29 september 2011 35ste Jaargang • nr. 4
3 Oktober volgens Erwin Olaf Pagina 11
Barry Badpak verklapt het geheim van zijn culthit: ‘Veel bier zuipen’
Gastschrijver P. F. Thomése verkent het nachtleven
Hete Jupiters: de oorsprong van alles, maar zonder leven
Pagina 3
Pagina 6 en 7
Pagina 9
‘Er bestond geen Black Holocaust’ Leidse experts over het Nederlandse slavernijtrauma Moet de Gouden Koets worden overgeschilderd? Emmer: ‘De Gouden Koets en de slavernij hebben niets met elkaar te maken. De koets was een geschenk van de stad Amsterdam aan Koningin Wilhelmina bij haar troonsbestijging in 1898. Je ziet wel halfontblote vertegenwoordigers van Azië en Afrika, maar waaruit blijkt dat zij slaaf zijn? De oproep is absurd.’ Oostindie: ‘De slavernij was in 1898 al 35 jaar afgeschaft. Tegen Harry van Bommel (SP) en Mariko Peters (GoenLinks) die in een opiniestuk daartoe opriepen, zou ik willen zeggen: “Get your facts right.” Je lost geen probleem op door het weg te poetsen.’ Pelckmans: ‘Het belangrijkste is leren van het verleden. De koets komt elk jaar voorbij paraderen, een mooie aanleiding voor een discussie. Het is goed dat je hier de argumenten voor en tegen in de krant kunt lezen. In Mali gebeurt dat niet.’ Oostindie: ‘Er zijn wel grenzen natuurlijk. Stel dat er slaven op staan die ernstig worden getuchtigd. Wat doe je dan?’
Slavernij was toch gewoon? Oostindie: ‘Wij vinden het bizar, maar in de hele wereldgeschiedenis is onvrijheid een constante.’ Pelckmans: ‘Je moet het in de juiste tijdsgeest zien, maar dat mag geen excuus zijn. Het is geen reden om de zaak te banaliseren en er geen aandacht aan te schenken.’ Emmer: ‘We willen voortdurend dat 17e-eeuwse mensen door de ogen kijken van de 21e eeuw. Dat werkt niet. Met het geweten van nu was men er nooit aan begonnen. En als je uitrekent wat de slavenhandel opbracht, vraag je je af waarom ze in vredesnaam zoveel moeite deden. Het leverde wel enige winst op, maar als je het afzet tegen het nationaal inkomen is het miniem. Nederland was verantwoordelijk voor ongeveer vijf procent van de trans-Atlantische slavenhandel.’ Oostindie: ‘Plantages waren geen concentratiekampen, het was geen “Black Holocaust”, al wordt dat soms gesuggereerd. De Holocaust was erop gericht om zoveel mogelijk mensen te vernietigen. Slavenhandel was niet bedoeld om Afrikanen dood te maken, maar juist om rijk
te worden - zij het over de rug van anderen en met racistische argumenten. Dat vinden wij natuurlijk verwerpelijk.’ Emmer: ‘Waarom maakten ze niet gewoon arme Nederlanders tot slaaf? Dat was makkelijker. We hebben vreselijke dingen met Europeanen gedaan, maar tot slaaf maken gebeurde niet. Het was culturele voorkeur om het niet de doen. Al is dat een zwak argument. Met eigen volk gingen we ook slecht om.’
Mare zoekt een stagiair (m/v)
Moslims willen een eeuwig graf
Kamer kritisch over ‘monsterfusie’
Archeologen gaan samen met FSW
Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Studenten met journalistieke ambities kunnen solliciteren. Mail cv en brief naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl
Een promovenda onderzocht de begrafeniswensen van Nederlandse moslims. ‘Begrafenisondernemers zien ze als een nieuwe doelgroep.’
In de Tweede Kamer is weinig steun voor een fusie tussen universiteiten, zo bleek maandag. Ook staatssecretaris Halbe Zijlstra is geen voorstander.
De faculteit Archeologie gaat volgend jaar fuseren met de faculteit Sociale Wetenschappen. ‘Als we nee zeggen, volgen er maatregelen.’
Hoe moet Nederland omgaan met zijn slavernijverleden? Mare vroeg het drie experts. ‘Mensen zijn niet gebaat bij excuses.’ Slavernij staat weer in de belangstelling. Politici roepen op het paneel “Hulde der Koloniën” van de Gouden Koets te verbannen naar het museum. Op de publieke omroep belicht de goed bekeken serie De Slavernij de Nederlandse rol in de slavenhandel. Mare vroeg drie Leidse kenners hoe om te gaan met een pijnlijke periode uit de geschiedenis. Gert Oostindie is hoogleraar Caraïbische geschiedenis, directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde en werkte mee aan het scenario van De Slavernij. Piet Emmer, emeritus hoogleraar geschiedenis, is ook te zien in de serie en verzorgt momenteel de Studium Generale-reeks ‘Nederland en de Europese expansie overzee’. Lotte Pelckmans promoveerde vorige week op antropologisch onderzoek naar de gevolgen van slavernij in Mali. DOOR VINCENT BONGERS
Pagina 3
Pagina 4
Zijn excuses nodig? Oostindie: ‘Publiekelijk zeggen: “Dit had zo niet gemogen,” moet natuurlijk wel en dat is ook gebeurd. Verder is het belangrijk om op fatsoenlijke manier om te gaan met de voormalige koloniën in de vorm van erkenning en ook ontwikkelingshulp.’ Emmer: ‘Maar je kunt nog veel meer schuldvragen stellen. Vrouwen werden niet als gelijke behandeld. Kinderarbeid was aan de orde van de dag. En wat te denken van dierenmishandeling? We hebben ook geen hondenkarren meer.’ Pelckmans: ‘Ik denk dat mensen niet echt gebaat zijn bij excuses.
Pagina 5
Investeer liever geld in het publiek maken en het verhaal vertellen. Het gaat er om dat mensen zich bewust worden en blijven van het slavernijverleden en dat ook met het heden kunnen verbinden.’ Oostindie: ‘De Nederlandse staat benadert het verleden op een rare moraliserende wijze. In 2002 werd de oprichting van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) herdacht in de Ridderzaal. De koningin en premier Kok waren erbij. Er hing een feestelijke sfeer. Drie maanden later waren dezelfde prominenten aanwezig bij de onthulling van het Nationaal Monument Slavernijverleden. Toen was het juist spijt betuigen geblazen over de core business van de West-Indische Compagnie (WIC). De overheid waait mee met wat bepaalde groepen migranten willen: “Indische Nederlanders, zijn jullie trots op de VOC en niet boos over het kolonialisme? Dat komt goed uit. Dat zijn wij eigenlijk ook. “Surinamers en Antillianen: Jullie zijn niet blij met de WIC, dan zijn wij dat ook niet.” Dat is “u vraagt, wij draaien.”’ > Lees verder op pagina 4
Bandirah Pagina 12