13 november 2014 38ste Jaargang • nr. 10
‘Bin Laden was geen schurk’ Pagina 11
Wetenschappelijke integriteit: vooral voor promovendi lastig
Op de barricaden! Zij gaan vrijdag demonstreren tegen het leenstelsel
Doodgaan is duur. Per persoon kost het 26.000 euro
Pagina 2, 6 en 7
Pagina 8
Pagina 9
Ik krijg het snel te pakken Op bezoek bij boekenschriever Maarten Biesheuvel Ruim een miljoen kijkers zagen hem in De Wereld Draait Door ‘Brief aan Vader’ voorlezen, waarvan dit weekend een bibliofiele uitgave verschijnt. Mare ging langs bij schrijver Maarten Biesheuvel. ‘Ik wijs je de weg naar het gekkenhuis.’ DOOR FRANK PROVOOST Ik heb een bloedhekel aan interviews in de ikvorm. Sterker nog: ik verafschuw ze. En helemaal als ze met ik beginnen. Maar dit keer moet het maar. Want hoe kan ik anders opschrijven dat ik met Maarten Biesheuvel (1939) heb staan zoenen? Toen hij na afloop van ons interview meeliep naar het tuinhekje van Sunny Home, zijn houten huis in de Leidse Kernstraat, gebeurde het. Opeens hield hij halt. En toen ik mijn hand uitstak om hem te bedanken voor zijn openhartigheid, zei hij: ‘Zal ik je een kusje geven?’ Hoe kon ik dat weigeren? Dit was de schrijver van het legendarische verhaal ‘Brommer op zee’ – over de eenzame Isaäc (‘brildrager dus altijd ketelbink, nooit matroos laat staan stuurman, zijn grote droom…’) die ’s nachts op volle zee vanaf het achterdek naar de golven tuurt, plotseling een klein lichtje dichterbij ziet komen, en tot zijn grote verbazing ontdekt dat het een man op een brommer is. ‘Dat is een kwestie van oefenen’, verklaart de bestuurder doodleuk. ‘Ik ben begonnen met een speld op het water te leggen.’ Voor het oeuvre vol droogkomische en absurdistische verhalen dat Biesheuvel ondanks zijn levenslange manische depressie bij elkaar schreef, won hij in 2006 de belangrijkste Nederlandse onderscheiding: de P.C. Hooftprijs. De schrijver trok zich vervolgens terug als kluizenaar en zei ‘niet meer te kunnen schrijven’.
Tot hij vorig jaar opeens in een uitzending van De Wereld Draait Door verscheen, dat ter gelegenheid van de boekenweek eenmalig was omgedoopt tot de memorabele boekenprogramma Hier is… Adriaan van Dis. Huilend las hij ‘Brief aan Vader’ voor, een lange opsomming hoe hij een potje van zijn leven had gemaakt. Het fragment werd ruim een miljoen keer bekeken en belandde in alle jaarlijstjes met favoriete tvmomenten. Het leidde er zelfs toe dat het werk opnieuw is uitgegeven. Dit weekend presenteert Biesheuvel namelijk een nieuwe bibliofiele uitgave, op de BoekKunstBeurs in de Leidse Pieterskerk. Uit de aankondiging: ‘De bezoekers kunnen kiezen uit een keur van omslagen, en er zijn bierviltjes met Biesheuvels portret te drukken.’ Hij wil er best boeken signeren, zegt de schrijver, maar hij gaat niet nogmaals ‘Brief aan Vader’ voorlezen. ‘Want dan moet ik steeds huilen. Vooral bij de regel “Vader, ik voel me schuldig omdat ik niet gelukkig ben” krijg ik het te pakken.’ Hij begint te snikken. Eenmaal uitgehuild zegt hij opgelucht: ‘Weet je: “Vader” heeft een hoofdletter, dus eigenlijk is het een brief aan God! Wil je echt geen boterham?’ Zo gaat dat, in Sunny Home. Want Biesheuvel schaterlacht alweer, en roept ineens euforisch ‘LUCTOR ET EMERGO!’ gevolgd door de tegeltjeswijsheid: ‘Lukt et vandaege nie, dan lukt et morrege!’ ‘Hihihi’, giechelt zijn vrouw Eva. ‘Maarten probeert Zeeuws te praten.’ Dat is mijn schuld. Toen ik een dag eerder belde om een afspraak te maken, vroeg Eva waar mijn ‘mooie achternaam’ vandaan kwam. Zeeland dus. En daarom geeft de schrijver nu het complete interview in wat moet doorgaan voor zijn versie van het Zeeuwse dialect. Elke ‘ij’ wordt een ‘ie’, iedere ‘aa’ een ‘aè’, en achter iedere zin plakt hij het aanhangsel ‘eeee!’ Bijvoorbeeld als hij uitlegt waarom hij als zestienjarige
het gymnasium verliet voor een carrière als zeeman. ‘Waerom ik gieng vaeren? Op school keek ik uut over de Maas en de Nieuwe Waterweg, en zag telkens al die schepen de zee kiezen. Toen dacht ik: dat wil ik ôk, eee!’ Hij heeft het geleerd in ‘ons huuske an den diek, in Kortgene, Noord-Beveland. Kijk, daarzo!’ Hij wijst naar de houten wand die is volgeprikt met krantenberichten, posters en pin-ups. ‘Onder die benen van Marilyn Monroe, daar hangt de foto.’ De schrijver steekt nog een verse sigaar op, slurpt luidruchtig een glaasje melk leeg en schenkt zich bij uit een Aap-noot-mies-kan waaruit net een van de acht katten, Punkie, heeft lopen likken. Waarom ging u in Leiden studeren? ‘Omdat Eva daarheen was gegaan. Ze studeerde Slavistiek, bij Karel van ’t Reve. Ik had haar drie jaar eerder leren kennen, op 4 augustus 1958. Sindsdien was alles goed.’ En u volgde haar? ‘Ja. En ik wilde dominee worden. Maar in Leiden hoorde ik dat niet theologie, maar rechten de kortste studie was. Nou ja, dan maar rechten, eee. Maar het was een leuke tiet, toch Eva?’ Eva: ‘Vaak wel.’ Maarten: ‘Soms kwam het gekkenhuis er even tussendoor, maar ja…’ Beviel rechten? ‘Binnen vier maanden had ik mijn kandidaatsexamen gehaald. Maar ik heb er toch nog tien jaar over gedaan om het af te maken. Ik dacht: mijn hele leven als advocaat te slijten, dat is ook niks. Karel van ’t Reve was mijn redding.’ Eva: ‘Hij gaf grote hoorcolleges, die behalve studenten ook andere belangstellenden trokken. Ik nam mijn moeder ook geregeld mee. Maarten ’t Hart was er vaak. En op den duur ging Maarten ook mee.’
Maarten Biesheuvel: ‘Het was een leuke tiet, maar soms kwam het gekkenhuis er even tussendoor.’ Foto Stephan Vanfleteren Maarten: ‘Dan zat ik vooraan en begon ik altijd te vertellen over mijn tante: Jacoba Vreugdenhil, een gereformeerde schrijfster van gereformeerde boeken. Karel vond dat hoogst interessant. Hij was een echte
boekenschriever. Dankzij hem dacht ik: ik ga de literatuur in, eee. Ben jij ook gereformeerd, Frank?’ > Verder lezen op pagina 4
LITERAIR TALENT OPGELET! WIN € 250 MET MARE-KERSTVERHALENWEDSTRIJD Ook dit jaar weer: de Mare-kerstverhalenwedstrijd! Schrijf een verhaal van tussen de 1500 en 2000 woorden en win €250, €75 of €50. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen: verras ons. Mail uiterlijk 11 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.
Bandirah Pagina 16