Mare 17 (38)

29 januari 2015 38ste Jaargang • nr. 17

‘Zelfmoord onder boeren is taboe’ Pagina 11

Sterrenkundestudent over Michiel de Ruyter: ‘Hij is een schurk’

Moocs: aanjagers van onderwijsinnovatie of te dure visitekaartjes?

Het CSI-effect: hoe misdaadseries de rechtspraak beïnvloeden

Pagina 3

Pagina 6 en 7

Pagina 9

De theorie van alles bestaat niet De natuurkundige bijsluiter bij een blockbuster Oscarkandidaat The Theory of Everything vertelt vooral over het huwelijk van de Britse wetenschapper Stephen Hawking. Maar hoe zit het met zijn natuurkunde? Leidse kenners en kennisen leggen het uit. ‘Het is jennen, uitdagen, branie.’

DOOR BART BRAUN In 2013 benaderde de wetenschapsstichting Research America zo’n duizend Amerikanen met de vraag of ze een levende wetenschapper konden noemen.

Zeventig procent van hen kon dat niet. De mensen die er wel eentje konden noemen, waren vrij unaniem: meer dan veertig procent noemde natuurkundige Stephen Hawking. De nummer twee, astrofysicus Neil Tyson, haalde een zevende daarvan.

Hawking is een levende legende. Dat dankt hij aan zijn wetenschappelijke werk, en aan zijn populair-wetenschappelijke boek A Brief History of Time (1988). Hij dankt het misschien nog wel meer aan zijn cultstatus: de briljante geest in dat door de zenuwziekte ALS verwoeste lichaam. Zijn lezing in Utrecht vorig jaar was binnen een minuut uitverkocht. Hij had gastoptredens in The Simpsons, Star Trek en The Big Bang Theory. Zijn stem is te horen op albums van Pink Floyd en Turbonegro. Hij is vriendjes met de X-men, en hielp indirect Batman om een superschurk te verslaan. En nu is er de biopic The Theory of Everything.

De recensies zijn lovend, en de film gaat volgende maand bij de Oscar-uitreikingen vrijwel zeker met de mooiste prijzen naar huis.

‘Het is een spectaculair goede film’, vertelt theoretisch sterrenkundige prof.dr. Vincent Icke.

‘Na mijn promotie in Leiden werkte ik in Cambridge aan vrijwel hetzelfde instituut. Hij zat bij theoretische fysica en toegepaste wiskunde, en ik bij sterrenkunde. Die twee waren in de jaren zeventig dief en diefjesmaat. Toen ik Steve leerde kennen, kon hij nog lopen. Naar-

Scène uit The Theory of Everything, waarin acteur Eddie Redmayne de rol van Stephen Hawking vertolkt. mate het slechter met hem ging, gingen zijn collega’s om hem heen staan. Zijn vrouw bracht hem met de auto naar zijn werk, de technici ontwikkelden een schrijfmachine.

Ook ik heb dingen voor Steve gekopieerd en opgeschreven. Dat doe je voor een collega, ook als hij mindere gaven zou hebben gehad.

‘Cambridge was toen een club van slimme jongetjes - meisjes waren er niet – die allemaal dachten dat ze de sleutel tot het heelal in handen hadden. Die beruchte laatste zin van A Brief History of Time, over dat we de gedachten van God zullen kennen als de theorie van alles er is, moet je in dat licht zien. Het is jennen, uitdagen, branie. Hij behoorde in de jaren zeventig tot de wetenschappelijke top dertig, veertig van de wereld.

Dan ben je echt retegoed. Sinds zijn achteruitgang heeft hij niet meer

op dat niveau gepubliceerd. Wetenschap is topsport, en als je niet in topconditie bent, heb je vette pech.’

Even een stapje terug. Want de recensenten zijn dan wel lovend over The Theory of Everything, ze klagen ook dat Hawkings natuurkunde nauwelijks aan bod komt. Hoe zit het daarmee?

Allereerst de titel: die theorie van alles, waarnaar de film is vernoemd, bestaat nog niet. Het is niet eens honderd procent zeker of hij wel kan bestaan, maar natuurkundigen hopen van wel. Op dit moment hebben ze twee grote theorieën: de quantummechanica en de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Die eerste gaat over hoe subatomaire deeltjes als elektronen zich gedragen, en laat de zwaartekracht buiten beschouwing. De tweede gaat juist over grote dingen, en beschrijft zwaartekracht

‘Nieuwe website wordt veel duurder’

Haagse decaan gaat naar Friesland

Omstreden huisbaas Tentamen moet vier in de problemen jaar geldig blijven

‘De nieuwe site van de universiteit die 650.000 euro zou kosten, is nu begroot op twee miljoen’, zo bleek tijdens de vergadering van de unversiteitsraad.

Jouke de Vries, geestelijk vader van de Haagse campus, wordt hoogleraar in Groningen en decaan van de elfde faculteit, die gevestigd is in Leeuwarden.

Bewoners van studentenhuizen kregen een brief: het pand zou worden verkocht. Maar volgens huisbaas Zaalberg ‘is er niets aan de hand’.

De universiteitsraad houdt vast aan een minimale geldigheidsduur van vier jaar van tentamens. ‘We willen niet dat hier nog aan wordt getornd.’

Pagina 5

Pagina 5

Pagina 4

Pagina 4

als de kromming van ruimte-tijd onder invloed van massa.

Die twee theorieën zijn geweldig nuttig. Hun experimentele voorspellingen komen uit; TomToms en smartphones zouden niet werken als ze dat niet deden. Maar ze passen niet goed in elkaar – de wiskunde slaat op hol als je ze in elkaar invult, net zoals een rekenmachine weigert te delen door nul. Ze sluiten ook niet naadloos op elkaar aan: er is een overgangsgebied van klein naar groot waarin onduidelijk is welke theorie wat doet. In het piepjonge, kleine universum van fracties van een seconde na de Oerknal moeten de twee hand in hand hebben gelopen, en dat kunnen ze niet volgens ons huidige begrip.

Wat Hawking en veel van zijn collega’s hopen, is dat er ooit een natuurkundige theorie komt die klein

en groot, nagenoeg gewichtloos en zwaar aan elkaar knoopt. En hun blik richt zich daarbij telkens op zwarte gaten. Dat zijn gruwelijk zware Einstein-dingen, maar Hawking kon er iets quantummechanisch mee.

Zwarte gaten zijn plaatsen waar de zwaartekracht zo krachtig is, dat ze alle andere natuurkrachten overheerst. Ben je eenmaal voorbij de event horizon van een zwart gat, dan is er geen ontsnappen meer aan.

Zelfs licht gaat niet snel genoeg om er weg te komen, en sneller dan dat kan niet. Einsteins relativiteitstheorie voorspelde al dat zwarte gaten moesten bestaan, al waren ze in de jaren zeventig nog niet waargenomen.

Samen met zijn mentor Roger Penrose – twee jaar geleden nog gasthoogleraar in Leiden – ontwikkelde Hawking het zogeheten No Hair Theorem: zwarte gaten zijn kaal. Ze kunnen maar drie eigenschappen hebben: een massa, een draaiïngsimpuls en een elektrische lading. Verder niks. Daarnaast rekende Hawking voor dat zwarte gaten wel degelijk straling kunnen uitzenden, soort van.

Kort door de bocht: het vacuüm van het universum is niet niets, maar bevat zogeheten vacuümenergie.

Daaruit kunnen – geholpen door de zwaartekracht van het gat – paren van deeltjes ontstaan: een deeltje en een anti-deeltje. Normaal gesproken verdwijnen die weer snel, als het ware tegen elkaar weggestreept.

Maar als het vlakbij de event horizon gebeurt, valt de ene in het zwarte gat en de andere niet. Die vliegt weg, en dat is de Hawking-straling. Omdat de energie om de deeltjes te vormen, deels afkomstig is uit het zwarte gat, wordt het zwarte gat daar lichter van.

Hawking heeft een systeem bedacht, waardoor hij met behulp van quantummechanica kon uitrekenen dat die straling moest bestaan. ‘Dat was heel erg knap’, aldus Icke. ‘Maar wat me wel dwarszit: hij heeft het niet van zichzelf.’ > Verder lezen op pagina 4

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 29 januari 2015 Geen commentaar

Sloopkogel Door Marleen van Wesel Ken je de mop van die 440 tijdelijke stu-

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

dentenwoningen op het Wernink-terrein? Die kwamen er niet.

De gemeente denkt duizenden kamers minder nodig te hebben dan eerder berekend. De immer draaiende wasmachine en de gratis bloemkool-met-kaassausje van Hotel Mama lonken straks harder dan ooit, zonder uitwonendenbasisbeurs. En dan is er nog de opkomst van de Campus Den Haag. De Universiteit Leiden verwacht weliswaar te groeien, maar dan vooral twintig kilometer richting het zuidwesten. Wie een beetje budget heeft en geen zin in bloemkool, vestigt zich dáár wel.

Wethouder van bouw en openbare ruimte Paul Laudy baseert zich op cijfers van Apollo. Dat is de onderzoeksmonitor van studentenhuisvester DUWO, huisvesterskoepel Kences en de overheid. Volgens Apollo zijn er tot 2022 wel degelijk extra kamers nodig in Leiden, maar dat zijn er nog “slechts” 2.460 en die komen er wel. Tenminste, als de huidige bouwprogramma’s doorgaan, waarvan de Leidse Schans met 1900 wooneenheden de grootste is. Zeshonderd studenten kunnen daar dit voorjaar al terecht, de eerste lichting zelfs al binnen een paar weken.

Toch is duizenden kamers minder bouwen wel héél fors, als je bedenkt dat er momenteel in totaal 9.400 studenten uitwonend zijn in Leiden. En helemaal als je bedenkt dat de prognoses van Apollo gebaseerd zijn op verschillende scenario’s over de gevolgen van het leenstelsel, terwijl de werkelijke gevolgen vooral enorm onduidelijk zijn. Als je dan óók nog eens bedenkt dat internationale studenten, toch ook een groeiende groep in Leiden, niet in de Apollo-cijfers zijn meegenomen, is die sloopkogel door de plannen op het Wernink-terrein vrij rigoureus.

Bovendien speelt er in Leiden behalve een kwantitatieve, nog een kwalitatieve kamerkwestie. Ook voor studenten mét een dak boven hun hoofd is het jammer dat de gemeente z’n handen van het project aftrekt. Want in sommige van die daken gapen flinke gaten. Net als in de muren en de ramen.

Niet voor niets wappert de Leidse ChristenUnie al twee jaar met een “Zwartboek Huurleed”. Uiteindelijk gooide de gemeente er afgelopen jaar een vergunningensysteem tegenaan, waarbij in elk geval de kamerbemiddelingsbureautjes aan een aantal kwaliteitseisen moesten voldoen. De schimmels op de muren zijn van zulke maatregelen nog niet erg onder de indruk. De barsten in de ramen en de druppels nét naast de lamp (zie pagina 5) ook niet. En de huisjesmelkers? Die al helemaal niet.

Laudy gaf twee Mares geleden nog toe dat handhaving van het vergunningensysteem maar ingewikkeld was. ‘We hebben het formeel wel geregeld, maar in de praktijk heb je daar niet zo gek veel aan. Dat was ook wel een beetje de verwachting toen we het besluit met z’n allen namen.’

Vanavond stelt de ChristenUnie nog maar eens raadsvragen over de stand van de handhaving, want, zo zegt raadslid Mart Keuning: ‘Wij zijn het zicht daarop een beetje kwijt.’

Misschien zou de gemeente juist met projecten als het Wernink-terrein de regie weer een beetje in handen kunnen krijgen. Dáár heb je in de praktijk nog eens wat aan.

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Veerle van der Gracht (stagiaire) vgrachtmare@gmail.com Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving M-space Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers• dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Column

Een student uit Aleppo Wat kun je als weerloze burger het beste doen in tijden van crisis, oorlog en ellende? Leren. Mensen hebben dat altijd geweten. Terwijl buiten de laarzen dreunden of de raketten raasden, zaten zij in hun schuilkelder een boek over lineaire algebra of het werk van Hölderlin te bestuderen. Het leidde niet alleen af, het leidde ook op: jullie kunnen wel lawaai maken en lichamen uiteen rijten, maar aan de beschaving bouwen wij verder in ons hoofd.

Leren is een onsterflijk ideaal. De geoloog Salomon Kroonenberg vertelt erover in zijn laatste boek, De binnenplaats van Babel. Kroonenberg - geboren aan de Witte Singel, waar nu veel Leidse talenopleidingen gevestigd zijn - heeft zijn leven lang een fascinatie gehad voor talen en er zich meerdere eigen gemaakt - net als zijn grootvader, die nog als arts in Theresienstadt Russisch aan het leren was.

Is die tijd voorbij? Ik geloof nog steeds in leren op een manier die ik nauwelijks durf te bekennen. Ja, het is naïef. Wanneer iedereen nu maar naar subtiele lezingen zou luisteren over de Indische wandelende tak, kwam het allemaal goed. Wie zou er nog een machinegeweer pakken wanneer hij duizend boeken gelezen had? Maak van de wereld een groot klaslokaal en we lossen met z’n allen al die toestanden rond het klimaat en de radicalisering en onderdrukking en honger wel op.

Eén ding is er in ieder geval veranderd. Voor leerverslaafden als ik, is er inmiddels het internet, waar je boeken kunt lezen, en artikelen, en wetenschapsnieuws kunt volgen, en fora voor collega’s, en lezingen kunt bekijken. Jaren heb ik al doorgebracht achter mijn beeldscherm om dingen te leren. Op mijn sterfbed hoop

ik nog een cursus Roemeens open te slaan.

En dan zijn er sinds een paar jaar de moocs, de massive online open-access courses, waar de Universiteit Leiden ook in investeert: cursussen waarin de colleges grotendeels vervangen zijn door video’s, discussies door online fora en tentamens door online toetsen. Ik heb er de afgelopen maanden een paar gedaan: soms omdat ik een of andere statistische techniek wilde leren die ik ook kon toepassen, vaker omdat er allerlei onderwerpen zijn waar ik meer van wilde weten. Je voelt je op zo’n moocwebsite als een kind in een kinderboekwinkel met een enorme stapel boekenbonnen. Oh, dit wil ik eigenlijk ook nog leren! Ah, daar moet ik ook nog tijd voor vrijmaken!

Ik mag er de komende maanden ook zelf een geven.

De aanmeldingen zijn al begonnen en er is een Facebookgroep waar de toekomstige cursisten toestromen (‘Ik ben 76, woon in Arizona en doe momenteel een cursus Swahili’). Er is bij dat soort cursussen geen plaats voor cynisme. Je kunt het natuurlijk wel even proberen: wat moet de wereld met al dat gepruts aan de menselijke taal? Wat heb je eraan en wie zit erop te wachten?

Dat zijn allemaal vragen die het wel goed doen in de sociëteit, bedrijfskantine of tijdens een Nederlands verjaardagsfeestje, maar die je ineens niet meer goed kunt stellen in zo’n groep, waar zich net een student heeft voorgesteld die al zijn vrije tijd besteedt aan het bestuderen van allerlei vreemde talen; en dat een jonge vrouw blijkt te zijn die nog altijd gevestigd is in Aleppo.

Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie

29 januari 2015 · Mare 3 Mensen

Foto’s Peter Boer

Michiel de Ruyter Uitbuiter Sterrenkundestudent protesteert tegen heldenverering Joris Hanse walgt van de ‘geschiedvervalsing’ in de film Michiel de Ruyter van Roel Reiné. En dus maakt hij lawaai tijdens de wereldpremière. ‘De Ruyter is geen held, maar een schurk.’

Door Sebastiaan van Loosbroek ‘HOLLANDS GLO-RIE! BLOED-HISTO-RIE!’ Joris Hanse (25) schreeuwt maandagavond door een megafoon zo’n zestig demonstranten toe, die uit volle borst meebrullen. Ruim een uur voor aanvang van de première van spektakelfilm Michiel de

Ruyter staan ze op de Rapenburgersluis in Amsterdam. Aan de andere kant van het water bevindt zich Het Scheepvaartmuseum, waar de film straks wordt vertoond.

Volgens actiegroep ‘Michiel de Rover’ deugt dat niet. ‘Het is een historische film, maar wel een eenzijdige’, zegt Hanse, masterstudent sterrenkunde in Leiden.

‘De Ruyter wordt vereerd, terwijl hij de basis heeft gelegd voor de Nederlandse slavenhandel.’

Dat veel historici, inclusief De Ruyters biograaf, dat bestrijden, doet er niet toe. ‘Het maakt het mij niet uit of hij nu zelf wel of niet in slaven heeft gehandeld, het gebeurde dankzij hem. De film doet alsof die geschiedenis niet bestaat.

Zo iemand als held vereren, is voor mij ondenkbaar. Hij is geen held, maar en schurk.’

Vanaf zijn aanwezigheid bij het studentenprotest tegen de langstudeerboete op het Malieveld, in 2011, begon Hanse steeds meer maatschappelijk betrokken te worden.

Hij werd lid van Doorbraak, een

‘linkse organisatie die zich bezighoudt met racisme, kolonialisme en extreemrechts’ en deed mee aan een postercampagne tegen Wilders.

Van zijn medestudenten zijn er maar weinig die politiek actief zijn, zegt hij. ‘Ze zijn wel vaak actief op de studie-of studentenvereniging.

Maar het feit dat er jarenlang geen studentenvakbond is geweest, zegt wel iets over het politieke klimaat in Leiden.’

Vorig jaar werd Hanse opgepakt in Gouda, nog voordat daar de demonstratie tegen Zwarte Piet begon. ‘We stonden alleen maar te wachten, toen een groep politieagenten ons insloot, arresteerde en afvoerde.’ Vier uur lang zat hij in de cel, soms werd hij eruit gehaald voor een verhoor. ‘We wilden alleen maar een T-shirt tonen met “Zwarte Piet niet”. Het was een stil protest.’

In Amsterdam rukken de demonstranten inmiddels op tot Het Scheepvaartmuseum, waar ze de première met lawaai willen verstoren. Een linie politieagenten houdt

hen gescheiden van een groep mariniers die als tegenprotest is komen opdraven en op Facebook heeft gedreigd de demonstranten ‘in het water te gooien’.

‘Drie! Twee! Eén!’ Een paar minuten voordat de film barst er een oorverdovende kakofonie los van fluitjes, alarmen en uitbundig gejoel. Alarmen worden door een versterker afgespeeld. Dan ontstaat er een opstootje. Geschreeuw. Een man raakt in een duwgevecht met een van de organisatoren. ‘Laten we allemaal even kalm blijven’, roept een van de organisatoren door de microfoon zodra de agressor is weggetrokken. ‘We zijn vreedzaam bij elkaar.’ Demonstranten die de straat proberen over te steken om zich pal voor het museum op te stellen, worden door de politie tegengehouden.

Een kwartier houdt het lawaai aan. Dan keert de rust weder. Hanse is tevreden, zegt hij. ‘We zeiden op Facebook dat we uitgingen van honderdvijftig man, maar dan moet je rekenen op de helft.’

Frutti di Mare

Vijf euro voor een dagje diarree Door Petra Meijer ‘In het flesje dat je nu

leegdrinkt, zitten 6,5 miljard bacteriën’, zegt voedingsdeskundige Pauline Staal.

De studenten van Chemisch Dispuut Leiden kijken even bedenkelijk naar het flesje Yakult dat voor hun neus staat, en gieten het dan achterover. ‘Wel klein’, mompelt iemand voorin. ‘Het is ook niet als dorstlesser bedoeld’, zegt Staal. ‘Dan kun je beter water nemen.’

De studenten zijn – strak in pak, in de trein werden de stropdassen uitgedeeld – te gast in de Yakult-fabriek in Almere.

Een stad die voornamelijk bestaat uit industrieterrein, zo hebben de studenten bij aankomst al geconcludeerd. ‘Als je op atoomramp googlet, dan verschijnen er denk ik foto’s van Almere.’

Als Staal de studenten naar voorbeelden van gefermenteerde producten vraagt, klinkt als eerste het woord ‘Bieeerrr!’ door de zaal. De voedingsdeskundige vertelt over melkzuurbacteriën.

Dan nemen de studenten Molecular Science and Technology een kijkje bij het laboratorium. ‘Het werken aan dit soort processen behoort voor chemici zeker tot de mogelijkheden’, zegt Jochem

Christiaansen (21). ‘Twee maanden geleden zijn we ook bij Heineken geweest’, zegt Eva Geschiere, die de activiteit organiseert. ‘En bij Tata Steel’, zegt Didjay Bruggeman (23). ‘Dat was wel heftig.

Overal was heet kokend staal.’

Via een glazen wand is het hele productieproces te volgen. De studenten komen bij een grote buis vol plastic stukjes ter grootte van rijstkorrels. Drie van die korreltjes worden versmolten tot een plastic flesje. Verderop staan hoge doorzichtige buizen, waardoor de plastic flesjes naar boven vliegen.

Waar je ook kijkt, overal is beweging.

Er worden flesjes geperst, gevuld en gedopt. Ze stromen op lopende banden voorbij, worden verpakt, gestapeld en door robotarmen op pallets geladen.

Tot er rode lampjes oplichten en het productieproces stilvalt. ‘Oh nee’, roept Annechien Maas Geesteranus (21) met veel gevoel voor drama. ‘Dit gaat helemaal fout!’ Al snel hebben de studenten door dat een omgevallen flesje de boosdoener is. Beneden op de werkvloer komt een mannetje aangerend. Als hij het flesje weer overeind zet, beginnen de

studenten te juichen. ‘Wat een held, hij moet echt een lintje krijgen’, zegt Hugo Minnee (20). ‘Dit was wel even met de billen knijpen.’

Jurre Keizers analyseert de robots.

‘Kijk, dit is fucking slim. Hij zet de flesjes eerst in alle even banen, en dan alle oneven, want anders zou hij de buitenste banen dubbel moeten vullen.’ Na afloop krijgt iedereen een gevulde koeltas mee in de vorm van een flesje Yakult. Wat opvalt: niemand van de studenten stelt de hamvraag. Want wat had het ook weer voor nut om elke ochtend melkzuurbacteriën achterover te slaan? ‘We mogen geen gezondheidsclaims doen’, zegt Staal desgevraagd.

De studenten zijn bezig met een andere uitdaging: wie durft alle 21 flesjes achter elkaar leeg te drinken? ‘Dan krijg je vijf euro!’ Damy Zwagerman (21) schudt zijn hoofd. ‘Niet slim. Drie jaar geleden had een van de deelnemers op de terugweg in de trein acht flesjes leeg gedronken. Blijkbaar werkt het in die hoeveelheid laxerend.’ De jongen haalt zijn schouders op. ‘Een dagje diarree voor vijf euro: geen slechte deal.’

‘Kijk, dit is fucking slim!’ Foto Sake van Pelt

4 Mare · 29 januari 2015 Nieuws

Cleveringa beste speech De protestrede die de Leidse hoogleraar Rudolph Cleveringa hield op 26 november 1940 is verkozen tot ‘Beste Nederlandse speech aller tijden’. De verkiezing werd georganiseerd door NPOGeschiedenis.nl, het radioprogramma OVT en het tv-programma Speeches. Cleveringa gaf het protestbetoog in plaats van een college nadat zijn Joodse collega Meijers door de Duitsers was ontslagen. De tekst werd vervolgens door studenten verspreid en werd daarmee één van de eerste illegale pamfletten. De rede van Cleveringa werd verkozen uit 42 historische Nederlandse voordrachten van onder meer Aletta Jacobs, Prins Claus en Johan van Oldenbarnevelt. Ruim vijfduizend mensen brachten hun stem uit, waarbij 36 procent koos voor Cleveringa.

‘Te makkelijk met geld gesmeten’ Raad ergert zich aan ICT-beleid

Damesakkoord Minister Jet Bussenmaker van Onderwijs en haar Vlaamse collega Hilde Crevits hebben een damesakkoord gesloten. Er studeren volgens DUO nu al 3413 Nederlandse studenten in België. De Vlaamse overheid vreest dat dit aantal door de invoering van het leenstelsel sterk zal toenemen. Daarom brengt het akkoord de studentenmobiliteit in Nederland en Vlaanderen in kaart. Volgens een woordvoerder van Bussemaker heeft het akkoord verder betrekking op het aanmoedigen van studeren in het buitenland en het delen van ervaringen over selectie en matching van studenten. Ook gaan Nederland en Vlaanderen elkaar beter op de hoogte houden van beleidsveranderingen zoals de afschaffing van de basisbeurs. ‘Vlaanderen vindt het prima dat er meer Nederlandse studenten naar Vlaanderen komen, maar wel zolang dit inhoudelijk gemotiveerd is en niet om financiële redenen.’

Meer downloads Bezoekers van het Leidse Repositorium, de open access-databank van de universiteit, hebben in 2014 meer dan 3,2 miljoen boeken en artikelen gedownload. Dat is 25 procent meer dan het jaar ervoor. Het meest gedownloade werk is overigens niet van de Universiteit Leiden zelf, maar van het nauw verbonden African Studies Centre. Het boek Fundamentals of human resource management. Emerging experiences from Africa van bestuurskundige Josephat Itika was goed voor bijna 64.000 downloads.

Onder de echt Leidse toppers valt een verhandeling over Koreaanse popmuziek van historicus William Tuk op: meer dan twaalfduizend downloads voor een masterscriptie.

Wetenschapsagenda Beatrice de Graaf en Alexander Rinnooy Kan zijn samen benoemd tot voorzitter van de Nationale Wetenschapsagenda.

Dat is een onderdeel van de Wetenschapsvisie voor de komende tien jaar, die onderwijsminister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker afgelopen november presenteerden. Sommige wetenschappers uitten destijds direct hun zorgen, bijvoorbeeld over de toenemende inspraak die burgers zouden krijgen bij het bepalen van de agenda.

Rectificatie Vorige week schreef Mare (‘Jet geht los!

Hoe zat het ook alweer?’) dat uitlopende bachelorstudenten die hun vierde jaar studiefinanciering al hadden opgemaakt, en pas vanaf 1 september 2015 aan een master beginnen, straks één jaar moeten terugbetalen, vanwege het leenstelsel. Dat klopt niet: wie al een vierde jaar studiefinanciering heeft opgemaakt tijdens een uitloopjaar heeft mazzel: dat wordt omgezet in een gift als je binnen tien jaar een master­ diploma haalt. Het geldt als je in 20112012 begon aan je bachelor en dit collegejaar je vierde jaar basisbeurs voor een bachelor in plaats van een master gebruikt.

De universiteitsraad maakt zich zorgen om de slechte planning en de hoge kosten van universitaire ICT-projecten. ‘Alsof er bewust te laag wordt aanbesteed.’

Vooral de gemaakte kosten voor de nieuwe universiteitswebsite lopen uit de hand, bleek tijdens de raadsvergadering waar de ICT-projectenkalender voor 2015 werd besproken.

Sander van Diepen van studentenpartij BeP en voorzitter van de raadscommissie financiën en huisvesting stelde tijdens de vergadering Door Vincent Bongers

dat de universitaire ICT-projecten de landelijke trend volgen.

‘Helaas vormt de universiteit geen uitzondering op het maken van veel te hoge kosten en het oplopen van gigantische vertragingen die blijkbaar normaal zijn in de ICT-wereld.

Er wordt veel te makkelijk extra geld gesmeten naar een project dat de begroting overschrijdt.’

Jantine Brussee van promovendipartij PhDoc: ‘Het college lijkt ook niet altijd op de hoogte van de projecten die lopen.’

De ontwikkeling van de nieuwe universitaire website kwam aan bod. Van Diepen: ‘In de planning

staat dat de site 650.000 euro gaat kosten, maar tijdens de commissievergadering vertelde de ambtenaar dat dat twee miljoen euro is. Dat is nogal een verschil. Ik vraag me af hoe serieus we die planning eigenlijk kunnen nemen. We willen weten van het college hoe dat zit.’

Marc Hogenhuis van studentenpartij LVS: ‘Het lijkt er haast wel op dat de projecten bewust tegen een laag bedrag worden aanbesteed.

De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de in ICT gespecialiseerde ambtenaren.’

Daar was Joost Augusteijn van personeelspartij AbvaKabo het niet

mee eens. ‘Het is juist het college dat moet bepalen of een ambtenaar zijn werk wel of niet goed heeft gedaan en of bedrijven beloofde diensten hebben geleverd. De schouders ophalen en zeggen dat “het in de ICT-wereld normaal is dat iets twee keer zo duur wordt” - zoals vice-collegevoorzitter Willem te Beest eerder in deze raad zei over Usis - is niet acceptabel. We moeten wel van fouten leren.’

De raad stelt voor dat een extern en onafhankelijk team grote ICTprojecten beoordeelt en het college adviseert op begrote kosten, planning en eventuele uitbestedingen.

Decaan Den Haag naar Leeuwarden Jouke de Vries, decaan van de faculteit Campus Den Haag, vertrekt per 1 mei naar Leeuwarden.

‘Er kwam een aantrekkelijk aanbod van de Rijksuniversiteit Groningen, om daar hoogleraar governance and public policy te worden, én meteen ook decaan van de elfde faculteit, die gevestigd is in Leeuwarden’, zegt De Vries.

‘Het idee van een Universiteit van het Noorden vind ik een mooi idee.’

Hij gaat dus weer een relatief nieuwe faculteit leiden, in een andere stad dan waar de universiteit oorspronkelijk gevestigd is. ‘Ik spring in Leeuwarden niet door dezelfde hoepel, maar de kennis die ik in Den Haag heb opgedaan komt goed uit’, zegt hij. ‘In Den Haag was er niets toen ik er begon. De faculteit hebben we echt vanaf een nulpunt opgebouwd.

In Leeuwarden zijn al vijf opleidingen gevestigd. De Rijksuniversiteit Groningen wil er in elk geval nog vijf

bij. De vraagstukken zijn wel heel anders. Den Haag presenteert zichzelf als capital of the world. In Leeuwarden draait het meer om lokale onderwerpen, die ook internationaal interessant zijn, zoals water en energie.

De meeste tijd zal ik in Leeuwarden doorbrengen, vlakbij het station, bij de ingang van de oude binnenstad.

Leeuwarden is bovendien uitgeroepen tot Europese Culturele Hoofdstad van 2018.’ De Vries groeide zelf op in Friesland. ‘Wel helemaal aan de

andere kant van de provincie hoor.’

Toch moest hij even over het aanbod nadenken. ‘Het was een moeilijk besluit. Ik heb na mijn promotie in Amsterdam dertig jaar voor de Universiteit Leiden gewerkt en voel me er als een vis in het water.’

Over zijn opvolging is nog niets bekend. ‘Maar het moet natuurlijk wel gebeuren.’ De faculteiten en instituten van de Campus Den Haag zullen zich daar de komende tijd over buigen. MVW

Onoverwinnelijk verlangen om alles te begrijpen > Vervolg van de voorpagina Icke: ‘Het kwam precies overeen met wat natuurkundige Jacob Bekenstein al vermoedde, op grond van een betrekkelijk eenvoudige gedachtegang.

Hawking heeft briljant rekenwerk gedaan, maar wat mij betreft heeft hij nooit voldoende credit gegeven aan Bekenstein voor de imaginaire stap die aan zijn werk vooraf ging.’ Máár, benadrukt Icke: ‘Hawking is een authentieke held, die de dreiging van de dood op manhaftige wijze tegemoet trad. Op deze manier leven komt voort uit een onoverwinnelijk verlangen om het universum te begrijpen.’

Ook theoretisch natuurkundige prof. Jan Zaanen heeft grote lof. ‘Hij heeft dingen neergelegd die er echt toe doen, en die relevant zijn voor mijn huidige werk.’ Zaanen beschrijft het gedrag van elektronen in bepaalde metaalverbindingen met behulp van een specifiek stukje snaartheorie, waarin ook zwarte gaten voorkomen, en won daarmee de Spinozapremie.

‘In 2010 gaf ik een praatje in Cambridge’, vertelt hij. ‘Ineens zwiepten de deuren open, en werd Hawking naar binnen gereden. Heel interessant: elke keer als mijn praatje bij een theoretisch natuurkundige climax kwam, begon zijn verpleegster

te giechelen. Het was alsof ze een telepathische band met Hawking had.’

‘Die hele generatie wetenschappers vindt het geweldig wat wij nu aan het doen zijn. Het theoretisch onderzoek naar zwarte gaten was na de jaren zeventig op z’n gat geland; er gebeurde vrij weinig. Sinds de eeuwwisseling zit het weer in een versnelling, mede dankzij de ideeën van de Nederlandse Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft. Als je die toepast in de snaartheorie, wordt de Hawkingstraling ineens veel spannender: het bestaat uit allerlei nieuwe vormen van materie, en zwarte gaten worden juist extreem harig.’

Tenminste: in theorie. ‘Wat we uitrekenen, lijkt sprekend op wat andere natuurkundigen zien. Of het ook hetzelfde is, laat zich moeilijker bewijzen. We hebben veel feiten, maar we begrijpen weinig. We hebben echter goede hoop dat de snaartheorie de uitleg aan het leveren is. Volgens mijn gevoel is dit soort onderzoek waar het aan het gebeuren is, nu. Maar of dat ook klopt, is misschien pas over honderd jaar duidelijk.’ BB The Theory of Everything draait in het Kijkhuis. Zie onze filmagenda op pagina 11.

29 januari 2015 · Mare 5 Nieuws

Gaat omstreden huisbaas failliet?

Studentenhuizen mogelijk verkocht, maar ‘huurders staan niet zomaar op straat’ De ‘thans door u bewoonde woning’ komt spoedig in de open­ bare verkoop, luidde de boodschap die vorige maand door brieven­ bussen viel in de panden van de Leidse verhuurder Zaalberg.

Door Veerle van der Gracht en Marleen van Wesel De huisbaas heeft een

slechte naam onder Leidse studenten. Eerder klaagden bewoners al in Mare dat ze via het huurcontract verboden werden naar de huurcommissie te stappen. Afgelopen zomer startte een van de huurders, Mike van Doorn, een Facebookactie te-

gen Zaalberg wegens achterstallig onderhoud.

‘We denken dat hij failliet is’, zegt Van Doorn, die met onder meer studenten op kamers woont. Artikel 3:268 van het Burgerlijk Wetboek, waarnaar de brief verwees, wijst namelijk op hypotheekproblemen.

‘Er is totaal niets van waar’, reageert Zaalberg zelf. Dat zijn huurders een brief ontvingen, verklaart hij als volgt: ‘Ik heb wat problemen gehad. Iemand heeft brieven zitten sturen. Het is allemaal een storm in een glas water. Er is niets aan de hand.’

‘De executieveiling is vooralsnog wél aangezegd’, zegt notaris Kirsten

Prick, die de brief namens de WestlandUtrecht Bank verstuurde. ‘Het is altijd de vraag of het werkelijk doorgaat. Dat is aan de bank.’ Wanneer een verhuurder een kwestie met de bank nog weet op te lossen, hoeft de veiling namelijk niet door te gaan.

Van Doorn en zijn huisgenoten hebben daar nog geen verlossend bericht over gehad. Veel zorgen maken ze zich desondanks niet. ‘Als Zaalberg niets regelt met de bank, zal er een nieuwe eigenaar komen. Die moet óf akkoord gaan met onze huurovereenkomsten, óf ons uitkopen.’

Prick bevestigt dat het na een verkoop aan de nieuwe eigenaar is,

wat er met de huidige bewoners gebeurt. ‘Het hangt af van wat er in de hypotheekakte staat, of er een huurbeding is opgenomen. Maar de huurders staan niet zomaar op straat. Het moet altijd eerst langs de rechter.’

Jurist Bart Bernard van het Juridisch Loket vertelt daarentegen: ‘In principe is de bank eigenaar van de huizen en mag hij die volgens artikel 3:268 verkopen zonder tussenkomst van de rechter.’ Als Zaalberg niet op tijd betaalt, raadt Bernard de studenten aan om langs Het Juridisch Loket te gaan. ‘Je moet dan naar een kortgedingrechter, omdat je als huurder benadeeld bent.’

Voorlopig hebben Van Doorn en zijn huisgenoten in elk geval besloten om geen huur meer te betalen.

‘Anders zien we onze borg straks niet meer terug.’

De Facebookactie leek aanvankelijk effectief, zegt hij. ‘Sindsdien is er wel wat opgeknapt. In december stuurde hij een klusjesman die kwam schilderen. Maar na een lekkage in de badkamer in de zomer, zit er nog steeds een gat. De keukenmuur is nog altijd beschimmeld en sinds kort lekt het in de kamer van mijn buurman, vlakbij z’n lamp. De klusjesman hebben we heel januari nog niet gezien en het schilderwerk is nog niet klaar.’

Toch geen stufi-uitweg Vorige week berichtte Mare nog over een manier om onder het leenstelsel uit te komen. Maar die uitweg bestaat niet, zegt de woordvoerder van de minister onderwijsminister Jet Bussemaker.

Het leenstelsel gaat definitief in op 1 september. Ook studiefinanciering aanvragen voor je master gaat dan niet meer. Sommige studies kennen echter maandelijkse inschrijvingsmomenten. Derdejaars die dus herkansingen weten te voorkomen en opschieten met hun scriptie, zouden kunnen proberen om al op 1 augustus ingeschreven te staan voor hun master.

In Leiden zou het gaan om geneeskunde, biomedische wetenschappen en een aantal opleidingen binnen wiskunde en natuurwetenschappen.

Volgens Job Slok, woordvoerder van onderwijsminister Jet Bussemaker, is deze sluiproute naar het laatste restje basisbeurs echter wettelijk onbegaanbaar. ‘Voor de wet zijn er maar twee officiële startmomenten: op de eerste van de maand waarin het onderwijsprogramma start. En dat is in februari en september’, laat hij weten.

De meeste Leidse opleidingen werken sowieso maar met twee inschrijvingsmomenten per jaar.

Maar voor sommige studies staan er wel degelijk maandelijkse inschrijvingsmomenten in de zogenoemde OERen. Dat zijn de Onderwijs- en Examenregelingen. Faculteitsbestu-

ren hebben daarin de belangrijkste rechten en plichten van studenten vastgesteld. Met die ruimere inschrijvingsmomenten kunnen bijvoorbeeld geneeskundestudenten gemakkelijk wat eerder of later dan 1 september of 1 februari met hun coschappen beginnen. Verschillende universiteiten, zoals die van Delft, Eindhoven en Twente, hanteren zelfs universiteitsbreed maandelijkse inschrijvingsmomenten.

Derdejaarsstudenten van de betreffende studies zouden handig van die regel gebruik kunnen maken, als ze zouden opschieten met hun bachelor. Met een masterinschrijving voor 1 augustus zouden ze nog net onder de basisbeurs vallen. Maar zo werkt het dus helaas niet, volgens Slok. ‘Het gaat om de reguliere onderwijsprogramma’s en die beginnen pas op 1 september. Een aantal universiteiten had dat verkeerd begrepen. Die worden nu gebeld door het ministerie.’

De hardwerkende derdejaars lijken dus pech te hebben. Maandelijkse inschrijfmomenten zijn dan weliswaar opgenomen in de OERen, maar die zouden moeten voldoen aan de Wet op het Hoger Onderwijs (WHW).

Dat maakte minister Bussemaker bijvoorbeeld duidelijk toen ze vorig jaar de tentamenboete verbood. De Leidse rechtenfaculteit wilde toen inschrijfkosten opleggen, via de OERen, aan studenten die zich heel laat inschreven voor tentamens. MvW

‘Ik kan dit journalistiek niet aan’ Dinsdagochtend heeft de politie een hennepkwekerij opgerold in een monumentaal pand op Langebrug 79.

De sterke wietlucht is door de hele straat nog te ruiken. Binnen laat een politieagent zien hoe er in een kamer waarvan de ingang is verborgen achter een kast, tientallen hennepplanten staan. Hij wijst naar de lampen en afzuiginstallatie. ‘De stroom is vaak niet veilig aangesloten. Dan kan er brand ontstaan. Maar ik denk dat jij wel een fotootje wil?’

Terwijl agenten lampen en elektriciteitskabels in busjes laden en alle

planten verpulveren, heeft studente Dieneke Boer, die een paar huizen verderop woont, andere zorgen.

Diverse regionale nieuwssites hebben die ochtend meteen gemeld dat het drugspand een studentenhuis zou zijn. En bij die berichten staat telkens de foto van haar woning met drie voor de deur geparkeerde politiebusjes.

‘Nu lijkt het net alsof wij het zijn’, zegt Boer, die eerder een opleiding journalistiek voltooide en nu Engels studeert. ‘Ja sorry hoor, maar ik kan dit journalistiek niet aan!’

Boer heeft dichtbij.nl en sleutelstad.nl gebeld om navraag te doen.

‘Ze zeggen er dat de is kamer ingericht als een studentenkamer, maar dat kan absoluut niet. We hebben er nog nooit studenten gezien en het ziet er veel te netjes uit.’

Tot haar opluchting heeft dichtbij.nl de foto weggehaald en voegde sleutelstad.nl het correcte huisnummer toe.

Boer: ‘Er zijn echt amper studentenhuizen in de straat, namelijk twee. Wij zouden als eerste worden aangekeken. We hebben juist een hele goede band met de buurt.’ De bovenbuurvrouw van de hennepkwekerij bevestigt dit: ‘Ik heb helemaal nooit last van studenten.’ VVDG

‘Torn niet aan geldigheid tentamens’ De universiteitsraad houdt vast aan een minimale geldigheidsduur van vier jaar van tentamens.

Dat bleek tijdens de raadsvergadering maandag waar de Onderwijs en examenregelingen (OERen) voor het collegejaar 2015-2016 werden besproken. Aan de geldigheidsduur mogen dan ook geen aanvullende voorwaarden worden verbonden.

Er is echter een heel heikel punt.

De faculteit rechten wil nog een jaar de controversiële vierjaarstermijn hanteren. Deze termijn houdt in dat de cijfers vervallen van studenten

die langer dan vier jaar doen over hun bachelor. Het gevolg hiervan is dat deze studenten de vakken uit het tweede en derde jaar opnieuw moeten behalen. Dat houdt in dat ze niet verder kunnen met de studie.

Rechten stopt met de termijn omdat de BSA in het tweede jaar is ingevoerd. Maar de bachelors die in 2012 begonnen vallen nog niet onder die nieuwe regeling. Rechten heeft dan ook bij het college gevraagd om een jaar verlenging. De raad was tegen deze verlenging, het college ging toch akkoord.

Nu keert dezelfde discussie terug

en het is de vraag of de raad haar hakken in het zand zet en zich blijft verzetten tegen de termijn. ‘Ik wil gewoon dat een tentamen minimaal vier jaar geldig is’, aldus Mahamed Xasan van studentenpartij LVS. ‘De geldigheid van een tentamen mag niet gekoppeld zijn aan een inschrijfdatum. Het moet een individuele geldigheid hebben en we willen niet dat daaraan wordt getornd.’

Aan de telefoon geeft hij meer uitleg: ‘Het draait wat mij betreft niet eens zozeer om de aflopende vierjaarstermijnregeling van rechten. We geven nu een signaal af aan rechten

en andere faculteiten dat het afgelopen moet zijn met aanpassingen van de geldigheidsduur.’

‘Het is de vraag of we voor een uitzondering voor nog een jaar een negatief advies geven over de OERen’, zegt Gwen Wolters van personeelspartij UB. ‘Dat moet zich maandag in de discussie met het college nog uitkristalliseren.’

De raad vindt een ander artikel in de OERen ook problematisch. Faculteiten mogen studenten verplichten gebruik te maken van de eerste tentamenmogelijkheid. Doen studenten dat niet dan mogen ze niet herkansen.

De raad wil dat studenten de ruimte krijgen om de eerste tentamenmogelijkheid over te slaan. Mark Bakker van studentenpartij BeP: ‘Deze regel is te streng. Wij vrezen dat de meeste opleidingen gebruik gaan maken van deze mogelijkheid.’

‘Het is een regeling om studenten sneller te laten studeren’, zei Joost Augusteijn van personeelspartij AbvaKabo. ‘Maar het is mogelijk dat studenten juist hierdoor vertraging oplopen. De tentamens komen steeds dichter op elkaar te liggen en dan kan het handig zijn om er een paar op een ander moment te doen.’ VB

6

Mare · 29 januari 2015

Achtergrond

De hele wereld onder Waarom investeert de universiteit voor 1,4 miljoen in moocs?

Geïnteresseerden van over de hele wereld konden afgelopen jaar gratis aanschuiven bij vijf digitale collegereeksen. De komende twee jaar investeert de universiteit bijna anderhalf miljoen euro in de zogeheten moocs. Een uitkomst, of een prijzig visitekaartje?

DOOR PETRA MEIJER ‘Anderhalf jaar geleden was ik de guinea pig van de universiteit’, zegt hoogleraar Europees recht Stefaan van den Bogaert. Hij was de eerste Leidse docent die een mooc maakte, een massive online open course. ‘Alles was nieuw en het was ontzettend veel werk. Maar als je op het forum ziet dat mensen uit Australië met mensen uit India en Kameroen over het Europees recht discussiëren, dan weet je dat je met iets bijzonders bezig bent.’

‘We hadden ineens drie keer zoveel inschrijvingen als de hele universiteit’, zegt hoogleraar (contra-)terrorisme

Edwin Bakker, die ook een mooc verzorgde.

‘Een foutje maken is er niet meer bij, want dan regent het e-mails.’ Van den Bogaert: ‘Het dwingt je om je eigen lesmethode nog eens onder de loep te nemen. Er is no room for error. Het moet er klets-boem-pats op staan.’

‘Moocs zijn belangrijk voor het ontwikkelen van online learning’, zegt vicerector Simone Buitendijk. ‘Het levert naamsbekendheid op en geeft ons de kans om ons te profileren op de gebieden waarin wij uitblinken, terwijl we de hele wereld onderwijzen. Maar de ontwikkeling van online cursussen is ook belangrijk voor onze eigen studenten. Binnen spocs (small private online courses) krijgen ze de kans om met studenten vanuit de hele wereld samen te werken. Daarnaast wordt veel materiaal ook in het reguliere onderwijs gebruikt. Studenten kijken naar de filmpjes wanneer het hen uitkomt, en tijdens de colleges is er de gelegenheid om dieper

op de stof in te gaan.’

Hoogleraar islam in de westerse wereld Maurits Berger gaf zo’n spoc op masterniveau. ‘Ik ben van het krijt en een bord, eigenlijk hoef ik die moderne rommel niet.

Maar het biedt mogelijkheden. Ik wil niet nog meer werk, een online cursus moet mijn leven makkelijker maken. Het materiaal dat ik nu maak, kan ik volgende jaren opnieuw gebruiken. Dat scheelt in de toekomst tijd.’

Docenten moeten zich afvragen wat een online cursus kan opleveren, zegt hij. ‘Papyrologen die maar drie studenten hebben, kunnen studenten uit het buitenland aantrekken. Als je een grote groep brave Nederlandse studenten hebt, is het goed voor ze om eens met Iraniërs of Chinezen van gedachten te wisselen. Mijn doel was om studenten van

buiten onderzoek voor mij te laten doen. Ik kreeg geen onderzoeksgeld, maar in plaats van drie promovendi heb ik nu twintig masterstudenten die voor mij onderzoek in het buitenland doen. Ik leid ze eerst op, om ze vervolgens het veld in te sturen.’

Van zijn tweede spoc maakte hij helemaal een groot experiment: hij liet zijn studenten een documentaire maken in plaats van een paper schrijven. ‘Een Braziliaanse student maakt een documentaire over de Islamitische Raad in Brazilië. Een Russische studente filmde een lokale moslimgemeenschap in Rusland. Zij zijn mijn oren en ogen in het buitenland.’

Bakker: ‘Wij vragen deelnemers bijvoorbeeld of ze bang zijn voor terrorisme. Dat levert een enorme database op.’ Ook hoog-

Edward M. Roche (62) Uit: New York Baan: Internet Governance Forum, Verenigde Naties Volgde: Introduction into European Law ‘Ik wilde besparen op dure studieboeken. Ik vind het onbegrijpelijk dat er veel geld moet worden betaald voor boeken over eeuwenoude vakgebieden zoals wiskunde. Die kennis moet voor iedereen toegankelijk zijn.’

‘Voor mijn werk bij het Internet Governance Forum, een onderdeel van de Verenigde Naties in Genève was Introduction into European Law essentieel bij het onderzoeken van regelgeving rond internetrecht. Het heeft ook te maken met het niveau. Ik volg al tien jaar online colleges en de Leidse mooc was zwaarder. Het was uitdagender op een goede manier: je moest er echt voor studeren. Met 15.000 tot 20.000 mensen dezelfde cursus volgen geeft een nieuwe, frisse kijk op de manier waarop studies zijn ingericht.

De manier waarop je met studiegenoten kan communiceren is bij moocs vergelijkbaar met sociale media. Je kunt aantekeningen krijgen van medestudenten aan de andere kant van de wereld. Maar er zijn ook nadelen: een groot deel van de cursisten valt af. Maar zelfs als één procent wel slaagt, zijn dat altijd nog meer mensen dan in een gemiddelde collegezaal zitten.’

Valeria H. Reyes Uit: Tampico, Mexico Baan: Milieutechnicus Volgde: Introduction into European Law, Terrorism & Counterterrorism: Theory and Practice, The Changing Global Order ‘Bij eerdere moocs haakte ik vaak halverwege af en begon ik weer met een nieuwe. De Leidse mooc Introduction into European Law was de eerste die ik succesvol afsloot, niet alleen omdat de inhoud me aansprak, maar ook omdat er veel interactie tussen studenten mogelijk is. Tijdens de cursus heb ik een studiegroep gemaakt, het leuke daarvan is dat je samen kunt studeren met mensen van over de hele wereld. Zo was er een Whatsapp- en Facebookgroep met daarin mensen uit onder andere Griekenland, Mexico, Zuid-Afrika en de VS. Op alles uit de cursus kan commentaar worden geleverd. Overigens mogen online hulpmiddelen nog wel meer worden ingezet. Omdat ik van alle studenten het meest actief was op het forum bij Terrorism and Counterterrorism: Theory and Practice, werd me gevraagd community teaching assistant te worden. Ik help het forum bij te houden en beantwoord vragen over de cursus. Zoiets doe ik nu ook bij de mooc The Changing Global Order. Het is best een uitdaging: ook omdat in de stad waar ik woon, er namelijk geen dag voorbijgaat zonder drugsgerelateerde schietpartijen. Dankzij de moocs zie ik nu fouten die de Mexicaanse regering maakt in de strijd tegen drugskartels die ik eerst niet zag.’

Roy Namgera (38)

Uit: Mbezi, Dar es Salaam, Tanzania Baan: Fellowship bij Unesco in Polen, geolo aan een project bij Uranium One in Tanzania Volgde: Wheels of Metals: Urban Mining for

‘Ik ging op internet op zoek naar informatie d lig kwam ik de mooc Wheels of Metals tege volgd heb. Ik was gefascineerd door de colle gingen. Ik heb veel nieuwe ideeën gekrege mijn werk beter te doen. Er had wel iets die dat miste ik wel. Een volgende mooc die ik Universiteit Leiden zijn. Eigenlijk wacht ik op met mijn vakgebied te maken heeft. Het lief weer terug ga naar Tanzania.’

29 januari 2015 · Mare

erwijzen leraar klinische en experimentele anatomie Marco de Ruiter die met 3D-beelden doceert over buik en bekken, laat ‘de massa’ een flinke hoeveelheid werk verzetten. ‘We laten de deelnemers “plakjes” van het lichaam labelen in speciale tekenprogramma’s. Daarmee kunnen we in de toekomst 3D-reconstructies maken. Daarnaast hopen we via deze mooc inzicht te krijgen in hoe studenten leren. Wat werkt? Wanneer haken ze af?’

Dat is volgens online onderwijs-expert Marja Verstelle bij het Centre for Innovation precies waar het bij moocs om moet draaien.

‘Ze zijn een aanjager voor onderwijsinnovatie. Het brengt docenten op nieuwe ideeën.’

‘Hoorcolleges zijn eigenlijk maar armoedig’, zegt hoogleraar taalwetenschap Marc van Oostendorp. ‘Je kunt een grote groep stu-

oog bij Bharat Gold Mines Limited en werkt a r a Circular Economy

die met mijn werk te maken heeft. Toevalen. Dit was ook de eerste mooc die ik geeges, die vooral over recycling van metalen en over recycling die mij kunnen helpen eper op de stof ingegaan mogen worden, wil volgen, zal er zeker weer één van de p dit moment op een mooc die wederom fst wil ik die dan volgen voor ik begin april

denten niet individueel behandelen, dus ga je voor een zaal staan en tegen ze praten. Moocs zijn ook massaal, maar je kunt de interactiviteit verbeteren. Ik heb mijn filmpjes opgenomen met twee studenten, maar gebruik ook sprekers van zes verschillende talen.’

Verstelle: ‘Online cursussen zullen het reguliere onderwijs nooit vervangen. Maar naar aanleiding van onze ervaringen met online learning wordt er nu per faculteit een strategie geformuleerd. De herinrichting van het gebouw van Rechten bijvoorbeeld. Willen we nog steeds zulke grote zalen, of kunnen studenten straks thuis filmpjes kijken?

Als het onderwijs interactiever wordt, heb je misschien draaibaar meubilair nodig zodat je makkelijk in groepjes kunt werken.’

De vijf Leidse moocs zijn inmiddels door

200.000 deelnemers uit 186 verschillende landen gevolgd. In totaal werden er ruim achtduizend certificaten uitgereikt. Zo’n certificaat kost de deelnemers ongeveer vijftig dollar. De komende twee jaar investeert de universiteit 1,4 miljoen euro. Zeven nieuwe cursussen zijn al in de maak.

Of dat ook tot meer inschrijvingen zal leiden, kan Buitendijk niet zeggen. ‘We hebben wel wat anekdotisch bewijs. Een Amerikaanse student die voor een Leidse master koos na het volgen van onze mooc over Europees recht bijvoorbeeld.’ Maar zolang het niet duidelijk is of de online cursussen tot meer inschrijvingen leiden, zijn ze wel een prijzig visitekaartje. Het ontwikkelen van een mooc kost zo’n zestigduizend euro, grofweg het jaarsalaris van een beginnend docent.

Verstelle sluit betaalde varianten niet uit.

‘Dat zijn we nu aan het onderzoeken. Je kunt je voorstellen dat je in de toekomst wat exclusievere cursussen ontwikkelt, waarbij je een kleine bijdrage vraagt aan een grote groep mensen.’ Ook

Bakker ziet dat wel zitten. ‘Ik denk dan aan online masters met een of twee weken summer- of winterschool. Het klinkt misschien Amerikaans en dromerig, maar ik geloof dat we met online cursussen een enorme markt kunnen bedienen: denk eens aan Afrika of India.’

‘Mocht het naar betaalde vormen gaan, dan doe ik in elk geval niet meer mee’, zegt Marc van Oostendorp. ‘We zijn een kennisinstelling en geven van oudsher al veel kennis weg, daar is niets mis mee.’ Berger vindt dat niet realistisch. ‘Je hebt de onderwijscommunisten: onderwijs moet gratis zijn voor iedereen. Ik geloof zelf meer in een ruilmodel. Het is veel werk, maar het levert ook iets op. Je kunt geen twintig essays nakijken enkel en alleen omdat het leuk is.’

Toch vond hij dat zijn spoc wel goedkoper kon, en hij besloot om zelf een lowbudgetversie te maken. ‘Het hoeft geen bakken geld te kosten. In mijn kantoor staan wat lampen opgesteld en ik film met mijn eigen laptop.’

Hij geeft toe dat dat af en toe tot technisch gedoe leidde. ‘Vooral Google Hangout was een ramp. Maar dat was mijn eigen domme schuld. Ik wilde het allemaal zelf doen.’

Iva Vukusic (33) Uit: Zagreb Baan: Researcher bij Sense News Agency, op het gebied van mensenrechten en oorlogsmisdaden Volgde: Introduction into European Law, The Changing Global Order, Terrorism & Counterterrorism: Comparing Theory and Practice

Andris Krastiņš (30) Uit: Letland Baan: Ministerie van Buitenlandse Zaken in Letland, afdeling Internationaal Recht Volgde: The Changing Global Order (afgerond), Introduction into European Law (niet afgerond), Terrorism & Counterterrorism: Theory and Practice (niet afgerond) ‘Mijn eerste Leidse mooc, Introduction into European Law, heb ik door tijdsgebrek niet afgemaakt. Daarna ben ik begonnen met The Changing Global Order. Ik vraag ook een certificaat aan, dan kan ik ze op mijn cv zetten. Het is voor mij makkelijker beleidsmedewerkers te begrijpen, wat zij willen en wat hun redenaties zijn.

Uiteindelijk heb ik meer aan de mooc gehad dan ik vooraf dacht. Maar behalve uit professionele interesse kies ik ook moocs om me te verdiepen in andere onderwerpen. Omdat ik veel vrienden heb op de biologiefaculteit van de universiteit in Riga volg ik nu ook een biologiemooc.

‘In Leiden zit alles heel professioneel in elkaar. Wat ik aan andere universiteiten heb gevolgd was vaak meer bij elkaar geraapte informatie. Ook het forum was fijn: discussiëren met medestudenten en feedback krijgen van de professor. Je kunt studeren wat, waar en wanneer je maar wil.’

‘Een collega raadde het me aan in de lente van 2013. Het weer was slecht, een goede reden om het meteen uit te proberen. Ik ben begonnen met internationaal recht, een paar maanden later volgde de eerste Leidse cursus: Introduction into European Law. Inmiddels ben ik bezig met mijn dertiende, over politieke filosofie. De cursussen hebben allemaal raakvlakken met mijn werk, mensenrechten. Moocs hebben geen directe impact op het werk dat ik doe, daarvoor gaan ze niet diep genoeg in op onderwerpen.

Ik volg ze vooral om algemene kennis op te doen en mijn geheugen op te frissen. De meeste moocs van andere universiteiten zitten op propedeuseniveau, bij Leidse moocs ligt het niveau hoger. Introduction to European Law zat bomvol informatie die in een korte tijd voorbij komt. Een probleem dat je bij alle moocs ziet, is het hoge aantal studenten. Samen zorgen die voor een berg aan content en commentaar die lang niet altijd van goede kwaliteit is. Maar ik kan geen andere manier bedenken om in contact te komen met zoveel mensen die hetzelfde onderwerp interessant vinden.

Dat zorgt voor de democratisering van kennis.’

DOOR GABE KRAMER

7

8 Mare · 29 januari 2015 Advertentie

Language courses ▪ January – June 2015 Eager to improve your language proficiency? The Academic Language Centre offers a wide range of practical language courses. Unsure about your starting level? You can take a free entry test through our website or at the Language Centre. Please note that dates and times may be subject to change. Check our website for the latest information.

Starting in February 2015 English English 2: Wednesday 16.15-18 hrs English 3: Wednesday 13.15-15 hrs English 4: Tuesday 16.15-18 hrs English 4: Thursday 16.15-18 hrs English 4: Friday 12.15-14 hrs English 5: Tuesday 18.15-20 hrs English 5: Wednesday 18.15-20 hrs English 5: Thursday 13.15-15 hrs English 5: Friday 14.15-16 hrs English 6: Tuesday 20.15-22 hrs English 6: Thursday 18.15-20 hrs Academic English for Students English for Academic Purposes: Thursday 16.15-18 hrs EAP - Writing for Students: Monday 15.15-17 hrs Academic English for LU Employees Presentations in English: Friday 10.15-13 hrs Writing Academic English: Wednesday 14.15-17 hrs Professional English Business English Upper Intermediate: Thursday 20.15-22 hrs Business English Advanced Thursday 9.15-11 hrs

French French 1: Wednesday 20.15-22 hrs French 2: Monday 18.15-20 hrs French 3: Thursday 20.15-22 hrs French 4: Tuesday 18.15-20 hrs French 5: Thursday 18.15-20 hrs French 6: Wednesday 18.15-20 hrs Italian Italian 1: Tuesday 20.15-22 hrs Italian 2: Monday 20.15-22 hrs Italian 3: Tuesday 18.15-20 hrs Italian 6: Monday 18.15-20 hrs Conversation B1: Monday 18.15-20 hrs Conversation B2: Tuesday 20.15-22 hrs Spanish Spanish 1: Monday 18.15-20 hrs Spanish 1: Wednesday 20.15-22 hrs Spanish 2: Monday 20.15-22 hrs Spanish 2: Wednesday 20.15-22 hrs Spanish 3: Tuesday 18.15-20 hrs Spanish 4: Wednesday 18.15-20 hrs Spanish 5: Tuesday 20.15-22 hrs Spanish 6: Thursday 20.15-22 hrs Conversation: Wednesday 20.15-22 hrs German German 1: Thursday 18.15-20 hrs German 2: Thursday 20.15-22 hrs German 3: Tuesday 20.15-22 hrs

Arabic Arabic 1: Monday 18.15-20 hrs Arabic 1: Tuesday 18.15-20 hrs Arabic 2: Monday 20.15-22 hrs Arabic 3: Tuesday 20.15-22 hrs Arabic 4: Tuesday 18.15-20 hrs Chinese Chinese 1: Monday 20.15-22 hrs Chinese 2: Monday 18.15-20 hrs Chinese 3: Thursday 18.15-20 hrs Chinese 6: Wednesday 20.15-22 hrs Japanese Japanese 1: Thursday 20.15-22 hrs Japanese 2: Monday 20.15-22 hrs Japanese 3: Thursday 18.15-20 hrs Japanese 4: Tuesday 20.15-22 hrs Russian Russian 1: Thursday 18.15-20 hrs Russian 2: Wednesday 18.15-20 hrs Russian 3: Thursday 20.15-22 hrs

Dutch for International Students Dutch 1A: Tuesday 17.15-19 hrs Dutch 1A: Tuesday 15.15-17 hrs Dutch 1A: Wednesday 17.15-19 hrs Dutch 1B: Wednesday 17.15-19 hrs Dutch 1B: Thursday 17.15-19 hrs

NEW! Practical English Grammar: Friday 12.15-14 hrs French DELF 2: Monday 20.15-22 hrs Le Français diplomatique: Wednesday 20.15-22 hrs

Swedish Swedish 1: Wednesday 20.15-22 hrs Swedish 2: Wednesday 18.15-20 hrs Swedish 3: Tuesday 18.15-20 hrs Conversation: Tuesday 20.15-22 hrs

For information on course schedules, prices, course content and availability, check our website:

www.atcleiden.nl

The Academic Language Centre is located at the Lipsius building (room 1.25).

mare-unii 150126.indd 1

26-01-15 14:14

29 januari 2015 · Mare 9 Achtergrond

Moord als een mooi koffietafelboek Onderzoek naar misdaadseries en het CSI-effect Docent Engels Inge ’t Hart doet onderzoek naar de Amerikaanse televisieseries Hannibal, CSI en Criminal Minds. Vrijdag presenteert zij haar paper op het congres Breaking the Rules! ‘Juryleden kregen door CSI een volledig onrealistisch beeld van sporenonderzoek en forensisch bewijs.’

Waar gaat Hannibal over?

‘Will Graham werkt als profiler voor de FBI. In het boek en de film Red Dragon heeft hij het voor elkaar ge-

kregen om de moordende psychiater Hannibal Lecter achter de tralies te krijgen. Vroeger werkte Graham echter bij de FBI samen met Lecter.

De serie zoomt in op die periode en volgt het duo als zij op pad gaan naar allerlei gruwelijke plaats delicten.

Het is zowel een seriemoordenaarzaak-van-de-week als een psychologische thriller. Er wordt veel gespeeld met de kennis die de kijker al heeft van het personage Lecter. Er zijn bijvoorbeeld allerlei verwijzingen naar kannibalisme.’

En uw artikel?

‘Ik doe promotieonderzoek naar de

ontwikkeling van het gedrag van rechercheurs in politieseries. Hannibal is een van de series die aan bod komt. Maar ik bestudeer bijvoorbeeld ook Luther en True Detective. Ik richt me op het contrast met langlopende programma’s als CSI en Criminal Minds. In deze series is er een haast blind vertrouwen in de wetenschap. In CSI vinden de rechercheurs met behulp van technologie altijd de daders. Daar komt nu een reactie op. De rechercheurs ontwikkelen zich anders in deze nieuwe series. Ze zijn minder zeker van hun zaak en de wetenschap is geen steunpilaar meer.’

Hoe komt dat?

‘Dit is zeer speculatief, maar het zou te maken kunnen hebben met het CSI-effect. Daar is in Amerika veel heisa over geweest. Het draait om het idee dat de juryleden in rechtszaken beïnvloedt werden door deze serie.

Hun eisen met betrekking tot bewijs werden gestuurd door wat zij in de afleveringen van CSI zagen.

Ze kregen een volledig onrealistisch beeld van sporenonderzoek en forensisch bewijs. Die illusie is steeds minder acceptabel geworden. Hannibal speelt daarop in, de misdaadserie True Detective bijvoorbeeeld ook.’

U gaat ook in op het geweld in Hannibal. Wat is daar zo bijzonder aan?

‘De serie is ultra-esthetisch. In de pilot zit een scène waar een vermoorde jonge vrouw op een hertengewei is gespietst. Het is een artistieke creatie die ook nog eens prachtig belicht en in fraaie symmetrie wordt getoond. Het wordt een schilderij en heeft een religieus subliem element. Heel barok.

‘Dat is op zich niets nieuws. In de Lecter-klassieker The Silence of the Lambs zit ook al een bloederige kruisigingsscène. Maar daar gaat het meer om het shockeren.

Er wordt eerst ingezoomd op het opengereten lichaam van de bewaker, dan zoomt de camera uit.

‘Hannibal is ook niet voor mensen met een zwakke maag, maar de moorden zijn haast appetijtelijk.

Dat koppelen de makers dan ook nog eens aan de uitstekende kookkunsten van Lecter. Dan bereidt hij een mooi gerecht waarin wellicht de lever van een van zijn slachtoffer is verwerkt. Maar als kijker kan het je dat niet echt schelen, want het ziet er allemaal zo lekker uit.

‘Moord als een mooi vormgegeven koffietafelboek, noemde een recensent het. Dat kun je wel grensoverschrijdend noemen, en dat past mooi bij het congres. Het is echter nog niet duidelijk wat de implicaties hiervan zijn. Je kunt zeggen: “Dit is slecht want we raken ongevoelig voor geweld.” Maar een andere analyse is ook mogelijk: “De kijker wordt juist geconfronteerd met zijn eigen ongevoeligheid voor geweld.” Dat geeft hen stof tot nadenken.’

Breaking the Rules!

Congres bij Geesteswetenschappen do 29 en vr 30 jan http://hum.leiden.edu/lucas/lucasconference2015

Scène uit de pilot van Hannibal. ‘Niet voor mensen met een zwakke maag, maar de moorden zijn haast appetijtelijk.’

Door Vincent Bongers

Opinie

Zo erg is het nu ook weer niet Wat er wel goed is aan de universitaire lerarenopleiding De laatste maanden was er veel negatieve media-aandacht over de academische docentenopleiding.

Funda Yavas Hagenouw is blij dat ze hem heeft afgerond.

Ik heb nooit op een middelbare school gezeten in Nederland. Toen ik begon aan de masteropleiding van ICLON wist ik niet wat PTA of CITO betekenden. Puberteitscrises Technische Afdeling? Cynische Inzet voor Taakgericht Onderwijs? Ik wist vanaf het begin dat het een lang jaar zou worden. Tenminste, als ik alles in keer zou halen. Gelukkig is het me gelukt en kan ik de rol van ICLON niet negeren in mijn professionele loopbaan.

In de afgelopen maanden is er een aantal artikelen gepubliceerd over lerarenopleidingen, waaronder ICLON, zo ook in het ‘Geen Commentaar’ van Mare (‘Strafwerk’, 11 december).

Ik waardeer de verschillende standpunten enorm en ik hoop dat de opleidingen deze commentaren serieus nemen in hun verdere academische ontwikkeling. Aan de andere kant geloof ik ook dat er afgestudeerde-hopelijk-docenten zijn die andere ervaringen hebben opgedaan tijdens hun studie. Ik ben daar een van en wil mijn ervaringen graag delen.

Het was inderdaad een lang jaar bij ICLON en inderdaad was de studie heel anders dan mijn eerste bachelor en master. Het was veel praktischer, veel meer… in het veld.

Ik had nog geen veldervaring (middelbareschoolklassen en slachtvelden vertonen griezelige gelijkenissen) en ik was net begonnen aan het boek Lessen in Orde, Handboek voor de Onderwijspraktijk van Peter Teitler.

Wanneer ik iedere dag 25 pagina’s zou lezen, kon ik over een maand orde houden. Bovendien was er Sebo Ebbens, schrijver van Effectief

Leren, die ik niet wilde teleurstellen door mijn inadequate gebruik van activerende lesmethodes en directe instructie. Gelukkig was het niet zo.

En dan bedoel ik niet dat ik Ebbens niet heb teleurgesteld, want dat weet ik niet. De studie ging niet zo. Mijn supervisors verwachtten niet dat ik alles in een keer onder de knie zou krijgen, ik werd niet geconfronteerd met overbodige informatie over het lesgeven, orde houden of kennis overdragen. Ik werd aangemoedigd om de relevante stukken te kiezen uit een heel brede range van artikelen en publicaties. Af en toe vond ik de informatie handig en heb ik het meteen in het veld toegepast.

De stage was de beste periode om dit uit te proberen. Soms lukte het wel, soms niet. Wat niet bij me paste, heb ik losgelaten. Dat betekende niet dat ik het vergat, ik wilde het alleen niet gebruiken in mijn lessen totdat ik geen andere keuze meer had, en dat dan ook alleen echt for the sake of the students. Als ik de stof tijdens

de lessen niet afdoende vond, heb ik meer zelfstudie gedaan.

Sommige onderdelen leken op mijn vorige studies, alleen werd er andere terminologie gebruikt. Ik was al bekend met intervisies en feedback maar had nooit met zogeheten rubrics gewerkt. In mijn ervaring waren het stappenwijzers, geen idee-limiterende-boobytraps.

Niet alle al-academisch-opgeleide mensen hadden misschien zo’n wegwijzer nodig, maar bij mij hielp het om keuzes te maken uit een enorm hoeveelheid informatie en onderzoeksmogelijkheden.

Lesgeven is inderdaad topsport.

Het is niet alleen arbeidsintensief, je gaat met honderd (of meer) leerlingen per dag om, je gaat met honderd (of meer) ouders om en je hebt, leuk of niet, een voorbeeldfunctie.

Je bent je bewust van de pijnlijke waarheid dat je, in de ogen van de meeste leerlingen, een robot bent die in rook opgaat op het moment dat je buiten het school gebouw

loopt. Maar toch doen we het.

Het is discutabel hoeveel van Lessen in Orde of Effectief Leren je je nog gaat herinneren over tien jaar. Maar de basis die je opbouwt tijdens je studie blijft. Ik heb veel geleerd tijdens mijn opleiding en ik voelde enorme steun van mensen rondom me heen.

Ik heb niet alleen geleerd wat PTA of CITO betekenen of hoe ik, didactisch of pedagogisch, de leerlingen kan helpen maar ook wie ik ben als docent en wat mijn onderwijsvisie is. Ik vind, academisch of niet, dat persoonlijke ontwikkeling een doorlopend proces is dat los staat van je studie. Ik hoop dat huidige en toekomstige studenten hetzelfde ervaren als ik, want een jaar zonder enige activerende en leerzame lessen aan de universiteit manifesteert zich in permanente ongemotiveerde en ontmoedigde docenten. Dat lijkt me wel heel lang duren.

Funda Yavas Hagenouw

studeerde in 2014 af bij het ICLON

10

Mare · 29 januari 2015

English page

The fish in your freezer How sustainable is farmed tilapia?

Asian fish and shrimp farms provide animal protein for millions of people all over the world, but should we be eating it? A Leiden PhD student attempted to calculate the pros and cons.

BY BART BRAUN We call our planet “Ea-

rth” but really it’s more sea than earth. Biologists keep warning us that we are depleting our seas. The total number of marine animals caught in the wild is still rising, but we have already caught the most we will ever catch of some species – especially the tasty ones – and there are increasingly fewer of them. Besides, many other creatures are victims of our fishing too: bycatch, or animals like turtles and dolphins caught in the webs or lines left behind. Trawling nets sweep across the bottom of the sea like a saturation bombing, leaving a desert bereft of life.

In last week’s issue of Science, American ecologists stressed the urgency of intervention to avoid a “defaunation disaster”.

Nonetheless, if all humanity suddenly decided to stop eating wild fish tomorrow, we would face other problems. In 2012, fishermen all over the world caught 91.3 million tonnes of fish and other marine animals, according to the Food and Agriculture Organisation (FOA). If we were to replace that fish and those shrimps and molluscs, we would need to plough up vast tracts of natural areas for agriculture of for growing fodder for the animals we would eat instead of fish.

To protect nature, both on land and in the sea, we urgently need alternative ways for supplying protein to the global population. Consequently, the eyes of the world have turned to Asia, where industrial-scale fish farms are popping up at a fast rate. Of the 70 million tonnes of farmed aquatic creatures produced globally in 2012, 90 per cent came from Asia – half came from China. The shrimps, pangas fillets and tilapia in your freezer probably all came from an Asian aquafarm.

“How ethical and sustainable is it to eat it?” asks Patrik Henriksson at Leiden’s environmental institute, CML. In recent years, the Swede has done many calculations concerning the fish farms in an attempt to answer this question. The sums involved are called life-cycle analyses and eventually produce a “foot

print”: the amount of land use, CO2 emitted, clean water used, etc. Recently, in the trade journal Aquaculture, Henriksson revealed the foot prints produced by various shrimp farms.

“We always try to show several categories because it’s very easy to stare

blindly at one factor and make a serious mistake. Take biofuels, for instance, which are better for the climate than mineral oil. However, rain forests are being cut down to make space for oil palm plantations, and food prices went up. We need to include all the effects in our calculations.”

Aquafarming is not without disadvantages either. “There have been some huge problems, especially back in the eighties and nineties. Use of antibiotics was rife, for one thing.

Mangrove forests were destroyed to make room for farms and the farms allowed their waste water to leak into nearby coral reefs. The 2004 tsunami demonstrated the importance of mangroves as coastal protection and as breeding grounds for marine fish. Many countries now protect the mangroves more carefully and in many places the farms are now situated behind the mangrove forests.”

Another problem is feeding the fish. One of the most important sources is fish meal. Sea creatures we don’t like to eat are finely ground and used as feed. It is not very efficient, as Hendriksson reveals: “For example, the salmon farming breeding industry consumes more fish protein than it produces.”

However, he observes that the industry is improving in this respect too. “We must encourage good methods. Pangas and tilapia are omnivores and only need a very small percentage of fish meal in their food.

The remainder of their diet consists of plants: soy, cassava, maize and

nese demand for fish meal. Figures are hard to obtain, but the Chinese demand appears to be huge.

The best

rice bran – the brown stuff left after milling rice. If you can use that kind of waste, the kind that people don’t, or hardly, eat, you can produce more food.”

In a recent article in Science, Henriksson and his colleagues from various countries assessed the Chi-

estimation Henriksson and his colleagues can make is that aquafarming in China requires 1.4 million tonnes of fish meal annually – the equivalent of 6.7 tonnes of fish. A quarter of fish caught in the wild is used in fish meal factories.

This leaves plenty of room for improvement, not only by choosing fish that also eat plants, but also by

processing the fish we eat more efficiently. “It’s too expensive to fillet fish in the West. Cod caught in the Atlantic is frozen on board and usually sent to China for filleting while the heads and other parts stay here.

Only one third of a tilapia is fillet, the rest of the fish could ground to fish meal, which happens in some places, but not always very efficiently and not it’s not done everywhere yet. The whole industry should be encouraged to do it.”

The research says that any worries about weird diseases arising from cannibalism could be avoided by feeding shrimp meal to fish and fish meal to shrimps, while technical solutions have been found for the gradual accumulation of heavy metals and other toxins.

Though a vegetarian himself, Henriksson claims that nobody should feel guilty about eating farmed fish or shrimps. “It’s a good way of producing animal protein. Because they are cold-blooded, they need far less energy than mammals and their environmental impact is much lower.

The fish are farmed in water so there is less competition for land use. And eating fish is quite healthy, which is another advantage. You often hear that aquafarming must be quite dirty because it’s in China, but those prejudices are not always founded. The process could be made a lot more sustainable, but in the meantime, the Chinese are feeding millions of people.”

cies can grow to be 130 centimetres in length and weigh as much as 44 kilograms. Most pangas comes from fish farms in South (East) Asia, where production increased twelvefold between 2008 and 2012.

practically everywhere nowadays. They do not require much in the way of water quality but it should be warm, 20 degrees in fact, which is why tilapia are farmed in power plants’ waste water in colder climes.

Tilapia

Penaeidae

A tasteless but firm-fleshed fish, which makes it very suitable for selling – covered in far too salty marinade – to people who don’t like cooking or fish.While there are dozens of tilapia species, the production of Oreochromis niloticus amounts t 3. 2 million tonnes, according to the Food and Agriculture Organisation (FAO). Its surname niloticus does indeed mean that the species originally hails from the Nile, but they are farmed

A generic name for approximately twenty species of shrimp, of which the most well known (Penaeus monodon) are sold here as tiger prawns. 4 million tonnes of tiger prawns and a related species, P. vannamei (a.k.a.: whiteleg shrimp), are produced globally.

Compared to fish, shrimps and prawns need relatively large amounts of fish meal or fish oil in their diet, about a quarter of their total consumption.

Top three The Asian aquaculture industry uses more than over a hundred kinds of freshwater fish, sixty saltwater species and an unknown quantity of molluscs and shellfish, although we eat little of them in the Netherlands, as we prefer:

Pangas Not so very long ago, you could buy “cat fish” in Dutch supermarkets, but you don’t see that name any more. You can still get cat fish but now it’s called “pangasius” or “pangas”, which could designate any one of a number of related species.

However, Pangasius bocourti and Pangasiodon hypophthalmus are the most popular. An adult of the latter spe-

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. LeidenNoord, 31 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 8 met vergoeding van €5-7,- per les. Voortgezet onderwijs, 15 leerlingen Nederlands, economie, Engels, wiskunde, natuurkunde, waarvan 2 met vergoeding van €5,- per les. Marokkaans meisje, Engelstalige grammatica, tweedejaars mbo-4-opleiding. Ook hulp gezocht bij: *Engels, Nederlands, brugklas vmbo, €5,- per les. *Twee jongens,

Nederlands, burgklas. *Biologie, geschiedenis, 2mavo. *Wiskunde brugklas, vmbo. *Economie, 4vmbo. *Natuurkunde, scheikunde, 2vmbo. *Wiskunde A, 4vwo. *Engels, Nederlands, 4havo. Engels, biologie, 4vmbo-t. *Engels, 5vwo. *Wiskunde, rekenen, brugklas vmbo. *NASK, geschiedenis, Engels, 2havo. *Engels, 3vmbo-TL, tot €10,- per les. Leiden-Zuid, 10 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs, wiskunde, 2vmbo. Economie, 5vwo.

Vrijwilliger uit Stevenshof gezocht voor basisschoolleerlinge, huiswerkbegeleiding, basisonderwijs middenbouw.

Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwwleiden.nl.

Ben jij de enthousiaste vrijwilliger die wij zoeken? Stichting “Wij Helpen Daar” organiseert iedere zomer diverse vrijwil-

ligersprojecten voor studenten in Servië, Bosnië en Kroatië (kosten €190,- voor 2 weken). Dit is jouw kans op een onvergetelijke vakantie in combinatie met vrijwilligerswerk. Zo richt project Stamnica zich op een tehuis voor gehandicapten en bij project Veliko bezorg je kinderen uit een Roma-gemeenschap een fantastische tijd! Kom naar één van onze voorlichtingsavonden op 10, 12 of 18 februari in Ekklesia (Rapenburg 100). Zie voor meer informatie onze website: www.wijhelpendaar.org of onze facebook.

GEZOCHT: Niet-rokende, Nederlandstalige studente voor huishoudelijk werk (3 uur per week) bij gezin in Leiden.

Ervaring is een prè, betrouwbaarheid een must. Bellen tussen 13.30 -17.00, behalve op vrijdag. 071-5419512 Er is nog plek bij verschillende creatieve LAKcursussen. UL-studenten en

HSL-studenten krijgen korting. Schrijf je gauw in! De eerste cursussen starten begin februari. www.lakcursussen.nl

Maretje extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semicommerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Marrakech, Long-Stay, Self-Catering BEDDEN te huur, euro 150 p/m bluebloodisblackblood@gmail.com.

Academische Agenda Dhr. K. Mourigh hoopt op dinsdag 3 februari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘A Grammar of Ghomara Berber’. Promotor is Prof.dr. H.J. Stroomer.

Dhr. N. Christofis hoopt op dinsdag 3 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘From socialism via anti-imperialism to nationalism’. Promotor is Prof.dr. E.J. Zürcher.

Mw. E.J.M. Zirkzee hoopt op dinsdag 3 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Care for patients with (neuropsychiatric) SLE’. Promotoren zijn Prof.dr. T.W.J. Huizinga en Prof.dr. T.P.M. Vliet Vlieland.

Mw. L. Gao hoopt op woensdag 4 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Promoter CpG island hypermethylation in the development and progression of cutaneous melanoma’. Promotor is Prof.dr. R. Willemze.

Mw. A. Drahmann hoopt op donderdag 5 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Transparante en eerlijke verdeling van schaarse besluiten’. Promotoren zijn Prof.mr. T. Barkhuysen en Prof.mr. W. den Ouden.

Prof.dr. M.A.F. Klamer zal op vrijdag 6 februari een oratie houden bij benoeming tot hoogleraar bij de faculteit der Geesteswetenschappen, met als leeropdracht Austronesische en Papua taalkunde

29 januari 2015 · Mare 11 Cultuur

Agenda

De woestijn heeft ons veranderd

FILM

Wallace Vanborn is in alle staten De Belgische band Wallace Vanborn houdt zich verre van stonerclichés, en houdt van de mooie dingen in het leven: ‘Blote borsten zijn goed voor de bloedsomloop.’

Door Vincent BongerS Het Belgische stonerrocktrio Wallace Vanborn trok naar de Californische woestijn om daar met meesterproducer Chris Goss hun derde plaat The Orb We Absorb op te nemen. Vrijdag spelen ze in de Gebr. de Nobel in Leiden.

‘Eigenlijk zouden we de plaat opnemen met producer Alain Johannes’, zegt zanger-gitarist Ian Clement.

‘Maar diens ouders kwamen plots

te overlijden. Zijn hoofd stond er, geheel begrijpelijk, niet meer naar om ons te produceren. Onze mindset was om naar LA te gaan en dat ging ineens niet door. We zaten toen in limbo, we wisten het even niet meer. Toen mailde Chris dat hij het wilde doen. We waren natuurlijk in alle staten. De platen die door Chris zijn opgenomen in de ‘Rancho de la Luna’ hebben een enorme invloed op ons gehad. Denk dan aan werk van Kyuss en Queens of the Stone Age. Een van mijn ultieme lp’s, Bubblegum van Mark Lanegan, is er deels tot stand gekomen.’

Het bezoek aan de studio viel niet tegen. ‘Chris was net een verloren nonkel die we plots hadden terug-

‘We zijn geen band van zuurpruimen.’

gevonden. Hij is heel erg relaxed en op zoek naar wat hij perfect imperfectionism noemt: een flow, iets wat niet berekend is, maar spontaan.

Dat wist hij ook precies te vangen.

Chris richt zich sterk op de bas. En op Orb braakt die echt, en vreet hij haast alles om zich heen op. Het nummer Wave Goodbye heeft het beste basgeluid dat ik ooit op een album heb gehoord.’

De studio ligt vlakbij het Joshua Tree National Park. ‘Het is daar prachtig. Al duurt het wel twee weken voordat je gewend bent aan de droge hitte. Het verschil tussen de woestijn en de stad is zo groot. Niet dat onze woonplaats Gent nou zo’n zinderende metropool is, maar toch.

Foto Anton Coene

Je gaat helemaal op in de natuur. Het is een heel speciaal gevoel. Ik dacht daar aan zaken waar ik normaal niet aan denk. Of die ik wegduw als ik thuis ben.

‘In de scene daar hielden lui zich bezig met interessante ideeën over kosmische energie en allerlei vreemde astronomische shit. Dat boeit mij enorm. Ik ben aan het mediteren geslagen. Iets waarvan ik altijd dacht dat het saai, suf en nutteloos was.

Dat is helemaal omgedraaid. Het geeft enorm veel energie. De woestijn heeft me veranderd.’

Clement schuwt in zijn teksten stonerclichés als wegtrippen op wiet en lsd. ‘Ik ben zelf sinds een half jaar gestopt met blowen. Na de dood van mijn vader was er de dreiging dat ik ging verzwelgen in de wiet. Toen besloot ik te stoppen. Maar er zitten nog steeds twee stoners in de band.’

Het gaat bergafwaarts met de wereld, vindt de zanger. ‘Een van de grootste problemen is dat teveel mensen blind de mainstream volgen. Happines through conformity.

Wij doen wat we kunnen om ons te verzetten, door muziek te maken en de straat op te gaan. Zo hebben we laatst nog gedemonstreerd tegen het onzinnige beleid van onze regering. Zestien miljard uitgeven aan gevechtsvliegtuigen en cultuur wegbezuinigen: stomme shit. Maar ik ben echt geen negatieve asshole, hoor. We zijn geen band van zuurpruimen, maar houden ook van de mooie dingen in het leven. We vragen bij elk optreden om een pak erotische speelkaarten. We hebben allen de nodige varianten thuis liggen. Blote borsten zijn goed voor de bloedsomloop. En af en toe kan iedereen wel wat extra energie gebruiken.’

Wallace Vanborn & All Comes Down Gebr. de Nobel Vrij 30 januari, 20:00 u. € 10

De boer bestaat niet meer Hoe oervakken worden opgeslokt door het systeem In Wij, Varkenland van de Vlaamse theatermaker Lucas de Man keert een jongen terug naar de varkensboerderij van zijn vader. ‘Dat iemand “van stad” het snapt, daar worden ze emotioneel van.’

‘Voor een groter project waar ik aan werk, wilde ik een beeld van het varken neerzetten.

Daarom ging ik met boeren spreken.

Ik ben daar heel naïef heen gegaan: misschien hadden ze wel een paar leuke quootjes die ik kon gebruiken, hoopte ik. Toen ik daar kwam, bleek hun wereld heel sterk te lijken op die van mij.

‘Het is een wereld die je misschien wel kent, waarin het oervak wordt overschaduwd door een groter systeem. Alles moet sneller, goedkoper, efficiënter. Dat gebeurt overal: bij kunstenaars, journalisten, bakkers, noem maar op. Ook – juist – bij varkensboeren.

‘Wij, varkenland gaat over twee broers. Eentje wil ridder worden, en later via zijn kunst de wereld veranderen. De ander neemt de varkensboerderij van hun vader over, vanwege zijn passie voor de Door Bart Braun

beesten. Maar de wereld waarin hij terechtkomt, is een andere wereld dan waar hij is opgegroeid. De massaliteit is enorm, het voer wordt verhandeld op de beurs, en de prijzen staan continu onder druk. De wereld verandert, en de boer zoals we hem kennen bestaat niet meer.

Die problemen kunnen alleen opgelost worden als we met z’n allen meer betalen voor ons varkensvlees, maar die dag is nog ver weg, vrees ik.

‘Eén Vandaag noemde Wij, Varkenland “theater voor mensen die niet naar theater gaan.” De voorstelling krijgt veel sterren in de theaterbladen, en dat is heel leuk voor mijn ego. Dit stuk bereikt echter ook de mensen die normaal niet naar theater gaan, omdat ze het bijvoorbeeld te abstract vinden. Die komen omdat ze die iets hebben met het thema: hoe mensen hun passie verliezen aan het economisch systeem. En we trekken een enorm publiek uit de agrarische sector.

‘Het eerste dat de boeren me vragen na de voorstelling, is of ik een boerenzoon ben. Dat ben ik niet, en dat verbaast ze. Dat iemand “van stad” het snapt, daar worden ze emotioneel van. Het stuk is ook confronterend: boeren zijn de snelst

Lucas de Man: ‘Alles moet sneller, goedkoper, efficiënter.’ Foto Corneel de Wilde groeiende groep zelfmoordenaars in Vlaanderen, maar dat onderwerp is nog behoorlijk taboe. “Je vertelt de waarheid”, zeggen ze, en dat is voor hen zo essentieel.

‘Hoofpersoon Stijn, de zoon die terugkeerde naar de boerderij van zijn vader, beseft natuurlijk dat ridder zijn niet meer van deze tijd is.

Toch pakt hij zijn zwaard op, en gaat hij verder. En ik? Ik blijf theater maken, en kunst. Ik heb gezien wat het kan doen als ik zulke dingen maak, dus ik ben mijn passie nog niet kwijt.’

Lucas de Man, Wij, Varkenland Theater Ins Blau Wo 4 februari, 20:30 u, vanaf € 14,50

TRIANON Imitation Game dagelijks 18.30 + 21.30, za. zo. 15.30 The Interview dagelijks 21.30 KIJKHUIS Samba dagelijks 15.45 The Theory Of Everything dagelijks 21.30 LIDO Into the Woods dagelijks 18.45, za. zo. 15.30 Michiel de Ruyter dagelijks 21.30

MUZIEK

LEIDSE SCHOUWBURG The Daily Drumbeat: Happy Camper vrij. 30 januari 20.15 vanaf €12 GEBR. DE NOBEL o.a. Mikey Biemans, Naffz ft. Mc Sherlock: Druktemakers vrij. 30 januari 23.00 €10 Domino Effect Showcase: Avondeten: 2 Years Anniversary za. 31 januari 23.00 vanaf €14 QBUS Happy New Year Edition: De Leidse Danssalon za. 31 januari 21.00 €10 Sunday Night Live met Thomas Oliver zo. 1 februari 21:00 €10 DE TWEE SPIEGHELS Ewald Ebings Jamcakes vrij. 2 februari 21.00 gratis Esther van Hees band za. 3 februari 16.00gratis Robin Koerts and friends zo. 4 februari 16.00 gratis STADSGEHOORZAAL Rembrandt Frerichs & Dominic Seldis: Rembrandts keuze do. 5 februari 20.15 vanaf €20 The Kik: De Veelste Grote Nederbiet Sjoo (reprise) do. 5 februari 21.00 vanaf €14.50

THEATER

IMPERIUM THEATER 1e Theatersportwedstrijd Moeders Mooiste vrij. 30 januari 20.30 €8 LEIDSE SCHOUWBURG Bunk Puppets: Sticks Stones Broken Bones zo. 1 februari 20.15 vanaf €13 Casus (Australië): Knee Deep woe. 4 februari 21.15 vanaf €12 THEATER INS BLAU Lucas de Man: Wij, Varkenland woe. 4 februari 20.30 vanaf €14.50

DIVERSEN

VOLKENKUNDE Tentoonstelling: Geisha 10 oktober 2014 t/m 6 april 2015 MUSEUM DE LAKENHAL Tentoonstelling: Een Deftige Parade.

De Selectie van Rudi Fuchs 11 oktober 2014t/m 31 mei 2015 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Tentoonstelling: 75 jaar NINO 1 oktober 2014 t/m 3 mei 2015 Tentoonstelling: Carthago 27 november 2014 t/m 10 mei 2015 SIEBOLDHUIS Tentoonstelling: Kwahara Keiga.

Fotograaf zonder camera 28 november 2014 t/m 22 februari 2015 MUSEUM BOERHAAVE Tentoonstelling: Ik zie, ik zie. Over licht en illusies 30 november 2014 t/m 6 april 2015 DE KUNSTGANG Tentoonstelling: A New Earth 11 januari 2015t/m 21 februari 2015 UNIVERSITEITS BIBLIOTHEEK Tentoonstelling: Humbert de Superville: tekenaar, geleerde, visionair 29 januari 2015 t/m 2 juni 2015 LOKHORSTKERK Concert Practicum Musicae do. 29 januari 2015, 17.00-18.00 gratis ARSENAAL Nieuwjaarsborrel Faculteit der Geesteswetenschappen, inzamelingsactie Mappa Mondo do. 5 februari 2015, 17.30-20.30

12

Mare · 29 januari 2015

Kamervragen

Inburgeren

De sportieve student

Foto Marc de Haan

‘Ik zoek diepere boodschappen’ Maaike van der Heide (22, psychologie) Huis: Huize Kanaalzicht, Kanaalweg 174 Grootte: 24 m2 Kost: € 377 Bewoners: 3 Hoe kom je aan deze kamer?

‘Via mijn ex. Het was geen moeilijke keuze: het is een gigantisch fortuin.

Het huis heeft een balkon, een mooie badkamer en het ligt dicht bij het park.

Bovendien is het niet van de DUWO, dus kan ik er blijven wonen zolang ik maar wil.’

Waar heb je dat grote bed gekocht?

‘Ik heb het niet gekocht, maar zelf ontworpen. De kunstenaar Ron Moret heeft het toen voor me gemaakt. Het neemt zowat de helft van mijn kamer in, maar ik hou van mijn grote bed.’

Heb je veel aan je kamer moeten doen, toen je hier kwam?

‘Het was geen studentenhuis. Er woonde hier vroeger een vrouw die zo veel rookte, dat alle muren geel zagen van de nicotine. Met heel veel schoonmaakmiddel ging het er vanaf. Er zat ook eerst een gat in mijn kamer, omdat het deel was van de woonkamer. Ik heb het dicht gemaakt met een houten plaat en die vervolgens met krijtverf beschilderd. Wie wil er nou geen krijtbord in zijn kamer?’

Wat betekent die krijttekening daar?

‘Dat is het huis van de film Up. Daarin wil de oude man Carl zijn huis met behulp van ballonnen naar de waterval Paradise Falls brengen, omdat zijn overleden vrouw dit altijd zo graag wilde. Ik vind het heel betekenisvol. Het gaat over

dromen najagen en als je maar genoeg toegewijd bent, lukt dat ook.

‘Op mijn krijtbord heb ik ook “Keep running” geschreven. Ik heb motivatie nodig om hard te lopen. Ik leg ook altijd mijn hardloopspullen in zicht. Zij helpen mij er aan herinneren dat ik moet sporten. Ik heb ook een boel spreukkaartjes zoals “Erger je niet, verwonder je slechts” op mijn deur hangen. Als ik dat lees denk ik altijd: wat maak ik me nou zorgen?’

Waarom hangt daar het woord ‘Sterk’ boven je kast?

‘Mijn zus doet een architectenopleiding en deze letters heeft ze van spaanplaat voor mij gemaakt. Eerst stond er ‘Kerst”, maar na de feestdagen heb ik er “Sterk” van gemaakt. Ik vind het een mooi en krachtig woord.’

Heb je nog meer inspirerende dingen in je kamer?

‘Ik heb een mooi stambeeldje gekregen van een hart met vijf mensen erin. Dat hoorde bij de Cynthia Ringelprijs die ik heb gewonnen. Ik heb les gegeven over verliesverwerking bij kinderen en ik ben mee geweest als begeleider bij de meditatiedagen van de Pabo. Daarnaast heb ik Honours College gedaan en goede cijfers gehaald. Toen stond ik ineens op de cover van het blad Jaarbeeld van de Hogeschool Leiden. Het is misschien vergezocht, maar voor mij symboliseert het beeldje mijn familie van vijf. Ik hou er van om diepere boodschappen achter dingen te zoeken en ik probeer ook altijd in alles het goede te zien.’

DOOR VEERLE VAN DER GRACHT

Zondag heb ik de marathon van Marrakesh gelopen. Ik had nog nooit eerder een marathon gelopen. Sterker nog, tot zeven maanden geleden had ik nog nooit hardgelopen. Maar Joris, een vriend van me, had gevraagd of ik mee wilde doen en ik kon niet bedenken waarom niet, dus schreven we ons in en begonnen we met trainen.

Het eerste wat ik ontdekte nadat ik hardloopschoenen en plastic sportkleren had gekocht was dat ik het eigenlijk helemaal niet leuk vond, dat hardlopen. Het is saai, gaat net te langzaam om wat te zien onderweg en in het begin was ik na twintig minuten al helemaal kapot. Maar ik had me al ingeschreven, dus ik kon niet meer terug.

Langzaamaan werd het lopen minder vervelend. Ik kon het langer volhouden en samen met Joris lopen was een soort van gezellig, al zou samen met Joris bierdrinken een stuk gezelliger zijn. Een paar vrienden waarschuwden me dat ik moest oppassen dat ik niet teveel op Dolf Jansen zou gaan lijken. Dus elke keer nadat ik gelopen had, bekeek ik mezelf in de spiegel. Als ik vond dat ik teveel op Dolf Jansen was gaan lijken, ging ik daarna heel veel eten. Dat doen hardlopers namelijk, had ik gehoord.

Toen we voldoende getraind hadden, gingen we naar Marrakesh. Een dag voordat we gingen lopen kwamen we aan. Omdat we bang waren dat we ziek zouden worden, hebben de we hele dag in dure westerse restaurants gezeten. De volgende ochtend stonden we op voor het licht werd, probeerden we ondanks de zenuwen wat te eten en gingen we naar de start.

De eerste helft kon ik Joris bijhouden. We praatten af en toe, maar waren vooral bang voor het stuk dat ons nog te wachten stond. Langs de kant stonden kinderen naar ons te zwaaien. Ze riepen ‘Bon Courage!’ en ‘ Yalla Yalla!’.

Nadat Joris bij me was weggelopen werd het zwaar. Na iedere stap wilde ik stoppen. Toch ging ik door, omdat ik mezelf voorhield dat als ik de marathon niet zou uitlopen, ik na de finish nog een hartig woordje met mezelf te spreken zou hebben. Ik ken mezelf een beetje, dus daar had ik geen zin in.

Ik zong liedjes in mezelf die ik mij herinnerde uit de film Full Metal Jacket.

De kinderen hadden plaatsgemaakt voor toeterende mannen in auto’s en op brommers, die erlangs wilden. Ik haalde steeds meer mensen in die waren gaan wandelen. Toen ik over de finish kwam was ik zo moe dat ik me niet eens besefte dat ik er was, dat ik niet meer hoefde te lopen.

Als ik vertelde dat ik een marathon ging lopen, waren de mensen onder de indruk. Ze vonden me sportief. Een marathon, zo werd me verteld, is immers niet niets. Toch zie ik mezelf niet als een sportieveling. Dat beeld werd nog maar eens bevestigd toen ik een paar weken terug in Mare las over een jongen die ultramarathons liep. Hij streefde ernaar om honderd kilometer in minder dan acht uur te lopen. Soms liep hij tijdens een trainingsronde zomaar een marathon in minder dan drie uur. Mijn eindtijd? 3.48.04. En daar ben ik als niet zo sportieve jongen best trots op.

TIM MEIJER

Bandirah