Bibliotheek 24/7 bereikbaar by Marc Bogman

2007

IP05 cover.qxd

23-04-2007

10:38

Pagina 1

INFORMATIE PROFESSIONAL vakblad voor informatiewerkers

Praktijkgeval ANWB Modernisering interne nieuwsvoorziening

Meer over Web 2.0 Betere en snellere service

Het oogsten van Metadata De Standaard 11

Geeltjes bij Campina Informatiewerker in de melk

n De lol va ren nte experime

ieb b e d t g Krij een en? v e L e d Twee

IP05 inhoud.qxd

23-04-2007

15:58

Pagina 3

UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU

ISSN: 1385-5328 InformatieProfessional is een uitgave (11de jaargang) van Otto Cramwinckel Uitgever, Herengracht 416, 1017 BZ Amsterdam. www.informatieprofessional.nl redactieadres InformatieProfessional, Herengracht 416, 1017 BZ Amsterdam, tel. 020-4276583, fax 020-6383817, e-mail infoprofred@cram.nl. redactie Jos van Dijk, Boyd Hendriks, Bram Donkers (hoofdredacteur a.i.), Marie-José Klaver (nieuwsredacteur), Marieke Kramer, Hans van der Laan, Paul Nieuwenhuysen, Ronald de Nijs (eindredacteur), Marianne Peereboom, Eric Sieverts, Jan Verhoeven, Erna Winters en Ans ter Woerds. vormgeving Eric van den Berg, Tom van Staveren, graphicisland@euronet.nl. medewerkers aan dit nummer Medewerkers aan dit nummer: Theo van Bergen, Renze Brandsma, Paul Doorenbosch, Annemarie Koomen, Edwin Mijnsbergen en Theo van Veen. Omslagillustratie: gebouw van de Openbare Bibliotheek Amsterdam in Second Life redactie-adviesraad Drs. P. Evers, drs. C. Groeneveld (voorzitter), drs. Ch. L. Citroen, prof.dr. J.S. Mackenzie Owen, prof.dr. J. de Vuijst. abonnementen Otto Cramwinckel Uitgever, Herengracht 416, 1017 BZ Amsterdam, tel. 020-6276609, fax 020-6383817. InformatieProfessional verschijnt maandelijks (11 x per jaar, juli/augustusnummer gecombineerd). Abonnementsprijs € 80,-. Instellingen met meer dan één abonnement op hetzelfde adres betalen voor het tweede en volgende abonnement € 55,-. Nieuwe abonnementen: abonnementen worden per jaargang afgesloten. Het abonnement wordt jaarlijks in het eerste kwartaal gefactureerd. Beëindiging abonnement: Abonnementen kunnen uiterlijk 1 december van het lopende abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch voor een jaar verlengd. Studentenabonnement € 50,-, losse nummers € 10,Leden van de NVB komen in aanmerking voor een gereduceerd abonnementstarief. Meer informatie biedt het NVB-secretariaat, Nieuwegracht 15, 3512 LC Utrecht, tel. 030-2311263, e-mail secretariaat@nvbonline.nl. advertentieverkoop Otto Cramwinckel Uitgever, tel. 020-6276609, fax 020-6383817. Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift strekt zich tevens uit tot het in enigerlei vorm elektronisch beschikbaar stellen

2007

INHOUD

P. 14 > EDWIN MIJNSBERGEN Informatieprofessionals bieden ruimte aan alter ego’s De OB Amsterdam opent op 5 mei een gebouw in de virtuele wereld Second Life. Ook de Vereniging van Openbare Bibliotheken heeft hier een eiland gekocht en de universitaire en de archiefwereld bijvoorbeeld zijn er eveneens actief. Een snel vervliegende hype of nieuwe fase?

P. 20 > ANNEMARIE KOOMEN EN THEO VAN BERGEN ANWB moderniseert interne nieuwsvoorziening Op zoek naar tijdswinst en ruimte voor kwaliteitsverbetering, onderzocht de ANWB mogelijkheden om medewerkers efficiënter van informatie te kunnen voorzien. Verslag van een zoektocht naar een publicatiesysteem voor de digitale verspreiding van nieuws en achtergronden.

P. 24 > THEO VAN VEEN EN PAUL DOORENBOSCH Koninklijke Bibliotheek en Web 2.0 In het vorige nummer van InformatieProfessional kwam de nieuwe infrastructuur van de KB aan bod. In dit artikel wordt uitgelegd welke Web 2.0-achtige diensten daarmee mogelijk worden.

P. 32 > RONALD DE NIJS Eenpitter in de melk Eenpitter Kristian Kramer zit nog maar kort ‘in de melk’. Sinds oktober 2006 werkt hij als information specialist bij Campina Innovation. Een gesprek over z’n bibliotheek Happy, geeltjes als attenderingssysteem en Chocolate News.

P. 34 > RENZE BRANDSMA OAI Protocol voor Metadata Harvesting Deze elfde aflevering van De Standaard gaat over het protocol voor Metadata Harvesting van het Open Archive Initiative (OAI). Dit is een op XML gebaseerd protocol waarmee metadata kunnen worden opgehaald uit archieven en repositories die dit protocol ondersteunen Het volgende nummer van InformatieProfessional verschijnt 1 juni. Bijdragen voor dat nummer zijn welkom tot 11 mei. 05 / 2007

| InformatieProfessional - 3

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

Pagina 4

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// NIEUWS //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Royaal voorschot voor boek over bibliotheekkat Uitgever Grand Central Publishing hoopt dat de biografie van Dewey een bestseller wordt.

Dit is niet bibliotheekkat Dewey, maar huiskat Tom op de trappen van de universiteitsbibliotheek van Loyola College in Maryland

onderschatten,’ zei redacteur Karen Kosztolnyik van Grand Central Publishing in de Britse

Foto: Bart Rox

Bibliothecaresse Vicki Myron van de openbare bibliotheek in Spencer heeft een voorschot van 1,25 miljoen dollar gekregen voor een biografie van de bibliotheekkat Dewey. Uitgever Grand Central Publishing is ervan overtuigd dat het leven van Dewey, die negentien jaar doorbracht in de bibliotheek van Spencer, een verkoopsucces wordt. ‘Je moet de markt van dierenliefhebbers niet

krant Sunday Times. Vorig jaar werden er twee miljoen gebonden exemplaren verkocht van

Marley & Me van John Grogan, een boek over het leven van een gele labrador. Grogan ontving overigens maar een voorschot van 300.000 dollar van zijn uitgever Harper Collins. Dewey werd in januari 1988 als kitten gevonden onder een stapel teruggebrachte boeken. Het personeel van de bibliotheek adopteerde hem en vernoemde hem naar het catalogussysteem Dewey. De rode kater, die in november 2006 overleed, was tijdens zijn leven ook al beroemd. Hij figureerde in Puss in Books, een documentaire over bibliotheekkatten in de Verenigde Staten. Over zijn dood werd in 250 kranten, waaronder The Washington Post en USA Today, geschreven. www.spencerlibrary.com/deweybio.htm <

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Het Nederlands Fotomuseum heeft z'n intrek genomen in Las Palmas Cultuur in Rotterdam

Koningin opent Las Palmas Cultuur Nederlands Fotomuseum beschikt over meer ruimte voor tentoonstellingen en de bibliotheek.

Op 18 april jl. is Las Palmas Cultuur in Rotterdam geopend door koningin Beatrix. Binnen Las Palmas Cultuur zijn drie culturele instellingen verenigd: het Nederlands Fotomuseum, een mediatentoonstellingsruimte en Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam. Las Palmas is oorspronkelijk het voormalige werkplaatsengebouw van de Holland-Amerika Lijn. Het is gebouwd in 1953. Het pand werd ont-

4 - InformatieProfessional | 05 / 2007

worpen door het Rotterdamse architectenbureau Van den Broek en Bakema en is nu geheel gerenoveerd door Benthem Crouwel Architecten. Benthem Crouwel Architecten heeft het gebouw ingrijpend gerenoveerd met behoud van de oorspronkelijke, industriële uitstraling. Daardoor is voor het Fotomuseum om te beginnen meer depotruimte beschikbaar voor het opslaan en conserveren van het

fotomateriaal: 3 miljoen negatieven, dia’s, afdrukken en een steeds verder uitdijende digitale beeldcollectie. Ook het aantal expositieruimten is verdubbeld: van twee naar vier. Bovendien is er in de nieuwe opzet meer ruimte voor het ontplooien van educatieve activiteiten en voor de bibliotheek en het kenniscentrum. Dutch Eyes, een nieuwe geschiedenis van de fotografie in Nederland, en Panorama Las Palmas zijn de eerste tentoonstellingen in het nieuwe Nederlands Fotomuseum. www.nederlandsfotomuseum.nl <

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

Pagina 5

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Jubileum: IP 10 Debat op 24 mei Het vakblad InformatieProfessional heeft inmiddels tien jaargangen achter zich. In een snel veranderend medialandschap is dat een respectabele prestatie. Bij deze mijlpaal wordt stilgestaan tijdens een feestelijke bijeenkomst met alle medewerkers, betrokkenen en trouwe lezers, op donderdag 24 mei in De Rode Hoed te Amsterdam.

InformatieProfessional gaat op de ontleedtafel tijdens het IP 10 Debat in De Rode Hoed

Betrokken IP-lezers van alle tijden worden van harte uitgenodigd om een persoonlijke uitnodiging aan te vragen voor het middagprogramma van 24 mei a.s., dat zal duren van 15.00 tot 17.30 uur. Aanvragen per e-mail, infoprofred@cram.nl.

Deze karakteristieke locatie is niet toevallig gekozen, want het IP 10 Debat wil niet alleen vrolijk het volgende decennium inluiden. Tien jaar bloed, zweet en tranen, dat schreeuwt om diepgang. Dus een stevig debat in plaats van de obligate jubileumreceptie. Huidig hoofdredacteur Bram Donkers onderzoekt in het IP 10 Debat met een panel van deskundigen de oorspronkelijke verwachtingen, de gerealiseerde ambities, de onvervulde dromen, het voorschrijdend inzicht en het lonkende perspectief van InformatieProfessional. Is er de komende jaren nog behoefte aan een gedrukt vakblad? En hoe zal de informatiewerker in de komende jaren aan relevante vakinformatie komen? InformatieProfessional gaat dus op de ontleedtafel. In deze mix van nostalgie, intro-

spectie en verbeterdrift treedt dr. Richard Rogers aan als keynote speaker. Rogers profileert zich als web-epistemologist en is hoofd nieuwe media aan de Universiteit van Amsterdam. Speciaal voor het IP 10 Debat zal Richard Rogers een inleiding verzorgen.

Presentatie IP op dvd Een goed hulpmiddel bij het werpen van helder licht op tien vakbladjaargangen is een dvd met die tien jaargangen InformatieProfessional. Deze unieke dvd zal tijdens het IP 10 Debat worden gepresenteerd. De informatie op deze eigentijdse drager kan op verschillende manieren worden ontsloten. Daarmee beantwoordt de dvd aan de wensen van de verstokte vakbladlezer. <

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

KB werft ict’ers op videosite De KB heeft net als veel andere bedrijven en instellingen moeite om genoeg ict’ers te vinden en probeert op verschillende manieren om meer bekendheid als werkgever te verwerven. Zo zal de nationale bibliotheek zichzelf binnenkort in twee videofilmpjes presenteren. Er is een filmpje gemaakt voor YourFuture.tv, gericht op ict'ers, en een filmpje voor middle managers, dat op de KB site zelf komt. Als het gaat om het aantrekken van ict’ers is de KB dubbel in het nadeel,

vindt p&o-adviseur Ina Dijkstra van de KB. ‘Wij zoeken mensen die zowel in de techniek als in de culturele sector thuis zijn. Daarnaast bieden wij niet zoals veel grote bedrijven een lease-auto en een gsm.’ Het filmpje voor YourFuture.tv kan een eyeopener zijn voor ict’ers die een baan zoeken. ‘Sfeer en cultuur zijn belangrijk voor jonge werknemers,’ zegt Dijkstra. ‘De beide filmpjes geven een beeld van hoe het er op de werkvloer aan toe gaat bij ons.’ www.yourfuture.tv <

Still: KB

De Koninklijke Bibliotheek (KB) zoekt ict’ers op de videovacaturesite YourFuture.tv.

Erik Oltmans, hoofd van de afdeling Verwerking Publicaties bij de KB, legt in een filmpje voor YourFuture.tv uit wat de functie is van het e-Depot

05 / 2007 | InformatieProfessional - 5

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

Pagina 7

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NIEUWS

Bibliotheek Almere experimenteert met elektronische lezer Leden van de bibliotheek in Almere kunnen tientallen boeken tegelijk lenen. De e-bookreader iLiad is gemakkelijk voor veellezers en forensen.

In de openbare bibliotheek van Almere kunnen bezoekers een iLiad lenen om elektronische boeken mee te lezen. De iLiad is een e-boeklezer op A5-formaat waarop enkele tientallen e-books passen. Het apparaat, dat 650 euro kost, wordt gemaakt door iRex Technologies in Eindhoven, een dochter van Philips. Bibliotheek Almere heeft twee iLiads aangeschaft om leden kennis te laten maken met lezen van een draagbaar beeldscherm. ‘Wij denken dat dit het lezen van de toekomst is,’ zegt senior bibliothecaris en medewerker digitale dienstverlening Frank Groot-

huis. Zijn organisatie is de eerste bibliotheek die deze e-book reader uitleent. ‘We willen graag voorop lopen en lenen daarom

de iLiad gratis uit.’ Voorlopig bepaalt de bibliotheek welke boeken op de iLiad staan. Wie een iLiad leent, mag

zelf geen teksten uploaden. De e-book reader die wordt uitgeleend bevat ongeveer twintig boeken, waaronder De Kleine Johannes van Frederik van Eeden en Een liefde van Lodewijk van Deyssel. ‘We moeten ons voorlopig tot rechtenvrije teksten beperken,’ zegt Groothuis. In de nabije toekomst zal het aanbod voor de iLiad uitgebreid worden. De Bibliotheek Almere denkt erover om een eigen server met elektronische boeken te beginnen, zodat gebruikers gemakkelijk teksten op de reader kunnen zetten. Ook kunnen er binnenkort kranten op de iLiad gelezen worden. De PCMkranten NRC Handelsblad en de Volkskrant zijn de eerste Nederlandse dagbladen die voor de iLiad geschikt worden gemaakt. De eerste ervaringen van gebruikers zijn positief, vertelt Groothuis’ collega Peter Nugteren. ‘Mensen vinden het een handzaam apparaat met een zeer goed leesbaar scherm.’ Er is ook kritiek. ‘Het apparaat reageert soms te traag. De fabrikant is bezig met dat probleem,’ zegt Nugteren. <

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dedicon verbreedt aanbod De voormalige Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken richt zich op nieuwe doelgroepen en technologieën.

De Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken (FNB) heeft vorig jaar haar naam gewijzigd in Dedicon. ‘De oude naam paste niet meer bij ons. We waren geen federatie meer en we waren ook meer dan een bibliotheek. We geven ook onze eigen producten uit,’ vertelt Marian Oosting, hoofd communicatie van Dedicon. ‘Onze doelgroep is ook veel groter dan alleen blinden. We richten ons ook op slechtzienden, dyslectici, mensen met een verstan-

delijke beperking, afasie of een lichamelijke beperking. Al deze groepen maken gebruik van alternatieve leesvormen.’ Dedicon richt zich steeds meer op internet en nieuwe technologieën. Oosting: ‘We zijn heel intensief betrokken bij de ontwikkeling van een aantal technische standaarden om informatie te ontsluiten voor onze gebruikers. Enkele voorbeelden zijn DAISY en MathML.’ DAISY staat voor Digital Accessible Information System. Het is een

internationale standaard voor het maken van gesproken boeken op cd-rom. Dedicon is een van de voorlopers in het gebruik van DAISY voor het maken van luisterboeken op cd-rom. ‘Voor blinde en slechtziende leerlingen en studenten is MathML een erg nuttige standaard,’ vertelt Oosting. ‘Het is een soort XML voor wiskunde. Binnen Dedicon werken we aan de inpassing van MarthML binnen DAISY.’ Voor ziende docenten is MathML veel gemakkelijker te begrijpen dan

wiskundebraille, legt Oosting uit. Naast het werk aan de standaarden is Dedicon in gesprek met een aantal uitgevers over het toegankelijk maken van lesmethoden en boeken voor mensen met een leeshandicap. ‘We willen educatieve uitgaven vanaf de bron beschikbaar maken voor blinden en slechtzienden. Normaal worden uitgaven altijd pas achteraf geschikt gemaakt voor onze doelgroep,’ aldus Oosting. www.dedicon.nl <

05 / 2007 | InformatieProfessional - 7

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

Pagina 9

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NIEUWS

PROFESSIONAL IN HET NIEUWS Wat ga je doen in je nieuwe baan? Eerst ga ik samen met de organisatie uitzoeken wat er nu allemaal gebeurt met de enorme hoeveelheden kennis en informatie in het museum. In een informatiebeleidsplan gaan we uitwerken hoe we die kennis effectiever kunnen inzetten en beheren. Vervolgens gaan we hard aan de slag om dat plan in de praktijk te brengen. Wat is de reden van de overstap? GOUD! Dat ligt hier voor het oprapen. Volkenkunde is een fantastisch museum met een prachtige collectie en geweldige verhalen. Ik heb hier al eens eerder mogen werken (19921999). Bij Digitaal Erfgoed Nederland had ik het ook erg naar mijn zin, maar nu de techniek en de ideeën alweer verder zijn geëvolueerd, is het moment daar om de volkenkundige dromen tot realiteit te maken. Wat is je vooropleiding? Archeologie van Zuid- en Zuidoost-Azië en opleidingen op het gebied van systeemanalyse, systeemontwerp, programmeren en informatieanalyse. Je allereerste baan? Mijn eerste baan met een echt vast contract was als SAP’er (systeemanalist-programmeur) bij een ver-

Jos Taekema (1957) was acht jaar directeur van Digitaal Erfgoed Nederland. Hij stapte onlangs over naar het Museum Volkenkunde in Leiden waar hij als projectleider informatiebeleid werkt.

zekeringsmaatschappij. Waarom gekozen voor dit vak? Zie mijn hybride vooropleiding. Het is een mooie uitdaging om te streven naar the best of both worlds: om ict optimaal in te zetten voor de prachtige en maatschappelijk zeer relevante volkenkunde. Wat is er veranderd in het vak? Het vak richt zich langzamerhand steeds meer naar buiten en merkt ook steeds meer dat die buitenwereld andere vormen van gebruik wil. Veel musea (en andere erfgoedinstellingen) hebben nog te kampen met de groeipijnen waarmee dit proces gepaard gaat. Het hoogtepunt in je loopbaan? Het moment in 1998 dat een digitaliseringsproject vanuit Volkenkunde in Mali echt lekker liep, de depotmedewerker van het Musée

National als een razende de standplaatsregistratie op orde maakte en me tussendoor met een trotse grijns vertelde dat hij tot drie maanden geleden nog geen toetsenbord had aangeraakt. Welke vakbladen zijn het belangrijkst voor je? Computable, Museumvisie, Museumpeil en Archievenblad. Wat is je favoriete site? Cliché, maar toch: Wikipedia. Het wikimodel vind ik voorlopig het mooiste voorbeeld van de activerende en democratiserende mogelijkheden van internet. En je favoriete literaire werk? The Catcher in the Rye van J.D. Salinger. Welk papieren boek las je het laatst? Cursusboek Klein Vaarbewijs. Ooit moest ik van mezelf dat papiertje/plasticje toch eens halen.

Het examen is op 9 juni. En welke elektronische publicatie? PAS 78:2006 (Publicly Available Specification): Guide to good practice in commissioning accessible websites. Veel voor je werk op het web? Al gauw een uur per dag netto, om suggesties van collega’s, webmagazines of uit mailinglists te scannen, te zoeken naar informatie of aansprekende voorbeelden. Ik ben erg blij met de toegenomen effectiviteit van spamfilters trouwens. En in je vrije tijd? Ik ben geen YouTuber, MySpacer, Sellabander, Flickraar, Second Lifer, genealoog of LimeWire-adept, maar de praktische bruikbaarheid van het web neemt snel toe. En daarmee vanzelf ook mijn thuisgebruik. De mooiste bibliotheek die je kent? De (nu natuurlijk voor verbouwing gesloten) bibliotheek van het Rijksmuseum in Amsterdam. Prachtige ruimte. Je favoriete vrijetijdsbesteding? Zeilen, lezen, reizen (niet per se in deze volgorde). Wat had je willen zijn/doen als je geen ‘informatiewerker’ was? Parelvisser op de Bahama’s. <

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Geur verraadt beschadigde boeken Onderzoekers aan de universiteit van Cambridge proberen met hun neus oude boeken te redden.

Boeken die op het punt staan in verval te raken verspreiden verschillende stoffen en geuren, waaronder volatiele zuren. Wetenschappers van Cambridge University ontwikkelen een systeem om te meten

welke boeken volatiele zuren afgeven. Ze vergelijken de lucht en bewaaromstandigheden in verschillende delen van de universiteitsbibliotheek. In delen waar veel volatiele zuren te meten zijn, lopen de boeken

gevaar. Zo kan in een vroeg stadium, nog voordat boeken echt aangetast zijn, ingegrepen worden. De boeken kunnen behandeld of verplaatst worden. Ook nieuwere uitgaven lopen het risico beschadigd te raken

als ze zich in de buurt van oudere boeken in verval bevinden. De wetenschappers onderzoeken ook onder welke omstandigheden boeken het beste bewaard kunnen worden. Ze doen dit door exemplaren van dezelfde boeken uit verschillende bibliotheken met elkaar te vergelijken. Zo kunnen ze vaststellen hoe de verschillende manieren van bewaren effect hebben op de conditie van de boeken. De resultaten van het onderzoek zullen in 2009 gepubliceerd worden. <

05 / 2007 | InformatieProfessional - 9

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

Pagina 11

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Autonomy ondersteunt nieuw webcollegesysteem TU Delft Zoeken in beeld- en geluidmateriaal is nog niet zo vanzelfsprekend als zoeken in tekstbestanden.

De TU Delft gebruikt sinds kort binnen het nieuwe webcollegesysteem Collegerama een zoekprogramma dat ook in beeld- en geluidsbestanden kan zoeken. Studenten, docenten en geïnteresseerde buitenstaanders kunnen via Collegerama online diverse colleges, lezingen en onderzoekpresentaties volgen, doorzoeken of terugzien. De zoeksoftware Virage van Autonomy analyseert, codeert en indexeert beeld- en geluidsmateriaal dat afkomstig is uit diverse bronnen. Het programma kent automatisch metadata toe aan de bestanden, waardoor het handmatig aanbrengen hiervan overbodig wordt. Virage begrijpt de con-

text van bestanden. Wanneer een student bijvoorbeeld de zoekterm ‘zonne-energie’ invoert, vindt Virage ook bestanden die het onderwerp ‘groene stroom’ behandelen. Leon Huijbers, hoofd Aula Congrescentrum & Multimedia Services aan de TU Delft, is blij met Virage. ‘Het programma biedt twee grote voordelen. Het voegt zelf metadata toe aan opnames van colleges. Dat voorkomt dat de docenten zelf hun content moeten indexeren. Daarnaast is het voor studen-

ten een efficiënt systeem omdat ze snel de juiste informatie vinden.’ Huijbers wil Virage op den duur koppelen aan een ander zoeksysteem van Autonomy, IDOL. ‘We willen ook samenwerken met de bibliotheek. Als je een zoekwoord in Collegerama ingeeft, kun je in de toekomst niet alleen een opname van een college over dat onderwerp bekijken. Je krijgt dan ook passages uit relevante boeken en collegedictaten te zien.’ www.collegerama.nl <

ZAKEN >> Hogere omzet voor boekhandels De totale omzet van de bij de Nederlandse Boekverkopersbond (NBb) aangesloten boekhandels is in 2006 met 5,6 procent gestegen tot 1,28 miljard euro. De boekenomzet steeg zelfs met 6,4 procent. Het gemiddelde rendement van de boekhandel bleef echter steken op 1,5 procent. De wetenschappelijke boekenmarkt inclusief studieboeken (voor hbo- en universitaire studies) ontwikkelt zich positief, ondanks toenemende digitalisering binnen het segment. De omzet van wetenschappelijke publicaties steeg met 4,5 procent tot 138 miljoen euro. De verkoop van boeken via internet steeg in 2006 met 27 procent.

>> Microsoft klaagt over marktpositie Google Microsoft heeft een klacht ingediend bij de Amerikaanse overheid over de beoogde overname door Google van advertentiebedrijf DoubleClick. Volgens Microsoft zou Googles marktpositie te dominant worden door de overname. Na de overname zou Google een marktaandeel van 80 procent op de zoekmachine-advertentiemarkt

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

BBC zet hele archief online De campus van Google

De BBC is van plan om zijn hele archief online te zetten. Gebruikers krijgen waarschijnlijk tegen betaling de beschikking over miljoenen uren historisch beeld- en geluidsmateriaal. De Britse staatsomroep overweegt ook om het archief gratis toegankelijk te maken en de radio- en televisieuitzendingen te voorzien van advertenties. Het archief bevat veel uniek materiaal dat slechts eenmaal is uitgezonden, zoals een interview met Martin Luther King dat vlak voor zijn dood werd opgenomen. Deze maand begint een proef met 20.000 gebruikers. De BBC verwacht dat het gehele archief nog dit jaar beschikbaar komt voor het publiek. Een voorwaarde is wel dat van al het materiaal bekend is bij wie de auteursrechten liggen. <

Martin Luther King

hebben. Ook Yahoo, AOL en AT&T hebben bezwaren tegen de overname, maar zij hebben (nog) geen formele klacht ingediend. Microsoft maakt ook bezwaar tegen de overname vanwege de privacy van internetgebruikers. Zowel Google als DoubleClick bewaren veel gegevens over surfers. Internetdeskundigen nemen de kritiek van Microsoft en de andere bedrijven niet erg serieus. Ze zouden zelf ook op DoubleClick geaasd hebben en achter het net gevist hebben omdat hun bod te laag was. <

05 / 2007 | InformatieProfessional - 11

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

ANTENNE >> ‘Boekhandels zullen verdwijnen uit de binnensteden’ Winkels die veel concurrentie hebben van de verkoop op internet, zoals boekhandels, zullen in de toekomst uit de binnensteden verdwijnen. Die voorspelling doet het Ruimtelijk Planbureau, het nationale kennisinstituut voor ruimtelijke ordening, in het rapport Winkelen in het internettijdperk. In het onderzoek beschrijft het Ruimtelijk Planbureau de gevolgen van de toenemende populariteit van internetwinkelen. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar de gevolgen van de groeiende business to consumer e-commerce voor onder andere de stedelijke en landelijke gebieden en voor winkelgebieden in Nederland. Het Ruimtelijk Planbureau constateert dat vooral winkelgebieden voor de niet-dagelijkse boodschappen en voor grotere aankopen de gevolgen van het steeds toenemende internetwinkelen zullen ondervinden. Daardoor zullen bepaalde winkels zelfs uit de binnensteden verdwijnen. Denk bijvoorbeeld aan tweedehandswinkels, reisbureaus, bruin- en witgoedwinkels, boekhandels en cd-zaken.

Van alle internetaankopen zou 14 procent niet zijn gedaan als men het product niet via internet had kunnen kopen, zo blijkt uit het onderzoek. Dit biedt perspectieven voor traditionele winkeliers, al zullen ze dan wel moeten investeren in een geavanceerde internetstrategie. Ook de opkomst van CDP’s, collection and delivery points, biedt mogelijkheden. Een kwart van de consumenten die hun aankopen ophalen bij zo’n servicepunt, doet ook aankopen in die winkel. [bron: Boekblad] <

12 - InformatieProfessional | 05 / 2007

Pagina 12

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Bibliotheek 24/7 bereikbaar Met het webprogramma BIBIS smart library weten bibliotheken precies welke bedragen ze kwijt zijn. Omdat het beheer elders geschiedt, hoeft de ict-afdeling geen extra inspanningen te leveren.

Het bedrijf Square Information Systems uit Roermond biedt een oplossing voor bibliotheken die 24 uur per dag hun klanten willen bedienen zonder hun ict-medewerkers over te belasten. BIBIS smart library van Square IS is een webbased hostingpakket voor het beheer van allerlei typen media als boeken, tijdschriften en dvd’s. BIBIS smart library is de online versie van het BIBIS Library Management System, een bibliotheekpakket dat in veel Europese ministeries, ondernemingen, advocatenkantoren en onderzoeksinstellingen gebruikt wordt. Het online pakket kost 59 euro per maand. Het bedrijf heeft bewust voor een webbased-oplossing gekozen, vertelt consultant Marc Bogman. ‘Bij Square IS merkten we dat bibliotheken, documentatie-, kenniscentra, enzovoort steeds vaker aanhikken tegen hoge investeringskosten en lange implementatietrajecten wanneer zij voor de keuze

staan nieuwe software aan te schaffen. Daarom hosten wij de software en bieden deze via internet aan.’ Het voordeel voor de afnemer van een abonnement op de software is dat hij geen investeringskosten heeft en precies weet met welke maandelijkse kosten hij rekening moet houden. Net als BIBIS LMS is BIBIS smart library modulair van opbouw. De basisconfiguratie voorziet in de modules catalogus, bestellen, configuratie en een OPAC. Als uitbreiding op deze basisconfiguratie kan verder nog overwogen worden om de modules ‘aanwinsten’, ‘uitlenen’ en ‘tijdschriften’ te activeren. Bibliotheken hebben de mogelijkheid om de catalogi van boekleveranciers te doorzoeken met hun eigen BIBIS smart library installatie. De titelbeschrijving van een besteld boek kan in de eigen catalogus geïmporteerd worden en de administratieve afhandeling van de bestelling wordt in ver-

regaande mate geautomatiseerd. BIBIS smart library is in Duitsland meteen goed ontvangen, vertelt Bogman. Hans Soldan GmbH, een dienstverlener voor de advocatuur en het notariaat, biedt BIBIS smart library aan als dienst. Hetzelfde geldt voor Buchhandlung Dr. Claus Steiner GmbH, die overigens net is overgenomen door Thalia. Bogman: ‘Bijzonder goede partijen dus.’ Ook in Neder land zijn inmiddels gesprekken gevoerd om BIBIS smart library als een dienst van boekhandels en boekleveranciers aan te bieden. ‘Er zijn overeenkomsten gesloten en we zullen binnenkort gezamenlijk bekendmaken welke gerenommeerde partijen onze partners zijn geworden. Wat wel al zeker is, is dat door deze samenwerking met boekhandels en -leveranciers het gemak voor de bibliotheken nog verder toeneemt,’ aldus Bogman. www.bibissmartlibrary.nl <

IP05 nieuws.qxd

23-04-2007

12:26

>> ‘Gebruikers ten onrechte terughoudend bij internetactiviteiten’ Door gebrekkige informatievoorziening over de beveiligingsrisico’s van internetactiviteiten verschilt de veiligheidsperceptie van consumenten sterk van de werkelijkheid. Internetgebruikers passen hun surfgedrag aan op basis van perceptie, niet op feiten. Dit blijkt uit onderzoek van NOD32 Nederland onder 265 internetgebruikers. NOD32 Nederland is distributeur van een nieuwe generatie virusbeveiliging, NOD32. De resultaten laten zien dat consumenten veel internetdiensten ten onrechte links laten liggen, uit angst voor cybercrime. De volgende top-8 komt voort uit de vraag welke activiteiten minder worden gebruikt uit angst voor cybercrime: 1 verkopen/kopen en betalen via internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . [84%] 2 overheidsdiensten, zoals e-loket en belastingaangifte . . . . . . . . . . . [52%] 3 e-mail en chatten . . . . . . . . . . . . . . . . [44%] 4 bellen via internet . . . . . . . . . . . . . . . [42%] 5 downloaden van muziek/films .............................................

[39%]

6 informatie- en nieuwsvergaring .............................................

[38%]

7 gebruik van profielsites/weblogs .............................................

[22%]

8 gamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . [13%] Deze lijst is volgens de onderzoekers opvallend omdat bijvoorbeeld nummer twee volgens dezelfde gebruikers het minste last van cybercrime ondervindt (76 procent weinig tot geen en 53 procent helemaal nooit). Bij bellen via internet gaf 52 procent aan nog nooit last te hebben gehad van cybercrime. Gebrekkige informatievoorziening is volgens de onderzoekers de oorzaak van deze tegenstrijdigheid. NOD32 wil naar aanleiding van deze resultaten later dit jaar een onderzoek uitvoeren naar de feitelijke risico’s van bepaalde internetactiviteiten. <

Pagina 13

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

COLUMN

De catalogus kan het wel alleen Eric Sieverts xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

‘Zoekmachines kunnen het wel alleen’ was de uitdagende titel die Theo Huibers had gegeven aan zijn bijdrage aan een studiedag over onderwerpsontsluiting begin april. Enigszins demagogisch suggereerde hij de verzamelde medewerkers van Wetenschappelijke Bibliotheken dat handmatig ontsluiten van informatie in toenemende mate overbodig wordt, dankzij moderne technieken van information retrieval. Wat Mike Lynch, directeur van Autonomy, enkele maanden geleden in een vraaggesprek met IP te berde bracht, had eigenlijk ongeveer dezelfde strekking. Goede zoekmachines (maar dan slimmere dan Google) waren volgens hem heel wat efficiënter in het produceren van goede zoekresultaten, dan systemen waarvoor hele ontologieën en thesauri moeten worden opgezet, de aanpak waarvan de bouwers van het Semantisch Web hun heil verwachten. Een slecht verstaander zou hieruit kunnen concluderen dat we dus helemaal kunnen ophouden met het genereren van metadata voor onze catalogi. En dus eigenlijk onze catalogi kunnen opdoeken. Voor dat laatste zijn misschien best argumenten aan te voeren, maar dan niet vanwege de uitdagende uitspraken van Huibers en Lynch. Er is namelijk helemaal niet zo’n grote tegenstelling als die uitspraken lijken te suggereren. Voor redelijk gestructureerde catalogi blijven metadata en bepaalde vormen van autorisatie wel degelijk nodig. Maar computerprogramma’s kunnen dergelijke metadata steeds beter zelf genereren. Daarvoor kunnen namelijk veel van dezelfde mooie technieken worden gebruikt, die achter de schermen zorgen dat de zoekmachines van Theo Huibers ‘het wel alleen kunnen’. Maar die mooie technieken, of ze voor de ‘geweldige’ retrieval zelf zijn bedoeld, of voor het

genereren van metadata, hebben veel meer digitale gegevens nodig dan nu in onze catalogi zitten. Ook Google wordt alleen maar steeds beter omdat het over zulke gigantische hoeveelheden data beschikt. Het is niet voor niets dat Google recent aankondigde in Amerika een telefonische ‘411’-inlichtingendienst te gaan aanbieden. Daarmee kan het grote hoeveelheden spraak oogsten, waarmee persoonsonafhankelijke spraakherkenning kan worden verbeterd, zodat ze ook een spraakgestuurde zoekmachine kunnen aanbieden. Grotere hoeveelheden digitaal beschikbare tekst – inhoudsopgaven van boeken, samenvattingen en flapteksten, zo mogelijk zelfs de hele inhoud – hebben we bovendien toch al nodig om catalogi te laten overleven. Want daarmee worden ook de extra diensten mogelijk, of we die nu Library 2.0 of Web 2.0 noemen, waarmee we nieuwe generaties gebruikers nog enigszins voor onze catalogi hopen te interesseren. Anders kunnen we die inderdaad wel opdoeken. Na het verhaal van Huibers lijkt het opmerkelijk dat FRBR de laatste tijd – ook in IP – in de belangstelling staat. FRBR vormt namelijk de ultieme toepassing van zeer gestructureerde, onderling gerelateerde metadatabeschrijvingen. Vooralsnog vraagt dat uiterst zorgvuldige menselijke inbreng. Maar wie weet, als daar wereldwijd maar genoeg in geïnvesteerd is, en ook genoeg digitale gegevens beschikbaar zijn, zullen zelfs zulke complexe catalogi ‘het’ op den duur misschien wel alleen kunnen.

Eric Sieverts is werkzaam bij het Instituut voor Media en Informatie Management en bij de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Hij is redacteur van InformatieProfessional.

05 / 2007 | InformatieProfessional - 13

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 14

**************************************************************************************************************************

SECOND LIFE **************************************************************************************************************************

Virtuele proeftuin voor informatie professionals De Openbare Bibliotheek Amsterdam opent op 5 mei een gebouw in de virtuele wereld Second Life (SL). En zij is niet de enige. Ook de Vereniging van Openbare Bibliotheken heeft hier een eiland gekocht en de universitaire en de archiefwereld bijvoorbeeld zijn er eveneens actief. Edwin Mijnsbergen maakte een rondgang langs enkele prille initiatieven. ‘Virtuele werelden zijn gebouwd om in te experimenteren’. Edwin Mijnsbergen **************************************************************************************************************************

16 februari 2007. Buiten op een plein, een kruising tussen een theater en een agora uit het klassieke Griekenland, hebben zich zo’n zestig mensen verzameld. Ze zijn afkomstig uit alle windstreken: een bibliothecaresse uit Cardiff, een museumconservator uit Chicago, een docent van een Nederlandse middelbare school en iemand die zichzelf simpelweg als lezer betitelt. Dit bonte gezelschap is hier voor de lezing ‘Participatory Networks: Libraries as Conversations’, die in opdracht van de American Library Association wordt gegeven door David Lankes van het Information Institute of Syracuse. Het valt op dat de deelnemers erg onrustig zijn. Ze vliegen steeds op van hun stoel. Soms om een beter plekje te bemachtigen, soms om andere kleren aan te trekken. Het is een eigenaardig schouwspel. Toch weerhoudt de schijnbare onrust hen er niet van om vragen te stellen aan de spreker. Niemand kijkt er van op. Het is even wennen, maar dat geldt voor elke kennismaking. En dus ook voor de kennismaking met de virtuele wereld Second Life, waar Lankes zijn lezing houdt. ‘Als het gaat om het toetreden tot Second Life maken veel beslissers een denkfout,’

14 - InformatieProfessional | 05 / 2007

‘De VOB ziet in SL mogelijkheden voor een permanent ontwikkellaboratorium voor innovatieve bibliothecarissen’

zegt Jan de Waal van de openbare bibliotheek Oss. ‘Veel te vaak wordt de echte wereld als vertrekpunt gekozen en worden fysieke gebouwen en bestaande situaties rechtstreeks gekopieerd naar de virtuele wereld, terwijl alles daar anders is. Neem bijvoorbeeld ABN Amro: zij openden op hun virtuele Second Life-eiland een prachtig complex, voorzien van een dak, vele trappen en met slechts één hoofdingang. Krankzinnig. In Second Life regent het nooit en avatars [virtuele representaties van gebruikers op internet en in virtuele werelden, E.M.] kunnen vliegen en teleporteren. Als architect doe je er dus beter aan het dak en de trappen-

huizen weg te laten. En als organisator van virtuele evenementen zou je altijd de voorkeur moeten geven aan de buitenlucht als locatie, al is het maar uit het oogpunt van gebruiksvriendelijkheid.’ Dat verklaart de vreemde locatie van Lankes’ lezing!

VOB begint ontwikkellaboratorium Mediaspecialist Jan de Waal volgt de ontwikkelingen in Second Life (SL) al geruime tijd. Hij is opgetogen over de enorme groei die deze wereld de laatste vijf maanden heeft doorgemaakt. Het aantal geregistreerde bewoners bedraagt inmiddels 5,6 miljoen (april 2007) en de activiteiten die er plaatshebben krijgen langzaam maar zeker een meer volwassen karakter. De Waal heeft de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) voorgesteld om er een virtuele bibliotheek te bouwen, inclusief expositieruimtes en zalen waar lezingen of media-educatie gegeven kunnen worden. Net als in de echte wereld zou deze bibliotheek een niet-commercieel karakter moeten hebben, vindt De Waal. Een belangrijk aspect is de ontmoetingsfunctie, waar zowel Nederlandse als internationale bezoekers

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 15

De Openbare Bibliotheek Amsterdam opent op 5 mei een eigen gebouw in Second Life **********************************

Second Life de wereld van SL kunnen verkennen. De virtuele bibliotheek krijgt daarmee een wegwijsfunctie voor alle belangrijke en interessante plaatsen in SL en activiteiten op het gebied van cultuur, educatie en literatuur, ook die in ‘Real Life’. De VOB heeft de aanbevelingen van Jan de Waal verwerkt in de interne notitie ‘De oprichting van de SLOB’. SLOB staat hier voor de Openbare Bibliotheek in Second Life. Rob Bruynzeels van de VOB beaamt dat de Vereniging inmiddels een eiland in SL heeft gekocht om daar een bibliotheek te bouwen. De Vereniging wil zich daarbij niet beperken tot bibliotheekfuncties in de traditionele zin van het woord, maar ziet ook mogelijkheden voor een ‘permanent ontwikkellaboratorium voor innovatieve bibliothecarissen’. De SLOB verwordt daarmee dus ook tot een vrijplaats waar nieuwe ideeën worden ontwikkeld en waar ‘innoverende bibliothecarissen, los van directe lokale bemoeienis, competenties en beperkingen, met elkaar in een creatieve setting kunnen werken aan de bibliotheek van morgen’. Binnenkort zal

de Vereniging een startbijeenkomst organiseren waarin zal worden gesproken over de aanpak, organisatie en financiering ervan.

Ook OBA heeft een eiland De Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) heeft ondertussen ook een eiland aangekocht en is al gestart met de bouw van een pand. In SL komt een digitale variant van de nieuwe, deze zomer te openen centrale bibliotheek op het Oosterdokseiland. Het is de bedoeling dat het pand in Second Life op 5 mei opent. Ook bij dit project is Jan de Waal nauw betrokken. Hij begeleidt een aantal stagiaires die de bouw voor hun rekening nemen. Op de vraag of de OBA de plannen heeft vastgelegd in een projectplan, antwoordt initiator en student Toerisme en Hospitality Delaney Haar dat Second Life zich niet leent voor zo’n traditionele benadering van projectwerken. De hoofdlijnen staan weliswaar op papier, maar het pro-

Second Life (SL) is een virtuele driedimensionale wereld (www.secondlife.com) die in 2003 haar deuren voor het publiek heeft geopend. SL, eigendom van het Amerikaanse bedrijf Linden Lab, wordt helemaal gebouwd en beheerd door haar bewoners. Inmiddels hebben 5,6 miljoen mensen zich geregistreerd voor Second Life, waarvan 364 duizend Nederlanders. Slechts een deel hiervan is ook actief. In de afgelopen twee maanden logden 1,5 miljoen mensen één of meerdere keren in. Een gebruiker wordt in het spel gerepresenteerd door een avatar, wat in SL neerkomt op een digitaal poppetje dat door de gebruiker naar eigen smaak kan worden aangepast. De navigatie binnen SL vindt plaats met een kaart en zoekmenu’s. Avatars kunnen vrij door de wereld vliegen of zich naar een zoekresultaat laten ‘teleporteren’. Gebruikers hebben ook de vrijheid om gebouwen of voorwerpen te ontwerpen. Second Life is niet echt een spel te noemen, omdat er geen doel is. Je kunt niet ‘dood’ gaan en speciale spelregels ontbreken. Je kan en mag zelf bepalen wat je doet en laat. **********************************

05 / 2007 | InformatieProfessional - 15

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 16

**************************************

Randstad is kortgeleden gestart met een vestiging in Second Life. Het uitzendbureau biedt hier betaalde banen in de digitale wereld aan, zoals barkeeper, secretaresse of zelfs fietsenmaker

ject zelf wordt uitgevoerd volgens de trial & error-methode. ‘Virtuele werelden zijn gebouwd om in te experimenteren, dan moet je niet vanuit een papieren plan willen werken,’ aldus Haar, die evenals De Waal benadrukt dat te veel mensen virtuele werelden willen inrichten naar analogie van de echte wereld. ‘Dat is een achterhaald concept.’ Een consequentie van deze manier van werken is wel dat er nog niet veel duidelijkheid is over de definitieve invulling van het project. Directeur Hans van Velzen schrijft op zijn weblog dat gebruikers van de OBA ook in het Second Life-filiaal terecht kunnen voor het stellen van Al@din-vragen, het aanvragen van een lidmaatschap (van de fysieke bibliotheek) en het beluisteren van audioboeken. De Waal beaamt dat er wordt gewerkt aan deze diensten en dat er is gesproken over de noodzakelijke formatie hiervoor. ‘Veel bedrijven in Second Life vergeten de gebouwen te bemensen, waardoor de levendigheid ontbreekt; dat kan in een virtuele wereld funest zijn.’

Doelstellingen en beperkingen Uit de gesprekken met de betrokkenen komt naar voren dat de vele plannen in dit stadium zijn afgeleid van de dienstverlening in de echte wereld, met dit verschil

16 - InformatieProfessional | 05 / 2007

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 17

**************************************************************************************************************************

SECOND LIFE **************************************************************************************************************************

‘Het bedrijfsleven, het onderwijs en de culturele sector hebben grote belangstelling voor Second Life, maar er is ook behoefte aan onderzoek naar de mogelijkheden ervan’

Op het centrale plein op Info Island draaien vrijwilligers – bibliothecarissen, maar ook wel andere informatieprofessionals – diensten. Zij beantwoorden bijvoorbeeld vragen over het zoeken naar interessante eilanden of het zelf maken van kleren in Second Life, maar ook vragen uit het echte leven

dat SL veel nieuwe perspectieven biedt. Een vragenservice, een wegwijsfunctie, kaartverkoop, promotie van collecties en diensten: het lijkt een digitale spiegel van de werkelijkheid te zijn. Maar navraag leert dat er nog twee belangrijke beweegredenen zijn om SL te verkennen: Public Relations en het benutten van een nieuwe proeftuin. Om met dat laatste te beginnen: velen zijn ervan overtuigd dat virtuele werelden als Second Life en World of Warcraft het begin zijn van een nieuw tijdperk. Natuurlijk, er zijn nu nog veel technische beperkingen en de drempel om tot deze werelden toe te treden is voor de gemiddelde gebruiker vaak nog te hoog. Toch wordt ervan uitgegaan dat dit in de nabije toekomst snel zal veranderen. Bedrijven als Sony en MTV ontwikkelen nu eigen virtuele werelden die meer mogelijkheden zullen bieden dan Second Life c.s. Het is precies om die reden dat bedrijven als ABN Amro, Nike en Randstad Uitzendbureau er voor kiezen nu ervaring op te doen – dan komen ze in toekomstige virtuele werelden beter beslagen ten ijs. Dit scenario wordt onderschreven door het eind 2006 verschenen rapport ‘Second Life, het tweede leven van virtual reality’ van het platform voor de informatiesamenleving, EPN. De belangstelling voor Second Life vanuit het bedrijfs-

leven, het onderwijs en de culturele sector is groot, maar er is ook behoefte aan meer onderzoek naar de mogelijkheden van virtuele werelden. Sommige organisaties wachten die onderzoeken niet af en gaan zelf op verkenning – een benadering die goed past in deze snel veranderende digitale wereld. Tegelijkertijd is het begrijpelijk dat vele andere organisaties liever de resultaten van het pionierswerk van anderen afwachten. Experimenteren kost namelijk tijd en geld. Jan de Waal erkent dat Second Life nog veel beperkingen heeft. Je kunt in de virtuele werelden van nu nog niet hetzelfde doen als op het ‘gewone’ internet. Voor het uploaden van multimedia wordt een vergoeding gevraagd en je moet wel van heel goede programmeerhuize komen als je je catalogus wilt ontsluiten in het huidige Second Life. Bovendien is het aantal gebruikers in een paar maanden tijd bijna verdubbeld, waardoor de servers van SL regelmatig bezwijken. Een positief aspect is echter dat Second Life sinds kort ‘Open Source’ is gemaakt, wat betekent dat iedereen kan bijdragen aan een verbetering van de technologie en performance. Dat heeft onder meer als resultaat dat de communicatie door de implementatie van spraaktechnologie snel verbetert en dat de nieuwsvoorziening is verrijkt met een speciaal voor SL ontwikkelde rss-lezer.

**********************************

Wat kost het? **********************************

Deelname aan Second Life is gratis. Maar wie bijvoorbeeld kleding of een auto wil kopen, moet in de buidel tasten. Second Life kent namelijk een eigen economie waar echt geld in omgaat. Gebruikers kunnen geld verdienen door spullen, bijvoorbeeld kleding, te maken en die te koop aan te bieden of door diensten, zoals rondleidingen, te leveren aan andere spelers. Een eiland, zoals de Openbare Bibliotheek Amsterdam heeft aangeschaft, kost maandelijks 1600 Amerikaanse dollar plus 200 dollar rente. Maar de prijzen voor het gebruik van grond variëren sterk (zie www.secondlife.com/whatis/landpricing.php en secondlife.com/community/land-islands.php).

Educatieve instellingen zoals universiteiten krijgen korting. De verdiende ‘Linden-dollars’ (het virtuele geld in Second Life) kunnen op de website van Second Life worden ingewisseld voor echte dollars. Afhankelijk van de koers staat 270 Linden-dollar ongeveer gelijk aan 1 Amerikaanse dollar. In 2006 bedroeg het bruto binnenlands product van Second Life 64 miljoen Amerikaanse dollar. **********************************

05 / 2007 | InformatieProfessional - 17

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 18

**************************************************************************************************************************

In Second Life wordt bijna dagelijks op internationale schaal over bibliotheekonderwerpen overlegd. Zo spraken in maart en april professionals uit verschillende disciplines, zoals bibliothecarissen en ict’ers, over het catalogiseren van (bibliotheek-)bronnen in de digitale wereld

Dat participeren in Second Life goed is voor de PR behoeft eigenlijk nauwelijks betoog. De media raken niet uitgeschreven over het fenomeen. Je bent verzekerd van aandacht als je meedoet.

Universiteit en archiefwereld De VOB en OBA zijn niet de enige organisaties uit de informatiesector die een eiland in Second Life hebben aangeschaft. De Vrije Universiteit Amsterdam bijvoorbeeld opende 1 maart jl. haar virtuele deuren. ‘De VU wil met deze aanwezigheid ervaring opdoen met het fenomeen virtuele werelden en onderzoek doen naar de betekenis van virtuele werelden voor de samenleving,’ licht de universiteit de opening op haar website toe. ‘Ook wil zij onderzoeken in hoeverre Second Life een geschikt platform is voor het vormgeven van onderwijs en onderzoek.’ Verder zijn er nog talloze individuele initiatieven. Het pionierswerk van Guus van den Brekel bijvoorbeeld is indrukwekkend. Van den Brekel, coördinator elektronische dienstverlening bij de Centrale Medische Bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft in een klein jaar veel ervaring opgedaan in Second Life. Hij is betrokken bij projecten als Project Virtual Hospital, de Second Life

18 - InformatieProfessional | 05 / 2007

In de centrale bibliotheek op Info Island leidt Rocky Vallejo (tweede van links afgebeeld) nieuwe bibliothecarissen en andere belangstellenden rond. Rocky (naam in Second Life) werkt in het dagelijks leven als bibliothecaris in Kansas

Medical Library, de Consumer Health Library en bij de bijbehorende weblogs. De afzonderlijke projecten zijn inmiddels samengebracht op Healthinfo Island, dat is gelegen naast Info Island, het grootste bibliotheekproject in Second Life (4000 bezoekers per dag). Het voert te ver om hier in te gaan op alle initiatieven waar Van den Brekel bij betrokken is. Simulaties van bevallingen, zoekmachines voor medische informatie, je kunt het zo gek niet bedenken. De speciale weblogs bieden een schat aan informatie. Maar er zijn ook prillere initiatieven. Op zijn blog schrijft Christian van der Ven, archivaris bij het Brabants Historisch Informatie Centrum, over zijn ervaringen in SL. Op 17 maart jl. draaide Van der Ven als vrijwilliger zijn eerste inlichtingendienst. Samen met vakgenoten uit de groep ‘Archivists of Second Life’ en een aantal bibliothecarissen beantwoordt hij wekelijks inmiddels zo’n honderd vragen. Van der Ven bevestigt de woorden van De Waal en Haar: ‘Second Life is vooral bedoeld als experiment. Vaak werken de betrokkenen op vrijwillige basis en op persoonlijke titel.’ Ook hij gelooft dat de virtuele werelden van nu een voorbode zijn voor dingen die nog komen gaan. ‘Ze zijn nu al een platform voor samenwerking en contact met vooral bibliothecaris-

sen, maar ook een kleine groep archivarissen wereldwijd,’ zegt Van der Ven. Op de vraag of Second Life moet worden benut om virtuele klanten ook naar de gebouwen in de echte wereld te lokken, antwoordt hij: ‘Doe me een lol, SL kent eigen klanten met eigen vragen. Natuurlijk is het meegenomen als je mensen tot een bezoek kunt verleiden, maar dat is geen doel op zich, net zo min als dat bij een website het geval is.’

400 bibliothecarissen Bij de virtuele bibliotheekdiensten in Second Life zijn ongeveer vierhonderd bibliothecarissen van over heel de wereld betrokken (gegevens februari 2007). Zij werken verspreid over negen eilanden. Info Island is het belangrijkste eiland, met vierduizend bezoekers per dag. Cybrary City trekt duizend bezoekers per dag. De wiki van Info Island biedt een overzicht van instellingen die hier zijn gehuisvest: van de ALA tot speciale bibliotheken, jeugdbibliotheken, universiteitsbibliotheken en leveranciers van bibliotheeksoftware. De wiki biedt ook een schat aan informatie over activiteiten: naast lezingen en exposities worden ook evenementen als de Youth Tech Week georganiseerd. Ondertussen wordt ook nog eens

IP05 mijnsbergen.qxd

23-04-2007

12:25

Pagina 19

**************************************************************************************************************************

SECOND LIFE **************************************************************************************************************************

‘Second Life zit nu in de fase waarin kinderziekten en nieuwe ontwikkelingen elkaar in hoog tempo afwisselen’

De SLQ infoStation is een in Second Life ontwikkelde zoekmachine. Vanuit Second Life kan via het afgebeelde scherm gezocht worden in de bronnen van onder andere de bibliotheken in deze virtuele wereld, maar ook in bijvoorbeeld Wikipedia en Amazon op internet

hard gewerkt aan meer technische zaken, zoals de integratie van catalogi in SL, koppelingen naar zoekmachines en Wikipedia en de uitbreiding van instructies in het gebruik van Second Life en Machinima (ook met podcasts).

Meedoen, meekijken of negeren? In een half jaar tijd is zowel het aantal bezoekers als activiteiten en initiatieven binnen Second Life explosief gestegen. De Nederlandse inbreng wordt groter. Het roept de vraag op of het voor de eigen organisatie zinvol is te participeren in Second Life of dat er nog beter even gewacht kan worden op nieuwe ontwikkelingen. Die vraag is lastig te beantwoorden. Het hangt af van de prioriteiten die een organisatie stelt. Het is daarbij belangrijk om te beseffen dat de digitale wereld sneller verandert dan ooit tevoren. Web 2.0 is geen hype, sociale netwerken zijn verworden tot gemeengoed, miljoenen mensen voelen zich thuis in virtuele werelden en beschouwen het werkelijk als ‘tweede leven’. Veel van die mensen zijn bestaande klanten of potentiële gebruikers van de informatiedienstverlening. Dat zou niemand mogen negeren. Het is van groot belang dat je je klanten tegemoet komt en

dat je gebruikmaakt van de ongekende mogelijkheden die er liggen. Maar dat hoeft niet te betekenen dat je nu alles op alles moet zetten om de trein niet te missen. Je zou ook kunnen beginnen met een bezoek aan Second Life. Neem eens een kijkje op de eilanden van de VOB en de OBA, stel als avatar een vraag aan een archivaris en verwonder je over de prachtige bouwwerken en projecten in deze nieuwe werelden. Want het is zoals Jan de Waal zegt: ‘Dit is de fase waarin je leert en ontdekt, een fase waarin kinderziekten en nieuwe ontwikkelingen elkaar in hoog tempo afwisselen, net als in de begintijd van internet. Halverwege de jaren negentig navigeerde je nog over het web aan de hand van een beperkte lijst internetadressen. En moet je nu eens zien. Zo zal het ook gaan met Second Life en andere virtuele werelden. The best is yet to come. Waar zijn Google en Microsoft bijvoorbeeld? Die zitten nog niet in Second Life. Denk maar niet dat die bedrijven stilzitten. Reken erop dat ons nog heel wat te wachten staat.’ <

Edwin Mijnsbergen is informatiespecialist bij de Zeeuwse Bibliotheek. Daarnaast blogt hij op zbdigitaal.blogspot.com.

**********************************

Verder lezen **********************************

Rapport ‘Second Life, het tweede leven van Virtual Reality’, David de Nood & Jelle Attema, oktober 2006 http://www.epn.net/interrealiteit/Second_Lifehet_Tweede_Leven_van_Virtual_Reality.pdf

Statistieken, achtergronden en geschiedenis http://www.secondlife.com/ http://en.wikipedia.org/wiki/Second_Life

Bibliotheken in Second Life http://infoisland.org/ http://infoisland.org/drupal/

Weblogs van Guus van den Brekel, Christian van der Ven en Hans van Velzen http://digicmb.blogspot.com/ http://digitalearchivaris.blogspot.com/ http://oba.production.tdclighthouse.com/

Links Second Life http://www.connotea.org/user/zbdigitaal/tag/SL http://del.icio.us/secondlifelibrary

Videolezing David Lankes http://quartz.syr.edu/rdlankes/presentations/2007/Lankes-SL.mp4 http://blogs.ala.org/districtdispatch.php?title= ala_wo_lecture_in_second_life **********************************

05 / 2007 | InformatieProfessional - 19

IP05 koomen.qxd

23-04-2007

12:23

Pagina 20

**************************************************************************************************************************

ANWB MODERNISEERT INTERNE NIEUWSVOORZIENING **************************************************************************************************************************

‘Van make naar buy’ Op zoek naar tijdswinst en ruimte voor kwaliteitsverbetering, onderzocht de afdeling Onderzoek van de ANWB de mogelijkheden om medewerkers efficiënter van informatie te kunnen voorzien. Ingegeven door een veranderde behoefte van de eindgebruiker en een algemene bezuinigingsronde binnen de ANWB, maakt de organisatie inmiddels gebruik van een publicatiesysteem voor de digitale verspreiding van nieuws en achtergronden. Annemarie Koomen en Theo van Bergen **************************************************************************************************************************

Twee jaar geleden besloot de ANWB de informatievoorziening van de afdeling Onderzoek te analyseren. Het project kreeg de titel ‘Business Verkenning Informatie-ontsluiting’ en had als doel te bepalen óf en zo ja, hoe ict kan bijdragen aan het verbeteren van de bedrijfsprocessen binnen de afdeling. Oorspronkelijk uitgangspunt van het project was het totaal aan processen op de afdeling te onderzoeken. Het bleek voor de medewerkers namelijk niet langer mogelijk om met de huidige bezetting alle kranten en vakbladen bij te houden en toegankelijk te maken. Tijd die gebruikt werd voor vorm en proces, zou beter besteed kunnen worden aan inhoud en research.

Nadat deze interne knelpunten in kaart waren gebracht, is bekeken wat de ANWBmedewerkers van de informatievoorziening verwachtten. Dit is gemeten via een kwalitatief en kwantitatief onderzoek met als uitgangspunten: wat wensen de eindgebruikers, hoe gaan zij met informatie om en welke problemen ervaren ze daarbij.

Knelpunten De belangrijkste knelpunten die de gebruikers noemden, waren tijdgebrek en versnippering van het informatieaanbod. Men gaf aan wel zelf naar informatie te willen zoeken, maar er eigenlijk de tijd niet voor te hebben. Daarbij werd het als

*****************************************************************************

Afdeling Onderzoek ANWB

lastig ervaren om de juiste informatiebron te vinden, een goede zoekactie op te zetten en te bepalen welke informatie betrouwbaar is. Er bleek vooral grote behoefte te zijn aan één centrale plek voor informatie, zowel uit interne als externe bronnen. Met de wens direct vanaf de werkplek informatie te kunnen raadplegen, gaf de medeweker tevens aan een voorkeur te hebben voor digitale informatie. Verder stelde men als voorwaarde dat de aangeboden informatie relevant, actueel en in eerste instantie bondig is, met de mogelijkheid om zelf te bepalen al dan niet dieper op de informatie in te gaan. Tegelijkertijd speelde op de achtergrond een aangekondigde algemene bezuinigingsronde binnen de ANWB. De directie gaf de organisatie de opdracht om kritisch te kijken naar alle werkprocessen en bezuinigingsvoorstellen te presenteren.

*****************************************************************************

De afdeling Onderzoek van de ANWB bestaat uit informatiespecialisten (3 fte’s) en marktonderzoekers (4 fte’s). Onderzoek is onderdeel van de afdeling Klantkennis en werkt voor de gehele ANWB, maar kent een primaire doelgroep van ongeveer 500 marketeers, managers, onderzoekers, redacteuren, beleidsmedewerkers en vergelijkbare functies. De producten en diensten van Onderzoek bestaan onder meer uit attendering op actualiteiten en vakliteratuur, quick-reference, deskresearch, marktonderzoek en businessanalyse. *****************************************************************************

20 - InformatieProfessional | 05 / 2007

Rapport Op basis van de beide onderzoeken is een rapport geschreven dat in het beleidsplan van de afdeling Onderzoek is verwerkt. Dit gaf niet alleen bezuinigingsvoorstellen, maar presenteerde ook kwaliteitsverbeteringen. Die zijn geheel door de directie overgenomen.

IP05 koomen.qxd

23-04-2007

12:23

Pagina 21

***************************************************

‘De medewerkers konden met de huidige bezetting niet langer alle kranten en vakbladen bijhouden en toegankelijk maken’

Annemarie Koomen **************************************

Een van de voorstellen was om de omschakeling te maken van make naar buy, oftewel informatie zoveel mogelijk in te kopen en digitaal te gaan aanbieden in plaats van deze zelf te vergaren en te verwerken. Daarmee zou ook een groot deel van de tijdschriftencollectie en krantenabonnementen afgestoten kunnen worden. Ingegeven door steeds minder uitleningen, is ook besloten de uitleenbibliotheek terug te brengen tot een kleine naslagcollectie, enkel bedoeld voor researchdoeleinden door de afdeling zelf. Dit alles heeft geleid tot een besparing van twee administratieve fte’s op de afdeling Onderzoek.

Pilot Besloten is om het verandertraject te starten met de interne nieuwsvoorziening.

Hier lag op de afdeling het grootste knelpunt en zou voor de organisatie direct een zichtbare verbetering moeten opleveren in de vorm van een meer op maat gesneden nieuwsvoorziening voor de medewerker en snellere en directe beschikbaarheid van de informatie op de werkplek. De doelstelling was om de bestaande zeven Word-nieuwsbrieven die de afdeling uitgaf, integraal en digitaal te verwerken en versturen. Daarbij zou ook een digitaal nieuwsarchief voor de eindgebruiker opgezet moeten worden. Voor het opzetten van de digitale nieuwsvoorziening heeft de ANWB een marktverkenning gedaan en met diverse aanbieders verkennende gesprekken gevoerd. Op basis daarvan is de selectie teruggebracht tot twee aanbieders, die beiden een goede oplossing zouden kunnen leve-

ren. Aan de hand van offertes en enkele referentiebezoeken heeft de ANWB uiteindelijk gekozen voor de mPublisheroplossing van Infolook Nederland. Bepalend voor deze keuze was het feit dat mPublisher een flexibel pakket is, dat op termijn geïntegreerd zou kunnen worden met andere systemen en platforms. Voor de ANWB selecteert, rubriceert en publiceert het systeem externe, betaalde Nederlandstalige digitale content van twee grote leveranciers in nieuwsbrieven en op het intranet.

Struikelblok Een van de uitdagingen die tijdens de testfase omhoog kwam, was het samenstellen van profielen die het aanbod volgens (sub-) topics moeten differentiëren en rubriceren. Dit tegen de achtergrond dat de ANWB niet alleen actief is als Wegenwacht, maar zich ook bezighoudt met onder meer mobiliteitsvraagstukken, verkeersveiligheid, toerisme en recreatie. Daarnaast is intern ook behoefte aan informatie over bijvoorbeeld marketingtrends. Vooral het onderwerp Marketing bleek bijzonder moeilijk met trefwoorden te ‘vangen’ in een profiel, ook na raadpleging van de contentleverancier. Omdat een strenge selectie van steekwoorden een

05 / 2007 | InformatieProfessional - 21

IP05 koomen.qxd

23-04-2007

12:23

Pagina 23

**************************************************************************************************************************

ANWB MODERNISEERT INTERNE NIEUWSVOORZIENING **************************************************************************************************************************

hoop relevante artikelen bleek uit te sluiten, is ervoor gekozen om het profiel veel ruimer op te zetten en vooral ‘op herkenning’ relevante berichtgeving te selecteren. Een andere uitdaging was dat berichten wel voldoen aan de criteria van het profiel, maar toch niet relevant hoeven te zijn in de informatievoorziening. Zo is een bericht over een bejaarde die een ongeval heeft gekregen met zijn auto, minder van toepassing dan berichtgeving in meer algemene zin over bejaarden die moeite krijgen met autorijden. De steekwoorden zijn hetzelfde, maar de relevantie verschilt. Dit is deels opgelost door met een uitgebreider gebruik van zoekoperatoren een scherper zoekprofiel samen te stellen. Ook door het gedeeltelijk uitsluiten van regionale katernen van bepaalde dagbladen is de ‘ruis’ verminderd.

Maatwerk Daarnaast bleek de aanvoer van content van een leverancier voor problemen te zorgen. Zij leveren ook artikelen met een oudere publicatiedatum aan. Doordat het systeem aanvankelijk was ingericht op actualiteit, vielen deze berichten buiten de selectie. Daarop is in samenwerking met de applicatieontwikkelaar een technische constructie opgezet waardoor de content alsnog dagelijks voor publicatie beschikbaar is. Uitgaande van een standaardeditie van het gekozen softwareprogramma, zijn vervolgens in overleg meerdere maatwerkelementen ontwikkeld en geïmplementeerd. Daarmee is – zij het met enige vertraging – de eerste doelstelling gehaald, namelijk het efficiënter laten verlopen van de nieuwsvoorziening én informatie direct op de werkplek van de eindgebruiker beschikbaar stellen.

Resultaat De opgelopen vertraging had niet eenvoudig voorkomen kunnen worden, zo luidt de conclusie achteraf. Door de manier waarop de afdeling Onderzoek het systeem inzet en heeft laten aanpassen, is het een complex geheel geworden. Twee contentleveranciers leveren artikelen aan op basis van vijf hoofdonderwerpen; zo’n honderd berichten per onderwerp per dag. Al deze informatie wordt verwerkt naar bijna dertig, voor de organisatie relevante nieuwscategorieën. De eindge-

Nieuwsportaal met archieffunctie op het ANWB-intranet

bruiker kan bovendien via een module voor profielbeheer zelf aangeven over welke van deze (sub-)categorieën hij of zij geïnformeerd wil worden en hiermee een persoonlijke attendering samenstellen. Daarnaast had de afdeling Onderzoek heel specifieke wensen om haar workflow zo goed mogelijk in het systeem te integreren en bleken kleine aanpassingen in het systeem door de complexiteit elders ook om aanpassing te vragen. Dit had volgens de betrokken partijen niet voorzien kunnen worden. Ondanks deze complexiteit van het project ziet de eindgebruiker nu dagelijks het resultaat in de vorm van één nieuwsbrief, met daarin het nieuws van zijn keuze. Bovendien kan hij/zij nu gebruikmaken van een Nieuwsportaal met archieffunctie op het ANWB-intranet. Maar belangrijker is dat de overstap naar een meer geautomatiseerde en gedigitaliseerde omgeving en bijhorend werkproces ertoe heeft bijgedragen dat de interne informatievoorziening nog meer bij de tijd is en meer afgestemd op de behoefte van de medewerkers. De afdeling Onderzoek heeft mede daardoor haar positie binnen de organisatie weten te versterken en is zo een volwaardige gesprekspartner gebleven in het marketingproces van de ANWB.

Groeiend aantal lezers De nieuwe applicatie is op 6 december vorig jaar live gegaan en de brief wordt

nu redelijk goed gelezen. Bij aanvang was sprake van 280 lezers. Zonder structurele promotie is dat aantal inmiddels gegroeid tot 320, van een potentiële gebruikersgroep van ongeveer 500 medewerkers. Voor de komende tijd wil de afdeling Onderzoek de nieuwsbrief actiever onder de aandacht brengen, bijvoorbeeld in persoonlijke, informele gesprekken met medewerkers en in presentaties bij gebruikersgroepen. Ook andere afdelingen binnen de ANWB tonen inmiddels interesse in het nieuwssysteem voor de interne verspreiding van nieuws en berichten. Daarnaast heeft Onderzoek nog een aantal ideeën om de applicatie uit te breiden. Gedacht wordt aan een commentaarfunctie om reacties van eindgebruikers los te maken en interactie te creëren. Zo wil de afdeling niet alleen informeren maar door reacties de informatie ook verrijken. Een ander plan is om ook eigen content en interne informatie toe te voegen. Het streven is om te komen tot één centraal kennisportal, waarvan gepersonaliseerd nieuws onderdeel uitmaakt. Alle informatie – zowel intern als extern – moet via één ingang voor de eindgebruiker toegankelijk worden. <

Annemarie Koomen is informatiespecialist voor de ANWB, afdeling Onderzoek. Theo van Bergen is als adviseur namens Infolook Nederland BV betrokken geweest bij het project.

05 / 2007 | InformatieProfessional - 23

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 24

**************************************************************************************************************************

KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK EN WEB 2.0 **************************************************************************************************************************

KB gegevensarchitectuur ondersteunt nieuwe diensten De KB heeft haar gegevensinfrastructuur vernieuwd. De service-georiënteerde architectuur maakt het mogelijk om eenvoudig en snel diensten te realiseren met de data van de KB en die van anderen. In het vorige nummer van InformatieProfessional kwam de nieuwe infrastructuur aan bod. In dit artikel wordt uitgelegd welke Web 2.0-achtige diensten daarmee mogelijk worden. Theo van Veen en Paul Doorenbosch **************************************************************************************************************************

Stel, je vindt een abstract van een tijdschriftartikel in een taal die je niet spreekt, maar je vermoedt dat het artikel interessant is. Zou het niet handig zijn als je die samenvatting direct vertaald te zien kreeg? Of misschien wil je bij het zoeken in een bibliotheekcatalogus altijd wel direct zien of een boek verfilmd is. Kortom, je wilt misschien dat sommige dingen automatisch gepresenteerd worden. Helaas wordt het niet aangeboden. Je moet de juiste website opzoeken en zelf met knippen en plakken de gegevens invoeren om de door jou gewenste informatie te krijgen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe dit automatisch gedaan kan worden. Data en diensten moeten met een minimum aan inspanning geïntegreerd kunnen worden met die van andere partijen. Met integratie wordt hier bedoeld dat de output van een webservice gebruikt kan worden als input voor andere webservices, waarbij die services niet onderling van elkaar afhankelijk zijn. Op dit moment zijn gebruikers afhankelijk van de functionaliteit die een aanbieder van een dienst in de gebruikersinterface aanbiedt. Sommige gebruikers willen echter bruikbare services van andere partijen op een eenvoudige manier, dat wil zeggen automatisch of met één muisklik, kunnen

24 - InformatieProfessional | 05 / 2007

integreren met resultaten uit bijvoorbeeld zoekacties in een willekeurige database. In dit artikel wordt aan de hand van sterk vereenvoudigde voorbeelden uitgelegd hoe een service-georiënteerde infrastructuur en standaardisatie van de gegevensinfrastructuur de basis kunnen vormen voor deze integratie. Het is mogelijk dat de gemiddelde gebruiker hier nog niet direct gebruik van maakt. Het kan echter ook interessant zijn voor de aanbieder van een website: een site kan zo aantrekkelijk gemaakt worden met de diensten van anderen.

Het architectuurmodel Het concept van een service-georiënteerde architectuur wordt uitgelegd aan de hand van een eenvoudig voorbeeld. De huidige praktijk is meestal dat bij het gebruik van een dienst de integratiemogelijkheden met andere diensten bepaald worden door de aanbieder van een dienst of de leverancier van de software. Dit is geschetst in het linker deel van figuur 1 met als voorbeeld een zoekdienst en vertaaldienst. De gebruiker zoekt gegevens in een database en de aanbieder van de dienst biedt de mogelijkheid om de resultaten te vertalen. Maar het kan ook anders. Rechts in

figuur 1 zien we de situatie waarbij de vertaalservice direct vanuit het werkstation van de gebruiker wordt aangeroepen. De integratie van de twee diensten, zoeken en vertalen, vindt hier plaats op het werkstation van de gebruiker. Deze sterk vereenvoudigde weergave laat zien dat de gebruiker vrij kan zijn in de keuze van de vertaalservice, mits hij de verwijzing naar de vertaalservice zelf kan veranderen. Sterker nog: de gebruiker kan de mogelijkheid geboden worden willekeurige en van elkaar onafhankelijke diensten naar eigen believen te koppelen. Deze diensten hoeven er geen weet van te hebben dat hun output gebruikt wordt als input voor een andere dienst. Om deze integratie te kunnen realiseren moet de webapplicatie (bijvoorbeeld een bibliotheekcatalogus) waarmee de gebruiker gezocht heeft, wel de mogelijkheid bieden om de verwijzingen naar andere diensten te beïnvloeden. De applicaties waarin deze integratiemogelijkheden geboden worden zijn de clients. De diensten die hiermee benaderd worden noemen we de services.

Services integreren Hoe kunnen we de services nu integreren? Allereerst is het nodig dat de client

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 25

**************************************************************************************************************************

Figuur 1. Twee architectuurmodellen

ZOEK

VERTAAL

Links een voorbeeld van integratie die in de dienst is vastgelegd. Rechts is de integratie onder controle van de gebruikersapplicatie

VERTAAL

‘Wil je bij het zoeken in een catalogus altijd direct kunnen zien of een boek verfilmd is? Een service-georiënteerde infrastructuur maakt het mogelijk’

Figuur 2. Integratie door standaardisatie website A

website B

website C

website A

website B

website C

**************************************

Links is de huidige praktijk weergegeven: elke website benadert een specifieke database via een eigen protocol, A, B of C. Rechts de situatie waarin alle webdiensten alle databases kunnen benaderen door hetzelfde protocol (protocol X) te gebruiken

‘weet’ hoe de verschillende services benaderd moeten worden, dat wil zeggen: hoe een verzoek geformuleerd wordt of hoe de URL eruit moet zien, en hoe de output geïnterpreteerd moet worden. Het is dan ook wenselijk dat deze twee aspecten voor gelijksoortige services zoveel mogelijk hetzelfde zijn en dat daarvoor dezelfde regels gelden. Bij dergelijke gestandaardiseerde manieren van communicatie en data-uitwisseling spreken we van een protocol. Voor het kunnen interpreteren van de output is het wenselijk dat deze volgens bekende schema’s (dataformaten) wordt opgebouwd. In figuur 2 is weergegeven hoe de integratie bevorderd wordt, indien verschillende diensten op dezelfde manier benaderd kunnen worden. Links zien we de situatie waarin elke website alleen maar gebruik

kan maken van een eigen lokale service of database (bijvoorbeeld een bibliotheekcatalogus), omdat eigen lokale protocollen en dataformaten gebruikt worden die niet door andere websites ondersteund of gekend worden. Rechts zien we dat meerdere websites verschillende services of databases kunnen benaderen omdat door standaardisatie hetzelfde protocol en dataformaat gebruikt wordt. Het zal duidelijk zijn dat standaardisatie de integratie bevordert omdat het voor de client niet uitmaakt waar de data vandaan komen. Voor Search en Retrieval is de rechter situatie nu realiseerbaar omdat we daarvoor het standaard SRU-protocol (Search and Retrieval via URL’s) en standaard dataformaten zoals Dublin Core1 kunnen gebruiken. Het gebruik van een standaard dataformaat maakt het nu ook

eenvoudiger om de verkregen data als input voor andere diensten te gebruiken. Het maakt immers in dat geval niet uit van wie de data afkomstig zijn. Toch zijn niet voor alle diensten standaarden vastgesteld. Aangezien we de wereld dienen te nemen zoals die is, moeten we niet wachten tot alles gestandaardiseerd is. Om een client in staat te stellen automatisch niet-gestandaardiseerde services te gebruiken, moeten we de client voorzien van voldoende informatie over die services. Dit doen we met servicebeschrijvingen in machineleesbare vorm. Hiermee wordt een client in staat gesteld die services ‘automatisch’ te benaderen en de output op de juiste manier te interpreteren. Automatisch betekent hier ook dat de client een service kan aanbieden afhankelijk van de context. Verder moet de client hieruit voldoende informatie kunnen halen om het resultaat van de service te presenteren.

Demonstratie- en testportal We kunnen het concept van service-integratie illustreren aan de hand van een werkende demo.2 Het gaat hier om een experimentele portal bij de KB die via het SRU-protocol gelijktijdig in meerdere databases kan zoeken. Met deze demo-

05 / 2007 | InformatieProfessional - 25

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 26

**************************************************************************************************************************

KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK EN WEB 2.0 **************************************************************************************************************************

‘Standaardisatie van het protocol en dataformaat bevordert de integratie, omdat het voor de client niet uitmaakt waar de data vandaan komen’

26 - InformatieProfessional | 05 / 2007

portal kan gezocht worden in bibliografische en tekstbestanden. De portal is gebaseerd op Ajax-technologie. Ajax staat voor Asynchronous, Javascript en XML, en wil zeggen dat vanuit een webpagina door middel van Javascript XML-pagina’s opgevraagd kunnen worden bij verschillende servers. Asynchronous houdt hier in dat de resultaten verwerkt kunnen worden zodra deze ontvangen zijn en zonder dat het scherm ‘bevriest’ tijdens het wachten op de nog niet ontvangen resultaten. Het Ajax-concept leent zich uitstekend voor het integreren van services. In deze demo wordt hiervan gebruikgemaakt door gelijktijdig zoekopdrachten te versturen naar verschillende SRU-services. In feite is dit de situatie die rechts in figuur 2 (zie pagina 25) is geschetst, omdat voor al die services hetzelfde protocol en hetzelfde dataformaat gebruikt wordt. Door het gebruik van Ajax-technologie kan het benaderen van services op de achtergrond gebeuren en pas om gebruikersinteractie vragen indien de respons van een service

daartoe aanleiding geeft. Door het gebruik van XML kan de client (portal) de ontvangen data zelf in het gepresenteerde resultaat inpassen. In deze demo wordt het Ajax-concept nu overigens nog alleen gebruikt voor het zoeken via SRU, maar dit zal in de toekomst uitgebreid kunnen worden met andere services die output in XML leveren. De zoekresultaten zijn metadata volgens Dublin Core in XML-formaat. Een XMLfile met servicebeschrijvingen dient als kennisdatabase. Voor elke service wordt hierin aangegeven welke Dublin Coremetadatavelden in de respons aanleiding moeten geven voor het aanbieden van deze service. Verder is het adres van de service en de bijbehorende URL-syntax erin vastgelegd. Het concept wordt in sterk vereenvoudigde vorm geïllustreerd in figuur 4 (zie pagina 29). Hierin zijn de servicebeschrijvingen te zien van ‘Google afbeeldingen’, ‘Bestellen bij Amazon’ en ‘Vertaal samenvatting’. De kolom ‘triggers’ geeft aan bij welke metadatavelden deze services gebo-

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 27

**************************************

******************************************************************************

Service-integratie **************************************

******************************************************************************

den moeten worden. In dit geval wordt op grond van het voorkomen van ‘creator’ de link ‘Google afbeeldingen’ gegenereerd, voor ‘ISBN’ de link ‘Bestellen bij Amazon’ en voor ‘abstract’ de link ‘Vertaal samenvatting’. Kijken we nu naar de presentatie van de metadata, dan zien we een servicesmenu met ‘Google afbeeldingen’ en ‘Bestellen bij Amazon’. De link ‘Vertaal samenvatting’ wordt niet aangeboden, omdat in de metadata het veld ‘abstract’ niet voorkomt. De inputparameter in de derde kolom geeft aan in welke URL-parameter het metadataveld ingevuld en vervolgens toegevoegd moet worden aan de URL voor die service. Bij Google is dat de parameter ‘q’; bij Amazon is er niet zo’n parameter en is in de servicebeschrijving aangegeven dat @isbn@ vervangen moet worden door de waarde van het ISBN. Het laatste veld in de laatste kolom geeft de URL van de service waar het desbetreffende veld aan toegevoegd of ingevuld moet worden. In bovenstaand voorbeeld blijkt het nut van standaardisatie van de achterliggende gegevensinfrastructuur. De metadatavelden die hier van belang zijn, worden weliswaar getoond met eigen labels maar de onderliggende data zijn Dublin Core-velden. Het bovenstaande werkt daarom ook voor andere SRU-services die de data in Dublin Core aanbieden. Echter, ook andere applicaties dan een SRU-portal kunnen van die servicebeschrijvingen gebruikmaken. Dit vraagt dus ook om standaardisatie van die servicebeschrijvingen.

Om het idee van service-integratie te verduidelijken gaan we uit van een situatie met de volgende componenten: > Een webpagina met bijvoorbeeld het resultaat van een zoekactie. Dit is het startpunt voor de gebruiker. > Een stukje programmatuur (user agent) dat in staat is de webpagina te interpreteren en eventueel te modificeren. Dit kan bijvoorbeeld een onderdeel zijn van een portal of een uitbreiding van de browser. De internetbrowser Firefox biedt faciliteiten voor dit soort uitbreidingen. Bij een portal is de user agent zonder speciale actie van de gebruiker beschikbaar. In het tweede geval moet de gebruiker die uitbreiding zelf installeren. > Services. Een service kan in principe elke webapplicatie zijn die via een URL aangesproken wordt. Google kan dus ook als service gezien worden. > Een kennisdatabase die bestaat uit beschrijvingen van relevante services. Deze servicebeschrijvingen bevatten onder andere informatie over hoe een service aangesproken wordt (de syntax van de URL) en welke criteria aanleiding zouden moeten geven deze service aan de gebruiker aan te bieden. Als er bijvoorbeeld een ISBN getoond wordt, kan dat aanleiding zijn om een link naar Amazon aan te bieden. Ook moet vastgelegd zijn wat het type output is en hoe deze output van de service verwerkt moet worden. Als de output een afbeelding van de boekomslag is, kan deze in de beschrijving getoond worden. Is de output HTML, dan zal een link geboden moeten worden.

Praktijk is ingewikkelder In de praktijk zullen de servicebeschrijvingen ingewikkelder zijn dan de vereenvoudigde weergave hierboven. Ten eerste zijn er meer manieren om services te benaderen dan alleen via de parameters in een URL. Ook kan de output heel verschillend van aard zijn (HTML, XML, images, etcetera). Het zou te ver voeren om op deze aspecten in te gaan. Bovendien blijkt het lastig om te bepalen wat het beste schema is om alle relevante aspecten van een service zodanig te beschrijven dat verschillende typen applicaties hier iets mee kunnen. Het onderzoek daarnaar is nog gaande. De demonstratieportal biedt de gebruiker de mogelijkheid een eigen file met servicebeschrij-

Figuur 3

Output van service A wordt input service B 5. Link naar B met output van A

KENNIS DATABASE

SERVICE B 2. Interpreteer respons van service A

3. Zoek metadata van A en services in kennisdatabase

1. Zoekvraag en respons

4. Wijzig respons van A met link naar B

USER AGENT

SERVICE A

Schematische weergave van de stappen om met servicebeschrijvingen twee services te integreren

In figuur 3 is het scenario weergegeven waarbij bovengenoemde componenten gebruikt worden. De opeenvolgende stappen zijn genummerd aangeven. De gebruiker komt op een webpagina van service A met bijvoorbeeld een zoekresultaat (1). De user agent interpreteert de webpagina en vindt daarin bepaalde gegevens, bijvoorbeeld een auteursnaam (2). De user agent controleert in de kennisdatabase welke services, op grond van het voorkomen van het veld auteursnaam, aan de gebruiker aangeboden zouden kunnen worden (3). Veronderstel dat dit service B is. In dat geval verandert de user agent de auteursnaam in een link naar de service B met de auteursnaam ingevuld op de juiste positie in de URL van deze link (4). De gebruiker heeft nu de mogelijkheid naar service B door te klikken met de auteursnaam automatisch in de URL ingevuld (5). De user agent heeft nu twee van elkaar onafhankelijke services geïntegreerd op het niveau van de presentatie, dus zonder dat er in de services zelf ingegrepen hoefde te worden en zonder dat die services iets van elkaar of van die user agent weten. Indien de gebruiker invloed heeft op de kennisdatabase, kan deze integratie onder controle van de gebruiker gebracht worden. Er is hier echter nog wel een probleem: hoe kan de user agent de webpagina interpreteren? Omdat in webpagina’s doorgaans de metadata niet als zodanig herkenbaar zijn is dit lastig. We zullen daar in dit artikel op terugkomen. Indien een zoekresultaat in XML beschikbaar gemaakt kan worden, is het herkennen van metadata wel mogelijk. ******************************************************************************

05 / 2007 | InformatieProfessional - 27

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 29

**************************************************************************************************************************

KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK EN WEB 2.0 **************************************************************************************************************************

vingen te laden, zodat deze vrij is in de keuze van services. Uiteraard zal een gemiddelde gebruiker niet zelf servicebeschrijvingen aanmaken. Maar ‘gevorderde’ gebruikers kan de mogelijkheid geboden worden servicebeschrijvingen te maken en aan te bieden, zodat deze gedeeld kunnen worden met andere gebruikers. Het mag uit het bovenstaande duidelijk zijn dat het concept service hier ruim genomen moet worden en niet beperkt is tot bijvoorbeeld webservices gebaseerd op SOAP,3 het protocol om computertoepassingen op gestandaardiseerde wijze via het web met elkaar te laten communiceren. De voorbeelden betroffen hier overigens alleen services die als link worden aangeboden en een HTML-pagina opleveren. Er zijn echter talrijke toekomstige uitbreidingen denkbaar, waarbij de input voor een service niet beperkt is tot metadata. Ook een image of video zou als input kunnen dienen. Een andere denkbare uitbreidingen is dat de output geïntegreerd wordt met het oorspronkelijke zoekresultaat. Om een idee te geven: in plaats van een link aan te bieden naar een vertaalservice kunnen metadata direct vertaald gepresenteerd worden. Of stel dat de metadata een URL bevatten naar een video, dan zou een service denkbaar zijn die deze video van ondertiteling voorziet. Het zal duidelijk zijn dat voor dit soort toepassingen het schema voor de servicebeschrijvingen verder onderzoek vereist om deze generiek genoeg te maken om al deze mogelijkheden te dekken.

Relatie met OpenURL, COinS en microformats Het idee om vanuit een bibliografische beschrijving andere diensten aan te roepen kan gezien worden als een vervolg op het OpenURL4-concept. Bij OpenURL worden metadata als parameters in een URL geplaatst. Deze URL verwijst naar een zogenaamde link resolver (in feite de user agent) die op basis van deze URL een HTML-pagina aanmaakt met links naar diverse diensten, afhankelijk van de beschikbare metadata. De aangeboden diensten zijn gebaseerd op een kennisdatabase met daarin gegevens over die diensten. Deze kennisdatabase is meestal afhankelijk van de leverancier of de aanbieder van de linkresolver (bijvoorbeeld

Figuur 4. Servicebeschrijvingen en gepresenteerde services

Service beschrijvingen

Presentatie van metadata en services

Schematische weergave van de relatie tussen servicebeschrijving en het presenteren van metadata. De metadatavelden auteur (creator) en isbn (identifier) worden in de servicebeschrijving als trigger genoemd en dat leidt hier tot het tonen van een menu met links naar de bijbehorende services

de SFX linkresolver van Ex Libris). In het in dit artikel geschetste concept wordt deze link resolver overgeslagen en worden direct dynamische en contextafhankelijke links in de presentatie van het zoekresultaat aangeboden. Bovendien is de kennisdatabase met gegevens over diensten, zoals bijvoorbeeld aangeboden door een leverancier, vervangen door servicebeschrijvingen die in principe door de gebruiker uit te breiden en te veranderen zijn. Standaardisatie van deze servicebeschrijvingen wordt nagestreefd om deze uitwisselbaar te maken en dus niet leveranciersafhankelijk te laten zijn. Een uitbreiding, die ervoor zorgt dat service-integratie niet beperkt blijft tot gebruik binnen een portal, is om metadata in gewone webpagina’s op te nemen. Een concept hiervoor is COinS (Context Object in Span).5 Hierbij wordt in de HTML in een zogenaamde ‘span’ alle relevante contextinformatie (zoals auteur en ISBN) vastgelegd. Een user agent (in dit geval een browser extensie) kan deze informatie in de HTML detecteren en op basis daarvan de pagina modificeren en nieuwe links aanbieden. Zouden alle metadata in een HTMLpagina beschikbaar gesteld worden met markeringen zoals in het voorbeeld in het kader op pagina 31, dan spreken we van

semantic tagging. Een user agent zou ook hier de HTML-pagina kunnen verrijken met links naar door de gebruiker geselecteerde services. Bij zo’n vorm van semantic tagging spreken we van ‘Microformats’. 6 Een user agent zou hiervoor dezelfde servicebeschrijvingen kunnen gebruiken als in het voorbeeld van de demoportal.

Services bij de KB Bij de Koninklijke Bibliotheek is de nieuwe gegevensinfrastructuur nu bijna voltooid. Alle websites en alle diensten maken gebruik van Dublin Core met waar nodig uitbreidingen. Er is een begin gemaakt met de service-georiënteerde architectuur, dat wil zeggen dat nieuwe diensten nu zo veel mogelijk in de vorm van losse services gerealiseerd worden. Waar in het verleden vaak sprake was van monolithische pakketten, wordt bij nieuwe projecten nu steeds meer uitgegaan van hergebruik van bestaande services en geïntegreerde toegang. Voorbeelden van services in de nieuwe infrastructuur zijn de SRU-services voor zoeken, OAI-services voor harvesting en een ‘resolutie’-service die zowel standaard identifiers als interne KB-identifiers vertaalt naar een internetlocatie. Andere

05 / 2007 | InformatieProfessional - 29

IP05 vVeen.qxd

23-04-2007

15:48

Pagina 31

**************************************************************************************************************************

KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK EN WEB 2.0 **************************************************************************************************************************

voorbeelden zijn een service om op afbeeldingen in te zoomen en een service om tekst in de images van gedigitaliseerde tekst te ‘highlighten’. Ook de aanvraagfunctie voor uitleenbaar materiaal zal zo worden ingericht dat deze vanuit verschillende diensten kan worden opgeroepen. Waar dat toegestaan is, zal langzamerhand gebruikgemaakt worden van bestaande services van derden, zoals het tonen van de afbeeldingen van voorpagina’s van boeken en het tonen van gegevens uit bijvoorbeeld Worldcat om de gebruiker te laten zien wat de dichtstbijzijnde locatie van een boek is. Een nieuwe zoekingang voor de KB-catalogus, waarin deze nieuwe functionaliteit zichtbaar is, is bijna klaar. Het standaardiseren van servicebeschrijvingen is nog in de onderzoeksfase en zal een onderdeel worden van een werkpakket van een nog te starten Europees project (TELplus). De ideeën rond de personalisatie zoals te zien in de demoportal zijn nog niet uitgekristalliseerd.

****************************************************************************

Een voorbeeld van COinS ****************************************************************************

Stel dat een auteur in een HTML-pagina wordt opgenomen als: Dit werk is geschreven door <span title=”dc:creator”>Shakespeare</span> Indien hier niets mee gebeurt, dan ziet de gebruiker gewoon de tekst: Dit werk is geschreven door Shakespeare Met behulp van een browser extensie kunnen dit soort ‘spans’ opgezocht worden in de webpagina en op basis van de servicebeschrijvingen veranderd worden in een aanklikbare link naar bijvoorbeeld ‘Google afbeeldingen’ met ‘Shakespeare’ als parameter: Dit werk is geschreven door Shakespeare Waarbij Shakespeare een link is naar: http://www.google.nl/imghp?hl=nl&tab=wi&q=shakespeare Klikken op deze link levert dan de afbeeldingen van Shakespeare. Bij COinS ziet de span er overigens veel ingewikkelder uit dan hierboven, omdat COinS eigenlijk bedoeld is om alle metadata te bevatten die een object beschrijven plus nog een aantal andere gegevens. ****************************************************************************

Toekomst Het hier beschreven concept laat zien wat de mogelijkheden van Web 2.0 zijn. De basis hiervoor wordt gelegd door standaardisatie van metadata, de manier waarop gegevens worden uitgewisseld en de manier waarop services beschreven worden. Wat hier is beschreven is deels nog in een onderzoeksfase. Toch lijkt het voor gebruikers en organisaties perspectieven te bieden om gebruik te maken van functionaliteit die al door anderen gerealiseerd en beschikbaar gesteld is. Door integratie van die functionaliteit met eigen diensten kan de dienstverlening aan de gebruikers aanzienlijk uitgebreid worden. Met enige fantasie kan men zich voorstellen dat het hier beschreven concept zeer veelbelovend kan zijn voor toekomstige ontwikkelingen. Zo kan het aanbieden van een service gebeuren op grond van veel complexere criteria dan hier beschreven, zoals het voorkomen van een combinatie van metadata of juist het ontbreken van metadata of het terugkrijgen van een leeg zoekresultaat. En uiteraard kan het concept uitgebreid worden tot het automatisch aanbieden van een aaneenschakeling van services, bijvoorbeeld een samenvatting wordt eerst vertaald en vervolgens omgezet in gesproken tekst.

Door het standaardiseren van de servicebeschrijvingen zijn deze niet gekoppeld aan een specifieke toepassing en wordt het mogelijk ze onderling uit te wisselen. Zodoende worden ze ook voor applicaties van derden bruikbaar. Indien instellingen hun servicebeschrijvingen op een standaard manier publiceren (bijvoorbeeld in een centrale registry), komen deze services ook voor anderen beschikbaar. Deze servicebeschrijvingen kunnen dan doorzocht worden en gebruikers kunnen deze toevoegen aan een persoonlijke kennisdatabase. Deze persoonlijke database kan dan weer beschikbaar gesteld worden aan applicaties (user agents) die dit concept geïmplementeerd hebben.

Theo van Veen is projectadviseur bij de Hoofdafdeling Research and Development van de Koninklijke Bibliotheek. Paul Doorenbosch is hoofd van de afdeling producten dienstonwikkeling van de Koninklijke Bibliotheek.

Kortom, door beschikbare services op de juiste wijze te beschrijven, kunnen intelligente applicaties hiermee hun weg op internet zoeken. Deze applicaties kunnen dan datgene automatisch en eventueel op de achtergrond doen wat de gebruiker anders zelf zou moeten doen, of niet zou doen vanwege de hoeveelheid werk of vanwege ontbrekende kennis hoe dat te doen. De toegevoegde waarde voor de gebruiker kan dus enorm groot zijn. <

3 SOAP/Simple Object Access Protocol,

Noten 1 SRU werd besproken in De Standaard, IP 2007(4), p. 32-35; Dublin Core in InformatieProfessional 2006(6), p. 32-34 2 De demoportal is te vinden op: http: //research.kb.nl/sruportal http://en.wikipedia.org/wiki/SOAP 4 The OpenURL Framework for Context-Sensitive Services, http://www.niso.org/ committees/committee_ax.html 5 OpenURL COinS (A Convention to Embed Bibliographic Metadata in HTML), http://ocoins.info/. OpenSearch en COinS werden besproken in De Standaard in InformatieProfessional 2007(3), p. 32-34 6 Microformats, http://microformats.org/

05 / 2007 | InformatieProfessional - 31

IP05 de Eenpitter.qxd

23-04-2007

12:19

Pagina 32

‘De kantine is het verlengstuk van de bibliotheek’

en Yoghurt. Het is een van de manieren voor de information specialist om zichzelf in het bedrijf zichtbaar te maken. Op de overige momenten vindt men hem in Happy. In deze ‘relatief kleine ruimte van ongeveer vijf bij vijf meter’ bevindt zich de bibliotheek. Dagelijks komen hier een paar klanten langs om te zoeken in de boeken, als ze niet al bellen of mailen met zoekvragen. Kramer: ‘Maar ik heb ook een snoeppot staan, wat extra bezoekers oplevert.’

Chocolate

Kristian Kramer zit nog maar kort ‘in de melk’, zoals hij het zelf noemt. Sinds oktober 2006 werkt hij als information specialist bij Campina Innovation. Een gesprek over z’n bibliotheek Happy, geeltjes als attenderingssysteem en Chocolate News. Ronald de Nijs

.................................................................................... Aan de rand van Wageningen, omringd door laagbouw en weilanden, bevindt zich het Wageningen Science Park. Het is bedoeld om de samenwerking tussen de Universiteit Wageningen en bedrijven te stimuleren. In het Biopartnergebouw, een van de kantoorpanden op dit terrein, heeft in 2003 Campina Innovation z’n intrek genomen. Hoewel hier ook enkele andere foodbedrijven gevestigd zijn, werken de organisaties niet intensief samen. Een uitzondering is de zusterorganisatie DMV International, verantwoordelijk voor de ontwikkeling en productie van ingrediënten voor de voedingsen farmaceutische industrie. ‘Die geringe samenwerking komt vooral voort uit concurrentieoverwegingen,’ zegt Kristian Kramer, die sinds oktober 2006 als information specialist bij Campina Innovation werkt. De daaruit voorvloeiende beveiliging van concurrentiegevoelige informatie is iets

32 - InformatieProfessional | 05 / 2007

wat hem sinds zijn komst bij het bedrijf vooral is opgevallen. Er zijn pasjessystemen en bezoekers moeten zich registreren. Ook het computersysteem is buitengewoon goed beveiligd. Kramer: ‘Computers “locken” zichzelf na enkele minuten inactief te zijn geweest en de toegang tot bepaalde delen van het intranet is door rechten beperkt.’

Toetjes, yoghurt en drinks De veiligheidsmaatregelen zijn er niet voor niets. Het zuivelbedrijf ontwikkelt in Wageningen namelijk een groot gedeelte van z’n producten, zoals toetjes, gezonde yoghurt en drinks. Kramer ondersteunt de productontwikkelaars en de R&D-afdeling met het zoeken van informatie. De vragen waaieren alle kanten uit: men wil bijvoorbeeld weten of er al producten met een bepaald soort ingrediënt op de markt zijn. Of men vraagt om wetenschappelijke artikelen over een bepaald onder-

werp en om informatie over marktonderzoek of over de productie van bepaalde verpakkingstechnieken. Kramer: ‘Ondanks dat het allemaal over melk gaat, is het heel breed.’ De informatie haalt hij overal vandaan. Hij heeft bijvoorbeeld toegang tot een paar databanken, zoals FSTA/FOST (wetenschappelijke artikelen met betrekking tot food), Ingridnet (ingrediëntendatabank) en STN (diverse databanken). Maar het grootste gedeelte vindt hij op het web en via brancheorganisaties, wetenschappelijke instituten en onderzoekers bij andere bedrijven. Daar vallen ook z’n (buitenlandse) collega’s van andere Campinavestigingen onder.

Happy Zijn collega’s in Wageningen treffen hem minimaal één keer per week aan in een van de grote kantoortuinen met flexplekken, die namen dragen als Temptation

Dankzij de tijdschriftenkast is de kantine – genaamd Chocolate – te beschouwen als een verlengstuk van de bibliotheek. ‘Dat was al zo toen ik hier kwam werken,’ zegt Kramer. ‘Simpelweg vanwege ruimtegebrek in de bibliotheek. Ik wil het zo houden, want je blijft daardoor goed in beeld. In de kantine wordt koffie gehaald en taart gegeten als er iemand jarig is. Het is, kortom, een meeting point. Bovendien nemen mensen hier makkelijk even een tijdschrift ter hand.’ Vroeger was er een tijdschriftencirculatiesysteem, een overblijfsel van toen R&D-collega’s nog over verschillende locaties verspreid zaten. ‘Ik heb nu een enquête rondgestuurd waarop men kan aangeven welke tijdschriften men vaak leest en welke juist niet. Ook stel ik daarin de vraag of het circulatiesysteem terug moet komen. Uit de tussenresultaten blijkt echter dat er vrijwel geen behoefte aan is.’

Geeltjes Alle binnengekomen tijdschriften bladert Kramer door op relevante artikelen. Signaleert hij een bijdrage waarvan hij denkt dat die voor iemand binnen de organisatie belangrijk is, dan plakt hij er een geel plakbriefje bij. De ‘geeltjes’ steken boven het blad uit in de kast in de kantine, zodat de lezers meteen ‘geattendeerd’ wor-

IP05 de Eenpitter.qxd

23-04-2007

12:19

Pagina 33

................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. ................................................................................................................. den. ‘Het is een officieus attenderingssysteem, niet gericht op één bepaalde medewerker of één bepaald onderwerp,’ licht Kramer toe. ‘M’n collega’s vinden het erg handig. En zelf hoef ik nu geen artikelen meer te scannen. Aanvullend stuur ik via e-mail wel stukken waarvan ik het belangrijk vind dat een bepaalde persoon ze ook echt leest.’

In de kantine houdt de information specialist z’n collega’s via een groot plasmascherm ook op de hoogte van het laatste nieuws. ‘Dit zogeheten Chocolate News ververs ik een keer per week,’ aldus Kramer. Hij plaatst hier berichten over Campina en over melk, maar ook tips met nieuwe databases en tijdschriften. Regelmatig krijgt hij ook nuttige wenken van collega’s. Het scherm – een idee van een van z’n managers – hing er al voor z’n komst. Z’n voorganger deed er alleen niet zoveel mee. Nu wordt het behalve voor nieuwsattenderingen ook gebruikt voor personele informatie: ‘Ik maak twee à vier keer per maand een slide met de uitslag van de wekelijkse tennisavond van een aantal collega’s.’ Ook het management is blij met deze manier van communiceren, zegt Kramer. Het scherm is voor hen aanleiding om regelmatig even een kijkje te nemen in de kantine.

Vijf minuten zoeken Het kost minstens vijf minuten om iets via het intranet te vinden, riepen medewerkers van Campina. ‘Dat is inderdaad veel te lang,’ zegt Kramer. Hij trof bij z’n komst in het bedrijf een ‘vervuild’ intranet aan. ‘In het begin konden alleen toegewezen personen informatie erop zetten. Nu heeft iedereen die mogelijkheid. Het resultaat: allerlei databasejes, verzamelingen artikelen en andere documenten.’

Foto: Wiebe Kiestra

Plasmascherm

Naam KRISTIAN KRAMER

Leeftijd 35

Opleiding Werkgever Functie Voorgaande banen (aantal): Aantal collega’s Aantal klanten Jaarbudget Hoofdtaken

BDI Campina Innovation Information Specialist 4 6800 circa 90 + collega’s in diverse andere kantoren (ook België en Duitsland) Net genoeg Informatievragen beantwoorden, informatiedienstverlening, intranetstructuur, budgetbewaking, competitor information Aandeel papier in informatie 30%

Een van de pijnpunten is wie toegang heeft tot welke informatie. ‘In sommige mappen staat interessante, maar “gevoelige” informatie. Soms kan je zulke bestanden “opschonen” – dat wil zeggen van gevoelige gegevens ontdoen – en op een andere plek zetten, zodat iedereen ze kan inzien. Ik ben nu bezig alle informatie beter te structureren en daarmee de zoekresultaten en -snelheid te optimaliseren.’ Op deze manier wil Kramer bereiken dat ook de collega’s van andere disciplines binnen Campina toegang krijgen tot relevante informatie, inclusief de medewerkers in het buitenland.

Eenpitterschap In het bedrijf voelt Kristian Kramer, die de BDI-opleiding in Deventer heeft gevolgd, zich geen eenpitter. Bij z’n sollicitatie heeft hij er ook niet bij stilgestaan dat hij in die hoedanigheid bij Campina kwam te wer ken. In de praktijk ziet hij zichzelf als een werknemer te midden van vele collega’s. Hiervoor heeft hij onder andere zeven jaar als Lead Researcher Energy bij de Boston Consulting Group (BCG) gewerkt. Het was een bewuste keuze om bij BCG weg te gaan. ‘Het bedrijf ging verhuizen van Baarn naar Amsterdam, en dat was voor mij net iets

te ver – ik woon in het oosten van het land.’ Bij BCG wist hij op een gegeven moment alles van energie – van oliewinning tot zonne-energie en het gebruik ervan. Zijn nieuwe vakgebied is echter nog wel even wennen: ‘Omdat ik nog maar zo kort “in de melk” zit, is mijn toegevoegde waarde qua kennis nog niet zo hoog. Maar die groeit elke dag.’ En heeft hij iets met toetjes? ‘Ja, die zijn wel lekker! Maar het leuke is vooral dat je vrij snel het resultaat van wat men hier doet in de winkels terugziet.’ < Ronald de Nijs is eindredacteur van InformatieProfessional.

05 / 2007 | InformatieProfessional - 33

IP05 Standaard.qxd

23-04-2007

13:16

Pagina 34

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

DE STANDAARD

OAI-PMH: OAI Protocol voor

Metadata Harvesting

vragen (bekend als ‘verbs’), bijvoorbeeld: http://archive.org/oai?verb=ListRecords De vragen worden samengesteld uit een baseURL van de repository gevolgd door een ? en de betreffende vraag. In bovenstaand voorbeeld is de baseURL http://ar chive.org/oai en wordt alle metadata gevraagd van records in de repository door middel van verb=ListRecords.

Onderdelen van records Deze elfde aflevering gaat over het protocol voor Metadata Harvesting van het Open Archive Initiative (OAI). Dit is een op XML gebaseerd protocol waarmee metadata kunnen worden opgehaald uit archieven en repositories die dit protocol ondersteunen. Met die metadata kun je vervolgens weer nieuwe diensten aanbieden. Het vergroot zo de interoperabiliteit en de toegang tot informatie. Renze Brandsma !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Het Open Archive Initiative (OAI) is in essentie een initiatief om materiaal dat op het web in archieven en repositories beschikbaar is, openbaar toegankelijk te maken en te delen. Het initiatief kwam voort uit een bijeenkomst in Santa Fe van een groep technische experts in 1999. Zelf formuleren de initiatiefnemers hun missie als volgt: ‘Het Open Archive Initiative ontwikkelt en promoot standaarden voor interoperabiliteit met als doel het faciliteren van de verspreiding van content’. In eerste instantie was dit gericht op e-prints (de eerste hiervan was het e-print archief xxx (later arXiv), op het gebied van hogeenergie fysica), maar nu is dit uitgebreid naar allerlei materiaal, zoals boeken, plaatjes of multimedia. Iedere community kan daarom profiteren van de OAIaanpak. Materiaal kan niet alleen beter en breder toegankelijk gemaakt worden, ook kan de mogelijkheid om materiaal uit verschillende repositories te benaderen, betere en nieuwe diensten opleveren ten bate van de gebruiker.

34 - InformatieProfessional | 05 / 2007

OAI vormt bovendien een alternatief en nieuw model voor de wetenschappelijke communicatie. Beleidsbeslissingen over het OAI worden genomen door een ‘Steering Committee’ bestaande uit twaalf mensen. De interoperabiliteit-infrastructuur is ontwikkeld door een technische commissie. Herbert van de Sompel en Carl Lagoze zijn verantwoordelijk voor de coördinatie van OAI-activiteiten. OAI wordt (financieel) ondersteund door de Digital Library Federation, Coalition for Networked Information, en met een National Science Foundation Grant.

Twee soorten providers Een van de basistechnologieën die het OAI helpt te ondersteunen is het Open Archives Initiative Protocol voor Metadata Harvesting (OAI-PMH). Het OAI-PMH is een eenvoudig mechanisme voor de interoperabiliteit van repositories. Bij het uitwisselen van gegevens maakt men onderscheid tussen dataproviders, instellingen die data ter beschikking stellen, en service providers, die hierop geba-

seerde diensten aanbieden. Dataproviders zijn repositories die gestructureerde metadata beschikbaar stellen via OAI-PMH. Service providers stellen OAI-PMH vragen om de metadata op te halen (harvesten) en diensten mee te bouwen. Het OAI-PMH is een eenvoudig op internet (http) gebaseerd protocol, waarbij men zes vragen (verbs) aan de dataprovider kan stellen. De dataprovider geeft dan ‘antwoord’ op de gestelde vraag, bijvoorbeeld metadata in een XML-formaat van de meest recente toegevoegde content in de repository. Antwoorden zijn geëncodeerd in XML-syntaxis. Als metadataformaat is Dublin Core verplicht bij OAI-PMH, maar in principe is het mogelijk om daarnaast metadata in elk gewenst ander formaat aan te bieden. In figuur 1 zijn de functies van OAI-PMH schematisch weergegeven. Het gebruik van http in het protocol betekent dat elke repository eenvoudig via een URL, dus via het adresveld van elke webbrowser, kan worden bevraagd. OAI-PMH ondersteunt zes typen

Zoals in de lijst van kernbegrippen (zie kader) aangegeven, is een record metadata in een specifiek metadataformaat. Een record heeft drie onderdelen: een header, de metadata en optioneel een verklaring over de metadata: > header (verplicht ) • identifier (verplicht: slechts 1) • datestamp (verplicht: slechts 1) • setSpec elements (optioneel: 0, 1 of meer) • status attribute (optioneel: voor verwijderde items) > metadata (verplicht) • metadata gecodeerd in XML (NB: Repositories moeten Dublin Core ondersteunen, maar mogen andere formaten ondersteunen) > over de metadata (optioneel) • rechten • provenance

OAI-PMH vragen De standaard ‘vragen’ (verbs) die men kan stellen aan een repository zijn: > Identify: vraag naar informatie over de repository. Bijvoorbeeld: http://archive.org/oai?verb= Identify. > ListMetadataFormats: vraag naar de beschikbare metadataformaten. > ListSets: vraag naar de beschikbare sets. Records kunnen in een repository gestructureerd worden in sets. > ListRecords: vraag de volledige metadata op van records (de vraag kan beperkt worden op datum van/tot en op set; bovendien kan het gewenste

IP05 Standaard.qxd

23-04-2007

13:16

Pagina 35

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Figuur 1. Functies van OAI-PMH

SERVICE

SERVICE PROVIDER

REQUESTS (BASED ON HTTP)

metadata harvester

METADATA (ENCODED IN XML)

DATA PROVIDER metadata (documents) repository

Via een OAI request vraagt de service provider metadata op bij een data provider. Die metadata worden in XML geleverd. De service provider levert nieuwe diensten gebaseerd op die metadata en mogelijk ook die van andere service providers

Zeven kernbegrippen !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

1. HARVESTER Het manueel ondervragen van een repository is één mogelijkheid, maar er bestaat speciale software om dit automatisch te doen en eventueel de resultaten te verwerken in een database: de zogenaamde ‘harvester’ software. Eenvoudig gezegd is een harvester een programma dat in staat is metadata te oogsten van verschillende repositories via OAI-PMH. 2. REPOSITORY Een repository is een via het netwerk toegankelijke server die de zes OAI-PMH-vragen juist kan verwerken. Een repository wordt beheerd door een dataprovider om metadata beschikbaar te stellen aan harvesters. (Deze definitie van repository is strikt volgens de standaard, de term repository wordt echter voor verschillende doeleinden gebruikt, bijvoorbeeld ook voor digitale archieven voor het duurzaam opslaan van objecten.)

Figuur 2. Een aantal kernbegrippen in schema

3. RESOURCE Is het object of ‘ding’ waar de metadata over gaat (bijvoorbeeld een boek, of een digitaal plaatje, of een schilderij; in figuur 2 een foto van een beeldhouwwerk) en valt buiten de scope van OAI-PMH.

RESOURCE 4. ITEM Een item is een onderdeel van een repository met een unieke identifier, die de metadata van een bepaalde ‘resource’ in meerdere formaten (records) op aanvraag kan verspreiden. Die metadata kunnen on-the-fly geleverd worden door ze te ontlenen aan de bij dat item horende resource, kunnen via een crosswalk gecreëerd worden vanuit ander standaardformat, kunnen zelf in de repository opgeslagen zijn, enzovoort.

item = identifier

all available metadata about David

5. RECORD Een record is metadata in één enkel specifiek metadataformaat. Een record wordt geleverd in de vorm van een in XML gecodeerde byte stream, in antwoord op een verzoek volgens het protocol om een specifiek metadata-formaat te leveren voor een item uit de repository.

ITEM

6. SETS Dataproviders kunnen sets definiëren om items in een repository te groeperen. Bijvoorbeeld een set op een bepaald vakgebied. Een service provider die alleen geïnteresseerd is om diensten op te zetten in dat vakgebied hoeft dan alleen die set te harvesten.

Dublin Core metadata

MARC metadata

SPECTRUM metadata

RECORDS

7. IDENTIFIER Een unieke identifier voor een item in een repository. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

05 / 2007 | InformatieProfessional - 35

IP05 Standaard.qxd

23-04-2007

13:16

Pagina 36

metadataformaat gevraagd worden). > ListIdentifiers: idem als ListRecords, maar geeft per record slechts een verkort resultaat (identifier en datum) in plaats van de volledige metadata. Bijvoorbeeld: http://archive.org/oai? verb=ListIdentifiers&metadataPrefix= oai_dc > GetRecord: vraag een specifiek record op. Het ‘antwoord’ op de vraag komt terug in XML-formaat en kan gemakkelijk automatisch verwerkt worden maar kan ook gewoon als tekst bekeken worden in het browservenster.

Toepassingen Er zijn diverse diensten beschikbaar op basis van OAI-PMH. De meest gangbare manier is dat een service provider metadata oogst van meerdere repositories via OAI-PMH, vervolgens de metadata in een database opslaat en op basis daarvan diensten, zoals een zoekinterface, aanbiedt aan gebruikers. DAREnet is zo’n dienst gebaseerd op het netwerk van repositories in Nederland. Het biedt een centrale ingang voor de lokale verzamelingen digitale bestanden van alle Nederlandse

universiteiten en enkele gerelateerde instellingen, met een uniforme wijze van presenteren. Een ander voorbeeld is OAIster. Met behulp van OAIster (een project van de Universiteit van Michigan) kan men heel eenvoudig zoeken in een internationale context, in zo veel mogelijk open wetenschappelijke repositories. OAIster bevat intussen al bijna 11 miljoen items uit ruim 750 repositories. Ook Scientific Commons, een initiatief van het Institute for Media and Communications Management van de Universiteit van St. Gallen in Zwitserland, haalt wetenschappelijke artikelen op uit via OAI beschikbare repositories, op dit moment zo'n 14 miljoen artikelen uit 850 repositories. Ook zijn er meer onderwerps- of materiaalgerichte diensten die op basis van OAI-PMH tot stand zijn gekomen, bijvoorbeeld: > Connecting-Africa: een dienst voor Afrikastudies, een website met onderzoeksresultaten van Afrikanisten van universiteiten in Nederland en daarbuiten; > SCHOLAR(s) Economic Community website: in deze virtuele omgeving kan specifiek gezocht worden naar wetenschappelijke publicaties op onderwerpen zoals scholing, arbeidsmarkt en

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Verder lezen !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Een heel goede introductie op OAI-PMH wordt gegeven op de website: > OAI for Beginners - the Open Archives Forum online tutorial: http://www.oaforum.org/tutorial/ De officiële OAI-website is: > Open Archives Initiative: http://www.openarchives.org/ Andere genoemde websites in dit artikel zijn: > DAREnet: http://www.darenet.nl > OAIster: http://oaister.umdl.umich.edu > Scientific Commons: http://www.scientificcommons.org/ > Connecting-Africa: http://www.connecting-africa.net/ > SCHOLAR(s) Economic Community website: http://sec.uva.nl/ > Sheet Music Consortium: http://digital.library.ucla.edu/sheetmusic/ > Citebase Search: http://www.citebase.org !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

IP05 Standaard.qxd

23-04-2007

13:16

Pagina 37

DE STANDAARD

economische ontwikkeling van meerdere universiteiten; > Sheet Music Consortium: een dienst die toegang geeft tot gedigitaliseerde bladmuziek van diverse bibliotheken. Eveneens zijn er service providers die met behulp van de metadata van repositories toegevoegde diensten verzorgen. Een voorbeeld daarvan is Citebase Search, dat gebruikers de mogelijkheid geeft om naar wetenschappelijke literatuur uit verschillende repositories te zoeken, waarbij de resultaten geordend kunnen worden naar citatie-impact.

Request gericht aan de UVA-repository

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>

<OAI-PMH xmlns="http://www.openarchives.org/OAI/2.0/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.openarchives.org/OAI/2.0/ http://www.openarchives.org/OAI/2.0/OAI-PMH.xsd">

<responseDate>2007-03-29T16:20:29Z</responseDate> <request verb="GetRecord" metadataPrefix="oai_dc" identifier="oai:uvapub:219816"> http://dare.uva.nl/cgi/arno/oai/uvapub</request>

Ontwikkeling van de standaard De OAI-PMH-standaard heeft zich ontwikkeld van specifiek naar algemeen – van het toegankelijk maken van e-prints naar het delen van beschrijvingen van willekeurig welke bron of object. De huidige standaard is OAI-PMH versie 2.0. Dit is een stabiele productieversie, hetgeen betekent dat ook bij volgende versies aandacht wordt besteed aan ‘backward compatibility’. Dat wil zeggen dat systemen die werken met de nieuwe versie ook de oudere versie begrijpen. Om tot een hogere vorm van cross-repository interoperabiliteit te komen en van metadataniveau naar uitwisseling op het niveau van de resources zelf te gaan, is in 2006 gestart met OAI-ORE. OAI-ORE is een nieuw project van het Open Archive Initiative. ORE zal specificaties ontwikkelen die repositories in staat moeten stellen om informatie uit te wisselen over samengestelde digitale objecten (complexe objecten). Onder samengestelde digitale objecten wordt verstaan content die bijvoorbeeld bestaat uit tekst, audio, video, datasets, maar ook versies of afgeleiden. De specificaties moeten een nieuwe generatie diensten voor het gebruik en hergebruik van samengestelde digitale objecten of onderdelen van deze objecten

<header> <identifier>oai:uvapub:219816</identifier> <datestamp>2006-11-22</datestamp> </header>

<dc:creator>Pfau, R.</dc:creator> <dc:creator>Steinbach, M.</dc:creator> <dc:identifier>http://dare.uva.nl/record/219816</dc:identifier> <dc:date>2006</dc:date> <dc:source>Linguistic Typology vol.10 (2006) nr.2 p.135</dc:source> <dc:title>Pluralization in sign and in speech: A cross-modal typological study</dc:title> <dc:type>Article / Letter to the editor</dc:type> <dc:rights>(c) Universiteit van Amsterdam</dc:rights> </oaidc:dc> </metadata> </record> </GetRecord>

</OAI-PMH>

Het antwoord op de vraag ‘GetRecord&metadataPrefix=oai_dc&identifier=219816’ gesteld aan de UvA-repository

over de grenzen van repositories heen mogelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan het linken van citaties in een artikel naar andere

artikelen of datasets in andere repositories. <

Renze Brandsma is hoofd van het Digitaal Productiecentrum van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam.

05 / 2007 | InformatieProfessional - 37

IP05 agenda.qxd

23-04-2007

09:53

Pagina 38

################################################################################################################################## ################################################################################################################################## ################################################################################################################################## ################################################################################################################################## ################################################################################################################################## ##################################################################################################################################

AGENDA

mei 6-9 mei EVIDENCE BASED LIBRARY AND INFORMATION PRACTICE CONFERENCE (EBLIP4) Plaats: Chapel Hill, North Carolina www.eblip4.unc.edu

7-8 mei METS METADATA SCHEMA EVENT Plaats: Göttingen nestor.sub.uni-goettingen.de/mets_2007

9-11 mei

10-12 mei

16-18 mei

3rd INTERNATIONAL CONFERENCE ON INFORMATION TECHNOLOGY ICIT 2007 Plaats: Aman

INFORMATION SHARING IN A FRAGMENTED WORLD - CROSSING BOUNDARIES. 35th Annual Conference van de Canadian Association for Information Science Plaats: Montreal

EMERGING MODELS FOR THE ENTREPRENEURIAL UNIVERSITY. Regional Diversities Or Global Convergence; 6th Biennal international conference on University, Industry and Government linkages (Triple Helix 6) Plaats: Singapore

www.alzaytoonah.edu.jo/ICIT2007/

9-11 mei E-INFORMACIÓN: INTEGRACIÓN Y RENTABILIDAD EN UN ENTORNO DIGITAL; FESABID 2007. 10as Jornadas Españolas de Documentación Plaats: Santiago de Compostela

www.cais-acsi.ca/2007call.htm

www.triplehelix6.com/

13-15 mei 11th INTERNATIONAL CONFERENCE ON ELECTRONIC PUBLISHING (Elpub2007) Plaats: Wenen

www.fesabid.org/santiago2007/

www.elpub.net/

9 en 23 mei DE DIGITALE BIBLIOTHEEK Tweedaagse cursus van Reekx Plaats: Almere/Utrecht

13-26 mei

7-9 mei WORKSHOP ON COMMON THEORY FOR YOUNG SCHOLARS Plaats: Bonn www.coll.mpg.de/commons_theory.html

www.reekx.nl/t_en_o/to_043.htm

8 mei VAN KAPSTOK EN KROONJUWEEL De canon in de bibliotheek Biebwatch van ProBiblio Plaats: Haarlem

10 mei

www.probiblio.nl/bestanden/nieuws/

DOCUMENTBEHEER BINNEN PROJECTGEORIËNTEERDE ORGANISATIES Seminar van OpenIMS Plaats: Nieuwegein

VanKapstokEnKroonjuweelUitnodiging.pdf

www.openims.com/openims2_com/ 5d441cf04c2932544f2012f3ef5a23b7.php

8-10 mei STRATEGIES FOR PERMANENT ACCESS TO SCIENTIFIC INFORMATION IN LATIN AMERICA. Focus on Health and Environmental Information for Sustainable Development Plaats: São Paulo

LIBRARIES AND LIBRARIANSHIP: PAST, PRESENT AND FUTURE Two-week seminar van UNC School of Information and Library Science Plaats: Oxford

www.yorku.ca/wilu2007/

14-17 mei

18 mei

EATIS 2007 EURO AMERICAN CONFERENCE ON TELEMATICS AND INFORMATION SYSTEMS Plaats: Faro

THE INTERNATIONAL FREE OF KINGS BUILD-IT! Conference Plaats: Olympia, Washington

15 mei

www.FreeofKings.org

18-20 mei MASTERCLASS KENNISMANAGEMENT Start achtdaagse cursus van Cibit Plaats: Driebergen

WIAOC 2007 WEBHEADS IN ACTION ONLINE CONVERGENCE (virtueel congres) wiaoc2007.pbwiki.com/

www.cibit.nl

10 mei 8-12 mei

16-18 mei

tml

EVIDENCE-BASED: HEALTHCARE ON THE WEB. CILIP Course Plaats: Londen Trainingdirectory.htm

www.cbpq.qc.ca/actualites/actualites.html

sils.unc.edu/programs/international/oxford.h

eatis.org/eatis2007

www.cria.org.br/eventos/codata2007/

FUTURE PROSPECTS: FUNCTIONS, NETWORKS AND RELATIONS. 38th Annual Congress of the Corportation des Bibliothequaires Professionels du Quebec Plaats: Gatineau, Canada

36th ANNUAL WORKSHOP ON INSTRUCTION IN LIBRARY USE Plaats: Toronto

10 mei

www.cilip.org.uk/training/training/

16-18 mei

18-20 mei 15-16 mei

WWW2007. 16th International World Wide Web Conference Plaats: Banff, Canada

BREAKING BOUNDARIES. Een grensverleggend congres over open innovatie. BIGcongres 28 Plaats: Groningen

www2007.org/

www.bigcongres.nl/

9 mei

10-11 mei

DIGITAAL ARCHIVEREN EN DOCUMENTEN STRUCTUUR PLAN Elsevier Seminar Plaats: Utrecht

15-18 mei

www.elseviercongressen.nl/showdocument

DISTRIBUTED NETWORKS AND THE KNOWLEDGE-BASED ECONOMY Workshop van Dynamics of Institutions and Markets in Europe Plaats: Nice-Sophia Antipolis

.asp?DocID=2786&context=0&language=0

www.dime-eu.org/Distributed_Networks_

xtech.expectnation.com/event/1

THE BUSINESS & TECHNOLOGY OF ONLINE VIDEO. Streaming Media East 2007 Conference & Exhibition Plaats: New York www.streamingmedia.com/east/

THE UBIQUITOUS WEB: XTECH Europe’s premier web technology and open standards conference Plaats: Parijs

CONNECTIONS 2007 Doctoral students conference Plaats: Philadelphia connections2007.ischool.drexel.edu/

18-23 mei INFORMATION REVOLUTION: CHANGE IS IN THE AIR. Medical Library Association Annual Meeting 2007 Plaats: Philadelphia mlanet.org/am/am2007/index.html

and_the_Knowledge-based_Economy

9 mei DIGITAL PUBLISHING IN CONSUMER, EDUCATION & LIBRARY MARKETS Digital Book 2007 Plaats: New York www.idpf.org/digitalbook07/

38 - InformatieProfessional | 05 / 2007

15-18 mei 10-11 mei CULTUUR 2.0 INTERNATIONALE CONFERENTIE Plaats: Amsterdam

BUILDING GLOBAL KNOWLEDGE COMMUNITIES WITH OPEN DATA (IASSIST 2007) Plaats: Montreal

www.virtueelplatform.nl/

www.edrs.mcgill.ca/IASSIST2007/

############################## Op zoek naar conferenties en andere bijeenkomsten in de komende maanden? Surf voor een compleet agenda-overzicht naar www.informatieprofessional.nl ##############################

IP05 exposities.qxd

23-04-2007

12:21

Pagina 41

ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

EXPOSITIES

Mensen kijken Tot 21 mei In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw reisde fotojournaliste Jacqueline – beter bekend als Koosje – Midavaine (1941) heel Zeeland af. In het begin schreef ze er een verhaaltje bij, maar al snel bleek dat haar talent daar niet lag. ‘De foto’s werden steeds groter meegenomen. Het verhalende zat er al in. Zo ontstond het beeldverhaal,’ vertelde de fotografe onlangs aan de Provinciale Zeeuwse Courant. Kortgeleden heeft ze een belangrijk deel van haar journalistieke werk, gerangschikt in houten kistjes, overgedragen aan de Zeeuwse Bibliotheek. Inmiddels zijn meer dan 5.000 foto’s opgenomen in de Beeldbank Zeeland, het digitale beeldarchief van de Zeeuwse Bibliotheek. De bibliotheek wijdt er tot 21 mei een expositie aan. Op de foto’s zijn alleen maar mensen op straat te zien, werkend, spelend of sportend. Iedereen die zich op een van de foto’s herkent, kan zich melden bij de Beeldbank. Hij of zij krijgt de desbetreffende foto na afloop van de expositie thuisgestuurd. Zeeuwse Bibliotheek, Kousteensedijk 7, Middelburg. Geopend: ma 17.30-21.00 uur, di t/m vr 10-21 uur, za 10-13 uur.

Fotograaf ‘Koosje’ te midden van haar werk

Boeksimulanten Tot 21 mei Het is een uit de hand gelopen hobby van de voormalige Wijchense bibliothecaresse Marianne Plasmans: het verzamelen van boeksimulanten, ofwel voorwerpen in de vorm van een boek, maar zonder bladzijden. Inmiddels beschikt Plasmans al over meer dan 2400 objecten. Nog geen tiende deel daarvan is te zien in Bredevoort Boekenstad. Haar collectie heeft ze in de loop van 22 jaar via verzamelmarkten en via Ebay bijeen weten te vergaren. Gevraagd naar het mooiste object dat in Bredevoort te zien is, antwoordt Plasmans: een benen snuifdoos in de vorm van een boekje. ‘Het achttiende-eeuwse object is schitterend met zilver en goud ingelegd.’ Ook bijzonder zijn de Belgische en Noord-Franse koperen aanstekers uit de Eerste Wereldoorlog, gemaakt van koperen granaathulzen. Geïnteresseerden kunnen de verzameling ook thuis bij Marianne Plasmans bekijken (e-mail plasm028@planet.nl). Tentoonstellinglokaal in Boek-op-’t Zand, ’t Zand 25, Bredevoort. Geopend: di t/m za 11-17 uur, zo 13-17 uur.

‘Boeksimulanten’. Koperen aansteker in boekvorm uit de Eerste Wereldoorlog, gemaakt van een koperen granaathuls

‘Bekende Nederlanders’. Tekening van Paul van der Steen

Bekende Nederlanders Tot 29 mei Aanleiding voor de tentoonstelling is de verwerving van de tekeningen die Paul van der Steen maakte voor het maandblad Opzij. Ruim honderd bekende Nederlandse mannen werden hierin door hoofdredactrice Cisca Dresselhuys langs de feministische meetlat gelegd en aan de tand gevoeld over onderwerpen als carrière, verdeling van zorg en huishouden. De kleurrijke en precieze tekeningen die Van der Steen daarbij maakte,

leggen de typerende trekken en ijdelheden van het onderwerp haarscherp vast, zonder de waardigheid van de persoon aan te tasten. Ze zijn nu in de Atlas van Stolk samengebracht met verschillende portretten, affiches en spotprenten van prominenten door de eeuwen heen. Toen noemde men ze alleen geen ‘BN’ers’, maar liever ‘verdienstelijke mannen en vrouwen’. Atlas Van Stolk in Museum Het Schielandhuis, Korte Hoogstraat 31, Rotterdam. Geopend: di t/m vr 10-17 uur, za en zo 11-17 uur.

05 / 2007 | InformatieProfessional - 41

IP05 overstap.qxd

23-04-2007

12:28

Pagina 42

<><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>< ><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><> <><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>< ><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><> <><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>< ><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><>

OVERSTAP >> Hans Biard is de nieuwe bibliothecaris van het HagaZiekenhuis, locatie Leyweg. Hiervoor werkte hij als medewerker informatie en documentatie bij de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken van het ministerie van Justitie. >> NBLC Systemen heeft per 1 maart Han Mennen benoemd als directeur. Mennen is werkzaam geweest als directeur open-

bare bibliotheken en regiodirecteur in dienst van ProBiblio. Mennen volgt Rob van den Booren op. Van den Booren zal zich inzetten bij de verdere ontwikkeling van Het Gilde van Bibliotheekinrichters, waar NBLC Systemen onderdeel van uitmaakt. >> Ineke van Mourik is aangesteld als bibliothecaris bij het IIAV (Internationaal Informatiecentrum

SUMMARIES >> Mijnsbergen. E. – Virtuele proeftuin voor informatieprofessionals : Second Life (Virtual experimental garden for information professionals : Second Life) The OB Amsterdam will open premises in the virtual world of Second Life on 5 May. The Vereniging van Openbare Bibliotheken also purchased an island there and the university and archiving world are active as well. Edwin Mijnsbergen took a tour along a few early initiatives. >> Koomen, A., Bergen, T. van – ‘Van make naar buy’ : ANWB moderniseert interne nieuwsvoorziening (‘From make to buy’ : ANWB modernises internal news service) Looking for time savings and space, ANWB investigated possibilities for delivering information more efficiently to staff. Report of the search for a publishing system for digital delivery of news and background. >> Veen, T. van, Doorenbosch, P. – KB gegevensarchitectuur ondersteunt nieuwe diensten : Koninklijke Bibliotheek en Web 2.0

42 - InformatieProfessional | 05 / 2007

en Archief van de Vrouwenbeweging) in Amsterdam. Hiervoor werkte zij als coördinator elektronische collectievorming bij de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Han Mennen

>> Cassandra Seelemeijer is als manager kennis- en opleidingscentrum in dienst getreden bij Kennedy Van der Laan. Hiervoor was zij informatieprofessional bij NautaDutilh. <

ADVERTENTIE-INDEX (KB data architecture supports new services : National Library of the Netherlands and Web 2.0) The previous issue of InformatieProfessional paid attention to the new infrastructure of the KB. This article explains which Web 2.0like services it enables. >> Nijs, R. de – De Eenpitter (Lone soldier) Lone soldier Kristian Kramer only recently ‘got into milk’. Since October 2006, he has been working as information specialist at Campina Innovation. A conversation about his library Happy, sticky notes as alerting service, and Chocolate News.

Adlib Information Systems . . . . . . 36 AIVD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Archiefschool . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Biblionef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Ebsco Information Services . . . . . 16 GO opleidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Hoffmann Bedrijfsrecherche . . . . 40

Infolook . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Ingressus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Karmac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn . 30 Proquest Information and Learning . 26 Reekx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Swets Information Services . . . . . . 2

ADVERTEREN? InformatieProfessional, vakblad voor informatiewerkers, wordt elke maand gelezen door onder meer information brokers, data-

>> Brandsma, R. – OAI-PMH:

base managers, desk re-

OAI Protocol voor Metadata Harvesting : De Standaard (OAI-PMH: OAI Protocol for Metadata Harvesting : The Standard) This eleventh instalment of De Standaard covers the protocol for Metadata Harvesting of the Open Archive Initiative (OAI). This is a protocol based on XML for retrieving metadata from archives and repositories that support this protocol. <

searchers, kennismanagers, informatiebemiddelaars, bibliothecarissen, documentalisten, innovatiemanagers, archivarissen, collectiebeheerders.

Wilt u meer weten over adverteren? Bel Jocelyne Koenders op 038-4606384 of kijk verder op www.informatieprofessional.nl