LIFO - Αφιέρωμα Υγεία 2019 by Dyo Deka S.A.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ: ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ

αφιέρωμα ενέργεια

OΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΤΟΜΕΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΔΙΑΡΚΩΣ ΚΑΙ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ

21.11.19 – lifo

Η ΔΕΗ, οι ιδιώτες και το… μοίρασμα της αγοράς ρεύματος φάκελος αγορά ενέργειας - προμηθευτές

αφιέρωμαενέργεια

Νέα δεδομένα στον χώρο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

30 lifo – 21.11.19

ε πυξίδα το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο αναμένεται ότι θα έχει υποβληθεί προς έγκριση στην Κομισιόν έως το τέλος του έτους, θα βαδίσει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Και σε αυτόν τον δρόμο θα πρέπει να προχωρήσουν μαζί ΔΕΗ και ιδιώτες προμηθευτές, σε μια αγορά που θα τους χωράει όλους. Ωστόσο, καθώς ο ενεργειακός τομέας λειτουργεί βάσει της θεωρίας των συγκοινωνούντων δοχείων, οι ισορροπίες είναι λεπτές και η μετακίνηση ενός παίκτη επηρεάζει τους υπόλοιπους. Αυτό συμβαίνει και με το σχέδιο διάσωσης της ΔΕΗ, το οποίο επηρεάζει τη λειτουργία των ανεξάρτητων εταιρειών παροχής ρεύματος, όπως και τον οδικό χάρτη απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Tο τελευταίο διάστημα εφαρμογής των νέων μέτρων για τη στήριξη της ΔΕΗ σημειώνεται μια αύξηση στη μετακίνηση οικιακών καταναλωτών από τη δεσπόζουσα εταιρεία στον χώρο του λιανεμπορίου ρεύματος προς τους ιδιώτες παρόχους, ιδίως καλών πελατών που επιβαρύνθηκαν περισσότερο διότι, εκτός από την αύξηση στην τιμή της κιλοβατώρας, έχασαν και τη μισή από την έκπτωση συνέπειας (μειώθηκε από το 10% στο 5%). Απώλειες καταγράφει η ΔΕΗ και στη Μέση Τάση. Δεν είναι όμως μόνο η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ, που αποφασίστηκε από την κυβέρνηση (παρά τα μέτρα αντιστάθμισης που συγκρατούν την… ανιούσα των τιμολογίων σε χαμηλά επίπεδα), που σπρώχνει τους πελάτες της στους ανταγωνιστές της. Είναι και η επιθετική εμπορική πολιτική των ιδιωτών παρόχων, οι οποίοι, βάσει της λογικής που θέλει στη βράση να κολλάει το σίδερο, επιχειρούν να προσελκύσουν σήμερα όσο περισσότερους πελάτες μπορούν. Ωστόσο, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της ενεργειακής αγοράς υπό το ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχο (Target Model), οι δημοπρασίες ρεύματος (ΝΟΜΕ), με τις οποίες οι ανεξάρτητοι προμηθευτές είχαν πρόσβαση σε ρεύμα φθηνότερο από εκείνο της χονδρεμπορικής αγοράς, θα αντικατασταθούν από την ενεργειακή αγορά χρηματοπιστωτικών προϊόντων, η οποία αναμένεται να τεθεί σε αρχική λειτουργία το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, ώστε να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση στο νέο πλαίσιο αγορών και να μην επιβραδυνθεί η ενίσχυση του ανταγωνισμού.

Έντονος ο ανταγωνισμός

Προσοχή στα ψιλά γράμματα

Παράλληλα, και η Διοίκηση της ΔΕΗ δεν μένει με δεμένα χέρια. Ο νέος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της επιχείρησης κ. Γιώργος Στάσσης σχεδιάζει μια προωθημένη εμπορική πολιτική για τη ΔΕΗ, η οποία από τις αρχές του 2020 θα μπορεί να προσφέρει ανταγωνιστικά εξειδικευμένα πακέτα ανάλογα με τις ανάγκες κάθε πελάτη, αντίστοιχα μ’ εκείνα των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Πάντως, ο ανταγωνισμός στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, όπου δραστηριοποιούνται περισσότεροι από 20 πάροχοι, έχει ενταθεί σε τέτοιον βαθμό, ώστε έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο σε στελέχη της αγοράς όσο και στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας που ελέγχει τον χώρο για τυχόν αθέμιτες πρακτικές και φαινόμενα παραπλάνησης των καταναλωτών, καθώς είναι ακόμα νωπές οι μνήμες από παλιότερα «κανόνια» στην αγορά. Η κατάργηση των ΝΟΜΕ έχει ανατρέψει τα δεδομένα και δεν αποκλείεται να οδηγήσει τους πιο αδύναμους παίκτες είτε σε λουκέτο είτε σε συγχώνευση ή εξαγορά από τις μεγάλες καθετοποιημένες εταιρείες του χώρου (Εlpedison, Protergia-Mυτιληναίος και ΗΡΩΝΓΕΚ Τέρνα) και όχι μόνο. Οι καθετοποιημένοι παίκτες έχουν δική τους παραγωγή ρεύματος, οπότε δεν στρεσάρονται ιδιαίτερα από τις αλλαγές που φέρνει η κατάργηση των ΝΟΜΕ, όπως οι μικρότερες εταιρείες. Παρούσες στο «αύριο» του κλάδου αναμένεται ότι θα είναι και η ΖeniΘ, η οποία ανήκει στη μεγάλη οικογένεια της ιταλικής ΕΝΙ και η NRG, που εξαγοράστηκε (90%) από τη Motor Oil, αλλά και η «Φυσικό Αέριο» (πρώην ΕΠΑ Αττικής), η οποία για την ώρα ανήκει στην υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΠΑ και έχει μπει δυναμικά και στην αγορά ρεύματος. Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, πλησιάζει η μέρα που η αγορά θα ρυθμιστεί και δεν θα παραμείνουν στον χώρο παρά 7-8 εταιρείες. Προσφάτως, πάντως, κλείδωσε η εξαγορά του 100% του μετοχικού κεφαλαίου της ΚΕΝ από τη Volton έναντι 14,1 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τη ΡΑΕ, το α’ εξάμηνο του 2019 250.000 καταναλωτές της χαμηλής και μέσης τάσης άλλαξαν προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας, αριθμός που καταδεικνύει μια δυναμική τάση ανόδου, δεδομένου ότι το 2018 συνολικά άλλαξαν πάροχο 350.000 καταναλωτές. Το τελευταίο διάστημα ο ρυθμός έχει αυξηθεί κατά τι.

Ο καταναλωτής σήμερα βομβαρδίζεται από εταιρείες παροχής ρεύματος προκειμένου να αλλάξει το συμβόλαιό του. Ωστόσο, το να επιλέξει κάποιος σήμερα τον πάροχο που τον συμφέρει περισσότερο δεν είναι απλή υπόθεση. Οι όροι στα «ψιλά γράμματα» συχνά είναι δυσδιάκριτοι, με συνέπεια πολλοί που πηγαίνουν για μαλλί να βγαίνουν τελικά κουρεμένοι. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αρκετές περιπτώσεις τα σταθερά τιμολόγια ρεύματος, αν και με την πρώτη ματιά φαίνονται ακριβότερα, τελικά μπορεί να είναι πιο οικονομικά, καθώς οι κυμαινόμενες χρεώσεις δεν αποκλείεται να κρύβουν παγίδες. Καταρχάς, τα ποσοστά των εκπτώσεων που διαφημίζονται αφορούν μόνο τις ανταγωνιστικές χρεώσεις (την πάγια χρέωση, την κατανάλωση και την κυμαινόμενη χρέωση λόγω ρήτρας) και όχι τις ρυθμιζόμενες, οι οποίες αφορούν περίπου το μισό του λογαριασμού. Επίσης, η παροχή εκπτώσεων συνήθως συνοδεύεται από όρους που έχουν σχέση π.χ. με την εμπρόθεσμη εξόφληση του τιμολογίου, την κατανάλωση για συγκεκριμένες κιλοβατώρες ή κάποιο χρονικό διάστημα. Η σύγκριση είναι προτιμότερο να γίνεται βάσει της ετήσιας κατανάλωσης ρεύματος (όχι του τελευταίου τιμολογίου), καθώς η κατανάλωση ποικίλλει ανάλογα με την εποχή του έτους. Η μέση οικιακή κατανάλωση στην Ελλάδα είναι 3.600-3.800 κιλοβατώρες τον χρόνο. Έτσι, ο καταναλωτής, πριν αλλάξει πάροχο, πρέπει να ενημερωθεί για το πάγιο, αν αυτό διαφοροποιείται με την κατανάλωση και αν η χρέωση του ρεύματος ισχύει ανεξαρτήτως κατανάλωσης (ή αν προσαυξάνεται βάσει κάποιας κλίμακας). Επίσης, πρέπει να διερευνήσει εάν το τιμολόγιο που του προσφέρεται περιέχει κάποια πρόσθετη, κυμαινόμενη χρέωση, τη λεγόμενη ρήτρα προσαρμογής ή ρήτρα Οριακής Τιμής Συστήματος (η ΟΤΣ είναι η τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς του ρεύματος), η οποία μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ανταγωνιστική χρέωση. Η ρήτρα εφαρμόζεται ανάλογα με τις διακυμάνσεις του κόστους αγοράς ρεύματος στην χονδρεμπορική αγορά, ώστε, όταν αυξάνεται, να μετακυλίεται στους καταναλωτές και οι πάροχοι να μετριάζουν τις ζημίες τους. Έτσι, στην περίπτωση που περιλαμβάνεται τέτοια ρήτρα, ο καταναλωτής θα πρέπει να διερευνήσει από ποια τιμή και πάνω ενεργοποιείται και αναλόγως ποια θα είναι η επιβάρυνση για την κατανάλωση ρεύματος.

21.11.19 – lifo

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

αφιέρωμαενέργεια

Στο… φουλ οι ανεμογεννήτριες για το 2030 φάκελος πράσινη ενέργεια

εν πάνε πολλά χρόνια που όσοι τολμούσαν να μιλήσουν για καθαρή πράσινη ενέργεια, για το βρόμικο κάρβουνο και για την αποθήκευση ενέργειας αντιμετωπίζονταν τουλάχιστον ως γραφικοί. Ήταν η εποχή που λίγοι αναφέρονταν στην κλιματική αλλαγή και ακόμη λιγότεροι γνώριζαν τις συνέπειές της στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Κι ας φώναζαν οι επιστήμονες, οι οικολόγοι και οι φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες που υφίστανται τις επιπτώσεις εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Όταν όμως στο παιχνίδι μπήκαν οι οικονομολόγοι, όλοι άνοιξαν διάπλατα τ’ αυτιά τους και τα μάτια τους. Η κλιματική αλλαγή έχει επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία, είπαν. Πρώτος ο σερ Nicholas Stern δημοσίευσε την έκθεση για τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγής τον Οκτώβριο του 2006. Ακολούθησαν κι άλλοι. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2011, ήρθε και η έκθεση της διεπιστημονικής Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος που προβλέπει ότι το συνολικό κόστος για την ελληνική οικονομία λόγω της αλλαγής του κλίματος θα φτάσει, σωρευτικά έως το 2100, τα 701 δισ. ευρώ. Και, όπως διαφαίνεται, είναι ήδη αργά για δραστική ανάσχεση αυτής της πορείας, καθώς, με δεδομένη την αδράνεια της πολιτείας τα προηγούμενα χρόνια, ακόμα και αν αρχίσουν να λαμβάνονται από σήμερα δραστικά μέτρα, το κονδύλι, σύμφωνα με την ΕΜΕΚΑ, δεν πρόκειται να περιοριστεί πάνω από 30%. Κανείς δεν αμφισβητεί πλέον ότι ο τομέας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί έναν από τους βασικούς τομείς στους οποίους θα πρέπει να στηριχτεί η ελληνική οικονομία στην προσπάθειά της να κερδίσει, στο μέτρο που της αναλογεί, το στοίχημα της ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής αλλά και της ανάπτυξης. Το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) θα θέτει δεσμευτικό στόχο για μερίδιο 35% των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας έως το 2030. Όσο για την παραγωγή ενέργειας από τον ρυπογόνο λιγνίτη, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο της απολιγνιτοποίησης έως το 2028.

Αναγκαίες επενδύσεις 12 δισ. ευρώ σε ΑΠΕ Τι σημαίνει ο συγκεκριμένος στόχος ως προς τις αναγκαίες επενδύσεις; Θα πρέπει έως το 2030 να εγκατασταθούν 14,5 GW σε ΑΠΕ, ισχύς που μεταφράζεται σε επενδύσεις μεγαλύτερες των 12 δισ. ευρώ. Την απάντηση στο ερώτημα πώς θα βρεθούν τα λεφτά σε μια χώρα που εξέρχεται από τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών έχει δώσει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Διαχειριστή ΑΠΕ και Εγγυήσεων Προέλευσης κ. Γιάννης Γιαρέντης, μιλώντας πριν από λίγο καιρό στο Athens Investment Forum. Σύμφωνα με όσα ανέφερε, κάθε χρόνο αυξάνονται τα επενδυτικά

32 lifo – 21.11.19

κεφάλαια που καθορίζουν το πού και το πώς θα επενδυθούν τα χρήματα που διαθέτουν με βάση τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance criteria). «Με απλά λόγια, το χρήμα σήμερα θέτει όρους περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής ευθύνης. Εάν μια επένδυση είναι πράσινη, αφήνει οφέλη στις τοπικές κοινωνίες και γίνεται από εταιρείες που έχουν σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση, τότε τα μεγάλα επενδυτικά funds δίνουν το πράσινο φως» σημειώνει. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Citibank, τα funds που αποφασίζουν να επενδύσουν σε εταιρείες με βάση τους δείκτες ESG έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία από τα 5 στα 20 δισ. δολάρια. «Αυτό το νούμερο ίσχυε μέχρι το 2018. Φέτος εικάζεται ότι υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη άνοδος» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γιαρέντης, τονίζοντας ότι πλέον δεν γεννάται ερώτημα ως προς το εάν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια αλλά ως προς το πώς αυτά θα επενδυθούν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg, την τελευταία δεκαετία επενδύθηκαν στις ΑΠΕ 2,6 τρισ. δολάρια παγκοσμίως. Όλοι οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί διαθέτουν ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο πράσινων ενεργειακών έργων, ενώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν διαμηνύσει ότι σταματούν τη στήριξη σε επενδύσεις άνθρακα. Πέρα, όμως, από τις χρηματοδοτικές ροές που έχουν ανοίξει προς την πράσινη ενέργεια, σημαντικό ρόλο στις επενδύσεις ΑΠΕ παίζει η προηγμένη και κατά πολύ φθηνότερη, συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, τεχνολογία τόσο για τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα όσο και για την αποθήκευση ενέργειας. Διότι με δεδομένη τη στοχαστικότητα των ΑΠΕ –δίνουν ενέργεια μόνο όταν φυσά ή όταν έχει ηλιοφάνεια–, η αποθήκευση ενέργειας κρίνεται απαραίτητη για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας. Γι’ αυτό η κυβέρνηση ετοιμάζει θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας με επίκεντρο την αντλησιοταμίευση, η οποία αποτελεί, μέχρι στιγμής, το φθηνότερο και τεχνολογικά πιο δοκιμασμένο σύστημα αποθήκευσης. Η ανάπτυξη της αντλησιοταμίευσης μπορεί να γίνει είτε μέσω νέων έργων (έχουν δρομολογηθεί ήδη δύο, σε Αμάρι Κρήτης και Αμφιλοχία) είτε με τη μετατροπή των υφιστάμενων υδροηλεκτρικών σε αναστρέψιμες μονάδες. Όσον αφορά τους υβριδικούς σταθμούς (σύστημα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε συνδυασμό με αποθήκευση) που αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία των μη διασυνδεδεμένων νησιών, ορισμένα εκκρεμή ζητήματα ρυθμίζονται με διατάξεις που περιλαμβάνονται στο ενεργειακό νομοσχέδιο που εισήχθη την περασμένη Παρασκευή προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή, στις οποίες επιπλέον προβλέπεται ότι με απόφαση του υπουργού θα καθοριστεί το καθεστώς στήριξής τους.

Διεθνείς παίκτες στην εγχώρια αγορά ΑΠΕ Πάντως, τα μηνύματα για επενδύσεις σε αιολική ενέργεια στην Ελλάδα είναι εδώ και καιρό ενθαρρυντικά, παρά το περίπλοκο ρυθμιστικό περιβάλλον, το οποίο η παρούσα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα αλλάξει, απλοποιώντας τις αδειοδοτικές διαδικασίες. Ήδη, άλλωστε, το νέο ενεργειακό νομοσχέδιο προβλέπει απλούστευση των διαδικασιών για προέγκριση και έκδοση οικοδομικών αδειών παλιών αιολικών σταθμών που εγκαταστάθηκαν προ του 2006, οι κάτοχοι των οποίων προβαίνουν σε αποξήλωση και αντικατάσταση του εξοπλισμού τους. Επίσης, προβλέπονται ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση ένταξης των σταθμών ΑΠΕ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και χορήγησης μεμονωμένων ενισχύσεων (με κοινοποίηση στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε.) για σύνθετους σταθμούς ΑΠΕ μεγάλης ισχύος (άνω των 250 μεγαβάτ). Μάλιστα, η κυβερνητική δέσμευση για μερίδιο 35% ΑΠΕ έως το 2030 στο ενεργειακό μείγμα της χώρας έχει προσελκύσει μεγάλους διεθνείς παίκτες, όπως η ιταλική Enel και η γερμανική RWE, οι οποίες φαίνεται ότι ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων στη χώρα μας. Παράλληλα, στο συνέδριο Wind Mission Greece, το οποίο συνδιοργανώθηκε πρόσφατα στην Αθήνα από την Parity Platform (μια ψηφιακή πλατφόρμα που συνδέει επενδυτές με έργα ΑΠΕ), έδωσαν το «παρών» ανώτατα στελέχη της Innogy (του ομίλου RWE που δραστηριοποιείται στις ΑΠΕ), της IDEOL, της αμερικανικής Principle Power και της πορτογαλικής EDP Renovaveis – πρόκειται για εταιρείες που πρωταγωνιστούν διεθνώς στον τομέα των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Αμείωτο παραμένει και το ενδιαφέρον της νορβηγικής Equinor, της οποίας στελέχη συναντήθηκαν πρόσφατα με τον κ. Χατζηδάκη. Ανάπτυξη χαρτοφυλακίου ΑΠΕ σχεδιάζει και η ΔΕΗ, με στόχο να φτάσει το ένα γιγαβάτ εντός της επόμενης πενταετίας, είτε μόνη της είτε σε συμπράξεις με ιδιώτες. Σύμφωνα με την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), το πρώτο εξάμηνο του 2019 η συνολική αιολική ισχύς έφτασε τα 3.025,1 MW (μεγαβάτ). Στους βασικούς παίκτες του Top 5 των ΑΠΕ στην Ελλάδα κατατάσσονται η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με 554,1 MW (18,3%), η ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ με 292 MW (9,7%), η Iberdrola Rokas με 250,7 MW (8,3%), η EREN με 242,7 MW (8%) και η EDF ΕΝ Hellas με 238,2 MW (7,9%). Όσον αφορά την πράσινη ενέργεια από τον ήλιο, το 2018 τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν περίπου το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια. Στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένα 2.665 μεγαβάτ φωτοβολταϊκών, εκ των οποίων τα 2.106 επί εδάφους και τα υπόλοιπα σε στέγες κτιρίων.

21.11.19 – lifo

34 lifo – 21.11.19

21.11.19 – lifo

Οι πρωταγωνιστές, το περιβάλλον και οι αναπτυξιακές προοπτικές

αφιέρωμαενέργεια

Έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα φάκελος υδρογονάνθρακες

Ελλάδα, με καθυστέρηση πολλών ετών, μπήκε στο «παιχνίδι» της έρευνας για παραγωγή υδρογονανθράκων και, όπως συμβαίνει συνήθως, όταν σε έναν κλάδο κάποιος εισέρχεται τελευταίος, εξέρχεται επίσης τελευταίος. Έτσι, παρά το γεγονός ότι σε αρκετές χώρες εγκαταλείπεται η ιδέα της εξάρτησης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, και στο πλαίσιο της διεθνούς Συμφωνίας του Παρισιού για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, στην Ελλάδα μόλις τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις προκειμένου η χώρα να «γευτεί» καταρχάς τα δυνητικά πλεονεκτήματα ενδεχόμενων ανακαλύψεων. Ακόμη και αν η χώρα μας δεν γίνει ποτέ «Eldorado», μια ενδεχόμενη εγχώρια παραγωγή θεωρείται ύψιστης σημασίας για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Άλλωστε, η χώρα μας, στην πορεία της προς μια εποχή με κυρίαρχη την πράσινη ενέργεια –δεδομένου του φιλόδοξου για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)–, το φυσικό αέριο θα χρησιμεύσει ως «μεταβατικό» καύσιμο.

Οι πρωταγωνιστές Δεν είναι, λοιπόν, διόλου τυχαίο ότι εγχώριες επιχειρήσεις, όπως τα ΕΛ.ΠΕ. και η Energean Oil & Gas, και διεθνείς όμιλοι, όπως η Total, η ExxonMobil, η Repsol και η Edison, έχουν αναλάβει να ερευνήσουν περιοχές στη δυτική Ελλάδα και στην Κρήτη. Από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου, αρμόδια για τη διαχείριση των ερευνών είναι η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), μια εταιρεία που υπάγεται στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), αλλά λειτουργεί με δικό της προϋπολογισμό και είναι στελεχωμένη με εξειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις απαιτούμενες μελέτες, διαχειρίζονται τους διαγωνισμούς και ελέγχουν την τήρηση των κανόνων ασφαλείας. Μεταξύ άλλων, η επιχείρηση προωθεί τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες στο εξωτερικό με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων από ξένους ομίλους, μια προσπάθεια η οποία έχει αποδώσει ήδη καρπούς.

Πού γίνονται έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα Έρευνες για υδρογονάνθρακες διεξάγονται αυτήν τη στιγμή σε επτά μπλοκ (θαλάσσια και χερσαία), συγκεκριμένα στο μπλοκ 2 δυτικά της Κέρκυρας μέχρι τα σύνορα με την Ιταλία (Total - ΕΛ.ΠΕ. - Edison), στο μπλοκ του Πατραϊκού, όπου επίκειται γεώτρηση (ΕΛ.ΠΕ.- Edison), στο μπλοκ του Κατάκολου, με επικείμενη γεώτρηση (Energean Oil & Gas), και στα τέσσερα χερσαία μπλοκ, δηλαδή των Ιωαννίνων (Repsol - Energean Oil & Gas), της Άρτας-Πρέβεζας (ΕΛ.ΠΕ.), της Αιτωλοακαρνανίας (Repsol Energean Oil & Gas ) και Βορειοδυτικής Πελοποννήσου (ΕΛ.ΠΕ.), όπου εξελίσσονται προο-

36 lifo – 21.11.19

δευτικά οι γεωφυσικές έρευνες από Βορρά προς Νότο. Να σημειωθεί ότι, μετά την πρόσφατη μεταβίβαση του 100% των μετοχών της ιταλικής Edison στην Energean Oil & Gas, η ελληνικών συμφερόντων εταιρεία θα πάρει τον έλεγχο στα μπλοκ 2 και στον Πατραϊκό Κόλπο.

Πού παράγεται πετρέλαιο στην Ελλάδα σήμερα Σήμερα, οι μόνες περιοχές στις οποίες παράγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην ελληνική επικράτεια είναι στον Πρίνο και στη νότια Καβάλα, όπου δραστηριοποιείται η Energean Oil & Gas. To πιο πρόσφατο παραγωγικό κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στην περιοχή είναι το « Έψιλον». Τα βεβαιωμένα αποθέματα του Πρίνου είχαν ξεπεράσει τα 41 εκατ. βαρέλια το 2017 και τα μη βεβαιωμένα φτάνουν τα 65 εκατ. βαρέλια.

Οι περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον μελλοντικά Η ΕΔΕΥ προωθεί νέες περιοχές (ουσιαστικά νέα τεμάχια που απαρτίζουν μεγαλύτερα μπλοκ σε σχέση με αυτά που είχαν βγει σε διαγωνισμούς παλαιότερα). Πρόκειται για περιοχές νότια της Κρήτης, καθώς και στο κεντρικό Ιόνιο, για τις οποίες έχουν γίνει ήδη μελέτες που θα συνοδεύσουν τα υπάρχοντα γεωφυσικά δεδομένα.

Τα μεγάλα βάθη, τα διεθνή πρότζεκτ καιοι προοπτικές της έρευνας Η έρευνα υδρογονανθράκων εξελίσσεται τεχνολογικά και στην Ελλάδα, με το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό να εφαρμόζει νέες μεθόδους που έρχονται από το εξωτερικό. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι τεχνολογικές εξελίξεις για τις έρευνες σε μεγάλα βάθη (άνω των 3.000 μέτρων). Αναφερόμενος στις προοπτικές του κλάδου στην Ελλάδα και στις καινοτόμες εφαρμογές που προωθούνται, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥ, κ. Γιάννης Μπασιάς, αναφέρει ότι: «Tα θέματα που θα απασχολήσουν την ΕΔΕΥ τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι, πρώτον, η γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας, διότι απαιτεί τεχνολογίες γεωτρήσεων υδρογονανθράκων για βάθη μεγαλύτερα από 1.000 μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστούν συνθήκες πίεσης και πιθανής παρουσίας υδρογονανθράκων και διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης, η εκμετάλλευση γεωλογικών δομών που εγκλείουν υδρογονάνθρακες ή προσφέρονται προς δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο υπέδαφος θα αποτελέσουν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας και παρακολούθησης. Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να ασχοληθούμε με την χαρτογράφηση υδριτών σε περιοχές διενέργειας υποθαλάσσιων γεωτρήσεων και παρουσίας μελλοντικών εγκαταστάσεων, πάντα στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων». Η γνώση των τεχνικών και νομικών θεμάτων

για τα μεγάλα θαλάσσια βάθη λόγω των δραστηριοτήτων της ΕΔΕΥ (γεωλογία, γεωφυσική, γεώτρηση), όπως και η αρμοδιότητά της για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων, όπως υποστηρίζει ο κ. Μπασιάς, «την καθιστούν ικανή να έχει άποψη όχι μόνο για τα εξαντλημένα κοιτάσματα, όπως αυτό της νότιας Καβάλας, αλλά και για το γεωμορφολογικό υποθαλάσσιο περιβάλλον στο οποίο θα τοποθετηθεί ένας αγωγός μεταφοράς αερίου». Επιπλέον, η συνεργασία της ΕΔΕΥ με την εταιρεία γεωτρήσεων Saipem για τα θέματα τεχνολογίας γεωτρήσεων σε μεγάλα βάθη και με την ABS (American Board of Shipping) για τα νομικά-ρυθμιστικά θέματα που άπτονται των υποθαλάσσιων γεωτρήσεων αποτελεί, όπως τονίζει ο επικεφαλής της ΕΔΕΥ, «σημαντικό εφόδιο για τη συμβολή της ΕΔΕΥ σε προγράμματα που σχετίζονται με τα διεθνή πρότζεκτ». Με βάση αυτές τις προοπτικές, όπως επισημαίνει ο κ. Μπασιάς, η ΕΔΕΥ έχει γίνει ενεργό μέλος του δικτύου ENeRG (European Network for Research in Geo), στο οποίο μετέχουν ευρωπαϊκοί οργανισμοί (κρατικές αρχές, ερευνητικά ιδρύματα, εταιρείες κ.λπ.) που διεξάγουν βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και αναπτύσσουν τεχνολογικές δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται με την εξερεύνηση και παραγωγή πηγών ενέργειας προερχόμενων από τον φλοιό της Γης.

Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών Η περιβαλλοντική διάσταση των ερευνών έχει απασχολήσει τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και τις τοπικές κοινωνίες, καθώς περιστατικά ρύπανσης που έχουν καταγραφεί στο εξωτερικό στο παρελθόν δημιουργούν φόβους σχετικά με τις διαδικασίες των γεωτρήσεων. Η ΕΔΕΥ είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη τήρησης όλων των κανονισμών ασφαλείας, ενώ εκπονεί και τη Στρατηγική Μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία κατόπιν εγκρίνεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σχολιάζοντας το θέμα της ασφάλειας και της περιβαλλοντικής διάστασης των ερευνών, ο κ. Μπασιάς αναφέρει ότι «η ασφάλεια περιλαμβάνει θέματα υγείας των εργαζομένων, πρόληψης μολύνσεων, κοινωνικά, εθνικά και αμυντικά θέματα, αλλά και περιβαλλοντικά. Δηλαδή, το περιβάλλον αποτελεί μέρος της ασφάλειας». Σε κάθε περίπτωση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν έχουν πειστεί για την ασφάλεια του περιβάλλοντος, με το WWF και την Greenpeace (και πολλούς τοπικούς φορείς στις περιοχές όπου θα ξεκινήσουν οι έρευνες) να κάνουν έκκληση στον πρωθυπουργό να αποτρέψει τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, καθώς εμπεριέχουν επιστημονική αβεβαιότητα και εγκυμονούν σοβαρότατους κινδύνους για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών.

21.11.19 – lifo

Πώς κινείται η αγορά αερίου

φάκελος φυσικό αέριο

αφιέρωμαενέργεια

Δύο οι βασικοί παίκτες στο λιανεμπόριο αερίου

38 lifo – 21.11.19

νοίγει, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς, η λιανική αγορά φυσικού αερίου. Το επίπεδο του ανταγωνισμού παραμένει χαμηλό, παρότι διανύει ήδη το δεύτερο έτος πλήρους απελευθέρωσής της. Έτσι, αν και οι ενεργοί προμηθευτές αερίου έφτασαν τους 24, μόνο δύο εκπροσωπούν (βάσει στοιχείων του Ιουλίου 2019) το 69% και το 26% του συνολικού αριθμού συνδέσεων (κεντρικών ή μεμονωμένων), τάση παρόμοια με εκείνη του 2018. Η εικόνα στο λιανεμπόριο αερίου θυμίζει την αντίστοιχη στην αγορά ηλεκτρισμού, όπου χρειάστηκαν τρία μνημόνια και ιδιότυπες δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης, που οδήγησαν και σε στρέβλωση της αγοράς, για να πέσει το μερίδιο της ΔΕΗ περίπου στο 72%. Γενικότερα, η μετακίνηση των πελατών φυσικού αερίου που άλλαξαν προμηθευτή κατά το α’ εξάμηνο του 2019 ήταν μόνο 2,25%, εκπροσωπώντας το 2,62% του συνολικού όγκου κατανάλωσης. Οι δύο βασικοί παίκτες εξακολουθούν να είναι η ZeniΘ (πρώην ΕΠΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας) με 69% και η «Φυσικό Αέριο» (πρώην ΕΠΑ Αττικής) με 26%. Ένα μικρό ποσοστό διατηρούν η Μυτιληναίος (2%), η Elpedison (1%) και η NRG Trading (1%). Ενδιαφέρον είναι πως, παρότι δεν υπάρχουν πλέον γεωγραφικοί περιορισμοί για τη δραστηριοποίησή τους στην αγορά όπως στο παρελθόν, στην Αττική βασικός παίκτης παραμένει η «Φυσικό Αέριο», τόσο στα νοικοκυριά όσο και στους βιομηχανικούς πελάτες, με ποσοστά 92% και 76% αντίστοιχα. Σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία η ZeniΘ διατηρεί στους οικιακούς καταναλωτές 95% και 93% αντίστοιχα και στους βιομηχανικούς 81%. Όσον αφορά τους βιομηχανικούς πελάτες, στην Αττική, σημαντική παρουσία έχουν επίσης οι ΔΕΠΑ (8%), Μυτιληναίος (5%), Ήρων Θερμοηλεκτρική (3%), ZeniΘ (3%) και από 1% έχουν οι ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ, Elpedison και ΒΑ ΥΑΛΟΥΡΓΙΑ. Στην ίδια κατηγορία πελατών στις περιοχές της Θεσσαλονίκης και της Θεσσαλίας (πέρα από την κυρίαρχη ZeniΘ) ο Μυτιληναίος διατηρεί 8% και 9% αντιστοίχως, η ΔΕΠΑ 6% και στις δύο περιοχές, η Ήρων Θερμοηλεκτρική 2%

και 6% αντίστοιχα και η ΕΦΑ Ενεργειακή 2% και 3% αντίστοιχα. Περιγράφοντας την εικόνα της αγοράς, η προϊσταμένη του Τμήματος Δικτύων Φυσικού Αερίου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, κ. Ειρήνη Ιακωβίδου, μιλώντας σε εσπερίδα τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανέφερε ότι «διανύουµε μόλις το δεύτερο έτος πλήρους απελευθέρωσης της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου, επομένως ακόμα διερευνάται η εξέλιξη και η συμπεριφορά του νέου μοντέλου της αγοράς και όχι η αποτύπωση προβλημάτων και στρεβλώσεων. Η έκταση των επερχόμενων αλλαγών δεν έχει προλάβει ακόμα να φανεί στο σύνολό της». Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, σημασία έχει η γενικότερη ανάπτυξη της αγοράς και όχι η μεταπήδηση πελατών από τον έναν προμηθευτή στον άλλον. Όσον αφορά τη ΖeniΘ (από το 2000 δραστηριοποιείται στην αγορά φυσικού αέριου και από το 2017 στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας), στόχος της είναι να σπάσει το φράγμα των 500.000 συνδέσεων ενέργειας εντός της επόμενης τετραετίας, ενώ τη βεντάλια των πρόσθετων παροχών της εταιρείας συμπληρώνουν πλέον η συντήρηση λέβητα, η παροχή ηλεκτρολογικού σχεδίου και η έκδοση πιστοποιητικού ενέργειας. Όσο για την «πολύφερνη νύφη» της ΔΕΠΑ, την εταιρεία «Φυσικό Αέριο», το α’ τρίμηνο του 2019 κατέγραψε τον υψηλότερο κύκλο εργασιών στα χρόνια λειτουργίας της, σημειώνοντας αύξηση 54% και αγγίζοντας τα 105,2 εκατ. ευρώ (με στόχο τα 219,4 εκατ. ευρώ στο τέλος του έτους). Είναι αξιοσημείωτο ότι για το πετράδι του στέμματος της ΔΕΠΑ δείχνουν ενδιαφέρον πολλοί εγχώριοι και ξένοι παίκτες. Έτσι, ο ανταγωνισμός στον διαγωνισμό για την πώληση της ΔΕΠΑ Εμπορίας που θα πάρει προίκα και τη «Φυσικό Αέριο» αναμένεται να είναι μεγάλος. Το «παρών» στον διαγωνισμό, ο οποίος θα τρέξει εντός του 2020, αναμένεται ότι θα δώσουν η Mυτιληναίος, η οποία δραστηριοποιείται ήδη δυναμικά στην εισαγωγή LNG, με δεδομένες άλλωστε και τις μεγάλες ανάγκες σε φυσικό αέριο των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που διαθέτει και της νέας που κατασκευάζει. Έντονο φαίνεται ότι είναι και το ενδιαφέρον της Motor Oil,

ιδιαίτερα μετά την εξαγορά του παρόχου ενέργειας NRG. Στο παιχνίδι παραμένουν τα ΕΛ.ΠΕ., ενώ με ενδιαφέρον παρακολουθεί τις εξελίξεις και ο έτερος μεγάλος παίκτης στο λιανεμπόριο αερίου, η ΖeniΘ. Βεβαίως, οι εξελίξεις θα καθοριστούν μετά τη δημοσιοποίηση του διαγωνισμού για την πώληση της ΔΕΠΑ Εμπορίας.

Στο παιχνίδι και η ΔΕΗ Στην αγορά φυσικού αερίου μπαίνει και η ΔΕΗ, η οποία είχε πάρει από την περασμένη άνοιξη τη σχετική άδεια από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Η εταιρεία έχει αγοράσει ήδη μεγάλες ποσότητες αερίου, τόσο για την κάλυψη των αναγκών των μονάδων της όσο και για τη λιανική. Έχει ανακοινώσει ήδη πολλά πακέτα για οικιακή και εμπορική χρήση, τα οποία έχει αρχίσει να προωθεί στο πλούσιο πελατολόγιο που διαθέτει ως κυρίαρχος παίκτης στο ηλεκτρικό ρεύμα. Τα πακέτα είναι ιδιαιτέρως ελκυστικά, καθώς στόχος της εταιρείας είναι να ρεφάρει από τις απώλειες που καταγράφει στο λιανεμπόριο ρεύματος. Οι καταναλωτές μπορούν να πληροφορηθούν για τις προσφορές της εταιρείας σε ειδική ιστοσελίδα (https:// fysikoaerio.dei.gr/). Έως το τέλος του Ιανουαρίου 2020 προβλέπεται ειδική έκπτωση 15% για τους νέους πελάτες στα οικιακά προγράμματα και 10% στα επαγγελματικά. Τα προγράμματα είναι ετήσια χωρίς ρήτρα αποχώρησης ή διετή με τέλος πρόωρης αποχώρησης. Προβλέπεται εγγύηση η οποία καταβάλλεται στον πρώτο λογαριασμό, αλλά σε περίπτωση ενεργοποίησης της αυτόματης εξόφλησης του λογαριασμού μέσω πάγιας εντολής τραπέζης θα επιστρέφεται το 50% σε δύο δόσεις. Συνολικά, προσφέρονται από τη ΔΕΗ οκτώ πακέτα: τρία για οικιακούς πελάτες με αυτονομία, τρία για οικιακούς πελάτες με κεντρική θέρμανση και δύο για εμπορικούς πελάτες. Για τη διευκόλυνση των καταναλωτών σύντομα αναμένεται να είναι έτοιμο από τη ΡΑΕ το πολυαναμενόμενο ηλεκτρονικό «εργαλείο» που θα προσφέρει σύγκριση τιμών λιανικής τόσο για το ρεύμα όσο και για το φυσικό αέριο.

Οι δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που πλέον γίνονται αισθητές σε κάθε γωνιά του πλανήτη, έχουν πείσει ακόμα και τους πιο δύσπιστους για την αναγκαιότητα της μετάβασης σε πιο «καθαρές» πηγές ενέργειας.

Κωνσταντίνος Ξιφαράς, Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΠΑ

ηλαδή πηγές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με νέες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες αυξάνουν ακόμα περισσότερο τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη. Πώς, όμως, πρέπει να κινηθούμε μέχρι να δημιουργηθούν οι οικονομικές και τεχνολογικές προϋποθέσεις για την πλήρη απανθρακοποίηση των ενεργειακών συστημάτων μας; Ποιες είναι οι μεταβατικές λύσεις που θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, δίχως να διαταράξουμε την οικονομική και κοινωνική ισορροπία; Την απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα έρχεται να δώσει το φυσικό αέριο. Συγκρινόμενο με όλα τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, το φυσικό αέριο αποτελεί μια σημαντικά καθαρότερη μορφή ενέργειας, με υψηλότερη απόδοση και ανταγωνιστικό κόστος. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως το απαραίτητο συμπλήρωμα για τις ΑΠΕ, αφού, χάρη στην τεχνική ευελιξία που χαρακτηρίζει τις μονάδες του, μπορεί να αντισταθμίζει τις διακυμάνσεις στην παραγωγή τους. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η Ευρωπαϊκή Ένωση το επέλεξε ως τη γέφυρα μετάβασης από τις συμβατικές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Εταιρεία που έφερε το φυσικό αέριο στην Ελλάδα δεν είναι άλλη από τη ΔΕΠΑ. Από το 1988, που ξεκίνησε τη λειτουργία της, έχει δημιουργήσει από το μηδέν τις βασικές υποδομές για το φυσικό αέριο στη χώρα μας (1.000 χλμ. δικτύου υψηλής πίεσης μεταφοράς, 5.000 χλμ. δικτύου μέσης πίεσης, εκτεταμένο δίκτυο χαμηλής πίεσης σε όλη τη χώρα). Επιπρόσθετα, εδώ και 30 χρόνια είναι ο βασικός προμηθευτής φυσικού αερίου στη χώρα, έχοντας συνάψει μακροχρόνιες συμβάσεις με τη ρωσική Gazprom, την τουρκική BOTAS, την αλγερινή Sonatrach και την αζέρικη SOCAR μέσω του αγωγού TAP, αλλά και προχωρώντας σε ανταγωνιστικές αγορές LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) από την παγκόσμια ευκαιριακή αγορά (spot). Την ίδια στιγμή, με την πλούσια ενεργειακή διπλωματία που αναπτύσσει και τη συμμετοχή της σε μεγάλα διεθνή πρότζεκτ, καθιστά την Ελλάδα περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, αναβαθμίζοντας την οικονομική και

γεωστρατηγική της σημασία. Πιο συγκεκριμένα, η Εταιρεία συμμετέχει στην ενεργειακή σύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, μέσω του αγωγού IGI Poseidon, στον αγωγό IGB που συνδέει την Ελλάδα με τη Βουλγαρία, στον Διαδριατικό Αγωγό ΤΑΡ, που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο της Κασπίας στην Ευρώπη, στον αγωγό EastMed, που θα συνδέει την Ελλάδα με τα πλούσια κοιτάσματα αερίου της ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στο πολύ σημαντικό πρόγραμμα CYNERGY για τη δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας φυσικού αερίου στην Κύπρο, που σπάει την ενεργειακή απομόνωση της χώρας. Κρίσιμος, ωστόσο, είναι ο ρόλος της στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας μας. Η ΔΕΠΑ τροφοδοτεί την ελληνική βιομηχανία με φυσικό αέριο, ενώ αναπτύσσει και την αεριοκίνηση με στόχο να φτάσει σύντομα σε κάθε γωνιά της χώρας. Παράλληλα, συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, καθιστώντας προσιτό σε όλο και περισσότερους πολίτες το οικονομικό αυτό καύσιμο. Επιπλέον, πηγαίνει το φυσικό αέριο στις μη προνομιούχες περιοχές της Ελλάδας (νησιά, ορεινά σημεία κ.λπ.), αξιοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες, όπως το CNG (compressed natural gas) και το μικρής κλίμακας LNG. Αλλά και στη ναυτιλία, η ΔΕΠΑ είναι η εταιρεία που εισάγει τις θαλάσσιες μεταφορές της ανατολικής Μεσογείου στην εποχή του φυσικού αερίου. Ως συντονιστής του προγράμματος Poseidon Med II, προετοιμάζει τόσο τα λιμάνια της νοτιοανατολικής Μεσογείου (Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο, Ηγουμενίτσα, Λεμεσός, Βενετία) όσο και τα πλοία για το καύσιμο του μέλλοντος. Σε αυτή την κατεύθυνση, δρομολογεί την κατασκευή ενός νέου πλοίου ανεφοδιασμού με LNG (πρόγραμμα BLUE HUBS) και προχωρά στην απόκτηση δύο βυτιοφόρων φορτηγών μεταφοράς και ανεφοδιασμού LNG για το λιμάνι του Πειραιά. Με αυτά τα πολύ σημαντικά κεκτημένα στο ενεργητικό της, η ΔΕΠΑ μπαίνει τώρα πιο δυναμικά στο παιχνίδι της ενεργειακής μετάβασης. Προχωρά ήδη σε σημαντικές επενδύσεις σε ΑΠΕ και, κυρίως, σε εναλλακτικούς τρόπους ενέργειας, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, δύο καύσιμα με ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Άλλωστε ο νέος Διευθύνων Σύμβουλος της επιχείρησης, Κωνσταντίνος Ξιφαράς, είναι από τους ανθρώπους που δείχνουν να έχουν κατανοήσει πλήρως τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή και γι’ αυτό έχει θέ-

σει την ενεργειακή μετάβαση ψηλά στην ατζέντα της ΔΕΠΑ. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά: «Κάθε εποχή έρχεται αργά ή γρήγορα αντιμέτωπη με κορυφαίες προκλήσεις που σημαδεύουν την πορεία της. Στη δική μας έλαχε η πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης. Ένα αναμφίβολα μεγάλο και σύνθετο στοίχημα, που όμως είμαστε υποχρεωμένοι να το κερδίσουμε, αν θέλουμε να δώσουμε στις μελλοντικές γενιές τις ίδιες ευκαιρίες που είχαμε εμείς, αποτρέποντας τις βίαιες μεταβολές στη θερμοκρασία του πλανήτη. Σε αυτή την προσπάθεια η ΔΕΠΑ δίνει δυναμικά το “παρών”. Όντας η εταιρεία που έφερε το φυσικό αέριο, το καύσιμο-γέφυρα μεταξύ των συμβατικών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην Ελλάδα και με τις μεγάλες επενδύσεις που υλοποιεί για την επέκταση της χρήσης του, αλλά και απευθείας στις ΑΠΕ, καθώς και σε μια σειρά από “πράσινες” εναλλακτικές, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, συμβάλλει αποφασιστικά στη μετάβαση της χώρας μας στην “καθαρή” ενέργεια. Χάρη στο φιλόδοξο σχέδιο που συστηματικά υλοποιεί και τις τολμηρές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει, η ΔΕΠΑ παραμένει διαχρονικά ο σταθερός εγγυητής της ενεργειακής ασφάλειας της Ελλάδας».

21.11.19 – lifo

Το φυσικό αέριο σε πρώτο πλάνο

αφιέρωμαενέργεια

«Πυρετός» σε επενδύσεις υποδομών φυσικού αερίου φάκελος φυσικό αέριο

40 lifo – 21.11.19

ε ένα επενδυτικό ράλι με όχημα το φυσικό αέριο έχουν αποδυθεί τα εγχώρια ενεργειακά «τζάκια». Ο στόχος για απολιγνιτοποίηση της ενέργειας έως το 2028 που έθεσε η κυβέρνηση έχει φέρει σε πρώτο πλάνο στα επενδυτικά σχέδια των ηλεκτροπαραγωγών της χώρας, εκτός από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και το φυσικό αέριο. Άλλωστε, είχαν ενεργοποιηθεί λίγο μετά το 2015 και τη Συμφωνία του Παρισιού για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, πολλοί μεγάλοι παίκτες έχουν πάρει ήδη ή έχουν υποβάλει αίτηση για να πάρουν άδεια για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο. Η νέα μονάδα των 826 MW της Μυτιληναίος στη Βοιωτία, μια επένδυση 350 εκατ. ευρώ, θεμελιώθηκε στις 2 Οκτωβρίου από τον πρωθυπουργό και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2022. Ανάλογη επένδυση ετοιμάζει και η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην Κομοτηνή, η οποία σχεδιάζει να ξεκινήσει την κατασκευή της τρίτης της μονάδας συνδυασμένου κύκλου με φυσικό αέριο, ισχύος 660 MW, εντός του 2021 και εκτιμάται ότι θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία το 2023. Σε τροχιά επενδύσεων στο φυσικό αέριο έχει μπει η Damco Energy του ομίλου Κοπελούζου για κατασκευή μονάδας 660 MW στην Αλεξανδρούπολη (πρόκειται για παλιότερο σχέδιο που βρήκε πρόσφορο έδαφος και «ξεπάγωσε»), η Elpedison (ΕΛ.ΠΕ. και ιταλική Edison) για μονάδα 826 MW, η ElvalHalcor του ομίλου Στασινόπουλου για 566 MW στη Θίσβη Βοιωτίας και ο όμιλος Καράτζη (πρώην ιδιοκτήτης της εταιρείας προμήθειας ρεύματος ΚΕΝ που προσφάτως εξαγοράστηκε από τη Volton) για 660 MW στη Λάρισα. Ζητούμενο αποτελεί ακόμη ο ρόλος που θα διεκδικήσει η ΔΕΗ στο συγκεκριμένο τοπίο, καθώς ακόμα δεν έχει αποφασιστεί το μέλλον της νέας λιγνιτικής μονάδας της Πτολεμαΐδας V, η οποία αναμένεται ότι θα λειτουργήσει το 2021. Η απάντηση θα δοθεί από το νέο business plan της επιχείρησης, το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί σύντομα. Σε κάθε περίπτωση, οι νέες επενδύσεις στον τομέα του φυσικού αερίου, σύμφωνα με πληροφορίες, προωθούνται και από το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο του δίνει και τον ρόλο του ενδιάμεσου καυσίμου για την απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος, διότι, αν και πρόκειται για ένα ορυκτό καύσιμο, είναι λιγότερο ρυπογόνο και σίγουρα φθηνότερο από τον λιγνίτη. Ωστόσο παραμένει εξαρτώμενο από τις διεθνείς

τιμές των καυσίμων και δημιουργεί εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές, γεγονός που εγείρει ζητήματα ασφάλειας αλλά και κόστους. Την ίδια ώρα προχωρούν και τα πρότζεκτ Κοπελούζου και Βαρδινογιάννη για κατασκευή μονάδων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου σε Αλεξανδρούπολη και Αγίους Θεοδώρους αντίστοιχα. Το πιο ώριμο έργο αποτελεί ο πλωτός τερματικός σταθμός επαναεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη (Floating Storage Regasification Unit-FSRU). Το έργο προωθείται από την εταιρεία Gastrade του ομίλου Κοπελούζου, στη μετοχική βάση της οποίας συμμετέχει με 20% η GasLog και με 20% η Bulgartransgaz (διαχειριστής του βουλγαρικού Συστήματος Φυσικού Αερίου). Επίσης, υπάρχει απόφαση της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) να συμμετάσχει στο έργο, ενώ εκκρεμεί η επιλογή πέμπτου μετόχου. H Gastrade φιλοδοξεί να έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη δεσμευτική φάση του market test έως το τέλος του έτους, ώστε η τελική επενδυτική απόφαση να ληφθεί στα μέσα του 2020 προκειμένου η εμπορική λειτουργία να ξεκινήσει το 2022. Ο προϋπολογισμός των 380 εκατ. ευρώ για την κατασκευή των υποδομών του FSRU εξασφαλίζεται από ίδια κεφάλαια των μετόχων, τραπεζικό δανεισμό και ευρωπαϊκούς πόρους. Η πρώτη φάση του market test ολοκληρώθηκε με εκδήλωση ενδιαφέροντος από 20 εταιρείες για την απόκτηση ποσότητας υπερδιπλάσιας της τεχνικής δυναμικότητας της μονάδας (η ζήτηση έφτασε έως τα 12,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως). Ένα ακόμα πρότζεκτ για πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης LNG ετοιμάζει και η εταιρεία «Διώρυγα Gas», συμφερόντων Βαρδινογιάννη. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2022, αν και για την ώρα η εταιρεία τηρεί σιγήν ιχθύος. Ο πλωτός σταθμός θα είναι αγκυροβολημένος σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. από την υφιστάμενη προβλήτα παραλαβής πετρελαϊκών προϊόντων της Motor Oil. Επίσης, πλήθος ενδιαφερομένων (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Socar, Power Globe Qatar και ENI) για επενδύσεις σε μονάδες αποθήκευσης, επαναεριοποίησης LNG και παραγωγής ρεύματος στην Κρήτη έχουν περάσει το κατώφλι της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.

Οι αγωγοί και ο γεωστρατηγικός χαρακτήρας της χώρας Οι αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) στη Ρεβυθούσα, τα δύο FSRU σε Αλεξανδρούπολη και Αγίους Θεοδώρους και οι υπό κατασκευή (ή σχεδιαζόμενοι) αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου αναμένεται να προσφέρουν διαφοροποιημένες πηγές αερίου προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, αναβαθμίζοντας παράλληλα τον γεωστρατηγικό χαρακτήρα της Ελλάδας. Άλλωστε, είναι κοντά η λειτουργία του διαδριατικού αγωγού TAP, ο οποίος, μέσω Ελλάδας και Ιταλίας, θα φέρει αζέρικο αέριο στην Κεντρική Ευρώπη. Ήδη έχει ολοκληρωθεί περίπου το 90% του έργου, ενώ η πρώτη φάση του market test για τη διερεύνηση των αναγκών της αγοράς, ώστε να αυξηθεί η δυναμικότητα του αγωγού, ήταν επιτυχής, καθώς υπήρξε ενδιαφέρον που υπερκαλύπτει την τεχνική δυνατότητα επέκτασής του από τα 10 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ανά έτος (bcma) στα 20 δισ. Στις αρχές Οκτωβρίου υπεγράφησαν και τα πρώτα συμβόλαια για την κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB, μήκους 182 χλμ. και συνολικού κόστους 250 εκατ. ευρώ, ο οποίος θα ξεκινά από την Κομοτηνή (όπου προβλέπεται να διασυνδεθεί με τον TAP) και θα καταλήγει στη Στάρα Ζαγόρα στη Βουλγαρία. Η αρχική δυναμικότητα προσδιορίζεται στα τρία bcma, με δυνατότητα επέκτασης στα πέντε. Οι εργασίες σχεδιάζεται να ξεκινήσουν άμεσα και να ολοκληρωθούν εντός 18μήνου. Η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του αναμένεται να γίνει τον Ιούλιο του 2021. Όσο για το έργο του EastMed, του διασυνδετήριου αγωγού που έχει ως στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου μέσω της Ελλάδας, η αρχική του δυναμικότητα έχει οριστεί στα 10 bcma και έχει κριθεί οικονομικά και τεχνικά βιώσιμο. Ο EastMed θα μπορούσε να συνδεθεί με τον ελληνοϊταλικό αγωγό IGI-Ποσειδών (θα ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους του Έβρου για να φτάσει στο Οτράντο της Ιταλίας), ο οποίος θα έχει δυναμικότητα 12 bcma με δυνατότητα αναβάθμισης έως και σε 20 bcma, ενισχύοντας περαιτέρω την ολοκλήρωση της αγοράς ενέργειας της Ε.Ε. Η τελική επενδυτική απόφαση, σύμφωνα με τη ΔΕΠΑ, για την υλοποίηση του IGI αναμένεται να ληφθεί εντός του έτους, ώστε να έχει τεθεί σε λειτουργία έως τις αρχές του 2023.

INTRAKAT

ΜΕΑ Νομού Σερρών - Ένα έργο με σημαντικά οφέλη για την κοινωνία Ολοκλήρωση κατασκευαστικών εργασιών και έναρξη κανονικής λειτουργίας της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων του Νομού Σερρών.

ριν από λίγο καιρό ολοκληρώθηκαν οι κατασκευαστικές εργασίες της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) του Νομού Σερρών. Και ίσως αυτή η φράση από μόνη της να μην εκφράζει τη σημαντικότητα του έργου, το οποίο πιστοποιήθηκε από τον Ανεξάρτητο Ελεγκτή, γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου κανονικής λειτουργίας της ΜΕΑ Σερρών για διάστημα 25 ετών. Ωστόσο πρόκειται για μια εξέλιξη που αφορά ολόκληρο τον Νομό Σερρών και όχι μόνο, αφού η μονάδα θα δέχεται τα απορρίμματα όλων των δήμων του νομού καθώς και του Δήμου Κιλκίς και αποτελεί μια τεχνική λύση που περιλαμβάνει τις τεχνολογίες της μηχανικής διαλογής και της κομποστοποίησης. Αυτό σημαίνει πως επιτυγχάνονται οι στόχοι που έχουν τεθεί από τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΣΔΑ Κ. Μακεδονίας), όπως έχουν εγκριθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με πολλαπλά οφέλη για την ευρύτερη περιοχή των Σερρών, της Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και για την εθνική οικονομία. Περισσότερες από 40 νέες άμεσες μόνιμες θέσεις εργασίας σε βάθος 25ετίας δημιουργήθηκαν και καλύφθηκαν κυρίως από κατοί-

κους της περιοχής. Η λειτουργία μίας ακόμα βιομηχανικής μονάδας στην περιοχή των Σερρών ενισχύει την τοπική οικονομία, ενώ δίνει τονωτική ένεση στην εμπορική δραστηριότητα που θα αναπτυχθεί με την πώληση των ανακυκλώσιμων προϊόντων. Η μονάδα αποτελεί πρότυπο για την τοπική κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει ως εκπαιδευτικό κέντρο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για τους κατοίκους της περιοχής και κυρίως για τις επόμενες γενιές, μέσα από εκπαιδευτικές σχολικές επισκέψεις. Το υπόλειμμα που παραμένει προς ταφή μειώνεται σε ποσοστό χαμηλότερο του 40% των παραγόμενων αποβλήτων, μετατρέποντας έτσι τον υφιστάμενο ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ, που σημαίνει ότι παρατείνεται ο χρόνος ζωής του. Επίσης, μειώνεται η ταφή του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των απορριμμάτων που ευθύνεται για την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου και στραγγισμάτων, με αποτέλεσμα την προστασία του περιβάλλοντος. Με τη ΜΕΑ επιτυγχάνεται η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών που θα κατέληγαν στον ΧΥΤΑ, έτσι η μονάδα συνεισφέρει κυρίως στους εθνικούς στόχους διαχείρισης αποβλήτων, βελτιώνοντας την απόδοση της Ελλάδας σε ευρωπαϊκή κλίμακα στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Το έργο «Υλοποίηση μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων Νομού Σερρών» υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου,

του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανώνυμης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού ΣΙΡΡΑ Α.Ε., την οποία αποτελούν οι εταιρείες INTRAKAT (45%) - ARCHIRODON, GROUP NV (45%) - ENVITEC AE (10%). Η κατασκευή της ΜΕΑ Σερρών χρηματοδοτήθηκε από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020 στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», ενώ το υπόλοιπο ποσό της επένδυσης καλύφθηκε από ίδια και δανειακά κεφάλαια που εξασφάλισε η ΣΙΡΡΑ Α.Ε.

21.11.19 – lifo

Ο ΑΔΜΗΕ διασυνδέει κάθε γωνιά της Ελλάδας.

ην ηλεκτρική ενέργεια τη χρησιμοποιούμε πάντα και παντού – δύσκολα, όμως, φανταζόμαστε πώς φτάνει σε κάθε γωνιά της χώρας. Αυτήν τη «δουλειά» κάνει ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) με τις γραμμές μεταφοράς υψηλής και υπερυψηλής τάσης – δηλαδή τους πυλώνες που βλέπουμε στην άκρη του δρόμου ή στις εθνικές οδούς. Το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας περιλαμβάνει 11.000 χιλιόμετρα εναέριων γραμμών και 800 χιλιόμετρα υποθαλάσσιων. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα έχει μια σπουδαία ιδιαιτερότητα, τα νησιά της. Στο 10ετές πλάνο που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ σχεδιάζει τη διασύνδεση σχεδόν όλων των νησιών του Αιγαίου με το ηπειρωτικό σύστημα μέσω ενός τεράστιου δικτύου υποβρύχιων καλωδίων.

Πώς μπαίνει ένα νησί στην «πρίζα»; Πολλά από τα νησιά είναι αποκλεισμένα ενεργειακά από την ηπειρωτική Ελλάδα, το οποίο σημαίνει ότι για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών χρησιμοποιούνται ρυπογόνες μονάδες που καίνε μαζούτ ή πετρέλαιο, εκπέμποντας ρύπους. Με βάση

42 lifo – 21.11.19

την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όμως, η εκπομπή ρύπων τιμωρείται με πρόστιμα, κάτι που σημαίνει διπλή ζημιά για τους Έλληνες: περιβαλλοντική ρύπανση και «φουσκωμένους» λογαριασμούς ρεύματος. Εκτός αυτού, συχνά το σύστημα δεν είναι σταθερό ή η τροφοδοσία με ηλεκτρική ενέργεια δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών ενός νησιού – ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες που η ζήτηση χτυπάει «κόκκινο» λόγω του τουρισμού. Οι διακοπές ρεύματος τον Αύγουστο δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στα δημοφιλή νησιά, όπως η Σκιάθος, η Κρήτη ή η Μύκονος.

Διασυνδέονται τα κυκλαδίτικα νησιά Ο ΑΔΜΗΕ λύνει οριστικά αυτό το πρόβλημα με επενδυτικό πρόγραμμα-μαμούθ ύψους 5 δισ. ευρώ που υλοποιεί σε βάθος δεκαετίας. Με βάση τον σχεδιασμό, φιλοδοξεί να «καλωδιώσει» τα νησιά των Κυκλάδων, τα Δωδεκάνησα, τα νησιά Βορείου Αιγαίου, τις Σποράδες και, φυσικά, την Κρήτη. Ήδη, η πρώτη φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων έχει υλοποιηθεί, με τη Σύρο και την Πάρο να έχουν διασυνδεθεί με υποβρύχιο καλώδιο υψηλής τάσης μέσω του Λαυρίου. Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η δεύτερη φάση των Κυ-

κλάδων για τη διασύνδεση της Άνδρου και της Τήνου και την ενίσχυση του Συστήματος σε Πάρο, Νάξο και Μύκονο. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο ΑΔΜΗΕ «άπλωσε» υπερσύγχρονα υποβρύχια καλώδια 150 kV στα θαλάσσια στενά Εύβοιας-Άνδρου και Άνδρου-Τήνου. Η υποβρύχια διασύνδεση μήκους 17,5 χλμ. ξεπερνά σε βάθος τα 500 μέτρα και αυτός ήταν ο λόγος που χρησιμοποιήθηκαν, πρώτη φορά παγκοσμίως, καλώδια υψηλής τάσης με συνθετικό οπλισμό, τα οποία σταθεροποιούν την τάση του δικτύου και ελαχιστοποιούν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το έργο θα ολοκληρωθεί με την υποθαλάσσια διασύνδεση της Νάξου με την Πάρο και τη Μύκονο και την κατασκευή νέου υποσταθμού στη Νάξο στις αρχές του 2020. Στην επόμενη (τρίτη) φάση θα ποντιστεί δεύτερο υποβρύχιο καλώδιο μεταξύ Λαυρίου και Σύρου για ενίσχυση της μεταφορικής ικανότητας. Έτσι, οδηγούμαστε στην τέταρτη φάση των Κυκλάδων, που βάζει στην «πρίζα» τη Σέριφο, τη Μήλο, τη Φολέγανδρο και τη Σαντορίνη. Σειρά παίρνουν οι Σποράδες, με τη διασύνδεση της Σκιάθου μέσω του Μαντουδίου Ευβοίας, καθώς και τα Δωδεκάνησα

και τα νησιά του βορειανατολικού Αιγαίου. Πρώτες έρχονται οι Σποράδες, που θα έχουν ηλεκτριστεί έως το 2022, ενώ η διασύνδεση των Δωδεκανήσων και του βορείου Αιγαίου σχεδιάζεται για το 2027-2030.

Τα καλώδια του ΑΔΜΗΕ φτάνουν ως την Κρήτη Ακόμα πιο σπουδαία, όμως, σε υλοποίηση, χρηματοδότηση και επιτακτικότητα είναι η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης. Το μεγαλύτερο ελληνικό νησί θα συνδεθεί με το ηπειρωτικό σύστημα με δύο καλώδια: το καλώδιο «Κρήτης-Πελοποννήσου» και το καλώδιο «Κρήτης-Αττικής»: Η πρώτη διασύνδεση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη με την εγκατάσταση καλωδίων στην Κρήτη και την αναβάθμιση και επέκταση των γραμμών μεταφοράς στην Πελοπόννησο από τα συνεργεία του ΑΔΜΗΕ. Το επόμενο καλοκαίρι θα ξεκινήσει και η πόντιση του καλωδίου μήκους 130 χλμ., του μεγαλύτερου υποβρύχιου καλωδίου ηλεκτρικού ρεύματος παγκοσμίως! Η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής είναι η μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση σήμερα στην Ελλάδα και υλοποιείται από τη θυγατρική του ΑΔΜΗΕ, Αριάδνη Interconnection.

Πριν από λίγες ημέρες, η «Αριάδνη» ανακοίνωσε τους αναδόχους για το πρώτο τμήμα του έργου που αφορά τις καλωδιακές συνδέσεις. Το δεύτερο τμήμα, που αφορά τους σταθμούς μετατροπής σε Αττική και Κρήτη, θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του χρόνου και τον Φεβρουάριο θα υπογραφούν όλες οι συμβάσεις με τις ανάδοχες εταιρείες, ώστε το 2023 η Κρήτη να ηλεκτρίζεται αποκλειστικά από το ηπειρωτικό σύστημα και τις ΑΠΕ. Σημειώνεται ότι σημαντικό θα είναι το οικονομικό όφελος από τη διασύνδεση της Κρήτης και για τα ελληνικά νοικοκυριά, αφού από τη μείωση των λογαριασμών Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας θα εξοικονομήσουν 400 εκατ. ευρώ ετησίως. «Η τεχνολογία συνεχούς ρεύματος που ενσωματώνει το εμβληματικό αυτό έργο αποτελεί σταθμό για το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, καθώς θέτει πρότυπα state of the art όχι μόνο για τις εγχώριες αλλά και για τις διεθνείς διασυνδέσεις. Τις τεχνολογίες αυτές, σε συνδυασμό με τις νέες απαιτήσεις που διαμορφώνονται στο ενεργειακό τοπίο της χώρας στο πλαίσιο της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο 35% του συστήματος έως το 2030 και της ανάπτυξης, για πρώτη φορά,

συστημάτων αποθήκευσης, σκοπεύει να αξιοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων» αναφέρει σχετικά ο κ. Μάνος Μανουσάκης, πρόεδρος και CEO του ΑΔΜΗΕ. Εκτός, όμως, από τα νησιά, ο ΑΔΜΗΕ αναβαθμίζει τις υποδομές μεταφοράς ενέργειας και στην ηπειρωτική χώρα. Στο τέλος του καλοκαιριού το ειδικό πλοίο του αναδόχου πόντισε το πρώτο καλώδιο Υπερυψηλής Τάσης (400 kV) στην Ελλάδα πλάι στη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, με τη βοήθεια φουσκωτών σκαφών, τεχνολογίας GPS, και δυτών. Η ενισχυμένη υποθαλάσσια γραμμή θα συνδέσει το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης της Μεγαλόπολης με τη γραμμή μεταφοράς Αχελώου-Διστόμου. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κρίσιμο έργο, το οποίο θα αυξήσει τη μεταφορική ικανότητα από και προς την Πελοπόννησο και θα ανοίξει τον δρόμο για ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας με στόχο ένα πιο ασφαλές αλλά και «καθαρό» σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη χώρα. Πολλές από τις διασυνδέσεις αυτές, όπως οι Κυκλάδες και η Κρήτη, υλοποιούνται με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.

21.11.19 – lifo

Πώς γίνεται πράξη η εξοικονόμηση

φάκελος εξοικονόμηση

αφιέρωμαενέργεια

Στην εξοικονόμηση το μέλλον της ενέργειας

το νέο ενεργειακό περιβάλλον που δημιουργείται πανευρωπαϊκά με επίκεντρο την απομάκρυνση από τον άνθρακα και τη στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) καταλυτικός αναμένεται να είναι ο ρόλος της εξοικονόμησης ενέργειας και της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας. Ωστόσο, όπως ανέφερε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γεράσιμος Θωμάς, μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου «Renewable & Storage Forum» που πραγματοποιήθηκε προ ημερών στην Αθήνα, για να γίνει πράξη η εξοικονόμηση χρειάζονται χρηματοδοτικά εργαλεία. «Βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για προγράμματα όπως το “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Το βλέπουμε στα προϊόντα που προσφέρουν οι τράπεζες». Για τα δημόσια κτίρια προωθούνται αλλαγές στο πρόγραμμα Ηλέκτρα. Σύμφωνα με ρύθμιση η οποία περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για τη ΔΕΗ και τη ΔΕΠΑ που συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή, προβλέπονται χρηματοδοτήσεις μέρους των επενδύσεων μέσω επενδυτικών δανείων αλλά και παρεμβάσεων από εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO), οι οποίες θα βασίζονται στην εγγυοδοσία του Ταμείου

44 lifo – 21.11.19

Παρακαταθηκών και Δανείων. Ο κτιριακός τομέας θεωρείται ο πιο ενεργοβόρος, καθώς καταναλώνει το 40% της συνολικής ενέργειας. Παρ’ όλα αυτά, από το 1980 έως σήμερα μόλις το 3% των κτιρίων στην Ελλάδα έχει κατασκευαστεί βάσει του ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Κι όμως, η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να αλλάξει την κτηματαγορά, όπως έχει επισημάνει πολλάκις ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Γιώργος Στασινός, «καθώς, όσοι επενδύουν σε ακίνητα υψηλής ενεργειακής απόδοσης και χαμηλής κατανάλωσης, βγαίνουν κερδισμένοι, τόσο από την εξοικονόμηση ενέργειας όσο και από την αύξηση της αξίας του ακινήτου». Στη λογική της δέσμευσης του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη για παροχή φορολογικών κινήτρων με στόχο την ενίσχυση των επενδύσεων ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος προωθήθηκε η πρόταση του υπουργείου Οικονομικών για έκπτωση φόρου. Σε ό,τι αφορά τον κτιριακό τομέα στην Ελλάδα, από τα περίπου 4,1 εκατομμύρια κτίρια το 79% είναι κατοικίες. Από αυτά το 85% μπορεί να ανακαινιστεί, ενώ το 15% δεν επιδέχεται ενεργειακή αναβάθμιση. Οι ρυθμοί

ανακαίνισης των κτιρίων στην Ευρώπη ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αλλά, συνολικά, είναι σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο (από 0,4 έως 1,5%). Δεν είναι τυχαίο ότι το 75% των κτισμάτων στην Ε.Ε. έχει μη αποδεκτή κατανάλωση ενέργειας. Πάντως, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μετά τα επιτυχημένα προγράμματα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον» Ι και ΙΙ, αναζητά πόρους για ένα νέο, τρίτο πρόγραμμα. Παράλληλα, καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης έως το 2030 θα παίξουν και τα κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (Nearly Zero Energy Buildings-nZEB). Από τις αρχές του 2021 όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι nZEB, ενώ για τα νέα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα η υποχρέωση αυτή έπρεπε να έχει εκπληρωθεί ήδη.

Πώς επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση Γενικότερα, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, σύμφωνα με τον σύμβουλο Εξοικονόμησης Ενέργειας και Ενεργειακών Αγορών κ. Βασίλη Ράλλη, επιτυγχάνεται όταν με το ίδιο

επίπεδο κατανάλωσης ενέργειας επιτυγχάνεται μεγαλύτερη απόδοση ενέργειας ή όταν επιτυγχάνεται η ίδια απόδοση με μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Για να γίνει κατανοητή η σημασία της εξοικονόμησης, ο κ. Ράλλης δίνει ένα παράδειγμα για μια επιχείρηση, όπου το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας είναι η τιμή P (π.χ. 100 ευρώ) επί την καταναλωμένη ποσότητα Q (π.χ. 1.000 κιλοβατώρες-KWh). Σε αυτή την περίπτωση το συνολικό κόστος είναι 100.000 ευρώ (100x1.000). Έως σήμερα η έμφαση δίνεται στην τιμή: οι πάροχοι ρεύματος προσφέρουν συνήθως φθηνότερη τιμή και οι πελάτες προσπαθούν να αξιολογήσουν ποια είναι η καλύτερη προσφορά, ώστε να περιορίσουν τη δαπάνη τους. «Όμως το κρίσιμο στοιχείο στην εξίσωση είναι η κατανάλωση κι αυτό γιατί αν μειωθεί η ποσότητα κατανάλωσης (ας πούμε 15%), θα μειωθεί άμεσα και το συνολικό κόστος (σε 85.000 ευρώ). Συνεπώς, η επίδραση της τιμής αναλογικά δεν είναι τόσο σημαντική» εξηγεί ο κ. Ράλλης. Πώς επιτυγχάνεται η εξοικονόμηση; Με νέα τεχνολογία αλλά και αλλαγή νοοτροπίας. Οι τεχνολογικές λύσεις αφορούν π.χ. τον φωτισμό, τη θέρμανση-ψύξη, την αυτοπαραγωγή

ενέργειας, το λεγόμενο και net-metering (π.χ. εγκατάσταση φωτοβολταϊκών), την αναβάθμιση του εξοπλισμού, την εγκατάσταση μηχανογραφικών συστημάτων για τη μέτρηση και παρακολούθηση της κατανάλωσης κ.λπ. «Καθεμία από τις παραπάνω λύσεις ή, ακόμα καλύτερα, ο συνδυασμός τους οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης, επιτυγχάνοντας τον ίδιο βαθμό ενεργειακής απόδοσης. Ιδιαίτερα, δε, σε κτίρια μεγάλης ηλικίας, ο βαθμός εξοικονόμησης που δύναται να επιτευχθεί είναι εξαιρετικά σημαντικός» αναφέρει ο σύμβουλος Εξοικονόμησης Ενέργειας. Οι συγκεκριμένες επεμβάσεις και αλλαγές, για να υλοποιηθούν, απαιτούν κεφάλαια, τα οποία, ανάλογα με την περίπτωση, διαφέρουν. «Και στο σημείο αυτό όμως η εξοικονόμηση υπερτερεί σε σχέση με τον κλασικό τρόπο χρηματοδότησης: η υλοποίηση της τεχνικής λύσης προσφέρει μείωση της κατανάλωσης και συνεπώς εξοικονόμηση κεφαλαίων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της επένδυσης. Τέλος, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι και θέμα νοοτροπίας. Η πιο καθαρή και φτηνή μορφή ενέργειας είναι αυτή που εξοικονομούμε κάνοντας σωστή χρήση της τεχνολογίας, καλύπτοντας τις πραγματικές

μας ανάγκες χωρίς σπατάλες, με σεβασμό προς το περιβάλλον» σημειώνει ο κ. Ράλλης.

Στο «παιχνίδι» μεταφορές και βιομηχανία Εκτός από τον κτιριακό τομέα, σημαντικά μέτρα πολιτικής για την εξοικονόμηση πρέπει να ληφθούν και στον τομέα των μεταφορών. Σε εξέλιξη βρίσκονται χρηματοδοτήσεις με στόχο την ανανέωση σημαντικού ποσοστού του στόλου των αστικών λεωφορείων, καθώς και η επέκταση σε μετρό και τραμ. Η ανάπτυξη σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας αποτελεί ένα επιπρόσθετο μέτρο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των μεταφορών. Επίσης, στις σκέψεις της κυβέρνησης βρίσκεται η παροχή φορολογικών και οικονομικών κινήτρων για την αντικατάσταση επιβατικών οχημάτων και ελαφριών φορτηγών με νέα, ενεργειακά αποδοτικότερα οχήματα ή ακόμα και ηλεκτροκίνητα, παρότι η ηλεκτροκίνηση έχει μέλλον μπροστά της έως ότου καταστεί βιώσιμη. Όσο για τον βιομηχανικό τομέα, έχουν σχεδιαστεί χρηματοδοτικά προγράμματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο και του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2014-2020.

21.11.19 – lifo

Αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης της λαθρεμπορίας

αφιέρωμαενέργεια

Τι «θρέφει» το λαθρεμπόριο καυσίμων φάκελος καύσιμα

46 lifo – 21.11.19

πό τα κυριότερα προβλήματα του κλάδου των καυσίμων συνεχίζουν να είναι η παραβατικότητα, το λαθρεμπόριο, η νοθεία και οι πειραγμένες αντλίες, χωρίς τίποτα να έχει αλλάξει εδώ και χρόνια. Το αντίκτυπο στην εθνική οικονομία, στους Έλληνες καταναλωτές, στους εργαζόμενους στην αγορά καυσίμων και στις υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου είναι μεγάλο. Αν και το τελευταίο διάστημα, με τη δραστηριοποίηση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), έχουν γίνει κάποια βήματα προόδου, υπάρχουν ακόμα πολλές εκκρεμότητες, οι οποίες επιτρέπουν σε επιτήδειους να συνεχίζουν ανεμπόδιστα να κερδοσκοπούν. «Είναι επιτακτική ανάγκη να ολοκληρωθεί η εφαρμογή όλων των μέτρων που έχουν νομοθετηθεί, αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα, και παράλληλα να ενισχυθούν κατάλληλα οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες, ώστε να προχωρήσουν σε ουσιαστικούς ελέγχους της αγοράς» επισημαίνουν τα στελέχη του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ). Για να εφαρμοστούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα μέτρα για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας στα καύσιμα θεωρείται απαραίτητο να οριστεί ένας φορέας που θα έχει όλη την ευθύνη για την ολοκλήρωση του έργου. Σύμφωνα με τα μέλη του ΣΕΕΠΕ, η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και γενικά της παρανομίας στην αγορά καυσίμων δεν είναι υπόθεση μόνο μίας υπηρεσίας, της ΑΑΔΕ, αλλά όλων των αρμόδιων υπηρεσιών και ελεγκτικών μηχανισμών. Δεν είναι τυχαίο ότι η πιστοποίηση των ογκομετρήσεων στα διαμερίσματα των βυτιοφόρων αναβάλλεται για μετά τα πέντε έως και τα δέκα χρόνια. Όσο για την εγκατάσταση των συστημάτων εισροών-εκροών στα πρατήρια (παρακολούθηση και ηλεκτρονική μετάδοση δεδομένων εισροών και εκροών καυσίμων στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας), η πρώτη απόφαση είχε

εκδοθεί ήδη από το 2010. Ωστόσο, ο στόχος για την πλήρη λειτουργία των συστημάτων στα πρατήρια έχει μετατεθεί από το τέλος του 2018 στο τέλος του 2021. Η υπουργική απόφαση σχετικά με τον τρόπο, τον χρόνο και τη συχνότητα αποστολής των στοιχείων των πρατηρίων στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων για διασταύρωση ακόμα εκκρεμεί. Με την υφιστάμενη διαδικασία, οι πρατηριούχοι καταχωρίζουν οι ίδιοι τα στοιχεία της προμηθεύτριας εταιρείας στο σύστημα και δεν υπάρχει τρόπος διασταύρωσης της ορθότητας αυτών των στοιχείων (το σύστημα δεν είναι αυτοματοποιημένο). Κρίσιμο σημείο ουσιαστικής πίεσης ώστε να επιβληθούν τα συστήματα εισροών-εκροών είναι η εφαρμογή της διάταξης που απαγορεύει στις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών να εφοδιάζουν δεξαμενές που δεν διαθέτουν τον οριστικό μοναδικό αριθμό ΑΜΔΙΚΑ, τον οποίο αποκτά κάθε δεξαμενή διασυνδεδεμένη με σύστημα εισροών-εκροών στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Όπως καταγγέλλει ο ΣΕΕΠΕ, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, σήμερα, κατά τις παραδόσεις καυσίμων στο πρατήριο, αναγνωρίζεται μόνο η μέτρηση με τη βέργα επί βυτίο και όχι η μέτρηση του συστήματος εισροών-εκροών. Ουσιαστικά, δηλαδή, δεν αναγνωρίζονται οι ενδείξεις του συστήματος εισροών-εκροών. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΕΠΕ, κ. Γιάννη Αλιγιζάκη, ο σύνδεσμος επιθυμεί να συνεργαστεί με την πολιτεία και μάλιστα να συνεισφέρει οικονομικά ώστε να χρηματοδοτηθεί η ταχεία και πλήρης εφαρμογή στην αγορά καυσίμων των συστημάτων εισροών-εκροών και άλλες δράσεις πάταξης της παραβατικότητας. Το ελληνικό Δημόσιο εκτιμάται ότι χάνει ετησίως περί τα 300 εκατ. ευρώ εξαιτίας του λαθρεμπορίου καυσίμων. Ωστόσο, το πρόβλημα του κλάδου δεν περιορίζεται στη μερική εφαρμογή του συστήματος εισροών-εκροών. Ακόμα εκκρεμεί η τροποποίηση της απόφασης για τον καθορισμό των

προδιαγραφών, της διαδικασίας και των λεπτομερειών για την εγκατάσταση συστήματος GPS σε βυτιοφόρα, η οποία ήταν ουσιαστικά ανεφάρμοστη. Επίσης, επείγει η εντατικοποίηση των ελέγχων στην αγορά καυσίμων και ο συντονισμός των ελεγκτικών υπηρεσιών για την καταπολέμηση φαινομένων όπως: Παράνομες παρεμβάσεις στη λειτουργία των αντλιών στα πρατήρια. Πρέπει, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες των περιφερειών, να προβαίνουν σε άμεση αφαίρεση της άδειας λειτουργίας του πρατηρίου που παρανομεί. Λαθρεμπορία στο πετρέλαιο κίνησης, στο υγραέριο κίνησης, στα ναυτιλιακά καύσιμα. Νόθευση καυσίμων με χημικά και άλλες ουσίες. Επίσης, πρέπει να ενισχυθεί και να εκσυγχρονιστεί η λειτουργία των ΚΕΔΑΚ (Κλιμάκια Ελέγχου Διακίνησης και Αποθήκευσης Καυσίμων), ώστε να επεκταθεί ο έλεγχος σε όλη την επικράτεια (συμπεριλαμβανομένων και των νησιών), να πραγματοποιείται έλεγχος και στις υπόλοιπες (πλην των πρατηρίων) δραστηριότητες εμπορίας καυσίμων, να μην ισχύουν οι ίδιες κυρώσεις για την αμέλεια/αστοχία και τον δόλο και να έχουν πιστοποιημένο εξοπλισμό τα αυτοκίνητα των ΚΕΔΑΚ, ώστε να διενεργείται οριστικός έλεγχος των δειγμάτων. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι η αγορά στα νησιά, σύμφωνα με τον ΣΕΕΠΕ, είναι πιο υγιής λόγω ανυπαρξίας λαθρεμπορίου και παραβατικών συμπεριφορών εκ μέρους των πρατηριούχων, όσον αφορά τη διάθεση μειωμένων ποσοτήτων και νοθευμένης ποιότητας στον τελικό καταναλωτή. Αντίθετα, σύμφωνα και με τα στοιχεία των ερευνών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), τα φαινόμενα λαθρεμπορίου και παραβατικότητας παρατηρούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας, εξαιτίας της εύκολης πρόσβασης των πρατηρίων σε πηγές που ευνοούν την παραβατικότητα.

21.11.19 – lifo

48 lifo – 21.11.19