LiFO Good Business Directory 2022

σχήματα στις

αγορές, αλλά και μιας

και ενός καλπάζοντος υπερπληθωρισμού που ταλαιπωρούν τον επιχειρηματικό κορμό της χώρας. Ανάμεσα στη ζοφερή πραγματικότητα των ημερών, οι πολυμήχανες και ακούραστες ελληνικές επιχειρήσεις αποτελούν έναν φωτεινό φάρο ελπίδας για το μέλλον. Στις σελίδες του τεύχους μας θα συναντήσετε δεκάδες παραδείγματα που αποδεικνύουν περίτρανα γιατί το ελληνικό επιχειρείν συνοδεύεται από μια πνοή αισιοδοξίας: από Έλληνες startuppers που ξεκίνησαν από το σαλόνι του σπιτιού τους για να κατακτήσουν τα παγκόσμια επιχειρηματικά κέντρα μέχρι ιστορικές οικογενειακές ελληνικές επιχειρήσεις που εξακολουθούν να καινοτομούν ακόμα και έναν ολόκληρο αιώνα μετά την ίδρυσή τους. Ταυτόχρονα, επιχειρηματίες της πόλης μας που ενηλικιώθηκαν βγαίνοντας από μια κρίση μάς μιλούν για το πώς είναι να επιχειρεί κανείς μπαίνοντας σε μια άλλη, ενώ καθιερωμένοι Έλληνες entrepreneurs μοιράζονται μαζί μας τα μυστικά και τις δυσκολίες του επιχειρηματικού τους ταξιδιού. Την ώρα που οι παγκόσμιες προκλήσεις ολοένα και πληθαίνουν και απαιτούν τη συστράτευση όλων μας για να λυθούν, ο ρόλος των επιχειρήσεων αποκτά σήμερα διττή σημασία που ξεπερνά την οικονομική και παραγωγική τους διαδικασία. Από την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι την κοινωνική αλληλεγγύη, από τη βιωσιμότητα μέχρι την ισότητα, τα προβλήματα της εποχής μας περνούν μέσα από το γραφείο, τα προϊόντα και το αποτύπωμα των εταιρειών. Και εκεί, φυσικά, υπάρχει λόγος για να οπλιστεί κανείς με αισιοδοξία. Ολοένα και περισσότερο τα τολμηρά προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις της χώρας μας χαράσσουν τον δρόμο προς ένα πράσινο και δίκαιο μέλλον. Το «Good Business Directory», λοιπόν, είναι μια προσπάθεια να βουτήξουμε στα νερά του ελληνικού επιχειρείν. Να έρθουμε κι εμείς αντιμέτωποι με τη φιλοσοφία μιας σύγχρονης επιχείρησης, να μάθουμε περισσότερα για το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων που αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς στην Ελλάδα, να αναδείξουμε θετικά πρότυπα και βέλτιστες εταιρικές πρακτικές. Και, τέλος, να οραματιστούμε με τη σειρά μας πώς είναι να ξεκινάει κανείς από το μηδέν και να καταλήγει να δημιουργεί ευκαιρίες που ανατρέπουν την αγορά, που μεταμορφώνουν τη χώρα και καθορίζουν τον τρόπο ζωής του καθενός μας.

Κροκίδα

CONCEPT

ΤΕΥΧΟΥΣ: Νίκος Ευσταθίου / ADVERTISING DIRECTOR: Ξένια Στασινοπούλου / ADVERTISING MANAGER: Δημήτρης Βουκελάτος / CREATIVE DIRECTOR ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ: Γιάννης Καρλόπουλος / ΑΤΕΛΙΕ: Μαργαρίτα Καμαριώτη, Βανέσσα Φερλέ, Μπιάνκα Σαμαρά / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Μαρία Δρουκοπούλου, Μυρτώ Αθανασοπούλου / ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Ζωή Παρασίδη, Γιάννης

«Ερευνώ - Καινοτομώ»,

300 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Η αύξηση των υπερεκπτώσεων για δαπάνες σε R&D από το 130% στο 200% αποτελεί ένα σημαντικό φορολογικό κίνητρο προκειμένου να ωθήσουμε τις ελληνικές επιχειρήσεις να επενδύσουν περισσότερο σε έρευνα και ανάπτυξη αλλά και να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερους επενδυτές από το εξωτερικό. Ήδη η χώρα μας αποτελεί έναν επενδυτικό προορισμό που προσελκύει το επιχειρηματικό ενδιαφέρον παγκόσμιων πρωταθλητών όπως οι Microsoft, EY, Applied Materials, Pfizer, Cisco, Amazon, Volkswagen κ.ά. Ακόμη, πρόσφατα προχωρήσαμε στη σύναψη μια νέας σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για τη στήριξη της ερευνητικής δραστηριότητας που διεξάγεται στη χώρα. Έξι μεγάλα ερευνητικά κέντρα που υπάγονται στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του υπουργείου Ανάπτυξης πρόκειται να λάβουν συνολική χρηματοδότηση ύψους 119 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ για την υποστήριξη της κατασκευής πολλαπλών ερευνητικών υποδομών, την αναβάθμιση και επέκταση υφιστάμενων εγκαταστάσεων καθώς και για την προμήθεια υπερσύγχρονου τεχνολογικού, εργαστηριακού και επιστημονικού εξοπλισμού. Εκτός από τη βελτίωση των υποδομών των ανωτέρω ερευνητικών κέντρων της χώρας, το επενδυτικό πρόγραμμα της ΕΤΕπ αναμένεται να αποφέρει και νέες –περισσότερες από 700– καλά αμειβόμενες και ποιοτικές θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης, 525 εκ των οποίων απευθύνονται σε ερευνητικό δυναμικό υψηλής κατάρτισης.

Αισιόδοξο επενδυτικό τοπίο

Ταχύτερη ανάπτυξη Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση από τα στοιχεία του 2021 είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού επενδυμένου κεφαλαίου διοχετεύθηκε σε ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις που μετρούν 3-5 χρόνια ζωής. Πρόκειται για μια σημαντική διαφορά με το 2020, όταν οι πιο ώριμες start-ups πρωτοστάτησαν στο chart. Αυτό δείχνει ότι ολοένα και περισσότερες ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις πλησιάζουν πιο ρήγορα το στάδιο της αναβάθμισης και της επέκτασης στον επιχειρηματικό τους κύκλο.

Aύξηση εργαζομένων στις ελληνικές start-ups  Από τους περίπου 13.000 νέους εργαζόμενους, τα 2/3 διατηρούν την έδρα τους στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες εξ αποστάσεως εργασίας και εδρεύουν κάπου αλλού. Οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν για ταλέντα με έδρα την Ελλάδα παρουσίασαν θεαματική ανάπτυξη, καθώς 2.304 νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν μόνο το 2021.

15 κορυφαίοι τομείς όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης

• Εμπόριο

• Διοίκηση Επιχειρηματικών Διαδικασιών

• Cloud Computing

• Μάρκετινγκ και Διαφήμιση

• Αυτοκίνηση

• Τραπεζικός τομέας

• Φαρμακοβιομηχανία και διαγνωστική

• Utilities

• Τουρισμός και φιλοξενία

• Χώρος εργασίας

• Ναυτιλία

• Υγεία και τηλεϊατρική

• Κατασκευή και τηλεπικοινωνίες

• Ιατρικά λογισμικά

• Αγροτεχνολογία

Η ευκαιρία της διασποράς Οι Έλληνες της διασποράς μπορεί να καινοτομούν εκτός τους ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος, ωστόσο πολλοί από αυτούς έχουν το βλέμμα στραμμένο στη χώρα μας. Η Endeavor εντόπισε 523 νεοφυείς επιχειρήσεις της διασποράς των οποίων η αξία εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 100 δισ. δολάρια. Μια γέφυρα που θα ένωνε τους δύο κόσμους, δηλαδή το εγχώριο νεοφυές επιχειρείν και τις start-ups της διασποράς, θα είχε αναμφίβολα αμέτρητα και εκθετικά οφέλη.

* Τα δεδομένα προέρχονται από την ετήσια έκθεση της Endeavor με τίτλο «Greek-Tech Ecosystem Insights», και αφορούν το 2021.

ακρίβεια, εδώ

σεγμένη

ανάλογα

συνθήκες της εποχής.

ιστορία του διάσημου ποτού, που δεν είναι ούτε κονιάκ ούτε μπράντι, είναι τόσο συναρπαστική που θυμίζει κινηματογραφική ταινία. Ένα εντυπωσιακό success story που ξεκινά από το 1888, όταν ο Σπύρος Μεταξάς δημιούργησε το δημοφιλές οινοπνευματώδες απόσταγμα, ένα μείγμα μπράντι και κρασιού που παράγεται από σταφίδες –για την ακρίβεια από σουλτανίνα, σαββατιανό και μαύρη κορινθιακή σταφίδα–και έπειτα συνδυάζεται με ένα ωριμασμένο κρασί από μοσχάτο σταφύλι Σάμου και Λήμνου. Το Metaxa αντλεί έμπνευση από πολλές γωνιές της Ελλάδας, ωστόσο δεν ανήκει σε καμιά κατηγορία ποτού: είναι ένα 100% αυθεντικό προϊόν.

στη Χαλκίδα το 1848 και με καταγωγή από τα Ψαρά, ο Σπύρος Μεταξάς ανήκε σε μια μεγάλη οικογένεια εμπόρων μεταξιού. Το κανονικό του επίθετο ήταν Βρούλος, αλλά, λόγω της ενασχόλησής της με το μετάξι, η οικογένειά του υιοθέτησε το «Μεταξάς», με το οποίο όλοι μας έχουμε συνδέσει το κεχριμπαρένιο ποτό. Στις αρχές του 1870, ο Μεταξάς αφήνει πίσω του την οικογενειακή επιχείρηση για να εγκατασταθεί στον Πειραιά, ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της εποχής, και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στο εμπόριο, ιδρύοντας μια εταιρεία για αποικιακά είδη, ενώ ταυτόχρονα γίνεται ιδιοκτήτης μιας ταβέρνας της περιοχής. Πολυταξιδεμένος άνθρωπος, με δημιουργικό πνεύμα, με τη βοήθεια του αδελφού του Ηλία Α. Μεταξά αγοράζει τα μηχανήματα ενός παλιού αποστακτηρίου και πολύ κοντά στην πλατεία Καραϊσκάκη, στην οδό Αριστείδου 7, όπου

βρισκόταν πρωτύτερα η άλλη εταιρεία του, ιδρύει την κονιακοποιία-ποτοποιία Μεταξά. Στο ξεκίνημά της, εκτός από «κονιάκ» και αψέντι, παρήγε μαστιχάτο, σαρτρέζ, βενεδικτίνη, κερασό, κακάο και βερμούτ τύπου Τορίνο, ενώ είχε καταφέρει να προμηθευτεί τα είδη εμφιάλωσης των ποτών από τη Μασσαλία. Ο θρύλος λέει πως το σήμα-κατατεθέν του ποτού και του εργοστασίου, ο περίφημος σαλαμινομάχος, προήλθε από ένα αρχαίο νόμισμα που χρονολογείται από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών για το χτίσιμο του αποστακτηρίου. Αργότερα στην επιχείρηση θα προστεθούν δύο ακόμη μέλη της οικογένειας, ο νεότερος από τα αδέλφια, Γεώργιος Α. Μεταξάς, και από το 1890 και ο Αλέξανδρος Α. Μεταξάς. Ο Σπύρος Μεταξάς από την αρχή ήθελε να εξαγάγει το προϊόν του. Έτσι από πολύ νωρίς, στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, κάνει ανοίγματα προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τη Ρωσία, την Αίγυπτο και τη Ρουμανία. Μάλιστα, από τότε η εταιρεία φημίζεται για τις πρωτοποριακές διαφημιστικές καμπάνιες της στον Τύπο, σε θέατρα, λέσχες και αθλητικά γεγονότα, με αφίσες σε όλη την Ευρώπη, μπουκάλια-μικρογραφίες κ.λπ. Οι πρώτες εξαγωγές σε Οθωμανική Αυτοκρατορία και Αίγυπτο ξεκινούν ήδη από το 1892, ενώ την ίδια χρονιά εμφανίζεται και η πρώτη διαφημιστική καταχώριση. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1895, το METAXA κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση της Βρέμης, κατακτώντας πλέον μια διεθνή διάκριση.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα θα αποκτήσει άλλη μια διάκριση, το βραβείο Grand Prix στη Διεθνή Έκθεση του Σαν Φρανσίσκο. Δυστυχώς, ο Σπύρος Μεταξάς δεν πρόλαβε να δει τη συγκεκριμένη επιτυχία. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία εξήντα ενός ετών,

1909,

πολέμους. Η παραγωγή σταμάτησε μονάχα κατά

περίοδο της γερμανικής κατοχής, αν και, παρά τους βομβαρδισμούς στο λιμάνι, το κτίριο του εργοστασίου παρέμεινε όρθιο. Τη δεκαετία του ’60 αναλαμβάνουν το προϊόν τα δυο εγγόνια του Σπύρου Μεταξά, ο Ηλίας και ο Σπύρος, ακολουθώντας πιστά και με επιτυχία τα χνάρια του παππού τους και απογειώνοντας το brand, χάρη στην απόφασή τους να το διαφημίσουν σε παγκόσμια αθλητικά γεγονότα. Το 1968 το εργοστάσιο και οι εγκαταστάσεις παλαίωσης και αποθήκευσης της εταιρείας μεταφέρθηκαν στην Κηφισιά, όπου παραμένουν μέχρι και σήμερα. Το 1989 η οικογένεια Μεταξά παραχώρησε το brand της, το οποίο το 2000 έγινε μέλος της εταιρείας Rémy Cointreau. Το μοναδικό αυτό ποτό σήμερα εξάγεται σε πάνω από σαράντα χώρες και συμπεριλαμβάνεται τακτικά στις λίστες υψηλού κύρους με τα 100 πιο δημοφιλή ποτά παγκοσμίως. Οι πιο σημαντικές αγορές εκτός Ελλάδας παραμένουν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία, και τα κράτη της Βαλτικής, αλλά και χώρες στη Δυτική Ευρώπη όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Αγγλία. Επίσης κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και στον Καναδά, ενώ πρόσφατα λανσαρίστηκε στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά της Ινδίας. Το συναντάμε σε πέντε διαφορετικές ποιότητες: τριών αστέρων (τουλάχιστον τριών ετών), πέντε αστέρων (τουλάχιστον πέντε ετών) και επτά αστέρων (τουλάχιστον επτά ετών), δώδεκα αστέρων (τουλάχιστον δώδεκα ετών) και Private Reserve με αποστάγματα άνω των 30 ετών. Εξαιρούνται οι διάφορες επετειακές συλλεκτικές εκδόσεις του, όπως οι ΜΕΤΑΧΑ ΑΕΝ Three Generations αλλά και το METAXA 5 Stars Greek Orange.

-

Μέχρι σήμερα η συνταγή του ποτού παραμένει η ίδια με αυτήν που δημιουργησε ο Σπύρος Μεταξάς πριν από έναν ολόκληρο αιώνα: ωριμάζει σε χειροποίητα γαλλικά δρύινα βαρέλια των 3.500 λίτρων για χρονική περίοδο που μπορεί να διαρκέσει πολλές δεκαετίες, ανάλογα με το προϊόν, πριν αρωματιστεί με ένα blend από μεσογειακά βότανα που παραμένει μυστικό από το 1888. Την παράδοση και τον αυθεντικό χαρακτήρα του ποτού συνεχίζει σήμερα ο Κωνσταντίνος Ράπτης, o πέμπτος Metaxa Master στην ιστορία της επιχείρησης. Η αφοσίωσή του στον Οίκο Μεταξά ξεκίνησε το 1985, όταν, έχοντας μόλις πάρει πτυχίο στη Χημεία και στην Οινολογία από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, έφερε στον οίκο το απαράμιλλο πάθος του για το κρασί «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η εταιρεία τα τελευταία χρόνια αφορούν

προσπάθεια που κάνουμε ώστε να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε παγκοσμίως το προϊόν», εξηγεί ο κ. Ράπτης. «Ταυτόχρονα όμως προσπαθούμε να συνεισφέρουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη με στόχο τη μείωση της έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζεται με τις δραστηριότητές μας κατά 50% μέχρι το έτος 2030. Δεν μπορώ να μη μιλήσω για το νέο “σπίτι” του ΜΕΤΑΧΑ στη Σάμο, το ΜΕΤΑΧΑ LIKNON, που κρύβεται μέσα στον δικό μας οργανικό αμπελώνα με Μοσχάτο Σάμου και προσφέρει στους επιλεγμένους επισκέπτες του μια μοναδική εμπειρία που αναδεικνύει την κληρονομιά και τη δεξιοτεχνία του oίκου μας, προσφέρoντας αυθεντική ελληνική φιλοξενία», συμπληρώνει. Εκατόν τριάντα τέσσερα χρόνια αργότερα, το κεχριμπαρένιο ποτό δεν συνδέεται πλέον μονάχα με την απόλαυση και την ποιότητα αλλά και με μια συναρπαστική ιστορία οικογενειακής επιχείρησης που από τα αποστακτήρια του Πειραιά έφτασε να ταξιδεύει σε κάθε γωνιά του κόσμου και να κατακτά αμέτρητες καρδιές ανά τον πλανήτη. Εικόνα από το περίφημο αποστακτήριο του Πειραιά.

ΕΝΑ NEW AGE ΦΥΤΟΠΩΛΕΙΟ - ΓΚΑΛΕΡΙ Ένας νέος χώρος τέχνης, αυτό ήταν το σχέδιο του Ολλανδού Vincent Theunissen όταν μετακόμισε στην Αθήνα μισό χρόνο πριν εμφανιστεί η πανδημία, μερικούς μήνες πριν επιστρέψει εδώ και η Θάλεια Παρασκευά, με την οποία πρωτοσυναντήθηκαν στο Βερολίνο, ενώ εργάζονταν για ένα art project space. Μέχρι εκείνος να πάρει τον χρόνο του στην πόλη και να περιηγηθεί σε αυτήν, ο κορωνοϊός εμφανίστηκε αναπάντεχα και ο χώρος για το πρώτο του προσωπικό εγχείρημα δεν είχε βρεθεί. Μέσα στις καραντίνες άρχισαν

να συνδυάσουν την τέχνη που ήθελαν να αναδείξουν με ένα καθημερινό αντικείμενο, από τη στιγμή μάλιστα που

ανοίγαμε

φυτοπωλείο, έστω και

γκαλερί, θα απευθυνόμασταν

Παράλληλα, εκείνη

είχε παγώσει, αναρωτιόμασταν λοιπόν κατά πόσο ο κόσμος είχε τη διάθεση να δει και να αγοράσει τέχνη. Γι’ αυτό σκεφτήκαμε να την παντρέψουμε με ένα αντικείμενο που απευθύνεται σε ένα ευρύτερο, από οικονομικής άποψης, κοινό, τα φυτά, που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ψυχολογία εκείνων που θα τα αγοράσουν και θα τα φροντίσουν». Λίγα βήματα από το μετρό της Ακρόπολης βρήκαν ένα μεγάλο ψηλοτάβανο μαγαζί που τους πήρε χρόνο να γεμίσει, αλλά χωράει και τις δυο αγάπες τους – εκεί πλέον συναντιούνται τόσο εκείνοι που ψάχνονται με τα εικαστικά όσο και οι plant parents αυτής της πόλης. Ούτε η Θάλεια Παρασκευά ούτε ο Vincent Theunissen είχαν επιχειρήσει ποτέ ξανά. «Με όσους Έλληνες μιλούσαμε μας έλεγαν “είστε με τα καλά σας; Θα ανοίξετε επιχείρηση για να πληρώνετε τόσους φόρους;”. Ήταν ένα ρίσκο για εμάς, το επιχειρείν δεν το γνωρίζουμε καλά ακόμα, με τα λογιστικά και με τα οικονομικά δυσκολευόμαστε, εννοείται ότι προσπαθούμε πάντα να ακολουθούμε τις σωστές συμβουλές. Γίνονται και λάθη, αλλά κάναμε αυτό το βήμα γιατί θέλαμε πολύ να δημιουργήσουμε κάτι δικό μας. Άλλωστε, κάποιος πρέπει να τις ανοίξει και αυτές τις επιχειρήσεις».

περίοδο

Στη δική τους περίπτωση, η πανδημία βοήθησε. Η συλλογή φυτών είναι ένα χόμπι που διαδόθηκε κατά τη διάρκειά της. Από τη στιγμή που ήμασταν κλεισμένοι στα σπίτια μας, ψάχναμε τρόπους για να κάνουμε την παραμονή μας σε αυτά πιο ευχάριστη, και τα φυτά μάς έδωσαν μια διέξοδο – αυτό το επιβεβαιώνουν οι νέες διευθύνσεις που εμφανίστηκαν τα τελευταία τρία χρόνια και είναι αφιερωμένες σε αυτά. «Ο κορωνοϊός δεν μας φόβισε, ίσα-ίσα μας έδωσε ώθηση να προχωρήσουμε στην υλοποίηση της ιδέας μας», θα μου πουν. Όσο για το κομμάτι της τέχνης του Rizom, μέσα στην καραντίνα παρατήρησαν ότι πολλοί ήταν εκείνοι οι καλοτεχνίτες που ξεκίνησαν να ασχολούνται με τον πηλό, φτιάχνοντας κεραμικά τα οποία φέρνουν περισσότερο σε γλυπτά παρά σε χρηστικά αντικείμενα. Στόχος τους, λοιπόν, είναι να φιλοξενούν νεαρούς, ανερχόμενους καλλιτέχνες που δεν εκπροσωπούνται κάπου αλλού και δεν τους δίνεται χώρος στις μεγάλες γκαλερί. Ορισμένοι από αυτούς ήταν φίλοι τους, μερικούς τους γνώρισαν μέσω Instagram, κάποιοι περνούσαν έξω από το μαγαζί και είδαν το έργο ενός γνωστού τους, έτσι πήραν το θάρρος να περάσουν το κατώφλι του Rizom και να μιλήσουν με τους δημιουργούς του, με αποτέλεσμα ήδη από την επόμενη μέρα να φιλοξενείται εκεί και ένα δικό τους έργο. Αγοράζει η Αθήνα τέχνη από πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες; «Μπορεί να ξέρουμε κόσμο που παρακολουθεί τα εικαστικά, αλλά το αγοραστικό κοινό της τέχνης δεν το ξέρουμε καθόλου, ούτε καν πώς να το πλησιάσουμε. Χρειαζόμαστε δουλειά ακόμα σε αυτό το κομμάτι, οπότε συνήθως θα μπει κάποιος για να δει την έκθεση και τελικά θα φύγει με ένα φυτό» το οποίο μπορεί να ανήκει στην κατηγορία των αλοειδών, που τους αρέσει ιδιαίτερα, να είναι τροπικό, σπάνιο και με διαφορετικές υφές, και το έχουν τοποθετήσει έτσι στον χώρο, ώστε να επικοινωνεί χρωματικά με έναν πίνακα που έχουν κρεμάσει δίπλα του. «Μπορεί, λοιπόν, να μη διαθέτει κανείς τα χρήματα να αγοράσει το έργο, αλλά θα βρει την ίδια παλέτα σε ένα φυτό ακριβώς δίπλα του, το οποίο είναι πολύ πιο προσιτό». Έξυπνα το σκέφτηκαν.

έχει υπάρξει γεωπόνος, γραμματέας, σερβιτόρα, «στυλίστρια με τεράστια αποτυχία», όπως μου είχε πει όταν την πρωτοσυνάντησα σε μια στοά της Παλλάδος, στην πρώτη έδρα του brand της που εμφανίστηκε το 2018 και είναι αφιερωμένο στις κάλτσες. Ο κορωνοϊός εμφανίστηκε όταν ακόμα ήταν στην αρχή της η εταιρεία της, «ένιωσα ότι θα είναι ένα τεράστιο χαστούκι, αρχικά φοβήθηκα, αλλά τελικά ήμουν από τους τυχερούς, αφού τα online shops άνθησαν, οπότε όλη αυτή η κατάσταση έφερε τελικά χρήματα στο brand κι έτσι κατάφερα να ανοίξω το πρώτο μου φυσικό κατάστημα. Από τη μια είχαμε μια νέα κρίση, λόγω της οποίας όλοι ζορίστηκαμε και υποφέραμε, ενώ την ίδια στιγμή ο κόσμος ψώνιζε διαδικτυακά. Προσωπικά, είδα νούμερα που δεν είχα ξαναδεί στην εταιρεία». Το Ode to Socks έχει όνομα εμπνευσμένο από ένα ποίημα του Πάμπλο Νερούδα, είναι ένα brand που προέκυψε τόσο για συναισθηματικούς λόγους όσο και για ρεαλιστικούς, επιχειρηματικούς. «Το έβλεπα ρομαντικά, ήθελα να μου αρέσει επιτέλους η δουλειά μου, με φανταζόμουν να έχω άπειρες ωραίες κάλτσες που θα αρέσουν πρώτα σε μένα, κάτι που μέχρι τότε έβρισκα μόνο στο εξωτερικό. Σκεφτόμουν ότι στην Αθήνα δεν υπήρχε ένα μαγαζί με πάρα πολλές επιλογές σε ποιοτικές και ιδιαίτερες ως προς τον σχεδιασμό τους κάλτσες, ότι θα κάλυπτα ένα κενό στην αγορά που θα έβρισκε το κοινό του». Πράγματι, το βρήκε. Τη στιγμή που η Ξένια Βανικιώτη έκανε αυτό το βήμα, η στροφή του αγοραστικού κοινού στις μικρές επιχειρήσεις και τους νέους σχεδιαστές ήταν η νέα τάση. Παράλληλα, ήταν πολύ στα πάνω τους τα μη προβλέψιμα σουβενίρ, πόνταρε λοιπόν και στους τουρίστες από τη στιγμή που οι κάλτσες του Ode to Socks βγαίνουν σε σχέδια νοσταλγικά και με χιούμορ, τα οποία έχουν κάτι από Ελλάδα. Ξεκίνησε σχεδιάζοντας πάνω τους ναύτες και τσολιάδες, χρησιμοποιώντας εγχώριο βαμβάκι και φτιάχνοντας όλα της τα προϊόντα σε μια αθηναϊκή βιοτεχνία. Στα σεμινάρια επιχειρηματικότητας που παρακολούθησε βρέθηκε ανάμεσα σε κόσμο που ήθελε να ανοίξει τουριστικό γραφείο ή κατάστημα με ρούχα, «πίστευα ότι αν τους έλεγα πως ήθελα να πουλάω κάλτσες θα γελούσαν. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί που ερχόντουσαν ως μέντορες

αυτά τα σεμινάρια, ακούγοντας την ιδέα μου μού έδωσαν θάρρος, με

λέγοντάς μου ότι υπάρχει μέλλον σε αυτό που σκεφτόμουν

δυσβάστα-

ρεύματος, αλλά οι προμηθευτές τους στα ψωμιά, στα αλλαντικά και στα τυριά έκαναν αυξήσεις τις οποίες στην αρχή το μαγαζί απορρόφησε, μέχρι που αναγκάστηκε να τις μεταφέρει στον κατάλογο, αυξάνοντας τις τιμές του –οικονομικού βέβαια– φαγητού του κατά πενήντα λεπτά. «Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πώς θα είναι οι επόμενοι λογαριασμοί, ωστόσο εδώ προσπαθούμε να προϋπολογίζουμε αυτά τα έξοδα. Το να κρατήσεις χίλια ευρώ στην άκρη, αντί για τα οκτακόσια που μπορεί να σου έρχεται το ρεύμα, είναι εφικτό». Ζήτησα από

Γιώργο κάτι που μπορεί να είναι κλισέ, μια συμβουλή για εκείνους που σκέφτονται να επιχειρήσουν τώρα, σε μία ακόμα αβέβαιη εποχή. «Δεν θέλω να δώσω συμβουλή γιατί δεν αισθάνομαι ότι μπορώ, αλλά η πρότασή μου είναι να σας αρέσει πάρα πολύ αυτό που θα κάνετε γιατί απαιτεί πολύ από τον χρόνο σας, θα πρέπει να είστε εκεί και να το στηρίζετε. Μια ιδέα για κάτι νέο, που πιθανόν να μην έχουμε δει, ακόμα και αν έχει ρίσκο, αν την πιστέψεις, θα αποκτήσει το κοινό της. Θεωρώ ότι όλους μας πια μας ενδιαφέρει να γνωρίσουμε καινούργια πράγματα». Το κρασί είναι ένας είδος επένδυσης, μια κάβα δεν χαλάει τόσο εύκολα, όπως το φαγητό που, αν μείνει πολύ, πρέπει να το πετάξεις – αυτό αναγκάστηκαν να κάνουν τα συνοικιακά αλλά και τα πιο επιδραστικά εστιατόρια του κόσμου εξαιτίας της πανδημίας. Μιλώντας πριν από μερικές μέρες με τον Δήμο Σαμουράκη, τον νεαρό σεφ που μόλις άνοιξε το δικό του fine dining εστιατόριο, δεν μπόρεσα να μην τον ρωτήσω πώς παίρνει κάποιος την απόφαση να κάνει το πρώτο του βήμα σε μια περίοδο που δισεκατομμυριούχοι σαν τον Τζεφ Μπέζος της Amazon προτρέπoυν τους καταναλωτές όχι απλώς να μην κάνουν κάποια μεγάλη επένδυση αλλά να μην αγοράσουν ούτε τηλεοράσεις ούτε καν ψυγείο, καθώς το ενδεχόμενο μιας νέας ύφεσης είναι ορατό. «Έτσι είναι τα πράγματα, πάντα θα υπάρχει μια κρίση, αλλά αν δεν πάρεις τα ρίσκα σου, δεν αλλάζει κάτι στη ζωή», απάντησε ο σεφ τη δεύτερη μέρα λειτουργίας του εστιατορίου του, «θα δούμε πώς θα πάνε τα πράγματα».

INFO Rizom

Βούρβαχη 3, Νέος Κόσμος, 210 9229367

Ode to Socks Ζωοδόχου Πηγής 43, Εξάρχεια, 6938 984371

Junior Does Wine

Μαιάνδρου 5, Ιλίσια, 210 7222883

Workable

ασκήσει τεράστια πίεση. Η Δύση χρειάζεται επειγόντως ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο και έναν νέο τρόπο χρηματοδότησης του κοινωνικού κράτους. Και αντί να ασχολούμαστε ενδελεχώς με αυτό, τσακωνόμαστε για σαχλαμάρες στο Twitter. — Πώς μπορεί να ευνοηθεί η επιχειρηματικότητα σε μια περίοδο πολλαπλών κρίσεων; Οι δύσκολοι καιροί ευνοούν την επιχειρηματικότητα. Ξεβολεύουν ταλαντούχους ανθρώπους, δημιουργούν κίνητρο για νέα ξεκινήματα. Το κυριότερο, «σκληραγωγούν» τις νέες επιχειρήσεις. Οι περισσότερες επιτυχημένες επιχειρήσεις, όπως τις ξέρουμε, έχουν ιδρυθεί σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Σε κανέναν δεν αρέσουν οι οικονομικές δυσκολίες, έχουν όμως μια ευεργετική παρενέργεια: αποδυναμώνουν το κατεστημένο και δημιουργούν μια ευκαιρία και έναν λόγο να βάλουμε κάτω το κεφάλι και να σκαρφιστούμε τρόπους να τις αντιμετωπίσουμε. Αυτή είναι μια διαδικασία που ιστορικά έχει υπάρξει καταλυτική για την καινοτομία. — Τι ακριβώς κάνει η Workable και ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Η Workable βοηθάει μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις να βρουν, να προσλάβουν και να διαχειριστούν τους εργαζομένους τους. Χιλιάδες επιχειρήσεις σε 100 χώρες έχουν Workable στο HR τους και πάνω από 150 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ψάξει να βρουν την επόμενη δουλειά τους στο jobs.workable.com. Είναι το πιο εύκολο HR software όσον αφορά τη χρήση, μπορεί κάποιος που δεν είναι ειδικός να το εγκαταστήσει μόνος του σε ένα απόγευμα, είναι πολύ οικονομικό και έχει από πίσω του μια πολύ φιλική επιχείρηση με απίστευτα καλή υποστήριξη. Μέσα σε μία δεκαετία έχουμε γίνει το πιο δημοφιλές software στην κατηγορία μας παγκοσμίως. Νομίζω αυτό έγινε διότι πραγματικά καταλαβαίνουμε τη μικρομεσαία επιχείρηση και ειλικρινά σεβόμαστε και θέλουμε να βοηθήσουμε τον πελάτη να κάνει τη δουλειά του. Αυτό βγαίνει στον τρόπο που μιλάμε αλλά και στο πόσο λεπτοδουλειά γίνεται στο προϊόν ώστε να είναι αληθινά χρήσιμο. Είμαστε μια κερδοφόρα εταιρεία, που σημαίνει ότι ο πελάτης πληρώνει τον μισθό μας, άρα μόνο σε αυτόν λογοδοτούμε. Είμαστε ένας γενναιόδωρος όσο και απαιτητικός εργοδότης που έφερε πολλές καινοτομίες στον χώρο της εργασίας στην Ελλάδα και έτσι μπορέσαμε να φέρουμε στην ομάδα μας μερικούς από τους πιο ταλαντούχους ανθρώπους στη χώρα. Όταν βρίσκονται μαζί έξυπνα, εργατικά στελέχη με μια αποστολή διεθνούς βεληνεκούς και με τη δύναμη της τεχνολογίας στα χέρια τους, συμβαίνουν καλά πράγματα. — Γιατί η κοινή γνώμη έχει τόση καχυποψία για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις; Μιλώντας μόνο από αυτά που έχω δει και ακούσει από φίλους και συνεργάτες, πολλοί άνθρωποι έχουν όντως κακές εμπειρίες από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Δεν είναι εύκολο να φτιάξει κανείς μια ομάδα που να λειτουργεί αρμονικά, δίκαια, με οικονομική επιτυχία ή με κοινές αξίες, όραμα. Στην Ελλάδα οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι μικρές, ζορίζονται οικονομικά (η οικονομικά πίεση συχνά οδηγεί σε κακές

δεν έχουν εμπειρία

σουν καλές πρακτικές. Από την άλλη μεριά, έχουμε μια μάλλον ιδεολογική λόγω του σοσιαλιστικού παρελθόντος της χώρας απέχθεια για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Οι μεγάλες επιχειρήσεις όμως είναι συνήθως καλύτεροι εργοδότες. Ακολουθούν πιο σταθερές και δοκιμασμένες πρακτικές διοίκησης, είναι ορατές από το κράτος, άρα αναγκάζονται να είναι πιο προσεκτικές και νομοταγείς, προσπαθούν να είναι ανταγωνιστικές σε μισθούς και παροχές και έχουν μια διοικητική πολυφωνία που δεν θα βρεις στο μικρό «μαγαζί», όπου αφεντικό είναι ο γιος του ιδιοκτήτη. Αν θέλουμε καλύτερους εργοδότες, πρέπει να θέλουμε να μεγαλώσουν οι επιχειρήσεις μας. Να έχουμε πιο ανταγωνιστική αγορά εργασίας ώστε οι κακοί εργοδότες απλώς να τιμωρούνται, χάνοντας τους καλούς εργαζόμενους. Αλλά θα χρειαστεί ο απαραίτητος χρόνος για να καλλιεργήσουμε

επιρροές από τους παππούδες τους. Ελπίζουμε να τα καταφέρουν καλύτερα απ’ ό,τι εμείς. Η κοινή γνώμη θα αλλάξει όταν φανεί η διαφορά. — Η ψηφιακή ανάπτυξη δεξιοτήτων μπορεί να μειώσει τα υψηλά ποσοστά ανεργίας ή δημιουργεί αντίθετο αποτέλεσμα; Στο μέλλον θα έχουμε λιγότερους ανθρώπους (λόγω δημογραφικού) και διαφορετικές δουλειές. Η ανεργία δεν θα προέρχεται από έλλειψη θέσεων αλλά από το mismatch, όπως το λέμε, με τις δεξιότητες των εργαζομένων. Όταν η ανεργία είναι δομική, η μόνη αντιμετώπιση είναι η διαρκής μετεκπαίδευση με ταχύτητα. Νομίζω ότι το μοντέλο «σπουδάζω τέσσερα χρόνια κάτι και απασχολούμαι με αυτό μέχρι να βγω στη σύνταξη» έχει τελειώσει και πολύς κόσμος επιλέγει να συνδεθεί online ώστε να μάθει πώς να στραφεί στην επόμενη δουλειά του. Πολύ δύσκολο να κάνει κάποιος πρόβλεψη, το μόνο που θα πω είναι πως μάλλον καλό μού φαίνεται αυτό. Στον αντίποδα, αυτό, σε συνδυασμό με την εργασία από απόσταση, αναπόφευκτα θα ανοίξει την πόρτα σε αμέτρητους νέους ανθρώπους απ’ τον αναπτυσσόμενο κόσμο που θα μπορούν να αποκτήσουν τις ίδιες δεξιότητες και να μας ανταγωνιστούν στις ίδιες δουλειές. Για τον κόσμο αυτό είναι φανταστικό. Για εμάς, εδώ, στην Ευρώπη, θα είναι και λίγο δυσάρεστο, διότι δεν θα είμαστε τόσο προστατευμένοι. — Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο ισχυρό εφόδιο για έναν νέο την περίοδο αυτή; Οι γνώσεις, η προϋπηρεσία ή η εξειδίκευση; Νομίζω πως διανύουμε το τέλος μιας εποχής που μας κακόμαθε λιγάκι εμάς τους Δυτικούς. Πολλά πράγματα που λειτουργούσαν παλιότερα θα πάψουν πλέον να αποδίδουν. Όποιος έχει την όρεξη, την εφευρετικότητα και την επιμονή να ακολουθήσει διαφορετικές διαδρομές θα έχει και τις περισσότερες πιθανότητες για να πετύχει. Άρα δεν θα εστίαζα σε συγκεκριμένες δεξιότητες. Θα κοίταζα πιο πολύ την ωμή εγκεφαλική ιπποδύναμη, την αρετή, την εμμονή με την αριστεία, την εφευρετικότητα, την τεχνολογική αισιοδοξία, τα έργα που το αποδεικνύουν, την ευθυκρισία ώστε να αμφισβητήσει το κατεστημένο αλλά

και τη σοφία να το αντικαταστήσει με κάτι ρεαλιστικό. — Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε στον εργασιακό χώρο όσον αφορά τον τομέα της ποικιλομορφίας και την αξιοποίηση ανθρώπων που αποκλείονται; Ο χώρος εργασίας σε μεγάλο βαθμό καθρεφτίζει αυτό που είμαστε ως κοινωνία, ποιοι είμαστε και πώς έχουμε μάθει να φερόμαστε ο ένας στον άλλο. Οι επιχειρήσεις ανακαλύπτουν σιγά-σιγά ότι η ποικιλομορφία είναι και επιθυμητή αλλά και εφικτή με λίγη προσπάθεια. Ωστόσο, έχει γίνει μεγάλη πρόοδος. Το γραφείο σήμερα δεν μοιάζει καθόλου με αυτό που θυμάμαι πριν από είκοσι πέντε χρόνια, όταν ξεκίνησα να εργάζομαι. Εμένα μου αρέσει αυτό και το θεωρώ ένα απ’ τα πράγματα που αξίζει να συνεχίσουμε να καλλιεργούμε. H Workable είναι γνωστή στην αγορά εργασίας για το μότο «come as you are», ίσως η μόνη παράγραφος στο site μας που δεν έχει αλλάξει εδώ και δέκα χρόνια. — Τι σημαίνει για σας η λέξη «καινοτομία»; Το να κάνεις περισσότερα με λιγότερα, τουλάχιστον στην τεχνολογία μόνο έτσι νοείται. — Ανατρέχοντας στο παρελθόν, καταφέρατε να κάνετε αυτό που επιθυμούσατε; Ο Σπύρος κι εγώ θέλαμε να φτιάξουμε μια εταιρεία software στην Ελλάδα που να είναι γνωστή για τρία πράγματα: για την ποιότητα του προϊόντος της, για το πώς φέρεται στους υπαλλήλους της και το πώς συμπεριφέρεται στους πελάτες της. Δέκα χρόνια αργότερα το προϊόν μας είναι γνωστό στην αγορά (και βάσει αντικειμενικών αξιολογήσεων) ως το πιο εύχρηστο και πλήρες στην κατηγορία του. Είμαστε ένας απ’ τους καλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα και το ένα πράγμα που «φωνάζουν» όλοι οι πελάτες μας στα review sites είναι τι φανταστική ομάδα υποστήριξης έχουμε, με 98% CSAT και χρόνο απόκρισης που μετριέται σε δευτερόλεπτα. Αυτό όμως είναι μια καθημερινή μάχη, δεν τελειώνει ποτέ. Είναι όμως η μάχη που εμάς μας αρέσει να δίνουμε. — Τι είναι αυτό που σας εμπνέει; Η ιστορία της ανθρωπότητας. Μαύρη και αιματηρή, όμως δες πόσα κατάφεραν κάτι τριχωτοί πίθηκοι από την κεντρική Αφρική σε λίγα μόλις χρόνια, άρα πόσα μπορούμε και αξίζει να κάνουμε ώστε τα εγγόνια μας να μας βρίσκουν αργότερα πρωτόγονους, τόσο στην τεχνολογία όσο και στην ηθική; — Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή; Τα τρία πράγματα που λέει ο Νάβαλ Ραβικάντ: υγιές σώμα, υγιές μυαλό και ένα σπίτι γεμάτο αγάπη. Είναι και τα μόνα που δεν αγοράζονται.

Ο Νίκος Μωραϊτάκης με τον Σπύρο Μαγιάτη, συνιδρυτή της Workable.

Ιδέες που ανατρέπουν τα δεδομένα. Καινοτομίες που μεταμορφώνουν τον τρόπο που ζούμε, που μαθαίνουμε, και που επιχειρούμε. Εταιρείες που ξεκινούν δειλάδειλά από αθηναϊκές γειτονιές, υπόγεια εργαστήρια, ή την άνεση του καναπέ, για να ξεπεράσουν τα σύνορα και να κατακτήσουν τις ξένες αγορές.

Ακούγεται κάπως παράξενο, αλλά ο Χάρης Πυλαρινός ξεκίνησε να ασχολείται με την κυβερνοασφάλεια απ’ όταν ήταν μόλις δεκατριών χρονών. «Από παιδί μού άρεσε να εξερευνώ τα πράγματα για να καταλαβαίνω πώς δουλεύουν. Στον υπολογιστή, αυτό είναι παράδεισος, γιατί υπάρχει τέτοια πολυπλοκότητα, που συναντάς άπειρες ευκαιρίες να μάθεις πώς λειτουργεί κάτι», εξηγεί ο ιδρυτής και CEO της νεοφυούς επιχείρησης Hack The Box. «Έτσι, απ’ όταν ήμουν μικρός, καταπιανόμουν με τα λογισμικά για να μάθω πώς λειτουργούν, τι αδυναμίες έχουν, αλλά και πώς θα μπορούσα

παρακάμψω τους μηχανισμούς ασφαλείας που εκείνη

εποχή ήταν σχεδόν ανύπαρκτοι». Το πάθος του Χάρη να εξερευνά και να λύνει το «παζλ» της ασφάλειας των λογισμικών τον οδήγησε στον δρόμο της πληροφορικής, ωστόσο, όταν βγήκε στην αγορά εργασίας τη δεκαετία των ’00s η κυβερνοασφάλεια παρέμενε ένας αρκετά υπανάπτυκτος τομέας. Για πάνω από μια δεκαετία, λοιπόν, ακολούθησε μια πορεία που ξεκίνησε από το ΙΤ support και κατέληξε σε μια μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία όπου απασχολούνταν στο κομμάτι της μηχανικής συστημάτων. Τα πράγματα άλλαξαν την τελευταία οκταετία, όταν μια σειρά εξελίξεων έφερε πλέον την κυβερνοασφάλεια στο προσκήνιο της οικονομικής δραστηριότητας. «Με τη σύσταση του GDPR οι εταιρείες αναγκάστηκαν πλέον να ασχοληθούν με το cybersecurity λόγω του προστίμου που επιβαλλόταν, χωρίς ακόμα να ξέρουν περί τίνος επρόκειτο», θυμάται ο Χάρης. «Λίγο αργότερα ξεκίνησαν πλέον να αναγνωρίζουν τον επιχειρηματικό και οικονομικό αντίκτυπο της κυβερνοασφάλειας. Έτσι κι εγώ άρχισα να στρέφομαι ξανά στο παλιό μου ενδιαφέρον. Έκανα κάποια μαθήματα, πήρα και μια πιστοποίηση αναγνωρισμένη στην αγορά. Αργότερα πιστοποιήθηκα και ως εκπαιδευτής για ένα από τα κορυφαία certifications, το λεγόμενο “certified Ethical Hacker”, το οποίο δίδασκα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση παράλληλα με τη δουλειά μου». Κάπου εκεί, στις αρχές του 2017, γεννήθηκε και το Hack The Box, παρότι δεν είχε ακόμα τη μορφή μιας επιχειρηματικής ιδέας αλλά ενός εγχειρήματος πιο προσωπικού και αφηρημένου. «Δεν ήμουν ευχαριστημένος με τον τρόπο που διδασκόταν το αντικείμενο», εξηγεί ο Χάρης. «Θυμόμουν τα παιδικά μου χρόνια, όταν μάθαινα “κάνοντας” και όχι διαβάζοντας μασημένη τροφή. Έχει να κάνει και με το αντικείμενο του hacking: όταν είσαι αντιμέτωπος με ένα σύστημα που έχει σχεδιαστεί για να σε κρατάει απ’ έξω, πρέπει να βρεις μόνος σου τις λύσεις, δεν υπάρχει κάποιο λυσάρι. Έτσι, θέλησα να φτιάξω μια πλατφόρμα εκμάθησης, από την οποία να μαθαίνεις έτσι όπως θα ήθελα να μαθαίνω εγώ. Δεν έκανα κάποια έρευνα αγοράς ούτε σκέφτηκα να φτιάξω μια επιχείρηση. Ήταν καθαρά για μένα», συμπληρώνει.

Ο φιλομαθής Χάρης δεν ήταν ο μόνος που καταπιάστηκε με το ζήτημα της καινοτομίας στον τρόπο εκμάθησης δεξιοτήτων κυβερνοασφάλειας, ωστόσο υπήρξαν δύο χαρακτηριστικά στην προσέγγισή του που την έκαναν να ξεχωρίσει. «Αρχικά έβαλα αρκετά κοινωνικά στοιχεία στην πλατφόρμα, επειδή βρισκόμουν ακόμα στη διαδικασία της στροφής προς τον χώρο και ήθελα να γνωρίσω κόσμο με παρόμοια ενδιαφέροντα και να φτιάξω τον κύκλο μου. Κυρίως έβαλα πάρα πολλά στοιχεία gamification, δηλαδή παιχνιδοποίησης. Όντας gamer στην παιδική μου ηλικία –και όχι μόνο, για να είμαστε ειλικρινείς–, είδα ότι αυτό το στοιχείο ταιριάζει πολύ στην επιθετική μορφή της κυβερνοασφάλειας, το λεγόμενο ethical hacking. Έτσι συνδύασα όλα αυτά τα στοιχεία, την ανάγκη για πρακτική εξάσκηση, τον παράγοντα της κοινότητας αλλά και το απαραίτητο κομμάτι του gaming και κάπως έτσι έφτιαξα την πρώτη εκδοχή της πλατφόρμας του Hack the Box». Η πλατφόρμα του Χάρη χτίστηκε για να εκπαιδεύσει τους «ηθικούς χάκερ» του αύριο, δηλαδή τους ανθρώπους που προσομοιώνουν τον τρόπο που θα κινούνταν ένας εγκληματίας ώστε να αποκτήσει ηλεκτρονική πρόσβαση σε κάποιο σύστημα ή οργανισμό και να κάνει ζημιά. «Πρακτικά είναι σαν να προσλαμβάνεις έναν “ληστή” για να προσπαθήσει να σου κλέψει το σπίτι και ύστερα να σου πει πώς το έκανε για να χτίσεις τις σχετικές ασφάλειες. Αυτό είναι απαραίτητο στον τομέα της κυβερνοασφάλειας γιατί όσο και να επενδύσεις σε κάποιο λογισμικό ασφαλείας, ο άνθρωπος παραμένει πιο έξυπνος και οι κυβερνοεγκληματίες βρίσκουν συνεχώς τρόπους να ξεπερνούν τους μηχανισμούς ασφαλείας», προσθέτει. «Έτσι έχτισα στην πλατφόρμα διάφορες προσομοιώσεις, προβλήματα με σενάριο και back-story, για παράδειγμα περιπτώσεις όπου ο εγκληματίας έχει χακάρει κάποιον οργανισμό και έχει κλειδώσει τους χρήστες απ’ έξω, και ο ηθικός χάκερ πρέπει να ξαναχακάρει τον λογαριασμό, να αναγνωρίσει το αποτύπωμα του εισβολέα και να τον πετάξει έξω». Παρότι η πλατφόρμα Hack the Box χτίστηκε με πολύ πάθος και μεράκι, ο Χάρης δεν είχε σκεφτεί πώς θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί επιχειρηματικά. «Στην αρχή δεν υπήρχε κανένα monetization. Ήμασταν απλώς μια κοινότητα, μια πλατφόρμα για να παίζεις. Το μόνο marketing που έκανα, μάλιστα, ήταν να ποστάρω ένα λινκ σε ένα γκρουπάκι στο Facebook. Από κει και πέρα το Hack the Box πήρε τον δρόμο του, άρχισε να διαδίδεται από στόμα σε στόμα, να μπαίνουν ολοένα και περισσότεροι χρήστες και να μεγαλώνει εκθετικά. Στο μεταξύ εγώ ήμουν ακόμα μισθωτός και πλήρωνα για τη συντήρηση της πλατφόρμας γύρω στα εξήντα ευρώ τον μήνα. Όσο έμπαινε ο κόσμος, τόσο αυξάνονταν οι ανάγκες των υποδομών και μεγάλωνε το κόστος, ενώ η καθημερινή μου δουλειά συνέχιζε να μην έχει καμία σχέση με το Hack the Box. Έτσι ξεκίνησα να αναζητώ ιδέες για να χτίσω κάτι που θα μπορούσε να αυτοχρηματοδοτηθεί».

Όλα έγιναν μέσα σε ένα εξάμηνο. Έχοντας εντοπίσει πλέον τους δύο συνιδρυτές του, ο Χάρης προχώρησε στη σύσταση της εταιρείας Hack the Box και στη δημιουργία ενός κοστολογημένου premium προϊόντος που προοριζόταν για όλους εκείνους του ηθικούς χάκερ που δεν χόρταιναν να ασχολούνται με τις προκλήσεις της πλατφόρμας και επιθυμούσαν να πληρώσουν το κάτι παραπάνω. Στην αρχή, η ομάδα ξεκίνησε αρκετά συντηρητικά, «θυμάμαι πως όταν λανσάραμε την commercial πλατφόρμα, είχαμε ακόμα περιορισμούς στον αριθμό χρηστών που μπορούσε να στηρίξει η υποδομή και δεχόμασταν μονάχα τους πρώτους πενήντα», εξηγεί ο ιδρυτής της εταιρείας. «Καταφέραμε όμως να ξεπουλήσουμε μέσα σε ελάχιστες ώρες. Έτσι ξεκινήσαμε σιγά-σιγά να αναπτυσσόμαστε. Βάζαμε servers, βάζαμε χρήστες και αυτοί άρχισαν να το μοιράζονται με ολοένα και περισσότερους. Και κάπως έτσι, προτού το καταλάβουμε, φτάσαμε στο 2019 με συνεχή κερδοφορία, έχοντας πλέον ξεπεράσει τους 120.000 χρήστες». Σε εκείνο το σημείο, η περίπτωση της συναρπαστικής και διασκεδαστικής πλατφόρμας που μετέδιδε γνώση για την κυβερνοασφάλεια καλύτερα από οποιοδήποτε εγχειρίδιο ή εκπαιδευτικό πρόγραμμα της αγοράς είχε αρχίσει πλέον να μαγνητίζει τα βλέμματα των επενδυτών. Παράλληλα, ο Χάρης και η ομάδα του είχαν αρχίσει να δέχονται κάποιες προτάσεις για εξαγορά, καθώς αρκετοί παίκτες της βιομηχανίας θέλησαν να επωφεληθούν από το πρώιμο στάδιο στο οποίο βρισκόταν η εταιρεία. Κάπου εκεί ήταν που προσέγγισε τη Hack the Box η Marathon, ένα ελληνικό VC fund που αναζητούσε καινοτόμες και ανατρεπτικές startups στο ελληνικό οικοσύστημα ώστε να επενδύσει σε αυτές – και η γνωριμία της με τον ιδρυτή της πλατφόρμας ήταν αρκετά ασυνήθιστη. «Στην αρχή μάς έψαχναν και δεν μπορούσαν να μας βρουν!» θυμάται ο Χάρης και ξεκαρδίζεται στα γέλια. «Εμείς είχαμε ακόμα τη νοοτροπία του χάκερ και κρυβόμασταν, ακόμα και τα εταιρικά μέιλ μας δεν είχαν τα ονόματά μας αλλά ψευδώνυμα. Και εγώ δεν ήμουν καθόλου μπλεγμένος στο οικοσύστημα των start-ups, δεν ήξερα καν ότι μπορούσα να σηκώσω λεφτά. Βρεθήκαμε, τελικά, όταν πήγα να μιλήσω στους επενδυτές στα γραφεία της Marathon και θυμάμαι πως μου τα εξηγούσαν όλα λες και μιλούσαν σε δεκάχρονο. “Τι εννοείς”, ρώταγα, “θα μου δώσετε απλώς ένα εκατομμύριο;”. “Ναι, αλλά θα το βάλεις στην εταιρεία, όχι στην τσέπη σου”, απαντούσαν εκείνοι. “Και θα υπογράψεις πως παραιτείσαι από τη δουλειά σου, ώστε να έχεις την ελευθερία να εξελίξεις την πλατφόρμα με όποιον τρόπο νομίζεις”». Η χρηματοδότηση ύψους 1,2 εκατ. ευρώ που έλαβε η εταιρεία από τη Marathon VC ήταν το σημείο καμπής για τους εγκεφάλους πίσω από το ανατρεπτικό Hack the Box. «Ήταν μια καλή εξασφάλιση που μας επέτρεπε να παραιτηθούμε από τα υπόλοιπα, γιατί δεν ήμασταν πια στα

είκοσί μας που μπορούσαμε να ψαχνόμαστε. Είχαμε πια οικογένειες και καλές δουλειές σε μεγάλες εταιρείες. Το Hack the Box ήταν ένα ρίσκο, αλλά αν σου δώσει κάποιος ένα εκατομμύριο, το ρίσκο αυτό μειώνεται», θυμάται ο Χάρης. «Οπότε αρπάξαμε την ευκαιρία. Ξεκινήσαμε full-time, κάναμε τις πρώτες μας προσλήψεις, οργανώσαμε το πλάνο και τη στρατηγική μας. Και όπως είθισται στις περιπτώσεις των startups, φτιάξαμε τα πρώτα μας γραφεία σε ένα γκαράζ στην περιοχή του Ελληνικού, σε ένα υπέροχο παλιό φανοποιείο που μετετράπη σε ένα όμορφο γραφείο». Με την ταλαντούχα της ομάδα και την αυτοπεποίθηση της χρηματοδότησης, η εξέλιξη της νεοφυούς επιχείρησης που στεγαζόταν στο φανοποιείο του Ελληνικού ήταν πλέον μετεωρική. Οι χρήστες του Hack the Box συνέχισαν να αυξάνονται με έναν ρυθμό ανάπτυξής που ξεπέρασε το 350%, ενώ, χάρη στη δύναμη του word-of-mouth, σύντομα την πλατφόρμα άρχισαν να αποζητούν ακόμα και μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες επιθυμούσαν να εκπαιδεύσουν τους εργαζομένους τους με ειδικά εταιρικά πακέτα. «Κάναμε τους πρώτους μας βηματισμούς σε αυτή την κατεύθυνση το 2019 και παράλληλα σηκώσαμε άλλη μια επένδυση 2 εκατομμυρίων από τη Marathon για να δημιουργήσουμε ένα πιο εμπεριστατωμένο B2B προϊόν», εξηγεί ο Χάρης. «Τα πράγματα πήγαιναν τόσο καλά που, παρότι μεγαλώναμε απότομα την ομάδα μας, ο τζίρος μάς έφτανε, οπότε πρακτικά τα χρήματα της επένδυσης μπορούσαν να μείνουν στην άκρη. Δεν ξοδέψαμε ούτε ευρώ, έτσι φτάσαμε να έχουμε 3 εκατομμύρια στην τράπεζα», συ μπληρώνει. «Και μέσω της κοινότητάς μας είχαμε φτάσει πλέον να αποκτούμε μεγά λους πελάτες από το εξωτερικό». Με τον τομέα της κυβερνοασφάλειας να βρίσκεται υπό τρομερή πίεση, καθώς παγκοσμίως οι θέσεις cybersecurity δεν μπορούν να καλυφθούν λόγω έλλει ψης δεξιοτήτων, είχε φτάσει πια η στιγμή το Hack the Box να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας και να κατακτήσει τις μεγάλες αγο ρές. «Είδαμε πως η μεγάλη ευκαι ρία υπήρχε στην

Αμερική, επομένως στραφήκαμε προς τα εκεί. Στην αναζήτησή μας εμφανίστηκε και η Paladin, ένα αμερικανικό fund που εξειδικεύεται στην κυβερνοασφάλεια, έτσι τον Απρίλη του 2021 καταφέραμε να σηκώσουμε επένδυση ύψους 10,6 εκατ. δολαρίων. Τότε ξοδέψαμε και κάτι», δηλώνει γελώντας ο Χάρης. «Στις ΗΠΑ φεύγει πολύ χρήμα και είναι μια μεγάλη πρόκληση το βήμα στις αμερικανικές αγορές. Αλλά βγήκε τρομερή αξία από αυτή την κίνηση», συμπληρώνει. Σήμερα η Hack the Box έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς παίκτες παγκοσμίως στο κομμάτι του reskilling στην κυβερνοασφάλεια. Πάνω από 800 εταιρείες χρησιμοποιούν τη διασκεδαστική πλατφόρμα για να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους, κολοσσιαίες επιχειρήσεις όπως η SIEMENS, η Toyota και η EA Sports, ενώ στους πελάτες της συγκαταλέγονται

για τη διασκεδαστική του πλατφόρμα. «Είναι μια πλατφόρμα στην οποία περνάς καλά, “λιώνεις” κυριολεκτικά. Το ζεις, και γι’ αυτό ακριβώς μαθαίνεις. Πρόσφατα, μάλιστα, συνάντησα την κοπέλα ενός χρήστη μας που, αφού μου συστήθηκε, μου είπε περιπαικτικά: “Να ξέρεις σε μισώ γιατί ο φίλος μου έχει καεί στο Hack the Box και δεν βγαίνει πλέον τα Σαββατόβραδα», συμπληρώνει γελώντας δυνατά. «Αυτό που διαπιστώσαμε αργότερα σε έρευνες είναι πως το συναίσθημα βοηθά στο να απορροφάς τη γνώση καλύτερα. Εκεί νομίζω ότι βρίσκεται η μεγαλύτερη αξία». Για την πορεία της Hack the Box η στροφή στο εξωτερικό ήταν απαραίτητη, καθώς «η ελληνική κοινότητα εταιρειών κυβερνοασφάλειας είναι πολύ μικρή και με τη μία αναγκαστήκαμε να στραφούμε έξω». Ωστόσο η νεοφυής επιχείρηση που κατακτάει τον κόσμο παραμένει συνειδητά ριζωμένη στην Ελλάδα και αυτό γιατί, σύμφωνα με τον Χάρη, από εκεί πηγάζει ολόκληρη η δημιουργικότητα και η καινοτομία της. «Το τεράστιο πλεονέκτημα που έχει

liFOgoOdbusiness44directory

μετρούσε τότε μόλις τρία χρόνια ζωής και στο πορτφόλιό της

λίγα διαμερίσματα στην Αθήνα.

επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης. Παράλληλα, το 2019 η εταιρεία ολοκλήρωσε δύο εντυπωσιακούς γύρους χρηματοδότησης, ενώ μέχρι σήμερα η Blueground έχει κατορθώσει να σηκώσει 258 εκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις. Κάπως έτσι, η ελληνική start-up που ξεκίνησε από τις αθηναϊκές γειτονιές σήμερα έχει φτάσει πλέον ένα βήμα προτού η αποτίμησή της ξεπεράσει το φράγμα του ενός δισ. δολαρίων, ενώ, όπως σημειώνει ο Θάνος, «πλέον έχουμε μπει στο μονοπάτι κάποιων εξαγορών και συγχωνεύσεων με άλλες εταιρείες στον ίδιο τομέα, όπως είναι η Tabas στη Βραζιλία, την οποία πρόσφατα εξαγοράσαμε». Ακόμα πιο εντυπωσιακή από την εκθετική άνοδο της Blueground είναι η αντοχή της στις αλλεπάλληλες κρίσεις που έπληξαν το τελευταίο διάστημα την ευρύτερη αγορά των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων, με κυριότερη φυσικά αυτήν της πανδημίας, που οδήγησε στο ολοκληρωτικό πάγωμα του πλανήτη. «Αυτό που συνέβη στις αρχές του 2020 ήταν ένα σοκ για όλους μας», εξηγεί ο Θάνος. «Ρωτούσαμε τους επενδυτές και τους ειδικούς τι επρόκειτο να συμβεί και το βασικότερο συμπέρασμα ήταν η αβεβαιότητα. Γνωρίζαμε, βέβαια, πως είναι κάτι που θα διαρκούσε πολλούς μήνες, αλλά κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει πώς θα κινούνταν η αγορά. Ωστόσο, μέσα από αυτές τις δύσκολες καταστάσεις μπορείς να βρεις τις νέες ευκαιρίες», συμπληρώνει. «Έτσι κι έγινε με την Blueground: ναι μεν σταμάτησαν να είναι πελάτες μας εκείνοι που ταξίδευαν για έναν ή δύο μήνες για να δουλέψουν σε

αποδείχτηκε εξαιρετικά

σε καινούργιες πόλεις και αγορές. «Προφανώς πρέπει να είσαι δυνατός για να αντέξεις ένα σοκ όπως η πανδημία και

που

που δημιουργεί το φαινόμενο του υπερπληθωρισμού που καλπάζει παγκοσμίως, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολη την άντληση επενδυτικού κεφαλαίου. «Η τελευταία περίοδος που υπήρχαν αντίστοιχα φαινόμενα πληθωρισμού ήταν πριν από σαράντα χρόνια», αναφέρει ο Θάνος, «άρα υπάρχει και πάλι το ευρύτερο και παγκόσμιο κενό στο γνωστικό αντικείμενο. Πρέπει να ψάξεις μεγαλύτερους σε ηλικία για να μάθεις πώς να διαχειρίζεσαι τέτοιου είδους καταστάσεις ως επιχειρηματίας». Και εδώ, λοιπόν, το συστατικό της επιτυχίας της Blueground βρίσκεται στις ρίζες της ως νεοφυούς επιχείρησης και έχει να κάνει με την προσαρμοστικότητά της. «Το πρώτο βήμα, όταν ανοίγεις σε μια νέα πόλη, είναι το μεγαλύτερο κόστος και οι κρίσεις που ως συνήθως δημιουργούν στα start-ups ένα βασικό πρόβλημα στη χρηματοδότηση. Είναι μια συνθήκη που απλώς συμβαίνει και σε υπερβαίνει, άρα το πρώτο πράγμα που κοιτάς είναι πώς θα ξεπεράσεις το διάστημα που πιστεύεις πως θα διαρκέσει η κρίση με τους πόρους που έχεις, ώστε να ξαναποκτήσεις αργότερα πρόσβαση στις αγορές, αν και όταν χρειαστεί. Έτσι, λοιπόν, εμείς δεν θα ανοίξουμε πλέον σε πολλές καινούργιες πόλεις προσεχώς, αλλά δεν σταματάμε να μεγαλώνουμε», συμπληρώνει. «Προσθέτουμε συνεχώς ακίνητα στο πορτφόλιό μας, απλώς κοιτάμε πιο προσεκτικά σε ποιες περιοχές θα πάμε, τι τιμές θα δώσουμε στους ιδιοκτήτες, πώς θα προσαρμοστούμε

η αξία σου είναι πλέον τόση”». Κοιτώντας πίσω στο εκκολαπτόμενο ελληνικό οικοσύστημα των start-ups, απ’ όπου ξεκίνησε το success story της Blueground, ο Θάνος κοιτά το μέλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας με συγκρατημένη αισιοδοξία. «Η σημερινή Ελλάδα είναι αγνώριστη σε επίπεδο οικοσυστήματος σε σχέση πέντε ή έξι χρόνια πριν», αναφέρει. «Σε πολύ μικρό διάστημα η αλλαγή είναι τρομερή. Έχει δημιουργηθεί αξιοπιστία και έτσι είναι πολύ πιο εύκολο να προσεγγιστούν τα κεφάλαια και οι επενδύσεις. Πλέον οι start-ups ακούγονται, έχουν φωνή, είναι αρκετές και ακόμα και σε επίπεδο χάραξης πολιτικής υπήρχε συστηματική επικοινωνία με το ευρύτερο οικοσύστημα ώστε να υπάρξει αλληλοβοήθεια και καινοτομία. Αυτό από μόνο του είναι πολύ δυνατό γιατί στην Ελλάδα έλειπε εντελώς. Βέβαια, άλλες χώρες όπως το Ισραήλ, η Πορτογαλία και η Πολωνία παραμένουν πολύ μπροστά από εμάς, αρά δεν βρισκόμαστε στο τέλος του ταξιδιού. Πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα, αλλά είμαστε στη σωστή κατεύθυνση», συμπληρώνει. «Και νομίζω πως η ιστορία της Blueground βοηθάει κι άλλους επενδυτές και επιχειρηματίες να μπουν σε αυτήν τη διαδικασία, να πάρουν αυτή την απόφαση και να δημιουργήσουν κάτι εξαιρετικό από το μηδέν». Έχοντας πλήρη επίγνωση πως το συναρπαστικό και τρομερά επιτυχημένο ταξίδι της Blueground αποτελεί σήμερα παράδειγμα και πρότυπο για αμέτρητους Έλληνες startuppers, ο Θάνος μοιράζεται σήμερα ένα τρίπτυχο

start-up Ακριβώς επειδή ήμασταν μια ομάδα επιστημόνων, νομίζω ότι καταφέραμε να προσαρμόζουμε συνεχώς το προϊόν μας στις ανάγκες της αγοράς και των πελατών.

πρώτα

που είχαμε σε βρετανικές εφημερίδες αλλά και σε διεθνή κανάλια, και εκεί ο ρόλος του Imperial ήταν κομβικός. Το ενδιαφέρον

BlakBear.

όσο πιο γρήγορα

λοιπόν, ήταν

έκανε να αλλάξουμε πορεία και να στρέψουμε την BlakBear προς τα τρόφιμα». Η στροφή της νεοφυούς επιχείρησης που εδρεύει στο Λονδίνο προς την κατεύθυνση του food industry αποδείχθηκε μια εύλογη και ιδιαίτερα προνοητική κίνηση. Από τις αλλαγές που προκάλεσε η πανδημία στον τομέα των σούπερ-μάρκετ μέχρι την επισιτιστική κρίση και τις αναταράξεις στην αλυσίδα τροφίμων που επέφερε η εισβολή στην Ουκρανία, η δυνατότητα να ποσοτικοποιεί κανείς εύκολα και άμεσα τη φρεσκάδα του φαγητού έγινε περιζήτητη. Έτσι, οι αισθητήρες της BlakBear ξεκίνησαν σταδιακά να βρίσκουν νέα εφαρμογή στα ράφια των σούπερ-μάρκετ και στις καλλιέργειες των αγροτών. «Βοήθησε και το γεγονός πως ακολουθούσαμε στενά τη ζήτηση των μεγάλων εταιρειών στον χώρο

πλάνο της BlakBear για την επόμενη διετία. «Πάντοτε προχωρούσαμε επιχειρηματικά και ταυτόχρονα τεχνολογικά, εστιάζοντας πάντα στην έρευνα και στην ανάπτυξη. Αυτό αποδεικνύεται καλό, γιατί οι επενδυτές που μας προσεγγίζουν ενδιαφέρονται πρωτίστως για την τεχνολογία μας». «Η μεγαλύτερη πρόκληση», συνεχίζει ο Μιχαήλ, «είναι ίσως πως ενώ οι αισθητήρες μας θα μπορούσαν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο κίνημα της βιωσιμότητας, πολύ πιθανοί πελάτες ή οργανισμοί που αυτοπροωθούνται ως βιώσιμοι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τους αριθμούς, δεν θεωρούν τη βιωσιμότητα ως κομμάτι της στρατηγικής τους, όπως άλλα ποσοτικά πράγματα, αλλά ως ένα κουτάκι που πρέπει να τσεκάρουν. Ευτυχώς, παρατηρούμε πως τα πράγματα αλλάζουν». Το ταξίδι της BlakBear από τα εργαστήρια του Imperial στα ράφια των κορυφαίων βρετανικών σούπερ-μάρκετ είναι ήδη συναρπαστικό και πολλά υποσχόμενο, ένα τρανό παράδειγμα της απίθανης καινοτομίας

KPMG 64 Netcompany - Intrasoft: Ψηφιοποίηση με επίκεντρο τον άνθρωπο 66 «Δώρο Αγάπης» από την AB Βασιλόπουλος 68 ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ: Η βιωσιμότητα στο επίκεντρο της στρατηγικής της ανάπτυξης 70

COMBATT: Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών αποτελεί παράδειγμα της κυκλικής οικονομίας 72 bluegr: Η επιτυχία μιας τουριστικής επιχείρησης είναι οι άνθρωποί της 74

Beegin: Πώς η Εndless EC στηρίζει

η σταθερότητα είναι καταστάσεις ευμετάβλητες. Απέδειξε επίσης πως η πράσινη μετάβαση δεν αφορά μόνο το περιβάλλον αλλά και την ανθεκτικότητα κάθε χώρας, των ενεργειακών και χρηματοοικονομικών της συστημάτων. Η βιωσιμότητα και η αειφορία ήρθαν για άλλη μια φορά στο προσκήνιο των συζητήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι όμως μόνο ως προσεγγίσεις για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης, αλλά και ως στρατηγικές και πολιτικές που διαπερνούν το σύνολο των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Η ολιστική αυτή προσέγγιση περιλαμβάνει αλληλένδετες πρωτοβουλίες που καλύπτουν το κλίμα, το περιβάλλον, την ενέργεια, τις μεταφορές, τη βιομηχανία, τη γεωργία και τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Η πράσινη μετάβαση για την Ευρώπη απαιτεί, λοιπόν, έναν ευρύ και

πληρωμών στη χώρα μας;

παράξενο, η ΔΙΑΣ για εμένα είναι η πρώτη fintech που

Ελλάδα πριν από 33 χρόνια! Είμαστε μια αμιγώς τεχνολογική εταιρεία, το 70% του προσωπικού μας να είναι ηλεκτρολόγοι μηχανικοί και πληροφορικοί, όπως κι εγώ. Με τις λύσεις που αναπτύσσουμε συμβάλλουμε στον εκσυγχρονισμό των πληρωμών για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, ταχύτητα και ευκολία στις καθημερινές μας συναλλαγές. Θα λέγαμε ότι η «τελευταία λέξη» της τεχνολογίας στις πληρωμές είναι οι άμεσες πληρωμές. Ουσιαστικά πρόκειται για μεταφορά χρημάτων από τον έναν λογαριασμό

επιχειρήσεις συνθέτουν, αναμφίβολα, τη ραχοκοκαλιά του ελληνικού επιχειρείν. Την κομβική σημασία της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στη χώρα μας αντιπροσωπεύουν δεκάδες οικονομικοί δείκτες, λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή της τόσο στην απασχόληση, που ξεπερνά το 80%, όσο και στη συμβολή της στην εθνική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, αγγίζει το 60%. Με άλλα λόγια, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν το

και τη βιωσιμότητα του πλανήτη μας.

οικονομική και ανθρωπιστική που προκάλεσε η εισβολή στην Ουκρανία, η τελευταία τριετία υπογραμμίζει όσο ποτέ άλλοτε τη σημασία της αλληλεγγύης. Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από τη συλλογική εμπειρία των αλλεπάλληλων κρίσεων είναι πως οι κοινές προκλήσεις απαιτούν κοινές προσπάθειες. Δημόσια υγεία, βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνικές ανισότητες: τα κομβικότερα ζητήματα της ατζέντας του αύριο μάς αφορούν όλους, από την πολιτεία και την κοινωνία των πολιτών μέχρι τις εταιρικές δομές και τις επιχειρήσεις. Αυτή ακριβώς είναι η φιλοσοφία που ασπάζεται η KPMG, μια εταιρεία που από το ξεκίνημά της δεν έχει σταματήσει να επενδύει στην έννοια της προσφοράς. Παρότι οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε μονάχα ως μια

μετασχηματισμού στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, η NetcompanyIntrasoft χρησιμοποιεί την πληροφορική και τις νέες τεχνολογίες για να συμβάλει στη δημιουργία βιώσιμων κοινωνιών.

ηφιακός μετασχηματισμός, νέες τεχνολογικές υποδομές, δεκάδες διαδικτυακές πλατφόρμες που μας εξυπηρετούν, παρέχοντας ηλεκτρονική πρόσβαση σε προϊόντα και εξειδικευμένες υπηρεσίες. Ο αντίκτυπος της ψηφιοποίησης που βιώνει τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα αλλά και η υφήλιος είναι τεράστιος και εξακολουθεί να ξεδιπλώνει τις προεκτάσεις του. Στον θαυμαστό αυτό καινούργιο κόσμο του ψηφιακού μετασχηματισμού, που ξεκλειδώνει νέες δυνατότητες, όπως η εξ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών και οι νέες

βιομηχανική

μεταμορφωθούν

ένα αναπόσπαστο

της κυκλικής

στην καρδιά των αυτοκινήτων και των οχημάτων μας, παρέχοντάς τους την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια ώστε να λειτουργούν αρμονικά τα συστήματα και οι εφαρμογές τους. Εμπεριέχονται σχεδόν σε κάθε μέσο μεταφοράς, από τα λεωφορεία των πόλεων μέχρι τα επιβατικά και φορτηγά πλοία που διασχίζουν καθημερινά τις θάλασσες. Ταυτόχρονα τις συναντά κανείς σε εκατοντάδες χιλιάδες εργοστάσια και βιομηχανικούς χώρους ανά τον κόσμο, καθώς είναι από τους συχνότερους μοχλούς τροφοδότησης των μηχανισμών παραγωγής της σύγχρονης οικονομίας. Οι μπαταρίες είναι πράγματι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, από την εφοδιαστική αλυσίδα και την αυτοκινητοβιομηχανία μέχρι τις

πολλές απόψεις, η ανακύκλωση της μπαταρίας είναι η επιτομή της κυκλικής οικονομίας, πόσο μάλλον όταν, χάρη στη μέθοδο της COMBATT, ο κύκλος ζωής τους μπορεί να είναι απεριόριστος.

αντιπροσωπευτικό μέτρο αξιολόγησης μιας υγιούς επιχείρησης από ένα χαρούμενο και διαρκώς εξελισσόμενο ανθρώπινο δυναμικό. Και δεν υπάρχει τομέας που να αναδεικνύει περισσότερο τη σημασία αυτής της φιλοσοφίας από τον τουρισμό, ίσως τον σημαντικότερο πνεύμονα του ελληνικού επιχειρείν. Βασικό συστατικό της φιλοξενίας είναι η ανθρώπινη επαφή και ένας ευχαριστημένος από τις εργασιακές συνθήκες ξενοδοχοϋπάλληλος συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην άνοδο της ποιότητας αυτής της επαφής με τον πελάτη και συνεπώς του

Χάρη στους ειδικά σχεδιασμένους συλλεκτήρες, τουλάχιστον 70 χιλιάδες

δεν

στο φυσικό περιβάλλον.

ή την ποιότητα του αέρα. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να εντοπιστούν και να επιλυθούν προβλήματα πριν γίνουν αντιληπτά από το ανθρώπινο μάτι. Το Smart Tunnel, το οποίο αναμένεται να επεκταθεί σε 4 ακόμη σήραγγες, βελτιώνει την ασφάλεια των χρηστών και των εργαζομένων στην Οδό. Παράλληλα, αναβαθμίζει το επίπεδο εξυπηρέτησης, εξοικονομώντας πόρους και εξασφαλίζοντας

τους συνέχεια και αφετέρου την ουσιαστική προστασία του ανθρώπινου δυναμικού τους. Αυτοί ακριβώς είναι

στη διαρκή εκπαίδευση και εξέλιξή τους και στη βελτίωση των πρακτικών απασχόλησης, διασφαλίζοντας ένα θετικό εργασιακό

που

μια κουλτούρα υψηλής απόδοσης και αξιοκρατίας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό μια εταιρεία που απασχολεί σήμερα περισσότερους από 1.500 εργαζόμενους να αναλαμβάνει δράση ώστε να προάγει την ίση μεταχείριση, να σέβεται το δικαίωμα στη διαφορετικότητα ως βασικό κριτήριο για την επαγγελματική ευημερία και εξέλιξη των ανθρώπων και να αξιολογεί εκ του αποτελέσματος, ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας και οποιουδήποτε άλλου είδους διάκρισης. Είναι βέβαιο πως η ύπαρξη στερεοτύπων εντός ενός οργανισμού αποτελεί εμπόδιο για την ανάπτυξή του. Έτσι, για να εξαλείψει αυτούς τους κινδύνους η Ελληνικός Χρυσός έχει αναβαθμίσει όλες τις διαδικασίες πρόσληψης και ανάπτυξης των ανθρώπων της σε θέματα συμπεριληπτικότητας και διαφορετικότητας, επιλέγοντας τους ανθρώπους της με ανταγωνιστικά κριτήρια. Μέσω αυτής της προσέγγισης, η εταιρεία συμμετέχει στην αναβάθμιση του επαγγέλματος, ακολουθώντας μια σειρά δράσεων και εκπαιδεύσεων των ανθρώπων εντός και εκτός οργανισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρωτοβουλία «Share Ρroject», η οποία στοχεύει στη διαφοροποίηση των παραδοσιακών και ενίοτε αναχρονιστικών ρόλων των φύλων στο κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον, όπως και στην προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Ταυτόχρονα, μέσω της συμμετοχής σε διεθνή προγράμματα ενδυνάμωσης των γυναικών στον κλάδο, όπως το International Women in Mining, η Ελληνικός Χρυσός συμβάλλει στην ανάδειξη και στην πρόοδο των γυναικών που απασχολούνται στη μεταλλευτική βιομηχανία. Ακολουθώντας αυτό το μονοπάτι, η εταιρεία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλα τα μέχρι πρότινος παραδοσιακά «ανδροκρατούμενα» επαγγέλματα, συμβάλλοντας στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του μεταλλευτικού κλάδου συνολικά, ώστε η μεταλλευτική του μέλλοντος να ανοίγει ίσες πόρτες σε όλους. Στο πλαίσιο των προσπαθειών συνεχούς βελτίωσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η χρήση νέων τεχνολογιών που δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζομένους να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους με μεγαλύτερη ασφάλεια. Η τεχνολογία αλλάζει την εξόρυξη και τη μεταλλευτική και το γεγονός αυτό με τη σειρά του ξεκλειδώνει καινοτόμους ορίζοντες και πολλαπλές νέες δυνατότητες. Για παράδειγμα, η απομακρυσμένη εξόρυξη και η ρομποτική μελλοντικά θα εξαλείψουν την παραδοσιακή

λύσεις της ΕΥΔΑΠ παρέχουν εύκολη, γρήγορη και ασφαλή πρόσβαση στις υπηρεσίες της. Οι ψηφιακές υπηρεσίες συμπεριλαμβάνουν το ηλεκτρονικό κατάστημα eΕΥΔΑΠ, την εφαρμογή EYDAPP καθώς και το άλμα στην ψηφιοποίηση των λογαριασμών.

ΕΥΔΑΠ, καθώς και η δυνατότητα ενεργοποίησης εξατομικευμένων ενημερώσεων μέσω sms σε περίπτωση υψηλών καταναλώσεων. Φυσικά, η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών γίνεται με γνώμονα όχι μόνο την ευκολία αλλά ταυτόχρονα και τη βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική συνείδηση. Έτσι, λοιπόν, η ΕΥΔΑΠ παρέχει στους ευσυνείδητους χρήστες που το επιθυμούν την ευκαιρία ενεργοποίησης της αποστολής ηλεκτρονικού λογαριασμού, καταργώντας κατ’ επέκταση τον έντυπο και μειώνοντας το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Μάλιστα, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μαζί θα κάνουμε το χαρτί οξυγόνο» η εταιρεία κάνει ένα επιπλέον βήμα, παρέχοντας περαιτέρω κίνητρα για την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση των χρηστών, καθώς για κάθε 5 λογαριασμούς που καταργούνται η ΕΥΔΑΠ φυτεύει ένα δέντρο σε συνεργασία με τη we4all. Φυσικά, στην καρδιά μιας εταιρείας παροχής βασικών υπηρεσιών βρίσκονται η προσβασιμότητα και η ευελιξία κι έτσι, στο πλαίσιο των ψηφιακών της δράσεων, η ΕΥΔΑΠ φροντίζει να παραμένει συμπεριληπτική. Στους πελάτες για τα αιτήματα των οποίων δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική διεκπεραίωση παρέχεται η επιλογή να κλείσουν ραντεβού με την ΕΥΔΑΠ μέσα από το ηλεκτρονικό ημερολόγιο κρατήσεων που βρίσκεται αναρτημένο στο eydap.gr, επιλέγοντας 2ωρα ραντεβού, την ημερομηνία καθώς και την ώρα που επιθυμούν. Εναλλακτικά, οι καταναλωτές της ΕΥΔΑΠ μπορούν να κλείσουν ραντεβού καλώντας στο 24ώρο Κέντρο Εξυπηρέτησης 1022 ή να επικοινωνήσουν μέσω της υπηρεσίας Click2Call για να εξυπηρετηθούν για οποιοδήποτε ζήτημα. Ένα ακόμη βήμα της εταιρείας προς την ολοκληρωμένη ψηφιακή εξυπηρέτηση για κάθε πελάτη αποτελεί και η νέα αναβαθμισμένη εφαρμογή EYDAPP

την επιλογή να σκανάρουν τον αριθμό παραστατικού τους χωρίς να χάνουν χρόνο πληκτρολογώντας. Τέλος, η εφαρμογή διατίθεται και στα αγγλικά, με νέες διαδραστικές οδηγίες, ενώ για να ολοκληρώσει την απαραίτητη προσέγγιση της συμπερίληψης

πολύτιμη

στα κεντρικά γραφεία της Klarna, της κορυφαίας σουηδικής εταιρείας fintech με έδρα τη Στοκχόλμη, ο Ηλίας Πίτσαβος επέστρεψε πρόσφατα στην Ελλάδα. Ως επικεφαλής της εταιρείας στην Ελλάδα, επιβλέπει πλέον όλες τις δραστηριότητες του κορυφαίου παρόχου πληρωμών παγκοσμίως στη χώρα μας.

δρόμο για

η DEMO υλοποιεί ένα εξαετές επενδυτικό πλάνο ύψους 365 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο

τη δημιουργία νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων στην Τρίπολη και το Κρυονέρι, ένα νέο κέντρο RnD στη Θεσσαλονίκη, που βρίσκεται ήδη σε λειτουργία, καθώς και το πρώτο κέντρο Βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα, στον Άγιο Στέφανο Αττικής. Χάρη στη ραγδαία ανάπτυξή της, η εταιρεία σήμερα απασχολεί πάνω από 90 επιστήμονες στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης. Όμως το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό βρίσκεται στην ποσόστωση των εργαζομένων, καθώς ένα εντυπωσιακό 80% των επιστημόνων που εργάζονται στα εργαστήρια της είναι γυναίκες. Φυσικά, σημασία δεν έχει μονάχα η συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη αλλά και η δυνατότητα ανέλιξής τους σε ηγετικές θέσεις με αντίκτυπο και δυνατότητες να πραγματώσουν το όραμά τους. Και εκεί η DEMO αποδεικνύει πως η δέσμευσή της για την προώθηση της ισότητας στον εργασιακό χώρο γίνεται πράξη, καθώς το 43% των θέσεων αυξημένης ευθύνης στην εταιρεία εκπροσωπείται από γυναίκες. Αντίστοιχες

της εταιρείας στο κομμάτι της προσέλκυσης νέων ανθρώπων, αποτέλεσμα της συντονισμένης προσπάθειάς της να αξιοποιηθεί το επιστημονικό δυναμικό που ξεκινά από τα ελληνικά πανεπιστήμια και συχνά διαπρέπει σε εταιρείες του εξωτερικού. Ένας στους πέντε εργαζομένους της DEMO, άλλωστε, δεν έχει κλείσει ακόμα τα 30 κι αυτό είναι το αποτέλεσμα της διαχρονικά θερμής σχέσης της εταιρείας με το ελληνικό ακαδημαϊκό οικοσύστημα, ιδίως με το ΑΠΘ, το οποίο συμβάλλει στην ενίσχυση της έρευνας και της παροχής τεχνογνωσίας στους φοιτητές. Παράλληλα, χάρη στο ετήσιο πρόγραμμα πρακτικής άσκησης και υποτροφιών Start Your Journey, η DEMO τοποθετεί τα νέα παιδιά στην καρδιά του φαρμακευτικού κλάδου, παρέχοντας τη δυνατότητα σε τελειόφοιτους και απόφοιτους Χημείας, Βιολογίας, Φαρμακευτικής, Χημικών Μηχανικών, Μηχανολόγων Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Ηλεκτρονικών Μηχανικών / Μηχανικών Αυτοματισμού να αποκτήσουν εμπειρία και να ξεκινήσουν την καριέρα τους στην ταχύτερα