνατό της χαρτί τον καφέ είναι αυτή του Λέικ (Αιγίνης 1, 210 8818379). Εδώ έψαχναν ένα όνομα που να χαλαρώνει όποιον το ακούει, γιατί χαλαρό είναι και το περιβάλλον που προσφέρουν, ιδανικό για να διαβάσει κανείς και να ανοίξει το λάπτοπ του ή απλώς να συζητήσει. Η Μαρία και η Παναγιώτα Χαρατσόγλου και ο Δημήτρης Μπάκος έχουν γίνει οικογένεια και πρόσφατα αποφάσισαν να ενώσουν τα θέλω και τις γνώσεις τους σε ένα μαγαζί. Οι γονείς των κοριτσιών έχουν μανάβικα στο Μαρούσι, τα «Όλα τα ’χει ο μπαξές» και οι δυο τους σκέφτονταν να φτιάξουν έναν χώρο με χυμούς προκειμένου να αξιοποιούν τα φρούτα και τα λαχανικά που περισσεύουν στα καφάσια. Με τη δική τους πρώτη ύλη λοιπόν κάνουν cold pressed χυμούς, μαρμελάδες και smoothies και σύντομα

θα μαγειρεύουν λίγα πράγματα, ακολουθώντας την εποχικότητα, συνταγές απλές και γνώριμες που τους έχει βγάλει η True Food, vegan και vegetarian πιάτα. Στις κούπες που τους έχει φτιάξει η My Ceramics –αν τις ζηλέψετε θα είναι διαθέσιμες προς πώληση σύντομα– ο Δημήτρης, που έχει εργαστεί για χρόνια πάνω στον ποιοτικό καφέ, μας έβαλε Αιθιοπία στον φίλτρου και Μεξικό στον εσπρέσο. Συνεργάζονται με το micro roastery της ελληνικής Redd Coffee και, εκτός από από το blend τους, κάθε εβδομάδα έχουν να μας δείξουν και έναν άλλον καφέ μοναδικής προέλευσης. Μέχρι να ετοιμάσουν το à la carte μενού τους, προσφέρουν χειροποίητες πίτες, τυρόπιτα και σπανακοτυρόπιτα. Αυτές τις μέρες βγάζουν και μια γλυκιά κολοκυθόπιτα που είναι συνταγή της γιαγιάς τους από τη Σπάρτη, μπορεί να βρείτε και αλμυρή τέτοια, και μανιταρόπιτα ή πρασόπιτα. Φτιάχνουν και vegan σάντουιτς, ένα bagel με αυγό και πολλά γλυκά. Τους πέτυχα να ετοιμάζονται για τα Χριστούγεννα, έβγαινε διάφορος κόσμος και έλεγε πως θα επιστρέψει το απόγευμα να βοηθήσει με τον στολισμό – στο Λέικ δεν λένε πως το κλίμα είναι οικογενειακό απλώς για να το πουν, όλοι κάπως συνδέονται μεταξύ τους, είτε είναι ξαδέλφια είτε τους έχει δέσει μακρόχρονη φιλία, ενώ αυτοί με τους οποίους συνεργάζονται για να προμηθευτούν όσα χρειάζονται είναι φίλοι τους. Και ενώ περνούσαν γείτονες που είχαν

Μια νέα πιάτσα γενν 26

LiFO

30.11.23

βγάλει βόλτα τα σκυλιά τους στο κοντινό μεγάλο πάρκο της Αθήνας που μετά τις καραντίνες ζει μια δεύτερη ζωή, εκείνοι ξεφούρνιζαν τα πρώτα τους vegan μελομακάρονα, και τα έκαναν τέλεια. Στο Λέικ σβήνουν τα φώτα τους στις εννιά το βράδυ για να πάρουν τη σκυτάλη οι βραδινοί. «Το βράδυ δεν το ξέρουμε», θα μου πει ο Δημήτρης, «εδώ πιο πάνω είναι και η Κωνσταντίνα, που το κρατάει μέχρι πιο αργά». Ο λόγος για το Florú (Αιγίνης & Ύδρας, 210 8813956) που επίσης ανοίγει από νωρίς το πρωί, αλλά συνεχίζει μέχρι το βράδυ. Το έχει δημιουργήσει μια Περαματιώτισσα που μετακόμισε στην κοντινή περιοχή του Γκύζη· έστησε αρχικά το στούντιο του eco-friendly fashion brand της στην Κυψέλη, στην οδό Κιμώλου. Τα ρούχα του Medot και της Κωνσταντίνας Ξάφη κρέμονται πια και στον all-day χώρο του Florú, σε αυτήν τη μικρή γωνιά που το πρωί προσφέρει single origin καφέ από τη Βραζιλία και την εγχώρια Qahwa, διαθέτει σάντουιτς, π.χ. ένα διαφορετικό BLT με παντζάρι, και για γλυκό μωσαϊκό σε διάφορες εκδοχές, ενώ το βράδυ σερβίρει πολλή Παλόμα – κάνει λίγα και κλασικά κοκτέιλ. Πρόκειται για ένα ακόμα meat free μέρος της Κυψέλης με vegeterian και vegan προτάσεις, συνταγές του Γιώργη Βαϊδάνη. Τσεκάρετε

τις σαλάτες του, πρόκειται για γεύματα ολοκληρωμένα. Ένας γείτονας και designer έφερε μια κόκκινη κορδέλα και έκατσε και έντυσε το φωτιστικό που φωτίζει την μπάρα – τον βρήκα να πίνει το ποτό του εκεί. To Florú είναι αυτό το easy going μέρος που θέλουμε πολλοί να έχουμε κοντά μας, αυτό το καφέ που γίνεται μπαρ και μπορείς να κατέβεις και με τις παντόφλες σου για να πιεις κάτι. Συχνά ανακοινώνει στο Instagram DJ sets, ενώ και η ίδια η Κωνσταντίνα επιμελείται τη μουσική του – τελευταία έχει κολλήσει με την αραβική funk. Μένει μέχρι τις 12 το βράδυ, «είμαστε εδώ για early drinks, για να έρθουμε και να περάσουμε καλά και να πάμε σπίτι μας να ξεκουραστούμε γιατί δουλεύουμε την επόμενη μέρα», όπως θα μου πει, και νομίζω πως ταυτίζονται πολλοί πια με αυτό το είδος εξόδου. Όσο έφτιαχνε τον δικό της χώρο, που έδωσε με τη σειρά του χρώμα σε μια γωνιά της Κυψέλης, πήγαινε στην ομάδα του Λέικ για να πιει τον καφέ της και να χορτάσει με κάτι. «Κάποιοι με ρωτούσαν αν τους έχω πει ότι ανοίγω μαγαζί πιο κάτω, αλλά αυτός ο ανταγωνισμός μού φαίνεται πια ξεπερασμένος, τα είχαν οι γονείς μας αυτά και πια έχουν αρχίσει να φθίνουν. Είναι ωραίο να δημιουργούνται μικρά μαγαζιά το ένα κοντά στο άλλο, να δουλεύουν όλα και να γουστάρουμε». Επιστρέφω στην κουζίνα όπου βρίσκουμε τη Μαρίνα Φαρασοπούλου, στο καφενείο του Κώστα Καφέτση ο οποίος έφερε στην Κυψέλη κάτι που αγαπήθηκε αμέσως, γιατί δεν υπήρχε με τον τρόπο που το κάνουν. Στο Αλλιώς (Κερκύρας 17-19, Κυψέλη) πίνουμε κρασί από ασκό και από καλά οινοποιεία και μπίρα σε χαμηλό ποτήρι, τρώμε φλογέρες χειροποίητες και κεφτέδες κοκκινιστούς και μαμαδίσιους. Όλα είναι γνώριμα σε αυτό το καφενείο που τιμά όσα έκαναν οι παλιοί και προσφέρει όσα θέλουν οι νεότεροι από μια χαλαρή έξοδό τους. Κάτοικος Κυψέλης καθώς είναι τα τελευταία χρόνια, ο Κώστας, κάθε φορά που ήθελε να βγει για κρασί σερβιρισμένο χύμα ή να τσιμπήσει κάτι σε προσιτή τιμή, δεν καθόταν στην περιοχή, μια και το μαγαζί που έψαχνε της έλειπε. Και έτσι αποφάσισε να το φτιάξει ο ίδιος, κάπου ανάμεσα στη συνήθως πηγμένη από κόσμο πλατεία Αγίου Γεωργίου και πολύ κοντά στη Φωκίωνος, σε ένα σημείο που είναι ακόμα γειτονιά. Βάφτισε το μαγαζί «Αλλιώς» γιατί μέσα στην απλότητά του επανασυστήνει αυτόν τον τύπο μαγαζιού, δουλεύοντας με καλύτερα προϊόντα, προσεγμένες πρώτες ύλες, σερβίροντας χειροποίητα κάποια πράγματα που συνήθως τα βρίσκαμε προκάτ. Όταν λέω ότι συνεργάζεται με καλά οινοποιεία, εννοώ αυτά του Αργυρίου και του Τετράμυθου, του Μυλωνά και του Δασακλή. Το ούζο και το τσίπουρο έρχονται από την Πάτρα, η ρακή από τις Αρχάνες της Κρήτης. Από μπίρες έχει και τις κλασικές καφενειακές και δύο από μικροζυθοποιίες. Όλα αυτά δεν θα τα πιούμε ξεροσφύρι χάρη στη Μαρίνα Φαρασοπούλου που είναι για μένα μία από τις καλύτερες νέες μαγείρισσες που έχουμε γιατί την ενδιαφέρει η βαθιά νοστιμιά και όχι τα πολλά-πολλά στα πιάτα. Επίσης, δεν βρέθηκε τυχαία εκεί, τα έχει γυρίσει τα καφενεία της Αθήνας, τα ξέρει απ’ έξω και ανακατωτά. Ο Δημήτρης από το Λέικ μου έλεγε πόσο του αρέσει το σκορδόψωμό τους με το τυρί κρέμα, το φρέσκο κρεμμύδι και τον μαϊντανό,

το οποίο είναι πράγματι φανταστικό, πλέον κάνουν και το δικό τους προζυμένιο ψωμί που το σερβίρουν με ένα βούτυρο που έχει μέλι και μπούκοβο και κυκλοφορεί σε λίγες μερίδες. Όλα στον κατάλογο φαγητού του Αλλιώς που θα αλλάζει εποχικά είναι κλασικά, μερικά έχουν μια έξτρα δική της και πιο μοντέρνα πινελιά, αλλά χωρίς υπερβολές που να τα κάνουν κάτι άλλο από αυτό που είναι. Τις φλογέρες που η Μαρίνα θυμάται να λαχταρά ως παιδί (και δεν ήταν η μόνη) στις ταβέρνες, αλλά οι δικοί της απέφευγαν να τις προσθέσουν στην παραγγελία, μια και ήταν συνήθως κάτι το κατεψυγμένο και κακοτηγανισμένο, εκείνη τις φτιάχνει με το δικό της ζυμάρι, με γραβιέρα και χοιρινό καπνιστό, είναι φανταστικές, να τις πάρετε οπωσδήποτε. Η πατάτα της είναι λιτή, τη βράζει, την περνάει από τον φούρνο, τη σερβίρει με λάδι, λεμόνι, αλάτι και ρίγανη. Βγάζει και σαγανάκι –και γαρίδες σαγανάκι–, φάβα και ρώσικη

σπιτική, πολίτικη με σκουμπρί και γίγαντες, κροκέτες δυο λογιών, ωραίες και προσεγμένες πατατοκροκέτες και κοτοκροκέτες. Κανένα από τα τηγανητά της δεν είναι βαρύ, μην το φοβηθείτε. Θα βρείτε και κλέφτικο, μπουγιουρντί με αυγά, σπετζοφάι και μια χοιρινή τηγανιά με πετιμέζι, μανιτάρια και δεντρολίβανο, έχουν και ντολμαδάκια και χταπόδι ξιδάτο, κοκκινιστούς κεφτέδες που μπορείτε να τους παραγγείλετε είτε σκέτους είτε να τους βάλετε πάνω σε μακαρόνια χειροποίητα με τυρί. Όταν χειμωνιάσει για τα καλά θα βγουν και σούπες, τραχανάς και καμιά φασολάδα. Ο μπακλαβάς της είναι συνταγή της γιαγιάς της και επειδή το φύλλο του είναι το μόνο που δεν ανοίγει εκεί το προμηθεύεται χειροποίητο από ένα εργαστήριο που βρήκε στη Δάφνη. To Αλλιώς δεν έχει τίποτα το στημένο, είναι άκρως χαλαρό, δεν είναι ένα ακόμα νεο-καφενείο αλλά ένα καφενείο που φτιάχτηκε τώρα για τους 30something, και για τους λίγο κάτω και λίγο πάνω. Αν και ανοίγει από το πρωί, σερβίροντας από καφέ μόνο ελληνικό, οι πιο παλιοί κάτοικοι μπορεί να περάσουν από κει, αλλά θα ξαναγυρίσουν στα ψηλά στην Κερκύρας, στον καφετζή που ξέρουν τόσα χρόνια. Έτσι ευχαριστιούνται όλες οι γενιές στη γειτονιά, εκείνοι μένουν στο στέκι τους και εμείς πια δημιουργούμε τα δικά μας.

νήθηκε στην Κυψέλη LiFO 30.11.23

q Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Γαλάτσι. Από τα δεκαοκτώ και μετά ζω στο κέντρο της Αθήνας: Εξάρχεια, Μουσείο και τώρα πλατεία Βικτωρίας. Έκανα διάλειμμα κάποια στιγμή και έφυγα για έναν χρόνο στη Σουηδία, μια αποτυχημένη μετανάστευση με τον σύντροφό μου – γυρίσαμε πίσω. Εκείνος είχε σπουδάσει εκεί, ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές, να κάνει διδακτορικό, πήγα κι εγώ μαζί του γιατί σκεφτόμουν ότι κάτι θα έκανα, τελικά δεν κάναμε πολλά πράγματα. Ίσως δεν το θέλαμε και πολύ, οπότε γυρίσαμε πίσω, που μάλλον το θέλαμε πολύ. Ήταν μια κακή χρονιά το 2013 και τα βρήκαμε σκούρα Έλληνες, Πορτογάλοι, Ιταλοί, δεν ήταν εύκολο να πάρουμε άδεια παραμονής, ενώ πριν ήταν πιο εύκολα.

q Οι γονείς μου δεν είχαν καμία σχέση με το βιβλίο, η μητέρα μου δούλευε στο σούπερ μάρκετ και ο πατέρας μου ήταν ναυτικός, μηχανικός στα καράβια. Είχαν χωρίσει από τότε που ήμουν τεσσάρων χρονών, έτσι μεγάλωσα με τη μαμά, ενώ τα καλοκαίρια ο μπαμπάς ξεμπάρκαρε και πηγαίναμε στο χωριό, σε ένα παραθαλάσσιο μέρος δίπλα στην Αμφιλοχία. Ψαροχώρι, που όμως είχε και αρκετή αγροτιά και κτηνοτροφία. Ήταν από τα χωριά που τα έχουν όλα, και διασκέδαση και πολλά παιδιά στο σχολείο, δηλαδή είχε ζωή. Κι ακόμα έχει, σχετικά.

Eργαζόμενη στην εστίαση και συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Γαλάτσι, ζει στην πλατεία Βικτωρίας.

για τον επαγγελματικό μας προσανατολισμό ότι αν μας αρέσουν δύο επαγγέλματα και είμαστε διχασμένοι, μπορούμε το ένα να το έχουμε για κανονικό και το άλλο για χόμπι. Έτσι επέλεξα να γίνω καθαρίστρια και να έχω την ιατρική για χόμπι.

q Στην πορεία δεν είχα προσανατολισμό, γι’ αυτό κιόλας δεν έκανα σπουδές, καμία. Τελείωσα το λύκειο και απλώς μπήκα στην αγορά εργασίας. Δουλεύω σταθερά από τα δεκαοκτώ στην εστίαση, έστω και περιστασιακά, μάλλον από λόξα και αγάπη γι’ αυτή. Δούλευα για χρόνια εμποροϋπάλληλος σε μια μεγάλη εταιρεία με αξεσουάρ και κοσμήματα. Μετά μαθήτευσα για δύο χρόνια στη θεία μου που είναι μοδίστρα, έμαθα καλά μοδιστρική, και για οχτώ χρόνια δούλεψα και ως μοδίστρα στο σπίτι μου. Δεν έκανα μεταποίηση, έραβα από την αρχή ένα ρούχο, κυρίως παιδικό. Ήταν πολύ ωραία τα χρόνια της μοδιστρικής, αν και ήταν πολύ κουραστικά και δεν μπορούσα εύκολα να ζήσω από αυτό, ειδικά το θέμα της ασφάλισης ήταν πρόβλημα. Δεν μπορούσα να βιοποριστώ, γι’ αυτό ασχολήθηκα και λίγο με την εστίαση.

q Επειδή έραβα αμέτρητες ώρες, άκουγα πάρα πολλή μουσική, διάφορα και ετερόκλητα είδη. Άκουσα πάρα πολύ παλιό λαϊκό τραγούδι, όλο τον Τσιτσάνη, ρεμπέτικο της τρίτης περιόδου, λατινοαμερικάνικους ήχους, κυρίως κούμπια. Εκείνη την περίοδο είδα και άκουσα όλο το αρχείο της ΕΡΤ που είχε αρχίσει να ψηφιοποιείται, είχε ανέβει ό,τι υλικό υπήρχε: ντοκιμαντέρ, θέατρο, τα πάντα. Και ισπανική τηλεόραση έβλεπα για να κρατήσω επαφή με τη γλώσσα που είχα μάθει από μικρή. Έβλεπα εκπομπές που σε καμία περίπτωση δεν θα έβλεπα στην ελληνική τηλεόραση, αλλά τις έβλεπα με πολλή χαρά, απενοχοποιημένα.

ΧΑΡΆ ΡΌΜΒΗ

q Μικρή ήθελα να γίνω ή γιατρός ή καθαρίστρια. Θυμάμαι ότι μας είχε πει κάποτε ο δάσκαλος σε μια κουβέντα

q Κάποια στιγμή που αρρώστησε ο αδελφός μου άλλαξαν όλα. Βέβαια, όλα πήγαν καλά και το ξεπέρασε, αλλά άλλαξαν όλα στο μυαλό μου – τελικά με ωφέλησε πολύ αυτή η εμπειρία.

q Δεν έγραφα ποτέ. Τα μόνα πράγματα που έχω γράψει είναι αυτά που έχω εκδώσει στη Σωτηρία – και ένα διήγημα που δεν συμπεριλάβαμε στο βιβλίο. Επίσης, άργησα πολύ να διαβάσω το πρώτο μου βιβλίο, ήμουν 17. Προερχόμουν και από ένα σπίτι που δεν είχε καμία σχέση με το βιβλίο. Στη βιβλιοθήκη της μάνας μου, την κοινή του σπιτιού, υπήρχε η Εγκυκλοπαίδεια της Υγείας, ένα βιβλίο του Λουντέμη, το Οδός Αβύσσου αριθμός μηδέν, που δεν το διάβασα ποτέ, η Νανά του Ζολά και δύο τρία άλλα, ό,τι πούλαγαν οι πλασιέ.

q Κάθε χρόνο, όταν η εταιρεία του πατέρα μου έκανε την κοπή της πίτας και μαζεύονταν όλα τα παιδιά των ναυτικών, μας έδιναν από δύο βιβλία των εκδόσεων Ζαχαρόπουλου –πάντα του συγκεκριμένου εκδοτικού–, τυλιγμένα, δεν μπορούσες να διαλέξεις, ό,τι του τύχαινε του καθενός. Εμένα μου έτυχαν το Ο γέρος και η θάλασσα του Χέμινγουεϊ και ο Μικρός Πρίγκιπας. Κάποια στιγμή, που ήμουν απελπισμένη, πολύ στενοχωρημένη –δεν ήμουν και κανένα χαρούμενο παιδί–, άνοιξα τον Γέρο και τη θάλασσα και έκανα αγώνα για να τον διαβάσω, γιατί μου ήταν δύσκολο να συγκεντρωθώ. Δεν θυμάμαι σε ποιο συμπέρασμα κατέληξα, αλλά ήταν θυμοσοφικό, φοβερό, σαν αποκάλυψη. Πέρασα τόσο καλά διαβάζοντας λογοτεχνία, τελικά, που αποφάσισα να συνεχίσω. Διάβασα τον Μικρό Πρίγκιπα, που μου άρεσε επίσης πάρα πολύ, και μετά παθιάστηκα με το διάβασμα. Κι επειδή δεν είχα αναφορές, δεν ήξερα πού να ψάξω, πήγα και ρώτησα τη φιλόλογο στο λύκειο τι να διαβάσω. Μου είπε κάποια κλασικά πράγματα, τα διάβασα κι αυτά, και μετά τα δεκαοκτώ, μόλις έπιασα δουλειά και δούλευα στο Χαλάνδρι, πήγαινα στον Παπασωτηρίου και ζητούσα από τους πωλητές να μου προτείνουν βιβλία. Και σιγά-σιγά κάπως χτίστηκε η αναγνωστική συνήθεια η οποία έγινε έξη, πάθος.

ΟΙAΘΗΝΑΊΟΙ

q Γύρω στα 22 πήγα σε ένα σεμινάριο λογοτεχνίας, όχι για να μάθω να γράφω, δεν είχα καμία τέτοια επιδίωξη,

LiFO

δεν είχα φιλοδοξία να γίνω συγγραφέας, ήθελα να γνωρίσω κόσμο που να του αρέσει η λογοτεχνία, να έχει σχέση μ’ αυτή για να τη συζητάμε. Πήγα ως αναγνώστρια, για να μάθω κανένα βιβλίο παραπάνω και να υπάρχω με καλύτερους όρους στο αναγνωστικό τοπίο. Μάλιστα, πήγα σε δύο σεμινάρια, αλλά δεν έγραψα ποτέ τίποτα. Στο ένα δίδασκε ο Γιάννης ο Κωνσταντινίδης που μου έλεγε «Χαρά, γιατί, κορίτσι μου, δεν γράφεις τίποτα;». Όλοι έγραφαν, τουλάχιστον τις ασκήσεις που τους έλεγαν, εγώ τίποτα. Ντρεπόμουν, βέβαια, να πω ότι είχα πάει απλώς για να κάνω φίλους και να μάθω για βιβλία. Έκανα, όμως, πράγματι φίλους που διατηρήσαμε επαφή για χρόνια. Μετά, με τον αδελφό μου, που τέλειωσε μια σχολή θεάτρου, είχαμε παρέες κοινές με ανθρώπους του θεάτρου και της τέχνης, οπότε ο κόσμος μας είχε αρκετή σχέση με τη λογοτεχνία και την τέχνη. Είναι περίεργο, γιατί και οι δύο αγαπήσαμε πολύ την τέχνη, ενώ κανείς στο περιβάλλον μας δεν ασχολούνταν και από την οικογένεια δεν είχαμε τέτοια ερεθίσματα.

q Πριν από πέντε χρόνια, και ενώ έγραφα κάτι χαζοποιήματα για κανέναν χρόνο, κάτι άθλια πράγματα που αφιέρωνα στους φίλους μου, αποφάσισα να δοκιμάσω να γράψω μια ιστορία. Κι έτσι ξεκίνησα να γράφω τη «Σωτηρία», το ομώνυμο της συλλογής διήγημα. Κι άρχισα να βασανίζομαι πάρα πολύ, γιατί ό,τι έγραφα μου φαινόταν χάλια. Κι υπέφερα, γιατί θεωρούσα ότι δεν θα κατάφερνα ποτέ να το φέρω στα ίσα του, να γίνει αυτό ένα διήγημα που να αξίζει να το διαβάσει κάποιος. Κάπως το έστρωσα όμως και τότε είπα «δεν περνάω και στο επόμενο;». Έτσι έγραψα τον «Βασίλη» και μετά ήρθαν και τα υπόλοιπα. Ήταν έξι και τέλος, ήξερα πού να σταματήσω. Είχα τις ιστορίες πάνω κάτω στο μυαλό μου απ’ την αρχή και είπα «αυτές θα γράψω». Ήμουν πάρα πολύ αγχωμένη και ανασφαλής, κι επίσης βασανιζόμουν, τα έγραφα και υπέφερα, απέφευγα να συνεχίσω γιατί θεωρούσα ότι θα έγραφα μια κακή φράση, μια πρόταση απολύτως κακότεχνη κι εκεί θα έλεγα «να, βλέπεις, δεν κάνεις γι’ αυτό, παράτα το».

q Τα διηγήματα είναι μυθοπλασία, κανένας ήρωας δεν είναι πραγματικός. Βέβαια υπάρχουν αρκετά βιωματικά στοιχεία και στις έξι ιστορίες, αλλά η μόνη ηρωίδα που θα μπορούσε κανείς να πει ότι είμαι εγώ κατά το ήμισυ είναι η Χριστίνα, το κοριτσάκι με τα κάλαντα.

q Όταν τελείωσα το βιβλίο, έστειλα την ίδια μέρα από ένα αντίτυπο στους πέντε πρώτους εκδοτικούς που αγαπάω. Δεν είχα καμία ελπίδα, γιατί κάποιοι φίλοι μου που ήξεραν από εκδοτικά μού έλεγαν ότι κάποιοι εκδοτικοί δεν υπήρχε

απο τον m.hulot φωτογραφιeσ: freddie f.

30.11.23

νεα συγγραφεασ Δεν έγραφα ποτέ. Τα μόνα πράγματα που έχω γράψει είναι αυτά που έχω εκδώσει στη Σωτηρία – και ένα διήγημα που δεν συμπεριλάβαμε στο βιβλίο. Επίσης, άργησα πολύ να διαβάσω το πρώτο μου βιβλίο, ήμουν 17. Προερχόμουν και από ένα σπίτι που δεν είχε καμία σχέση με το βιβλίο.

LiFO 30.11.23

q Ο «Βασίλης» είναι ένα διήγημα που το έγραψα γιατί είχα διαβάσει το Γκιακ και μου είχε αρέσει τόσο πολύ o τρόπος που έχει γράψει ο Παπαμάρκος, αυτή η προφορικότητα, και ήθελα να τη δοκιμάσω. Η αλήθεια είναι ότι, ενώ με δυσκόλεψε, τον ευχαριστήθηκα πάρα πολύ τον «Βασίλη». Μου αρέσουν πολύ ο Παπαμάρκος, ο Οικονόμου, ο Γιάννης ο Παλαβός, η Κάλλια η Παπαδάκη. Τα τελευταία χρόνια έχω μπλέξει και διαβάζω παλιότερης γενιάς συγγραφείς, της δεκαετίας του ’70 και του ’80, έχω μεγάλη αγάπη στον Μάρκες, στον Μπόρχες, στον Σαραμάγκου, επίσης αγαπώ πολύ τη Βιρτζίνια Γουλφ, τη Μαργκερίτ Ντιράς. Βέβαια, πλέον αγαπάω περισσότερο βιβλία παρά συγγραφείς. Από Έλληνες μου αρέσουν ο Χατζής, ο Ταχτσής, η Καραπάνου, η Μαργαρίτα Λυμπεράκη, η μάνα της, που έγραφε με μοναδικό τρόπο και έχει βγάλει φοβερή ευαισθησία στα Ψάθινα Καπέλα. Και ο Γκομπρόβιτς μ’ αρέσει πολύ, ο Φόκνερ, και από νεότερους ο ΜακΓκρέγκορ.

q Γράφω αιματηρά, χύνεται αίμα, καθόλου εύκολα. Μετά από τόσο μεγάλη θητεία στην παθιασμένη ανάγνωση, ένιωσα ότι έπρεπε να δοκιμάσω κι εγώ την τύχη μου στο γράψιμο. Με προέτρεψε και μια φίλη, γιατί η αλήθεια είναι ότι έγραφα κάτι κατεβατά στο Facebook, στο inbox, λογοτεχνίζον κουτσομπολιό, αλλά και άρθρα για την τέχνη και την πολιτική με ψευδώνυμα από δω και από κει. Έτσι δοκίμασα να γράψω και πεζογραφία.

q Ελπίδα μού δίνει καθετί ευγενικό γύρω μου. Δεν εννοώ τους καλούς τρόπους αλλά το ηθικό μεγαλείο που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος ή το αισθητικό μεγαλείο που μπορεί να συναντήσει κανείς στα ζώα, στα λουλούδια και στη φύση γενικά.

q Ο πιο μεγάλος μου φόβος από μικρή είναι μη σκοτωθώ σε αυτοκινητικό ή μη με κόψει κανένα αμάξι. Μάλλον επειδή όλα αυτά τα χρόνια στο πηγαινέλα στο χωριό, Πάσχα, καλοκαίρια, εκλογές, στην παλιά Εθνική Αθηνών-Κορίνθου, ειδικά στην Αθηνών-Πατρών, έχω δει τόσο πολλά δυστυχήματα, έχω αποκτήσει φόβο. Δεν είναι τυχαίο που η «Θεία» γράφτηκε έτσι όπως γράφτηκε γιατί αυτό φοβάμαι, από πολύ νέα.

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ Χαρά Ρόμβη

περίπτωση να ασχοληθούν μαζί μου ως πρωτοεμφανιζόμενη. Αποφάσισα όμως να το στείλω και ό,τι γίνει. Η πρώτη ανταπόκριση ήρθε από τους Αντίποδες και δεν το πίστευα. Άκουσα τόσο καλά λόγια από τον Σπαθαράκη, που έλεγα ότι με δουλεύει.

q Οι έξι ήρωες των διηγημάτων είναι μικροαστοί, κατά βάση άνθρωποι που δρουν τη δεκαετία του ’80 και τη δεκαετία του ’90, αυτό είναι το τοπίο. Νομίζω ότι με ενδιαφέρει ειδικά η δεκαετία του ’80. Πριν αρχίσω να γράφω τη μελετούσα πολύ. Ως γνωστόν, ήταν η δεκαετία των μεγάλων αλλαγών, αλλά ποιες ήταν αυτές οι αλλαγές; Όλοι την προσεγγίζουμε με έναν νοσταλγικό τρόπο και μέσα στην κρίση αρχίσαμε να μιλάμε περισσότερο για τα ’80s, εννοώντας το ΠΑΣΟΚ, χαβαλιεδιάζαμε γύρω από όλη αυτή την κατάσταση. Στο Facebook γίνονταν πάρτι οργανωμένα για να εξυμνήσουν το παλιό το ΠΑΣΟΚ, υπήρχε και σελίδα με τίτλο «Το παλιό το ΠΑΣΟΚ το ορθόδοξο», υπήρχαν πάρα πολλά αστεία γύρω απ’ αυτό, και η αλήθεια είναι ότι όταν ξεκίνησα να γράφω έπρεπε να αποφασίσω πού θα τοποθετούνται χρονικά οι ιστορίες μου. Παρότι τότε ήμασταν στον απόηχο της κρίσης, σκεφτόμουν ότι αν έγραφα για την κρίση, αν τοποθετούσα τις ιστορίες μου στα χρόνια εκείνα, ήμουν τόσο θυμωμένη και απογοητευμένη, που θα έβγαινε μια μιζέρια ό,τι και να πήγαινα να γράψω. Ήταν σαν ζωντανός αχινός, από πού να τον πιάσεις; Και σκέφτηκα, αντί να γράψω για την κρίση, δεν γράφω για τα χρόνια πριν από την κρίση, αλλά με έναν τρόπο σαν να μιλάω για την κρίση; Έτσι πήγα στο ’80 και στο ’90, απ’ όπου έχω και τις παιδικές μου μνήμες, που με βοηθούσαν πολύ. Οι ήρωες είναι νέοι άνθρωποι της εποχής, εσωτερικοί μετανάστες, εκτός από τη Μαρίνα και τη μικρή Χριστίνα, που έχουν έρθει από την επαρχία στην Αθήνα, στην πιο παραγωγική τους ηλικία, για να δημιουργήσουν. Με ενδιέφερε και ποιος είναι ο ρόλος της Αθήνας στις ζωές των ανθρώπων εκείνης της εποχής.

q Την Αθήνα την αγαπάω από πολύ μικρή. Έφυγα από δω για λίγο και γύρισα μετανιωμένη πικρά. Από παιδάκι μου άρεσαν τα μέρη που έχουν πάρα πολύ κόσμο και συνωστισμό, όταν πήγαινα σε ένα μέρος που δεν υπήρχε ψυχή αισθανόμουν μια βαθιά ταραχή, ακόμα έτσι αισθάνομαι. Όταν κατεβαίναμε με τη μητέρα μου στο κέντρο για ψώνια ή στο Πολυτεχνείο να αφήσουμε γαρίφαλο στην επέτειο και υπήρχε πολύς κόσμος, πολλή βαβούρα, πολύ ψηλά κτίρια, πολύ λίγος ήλιος, ό,τι σιχαίνονται οι άνθρωποι στις μητροπόλεις, εμένα μου άρεσε, και μου αρέσει ακόμα πάρα πολύ. Έτσι, όταν αποφάσισα να μείνω μόνη μου, μετακόμισα στο κέντρο της Αθήνας, που την αγαπώ. Όταν ήρθα στη Βικτώρια πριν από δέκα χρόνια αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι είναι γειτονιά. Εδώ, που είσαι τρία λεπτά απ’ την Ομόνοια, τα πράγματα είναι όπως στο Γαλάτσι, δηλαδή ο ένας ξέρει τον άλλον, τους γνωρίζω όλους τους γείτονες, τους ανθρώπους στα μαγαζιά, χαιρετιόμαστε – έχω και σκύλο, οπότε είναι πιο εύκολο να γνωρίσεις κόσμο. Κάνω μια τυπική βόλτα με το σκυλί μου – τα Σαββατοκύριακα περνάμε από την Καλλιδρομίου, τη Διδότου και φτάνουμε μέχρι τη Ριζάρειο και το Μαράσλειο στο Κολωνάκι. Έχω πολύ μεγάλη αδυναμία στη Διδότου. Από τότε που σταμάτησα να ράβω μου έχει λείψει να πηγαίνω στο εμπορικό τρίγωνο, στην Αιόλου, στην Καλαμιώτου, εκεί που είναι τα υφασματάδικα και τα μαγαζιά με υλικά ραπτικής, τα οποία σιγά-σιγά κλείνουν και ανοίγουν μπουτίκ hotel και μαγαζιά εστίασης, δυστυχώς.

q Αυτό που με ενοχλεί στην Αθήνα είναι η παρανοϊκή οδηγική συμπεριφορά. Όχι ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό μόνο των Αθηναίων, οι Έλληνες γενικά οδηγούν απαίσια. Απλώς, ζώντας στο κέντρο της Αθήνας, βλέπω συνεχώς να παραβιάζεται το κόκκινο, ακόμα και στους πιο κεντρικούς δρόμους, όπως η Πατησίων και η Πανεπιστημίου. Επίσης, την Αθήνα τη χαρακτηρίζει και φοβερή ηχορρύπανση. Αυτοί οι τύποι που κυκλοφορούν με θορυβώδη εξάτμιση στη μηχανή τους είναι οι πιο ενοχλητικοί άνθρωποι στον δημόσιο χώρο.

q Γενικά, γύρω μου με εκνευρίζει να βλέπω αυτό το λυσσαλέο κυνήγι των εμπειριών. Αυτό το αξίωμα της εποχής που λέει ότι όσο περισσότερες εμπειρίες έχουμε τόσο πιο ολοκληρωμένοι και ευτυχισμένοι είμαστε. Θεωρώ ότι αυτή η ιδέα είναι μεγάλη απάτη, αν και είναι τόσο κυρίαρχη στο φαντασιακό του σύγχρονου Δυτικού ανθρώπου. Όταν δούλευα στην Αστυπάλαια σεζόν, ήμουν σε μια παρέα και μιλάγαμε για την ανάγνωση και κάποιος πιτσιρικάς μου είπε: «Καλά, δεν είναι πιο ωραίο πράγμα να τα ζεις απ’ ό,τι να τα διαβάζεις;». Εκείνον τον καιρό είχα τελειώσει μόλις το De Profundis του Όσκαρ Ουάιλντ και ήθελα να του πω «δηλαδή τι να κάνω, να μπω φυλακή;».

q Θεωρώ ότι και τους έξι ήρωες, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τους αφορά η σωτηρία ως έννοια. Όλοι με την έννοια της σωτηρίας κάπως συνδιαλέγονται, είτε σώζονται είτε δεν σώζονται. Ο Σαραμάγκου έλεγε «δεν είμαι εγώ απαισιόδοξος, ο κόσμος είναι απαίσιος». Δεν γίνεται να μην ελπίζω, ωστόσο δεν τα βλέπω καλά τα πράγματα, είτε τοπικά είτε παγκόσμια, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικά το ζήτημα της ειρήνης θα το βρούμε μπροστά μας, και του περιβάλλοντος.

ΙNFO

Η «Σωτηρία» της Χαράς Ρόμβη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

LiFO

Γενικά, γύρω μου με εκνευρίζει να βλέπω αυτό το λυσσαλέο κυνήγι των εμπειριών. Αυτό το αξίωμα της εποχής που λέει ότι όσο περισσότερες εμπειρίες έχουμε τόσο πιο ολοκληρωμένοι και ευτυχισμένοι είμαστε. Θεωρώ ότι αυτή η ιδέα είναι μεγάλη απάτη, αν και είναι τόσο κυρίαρχη στο φαντασιακό του σύγχρονου Δυτικού ανθρώπου.

q Τι είναι μοίρα; Είναι το άθροισμα των επιλογών μας, όπως συχνά ακούγεται στις μέρες μας; Μοίρα είναι ο χαρακτήρας, όπως λέει ο Ηράκλειτος; Ή είναι ένας παράγοντας, τελείως έξω από τον εαυτό μας, που όμως καθορίζει τα πάντα σχετικά με μας, δηλαδή η τύχη ή, για κάποιους, ο Θεός; Νομίζω είναι όλα αυτά μαζί, σε μια αναλογία η οποία διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι μοναδική για τον καθένα μας.

30.11.23

793

ΜΟΥΣΙΚΗ

Νέγρος του Μοριά: «TO ΘΡΑCYTATO LIVE» Ο Νέγρος του Μοριά, γνωστός και ως Black Morris, ένας από τους καλύτερους showmen του ελληνικού ραπ, κάνει μια μοναδική εμφάνιση στο Fuzz στο πλαίσιο του ΘΡΑCYTATOY Τour, φέρνοντας στο κοινό τον πρωτότυπο ήχο του, τον οποίο ονομάζει «τραμπέτικο». 1/12, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1 & Πειραιώς, Ταύρος, 21:30, είσοδος από 12 ευρώ

THE WEEK Όσα ξεκινάνε αυτή την εβδομάδα

ΣΙΝΕΜΑ Οι νέες ταινίες της εβδομάδας

ΒΙΒΛΙΟ Ο εραστής του Βορρά

ΒΙΒΛΙΟ Τα βιβλία του Δεκεμβρίου

ΘΕΑΤΡΟ «Τρεις ψηλές γυναίκες» του Έντουαρντ Άλμπι, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία Μπομπ Γουίλσον

LiFO 30.11.23

πλούσιο υλικό του έργου Τοπικοί Τροπικοί του Μάριου Χατζηπροκοπίου, συνθέτει πρωτότυπη μουσική και παρουσιάζει μια παράσταση αφιερωμένη σε τραγούδια και ιστορίες που δεν ακούστηκαν ποτέ κι όμως ήταν πάντα εκεί. Μαζί τους επί σκηνής ο ηθοποιός Βασίλης Τρυφουλτσάνης.

εργο του αλέξανδρου μπακατσέλου

the week

1-3/12 Baumstrasse, Σερβίων 8, 2ος όροφος, είσοδος από 12 ευρώ

6 MOYΣΙΚΗ Covenant live στο Arch

Οι φοβεροί Σουηδοί της electronic body music επιστρέφουν στην Αθήνα για μια ζωντανή εμφάνιση στο Arch Club στις 2/12. Supporting acts: Night In Athens, Grey Gallows.

STOEP TH S PR ES

ΦΕΣΤΙΒΑΛ

30 νοε μ β ρ ιου 6 δεκ ε μ β ρ ιου 2 0 23

Fired Up Athens Ceramics Fair

1 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Ομαδική έκθεση στην αίθουσα τέχνης «Τεχνοχώρος» Η αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος παρουσιάζει για τον μήνα Δεκέμβριο μια ομαδική έκθεση που έχει ως στόχο να αναδείξει τη σχέση μαθητή-καθηγητή και πώς αυτή μπορεί να εμπνεύσει τους καλλιτέχνες σε δημιουργικό επίπεδο και να καθορίσει τη μετέπειτα καλλιτεχνική τους πορεία. Στην έκθεση συναντιούνται δέκα διαφορετικοί μεταξύ τους καλλιτέχνες, έχοντας ως κοινή αφετηρία το ίδιο εργαστήριο σχεδίου και ζωγραφικής, ανοίγοντας έναν ενδιαφέροντα καλλιτεχνικό διάλογο με τον δάσκαλό τους Ελωίζο Θεμιστοκλέους. 1-30/12, αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος, Λεμπέση 12

2 ΜΟΥΣΙΚΗ Ο Bryan Adams στο ΟΑΚΑ Basketball Arena

γάλης Βρετανίας έχει καθιερώσει τη θέση του στον χώρο της synth-pop και υπόσχεται μια βραδιά γεμάτη χορό. 2/12, Fuzz Club, Πατριάρχου Ιωακείμ 1, 20:00, είσοδος από 25 ευρώ

4 ΘΕΑΤΡΟ «Σεισμός» του Βασίλη Βηλαρά Ο Σεισμός, η παράσταση που έκανε πρεμιέρα πέρσι στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του φεστιβάλ Future N.O.W. 2023, επιστρέφει για 6 παραστάσεις στην κεντρική σκηνή του Bios. Το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Βασίλη Βηλαρά αποτελεί μια περφόρμανς σεισμικών δονήσεων, η οποία φέρνει στη σκηνή τρανς θηλυκότητες, non binary άτομα, χοντρά σώματα, σεξεργάτες/-τριες και queer μετανάστριες, ώστε να τραγουδήσουν τη ρητορική μίσους που υφίστανται καθημερινά απλώς επειδή υπάρχουν.

Το Fired Up Athens Ceramics Fair επιστρέφει με εορταστική διάθεση, φέρνοντας στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης 60 κεραμίστες από όλη την Ελλάδα για να συνομιλήσουν με το κοινό αλλά και για να διαθέσουν προς πώληση επιλεγμένα κομμάτια τους. 2,3/12, Δημοτική Αγορά Κυψέλης, Φωκίωνος Νέγρη 42, 11:00-21:00, είσοδος ελεύθερη

2/12, Arch Club, Ελασιδών 6, 20:00, είσοδος από 20 ευρώ

7 ΠΑΡΤΙ Street Outdoors Klubnight 02 Athens Το Street Outdoors παρουσιάζει το Σάββατο 2/12 το πρώτο του club event για την περίοδο 202324 στο ολοκαίνουριο club ZED στο κέντρο της Αθήνας. H βραδιά περιλαμβάνει 2 stages και 5 διαφορετικά DJ sets με guest τους Atsou (MDIH), Roman & Saradis Bull, Metaxxa και Street Outdoors Soundsystem. 2/12, ZED, πλατεία Θεάτρου 10, 23:00, είσοδος από 10 ευρώ

8 EIKAΣΤΙΚΑ «Μια συνηθισμένη ημέρα: μας σκέφτηκα να ξαπλώνουμε στο χώμα» του Παναγιώτη Κεφαλά

Ο Kαναδός σούπερ σταρ της ρομαντικής ροκ, Bryan Adams, ξεκινά την ευρωπαϊκή του περιοδεία από την Αθήνα, τέσσερα χρόνια μετά την ξεσηκωτική προηγούμενη εμφάνισή του στη χώρα μας. 5/12, Κλειστό Γήπεδο ΟΑΚΑ, Κηφισίας 37, 21:00, είσοδος από 45 ευρώ

απο τon ίωνa καλλιμάνη

LiFO

3 ΜΟΥΣΙΚΗ Fujiya & Miyagi

6/12-10/1, Bios, Πειραιώς 84, κάθε Τετ. 21:15, είσοδος από 8 ευρώ

Το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου το Fuzz Club υποδέχεται τους απολαυστικούς Fujiya & Miyagi. Έχοντας κυκλοφορήσει 9 studio albums μέχρι σήμερα, το ασταμάτητο κουαρτέτο από το Μπράιτον της Με-

5 ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Τοπικοί Τροπικοί» Το φωνητικό σύνολο Πλειάδες, αντλώντας από το

Ο Παναγιώτης Κεφαλάς στην έκθεση «Μια συνηθισμένη μέρα: μας σκέφτηκα να ξαπλώνουμε στο χώμα» παρουσιάζει τρία μεγάλων διαστάσεων ζωγραφικά έργα με κοινή θεματική τη συνθήκη μεταξύ αναμονής, ραστώνης και εξουθενωμένου διονυσιασμού που βιώνει το κοινό μιας υπαίθριας συναυλίας που ξαποσταίνει απομακρυσμένο από τη σκηνή. 30/11-16/12, EIGHT/ΤΟ ΟΧΤΩ, critical institute for arts and politics, Πολυτεχνείου 8, Πέμ.Σάβ. 18:00-21:00

30.11.23

9 ΧΟΡΟΣ «We are prepared for tragedy»

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Slams από το Youth Council του SNFCC Εμπνεόμενο από τα Science Slams που ξεκίνησαν στη Γερμανία στις αρχές του 2000, το SNFCC Youth Council οργανώνει και επιμελείται μια σειρά ομιλιών και συζητήσεων με σκοπό την ανάδειξη ιδεών, γνώσεων, εμπειριών. Αυλαία ανοίγει η συζήτηση «Αναπηρία και Προσβασιμότητα», όπου 4 ομιλητές αναλύουν καίρια ζητήματα γύρω από τις ορατές και αόρατες αναπηρίες.

Η χορογράφος Σοφία Μαυραγάνη, σε συνεργασία με την ομάδα των περφόμερ της και υπό τους ήχους της μουσικής του Larry Gus, στήνει έναν αιρετικό χορό για τη σύγχρονη ελληνική τραγωδία. Χορικά τραγωδιών και απόψεις σημαντικών διανοητών/-τριών της εποχής μας συνθέτουν ένα ενιαίο, συλλογικό και ταυτόχρονα πρωτότυπο κείμενο, μέσα από τη συνάντηση της υποκριτικής, του χορού και της περφόρμανς.

the week

EKΔΗΛΩΣΕΙΣ

Το The Christmas Factory άνοιξε τις πύλες του!

Η μεγάλη χριστουγεννιάτικη γιορτή βρίσκεται και πάλι στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.

2/12-30/12, Σκηνή Κατίνα Παξινού ΡΕΞ, Εθνικό Θέατρο, Πανεπιστημίου 48, 21:00, είσοδος από 5 ευρώ

10 ΦΕΣΤΙΒΑΛ Athens Short Film Festival

α φετινά Χριστούγεννα έχουμε πολλούς λόγους να γιορτάζουμε. Το Christmas Factory κλείνει 10 χρόνια και ο Άι-Βασίλης έχει τα γενέθλιά του: διπλή γιορτή στο μεγάλο χριστουγεννιάτικο «εργοστάσιο» που από τις 25 Νοεμβρίου φέρνει το πνεύμα των γιορτών σε όλη την πόλη. Φέτος το φαντασμαγορικό σκηνικό έχει εμπλουτιστεί με νέα παιχνίδια, χώρους και δράσεις, ειδικά αφιερωμένα στα δέκατα γενέθλια του Christmas Factory. Πιο γεμάτο από ποτέ, το λατρεμένο πλέον Fun Park έχει παιχνίδια και δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους: λούνα παρκ, παγοδρόμιο, μουσικά δρώμενα, χορούς, παραμύθια, face painting, ξυλοπόδαρους, ανιματέρ, μπάντα ξωτικών, χριστουγεννιάτικες αφηγήσεις, μεγάλη χριστουγεννιάτικη αγορά και κιόσκια με γλυκιές και αλμυρές δημιουργίες για κάθε γούστο και λιγούρα – από μπέργκερ, χοτ ντογκ, σουβλάκια και πίτσα μέχρι γλυκά, σοκολάτες, ζαχαρωτά και βάφλες. Η ολοκαίνουρια χριστουγεννιάτικη θεατρική παράσταση που θα δούμε στο Christmas Factory, Τα Ανάποδα Χριστούγεννα, φέρει την υπογραφή των Γεράσιμου Ευαγγελάτου, Γιώργου Σουλεϊμάν και Θέμη Καραμουρατίδη. Μια παράσταση για τη χαρά τού να μοιράζεσαι, που μεταφέρει στα παιδιά τη μαγεία των Χριστουγέννων με τον πιο ανατρεπτικό και διασκεδαστικό τρόπο. Και φέτος το Santa’s top 10 καλεί παιδιά και γονείς να περάσουν απ’ όλα τα εργαστήρια και να συλλέξουν τις 10 πιο κορυφαίες και αστείες πληροφορίες για τη ζωή του Άι-Βασίλη που θα τους αποκαλύψει πόσων χρόνων είναι τελικά – μια πρόκληση στην οποία δεν γίνεται να αντισταθείς. Η μαγεία των Χριστουγέννων πλημμύρισε ήδη την Αθήνα και η Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων μάς καλεί και φέτος να τη ζήσουμε!

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

03/12, ΚΠΙΣΝ, Πύργος Βιβλίων, ΕΒΕ, 12:0014:00, είσοδος ελεύθερη

Το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Αθήνας γίνεται τριήμερο και επιστρέφει στον Κινηματογράφο Μικρόκοσμο για 6η συνεχή χρονιά. Μέσα σε τρεις μέρες θα φέρει στο κοινό 35 ταινίες ανεξάρτητου κινηματογράφου χωρισμένες σε έξι θεματικές κατηγορίες που αφορούν τον έρωτα, τις παράλληλες πραγματικότητες, το female gaze αλλά και τον αγρίως απίθανο κόσμο μας. 30/11-2/12, Κινηματογράφος Μικρόκοσμος, λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 106, είσοδος 5 ευρώ ανά προβολή ή 8 ευρώ ανά ημέρα. Πληροφορίες: https://www.athensshortfilmfest. com/2023programme

11 ΘΕΑΤΡΟ «ΛάΣΠΗ» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη

«That which was is now no more» στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα υποδέχεται την ομαδική έκθεση «That which was is now no more» σε επιμέλεια Γαλήνης Λαζάνη. Πέντε καλλιτέχνες από διαφορετικές αφετηρίες επιχειρούν μέσα από τα έργα τους να μιλήσουν για οτιδήποτε αλλάζει στον κόσμο γύρω μας και μας ταρακουνάει. 5/12-27/1, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αρματολών & Κλεφτών 48, Τρ.-Πεμ. 15:00-20:00, Τετ.Παρ. 12:00-20:00, Σάβ. 12:00-16:00

Μέρες & ώρες λειτουργίας 25/11-21/12 Δευτ.-Παρ. 16:00-22:00

Η επιτυχημένη παράσταση ΛάΣΠΗ του συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Ευθύμη Χρήστου, επιστρέφει για έναν νέο κύκλο παραστάσεων στο θέατρο Σφενδόνη. Η αφήγηση σε αυτό το θεατρικό θρίλερ χτίζεται γύρω από μια γυναίκα η οποία εγκαταλείπει την αστική ζωή με σκοπό να μετακομίσει στο χωριό, στην οικογενειακή ιδιοκτησία, σε ένα σπίτι ξεχασμένο, εγκαταλελειμμένο, το οποίο όμως έχει καταλάβει ένα νεαρό ζευγάρι με τα παιδιά του.

Σάβ.-Κυρ. 10:00-22:00 22/12 - 6/1 Δευτ.-Πέμ., Κυρ. 10:00-22:00 Σάβ.-Κυρ. 10:00-22:00

1/12-21/1, θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Παρ.Κυρ., 21:10, είσοδος από 12 ευρώ

LiFO 30.11.23

Σινεμά

απο toν θοδωρη κουτσογιαννοπουλο

Φόνισσα Συγκλονιστική η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στην πολυαναμενόμενη ταινία της Εύας Νάθενα. ΣΥΝΟΨΗ: Σε ένα απομακρυσμένο νησί της Ελλάδας,

γύρω στο 1900, η Χαδούλα, παγιδευμένη στην απόρριψη της ίδιας της μάνας της, αγωνίζεται να επιβιώσει ακολουθώντας τις επιταγές μιας πατριαρχικής κοινωνίας.

Αριστούργημα Πολύ Καλό Καλό Ικανοποιητικό Μέτριο Κακό

LiFO

να κληρονομημένο τραύμα κουβαλά η χήρα Χαδούλα, αυτό της υποτίμησης της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία, και το ξέσπασμά της στα μικρά κορίτσια του ξεχασμένου νησιού της είναι δηλωτικό μιας μοίρας σκληρής και αναπόφευκτης. Την πικρή πίστη στη νομοτέλεια υπηρετεί με δραματουργική συνέπεια και εικαστική προσήλωση η σκηνογράφος και ενδυματολόγος Εύα Νάθενα στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο και η Φόνισσα εξελίσσεται περισσότερο σε θρίλερ χαρακτήρων, σφιχτό σε διάρκεια και αεροστεγές σε ύφος, παρά σε ακαδημαϊκή μεταφορά του αριστουργηματικού διηγήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Σε σενάριο δικό της και της Κατερίνας Μπέη, η γλώσσα της οικείας ιστορίας ρέει κατανοητά, με οικονομία και μεστότητα, ενώ η υπόθεση διατηρεί πάντα το σασπένς: ποιο θα είναι το επόμενο θύμα της οργής της Φραγκογιαννούς και ποιο παιδί θα γλιτώσει προτού καταδώσει μια κοινότητα που γνωρίζει, αν και δεν το συζητά ανοιχτά, τις πράξεις και τις προθέσεις της; Διότι στις αρχές του 20ού αιώνα, δηλαδή στην εποχή της ανέχειας όπου διαδραματίζεται το στόρι, η υποχρέωση της προίκας που συνόδευε τη γέννηση μιας κόρης ήταν εξαιρετικά επαχθής, γι’ αυτό και οι άνδρες του χωριού (όπως ο Ήμελλος και ο Τσορτέκης στην ταινία) αντιμετωπίζουν τη χαρμόσυνη είδηση ως δυσοίωνο μαντάτο. Δεν μισούν ακριβώς τις γυναίκες, για να τις κακομεταχειρίζονται με φαλλοκρατικά αντανακλαστικά. Νιώθουν και οι ίδιοι ξοφλημένοι και αναζητούν την έσχατη λύση. Απευθύνονται στην πιο αποφασισμένη απ’ όλους, σε ένα έγκλημα που ωστόσο είναι συλλογικό. Η Φραγκογιαννού της αναμενόμενα συγκλονιστικής Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη είναι μια survivor, έχει μάθει να αποκρούει την καθημερινότητα με τυπικές κουβέντες και ανώδυνες αγγαρείες για να κρύβει τον επιθετικό της ζόφο, σαν να καταλαμβάνεται από έναν αδιέξοδο δαίμονα. Αυτή την κρίσιμη στιγμή της ζωής της την κατέγραψε υπερβατικά η Νάθενα, όταν

η ίδια της η μάνα ακύρωσε την αθωότητά της, την παιδική της ηλικία και την προοπτική της ελευθερίας, μετρώντας τα προικιά της και καπαρώνοντας το μέλλον της, λες και είναι ζώο. Από κει κι έπειτα, η σκηνοθέτις «αδειάζει» τον χρόνο και τοποθετεί τη Χαδούλα και τη μητέρα της (ευθύβολη, ανατριχιαστική η Μαρία Πρωτόπαππα) δίπλα-δίπλα, σε ένα bras de fer που λειτουργεί διαλεκτικά και δραματικά, διαπερνώντας τα γεγονότα και την πλοκή. VILLAGE RENTI 6,9,13,15 - VILLAGE MALL 2,5,6,7,9,13,14 VILLAGE PAGRATI 2,3,5 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 3,5 - WEST CITY 1,2 - OPTIONS ILION 1,5,6,7 - ΝΙΡΒΑΝΑ CINEMAX 1,2 - ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX 2,3 - ΝΑΝΑ CINEMAX 1,2,4 ΑΕΛΛΩ CINEMAX 1,3,4 - ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1.2 - ΑΙΓΛΗ 1,2,4 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ 1 - ΑΤΛΑΝΤΙΣ 1 - ΒΑΡΚΙΖΑ 1 - CINERAMA ΔΙΑΝΑ - ΙΝΤΕΑΛ - ΚΙΝΗΜΑΤΟΘΕΑΤΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ 1,2 - ΣΠΟΡΤΙΓΚ 1,2 - TOWN CINEMAS 1,3,4 - ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ 1 - ΤΡΙΑΝΟΝ - ΣΙΝΕΑΚ

Πεσμένα φύλλα FALLEN LEAVES

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Άκι Καουρισμάκι ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Άλμα Πόιστι, Γιούσι Βάτανεν

ΣΥΝΟΨΗ: Δυο μοναχικοί άνθρωποι που παλεύουν

να βγάλουν τη μέρα αλλάζοντας δουλειές, συναντιούνται τυχαία στο Ελσίνκι, αναζητώντας τον έρωτα της ζωής τους. Ο μάστερ της σκανδιναβικής μελαγχολίας Άκι Καουρισμάκι φέρνει φρέσκο αέρα αισιοδοξίας σε μια αποπνικτική σχέση. Παραμένει πεισματάρης και τρυφερός – ένας ενδορρηκτικός συνδυασμός οικονομίας και χιούμορ. Ξεπερνά την έννοια του vintage, γιατί δεν έχει αλλάξει ποτέ ύφος. «Δεν θα βάλω έναν μπεκρή στο σπίτι μου». «Κι εγώ δεν δέχομαι εντολές από κανέναν». Με αυτή την πικρή ανταλλαγή στην πρώτη τους γνωριμία, διάρκειας πέντε δευτερολέπτων, μαθαίνουμε περισσότερα για τον χαρακτήρα του άνδρα και της γυναίκας στα Πεσμένα Φύλλα απ’ ό,τι στις περισσότερες ταινίες που είδαμε μέσα στη σεζόν, μέσα σε ώρες επεξηγήσεων και δαιδαλώδους εξερεύνησης του background και των

INFO ΦΌΝΙΣΣΑ ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ:

Εύα Νάθενα ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟYΝ:

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Μαρία Πρωτόπαππα, Πηνελόπη Τσιλίκα

προθέσεων κάθε ήρωα. Ο Άκι Καουρισμάκι, ραψωδός των μοναχικών καουμπόηδων του Βορρά, είχε ανέκαθεν έναν συμπονετικά τηλεγραφικό τρόπο να περιγράφει τους ραγισμένους πρωταγωνιστές του: προτιμά ένα ροκαμπίλι ή μια μπαλάντα για να αναφερθεί εμμέσως πλην σαφώς στην κατάστασή τους, να υπογραμμίσει ή να κινηθεί δραματικά, δανειζόμενος από τους κώδικες του βωβού ή εμπιστευόμενος τη μουσική, γιατί τα λόγια συνήθως είναι περιττά. Η Άνσα και ο Χολάπα είναι αταίριαστοι –και ποιο ζευγάρι δεν είναι στη φιλμογραφία του Φινλανδού– και ντροπαλοί, σχεδόν στοιχειωμένοι από τη μοναξιά τους, λακωνικοί και αγοραφοβικοί. Εκείνη δουλεύει σε ένα σούπερ μάρκετ και απολύεται αδίκως, για ασήμαντη αφορμή. Εκείνος εργάζεται σε οικοδομές και απολύεται επειδή τραυματίζεται και συλλαμβάνεται πιωμένος στο απαραίτητο αλκοτέστ. Είναι αλκοολικός, χωρίς ενοχές και πρόθεση να αλλάξει, τουλάχιστον μέχρι να σκεφτεί σοβαρότερα αν η καρδιά του έχει προτεραιότητα έναντι της συνήθειας. Η Άνσα έχει χάσει πατέρα και αδελφό από το πιοτό και προτιμά να μένει χωρίς ταίρι, με το ραδιόφωνο στη διαπασών να μεταδίδει ειδήσεις από το μέτωπο στην Ουκρανία, τα νεότερα για βομβαρδισμούς και νεκρούς. Στη γενικότερη ατυχία, ο Χολάπα, που δεν έχει πει καν το μικρό του όνομα, χάνει το χαρτάκι που εκείνη του δίνει με το τηλέφωνό της αμέσως μετά την προβολή μιας ταινίας – κλείσιμο ματιού– του Τζιμ Τζάρμους, έτερου συνοδοιπόρου του Καουρισμάκι και μόνιμου διεκδικητή βραβείων στις Κάννες, αν και επίσης χωρίς Χρυσό Φοίνικα στο ενεργητικό του, και απλώς χάνονται και πάλι στη μοναξιά τους. Μιζέρια παντού, με ενδιάμεσους σταθμούς σε έρημους δρόμους, στάσεις λεωφορείων, μικρά καφέ, ένα καραόκε μπαρ και μια art αίθουσα κινηματογράφου για τα ραντεβού, με κλασικό φόντο τους πράσινους τοίχους και την ’50s αισθητική, πάντα lo-fi. Και παρά το διάχυτο φθινοπωρινό πνεύμα, τις γνώριμες ρετρό εμμονές του και τις απλές γραμμές, ο Καουρισμάκι επιφυλάσσει ανοιξιάτικη διάθεση για τα δυο ανθρώπινα φύλλα της ταινίας του, με μια σινεφίλ ανάσα μελό καθαρότητας. Στο 76ο Φεστιβάλ Καννών τιμήθηκε με το βραβείο της Κριτικής Επιτροπής και αποτελεί την υποβολή της Φινλανδίας για τα επερχόμενα Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας. ΚΗΦΙΣΙΑ CINEMAX 2 - ΑΒΑΝΑ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ - ΑΣΤΥ ΑΤΛΑΝΤΙΣ 1,2 - ΓΑΛΑΞΙΑΣ 1 - WEST CITY 3 - ΔΙΑΝΑ

Σιωπηλή οργή SILENT NIGHT

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Τζον Γου ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Τζόελ Κίναμαν, Καταλίνα Σα-

ντίνο Μορένο ΣΥΝΟΨΗ: Ένας πατέρας και ο γιος του βρίσκονται στο

λάθος μέρος τη λάθος στιγμή, με τον δεύτερο να πέφτει νεκρός από τα πυρά συμμοριών και τον πρώτο να χάνει τη φωνή του από τα τραύματά του. Όταν συνέρχεται, ο πατέρας αποφασίζει να πάρει εκδίκηση. Σε έναν ωκεανό λόγου, αποτελούμενο από μαργαριτάρια οικονομίας, αξέχαστες ατάκες και αρμονία εικόνας και εκφρασμένης υπόνοιας μέχρι την ακατάσχετη φλυαρία, το σύγχρονο σινεμά σπάνια, αλλά

30.11.23

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΒΟΛΗ πάντα με κάποιο δραματουργικό σκοπό, επιχειρεί την εξαίρεση με ταινίες που ξεχωρίζουν για την παντελή ή τελείως περιστασιακή απουσία διαλόγου. Το The Thief του Ράσελ Κράουζ, με τα δυο τηλεγραφήματα ως μοναδικό μέσο στοχευμένης επικοινωνίας. Το Le Bal του Έτορε Σκόλα, όπου η χορογραφία και η μουσική αρκούν. Οι Διακοπές του κυρίου Υλό, ανυπερθέτως, μια εκδρομή στον βωβό, με εφέ και σάτιρα. Η περιπετειώδης Αρκούδα του Ζαν Ζακ Ανό, τόσο αποτελεσματική. Το οσκαρικό The Artist, μια επιτηδευμένη, άψογα ενορχηστρωμένη, γλυκόπικρη προσευχή στο ονειρώδες Χόλιγουντ. Η Πόλη της Σίλβια του Χοσέ Λουίς Γκουερίν, με τις αντανακλάσεις και τα βαθιά αισθήματα, περισσότερο όμως ως πειραματική απόπειρα εφάμιλλη ταινιών χωρίς μουσική ή με συνεχές plan sequence. Και βέβαια οι δυο εκδοχές του σύγχρονου Ροβινσώνα/ναυαγού, το Castaway, στις μοναχικές σκηνές του γενειοφόρου Τομ Χάνκς στο νησί, και ολόκληρο το All is lost του Τζ. Σ. Τσάντορ, εκεί όπου ο 77χρονος Ρόμπερτ Ρέντφορντ έδωσε τα ρέστα του στον προτελευταίο ασπασμό στην κάμερα που τόσο αγάπησε, όχι μόνο με τη βελούδινη εκφορά αλλά και με τις αντιδράσεις του εμβληματικού προσώπου του. Από τα πιο πρόσφατα, το UFO horror οικιακής εισβολής στο Disney+, No one will save you, του Μπράιαν Ντάφιλντ σε πιάνει από τον λαιμό για να μην πάρεις ανάσα, είναι έξυπνο και πονηρό μαζί, μια πρόταση που ανοίγει τον δρόμο σε ένα είδος συχνά αχρείαστα πολυλογάδικο, χωρίς να έχει απόλυτη ανάγκη τη σιγαλιά μέσα στο ύφασμα της πλοκής, όπως τα δύο Quiet Place του Τζον Κραζίνσκι. Σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του Τζον Γου, όχι μόνο οι διάλογοι, αλλά και τα προσχηματικά σενάρια συχνά έμοιαζαν περιττά μπροστά στις πυρετώδεις, φαντασμαγορικές οπτικές συλλήψεις της δράσης. Σφαίρες και θύματα, εκτελεστές και οχήματα σφιχταγκαλιάστηκαν και στροβιλίστηκαν όπως τα πλούσια μαλλιά του Κρουζ και της Νιούτον στις Επικίνδυνες Αποστολές ή τα οργισμένα πρόσωπα του Κέιτζ και του Τραβόλτα σε ένα Face/Off τανγκό με τον θάνατο. Ανέκαθεν υπήρξε ένας μαέστρος της εκδικητικής μανίας – ο Τζον Γουίκ χρωστά πολλά σ’ αυτόν, και γιατί όχι, και το ονοματεπώνυμό του κάνει μια καθόλου συμπτωματική παρήχηση. Στη μη ομιλούσα, διόλου αθόρυβη Σιωπηλή Οργή τα σπάει, κυριολεκτικά. Ο ήρωας είναι το θύμα μιας αδόκητης τραγωδίας, ο πατέρας που χάνει τον μικρό του γιο, ενώ παίζουν αμέριμνα στην αυλή, από μια αδέσποτη σφαίρα συμμοριών που κυνηγιούνται στον δρόμο, η οποία περνά μπροστά από το σπίτι τους. Στη συμπλοκή που ακολουθεί τραυματίζεται σοβαρά, πάλι από σφαίρα, του αρχι-gangsta. Μένει άλαλος όταν συνέρχεται, ο γάμος του κλονίζεται ανεπανόρθωτα και αφού σιγουρευτούμε πως δεν είναι ούτε αστυνομικός ούτε μάχιμος σκοπευτής, επιστρατεύουμε την υπομονή μας παρακολουθώντας τον να εκπαιδεύει τον εαυτό του στη σκοποβολή και στην πάλη για να πάρει το αίμα του παιδιού του πίσω – ένας ντετέκτιβ «διακοσμεί» την προσπάθειά του με χαρακτηριστική αδράνεια και ελαφρά ανησυχία. Ούτε λέξη δεν ξεφεύγει από το στόμα των πρωταγωνιστών και των περιφερειακών ηρώων της ασυνήθιστα σκοτεινής γιορτινής περιπέτειας (το φονικό συμβαίνει τα Χριστούγεννα του 2022 και η τελειωτική μονομαχία έναν χρόνο αργότερα, με τις γυαλιστερές μπάλες και το έρημο έλατο να παίζουν τον ρόλο τους). Για έναν καλλιτέχνη-πυροτεχνουργό που αριστεύει στην ακροβατική, παρατεταμένη ένταση, το τέχνασμα λειτουργεί, διότι σε τόσο ακραίες πε-

ριπτώσεις τι να πει κανείς, και σε πιο σοβαρό τόνο, με ανθρώπους που βασικά συνεννοούνται με βρυχηθμούς, και με έναν χαροκαμένο άνδρα που έχει χάσει τη φωνή του – τα όπλα και οι ρόδες αναλαμβάνουν δράση. Εκεί, ο Γου δείχνει να μην έχει χάσει καθόλου την αιχμή του και η κομψή, στιλπνή Σιωπηλή Οργή έχει αμαρτωλό γούστο και ένα κάποιο fun μέχρι να διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη μέσα στην υπερβολή και στην επανάληψη της ισοπεδωτικής βίας και του μονότονου μελό. (Easter ή, μάλλον, Christmas egg: στη σεκάνς του μακελειού ακούγεται το «Nothing Blues» των Modern Ruin, της electro dark wave μπάντας των Μάκη Παπασημακόπουλου και Νικόλαου Ράπτη!). VILLAGE RENTI 8,11 - VILLAGE MALL 12 - VILLAGE PAGRATI 3 - VILLAGE AG.DIMITRIOS 4 - NANA CINEMAX 5 - ΑΕΛΛΩ CINEMAX 1 - WEST CITY 3

Παιχνίδια θανάτου ΑLL FUN AND GAMES

ΣΚΗΝΟΘΕΣIΑ: Έρεν Τσελέμπογλου, Άρι Κόστα

Mona’s Marché

Το πρώτο χριστουγεννιάτικο pop-up market του House of Shila έρχεται στου Ψυρρή.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Έιζα Μπάτερφιλντ, Ναταλία Ντάγιερ, Λόρελ Μάρσντεν

ΣΥΝΟΨΗ: Ένα φαινομενικά αθώο και χαλαρό παιχνίδι

μεταξύ εφήβων έχει ως αποτέλεσμα τον δαιμονισμό ενός εξ αυτών, του Μάρκους. Για να τον σώσουν, τα αδέλφια και οι φίλοι του καλούνται να παίξουν σε μια σειρά δαιμονικών παιχνιδιών, όπου η νίκη αποτελεί μονόδρομο, αφού η ήττα συνεπάγεται τον θάνατο των χαμένων. Ναι, το Σάλεμ της Μασαχουσέτης είναι διαβόητο για το κυνήγι μαγισσών, αναρωτιέσαι, όμως, για πόσο οι σύγχρονοι κάτοικοί του θα πληρώνουν για τα κρίματα των προγόνων τους στη μεγάλη και στη μικρή οθόνη. Στο All fun and games έφηβοι βρίσκουν μαχαίρι δαιμονισμένο και συνδεδεμένο με το αιματηρό παρελθόν της περιοχής. Ο δαίμων του μαχαιριού καταλαμβάνει έναν τους και αναγκάζει τους υπόλοιπους να παίξουν νοσηρές εκδοχές γνώριμων παιδικών παιχνιδιών. Το σενάριο καταπατά διαρκώς τους κανόνες λειτουργίας του φιλμικού σύμπαντος, σε βαθμό που σταματάς νωρίς να δίνεις σημασία στην πλοκή της ταινίας και επιχειρείς να εστιάσεις στην απόλαυση της τρομάρας της στιγμής. Δυστυχώς, ούτε σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν ιδέες, παρά μόνο φλασάτα τρικ που έδειχναν ξεπερασμένα ακόμα και όταν συστήθηκαν, δεκαετίες πριν – εξαιρούμε ένα αποτελεσματικό jump scare που παραπέμπει σε εκείνο το αξέχαστο του Woman in Black (1989). Ο Έιζα Μπάτερφιλντ συμμετέχει στο φιλμ μάλλον επειδή πάντα ήθελε την ευκαιρία να υποδυθεί ρόλο σαν του Τζακ Νίκολσον στη Λάμψη. Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, το ευγενές παρουσιαστικό του δεν τον βοηθά τόσο. Από την άλλη, αναγνωρίζουμε πως, ό,τι του λείπει φυσιογνωμικά σε φοβέρα, υπερκαλύπτεται χάρη στο ταλέντο του και ας πηγαίνει στράφι η οποιαδήποτε προσπάθεια σε μια ταινία σαν αυτή. Είναι λες και οι δημιουργοί της βάλθηκαν να υπονομεύσουν τον (πρωτότυπο) τίτλο της με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Aπό τον Γιάννη Βασιλείου VILLAGE RENTI 12 - VILLAGE MALL 1 - ΝΑΝΑ CINEMAX 6

Κακουργοδικείου 4, Ψυρρή, www.mona-athens. com, www.houseofshila. com, Social: @mona_athens, @house_of_shila 9-10/11, 11:00-18:00

ο Mona υποδέχεται την εορταστική περίοδο με το πρώτο pop-up market, το MONA’S MARCHÉ, που θα πραγματοποιηθεί στον ιδιαίτερο χώρο του ξενοδοχείου στου Ψυρρή το Σαββατοκύριακο 9-10 Δεκεμβρίου 2023. Μια επιλεγμένη ομάδα ανερχόμενων και καταξιωμένων σχεδιαστών από τον χώρο των υφασμάτων, των κεραμικών, του κοσμήματος και της μόδας θα παρουσιάσει στο κοινό τις νέες της δημιουργίες. Οι επισκέπτες θα βρουν μοναδικές ανθοσυνθέσεις, εποχικά φυτά και γιορτινά μπουκέτα από το φυτοπωλείο και creative space Kopria μαζί με μια συλλογή από σπάνια βιβλία τέχνης που έχουν παραχωρήσει οι Paris Image Unlimited. Το αρτοποιείο Kora θα ετοιμάσει αποκλειστικά για το Mona λαχταριστά αρτοσκευάσματα και χριστουγεννιάτικες λιχουδιές, ενώ τη μουσική θα επιμεληθεί το boutique δισκοπωλείο και vinyl only label REVOLT! Η δημιουργική ομάδα που βρίσκεται πίσω από την ανάδειξη των ιδιαίτερων χώρων του Mona, Shila και Rosa (Νέα Υόρκη), αντλεί έμπνευση από την αγάπη της για τις τέχνες και τους δημιουργούς κάθε τόπου, προωθώντας τα βιώσιμα υλικά, το πρωτότυπο design και τη φιλοσοφία της slow fashion, αναδεικνύοντας παράλληλα τη μοναδικότητα κάθε δημιουργίας. To MONA’S MARCHÉ αντικατοπτρίζει αυτή την αγάπη, υιοθετώντας μια πιο βιώσιμη προσέγγιση για τα δώρα των Χρισ τουγέ ν νων, καθώς το Underground Club του Mona θα φιλοξενήσει ένα «κυνήγι θησαυρού» για upcycled διακοσμητικά αντικείμενα στα οποία έδωσε νέα ζωή η Anna Bonnet. Για εκείνους που αναζητούν ένα δώρο που θα διαρκέσει για πάντα, η Γαλλίδα hand-poke tattoo artist Anouk Amount φιλοξενείται αυτή την περίοδο στο Mona και μπορείτε να κλείσετε τη δική σας ιδιωτική συνεδρία. Το MONA’S MARCHÉ είναι ανοιχτό για όλους και θα γίνει το ιδανικό μέρος για όσους ψάχνουν ένα αληθινά σπάνιο δώρο για τις φετινές γιορτές αλλά και για όσους θέλουν απλώς να απολαύσουν έναν καφέ με νόστιμα γλυκά με τους ήχους μοναδικής μουσικής.

LiFO 30.11.23

Βιβλίο

δημήτριος καπετανάκης

Έργα Τα Δημοσιευμένα τ. Α’ & Β’ Έκδοση Εταιρείας Κοινωνικού Έργου και Πολιτισμού ΜΙΕΤ

Ο εραστής του Βορρά Σε δύο τόμους όλα τα δημοσιευμένα έργα και τα κατάλοιπα του Δημητρίου Καπετανάκη, ενός ακατάτακτου, τελικά, συγγραφέα και στοχαστή με σύντομη αλλά μυθιστορηματική ζωή, που γεννήθηκε το 1912 και πέθανε το 1944.

απο toν niko μπακουνακη

LiFO

Γιάννης Τσαρούχης αποκαλούσε τον Δημήτριο Καπετανάκη, αυτόν τον μοναδικό, ιδιοσυγκρασιακό δοκιμιογράφο, ποιητή, μεταφραστή, αισθητιστή, που πέθανε πολύ νέος, «εραστή του Βορρά». Τι να εννοούσε; Μήπως κάποια πυκνή ερωτική δραστηριότητα στο Κέμπριτζ και στο Λονδίνο; Μάλλον όχι. Έτσι κι αλλιώς, ο Καπετανάκης δεν μας έχει αφήσει πολλά πράγματα για την ερωτική του ζωή. Λίγα ξέρουμε, για παράδειγμα μια σύντομη ερωτική σχέση του με τον ποιητή Τζο Άκερλι, που ήταν και ο εκδότης του περιοδικού του BBC «The Listener». Φαίνεται ότι αυτή η σχέση τον είχε οδηγήσει σε κατάσταση απελπισίας. Και για να λυτρωθεί, έγραψε, με πυρετώδη ρυθμό, ένα δοκίμιο για τον Ρεμπό. Είχε εξομολογηθεί την εμπειρία του αυτή στον Γιώργο Σεφέρη. «Πέρασα έναν μήνα απερίγραπτου πόνου… Επί δέκα μέρες έγραφα χωρίς διακοπή και με βία, γεμάτος από φόβο μήπως η τρέλλα ή ο θάνατος με προλάβουν. Όταν τελείωσα το δοκίμιο, ένιωσα πως βρισκόμουν έξω από

τον κίνδυνο. Είχα λυτρωθεί. Και έτσι έγραψα το καλύτερο πράγμα που μπόρεσα να γράψω ως τώρα». Ξέρουμε, βέβαια, περισσότερα για τη σχέση του με τον Τζον Λέμαν, τον εκδότη πολύ σημαντικών περιοδικών, που έβγαινε μέσα από τον κύκλο της ομάδας των συγγραφέων και καλλιτεχνών, Μπλούμσμπερι. Δεν ήταν όμως σχέση ερωτική. Ήταν περισσότερο μια πολύ στενή, φιλική σχέση, ίσως μια σχέση «μετουσιωμένου έρωτα». Ο «εραστής του Βορρά» είναι μια φράση του Τσαρούχη που τη βρίσκουμε σε ένα κείμενό του δημοσιευμένο το 1985: «Κάποτε θα μεταφραστούν και τα αγγλικά κείμενα του Καπετανάκη και θα δω τι έλεγε ο “εραστής του Bορρά”», έγραφε ο Τσαρούχης. Πριν από σαράντα χρόνια, όταν ο Τσαρούχης έγραφε τη φράση αυτή, το έργο του Καπετανάκη ήταν σχετικά ή ανεπαρκώς γνωστό, μολονότι ο Καπετανάκης ήταν μια cult μορφή μεταξύ μυημένων που διατηρούσαν ως ευαγγέλιο μια έκδοση έργων του από τις εκδόσεις Γαλαξίας της Ελένης Βλάχου, χρονολογημένη το 1961.

Η έκδοση αυτή περιλάμβανε το δοκίμιο Η μυθολογία του ωραίου και την ελληνική εκδοχή της διατριβής του Έρως και Χρόνος που την είχε εκπονήσει στη Χαϊδελβέργη με την επίβλεψη του Καρλ Γιάσπερς. Σαράντα χρόνια μετά δεν χρειάζεται να περιμένουμε ούτε τα αγγλικά ούτε τα ελληνικά κείμενα του Καπετανάκη. Τα έχουμε πλέον όλα σε δύο τόμους και τέσσερα βιβλία, σε μια έκδοση της Εταιρείας Κοινωνικού Έργου και Πολιτισμού και του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες. Αυτό το έργο-άθλο το οφείλουμε στην Εμμανουέλα Κάντζια που επιμελήθηκε δεκάδες κείμενα του Καπετανάκη (δοκίμια, βιβλιοκριτικά και τεχνοκριτικά σημειώματα, διαλέξεις, μεταφράσεις, ποίηση) που ταξινομούνται στον τόμο με τα δημοσιευμένα έργα (δύο βιβλία) και στον τόμο με τα κατάλοιπα (δύο βιβλία). Όλο το έργο του Καπετανάκη, στοχαστικό, μεγάλο, πολύπλευρο, απρόοπτο, ερεθιστικό, πρωτότυπο για τους συσχετισμούς και τις συνάψεις του, δημιουργείται σε μικρό άνοιγμα χρόνου, από το 1932 έως το 1944. Το 1932 αποφοιτά από τη Νομική Αθηνών, έχοντας γράψει την πρώτη μελέτη του Από τον αγώνα του ψυχικώς Μόνου, με την οποία ήθελε να πάρει τον τίτλο του διδάκτορα από τη Νομική. Δεν έγινε όμως δεκτή γιατί δεν θεωρήθηκε ειδικά επιστημονική. Στις 9 Μαρτίου 1944 πεθαίνει, σε ηλικία 32 ετών, από λευχαιμία, σε νοσοκομείο του Λονδίνου, ενώ επεξεργαζόταν το ποίημά του «Lazarus», γραμμένο στα αγγλικά, κι έχοντας προλάβει να δει στο περιοδικό «New Writing and Daylight», του φίλου του Τζον Λέμαν, το δοκίμιό του για τον Ντοστογιέφσκι και το ποίημά του «Emily Dickinson». Μαζί με τα έργα, η Εμμανουέλα Κάντζια έγραψε, ως εισαγωγή, μια εκτεταμένη εργοβιογραφία του Καπετανάκη. Το κείμενό της μας βάζει μέσα σε μια ζωή σύντομη σε διάρκεια, αλλά πλούσια, βαθιά, φωτεινή και σκοτεινή ταυτόχρονα, ιδιαίτερα στα χρόνια της Αγγλίας (1939-1944) που ο Καπετανάκης βασανιζόταν από κρίσεις αυτοπεποίθησης και απογοήτευσης που έφταναν στα όρια της κατάθλιψης. Κι αυτό είναι πολύ ταιριαστό με τον Καπετανάκη που σε όλη του τη ζωή ασχολούνταν με τους ανθρώπους, με την ύπαρξή τους, με τον Ρεμπό, με τον Γκεόργκε, με τον Προυστ… Ο Γιώργος Θεοτοκάς έγραφε σ’ ένα αχρονολόγητο κείμενό του ότι ο Καπετανάκης είναι «ένα μεγάλο “ίσως” των ελληνικών και των αγγλικών γραμμάτων». Με τη συμπλήρωση της έκδοσης όλων των έργων του μπορούμε να πούμε ότι είναι «ένα μεγάλο “ναι”». Κατατάσσεται στη γενιά του ’30, τόσο την ελληνική όσο και την αγγλική, που είναι, ας πούμε, η γενιά του Όντεν. Θα λέγαμε όμως ότι ήταν ακατάτακτος. Ο κριτικός Ανδρέας Καραντώνης τον τοποθετούσε στο περιθώριο της γενιάς του ’30, μαζί με τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Έβλεπε και στους δύο μια κοινή ιδιοσυγκρασία. Έγραφε: «Μου έδιναν την εντύπωση μιας συνεχούς εφιδρώσεως έτσι όπως κινιόντουσαν, μεγαλώνανε, συντροφεύανε». Και οι «Διόσκουροι» στο περίφημο δοκίμιο του Ζήσιμου Λορεντζάτου δεν είναι άλλοι από τον Σαραντάρη και τον Καπετανάκη. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Δημητρίου Καπετανάκη είναι δοκιμιακό. Τα θέματα των δοκιμίων του κινούνται μεταξύ της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας. Μάλιστα, είναι πολύ προκλητικός ο τρόπος με τον οποίο ο Καπετανάκης συνδυάζει αυτά τα δύο πεδία. Στη διατριβή του Έρως και Χρόνος, όπου διερευνά το βίωμα του χρόνου για τον ερωτευμένο,

30.11.23

ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ

Ο Γιώργος Θεοτοκάς έγραφε σ’ ένα αχρονολόγητο κείμενό του ότι ο Καπετανάκης είναι «ένα μεγάλο “ίσως” των ελληνικών και των αγγλικών γραμμάτων». Με τη συμπλήρωση της έκδοσης όλων των έργων του μπορούμε να πούμε ότι είναι «ένα μεγάλο “ναι”».

ένα θέμα φιλοσοφικό, η πραγμάτευση στηρίζεται κυρίως στη λογοτεχνία, στα σονέτα του Σαίξπηρ, στον Προυστ, στον ποιητή Γκεόργκε, στον Γκαίτε. Αδιαφορεί πολλές φορές για τα θεωρητικά ζητήματα. Και μολονότι γράφει, για παράδειγμα, για τον Ρεμπό, δεν τον ενδιαφέρει ο μοντερνισμός, αλλά το real thing, το «συγκεκριμένο», όπως γράφει η Εμμανουέλα Κάντζια, δηλαδή η ίδια η ζωή του συγγραφέα. Και η ζωή του Καπετανάκη είναι σύντομη, αλλά απίθανα συμπυκνωμένη. Ζει σε τρεις χώρες (Ελλάδα, Γερμανία, Αγγλία), γράφει σε τέσσερις γλώσσες (ελληνικά, γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά), είναι Έλληνας και οικουμενικός. Γεννήθηκε το 1912 στη Σμύρνη, σε αστική οικογένεια (ο πατέρας του ήταν γιατρός με καταγωγή από το Πήλιο), έζησε τη φωτιά και την καταστροφή και μετανάστευσε με την οικογένειά του στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1922. Δεν επέτρεψε στον εαυτό του να γίνει «ξεριζωμένος» γιατί, όπως είχε πει, «η σοβαρότης του ξεριζωμένου και του ανέραστου είναι πάντα ύποπτη». Φοίτησε στη Νομική, όπου οι νεοκλεγέντες υφηγητές Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Κωνσταντίνος Τσάτσος γίνονται μέντορές του. Ταυτόχρονα γνωρίζει τον σημαντικότερο κλασικό φιλόλογο, τον Ιωάννη Συκουτρή, «ευαγγελιστή του Πλάτωνα και μυσταγωγό επιμελών και ατίθασων νέων». Το 1934 αναχώρησε για τη Χαϊδελβέργη, όπου είχαν σπουδάσει και οι μέντορές του, και όπου έγινε μαθητής του Καρλ Γιάσπερς. Ο Χίτλερ είχε ανέβει στην εξουσία από το 1933, τα πράγματα για τους ξένους είχαν αλλάξει και από τον Καπετανάκη είχε ζητηθεί πιστοποιητικό θρησκεύματος. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1936 σε εποχές δύσκολες. Στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά οι μέντορές του δεν έχουν ισχύ. Ο Κανελλόπουλος είναι εξόριστος στην Κύθνο και ο Τσάτσος είναι μεν στη Νομική, αλλά μάλλον υπό επιτήρηση. Αρχίζει μαθήματα Φιλοσοφίας και Αισθητικής στον «Ασκραίο», ένα είδος ανοιχτού πανεπιστημίου που είχε ιδρύσει ο Ιωάννης Συκουτρής το 1936 με τη συνεργασία της Τζούλιας Αμπελά Τερέντσιο, που ήταν κριτικός λογοτεχνίας και καθηγήτρια απαγγελίας στο Ελληνικό Ωδείο.

Από τα μαθήματά του στον «Ασκραίο», Τρίτη απόγευμα, στην οικία Μπίστη, οδός Δραγατσανίου 6, οι συμμετέχοντες διασώζουν την εικόνα του: ο μελαχρινός αδύνατος νέος με την ελαφρώς ασιατική φυσιογνωμία, το σταρένιο δέρμα και τα μεγάλα φλογερά μάτια που κοίταζαν σαν μέσα από τα πράγματα. Το 1939 ο Καπετανάκης φεύγει με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου για σπουδές Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Κing’s College του Κέμπριτζ. Αρχίζει η πιο δημιουργική και ταυτόχρονα μυθιστορηματική τελευταία περίοδος της ζωής του που θα κλείσει το 1944, με τον πρόωρο θάνατό του. Στο Κέμπριτζ ο Καπετανάκης κάνει πολλές γνωριμίες. Πιο σημαντική είναι όμως η συνάντησή του εκεί με τον Τζον Λέμαν, εκδότη και ποιητή. «Ο Λέμαν διαισθάνεται ότι αυτός ο Έλληνας με τα ιδιαίτερα βιώματα, τη βαθειά καλλιέργεια και το πηγαίο χιούμορ, θα μπορούσε να γίνει πολύτιμος σύμβουλος και φίλος». Και έγινε. Και ταυτόχρονα λειτούργησε ως μεσολαβητής για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στην Αγγλία. Οι πρώτες μεταφράσεις του έργου του Σεφέρη και του Πρεβελάκη στα αγγλικά θα δημοσιευτούν χάρη στον Καπετανάκη σε περιοδικό του Λέμαν. Τον Νοέμβριο του 1941 εγκαθίσταται στο Λονδίνο και αναλαμβάνει υπηρεσία στο Γραφείο Πληροφοριών της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης. Εκφωνεί ομιλίες και από τον ραδιοφωνικό σταθμό του BBC, ενώ ταυτόχρονα ζει την εμπειρία του πολέμου στο Λονδίνο με τους ξαφνικούς συναγερμούς αλλά και τα πάρτι στο διαμέρισμα του Λέμαν, στο Μέιφεαρ. Ο Καπετανάκης φτάνει πάντοτε αργά, λόγω της δουλειάς του στο Γραφείο Πληροφοριών. Προλαβαίνει όμως να βρει τον Σπέντερ, τον Φόρστερ, τον Ντέι Λιούις ή τον Όργουελ και να συνομιλήσει μαζί του έντονα για τον Στάλιν και τη σοβιετική διπλωματία. Πέθανε στις 9 Μαρτίου 1944. Λίγες μέρες πριν πεθάνει ζήτησε να διαβάσει Ντίκενς. «Το άσπρο σεντόνι καλύπτει όλο το σώμα του νεκρού, αφήνοντας να φανεί για πρώτη φορά τόσο καθαρά η μορφή του».

Δημήτριος Καπετανάκης Ψευτιές περιοδικό «νέα εστία» , 1946

Θα το πιστέψω το θρασύ, τ’ανείπωτο το ψέμα!/ Στα μάτια σου που λάμψανε στην τύχη θ’ αντικρίσω/ φλόγα μικρή και μυστική, που φούντωσε για μένα,/ και στα χλωμά τα χέρια σου τρεμούλιασμα θα χύσω,/ τρεμούλιασμα παράξενο και ψεύτικοωιμένα! Πρέπει τ’ανείπωτο να πω!/ Ψεύτικο το τρεμούλιασμα και ψεύτικη κι η λάμψη κι ο ψεύτης είμ’εγώ! (Ποίημα του Δημητρίου Καπετανάκη δημοσιευμένο στο περιοδικό «Νέα Εστία» το 1946, γραμμένο, μάλλον, το 1932).

«Επτά επί Θήβας – Αντιγόνη»

Μια πρωτότυπη θεατρική-μουσική εμπειρία έρχεται σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.

Μ Σύλληψη ιδέας: Αντιγόνη Καράλη, Κωνσταντίνος Χατζής Κλαρινέτο παίζει ζωντανά ο Χάρης Δήμος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ερμηνεύουν: Ηλέκτρα Καρτάνου, Χάρης Δήμος, Νίκος Μάνεσης, Κωνσταντίνος Χατζής Ημέρες παραστάσεων: Πέμ.-Κυρ. 21:00 30/11-3/12 Φουαγέ Θεάτρου Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Εθνικής Αμύνης 2

ια πρωτότυπη και ιδιαίτερη θεατρική-μουσική περφόρμανς με αφορμή τα έργα Επτά επί Θήβας του Αισχύλου και Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία, συρραφή κειμένων και απόδοση του Κωνσταντίνου Χατζή και μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη, έρχεται σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Η παράσταση Επτά επί Θήβας - Αντιγόνη θα κάνει πρεμιέρα στο Φουαγέ του Θεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Σταθμός για περιορισμένο αριθμό μεταμεσονύκτιων παραστάσεων Στο νέο του έργο ο πάντα καλλιτεχνικά ανήσυχος σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής επιλέγει να μιλήσει για τον πόλεμο ως πολιτική πράξη και ως όργανο της πολιτικής μέσα από την υψηλή ποίηση δύο αρχαίων τραγωδιών: τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου και την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στην παράσταση, ξεκινώντας από τις ρίζες του μύθου των Λαβδακιδών, ακολουθούμε την πορεία του εμφύλιου αλληλοσκοτωμού ανάμεσα στον πατέρα και στον γιο, Λάιο και Οιδίποδα, αλλά και στ’ αδέλφια Ετεοκλή και Πολυνείκη και, τέλος, στον θάνατο της Αντιγόνης. Μύθος, μνήμη, χρόνος, πόλεμος, αίμα, εμφύλιος. Για τη μουσική του έργου Επτά επί Θήβας - Αντιγόνη ο Κωνσταντίνος Χατζής συνεργάζεται ξανά με τον Γιώργο Κουμεντάκη. Η υποβλητική μουσική του διακεκριμένου συνθέτη δεν συνομιλεί με τις τραγωδίες των Αισχύλου και Σοφοκλή αλλά λειτουργεί περισσότερο ως αυτόνομο μουσικό έργο. Λέξεις, ήχοι, εικόνες συνθέτουν μια μοναδική θεατρική-μουσική εμπειρία.

ΑΘΗΝΑ Ερμηνεύουν: Χάρης Δήμος, Κωνσταντίνος Χατζής Φωνή Αντιγόνης: Σοφία Χιλλ Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Παρ.-Κυρ. 23:30, 8-30 Δεκεμβρίου Θέατρο Σταθμός, Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο, 210 5230267

LiFO 30.11.23

Βιβλίο

απο την τινα μανδηλαρα

Τα βιβλία του Δεκεμβρίου Πέντε βιβλία με ιστορικές αναφορές, που περιγράφουν με ενάργεια την εποχή τους, από την πρόσφατη εκδοτική σοδειά, για τον μήνα Δεκέμβριο. άννα μαρία ορτέζε

colson whitehead

Μτφρ.: Μαρία Φραγκούλη, Εκδόσεις Καστανιώτης

Μτφρ.: Μυρσίνη Γκανά, Εκδόσεις Ίκαρος

Μπορεί να μην είναι ευρύτερα γνωστή στο ελληνικό κοινό, αλλά η Άννα Μαρία Ορτέζε παραμένει μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές και ρηξικέλευθες εκπροσώπους του ιταλικού νεορεαλισμού, με τη συγγραφική της γκάμα να εκτείνεται με την ίδια ικανότητα από το διήγημα ως το μυθιστόρημα και από το δοκίμιο μέχρι παραστατικά ταξιδιωτικά ρεπορτάζ. Μια απόδειξη του τρόπου που το βλέμμα της οικειοποιείται διαφορετικούς τόπους και εντρυφά στο βάθος του ψυχισμού με μεταφυσικές προεκτάσεις είναι η υπέροχη Ιγκουάνα (είχε μεταφραστεί στα ελληνικά από τον Ζαχαρόπουλο και η γραφή της εδώ παραπέμπει έντονα στη Λισπέκτορ) αλλά και οι αντίστοιχες λεπτομερείς περιγραφές της από τις επισκέψεις στο Τολέδο και τη Νάπολη με το εκπληκτικό Η θάλασσα δεν βρέχει τη Νάπολη. Πρόκειται για μια συλλογή από ιστορίες που στόχο έχουν να περιγράψουν όχι μόνο τα τραύματα της λαβωμένης από φτώχεια και πολέμους πόλης του Νότου αλλά και να περιγράψουν όλα αυτά τα πρόσωπα που παραδίδονται με τραγικό τρόπο, όπως η μικρούλα Εουτζένια στο πρώτο διήγημα, στην άγραφη συλλογική μοίρα. Το βιβλίο διαβάζεται ως ένα σπάνιο λογοτέχνημα για μια συμβολική κάθοδο στον Άδη αλλά και ως ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής. Όπως είχε γράψει χαρακτηριστικά ο περίφημος κριτικός λογοτεχνίας και βιογράφος Πιέτρο Τσιτάτι: «Η Άννα Μαρία Ορτέζε ήταν μόνη όπως μπορεί να είναι μια πέτρα, όπως ένας σωρός από χόρτα στον κήπο. Ήταν μια εκπληκτική φιγούρα, μείξη ξωτικού, μάγισσας και καλόγριας».

Δεν υπάρχουν πολλοί σύγχρονοι Αμερικανοί συγγραφείς που να έχουν την ενέργεια, την ορμή, τη φαντασία και τη γλαφυρότητα του Κόλσον Γουάιτχεντ. Ευτυχώς, τα δύο βραβεία Πούλιτζερ δεν φάνηκαν να του στερούν την αψάδα των περιγραφών του αθέατου στους πιο πολλούς αλλά πρωταγωνιστικού σε αστικούς μύθους και ταινίες για τη Νέα Υόρκη των ’70s κόσμου. Ωστόσο, ο Γουάιτχεντ δεν θέλει ούτε να εξωραΐσει αλλά ούτε και να διαμορφώσει έναν μυθικό κόσμο για εκείνη την εποχή. Αντίθετα, στόχος του είναι να ξαναζωντανέψει με ενάργεια και αχαλίνωτη ορμή όλα όσα έθρεψαν την καθημερινότητα των μαύρων της Νέας Υόρκης και τους αγώνες τους με σημείο αναφοράς τους Μαύρους Πάνθηρες, τον Μαύρο Απελευθερωτικό Στρατό αλλά και τους τοπικούς ήρωες. Και παρότι ο δικός του πρωταγωνιστής, που γνωρίσαμε στην περίφημη Τριλογία του Χάρλεμ –την οποία ολοκληρώνει το Μανιφέστο Απατεώνων–, δεν διαθέτει καμία ηρωική διάσταση, είναι αντιπροσωπευτικός της εποχής του. Αρχικά είναι ένας φιλήσυχος ιδιοκτήτης επιπλάδικου και κατόπιν αναγκαστικά εμπλεκόμενος σε διάφορες υποθέσεις παρανομίας, στο συγκεκριμένο βιβλίο δείχνει να θέλει να αποσυρθεί από τη «δευτερεύουσα οικονομία», όπως χαρακτηριστικά την αποκαλεί. Παραμένει, ωστόσο, ένας παρατηρητής του εύφλεκτου κόσμου γύρω του, των διαρκών διώξεων των μαύρων που βλέπει να τους στήνουν στους τοίχους αστυνομικοί, των

Η θάλασσα δεν βρέχει τη Νάπολη

Μανιφέστο Απατεώνων

Pierre Assouline

απανωτών συγκρούσεων που παρατηρούνται σε όλους τους «άγριους» δρόμους του Μανχάταν, από το Χελς Κίτσεν μέχρι το Χάρλεμ. Όπως έγραφαν χαρακτηριστικά στην κριτική τους για το βιβλίο οι «New York Times»: «Ο Γουάιτχεντ κυριολεκτικά υποτάσσει τη γλώσσα στο παιχνίδι του. Την κάνει να περιστρέφεται ανάλογα με τους ήχους της πόλης και τους κατοίκους της, φτάνοντάς τη στα όριά της. Μπορεί να είναι καυστική και αστεία, με τους παλιούς εκτελεστές να υπηρετούν τις κτηνωδίες του παρελθόντος με ακρίβεια, την ίδια στιγμή που ο πρωταγωνιστής του, ο Κάρεϊ, έχει στο μυαλό του τη σύνταξη μιας άλλης γλώσσας, αυτής των διαφημιστικών που πρέπει να συντάξει για την 4η Ιουλίου (...). Άλλες στιγμές, πάλι, ο Γουάιτχεντ δίνει στους χαρακτήρες του την ησυχία και τον χώρο για να βγάλουν προς τα έξω τον ήχο μιας τόσο βαθιάς λύπης και παραίτησης: το ότι είναι παγιδευμένοι, ότι όλες οι πιθανότητες συσσωρεύονται εναντίον τους, ακόμη και εκ των έσω».

pierre assouline Το Υπερωκεάνιο

Μτφρ.: Μαριάνθη Πάσχου, Εκδόσεις Πόλις

Ο Πιερ Ασουλίν ανήκει στις σπάνιες περιπτώσεις των καταξιωμένων κριτικών λογοτεχνίας που ασκούν με την ίδια ικανότητα το metier του συγγραφέα, διαθέτοντας ένα σπάνιο εύρος γνώσεων, οι οποίες διαφαίνονται σε κάθε του συγγραφική εκδοχή. Μετά το βραβευμένο Ξενοδοχείο Lutetia, όπου έχοντας ως σημείο αναφοράς το ιστορικό αυτό ξενοδοχείο του Παρισιού ξεδιπλώνει όλο το σκηνικό της περιόδου που έφερε τον Χίτλερ στην εξουσία, ο Ασουλίν επανέρχεται με ένα αντίστοιχα συμβολικό σημείο αναφοράς, ένα υπερωκεάνιο. Το εντυπωσιακό αυτό πλοίο με την ονομασία «Ζορζ Φιλιπάρ» αποπλέει από τη Μασσαλία με προορισμό την Ιαπωνία τον Φεβρου-

Colson Whitehead

Catherine Hermary-Vieille

Άννα Μαρία Ορτέζε

LiFO

30.11.23

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ άριο του 1932, μεταφέροντας ετερόκλητους επιβάτες, αντιπροσωπευτικούς των κοινωνικών τάξεων που διαμόρφωσαν το σκηνικό της νέας Ευρώπης. Από τον πρόεδρο της εταιρείας του πλοίου μέχρι τους κοσμοπολίτες επιβάτες, όλοι φαίνονται να μοιράζονται τη μοίρα όχι μόνο αυτού του ταξιδιού αλλά συνολικά ολόκληρης της γηραιάς ηπείρου. Ανάμεσα σε επιβάτες όπως ο βιβλιοπώλης Ζακ-Μαρί Μποέρ με εξειδίκευση στα σπάνια βιβλία και πάθος για λογοτεχνία, ο πρώην πλοίαρχος Πρεσανί, ο Ρώσος πιανίστας Σοκολόβσκι και μια σειρά από μοιραίες πρωταγωνίστριες, συναντάμε διάφορους υποστηρικτές του Χίτλερ και αντίστοιχους συνωμοσιολόγους που ανέρχονταν τότε με ορμή στην εξουσία. Οι αναλογίες ενός πνευματικού κόσμου υπό κατάρρευση και της παραδομένης στον φασισμό ευρωπαϊκής ηπείρου με όσα συμβαίνουν σήμερα είναι παραπάνω από ανατριχιαστικές και με έναν δραματικό τρόπο καθιστούν αυτό το βιβλίο επίκαιρο. Είναι γραμμένο με τη ζωντάνια της πένας του Ασουλίν, την εντυπωσιακή του ευρυμάθεια και με τη σπάνια λογοτεχνική του συγκρότηση.

catherine hermary-vieille Οι εξόριστοι του Βυζαντίου

Μτφρ.: Μανώλης Πιμπλής, Εκδόσεις Στερέωμα

Ένα από τα ιστορικά μυθιστορήματα για τον καιρό του Βυζαντίου που έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία, από μια συγγραφέα ιδιαίτερα δημοφιλή και αγαπητή στην Ελλάδα, γνωστή από τον αξέχαστο Μεγάλο Βεζύρη της νύχτας (εκδ. Χατζηνικολή) αλλά και από τον Μαύρο Άγγελο (εκδ. Αλεξάνδρεια). Σε αυτό το βιβλίο η γνωστή μυθιστοριογράφος ξεκινάει με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, περιγράφοντας ανάγλυφα τα οδυνηρά γεγονότα της πολιορκίας της βυζαντινής πρωτεύουσας και της πιο αιματηρής πολιορκίας στην ιστορία. Οι περιγραφές από το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας είναι συγκλονιστικές –«το αίμα κυλούσε στα ρείθρα, εκεί όπου σωριάζονταν τα σφαγμένα, ξεκοιλιασμένα, αποκεφαλισμένα πτώματα»–, καθώς εκεί έχουν κλειστεί για να αμυνθούν οι κάτοικοι, γνωρίζοντας όμως την οργισμένη λαίλαπα των κατακτητών που δεν εξαιρούν κανέναν, ούτε γυναίκες ούτε παιδιά. Από κει, όμως, καταφέρνουν να δραπετεύσουν δυο αδέλφια, ο Νικόλας και ο Κωνσταντίνος Διονής, ο ένας στη Ρωσία

και ο άλλος στις ακτές της Μεσογείου, παίρνοντας όρκο ότι κάποια στιγμή οι απόγονοί τους θα ξανασυναντηθούν. Εξού και το βιβλίο επεκτείνεται σε πέντε αιώνες, φέρνοντας στο φως συγκλονιστικά στοιχεία για τη μοίρα των κατοίκων της άλλοτε κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τις συγκρούσεις και τις διαφορές. Από τις σελίδες δεν λείπουν οι μεγαλοπρεπείς περιγραφές αυτοκρατορικών τελετών και θρησκευτικών τελετουργιών αλλά και ο ανθρώπινος παράγοντας που αναδεικνύεται μέσα από τις καθημερινές ιστορίες των ηρώων.

joseph roth

Περιπλανώμενοι Εβραίοι Μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου - Άγγελος Αγγελίδης, Εκδόσεις Άγρα

Όσοι έχουμε αγαπήσει τις ωραίες ταξιδιωτικές περιγραφές του Γιόζεφ Ροτ γνωρίζουμε ότι, εκτός από σπουδαίος μυθιστοριογράφος, ήταν ένας υπέροχος καταγραφέας των ανθρώπινων στιγμών και ταυτόχρονα εκφραστής μιας ασπαίρουσας και σπάνιας δημοσιογραφίας. Ως εκ τούτου, εκτός από την υπέροχη καταγραφή των ταξιδιωτών, τους οποίους παρατηρούσε στα ξενοδοχεία όπου διέμενε, ο Ροτ είχε αναλάβει και εκείνη όλων των εκδοχών και σημείων της εβραϊκότητας τόσο των κατεξοχήν πολύπαθων Εβραίων της Κεντρικής Ευρώπης που επρόκειτο να περιπλανώνται στη στοιχειωμένη ήπειρο, νιώθοντας τη βαριά μοίρα της εβραϊκής διασποράς, όσο και των διαρκώς απειλούμενων οικισμών τους, των περίφημων στετλ, που ήταν σύμφυτα με την τραγική τους μοίρα. Ο Ροτ περιγράφει τόσο ωραία τους Εβραίους, την περίτεχνη αμφίεσή τους, τα εντυπωσιακά καφτάνια τους, τις συνήθειες αλλά και τη διαρκή αγωνία τους, που το βιβλίο του αποτελεί όχι μόνο ένα μοναδικό ντοκουμέντο αλλά και ένα υπέροχο ανάγνωσμα. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά η Ναντίν Γκόρντιμερ: «Το σύνολο του έργου του Ροτ είναι μια tragédie humaine γραμμένη με τους τρόπους της σύγχρονης λογοτεχνίας. Κανείς άλλος, ούτε καν ο Τόμας Μαν, δεν έχει κατορθώσει αυτό που ο Λούκατς αποκαλεί “απλησίαστο στόχο” μας».

Joseph Roth

LiFO 30.11.23

ΚΡΙΤΙΚΗ φωτο: julian mommert

Θέατρο

«Τρεις ψηλές γυναίκες» του Έντουαρντ Άλμπι, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία Μπομπ Γουίλσον Αξιοθαύμαστες ερμηνείες από τις τρεις πρωταγωνίστριες σε μια λυτρωτική παράσταση.

απο τη λουιζα αρκουμανεα

LiFO

ρεις γυναικείες μορφές προβάλλουν βυθισμένες στο φως της αυγής. Οι φιγούρες τους διαγράφονται ολοκάθαρα, έτσι όπως στέκονται ακίνητες με τα πομπώδη κρινολίνα και τις αφράτες κόμες τους, καθεμία σε διαφορετική απόχρωση του χάλκινου. Τα ολόλευκα πρόσωπα και η επίσημη ενδυμασία τους έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον ανέμελο ήχο των κυμάτων που σκάνε απαλά πίσω τους. Δεν μπορούμε να αποφανθούμε με βεβαιότητα: βρισκόμαστε «μέσα» ή «έξω»; Νερό δεν υπάρχει πουθενά, οι τρεις φιγούρες, όμως, θα μπορούσαν κάλλιστα να στέκονται στην ακροθαλασσιά. Κι αν είναι έτσι, τότε πώς δικαιολογείται τούτο το παράξενο, παραμορφωμένο ως προς τις αναλογίες του κρεβάτι που δεσπόζει στο βάθος της σκηνής; Οι διαστάσεις του χώρου και του χρόνου τίθενται σε δοκιμασία από κάθε άποψη. Ούτε ακριβώς «μέσα» ούτε ακριβώς «έξω» αλλά σε αυτήν τη μεθόριο, όπου η συνειδητότητα εξατμίζεται, τα κραταιά τείχη του Εγώ γκρεμίζονται, οι αντιστάσεις κάμπτονται και το μυαλό παραδίδεται σε μια δίνη αναμνήσεων, συνομιλώντας με το πλήθος που κατοικεί εντός του. Ιστορίες παλιές, εικόνες θολές, σύζυγοι κι εραστές, η «μεγάλη» ζωή, η μικρή ψυχή, η επίθεση του γήρατος... Ποια είναι η σχέση των τριών γυναικών μεταξύ τους; Η ηλικιωμένη θυμάται, η μεσήλικη θυμώνει, η νεότερη αγωνιά. Σίγουρα, πάντως, μοιάζουν να γνωρίζονται καλά, έτσι όπως εκμυστηρεύονται η μία στην άλλη οικείες λεπτομέρειες της προσωπικής τους ζωής. Η μάνα-κέρβερος που παρακολουθούσε κάθε κίνηση, η άφιξη στη μεγαλούπολη, οι βραδινές έξοδοι με τυχάρπαστους νεαρούς, τα ποτά, τα χάδια, το σεξ της πρώτης φοράς, ο γάμος με τον πάμπλουτο κοντοστούπη, οι κοσμικές δεξιώσεις, τα ακριβά κοσμήματα,

τα όμορφα άλογα, η απιστία, η παρακμή, η μοναξιά, το άγγιγμα του θανάτου. Όσο περισσότερο ακούμε την αναπόλησή τους τόσο αντιλαμβανόμαστε ότι, επί της ουσίας, τίποτε από όλα αυτά δεν έχει σημασία: το περιεχόμενο των φράσεων, το νόημα των λεγομένων, αναιρείται στο σύμπαν του Μπομπ Γουίλσον. Τη θέση του καταλαμβάνουν ο ρυθμός, το ύφος, το στυλ. Όλα είναι ζήτημα επιτάχυνσης και επιβράδυνσης, αναρριχήσεων και μεταπτώσεων, ολισθήσεων και επιστροφών, παύσεων και επανεκκινήσεων, άψογα ενορχηστρωμένων μοτίβων και ακολουθιών. Λέξεις, επιφωνήματα, ήχοι έκπληξης και θαυμασμού, γέλια μεγάλα και μικρά, ένα κελαρυστό ποτάμι παρασύρει το νόημα, το πνίγει, τοποθετώντας στη θέση του την αίσθηση του αδιάκοπου τιτιβίσματος, της συντονισμένης ροής, της ανόητης φλυαρίας που ξορκίζει κάθε υπαρξιακή μελαγχολία, ποδοπατά με χάρη κάθε αγωνία θανάτου, προχωρά απτόητη προς το τέλος, τραγουδώντας το πλεόνασμα της ύπαρξης έναντι του φυσικού είναι. Έτσι έχουμε το εξής γοητευτικό παράδοξο ενώπιόν μας: σώματα ακινητοποιημένα που δονούνται από τους επιδέξιους στροβιλισμούς του χιούμορ, της ειρωνείας, της λεπτεπίλεπτης λεκτικής και κινησιολογικής ακροβασίας. Καμία αίσθηση ξεψυχίσματος και παραίτησης, πίκρας ή απόγνωσης δεν εκπέμπεται από αυτή την ενενενηντάχρονη γυναίκα, που μόλις υπέστη εγκεφαλικό. Ο Γουίλσον αψηφά τον νατουραλισμό και την ψυχολογική «εμβάθυνση»: αντ’ αυτών, προτάσσει το θρόισμα των ταφταδένιων υφασμάτων, το λευκό μακιγιάζ, τις περίτεχνες κομμώσεις, το μειδίαμα της μαριονέτας, τη γεωμετρία των μορφών και των όγκων, τη μουσική επαναληπτικότητα των φράσεων, την εναρμόνιση των ήχων, των γραμμών, των

INFO ΤΡΕΙΣ ΨΗΛΈΣ ΓΥΝΑΊΚΕΣ του Έντουαρντ Άλμπι Σκηνοθεσία, σκηνικά, σχεδιασμός φωτισμού: Ρόμπερτ Γουίλσον Παίζουν: Ρένη Πιττακή, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λουκία Μιχαλοπούλου, Αλέξης Φουσέκης Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Λεωφ. Ηρ. Πολυτεχνείου 32, Πειραιάς 185 35 29/11– 7/1/24 www.dithepi.gr

χρωμάτων, τη γλυπτικότητα του φωτός, το τέλειο «κάδρο», τη μαγευτική και ακαταμάχητη εικαστική δύναμη του σκηνικού κόσμου που πλάθει ο Αμερικανός σκηνοθέτης εδώ και δεκαετίες, και, μάλιστα, στη δική μας περίπτωση, με ελάχιστα υλικά. Αυτός είναι ο θρίαμβος του καλλιτέχνη – αλλά και του ανθρώπου– επί της νομοτέλειας της φθοράς και όλων των αρνητικών δυνάμεων που απειλούν να απομυζήσουν την καταφατικότητα της βούλησης, την ορμή της επιθυμίας, το σθένος της χαράς. Απέναντι στην προοπτική της βιολογικής αποσύνθεσης στέκεται η ζωογόνος δημιουργική σύνθεση, ο ρομαντισμός της φαντασίας, ο ειρμός του γέλιου, το κέφι της μεταμφίεσης, η επιλεκτική διαδικασία της σκέψης, το πνεύμα που μηχανεύεται, το σώμα που ορθώνει το ανάστημά του και διεκδικεί. «Η πιο ευτυχισμένη στιγμή;» αναρωτιέται η μεσήλικη εκδοχή της ηρωίδας στο τέλος του έργου, για να απαντήσει πανηγυρικά στον εαυτό της: «Το τώρα! Πάντα το τώρα! Αυτή θα πρέπει να είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή». Και λίγο αργότερα –σε μια συμπύκνωση του χρόνου που μετατρέπει τις δεκαετίες σε δευτερόλεπτα, όπως ακριβώς συμβαίνει στο ιλιγγιώδες τοπίο της μνήμης μας– η ίδια γυναίκα, ενενήντα χρονών πλέον και ημιπαράλυτη, καθηλωμένη στο κρεβάτι της, θα συμφωνήσει απόλυτα με την προλαλήσασα: «Ναι. Λοιπόν. Αυτή είναι. Εσείς άλλωστε ρωτήσατε. Αυτή είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή. Όταν όλα έχουν τελειώσει. Όταν σταματάμε. Όταν μπορούμε να σταματήσουμε». Το ένστικτο της ζωής αντιμάχεται το ένστικτο του θανάτου και ανακάμπτει με ανάλαφρο βηματισμό, στερεώνοντας εκ νέου την περούκα του στη θέση της. Ζητούμενο είναι να αποσπάσουμε από την επανάληψη τη διαφορά: κι αυτό ακριβώς καταφέρνει ο Γουίλσον αριστοτεχνικά. Ξανά και ξανά, ολόκληρη η παράσταση μοιάζει να επαναλαμβάνει τον εαυτό της, σε αέναους κύκλους. Κι όμως, ποτέ κανένα βλέμμα, καμία φράση, καμία κίνηση δεν επιφέρει το ίδιο αποτέλεσμα, την ίδια πανομοιότυπη αίσθηση. Αντιθέτως, στοιχειοθετεί συναρμοσμένα ένα σύμπλεγμα από παλμούς, περιστροφές, έλξεις, χορούς και ελιγμούς που αγγίζουν απευθείας τον νου, προτείνοντας έναν ρυθμό ύπαρξης, μια ατμόσφαιρα που μας κυριεύει και μας τροφοδοτεί λυτρωτικά. Αξιοθαύμαστες αποδεικνύονται οι τρεις ηθοποιοί, η Ρένη Πιττακή, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και η Λουκία Μιχαλοπούλου, οι οποίες ενσαρκώνουν το γουιλσονικό όραμα με πρωτοφανή ακρίβεια, αμείωτη θέρμη και εκλεπτυσμένη πυγμή. Αδιάλειπτα σκαρφαλωμένες στην κορυφή των κυμάτων, με το σώμα τους σε καθηλωμένη εγρήγορση, όχι απλώς δεν λυγίζουν στιγμή αλλά αντιθέτως μεταδίδουν σπάνια υποκριτική ευφορία στον θεατή, αποδεικνύοντας ότι η ερμηνευτική σαγήνη μπορεί να εκδιπλωθεί ακόμη και μέσα στις πιο «ασφυκτικές» συνθήκες για τον ηθοποιό. Μοναδική παραφωνία της παράστασης, ο μαυροντυμένος νεαρός άνδρας που εμφανίζεται μεταξύ των δύο Πράξεων για να μας «εξηγήσει» εκ μέρους του συγγραφέα ότι το έργο αναφέρεται στη μητέρα του, ότι ποτέ δεν έμαθε πώς να είναι καλός γιος κ.ο.κ.: μια πραγματικά περιττή παρέμβαση-προσθήκη του σκηνοθέτη που υπονόμευσε, έστω φευγαλέα, τις αφαιρετικές προθέσεις του εγχειρήματος.

30.11.23

the

g ood LIF O

793

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ ΤΑ MUST ΚΌΚΚΙΝΑ ΚΡΑΓΙΌΝ ΤΟΥ ΧΕΙΜΏΝΑ; Ο MAKE UP ARTIST ΜΆΝΟΣ ΒΥΝΙΧΆΚΗΣ ΔΙΑΛΈΓΕΙ ΤΑ ΠΙΟ «ΦΡΈΣΚΑ» ΚΌΚΚΙΝΑ ΚΑΙ ΜΑΣ ΠΑΡΟΤΡΎΝΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΟΛΛΆΜΕ ΣΤΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΈΝΑ.

«ΜΙΑ ΓΥΝΑΊΚΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΉΣΕΙ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΣΜΟΎΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΌΚΚΙΝΟ ΚΡΑΓΙΌΝ ΤΗΣ» από τηn τζούλη αγοράκη

φωτο: παρισ ταβιτιαν

LiFO 30.11.23

ΟΜΟΡΦΙΑ

από τηn τζούλη αγοράκη φωτο: παρισ ταβιτιαν

LiFO

ο 2002 ήταν κακή χρονιά. Χώρισα, απολύθηκα, γύρισα για λίγο πίσω στο πατρικό μου και μαράζωσα απ’ τη στενοχώρια. Θυμάμαι τον μπαμπά μου να με κοιτάει με δυσαρέσκεια και να λέει: «Τι κάθεσαι και κλαίγεσαι; Φόρεσε το πιο κόκκινο κραγιόν σου και ανακοίνωσε στον αντρικό πληθυσμό ότι είσαι ελεύθερη». Δεν έχω ιδέα πώς του ήρθε. Τα ’χε πει πριν από αυτόν και η Κοκό Σανέλ: «If you are sad, add more lipstick and attack». Η φράση του έκανε όμως μέσα μου γκελ και λίγες μέρες αργότερα, χάρη σε ένα κόκκινο κραγιόν της Revlon, το «Julie is back». Ολική, κατακόκκινη επαναφορά. Το κόκκινο κραγιόν λειτούργησε καταλυτικά. Ήταν σαν να ανέβασε στα ύψη τον ερωτισμό. Σαν να είπε το ίδιο το χρώμα ένα «έλα» που δεν έχουν προλάβει να ξεστομίσουν τα χείλη. Έκτοτε, τις μουντές μέρες, τις στενοχωρημένες, τις αδιάφορες, με ένα κόκκινο κραγιόν δημιουργώ μια άλλη πλοκή μέσα στην ήδη υπάρχουσα. Είναι σαν το κόκκινο χρώμα να σε παρακινεί να γίνεις πιο μοιραία, πιο μπλαζέ, πιο τολμηρή. Σαν να σου δίνει μια κόκκινη υπεροχή που σε ανεβάζει σε ένα σκαλοπάτι απ’ όπου μπορείς να έχεις καλύτερη εποπτεία του εαυτού σου. Αν αρέσει το κόκκινο κραγιόν στους άντρες; Δεν ξέρω αν τους αρέσει, σίγουρα τους τραβάει. Τους έλκει. Τους μαγνητίζει. Γνώρισα και κάποιους που το κόκκινο τους φόβιζε. Σαν να τους έπεφτε πολύ θηλυκότητα μαζεμένη. Είχαν αποστροφή. Δεν θα ξεχάσω έναν που μου είπε ότι το κόκκινο κραγιόν του θυμίζει «πόρνη και μαμά». Πόρνη και μαμά; Ω, ναι! Το φοβικό δίπολο «αγία μητέρα - πόρνη των φαντασιώσεών τους». Ένα τρελό γαϊτανάκι όπου το κόκκινο κραγιόν ενεργοποιεί το φαντασιακό, το αγοραίο αλλά και το οιδιπόδειό τους.

Ενώ το ροζ, το απαλό τριανταφυλλί, είναι χρώμα που έχουν αποφασίσει ότι ταιριάζει στα αθώα χείλη, λες και δεν μπορείς να βάλεις ένα πέος στο στόμα σου με ροζ τριανταφυλλί κραγιόν. Ωστόσο, οι αρνητές του κόκκινου κραγιόν είναι οι ίδιοι που σε προσέγγισαν ενώ φορούσες κόκκινο. Δεν βγαίνει άκρη. Όμως, επειδή οι περισσότερες, φορώντας ένα κατακόκκινο, είχαμε τα τυχερά μας, στα «κουλικά» του νεσεσέρ τα κόκκινα κραγιόν είναι πάντα κάτι σαν το βαρύ πυροβολικό των καλλυντικών. Όπως έλεγε η Μέι Γουέστ: «Ένα κόκκινο κραγιόν δεν θα λύσει τα προβλήματά σου, είναι όμως μια καλή αρχή». Ωραία τα nude, ωραία τα απαλά και τα ροζ, αλλά την ένταση που δίνει το κόκκινο δεν μπορείς να την πετύχεις με άλλο κραγιόν. Τέλος. Μια μεγάλη δύναμη που την αποκτάς με δύο μόνο κινήσεις: ένα πέρασμα στο άνω και ένα στο κάτω χείλος. Δεν είναι τυχαίο που οι νέες συσκευασίες κραγιόν της Lancôme θυμίζουν φυσίγγι. Το πατάς και εκτοξεύεται. Το φοράς και ανεβάζεις τη λίμπιντο κατακόρυφα. Η βασίλισσα Βικτόρια πίστευε ότι το κόκκινο κραγιόν της μπορούσε να κάνει μαγικά, ακόμα και να κοροϊδέψει τον θάνατο. Η πρώτη κυρία της Αμερικής Μάρθα Ουάσινγκτον έφτιαξε το δικό της κόκκινο κραγιόν από λαρδί γουρουνιού, ρίζες δέντρων και σταφίδες. Η Ελίζαμπεθ Άρντεν μοίρασε κόκκινα κραγιόν σε σουφραζέτες που αγωνίζονταν για τα δικαιώματα ψήφου των γυναικών στη μεγάλη πορεία στη Νέα Υόρκη το 1912. Το κόκκινο έγινε και πατριωτικό. Φήμες λένε ότι ο Χίτλερ μισούσε το κόκκινο χρώμα στα χείλη των γυναικών, έτσι οι γυναίκες φορούσαν το «Victory Red» τους ως ένα είδος αντίστασης. Μαζί και όλο το παλιό καλό Χόλιγουντ, η Ρίτα Χέιγουορθ, η Λουσίλ Μπολ, η Όντρεϊ Χέπμπορν, η Λιζ Τέιλορ, η Μέριλιν Μονρό και άλλες μεγάλες ντίβες για τις οποίες τα κόκκινα χείλη έγιναν σή-

μα κατατεθέν της ακαταμάχητης γοητείας τους. Αργότερα, ένα σωρό γυναίκες σαν να άνοιξαν μια ρωγμή στην άβυσσο με τα κόκκινα χείλη τους. Ποιος δεν θυμάται τα χείλη της Ιζαμπέλα Ροσελίνι ή της Μισέλ Φάιφερ στον Μπάτμαν, ή ακόμα εκείνα τα κατακόκκινα της Ούμα Θέρμαν στο Pulp Fiction; Ένα κόκκινο κραγιόν είναι πάντα μια καλή αρχή σε μια γυναικεία συζήτηση. Το αγαπημένο κόκκινο κραγιόν της καθεμιάς μπορεί να δώσει πιο πολλές πληροφορίες για την ίδια παρά το ζώδιό της. Πες μου ποιο κόκκινο κραγιόν φοράς, να σου πω ποια είσαι.

ΤΑ ΠΙΟ ΚΛΑΣΙΚΆ ΚΌΚΚΙΝΑ ΌΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΏΝ Το «Ruby Woo» της Mac είναι ένα χειμωνιάτικο κόκκινο. Το δημιούργησε η εταιρεία για την περιοδεία της Μadonna «Blond Αmbition» το 1990. Πρόκειται για ένα έντονο κεράσι με μια νότα μπλε χρώματος. Το κραγιόν αυτό έκανε θραύση γιατί ταιριάζει με τους περισσότερους τόνους δέρματος και είναι αυτό που έχει φορεθεί περισσότερο στο κόκκινο χάλι στις Κάννες. Η Rihanna έχει τόσο μεγάλη εμμονή με αυτό το κραγιόν που συνεργάστηκε με τη Μac και έφτιαξε μια δική της, περιορισμένης κυκλοφορίας έκδοση το 2013, το «Riri Woo», που εξαντλήθηκε σε λίγες μόνο ώρες.

LANCÔME, «L’ABSOLU ROUGE IN ABSOLUTE ROUGE» Κλασικό, ανεπανάληπτο κόκκινο του 2009. Σάρωσε πολλές χρονιές τα βραβεία Βest of Βeauty. Το χαρακτήρισαν το κόκκινο των σταρ του πα-

30.11.23

λιού Χόλιγουντ. Ένα καθαρό κόκκινο με σατινέ φινίρισμα που δίνει στα χείλη όγκο και τα κάνει ζουμερά. Το φοράς και αμέσως νιώθεις αυτοπεποίθηση.

DIOR ROUGE 999 Εμβληματικό κόκκινο, έχει περάσει απ’ τη γιαγιά στη μαμά και μετά στην εγγονή. Το χρώμα αυτό φορέθηκε στην πρώτη επίδειξη του Dior το 1947, τότε ήταν γνωστό ως Νο9, με τα χρόνια έγινε «999». Έντονο και κρεμώδες. Εξαιρετικά κολακευτικό χάρη στο σατέν φινίρισμα που αφήνει στα χείλη. Δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζονται τα γυναικεία χείλη για να είναι ακαταμάχητα και αλησμόνητα. Πλέον το βρίσκεις σε διαφορετικές υφές. Είναι το κόκκινο που δεν ξεπεράσαμε πότε.

«FIRE&ΙCE» ΤΗΣ REVLON Κυκλοφόρησε το 1952 μαζί με το ασορτί βερνίκι νυχιών και είχε δημιουργήσει κάτι σαν μαζικό παροξυσμό. Το σούπερ μόντελ της εποχής Ντόριαν Λι το φορούσε στη διαφήμιση που έλεγε «For you who love to flirt with fire, who dare to skate on thin ice» και ήταν σαν να έβαζε ένα κουίζ στις γυναίκες: όσες έλυναν τον γρίφο ήταν αυτές που τους άξιζε. Αυτό το διάσημο κόκκινο το 2010 το λάνσαρε ξανά η Revlon και η Τζέσικα Μπίελ, σαν άλλη Ντόριαν Λι, πάτησε πάνω σε εκείνη την αξεπέραστη διαφήμιση και παρότρυνε τις γυναίκες να το τολμήσουν.

«CHERRIES IN THE SNOW» ΤΗΣ REVLON Έναν χρόνο μετά την επιτυχία του «Fire&Ιce» η Revlon δημιουργεί άλλο ένα εμβληματικό κόκκινο, πάλι με την Ντόριαν Λι να το διαφημίζει. Ήταν ένα έντονο κόκκινο με μια κερασί νότα που του έδινε μια αίσθηση δροσιάς. Αυτό το κραγιόν έγινε το αγαπημένο κόκκινο κραγιόν της ποιήτριας Σίλβια Πλαθ. Εξήντα χρόνια μετά συνεχίζει να βγαίνει και να έχεις τις πιστές οπαδούς του.

YVES SAINT LAURENT, SATIN RADIANCE LIPSTICK 01 LE ROUGE «Ιt's a pure fucking fire», «είναι σκέτη φωτιά», αυτό είχε πει η κορυφαία beauty editor Έριν Τζονς όταν τη ρώτησαν αν της αρέσει το φωτεινό κόκκινο του ΥSL!

Τα περισσότερα κόκκινα κραγιόν έχουν και ένα λοξό πορτοκάλι, αυτό όμως όχι! Ένα 100% κόκκινο που δίνει λάμψη και σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο. Όμως τα κλασικά κόκκινα είναι τα κλασικά κόκκινα. Τα πήραμε, τα φορέσαμε και θα τα ξαναφορέσουμε. Μήπως να μάθουμε και κάτι άλλο; Ο make up artist Μάνος Βυνιχάκης διαλέγει τα πιο «φρέσκα» κόκκινα και μας παροτρύνει να μην κολλάμε στα συνηθισμένα. Καλή χρονιά για τα κόκκινα κραγιόν ήταν το 1950, αλλά το 2023 πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στα συστατικά, στη διάρκειά τους και στην κοσμετολογία γενικότερα. — Πώς να διαλέξουμε το κόκκινο που μας ταιριάζει; Πρώτα διαλέγουμε την ένταση που θέλουμε. Αφού καταλήξουμε στην απόχρωση, διαλέγουμε την υφή. Δεν δοκιμάζουμε ποτέ το κραγιόν στο χέρι αλλά απευθείας στα χείλη. Μόνο έτσι θα ξέρουμε αν πράγματι μας ταιριάζει ή όχι. Πας στο κατάστημα με ένα ωραίο, διακριτικό μακιγιάζ και το δοκιμάζεις. Είναι ο μόνος τρόπος

Ένα σωρό γυναίκες σαν να άνοιξαν μια ρωγμή στην άβυσσο με τα κόκκινα χείλη τους. Ποιος δεν θυμάται τα χείλη της Ιζαμπέλα Ροσελίνι ή της Μισέλ Φάιφερ στον «Μπάτμαν», ή ακόμα εκείνα τα κατακόκκινα της Ούμα Θέρμαν στο «Pulp Fiction»;

να δεις αν σου πάει. Το κόκκινο κραγιόν έχει την τάση να αναδεικνύει διάφορες ατέλειες στο πρόσωπο, κοκκινίλες, σημαδάκια, όποτε θέλει μια βάση. Πρέπει να έχεις αλαβάστρινη επιδερμίδα για να το φορέσεις χωρίς τίποτα. — Το κόκκινο κραγιόν μπορούμε να το βάλουμε με δύο τρόπους. Με τον γαλλικό, χωρίς περίγραμμα, για να υπάρχει η αίσθηση της ελευθερίας, και τον glam αμερικανικό, που θέλει το χρώμα οριοθετημένο, να μη φεύγει καθόλου απ’ τα χείλη, και άψογο περίγραμμα. Εσύ ποιον προτιμάς; Μ’ αρέσουν και οι δύο, αλλά με το κόκκινο χρώμα μπορείς να κλέψεις λίγο το σχήμα των χειλιών, να τα μεγαλώσεις με ένα basic μολύβι και έπειτα να περάσεις το μολύβι σε όλη την επιφάνεια των χειλιών, ώστε μετά το κραγιόν να μπλεντάρει. — Όταν ήμουν πιο νέα, δεν μου άρεσα με κόκκινο κραγιόν, πίστευα ότι το κόκκινο ταιριάζει στις ώριμες επιδερμίδες γιατί τις φωτίζει. Δεν συμφωνώ. Μάλλον με τα χρόνια το συνήθισες ή βρήκες τα κόκκινα που σου ταιριάζουν. Δεν μπορώ να ακούω «εμένα δεν μου πάει το κόκκινο». Υπάρχουν άπειρες κόκκινες αποχρώσεις. Με τα χρόνια, κάθε γυναίκα πρέπει να βρει ποιο κόκκινο της ταιριάζει. Αυτό θα γίνει με δοκιμές, ξανά και ξανά, μέχρι να πεις «εδώ είμαστε». Όπως διεκδικείς τους οργασμούς, πρέπει να διεκδικήσεις και το κόκκινο κραγιόν σου. — Τι είναι για σένα το κόκκινο; Το κόκκινο είναι ο ορισμός του glam, ενός glam φιλικού όμως, που μπορεί να σε βοηθήσει σε μια μελαγχολία. Σαν το ίδιο το χρώμα να σε τραβάει στη ζωή. — Υπήρχε για χρόνια η βασική αρχή: βάφω κόκκινα χείλη, αλλά δεν τονίζω άλλα χαρακτηριστικά. Ισχύει ακόμα; Αυτή η λογική είναι πια πασέ. Πλέον βάφω ό,τι θέλω. Είναι σαν να ακούω «ο ρόλος της γυναίκας είναι να μένει

σπίτι και να μεγαλώνει τα παιδιά της». Έχουν αλλάξει τα πράγματα. Είμαι οπαδός του «no make up shaming». Κάθε άνθρωπος μπορεί να βάφεται όπως θέλει και όπως νιώθει. Τώρα, αν μπορεί να το υποστηρίξει, είναι μια άλλη ιστορία. Αλλά τα κόκκινα χείλη χρειάζονται αυτοπεποίθηση για να δείχνουν υπέροχα. — Είσαι φαν των καινούργιων κόκκινων κραγιόν μεγάλης διάρκειας; Ένα glossy κόκκινο συχνά το αποφεύγουν οι γυναίκες, γιατί θέλει φροντίδα και ανανέωση. Η άλλη θέλει να φάει, να πιει, να φιληθεί και να μη σκέφτεται ότι θα χαλάσει το κραγιόν της. Κακά τα ψέματα, το κόκκινο θέλει μια κοκεταρία παραπάνω. Οι ματ υφές δίνουν ένα αποτέλεσμα διαρκείας, αλλά αφυδατώνουν τα χείλη, οπότε μια γυναίκα μεγαλύτερης ηλικίας, που της είναι πιο στεγνή η περιοχή και με μικρές ρυτίδες, καλύτερα να προτιμήσει ένα πιο ενυδατικό κραγιόν. Άλλωστε, πλέον υπάρχουν και glossy νέας τεχνολογίας, που έχουν και διάρκεια. — Κίτρινα δόντια και κόκκινο κραγιόν; Γιατί να ’χεις κίτρινα δόντια το 2023; Κάνε κάτι πρωτίστως για την υγιεινή του στόματός σου, γιατί το θέμα δεν είναι μόνο το κόκκινο κραγιόν. Αλλά, ναι, πράγματι το κόκκινο έχει την τάση να αναδεικνύει τις χρωστικές και ένα κίτρινο χαμόγελο θα ’ναι ακόμα πιο κίτρινο και θα τραβάει ακόμα περισσότερο την προσοχή, αφού είναι το σημείο του προσώπου που κυριαρχεί. — Ποιο είναι το αγαπημένο σου κόκκινο, το best seller αυτή της περιόδου; Το Lip Maestro του Armani, το 400, αυτό που θα βάλω και σε σένα. Κοιτά τώρα εδώ ένα κόκκινο και πες μου! Σου ’ρχεται να βάψεις μ’ αυτό όχι μόνο τα χείλη αλλά και ένα ολόκληρο δωμάτιο! Αρκετά με το Rubby Woo, όλοι το αγαπήσαμε, αλλά ήρθε καιρός να αγαπήσουμε κι άλλα.

ö Οι επιλογές του Μάνου Βυνιχάκη (κάποιες πολύ οικονομικές) Erre Due Suspicion 811 Maybelline Super Stay 320 Nyx Shine Loud High Shine Lip Color, 17 Rebel in Red Maybelline Color Sensational 385, Ruby for me Armani Lip Maestro 400 Kylie Cosmetics 400 Red Velvet Rouge Absolu Lancôme 473 Shiseido Technosatin Gel Lipstick 415 Bobby Brown Red The News

LiFO 30.11.23

PERSONAL SHOPPER

Guess Faux δερμάτινο μακρύ γυναικείο παλτό «Gea». www.bloobox.gr

Huawei Smartwatch Huawei Watch GT 4 46mm green. www.public.gr

Delsey Σακίδιο πλάτης Turenne Peony. Στο εμπορικό κέντρο Golden Hall

Samsung Galaxy Z Fold5 Dual 5G 12GB/ 256GB Icy Blue Smartphone. www.germanos.gr

Prada

Xiaomi

Paradoxe Eau De Parfum. www.hondoscenter. com

Smart Air Fryer Pro 4lt φριτέζα αέρα. www.kotsovolos.gr

Praktiker

Επιτραπέζιο φωτιστικό Keli χρυσό.

H&M

www.praktiker.gr

Ανδρικό παντελόνι loose fit με όγκο. www2.hm.com

LiFO

30.11.23

ΈΧΕΙΣ ΓΟΎΣΤΟ Ματίνα Νικολαΐδου Γραφίστρια

Ποια είσαι και με τι ασχολείσαι; Είμαι η Ματίνα και είμαι γραφίστρια. Τα τελευταία έξι χρόνια συνεργάζομαι σταθερά με τις εκδόσεις DOLCE, όπου ασχολούμαι με τον σχεδιασμό εντύπων και συγκεκριμένα καλλιτεχνικών εκδόσεων, καθώς και με τη ριζογραφία, ένα είδος εκτύπωσης μεταξύ μεταξοτυπίας και offset. Κατά τα άλλα, διαβάζω, κατασκευάζω διάφορα με τα χέρια μου και μαγειρεύω αρκετά. Αυτό που φοράς τώρα σε τι mood σε βάζει; Σε mood μυστηρίου, sexyness και κομψότητας. Aν μπορούσες να αλλάξεις τη δική σου ντουλάπα με κάποιου άλλου, ποιο πρόσωπο θα διάλεγες; Την Kicki Yang Zang, Κινέζα influencer στο Βερολίνο. Μου τρέχουν τα σάλια με κάθε φωτό!

Τι φοράς και πόσο κοστίζει; Φιδέ αμάνικο τοπάκι της θείας μου, φιδέ διάφανο μακρυμάνικο από Bershka (€15), παντελόνι second hand από κάποιο σπιτικό μπαζάρ (€25), δερμάτινη καμπαρντίνα της προγιαγιάς(!) και παπούτσια mules από Massimo Dutti (€55). H ζώνη είναι της γιαγιάς μου και τα σκουλαρίκια από το Τολέδο, δώρο της θείας μου. Τα δαχτυλίδια είναι από vintage shop στο Πόρτο και από πλανόδιο στο Θησείο. Πού πας τώρα; Επιστρέφω στο γραφείο! Ιnstagram: @mat.nik Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο lifo.gr.

από τη μίνα καλογερά

φωτο: παρισ ταβιτιαν

Τι έχεις στις τσέπες σου ή στο τσαντάκι σου; Tinted lipbalm.

LiFO 30.11.23

ΚΡΙΟΣ [21.3/20.4] Ο Δεκέμβριος ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω και από την 1η/12 έως τις 23/12 θα πρέπει να αξιοποιήσετε αυτήν την ευνοϊκή εποχή για να κάνετε σταθερά, ρεαλιστικά σχέδια και να οργανωθείτε. Γενικά, θα σας απασχολεί περισσότερο από το συνηθισμένο η φήμη ή οι ευθύνες σας, αλλά η αξιοπιστία σας μπορεί να σας φέρει ανταμοιβές. Δώστε έμφαση σε επαφές με εργοδότες και πρόσωπα εξουσίας και προωθήστε τα επιτεύγματά σας με σθένος. Στις 4/12 η Αφροδίτη εισέρχεται στον Σκορπιό. Ο πλανήτης των χρημάτων και του έρωτα θα παραμείνει μέχρι τις 29/12 και θα φέρει ευκαιρίες για αύξηση εσόδων μέσω της διαχείρισης πόρων τρίτων ή μιας νέας παράλληλης απασχόλησης. Ερωτικά θα αναζητήσετε τη σταθερότητα και δεν θα σας ενδιαφέρουν εφήμερες σχέσεις. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 ξεκινά ένας νέος κύκλος, οπότε μπορείτε να κάνετε τα όνειρά σας πραγματικότητα.

ΛΕΩΝ [23.7/23.8] Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας

ο μήνας της αφθονίας και της επιβράβευσης των προσπαθειών σας, καθώς ξεκινάει με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω που φέρνει καλά νέα όσον αφορά τα οικονομικά. Μέχρι τις 23/12 θα έχετε σημαντική αύξηση εσόδων και, εκτός του ότι θα διευθετήσετε πολλές υποχρεώσεις οικονομικής φύσεως, θα έχετε την ευχέρεια να ικανοποιήσετε και προσωπικές σας επιθυμίες. Ιδανική εποχή για διαπραγματεύσεις, συμφωνίες και υπογραφές συμβάσεων. Από τις 4/12, που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Σκορπιό, και έως τις 29/12 η διάθεσή σας για απολαύσεις θα είναι μεν αυξημένη, αλλά θα γίνετε σπιτόγατοι και θα προτιμάτε ιδιωτικές στιγμές με φίλους ή/και το ταίρι σας. Μια ερωτική σχέση που ξεκινάει τώρα θα την κρατήσετε προς το παρόν μυστική. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 θα έχετε πολλές ιδέες για τη βελτίωση του χώρου σας και θα δημιουργήσετε γιορτινή ατμόσφαιρα με μεράκι.

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ [22.12/19.1] Με την είσοδο του

ΤΑΥΡΟΣ [21.4/20.5] Ο μήνας σάς βρίσκει με

ΠΑΡΘΕΝΟΣ [24.8/22.9] Με την είσοδο

Ερμή στο ζώδιό σας ξεκινάει ο μήνας και αρχίζετε να ανακτάτε την επικοινωνιακή σας διάθεση, που ήταν πεσμένη. Μέχρι τις 23/12 θα κερδίζετε τις εντυπώσεις με την ευφράδειά σας και θα έχετε επιτυχίες στα επαγγελματικά ή στην ερωτική σας ζωή. Μέσω της προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών θα πιάσετε τους στόχους σας και θα πάρετε ένα μπόνους. Συχνές μετακινήσεις, εκδόσεις και επαφές με συγγενείς και φίλους θα ευνοηθούν και θα είναι ένα ευχάριστο διάστημα για εσάς. Ειδικά από τις 4/12 που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Σκορπιό και τονίζει τον τομέα της κοινωνικής σας δικτύωσης θα αφιερώνετε περισσότερο χρόνο στην ψυχαγωγία, θα συναντιέστε με αγαπημένα πρόσωπα με τα οποία είχατε χαθεί λόγω έλλειψης χρόνου και επειδή θα είστε πιο ευαισθητοποιημένοι, μπορεί να ενταχθείτε σε μια εθελοντική ομάδα. Ο Ποσειδώνας επανέρχεται σε ορθή φορά στις 6/12 και φέρνει νέες καινοτόμες ιδέες.

έντονη διάθεση για νέες εμπειρίες και περιπέτεια, καθώς ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω, ενεργοποιώντας τον τομέα της πνευματικής σας ανάπτυξης. Μέχρι τις 23/12 θα έχετε την ευχέρεια να οργανώσετε ή να πραγματοποιήσετε ένα ταξίδι και να απολαύσετε τις ημέρες των γιορτών. Επίσης, θα είναι πολύ καλή εποχή για δημοσιεύσεις, εκδόσεις και επαφές με το εξωτερικό. Ενδεχομένως να σας προτείνουν μια συνεργασία που θα αυξήσει τα κέρδη σας. Στις 4/12 ο κυβερνήτης σας Αφροδίτη εισέρχεται στον Σκορπιό και φέρνει αγάπη και αρμονία στις σχέσεις σας. Έως τις 29/12 θα πρέπει να δώσετε έμφαση στην επικοινωνία με συνεργάτες, με το ταίρι ή τους φίλους σας, να στείλετε ευχετήριες κάρτες και να αναθερμάνετε σχέσεις που είχαν ψυχρανθεί. Από τις 6/11 που επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθή φορά ο καταιγισμός ιδεών θα σας οδηγήσει σε νέα δημιουργικά μονοπάτια.

του κυβερνήτη σας Ερμή στον Αιγόκερω ξεκινάει ο Δεκέμβριος, τονίζοντας τον τομέα της δημιουργικότητας και του έρωτα. Έως τις 23/12 θα είναι εξαιρετική εποχή για να προωθήσουν οι καλλιτέχνες τις δημιουργίες τους, για ψυχαγωγία και νέους έρωτες. Οι γονείς θα έχετε την ευχέρεια να περνάτε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά. Στις 4/12 η Αφροδίτη εισέρχεται στον Σκορπιό. Μέχρι τις 29/12 θα έχετε συχνές μετακινήσεις που θα σας ωφελήσουν σε επαγγελματικό ή προσωπικό επίπεδο, θα έχετε συναντήσεις με αδέλφια, ανίψια, φίλους και θα επικρατεί αρμονία στις σχέσεις σας. Εκδρομές σε τουριστικά θέρετρα θα συμβάλουν στην ψυχική σας ανάταση και καλό είναι, αν δεν έχετε οργανωθεί ακόμα, να το κάνετε σύντομα. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 θα νιώσετε την ανάγκη της προσφοράς και στήριξης αδύναμων ομάδων.

ΔΙΔΥΜΟΣ [21.5/21.6] Με την είσοδο του κυ-

ΖΥΓΟΣ [23.9/22.10] Ο Δεκέμβριος σας βρί-

με εσωστρεφή διάθεση καθώς ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω και μέχρι τις 23/12 θα επικεντρωθείτε στη μελέτη των μελλοντικών σας σχεδίων. Είναι μια καλή εποχή για να ξεκαθαρίσει η σκέψη σας, ώστε όταν εισέλθει ο Ερμής στο ζώδιό σας να ξέρετε πώς θα κινηθείτε. Ιδιαίτερη προσοχή σε ποιους λέτε τα σχέδιά σας και έχετε τον νου σας για παρασκηνιακές ενέργειες. Με την είσοδο της Αφροδίτης στον Σκορπιό στις 4/12 ξεκινάει ένα ευνοϊκό διάστημα για την καριέρα και τη φήμη σας, οπότε επιβραβεύονται οι προσπάθειές σας και αυξάνονται τα κέρδη σας. Μέχρι τις 29/12 μπορεί να προκύψει κι ένας έρωτας με ένα ευκατάστατο άτομο. Η μέριμνα ηλικιωμένων θα αποτελέσει βασικό σας μέλημα. Από τις 6/12, που επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθή φορά, θα έχετε νέες ιδέες για αύξηση του εισοδήματός σας.

βερνήτη σας Ερμή ξεκινάει ο Δεκέμβριος και τονίζει τον τομέα των χρημάτων και του έρωτα. Έως τις 23/12 θα έχετε έφεση στις οικονομικές διαπραγματεύσεις και στις επιχειρήσεις. Ενδεχομένως να έχετε αύξηση εσόδων μέσω της διαχείρισης ξένων πόρων, ενός επιδόματος ή κάποιας υποτροφίας. Επίσης, θα δώσετε έμφαση στην ερωτική σας ζωή, η οποία θα είναι περιπετειώδης και αρκετά ενδιαφέρουσα. Με την είσοδο της Αφροδίτης στον Σκορπιό στις 4/12 η καθημερινότητά σας θα είναι πιο ευχάριστη, οι συνθήκες στην εργασία αρκετά ικανοποιητικές και θα ασχοληθείτε με τη φυσική σας κατάσταση. Ωστόσο, θα πρέπει να προσέξετε τη διατροφή σας, γιατί θα έχετε μια τάση για υπερκατανάλωση γλυκών. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 θα έχετε αυξημένη δημιουργικότητα που θα διοχετεύετε στην καριέρα σας και τα αποτελέσματα θα σας δικαιώσουν.

σκει επικεντρωμένους στην οικογένεια, καθώς ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω. Μέχρι τις 23/12 θα είναι ένα επικοινωνιακό διάστημα που θα σας φέρει πιο κοντά με αγαπημένα πρόσωπα και θα είναι ιδανική εποχή για σύσφιξη σχέσεων. Επισκέψεις σε συγγενείς θα είναι συχνές, όπως και οι επισκέψεις στο σπίτι σας. Διαπραγματεύσεις για αγοραπωλησίες θα ευνοηθούν. Από τις 4/12, που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Σκορπιό, θα έχετε κάποια καλά νέα που θα αφορούν την ενίσχυση του εισοδήματός σας. Μέχρι τις 29/12 θα είναι ιδανική εποχή για διαπραγματεύσεις, συμφωνίες και σημαντικές αγορές. Επίσης, μπορεί να βρείτε μια νέα απασχόληση που θα αυξήσει τις αποδοχές σας. Αξιοποιήστε τις γνωριμίες σας, στείλτε βιογραφικά. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 θα ανακαλύψετε νέους τρόπους να τονώσετε την υγεία σας.

ΙΧΘΥΣ [20.2/20.3] Με νέες ιδέες και αυξη-

ΚΑΡΚΙΝΟΣ [22.6/22.7] Ο Δεκέμβριος εί-

ΣΚΟΡΠΙΟΣ [23.10/22.11] Με επικοινωνι-

μένη αισιοδοξία σάς βρίσκει ο μήνας, καθώς ξεκινάει με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω, και θα είστε μες στην ανυπομονησία να υλοποιήσετε τα σχέδιά σας. Επειδή τονίζεται ο τομέας της κοινωνικής σας δικτύωσης, θα είναι ιδανική εποχή για εξόδους και ψυχαγωγία με φίλους, νέες γνωριμίες και νέες διεξόδους. Μέσω συλλογικών δράσεων θα νιώσετε τη χαρά της προσφοράς και θα έρθετε σε επαφή με άτομα με τα οποία θα έχετε κοινό όραμα. Αγορές μέσων τεχνολογίας θα ευνοηθούν, αλλά θα πρέπει να αποφύγετε τις υπερβολές. Στις 4/12 η Αφροδίτη εισέρχεται στον Σκορπιό και μέχρι τις 29/12 θα είναι ένα διάστημα με ταξίδια και απόκτηση εμπειριών. Οργανωθείτε εγκαίρως αν δεν το έχετε κάνει ήδη, ώστε να αποφύγετε το άγχος. Ειδικά από τις 6/12 που επιστρέφει σε ορθή φορά ο Ποσειδώνας στο ζώδιό σας, θα έχετε τη δυνατότητα να αλλάξετε παραστάσεις.

ναι ο μήνας που θα σας απασχολήσουν οι διαπροσωπικές σας σχέσεις, καθώς ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω και πολλά θα εξαρτηθούν από τη δική σας διαχείριση των καταστάσεων. Αν νιώσετε την ανάγκη να έρθετε πιο κοντά με αγαπημένα πρόσωπα, θα πρέπει να βελτιώσετε τα κακώς κείμενα. Αν πάλι δεν σας ενδιαφέρει και πολύ το ότι έχετε αποστασιοποιηθεί, δεν υπάρχει λόγος να προβληματίζεστε. Μέχρι τις 23/12 θα είναι ένα ευνοϊκό διάστημα για επαφές με συνεργάτες. Από τις 4/12 που εισέρχεται η Αφροδίτη στον Σκορπιό ενεργοποιείται ο τομέας της δημιουργικότητας και του έρωτα. Έως τις 29/12 θα έχετε έσοδα μέσω των ταλέντων σας, θα έχετε έντονη ερωτική ζωή και θα περνάτε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά. Στις 6/12 ο Ποσειδώνας επιστρέφει σε ορθή φορά και φέρνει ευκαιρίες για ταξίδια και επιτυχίες στο εξωτερικό. Θέστε νέους στόχους.

starfax

ΤΟΞΟΤΗΣ [23.11/21.12] Ο Δεκέμβριος είναι

ΥΔΡΟΧΟΟΣ [20.1/19.2] Ο μήνας σάς βρίσκει

από τη μα ρ ιβ ίκυ καλλέ ρ γ η (s tar f ax@ li f o. g r )

LiFO

της οργάνωσης και της ενασχόλησης με πρακτικά ζητήματα, καθώς ξεκινά με την είσοδο του Ερμή στον Αιγόκερω. Μέχρι τις 23/12 θα μπορέσετε να διευθετήσετε διάφορες εκκρεμότητες της δουλειάς σας, να κάνετε κάποιες επαφές που μπορεί να δημιουργήσουν νέες προοπτικές σε ό,τι αφορά τα επαγγελματικά σας και να βελτιώσετε τη φυσική σας κατάσταση. Στις 4/12 ακολουθεί και η είσοδος της Αφροδίτης στον Σκορπιό που ενεργοποιεί τον τομέα της οικιακής σας ζωής, φέρνοντας ζεστασιά στις σχέσεις σας, και θα επικεντρωθείτε σε οικογενειακά ζητήματα. Έως τις 29/12 θα έχετε συχνές επισκέψεις στο σπίτι, επαφές με αγαπημένα πρόσωπα που θα ενδυναμώσουν τις σχέσεις σας. Εξαιρετική εποχή για να δημιουργήσετε εορταστική ατμόσφαιρα στο σπίτι και την επιχείρησή σας. Με την επιστροφή του Ποσειδώνα σε ορθή φορά στις 6/12 θα έχετε απρόσμενα κέρδη μέσω του συζύγου ή μιας κληρονομιάς.

Sudoku No 793 9

5 8

3 7

1 4

8 6

8 3 5 2

9 4 8 6 5

7 2

Η λύση του προηγούμενου 5 9 3 4 8 1 2 6 7

2 1 6 3 7 9 4 8 5

7 4 8 6 5 2 9 1 3

8 7 9 1 4 6 5 3 2

1 5 4 2 3 8 7 9 6

3 6 2 7 9 5 8 4 1

6 8 1 9 2 7 3 5 4

9 3 7 5 1 4 6 2 8

4 2 5 8 6 3 1 7 9

ακή διάθεση ξεκινάει ο μήνας, καθώς εισέρχεται ο Ερμής στον Αιγόκερω, και επειδή ο πλανήτης της επικοινωνίας θα διανύει τον τομέα επίσης της επικοινωνίας θα είναι σε ιδανική θέση. Μέχρι τις 23/12 θα έχετε έφεση στη μάθηση, επιτυχίες σε προώθηση υπηρεσιών και αύξηση εσόδων μέσω εμπορικών συναλλαγών. Επίσης, θα δώσετε έμφαση σε επαφές με οικείους. Όμως η σημαντικότερη διέλευση είναι η είσοδος της Αφροδίτης στο ζώδιό σας στις 4/12. Μέχρι τις 29/12 θα ασχοληθείτε με τη βελτίωση της εμφάνισής σας και η λάμψη σας θα προσελκύει τα βλέμματα. Επισκέψεις σε ινστιτούτα αισθητικής, αγορές ρούχων και αξεσουάρ θα σας ανανεώσουν και θα ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας, που σημαίνει πως θα έχετε επιτυχίες και στα ερωτικά. Από τις 6/12, που επιστρέφει ο Ποσειδώνας σε ορθή φορά, η φαντασία σας θα καλπάζει.

30.11.23

LiFO 30.11.23