Mare, jaargang 35, nr. 15

19 januari 2012 35ste Jaargang • nr. 15

‘Ik begin maar wat te lullen’ Pagina 11

Studenten betrappen en pakken inbreker ‘met handen als kolenschoppen’

Vergeet die goede voornemens. Toch kun je wilskracht trainen

Astronomen weten niet wat het is, wel dat het er is: donkere materie

Pagina 3

Pagina 6

Pagina 7

Toch tandenborstelcontrole Ook kamerinspectie in Leiden, maar wat mogen inspecteurs eigenlijk?

De overheid gaat studenten die frauderen met de studiefinanciering hard aanpakken. Controleurs van de gemeente komen ook in Leiden op huisbezoek. Mag dat zomaar? ‘Binnenlaten hoeft niet. De bewoner bepaalt.’

Het ministerie van Onderwijs heeft een offensief ingezet om fraude met de studiefinanciering aan te pakken. Gemeenten sturen steeds vaker controleurs langs om te kijken of studenten die een uitwonende beurs ontvangen, toch niet stiekem bij hun ouders of andere familieleden wonen.

De dienst uitvoering onderwijs (DUO) investeert fors in het samenstellen van risicoprofielen om de jaarlijkse schade, tussen de 40 en 55 miljoen euro, terug te dringen. Zo’n 270.000 studenten ontvangen een beurs voor uitwonenden. Op dit moment bedraagt deze 266 euro. Voor thuiswonenden is dat 95 euro.

Staatssecretaris van hoger onderwijs Halbe Zijlstra gaat er vanuit dat tussen de 23.000 en 28.000 studenten sjoemelen met hun beurs. Inmiddels is er een convenant gesloten met gemeenten om de controles door het hele land mogelijk te maken. Ook is de wet op de studiefinanciering per

1 januari 2012 aangepast. DUO hoeft nu alleen nog maar aan te tonen dat een student niet op het opgegeven adres woont. Voorheen moest de dienst ook aantonen dat de betreffende student bij zijn ouders woont.

Dat maakte aanpak van fraude moeilijk en er waren ook nauwelijks controles.

In 2013 moet het aantal zogeheten tandenborstelcontroles opgekrikt zijn naar 4000. De afgelopen twee jaar zijn daarom pilots gehouden.

Behalve in Amsterdam en Den Haag gebeurde dat – in tegenstelling tot eerdere berichten – ook in Leiden.

De gemeente wil echter niet zeggen hoeveel studenten daarbij tegen de lamp liepen. ‘We komen samen met DUO naar buiten met de resultaten’, zegt voorlichter Willemijn Faber.

Ook DUO wil geen cijfers geven. ‘De resultaten sturen we in februari naar de minister en de Tweede Kamer’, zegt woordvoerder Daniël Blok. Wel gaat hij in op de rolverdeling tussen de dienst en gemeenten. ‘We hebben geen opsporingsbevoegdheid. De gemeente ontvangt van ons adressen van studenten waar wellicht iets mee aan de hand is.’

Hoe die lijst wordt samengesteld?

‘Tja, dat is het geheim van de smid.’

Blok wil wel een voorbeeld geven.

‘Als een student eerst twee jaar bij zijn ouders hokt en dan besluit drie

straten verderop te gaan wonen, dan is dat een beetje vreemd. Het kan best zijn dat die persoon het tijd voor wat anders vond, maar hij komt wel op de lijst.’ Nog een voorbeeld: ‘Het is ook verdacht als een student bij zijn ouders vertrekt maar niet verhuist naar de stad waar hij studeert.’

Wie gepakt wordt, moet de onterecht ontvangen beurs terugbetalen en krijgt een boete van de helft dat bedrag. Als een student nogmaals wordt betrapt, wordt de studiefinanciering definitief stopgezet en volgt nog een extra boete van 100 procent van het te veel ontvangen bedrag.

Zelfs strafrechtelijke vervolging is mogelijk.

Maar wat mogen de controleurs eigenlijk? ‘We verzamelen alleen de gegevens’, zegt voorlichter Winda Evenhuis van de Dienst Persoons- en Geo-informatie (DPG) die in Amsterdam de inspecties uitvoert. Wat blijkt: als gemeentemedewerkers aanbellen, mag je hen in de regen laten staan. En eenmaal binnen hebben ze geen vrijbrief om overal uitgebreid rond te kijken, zegt Evenhuis.

‘De bewoner bepaalt. Je kunt best zeggen dat bijvoorbeeld een slaapof badkamer off limits is.’

Als de controleurs het huis niet in mogen, wordt de bewoners gevraagd naar de gemeente te komen om documenten te overleggen met bewijs

dat zij op het opgegeven adres wonen. ‘Dat kan bijvoorbeeld door het tonen van bankrekeningafschriften of een facturen van gas en elektra.’

Als daar geen reactie komt, zoekt de dienst opnieuw contact. ‘We sturen brieven, bellen op’, zegt ‘manager handhaving’ Erwin Lubberding. ‘Als het dan nog stil blijft, schrijven we ze uit de gemeentelijke basisadministratie. Dan krijgen ze geen studiefinanciering meer.’

‘Het is nogal belangrijk wat de ambtenaren zeggen als de deur openzwaait’, zegt advocaat onderwijsrecht Menachem de Jonge, verbonden aan het Utrechtse kantoor Van Slagmaat Advocaten. ‘Een controle kan het startpunt zijn van een strafrechtelijke vervolging. Dan heb je eigenlijk ook recht op een advocaat en geldt het zwijgrecht.’

In het juristentijdschrift NJCMBulletin analyseerde Anneke LoofDonker de zeer strenge regels rondom huisbezoeken bij verdenking van uitkeringsfraude. De controleur moet zich legitimeren, het doel van het bezoek omschrijven en de bewoners een schriftelijk verslag van het bezoek verstrekken. En dan nog kan de bewoner weigeren. Als de ambtenaren alsnog naar binnen willen, dan is een schriftelijke machtiging, bijvoorbeeld uitgegeven door een officier van justitie, noodzakelijk.

Geen geld voor Duitse studenten

‘Fixus onrendabele opleidingen’

Hypotheek lastiger door studieschuld

‘Afschaffen beurs niet uitgesloten’

De Duitse overheid gaat niet - zoals staatssecretaris Halbe Zijlstra wilde meebetalen aan Duitse studenten die in Nederland studeren.

Het bedrijfsleven wil dat het kabinet een studentenstop invoert voor opleidingen met een beperkt arbeidsmarktperspectief. Bèta’s moeten meer geld krijgen.

De gemiddelde studieschuld is de laatste twee jaar gestegen tot ruim 14 duizend euro. Door de crisis zijn hypotheekverstrekkers strenger geworden.

Dat zei staatssecretaris Halbe Zijlstra zondag tijdens een debat met de Leidse rector Paul van der Heijden. Politiek ligt het sociaal leenstelsel nog gevoelig.

Pagina 4

Pagina 4

DOOR VINCENT BONGERS

Pagina 5

Pagina 5

Ook het werken met risicoprofielen is problematisch, zo blijkt uit het artikel. In de jacht op bijstandsfraude is het opstellen van zo’n profiel in ieder geval niet voldoende reden voor een onaangekondigd huisbezoek.

Dat mag alleen als er ook andere aanwijzingen voor fraude zijn. Een risicoprofiel kan ‘een begin van een vermoeden zijn, maar dat vermoeden zal door concrete objectieve feiten en omstandigheden moeten worden onderbouwd’, schrijft Loof-Donker.

Dat er problemen zijn met de huisbezoeken blijkt uit een rechtszaak die Amsterdam speelt. Een beboete mbo-studente heeft de gemeente voor de rechter gesleept omdat ambtenaren volgens haar onder valse voorwendselen waren binnengekomen. Erwin Lubberding van de DPG. ‘In het geschetste beeld herken ik onze dienst niet. De controles zijn op vrijwillige basis. Het komt zelden voor dat controleurs worden geweigerd.’

Vaak is de situatie al snel duidelijk, zegt hij. ‘Als je een piepkleine woning binnenstapt, en er wordt geclaimd dat daar vier mensen wonen, wil je wel weten waar ze dan allemaal slapen. We belden een keer bij een huis aan en de persoon die open deed, zei over de student die we zochten: Je moet twee huizen verder zijn, hij woont daar bij zijn ouders.’

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 19 januari 2012 Geen commentaar

Faxcursus Als het aan het Nederlandse bedrijfsleven ligt, houdt u nu op met lezen. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft er namelijk niets aan dat u (dit) leest.

En eigenlijk heeft het Nederlandse bedrijfsleven ook liever dat u alleen maar dingen leert waar het Nederlandse bedrijfsleven op dit moment behoefte aan heeft (zie pagina 4). Dat is namelijk wel zo makkelijk, voor het Nederlandse bedrijfsleven. Er is zoveel mis met dit idee dat het bijna pijn doet.

Om te beginnen moeten de mensen die nu in opleiding zijn nog een jaar of vijftig mee op de arbeidsmarkt. Ter vergelijking: vijftig jaar geleden hadden veel Nederlandse dorpen nog een smid. De melkboer kwam nog aan huis, vaak met paard en wagen. Cassettebandjes waren al uitgevonden, maar nog niet te koop.

Dus als een paar vergaderaars roepen dat er in Nederland niet te veel nutteloze studies moeten komen, is het handig om te bedenken dat nutteloosheid kan veranderen. Twintig jaar

DOOR BART BRAUN

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

geleden was archeologie volkomen nutteloos, en toen werd het ineens een verplichte bezigheid bij elk bouwproject.

In Leiden onderhouden we een postzegelalbum vol piepkleine talenstudies, en het is heel verleidelijk om te roepen dat Nederland daar niks aan heeft. Maar als we ineens besluiten dat we oorlog moeten voeren in Afghanistan, is het wel verrekte handig als er ergens iemand rondloopt die iets weet over de taal en cultuur daar. Het precieze onderscheid tussen verschillende soorten algen lijkt ivoren-torenwerk – totdat we ineens reactoren voor biobrandstof gaan aanleggen, en we toch wel willen weten welke soort daar nou in moet.

Wat nu nutteloos lijkt, kan nuttig worden, en vaardigheden waar we nu om zitten te springen, kunnen verouderen. Als het Nederlandse bedrijfsleven zijn zin had gehad, waren alle Mare-lezers in hun schooltijd op faxcursus gegaan.

Als vergaderaars roepen dat er meer bèta’s nodig zijn, is het interessant om erop te wijzen dat bèta’s maar zelden de top halen. De bestuurders in Nederland zijn juristen, de rijke stinkerds zijn vastgoedbazen. De huidige premier heeft geschiedenis gestudeerd, net als de vorige (die ook rechten deed) en ons staatshoofd (dat ook vakken bij rechten en sociologie volgde).

De grootste misvatting van het Nederlandse bedrijfsleven is echter dat Nederland er uitsluitend is voor het Nederlandse bedrijfsleven. Het is de mentaliteit van een door en door verwend kindje, dat de precieze kleur van de door haar gewenste pony doorgeeft aan Sinterklaas. Dat soort gedrag moet je nooit belonen: leest en leert u vooral wat u zelf wil.

Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Harmke Berghuis redactie@mare.leidenuniv.nl Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Dirk-Jan Zom D.Zom@mare.leidenuniv.nl Constanteyn Roelofs (stagiaire) Medewerkers

Rivke Jaffe • Petra Meijer • DM Sanders • Benjamin Sprecher •Anne van de Wijdeven Secretariaat Harmke Berghuis Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.P. Abrahams (voorzitter) • prof. dr. J. van den Broek • I. Bronstring • A. Brouwer • drs. J.C.M. Damen • prof. dr.

A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • mr. F.E. Jensma • prof. dr. J.C. de Jong • D. van der Klugt • A. Liemburg• dr.

D.J.W. Meijer • R. Nieuwenkamp • drs. R. Rijghard Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door € 35,- over te maken op bankrekening 10.32.57.950 ten name van Universiteit Leiden inzake Mare.

Studenten betalen € 25,-. Zij maken dit bedrag over op bovenstaand bankrekeningnummer onder vermelding van hun studentnummer.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Open Bar In Gipharts Troost ziet de hoofdpersoon (chefkok met sterren assorti en eigen kookshow) in ieder mens een maaltijd. Symbolisch, niet kannibalistisch. Een mooie vrouw is dan een delicaat cappuccinosoepje met salieschuim en licht gefrituurde roodbaarsreepjes; dat werk. Dat heb ik nu met cocktails.

Ik heb sowieso vrij veel met cocktails, maar dat is tussen mij en mijn twaalfstappenprogramma.

In elke mens schuilt een cocktail, maar wat veel belangrijker is: achter elke drankkeus schuilt een mens. Dipsologie zullen we maar zeggen. Toon me uw glas en ik zal zeggen wie u bent.

Nieuwjaarsborrels (en de joligere variaties, de Kerstborrel en de afstudeerborrel) zijn hier erg geschikt voor. Je kan enorm veel afleiden over wat voor persoon iemand is aan de hand van de drank die ze tot zich nemen. Doctor Gin & Tonic: pretendeert ironisch mee te doen met de laatste trend op alcoholgebied; vindt het stiekem heerlijk om eindelijk weer eens een T&T te kunnen bestellen zonder meteen voor ouwe lul uitgemaakt te worden. Mejuffrouw Eerst-Cola-Dan-Wijn: het type dat elk jaar met twintig goede voornemens begint en op 31 december in haar fles champagne huilt, zich afvragend waar het nu toch weer mis is gegaan.

Die ene kerel (en we kennen er allemaal één) die vraagt wat er op de tap zit en dan gnuivend het hele assortiment de grond in boort om uiteindelijk een Heineken Extra Cold te bestellen: probeert éénieder ervan te overtuigen dat hij weet waar hij het over heeft door in discussies gewoon steeds harder te gaan praten. Mevrouw Thee komt in twee variaties: zuchtend (“ja, ik moet nog zóóóveel doen, ik kan gewoon echt niet aan de alcohol nu, nee hoor, als je mijn agenda zou zien”) en zelfzuchtig (“ja nee, ik lust het wel, maar van thee kom ik echt tot rust, vind ik mezelf een beetje, snap je dat?”)

Mevrouw Thee, gezucht en gezelfzucht nagelaten, speelt bovendien nog vals. Op academisch niveau

borrelen is namelijk niet alleen gezellig, het is (oranje)bittere noodzaak. Hier maak je bijvoorbeeld de connecties die later je promotieverzoek gaan beoordelen. Aan de ene kant is dat makkelijk, want de mensen met wie je probeert te netwerken raken steeds meer aangeschoten (en dus toeschietelijker), maar aan de andere kant valt na een consumptie of wat je fijne motoriek weg en dan is het einde zoek. Probeer bijvoorbeeld maar eens met onvaste hand het e-mailadres dat lallend aan je gedicteerd wordt door een septuagenaire professor op een nat bierviltje te noteren. De academische borrel is een delicaat evenwichtsspel waarbij verliezen je professioneel gezien de kop kan kosten. Mevrouw Thee weet dat, en drinkt alleen maar thee. Dat was tot nu toe verstandig, maar op de eerstvolgende borrel wordt ze hoogstwaarschijnlijk geïdentificeerd als Mevrouw Thee, en dan zijn de rapen gaar, want niemand houdt van valsspelers. En helemaal niemand houdt van theedrinkers.

Zoals in zoveel dingen is kennis ook in dit geval macht. Suggestie: ga voor een tonic, puur. En dan tegen Doctor Gin & Tonic zeggen dat je Mad Men óók zo’n mooie serie vindt (en jááá, die cocktails in de jaren zestig, dat was nog eens wat), tegen Kereltje Nooitgoedgenoeg dat je je eigen wodka hebt meegenomen, en tegen Mevrouw Thee dat je alleen nog maar zuiver bronwater tot je neemt (want: reinigt lichaam alsmede geest).

Laat Eerst-Cola-Dan-Wijn maar even met rust.

Hou later haar haren maar naar achter als ze zichzelf als Eerst-Wijn-Dan-Cola voorstelt aan het kroegtoilet. Telt ook als netwerken. Want laten we eerlijk wezen, zonder een beetje chantage is er nog nooit iemand aan een promotie gekomen.

Anne van de Wijdeven

Masterstudent literatuurwetenschap

19 januari 2012 · Mare 3 Mensen

de gang, opent de deur en ziet een wildvreemde man staan. ‘Het is heel raar als je ineens een lange man die je niet kent in je huis ziet.’ Huisgenoot Maarten Abe Nijenhuis: ‘Hij was groot, had bruin krullend haar en handen als kolenschoppen.’

De man zegt dat hij van een vriend

boven komt. Michiel van der Bas: ‘We wisten dat het niet klopte. Hier kent iedereen elkaar door en door.

En we weten ook wie elkaars vrienden zijn.’ Van Gendt: ‘Dan probeer je hem hier te houden terwijl iemand anders de politie belt. Maar dan wil hij wel weg.’

De inbreker stond inmiddels al in het halletje bij de achterdeur. Van der Bas loopt snel met twee anderen de voordeur uit. Ze willen via de Kabeljauwsteeg naar de achterkant van het huis, om de inbreker in te sluiten. Maar in de Kabeljauwsteeg zien ze de man al, hij maakt direct rechtsomkeert. Met twee huisgenoten zetten ze de achtervolging in, drie anderen kijken in het huis of daar misschien een handlanger is achtergebleven.

‘We zagen hem Kort Rapenburg oprennen’, zegt Petiet. De man heeft wel zo’n honderd meter voorsprong en is sneller. Petiet: ‘We begonnen uitgeput te raken, we hadden net gegeten.’ Plots slaat de inbreker af.

Om de hoek zien ze hem staan, hij wil ergens gaan schuilen. Van der Bas: ‘Hij dacht kennelijk dat ie ons afgeschud had.’

De studenten proberen hem met z’n vijven tegen de grond te krijgen.

In zijn hand heeft hij een bierflesje uit het studentenhuis. Van der Bas: ‘Dat probeerde hij stuk te slaan tegen de muur. Maarten pakte het uit zijn hand.’ Van Gendt: ‘Eenmaal op de grond begon hij te roepen: “Ik steek je neer.” Toen begon hij me in mijn rib te prikken, met zijn mobiel.’

Na vijf minuten arriveert de politie. Petiet: ‘Hij bleek mijn portemonnee te hebben. Toen ze hem van straat oppakten, viel ook mijn laptop onder zijn jas vandaan, op straat kapot. Van Gendt: ‘Hij mocht hem niet eens meenemen, omdat het een crime scene was.’

‘Hij had een gewelddadig verleden, volgens de politie’, vertelt Petiet. Ook bleek hij een veelpleger te zijn, dus de politie was blij met de actie van de studenten. Hij is inmiddels veroordeeld.

Inbraak bij studentenhuizen komt vaker voor; in oktober en november 2011 werden er uit zeven studentenkamers spullen gestolen, in december ging het om zes studentenkamers, blijkt uit cijfers van de politie.

Vooral laptops worden gestolen. In Breeveertien werd twee weken eerder ook al ingebroken.

‘Tsjakka!’ reageert de zaal.

Ratelband: ‘Waarom? Dat voelt beter dan shit.’

En dan is het tijd voor het raam. Ratelband zal proberen door de glazen constructie heen te lopen.

De studenten op de eerste rij krijgen veiligheidsbrillen. Ratelband haalt diep adem. Poging één: een korte, trage aanloop met kleine dribbelpasjes. Dan de klap, een zucht en daarna stilte. Ratel-

band kijkt beteuterd. Het glas – enkel glas, 8 mm dik, volgens Ratelband – is volledig intact, geen scheurtje te zien.

‘Het enige is dat ik hier te weinig aanloop kan nemen’, verklaart hij.

Ook poging twee en drie mislukken jammerlijk. Zijn zwart met grijze haar staat inmiddels alle kanten op. Nog een laatste poging. Het publiek moedigt hem onder luid ‘TSJAKKA!!’ aan. En weer de harde klap. Het glas breekt niet. ‘Is het

een teleurstelling, of is het een leermoment?’ vraagt Ratelband de zaal.

Patrick Haak (24) psychologiestudent, heeft er een theorie over: ‘Ik denk dat het vooropgezet is dat het niet lukt. Hij zegt daarmee: ik durf te falen, ik durf te proberen.’ Geschiedenisstudente Stella Kamburi (26): ‘Dat dacht ik eerst ook, totdat hij de schuld aan de aanloop ging geven. Toen dacht ik: je vindt het zelf net zo kut als wij om te falen.’

Foto Taco van der Eb

Hij schreeuwde: ‘Ik steek je neer!’

Studenten achtervolgen en overmeesteren inbreker Acht studenten uit Minerva-huis Breeveertien grepen een inbreker in de kraag. ‘Hij had een gewelddadig verleden, volgens de politie.’

Door Dirk-Jan Zom Het is vrijdagavond

6 januari, etenstijd in studentenhuis

Breeveertien, aan de Breestraat. Aan tafel in de fusie zien de huisgenoten door het kattenluikje in de deur naar de gang plotseling de schoenen van iemand. Simon Petiet: ‘Ik dacht eerst dat het de onderhuurder was.’ Huisoudste Gert-Jan van Gendt roept nietsvermoedend naar

Frutti di Mare

Tsja…kka Met kleine dribbelpasjes rent Emile Ratelband door het Kleine Auditorium in het Academiebebouw richting een constructie van een witte lijst met daarin een glazen raam.

Een keiharde klap galmt door de zaal.

Daarna het verwarde gezicht van Ratelband, haar door de war, bril scheef.

Ratelbands bezoek aan Leiden brengt dit keer geen schedelmetingen of lopen over hete kolen. In 2001 leverde dit laatste tijdens de El Cid nog brandwonden op bij studenten, bij een zelfs derdegraads. De hete kolen gebruikt hij nog steeds, zegt hij. ‘Je moet het zo zien: het raam, de hete kolen, het zijn meta-

Door Harmke Berghuis

ingezonden mededeling

Vakbond voor de wetenschap

Symposion Werkdruk in de Wetenschap 25 januari, 15.30 uur Nieuwekade 1-5 (NIP), Utrecht

VAKBOND VOOR DE WETENSCHAP

WWW.VAWO.NL

foren. De hete kolen zijn voor de eerste stap, de bereidwilligheid om iets waar je bang voor bent, toch te doen.’ Het glas, zo legt hij uit, is om tot het uiterste te gaan. Daarom heeft hij er vandaag voor gekozen om door het raam te lopen bij de Masterclass Carrière van de Rabobank waar hij, samen met enkele andere sprekers, voor studenten een training houdt.

‘Je moet tot het uiterste gaan als je kiest voor een bepaalde carrière.’

Als de training nauwelijks vijf minuten bezig is, loopt Ratelband door de zaal en zegt: ‘Ik heb bij iedereen een biljet van tien euro onder de stoel geplaatst.’ Geschiedenisstudent Guus Schaepman (24) steekt zijn hand onder zijn stoel. Triomfantelijk loopt Ratelband naar Schaepman toe en overhandigt hem een briefje van tien euro. ‘Je wordt succesvol door anders te denken, je nek uit durven steken. Falen is een perceptie.’

Het volgende moment kruipt Ratelband als een baby over de grond. Daarna neemt hij met zijn Super Soaker de zaal onder vuur en is iedereen doorweekt.

De entertrainer, zoals Ratelband zichzelf noemt, vertelt over positiviteit. ‘Als je iets wilt, dan zeg je: ik wil het, ik kan het!’ Zijn snelle woorden gaan gepaard met harde klappen in zijn handen. ‘Is het waar? Nee, natuurlijk niet. Maar je voelt je er wel beter door! En je zegt dat ene woord en dat is?’

Emile Ratelband, even voor de klap.

‘Is het een teleurstelling, of is het een leermoment?’ Foto Arno Massee

4 Mare · 19 januari 2012 Nieuws

Plagiaat in Leiden NRC Handelsblad maakte een rondgang langs de Nederlandse universiteiten om de fraudegevallen tussen 2005 en nu in kaart te brengen.

Leiden en het AMC waren de enige instituten die zelf met cijfers en rapporten kwamen, de rest stuurde een bundeling via de universiteitenvereniging VSNU. Uit Leiden kwam slechts een geval aan het licht, een promovenda die in 2006 plagiaat heeft gepleegd. De cijfers zijn opvallend laag, ondanks dat het fingeren van data bij woorden van VSNUvoorzitter Sijbold Noorda een ‘dagelijkse zonde’ is. Universiteiten met een onafhankelijke ombudsman voor fraudegevallen blijken overigens de meeste gevallen van fraude op te leveren; de VSNU pleit dan ook voor een algehele invoering van dit systeem.

Prof en verzetsheld overleden Emeritus hoogleraar vaderlandse geschiedenis Ivo Schöffer is 13 januari op 89-jarige leeftijd in Leiden overleden. Schöffer studeerde tijdens de Duitse bezetting geschiedenis in Amsterdam. Hij was actief in het verzet en beheerde onder meer een studentenhuis waar Joden ondergedoken zaten. Het gezin Schöffer kreeg voor hun verzetswerk de Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden. In 1961 werd hij hoogleraar vaderlandse geschiedenis in Leiden, tot hij in 1987 met emeritaat ging. Landelijke bekendheid kreeg hij als de voorzitter van de zogenoemde commissie-Menten. In 1976 ontstond grote politieke beroering over het oorlogsverleden van de zakenman Pieter Menten. Onder leiding van Schöffer werd in 1979 een historisch rapport uitgebracht dat de gang van zaken in detail uit de doeken deed en analyseerde tegen de achtergrond van de omstandigheden van toen.

Eredoctoraat Emeritus hoogleraar Europees recht Walter van Gerven (1935) ontvangt tijdens de viering van de dies natalis op 8 februari 2012 in de Pieterskerk een eredoctoraat. De Belg wordt bekroond voor zijn pionierswerk op het gebied van Europees Recht in de vroege jaren van de Europese Unie. Naast zijn werk aan de universiteit van Leuven was hij ook advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie tussen 19881994. Voorafgaand aan zijn promotie vindt er een klein symposium plaats over de Europese rechtsontwikkeling. Erepromotor Christa Tobler roemt Van Gerven om zijn brede en vernieuwende visie op het Europees recht, maar ook om zijn bescheidenheid en betrokkenheid bij zijn studenten.

Prestatiecommissie Om te beoordelen of universiteiten en hogescholen de met het ministerie van onderwijs nagekomen prestatieafspraken nakomen is een commissie ingesteld met vijf bestuurders.

De eerste taak is het creëren van een beoordelingskader, dat er 1 maart moet zijn. Vervolgens mogen de universiteiten prestatievoorstellen doen, waarna er in het najaar per instelling een advies moet liggen voor de staatssecretaris. Voor 2014 staat een tussentijdse beoordeling op de planning en in 2015 komt er een eindoordeel. Gemiddeld zeven procent van het onderwijsbudget is gereserveerd voor de prestatiebeloning, oplopend van 80 miljoen in 2012 tot 260 miljoen in 2015. Daarnaast is er nog een potje van 50 miljoen voor instellingen die zich ‘goed profileren’.

‘Fixus onrendabele studies’ Bedrijfsleven lobbyt bij minister Verhagen Het bedrijfsleven wil dat het kabinet een studentenstop invoert voor opleidingen met een beperkt arbeidsmarktperspectief.

Dat blijkt uit een brief die de voorzitters van de zogeheten topteams uit het bedrijfsleven aan minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Ze schrijven dat arbeidsmarktrelevantie van opleidingen ‘cruciaal’ is en vergroot moet worden. Onderwijsinstellingen moeten hun pijlen meer richten op bètastu-

Door Vincent Bongers

dies, want daar heerst schaarste en dat leidt tot welvaartsverlies. ‘We kunnen ons niet permitteren om in het onderwijs er van uit te gaan dat iedere opleiding dezelfde bijdragen levert aan de arbeidsmarkt en welvaart.’

Opleidingen voor topsectoren zijn belangrijker dan studies met ‘een slecht arbeidsmarktperspectief en een lage welvaartsbijdrage.’ De voorzitters lobbyen dan ook voor collegegelddifferentiatie, selectie aan de poort, en een fixus voor opleidingen die in hun ogen niets opleveren. In de brief worden man en

paard overigens niet genoemd.

Meer geld moet er juist naar bètastudies en daar willen de bedrijven zelf aan mee betalen. Het bedrijfsleven pompt tot 2015 anderhalf miljard euro in de kenniseconomie.

Het kabinet besloot toen het aantrad extra geld uit te trekken voor vernieuwingen in bepaalde topsectoren. Zo krijgen onder andere de sectoren life sciences, water, logistiek en tuinbouw meer middelen.

Binnen elke sector is een topteam uit het bedrijfsleven samengesteld die met het ministerie, maar ook met hogescholen en universiteiten,

Kamerkoor gaat nog door Het Nederlands Studenten Kamerkoor (NSK) is voorlopig gered, het programma voor het volgend jaar kan doorgang vinden.

Begin december bleek dat het landelijke studentenkoor in financiële problemen zat, omdat het Fonds voor Cultuurparticipatie een subsidie niet langer toekende.

Het NSK werd geconfronteerd met een gat van 28.000 euro en begon toen de actie ‘Red het NSK’, om het benodigde geld binnen te halen

om door te gaan.

‘Het heeft er zeer penibel uitgezien’, zegt dirigent van het NSK Maria van Nieukerken.

‘We zijn gaan kijken waar er nog wat kosten vanaf konden, wat we ook gratis konden krijgen om te gebruiken in de voorstelling. We hebben wel toekenning gekregen van de overige subsidies. Als die ook niet waren doorgegaan, dan was het wel het einde geweest.’

Ook werd er geld opgehaald. ‘Solisten en dirigenten zetten acties op.

Daarmee hebben we het financiële gat voor een aanzienlijk deel kunnen dichten. Maar als er ineens een fonds wegvalt is dat zorgelijk.’

Van Nieukerken zegt dat het gesprek met het fonds opnieuw gevoerd zal worden.

‘Ze willen meer verandering, terwijl het NSK een project is met een bepaald format, dat uniek is in de wereld.’ Het is belangrijk dat de subsidie er toch komt, zegt ze. ‘Want je kunt zo’n actie niet elk jaar voeren.’

DJZ

Duitsland gaat niet betalen voor studenten Duitsland wil niet meebetalen aan Duitse studenten die in Nederland studeren. Daarmee reageert parlementair staatssecretaris Helge Braun (CDU) op een voorstel van staatssecretaris Halbe Zijlstra om Duitsland mee te laten betalen aan Duitse studenten die hier studeren.

Met name in de grensregio studeren veel Duitse studenten. Zij betalen hetzelfde collegegeld als Nederlandse studenten. Dit kost Nederland volgens Zijlstra ongeveer 6.000 euro per Duitse student.

Braun zegt zich in te kunnen leven

in het probleem, maar geeft ook aan dat er veel meer buitenlandse studenten in Duitsland studeren. Europees gezien zouden andere landen dan dus meer aan Duitsland moeten betalen dan andersom. Nederlandse studenten in het buitenland besparen de Nederlandse overheid zo’n 115 miljoen euro, staat er in een brief van Zijlstra in december aan de Tweede Kamer.

Wanneer dit bedrag van de kosten aan buitenlandse studenten wordt afgetrokken, blijft er echter nog 90 miljoen euro per jaar over. Duitsers zijn van de buitenlandse studenten in Nederland de grootste groep.

Daarnaast zou het grote aantal Duitse studenten volgens Zijlstra ten koste kunnen gaan van de kwaliteit van sommige opleidingen. Zijlstra wil daarom dat universiteiten en hogescholen in de grenssteek stoppen met het actief werven van Duitse studenten.

In 2010 studeerden er 24.000 Duitse studenten in Nederland. Dit aantal zou jaarlijks met 14 procent toenemen. In Leiden studeren 197 Duitsers. In totaal zijn er 3000 buitenlandse studenten aan de Universiteit Leiden op een totaal van 19.400 studenten.

plannen moeten om de kenniseconomie van nieuw elan te voorzien.

De universiteiten hebben zich in het hoofdlijnenakkoord dat begin december werd gesloten met staatsecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra, bereid verklaard zich meer op het topsectorenbeleid te richten.

Minister Verhagen is enthousiast over de intensievere samenwerking tussen bedrijfsleven en universiteiten en de meeste plannen waar de topteams mee komen. Hij ging echter niet in op het idee om een fixus in te voeren voor bepaalde studies.

Blackboard op smartphone Blackboard en de bibliotheekcatalogus van de UB zijn binnenkort ook mobiel te bereiken.

De universiteit werkt aan mobiele applicaties waarmee de online leeromgeving en de catalogus ook met de smartphone of tabletcomputer benaderbaar zijn. In maart zullen deze beschikbaar zijn.

Uit een enquête rond ICT-gebruik binnen de universiteit bleek dat studenten het gebruik van de mobiele applicaties misten, vertelt Jiska Memelink, een beheerder van Blackboard. Studenten gaven aan bijvoorbeeld Blackboard ook via de mobiele telefoon te willen gebruiken. Hierna is er geld beschikbaar gemaakt om de applicaties te gaan bouwen.

Ook een applicatie voor mobiel gebruik van Usis staat in de planning, maar vanwege benodigde aanpassingen die gemaakt moeten worden om dit programma voor smartphone en tablet geschikt te maken zal dat nog even duren, verwacht Memelink. In een later stadium zullen er ook apps gebouwd worden voor het online adresboek van de universiteit, plattegronden van gebouwen en nieuwsbrieven. DJZ

D66 wil bijverdieners matsen D66 wil dat staatssecretaris voor het hoger onderwijs Halbe Zijlstra studenten tegemoet komt die in 2009 de bijverdiengrens overschreden.

Het maximum dat zij in dat jaar mochten bijverdienen lag voor 2009 op 13.215,83 euro. De overschrijders moeten naast het bedrag dat ze te veel verdienden in dat jaar ook hun ov-kaart betalen, een kostenpost van bijna 1000 euro. Het is vooral pijnlijk omdat de regeling al twee jaar geleden is versoepeld. Alleen de overschrijding van het maximumbedrag moet nu nog worden teruggestort. De ‘boete’ voor de ov-kaart is afgeschaft. D66 vindt het vreemd dat de studenten pas twee jaar later bericht krijgen over de boete. DUO werkt veel te traag, aldus de partij.

De staatssecretaris moet dan ook coulance hebben en alle studenten op dezelfde manier behandelen. Zijlstra is echter niet van plan om zich met de kwestie te gaan bemoeien.VB

19 januari 2012 · Mare 5 Nieuws

‘Bestuurders zijn proleten’ Zijlstra sluit afschaffing stufi niet uit Tijdens een debat vonden staatssecretaris Zijlstra en rector Van der Heijden elkaar in hun afkeer van onheilsberichten over het hoger onderwijs.

Door Thomas Blondeau ‘Er zat ook een Chinees in ons groepje. Hij sprak nauwelijks Engels maar kon toch rekenen op een goed cijfer.’ Volkskrantjournaliste Maartje Bakker leidde het debat over hoger onderwijs in met een kijkje in de door haar onlangs verlaten collegebanken. Haar werkgever is de organisator van debat dat afgelopen zondag in de Rode Hoed in Amsterdam werd gehouden.

Wat een opsomming van studentikoze clichés dreigt te worden, slaat al om in een lijst van universitaire mankementen. Een zesje behaalt aan de ene universiteit werd een zeven aan de andere omdat de cum laude-wimpel toen haalbaar werd. Een honours

college bleek een wassen neus.

Het is spek naar de bek van boekhandelaar, uitgever en publicist Bastiaan Bommeljé die in september vorig jaar een opiniestuk publiceerde waarin hij zich grote zorgen maakte over het hoger onderwijs. De managers bestieren alles, het kennisniveau is erbarmelijk. Daarop reageerde dan weer rector Paul van der Heijden die Bommeljé aanwreef feitenvrije journalistiek te bedrijven.

Staatssecretaris Halbe Zijlstra mag het debat inleiden en doet dat met de woorden: ‘Er is heel veel goeds en heel veel leuks in het hoger onderwijs.

Maar soms ging er iets niet goed.’ Hij heeft het dan met name over de te vrijblijvende kwaliteitscontrole met als dieptepunten de diploma-affaires bij de InHolland-hogescholen. Bommeljé pareert met een opsomming van onheilsberichten. Hij haalt een OESO-rapport waarbij het Nederlands hoger onderwijs ‘vooral reto-

riek, een loze belofte’ werd genoemd.

‘Waarom drinken Nederlandse studenten het meest en lezen ze het minste?’ De aangekondigde lastenverlaging van een Delftse studie, een leesbelasting van vier bladzijden van vier, te veel managers… Bommeljés woede is oprecht en aansprekend verwoord: ‘The Soprano’s, Nina Brink en de VSNU, dit is een opsomming in afnemende mate van betrouwbaarheid.’ En bestuurders zijn ‘patjepeeërs en proleten’.

Dit zorgt ervoor dat de rector en de staatssecretaris in de verdediging gedrukt worden en vooral aan het temperen en sussen slaan. Tot ook bij hun de irritatiegrens is bereikt. Een Ivy League-universiteitvergelijking van Bommeljé wordt door Van der Heijden weerlegd door aan te geven dat zijn budget een schijntje is vergeleken bij wat Harvard heeft te besteden.

Zo blijft het debat wat dobberen

tussen onheil en toekomstmuziek.

Tussen woordengescherm vallen wat inkijkjes in de agenda van de staatssecretaris. Zijlstra sluit verdere bezuinigingen niet uit, Duitsland moet niet betalen voor hun landgenoten op Nederlandse bodem, Nederlands onderwijs doet het goed in internationaal perspectief maar

excellente studenten moeten beter begeleid, een sociaal leenstelsel zal misschien de stufi komen te vervangen en studenten moeten hun verantwoordelijkheid nemen als het gaat om kwaliteitsopvolging. Tijdens het slotapplaus is Bommeljés tandengeknars bijna hoorbaar.

Sociaal leenstelsel?

Het invoeren van een sociaal leenstelsel zal een moeilijke klus worden voor de staatssecretaris. Het CDA verzet zich hier tegen, al is in het licht van grote bezuinigingen geen enkel onderwerp taboe. Ook gedoogpartner PVV wil eigenlijk niet morrelen aan de beurs. In de oppositie is de SP tegen. D66 en de PvdA zijn op zich voorstander maar vinden dat het geld dat de maatregel oplevert, terug moet naar het hoger onderwijs. GroenLinks vindt het stelsel geen slecht idee, maar studenten worden al door maatregelen als de langstudeerboete en de dure tweede master getroffen. Een combinatie van al deze plannen is veel te zwaar. Zijlstra is overigens van plan om al in het volgende collegejaar een leenstelsel voor de master invoeren. De Tweede Kamer moet dit voorstel nog behandelen. Een andere beoogde bezuiniging is de versobering van de ov-kaart, die wellicht verandert in een kortingskaart. Binnenkort bespreken de regeringspartijen en gedoogpartner PVV de bezuinigingsplannen.

Studenten verliezen kort geding De Stichting Collectieve Actie Studenten heeft het kort geding tegen de universiteit van Leiden en zes andere steden verloren.

De studenten eisten dat universiteiten het collegegeld voor een tweede studie moesten opschorten.

Een jaar van tweede bachelor kost een alfa- of gammastudent 5280 euro, terwijl beta’s en geneeskundestudenten 9600 euro betalen. Masterstudenten van beide richtingen zijn nog veel meer kwijt, respectievelijk 14.650 en 18.100 euro. De bedragen komen overeen met de tarieven die studenten van buiten Europa betalen, voor wie de universiteit ook geen rijksbijdrage ontvangt. Deze tarieven zijn weer afgeleid van het bedrag dat de universiteit gemiddeld voor een reguliere student ontvangt, ongeveer tienduizend euro.

Dat bedrag is gebaseerd op het

gemiddelde en dus niet de feitelijke kosten van de opleiding. Zo compenseren goedkope opleidingen die weinig kostbaar onderzoeksmateriaal en college-uren vergen, zoals rechten en geschiedenis, de dure opleidingen zoals geneeskunde en biomedische wetenschappen.

Onterecht, vinden de studenten. Je betaalt wat je gebruikt, is hun motto.

Universiteiten mogen onder geen beding verdienen aan volgers van een tweede opleiding.

De rechter vond de aangeleverde cijfers van de stichting voldoende aantonen dat de tarieven onjuist zijn, maar is het met de stichting eens dat de tarieven gebaseerd moeten worden op marginale kosten. Voor een oordeel is echter meer onderzoek nodig.

De SCAU heeft daarom tot 25 januari om met nieuwe cijfers te komen. De uitslag van die rechtszaak wordt binnen een half jaar verwacht. CR

Aandacht en autorijden ‘Vrolijke bestuurder maakt sneller brokken’, kopte Nu.nl naar aanleiding van het proefschrift van psycholoog Henk van Steenbergen.

Hoe zit het echt?

kleur waarin je het ziet; het woord “Rood” in groene letters bijvoorbeeld. Je moet als het ware je de betekenis van de letters onderdrukken, en alleen naar de kleur kijken.’

U heeft toch helemaal geen onderzoek naar autorijden gedaan?

‘Inderdaad; je ziet hoe snel de media zoiets verdraaien. Ik had de suggestie gedaan dat het uit kon maken. In de Volkskrant ging het met die nuance nog goed, in het Algemeen Dagblad niet meer, en veel andere media volgden. Mijn onderzoek laat zien dat emoties beïnvloeden of je je na een moeilijke taak mentaal meer of juist minder inspant, en het voorbeeld daarbij was hoe snel je in gevaarlijke situaties op de rem zou trappen. Dat was echter een speculatie en vervolgonderzoek is nodig om uit te zoeken of die suggestie ook klopt.’

En vrolijke mensen doen dat slechter?

‘Bij die test wisselen moeilijke en makkelijke gedeelten elkaar af. Een moeilijk gedeelte zorgt ervoor dat mensen het vervolgens beter doen.

Dat effect is iets minder sterk bij vrolijke mensen.’

Wat onderzocht u dan?

‘We werkten met de zogeheten Stroop-taak, waarbij je woorden ziet in een bepaalde kleur. Dat is moeilijker als het woord anders is dan de

Hoe vind je vrolijke of juist naargeestige proefpersonen in de gang van het FSW? ‘In mijn onderzoek waren de deelnemers inderdaad studenten. Met plaatjes, cartoons en muziek probeerde ik ze dan in de juiste stemming te krijgen. Ik heb ook onderzoek gedaan naar de gevolgen van verliefdheid; die emotie kun je niet opwekken. Dan bepaalde ik met vragenlijsten hoe verliefd iemand was.’

En?

Meeschommelen op Liska

Vrijdag liep de internationale studentenorganisatie Aiesec met een kameel door de Leidse binnenstad. Studenten konden meerijden op de rug van de twaalfjarige Liska. Met de actie riep Aiesec studenten op mee te doen aan hun zogeheten Nour Project, waarin ze kennis kunnen maken met de Arabische wereld door ter plaatse deel te nemen aan allerlei projecten. Op 24 januari is een informatieavond in Plexus. De deadline voor aanmelding voor deelname aan het Nour Project is 1 februari. Foto Taco van der Eb

‘Hoe verliefder ze zijn, hoe slechter ze scoren op die tests’

Hypotheker kijkt naar studieschuld

Het gaat dan om een vertraging van enkele honderdsten van een seconde. Hoe verhoudt zich dat tot de gevolgen van een borrel of een verkoudheid?

‘Ik denk dat die in het algemeen sterker zullen zijn, afhankelijk van hoe verliefd je bent. Sowieso maken in de meeste dagelijkse situaties die vertragingen meestal niet zo heel veel uit. Maar als je met 120 over de snelweg raast, kan dat het verschil maken tussen tijdig remmen of een botsing, daarom noemde ik juist dat voorbeeld.’

Een studieschuld zorgt ervoor dat je moeilijker een hypotheek krijgt dan voorheen. Door de crisis zijn de regels voor hypotheekverstrekkers strikter geworden en letten ze weer op de studieschuld.

Stel dat uw onderzoek zich inderdaad laat extrapoleren naar de snelweg; hoe kom ik dan in een goede autorij-stemming?

‘Laat je niet teveel afleiden en wees niet al te vrolijk als je weet dat er kans is op een gevaarlijke situatie. BB

Uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting blijkt dat de gemiddelde studieschuld in 2011 op 14.657 euro lag, in 2009 was dit nog 12.523 euro. Van der Meijs, hooofd van de Hypotheker: ‘De maandlasten die het aflossen van deze schuld met zich meebrengen, werden altijd al meegewogen bij de hypotheekaanvraag.’ Maar banken zijn er strenger op gaan letten.

Verder hebben kredietverstrekkers strengere afspraken gemaakt, aldus Van der Meijs. ‘Als je een consumptieve schuld hebt, dan gaan ze

ervan uit dat je daarvan per maand twee procent moet afbetalen. Bij een schuld van 10.000 euro gaat het dan om een bedrag van 200 euro per maand, terwijl je in de praktijk misschien maar 100 euro per maand kwijt bent. Dat kan een grote invloed hebben op het bedrag dat je als hypotheek kunt krijgen.’

In het verleden hielden hypotheekverstrekkers rekening met toekomstige inkomsten. Die zagen er voor hoger opgeleiden vaak gunstig uit. Van der Meijs: ‘Je kreeg dan iets meer hypotheek dan op basis dat inkomen verantwoord was. Nu gaan ze er nooit meer zomaar vanuit dat je inkomen stijgt.’

Een vuistregel die Van der Meijs hanteert is: vermenigvuldig je studieschuld met 3,5. Dit is het bedrag dat je minder aan hypotheek kunt krijgen. DJZ

6

Mare · 19 januari 2012

Achtergrond

Voornemen mislukt? Mooi!

Wilskracht kun je trainen maar ook overbelasten Je tentamencijfers druppelen binnen. Het is duidelijk: je moet strakker studeren. Maar hoe? En waarom ben je toch niet meer gaan sporten? Het recente, populairwetenschappelijke boek Willpower geeft inzicht in waarom willen lang niet altijd kunnen is.

steek je nog een peuk op en trek je een zak Hamka’s open. Een paar weken Spartaans leven in januari is best te doen. Maar dan beginnen de colleges weer, krijg je ruzie met je huisgenoot en komt de huisbaas zeuren.

Voel je er niet al te rot over, zoals de auteurs aangeven, zelfs de hypergedisciplineerde Obama bezwijkt wel eens voor een sigaretje.

DOOR THOMAS BLONDEAU Natuurlijk was

je ongelukkig afgelopen maandag.

Al dat gezanik over Blue Monday.

Zogenaamd de depressiefste dag van het jaar want de Nicorettes en vetvrije zoutjes blijken toch niet zo goed te helpen en de eerstvolgende verlofdagen zijn nog ver weg. Allicht ten overvloede, maar hoewel een psycholoog er ooit zijn naam aan verbond, ontbreekt elke wetenschappelijke fundering voor deze dag. Het was een actie van een Brits reclamebureau die mensen ertoe wilde bewegen om een zonnige vakantie te gaan boeken in de anders zo luwe januarimaand.

Maar de kans is aannemelijk dat de goede voornemens inderdaad gesneuveld zijn. Toch weer net dat biertje te veel gedronken, het trekjevoor-de-gezelligheid en op je bureau stapelen de leeslijsten, onderzoeksvoorstellen en achterstallige papers zich weer op. Vreemd want niemand twijfelt aan de voordelen van stoppen met roken of regelmatig studeren. Op 1 januari hadden we een lijstje gemaakt met wat allemaal beter moest dit jaar. Op 1 februari willen we het vod verbranden. De deuk in onze eigenwaarde krijgen we er gratis bij.

Maar misschien ligt het meer aan het lijstje dan aan u. Dat is de strekking van het recent verschenen boek Willpower, een samenwerking tussen psychologiehoogleraar Roy F. Baumeister, aangesteld aan Florida State en John Tierney, een wetenschapsjournalist van The New York Times. De ondertitel van Rediscovering the greatest human strength doet denken aan de zoveelste Dromen, durven, doen-variant.

Maar Baumeister is een van ’s werelds vaak geciteerde psychologen die zo’n 500 artikelen publiceerde en een dertigtal boeken (mee-)schreef.

Kernidee: wilskracht is als een spier.

Je kunt het trainen maar dat kost moeite. En je kunt de spier ook overbelasten. En ja, sommige mensen zijn genetisch beter toegerust om bodybuilder te worden maar ook zij moeten trainen. Het boek biedt wat tips maar presenteert vooral inzichten uit wetenschappelijke studies.

Aan het eind van één van de eerste hoofdstukken wordt komaf gemaakt met de terreur van de goede voornemens: Maak geen lijstje. Niemand gaat tegelijk afvallen, minder drinken, stoppen met roken en alleen nog maar tienen halen. Simpelweg gezegd, je hebt een voorraad aan wilskracht en die raakt een keertje op.

De auteurs noemen dat het radijseffect. Baumeister toonde dat aan met een experiment waarbij hongerige studenten zogezegd op hun intelligentie werden getest. Voor de studenten mochten beginnen, moesten ze wachten in een kamer waar warme koekjes, chocola en radijsjes werden aangeboden. Eén groep kon nemen wat ze willen, de andere mocht alleen de groentesnack. Daarna gingen ze aan de slag met opdrachten waarvan niet verteld werd dat ze onoplosbaar waren; een test waarvan aangetoond is

‘Zelfs de hypergedisciplineerde Obama bezwijkt wel eens voor een sigaretje’

35 Uur lang stond de Amerikaanse goochelaar David Blaine op deze 25 meterhoge pilaar in een New Yorks park. Ook bracht hij 36 slapeloze uren door in een cel van ijs, werd een week levend begraven, vastte op alleen water voor 44 dagen en brak het toenmalige wereldrecord ademen inhouden (17’4’’). Maar als hij niet aan het stunten is, heeft hij de grootste moeite om op gewicht te blijven.

Zelfs zonder uitgehongerd te zijn, snoept hij er zo twintig kilo bij.

Hoe kan dat? Foto HH

Hoe hou je het vol?

1. Maak geen meerdere voornemens tegelijk. Begin met één.

2. Eet gezond en regelmatig. Maak geen tentamen vier uur nadat je gegeten hebt.

3. Slaap genoeg. Wie moe is, blijkt zelf moreel minder goed te zijn. Zo blijken mensen met slaaptekort vaker te liegen.

4. Als je verkouden bent, blijf in bed. Rijden met een koutje op, is gevaarlijker dan rijden met een glas te veel op.

5. Let op je houding of je uitspraak. Jezelf corrigeren traint de wilskracht.

6. Word gelovig. Gelovigen corrigeren zichzelf namelijk voortdurend en dat zorgt voor meer zelfcontrole. Geloof je niet in God, zoek dan hoogstaande, nobele motieven. dat doorzetting op dit vlak zich ook manifesteert op andere gebieden.

De snoepers gingen twintig minuten lang door voor ze opgaven. Zo ook de hongerige controlegroep die helemaal niets te eten had gekregen.

Maar wie zich tot de radijsjes hadden moeten beperken, gaf er al na acht minuten de brui aan. Test na test bleek dat wie zichzelf een mate van zelfcontrole moest opleggen, er gewoon minder zin in had. Wie opgedragen wordt niet te lachen bij een komische film of niet te denken aan een ijsbeer, blijkt na deze disciplinering minder lang zijn hand in een kom ijswater te kunnen houden of minder lang in handspiertrainers

7. Schrijf op wat je wil bereiken en hou goed bij wat je vorderingen zijn. Kwantificeer je inspanningen. Hoeveel pagina’s heb je gelezen, hoeveel vakken moet je nog, hoeveel woorden heb je getikt?

8. Als je te doen-lijstje hebt, wees er dan ook duidelijk in.

Schrijf niet op ‘Afstuderen’ maar welke vakken je nog moet halen, hoe je die gaat halen, en wanneer je je scriptievoorstel gaat inleveren enzovoorts. Grote stappen zijn te vaag.

9. Geloof niet in deadlinestress. De positieve effecten daarvan zijn verzinsels.

10. En ruim nu eens je bureau op. Mensen aan nette bureaus werken harder.

te knijpen.

In een andere test werden studenten op verschillende tijden in het academiejaar ondervraagd over verschillende gewoonten, waaronder studeren, tanden poetsen, verse sokken dragen, feesten enzovoorts.

De onderzoekers hadden verwacht dat de tentamentijd laksheid op andere gebieden zou meebrengen maar de heftigheid van het radijs-effect verbaasde hen. Tijdens tentamentijd stopten studenten met sporten, gingen ze twee keer zoveel koffie drinken, rookten meer en hoewel er minder feestjes waren, bleven ze evenveel drinken. Ze gingen minder flossen, liepen langer in een vieze

onderbroek en belden minder vaak terug.

‘Ja!’, hoor ik je denken, ‘Daar hadden ze allemaal geen tijd voor. Ze moesten studeren!’ Werkelijk, ze hadden geen tijd om hun tanden te poetsen? En bovendien, in tentamentijd bleken ze ook vaker hun vrienden zien, vaker uit te slapen en meer geld uit te geven tijdens het toch niet bepaald tijdsefficiënte shoppen. Sommige studenten gingen zelfs slechter studeren in die drukke weken. Waarom? Stress. Je moet studeren en dat vraagt zoveel stresscontrole dat die andere verlangens die je soms onmerkbaar in bedwang houdt, meer van je eisen. Dus

Een ander aanslag op het beeld dat de mens een ijzeren wil heeft, bleek uit een onderzoek waarbij rechters beslissingen moesten nemen over de vervroegde vrijlating van misdadigers. De boef die voor de middag kwam, had 65 procent kans daarop.

Aan het eind van de dag, was het minder dan tien procent. Dat had twee oorzaken: honger en beslismoeheid. Wie veel beslissingen moet nemen, heeft minder wilskracht. En aangezien onze hersenen op glucose draaien, hebben ze af en toe een shot daarvan nodig. Wie het geluk had, vlak na de snackbreak van de rechters te komen, had een hogere kans vrijgesproken te worden. Wanneer mensen ‘moe’ zijn, zijn ze geneigd om een situatie bij het oude te laten.

Dat betekent helaas niet dat we voortdurend een doos mini-Bounty’s op ons bureau moeten hebben staan. Om pieken in de suikertoevoer te verhinderen is het beter gezond te eten. Dus volkoren boterhammen, fruit en groente, goede vetten, onbehandelde noten…Maar vlak voor een tentamen even een suikershot is geen slecht idee, aldus de auteurs.

Zoals een computer stroom verbruikt, zo draait het brein op glucose. Een van de redenen waarom diëten zo moeilijk is. Een grote misvatting is dat mensen met overgewicht te weinig wilskracht hebben, aldus Baumeister. Dat er dikkerds zijn die moeilijke studies afleggen, geniale muzikanten zijn en miljoenen verdienen of andere taken verrichten die veel van ze vergen, toont aan dat het ze niet aan een beetje wil ontbreekt.

Wie graag wil afvallen, stelt zich best een realistisch doel en houdt bij wat hij of zij eet. Dagelijks opschrijven hoeveel je weegt, wat je precies weegt en hoeveel calorieën dat is – en daar natuurlijk de verbanden in leggen, helpt een beetje. En als je dan al eens een frietje prikt, niet denken: ‘De dag is toch al om zeep. Vanavond nog een pot Ben&Jerry’s.’

Dit bijhouden is eveneens van tel voor bijvoorbeeld het verbeteren van studiegedrag. Schrijf een haalbaar doel op en hou elke dag bij hoeveel uur er gewerkt is. Wie zegt: ‘Vanaf februari studeer ik acht uur per dag!’ zal na een week misschien al eens een dag van zes uur hebben of wie weet, vijf. Jezelf voor de gek houden is makkelijker dan je denkt.

En zeg het tegen je huisgenoten.

Want je mag jezelf dan wel beschouwen als een vrijgevochten, kritisch denkende academicus, de angst om af te gaan bij je vrienden, houdt veel mensen op het rechte pad.

Roy F. Baumeister & John Tierney, Willpower, Rediscovering the greatest human strength, 291 pgs., € 24,99

19 januari 2012 · Mare 7

Een film zonder hoofdrolspeler Sterrenkundigen op zoek naar donkere materie Leidse sterrenkundigen bepaalden de verdeling van donkere materie in een stukje van het heelal. Wát die donkere materie dan precies is, blijft onduidelijk. ‘Maar als het er niet was, zou u niet bestaan.’

Door Bart Braun Wie met een kritisch

oog het heelal inkijkt, ziet dat er iets niet klopt. Melkwegstelsels draaien in een spiraal, en de natuurkunde voorspelt nauwkeurig hoe dat draaien eruit zou moeten zien. De buitenkant van de spiraal draait echter veel sneller dan hij volgens de sommetjes zou moeten doen.

Dan zijn er twee voor de hand liggende oplossingen. Het zou kunnen dat de som niet deugt. De natuurkunde die we gebruiken om een draaiend sterrenstelsel te beschrijven, is in essentie dezelfde als voor een deegbodem die door een pizzabakker in de lucht wordt gegooid.

Een klein sterrenstelsel is echter nog altijd honderd miljard maal een miljard keer zo groot als een pizza, en het zou zomaar kunnen dat er dan andere wetmatigheden opgaan.

Optie twee is dat het sterrenstelsel zwaarder is dan het lijkt. Als je aanneemt dat er in het midden van zo’n stelsel een enorme bol massa zit, kloppen de draaisnelheden weer. Het probleem van deze aanpak is dat die massa niet te zien is. Hij geeft geen licht af, en geen warmtestraling, en is op geen enkele andere nu bekende manier direct meetbaar.

Het verzinnen van grote hoeveel-

heden onaantoonbare spookmaterie, uitsluitend om je som te laten kloppen, is wetenschappelijk gezien niet zoals het hoort. Als biologen vijftig jaar lang geen spoor van een dier aantreffen, beschouwen ze het als uitgestorven. Sterrenkundigen hielden echter veel langer dan vijftig jaar vast aan het idee van de donkere materie. Gelukkig voor hen kwam er wel steeds meer bewijs dat het er toch moest zijn. En niet alleen dat: de verschillende aanpakken kwamen ook op dezelfde hoeveelheid donkere materie uit. Alles dat we kunnen zien of meten, van neutrino’s tot mensen tot sterren, bestaat uit spul waarvan we weten wat het is. Daarnaast lijkt er nog ongeveer vijf à zes keer zo veel donkere materie te bestaan, en daarvan weten we niet wat het is.

‘We weten dat donkere materie wezenlijk anders moet zijn dan de materie die we kennen’, vertelt hoogleraar sterrenkunde Koen Kuijken.

‘Het is geen onderdeel van de gewone deeltjesfysica. We weten ook dat het van groot belang is. Als het er niet was, zou u er niet zijn. Zonder donkere materie is er te weinig massa in het heelal om sterrenstelsels te vormen.’

Kuijken en zijn collega Henk Hoestra presenteerden deze maand de resultaten van hun onderzoek naar donkere materie op de winterbijeenkomst van de American Astronomical Society.

Dat onderzoek maakt gebruik van een van de verschijnselen die ervoor zorgen dat sterrenkundigen denken dat die donkere materie er

toch echt moet zijn. Sterrenstelsels zijn niet alleen groter dan pizza’s, ze zijn ook veel zwaarder. Zo zwaar dat ze het licht dat eromheen reist, een klein beetje afbuigen. Gravitational lensing, noemen astrofysici dat verschijnsel. Sterrenstelsels zijn veel sterkere lenzen dan je op grond van hun zichtbare massa zou verwachten, en dat maakt het verschijnsel een aanwijzing voor onzichtbare massa.

‘Het is geen onderdeel van de gewone deeltjesfysica. We weten wel dat het van groot belang is’ Op een scherpe, grote foto van de sterrenhemel kun je dat lens-effect meten: de stelsels zijn daar niet rond, maar een héél klein beetje langwerpig. ‘Je moet heel nauwkeurig de vorm bepalen; het is niet iets dat je met het blote oog ziet’, verduidelijkt Kuijken. De Leidenaars gebruikten een serie foto’s van de CanadaFrance-Hawaii-Telescope, waar een camera van 340 Megapixels aan vast zit. ‘Vijftien jaar geleden had dit nog niet gekund, maar inmiddels was de techniek ver genoeg gevorderd.’

Uit die foto blijkt hoe de donkere materie verdeeld is over het heelal.

Kuijken: ‘Dat beeld, dat de materie samenklontering veroorzaakt, wil je natuurlijk ook testen. Uit de kaart die we gemaakt hebben, blijkt dat

inderdaad zo te zijn: de materie is geklonterd in sterrenstelsels. Omdat je bij sterrenkunde altijd terugkijkt in de tijd, meet je ook hoe de verdeling veranderde.’ Een sterrenstelsel dat op zes miljard lichtjaar afstand staat, zie je zoals het zes miljard jaar geleden was. Het licht van toen heeft immers zes miljard jaar moeten reizen voor het bij de Hawaiiaanse telescoop aankwam. Stel je scherp op een stukje universum dat dichterbij staat, dan kijk je ook naar oudere sterren. ‘Stelsels die dichterbij staan, zijn ook meer geklonterd. Je kunt zo de film als het ware terugspelen.’

Het blijft echter wel een film waarin de hoofdrolspeler niet te zien is.

Het ontmaskeren daarvan is werk voor deeltjesfysici, stelt Kuijken: ‘Dat kun je met kosmologie alleen niet verklaren. Wel moeten aantallen deeltjes en massa uiteindelijk kloppen met wat sterrenkundigen zien. Dat hele verhaal van hoe het samenklonteren verloopt, werkt bijvoorbeeld alleen met zogeheten “koude” donkere materie, en niet als die materie supersnel zou blijken te zijn.’

Zelf zal de sterrenkundige gaan werken aan een uitgebreidere versie van zijn huidige kaart. ‘Tien keer zo groot, nog scherper, meer driedimensionaal. Of het niet saai is om hetzelfde kunstje nog eens uitgebreider te doen? Nee hoor, je leert echt nieuwe dingen; niet alleen een extra cijfertje achter de komma. Bovendien: je werkt met afbeeldingen van de sterrenhemel, en die is heel erg mooi.’

Foto: M. Schilthuizen

Wetenschap

Slakkensperma Vrijwel alle slakkenhuisjes op de wereld zijn - van bovenaf gezien - met de klok meegedraaid. Er zijn echter uitzonderingen: de Aziatische slakkenfamilie Amphidromus omvat bijvoorbeeld een aantal soorten die zowel links- als rechtsdraaiend kunnen zijn: zowel het huisje als het mannelijk geslachtsorgaan draaien dezelfde kant op. Bij de meeste slakkensoorten past een rechtsdraaiende piemel niet in een linksdraaiende slak, maar voor amphidromussen is dat geen probleem.

‘Piemel’ is eigenlijk niet het juiste woord: de slakjes produceren een zogeheten spermatofoor: een kurkentrekkervormig pakketje waar de spermacellen inzitten.

De spermatofoor is overigens langer dan het slakje zelf. Dat is niet zo zielig voor de vrouwtjes als het misschien klinkt, want alle slakken zijn zowel mannelijk als vrouwelijk.

In het vakblad Zoomorphology beschrijven de Leidse biologen Menno Schilthuizen en Bertie-Joan van Heuven het sperma van de soort Amphidromus inversus. Wat blijkt: de huisjes kunnen links- of rechtsdraaiend zijn. De spermatoforen kunnen links- of rechtsdraaiend zijn. Maar de spermacellen zelf zijn altijd rechtsdraaiend. Iets waar de biologen zich over achter de oren krabben, want die dachten dat alle draairichtingen in een slak met één genetische druk op de knop bepaald werd.

Horoscoopziekte Narcolepsie is een bijzondere slaapstoornis, waarbij de patiënt onbedwingbare slaapaanvallen kan krijgen.

De oorzaak is nog onduidelijk, maar neurologen vermoeden dat het iets met het immuunsysteem te maken heeft.

Een van de aanwijzingen daarvoor is dat volgens de vakliteratuur mensen die in bepaalde maanden geboren zijn, meer kans hebben op de ziekte.

Dat klinkt misschien als astrologische lulkoek, maar dat hoeft het niet te zijn.

Voor een aantal auto-immuunziektes als MS en type 1 diabetes lijkt er ook een verband te zijn met de geboortemaand.

Het achterliggende idee is dat iets het immuunsysteem in de war maakt – een virus bijvoorbeeld, of stuifmeel – en dat dat iets niet het hele jaar door voorkomt.

Een groep onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum en van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen hebben de Nederlandse cijfers eens onder de loep genomen.

Ze vergelijken in het Journal of Sleep Research de geboortedata van 307 narcoleptici met het totale aantal geboorten. Als je er rekening mee houdt dat er vroeger relatief meer lentebabies waren dan nu, blijkt er in Nederland in elk geval geen verband te zijn tussen geboortemaand en je kans op narcolepsie.

Mijtenziekte Een groep Nederlandse onderzoekers, waaronder Jan van ‘t Wout van de LUMC-afdeling infectieziekten, beschrijft in het International Journal of Infectious Diseases een uniek ziektegeval. In 2009 kwam een toen 51-jarige Hagenaar bij de dokter met algemene klachten die maar niet over gingen: huidproblemen, koorts, rillingen.

Bij nadere beschouwing bleek het te gaan om een infectie met de bacterie Rickettsia akari; het allereerste geval in Noord-Europa. De ziekte wordt verspreid door een mijt die op muizen leeft, maar soms ook mensen bijt. In New York komt het relatief vaak voor, maar wie daar, zoals deze Hagenaar, niet geweest is, moet maar hopen dat artsen toch de goede diagnose stellen.

8 Mare · 19 januari 2012 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur.

Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Hey muzikant! Op zoek naar een leuk en goed orkest? Kom dan op woensdag vanaf 20.00 uur langs tijdens de repetitie en luister of speel mee! Meer informatie: www.leidseharmoniekapel.nl Ongelooflijk!! 10 Calorieën per minuut weg... met puur vermaak! Open avond Badmintonvereniging Drive: maandag 23 januari, 20:30 uur, Vijf Meihal. www. bvdrive.nl Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Drie leerlingen uit groep 7 en 8 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en studievaardigheden; Egyptische jongen, Nederlands, aardrijkskunde, brugklas; Marokkaans meisje, Nederlands, brugklas;; Marokkaans meisje,

Advertenties wiskunde, brugklas VMBO. Marokkaans meisje, biologie, brugklas; Marokkaans meisje, wiskunde, Engels, kopklas; Marokkaans meisje, Engels, economie, 3-HAVO, zes euro per uur. Vier Marokkaanse meisjes, Engels, HAVO, kopklas, VMBO; Marokkaans meisje, taal, rekenen, kopklas. Drie leerlingen Voortgezet Onderwijs wonen in Zuid-West. Twee leerlingen Speciaal Onderwijs hebben bijles nodig; 36 leerlingen Ba.O.groep 3 t/m 6 zoeken hulp bij taal en/of rekenen, van wie tien met vergoeding. Bijles in `Onderwijswinkel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling of bijlesgever thuis. Ook zoeken wij vrijwilligers voor bijles/ huiswerkhulp op twee basisscholen. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma-, wo en do. 15-17 u. Tel: 5214256, LET OP ons e-mailadres is: st.onderwijswinkel@planet.nl.

Lezing: Karma, de leer van vrije wil en verantwoordelijkheid.

Door Theosofisch Genootschap.

Toegang gratis. Woensdag 25 januari, 20.00 uur. Plaats: Centrum voor Onderwijs en Advies, Lorentzkade 15a . Inlichtingen: 0713617417, www.stichtingisis.org.

Shuhari-dojo: karatecursus voor vrouwen en meiden!

Gratis proefles en demonstratie zo. 29/1, 19.15–20.45. Start basiscursus zo. 5/2 (proefles nog mogelijk). ‘De Brug’, Wassenaarseweg 499, Leiden. Informatie: Corinna, 071-5231866, shuharidojo@xs4all.nl, www. shuriryu.nl.

drukken vormgeving voorlichting offerte

Ben jij geïnteresseerd in vrijwilligerswerk in voormalig Joegoslavië? Kom dan naar één van de informatieavonden van Stichting Wij Helpen Daar op 1, 9 of 17 februari. Meer informatie www.wijhelpendaar.org.

proefschriften.nl

20374_GVO_Adv_42x50.indd 1

Gezocht, leuke oppas die af en toe een avondje op onze drie kinderen (1, 4 en 7 jaar) wil passen (Tuinstadwijk). Interesse? Stuur een mailtje naar alangendoen@hotmail.com

De Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden betreurt het overlijden van haar student

Wil je het begin van de week nieuw leven in blazen? Kom dan op maandagavond gezellig meespelen tijdens de repetitie van Harmonie Nieuw Leven.

Voor meer informatie: www. nieuwleven-leiden.nl.

cations of Echocardiography’. Promotoren zijn Prof.dr. J.J. Bax en Prof.dr. M.J. Schalij.

M. Reekers zal op donderdag 19 januari om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Recirculatory Modeling in Man using Indocyanine Green’. Promotor is Prof.dr. A. Dahan.

E. Kuiper zal op dinsdag 24 januari om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Growing up in the city: a study of galaxy cluster progenitors at z>2’. Promotoren zijn Prof.dr. H.J.A. Röttgering en Prof.dr. G.K. Miley.

D.S. Wongsopawiro zal op dinsdag 24 januari om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Na-

Nils Rurenga

Nils studeerde sinds 2007 aan onze faculteit.

Sindsdien hebben wij hem leren kennen als een enthousiaste en betrokken student.

De facultaire gemeenschap leeft mee met zijn familie en alle anderen die hem liefhadden.

Rick Lawson, decaan Pauline Schuyt, portefeuillehouder Onderwijs

Academische Agenda S. Potikanond zal op donderdag 19 januari om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The Roles of Dystrophin and Dystrobrevin in Synaptic Signaling in Drosophila’. Promotor is Prof.dr. J.N. Noordermeer.

J. Goede zal op donderdag 19 januari om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Testicular Microlithiasis and Undescended Testis’. Promotoren zijn Prof.dr. H.A. Delemarre-van de Waal en Prof.dr. F.J. Walther.

M.L. Antoni zal op donderdag 10 januari om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Improving Risk Stratification after Acute Myocardial Infarction: Focus on Emerging Appli-

25-08-11 (wk 34) 10:28

tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Examining science teachers pedagogical content knowledge in the context of a professional development program’. Promotor is Prof.dr.

J. H. van Driel.

E. Hiemstra zal op donderdag 26 januari om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Acquiring minimally invasive surgical skills’. Promotoren zijn Prof.dr. F.W. Jansen en Prof.dr. J. Dankelman (TU Delft).

L.N. Scheen zal op donderdag 26 januari om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Shanghai: Literary Imaginings of a City in Transformation’. Promotor is Prof.dr. M. van Crevel.

Graduate School of Communication

advertentie

Help jij de AIVD essentiële informatie vertalen?

Werken bij de Rijksoverheid betekent een bijdrage leveren aan een beter Nederland. Je werkt mee aan het tijdig onderkennen van dreigingen en risico’s, voor de veiligheid van de Nederlandse samenleving.

Vertaler (aspirant audiobewerker) Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Zoetermeer Opleiding en salarisindicatie Je hebt een afgeronde hbo-opleiding en beheerst één van de volgende talen/dialecten: Chinees, Somalisch, Pashtu, Farsi/Dari, Urdu/Punjabi, Papiaments/Spaans. Daarbij kun je goed analyseren en heb je een sterk inlevingsvermogen. Je maximale salaris is € 3.082,- bij 36 uur per week.

Je vertaalt gesproken en schriftelijke informatie naar het Nederlands. Je interpreteert en filtert gesprekken vanuit de (culturele) context en maakt samenvattingen van gesprekken die je beluistert.

Daarom heb je kennis van de betreffende cultuur en maatschappelijke ontwikkelingen.

Je bevindingen leg je vast in heldere, objectieve rapportages.

Info www.werkenvoornederland.nl/AIVD110050-MAR

www.werkenvoornederland.nl

We invite you to the Graduate School of Communication in Amsterdam WWW.GRADUATESCHOOLOFCOMMUNICATION.UVA.NL

Our 2-year Research Master programme Communication Science offers you the chance to: ■ ■ ■ ■

Become part of a world-renowned communication science institute Participate in cutting-edge communication and media research Become an expert in political, persuasive, youth, or corporate communication research Enjoy the vibrant city of Amsterdam

19 januari 2012 ¡ Mare 9 Advertenties

10

Mare · 19 januari 2012

English page

Have you given up your New Year’s resolutions already? Good!

You can strengthen your willpower, but you can also exhaust it

Your exam results are announced one by one and one thing is clear: you need to dedicate more time to your course work – but how? And why aren’t you taking more exercise? A new popular science book Willpower reveals why “I will” is not always the same as “I can”.

BY THOMAS BLONDEAU Of course you were

unhappy last Monday – all that blather about “Blue Monday”, the “most depressing day of the year” because the Nicorettes and lowfat crisps are not working as well as they should and the next holiday is still only a speck on the horizon. I would like to point out - perhaps unnecessarily - that while a psychologist may have been associated with this theory, it does not have any scientific foundations: it was thought up for a British advertising campaign to seduce people into booking a sunny holiday in the otherwise grey month of January.

Even so, chances are that your New Year’s resolutions have gone pear-shaped – you still drank that one beer too many, smoked that one ciggie-to-be-sociable but then smoked the whole packet and the stacks of reading lists, research proposals and overdue papers are piling up. Which is odd, because nobody questions the benefits of regular study or cutting down on smoking. On the first of January, we all made a list of everything we were going to do better this year. By the first of February, we want to burn any evidence of it and nurse the large dent in our self-esteem.

But maybe we should be blaming the list rather than ourselves – at least, according to

“Even Obama, ultra-selfdisciplined as he is, can’t resist a cigarette once in a while” Willpower, a book recently published recently and the result of a collaboration between Professor of Psychology Roy F. Baumeister from Florida State University and John Tierney, a science journalist for The New York Times.

Its subtitle, Rediscovering the greatest human strength, seems to be yet another variation of Dream, Dare, Do. However, Baumeister is one of the most cited psychologists in the world, and has published some 500 articles and (co-)authored around thirty books. The core idea of the book is that willpower is like a muscle: you can strengthen it but that takes some effort. And there is a risk of overexertion. And yes, while some people are

better equipped, genetically speaking, to be a bodybuilder, even those people have to exercise their muscles. The book offers a few tips, but mainly presents nuggets of wisdom drawn from scientific studies.

At the end of one of the first chapters, the authors do away with the terror of good intentions: don’t make a list. Nobody can lose weight, drink less, give up smoking and get top marks all at once. In other words: you only have so much willpower and at some point you will exhaust it.

The authors call it the radish effect.

Baumeister used an experiment to demonstrate it by asking hungry students to take an intelligence test. Before the students were allowed to start, they waited in a room where they were offered fresh biscuits, chocolate and radishes.

One group was allowed to take whatever they wanted while the other was only allowed to eat the vegetable snack. Then they set to work on the assignments, without knowing that these assignments could not be solved - the test had demonstrated that perseverance manifested in this area would also be revealed in other areas. The sweet-tooths worked for twenty minutes before giving up, and so did the hungry control group who had not been given anything to eat.

But those who had been limited to eating the radishes gave up after just eight minutes. Test after test revealed that whoever had been forced to exercise his or her self-control to some extent simply did not feel up to it. If you are told not to laugh during a comedy or nor to think of a polar bear, you will not be able to keep your hand in a bowl of ice-cold water, or squeeze hand exercisers, for as long as you normally would after having this rule imposed on you.

In another test, students were questioned about a number of habits, including studying, cleaning their teeth, wearing clean socks, partying, etc. at various points during the academic year. The researchers had expected that the exam period would make the students rather lazy in other areas of their lives but the impact of the radish effect surprised them. During the exam period, students dropped out of sports, drank twice as much coffee, smoked more cigarettes and drank more, although there were fewer parties. They flossed less frequently, wore dirty underpants for longer and did not return phone calls as often.

“Yeah, sure!” I hear you say!” – they didn’t have the time for all that. They were supposed to be cramming. Oh really, they didn’t even have time to brush their teeth? And besides, they saw their friends more often in the exam period, had lie-ins more often and spent more money while they shopped – which is not a very efficient use of their time anyway. Why? Stress. You have to cram and that demands so much stress control that the other desires that you usually imperceptibly have under control get the better of you.

You can live like a Spartan for a few weeks in January but afterwards, when lectures start again, you’ll have a row with your housemate and the landlord will start to nag. Don’t feel bad about it, the authors say: even Obama, ultraself-disciplined as he is, can’t resist a cigarette once in a while.

Another crack in the image of humans as creatures of iron will was revealed in a study in which parole officers had to decide on criminals’ release. Any crook whose case was heard before noon had a 65-percent chance of parole.

By the end of the day, those chances had dropped to less than ten percent. There were two reasons for that: hunger and decision-making fatigue. If you have made plenty of decisions, your willpower will slacken. And as our brains need glucose, they need a shot of it every now and then. Those who were lucky enough to

be in court after the officers had stopped for a snack had a greater chance of parole. When people are “tired”, they are inclined to preserve the status quo.

Unfortunately, that doesn’t mean we have to keep a box of mini-Bounties on our desk. To avoid peaks in our sugar supply, it’s better to eat a healthy diet, i.e. whole-wheat bread, fruit and vegetables, unprocessed nuts … but it’s not a bad idea to have a shot of sugar just before an exam, according to the authors.

A brain runs on glucose in the same way a computer needs electricity, and that is one of the reasons why it’s so hard for us to diet. And it’s a fallacy that overweight people have too little self-discipline, according to Baumeister.

There are “traditionally built” people who graduate from difficult courses, are gifted musicians, make millions or do other things that demand much of them, proving that they do not lack willpower.

If you want to lose weight, set yourself a realistic goal and record everything you eat. It

helps to write down what you weigh every day, exactly what you eat and how many calories that is – and make the connection. And if you can’t resist a portion of chips, don’t think: “well, today’s a mess. I’ll eat that tub of Ben&Jerry’s tonight as well.”

Keeping a record also helps you to improve how you deal with your course work. Write down an achievable goal and record how many hours you spent working. If you say: “I’m going to work eight hours a day starting in February!” after a week, you might have a six-hour day, or even a five-day hour day. It’s easier than you think to fool yourself.

And tell your housemates of your intentions, because while you may regard yourself as a liberated, discerning academic, the fear of failing in front of friends still keeps many people on the straight and narrow.

Roy F. Baumeister & John Tierney, Willpower, Rediscovering the greatest human strength, 291 pgs., € 24.99

ADVERTENTIE

We offer furnished living accommodations to international guests such as visiting lecturers, students and employees of multinationals in the Leiden region for a maximum period of one year.

We have quality housing available now!!

You can stay in authentic buildings full of character, situated in the historic centre of Leiden. This makes studying or working in Leiden for a while a unique experience.

Contact us via info@accommodate.nl or call (0031)(0)71-5161701

www.accommodate.nl

mare-sls 120113.indd 1

13-01-2012 13:18:06

19 januari 2012 · Mare 11 Cultuur

Agenda

FILM

Karsu Dönmez: ‘Ik had echt geen idee wat ik aan het doen was.’ Foto Fatih Karaman

Zing maar wat, zeiden ze Hoe de 21-jarige Karsu Dönmez per ongeluk wereldster werd Op haar veertiende zong ze in het Turkse restaurant van haar vader.

Inmiddels heeft Karsu Dönmez twee keer in de prestigieuze Carnegie Hall in New York gestaan.

Binnenkort treedt ze op tijdens de Leidse Jazzweek.

Door Dirk-Jan Zom In het Turkse restaurant Kilim in de Amsterdamse Pijp staat een piano. Karsu Dönmez speelt erop voor de gasten. Vooral klassieke stukken. Later begint ze er ook bij te zingen. Dönmez: ‘Tussen de gerechten door deed mijn vader de lichten uit en trad ik op. Mensen vertelden dat ze voor mij naar het restaurant kwamen.’

Op haar zevende begon ze als pianiste. ‘Ik had een cello en een gitaar,

maar ik wilde heel graag een piano.

Mijn ouders hadden vijfduizend gulden gespaard, eigenlijk voor het kopen van een auto. Maar in hun ogen had ik talent. Ze hebben er een piano van gekocht.’

Na het winnen van een talentenjacht op school treedt ze op in het Krasnapolsky Hotel, waar Amerikaans ambassadepersoneel haar ziet zingen. Ze krijgt een uitnodiging voor een optreden in de VS. Daarna staat ze zowel op het podium van het Amsterdamse Concertgebouw als Carnegie Hall in New York, waar jazzgrootheden als Duke Ellington en Dave Brubeck optraden. Haar familie ontdekt dankzij Google hoe bijzonder die plek is.

Ze is dan 17. ‘Ik was niet bezig met jazz. Ik had echt geen idee wat ik aan het doen was. Het was best las-

tig. Maar de mensen die me vroegen, zagen kennelijk toch iets in mij.’ Na het optreden vertrekt ze met vrienden naar jazzclubs in New York.

‘Ik werd het podium opgetrokken.

“Zing maar wat”, zeiden ze. Het was zo gaaf. Er waren mensen uit New Orleans, er zaten van die opaatjes bij.’

Haar muziek is ook een beetje blues, zegt ze. ‘En er zit een poppy randje aan. De teksten gaan soms over serieuze dingen, soms over grappige dingen, maar altijd met een knipoog. Ik schrijf over het leven, over dingen die niet gaan zoals mensen ze verwachten.’

Ook Turkse invloeden komen terug in haar nummers. ‘Ik ben gewoon in Nederland geboren, maar je groeit toch op met de Turkse taal, de cultuur, de muziek. En het is zo mooi, dat wilde ik niet links laten lig-

gen. Maar dan wel op mijn manier, dus met jazzinvloeden.’

Haar snelle ontwikkeling zal ook de bioscoopzalen bereiken. Documentairemaakster en Gouden Kalfwinnaar Mercedes Stalenhoef is op een avond aanwezig in Kilim en ziet de zestienjarige Dönmez optreden.

Ze vraagt of ze haar mag gaan volgen. Dat doet ze inmiddels al vier jaar. Dönmez: ‘Wisten wij veel dat het zo ver zou komen. Dat wist zij toen ook niet.’

Karsu Dönmez Stadsgehoorzaal Zat 28 jan, 20.15, vanaf € 9 Zie leidsejazzweek.nl Gratis cd met bekende Leidse jazzartiesten?

De eerste tien belangstellenden die mailen naar d.zom@mare.leidenuniv.nl mogen er één op komen halen.

Sorry dat ik het ben Cabaretier Jeroen Leenders houdt van ware humor In 2010 won de Vlaamse cabaretier Jeroen Leenders het Leids Cabaretfestival. Deze maand keert hij met zijn eerste avondvullende programma terug naar Leiden.

Je show heet ‘Sorry, ik ben Jeroen Leenders’. Waarom?

‘Dat is begonnen als inside joke in komediecafé The Joker in Antwerpen. De eigenaar had een T-shirt met die tekst laten maken, omdat ik naast het podium irritant kon zijn.

Gewoon mezelf zijn, was dat. Heel luidruchtig en veel en gewoon vervelend. Ik moest dat T-shirt dragen.

Dat was voor mij een vrijgeleide om mezelf te kunnen zijn. Het werkt ook relativerend. Het is maar Jeroen Leenders die het zegt.’

Jeroen Leenders: ‘Ik begin te lullen. Als het werkt, ga ik ermee door.’ Foto Emy Elleboog

Waarom besloot je in 2007 op het podium gaan staan?

‘Ik had een baan als taxichauffeur. Ik merkte dat ik een vlotte babbel heb, humoristisch ben. Maar dat betekent

niet dat je een goede stand-up comedian bent. Ik dacht ook niet: laten we dat eens gaan doen als hobby. Ik heb het gewoon gedaan. Ik heb me stiekem ingeschreven, zonder vrienden en familie in te lichten en ben er gaan staan. Je verwacht er niets van. Je denkt: ik ga zo weer naar huis en dan geef ik die droom weer op.

Maar het ging goed. Mensen waren enthousiast.’

Maakte je in de taxi ook al mensen aan het lachen?

‘Dat was een beetje de vlotte jongen uithangen. Meer moet je er ook niet achter zoeken. Het was niet dat ik daar mijn voorstelling bedacht.

Maar mijn regel was dat ik mijn baan niet al te serieus moest nemen. Dan wordt het vanzelf wat luchtiger en minder snel saai.’

Hoe omschrijf je jouw stijl?

‘Het is recht voor zijn raap. Het is ook niet moeilijk, het is dicht bij de mensen zelf. Het is niet belerend of beledigend. Of er een boodschap

inzit, dat moet je zelf maar bepalen.

Ik ga met ideeën het podium op, en begin te lullen. Als het werkt, ga ik ermee door. Ik heb nooit echt iets uitgeschreven.’

Op de Belgische televisie zei je dat Belgen geen politieke betrokkenheid tonen, dat ze liever bezig zijn met lekker eten.

‘Het is waar en daarom grappig. In Vlaanderen vinden ze het fantastisch om het te zeggen zoals het is. Dat vind ik ook de grappigste manier van humor. Het hoeft dan niet bedacht te worden, je hoeft geen absurde situatie te verzinnen. Ik ga liever op zoek naar die dingen waarvan iedereen zegt: “Ja dat is waar, maar niemand zegt het”’.

Door Dirk-Jan Zom

Jeroen Leenders: Sorry, ik ben Jeroen Leenders Leidse Schouwburg Do 26 jan, 20.15 u, va. € 15,-

TRIANON The Iron Lady Dagelijks 18.45+21.30 za. zo.+wo. 14.30 The Help Dagelijks 18.15 za. zo.+wo. 14.00 J. Edgar Dagelijks 21.30 Nova Zembla 3D Dagelijks 18.45+21.30 za. zo.+wo. 14.30 HET KIJKHUIS We Need to Talk About Kevin Do. t/m zo. 18.45 Carnage Ma. di. wo. 18.45 Tinker Tailor Soldier Spy Dagelijks 21.30 The Artist Dagelijks 19.15 The Rum Diary Dagelijks 22.00 LIDO STUDIO The Girl with the dragon tattoo Dagelijks 20.30 za. zo. 14.30 wo. 14.00 Sherlock Holmes 2 Dagelijks 21.30 New Year’s Eve Dagelijks 18.45 New Kids Nitro!

Dagelijks 21.30 Mission: Impossible 4 Dagelijks 18.30+21.30 Süskind Dagelijks 18.45+21.30

MUZIEK LVC This is MyHouse! ft John Heckle, DMX Krew Vr 20 jan 23.00 u €10,Champion Sound Za 21 jan 23.00 u €15,The Beat Do 26 jan 20.00 u €15,BONTE KOE Verrassingsoptreden Stukafest Za 21 jan 21.00 u DE BURCHT FULLDUPLEXX Za 21 jan 21.00 u €10 studentenprijs LOKHORSTKERK Concert Practicum Musicae Do 26 jan 17u gratis STADSGEHOORZAAL Holland Baroque Society & Rachel Podger Vr 20 jan 20.15 u v.a. €27,50

T heate R

DE BURCHT Audities VARA Leids Cabaret Festival Zo 22 jan 13.30 gratis voor publiek LEIDSE SCHOUWBURG Man en fiets Za 21 jan 20.15 u v.a. €17,50 Diederik van Vleuten – Daar werd wat groots verricht Ma 23 jan 20.15 u v.a. €17,50 Loes Luca en Peter Blok – Doek!

Wo 25 jan 20.15 u v.a. €9,-

DIVERSEN

ARCHITECTUURCENTRUM RAP ‘103 interventies voor de stad’ t/m 25 maart 2012 SIEBOLDHUIS Maanlicht, Mysterie en Schoonheid t/m 4 mrt 2012 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Etrusken. Vrouwen van aanzien t/m 18 mrt 2012 Nieuws uit het Midden-Oosten t/m 31 aug 2012 Sites in the city t/m 19 feb 2012 In de gloed van Lapis Lazuli t/m 11 mrt 2012 MUSEUM BOERHAAVE Verborgen krachten: Nederlanders op zoek naar energie t/m mrt 2012 DE LAKENHAL Suske & Wiske – Het Lijdende Leiden t/m 4 mrt 2012 NATURALIS Naturalia, van circusdier tot wetenschappelijk object t/m 19 aug 2012 MUSEUM VOLKENKUNDE Op expeditie t/m 26 febr 2012 De verborgen tuin – Juwelen uit India t/m 8 apr 2012

12 Mare · 19 januari 2012 Kamervragen

00 :15 PM

Jasje aan of jasje uit?

Foto Taco van der Eb

‘Huishouden? Welk huishouden?’

Georgine Aerts (20), psychologie en Wha Ho Kruis (22), sinologie Huis: Waldeck Pyrmondtstraat Grootte: 14 m2 (Georgine) 12 m2 (Wha Ho), met een gezamenlijke woonkamer, keuken, badkamer en tuintje.

Prijs: € 450 Sinds: April 2011

dentenflat aan de rand van de stad, maar was op zoek naar iets anders.

Georgine en ik kenden elkaar van werk.

Toen ik hoorde van haar verhuisplannen heb ik me eigenlijk een beetje brutaal aangeboden.’

Hoe komen jullie hier terecht? Georgine: ‘Het huis was eerst van mijn oma, maar toen zij verhuisde kon ik het in april overnemen. Het Noorderkwartier is niet echt een studentenbuurt. De meeste mensen in de straat zijn gezinnen of oude mensen. Het is wel heel rustig: we hebben nooit last van herrie of onveiligheid ’s avonds op straat.’

Wha Ho: ‘Ik woonde in een grote stu-

Hebben jullie het daarna nog speciaal ingericht? Georgine: ‘Het thema van mijn kamer is roze en netjes.’

Wha ho: ‘Die van mij is meer een zooitje, zonder een bepaalde kleur. De woonkamer bevat ook veel roze dingen. De grote boekenkast zorgt voor veel kleur in de kamer. We werkten allebei bij een boekwinkel, dus we hebben beroepshalve een flinke collectie opgebouwd.’

Bandirah

Georgine: ‘De tv is ook erg belangrijk in de woonkamer, hierop staat de hele dag South Park aan. We kunnen inmiddels bijna alle afleveringen dromen.’

Is er iemand jarig? Georgine: ‘De slingers hangen hier al sinds mijn verjaardag, in oktober. Eigenlijk ben ik tot nu toe te lui geweest om ze weg te halen, maar Wha Ho is bijna jarig dus we laten ze nu maar even hangen.’

En dan de keuken: grootmoeders recepten of snackbar om de hoek?

Georgine: ‘We eten bijna elke dag samen. Meestal is Wha Ho de chefkok. In de snackbar komen we eigenlijk nooit.’

Wha Ho: ‘Pasta staat bij ons het vaakst op het menu. Voor de lekkere trek hebben we altijd nog een frituur en kroketjes in huis.’

Georgine: ‘Omdat we hier onze eigen keuken en een grote tafel hebben komen er vaak mensen eten. Ideaal voor dinertjes met studiegenoten of mijn ploeggenootjes van Njord.’

En het huishouden? Georgine: ‘Welk huishouden? We maken alleen schoon als er visite komt. Of als we in de krant komen, natuurlijk. Maar als we gaan schoonmaken doen we alle klusjes gezellig samen.’

Door Constanteyn Roelofs

Die nacht droomde ik dat hij me de ministers van Nederland overhoorde en ik jankend het gebouw uitrende.

Nog een uur voordat ik weg moest.

In de zoekbalk tikte ik ‘meest gestelde vragen stage gesprek’. In ruil daarvoor stortte Google een nieuwe lading onzekerheid over me heen. ‘Hoe heb je dit gesprek voorbereid?’ Wat was dat nou weer voor een vraag? ‘Ik heb een mantelpakje gekocht, op hakken leren lopen en uw naam gegoogled.’ Ik hoopte maar dat deze vraag aan me voorbij ging.

Voor de deur verwisselde ik mijn platte schoentjes voor een paar hakken. In mijn hele leven was ik pas op drie redacties geweest en ze hadden verdacht veel op elkaar geleken.

Bergen papier hadden de bureaus verslonden, planten waren schaars of dood en overal zaten stoffige mensen op zombieachtige wijze naar hun computerscherm te staren.

Hoe anders was het hier. Mijn ogen gleden over glazen deuren en glimmende vloeren. Ik moest mijn naam invullen en hoe lang ik wel niet dacht in dit gebouw te blijven. De tijdelijke bezoekerspas zou me dadelijk toegang verlenen tot het walhalla van liften. Zover was het nog niet. ‘U mag daarachter plaats nemen, ik zal hem voor u bellen.’ Hier regeerden een twaalftal luxe banken. Ik besloot niet te gaan zitten, dat zou vast een inactieve indruk maken. In plaats daarvan bewoog ik me voorzichtig naar de kasten vol speciale uitgaven. Zo nu en dan pakte ik een blad, bladerde er quasinieuwsgierig doorheen en zette het terug. Zou die man al bijna komen?

Aan de overzijde stonden glazen vitrinekasten met oude medische boeken. Er een blik opwerpen zou vast intelligenter staan dan lui achterover te hangen op een van de steeds aantrekkelijker wordende zwarte bankjes. Na tien minuten geveinsde interesse in kriebelig Latijn zag het er echter niet meer zo intelligent uit. Toch maar zitten. Ik was net neergeploft toen de man verscheen. Hij zag er goed uit in zijn pak, waar waren de spijkerbroeken gebleven? Ik raakte verwikkeld in een ruzie met het beveiligingspoortje terwijl ik de dresscode probeerde te ontrafelen. Wat was het vrouwelijke equivalent van een pak zonder stropdas?

Een van de vele liften bracht ons naar de elfde verdieping. Hij was Belgisch en daarmee per definitie attent.

Hij hield alle deuren voor me open en zei continu ‘Na u.’ Het was lief, maar ik had geen idee waar ik heen moest, met ongemakkelijke botsingen tot gevolg.

Hij vroeg of ik iets te drinken wilde, en ging weg om een glas water te halen. Ik had een flesje water in mijn tas, maar het was vast raar om deze te pakken. Bovendien had ik die minuut hard nodig om mezelf nog wat nerveuzer te maken.

Een uur later stond ik weer buiten: flink wat zenuwen armer, een rood hoofd en een stage rijker. Naar de ministers van Nederland was niet gevraagd.

Petra Meijer