Mare 19 (39)

11 februari 2016 39ste Jaargang • nr. 19

‘De reacties zijn absurd’ Pagina 11

Fotograaf gaat op kamers, van Cambridge tot Kenia.

‘Ze mogen niet opruimen’

‘Hora est’ voor Willem van Beelen. Neerlands meest markante pedel zwaait af

Vergeet One flew over the cuckoo’s nest. Want elektroshock werkt wel

Pagina 3

Pagina 6 en 7

Pagina 9

We doen krampachtig over seks Angst en paniek over pedofilie en kinderporno is lang niet altijd terecht Is een boze puber die naaktfoto’s van zijn ex-vriendinnetje op internet zet schuldig aan kinderporno? Rechterlijke macht, beleidsmakers en media reageren soms overdreven heftig op zedenzaken, vindt criminoloog Juul Gooren. ‘Daders worden gebrandmerkt als de duivel zelve.’

DOOR VINCENT BONGERS Een meisje van vijftien gaat stappen met twee jongens van zeventien.

Een van hen is haar vriendje, de ander is een kennis. Aan het eind van de avond belanden de drie thuis bij het vriendje. Die vraagt of het meisje voor de twee wil strippen. Dat doet ze.

De opwinding neemt toe en beide jongens hebben seks met haar. Het meisje doet aangifte tegen de kennis. Haar seksuele integriteit is aangetast, vindt zij.

De rechter veroordeelt de jongen vanwege ontucht: seks met een minderjarige. Maar de veroordeelde claimt dat het meisje vrijwillig met de twee naar bed is gegaan en zelfs het initiatief nam. ‘Ze zei tegen ons: “Trek je kleren uit”, blijkt uit zijn getuigenis. Het vriendje blijft buiten schot.

‘Ik ben het niet eens met die veroordeling’, zegt criminoloog Juul Gooren. In de zaak uit 2010 komt zijn onderzoek zo’n beetje samen.

Gooren hoopt dinsdag te promoveren op de vraag hoe maatschappij, media en de rechtspraak omgaan met seksuele misdragingen onder jongeren. Voor zijn onderzoek interviewde hij onder andere zedenrechercheurs en ploos rechtszaken uit die te maken hadden met kinderporno, ontucht en pedofilie.

‘Ik geef soms af op het strafrecht’, zegt de criminoloog. ‘Nederlandse rechters wegen de omstandigheden wel mee in hun afweging, maar er zijn twee zaken die strafrechtelijk zwaar tellen: het leeftijdsverschil en de zogeheten affectieve relatie – oftewel: is het seksueel contact ingebed in een romantische relatie? Zo ja, dan zal de rechter minder snel meegaan bij een aanklacht van ontucht. In deze zaak is er geen sprake van een affectieve relatie met de veroordeelde. Maar een veroordeling vind ik toch lastig. Het is moraliserend.

De rechter zegt eigenlijk dat seks zonder liefde per definitie fout is. Dat vind ik erg zwaar.’

Dat is niet het enige probleem, vindt Gooren. ‘Natuurlijk moet je jongeren beschermen.

De schade voor het meisje kan heel reëel zijn.

Fragment uit Toddlers & Tiaras, een reality soap over Amerikaanse schoonheidswedstrijden voor jonge meisjes. ‘Het is hypocriet om de pedopartij te verbieden en tegelijkertijd kinderen op een hele jonge leeftijd te seksualiseren’, zegt criminoloog Juul Gooren. Foto NBC

Maar kun je achteraf nog vaststellen of de dader kon weten dat wat hij deed niet in de haak was? De consequenties zijn groot: hij krijgt een aantekening zedenmisdrijf, terwijl hij dacht dat het meisje vrijwillig met hem naar bed ging. Het strafrecht is nu een paardenmiddel, mediation was beter geweest.’

Gooren, die ook moral panics en hypes rond seks onderzoekt, vindt dat er in de media overdreven veel aandacht is voor ontsporende jongeren. ‘Natuurlijk zijn er uitwassen, zoals seks in een garagebox voor een Breezer.

Maar onderzoek toont aan dat heel veel jongeren op basis van liefde en relaties tot seksuele ervaringen komen. Het is vergelijkbaar met de berichtgeving over comazuipen: het lijkt alsof het een recent fenomeen is en het ineens helemaal misgaat. Maar drankmisbruik door jongeren is van alle tijden.’

De grootste paniek ontstaat bij pedofilie en kinderporno. ‘Zedenrechercheurs vertelden me dat tieners heel veel “kinderporno” fabriceren. Dat roept associaties op met gruwelijke praktijken met driejarigen en badmeesters die stiekem foto’s maken van peuters. Maar wat nu als een boze puber naaktfoto’s van zijn vriendinnetje op internet zet nadat zij het heeft uitgemaakt? Dat is kwalijk en optreden is nodig, maar het label kinderporno vind ik dan te heftig. Want dan ben je een seksueel delinquent. Per zedenafdeling wordt hier ook verschillend naar gekeken. Sommige rechercheurs kwalificeren het als “afpersing”. Ik pleit voor een juridische tussenvorm: het zou beter zijn om dit te kwalificeren als “tienerporno”.’

Zo zijn er meer nuances aan te brengen.

‘Neem nu pedofilie: Robert M. en Marc Dutroux zijn overduidelijke gevallen. Maar een man van 22 die naar bed gaat met een meisje van 15, die kun je toch niet met hen over één kam scheren? Toch zie je bij die berichtgeving ook de term “pedo” vallen. Dan ben je al gebrandmerkt als de duivel zelve.’

Dat was ooit anders. ‘In de jaren zeventig kon je in kiosken in Amsterdam blaadjes kopen waarin ontblote kinderen stonden.

Geen zware kinderporno, maar onschuldige poses.’ PvdA-senator Edward Brongersma mocht in 1978 op televisie vertellen wat er zo mooi was aan een erotische relatie tussen kind en volwassene. In 1979 lag er zelfs een wetsvoorstel om kinderporno vrij te geven. > Verder lezen op pagina 8

‘Laat ov-kaart automatisch stoppen’

‘Nederlands is al moeilijk genoeg’

Vrijspraak voor Eritrea-expert

‘Meer samenwerken met andere steden’

Dat wil minister Bussemaker. Ongeveer de helft van de afgestudeerden gaat niet op tijd naar het station om de kaart te deactiveren. Met hoge boetes als gevolg.

De bètafaculteit wil een Engelstalige bachelor. ‘Je zou studenten eens moeten confronteren met hun onbegrijpelijke tentamen-antwoorden in het Engels.’

De Leidse hoogleraar Mirjam van Reisen is woensdag vrijgesproken van smaad en laster. Haar ‘uitlatingen over Eritrea zijn niet onrechtmatig’, aldus de rechter.

De Leidse universiteit moet meer gaan samenwerken met Den Haag en andere academies, zei rector magnificus Carel Stolker maandag tijdens de dies.

Pagina 4

Pagina 4

Pagina 5

Pagina 5

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 11 februari 2016 Geen commentaar

Arbeidsmarkt be damned Wat was het makkelijk grappen maken in 2013, toen de verplichte studiebijsluiter er kwam. ‘Deze studie is in verband gebracht met een verhoogd risico op hartproblemen, en een sterk verhoogd risico op leraarschap’, of: ‘Staak deze studie bij stinkende, inktzwarte ontlasting.’

Na de uitzending van het televisieprogramma De Monitor, over de studiebijsluiters van psychologie, is de lol er wel een beetje af. Wat je ook vindt van studiebijsluiters in zijn algemeenheid, áls je er eentje hebt, moeten de cijfers die erin staan wel kloppen.

En dat doen ze niet: in plaats van 86 heeft slechts 55 procent van de aan de universiteit afgestudeerde psychologen na anderhalf jaar een baan op universitair niveau. Nog eens 16 procent werkt op hbo-niveau. Van de resterende 29 procent werkt ongeveer de helft nog lager, en de andere helft helemaal niet.

Oepsie. Nederland zit toch niet zo hard op die duizenden psychologen te wachten, zo blijkt.

De vraag is of een studiekiezende zesdeklasser zich door dat gegeven laat weerhouden van een studie psychologie. Zouden er nu minder eerstejaars in het Pieter de la Court rondlopen als hun studiebijsluiter de juiste cijfers had gemeld? Wie psycholoog wil worden, wil in de regel mensen helpen. Als de baankans dan tegenvalt, switch je dan naar bio-informatica? Of zet je een tandje bij, doe je een extra stage en leen je geld voor een werkervaringsplek, om te zorgen dat je bij die 71 procent hoort die nog soort-van-op-niveau werkt? Alleen doen al je studiegenoten dat ook, en zo storten de jonge psychologen zich massaal als lemmingen van de rots, elk van hen zeker wetend dat er na de zwempartij vaste grond lonkt. Voor jou, althans.

Dat je eerlijk moet voorlichten, spreekt voor zich. De Monitor leek echter ook te vinden dat universiteiten hun studenten in bescherming moeten nemen tegen hun wensen. Opleiden voor werkeloosheid, masters of science die lager opgeleiden van de arbeidsmarkt verdringen, en dat alles van onze belastingcenten. Er zou een numerus fixus voor alle studies moeten komen, gebaseerd op de arbeidsmarkt, zo was de suggestie.

De meeste universitaire studies zijn geen beroepsopleidingen. Je kan je hier vrijelijk verdiepen in de wiskunde, en arbeidsmarkt be damned. Dat wiskundigen prima aan de bak komen, veelal buiten de wiskunde, is mooi meegenomen, maar niet het doel van de studie. Bovendien laat de arbeidsmarkt zich maar moeilijk voorspellen: een flinke crisis en zelfs de ingenieurs zitten thuis. Als de economie van Oengaboenga over vijf jaar ineens omhoog schiet, is het wat onhandig als we enthousiaste studenten weg hebben gehouden van de studie naar dat land.

Een goede studie is geen tramrails, die je naar een vooraf bepaalde plek brengt, maar een geestelijke wapenrusting. Vaak komt de afgestudeerde terecht in iets dat slechts zijdelings aan de studie raakt, maar waar het aan de universiteit uitgereikte gereedschap wel van pas komt. Joris Luyendijk is cultureel antropoloog, Mark Rutte studeerde geschiedenis, net als Eva Jinek. Voor hen geen vacatures als ‘Gezocht: Historicus M/V’ of ‘ABN Amro zoekt per direct 200 cultureel antropologen.’ Maar het zou toch verrekte zonde zijn geweest, als ze indertijd voor hun studies waren uitgeloot.

DOOR BART BRAUN

Colofon Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Monica Preller (stagiaire) m.preller@outlook.com Medewerkers

Laura Kervezee • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Dokwerk Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • Birgül Açiksöz • Joline Cramer • drs. Bart Funnekotter • drs. Malou van Hintum • mr. Folkert Jensma • Merian Kuipers • Josephine Say • Prof. dr. Nico Schrijver • Marieke Vinkenoog • Dr. Hans Vollaard • Christian van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op IBAN NL68RABO0103257950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200092091) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Column

Alleen het afgehakte paardenhoofd ontbrak Het dagblad Trouw heeft de afgelopen jaren een prachtige serie artikelen gepubliceerd over de enorme frisdrankproducenten- en supermarktlobby, die poogt het statiegeldsysteem af te schaffen. Het is altijd leuk om te lezen hoe de industrie de boel probeert te flessen. Maar vooral interessant is dat deze lobby een onderzoek bij de Wageningen Universiteit had gefinancierd, waaruit zou blijken dat het statiegeldsysteem duur en inefficiënt is.

Bij nader inzien blijkt die conclusie complete onzin te zijn. Twee weken geleden bestempelde de Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de Wageningen Universiteit het bewuste onderzoek als ‘onvoldoende zorgvuldige wetenschapsbeoefening’. De conclusie dat de onderzoekers zich door de industrie een oor hebben laten aannaaien ligt voor de hand. Zeker ook omdat Wageningen, in de woorden van een hoogleraar bij mij op de gang, een ‘notoir slechte reputatie heeft waar het gaat om de onafhankelijkheid van de industrie’.

Het Wageningse onderzoek was een levenscyclusanalyse (LCA). Dat heb ik ook gedaan. En ook mijn LCA onderzoek werd toentertijd grotendeels betaald door het bedrijfsleven.

Maar mijn leven was een stuk interessanter geweest als mijn sponsor net zo kwaadaardig was als die frisdranklobby. De complete saga past niet in een column, maar een paar van de sappigere details zijn dat de lobby het bedrijf Burson Marsteller (BM) heeft ingehuurd om de Nederlandse publieke opinie te manipuleren. BM is kind aan huis bij grote multinationals zonder scrupules. Was het vroeger nog verantwoordelijk voor de tabaksindustrielobby, tegenwoordig houdt BM zich vooral bezig met het ondermijnen van duurzame energie, in opdracht van de kolenindustrie.

Voortvarend als ze is, heeft de lobby ook kleine bedrijven gechanteerd (als je het statiegeldsysteem steunt, kom je in Nederland niet meer aan de bak) en grote bedrijven omgekocht met, in de woorden van de lobby zelf, ‘compen-

satiegeld’. Het enige dat nog ontbreekt in het verhaal is een afgehakt paardenhoofd in het bed van de staatssecretaris.

Zelfs kamerlid René Leegte (VVD) - die onder andere voorstelde het KNMI af te schaffen omdat hij geen zin had om over klimaatverandering na te denken - maakt zijn opwachting met de stelling dat plastic recycling überhaupt onzin is.

Zijn oplossing: gewoon de hele handel in de fik te steken.

Niet geheel optimaal dus, zo’n LCA. Maar bij wie ligt de fout?

De Wageningse onderzoekers kan ik weinig kwalijk nemen. Er is nu eenmaal schandalig weinig publiek geld beschikbaar voor onderzoek, waardoor je vaak niet anders kan dan met het bedrijfsleven samenwerken. En uit ervaring kan ik zeggen dat iedere LCA-onderzoeker gegevens uit het bedrijfsleven met beide handen zou aannemen.

Liever slechte data dan geen data. Ik kan me goed voorstellen dat iemand met zijn hoofd in de cijfers zit, en pas veel te laat doorheeft hoe zijn resultaten van de onzekerheidsmarges worden gestript, en vervolgens ingezet voor een politiek spelletje.

En ook die frisdranklobby doet gewoon haar werk. Bedrijven moeten winst maken voor hun aandeelhouders.

Het is vervolgens aan de staat om ervoor te zorgen dat het publieke belang niet al te veel wordt geschaad.

Maar zoals Trouw uit de mond van kamerlid Remco Dijkstra (VVD) optekende: ‘De lobby vanuit de milieubeweging is zo mogelijk nog sterker. Het is te makkelijk om nu alleen te zeggen: wat de [frisdranklobby] doet deugt niet.’

Dat is inderdaad te makkelijk. Een lobby is immers alleen succesvol bij gratie van politieke partijen die daar willens en wetens aan meewerken. Onmiddellijk bij het oud vuil dus, een politieke partij die uit deze episode durft te concluderen dat milieubewegingen te veel macht hebben.

Hopelijk krijgen we nog wat statiegeld terug.

BENJAMIN SPRECHER is promovendus bij het Centrum voor

Milieuwetenschappen Leiden

11 februari 2016 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Onrust in Tunesië Faïrouz ben Salah, onderzoeker en programmamanager van onder meer jongerenprojecten in Tunesië, is een van de sprekers van het LUCIS-panel over Tunesië, aanstaande vrijdag: Tunesia is the way.

Hoe is het nu in Tunesië?

‘Onrustig. De opstanden die twee weken geleden uitbraken zijn nog bezig, al is het in delen van het land iets verminderd. Er is sindsdien een avondklok, maar die is iets versoepeld. Ook politiek gezien is het onrustig: de grootste regeringspartij is enkele weken geleden gesplitst. Daardoor is de islamitische partij Ennahda de grootste geworden. President Essebsi heeft sinds zijn aantreden een jaar geleden ook al de helft van zijn ministers vervangen.’

Foto’s Henny Boogert

Het moet een crime scene zijn De anatomie van studentenkamers Henny Boogert fotografeert over de wereld studenten op kamers. ‘Ik wil graag de grote verschillen tussen studenten laten zien, dus ook de spoiled kids.’

DOOR MARLEEN VAN WESEl

‘Duitse studenten hebben nettere kamers dan Nederlanders’, zegt fotograaf Henny Boogert. Voor het project Images Connect fotografeerde hij studenten in twaalf verschillende landen, in hun studentenkamers. ‘Hoewel, misschien hadden zij snel opgeruimd. Ik vraag wel altijd of studenten niks aan hun kamer willen veranderen. Het moet een crime scene zijn.’

Hij hangt een van zijn foto’s recht en klimt van het keukentrapje, in het Kamerlingh Onnes Gebouw. Daar is vanaf deze week zijn tentoonstelling Op Kamers te zien. ‘Alle foto’s moeten bij nader inzien wat hoger. In de pauze leunen de studenten blijkbaar

tegen de muren.’ In mei verhuizen de foto’s naar Sociale Wetenschappen.

‘Vorig jaar kon ik met een vriendin mee naar Thailand, die haar vliegpunten moest opmaken. Ik ben er bij een boeddhistisch klooster geweest, met een universiteit om monnik te worden.’ Een grote print van een studerende monnik wil hij nog aan de tentoonstelling toevoegen. ‘Voor meer recentere afdrukken mis ik de financiën.’ Hij zou graag nog naar Cambridge gaan. ‘Ik wil graag de grote verschillen tussen studenten laten zien, dus ook de spoiled kids.’

Vluchtelingstudenten staan eveneens op zijn wensenlijstje. ‘Die hebben hun kamer verlaten en hun studie afgebroken om ‘m te peren. Ik zou ze graag fotograferen waar ze terechtgekomen zijn, bijvoorbeeld in Leiden. Maar in mijn eentje red ik dat niet, zonder mogelijkheden en ingangen.’

In veel landen werkte hij met fixers of bevriende fotografen.

‘Meestal werd er heel wat beloofd,

maar bleven er uiteindelijk twee studenten over om te fotograferen.

Dan ging ik de straat op. Vaak was er best wat wantrouwen tegenover een westerling die mee naar huis wilde.’

Het fenomeen op kamers kwam hij in alle landen tegen. ‘Op de Filipijnen en in Cuba wonen jongeren wel langer thuis. De universiteit is op de Filipijnen ook een iets ander begrip, daar ga je op je zestiende al naartoe.’ Hij wijst op een foto van een Filipijnse studente, wél op kamers. ‘In een soort pension, met tien meiden bij elkaar gepropt, hartstikke brandgevaarlijk.’ De kleinste kamer uit zijn fotocollectie vond hij in Manilla. ‘Er stond een stoel met maar drie poten, en op het bed lag de moeder van een kamergenote te pitten. Voorzichtig, op de rand van het bed, half in het donker, zat die studente te studeren.’ Het contrast is groot met de Delftse studentenkamer die verderop hangt. ‘In Delft en Leiden vond ik de mooiste kamers.

Vaak wel van studenten die begon-

nen in een kast, en uiteindelijk doorverhuisden.’

‘Aan de telefoons en computers zie je dat sommige foto’s al een aantal jaar oud zijn. Het uiterlijk van een Nederlandse studentenkamer blijft verder vrij traditioneel.’ Hij zou graag nieuwe foto’s maken in Leidse studentenhuizen. ‘Als het lukt met de contacten en de financiën.’

Bij alle vrij kleurrijke kamers steekt zijn favoriete foto donker af: een Keniaanse studente onder een golfplaten dak. Zij moest haar studie in het laatste jaar afbreken, nadat ze haar stiefvader verloor, die betaalde. ‘Die foto is zo ruw. Inmiddels heeft ze gelukkig een baantje, bij een voetbalclub. Dat weet ik via Facebook. Ze zal nog steeds heel arm zijn. Mensen schetsen online graag een beetje een droomwereld.

Het zou pas echt interessant zijn, als ik al mijn reizen over tien jaar nog eens zou kunnen maken, om te fotograferen hoe die studenten terecht zijn gekomen.’

Hoe is dat zo gekomen?

‘Het is gemakkelijk oordelen, de beste stuurlui staan aan wal. Ik heb niet lang in Tunesië gewoond, ben eigenlijk veel meer Nederlands, maar een aantal zaken heeft hij volgens mij niet handig heeft aangepakt. Bijvoorbeeld zijn voorstel voor de Reconciliation Law, onaardig gezegd: om zakenmannen uit het oude regime hun geld wit te laten wassen.

Ook is de implementatie van de nieuwe grondwet, waarmee Tunesië een parlementaire democratie werd, in de lagere wetgeving gestagneerd.

‘De economische situatie is slecht, er waren aanslagen, het is onveilig in Tunesië, maar ook los daarvan is Essebsi’s populariteit niet toegenomen, ook niet binnen zijn eigen partij.’

Is die politieke onrust de grootste uitdaging van Tunesië?

‘Nee, dat is wat mij betreft de maatschappelijke polarisatie, al vertaalt die zich natuurlijk naar de politiek en vice versa. Werkelijk overal bestaat controverse over.

‘Neem Ennahda, de islamitische partij, die tot de Jasmijnrevolutie vijf jaar geleden verboden was. Voor een deel van de Tunesiërs is dat nog steeds een verzetspartij. Voor de conservatieven heeft de partij juist haar geloofwaardigheid verspeeld met een aantal compromissen.

‘Voor anderen is de partij een wolf in schaapskleren, die heult met extremisten en nog net niet zelf achter de recente aanslagen zit.

‘Een andere kwestie is: hoe gaan we om met de geschiedenis van president Ben Ali, die het land na de Jasmijnrevolutie ontvluchtte. Is de oude politieke elite uit zijn tijd nog ergens voor nodig, of moeten ook zij met onmiddellijke ingang het land uit?’

Is Tunesia the way, eigenlijk?

‘Vijf jaar is te kort om daarover te oordelen. Bovendien spelen allerlei Tunesische vraagstukken eigenlijk ook in de rest van de wereld: de positie van politieke partijen, nieuwe vormen van sociale actie, en verminderde legitimiteit van instituties als vakbewegingen.

‘We zijn denk ik beland in een langere periode van transitie. Niet alleen Tunesië, maar ook Egypte, en ook Nederland, Engeland en Spanje. Aan de oppervlakte zal die ontwikkeling er in de Arabische regio anders uitzien, maar in essentie is het gewoon een regio, net als alle andere op de wereld.

‘Tunesië staat op een kruispunt. De lokale verkiezingen in 2017 zijn een testcase voor het kabinet, áls dat er dan nog is. Want dat is de vraag. Je halve kabinet vervangen en je partij zien verscheuren, dat doorsta je niet elk jaar.

‘Aan de andere kant: er werd gezegd dat het kabinet 2015 zo niet zou overleven, en dat is wel gelukt. Bovendien is het ook de vraag of de oppositie al volwassen genoeg is om een verschil te maken. Het wordt een spannende tijd.’

MVW

Panel: Tunesia is the way Vrijdag 12 februari, 15.15 – 17.00 uur Lipsius, zaal 003

4 Mare · 11 februari 2016 Nieuws

Minister is niet bang voor masterwedloop Minister Bussemaker van Onderwijs is er niet bang voor dat universiteiten strenge eisen gaan stellen aan hun masteropleidingen.

Dat blijkt uit antwoorden op Kamer­ vragen die Paul van Meenen (D66) had gesteld. In januari stuurde het Inter­ stedelijk Studenten Overleg (ISO) een brandbrief aan de minister: steeds meer masters komen met kwalitatieve selec­ tie aan de poort. Er zijn masters die stu­ denten met een zes voor hun bachelor niet toelaten. De zesjesstudent wordt zo de verschoppeling die zijn heil maar ergens anders moet zoeken. D66 wilde van Bussemaker weten of er een wed­ loop is in verscherpte toegangseisen tussen universiteiten.

Volgens de minister valt het allemaal wel mee. ‘De eisen die masters stellen sluiten nog altijd vaak aan op de ba­ chelor.’ Wel ontvangt ze signalen dat universiteiten in toenemende mate ge­ bruik maken van strengere eisen. ‘Maar het gaat maar om een klein deel van het aanbod.’

Poeptransplantatiebank Het Leids Universitair Medisch Cen­ trum heeft sinds deze maand de eerste poeptransplantatiebank van Nederland.

Een poeptransplantatie is een behan­ deling voor bijvoorbeeld darminfecties die zich lastig op een andere manier laten behandelen. In plaats van slechte bacteriën als Clostridium difficile kun­ nen dan de goede darmbacteriën van de donor zich door de darmen van de ontvanger verspreiden.

In tegenstelling tot wat u misschien vreest wordt zo’n transplantatie toe­ gediend via een buisje in de neus. In de toekomst moet de poepbank ook onderzoek mogelijk maken naar zulke transplantaties bij de ziekte van Crohn of chronische dikkedarminfectie. Donaties zijn van harte welkom. Mail even naar info@NDFB.nl als je een bijdrage wil le­ veren.

Drie nieuwe kunstprofs De vier hoogleraren van de Academie der Kunsten van de Universiteit Leiden krijgen er deze maand in een keer drie collega’s bij.

NRC-kunstcriticus Janneke Wesseling bekleedt de leerstoel Praktijk en Theo­ rie van het Onderzoek in de Beeldende Kunsten; jazzmusicus en filosoof Marcel Cobussen de leerstoel Auditieve Cultuur en muziektheoreticus en filosoof Henk Borgdorff is hoogleraar Theorie van het Onderzoek in de Kunsten geworden. De Academie hoort bij de faculteit Geestes­ wetenschappen en is gericht op promo­ tietrajecten voor kunstenaars.

Dyslexiefraude Het is een fluitje van een cent voor om een valse dyslexieverklaring aan te vra­ gen, stelt het VARA-televisieprogramma Rambam. In de uitzending van deze week werd redacteur Nesim Ahmadi erop uitgestuurd om een valse ver­ klaring te bemachtigen. Drie bureaus verklaarden hem onterecht dyslectisch.

DUO zegt in een interview met de Volkskrant daarentegen nooit te heb­ ben gehoord van dyslexiefraude onder studenten. Wel zegt het ‘benieuwd’ te zijn naar dubieuze verklaringen.

Centre voor big-data In het nieuwe interuniversitaire ‘Centre for BOLD Cities’ van Universiteit Lei­ den, TU Delft en de Erasmusuniversiteit wordt big-dataonderzoek ingezet om stedelijke vraagstukken op te lossen.

Zo komen de verkeersstromen, kwali­ teit van onderwijs, energieverbruik en luchtkwaliteit aan bod. Daarnaast zal het centrum partner zijn voor overhe­ den, bedrijven en burgers. Ethiek van dataverzameling blijft niet onderbelicht ‘Van Big Data naar Big Impact maar dan zonder Big Brother, aldus Gideon Shim­ son, directeur van het Centre for Inno­ vation van de Universiteit Leiden.

Alle colleges in het Engels?

Discussie over nieuwe bachelor Wiskunde en Natuurwetenschappen De bètafaculteit wil een Engels­ talige bachelor. Betekent dat ook meer Engels voor de andere studenten? ‘Ze hebben het al moeilijk genoeg als de colleges in het Nederlands zijn.’

DOOR BART BRAUN De faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen heeft plannen voor een brede en internationale Bachelor of Scienceopleiding. Dat bleek maandag tijdens de faculteitsraadsvergadering.

Hoe de opleiding er gaat uitzien, is nog onduidelijk: vicedecaan Han de Winde hoopt later dit jaar een eerste schets te kunnen laten zien. De faculteit streeft ernaar de studie op 1 september 2017 te laten beginnen.

Het idee is een volledig Engelstalige bachelor, die toegang moet bieden tot verschillende bèta-masters.

‘Er bestaan al brede bachelors met een bèta-insteek, maar daarmee mag je onze masteropleidingen niet in’, verduidelijkte De Winde. Hoe de eindtermen er precies uit moeten zien om dat wel mogelijk te maken, is hij nog aan het uitpuzzelen.

Over één ding is hij al wel zeker: alles gaat in het Engels; mede omdat de faculteit op de markt van internationale studenten mikt.

‘Als er bij bestaande studies geschikte propedeusevakken in het Nederlands zijn, zullen we moeten

investeren om die in het Engels te geven.’

‘Krijgen de Nederlandse studenten dan ook les in het Engels? Dat zou kwalijk zijn’, meende faculteitsraadslid Marcellus Ubbink.

De Winde: ‘Ik wil persoonlijk dat al ons onderwijs in het Engels gegeven wordt.’ Hij beseft wel dat dat niet zomaar gaat: ‘In Groningen hebben

ze dat recent gedaan, en ze zijn zich een hoedje geschrokken. We zien bij onze eigen studenten grote niveauverschillen in het Engels, ook binnen één opleiding. Daar moeten we wel iets mee.’

De studentgeleding zag dat wel zitten: ‘Dan sluiten eindelijk de colleges aan op de boeken.’

De personeelsleden in de raad

keken zuiniger. Farmacoloog Erik Danen: ‘Je zou studenten eens moeten confronteren met hun onbegrijpelijke tentamen-antwoorden in het Engels.’

Chemicus Ubbink: ‘Ze hebben het al moeilijk genoeg als de colleges in het Nederlands zijn. Het niveau waarop ze Nederlands beheersen is overigens ook al heel verschillend.’

‘Ov-kaart automatisch stoppen’ Minister Bussemaker van Onderwijs is op zoek naar een methode om de ov-kaart automatisch stop te zetten na beëindiging van de studie.

Ongeveer de helft van de afgestudeerden gaat niet op tijd naar het station om de kaart te deactiveren.

Met hoge boetes als gevolg.

Maar zolang automatisering nog niet mogelijk is, moeten vergeetachtige afgestudeerden gewoon de boetes betalen. Dat zei Bussemaker na de ministerraad vrijdag.

Uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), opgevraagd door de Volkskrant, blijkt dat alleen al in 2014-2015 circa 120.000 afgestudeerden een boete betaalden voor het niet op tijd stopzetten van hun ov-kaart.

De bedragen die afgetikt moeten worden lopen enorm op. Een halve maand onterecht bezit van de kaart kost 97 euro.

In de periode 2014-2015 werd ongeveer 56 miljoen euro aan boetes be-

taald door afgestudeerden. Dat blijkt uit een brief van de minister aan de Tweede Kamer. Maar dat bedrag valt in totaal nog hoger uit. In 2014 werd er 31 miljoen euro geïnd. Tot en met oktober 2015 staat de teller op 25 miljoen euro. De maanden november en december ontbreken dus nog. De boete wordt geïnd door DUO en het bedrag wordt doorgegeven aan de ov-bedrijven als compensatie voor misgelopen inkomsten.

Afgestudeerden moeten naar een automaat op het station om hun kaart te wijzigen. Dat moet vóór of op de 5e werkdag van de 1e maand waarin de student geen recht meer de kaart heeft. Er zijn studenten die gewoon vergeten dat ze hun reisproduct moeten aanpassen. Maar een deel van het probleem ontstaat ook door de procedure. Niet iedereen is in staat om naar een station te gaan en de kaart op te zeggen.

Afgestudeerden verblijven bijvoorbeeld in het buitenland voor

werk, stage of een nieuwe opleiding.

‘Het zou ook mijn voorkeur hebben als het stopzetten automatisch zou gebeuren’, zei Bussemaker vrijdag. ‘Dan voorkomen we boetes.

Maar dat is mede door de grote groep studenten op het moment niet mogelijk.’

De minister blijft op zoek gaan naar manieren om het probleem op te lossen. Maar zolang dat nog niet kan, moeten afgestudeerden niet zo zeuren. ‘Het zijn gewoon burgers die op een normale manier moeten betalen voor hun treinkaartje. Dan is het onredelijk als zij gemakkelijk van hun ov-kaart gebruik kunnen blijven maken na hun afstuderen.’

Maar waarom koppelt DUO de uitschrijving van een student niet aan het schrappen van de kaart? Zo eenvoudig is dat niet, aldus de dienst.

‘Wij zijn een radertje in het geheel’, zegt DUO-voorlichter Tea Jonkman. ‘Het ministerie van Onderwijs onderhandelt met de ov-bedrijven

over de kosten van de kaart. Zij zijn dan ook bepalend in dit proces. DUO geeft door aan de bedrijven dat de studie is afgerond. Maar het is niet mogelijk voor ons om dan de kaart automatisch ook stop te zetten.’

Het scheelt ook al als de kaart online aangepast kan worden. Maar volgens studentenorganisatie LSVb willen de ov-aanbieders en Translink, het bedrijf achter de chipkaart, dit niet omdat ze maar al te graag de boetes incasseren.

Volgens Translink is het echter veel te duur om het op afstand opzeggen te faciliteren voor alle studenten.

Het komt overigens ook voor dat afgestudeerden er bewust voor kiezen om hun reisproduct niet aan te passen. Hun reiskosten zonder kaart zijn dan hoger dan de boetes die ze betalen Bussemaker wil dit gesjoemel voorkomen door de boete op te krikken naar driehonderd euro per maand. VB

Twijfels over IS-onderhandelaar Oud-Augustinus-voorzitter en bestuurskundige Jeffrey Jonkers is er door zijn voormalig werkgever van beticht te liegen over de onderhandelingen die hij zou hebben gevoerd met IS in Syrië. Jonkers ontkent de aantijgingen en claimt dat de ngo The Peaceful Change initiative (PCi) ‘een smaadcampagne’ tegen hem is begonnen.

Jonkers gaf in november aan de Universiteit Leiden een lezing over zijn werk als onderhandelaar met IS. Mare en het Algemeen Dagblad publiceerden stukken over de activiteiten van Jonkers in Syrië. Al snel daarna verscheen hij ook in actua-

liteitenprogramma’s op televisie om commentaar te geven op ontwikkelingen in het land.

PCi meldt op 6 februari op zijn site dat de organisatie nooit medewerkers naar Syrië heeft afgevaardigd en dat er ook nooit is onderhandeld met IS. Het bericht is een directe aanval op Jonkers. Hij is nooit voor de ngo in Syrië geweest maar werkte wel van augustus 2015 tot 6 januari als freelancer voor PCi. In een artikel van BNR zegt een woordvoerder van PCi geschrokken te zijn van Jonkers’ mediaoptredens.

Volgens BNR hebben de VN, het Rode Kruis en de Stichting Vluchteling nog nooit van hem gehoord.

Jonkers zei in november in Mare dat hij samenwerkte met ‘Syrische activisten die naar Turkije zijn gevlucht’ die daar ‘een netwerk hebben opgezet om op lokaal niveau te onderhandelen.’ Hij legde uit dat hij werkte voor PCi maar zei niet expliciet dat hij deze onderhandelingen in hun opdracht uitvoerde.

Bij ter perse gaan van deze Mare was Jonkers niet bereikbaar voor commentaar. Op zijn Facebookpagina heeft hij al wel een reactie gepost. ‘Mijn voormalig werkgever PCi is een smaadcampagne tegen mij begonnen in Nederland’, schrijft hij. Hij heeft al per 1 januari ontslag genomen bij PCi ‘omdat een van de

directeuren me verbaal misbruikt heeft en hardhandig is geweest tegen me. Daar word ik nu voor gestraft: PCi had helemaal geen probleem met de extra dingen die ik ondernam, zoals Syrië ingaan en daar ter plekke zelf onderhandelen. Ze hebben in november (toen het eerste media-artikel verscheen) of daarna, niets gezegd over de mediaberichtgeving. Nu brengen ze het op een manier naar buiten die mij in een kwaad daglicht stelt, terwijl ze weten dat ik me nauwelijks kan verdedigen, omdat mijzelf verdedigen betekent dat ik namen van mensen die al in levensgevaar zijn, zou moeten geven: iets dat ik nooit zal doen.’ VB

11 februari 2016 · Mare 5 Nieuws

Rector: ‘Meer samenwerken’ Met Den Haag en andere universiteiten De wereld staat voor grote vraag­ stukken, zoals de vluchtelingen­ stroom en het Zika-virus.

Samenwerken is het sleutelwoord, zei rector magnificus Carel Stolker tijdens de 441ste diesviering.

De Universiteit Leiden wil in toenemende mate samenwerken met de gemeente Den Haag, en met de universiteiten de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Dat zei rector magnificus Carel Stolker maandag DOOR PETRA MEIJER

in zijn diestoespraak.

Volgens Stolker zoeken wetenschappers meer dan ooit samenwerking over de grenzen van hun instituten: intern, en met bedrijven op het BioScience Park. Daarnaast zal de universiteit buiten Leiden meer samenwerken met het gemeentebestuur van Den Haag. Hoe dat er in de praktijk gaat uitzien, blijft echter onduidelijk: de plannen werden tijdens de universiteitsraad en de faculteitsraad achter gesloten deuren besproken.

‘De komende maanden zullen we laten zien wat we nog meer vermo-

gen in Den Haag en hoe belangrijk het is dat we dat daar doen’, aldus de rector in zijn diesrede.

Ook de samenwerking tussen de drie Zuid-Hollandse universiteiten groeit volgens de rector snel. Waar mogelijk, stellen de universiteiten minoren open voor elkaars studenten. Daarnaast worden er gezamenlijk nieuwe minoren en een bacheloropleiding ontwikkeld. Ook is er een centrum voor educatieontwikkeling opgezet.

‘Samenwerken is uiteindelijk een kwestie van elkaar vertrouwen en ook een beetje vriendjes worden.

En zeker, we leven in een zeer competitieve wereld waarin universiteiten, ook die drie universiteiten, met elkaar strijden om de beste wetenschappers en om de meest gemotiveerde studenten, en om dat altijd schaarse onderzoeksgeld. Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk niet om het winnen van die race. Het gaat erom de wereld een beetje veiliger, gezonder, duurzamer, welvarender en rechtvaardiger te maken. En daarvoor is die samenwerking nodig’, besloot Stolker zijn toespraak.

Hoogleraar Conservation Biology en decaan van de bètafaculteit Geert

de Snoo sprak dit jaar de diesoratie uit. Hij vertelde hoe boeren bij kunnen dragen aan natuurbehoud.

Jennifer Tour Chayes, directeur onderzoek bij Microsoft, ontving een Leids eredoctoraat voor haar baanbrekende werk op het snijvlak van de wis- en natuurkunde.

Erepromotor professor Frank den Hollander roemde haar combinatie van inzichten van verschillende disciplines en haar vermogen om jonge onderzoeksters te inspireren.

Tot slot werd er stilgestaan bij het naderende afscheid van Willem van Beelen als pedel.

Vrijspraak voor Eritrea-expert De Leidse hoogleraar Mirjam van Reisen is vrijgesproken van smaad en laster.

Foto Taco van der Eb

Minerva plaatst zonnepanelen Dinsdag onthulde Minerva tijdens de Groene Borrel 95 zonnepanelen op het dak van de sociëteit. ‘We willen laten zien dat Minerva niet alleen om drinken draait.’

In de foyer van de sociëteit luistert een zwartgekleed gezelschap van corpsleden, reünisten en gemeenteambtenaren naar het praatje van Minerva-voorzitter Max Grapperhaus. ‘Toen ik klein was hoorde ik soms buurmannen opscheppen over hun nieuwe V8. Nu hoor je ze over hun Toyota Prius. Minerva moet met haar tijd meegaan. We willen de vereniging duurzamer maken.’

Als rond zessen de deuren opengaan drommen de aanwezigen samen. Op de trap naar het dak knipt

wethouder Robert Strijk een lint door. De 95 zonnepanelen liggen er, maar veel gasten hebben meer oog voor het uitzicht. Met mobiele telefoons worden snel een paar plaatjes gemaakt. De kou drijft de aanwezigen snel naar binnen voor de naborrel.

Robert Weijerman van commissie Groen Minerva: ‘We zijn vorig jaar begonnen. Ik heb een paar weken geleden het stokje overgenomen als voorzitter, dus de zonnepanelen waren eigenlijk het project van de oudcommissieleden. Maar er is nog meer te doen aan duurzaamheid. We willen de voedsel- en papierverspilling tegengaan. Ik weet dat Minerva niet bekendstaat als duurzaam, maar dat is een vals beeld. Met dit soort acties willen we dat doorbreken’, vertelt hij.

Ook Grapperhaus is overtuigd van de idealen. ‘De samenleving wordt zich steeds bewuster van de kostbaarheid van het milieu. Wij willen de vereniging groener maken. We hebben een spanningsoptimalisator aangebracht in de tent zodat we kunnen meten hoeveel stroom we verbruiken. Duurzaamheid is ontzettend belangrijk.’

Weijerman geeft ook aan betrokken te zijn. ‘We willen ons aanpassen aan de huidige tijd. Minerva draait niet alleen om drinken.’ Bij de vraag of Minerva ook al toe is aan meer duurzaam gebruik van water trekt de twijfel over zijn gezicht. ‘Misschien kunnen we ergens duurzaam bier krijgen. Waar vandaan? Geen idee. Ik ga ernaar kijken.’ MP

Nieuw trainingslab geopend Maandag opende minister Kamp de nieuwe Leidse Biotech Training Facility. De faciliteit gaat laboratoriumtrainingen verzorgen, maar had daar wel een extra opkontje van de universiteit, gemeente en Leids Universitair Medisch Centrum bij nodig.

Veel labmedewerkers hebben training nodig om hun vaardigheden up to date en gecertificeerd te houden of te krijgen. Als je een bedrijf bent, wil je die training niet in je eigen lab doen, want dan ligt je productie stil.

‘Er zijn veel plekken waar ze trai-

ningen in labvaardigheden verzorgen, maar wereldwijd is er maar een handjevol faciliteiten met de voorzieningen die wij hebben’, legt Rebekah Bikker van de Leidse Biotech Training Facility uit. ‘Wij hebben speciale clean rooms, die aan de hoogste productie-eisen van de farmaceutische industrie voldoen.’

De universiteit wilde graag dat er zo’n faciliteit kwam, onder meer omdat studenten van studies als biofarmaceutische wetenschappen daar een deel van hun opleiding kunnen krijgen. Er kwam ook universitaire steun: het gebouw staat op grond die

van de universiteit is. Begin dit jaar werd duidelijk dat er nog een extra opkontje nodig was: een Europese subsidie was nog niet binnen, dus de faciliteit heeft een lening van 1,2 miljoen nodig.

Universiteit, gemeente en het Leids Universitair Medisch Centrum schieten elk vier ton voor, in een rentedragende lening. ‘We geven geen geld’, benadrukt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke: ‘Wij vinden het belangrijk dat deze voorziening er is. Zodra het Europese geld er is, lost de faciliteit haar leningen weer af.’ BB

Een Eritreeër die in Nederland is opgegroeid had een kort geding tegen haar aangespannen. Hij meende dat ze hem ‘de spil van de Eritrese inlichtingendienst’ had genoemd en eiste rectificatie. Volgens de rechter valt de opmerking echter binnen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting.

Van Reisen is Eritreadeskundige en sinds januari hoogleraar computing for society bij het Leiden Centre of Data Science. Ze onderzoekt sinds 2010 de mensenhandel in de Sinaï, met name van Eritreeërs, en publiceert vaak over het land. Ze ondervindt daarbij regelmatig intimidatie en invloed van het Eritrese regime, net als de Eritrese gemeenschap in Nederland. In een interview met BNR-Nieuwsradio sprak

ze over ‘de spil’ van de Eritrese inlichtingendienst, die de broer zou zijn van twee IND-tolken. Voor Meseret Bahlbi was het duidelijk dat Van Reisen hem daarmee bedoelde.

Hij is opgegroeid in Nederland en lid van de jongerentak van Eritrea’s enige politieke partij, PFDJ. Hij beschuldigde haar van smaad en laster en spande een kort geding aan.

Naast een rectificatie eiste Bahlbi ook nog een schadevergoeding van 25.000 euro omdat hij reputatie- en inkomensschade had geleden door de opmerking. De rechter vond dat Van Reisen binnen de grenzen van de meningsuiting is gebleven en dat haar belangen zwaarder wegen dan die van Bahlbi. ‘De uitlatingen van Van Reisen vinden voldoende steun in het beschikbare feitenmateriaal en zijn dan ook niet onrechtmatig.’

Bahlbi draait op voor de gerechtelijke kosten die door Van Reisen zijn gemaakt. VB/MVW

Kamer: ‘Meer macht medezeggenschap’ De Tweede Kamer stemde over tientallen amendementen die de medezeggenschap in het hoger onderwijs moeten versterken. Vooral opleidingscommissies krijgen meer macht.

Volgende week wordt er gestemd over een onderwijswet die de medezeggenschap van instellingen moet versterken. Dinsdag stemde de Kamer al over tientallen amendementen. Slechts tien daarvan konden op steun van een meerderheid van de Tweede Kamer rekenen.

De Kamer ziet graag dat de macht van opleidingscommissies wordt vergroot. In plaats van adviesrecht, krijgt de opleidingscommissie daarom instemmingsrecht op bepaalde onderdelen van de zogeheten OER, het examenreglement van een studie. De minister gaf vorige week aan dat zij zich daarin kon vinden, zolang studenten niet zelf beslissen over de eisen waaraan zij moeten voldoen. Instemmingsrecht op een van de onderdelen van de OER werd door haar dan ook afgeraden, maar de initiatiefnemers hebben het amendement niet gewijzigd.

Bij de benoeming van een nieuw bestuurslid, wil de Kamer dat ten

minste een student en een personeelslid uit de medezeggenschap deel uitmaken van de sollicitatiecommissie die een niet-bindende voordracht doet.

Er is ook goed nieuws voor studenten die een bestuursfunctie doen. Met de wetswijziging zouden ze een jaar lang geen collegegeld hoeven te betalen. Ze mogen geen tentamens doen, maar houden de mogelijkheid om geld te lenen. In de wet zal ook de mogelijkheid worden opgenomen om op hogescholen een studentassessor aan het college van bestuur toe te voegen. Het initiatief daarvoor ligt bij de medezeggenschap. Die mag bovendien zelf bepalen welke informatie zij nodig heeft, in plaats van dat het college van bestuur dat doet.

Tot slot wordt het minder makkelijk om tentamencijfers te laten vervallen. Kennis moet aantoonbaar verouderd zijn en de instellingen moeten rekening houden met de persoonlijke omstandigheden van de student. Tot slot vervalt de meldplicht van toezichthouders aan de onderwijsinspectie, om te voorkomen dat toezichthouders hun verantwoordelijkheden zo kunnen afschuiven. PM

6

Mare · 11 februari 2016

Achtergrond

Een kwestie van

Een week op pad met pedel Willem van Beelen Duizenden keren riep hij het verlossende hora est uit, maar nu is het voor hém tijd. Na 27 jaar trouwe dienst neemt Willem van Beelen, Neerlands meest markante pedel, afscheid van de Universiteit Leiden.

Mare liep een week met hem mee. ‘Ook Willem-Alexander was zenuwachtig bij zijn afstuderen.’

DOOR PERTRA MEIJER

Donderdag ‘Zenuwachtig zijn ze allemaal. De een gaat er hooguit wat beter mee om dan de ander’, zegt pedel Willem van Beelen, terwijl hij zijn zwarte toga aandoet en de ambtsketen van de rector pakt. Hij is een man van weinig woorden, maar toch de meest zichtbare persoon van de Universiteit Leiden. Hij was administratief medewerker aan de Stationsweg, toen er een plek vrij kwam op het bureau van de pedel. In 1981 werd hij assistent-pedel, en sinds 1989 zorgt hij als pedel dat academische plechtigheden juist verlopen. Volgende week wordt hij 64, en aan het eind van deze maand gaat hij met vervroegd pensioen.

Zoals elke dinsdag, woensdag en donderdag zorgt hij er vandaag voor dat de promotieplechtigheden goed verlopen. Goedbedoelde opmerkingen als: ‘Denk eraan, geniet ervan, het is jóuw dag’ en ‘Ben je al zenuwachtig?’ werken in zijn ervaring juist averechts.

‘Ik probeer altijd rustig en zakelijk uit te leggen wat er staat te gebeuren.’ Hij heeft de promovendus net naar een aparte kamer in het academiegebouw gebracht, samen met diens twee paranimfen.

‘Dat zijn een soort getuigen. Ze staan de promovendus bij door bijvoorbeeld dingen op te zoeken.’ In het kamertje wijdt Van Beelen de promovendus in in de juist omgangsvormen en aanspreektitels. ‘U spreekt de fungerend rector aan met “mijnheer de rector magnificus”, óók als hij de plaatsvervangend rector is. Leden van de promotiecommissie spreekt u aan met “hooggeleerde opponens”, of in het geval dat zij nog geen hoogleraar zijn met “zeergeleerde opponens”.’

De zenuwen worden er doorgaans niet minder op. ‘Natuurlijk gaat het wel eens fout’, zegt Van Beelen. Hij herinnert zich een mevrouw die zó ontzettend zenuwachtig was, dat de vragen die haar gesteld werden eigenlijk niet aankwamen. ‘Totdat ze per ongeluk werd aangesproken met “mijnheer de kandidaat”. Toen schrok ze wakker, en werd het toch nog een vlammend betoog.’

Hij geeft de ambtsketen aan de plaatsvervangend rector, en gaat de promotiecommissie voor naar de promotiekamer, waar zij de vragen doornemen. Hij ontvangt de familieleden van de promovendus in de senaatskamer, en leidt de promovendus en promotiecommissie binnen.

Precies drie kwartier lang wordt de promovendus stevig aan de tand gevoeld over het proefschrift. Dan komt Van Beelen de zaal binnen, en spreekt luid en duidelijk de woorden hora est, waarop de verdediging onmiddellijk wordt afgebroken en de commissie in beraad gaat. Spoiler alert: volgens Van Beelen loopt het altijd goed af.

Toch begrijpt hij de zenuwen wel. ‘Ze hebben er jaren naar toegewerkt. Vaak zijn ze de knapste van de hele familie. En misschien zit hun toekomstige werkgever wel in de zaal.’ Maar er is eigenlijk geen reden voor zenuwen. ‘Als er al controverse is, dan wordt dat voor de ceremonie geregeld. Ik herinner me wel één promotie waarbij onenigheid ontstond over het cum laude promoveren. Dat is wel een probleem, want dan moet de bul opnieuw geschreven worden.’

Vrijdag Van Beelen gaat schuil achter een enorme stapel bullen. Hij schrijft ze met de hand. ‘Ik doe het altijd ’s ochtends, nooit ’s middags. ’s Ochtends ben je nog geconcentreerd.’ Het lijkt erop dat de functie van pedel om een mooi handschrift vraagt.

Maar Van Beelen opent een boekwerk uit de jaren ’80. ‘Dit was mijn handschrift toen ik begon. Zoals je ziet komt het met de jaren.’ Zijn eerdere handschrift was duidelijk leesbaar, maar toegegeven, de prachtige krullen en halen uit de latere jaren ontbreken. ‘Het is ook een kwestie van durven.’

Bij een klein foutje moet de hele bul opnieuw. ‘Daar moet je gewoon niet over nadenken.’ Hij klopt het af op tafel: ‘Dat is in al die jaren nog nooit gebeurd.’ ’s Middags vindt er een oratie plaats. Een nieuw benoemd hoogleraar houdt zijn of haar rede. Voor de plechtigheid begint, gaat Van Beelen snel langs de Hoppezak. Hij haalt zijn rokkostuum op voor de viering van de verjaardag van de universiteit, aanstaande maandag.

Zaterdag en zondag In het weekend gaat Van Beelen meestal naar zijn huisje op de Veluwe. ‘Ik werk in de tuin en hak hout voor de kachel.’ Als het mooi weer is gaat hij fietsen.

Volgens rector magnificus Carel Stolker, is er slechts één eigenschap waar het Van Beelen in vergelijking met andere pedellen aan ontbreekt: hij woont niet in Leiden, maar in Katwijk. ‘Daar zeggen we: “Zes dagen zult gij werken en alle arbeid verrichten. Maar de zevende dag doet gij dat niet.” Hij grijnst.

‘Zo doe ik dat ook bij mijn huisje op de Veluwe. “Het is zondag, dus vandaag mag ik het gras niet maaien.”’

In Katwijk woont hij op 150 meter van het strand. ‘Na het werk ga ik soms even uitwaaien, nog net voor het avondeten. Vroeger kwam ik dan de koningin tegen, met haar paard.’ Hij was erbij toen ze in 2010 het eredoctoraat ontving. Ook Nelson Mandela, Ban Ki-moon, presidenten en premiers zag hij komen en gaan. ‘Rutte, onze koning…’, somt hij op. ‘Ook Willem-

11 februari 2016 · Mare

durven Alexander was zenuwachtig bij zijn afstuderen.’

Na de zomer gaat hij ‘garnalen trekken’, stapvoets, met een sleepnet. ‘In september of oktober, anders zitten ze vol kuit. En ik trek de bolderkar. Kinderen eruit, garnalen erin. Pellen doe ik ook, maar dat kunnen we beter door mijn broer laten doen. Die lust ze niet, dus dan blijft er meer over.’ Gewoon vissen doet hij dan weer niet. ‘Dan moet je veel te lang wachten.’ Ook het in Katwijk zo geliefde voetbal doet hem weinig. ‘Ik praat er alleen over om een beetje te stoken onder de liefhebbers. “Ze bakken er weer niks van, hè?”, zeg ik dan.’

Maandag Maandagochtend. In de Pieterskerk op de Kloksteeg wordt druk gerepeteerd voor de 441ste verjaardag van de universiteit. Van Beelen checkt buienradar.nl. Hij typt met zijn wijsvingers. Onder zijn computer ligt een blaadje met daarop de geel- en roodgekleurde lipjes van tientallen pakken krentenbollen. ‘Het waait hard, maar volgens buienradar blijft het droog.’

De Hokjesman komt langs. De programmamaker van de VPRO verdiept zich in verschillende subculturen, en na de Tuindorpers, mariniers, Volendammers en Katholieken, is nu ook de universitaire gemeenschap aan de beurt. Van Beelen: ‘Ik vind het altijd leuk als-ie langs komt, maar je moet oppassen met wat je zegt. Soms is het een beetje negatief.’

Onder het toeziend oog van een cameraman druppelen hoogleraren de togakamer in. Ze kleden zich om en nieuwe hoogleraren worden op de foto gezet. Terwijl Van Beelen regelmatig een blik op zijn zakhorloge werpt, krijgt het studentencortège het startsein om te gaan lopen.

Om drie minuten voor drie vertrekt ook het cortège van hoogleraren, met Van Beelen met zijn staf voorop. Voor de foto wil hij hem best even poetsen, maar eigenlijk doet hij dat maar twee keer per jaar. ‘Voor de opening van het academisch jaar en voor de diesviering. Ik doe het een tijdje van tevoren.

Anders glimt hij zo erg. Dat vind ik niet mooi.’

Op de brug waait het zo hard, dat de hoogleraren stuk voor stuk naar hun baretten grijpen. Buienradar krijgt gelijk. Het blijft droog. In de kerk zorgt de pedel dat de dies in goede banen verloopt.

Dinsdag ’s Ochtends gaat Van Beelen op de foto met de nieuwe pedel: Erick van Zuylen. Aan het eind van de maand neemt hij namelijk afscheid van de Universiteit Leiden. Tijdens de diesviering, heeft hij daarom alvast het steelpannetje waarin hij jarenlang de universitaire zegels maakte, aan de rector overhandigd.

Van Beelen haalt een boekje uit 1943 tevoorschijn, waarin een van zijn voorgangers de taken van de pedel beschreef. “De pedel heeft het twijfelachtige genoegen het lakken der bullen thuis te mogen verrichten. Dus in zijn vrije tijd. Hij betaalt dus het gas en krijgt voor dit lakken geen vergoeding.

Voor 2 lakken is één pijp lak nodig. De lak wordt gesmolten in een pannetje, voor het vervaardigen van 2 lakken is 40 minuten nodig. Men moet dit eenige malen hebben gedaan voor men den slag te pakken heeft.”

Van Beelen: ‘Dit boekje is mijn redding geweest. Er staat ook: “De lak moet gesmolten worden op een kachel of op een gasvuur. Met een elektrisch toestel gaat dit niet.” Maar ik heb alleen een elektrisch toestel, daarom gebruik ik een straattegel om de warmte te geleiden.’

Hij maakt de rode zegels thuis op zolder, met de ramen open tegen de walmen. ‘Je moet geconcentreerd zijn. Dat werkt hier niet. Stel je voor dat de telefoon gaat... De zegellak mag niet overkoken. Ik maak zo’n twintig zegels per keer, dan heb ik een voorraadje.’ Ook de cappa, de schoudermantel die de eredoctoren dragen, strijkt en stijft Van Beelen thuis.

Hoe het precies verder moet met het maken van de zegels als Van Beelen straks met pensioen gaat, is nog niet helemaal duidelijk. ‘Waarschijnlijk zijn wij de sigaar’, zegt Frank Geerlings, medewerker van het bureau van de pedel. ‘Maar je denkt toch niet dat wij hier met een pannetje rond gaan lopen. Dat mag Arbo-technisch gezien niet eens.’ Er is een soort pistool besteld, waarin de lak automatisch gesmolten wordt. ‘Dat moeten we volgende week maar eens testen.’

Woensdag

Foto’s Marc de Haan

Ook vandaag staat de agenda vol promoties. Het afgelopen jaar waren het er 411. ‘Een record’, zegt Van Beelen. ‘Hoewel niemand daar aandacht aan besteed heeft. Toen ik in 1981 als assistent-pedel aan het werk ging, waren het er 141.’

‘Soms lees ik er wel eens een’, zegt Van Beelen, terwijl alle proefschriften, bullen en protocollen weer worden klaargelegd. ‘Of de samenvatting. Daardoor weet ik van veel onderwerpen een beetje af. Vooral geschiedenis en klassieke talen vind ik interessant.’

Het contact met de mensen gaat hij missen. ‘En het academiegebouw. Ik herinner me nog goed dat we eruit moesten voor de verbouwing. Het kantoor was op Rapenburg 32. Promoties waren in de Lokhorstkerk. Oraties in het Poortgebouw. Toen we na de verbouwing terugkwamen was dat echt een verademing. Toen besefte ik hoe fijn het hier is. Hier ben ik gegroeid.’

In de afgelopen jaren heeft hij alles wel eens gezien. ‘Soms komen ze een dag te vroeg. Vorige week toevallig nog. En dan geloven ze je niet, hè. Ik moest het proefschrift erbij pakken. Beter dan een dag te laat natuurlijk. We hadden er ook eens een van de verkeerde universiteit. Die moest bij de Universiteit Utrecht zijn. Die man in paniek natuurlijk. Het is verplicht om zeven mensen in de promotiecommissie te hebben. Wij zeggen dan altijd: “Neem er acht”. Eenmaal was een promovendus voor de promotieplechtigheid gestorven. Toen hebben we geregeld dat hij postuum zijn bul heeft gekregen.’

7

8 Mare · 11 februari 2016 Brief

Achtergrond

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

Warme-truiendag In ‘Knuffel des doods’ (Geen Commentaar, Mare 18, 4 februari) schrijft Bart Braun over warme-truiendag. Hij maakt in zijn column een paar goede punten, zeer goede punten zelfs: - De tijd van bewustwording van klimaatverandering is voorbij, het is tijd voor aanpakken.

- Denk goed na over hoe je als universiteit écht impact kunt hebben op mondiale schaal.

- Laat het meedoen aan de warmetruiendag van de universiteit geen zogeheten aflaat zijn.

Het zijn drie punten waar ik het volledig mee eens ben, kudo’s voor Bart, maar toch ergerde ik mij rot.

Waarom raakte ik zo getergd? Kwam dit alleen door het artikel of zat er meer achter?

Met name de toon van het stuk raakte bij mij de gevoelige snaar. De schrijver claimt eventjes dat de duurzaamheidscommissie GreenKeys ‘straal voorbij loopt’ aan de verwaarloosbaarheid die één dagje verwarming uitzetten heeft op de totale CO2-voetafdruk van de universiteit. De impactberekeningen moeten nog komen, maar ik houd zelf rekening met een besparing van 1 procent. Dat is grofweg 50.000 kuub gas, 90.000 kg CO2 en zo’n 10.000 euro. Dit zou ik niet verwaarloosbvaar noemen, maar daar gaat mijn ergernis niet over.

De schrijver zegt dat die naïeve studentjes van GreenKeys er vast niet aan gedacht hebben dat de échte duurzaamheidsuitdagingen van onze universiteit vele malen groter zijn dan een dagje een lelijke trui aan. In deze redenatie zit enorm veel arrogantie en disrespect. Sorry meneer Braun, maar de commissieleden van GreenKeys zijn echt niet op hun achterhoofd gevallen. Ze zien de grote mondiale

uitdagingen en doen er op vrijwillige basis met het budget voor een paar tosti’s alles aan om impact te genereren en verantwoordelijkheid te nemen. Het is ze gelukt om af te dwingen dat Leiden deel nam aan de SustainaBul (duurzaamheidsranking van universiteiten) nadat het college van bestuur eerst nee had gezegd, het is ze na een jarenlange lobby gelukt om een GreenOffice in Leiden neer te zetten en ze hebben deel gehad in het feit dat ‘klimaateducatie’ vier maal in het Parijs-akkoord is te vinden.

Meedoen aan de warme-truiendag is slechts één van de vele dingen waarmee GreenKeys zichzelf laat zien. Als u het ze even had gevraagd, dan had u dit geweten. Helaas blijkt dat soms lastig. Dat is waar de diepere kern van mijn ergernis vandaan komt. Ik geniet al jaren van Mare als entertainment, maar in mijn beleving is de kloof tussen de verhalen en de werkelijk die ik ervaar groot. Misschien is mijn vooroordeel dat de Mare goedkoop wil scoren onterecht.

Met goedkoop scoren bedoel ik met name bestaande vooroordelen bevestigen en onnodig schofferen van mensen, verenigingen of de universiteit. Hoewel ik om dat laatste wel kan lachen, beetje hypocriet van mij. Dit is misschien een pittige aantijging, maar een goed medium staat ook open voor zelfreflectie.

De voorstellen van de heer Braun geven aan dat hij uit goed hout gesneden is. Het is alleen jammer dat je ten koste van anderen vaak makkelijk kunt scoren. Daar maak ik mij op dit moment ook schuldig aan, sorry Bart, sorry Mare. Hopelijk kunnen wij vriendjes blijven.

MART LUBBEN Student industrial ecology

Maretjes

Tijdens een bezoek aan de wijk waar hij de veroordeelde pedoseksueel Benno L. heeft gehuisvest wordt de Leidse burgemeester Henri Lenferink belaagd door protestanten, februari 2014. Foto Taco van der Eb

Van vrijheid-blijheid naar stranger danger Niet alle zaken gaan over gevaarlijke zonderlingen

De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare. leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur.

Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 31 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. *Spelling, rekenen, groep 7, €5-6 per les. *Rekenen, groep 8, €10,- per les. Voortgezet onderwijs: *Duits, 3gymnasium. *Nederlands, Engels, brugklas vwo. *Duits, 2vmbo-tl. *Nederlands, Engels, brugklas havo-vwo. *Wiskunde, Nederlands, 2vmbo-kader. *Rekenen, brugklas havo-vwo, €5,- per les. * Nederlands, brugklas havo. *Engels, Nederlands, 3havo. *Wis-, natuuren scheikunde, 3havo. *Wiskunde B, 4havo, €5-6 per les. *Economie, 5vwo. *Wiskunde, economie, 2havo. *Engels, 4vwo. *Nederlands, geschiedenis, 3havo. *Wiskunde, 4vmbo-tl. *Wiskunde, 3vwo. *Wis-, natuurkunde, 4havo. Leiden-Zuid, 17 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8.

Voortgezet onderwijs: *Twee leerlingen Engels, brugklas vwo. *Wiskunde, Engels, geschiedenis, 4havo. *Biologie, Nederlands, wiskunde, brugklas mavo-havo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77,

ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

DUURZAAM BIJDRAGEN EN GOED BIJVER­ DIENEN? Vandebron is een duurzame start-up, bezig met een revolutie op de energiemarkt.

Wij geloven dat mensen zelf kunnen bepalen hoe hun energie wordt opgewekt. Om dit te bereiken zijn we nog op zoek naar mensen die ons verhaal willen vertellen op straat, biomarkten en duurzame evenementen. Interesse?

Mail dan arlette@vandebron.nl Stichting Move Leiden zoekt een projectcoördinator! Ben je ondernemend, hou je van aanpakken en vind je het welzijn van je stad belangrijk? Voor ons team in Leiden zoeken wij een harde werker die enthousiast aan de slag gaat met het opzetten van projecten waarin kinderen in Leiden samen met studenten ontdekken hoe zij de wereld kunnen veranderen. Interesse?

Reageer! www.stichtingmove.com/vacature

Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretjeextra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45.

E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com

Academische Agenda Prof.mr.dr. P.M. Schuyt zal op vrijdag 12 februari een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar bij de faculteit Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Sanctierecht en Straftoemeting.

Dhr. P.N. Kuiper hoopt op dinsdag 16 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Early Dutch Sinologists’. Promotor is Prof.dr.

J.L. Blussé van Oud-Alblas.

Dhr. J.C.W. Gooren hoopt op dinsdag 16 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Een overheid op drift’. Promotoren zijn Prof. dr.mr. L.M. Moerings en Prof.dr. R. Van Swaaningen (EUR).

Mw. D. van Embden hoopt op woensdag 17 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Facts and fiction in hip fracture treatment’. Promotor is Prof.dr. I.B. Schipper.

Dhr. K. Ma hoopt op donderdag 18 februari om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale

Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Investigating self-representation with virtual reality’. Promotor is Prof.dr. B. Hommel.

Mw. S.P.M. Welten hoopt op donderdag 18 februari om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Tuning virus-specific T cell responses by costimulatory signals’. Promotoren zijn Prof.dr. C.J.M. Melief en Prof.dr. F. Ossendorp.

Mw. M.L.C. Petrus hoopt op donderdag 18 februari om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Molecular characterization of copper-dependent enzymes involved in Streptomyces morphology’. Promotor is Prof.dr. G.P. van Wezel.

Dhr. W. van Gijn hoopt op donderdag 18 februari om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Rectal cancer: developments in multidisciplinary treatment, quality control and European collaboration’. Promotor is Prof.dr. C.J.H. van de Velde.

> Vervolg van de voorpagina In een aflevering van het televisieprogramma Andere Tijden over de seksuele moraal uit die tijd komt pedofiel “Frans” aan het woord. Hij werkte in de jaren zeventig op een universiteit: ‘Ik zei gewoon dat ik pedofiel was, dat gaf geen probleem.

Ik had foto’s van kinderen bij mijn bureau hangen, niemand nam er aanstoot aan. Dat moet je tegenwoordig denk ik niet meer doen.’

Gooren: ‘De maatschappij is sindsdien enorm veranderd. Een van de belangrijkste redenen is het aantonen van vele misstanden. Seks is vaak niet vrijheid-blijheid, werd al snel duidelijk. Er kwamen extreme gevallen aan het licht, waarvan Dutroux in de jaren negentig de bekendste was. Seks met een minderjarige werd gekoppeld aan het zijn van een lustmoordenaar.’

De gruwelijke zaak rond Robert M. deed de boosheid en de angst al helemaal tot het kookpunt stijgen.

‘Ik vind echter dat de media een te paniekerig beeld schetsen over de gevaren van seksualiteit. Ouders willen hun kinderen beschermen tegen de grote boze buitenwereld. Ze slaan daarin soms door. De pedofiel is een zondebok geworden en een bliksemafleider voor allerlei kwalijke zaken. Het gaat ook vaak over enge mannen die in de bosjes, of op het internet, wachten op een slachtoffer: het stranger danger-idee.

‘Natuurlijk verdienen die zaken

aandacht. Maar heel veel criminologisch onderzoek toont aan dat heel veel gevaar niet van buiten komt, maar juist plaatsvindt binnen gezinnen. In de media maar ook in beleid gaat alle aandacht uit naar de gevaarlijke seksuele zonderling. Zet ook in op strategieën om kinderen en jongeren seksueel weerbaarder te maken.’

‘ De pedofiel is een zondebok geworden, een bliksemafleider voor kwalijke zaken’

Gooren ondertekende in 2014 een open brief die in de Volkskrant werd gepubliceerd waarin werd opgeroepen om ‘pedovereniging’ Martijn niet te verbieden. ‘Ik ben het totaal niet eens met hun doelstellingen.

Maar het verbieden van deze organisatie gaat in tegen de vrijheid van meningsuiting. Het is heel frappant dat een beweging die een andere maatschappij voorstaat, wordt gedefinieerd als criminele organisatie.

In een open en gezonde democratie hebben mensen het recht om bij elkaar te komen en ideeën uit te wisselen. Verbieden is een zwaktebod, tenzij blijkt dat zo’n vereniging kinderporno verspreidt, tips geeft

aan pedofielen of andere voorbereidingshandelingen verricht.’

Verder is het ook zo dat er sprake van hypocrisie. ‘Kinderen worden op een hele jonge leeftijd geseksualiseerd in onze westerse samenleving.

Dat wordt wel corporate pedofilia genoemd. Meisjes van dertien worden in lolita-achtige poses afgebeeld in reclames. We zijn allemaal medeplichtig aan het creëren van de tiener als seksueel begeerbaar ideaal.

Het meest schokkende voorbeeld vind ik die beauty pageants voor kleine kinderen in de Verenigde Staten. Moeders die hun dochter kleden alsof het jonge vrouwen zijn, met make-up, hoge hakken en sexy jurkjes. Die kinderen worden op een heel oneigenlijke manier in een seksuele pose gezet. Ze leren verleidelijk in de camera te kijken.

Die ouders vinden dat vast schattig en aandoenlijk, denk ik. Maar een onschuldig meisje hoort zich niet op een vampachtige manier te presenteren aan een jury. Ik vind het een afzichtelijke praktijk.’

Maar dat is Amerika, zou je kunnen zeggen. Gooren: ‘Ik heb zelf een dochter van vier. Als ik met haar een speelgoedwinkel binnenloop, dan word je al gelijk geconfronteerd met make-upsets en dat soort dingen. Je moet oppassen dat je meisjes niet al heel jong een seksuele uitstraling geeft. Daar zijn ze nog niet aan toe.’

DOOR VINCENT BONGERS

Moeite met d’s en t’s Internet en sociale media hebben een nieuwe dimensie aan zedenmisdrijven gegeven, zegt criminoloog Juul Gooren. ‘Het is soms net een rookgordijn. Het wordt justitie niet makkelijk gemaakt.’

Dat blijkt vooral uit een zaak die Gooren optekent uit de mond van een zedenrechercheur. Een man stuurt seksueel getinte berichten naar scholieren. De politie komt op het spoor van het adres van een van de slachtoffers.

Er blijkt inderdaad een minderjarig meisje te wonen. De rechercheur gaat op bezoek en vraagt aan de vader van het meisje hoe het met de taalvaardigheid van zijn dochter gesteld

is. Hij antwoordt dat ze moeite heeft met d’s en t’s.

Dat is een belangrijke aanwijzing, zegt de rechercheur, want in de onderschepte chats staan juist géén taalfouten.

Op dat moment breekt de vader.

Hij geeft toe dat hij contact heeft met de verdachte. De reden: na zijn scheiding is hij al zijn sociaal contacten kwijtgeraakt. Hij zegt het opwindend te vinden om zich uit te geven voor een jong meisje.

De rechercheur: ‘Dus: een 48-jarige boekhouder doet alsof hij een meisje van een jaar of veertien is en zit te chatten met een vijftigjarige man die zich uitgeeft voor een jongen van een jaar of tweeëntwintig. Dat is internet.’

11 februari 2016 · Mare

9

Wetenschap

Geen idee hoe het werkt

Maar elektroshock helpt als medicijnen niet aanslaan Katatonie-patiënten waarbij medicijnen niet helpen, kunnen heel veel baat hebben bij een behandeling met elektrische schokken.

‘Het is de enige psychiatrische behandeling van voor de oorlog die nu nog steeds gebruikt wordt.’

‘Van oudsher komt katatonie vooral voor bij psychiatrische patiënten’, zegt Martijn van Noorden, psychiater bij het Leids Universitair Medisch Centrum: ‘Die werden vroeger opgesloten in de dolhuizen, de verre voorlopers van onze psychiatrische ziekenhuizen.

Daar stonden ze vaak urenlang in een oncomfortabele houding. Sinds er medicijnen zijn, komt katatonie minder voor en is het meestal subtieler van aard: repeterende bewegingen, napraten of iemands bewegingen spiegelen. Dat kan nog steeds ernstig zijn: ik had laatst een patiënt die met het bovenlijf vlak boven het bed zweefde. Die deed dus urenlang een buikspieroefening, omdat hij niet kon ontspannen.

‘Katatonie is een syndroom; dat wil zeggen dat we niet weten wat het veroorzaakt. Het is een verzameling van neuropsychiatrische symptomen.

Ernstige gevallen kunnen niet meer bewegen, maar als je ze dan onderzoekt, is de functie van de spieren en reflexen nog intact. Er zijn verschillende vormen, maar de ernstigste, zogeheten maligne katatonie, is er

DOOR BART BRAUN

eentje waarbij je echt op moet letten. Die groep krijgt problemen met spierverval, ademhaling, bloeddruk, en moet behandeld worden op de intensive care.

‘Die behandeling bestaat in eerste instantie uit benzodiazepinen, vooral Lorazepam. Dat zijn middelen waar u en ik suf van worden, maar katatonie-patiënten worden juist

alerter. Een normale dosering is een halve milligram of één milligram, maar deze mensen krijgen twee of meer milligram, en dat elke twee uur.

Daar ga je normaal gesproken van in coma, maar zij kunnen zo juist vrij abrupt “ontwaken”: de ontregeling in het brein is omkeerbaar.

‘Zo’n zeventig procent knapt op die manier op. Voor de rest is elek-

troconvulsietherapie de volgende behandelingsoptie. Ze worden dagelijks onder narcose gebracht om een behandeling te krijgen. De toevallen die je opwekt, beïnvloeden blijkbaar de hersengebieden die betrokken zijn bij de aanmaak van zenuwstofjes; de huishouding van die stoffen is bij katatonie-patiënten verstoord.

Maar hoe het precies werkt, is on-

bekend. Bij het gebruik van elektroshockbehandelingen bij depressies zijn we tien jaar verder en weten we stukken meer, maar zelfs daar hebben we alleen hypotheses over het werkingsmechanisme.

‘In een recent overzichtsartikel in General Hospital Psychiatry zetten we wat van onze casussen op een rijtje. Bijna iedereen wordt beter door elektroconvulsietherapie, maar bij één patiënt hebben we na 23 dagen de behandeling gestaakt wegens onvoldoende effect. Als iemand katatonisch is, kan je niet de bijwerkingen beoordelen. De behandeling veroorzaakt geheugenverlies, dus je kan er niet eindeloos mee doorgaan.

‘De behandeling met elektrische schokken heeft een slechte naam gekregen, dankzij films als One flew over the cuckoo’s nest. De toepassing is echter altijd doorgegaan, omdat het zo goed werkt. Het is de enige vooroorlogse behandeling die nog steeds wordt gebruikt, zij het in aangepaste vorm: met verdoving, spierverslappers en constante aandacht. Dat we het nog steeds gebruiken, komt doordat het een heel waardevolle uitbreiding van het psychiatrisch arsenaal is. Niet alleen voor katatonie, maar vooral ook voor depressies, al dan niet in combinatie met psychoses. Vooral bij oudere patiënten die veel verschillende klachten hebben, is het vaak veiliger dan veel andere behandelingen. Die mensen hebben alle soorten pillen al gehad, zonder dat ze opknappen. Bij deze aanpak lukt dat ineens wel.’

Vierduizend dvd’s per minuut Verstrengeld licht kan snel data overpompen, zonder luistervinken Natuurkundige Wolfgang Löffler kan viertallen met elkaar verstrengelde lichtdeeltjes maken. Dat maakt het mogelijk om razendsnel geheime boodschappen uit te wisselen met meer dan één persoon.

DOOR BART BRAUN Op de negende verdieping van het Huygensgebouw werkt een kleine maar toegewijde groep natuurkundigen, veelal in het donker. Ze schroeven lasers vast op werkbanken, en proberen storingen uit hun detectoren of spatial light modulators te krijgen. Als het een ècht goede dag is, als alle apparatuur werkt en het rekenwerk dat ze eerder al deden klopt, begrijpen ze ietsje beter hoe licht in elkaar zit, en hoe het werkt.

Als Mare langskomt, wijzen ze vriendelijk de weg. ‘Ah ja, Wolfgangs paper in PRL. Mooi werk!’ zeggen ze enthousiast. ‘Entanglement op baanimpulsmoment van vier fotonen, toch?’ De quantum-optici begrijpen prima wat er gebeurt op hun afdeling. Dit artikel is niet voor hen.

De rest van de universiteit heeft een iets langere warming up nodig om hierover mee te kunnen praten, en dus hakken we het probleem in kleine stukjes.

Wolfgang is de voornaam van dr. Wolfgang Löffler, een Duitse onderzoeker die nu een jaar of zeven in Nederland woont. PRL is kort voor Physical Review Letters, de naam van het wetenschappelijke vakblad waarin binnenkort een artikel van Löffler verschijnt. Dat artikel gaat over fotonen: lichtdeeltjes.

Lichtdeeltjes, andere elementaire deeltjes en diverse héél erg kleine dingen laten zich zeer goed beschrijven met een stelsel van wiskunde vergelijkingen dat de quantummechanica heet.

Die quantummechanica doet allerlei voor-

spellingen over de werkelijkheid die voor grote mensen misschien wat raar lijken, maar die keer op keer uitkomen. Eén van die voorspellingen is dat deeltjes met elkaar verstrengeld kunnen zijn – die entanglement, die Löfflers collega noemt.

Twee deeltjes kunnen, bijvoorbeeld als ze op hetzelfde moment vrijkwamen, verbonden zijn. De eigenschappen van de een en die van de ander hangen dan samen met elkaar.

Het hoeven trouwens niet per se twee deeltjes te zijn. In het jaar 2000 verstrengelden Amerikaanse onderzoekers vier deeltjes, en inmiddels staat het record op veertien. Dus waarom is dat viertal van Löffler dan nog het vermelden waard?

Dat heeft te maken met een eigenschap die licht kan hebben, die het baanimpulsmoment heet. Impulsmoment is het natuurkundewoord voor de hoeveelheid draaiing die iets heeft. Een biljartbal die om zijn as draait heeft een impulsmoment, en eenzelfde bal die twee keer zo snel om zijn as draait, heeft een twee keer zo hoog impulsmoment. Stoot je een biljartbal met spineffect tegen een andere biljartbal, dan gaat die ook draaien. ‘Zo is het met het baanimpulsmoment ook’, legt Löffler uit: ‘Al-

leen gaat het daarbij niet om een spin – draaien om de as, net als de aarde. Maar om een orbit – draaien in een baan, zoals de aarde om de zon. Als je licht met een baanimpulsmoment op heel kleine dingen laat vallen, gaan ze rondjes draaien.’

Licht is behalve een deeltje ook een golf, en je kan het zogeheten golffront uittekenen. Als je een steen in het water gooit, zien de golffronten eruit als cirkels rond je steen. Bij laserlicht, zonder baanimpulsmoment, ziet het eruit als een rij vlakken, haaks op de richting van de lichtstraal. Voor licht met een baanimpulsmoment zien de golffronten eruit als een schroefdraad.

Meestal als natuurkundigen naar quantummechanische eigenschappen kijken, zijn er maar twee opties. Een deeltje is wel of niet vervallen, een spin is up of down, enzovoort.

Maar dat baanimpulsmoment heeft veel meer opties: niet alleen kan de schroef linksom of rechtsom draaien, maar ook met verschillende snelheden. De schroef kan ook meer of minder richeltjes per centimeter hebben, net als de schroeven in de bouwmarkt. Löffler: ‘Dit is de eerste keer dat een eigenschap van een hogere dimensie verstrengeld is op meer dan twee deeltjes.’

‘Dat betekent dat je met één foton veel meer

informatie kan verzenden’, legt Löffler uit. Licht gaat sowieso al met de snelheid van het licht, maar door er zo’n schroefslinger aan te geven, kan je data nog sneller overpompen. In 2012 deden Californische onderzoekers dat met een snelheid van 2.56 terabit per seconde. Dat zijn zo’n vierduizend dvd’s per minuut - bijna honderdduizend keer zo snel als een normale wifi-verbinding.

Löffler maakte zijn vier verstrengelde fotonen door met een laser te schieten op een bepaald kristal, kaliumtitanylfosfaat. Daarbij ontstaan af en toe vier verstrengelde fotonen.

Hoe weet je nu of dat één viertal met elkaar verstrengelde fotonen is, en niet twee paar?

‘Dat is de reden dat mijn Oostenrijkse collega Beatrix Hiesmayr de eerste auteur is van ons artikel, terwijl mijn collega Michiel de Dood en ik al het labwerk hebben gedaan’, glimlacht Löffler. ‘Haar theoretisch werk laat zien hoe je het verschil kan bepalen.’ Die wiskunde is meer iets voor Physical Review Letters dan voor Mare. ‘Het is zo’, vat hij de conclusie samen.

Het verstrengelen van deeltjes is interessant voor de zogeheten quantumcryptografie. Als je een boodschap met verstrengelde deeltjes verstuurt, kan je zien of er iemand stiekem mee heeft geluisterd. Als je meer dan twee deeltjes verstrengelt, kun je ineens met meer dan één iemand anders tegelijk praten. Löffler: ‘Of controleren dat de andere twee niet worden afgeluisterd.’

Zelf vindt hij het fotonenviertal vooral interessant omdat je het licht kan gebruiken om metingen te doen aan allerlei quantumverschijnselen. ‘Als je met vier fotonen tegelijk meet, gaat je resolutie met de vierde macht omhoog. Er zijn heel veel van zulke processen die nog nauwelijks bekend zijn, dus daar valt nog veel te ontdekken.’

10 Mare · 11 februari 2016 English page

Screened by the regime How undemocratic states influence academics Yesterday, the court found Eritrea-expert Mirjam van Reisen not guilty of defamation and slander. She is not the only academic to be obstructed by the regime she is researching. “I’m supposedly planning a coupe.”

BY MARLEEN VAN WESEL “I received dozens of organised, shocking accusations after every paper on human trafficking”, explains Mirjam van Reisen, who was appointed Professor of Computing for Society at the Leiden Centre of Data Science (LCDS) this year. “I began my research into human trafficking in Sinai, particularly Eritreans, in around 2010. At first, the reactions were connected to our publications; I only went to the police when the messages were written in Tigrinya, the language of Eritrea, and were no longer accessible to me.”

“People in my network translated them for me: I was supposedly planning a coupe. It wasn’t about my research any more, but about loyalty to the Eritrean regime”, Van Reisen continues. But after making some remarks about intimidation and the influence of the regime through supporters in the Netherlands, Van Reisen found herself in court, defending herself in preliminary relief proceedings against charges of defamation and slander.

“While a court case really takes it out of you, it also reveals the dynamics of the long arm of Eritrea” –a long arm extending to night-time chases on the motorway and being called “the murderer of Eritrea.” “Well, it looks as if my research subject has come to me. I feel challenged rather than thwarted. Perhaps I could have used more tact, but at least this case is sparking an important political debate.” Yesterday she was found acquitted.

And she’s not the only professor to feel an undemocratic state breathing down her neck: university lecturer Max Bader is a specialist on Russia and Ukraine and often gives lectures, particularly now, in the run-up to the Ukraine referendum. “I notice trolls in the audience, people who work for the Russian embassy – often the same ones turn up. They disrupt the debate with their questions and their attitude. It’s intimidating.

I don’t know if someone’s paying them, but it’s a frequent occurrence.”

So far, he’s not been deterred. “I’m an academic not a politician. I want to help by sharing my knowledge, but they give the impression that I represent the West.”

Erik-Jan Zürcher, a Professor of Turkish Languages and Cultures, is familiar with the phenomenon. “At a talk on the Armenian genocide, the guest speaker was asked questions that had been distributed among the audience on notes. It was clearly pre-arranged.” They are online, too, as Zürcher found out: “We were verbally abused on our department’s Facebook page by people connected to the Turkish Nationalists. I don’t have a Twitter account, but an Erdoğan supporter has even created a fake account under my name – luckily, he doesn’t have many followers.” Bader adds: “It’s been established that the Russian government employs people to be active on the forums and Facebook, but we’re not sure which of them are paid.”

He doubts that the Russians follow his academic work. “My research is published in journals with a paywall

Propaganda art from North Korea: ‘I’ll never be able to visit while the current regime is in power.’ and is read by very few people – the tragedy of science. But my name is on a list, because sometimes I’m an election observer in Russia.”

There’s no doubt that Professor of Korea Studies Remco Breuker is being watched by North Korea.

“I heard that a formal complaint had been filed with the Ministry of Foreign Affairs against me, with an urgent request to put a stop to my research.”

Breuker indicates around him in the Arsenaal Building where Asian Studies are concentrated in Leiden.

“I think everyone in this building is under extreme pressure from all sorts of nations, not just North Korea. But when it comes to violations of human rights, I can’t look away and hide behind my specialisation in eleventh and twelfth century Korea. That’s why I’m studying the export of forced labourers. They are hired out to companies in Poland and other places in the EU as modern-day slaves. North Korea doesn’t worry too much about academics, but this research could affect the regime’s income.”

East-Africa specialist Jan Abbink at the Africa Studies Centre suspects that he is being watched. “The Ministry of Foreign Affairs in Ethiopia scans all academic research – but I’m not a problem case.”

“We know we’re being watched because we hear, on the grapevine, what the Turkish embassy staff say about us, but we haven’t been confronted any direct government intervention yet”, Zürcher says.

It’s a different story for academ-

ics working in Turkey. “More than 1,100 Turkish academics signed a petition calling for an end to the armed combat against the Kurds.

The reaction was harsh: a number of people lost their jobs.” Hundreds of researchers declared their support, as did Zürcher. “We didn’t give an opinion on the Kurdish issue, but on freedom for academics and that makes us vulnerable. We’ll find out just how much trouble people are in next year.”

“ We know we are being watched” He’s more worried about Turkish students who are graduating or doing a PhD at Leiden. “Two thirds of our PhD students are Turkish and to get a job at a Turkish university, they’ll need to have their Dutch qualifications acknowledged by a central agency. That wasn’t a problem until two years ago, when they started ploughing through the dissertations and disqualifying people without giving any reasons. They have already refused to acknowledge a Greek’s diploma – a man who did his PhD here. He lost his job in Istanbul and had to leave the country the next day. His dissertation was on the Cyprus issue – that might have had something to do with it: Turkey does not acknowledge Cyprus.”

Petra Sijpesteijn, Professor of

Arabic Language and Culture, was subject to government intervention as a student. “In the mid-nineties, I was doing research for my thesis in Syria and shared a room on campus with two Syrian girls. Once we had become friends, one of them told me she had been assigned to that room to keep an eye on me and report on me. Sometimes it was quite useful: if you were on your way to a party for international students and you’d forgotten the address, you could always ask a man in black leather where the foreign do was. And someone gave me a tip: if you want to know who’s watching you, drop your purse deliberately and someone would come running after you.”

Nowadays, Sijpesteijn does not face any intervention but she’s had an Egyptian PhD student who turned down a request to write an article on the interaction between Muslims and non-Muslims. “It’s not a good topic if you want to get a job at an Egyptian university later.”

“Once every so often, someone is refused entrance to Russia and consequently you tend to avoid certain subjects for your research. Some countries are even no-go areas now: Uzbekistan and Turkmenistan are too dangerous to visit so we know very little about them”, says Bader.

Van Reisen, who is also Professor of International Social Responsibility at Tilburg, has never faced as much obstruction as now. “In Zimbabwe, which is also a difficult country, I had plenty of freedom.”

Eritrea is refusing her entrance at present. “They’re refusing it to the

UN, too. However, I’ve been before and I still have contacts there, so I know what’s going on.”

Researching a nation from the outside provides a less complete picture, says Abbink, who is still allowed into Ethiopia. “You have to be cautious with explicitly censorious research, but it’s three times as bad in Eritrea or Rwanda. Nonetheless, there are serious problems in Ethiopia and researchers should broach them. I wouldn’t give up my research because a country is too repressive; I think you should keep the lines of communication open.”

“I’m a negotiator by nature”, explains Remco Breuker. “But with North Korea, it’s once bitten, twice shy, so I’ve had to adjust my opinions.

People are still being sent to concentration camps and murdered in the most horrific ways.” He invited the poet Jang Jin-sung, a North-Korean exile, to Leiden as a guest lecturer last year. “He warned me that doing so would mean I could never travel to North Korea again while that regime was in power.” That did not stop Breuker, however. In fact, he’s never been to North Korea.

“Only to South Korea. They’d never let me into North Korea, particularly after that complaint.” Nonetheless, he’s been to considerably more places than he ever thought possible when he started his academic career.

“My dream was mainly to spend my time in libraries. But whether we want to or not, our findings mean that we academics are also politically involved. I’ve never even seen the ivory tower.”

11 februari 2016 · Mare Cultuur

Agenda

Waarom doe je zoiets?

Cas Jansen speelt Edward Snowden Acteur Cas Jansen wil de donkere kant van klokkenluider Edward Snowden laten zien. ‘Hij was geen Mandela die gevangen zat, maar hij had een huis, een baan, een prima leven.’

het goed wat hij heeft gedaan. Maar hij heeft ook het leven van andere mensen op het spel gezet. Ik vind de schending van privacy niet shocking, je weet dat het gebeurt. En er valt iets voor te zeggen dat bepaalde types in de gaten worden gehouden. Maar ik heb er zelf niet echt een mening over, we laten het aan het publiek over om een mening te vormen over het onderwerp. We houden het zo toegankelijk mogelijk.’

In Citizenfour is te zien hoe de klokkenluider van Hongkong vlucht naar het duizenden kilometers verderop gelegen Moskou. Hoe los je dit op in het theater? ‘We hebben een soort digitaal decor. We gebruiken videobeelden die achter ons op het toneel worden geprojecteerd. Tijdens de repetities keken we YouTube-filmpjes van dingen waar Snowden mee te maken had. Ook de toespraak die president Obama hield als reactie op de onthullingen kwam voorbij. Obama staat erom bekend dat hij altijd in control is, maar nu was hij totaal de draad kwijt.

We besloten ter plekke het filmpje te verwerken in de voorstelling.’

Jansen vindt dat hij Snowden menselijk neerzet. ‘We tonen de persoon achter hem, zo kan het publiek hem beter leren kennen. Ik ga hem ook niet imiteren met een snorretje en een brilletje ofzo. We weten natuurlijk al best veel van hem. Maar waarom heeft hij het gedaan? Die vraag blijft.’

DOOR MONICA PRELLER ‘Er is natuurlijk al een documentaire over Edward Snowden, maar die dient vooral zijn ego. In onze theatervoorstelling laten wij ook zijn donkere kant zien’, zegt acteur Cas Jansen. Het toneelstuk, dat vernoemd is naar zijn hoofdpersoon, toont het leven van Snowden tijdens het maken van Citizenfour, de prijswinnende film van Laura Poitras.

Naast Myrthe Burger als Poitras en Simon Heijmans als journalist Glenn Greenwald speelt Jansen de hoofdrol. ‘Snowden is een interessant figuur. Hij was geen Mandela die gevangen zat, hij had een huis, een baan, een prima leven. Hij was niet tevreden, want hij werd steeds teleurgesteld, maar hij had het ook niet slecht. Ik vraag me dan af: waarom doet iemand zoiets?’

Film is niet hetzelfde als theater, legt de acteur uit. ‘Een film is een verhaal zonder emotie. Maar voor theatermakers is de emotionele kant juist heel belangrijk. Eén scène waarin het echt hard tegen hard gaat, is die waarin Snowden tegenover twee journalisten staat. Ze vragen hem wat hem ertoe heeft gebracht om de geheime informatie van de NSA naar buiten te brengen. Die scène laat heel goed het conflict van zijn actie zien. Aan de ene kant heeft hij aan iedereen laten zien wat geheime diensten allemaal doen met je gegevens, aan de andere kant is door hem het leven van veel mensen in gevaar gebracht.’

Zelf vindt Jansen Snowden geen held. ‘Enerzijds vind ik

Snowden (première) met Cas Jansen, Myrthe Burger e.a Leidse Schouwburg Ma 15 feb, 20.15u, €11-31 Foto F.C. De Volle Bak

The good, the bad and the ugly Documentaire over vluchtelingen in Calais Een voorvertoning van de film Calais - Welcome to the jungle is maandag te zien bij Studium Generale. Daarna willen de makers ‘de discussie aanwakkeren.’

‘Een Engelse vrouw komt een paar keer per week naar Calais, waar ze een bibliotheekje is begonnen in het vluchtelingenkamp’, vertelt videokunstenaar Maaike Engels. ‘Super, want veel vluchtelingen vervelen zich enorm.’

Het is te zien in de documentaire Calais – Welcome to the Jungle, die ze maakt met Teun Voeten, oorlogsfotograaf en promovendus aan de Universiteit Leiden.

Bij Calais, in een illegaal tentendorp, bijgenaamd de Jungle, wachten nog altijd zo’n zesduizend vluchtelingen op een mogelijkheid om Engeland te bereiken. Sinds september zijn ze er een keer of tien geweest om te filmen, steeds drie dagen. ‘Het aanbrengen van structuur en infrastructuur, zoals zo’n bibliotheekje of het beter aansluiten van de continu ontploffende gastankjes, helpt in elk geval wel’, constateerde Engels. ‘Incidentele hulp niet, zoals met je autotje vol ingezamelde knuffels en truien daarheen rijden, zonder idee van groepsdynamiek. Het lastige is dat het aan de ene kant niet de bedoeling is dat zo’n verblijf een vaste vorm krijgt, maar dat de situatie voor the time being wel leefbaar moet zijn. En dan zijn er ook nog hulpverleners die vooral hun eigen doelen nastreven, zoals een groep anarchisten, die de

DOOR MARLEEN VAN WESEL

11

vluchtelingen opjut tot geweld. De vluchtelingen valse hoop bieden vind ik ook heel kwalijk, hoewel hulpverleners dat niet eens doorhebben. De grens tussen altruïsme en egoïsme is heel dun.’

Behalve onder de hulpverleners, toont de documentaire ook onder de bewoners van Calais en de vluchtelingen in het kamp The good, the bad and the ugly. Engels: ‘Er zijn Syriërs, de echte oorlogsvluchtelingen, die daar liever helemaal niet zouden zijn, maar ugly zijn bijvoorbeeld de vluchtelingen die zonder enig plan naar Engeland komen, zonder de taal te spreken, maar die wel menen allerlei rechten te hebben. Die fragmenten over zo’n sense of entitlement vielen slecht bij een eerdere voorvertoning in De Balie in Amsterdam.’

Sindsdien is er meer materiaal toegevoegd. Ook het filmpje van vorige maand, waarin Engels en Voeten werden aangevallen door een groep vluchtelingen, en vervolgens werden geholpen door een andere groep vluchtelingen. Engels: ‘Daarover willen we in Leiden graag met de zaal in gesprek. Het is absurd hoe alle reacties uiteenliepen. Nieuwskoppen luidden bijvoorbeeld: “Immigranten helpen journalisten”, maar ook: “Journalisten overvallen door immigranten met groot mes.”’

‘We wakkeren graag een discussie aan met de zaal’, zegt Voeten. ‘In september was je haast een zwijn als je de foto van het verdronken jongetje Aylan niet deelde. Na de gebeurtenissen in Keulen is dat helemaal omgeslagen. Het vluchte-

lingendebat is sterk gepolariseerd.’

In maart is er een screening in New York. Dan moet de documentaire af zijn. ‘We gaan nog naar Londen, iemand interviewen die erin geslaagd is om de overtocht te maken’, vertelt Engels. Voeten: ‘Een heel vriendelijke Syriër, die Engelse literatuur wil studeren. Maaike hield contact, ze zou de mogelijkheden voor een studiebeurs uitzoeken. We hoorden dat hij in Londen was aangekomen.’

Die kans wordt steeds kleiner.

Engels: ‘Vanaf december zagen we sommige mensen de hoop een beetje opgeven. De ingang rond

de Eurotunnel is onder water gezet. Vorige week zagen we groepjes Franse overheidsmedewerkers door het kamp lopen. Er vertrekken ook steeds meer bussen naar de rest van Frankrijk. Het is absurd: veel mensen hadden geen idee waarom ze zo graag naar Engeland wilden, maar het was wel een doel waaruit ze heel veel kracht geput hebben. En dat moeten ze nu loslaten.’

Studium Generale: Calais – Welcome to the jungle Voorvertoning & zaalgesprek, Kijkhuis, ma 15 februari, 19.00 uur, €7

FILM

TRIANON The Revenant dagelijks 14.30 + 18.00 + 21.30 Mannenharten 2 dagelijks 18.45 The Big Short dagelijks 21.30 KIJKHUIS The Danish Girl do + za + ma + wo 15.45 do t/m zo, di + wo Spotlight vr + zo + di 16.00 do 18.15 vr za zo ma di wo 18.45 + 21.30 The Hateful Eight dagelijks 21.00 Publieke werken dagelijks 16.15 Welcome to the jungle ma 19.00 Filmspecial: Japanese benshi Kataoka Ichiro do 21.00 LIDO Deadpool vr t/m wo 18.45 + 21.30 + do (Men’s Night) 20.30 The 5th Wave do + za + ma + wo 18.45 vr + zo + di 21.30 Fissa vr + zo + di 18.45 do + za + ma + wo 21.30 Ride Along 2 do t/m ma + wo 21.30 Sneak Preview di 21.30 The Choice dagelijks 18.30 How to Be Single dagelijks 18.30 + 21.30 LISFE Jan Švankmajer za 13 februari 21.00 entree gratis

MUZIEK

BPLUSC Lunchconcert piano do 18 februari 12.45 €5 DE TWEE SPIEGHELS Marina & Mikael do 11 februari 21.00 Gijs Idema Quartet vr 12 februari 21.00 Raul Santana Quartet za 13 februari 16.00 Simon Rigter Quartet zo 14 februari 16.00 Jamsessie o.l.v. Ewald Ebing ma 15 februari 21.00 GEBR. DE NOBEL Devon Allman do 11 februari 20.00 €22,65 Six String Sessions zo 14 februari 15.00 €13,50 Le1F wo 17 februari 20.00 €12,50 PIETERSKERK Scratch muziekdagen 11 t/m 14 februari 19.30 v.a. €13

HEATER

INS BLAU Piano Etudes do 11 februari 20.30 v.a. €16 In de wachtkamer van de liefde za 13 februari 20.30 v.a. €13,50 Bastaard ma 15 februari 20.30 v.a. €10 LEIDSE SCHOUWBURG Snowden zo 14 februari 20.15 v.a. €11

DIVERSEN

‘Veel mensen hadden geen idee waarom ze zo graag naar Engeland wilden, maar het was een doel waar ze kracht uit putten.’

Foto Teun Voeten

DIES Signeersessie: De bekentenissen van Petrus za 13 februari v.a. 12.30, entree gratis LWSK Lezing: Water boven de aardatmosfeer di 16 februari 20.00, entree gratis KITLV Seminar: Village head elections in Java di 16 februari 15.30, entree gratis MUSEUM VOLKENKUNDE Tentoonstelling: De Boeddha – Van levensverhaal tot inspiratiebron t/m 14 augustus SIEBOLDHUIS Tentoonstelling: Fuji. Iconische berg in beeld t/m 6 maart UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Tentoonstelling: Op reis met Nieuwenkamp t/m 17 mei

12

Mare · 11 februari 2016

Kamervragen

Column

Bukken

Foto Taco van der Eb

‘Kippen zijn heel knuffelbaar’ Hylke Brouwer (27, geschiedenis) Huis: Oude Vest 167A Grootte: 55 m2 Kost: €750 (min huursubsidie) Is dat een goed idee, kippen op je kamer?

‘Natuurlijk. Kippen zijn net zo gezellig als een hond en heel knuffelbaar. Ik ben ermee opgegroeid. Mijn grootouders hadden altijd kippen op het erf, met tamme kuikens. Ze bleven piepen tot ze mijn gezicht zagen, superlief. Het zijn sociale dieren. Ze maken gezellige geluidjes.’

Vinden je bovenburen dat ook?

‘Er zit nu geen volwassen haan bij. Als ik die wel heb, wikkel ik hem voor het slapen in een handdoek en leg ik hem in de badkamer op de wasmachine. De badkamer is een blinde ruimte, dus als ik lekker ga slapen, doet de haan dat ook. Ik houd bovendien Serama’s, het

Bandirah

kleinste kippenras ter wereld. Die kleine haantjes maken een hoger geluid. Dat draagt niet ver. Ik heb van de buren nooit klachten gehad.’

Welke kip is de liefste?

‘Dat mag ik niet zeggen van mijn vriendin, het fluctueert ook een beetje. Nou oké dan: op dit moment Mopje. Ze is lekker fel, maar je kunt haar wel corrigeren. Ze staat open voor dominantie. Maar als ik dat zo zeg, klink ik zeker als een gek typje.’

Ze hebben dus echt een eigen karakter?

‘Ja. Mopje is een goede moederkip.

Frutje had bijvoorbeeld een keer eitjes uitgebroed, maar had er opeens genoeg van. Toen heeft Mopje ervoor gezorgd.

Ook Pia laat de eieren soms in de steek.

Ze is een beetje gehandicapt, bijziend en ook psychisch niet helemaal in orde,

maar wel mooi en heel lief. Toch is ze ook een beetje sneaky. Als andere kippen broeden, wil ze graag meedoen. Ze jaagt de broedse kippen weg, maar laat vervolgens de eieren doodgaan, omdat ze bijvoorbeeld zo dom is om in het verkeerde broedhokje te gaan zitten.’

Hoe reageren mensen op je kippenhobby?

‘Ik sta al snel bekend als “de jongen met de kippen”, terwijl ik natuurlijk meer ben dan dat. Maar kippen zijn gewoon heel leuk. Elke week geven ze me tien kleine eitjes. Die gebruik ik in de pannenkoeken. Ik bak ook mijn eigen brood. En ik heb een volkstuin, daar ga ik dan op mijn bakfietsje heen.’

Heeft je kamer ook nadelen?

‘Ik woon op het noorden en alleen aan de voorkant zijn er ramen. Ik had een bon-

saicollectie, maar de boompjes zijn een voor een gecrepeerd. Ik heb goed moeten investeren in spiegels en lampen.’

Wat staat er nog meer in je kamer?

‘Ik verzamel bijzondere voorwerpen.

Deze sleutel komt uit het meest beruchte slavenfort van Ghana. Ik heb ook baobab-vruchten en mahoniehout uit Gambia, en zelf geoogste cacaobonen uit Ghana. Daarnaast liggen gedroogde mandarijntjes, dat vond ik er leuk uit zien.

In het bakje zit een grote spin. Die liep hier rond en wordt nu gedoogd. Ik heb ook een wijncollectie. Bij vlagen maak ik het zelf. In de badkamer staat pompoenwijn te fermenteren. Ook bijzonder: een tak waarmee ze in Afrika de kinderen corrigerende tikken geven. Het samoeraizwaard kreeg ik van mijn vader.’

DOOR PETRA MEIJER

Voor studenten zonder kamer in hun studentenstad, of voor degenen die graag nog zo vaak mogelijk eten wat de pot bij mama en papa schaft, is de studenten-ov een waar godsgeschenk. Iedereen die buiten zijn week- of weekend-ov heeft gereisd, weet dat een retourtje naar een plaats buiten de Randstad dan ineens een dure grap wordt.

Natuurlijk zijn we allemaal oud en wijs genoeg om zelf in de gaten te houden wat de houdbaarheidsdatum van het gratis reizen is, maar de manier waarop de DUO onrechtmatig gebruik wil terugdringen is wel erg cru.

Stel dat je een half maandje niet aan het opzeggen denkt, dan schuift dat de DUO een kleine honderd euro.

Een half jaar kost je al snel de helft van een jaartje collegegeld. Door de ruim 120.000 studenten die in 2014 en 2015 zijn vergeten hun ov stop te zetten, kan de overheid nu 56 miljoen euro binnenharken.

Deze heerlijk overdreven boetes zijn ingesteld om vervoerders te compenseren voor de gemiste inkomsten.

Maar laten we eerlijk wezen, hoeveel van die 120.000 studenten reisden er nou zoveel dat vervoerders inderdaad per persoon per maand zo’n tweehonderd euro misliepen?

Bovendien geschiedt het opzeggen, zoals eigenlijk alles dat ook maar een beetje te maken heeft met een ov-chipkaart, via een ontzettend omslachtig idee. Je zou verwachten dat zoiets met een simpele klik op het wereldwijde web geregeld is, maar nee! Pas na urenlang doorklikken in het DUO-doolhof kom je op de juiste pagina uit. Vervolgens moet je ook nog je pas in de gleuf van zo’n geel kastje stoppen om te bevestigen dat je echt niet meer gratis wil reizen.

Medelijden heeft minister Jet Bussemaker niet met de tienduizenden studenten die te laat hun kaart stopzetten en daardoor honderden euro’s aan boete moeten betalen.

Want: ‘Afgestudeerden zijn gewoon burgers, en die dienen gewoon voor hun kaartje te betalen’, aldus Jet. Uiteraard heeft ze gelijk, iemand met een papiertje op zak behoort niet meer tot de doelgroep. Maar met deze straffe maatregelen moeten niet de notoire zwartrijders voorover bukken, maar de langstudeerders.

Ben je een langstudeerder die niet in de stad van je studie woont? Dan ben je dubbel genaaid.

En toch, nog steeds geen medelijden. Je mag van studenten namelijk verwachten dat ze verantwoordelijk genoeg zijn om zelf aan dit soort dingen te denken, vindt Jet. Dat studenten er verantwoordelijk voor zijn om aan hun eigen ontwikkeling te werken, en derhalve doorstuderen, daar denkt onze minister dan weer niet aan.

DOOR ESHA METIARY