Shivchhatrapatinche aarmar

iSavaC~ptIMcao Aarmaar 1657 to 1680 -- p`itSa KoDokr iSavaC~ptIMnaI ]Baarlaolyaa svarajyaalaa kImaana 800 ik.maI. laaMbaIcaI iknaarpT\TI haotI. yaa iknaarpT\TIcyaa rxaNaaqa- %yaaMnaI Aarmaar ]Baarlao haoto. AarmaaraivaYayaI baroca p`Sna AjaunahI Anau%trIt Aahot. trI [qao AarmaaracaI maaihtI qaaoD@yaat maaMDt Aaho.

1657 to 1680 Aarmaaracaa saMixPt [-ithasa: tsaM phayalaa gaolaao tr mauGalaaMkDo sauwa baMgaalacao Aarmaar haoto. pNa baabar to Saahjahana p`%yaok mauGala baadSaahanao galabatacaa vaapr nadIvar saOr krNyaasaazI AaNaI rmajaana saMplyaacaa jaSna krNyaasaazI vaaprlyaacao idsaUna yaoto.

Asalao SaaOk maharajaaMnaI kQaIca paLlao naahI. jaovha vya@tI Aaplyaa QyaoyaaSaI ekinaYz Asato tovha %yaaMnaa baakIcao saaMsaairk sauK caOna inaMdnaIya hao}na jaatat.

Aarmaar sqaapnaocaI tIna mau#ya Qyaoya haoto. jaMjaIr\yaacyaa isa_Ivar jarba basavaNao. samaud`I vyaaparacao rxaNa k$na %yaacaI vaRwI krNao. AaNaI saava-BaaOma saamaud`Ik sa%ta p`sqaaipt krNao. sana 1656 maQyao maharajaaMnaI jaavaLI f%to k$na %yaaMcaa isa_ISaI phIlaa saMbaMQa Aalaa. sana 1657 ho Baartacyaa saamauid`k AaiNa AarmaarI [ithasaatIla ek mah%vaacao vaYa- Aaho.

14 Aa^gasT 1657: marazyaaMcao rGaunaaqa ballaaL kaorDo yaaMnaI isaVacao maulauK maa$na Ku_ jaMjaIr\yaasa vaoZa Gaatlaa.

[-qaoca maharajaaMnaa Aarmaaracao mah%va idsauna Aalao.

3 Aa^@Taobar 1657: maharajaaMnaI AidlaSahacao caaOla Sahr kaibaja kolao. %yaakaLcao ho ek maaozo vyaaparI baMdr haoto.

24 Aa^@Taobar 1657: AidlaSahacao klyaaNa AaNaI iBavaMDI maraz\yaaMnaI kabaIja kolao. ha idvasa maraza Aarmaaracaa janma mhNaUna samajaNyaasa hrkt naahI. klyaaNacyaa KaDI samaxa dugaa-DI ikllaa baaMQaNyaat Aalaa. yaoqaoca phIlaM galabat baaMQaNyaasa sau$vaat JaalaI. 1659 pyMa-t 22 galabato tyaar JaalaI haotI. yaaca vaYaI- maharajaaMcaa mau#ya maos~I $[ laItava vaogaasa naavaacaa paotu-gaIja vasa[-cyaa ifrMgyaaMnaa iftur Jaalaa. saaobat 300 KalaaSaI karIgaar Gao]na gaolaa.yaovaZa maaoza Gaat hao]na sauwa maharaja Kcalao naahIt. naaovaombar 1659 maQyao AfJalaKana p`krNa GaDlao. AaNaI foba 1660 pya-Mt AlaIbaaga to kuDaL p`aMt svarajyaat Aalaa.

1660 maQyao laKma saavaMt AaNaI SaaihstoKana yaaMnaI ek~ svarajyaavar caala kolaI. Aarmaar lahana AaNaI navaKo AsalyaamauLo f@t cao]la to daBaaoL ha p`aMt vaacalaa.

1661 maQyao vyaMkaojaI d%tao jaMjaIr\yaavar caalaUna gaolao AaNaI isa_I saaobat navaIna th krNyaat Aalaa. kdaicat yaacaaca fayada Gao]na daBaaoL to rajaapur p`aMt kabaIja kolao. rajapurcaI [-Mga`ja vaKar lauTlaI.

maharaja r%naagaIrIMt vyasqa Asalyaacao pahuna isa_Inao prt dMgaa sau$ kolaa. yaavaoLI SyaamarajapMt poSvao yaaMnaa maaohIma doNyaat AalaI. isa_Inao har maanauna pMtaMnaa jaMjaIr\yaavar thacaI baaolaNaI krNyaasa baaolaavalao AaNaI dgaa k$na %yaaMnaa kOd kolao. punha jaMjaIr\yaakDo pahNaar naahI Asao vacana do]na SyaamarajapMtaMnaI AaplaI sauTka kolaI. maharajaaMnaI %yaaMnaa prt jaaNyaasa saaMgaItlao Asata SyaamarajapMtaMnaI nakar idlaa. SyaamarajapMtaMnaa baDtf- krNyaat Aalao. AaNaI 3 ep`Ila 1662 raojaI maaoroSvar ipMgaLo poSvao Jaalao.

1662 maQyao phIlyaaMda maraza Aarmaaranao jaMjaIr\yaalaa vaoZa Gaatlaa. naILaopMt maujaumadar ho vaoZ\yaacao naotR%va krt haoto. punha th hao]na vaoZa ]calanyaat Aalaa.

28 foba 1663 raojaI sauvaNa-duga- baaMQaNyaasa sau$vaat JaalaI AaNaI 17 maaca- 1664 raojaI jaMjaIro sauvaNa-duga- puNaJaalaa. 6 ep`Ila 1663 ra~aO SaaihstoKanaacaI baaoTo kaplaI AaNaI AazvaD\yaacyaa Aat 13 tarKolaa kaoMkNa maaohIma sau$ kolaI. mao AKorIsa rajaapur to kuDaL pya-Mtcaa p`aMt svarajyaat Aalaa.

1664 maQyao saagarI saava-BaaOmatocaa phIlaa DMkanaad eoku yaotao. mauGalaaMcaI jahajao Arbastanalaa paotu-gaIjaaMcao prvaanao Gao]na jaat. ho ica~ badlaavao mhNauna maharajaaMnaI yaa jahajaaMvar hllao k$na yaaMnaa jaPt kolao. maraz\yaaMcaa prvaanaa nasaola tr kaya hala haotIla ho lavakrca saurtcyaa vyapar\yaaMnaa kLu laagalao.

1664 cao]la yaoqao 7 galabato tOyaar AaNaI 50 baaMQalaI jaat haotI. tr ivajayaduga- yaoqao 40 galabato tOyaar AaNaI 60 galabato baaMQalaI jaat haotI.` 25 naaovaombar 1664 raojaI isaMQauduga-caI baaMQaNaI sau$ JaalaI. mao 1664 maQyao AidlaSaahI faOjaaMnaI kuDaL kabaIja kolao. Aa^@Taobar maQyao baajaI GaaorpDocao prIp%ya k$na maharaja KvaasaKanaacaa inakala laavaayalaa inaGaalao. dha hjaar pa[-k AaNaI paca hjaar GaaoDo Gao]na maharaja kuDaL svatM~ krNyaasaazI inaGaalao. yaovaZ\yaa maaoz\yaa faOjaolaa laagaNaara ijannasa Aarmaaranao purvalaa. 90 galabato Gao]na dyaa-saarMga AaNaI maayaajaI BaaTkr yaaMnaI saagarI baajauvar laxya zo]na maharajaaMcaI paz raKIlaI. maharajaaMnaI KvaasaKanaacaa da$na praBava kolaa.

Aa^@Taobar naaovaombar maQyao [raNa Aaomaana yaoqauna yaoNaar\yaa AidlaSaahI jahajaaMnaa jaPt k$na Kijanyaat BarBaraT kolaI. Foba 1665 maQyao maharaja maalavaNa yaoqao Aalao. [-qauna maharajaaMnaI 3 gauraba AaNaI 85 galabatM Gao]na basa$r Sahr lauTlao. hI maharajaaMnaI kolaolaI ekmaa~ saagarI maaohIma. 1669 maQyao maharaja jaatInao jaMjair\yaavar caalauna Aalao. maharaja AaNaI %yaaMcao Aarmaar yaaMcyaa icavaT naakobaMdImauLo isa_I f%toKanacaa QaIr sauTlaa AaNaI tao SarNaagatI ptkrayalaa tOyaar Jaalaa. tovha f%toKanacyaa tIna gaulaamaaMnaI %yaalaa kOd kolao. isa_I saMbauL isa_I kaisama AaNaI isa_I KOrat. saMbauL mau#ya isa_I banalaa kaisama ikllaodar banalaa tr KOrat [tr p`aMtacaa AMmaladar banalaa. itGaaMnaI AaOrMjaobaakDo madtIcaI maagaNaI kolaI. AaOrMjaobaanao Aaplyaa saurtocyaa sauBaodarasa saaMgauna %yaaMnaa madt purvalaI. isa_I mauGalaaMcao maaMDlaIk Jaalao. 25 galabato 3 gauraba AaNaI 2 maaozI jahajao isa_\yaaMnaa pazvalaI. saaobat ijannasa AaNaI KijanaahI pazvalaa. yaamauLo maharajaaMnaa 1670 maQyao ta%purtI maaGaar GyaavaI laagalaI. 1671 maQyao isa_Inao maraz\yaaMcaa dMDarajapurI ikllaa Gaotlaa. pavasaaLa saMptaca Aa^@TaobarmaQyao punha AarmaarI naakobaMdI basavalaI gaolaI. tbbala ek vaYa- isa_I AaNaI %yaacao Aarmaar jaMjaIr\yaat pDuna haoto. SaovaTI 1672

Aa^@TaobarmaQyao mauGalaaMcaa ]maar naaKvaa saurtcao Aarmaar Gao]na Aalaa. jaMjaIr\yaa va$na taofaMcaa maara sau$ haota. maraz\yaaMvar jaMjaIr\yaacao Aarmaar caalauna Aalao. evaZ\yaat maagauna ]maar naa#vaanao hllaa kolaa. maraz\yaaMcaI 50 galabato bauDalaI. 200 maaNasaM pkDlaI gaolaI. %yaatIla AQaI- baaTvalaI gaolaI tr AQyaaMnaa payaalaa dgaD baaMQauna samaud`aMt Qaklauna idlao. pNa eka mahInyaatca punha AarmaarI naakobaMdI basavalaI gaolaI. Aa^@Taobar 1673 maQyao maraza Aarmaranao karvaar AMkaolaa ijaMkuna baodnaurcyaa rajaalaa maraz\yaaMcaa maaMDilak haoNyaasa Baaga paDlao. maaca- 1674 maQyao maraz\yaaMcyaa AarmaarI sauBaodar daOlatKana yaanao saaTvalaIcyaa KaDIt isa_I saMbauLcaa da$na praBava kolaa. daOlatKanacyaa payaalaa baaNa lagauna tao jaKmaI Jaalaa tr isa_I saMbauLcao hat jaLalao. isa_I saMbauL hrIhroSvarlaa jaa]na basalaa.

1675 maQaIla faoMDa maaohImaosaazI rajaapurhuna 40 galabato vaoMgaulyaasa Aalyaacao ]lloK Aahot. yaa Aarmaaranao faoMD\yaacyaa laZa[-t mau#ya faOjaosa ijannasa AaNaI iSapa[- purvalao AsaNaar.

Aa^gasT 1679 maQyao maayaajaI BaaTkr ]f- maayanaak BaMDarI yaanao KaMDrIvar maraz\yaaMcao inaSaaNa laavalao AaNaI ikllaa baaMQaNyaasa sau$ kolaM. [-Mga`jaaMcyaa Qama@yaaMnaa na jaumaanata %yaanao ikllyaacao kama tsaoca caalau zovalao.

[Mga`jaaMnaI ka^maaoDaor imaMcaIna AaNaI k^PTna kojvaIna yaaMcyaa hataKalaI ek frgaat irvaoMja naavaacao daona gaurabaa 3 iSabaaD 188 KlaaSaI AaNaI 200 iSapa[- do]na KaMdorI ijaMkNyaasa QaaDlao. pNa maayanaak BaMDarInao %yaaMnaa KaMdorIvar paya zo} idlaa naahI. maayanaak BaMDarIlaa rsad paohaocavaNyaasaazI 18 Aa^@Taobar raojaI daOlatKana 60 galabato Gao]na Aalaa. pNa AaQaI %yaalaa [Mga`ja Aarmaaravar hllaa kravaa laagalaa. irvaoMja saaoDuna baakIcao [Mga`ja Aarmaar pkDlao gaolao. irvaoMjanao xarNaagatIcao saaoMga k$na daOlatKanaasa javaL yao] idlao. AaNaI Acaanak taofaMcaa maara k$na maraz\yaaMcaI 5 galabato bauDvalaI. daOlatKana naagaavacyaa KaDIt AaEayaasa gaolaa.

[Mga`jaaMnaI isa_Isa baaolaavaNao QaaDlao. isa_Inao KaMMdorI samaaor ]MdorIvar ikllaa baaMQalaa. pNa %yaaMnaa yaSa kahI Aalao naahI. SaovaTI [Mga`jaaMnaI KaMdrIcao Aaplao svaPna saaoDUna idlao. 27 janaovaarI 1680 raojaI th hao]na yauw saMplao.

1680 maQyao maharajaaMnaI kulaabaa ikllaa baaMQalaa. maharajaaMnaI baaMQalaolaa ha SaovaTcaa ikllaa. puZo ho Aarmaracao mau#yaalaya mhaNauna p`isaiwsa Aalao.

1680 maQyao AarmaaracaI takd: 150 mahaigar\yaa.30 qaaor gaurabao. 15 jauga. 100 galabato. 50 gaurabao lahana. 50 macavao. 60 qaaor tarvao.

25 pala. 1000 lahana tarvao.

Aarmaaracao sardar: maharajaaMnaa AarmaarasaazI ekapoxaaek narr%nao imaLalaI. daOlatKana. maayaajaI BaaTkr. dyaa-saarMga saarKo sauBaodar Aarmaaravar Jaalao. yaaiSavaaya tukaojaI AaMga`o. AcalaaojaI maaohIto. laayapaTIla kaoLI. sauBaanajaI maaohIto. sauBaanajaI KraDo. hajaI salaama. yaasaarKo AarmaarI sardar jaagaaojaagaI Sa~uSaI JagaDa dot haoto.

AarmaaracaI vyavasqaa: 5 gauraba AaiNa 15 galabataMcaa jamaava imaLuna ek sauBaa haot. P`a%yaok sauByaavar sauBaodar Asao. AaiNa savasauBaodaraMvar sarsauBaodar mhNajaoca sarKola. naaivakaMmaQyao 10 KlaaSaaMvar 1 taMDola. AaiNa 5 taMDolaaMvar 1 sartaMDola. ASaI vyavasqaa caalao. yaaMvar duyyama sauBaodar. naMtr sauBaodar. AaiNa yaa sagaL\yaaMavar sarsauBaodar mhNajaoca sarKola.

P`a%yaok galabat jahajaavar Qaarkar\yaaMcaI iSabaMdI Asao. iSabaMdIcaa mau#ya sardar Asao. ho AarmaarI yauwat Sa~ucyaa galabataMvar caZuna laZa[- k$na to jaor k$na baMdrat AaNat. yaaiSavaaya jaagaaojaagaI baMdraMcyaa rxaNaaqa- ikllao baaMQalao gaolao haoto. yaa ikllyaaMvar KlaaSaI va iSapa[- yaaMcyaa rahNyaacaI saaoya Asao. ikllyaacyaa javaLca AarmaaracaI gaaodI Asao. [-qao maaoz\yaa jahajaaMvar DagaDujaI kolaI jaat Asao. tsaoca CaoTI galabato baaMQaNyaacaI saaoya Asao. gaaodI: gaaodI yaoqao jahaja baaMQalao AaiNa du$st kolao jaat haoto. gaaodIcyaa jaagaa klyaaNa poNa pnavaola AlaIbaaga naagaava baanakaoT r%naagaIrI rajaapur sauvaNa-duga- ivajayaduga- KaropaTna AaiNa isaMQauduga- yaoqao hao%yaa.

Aarmaaracao maulkI vyavhar: kaOla dstk va valaaTa. kaOla : jahajaaMsa sava- samaud`atUna iFrNyaacaI mau#ya sa%tocaI prvaanagaI. dstk : jahajaaMsa eka ivaiSaYT sa%tocaIca Aqaa-tca %yaaca sa%toKalacyaa samaud`atUna iFrNyaacaa prvaanaa. valaaTa : jahajaanao kaoNa%yaa maagaa-nao samaud`atUna ifravaoM ASaasaMbaMQao jalamaaga- zrvaUna idlao jaat Asat %yaasaMbaMQaoM t>a.

AarmaaracaI CavaNaI: pavasaaLa caalaU Jaalaa kI AarmaaracaI galabato haoD\yaa gaurabaa palao vagaOro iknaar\yaavar laavalaI jaat. %yaaMcyaa iSaDa naaMgar daorKMD daolakaz\yaa kaZUna gaaodIcyaa kaozIt zovalao jaat. taofa jaMbauro haoko taoD\yaacyaa baMduka vagaOro Sas~ dusar\yaa kaozIt zovalao jaat. galabatavarIla da$ ipMpamaQyao Ba$na da$Kanyaat jamaa kolaI jaa[-. baMdukIcyaa naL\yaaMnaa AaNaI taofaMcyaa naaLIlaa baaho$na gaaoDMtolaacaa laop laavalaa jaa[-. %yaanaMtr %yaaMcyaa taoMDat naarLacaa kaqaa DaMbalaa jaatao. yaanao AaMt AaNaI baahor gaMja pkDNyaacaa saMBava kmaI haotao. Daolakaz\yaaMnaa tupacaa qar laavalaa jaatao. tr naaMgaralaa tolaacaa. galabataMnaa jahajaaMnaa tolaacaa ikMvaa maasaLIcyaa carbaIcaa laop laavalaa jaatao. jyaanao laakDalaa Aaolaavaa laagat naahI. yaanaMtr pUMNa- jahaja naarLacyaa faMVaMnaI Jaaklao jaato. ekap`karo naarLacyaa faMVaMcao Gar tyaar Jaalaolao idsato. AgadI naarLIpaONaImaopyaM-t jahajao ASaIca zovalaI jaatat.

Aarmaaracao sauBaodar javaLca mau@kama k$na Aarmaaravar laxa do}na Asatat. 8 maahI AaNaI 10 maahI KlaSyaaMnaa AaNaI iSapayaaMnaa sauT\TI doNyaat yaoto. yaalaaca mhNatat AarmaaracaI CavaNaI krNao. SaovaTI naarLIpaONaImaocyaa idvaSaI sauBaodaracao idvaana naarL Gao}na samaud`dovatolaa Ap-Na krtat. AarmaaracaI DagaDujaI sau$ haoto. AaNaI SauBamauhUt- pahUna Aarmaar prt paNyaat ]trt. taofaMcyaa salaamaIt Aarmaar samaud`avar jaat.