BERTSOTAN * ARIKETA 1
AMA BEGIRA ZAZU 1 Ama, begira zazu leihotik plazara: ni bezalakorikan plazan bai ote da? Lai, lai, lai Plazan bai ote da? 2 Begiak erne ditut, bi zangoak arin: hoinbertze dohainekin ez nauke mutxurdin. Lai, lai, lai ez nauke mutxurdin. 3 Heldu den primaberan arropa txuritan. Ederra izanen naiz mahain sainduetan Lai, lai, lai mahain sainduetan 1
4 Mutikoen artean itzul-inguruka gizon-gaitzat badauzkat dozenan hamaika Lai, lai, lai dozenan hamaika 5 Haurra, ahal badaite hala izan bedi: Lehen gure aldi zen orain zuen aldi. Lai, lai, lai orain zuen aldi Herrikoia
2
*ARIKETA 2
IKUSI NUENEAN 1 Ikusi nuenean zure ile latza, iruditu zitzaidan- maiteasorginen erratza.
4 Ikusi nuenean zure bekokia, iruditu zitzaidan- maiteazartagi-ipurdia
2 Ikusi nuenean nik zure ahoa, iruditu zitzaidan- maiteakarobi-zuloa.
5 Ikusi nuenean zure belarria, iruditu zitzaidan- maiteaazaren orria
3 Ikusi nuenean nik zure sudurra, iruditu zitzaidan- maitealukainka-muturra
6 Ikusi nuenean nik zure kokotsa, iruditu zitzaidan- maiteagaztaina-morkotsa.
Herrikoia
3
• Ikas itzazue kopla hauek buruz eta kantatu denon artean. • Azpimarratu kopla guztietan errimatzen duten hitzak gorriz. (OINAK) • Orain deskribatzen jarraituko dugu. Aukeratu bertsorik egokiena eta osatu:
Oso txikia Bonbila gorria
Txikitxoegia
Txorien habia
Nire zartagia
Zartagia
IKUSI NUENEAN nik zure begia, IRUDITU ZITZAIDAN-MAITEA…………………………………………………………
Oso liraina
Sukaldeko erratza
Sukaldeko erratza
Zakurraren putza
Josteko orratza Behiaren isatsa
IKUSI NUENEAN nik zure gorputza, IRUDITU ZITZAIDAN-MAITEA………………………………………………………… • Eta orain segi zeuk bakarrik ……………………………………………………………. …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………
4
• ARIKETA 3
GURE ELIZ DORREKO 1 Gure eliz dorreko ezkila zaharrak ba dauzka hedaturik berrien bakarrak Dilin, dalan, dalan din-dan boleran. (Bir.) 2 Ene aitatxi zuten noizbait bataiatu, ezkil zaharra baitzen alegriantzatu. Dilin, dalan, dalan din-dan boleran. (Bir.) 3 Sortuz gero gizonak zor du maitatzea, bai gartsuki jo zuen haren ezkontzea. Dilin, dalan, dalan din-dan boleran. (Bir.)
5
4 Baina ezkila mintzo xo dezagun adi, haur txiki bat sortu da, azkar bizi bedi! Dilin, dalan, dalan din-dan boleran. (Bir.) 5 Kanta bizi ezkilak menderen mendetan kanta beza bizia Euskal Herrietan! Dilin, dalan, dalan din-dan boleran. (Bir.)
Herrikoia
6
KOPLA TXIKIA ARIKETAK
• Aurreko koplak irakurri eta abestu ondoren, silabak kontatuko ditugu eta oinak azpimarratuko ditugu gorriz. • Zenbat silaba ditu kopla txikiak? Zenbat oin? • Kopia itzazu aurreko koplen bertso batzuk eta osatu kopla txikiaren egitura.
…………………………………………………………….
silaba
……………………………………………………………. OINA
silaba
……………………………………………………………
silaba
………………………………………………………….. OINA
silaba
…………………………………………………………….
silaba
……………………………………………………………. OINA
silaba
……………………………………………………………
silaba
…………………………………………………………..
silaba
7
• Tokien deskribapenak ikasten ari garela, bertsoetan ere, deskribapen batzuk egingo ditugu . Hona hemen kopla batzuk; zuek oin egokia aukeratu eta Aneren etxearen deskribapena egingo duzue. Gero, DILIN DALAN edo AMA BEGIRA ZAZU soinuarekin abes dezakezue.
Anek etxe polita, goxo ta beroa. adieraziko dut orain ……………… Hasteko egongela handia ta argia. besaulkiak urdinak ta sofa …………………… Sukaldea txikia baina dotorea. Berde oso argia bere ……………………… Logela dugu gero zuri ta berdea. Eskuinaldean badu ederra ……………………. Bainugela ondoren zuri ta arrosa. Sartu ta ezkerrean konketa ………………….
NOLAKOA, GAKOA, KOLKOA
BIZIA, GORRIA, ZORRIA
KOLOREA, PAREA, SAREA
OHEA, LABEA, SUGEA
AIROSA, PANPOXA, GASEOSA
8
* ARIKETA 4 ORIOKO BALEARENA Mila bederatzirehun ta lehenengo urtean, maiatzaren hamalaugarren egunean, Orioko herriko barraren aurrean balea agertu zen beatzik aldean. Haundia bazen ere, azkarra ibilian, bueltaka han zebilen, joan ta eorrian, hondarra harrotuaz murgil igerian, zorriak zeuzkan eta haiek bota nahian. Ikusi zutenean hala zebilela berehala joan ziren traineruen bila; arpoi ta dinamitak eta soka-pila agudo ekartzeko ez zen jende hila.
9
Bost trainero joan ziren patroi banarekin jende bizkor, bikain ta guztiz onarekin; Manuel Olaizola eta Loidirekin, Uranga, Atxaga ta Manterolarekin. Baleak egindako salto ta marruak ziren izugarri ta ikaratzekuak; atzera eragin gabe hango arriskuak, arpoiakinhil zuten han ziren hanguak! Hamabi metro luze, gerria hamar lodi, buztan-pala lau zabal, alboetan pala bi, ezpainetan bizarrak beste ilara bi, orraziak bezala hain zeuzkan ederki Orbegozo
10
• Aztertu lehen bertsoa eta erantzun.
Mila bederatzirehun ta lehenengo urtean, maiatzaren hamalaugarren egunean, Orioko herriko barraren aurrean balea agertu zen beatzik aldean.
1. Zenbat lerro ditu? …………………………………………………… 2. Lerro bakoitzak zenbat silaba? ………………………………………………………………………………………… 3. Zenbat oin? Zeintzuk? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 4. Alderatu ezazu kopla txikiaren ezaugarriekin eta aipa itzazu hemen beraien arteko berdintasunak eta desberdintasunak. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
11
• ARIKETA 5 MARITXU NORA ZOAZ 1 Maritxu nora zoaz eder galant hori? Iturrira, Bartolo, nahi badezu etorri. Iturrian zer dago? Ardotxo txuria, biok edango degu nahi dezun guzia. 2 Maritxu, zuregana Biltzen naizenean Poza nabaritzen det Nere barrenean. Bartolo, nik ere dut atsegina hartzen ur bila noanean banauzu laguntzen. 3 Maritxu baldin asmo Baduzu ezkontzea, Lehendabiziko nitaz Oroitu zaitea. Zure mende jartzen naiz Denbora guziko, Bartolorekin gaizki ez zera biziko.
12