AgroMedia 2010 Grudnia by Mailer.lt

PUBLIKACJA MIESIĘCZNA O AGRORYNKACH Grudnia 2010 r. Nr. 7

AGROMEDIA

W niniejszej publikacji Rynek zbóż i rzepaku Rynek mleczarski Rynek nawozów Rynek techniki rolniczej

Pozycja Litwy w sprawie komunikatu, przeznaczonego WPR po 2013 r. Komisja Europejska 18 listopada ogłosiła komunikat w sprawie Wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2013 r. „Wspólna polityka rolna w stronę 2020 r.”. Komunikat ten kontynuuje rozpoczętą w 2003 r. reformę WPR, która ma na celu większe zorientowanie rolnictwa na potrzeby rynku, modernizację rolnictwa oraz dostosowanie do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych oraz nowych wyzwań. Reforma WPR ma zapewnić, że europejski sektor rolny stanie się bardziej dynamiczny i konkurencyjny, dzięki czemu bardziej aktywnie przyczyni się do realizacji wizji strategii „Europa 2020" - wspierać stabilny, postępowy i jednolity wzrost. Po oszacowaniu komunikatu, Ministerstwo Rolnictwa dostrzega korzystne dla Litwy ukierunkowania planowanej Wspólnej polityki rolnej, jednak występują również pewne założenia budzące wątpliwości. W części komunikatu poświęconej regulowaniu rynku, jak Litwa sobie życzyła, przewidziano, że ogół środków regulacji rynku powinien działać jak niezawodna, zapewniająca bezpieczeństwo sieć (safety net). Przewiduje się, że mogłyby zostać zachowane interwencje w przypadku poszczególnych produktów, prywatne przechowywanie. Dążenie Litwy do rezygnacji z historycznych wskaźników referencyjnych przy obliczaniu dotacji bezpośrednich, w Komunikacie również zostało przewidziane. Wspomina się o bardziej poprawnym podziale dotacji bezpośrednich między krajami członkowskimi, jednak proponowana metodyka oraz okresy przejściowe nasuwają myśl, że jeszcze przez pewien czas może być tolerowana „Europa dwóch prędkości”, tj. wyróżniani starzy i nowi członkowie UE. Pozycja Litwy jest taka - żeby zapewnić uczciwą konkurencję między krajami członkowskimi, poziom dotacji bezpośrednich w Unii Europejskiej powinien być ustalany na podstawie kryteriów obiektywnych, które zapewniłyby przejrzystość poziomu finansowania, wspierały oszczędną produkcję rolną w całej UE. Więcej uwagi ze strony Komisji Europejskiej Litwa spodziewa się również w zakresie uproszczenia przepisów dotacji bezpośrednich.

Litwa popiera przeważającą część celów komunikatu, takich, jak: • WPR również w przyszłości powinna

• •

•

pozostać silną wspólną polityką opartą na dwu filarach (dotacjach bezpośrednich oraz środkach regulacji rynku i rozwoju wsi); zapewnienie zaopatrzenia w żywność; bardziej poprawny podział dotacji bezpośrednich, który zapewniłby podtrzymanie dochodów rolników i byłby bardziej zorientowany na dobra publiczne, jak ochrona środowiska, dobro zwierząt, pielęgnacja krajobrazu, ochrona dziedzictwa kulturowego i in.; dotacje bezpośrednie powinny się skupić na zwiększaniu konkurencyjności, innowacjach, stabilnym zarządzaniu zasobami naturalnymi, zmianie klimatu, środowisku, zrównoważonym rozwoju terytorialnym miejscowości wiejskich; WPR powinna być zorientowana na potrzeby rynku, z utrzymaniem pewnych instrumentów regulacji rynku jako gwarancji stabilności na wypadek kryzysów. Przewiduje się również dążenie do uproszczenia narzędzi regulacji rynku; zrównoważony rozwój terytorialny;

udoskonalanie łańcucha żywnościowego; • uproszczenie narzędzi rozwoju wsi.

W Rosji w 2010 r. otrzymano o jedną trzecią mniejszy urodzaj zbóż Z danych Ministerstwa Rolnictwa Rosji, w 2010 r. ogólny plon zbóż w kraju pod względem wagi bunkrowej powinien osiągnąć 64,2 mln t, a pod względem zaliczanej – 60,3 mln t. W porównaniu z 2009 r., stanowiłoby to o 35,5 proc. mniejszy plon zboża. W końcu października bieżącego roku Ministerstwo Rolnictwa poinformowało, że zapasy przechodzące w kraju na dzień 1 lipca 2010 r. wyniosły 26,3 mln t, dlatego ogólna ilość zboża z tegorocznym plonem powinna wynosić 86,6 mln t. W Rosji w ciągu roku wykorzystuje się 77 mln t zboża, dlatego według danych wstępnych zapasy zboża w końcu zbioru plonów powinny stanowić 13 mln t. Prognozuje się, że plon pszenicy w Rosji w 2010 r. wyniesie 42 mln t – 31,9 proc. mniej niż w 2009 r. Import zboża może wynieść 3,9 mln t (2,2 mln t pszenicy oraz 1,7 mln t innych zbóż), planuje się wyeksportować 3,5 mln pszenicy. Według danych Departamentu Rolnictwa USA (dalej – USDA), w Rosji w 2010 r. z powodu mniejszych obszarów zasiewów oraz ich mniejszej urodzajności, ogólny plon jęczmienia, kukurydzy, żyta i owsa zmniejszył się do 17,3 mln t. W porównaniu z urodzajem 2009 r., jest to o 46 proc. mniej. Obszar zasiewów tego zboża w plonie 2010 r., w porównaniu z 2009 r. był mniejszy o 12 proc.

(od 15,9 mln ha do 14 mln ha), natomiast urodzajność zmniejszyła się od 2 t/ha do 1,24 t ha. Urodzaj pszenicy w Rosji w roku bieżącym stanowi 8,5 mln t (w 2009 r. – 17,9 mln t), kukurydzy – 3 mln t (4 mln t), żyta – 2,1 mln t (4,3 mln t), a owsa – 3,5 mln t (5,4 mln t). Większą część tych zbóż (od 70 do 90 proc. jęczmienia, kukurydzy i owsa, ale zaledwie 15-30 proc. żyta) wykorzystuje się na pasze. Od lat 1987-1988 obszary zasiewów tych zbóż, wskutek zmniejszającej się liczby bydła i spadku popytu na zboże paszowe, zmniejszyły się o około 60 proc. Chociaż w ostatnich latach liczba niektórych zwierząt (zwłaszcza ptactwa domowego i świń) zaczęła rosnąć, jednak zużycie zbóż paszowych pozostało stabilne. Miały na to wpływ niekorzystne ceny jęczmienia w okresie siewu 2010 r. Z tego powodu obszary zasiewów jęczmienia w plonie 2010 r. były o 20 proc. mniejsze. Jednak podstawowym powodem, który decydująco oddziałał na zmniejszenie plonu jęczmienia, kukurydzy, żyta i owsa w Rosji w 2010 r. była susza i wielkie upały, które panowały w dolinie Wołgi i sąsiadujących regionach praktycznie przez cały okres wzrostu. Pomimo nadzwyczaj gorącego lata i suszy, Rosja powinna się całkowicie zaopatrzyć w zboże.

NOVOROSSIJSK, ROSJA – grupa handlowego portu morskiego w Novorossijsku dn. 18 października ogłosiła swoje ogólne wyniki działalności w okresie od stycznia do września 2010 r. W okresie sprawozdawczym obrót ładunków grupy NKJU wyniósł 62,6 milionów ton, co stanowi 3,9 procent (2,574 miliony ton) mniej niż w analogicznym okresie 2009 r. Od 15 sierpnia oficjalnie zakazany eksport zboża z Federacji Rosyjskiej wpłynął na zmniejszenie ogólnej objętości zboża w okresie sprawozdawczym o 962,900 ton w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Dyrektor generalny Igor Vilinov, komentując wyniki działalności w okresie styczeń – wrzesień 2010 r., twierdził: "W ciągu ostatnich dziewięciu miesięcy, ogólna dynamika objętości NKJU była zależna od dwóch podstawowych czynników. Z jednej strony, tylko z powodu zakazu eksportu stracono obrót ładunków w wysokości 1 miliona ton. Z drugiej strony, na obrót ogólny również negatywnie oddziałały niestabilne objętości surowcowej ropy naftowej". „Jeżeli działalność NKJU ocenialibyśmy bez uwzględniania tych dwóch czynników, moglibyśmy mówić o stabilnych objętościach ładunków i takich pozytywnych zmianach uzgadniania ładunków, jak wzrost części ładunków priorytetowych, wliczając kontenery, których liczba prawie się podwoiła".

Światowe ceny eksportu zboża Lt/l*

Zboże Państwo Pszenica USA HRW 2 kat USA SRW 2 kat. Argentyna UE, Francja, FCW 1 UE, Niemcy, klasa B UE, Zjednoczone Kanada, CWRS 13,5% białk. Kukurydza

USA 3 YC Argentyna Argentyna

Jęczmień UE, Francja, paszowy Australia, paszowy Australia, słodowy

2009 2010 Wahanie cenowe % paźpaźmiesięczny roczny dziernika sierpień wrzesień dziernika ** *** 496,9 774,8 731,5 738,1 0,9 48,5 440,9 734,1 721,3 710,6 -1,5 61,2 501,6 769,4 777,4 725,6 -6,7 44,7 445,4 773,4 770,0 740,6 -3,8 66,3 457,3 810,2 787,6 753,1 -4,4 64,7 403,6 652,5 639,8 660,5 3,2 63,7 653,2

916,2

917,6

930,8

1,4

42,5

410,6

543,7

586,3

635,5

8,4

54,8

394,3 366,3

554,6 655,2

576,0 685,7

635,5 648,0

10,3 -5,5

61,2 76,9

352,3 417,6

679,7 744,9

655,1 785,1

635,5 743,1

-3,0 -5,3

80,4 77,9

Źródło: Agro rinka, Nr. 22 (149)

Objaśnienia do tabeli: HRW – Hard Red Winter, SRW – Soft Red Winter, FCW – French Channel Wheat, CWRS – Canada Western Red Spring, YC – Yellow Corn * ceny (Lt) podano zgodnie z kursem walut BL odpowiedniego dnia ** porównując października z wrześniem 2010 r. *** porównując października 2010 r. z październikam 2009 r.

Plony zbóż w USA od września zmniejszyły się o 4 procenty W swoim sprawozdaniu z produkcji zbóż z dn. 8 października, Departament Rolnictwa USA (USDA) poinformował, że w 2010 r. planowana produkcja zboża powinna była wynosić 12.664 miliardy buszli – o 4 procent mniej niż prognozowane we wrześniu 13.16 miliardów buszli oraz o 3 procent mniej, niż zarejestrowane w 2009 roku 13.110 miliardów buszli. Przewidywano 3,408 miliardów buszli produkcji nasion soi – o 2 procent mniej niż prognozowane we wrześniu 3,483 miliardy muszli, lecz o 1 procent więcej niż 3,359 miliardów buszli w roku biegłym. Ilość produkcji zboża USDA była mniejsza niż prognozowane w okresie przedsprawozdawczym 12,95 miliardów buszli. Ilość nasion soi USDA również była mniejsza niż średnia obrotów handlowych 3.491 miliardów buszli. Jak twierdzi USDA, z uwagi na sytuację z

dn. 1 października, przewidziano plon zboża 155.8 buszli z jednego akra gruntu – o 6,7 buszli mniej niż planowano we wrześniu oraz 8,9 buszli mniej niż zarejestrowane 164,7 buszli z jednego ara w 2009 roku. Jak twierdziła USDA, w 2010 r. planowano zbierać zboże z 81,3 milionów akrów gruntu – nieco więcej niż planowano we wrześniu oraz o 2 procent więcej niż w 2009 roku. W oparciu o dane z 1 października, planowany rekordowy plon nasion soi 44,4 buszli z jednego akra gruntu jest o 0,3 buszli mniejszy niż planowano we wrześniu, ale o 0,4 buszli większy niż zarejestrowany w 2009 roku rekordowy plon 44 buszli. Planowano zebrać plon z 76,8 milionów akrów gruntów – o 1 procent mniejszej powierzchni niż planowano we wrześniu, ale o 1 procent większej w 2009 roku.

Rosja przedłużyła embargo na eksport zbóż do lipca 2011 roku Premier Rosji Vladimir Putin 22 października ogłosił, że Rosja postanowiła przedłużyć embargo na eksport zbóż do lipca 2011 r. 5 sierpnia po tym, jak Rosję nawiedziła susza i nieopanowane pożary, Putin ogłosił czasowy zakaz eksportu pszenicy, mieszanek pszenicy i żyta, jęczmienia, żyta, kukurydzy oraz mąki pszennej i mieszanek mąki pszenno-żytniej z Federacji Rosyjskiej.

Podczas wywiadu udzielanego czasopismu „Ogoityok”, kierownik rosyjskiego Stowarzyszenia ds. Zbóż Arkadij Zloczevskij twierdził, że był on przekonany, że Rosja utrzyma się na zajętym w poprzednim roku trzecim miejscu lub nawet zajmie wyższe miejsce pomiędzy najważniejszymi światowymi eksporterami zbóż. Zwrócił on jednak uwagę, że po ogłoszeniu embargo, Rosja utraciła tytuł niezawodnego eksportera żywności.

„Noble Group” otworzyła terminal w porcie w Santos Brazylijska państwowa administracja portów „Codesp”, w połowie października poinformowała, że mieszcząca się w Hong Kongu „Noble Group” w porcie Santos stanu San Paulo w Brazylii otworzyła terminal zbożowy o wartości 100 milionów reali (60,7 milionów dolarów). Pojemność terminalu zbożowego o powierzchni 10000 metrów kwadratowych stanowi 90000 ton cukru, nasion soi lub mączki z koncentratu sojowego. Ogółem w ciągu roku w terminalu planuje się obroty rzędu 2,3 milionów ton. Jak podaje „Codesp”, od początku operacji próbnych w lipcu, w terminalu poddano obróbce ponad 600000 ton towarów, zwłaszcza cukru.

W sprawie nowego terminalu przedsiębiorstwo w tym roku w Brazylii planuje otrzymać o 1 miliard reali więcej przychodów – to 57 procent więcej niż otrzymane w 2009 roku 637 miliony reali. Jak twierdził założyciel przedsiębiorstwa, Richard Elman, „Noble Group” również planuje dalszy rozwój działalności w porcie. „Codesp” twierdzili, że „Noble” zainwestowało 1 miliard reali w projekty infrastrukturalne w Brazylii. W przyszłym roku spodziewamy się więcej niż 20 procent przyrostu rocznego (w Brazylii). Brazylia wydaje się obiecująca”, twierdził Elman.

„Salim”, „Seaboard” zaczęli współpracować 12 października ogłoszono, że dwa z największych światowych przedsiębiorstw obróbki zboża zostały partnerami i przyłączyły się do mieszczącej się w Australii „Plum Grove” – zarządcy funduszu ogólnego oraz przedsiębiorstwa zbioru zboża. Indonezyjskie przedsiębiorstwo „Salim Group”, przedsiębiorstwo USA „Seaboard Corp” oraz „Plum Grove” umówiły się w sprawie partnerstwa w Australii, w celu zjednoczenia australijskich hodowców i konsumentów z całego świata. Historycznie „Salim Group” jest znana jako przedsiębiorstwo skupujące dużo pszenicy w Australii, zwłaszcza w części zachodniej. Tymczasem „Seaborg Corp” za pośrednictwem jednostki Handlu produktami i przemiału zajmuje się przemiałem na mąkę i prowadzi inną działalność w zakresie przetwórstwa zbożowego w Afryce, Ameryce Południowej i regionie Morza Śródziemnego. Andrew Young, prezes wykonawczy „Plum Grove” twierdził, że to partnerstwo przyniosłoby hodowcom australijskim podwójną korzyść. Przede wszystkim, otworzyłoby drogę pomiędzy hodowcami z Australii i najważniejszymi konsumentami ich produkcji. Co więcej, partnerstwo to dałoby możliwość zaprezentować australijską pszenicę na nieodkrytym rynku afrykańskim. „Zarówno „Seaboard”, jak i „Salim Group" uważają, że inwestycje w "Plum Grove" - to doskonała okazja przyłączyć się do alternatywnego modelu, poprzez który dąży się do bardziej przejrzystego związku pomiędzy konsumentami i hodowcami", - twierdził E. Young. Przeciwnie, niż w ostatnio, na australijskim rynku zbóż zawarto transakcje z przedsiębiorstwami międzynarodowymi, to partnerstwo dotyczy konsumentów zajmujących ważną pozycję w dziedzinie przetwórstwa, dążących do utrzymania bezpośrednich kontaktów z hodowcami”.

RYNEK ZBóż i RZEPAKU Cena skupu pszenicy, paszowego jęczmienia i rzepaku na Litwie wciąż po woli rośnie. Litewskie przedsiębiorstwa skupu zboża w drugiej połowie listopada 2010 r. (w 46 tygodniu (15-21.11) skupiły pszenicę średnio po 634,1 Lt/t. W porównaniu z drugą połową października (42 tydzień (18-24.10) , cena skupu pszenicy wzrosła o 3,8 proc. Średnia cena skupu jęczmienia paszowego (klasy II) w analizowanym okresie wzrosła o 8,6 proc. (do 571,9 Lt/t). Cena skupu żyta, dynamicznie wzrastająca od początku zbioru plonu, w ostatnich tygodniach zaczęła spadać – porównując cenę z 46 tygodnia z ceną w 42 tygodniu, zmniejszyła się ona o 16,4 proc. (do 469,7 Lt/t). Średnia cena skupu gryki w 42 tygodniu bieżącego roku wzrosła do niebywałego pułapu – 1 938,2 Lt/t, w ostatnim tygodniu (46 tydzień) była mniejsza o 10,9 proc. i wyniosła 1 727,8 Lt/t. Cena skupu rzepaku, jak i pszenicy, wciąż jeszcze wzrasta. Z porównania średniej ceny rzepaku w 46 tygodniu z ceną 42 tygodnia, wzrosła ona o 8,2 proc. (do 1 328,9 Lt/t.). Na Litwie w październiku 2010 r. import zbóż był 4,5-krotnie większy, natomiast eksport - 28 proc. mniejszy niż w październiku 2009 r. Litewskie przedsiębiorstwa skupu zboża w październiku bieżącego roku importowały 1,850 tys. t zboża. Znaczącą część importowane-

go zboża (8,997 tys. t albo 76 proc.) stanowiła pszenica. Została ona wwieziona z Łotwy i Danii po cenie średnio 616,3 Lt/t. Jęczmień (751 t) również wwieziono z Łotwy i Danii (średnia cena – 614,4 Lt/t). Kukurydzę (2,055 tys. t) importowano z Węgier i Ukrainy po średniej cenie 558 Lt/t. Import rzepaku w październiku 2010 r., w porównaniu z październikiem 2009 r. wzrósł dwukrotnie – do 21,484 tys. t. Importowano go z Łotwy, Rosji i Ukrainy po średniej cenie 1 299,5 Lt/t. W październiku bieżącego roku wyeksportowano 171,486 tys. t zboża. Z nich 81 proc. (139,675 tys. t) stanowiła pszenica. Wyeksportowano ją do Łotwy, Danii, Holandii, Niemiec, Francji, Norwegii, Arabii Saudyjskiej i Libii (średnia cena – 747,1 Lt/t). Jęczmień (12,289 tys. t) został wywieziony do Łotwy, Estonii, Finlandii i Danii po średniej cenie 452,3 Lt/t. Pszenżyto (18,255 tys. t) zostało wyeksportowane do Hiszpanii, Finlandii, Szwecji i Libii (średnia cena – 416,0 Lt/t). Eksport rzepaku w październiku 2010 r. w porównaniu z październikiem ubiegłego roku wzrósł o 15 proc. – do 44,031 tys. t. Został on wywieziony do następujących krajów UE: Łotwy, Estonii, Niemiec, i Finlandii (średnia cena – 1,128,1 Lt/t.)

W Australii w l. 2010-2011 przewiduje się plon 24 mln t pszenicy USDA w prognozie na listopad, przewidywany plon pszenicy w Australii, w porównaniu z prognozą na październik, zwiększyło o 1 mln t (do 24 mln t). W porównaniu z poprzednim rokiem, stanowiłoby to o 7 proc. większy plon pszenicy oraz największy plon za ostatnie cztery lata. Prognozowana urodzajność 1,8 t/ha jest o 10 proc. wyższa niż w latach 2009-2010. W podstawowych regionach uprawy pszenicy w Australii (Nowa Południowa Walia, Queensland, Wiktoria i Australia Południowa) w tym sezonie panowały doskonałe warunki meteorologiczne dla rozwoju roślin zbożowych.

Stan zasiewów pszenicy w regionie wschodnim Australii jest najlepszy od kilku lat. Jednak Australia Zachodnia informuje, że dla pszenicy i innych zbóż ozimych ten sezon z powodu suszy i wyższych niż zwykle temperatur jest jednym z najgorszych za ostatnie 40 lat.

Z danych Departamentu Statystyki wynika, że w październiku 2010 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., ceny skupu produktów rolnych wzrosły o 23,2 procent. W ciągu roku ceny skupu produkcji roślinnej wzrosły o 39,3, natomiast zwierząt gospodarskich i pochodzenia od zwierząt gospodarskich– o 12,3 procent. Z produktów roślinnych najmocniej zdrożała gryka (3,1 razy), żyto (2,5 razy), pszenżyto (2,3 razy), owies (2,2 razy), jęczmień (71,8 proc.), ziarna roślin strączkowych (69,3 proc.), pszenica (60,7 proc.), ziemniaki (59,3 proc.), ziarno rzepaku (42,3 proc.), warzywa (40,5 proc.). Ze zwierząt gospodarskich i produktów pochodzących od zwierząt gospodarskich wzrosły ceny skupu mleka owczego i koziego (45,1 proc.), mleka naturalnego (44,2 proc.), bydła (15,9 proc.). Drób staniał o 24,6 procent, jajka – o 20,7, wieprzowina – o 13,4 proc. Na przestrzeni miesiąca (październik 2010 r., w porównaniu z wrześniem 2010 r.) ceny skupu produktów rolnych wyrosły o 6 procent, ponieważ ceny skupu zwierząt gospodarskich i produktów pochodzących od zwierząt gospodarskich wzrosły o 5,4 procent, natomiast ceny skupu produktów roślinnych – o 4,7 procent. Z produktów roślinnych zwłaszcza zdrożały mieszanki zbożowe (36,2 proc.), jęczmień (22,4 proc.), gryka (17,1 proc.), owies (16,1 proc.), pszenżyto (16 proc.), ziarno roślin strączkowych (14,7 proc.), ziemniaki (9,4 proc.), ziarno rzepaku (3,4 proc.), pszenica (3 proc.). Staniała kukurydza (13,5 proc.). Ze zwierząt gospodarskich i produktów pochodzących od zwierząt gospodarskich zdrożało mleko naturalne (12,2 proc.), bydło (10,6 proc.), drób (0,9 proc.). Staniała wieprzowina (8,7 proc.), jajka (1,4 proc.), owce i kozy (0,7 proc.)/ W okresie styczeń – październik 2010 r., w porównaniem z analogicznym okresem 2009 r., wzrósł skup ziarna roślin strączkowych (47 proc.), ziemniaków (19 proc.), wieprzowiny (16 proc.), drobiu (14 proc.) oraz owoców (11 proc.). Mniej skupiono zboża (23 proc.), bydła, owiec, kóz oraz jajek (po 3 proc.), naturalnego mleka i warzyw (po 1 proc.).

W III kwartale bieżącego roku na Litwie wzrosła cena skupu mleka surowcowego od litewskich producentów mleka. W III kwartale 2010 r. litewskie firmy skupujące mleko od litewskich producentów mleka skupiły 412,75 tys. t surowego mleka o naturalnej zawartości tłuszczu – o 2,55 proc. więcej niż w analogicznym, okresie 2009, jednak o 4,62 proc. mniej w porównaniu z analogicznym okresem 2008 r. W III kwartale bieżącego roku średnia cena skupu od litewskich producentów mleka stanowiła 816,16 Lt/t i była 49,78 proc. wyższa niż w analogicznym okresie 2009 r. oraz o 2,27 proc. wyższa niż w III kwartale 2008 r.

RYNEK MLECZARSKI Średnia cena skupu mleka naturalnego Lt/t, oferowana przez największe litewskie przedsiębiorstwa skupujące mleko Średnia cena skupu mleka naturalnego, Lt/t Nazwa przedsiębiorstwa

Grupa przedsiębiorstw AB "Pieno žvaigždės" UAB "Marijampolės pieno konservai" Grupa przedsiębiorstw AB "Rokiškio sūris" AB "Žemaitijos pienas" UAB "Vilkyškių pieninė" ŽŪB "Šaltekšnis" UAB „Vikeda“, Kiejdany (lit. Kėdainiai) Spółka rolna Bariūnų ŽŪB, rej. Joniškis Spółdzielnia mleczarska "Žalmargė" Średnia cena skupu mleka, Lt/t

Mleka, za które z płatności nie stosowano odliczeń z tytułu jakości

Mleka, za które z płatności stoso- Średnia wano przynajm- cena skuniej jedno odli- pu mleka czenie z tytułu

1042,4 944,1

762,1 724,3

1035,3 940,1

1005,5 1009,4 939,9 933,3 1274,8 760,8 854,8 997,3

841,2 836,8 703,3 1133,3 636,1 606,6 809,4

999,3 1003,2 928,2 978,5 1274,8 760,6 846,5 990,4

Dla zatwierdzonych przedsiębiorstw skupujących mleko w ciągu siedmiu miesięcy roku kwotowego 2010-2011 (od 1 kwietnia do 1 listopada 2010 r.) zostało sprzedane 853,06 tys. t mleka, którego średnia zawartość tłuszczu – 4 proc. Po przeliczeniu na narodową ustanowioną zawartość tłuszczu 3,99 proc., wyniosło to 861,43 tys. t. W ciągu siedmiu miesięcy roku kwotowego wykonano 50,75 proc. kwoty sprzedaży do przetworzenia (dalej – kwota SP). W porównaniu z r. k. 2009-2010, w tym samym okresie, wykonanie kwoty SP zmniejszyło się o 6,84 proc., tj. więcej niż 13,1 tys. t. W ciągu siedmiu miesięcy roku kwotowego dla Litwy ustalono wykonanie ogólnej narodowej kwoty mlecznej – 50,75 proc.

W III kwartale 2010 r. na Łotwie i w Estonii drożała większość produktów mlecznych W III kwartale 2010 r. Łotewskie firmy skupujące mleko krajowym producentom mleka płaciły średnio po 87,13 Lt/100 kg - 57,00 proc. więcej niż w trzecim kwartale 2009 r. W III kwartale 2010 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. w kraju ilości skupu surowego mleka o naturalnej zawartości tłuszczu wzrosły o 11,35 proc. i wyniosły 144,63 tys. t. Wskutek wzrostu średniej krajowej ceny skupu surowego mleka o naturalnej zawartości tłuszczu, wzrosły również ceny sprzedaży (producenta) większości wyrobów mlecznych wyprodukowanych w przedsiębiorstwach łotewskich. Na przykład, średnia cena sprzedaży (producenta) sera półtwardego, która w III kwartale 2009 r. wynosiła 10,49 Lt/kg, w III kwartale bieżącego roku wzrosła do 14,05 Lt/kg, a mleko odtłuszczone w proszku podrożało o 52,36 proc. – do 8,59 Lt/kg. W III kwartale 2010 r., w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, średnia cena sprzedaży (producenta) masła (powyżej 80 proc. zawartości tłuszczu) wyprodukowanego przez krajowe przedsiębiorstwa przetwórstwa mlecznego wzrosła o 24,94 proc. iosła 13,48 Lt/kg, a mleka pełnotłustego w proszku – o 24,23 proc.

W III kwartale 2010 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., w Estonii surowe mleko o naturalnej zawartości tłuszczu było skupowane o 45,15 proc. drożej i jego średnia cena skupu stanowiła 97,23 Lt/100 kg. W analizowanym okresie w Estonii skupiono 157,10 tys. t surowego mleka o naturalnej zawartości tłuszczu – 0,38 proc. mniej niż w III kwartale 2009 r. Wzrost ceny skupu mleka surowcowego w kraju miał również wpływ na podwyżki cen większości produktów mlecznych. W III kwartale bieżącego roku, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., średnia cena sprzedaży (producenta) wyprodukowanego przez przedsiębiorstwa estońskie mleka odtłuszczonego w proszku wyrosła o 44,86 proc. (do 8,11 Lt/kg), natomiast masła (o 82 proc. zawartości tłuszczu, w 25 kg bryłach) – o 11,23 proc. (do 8,65 Lt/kg). W analizowanym okresie średnia cena sprzedaży (producenta) mleka pełnotłustego w proszku wyniosła 11,39 Lt/kg oraz była o 82,89 proc. wyższa niż w analogicznym okresie 2009 r. 5

Przyjmuje się wnioski na uczestnictwo w aukcji kwot mlecznych Rolnicy niewykorzystujący kwot mlecznych mogą je odsprzedać na aukcji innym producentom mleka. O tym, że już są przyjmowane wnioski na aukcję kwot mlecznych w marcu 2011 r., poinformowało Centrum Informacji Rolnej i Przedsiębiorczości Wiejskiej. Wnioski są przyjmowane do dn. 31 grudnia, informuje Centrum Informacji Rolnej i Przedsiębiorczości Wiejskiej. Z podawanych informacji wynika, że wnioski należy składać do samorządowych działów rolnych zgodnie z miejscem rejestracji Centrum Zarządzania Gospodarstwami Rolnymi. Nabywać lub odsprzedawać kwoty mogą wyłącznie gospodarstwa zarejestrowane na terytorium Litwy. Na podstawie oficjalnej publikacji informacyjno-statystycznej "Agro rinka", dn. 1 listopada w kraju było 48 846

posiadaczy kwot, z których 44 736 (91,6 proc.) dysponowało kwotami na dostawy oraz 5 260 (11,8 proc.) – kwotami na sprzedaż bezpośrednią. Kwotami obu rodzajów dysponowało 1 150 producentów, tj. 3,3 proc. wszystkich posiadaczy kwot. Średnio na Litwie na jednego posiadacza kwoty przypada 28,7 t kwoty mlecznej. W roku bieżącym 58 641 producentom naliczono niezwiązane z produkcją uzupełniające krajowe płatności bezpośrednie za mleko. Kwota w 2010 r. wyniosła 116,781 mln Lt. Niezwiązane z produkcją uzupełniające krajowe płatności bezpośrednie za mleko w 2010 r. są wypłacane za ilości faktyczne mleka dostarczonego na rynek w roku kwotowym 20062007. Wysokość wypłaty – 87 Lt za tonę sprzedanego mleka.

Ożywieniu ulega popyt na mleko odtłuszczone w proszku, ceny ulegają stabilizacji Rynek UE staje coraz bardziej stabilny, spadające od końca września ceny mleka odtłuszczonego w proszku i serwatki obecnie rosną. Ceny produktów spożywczych od końca września spadły o 15 procent, do 20 procent powyżej ceny interwencyjnej. Ceny produktów paszowych spadły nieco mniej, jednak bez względu na to, są one o 200 EUR za tonę niższe niż spożywczego mleka odtłuszczonego w proszku. Konsumenci z wewnątrz UE i spoza jej granic pragną zrekompensować podaż w pierwszym kwartale, więc wzrasta popyt. Na eksport pozytywnie wpłynął kurs Euro, który spadł w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Od września o 5 procent do 65 procent powyżej ceny interwencyjnej spadły ceny masła. Obecnie spadają one mniej więcej o 1 procent w ciągu tygodnia. Ceny masła wahają się między 3500 - 3700 Euro za tonę. W przyszłym roku powinny one nieznacznie spaść. Masło w UE wciąż jeszcze o 400 euro za tonę jest za drogie, żeby jego eksport mógł nabrać większych obrotów. W ubiegłym tygodniu wzrastały ceny śmietanki i koncentratu mleka chudego wskutek spadku sezonowego obję-

tości produkcji oraz wzrostu popytu na śmietankę i świeże produkty. Na śmietankę w chwili obecnej jest znacznie większy popyt niż na masło lub mleko pełnotłuste w proszku. Produkcja mleka pełnotłustego w proszku jest niewielka, a wskutek spadku sezonowego produkcji i większego popytu na mleko pełnotłuste w proszku z UE niż z NZ, spadek jego ceny się zatrzymał. Mimo to ceny wciąż pozostają o 400 EUR za tonę niższe niż maksimum z maja. Wciąż niestałe ceny serwatki w proszku obecnie są podobne, jak przed rokiem. Ceny sera pozostają niezmienne i charakteryzują się wysokim popytem, zgłasza z Europy Wschodniej. Dochody z sera pozostają większe niż z masła/proszku. Prawdopodobne, że produkcja sera i dalej będzie się rozwijała. Podaż mleka we Francji była o 7-8- procent większa we wczesnym listopadzie ubiegłego roku, W Niemczech – o 3-4 procent. Za wyjątkiem Krajów Bałtyckich, w których ceny mleka wzrosły o 50-60 procent w porównaniu z rokiem ubiegłym, podaż mleka w Europie Wschodniej przed rokiem mimo wszystko była mniejsza.

Amerykańscy hodowcy krów tworzą szczepionkę przeciwko bakteriom E coli (grupa bakterii E coli jest liczna i różnorodna, część może spowodować biegunkę, infekcje dróg oddechowych, inne schorzenia) i wyniki pierwszych eksperymentów są pomyślne, ogłasza portal „mano ūkis“. Międzynarodowa korporacja ds. żywności „Cargill” ogłosiła pierwsze wyniki testowania nowej szczepionki, kiedy to zaczepiono 85 tys. sztuk bydła. Jak mówi Dan Schaeffer, wiceprezes przedsiębiorstwa, w dziale badania wołowiny, system odpornościowy zwierząt zareagował pozytywnie na szczepionkę, natomiast w organizmie krów wykryto stosunkowo niewielkie ilości niebezpiecznych dla człowieka odmian E coli. Jednak naukowiec podkreśla, że również niezaszczepione bydło miało mało bakterii. Ich liczbę, jak twierdzi D. Schaeffer, determinuje pogoda, warunki życia, dozowanie szczepionki oraz inne czynniki. Inni producenci USA obecnie również wykonują podobne badania. Chandler Keys, przedstawiciel przedsiębiorstwa "JBS USA" twierdzi, że przedsiębiorstwo kończy eksperymenty z 200 tys. sztuk zaszczepionego bydła, i wyników oczekuje się w przyszłym miesiącu. Z danych narodowego centrum kontroli i prewencji, w USA co roku bakteriami E coli zaraża się ponad 73 tys. osób, i ponad 600 przypadków zakażenia kończy się śmiercią.

Pewna równowaga popytu i podaży Na aukcji światowej handlu produktami mlecznymi „Fronteros” ceny były praktycznie niezmienne, a handel ogólny nieznacznie obniżył wskaźniki. Kasowa cena rynkowa sera i masła nieznacznie zmieniła się w ciągu ostatnich dwóch tygodni, jednak cena proszku spadła o 100 dolarów USA za tonę. Najmocniej spadła cena mleka odtłuszczonego w proszku. Ogólnie ceny kasowe od czerwca były stosunkowo stabilne i odpowiadały cenom aukcji światowej handlu produktami mlecznymi, natomiast światowy stosunek popytu do podaży wydawał się dość zrównoważony. Podaż mleka z NZ nie rośnie tak szybko, jak się spodziewano. Obecnie już skończyła się gorączka sezonu produkcji, natomiast podaż z początku sezonu pozostaje mniej więcej taka sama, jak przed rokiem. Z drugiej strony, wciąż się przewiduje, że w tym roku będzie o 1-2 procent większa. Również w Australii produkcja była wolna. W 2010 r., po

tym, jak Chiny importowały 240000 ton mleka pełnotłustego w proszku w styczniu-wrześniu, popyt na nie wzrósł o 90 procent, po tym, jak Rosja importowała 210000 ton sera, popyt na ser wzrósł o 25 procent. Eksport USA w zakresie chudego mleka w proszku / mleka odtłuszczonego w proszku, zwłaszcza do krajów Azji Południowo-Wschodniej, w porównaniu z okresem styczeń – wrzesień ubiegłego roku, wzrósł o 45 procent, do 270000 ton. Spodziewając się większego eksportu, spadły ceny masła i sera, zwłaszcza amerykańskiego Cheddar. Ser ten wciąż jest sprzedawany po o 1000 dolarów USA za tonę niższej cenie niż NZ i z otrzymaniem subsydiów wspólnie pracujących spółdzielni przemysłu mleczarskiego USA (CWT). gu pierwszych dziewięciu miesieniu 2010 roku, USA eksportowały 128000 ton sera – o 64 procent więcej.

Pasaulinės kai kurių pieno gaminių kainos Lt/kg Nazwa producenta 2009 46 tydz. (11 09-13) 7,87

Masło, AA Ser typu Cheddar, w blokach

Srednia cena USA CME, FOB 2010 Wahanie % 43 tydz. 44 tydz. 45 tydz. (11 46 tydz. tygodnioroczny (10 25-29) (11 01-05) 08-12) (11 15-19) wy 12,41

11,5

10,93

10,91

-0,17

38,61

CME 8,11

9,42

8,35

7,68

8,00

4,18

-1,33

LMP, Region Centralny i Wschodni, FOB

6,63

7,07

6,71

6,76

6,92

2,39

4,29

OMP, Średnia krajowa, FOB

7,64

9,60

9,21

9,25

9,47

2,39

23,91

Serwatka w proszku, Region centralny, FOB

1,87

2,02 1,94 1,94 1,99 W Europie Zachodniej, na eksport, FOB 2009 2010 42-43 tydz. 44-45 tydz. 44-45 tydz. (10 18-29) (11 01-12) (10 26-11 06)

2,39

6,63

Masło, 82% tł. LMP OPM Masło topione Serwatka w proszku

Masło, 82% tł. LMP OPM Ser typu Cheddar

10,64 7,29 8,56 10,99 2,49

14,12 12,94 8,05 7,01 10,14 9,05 15,37 14,09 2,49 2,29 Państwa Oceanii, na eksport, FOB 2009 2010 42-43 tydz. 44-45 tydz. 44-45 tydz. (10 18-29) (11 01-12) (10 26-11 06) 7,23 11,73 11,12 6,82 8,36 7,54 7,29 9,44 8,65 8,44 11,05 10,26

Deficyt mleka w Serbii stał się jednym z najbardziej aktualnych problemów kraju, których rozwiązania już podjęła się władza, a media prognozują dymisję ministra handlu. W większości sklepów półki z nabiałem świecą pustkami. Brakuje mleka, gdyż serbscy rolnicy w tym roku z powodu kryzysu sprzedali do rzeźni 80 tys. krów dojnych, Oprócz tego, państwo zmniejszyło dotacje dla producentów mleka, a kraj przeżył suszę. Zdaniem mediów, w kryzysie mleka w kraju wini się również serbski koncern przetwórstwa mlecznego „Imlek”, któremu rząd czyni zarzuty z powodu działań monopolistycznych i umyślnego zmniejszania cen skupu mleka. Białoruski eksport wypełnia luki Wskutek letnich susz produkcja mleka w Rosji w tym roku spadnie o 2,3 procent i dalej będzie spadała w 2011 roku. Z tego powodu dynamicznie rozwinie się import. USDA sądzi, że import mleka odtłuszczonego w proszku w Rosji w tym roku wyniesie 190000 ton rocznie – trzykrotnie więcej niż planowano przed suszą. Oczywiste, że Białoruś pokrywa znaczącą część zapotrzebowania na import. W ciągu 7 miesięcy bieżącego roku, wykonała ona 30 procent całego rosyjskiego importu sera, 46 procent całego importu masła, 75 procent importu mleka w proszku oraz 89 procent importu serwatki. Rząd NZ rozpoczął negocjacje w sprawie dwustronnej umowy handlowej z Rosją, dążąc do tego, żeby wobec NZ nie stosowano niedawno do 15 procent zwiększonej stawki importowej.

Wahanie % 2 tygoroczny dniowy -8,33 -12,93 -10,76 -8,33 -8,33

21,67 -3,74 5,77 28,33 -8,05

Wahanie % 2 tygoroczny dniowy -5,17 -9,81 -8,33 -7,21

53,87 10,48 18,73 21,50

RYNEK NAWOZóW Europejskie ceny nawozów Belgia - €/t luzem Saletra amonowo-wapniowa 27 %

26 Listopad 243-252

12 Listopad 243-252

Chlorek potasu granulowany 60 % z maFosforan dwuamonowy 18-46 % $ Francja - €/t luzem Saletra amonowa 33,5 % granulowana Saletra amonowa 33,5 % bryłki Mocznik 46% bryłki Mocznik 46% granulowana Fosforan dwuamonowy 18-46 % Chlorek potasu granulowany 60 % Niemcy- €/t luzem Saletra amonowo-wapniowa 27 % Mocznik 46% bryłki NPK 15-15-15 CIF Fosforan dwuamonowy 18-46 %

322 608-612

322 605-610

310-315 275-285 320-325 335-340 450-455 320-323

270-310 275-287 n.m. 305-315 430-435 320-323

230-239 285-286 325

230-239 275-276 320

porcie Irlandia - €/t Mocznik 46% Saletra amonowo-wapniowa 27,5 % 27-6-6 del Włochy- €/t Mocznik 46% granulowana Mocznik 46% bryłki Saletra amonowo-wapniowa 27 % Fosforan dwuamonowy 18-46 % Holandia - €/t luzem Saletra amonowo-wapniowa 27 % Chlorek potasu granulowany 60 %

449-450

440-443

280-282 298-300 285-287

n.m. n.m. n.m.

335-340 320-325 250-255 450-455

335-340 320-325 250-255 440-445

230-235

z magazynów Hiszpania - €/t luzem Saletra amonowo-wapniowa 27 % Mocznik 46% bryłki Fosforan dwuamonowy 18-46 % NPK 15-15-15 Zjednoczone Królestwo - £/t fasuota

322-323

250 315-320 440-445 320-325

250 305-310 420-428 320-350

Saletra amonowa 34,5 % dostarczana do Saletra amonowa 34% Mocznik 46% bryłki luzem Mocznik 46% bryłki luzem

290-295 270-275 255-265 285-295

287-294 270-275 250-255 280-290

Fosforan dwuamonowy 18-46 % luzem Kraje Bałtyckie – US $/t Mocznik 46% Saletra amonowa 34% bryłki

393-395 28 Października 362-365 280-295

380-385 14 Października 350-360 265-275

265-280 567-573 567-573 396-403

265 540-568 540-568 409-417

Roztwór mocznika i azotanu amonowego Fosforan dwuamonowy 18-46 % MAP12-52% Chlorek potasu 60% standardowy

Ceny azotanów raz jeszcze wzrosły; ceny AN (azotanu amonu) we Francji wzrosły o kolejne 5 EUR/t, natomiast w Zjednoczonym Królestwie – do 12 EUR/t. „Yara” poinformowało również, że wewnętrzna cena hurtowa CAN (azotanu amonowego ceru) wzrosła do 243 EUR. Rynek azotanów jest stosunkowo spokojny, jednak ceny pozostają stabilne. Za tym kryją się wysokie ceny mocznika oraz sprzedaż granulatu w Egipcie po 410 dolarów, chociaż popyt w grudniu może być bardzo mały, ponieważ zainteresowanie w Europie jest słabe, a zmniejszające się ceny na spokojnym rynku Stanów Zjednoczonych nie osiągają poziomu 400 dolarów, nie mówiąc już i 410 dolarach. Rynek KAN (mocznika i azotanu amonu) pozostaje spokojny, chociaż w Hiszpanii był pewien popyt, zostały zamówione cztery ładunki, przywiezione z Egiptu i Rumunii. Wygląda na to, że nabywcy fosforanu wracają na rynek po kilku miesiącach ciszy z nowymi sprzedażami do Włoch oraz, prawdopodobnie, w przyszłym tygodniu francuscy Nabywcy podążą ich śladami. Nadal prognozuje się, że dn. 1 stycznia cena potasu będzie wysoka, ale w sprawie konkretnego wzrostu cen decyzja zapadnie później.

Źródło: Fertecon European Fertilizer Fax, 26

RYNEK TECHNIKI ROLNICZEJ Białoruś będzie dostarczała Wenezueli mleko w proszku i traktory Jak informuje „Mano ūkis“, wenezuelski minister spraw zagranicznych Nicolas Maduro w poniedziałek ogłosił, że Białoruś będzie dostarczała Wenezueli mleko w proszku i maszyny rolnicze, informuje "RIA Novosti". Na mocy umów podpisanych w Caracas, Białoruś zobowiązała się dostarczać Wenezueli 16 ton metrycznych mleka w proszku, 570 traktorów i setki ciężarówek. N. Maduro mówił, że Białoruś również pomoże Wenezueli zbudować trzy kompleksy agroprzemysłowe. Dodał on, specjaliści z Białorusi już teraz pracują przy budowie 7 000 domów ubogich rodzin w Ameryce Łacińskiej.

Obecnie, gdy prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenko otworzył się na Zachód i poszukuje alternatywy dla dostaw ropy naporowej z Rosji, współpraca miedzy Białorusią i Wenezuelą stała się bardziej intensywna. Ropa naftowa z Wenezueli jest transportowana do portu ukraińskiego w Odessie, a następnie – koleją na Białoruś. Jeszcze jedna umowa w sprawie dostarczania ropy naftowej została podpisana podczas wizyty prezydenta Wenezueli Hugo Chaveza w Mińsku w październiku.

Nowa generacja traktorów Najpotężniejszemu traktorowi z serii CVT - Same Deutz-Fahr przypada czołowe miejsce na stoisku spółki na targach rolnych EIMA we Włoszech, które rozpoczęły się w bieżącym tygodniu. Traktor, nazwany Deutz-Fahr TTV 7.260 wyciska 260 koni mechanicznych dzięki nowemu stworzonemu 6cylindrowemu silnikowi turbo diesel Deutz TCD 6.1 z intercoolerem, z zastosowaniem technologii czterozaworowej oraz systemem wtrysku paliwa Deutz Common Rail. Jest to nie tylko największy traktor CVT Deutz-Fahr, stał się również jednym z pierwszych traktorów przedsiębiorstwa, odpowiadających najnowszemu standardowi silników Stage 3b, który został stworzony na podstawie technologii SCR (Selective Catalytic Reduction). Jak twierdzi redakcja „savas ūkis“, ten traktor stanowi pierwszy krok ku oszczędzaniu energii, ponieważ dach kabiny traktora będzie pokryty elementami słonecznymi, które będą wytwarzały energię niezbędną dla elektroniki kabiny. Twierdzi

się, że w strefach słonecznego klimatu te elementy będą wystarczające, żeby wygenerować wystarczającą ilość energii dla wentylatora kabiny traktora nawet gdy silnik i zapłon będą wyłączone, a w razie potrzeby bez większych problemów pomogą załadować telefon komórkowy. Należałoby również wspomnieć, że traktor spodoba się tym rolnikom, których pola są bardziej oddalone. Za pomocą tego traktora pokonanie większych odległości będzie jeszcze prostsze, gdyż jego szybkość osiągnie 60 km/h.

Redakcja publikacji: AB “Agrowill Group”, Smolensko g. 10, Wilno Tel./faks: +370 5 2335340; +370 5 2335345; e-mail: info@agrowill.lt Zamów nieodpłatnie aktualności na stronie www.agrowill.lt

W odbywającym się w połowie października w holenderskim Lelystade międzynarodowym konkursie kombajnów samojezdnych do kopania buraków cukrowych „Beet Europe 2010” dwie pierwsze nagrody zajęły holenderskie maszyny Vervaet Beet Eater 625 oraz Vervaet Beet Eater 617. Zawody między kombajnami oglądało ponad 2 tys. osób, z nich prawie połowa przybyła z zagranicy. W zawodach wzięło udział 10 kombajnów do kopania buraków cukrowych (por. tabelę wyników na dole). Wyprodukowany w Holandii Vervaet Beet Eater 617 był najlepszy. Na drugim miejscu ulokował się Ropa Euro Tiger, na trzecim – Kleine SF10. Jak twierdził Adwin Vervaet, właściciel przedsiębiorstwa „Vervaet”, holenderskie kombajny wyróżniają się wyjątkowo dobrą jakością czyszczenia buraków. „Wiemy i potrafimy dobrze oczyścić korzenie. W Holandii niemało buraków cukrowych uprawia się na terenach odwojowanych od morza, gdzie grunt jest nadzwyczaj lepki. Więc konstruując kombajny, wyjątkowo dużo uwagi poświęciliśmy systemowi oczyszczania”, - wymienia atuty techniki E. Vervaet. Oprócz tego, kombajny Vervaet mają mniejszą masę niż analogiczna technika innych producentów, są łatwe w sterowaniu i regulowaniu. W holenderskim przedsiębiorstwie w ciągu roku zostaje wyprodukowane około 30 samojezdnych kombajnów buraczanych. Oferowane są maszyny do kopania trzech modeli – sześciu rzędów 17 t pojemności Vervaet 617.

Źródła: Fertecon European Fertilizer Fax, 26 November 2010, Dairy Industry Newsletter November 23, 2010, Vol 22, No. 15, World Grain Nowember 2010, Agro rinka, Nr. 22 (149)/2010 m., www.vz.lt; www.valstietis.lt; www.ukiozinios.lt; www.lrytas.lt, zum.lt, manoukis.lt, savasukis.lt, strony internetowe innych przedsiębiorstw oraz inne publiczne źródła informacji