Mare 1 (38)

4 september 2014 38ste Jaargang • nr. 1

‘Haute cautúúúúrlijk!’

Pagina 15

Rechtendocent werd met de dood bedreigd. ‘Kom nou, ik ga niet vluchten!’

Nazi-aanklager Benjamin Ferencz (94): ‘Door mijn trauma werk ik nog steeds’

Van Reinaert tot Reve: alle aanstootgevende en ranzige literatuur bijeen

Pagina 6

Pagina 8 en 9

Pagina 10

Verboden voor minderjarigen Onder de achttien? Niet welkom bij grote verenigingen De jonge student wordt de dupe van de nieuwe alcoholwet. Want omdat verenigingen het ondoenlijk vinden om alle leden op leeftijd te controleren, sluiten ze de deuren voor minderjarigen.

Een biercantus bij Augustinus. Samen met Quintus en Minerva wil de studentenvereniging als gevolg van de nieuwe alcoholwet niet langer minderjarige leden inschrijven. Foto’s Taco van der Eb

DOOR PETRA MEIJER ‘Ik wilde heel graag lid worden van Augustinus’, zegt psychologiestudent Annemarie Buwalda. ‘Maar ik was precies twee dagen te laat jarig. Ik word achttien op 7 september terwijl de grens bij 5 september lag. Nu moet ik een heel jaar wachten, want ze wilden geen uitzondering maken. Ook voor Quintus was ik twee dagen te laat jarig. Voor Minerva zes. Ik vind het geen probleem om cola te drinken, maar het is wel vervelend om te worden buitengesloten. Ik kan er ook niets aan doen dat ik nog 17 ben.’

Sinds 1 januari mag er alleen nog alcohol verkocht worden aan jongeren vanaf achttien jaar. Aan het begin van het nieuwe academische jaar zijn minderjarige studenten voor verenigingen - waar de drank meestal rijkelijk vloeit – dus ineens een probleem.

Net als collega’s in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, kozen de Leidse gezelligheidsverenigingen Augustinus, Quintus en Minerva rigoureus voor een achttienplusbeleid. Wie geen achttien is bij de inauguratie, mag geen lid worden.

‘Het is jammer’, zegt Quintusvoorzitter Krista van Rest. ‘Maar het is voor ons niet te controleren. We hebben ongeveer 1200 leden, en op drukke feesten zijn er wel eens 800 mensen in het pand. In de afgelopen drie jaar bestond onze nieuwe ledenaanwas voor ongeveer acht procent uit minderjarigen. Daar komt bij dat leden niet alleen bij de bar bier kunnen halen. We hebben ook biertap-

pen aan de wand die je kunt bedienen met je ledenpas. De 17-jarigen zouden andermans pasje kunnen lenen of een biertje aangereikt kunnen krijgen.’

Maar de jonge studenten worden niet alleen de dupe van het beleid van gezelligheidsverenigingen. Ook studievereniging Labyrint (psychologie) zegt genoodzaakt te zijn om 17-jarigen op feestjes te weigeren.

‘Ze mochten wel mee op het eerstejaarsweekend, waar we met gekleurde polsbandjes werkten’, vertelt bestuurslid Ida Hogervorst. ‘Met honderdvijftig mensen was dat redelijk overzichtelijk. Maar onze grote feesten trekken soms meer dan zeshonderd mensen.’

Annemarie van der Kaaij (17, psychologie) en Daphne Koning (17, psychologie) waren daarvan nog niet op de hoogte. Koning: ‘Het is natuurlijk wel stom als al je studiegenootjes ’s avonds naar een feestje gaan en jij niet mag komen, alleen omdat je 17 bent. Ik vind dat ze met bandjes moeten werken of gewoon goed moeten controleren.’

Wat zijn de sancties als een minderjarige met alcohol betrapt wordt?

‘Bij overtreding volgt er een gesprek met de ondernemer of vereniging, en een schriftelijke waarschuwing’, legt woordvoerder van de gemeente Leiden Marijn Lammers uit. ‘Bij herhaling is de boete van 1360 euro voor de vereniging, of – als het feest ergens anders plaatsvindt – voor de horecagelegenheid. Daarnaast mag de handhaver ook elke zeventienjarige een boete van 90 euro geven.’

Maar er is ook goed nieuws voor de Fristi-drinkers. Zo nam SSR zich voor om niet meer dan 20 procent van het aantal nieuwe leden uit minderjarigen te laten bestaan. Van de 200 nieuwe leden meldden zich uiteindelijk 24 minderjarigen aan.

‘We weten uit eerdere ervaring met de controle op sterke drank dat dit haalbaar is’, vertelt voorzitter Timo Korstenbroek. ‘In de eerste weken werken we nog met bandjes, daarna kennen we de betreffende studenten wel, en het worden er elke maand natuurlijk minder. Achter de bar liggen ook lijsten met de namen en de foto’s’.

Ook bij Catena zijn de 17-jarigen welkom. Onder de 121 nieuwe leden bevinden zich 14 minderjarigen. ‘We hebben fotootjes op de kassa geplakt’, zegt voorzitter Dominique Chretien.

De meeste 17-jarigen vinden zo uiteindelijk toch een vereniging. Zo ook Koning. ‘Ik ben lid geworden bij NSL, daar was het geen probleem.

We zijn geloof ik met vijf minderjarigen.’ Ook Lisa Dombrovsky (16, sterrenkunde) had mazzel. ‘SSR was mijn eerste keuze, en daar kon ik gewoon lid worden.’

En hoe zit het dan bij universitaire borrels? Bij de opening van het academisch jaar hing een bord met de tekst: ‘Wij schenken geen alcohol <18 jaar. Bij twijfel kan gevraagd worden om geldige legitimatie.’ Is de universiteit minder streng? Volgens woordvoerder Caroline van Overbeeke zijn er wel degelijk protocollen en lag de verantwoordelijkheid in dit geval bij de vergunninghouder van de locatie: de Pieterskerk. ‘De opening van het academisch jaar is daarnaast ook wel een bijzonder geval. Er waren waarschijnlijk weinig 17-jarigen en studenten hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. We kunnen niet alles tot in het oneindige controleren.

Maar de schenkers en cateraar hebben instructies ontvangen en konden de aanwezigen om hun identiteitsbewijs vragen.’

‘Ik ben er inmiddels wel overheen hoor’, zegt Annemarie Buwalda, die zondag achttien wordt. ‘Ik ben nu lid geworden van Njord, ook leuk.’

Advertentie

Mare zoekt een stagiair(e)

Stoppen met loten voor studies

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Minister Bussemaker van Onderwijs wil niet langer loten voor studies. Een gemiddelde van acht of hoger betekent ook niet langer automatische toegang.

Pagina 5

RESTAURANTWEEK € 27,50 AMUSE, BROOD EN BOTER 3-GANGENSURPRISEMENU T/M 10 SEPTEMBER Kloksteeg 25, LEIDEN (t.o Pieterskerk) 071-5126666 of www.prentenkabinet.nl

Bandirah Pagina 16 mare-prentenkabinet 140901.indd 1

01-09-14 12:18

2 Mare · 4 september 2014 Geen commentaar

Nuchter

Colofon

Door Bart Braun Ieder mens heeft het recht zichzelf de vernieling in te helpen, als hij of zij dat wil. Je mag je in dit land vrijelijk te gronde richten met drank, porno, bordeelbezoek of het dwangmatig spelen van Super Mario Kart.

Kinderen daarentegen, hebben juist het recht om tegen zichzelf in bescherming genomen te worden. Ze hebben nog niet het recht om schade aan te richten met hun stembiljet of hun rijbewijs. Sinds januari, vele jaren nadat de medische wetenschap aantoonde dat het nodig was, heeft de overheid eindelijk de leeftijdsgrens voor alcohol verhoogd. Neurologisch gezien zou je pas vanaf je eenentwintigste alcohol mogen, en dan nog met mate, maar vanaf je achttiende mag je daar zelf over beslissen.

Kortom: in theorie is een wet die de verkoop van alcohol aan minderjarigen verbiedt een prachtig voorbeeld van voortschrijdend inzicht en van een zich verbeterende samenleving. In de praktijk is verbieden echter de mokerhamer van de overheid: een krachtig stuk gereedschap, maar niet erg precies of veelzijdig.

Zo is het alleen maar onhandig als kinderen voortaan ergens uit het zicht gaan zitten zuipen. Bovendien is de handhaving in de praktijk onmogelijk.

Tijdens de El Cid werden de kindjes voorzien van polsbandjes, mentoren bedreigd met uitsluiting en barpersoneel gedrild, en deed iedereen alsof het systeem heus wel

werkbaar was. Minerva, Augustinus en Quintus weten beter, en gooien snoeihard de deur dicht voor minderjarigen. Dat is snijden in eigen vlees: bij Quintus was in eerdere jaren één op de twaalf sjaarzen nog geen achttien.

Komen al die geweigerden volgend jaar alsnog erbij? Dat valt te betwijfelen.

Die krampachtigheid is begrijpelijk, in het licht van de hoge boetes en mogelijke sluitingen die de gezelligheidsclubs boven het hoofd hangen. Minder begrijpelijk is dat het zover heeft moeten komen. Nederland is nog steeds het land van de gedoogcultuur, waar de in de onschuld gewassen hand van de wetgever en de vuile hand die de pragmatist durft te maken, elkaar kunnen schudden.

Hoe moet een barman nou uitvogelen of alle drinkers achttien zijn als iemand meerdere biertjes komt halen?

Hoe moet een meisje dat met een dienblad vol wijnglazen rondloopt, controleren of alle glazengraaiers minstens 6574 dagen oud zijn? Is het echt een nationale ramp als een zeventienjarige een keertje snoept van de verboden vrucht?

Een supermarkt, een slijter, een beheerder van een horecagelegenheid of het bestuur van een studentenvereniging zal, zelfs met de beste bedoelingen, niet altijd kunnen voorkomen dat zeventienjarigen hun drank binnen krijgen. Als een gedoogbeleid teveel gevraagd is van de overheid, laten we dan in elk geval hopen op begrip.

Of, zo u wilt, nuchterheid.

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl

Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Hoe mijn paper werd mishandeld Ruim twee jaar had ik aan het meesterwerkje gewerkt.

En toen was mijn eerste PhD-artikel af. Het moment dat ik op ‘submit’ klikte, het moment dat mijn elegant betitelde manuscript ‘Life cycle inventory of the production of rare earths and the subsequent production of NdFeB rare earth permanent magnets’ de wijde wereld in ging, had iets magisch. En iets angstaanjagends, want het peer-review systeem dat mijn artikel zou beoordelen heeft niet de beste reputatie.

En terecht, zo ondervond ik.

Dit is een verslag van hoe een aantal anonieme wetenschappers mijn papers probeerden te mishandelen, en hoe ik daar helemaal niets van heb geleerd. Niets ethisch verantwoords in ieder geval.

Ik was gewaarschuwd dat het even duurt voordat je paper door de reviewmolen is, maar toch checkte ik nog elke ochtend hoopvol mijn mail. Maar dagen werden weken, en op gegeven moment was ik alweer zo verdiept in mijn volgende paper dat ik mijn eerste bijna vergeten was.

Uit het oog, uit het hart.

Totdat ik, ruim vier maanden later, een mailtje kreeg van het tijdschrift. Gefeliciteerd, je paper is geaccepteerd ‘with minor to major edits’.

‘Minor edits’ is iets waar je op hoopt. Een paar weken zwoegen en je bent klaar - de droom van elke promovendus. Bij ‘major edits’ daarentegen gaat de professor op zoek naar een passend ceremonieel zwaard waarmee de onfortuinlijke promovendus in kwestie bij de volgende grote conferentie wordt geacht publiekelijk harakiri te plegen. Tijdens de slotsessie. Want dat is wel zo chique.

Maar ‘minor to major edits’? Enigzins nerveus forwarde ik het mailtje naar mijn professor. Pas toen hij de volgende dag ‘Heel mooi, die edits lukken je wel’ terugmailde, durfde ik de reviewer comments daadwerkelijk te lezen.

Reviewer 1 besteede een aantal alinea’s aan flatterende uitspraken als ‘interesting manuscript on a timely topic’ en ‘clear language, structure and figures’, gevolgd door een lijst kleine foutjes. Vervolgens poogde reviewer 2 mijn

weekendplannen in de war te schoppen met een uitermate geïrriteerde review: ‘This manuscript is immature, and much work needs to be invested in writing and data analysis. The quality of referencing is very poor’.

Met ‘slechte referenties’ doelde deze reviewer klaarblijkelijk vooral op het feit dat ik een aantal zijdelings gerelateerde publicaties van één specifieke onderzoeksgroep niet had genoemd. Ook leuk was dat de twee reviewers in hun verdere commentaar een tegenovergestelde mening hadden en beiden het artikel in een andere richting wilden trekken.

Kan gebeuren natuurlijk, maar een paar maanden later kreeg ik bij mijn tweede artikel, weer onder de noemer ‘minor to major edits’, zo mogelijk nog schizofrener commentaar terug, waar de reviewers op bijna elk punt lijnrecht tegenover elkaar stonden. Reviewer 1 vond bijvoorbeeld dat ik een hele sectie van het artikel moest verwijderen ‘because it has been written in a very naive way, showing that the authors are not familiar with the topic’. Reviewer 2 daarentegen schreef over precies datzelfde stuk: ‘The section is very instructive and described well.’

Het aanpassen van mijn paper werd er wel makkelijk op, want ik kon elk commentaar van de een wegwuiven door te verwijzen naar de tegenovergestelde mening van de ander. Bovendien wist ik dit keer waar ik bij boze reviewers op moet letten. En inderdaad, ook hier had hij als belangrijkste irritatiepunt dat ik een aantal papers van een bepaalde wetenschapper niet had genoemd. Zo blijf je als anonieme reviewer natuurlijk niet lang anoniem.

Wat kan ik na twee publicaties over peer review zeggen?

Vanuit het perspectief van de promovendus die zijn artikelen zonder al te veel gezeik gepubliceerd wil zien: het systeem werkt prima, zolang je referentielijst maar lang genoeg is.

Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

4 september 2014 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Weg met de betaalmuur

Syriëgangers

Staatssecretaris houdt vurig pleidooi voor open access

Foto Taco van der Eb

Universiteiten dragen bij aan een ‘eerlijker, gezonder, rechtvaardiger, veiliger en duurzamer wereld’, aldus rector Carel Stolker bij de opening van het academisch jaar.

Maar ze moeten hun kennis wel eerlijk delen, vond staatssecretaris Sander Dekker.

‘De gruwelijkheden leken zich zeker in deze zomer in hoog tempo op te volgen’, zei rector magnificus Carel Stolker maandag bij de opening van het academische jaar in de Pieterskerk. ‘De rampvlucht boven de Oekraïne, de strijd in en rond Gaza, onthoofde journalisten en de uitbraak van het Door Vincent Bongers

griezelige Ebola-virus.’ Kan de universiteit wat doen tegen al deze ellende? Ja, vindt Stolker. Veel zelfs. ‘Zij doet wat zij is: een gaaf, eeuwenoud, academisch netwerk dat inmiddels onze hele aardbol omspant, een fijn weefsel van wetenschappers, docenten en studenten die elkaar blijven opzoeken, elkaar blijven lezen en spreken óver de grenzen van alle conflicten en zorgen heen.’ Waar de internationale politiek lijkt te falen ‘vormen universiteiten nog een van de weinige netwerken die werkelijk blijven verbinden. Met al die opwinding over accreditaties en de zucht naar de nieuwste rankings is het een rol die maar al te vaak wordt vergeten.’

Hij gaf voorbeelden van hoopvolle en grensoverschrijdende Leidse

projecten: samen met de universiteit van Benghazi pogen wetenschappers van het Van Vollenhoven Instituut het juridische systeem van Libië te herbouwen. ‘En dat is natuurlijk niet zonder gevaar.’ Hij noemde ook de studentenuitwisseling in de bio-informatica met Moscow State University, die ondanks de opgelopen spanningen tussen Nederland en Rusland deze zomer plaatsvond.

‘Onze universiteit voelt haar verantwoordelijkheid om bij te dragen aan eerlijker, gezonder, rechtvaardiger, veiliger en duurzamer wereld.’

Sander Dekker, VVD staatssecretaris van Onderwijs, begon luchtiger aan zijn speech. ‘Ik vind het altijd een feest om weer terug te zijn in Leiden, mijn alma mater’, aldus Dekker die er bestuurskunde studeerde en

tot 2006 docent was. Hij roemde de stevige muren van het bolwerk van de vrijheid. Maar die beschermende omgeving wordt maar ‘al te makkelijk een vesting’ waarschuwde hij.

‘Een vesting waarin onderzoekers zich al dan niet bewust verschuilen.

Met ramen zo hoog, dat ze nog net genoeg licht binnenlaten, maar het zicht op de buitenwereld ontnemen. Waardoor de wetenschap het gevoel met de realiteit soms dreigt te verliezen.’

Dekker vond dat wetenschappers hun kennis niet genoeg met de buitenwereld delen. ‘Toen ik laatst een artikel van mijzelf opzocht, stond ik toch raar te kijken toen ik op een betaalmuur stuitte. Kennis die met publiek geld tot stand is gekomen, is voor datzelfde publiek gewoonweg niet beschikbaar. En dat holt het draagvlak voor de wetenschap uit.

Wetenschap is geen doel op zich.

Net zoals kunst pas kunst wordt als het wordt gezien, wordt kennis pas kennis als het wordt gedeeld.’

Hij hield een vurig pleidooi voor open access. Wetenschappelijke artikelen moeten beschikbaar zijn voor iedereen. En wetenschappers moeten naar buiten treden met hun kennis. ‘Combineer academische vrijheid met maatschappelijke verantwoordelijkheid.’

Bioloog Wouter Bruins past vast in het beeld dat de staatssecretaris voor ogen heeft. Als student was hij medeoprichter van het bedrijfje In Ovo dat een techniek ontwikkelde om te bepalen of er uit een bevrucht ei later een haan of een kip komt.

Hij is ook mede-initiatiefnemer van de Vrijplaats Universiteit Leiden.

Een in 2013 gestart platform waar ondernemende studenten, universiteit en bedrijven nader met elkaar in contact kunnen komen. Hij kreeg voor zijn ondernemingslust de tweejaarlijks uitgereikte K.J. Cathprijs waar een geldbedrag van 2500 euro aan is verbonden.

Labsinaasappelsap van de zomer kochten we twee netten sinaasappels. Dat werd dus een week lang veel sap drinken’, vertelt Ryan Bogaars (26, masterstudent sustainable process & energy technology aan de TU Delft). Het afval, want daar ging het eigenlijk om, bewaren ze in een vriezer van het Instituut Biologie Leiden bij min achttien. ‘De sinaasappelsapindustrie brengt een huge ass-hoeveelheid afval met zich mee’, vertelt Lizah van der Aart (23, masterstudent biotechnology and health, Leiden). ‘Slechts vijftig procent van de vrucht belandt in de fles.’ Samen met Blair Berger (30, masterstudent plant sciences and natural products, Leiden) onderzochten ze of dat niet wat minder kon. De restanten eindigen momenteel bijvoorbeeld al als koeienvoer, of als mest voor het land. Maar daaraan zitten grenzen. Bogaars: ‘Je wil niet dat je melk te zuur wordt, of dat je land naar de klote gaat.’

Van der Aart opent de vriezer en toont een verzameling buisjes met korrels.

‘Met stikstof konden we de schillen bevriezen en met een vijzel hebben we er korreltjes van gemaakt.’ Bogaars vergelijkt het met een theezakje. ‘Water trekt de smaakstoffen eruit. Onze oplosmiddelen trekken stofjes uit sinaasappelschillen.’ Sommige van die stofjes zijn

best nuttig. Bogaars: ‘Limonene bijvoorbeeld, waarvan de geur van afwasmiddel of toiletverfrisser wordt gemaakt. Of pectine, in het witte deel van de schil.

Daarmee kun je jams en marmelade verdikken.’ ‘Een vegetarisch alternatief voor gelatine, waarin dierenbotten verwerkt zijn’, verduidelijkt Van der Aart. En dan is er nog hesperidin. Bogaars: ‘Dat werkt ontstekingsremmend. Het is alleen een beetje lastig uit sinaasappelschillen te krijgen, dus veel onderzoek is er nog niet naar gedaan.’ Van der Aart: ‘Dat geldt basically voor een hoop van deze stofjes. Ze zijn nogal gevoelig.’

Met een flinke beurs van de NWO Top Sector Chemistry Student Competition ging hun project Pulp Fraction van start. Met elf verschillende oplosmiddelen trokken ze zich deze zomer terug in het lab. Bogaars legt een buisje met een roerstaafje, eigenlijk een los kruisvormig magneetje, op een plaat waaronder een magneet ronddraait. Daardoor begint de vloeistof heftig te klotsen. In een ander buisje lijkt in het midden een wolkje te zweven. ‘Dat is dus de pectine. Een soort gel, best vervelend om in de onderzoeksapparatuur te krijgen. We hebben er veel ethanol aan toegevoegd, waardoor het spul denkt: ik wil weer mijn eigen stofje worden. Doordat het vervolgens een soort wolk wordt, zie je

Wie zijn Daan en Driss?

‘Veel mensen denken dat je radicaliserende moslimjongeren kunt herkennen aan hun kleding, baarden of frequente bezoeken aan de moskee, maar zo overzichtelijk is het niet.

De verhalen van Daan en Driss laten zien welke complexe factoren er bij radicalisering een rol spelen. Daan – die naam was een ideetje van mijn baas – is vrij stil en veel op zichzelf.

Hij is geen snelle jongen, en als zijn vader overlijdt begint hij te spijbelen.

Hij bekeert zich tot de islam. Driss is daarentegen opgegroeid als moslim en staat goed bekend in de buurt. Als hij betrokken raakt bij een overval, valt zijn vriendengroep uit elkaar en radicaliseren de jongens.’

Waarop zijn die profielen gebaseerd?

‘De verhalen zijn opgebouwd uit waargebeurde elementen. We hebben verschillende mensen uit de directe omgeving van vijf Syriëgangers geïnterviewd.

Het was lastig om respondenten te vinden. We weten niet altijd wie de Syriëgangers zijn en soms willen mensen niet over het onderwerp praten.’

De complexe factoren baseren op slechts vijf personen, is dat niet tegenstrijdig?

‘Natuurlijk kun je zeggen: we doen het niet, want het is niet representatief.

Maar we willen met deze verhalen ook niet suggereren dat er een lijst met vaststaande indicatoren voor radicalisering is. Dé Syriëganger bestaat niet, maar er zijn opvallende kenmerken die vaak terugkomen. Bijna alle radicaliserende jongeren raken bijvoorbeeld geïsoleerd van hun omgeving. De verhalen van Daan en Dries zijn illustratief bedoeld. Het is een exploratieve studie om het fenomeen beter te kunnen begrijpen.’

Waarom zijn deze profielen gemaakt?

‘We merken dat sommige ouders, politieagenten, docenten en jongerenwerkers niet goed weten waar ze op moeten letten. Op baarden letten heeft bijvoorbeeld geen zin. We zien dat radicalisering nu ook in kleinere dorpen speelt, dus de informatie wordt ook daar verspreid. Tegelijkertijd zijn er ouders die elke nacht voor de deur van hun kind slapen, uit angst dat ze zullen vertrekken. De verhalen worden daarom ook vertaald in het Arabisch.

Deze ouders moeten weten wat er kan spelen en waar ze terecht kunnen voor hulp.’

Frutti di Mare

Door Marleen van Wesel ‘Aan het begin

Zo’n 120 Nederlandse jongeren zijn naar Syrië vertrokken om er te gaan vechten. Daan Weggemans van het Centre for Terrorism & Counterterrorism stelde met collega’s twee profielen van Europese jihadisten samen: Daan de bekeerling en Driss de stadsallochtoon.

Ryan Bogaars en Lizah van der Aart: ‘Veel sap drinken.’ Foto Taco van der Eb dat het écht pectine is.’

Uiteindelijk bleken vijf van de elf oplosmiddelen meer pectine uit een sinaasappelschil op te leveren dan de gebruikelijke methodes uit de industrie.

Twee daarvan werkten ook goed bij limonene en hesperidin. ‘We stuitten op zoveel mogelijkheden, het was haast frustrerend’, zegt Van der Aart. Bogaars: ‘Elke mogelijkheid ontsluit namelijk weer een nieuw onderzoeksgebied.’

Vervolgonderzoek kan zich nu wel op

de effectiefste oplosmiddelen focussen.

‘Dat maakt het wat gemakkelijker om met variabelen te spelen.’

Ze hebben alvast contact met een Rotterdams sterrenrestaurant waar moleculair gekookt wordt. Bogaars: ‘Om te kijken of pectine verwerkt kan worden in hun maaltijden. We willen hoog beginnen.’ Het deel van de schil dat na hun behandeling resteert is trouwens nog altijd geschikt koeienvoer. ‘Je houdt een soort vezel over, zónder zuurmakers.’

Waarom is het een probleem dat jongeren in een ander land willen vechten?

‘En vraag die ook veel van de jongeren stellen. “Waarom laat Nederland ons niet gaan? Ik lever mijn paspoort in en beloof niet terug te komen.” Vanuit het perspectief van de overheid is er namelijk de angst dat Syriëgangers terugkomen en in Nederland een aanslag zullen plegen. Juridisch gezien is er nog een bezwaar, namelijk dat de overheid niet wil dat Nederlandse staatsburgers mensen in een andere staat doden.’

Is dat de angst voor zulke aanslagen reëel?

‘Dat weten we niet. We volgen jongeren in Syrië op Facebook. Ze zijn naar eigen zeggen bezig een staat te stichten, Assad te verdrijven of een religieuze strijd te voeren, maar ze lijken niet zozeer bezig met het Westen. Als het Westen zich meer met de strijd gaat bemoeien kan dat natuurlijk veranderen.’ PM

4 Mare · 4 september 2014 Nieuws

Hbo’ers sporten goedkoper Met ingang van het nieuwe collegejaar kunnen studenten van de Hogeschool Leiden en studenten van de Universiteit Leiden voor hetzelfde tarief terecht bij het Universitair Sportcentrum (USC).

Een jaarkaart kost 155 euro. Vorig jaar betaalden studenten van de universiteit 150 euro voor een jaarkaart.

Hbo’ers waren ruim het dubbele kwijt: 370 euro. Dankzij een nieuwe samenwerking tussen de Hogeschool en de Universiteit Leiden betalen ze nu 215 euro minder. Leidse studentensportverenigingen zijn ook blij met de maatregel. Eerder liepen sommige verenigingen door de hoge kosten voor hbo’ers nieuwe leden mis.

Shanghai-ranking Leiden staat 77ste in de zogeheten Shanghai-ranking, een jaarlijks verschijnende ranglijst van universiteiten.

Daarmee is Leiden de tweede van Nederland; alleen Utrecht (57) staat hoger.

De beste universiteit ter wereld - volgens deze ranglijst althans - is het Amerikaanse Harvard.

Niemand weet precies hoe je universiteiten met elkaar zou moeten vergelijken, en daarom bestaan er meerdere lijstjes met elk hun eigen uitslagen.

De Shanghai-ranking kijkt vooral naar de wetenschappelijke prestaties: publicaties in topbladen en gewonnen Nobelprijzen leveren punten op. Wat de lijsten allemaal met elkaar gemeen hebben: de top bestaat uit Angelsaksische universiteiten met een enkele Aziatische instelling erbij. Nederlandse universiteiten hangen hooguit in de middenmoot.

Leesclub Het traditionele gastschrijverschap aan de Universiteit Leiden maakt na 29 jaar plaats voor een leesclub. Sinds 1985 was er jaarlijks een gevestigde schrijver aan de universiteit verbonden, zoals Gerard Reve, Adriaan van Dis en vorig jaar nog Joke van Leeuwen. Zij hielden de jaarlijkse Albert Verwey-lezing en gedurende vier maanden gaven ze werkcolleges creatief schrijven. In de nieuwe vorm trekt de universiteit juist voor één periode acht jonge schrijvers aan, zoals Maartje Wortel, Hanna Bervoets en Franca Treur. Zij geven gezamenlijk ook een collegereeks, getiteld ‘Lezen voor schrijvers en schrijven voor lezers’. In plaats van de Verwey-lezing gaan ze op een avond in november op verschillende locaties in gesprek over eigen en andermans werk.

Selfieplicht Geen A4-tje waarop studenten voor aanvang van het college snel hun naam krabbelen, maar selfies moeten bewijzen dat studenten van de Christelijke Hogeschool Ede zich aan de aanwezigheidsplicht houden. Althans, bij de colleges van het vak mediatheorie.

De bedoeling is dat studenten zichzelf in de collegezaal op de kiek zetten. Aan het eind van het blok moeten ze hun persoonlijke fotocollage op de Facebookpagina van de opleiding plaatsen.

In het laatste college, over social media, wordt bovendien nader ingegaan op de collages.

Subsidie voor LUCAS Het Leiden University Centre for the Arts in Society (LUCAS) ontvangt een subsidie van 850.000 euro voor het aanstellen van vier nieuwe promovendi. De subsidie is afkomstig uit het Graduate Programme van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), dat de ontwikkeling van jong wetenschappelijk talent verder beoogt te versterken. De promovendi zullen bijdragen aan het onderzoeksprogramma The Arts in Society, dat ‘nagaat hoe kunst, literatuur en film een rol spelen in maatschappelijke structuren, ontwikkelingen en debatten van de Klassieken tot nu.’

Master politicologie naar Den Haag Geen verhuisplannen bij andere opleidingen Met ingang van 1 september is een aantal cursussen van de master­ opleiding International Relations & Diplomacy naar de Campus Den Haag verhuisd.

Door Petra Meijer Het is de bedoeling dat de opleiding vanaf september 2015 ook administratief bij het Centre for Professional Learning wordt ondergebracht.

De masteropleiding werd eerder al in samenwerking met het Instituut Clingendael verzorgd, dit jaar wordt het Centre for Professional Learning aan de Campus Den Haag aan de samenwerking toegevoegd.

De samenwerking moet in een soepele overdracht van de administratieve en bestuurlijke taken voorzien.

Eerder benadrukten het college van bestuur en het opleidingsbestuur nog dat politicologie in Leiden zou blijven.

Als voordelen van de verhuizing noemt het faculteitsbestuur van Sociale Wetenschappen nu de uitgebreide netwerken van het Centre for Professional Learning en de nabijheid van de belangrijkste internationale instituten in Den Haag.

‘De nieuwe samenwerking en de uiteindelijke verhuizing van de masteropleiding naar de Campus Den Haag waarborgt de voortzetting van een hoogwaardige academische opleiding en schept nog meer mogelijkheden voor professionele training’, aldus portefeuillehouder bedrijfs-

voering Menno Tuurenhout.

De masteropleiding International Relations & Diplomacy telt 25 eerstejaars en 22 tweedejaars studenten. Voor deze studenten vinden er geen inhoudelijke wijzigingen in het

onderwijsprogramma plaats.

Ondanks de eerder genoemde voordelen is er geen sprake van plannen om het instituut politicologie of andere opleidingen naar Den Haag te verplaatsen.

De verhuizing van Leidse opleidingen naar de Campus Den Haag leidde eerder tot ophef. Sommige politieke partijen zetten fel in op het behoud van de opleidingen in Leiden.

Rechten let scherper op repetitoren De juridische faculteit wil niet dat professionele bijklussers het onderwijs hinderen. Sommige repetitoren stellen zich hinderlijk op.

Docenten bij rechten willen niet dat repetitoren het reguliere onderwijs in de weg gaan zitten. Tijdens de faculteitsraad van vorige week bleek dat studenten soms op de faculteit bijles krijgen als er ook colleges zijn.

Dat is geen wenselijke ontwikkeling, vinden de raadsleden.

Het KOG barst haast uit zijn voegen. Om toch alle studenten een plek te geven, zijn er ook colleges van 17.00 tot 19.00 uur.

Het blijkt dat de Stichting Studieondersteuning Leiden (SSL), een door studenten opgezette organisatie die tentamentrainingen geeft, ook op dat tijdstip bijlessen geeft.

De raad vindt dat bijlesbedrijfjes niet teveel moet aanschurken tegen de faculteit. Het rechtenbestuur is het daar mee eens. ‘Ik heb een anderhalve maand geleden het bestuur van SSL vriendelijk doch dringend verzocht om bepaalde informatie op hun website aan te passen’, zei portefeuillehouder bedrijfsvoering Dennis Hoitink.

‘Er stond bijvoorbeeld met zoveel woorden dat de universiteit de boeken van de SSL controleert en dat studieresultaten door hun inzet substantieel zijn verbeterd. Ik heb echter nooit een deugdelijk rapport van ze ontvangen over deze zaken.

De informatie op de site is inmiddels ook aangepast. We gaan ook in overleg met de SSL over het pakket met afspraken dat we jaarlijks maken over zalenhuur en dergelijke. Ik

wil inzage in de boeken en cijfers en dan een open gesprek met hen voeren over de afspraken voor komend jaar.’

‘Ons uitgangspunt met betrekking tot repetitoren is vrij eenvoudig’, zei rechtendecaan Rick Lawson. ‘Kennelijk voorzien zij in een behoefte van studenten die bij het voorbereiding van hun examen wat extra ondersteuning willen. Het is eeuwenoude traditie. Dat is prima.

Maar twee dingen moeten duidelijk zijn. Er zijn gescheiden verantwoordelijkheden. Repetitoren werken op eigen titel. Ze werken niet namens de faculteit. We willen ook niet dat repetitoren driftig gaan flyeren net na tentamens of binnen de faculteit reclame maken op een agressieve manier. We willen er ook niet teveel heisa om

Buiten de spits naar college Minister Bussemaker van Onderwijs wil dat universiteiten en hogescholen hun collegeroosters aanpassen, zodat studenten buiten de spits kunnen reizen.

Onderwijsinstellingen die daar niet aan mee willen werken, ontvangen mogelijk minder geld.

Dat zei de minister in een interview met het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP).

De maatregel komt voort uit het akkoord over het leenstelsel dat in het studiejaar 2015-2016 in moet gaan. In dat akkoord ligt vastgelegd dat de ov-jaarkaart voor studenten moet blijven bestaan.

Wel dient er 200 miljoen euro op

te worden bezuinigd.

Uit een rondgang van BNR Nieuwsradio bleek al dat veel hogescholen niet bepaald warm liepen voor het aanpassen van de roosters.

Ook vice-decaan en portefeuillehouder onderwijs van de faculteit Geesteswetenschappen Heleen Murre-van den Berg laat weten geen mogelijkheid te zien om aan de maatregel tegemoet te komen.

‘De gebouwen zijn nu al tot ver in de avond in vol gebruik. Als we vier uur per dag in moeten leveren staan er heel wat studenten op straat.

Lang niet alle studenten beginnen om 09.00 uur of stoppen om 17.00 uur, maar het zijn er veel te veel om al die cursussen in het korte stuk dat

overblijft te stoppen.’

Faculteitsbestuurslid en portefeuillehouder onderwijs van de rechtenfaculteit Pauline Schuyt laat weten dat het faculteitsbestuur de maatregel nog niet besproken heeft.

‘Feit is wel dat we op dit moment van maandag tot en met vrijdag van 09.00 tot 19.00 uur roosteren en dat we in die tijdsperiode alle bestaande zaal- en docentcapaciteit nodig hebben, mede om aan de door de politiek gewenste contacturen te komen.

‘Om aan de wens van de minister voor wat betreft de roostering te kunnen voldoen zal er in ieder geval heel veel moeten veranderen. Ik kan nu niet overzien of het haalbaar zou zijn.’ PM

maken. Maar repetitoren moeten niet in de weg gaan zitten van het reguliere onderwijs.’

Universitair hoofddocent Jorrit Rijpma vertelde dat de professionele bijlesgevers best opdringerig kunnen zijn. ‘Ik heb wel meegemaakt dat er een repetitor aanwezig was bij de nabespreking van tentamens.’

Universitair docent Jerfi Uzman vulde aan: ‘Het gaat dan om iemand die er niet voor terugdeinst om de docent en plein public voor rotte vis uit te maken. Hij heeft verder geen link met de universiteit. Kun je zo iemand niet weigeren?’

Pauline Schuyt van het rechtenbestuur verwacht dat dat mogelijk is.

‘Maar meldt het in ieder geval als er zoiets gebeurt. Dan kunnen we zo nodig een gesprek met dit soort personen organiseren.’ VB

Leenstelsel later De basisbeurs gaat eraan, maar deze week nog niet. Het wetsvoorstel voor het leenstelsel had eigenlijk dinsdag 2 september bij de Tweede Kamer moeten zijn, maar het begeleidende advies van de Raad van State is er nog niet.

De Raad van State is een adviesorgaan van de regering, en kijkt onder meer of nieuwe wetsvoorstellen goed zijn geformuleerd en niet in strijd zijn met de Grondwet.

Bussemaker verwacht deze maand alsnog het wetsvoorstel in te kunnen dienen. De minister heeft haast, want het leenstelsel zou volgend collegejaar in moeten gaan.

Het is wel zo handig als de mensen die dan willen gaan studeren, tijdig weten waar ze aan toe zijn. BB

4 september 2014 · Mare 5 Nieuws

Het einde van de loting Minister wil ‘betere match’ student en opleiding Vanaf 2017 wil onderwijsminister Jet Bussemaker het loten voor studies opgeheven hebben. Vorige week stuurde ze een brief naar de Tweede Kamer, om duidelijker te maken hoe ze de nieuwe situatie voor zich ziet.

Door Bart Braun Ongeveer een derde van de studenten in het Hoger Onderwijs meldt zich aan voor een studie met een studentenlimiet. Een gedeelte van hen rolt gewoon binnen omdat die limiet, de numerus fixus, niet gehaald wordt. Een ander gedeelte wordt geplaatst omdat de aankomende studenten hoge cijfers hebben, of bijvoorbeeld meededen aan het Leidse pre-university col-

lege. Een deel wordt door de studie geselecteerd, zoals de Leidse geneeskunde-opleiding bij een deel van haar studenten doet. De rest moet loten.

Bussemaker wil af van die loting, en toe naar ‘een betere inhoudelijke match tussen student en opleiding.’

In een brief aan de Tweede Kamer licht Bussemaker haar plannen toe.

Studenten mogen per jaar maximaal bij twee numerusfixusopleidingen naar binnen proberen te komen. Behalve bij studies waar er structureel plekken te kort zijn, zoals geneeskunde en tandheelkunde: daarbij mag je jaarlijks maar aan één selectieprocedure per studie meedoen.

Net zoals aspirant-studenten nu na drie uitlotingen toch echt een

andere studie moeten kiezen, geldt dat straks ook voor wie drie keer is afgewezen. Instellingen mogen zelf weten of ze afgewezenen nog een tweede kans willen geven of niet. De deadline voor aanmelding komt op 15 januari te liggen, op 15 april moeten de kandidaten de uitslag hebben.

De selectieprocedure kijkt niet alleen naar cijfers, maar ook naar motivatie en persoonlijkheidskenmerken. Een gemiddeld eindcijfer van een acht of hoger zal dan ook niet meer automatische toegang betekenen.

Oftewel: die selectie gaat tijd en moeite kosten. Daarom mogen de opleidingen een eigen bijdrage vragen van de kandidaatstudenten.

Bussemaker denkt aan een maximumbedrag van 50 tot 100 euro.

Minerva de grootste De Leidse studentenvereniging Minerva heeft net als vorig jaar de meeste nieuwe leden binnengehaald tijdens de ElCid. De vereniging mocht 373 nieuwe leden verwelkomen.

Dat is een lichte daling in vergelijking met vorig jaar, toen de vereniging nog 393 ElCid’ers binnenhaalde. Ook Quintus wierf minder leden dan vorig jaar. Vorig jaar haalde de vereniging 260 leden binnen, dit jaar waren dat er 235.

Een opvallende ontwikkeling, want de ElCid-week was dit jaar voor het eerst ook de officiële introductieweek voor hbo’ers, waardoor veel verenigingen ervan uit gingen meer leden binnen te halen. ‘We hoopten dit jaar flink te groeien, en hadden de ledenstop daarom op 308 gezet. Uiteindelijk bleek dat we toch wat scheve verwachtingen hadden, want de ledenstop hebben we uiteindelijk niet gehaald’, vertelt voorzitter van Quintus Krista van Rest. ‘De opkomst van het totale aantal ElCid’ers viel tegen en daarnaast zijn veel hbo’ers nog zeventien. Vanwege het nieuwe alcoholbeleid hebben we dit

jaar voor het eerst besloten geen zeventienjarigen aan te nemen. Eerder vormden minderjarigen toch acht procent van onze nieuwe ledenaanwas. Ik denk dat dat het verklaart.’

Bij Augustinus werden 388 studenten lid. ‘Dat zijn er ongeveer evenveel als vorig jaar’, zegt voorzitter Rex van der Plas. ‘Sinds drie jaar wordt de ledenstop elk jaar gehaald.

Dat was ook nu het geval: op donderdag moesten we de inschrijvingen staken. Maar de deelnemende hbo’ers hebben niet voor een enorme toestroom gezorgd.’

Ook SSR voerde een ledenstop in.

Voorzitter Timo Korstenbroek: ‘Vorig jaar hadden we 230 nieuwe leden, dat legt een hoge druk op ons pand.

Daarom hadden we dit jaar besloten om maximaal 200 mensen aan te nemen. Dat aantal bereikten we aan het eind van de week op vrijdagmiddag. Omdat er weinig mensen op de wachtlijst staan kunnen de meesten gewoon nog lid worden.’

Catena, de kleinste van de vijf grote gezelligheidsverenigingen, boekte de meeste winst. De vereniging verwelkomt 121 nieuwe leden.

Vorig jaar waren dat er nog 102. PM

Kritiek op Engelse toets geneeskunde Geneeskunde gebruikt een Engelstalige toets bij de selectie van haar studenten. De universiteitsraad heeft haar twijfels over deze Biomedical Admissions Test (BMAT). Dat bleek vorige week tijdens de raadsvergadering.

Hoog en droog Rector magnificus Carel Stolker werd samen met rectores magnifici Karel Luyben van de Technische Universiteit Delft en Huibert Pols van de Erasmus Universiteit genomineerd voor de ALS Ice Bucket Challenge.

Tijdens een werkbezoek in Chili accepteerden Stolker en collega rector magnificus Elmer Sterken van de Rijksuniversiteit Groningen de uitdaging. Op 5 kilometer hoogte en bij een temperatuur van 15 graden onder nul leegde de rector een flesje koud water boven hun hoofden. Alleen leek het merendeel van het water aan de rectores voorbij te gaan: op de berg Chajnantor in de Atacama woestijn in Noord-Chili stond een harde wind. De Ice Bucket Challenge werd snel populair op internet. Deelnemers gooien een emmer ijswater over zichzelf heen of doneren geld aan een goed doel, in veel gevallen de ALS Stichting. Stolker ontving de Challenge van Leiden-Delft-Erasmus trainee Jasper Meeuwissen, en nomineerde op zijn beurt de rectores van Amsterdam en Utrecht. PM

Eén mooc: 60.000 euro Maar het levert volgens vice-rector veel op De vier Massive Open Online Courses (moocs) die de universiteit sinds april 2013 aanbiedt, trokken wereldwijd 170.000 studenten. De moocs kosten wel 60.000 euro per stuk.

Dat blijkt uit cijfers die vicerector magnificus Simone Buitendijk maandag bij de opening van academisch jaar in de Pieterskerk presenteerde.

Slechts 8000 van die aanmelders maakten de collegereeks af. 2200 online-studenten behaalden een diploma. Een certificaat waar je overigens geen studiepunten voor krijgt.

Buitendijk is enthousiast over de moocs. Zij verwacht dan ook niet dat in de nabije toekomst de afkorting mooc zal staan voor Massively Overrated Online Courses. ‘De

moocs verstevigen ons netwerk en zijn PR-technisch zeer interessant’, aldus Buitendijk. ‘Verder vergemakkelijken de colleges de samenwerking met studenten en docenten aan andere universiteiten en het maakt nieuwe lesmethoden mogelijk. Ook bereik je nu mensen die moeilijk toegang hebben tot hoger onderwijs en het leert studenten verder te kijken dan hun eigen landsgrenzen.’

Het college van bestuur heeft 120.000 euro gereserveerd voor het opzetten van twee nieuwe moocs.

De partij Universitair Belang wilde tijdens de universiteitsraad afgelopen maandag graag weten of de universiteit de moocs ook gaat inzetten voor onderwijsintensivering voor Leidse studenten.

Volgens Buitendijk is dat zeker de bedoeling. ‘Het is zelfs de belangrijkste reden om ons verder op het pad van de moocs te begeven.

De colleges bieden veel mogelijkheden voor interactief onderwijs zoals bijvoorbeeld flipping the classroom en je hoeft Leiden niet meer uit om toch in een international classroom te zitten.’

Het viel de raad wel op dat er een aardig prijskaartje aan een mooc hangt. 60.000 euro per stuk. ‘Ik keek een beetje naar de kosten’, zei Joost Augusteijn van personeelspartij Abvakabo. ‘Voor dat bedrag heb je voor een jaar een enigszins goedkope universitair docent. Waar gaan de kosten in zitten?’

Buitendijk: ‘Dit is het bedrag dat we in deze opstartfase gemiddeld kwijt zijn. Een grote post is de vervanging van de docent die de mooc doceert. De colleges moeten worden opgenomen en de docent bedenkt nieuwe interactieve toetsvormen.

Er gaat ook veel tijd zitten in de interactie met studenten.’ VB

Een deel van de lichting geneeskundestudenten die dit jaar aan hun studie in Leiden is begonnen heeft een selectietraject gevolgd. De studenten moesten onder andere de BMAT maken. Deze toets bestaat uit drie delen: vragen over bètavakken; een deel ‘logisch redeneren’ en een essay.

In 2013 vertelde internist Menno Huisman, een van de architecten van de decentrale selectie, al aan Mare dat de invoering van de toets best ‘wel een grote stap’ was. ‘Het Engels kan best pittig zijn. We gaan zien hoe dit uitpakt.’

Volgens de universiteitsraad hebben de BMAT en andere Engelstalige toetsen vooralsnog uitsluitend hun nut bewezen binnen een Engelse context. De raad wil dan ook een grondige evaluatie van dit soort toetsen in de Nederlandse situatie.

Volgens Marc Hogenhuis van studentenpartij LVS werkt de BMAT niet in Nederland: ‘Ik heb met de

voorzitter van de studentenraad van het Leids Universitair Medisch Centrum over dit onderwerp gesproken.

Ik begreep van hem dat er vanuit de studentenpopulatie een vrij grote afkeer is tegen de BMAT. Die is specifiek toegespitst op het Engelse systeem. Ons onderwijssysteem is heel anders dan het Engelse. Nederlandse scholieren reageren heel anders op deze test dan Engelse scholieren.

De studenten in de LUMC-raad vonden het niet juist dat de BMAT hier gebruikt wordt.’

Vice-rector Simone Buitendijk: ‘Ik heb geen informatie gehad van de studentenraad dus kan ik ook niet reageren op de kritiek die zij mogelijk op de BMAT heeft geleverd. We weten dat het LUMC uiterst zorgvuldig te werk is gegaan.

Het college is onder de indruk van de manier waarop geneeskunde de decentrale selectie heeft ontwikkeld. Maar we moeten inderdaad eerst ervaring op doen en dan goed evalueren. Er volgt uiteraard een grondig onderzoek naar de BMAT in Nederlandse context. Maar ik ben blij met een evidence based aanpak.

We mogen van het kabinet vanaf 2017 niet meer loten en we willen eigenlijk ook niet loten.’ VB

Rechtszaak over kosten tweede studie Het Hof in Amsterdam heeft beslist dat de burgerlijk rechter zich gaat buigen over de zaak die de Stichting Collectieve Actie Universiteiten (SCAU) tegen acht universiteiten heeft aangespannen.

Het SCAU wil dat de universiteiten zich verantwoorden over de hoogte van het collegegeld voor tweede studies, en dat de universiteiten aantonen dat de tarieven in redelijk verband staan met de werkelijke kosten.

Op dit moment kunnen de kosten voor een tweede master aanzienlijk verschillen. Sommige masters zijn

bij de ene universiteit zelfs duizenden euro’s duurder dan bij de ander.

De SCAU hoopt dat de rechter zal oordelen dat de universiteiten geen hoge collegegelden in rekening mogen brengen als een deugdelijke onderbouwing ontbreekt.

Naast de Universiteit Leiden behoren de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit van Amsterdam, de Radboud Universiteit, Maastricht University, Tilburg University, de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen tot de gedaagden. De zaak is ontvankelijk verklaard en wordt op 23 september inhoudelijk behandeld. PM

6 Mare · 4 september 2014 Interview

Ik laat me niet wegjagen Jurist werd met de dood bedreigd Rechtendocent en voorzitter van de examencommissie Arthur Elias kreeg een strop opgestuurd en meerdere doodsbedreigingen.

Er vloog een steen door de ruit en een verfbom tegen de gevel.

Een verdachte student is vrijgesproken. ‘Als slachtoffer sta je er toch anders in dan als jurist.’

‘Juist op de avond van de uitspraak, begin augustus, hoorde ik een enorme knal. We zaten meteen rechtop in ons bed. Mijn echtgenoot heeft zich snel aangekleed en is naar buiten gegaan. Vlakbij bleek een vuurwerkbom te zijn afgegaan. Hoewel de verdachte al een jaar eerder was gearresteerd, sta je dan wel weer helemaal op scherp.

‘Ik heb me vooraf nooit gerealiseerd hoe heftig bedreigingen zijn. Het ergste is dat je je niet meer veilig voelt in je eigen huis. Je schrikt van geluiden die je normaal niet eens opvallen. Dat is heel confronterend.

‘Ik kreeg brieven met bloedvlekken en foto’s van de vermoorde Theo van Gogh. Na de tweede brief heb ik aangifte gedaan. De dames achter de balie van het politiebureau kennen me inmiddels.

“Oh, daar bent u weer”, zeiden ze dan. “Wilt u een kopje koffie? U zult het wel nodig hebben.” De laatste brief, uit april 2013, was meer een pakketje. Toen de politie de envelop opende, bleek er een geknoopte strop in te zitten.

Dan schrik je wel natuurlijk.

‘De universiteit had ons al eerder een tijdelijke verblijfsplaats aangeboden. Maar daar zijn we niet op ingegaan. Kom nou, we gaan niet op de vlucht. Ik heb toen ook besloten om nog een jaar aan de universiteit te blijven werken. Dat was ik eigenlijk toch al van plan maar door de bedreigingen besloot ik: “Nu blijf ik zeker. Ik laat me niet wegjagen.”

‘Toen het huis werd beklad, hebben we wel onze hond Sira, een boxer, een week elders ondergebracht. De gevel zat helemaal onder eierschalen en witte verf. Er was duidelijk hard aan gewerkt.

‘In december vloog er een steen door de ruit. Het was Eerste Kerstdag 2012. We hadden net de kalkoen op toen ik lawaai in de keuken hoorde. Ik dacht: “Wie gooit daar al die borden op de grond?” Maar het bleek dat er een grote kei door het raam was gegooid.

Dat was heel naar natuurlijk. Er waren kleine kinderen bij. Toen we naar buiten liepen, was er toevallig Door Vincent Bongers

Illustratie Michiel Walrave

Hoger beroep in bedreigingszaak Deze zomer werd een 43-jarige Leidse rechtenstudent die ervan wordt verdacht hoofddocent rechten Arthur Elias met de dood te hebben bedreigd vrijgesproken. De officier van justitie gaat nu in hoger beroep.

Van augustus 2012 tot en met april 2013 werden bij het huis van de universitair hoofddocent rechten en voorzitter van de examencommissie propedeuse en master in het centrum van Leiden negen brieven bezorgd met teksten als ‘Wij zullen wraak nemen en jouw kut leven kapot maken’ en: ‘Ik geniet van jouw angstige gezicht, jij staat met een been in het graf.’ Ook werd de deur van zijn huis beklad en vloog er een steen door het raam.

De in 1970 in Iran geboren M. K. werd verdacht van de bedreigingen.

De rechtbank sprak hem in augustus vrij. Uit het vonnis blijkt dat er sprake is ‘van ernstige verdenkingen tegen de verdachte maar dat overtuigend bewijs om hem te veroordelen ontbreekt’.

K., woonachtig in Wassenaar, studeerde een aantal jaar rechten in Leiden en had regelmatig met examencommissievoorzitter Elias te maken. Hij werd een jaar geschorst vanwege fraude bij een tentamen.

Ook kreeg hij een negatief studieadvies.

Het vermoeden dat K. de dader kon zijn, rees omdat de bedreigingen vaak kwamen rond belangrijke momenten in de zaken die speelden tussen K. en de universiteit.

Op de laatste dreigbrief die Elias ontving, waren twee kinderpostzegels geplakt. Op een van deze zegels zat DNA-materiaal van K..

Ook pasten de twee zegels mogelijk in een aangebroken vel dat in het huis van de verdachte werd aangetroffen. K. verklaarde tijdens de zitting in juli dat hij de ontbrekende zegels op de brieven aan een tweetal instanties had geplakt. Volgens de rechter is op grond van het

net een politieauto in de buurt. De agenten hadden een auto een verdachte manoeuvre zien maken en probeerden deze te onderscheppen. Dat lukte uiteindelijk niet.

‘Het is een akelig gevoel dat we in de gaten zijn gehouden. Ze hebben ons geobserveerd en zijn aan huis geweest. Ik spreek over “ze” omdat ik niet uitsluit dat de verdachte hulp heeft gehad. De eerste brief kwam bij ons in de bus, later kwamen de brieven per post. En ze zijn nog minstens twee keer bij ons geweest: voor de verfbom en de steen - twee zaken die buiten het proces zijn gebleven. Er is gewoon geen bewijs dat de brievenschrijver ook achter de steen en de verfbommen zit. Hoe gek dat ook klinkt uit mijn mond: dat is een reëel argument. Zelfs als die steen mij, of erger, een van de aanwezige kinderen had verwond, had dat voor de zaak niet uitgemaakt. De kei is overigens vernietigd.

‘Onze buurt is een dorp. Mensen in de wijk komen bij ons aan de deur met een fles wijn en vragen hoe het met ons gaat. Aan verhuizen denken we dan ook absoluut niet. Dat lost ook niets op. Bovendien vinden we ons huis veel te mooi. We hebben ook enorm veel steun gehad van de universiteit. De decaan, de rector en de manager beveiliging hebben er alles aan gedaan om ons te helpen. Zo hebben zij er bijvoorbeeld voor gezorgd dat er camera’s zijn opgehangen bij ons huis. De dienst die de universiteitsgebouwen in de gaten houdt, reed ’s nachts ook bij ons langs. Bij de faculteit zijn maatregelen genomen. Te gek voor woorden allemaal, eigenlijk heeft het iets absurds natuurlijk.

‘Als ik afstand van mijn eigen zaak neem, vind ik het mooi dat iemand niet alleen op vermoedens veroordeeld kan worden. Ik ben jurist en gelukkig hebben we een onafhankelijke rechtsspraak in dit land. Als er niet genoeg bewijs is dan wordt een verdachte vrijgesproken. Als slachtoffer sta je er toch anders in. Er is niemand veroordeeld. Dat is onbevredigend.

‘Met de vrijspraak was ik niet blij, maar het sloot wel een periode af. We hadden de bedreigingen achter ons gelaten. Bij een nieuw proces komt het allemaal weer boven. Maar nu het Openbaar Ministerie duidelijk genoeg aanknopingspunten ziet voor een hoger beroep (zie kader), denk ik: “Laat het Gerechtshof nu maar haar oordeel geven.”

Uiteindelijk is dat toch het prettigst.

dossier deze verklaring niet te weerleggen omdat er ‘geen onderzoek is gedaan waaruit blijkt dat de gebruikte postzegels daadwerkelijk afkomstig zijn uit het vel dat bij de verdachte is aangetroffen’.

Voor de aanwezigheid van zijn DNA op de postzegel had K. ook een verklaring. Hij had zijn agenda met daarin de postzegels meegenomen naar de rechtenfaculteit. Daar was hij de agenda verloren of misschien was deze zelfs wel gestolen. Iemand anders heeft toen die postzegels gebruikt op die brief, stelde K..

De rechter constateert dat het scenario dat K. schetst op grond van het dossier niet is te weerleggen. ‘Bovendien is enkel op de beeldzijde van één van de postzegels DNA van verdachte aangetroffen’, aldus de rechter. ‘De rechtbank kan niet vaststellen of de plakzijde van de postzegels is onderzocht en wat het resultaat van dit onderzoek is geweest. ’ Elias: ‘De rechter zei in het vonnis dat het onderzoek naar de postzegels beter kan. Het Openbaar Ministerie gaat nu aan het werk.’

4 september 2014 · Mare 7 Wetenschap

Sparky Een internationaal team van sterrenkundigen, waaronder Leidenaar Marijn Franx, heeft een verzameling jeugdfoto’s gemaakt van een ellipsvormig sterrenstelsel. Het stelsel heet formeel GOODSN-774, maar de onderzoekers noemen hem Sparky. Sparky staat zover bij ons vandaan dat zijn licht er elf miljard jaar over heeft gedaan om bij ons te komen, en we zien hem dus zoals hij was toen hij nog klein was. Een belangrijke stap in de vorming van ellipsvormige stelsels is een grote kern in het midden, op het moment dat ze nog klein zijn. Dat dachten de sterrenkundigen al, maar nu blijkt dat ook te kloppen, volgens hun artikel in Nature van vorige week. De wetenschappers moesten wel zo ver kijken, want in het recentere universum komt deze variant van sterrenstelselvorming niet meer voor. Het heelal had toen, een paar miljard jaar na de Oerknal, een hogere dichtheid dan nu, en dat maakte het mogelijk om een dichte kern te maken die dertig keer zo snel sterren vormt als onze Melkweg.

Bollenslootjes

Niet verbrand, toch riskant Zonnebankgangers hebben verhoogde kans op kanker Zonnebankgebruikers die oppassen om niet te verbranden kunnen nog steeds huidkanker krijgen, stelden Leidse en Schotse dermatologen vast. ‘Negen van de tien zonnebanken voldoen niet aan die normen.’

Wie dit jaar in Nederland bleef, zal het niet zijn ontgaan: er was veel regen. Het Zuiden van het land beleefde zelfs de natste zomer aller tijden. Als het al een keertje droog was, moest je snel de Ice Bucket Challenge doen, maar de echte uitdaging was om bruin te worden zonder zonnebank.

Voor wie zich toch in zo’n tostiijzer waagde, is het wellicht nuttig om te weten dat zonnebanken het risico op huidkanker verhogen.

Maar dat wisten we toch al?

Ja, maar er bestaan allerlei verschillende soorten huidkanker. De bekendste is het melanoom, kanker van de pigmentcellen. De waarschuwingen dat je met plotseling opduikende moedervlekken, vooral als ze onregelmatig van vorm zijn, naar de dokter moet, proberen je te redden van deze kankersoort. Verbranden – zowel in de zon als onder de zonnebank - is een belangrijke risicofactor daarvoor. ‘Wij zeggen wel dat melanoom de wittenboorden-huidkanker is’, vertelt dermatoloog Frank Door Bart Braun

de Gruijl van het Leids Universitair Medisch Centrum. ‘Mensen die binnen werken, en zich dan op vakantie laten verbranden. Dat is uit den boze, en daar wordt terecht al heel lang op gewezen.’

Een andere soort huidkanker is het zogeheten plaveiselcelcarcinoom, kanker van de opperhuidcellen. In 2011 werd de diagnose zo’n 9.200 keer gesteld. De Gruijl. ‘Dat is de blauwe-boordenkanker: typisch voor mensen met een buitenberoep. Je hoeft er niet per se voor te verbranden; elk beetje UV-straling telt op.’

Ultraviolette straling is licht in golflengtes die je met het blote oog niet kunt zien. Wetenschappers splitsen het op in UV-A, met langere golflengtes, en het kortere UV-B. Er bestaat ook een nog kortere variant, UV-C. Dat wordt bijvoorbeeld gebruikt in speciale bacterie- en schimmelwerende lampen. Dat suggereert dat UV-C ook wel eens slecht voor mensen zou kunnen zijn. Zonnebedden produceren het echter niet en de ozonlaag vangt het UV-C van de zon op, dus voor huidkanker is dat niet zo relevant.

Zowel UV-A als UV-B kunnen huidkanker veroorzaken. Meestal valt die schade te repareren, maar soms gaat de reparatie verkeerd en ontstaat een kankercel. Tussen het oplopen van de schade en het ontstaan van kanker kunnen tiental-

len jaren zitten: de huidige stijging in het aantal huidkankerpatiënten wordt toegeschreven aan de toegenomen populariteit van zonvakanties in de jaren ’70. Met name UV-B veroorzaakt schade aan het DNA in huidcellen die kan leiden tot plaveiselcelcarcinoom.

Die UV-straling kan je zowel oplopen van de echte zon als van een kunstmatige, stelden Leidse en Schotse dermatologen vast. En dus verhogen zonnebanken niet alleen de kans op melanomen, maar op plaveiselcelcarcinoom. Een gemiddelde zonnebankganger, die elke acht dagen twaalf minuten bakt, verhoogt daarmee de kans op die tweede soort kanker met 90 procent, volgens hun berekening. Ook zonder te verbranden, dus. De resultaten presenteren ze deze week op het World Congress on Cancers of the Skin, een internationaal huidkankercongres in Edinburgh. Het artikel over hun onderzoek is opgestuurd naar het vakblad British Journal of Dermatology.

Het risico wordt uiteraard hoger naarmate de zonnebank meer UVstraling levert. De EU heeft normen opgesteld voor hoeveel dat mag zijn.

De Gruijl: ‘Mijn co-auteur Harry Moseley van de universiteit van Dundee deed vorig jaar een onderzoek waaruit bleek dat negen van de tien zonnebanken niet aan die normen voldoet.’ Een bruinbank met

een hoge output verhoogt de kans op plaveiselcelcarcinoom niet met een factor 1,9 maar met een factor vier, volgens het Schots-Leidse samenwerkingsverband.

Als je plaveiselcelcarcinoom oploopt, is dat overigens niet meteen een doodvonnis. De tumoren zaaien zelden uit, en meer dan negentig procent van de mensen met zo’n carcinoom is vijf jaar na de diagnose nog in leven. Melanomen komen minder vaak voor, maar zijn ongeveer tien keer zo vaak dodelijk.

Als met name die UV-B-straling plaveiselcelcarcinoom veroorzaakt, zou je dan niet een zonnebank kunnen bouwen die dat niet uitzendt?

De Gruijl: ‘Ja hoor, dat kan zeker.

Alleen word je er dan niet meer bruin van. Het zijn bovendien ook precies die golflengtes die ervoor zorgen dat je huid vitamine D aanmaakt: alles komt samen in dat kleine golflengtegebied. Er is ook geen verschil tussen wat de zon doet en wat zonnebanken aanrichten in je huid. Die laatsten worden sneller verketterd omdat het onnatuurlijk zou zijn, maar er zitten dezelfde golflengtes in.

‘Wat het aanmaken van vitamineD betreft: je huid is daar heel erg goed in. Een half uurtje middagzon met ontblote bovenarmen is voldoende voor mensen met een lichte huid. Uitgebreid zonnen is dus niet nodig.’

Bij de teelt van bloembollen komt berucht veel gif kijken. Op een hectare bloembollen spuit de boer meer dan tien keer zoveel pesticiden dan op een hectare groente. Rondom die hectares liggen slootjes, en een gedeelte van het gif op het land belandt in de sloot.

Kan dat kwaad? Een groep Leidse milieuwetenschappers, met promovenda Oleksandra Ieromina als eerste auteur, ging het uitzoeken. De onderzoekers keken naar het voorkomen van twee soorten watervlooien en naar het waterezeltje, een soort pissebed. Ze maten niet alleen de hoeveelheid pesticiden, maar ook allerlei andere eigenschappen van het water: hoeveel zuurstof erin zat, hoeveel voedingsstoffen, dat soort werk. De resultaten verschenen recentelijk in het vakblad Environmental pollution. Eén van de watervlooiensoorten lijkt wat last te hebben van het gif, maar bij de andere soort was de hoeveelheid fosfaat veel belangrijker dan de hoeveelheid pesticiden. Waterezeltjes zijn gevoeliger voor de hoeveelheid koolstofverbindingen in het water dan voor de pesticiden. De les is dus dat je bij dit soort onderzoek al die andere factoren ook moet meten, want als je alleen naar het gif kijkt, trek je snel de verkeerde conclusie.

Zittend plassen Mannen met plasklachten kunnen het beste zittend plassen, volgens urologen van het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij bekeken alle bestaande literatuur, en veegden die samen in een zogeheten meta-analyse. Daarin vergeleken zij de effecten van de plashouding op allerlei ‘urodynamische’ parameters, zoals de plasduur en de hoeveelheid urine die achterblijft in de blaas. Conclusie: voor gezonde mannen maakt het weinig uit, vanuit medisch perspectief, althans. De mannen die echter moeite hebben met plassen, plassen meer en sneller als ze gaan zitten. Het verschil lijkt klein – op het blaasvolume scheelt het een shotglaasje urine, bijvoorbeeld – maar de effecten komen in de buurt van wat de dokter bereikt met medicijnen.

Echt dingen waarvan je zegt: “Wow!” Eén van de winnaars van de Field Medals Manjul Bhargava, is formeel ook hoogleraar in Leiden.

Elke vier jaar reikt de International Mathematical Union de zeer prestigieus prijzen uit aan de beste wiskundigen van onder de 40. . Eén van de vier winnaars van 2014, de Amerikaans-Canadese getaltheoreticus Manjul Bhargava, is verbonden aan de Universiteit Leiden. Tenminste:

‘Hij is voltijds hoogleraar in Princeton, dus het is niet zo dat hij hier elke dag rondloopt’, verduidelijkt zijn Leidse collega Peter Stevenhagen.

‘Hier is hij nul-hoogleraar, komt af en toe langs, zit in promotiecommissies, dat soort dingen. Getaltheorie is een grote en succesvolle tak van het Mathematisch Instituut, dus als hij Leiden bezoekt, zijn er genoeg mensen met wie hij kan praten.’

Stevenhagen roemt Bhargava’s

wiskundige kwaliteiten: ‘Zijn proefschrift was spraakmakend, en hij is alleen maar zo doorgegaan. Echt dingen waarvan je zegt: “Wow!”’.

Bhargava’s werk grijpt terug op dat van het Duitse wiskundegenie Carl Friedrich Gauss (1777-1855).

Gauss werkte onder meer met kwadratische vormen, van het type 3x2 + 2y2+ xy. Hij ontwikkelde daar een compositiewet voor: een methode om twee van zulke vergelijkingen

samen te voegen tot een derde.

Bhargava is daarmee verder gegaan, en de structuren die hij vond werken ook bij vormen van hogere graad, bijvoorbeeld met een x3of een y5 erin.

Stevenhagen: ‘Als je dat eenmaal begrijpt, kun je ook allerlei dingen gaan tellen, bijvoorbeeld hoe vaak bepaalde structuren optreden bij zogenaamde elliptische krommen.’

Dat zijn krommen die je kunt be-

schrijven met derdegraads vergelijkingen. Ze spelen een heel centrale rol in de moderne wiskunde, en worden onder meer in de cryptografie gebruikt, om data te versleutelen. ‘Bhargava kon uitrekenen hoe de punten op zulke krommen zich “gemiddeld gesproken” gedragen, en daarmee het belangrijkste, al 50 jaar open vermoeden voor elliptische krommen in veel gevallen bewijzen.’

8 Mare · 4 september 2014 Achtergrond

Ik heb een blik in de hel ge Nazi-aanklager Benjamin Ferencz wil het onmogelijke bereiken: oorlog verbieden Benjamin Ferencz (94) zag als militair de gruwelen van de concentratiekampen en vervolgde als hoofdaanklager nazi’s tijdens de Processen van Neurenberg.

‘Mijn hersenen weigerden te registreren wat mijn ogen zagen.’

‘Ik was in het net bevrijde Oostenrijkse concentratiekamp Ebensee. De overlevenden die nog enige kracht bezaten, zagen een SS’er vluchten. Ze grepen hem en sloegen hem op meedogenloze wijze in elkaar. Ze bonden hem op een metalen plaat en stopten hem in de oven van het kampcrematorium. Zo werd hij langzaam geroosterd. Toen haalden ze hem er weer uit om hem nogmaals te slaan. Dit proces werd net zo lang herhaald tot de man dood was.

‘Het was afschuwelijk. Ik deed echter niets om de moord te stoppen. Ben ik door mijn niet ingrijpen medeplichtig aan moord? Als ik het wel had geprobeerd dan hadden ze mij ook verbrand. Het leek wel of er geen grenzen waren aan de menselijke brutaliteit.

‘De oorlog was zo onwerkelijk, elke vorm van ethiek leek te zijn verdwenen. Je moet zelf doden en juicht voor degenen die jou helpen dood en verderf te zaaien. In 1944 was ik voor D-Day gestationeerd in het Britse Land’s End. Toen we ons klaarmaakten voor de landingen op de kust van Normandië zag de lucht werkelijk zwart van de bommenwerpers die de Duitsers in Frankrijk gingen bestoken. We stonden allemaal met onze handen in de lucht en schreeuwden: “Go, get them boys!”

Het was voor mij duidelijk dat we nooit meer in zo’n situatie moesten komen.

‘Ik ben in 1921 geboren in een klein plaatsje in Roemenië. Toen ik tien maanden oud was, wilden mijn Hongaarse ouders ontsnappen aan vervolging en armoede. Ze namen mijn zus en mij mee naar de Verenigde Staten. We lagen op het dek van een vrachtschip. Ik was tien maanden oud en heb volgens mijn moeder de hele reis gehuild van de honger en de kou. Er was geen geld, maar we hebben het gered. Ik kreeg de kans om naar goede scholen te gaan en studeerde uiteindelijk af aan de Harvard Law School.

‘Toen de oorlog uitbrak, meldde ik me bij het leger en kwam terecht bij een bataljon afweergeschut. Ik had vrijwel geen verstand van kanonnen, maar op een of andere manier wist ik D-Day en de Slag om de Ardennen te overleven. Toen de strijd nog in volle gang was, kregen we rapportages over geallieerde piloten die boven vijandelijk gebied waren neergeschoten en dat overleefd hadden. Maar vervolgens waren zij door de Duitsers vermoord. En dan bedoel ik niet dat de Wehrmacht ze had doodgeschoten, nee, maar dat hun hersens waren ingeslagen door boze burgers.

‘Ik was overgeplaatst naar de net opgerichte oorlogsmisdadenafdeling van het leger en ging op onderzoek uit. Als ik een verdacht graf vond, groef ik het lijk voorzichtig op. Met de hand, want een schep of pikhouweel zou het lichaam beschadigen en dus bewijs aantasten. Het lukte uiteindelijk om een aantal van de moordenaars te veroordelen in militaire tribunalen.

‘Het werd steeds gruwelijker. Toen Door Vincent Bongers

onze tanks verder Duitsland in trokken, kregen we vreemde meldingen over groepen uitgeteerde personen slechts gekleed in pyjama’s. Ik stapte in mijn jeep en reed naar het plaatsje Ohrdruf. Het was het eerste concentratiekamp dat door ons was bevrijd. Overal lagen dode en levende lichamen. Ik moest oppassen dat ik niet op een hand of voet ging staan. Ik nam foto’s, probeerde zoveel mogelijk te documenteren en bewijs te verzamelen. Ook hier groef ik met de hand lijken op om de lichamen daarna te onderzoeken. De omstandigheden in vernietigingskamp Buchenwald waren zo mogelijk nog erger. Mijn hersenen weigerden te registreren wat mijn ogen zagen. Ik had een blik in de hel geworpen.

‘Ik krijg vaak de vraag waarom ik op mijn leeftijd nog zoveel werk doe.

De belangrijkste reden: door wat ik heb gezien en heb meegemaakt heb ik een trauma opgelopen. Ik móet wel proberen herhaling te voorkomen. Het kan gewoon niet anders.

Een humanere wereld creëren is de enige optie.

‘Als 27-jarige raakte ik in 1947 betrokken bij het grootste moordproces uit de geschiedenis:de vervolging van de nazi’s in de Processen van Neurenberg. Ik richtte mij op de zogeheten Einsatzgruppen, een bewust gekozen eufemistische naam van de door de SS geleide doodseskaders. Hun missie: zoveel mogelijk joden, zigeuners en andere ongewensten vermoorden. Zonder enig mededogen brachten ze meer dan een miljoen joden om het leven: mannen, vrouwen en kinderen.

‘Een van de belangrijkste verdachten in mijn proces was SSGruppenführer Otto Ohlendorf, de commandant van Einzatsgruppe D. Hij had een doctorsgraad in de economie en was vader van vijf kinderen. De doodseskaders bestonden uit duizenden massamoordenaars.

Die konden we onmogelijk allemaal voor de rechter brengen. Ik had maar ruimte in de rechtszaal om 24 personen te vervolgen. Het klinkt belachelijk en dat is het ook. We kozen er voor de grote vissen te berechten.

We wilden de leiders, niet de volgers. Daarom selecteerden we op basis van rang en opleidingsniveau.

‘Het lukte ons om hun misdaden te bewijzen. Veel was netjes gedocumenteerd. We vonden rapporten waarin stond hoeveel joden er per dag waren gedood. We zagen wie in welke afdelingen zaten en wie er de leiding hadden. Ik heb buiten de verdachten niemand hoeven te laten getuigen.

‘Ohlendorf was vrij open en eerlijk. Volgens hem vormden joden een potentiële dreiging voor het voortbestaan van het Duits Rijk.

Hen doden was zelfverdediging.

Maar legitimeerde dat ook het doden van kinderen? Natuurlijk. Want de kinderen zouden opgroeien als vijanden van de nazi’s. Wat hem betrof had hij juist gehandeld en hij had ook geen spijt van zijn acties.

Hij kreeg de strop.

‘Ohlendorf is nooit ver weg. Je ziet het zelfverdedigingsargument nog steeds terugkomen, vooral in mijn eigen land. George W. Bush gebruikte het als legitimatie om Irak en Afghanistan binnen te vallen. De drone-aanvallen van Obama zijn er ook op gebaseerd, en ook daar komen onschuldige burgers bij om.

‘We hebben een mechanisme nodig dat internationaal kan oordelen, maar ook krachtig genoeg is om te handhaven. We hebben nu zwakke

Benjamin Ferencz als soldaat in 1945. Foto Hollandse Hoogte

wetten en een slap Internationaal Gerechtshof en al helemaal geen vorm van handhaving. Voorlopig is oorlog nog hét middel voor landen om hun gelijk te halen. Dus we zijn nog ver verwijderd van mijn ideaal.

‘Ik wil dat alle landen in de wereld erkennen dat het inzetten van gewapende strijdkrachten, behalve ter zelfverdediging, een misdaad tegen de menselijkheid is. Ik wil dat oorlog illegaal wordt, nationaal en internationaal. En ook al lukt dat

voorlopig nog niet, we blijven er aan werken. Law is better than war. No matter what.

‘Dat mijn eigen land het Internationaal Strafhof niet erkent, is een groot obstakel op de weg naar vrede.

Een meerderheid van de Amerikanen is voorstander van het Strafhof, daar ben ik zeker van. Er is echter een wijziging van de Grondwet nodig om erkenning mogelijk te maken en daar is een tweederde meerderheid van de Senaat voor nodig.

Het is op dit moment politiek niet haalbaar om Alabama, Mississippi en Texas zo ver te krijgen. Zij sterven liever dan soldaten uit te leveren aan een rechtbank van de VN. ‘Als mensen bereid zijn te sterven voor een zaak kun je ze niet tegenhouden. Je kunt een ideologie niet bestrijden met een geweer. Dat is ook het probleem met hoe er naar de Islamitische Staat wordt gekeken in het Westen. Je kunt IS terugdringen en hun aanhangers doden. Maar

4 september 2014 · Mare 9

eworpen. Dus ik moet wel ‘Een humanere wereld creëren is de enige optie.’ Foto Taco van der Eb

voor elke in jouw ogen boosaardige kerel die je vermoordt, kweek je weer nieuwe vijanden. De enige mogelijkheid die je hebt, is figuren die misdaden begaan proberen te vervolgen. Ze mogen hun ideologie hebben, iedereen heeft recht op zijn eigen ideeën.

‘Het is moeilijk om de zaken op een rijtje te krijgen en misdadigers te berechten. Kijk naar Israël. Beide partijen zijn wanhopig en er is geen enkele twijfel dat ze allebei oorlogsmisdaden plegen. Maar als we niet precies de feiten hebben, kunnen we ook geen schuldigen aanwijzen.

Laat staan dat we op dit moment kunnen bepalen wie er nu eigenlijk recht heeft op het stuk land waar ze al zo lang over vechten. Dat geldt ook voor de situatie met de MH-17 in Oekraïne. Je hebt slechts een idee van wat er gebeurd is maar zeker is het niet. Dus er is niemand die je kunt berechten.

‘Toch is het mogelijk om het onmogelijke te bereiken. Nog niet zo heel lang geleden was zoiets als een vrouwelijke minister of president ondenkbaar. Nu is het gelukkig realiteit. En ik heb een mobiele telefoon in mijn zak. Dat is iets wat volstrekt onmogelijk leek in mijn jeugd. Ik ben een joods kereltje die Duitsers heeft vervolgd en toch de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland heeft gekregen. Dus je weet nooit wat er kan gebeuren in je leven.’

Benjamin Berell Ferencz Geboren op 11 maart 1920 in Transsylvanië, Roemenië. Zijn Hongaars-Joodse ouders vluchten, als Benjamin tien maanden oud is, naar Amerika omdat zij vervolging vrezen. Ze vestigen zich in New York.

Hij studeert in 1943 af aan Harvard Law School en neemt dienst. Hij dient in het 115th AAA Gun Battalion. In 1945 wordt hij overgeplaatst naar het hoofdkwartier van het Third Army van generaal Patton.

Hij gaat onderzoek doen naar oorlogsmisdaden.

In 1947 is hij hoofdaanklager in het Einsatzgruppenproces in Neurenberg.

Hij werkt mee aan het tot stand komen van het Verdrag van Luxemburg (1952) tussen Duitsland en Israël, waarin onder andere herstelbetalingen aan Joodse slachtoffers wordt geregeld. De onderhandelingen worden gevoerd in Kasteel Oud-Wassenaar. In 1957 gaat hij als advocaat werken bij Telford Taylor.

Aangevuurd door de gruwelijkheden in de Vietnamoorlog gaat hij zich richten op het versterken van de internationale rechtsorde. In zijn in 1975 gepubliceerde boek roept hij op tot de oprichting van een internationaal strafhof. Hij werkt mee aan het opbouwen van dit hof dat in 2002 officieel van start gaat in Den Haag.

Afgelopen maandag gaf Ferencz in Leiden een lezing tijdens de introductiedag van tweedejaars rechtenstudenten.

‘Ik ga het zelf niet meer meemaken’, zei hij over het bereiken van wereldvrede.

‘Jullie zullen het moeten doen.’

10 Mare · 4 september 2014 Achtergrond

En nou rijen maar!

Schunnige boeken en andere literaire provocaties Voor de bundel Schokkende Boeken! verzamelden drie neer­ landici de meest aanstootgevende literatuur. Van de anaalverkrachtin­ gen in Van den vos Reynaerde tot Reves vrijpartij met een als ezel gereïncarneerde God.

is. De combinatie levert een boeiend effect op: lust én de kritiek op de uitwassen daarvan lopen in elkaar over.

Smalende godslastering Hugo Treger is lethargisch, niet vies van drank en liefhebber van jonge jongens. In het boek Bezorgde Ouders, dat een etmaal uit zijn leven bestrijkt, masturbeert hij zo’n tien keer en nog veel vaker wordt hij gekweld door racistische dwanggedachten.

Een prima recept voor wat consternatie, hoopte Gerard Reve bij publicatie in 1988. Hij wist al eerder met succes relletjes te ontketenen. Het bekendst is het Ezelproces. In Nader tot U (1966) beschreef Reve hoe God als ezel terugkeert op aarde ‘en na een geweldige klauterpartij om de trap naar het slaapkamertje op te komen, zou ik Hem drie keer achter elkaar langdurig in Zijn Geheime Opening bezitten’. Reve werd aangeklaagd voor ‘smalende godslastering’, maar vrijgesproken.

Het leverde een hoop aandacht op voor de auteur, die steeds meer ging spelen met de grens tussen fictie en werkelijkheid. Het was Harry Mulisch die dat trucje onderuit haalde.

Reve had over Surinamers en Antilianen geschreven dat ‘we ze allemaal met een zak vol spiegeltjes en kralen op de tjoeki tjoeki stoomboot kunnen zetten, enkele reis Taki Taki Oerwoud’. Volgens Mulisch maakte Reve misbruik van het feit dat iedereen zijn provocaties voor ironie hield. Reve was gewoon een racist.

In het volgende decennium buitte Reve dat provocerende effect van al dan niet fictieve xenofobie net zolang uit tot Nederland de schouders erover ophaalde. Hij had een ‘reservaat van de fictie’ gecreëerd, constateert Edwin Praat in Schokkende Boeken!. Daarin gold eindeloze vrijheid, eigenlijk was alles mogelijk.

‘Alles, behalve het schrijven van een schokkend boek.’

‘The fuck is this?! I just read a book! For nothing!’

Aldus een woeste Eric Cartman in South Park, nadat hij The Catcher in The Rye (J.D. Salinger, 1951) van kaft tot kaft gelezen heeft. Volgens zijn leraar prijkte het jarenlang op een lijst met verboden boeken, vanwege ‘very risky parts and strong vulgar language’. Daardoor had Cartman zich laten overhalen, maar ‘the dirty stuff ’ blijkt voor hedendaagse lezers ver te zoeken. ‘They fucking tricked us into reading a book by enticing us with promises of vulgarity!’

Ook voor Nederlandse scholieren zijn de ‘morele grenzen van het betamelijke’ sinds Ik Jan Cremer (1964) verschoven, zo staat in de bundel Schokkende Boeken!, eind augustus verschenen onder redactie van de Leidse letterkundigen Rick Honings en Olga van Marion en hun Nijmeegse collega Lotte Jensen. Dat tijdens de boekpresentatie vorige week een man onwel werd, is dan ook vast toeval. Nadat hij lijkbleek de zaal had verlaten, werden de voordrachten voorzichtig voortgezet.

Mare zette vier walgelijke, gevaarlijke, politiek incorrecte, spottende en schunnige boeken op een rij, to trick you into reading a book.

Door Marleen van Wesel

Ranzige Reynaert Voor wie het middeleeuwse meesterwerk Van den vos Reynaerde een paar jaar geleden niet voor z’n literatuurlijst las: het gaat over een vos, die de andere dieren teistert met zijn listen en streken. Desondanks is deze Reynaert niet louter de bad guy. De anderen blijven namelijk voortdurend in zijn valstrikken trappen, omdat ze zich laten leiden door slechte eigenschappen als hebzucht en gulzigheid. Aangezien zij onmiskenbaar de adel, de geestelijkheid, maar ook het volk representeren, houdt Reynaert de maatschappij een spiegel voor.

Collega’s vonden het destijds maar niks. In inleidingen bij hun eigen werken gaven ze commentaar op dat verhaal waarin ‘stomme beesten spreken’. Ook het gegeven dat een ram een gebedsdienst hield, was waarschijnlijk tegen het zere been van andere schrijvers, die zelf vaak uit het kloosterleven kwamen.

Maar de auteur gaat nog wat verder dan een beetje spot. Volgens Joost van Driel in Schokkende Boeken! beschrijft hij namelijk hoe personages worden gevild en verkracht ‘met de precisie van een lijkschouwer die een kadaver ontleedt’. Zo verliest de pastoor voor de ogen van zijn minnares een teelbal na een uithaal ‘met claeuwen ende met tanden’ van Tybeert de kater. ‘Hi spranc dien pape tusschen die been/Ende trac him uut dat eene dinc,/Dat tusschen sine beenen hinc/In die burse al sonder naet,/ Daar men dien beiaert mede slaet.’

Sommige vrouwennamen spreken voor zich, zodra je de verwijzing ontrafelt hebt dan: Hawi (ah, oui!), Ogerne (O, graag!) en Haersint (haar zint het; die heeft er plezier in). En dan het geval van Cuwaert de haas. Reynaert grijpt hem stevig vast en hoewel het tafereel voor verschil-

Pin-ups uit Louis Paul Boons ‘Fenomenale Feminatheek’, tevens afgedrukt in Mieke Maaike’s Obscene Jeugd. lende interpretaties vatbaar is, heeft Cuwaert op middeleeuwse illustraties een bebloed achterste. Zijn naam zou bovendien een variant zijn op ‘kontwaarts’. Al die toespelingen op seks, zeker tussen mannen, zijn buitengewoon onmiddeleeuws.

24.000 pornoplaatjes ‘Nou mot je dit eens lezen, zei hij, op vagina 69. Hij las het zélf voor, over Snee-witje, die de gulp van de vadsige koning opende, de rokjes hief, zich met bronstige kut over de fluit neerzette en dan uitriep: En nou rijen maar! Ach, bij me stroomde de geil reeds uit me kut weg.’

Zo’n scene, waarin een vader zijn dochtertje en haar vriendinnetje Mieke Maaike voorleest, zou ook nu een hoop stof doen opwaaien. Bij verschijning van Mieke Maaike’s Obscene Jeugd in 1972 riepen Vlaamse geestelijken een verbod uit. Het boek kwam uit de pen van de gerenommeerde schrijver Louis Paul Boon. Hij was voorgedragen voor de Nobelprijs en had al andere prestigieuze prijzen verzameld. Een verzameling waar hij echter ook bekend om staat, was zijn Fenomenale Feminatheek, een collectie van 24.000 pornoplaatjes.

In eerdere werken beschreef

Boon sociale misstanden, maar meer op pessimistische dan activistische wijze. ‘Hij legt alleen de rotzooi vast, inspecteert de puinhopen’, aldus schrijver en voormalig Mare-redacteur Christiaan Weijts in Schokkende Boeken! ‘Zoals idealisme en pessimisme samengaan, zo kunnen lust en walging dat klaarblijkelijk ook.’ Wanneer Boon zich tot dat laatste beperkt had, zou niet meer dan een ‘draak van een moraliserend boek’ overblijven: ‘Gij zult geen kindmeisjes neuken.’ In Mieke Maaike’s Oscene Jeugd schemert kritiek door, maar wel op iets waar Boon onmiskenbaar liefhebber van

De meest gehate schrijfster ‘De meest gehate vrouw van België. Zo noemen ze mij.’ Met die enigszins verongelijkte woorden begint het relaas van hoofdpersoon Odette in De vrouw die de honden eten gaf (2014). Kristien Hemmerechts schreef dit boek vanuit het perspectief van Michele Martin, de vrouw van Marc Dutroux. Michele Martin wist dat haar echtgenoot zes jonge meisjes ontvoerde, verkrachtte en in de kelder van een huis had opgesloten, maar ze ondernam niets. Sterker nog: toen Dutroux vastzat, bezocht ze het huis om zijn honden te voeren. De meisjes liet ze verhongeren.

Hoewel Odette niet bepaald aardig wordt afgeschilderd, weigerden enkele boekhandels het boek te verkopen en ontving Hemmerechts doodsbedreigingen. Maar wát is er precies zo schokkend? Misschien de expliciete seksscènes tussen Odette en haar man, schrijft Stine Jensen in het slothoofdstuk van Schokkende Boeken!, maar meer nog het ‘effectbejag’ waarvan Hemmerechts beschuldigd werd.

Doordat ze iets herkenbaars in de ‘egocentrische, maar ook emotioneel afhankelijke’ Odette heeft gestopt, gaat er een ongemakkelijke waarschuwing van het boek uit. En dat is misschien nog wel het schokkendst.

Rick Honings, Lotte Jensen en Olga van Marion, Schokkende boeken!, Verloren, 333 pgs. €29

4 september 2014 · Mare 11

Van faalsjaars tot eindbaas Het Leidsche Studentenwoordenboek Wie wil integreren in het studentenleven moet de taal kennen.

Mare helpt je wegwijs te worden in de wondere wereld van de BSA, AVG en (B)VO. Altijd handig voor… dingen. tekst Petra Meijer en Masha Rademakers

A Aanduwen: zie regelen.

Adten: het zo snel mogelijk achterover slaan van een biertje. Afkomstig van het Latijnse ad fundum, tot op de bodem.

Afpilsen: ergens nog een laatste biertje gaan drinken. Lijkt op dat moment een goed idee, in de praktijk de laatste stap naar complete dronkenschap.

Anciënniteit: ouwe lullen gaan altijd voor.

Ar: van arbeider, al het Leidse plebs dat niet studeert (ook wel: proleet, burger).

AVG: aardappelen, vlees, groente. ‘Een AVGtje doen.’

B Barry Badpak: de held van 3 October, rest van het jaar gewoon een ar in een bar.

Bier: de enige juiste aanduiding voor bier.

Boeboejankie: met deze uitspraak kun je gezeik van anderen in de kiem smoren.

BSA: komt in twee varianten. Het positief Bindend Studie Advies is geen reden tot zorgen. De negatieve variant vraagt om meer studie en minder bier.

BVO’tje: biertje voor onderweg.

C Chick: begeerlijk vrouwspersoon. Zie hertje.

CoBo: constitutieborrel. Besturen feliciteren een bestuur met het bestuurzijn.

Corps: Minerva, spreek uit: koor. Een corpsbal is een mannelijk lid.

CV-rukker: kiest voor een bestuursfunctie om het cv mee op te pimpen.

D Dies: spreek uit die-jés. De universiteit is jarig, dus je bent vrij.

Dingen: een acceptabel antwoord op elke vraag.

Drie Oktober: spreek uit ‘dwrie oktobwbuwr’. Het carnaval van de Leidse ar.

Iets met hutspot, haring en Spanjolen.

Drie-seconden-regel: geoorloofd van de vloer eten. De tien-seconden-regel volstaat meestal ook.

Dubbel gemengd: een huis waarin mannen en vrouwen van verschillende verenigingen vreedzaam samenwonen.

Duften: zie fietsenmakers E Eindbaas: alleen aantrekkelijk na veel te veel alcohol.

F Faalsjaars: iemand die net genoeg punten heeft om zijn BSA te halen.

Fietsenjunk: hey pssstt.., fiets kopuh voor vijf euwroh?

Fietsenmakers: de grotendeels mannelijke studentenpopulatie uit Delft. Bezit doorgaans meer technische dan sociale kwaliteiten. Reist eens in de zoveel tijd af naar Leiden om hertjes te regelen, bij gebrek aan prooidieren in het eigen reservaat.

Fiets fout = fiets weg: gelegaliseerde diefstal door de gemeente Leiden.

Fusie: lijdend voorwerp in discussies over schoonmaak, ook wel: de gemeenschappelijke ruimte in een studentenhuis.

G Gast: pik, lul, dude, gozer.

Gnerk: iemand die om zijn eigen gemene grapjes lacht.

H Haker: de laffe twat waarmee je bij thuiskomst ongestraft flauwe grappen uit mag halen. Zie: keren.

Hertje: mooi meisje, ‘een hertje tackelen’.

Hoog, de: supermarkt de Hoogvliet Hospiteren: grootschalige vleeskeuring waarbij je je met tientallen andere studenten moet profileren om aan een kamer te komen (z.oz.).

I Indikken: dicht op elkaar zitten. Bij ontgroeningen gebruikte techniek waarbij eerstejaars urenlang indikken terwijl ze bijvoorbeeld liederen leren.

Io Vivat: van oorsprong Leids studentenlied gezongen bij opening academisch jaar.

J Jetsers: bovengemiddeld grote tieten. ‘Kijk dat hertje, zij heeft echt dikke jetsers.’

K Keren: het matras met je slapende huisgenoot en al omdraaien.

Kikkeren: gehurkt springen. Strafmaatregel binnen het meer studentikoze gezelschap.

Kippetje: niet al te slim maar wel begeerlijk vrouwspersoon. Zie: chick of hertjes.

Knor: iemand die lid is van een gezelligheidsvereniging maar niet van Minerva.

L Leidse zeester: chick die tijdens het wippen alleen maar stil op haar rug ligt.

Leids kwartiertje: bij colleges mag je een kwartier te laat komen, docenten

geen uitzondering. Kom je nog later, dan is daar minder begrip voor.

Les: heb je op school. Op de universiteit ga je naar college. Je leert er niet, maar studeert. Je maakt er geen huiswerk, maar bereid je college voor.

Louter: alleen maar. ‘Louter mooi weer’, ‘louter mooie lullen’.

M Mekker: een klap. ‘Pas op, je krijgt een mekker hoor’.

Meter: een meter bier, de enige juiste hoeveelheid die je kunt bestellen, want drinken doe je nooit alleen.

Meuk: grote hoeveelheid rotzooi, viezigheid of etensresten. Vaak te vinden in de keuken of het doucheputje.

Mexxen: drankspelletje Mooie lul: positieve aanspreekvorm binnen een mannengezelschap. ‘Hey, mooie lul, geef mij eens een biertje’.

Mos: de ongeschreven regels over hoe je je binnen de studentenwereld dient te gedragen. Meervoud: mores.

N Nassen: eten. ‘Mijn god, dit is echt niet te nassen.’

Nekken: kotsen, ook: barfen, achteruit eten, een vloerpizza leggen, de sfinx aanbidden, de porseleinen troon omhelzen.

Neus, de: per persoon, als in: ‘20 euro de neus’.

O Odessa: studentenkroeg waar ze je ook pasta uit de magnetron kunnen serveren.

P P: je propedeuse, uitspraak: pee.

Paardenkut: Apfelkorn met sparood.

Pandapunten: graadmeter voor je soezige seksleven, een week zonder seks levert een pandapunt op.

Pikvocht: een fijne benaming voor een irritante vent.

Plex, de: Plexus, studentencentrum op de Kaiserstraat.

Politesse: shut the fuck up.

Q Q: kort voor Quintus. ‘Ik ben op Q’.

R Regelen: een kippetje of gast scoren. Er is discussie over de vraag of alleen tongen ook al regelen is, of dat je daarvoor ook echt gebatst moet hebben.

Sommigen vinden dat als je zegt dat je gisteren iemand geregeld hebt – terwijl je die alleen hebt gecheckt – je een schrale gast of een laffe regelaar bent. Als je iemand aanduwt, heb je zeker geregeld.

Restaurant De Gouden Bogen: McDonald’s Rondje Singels: de remedie voor elke groeiende bierbuik.

S Scharrel: aanduiding voor wazige relaties. Wel de lusten, niet de lasten.

Skeer: schraal, schraperig, zuinig. ‘Een skeere boy’, ‘het zijn skeere tijden’.

SOGgen: studieontwijkend gedrag vertonen.

Studenten-tien: tentamencijfer van een 5,5.

Stuko: studentikoos. ‘Wat een stuko-baas’, ‘een stukomaaltijd (pasta met alleen courgette)’.

T Tent, de: de sociëteit van Minerva. ‘Ben je vanavond nog op de tent?’

Tering: spreek uit: ‘teerwring’. Stopwoord van de Leienaar.

Tjak: zie meuk. Na een borrel zitten je schoenen onder de tjak.

Thuis: waar je woont. Niet waar je ouders wonen.

U UB: universiteitsbibliotheek aan de Witte Singel. Onder het mom van ‘studeren’ kun je hier bijpraten met je clubgenoten.

Uitbrakken: net zo lang niets doen, tot je weer aanspreekbaar bent.

Unit: ding. Kan verwijzen naar zowel eten als gebruiksvoorwerpen. ‘Doe mij ook zo’n unit.’

V Vloerpizza: kots.

Vo: kort voor b’vo, wat weer een afkorting is voor bravo, wat weer kort is voor ‘ik onderschrijf je standpunt volledig, medestudent.’

W Wipsteiger: hoogslaper.

X Xbox: zie S Y YOLO: you only live once. Deze uitdrukking rechtvaardigt elk slecht idee.

Volgens ingewijden uitsluitend nog ironisch te gebruiken.

Z Zooien: Zwaar overschat uitsloofritueel waarbij de alfamannetjes aan elkaars jasje trekken.

12

Mare · 4 september 2014

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis.

Basisschoolleerlingen uit verschillende groepen zoeken bijles in bijv. rekenen, spelling en begrijpend lezen. Soms wordt een vergoeding (tot 5 euro) betaald. Voor

meer informatie over één uur per week vrijwillige bijles of huiswerkbegeleiding: Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Je bent (bijna) afgestudeerd. Hebt uitstekend cijfers voor wiskunde en je bent op zoek naar een uitdagende baan. Kijk op www.northpool.nl/careers voor die baan in de energiesector!

Lieve betrouwbare oppas gezocht (tarief in overleg). Voor onze gezellige dochter van 4 maanden zoeken wij een lieve oppas die eens in de week een middag (voorkeur voor de donderdag mid-

dag) en daarnaast af en toe een avond kan oppassen. Als je affiniteit hebt met jonge kinderen, geduldig bent, het geen probleem vindt om af en toe een maaltijd te koken, flexibel inzetbaar bent en zoekt naar een oppasadres voor een langere periode, dan horen we graag van je! Heb je interesse? Stuur dan een mail naar familiebroekema@yahoo.com

Maretjes extra

is een jong dynamisch bedrijf dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van studiekeuze- en carrièrewebsites. Zit je in je eind bachelor/master fase en ben je minimaal twee dagdelen per week beschikbaar voor een uitdagende bijbaan?

Dan zijn er binnen de afdeling Marketing diverse mogelijkheden voor een goed betaalde bijbaan (€ 10,- tot € 13,- per uur).

Werkzaamheden zijn o.a. het assisteren op carrièrebeurzen, meewerken met marketingprojecten, content en redactie etc.Voor je sollicitatie stuur je een beknopt CV naar A.J.M. Eustatia (071-581mare-ennea 55 140613.indd 81) via solliciteren@qompas.nl

1

13-06-14 11:46

Beste

Goed betaalde bijbaan bij Qompas te Leiden. Qompas, gevestigd te Leiden,

kinderdagverblijf

Academische Agenda Prof.dr.mr. S.F. Sagel zal op vrijdag 5 september een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid met als leeropdracht Arbeidsrecht, getiteld ‘Werk en Zekerheid: ontslagrecht doen in tijden van hard and fast rules’.

Prof.dr. V.J.J.P. van Heuven zal op maandag 8 september om 16.15 een college houden bij zijn afscheid als hoogleraar experimentele taalkunde, in het bijzonder de Fonetiek, aan de faculteit der Geesteswetenschappen, getiteld ‘Laatste les: apenkooi’.

Dhr. A.M. Klev hoopt op donderdag 4 september om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Categories and Logical Syntax’. Promotor is Prof.dr.

B.G. Sundholm.

Dhr. S. Katsanos hoopt op donderdag 4 september om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Outcomes of transcatheter aortic valve implantation’. Promotor is Prof.dr. J. Bax. Mw. D. Auger hoopt op donderdag 4 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Advanced cardiac imaging in heart failure: from subclinical myocardial dysfunction to therapy optimization’. Promotor is Prof.dr. J. Bax. Mw. R. Djaberi hoopt op donderdag 4 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Cardiovascular Risk Assessment in Diabetes’. Promoto-

ren zijn Prof.dr. J.W. Jukema en Prof.dr. J.J. Bax. Mw. L. van der Heijden hoopt op donderdag 4 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Giant cell tumor of bone and tenosynovial tissue’.

Promotor is Prof.dr. R.G.H.H. Nelissen.

Dhr. E. Erol hoopt op dinsdag 9 september om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Capitalism, Migration, War and Nationalism in an Aegean Port Town: The Rise and Fall of a Belle Époque in the Ottoman county of Foçateyn’. Promotor is Prof.dr. E.J. Zürcher.

Mw. J.J.M. Houwen hoopt op dinsdag 9 september om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Mapping Moving Media: Film and Video’. Promotor is Prof.dr. E.J. van Alphen.

Dhr. J. Schimmel hoopt op dinsdag 9 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Regulation of genome stability and cell cycle progression

by SUMOylation’. Promotor is Prof.dr.. P. ten Dijke.

Dhr. J. Debeij hoopt op dinsdag 9 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The effect of thyroid hormone on haemostasis and thrombosis’. Promotor is Prof.dr. F.R. Rosendaal.

Dhr. W.M van Haarlem hoopt op dinsdag 9 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Archeologie. De titel

van het proefschrift is ‘Temple Deposits in Early Dynastic Egypt: The Case of Tell Ibrahim Awad’. Promotor is Prof.dr.

P.M.M.G. Akkermans.

Mw. M.E. Penning hoopt op woensdag 10 september om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘On renal pathophysiology in preeclampsia’. Promotor is Prof.dr. J.A. Bruijn.

Mw. A.M. de Haan hoopt op woensdag 10 september om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Ethnic minority youth in Youth Mental Health Care: utilization and dropout’. Promotoren zijn Prof.dr. R.R.J.M. Vermeiren en Prof.dr.

J.T.V.M. de Jong (UvA).

Mw. M.S. Mendoza Straffon hoopt op woensdag 10 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Art in the Making: The evolutionary origins of visual art as a communication signal’. Promotoren zijn Prof.dr. K. Zijlmans en Prof.dr. W. van Damme.

Mw. J.W. Kruijt hoopt op woensdag 10 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Depression Vulnerability: Studying Components of Cognitive Models’. Promotor is Prof.dr.

A.J.W. van der Does.

Mw. F.M. Engelaer hoopt op woensdag 10 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Compression and plasticity of old-age mortality’. Promotor

Zuid-Holland*

is Prof.dr. R.G.J. Westendorp.

Dhr. D.F. Flores Cáceres hoopt op donderdag 11 september om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Representación política y democracia en Chile, 2005-2013’. Promotor is Prof.dr.

P. Silva.

Dhr. J.J. van Vonderen hoopt op donderdag 11 september om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Physiological measurements of transition at birth’. Promotor is Prof.dr. F.J. Walther.

Mw. M. Slingerland hoopt op donderdag 11 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde.

De titel van het proefschrift is ‘Exploring novel formulations and new classes of anticancer drugs in solid tumors’. Promotoren zijn Prof.dr. A.J. Gelderblom en Prof. dr. H.-J. Guchelaar.

Mw. M.A. Marks hoopt op donderdag 11 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Treatment of patients with hand osteoarthritis: Outcome measures, patient satisfaction, and economic evaluation’. Promotoren zijn Prof. dr. R.G.H.H. Nelissen en Prof.dr. T.P.M. Vliet Vlieland.

Dhr. B. Klop hoopt op donderdag 11 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van Help Alzheimer overwinnen. het proefschrift is ‘Interplay between LiDan hoeft niemand zichzelf poproteins, the Complement System and te verliezen.

Blood Cells in Atherosclerosis’. Promotor 90013037_Adv. Mare NL.indd 1 is Prof.dr. J.W. Jukema.

Academisch Talencentrum – Academic Language Centre Academisch Talencentrum Language Taalcursussen/Language courses – Academic September - December Centre 2014 Academisch Talencentrum – Academic Language Centre Taalcursussen/Language courses September - December 2014 Taalcursussen/Language courses

Eager to improve your language proficiency?

Eager to improve your language The Academic Language Centre offers proficiency?

Eager your language a rangetoofimprove practical language courses.

The Academic Language Centre offers proficiency?

Unsure about your starting level? a range of practical language courses.

The Academic offers Apply for a freeLanguage placementCentre test via our about your starting level? aUnsure range of practical language courses. website or via our office (Lipsius/1.25).

Apply for a free placement test via our Unsure about your starting level?

Please note: the dates and times may be websitefor or avia our office (Lipsius/1.25).

Apply free placement testwebsite via our subject to change. Check our Please note: theour dates and(Lipsius/1.25). times may be website via office for up toordate information! subject to change.

Check our website Please note: the dates and times may be for up to date information! subject to change.

Check our website Courses starting in week 38: for up to date information!

Courses starting in week 38: English Courses starting in week 38: English 2: Wed 16.15-18

English English 3: Wed 13.15-15 English 2: Wed 16.15-18 English 4: English Tues 16.15-18 English 2: 3: Wed Wed 16.15-18 13.15-15 English 16.15-18 English 4: Thurs English 4: Tues 16.15-18 English 3: Wed 13.15-15 English 4: Fri 12.15-14 16.15-18 English 4: 4: Thurs English Tues 18.15-20 16.15-18 English 5: Tues English 4: Fri 12.15-14 16.15-18 English 5: 4: Thurs English Wed 18.15-20 English 4: 5: Tues 18.15-20 English English 5: Fri Wed12.15-14 13.15-15 English 5: 5: Wed 18.15-20 English 18.15-20 English 5: Tues Fri 14.15-16 English 5: Wed 18.15-20 13.15-15 English English 5: 6: Wed Tues 20.15-22 English 5: 5: Fri 14.15-16 English English 6: Wed Thurs13.15-15 18:15-20 English 5: 6: Fri Tues 20.15-22 English 14.15-16 English 6: Thurs20.15-22 18:15-20 English English 6: forTues students English 6: Thurs 18:15-20 EAP General: Thurs 16.15-18 English for students EAP Writing: Tues 15.15-17 EAP General: Thurs 16.15-18 English for students EAP Writing: Tues EAP General: Thurs15.15-17 16.15-18 Business English EAP Writing: Tues Upper-intermediate:15.15-17 Fri 10.15-12 Business English Advanced: Thurs 10.15-12 Upper-intermediate: Business English Fri 10.15-12 Advanced: Thurs 10.15-12 Upper-intermediate: Fristaff 10.15-12 English for university Advanced: Thurs 10.15-12 Fri 13.15-16 Presenting in English: English for university staff Presenting English: Fri 13.15-16 English forinuniversity staff Presenting in English: Fri 13.15-16

Writing Acad. English: Wed 14.15-17 (also starting in week 45) Writing Acad. English: Wed 14.15-17 in week 45) (also starting Writing Acad.

English: WedTues 14.15-17 Prep course TOEFL iBT®: 12.15-14 starting in in week week 41) 45) (also(starting Prep course TOEFL iBT®: Tues 12.15-14 French (starting in week 41) Prep course TOEFL iBT®: Tues 12.15-14 French 1: Mon 18.15-20 French (starting in week 41) French 2: Thurs 18.15-20 French 1: Mon 18.15-20 French French 3: Tues 18.15-20 French 1: 2: Thurs18.15-20 18.15-20 French French 4: Mon Tues 20.15-22 French 3: Tues 18.15-20 French 18.15-20 French 2: 5: Thurs Wed 18.15-20 French 3: 4: Tues 18.15-20 20.15-22 French French 6: Tues Wed 20.15-22 French 4: 5: Tues Wed 18.15-20 French 20.15-22 DELF: Mon 20.15-22 French 5: 6: Wed Wed 18.15-20 20.15-22 French Juridisch Frans: Thurs 19.00-20.30 DELF: 6: Mon 20.15-22 French Wed 20.15-22 Economisch Frans: Thurs 17.15-18.45 Juridisch Frans: Thurs 19.00-20.30 DELF: Mon 20.15-22 Economisch Frans: Thurs 17.15-18.45 Juridisch Italian Frans: Thurs 19.00-20.30 Economisch Frans: Thurs 17.15-18.45 Italian 1: Mon 20.15-22 Italian Italian 1: Tues 16.15-18 Italian 1: Mon 20.15-22 Italian Italian 2: Tues 18.15-20 Italian 1: 1: Tues 20.15-22 16.15-18 Italian Italian 3: Mon Mon 18.15-20 Italian 2: Tues 18.15-20 Italian 1: Tues Tues 18.15-20 16.15-18 Italian 5: Italian 2: 3: Tues Mon 18.15-20 Italian 18.15-20 Conversation: Tues 20.15-22 18.15-20 Italian 5: Italian 3: Tues Mon 18.15-20 20.15-22 Conversation: 18.15-20 Italian 5: Tues Tues Spanish 20.15-22 Conversation: Spanish 1: MonTues 20.15-22 Spanish Spanish 1: Wed 18.15-20 Spanish 1: Mon 20.15-22 Spanish Spanish 1: Wed 20.15-22 Spanish 1: Mon Wed 18.15-20 Spanish 1: Spanish 1: Thurs20.15-22 20.15-22 Spanish 1: 1: Wed Wed 20.15-22 Spanish Spanish 2: Tues 18.15-20 18.15-20 Spanish 1: Thurs20.15-22 20.15-22 Spanish Spanish 1: 2: Wed Wed 20.15-22 Spanish 2: Tues 18.15-20 Spanish 20.15-22 Spanish 1: 3: Thurs Wed 18.15-20 Spanish 2: 2: Wed 20.15-22 Spanish 18.15-20 Spanish 4: Tues Mon 18.15-20 Spanish 2: 3: Wed 20.15-22 18.15-20 Spanish Spanish 5: Wed Thurs 20.15-22 Spanish 3: 4: Wed Mon 18.15-20 Spanish 18.15-20 Spanish 7: Thurs 18.15-20 Spanish 4: 5: Mon Thurs18.15-20 20.15-22 Spanish Conversation: Wed 18.15-20 Spanish 7: Spanish 5: Thurs Thurs 18.15-20 20.15-22 Conversation: Wed 18.15-20 Spanish 7: Thurs 18.15-20 Conversation: Wed 18.15-20

15-10-13 17

www.alzheimer-nederland.nl

September - December 2014

German German 1: Tues 18.15-20 German German 2: Tues 20.15-22 German 1: Tues 18.15-20 German German 3: Tues 20.15-22 German German 2: 1: Tues Tues 20.15-22 18.15-20 German 3: Tues 20.15-22 German 2: Tues 20.15-22 Arabic German Tues20.15-22 20.15-22 Arabic 1:3:Mon. Arabic Arabic 1: Tues 18.15-20 Arabic 1: Mon. 20.15-22 Arabic Arabic 2: Tues 20.15-22 Arabic 1: Tues 18.15-20 20.15-22 Arabic Arabic 1: 3: Mon. Mon 18.15-20 Arabic 2: Tues 20.15-22 Arabic 1: Tues 18.15-20 Arabic 2: 3: Tues Mon 18.15-20 Arabic 20.15-22 Chinese Arabic 3: Mon Chinese 1: Mon18.15-20 18.15-20 Chinese Chinese 1: Thurs 20.15-22 Chinese 1: Mon 18.15-20 Chinese Chinese 2: Thurs 18.15-20 Chinese 1: 1: Mon Thurs18.15-20 20.15-22 Chinese Chinese 3: Wed 18.15-20 Chinese 1: 2: Thurs Thurs 20.15-22 18.15-20 Chinese Chinese 4: Mon 20.15-22 Chinese 3: Wed 18.15-20 Chinese 2: Wed Thurs20.15-22 18.15-20 Chinese 5: Chinese 4: 20.15-22 Chinese 3: Mon Wed 18.15-20 Chinese 4: 5: Wed 20.15-22 Chinese Japanese Mon 20.15-22 Chinese 5: Japanese 1:Wed Mon20.15-22 20.15-22 Japanese Japanese 2: Mon 18.15-20 Japanese 1: Mon 20.15-22 Japanese Japanese 3: Tues 20.15-22 Japanese 1: 2: Mon Mon 18.15-20 Japanese 20.15-22 Japanese 3: Tues 18.15-20 20.15-22 Japanese 2: Mon Russian Japanese1:Wed 3: Tues18.15-20 20.15-22 Russian Russian Russian 2: Thurs 18.15-20 Russian 1:Wed 18.15-20 Russian 3: Russian Thurs 20.15-22 Russian 2: Thurs18.15-20 18.15-20 Russian 1:Wed Russian 2: 3: Thurs Thurs 20.15-22 Russian 18.15-20 Swedish Russian 3: 20.15-22 Swedish 1: Thurs Wed 18.15-20 Swedish Swedish 2: Wed 20.15-22 Swedish 1: Wed 18.15-20 Swedish Swedish 3: Tues 18.15-20 Swedish 1: 2: Wed Wed 18.15-20 20.15-22 Swedish Swedish 18.15-20 Swedish 3: 2: Tues Wed 20.15-22 Swedish 3: Tues 18.15-20

Help Alzheimer overwinne Dan hoeft niemand zichz te verliezen.

www.alzheimer-nederland.

Dutch for Foreigners Dutch 1: Mon 17:15-19 Dutch Dutch 1: for TuesForeigners 15:15-19 Dutch 1: Mon 17:15-19 Dutch1: for Dutch WedForeigners 17:15-19

Dutch 15:15-19 Thurs17:15-19 17:15-19 Dutch 1: 1: Tues Mon Dutch 1: 17:15-19 Dutch 1: Wed Mon/Wed 19.15-22 Tues 15:15-19 Dutch 17:15-19 Tue/Thurs 19.15-22 Dutch 1: 1: Thurs Wed 17:15-19 Dutch 1: 1: Wed/Fri Mon/Wed 19.15-22 Dutch 15.15-18 Thurs 17:15-19 Dutch 19.15-22 2: Tue/Thurs Dutch 1: 1: Mon/Wed 19.15-22 Dutch 15.15-18 2: Wed/Fri Tues/Thurs 19.15-22 Dutch 1: 1: Tue/Thurs 19.15-22 Dutch 19.15-22 2: Mon/Wed Mon/Fri 15.15-18 Dutch 2: 1: Wed/Fri Dutch 19.15-22 3: Tues/Thurs Dutch 2: 2: Mon/Wed 19.15-22 Dutch 2: Mon/Fri 15.15-18 Dutch 3: 2: Tues/Thurs 19.15-22 Dutch 19.15-22 3: Mon/Wed Tues/Fri 15.15-18 Dutch 3: 2: Mon/Fri Dutch 3: Tues/Thurs 19.15-22 Dutch 4: Mon/Wed 19.15-22 3: Dutch 3: 3: Tues/Thurs Tues/Fri 15.15-18 Dutch 4: 19.15-22 Dutch 4: 4: Mon/Wed15.15-17 19.15-22 Dutch 3: Tues/Fri 15.15-18 Dutch 4: 19.15-22 Dutch 5: Tues/Thurs 4: Mon/Wed 19.15-22 Dutch 6: 4: Tues/Fri 15.15-17 Dutch 15.15-18 4: Mon/Wed Tues/Thurs 19.15-22 Dutch 1+2: 5: Tues/Fri Mon/Wed 19.15-22 Dutch Mon-Thurs 9.15-12 4: 15.15-17 Dutch 1+2: 6: 15.15-18 Dutch Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12 5: Mon/Wed Mon/Wed 19.15-22 Dutch 1+2: 1+2: Mon-Thurs 9.15-12 15.15-18 Dutch Mon/Tue/Thurs/Fri 6: Mon/Wed 15.15-18 Dutch 3+4, 1+2: Mon-Thurs Mon/Tue/Thurs/Fri Dutch 9.15-12 9.15-12 1+2: Dutch 3+4, 1+2: Mon/Tue/Thurs/Fri 15.15-18 Dutch Mon/Tue/Thurs/Fri 9.15-12 1+2: Dutch 3+4, 3+4, Mon/Tue/Thurs/Fri Mon-Thurs 9.15-12 15.15-18 Dutch 1+2: Dutch 5+6 3+4,Mon-Thurs Mon/Tue/Thurs/Fri Dutch 9.15-12 3+4, Mon-Thurs 9.15-12 9.15-12 Dutch 3+4, 3+4, Mon/Tue/Thurs/Fri Mon/Tue/Thurs/Fri 15.15-18 Dutch 9.15-12 Dutch 3+4, 5+6 9.15-12 15.15-18 Dutch PlusMon-Thurs (advanced courses) Dutch Mon/Tue/Thurs/Fri

-Dutch Speaking: Wed 20.15-22 5+6 Mon-Thurs 9.15-12 PlusThurs (advanced courses) -Dutch Writing: 20.15-22 - Speaking: 20.15-22 Dutch Plus Wed (advanced courses) Writing: 20.15-22 DutchThurs for international --Basic Speaking: Wed 20.15-22 students 1A: Mon 17.15 - 19 or 17.15-19 -Dutch Writing: Thurs 20.15-22 Basic for15.15-17 international students DutchDutch 1A: Tues Dutch 1A: 17.15 - 19 or 17.15-19 DutchDutch 1A: Mon Wed Basic for17.15-19 international students Dutch Tues 15.15-17 Dutch 1A: 1A: Mon Thurs17.15 17.15-19 - 19 or 17.15-19 Dutch Wed 17.15-19 Dutch 1A: 1B: 1A: Wed Tues 17.15-19 15.15-17 Dutch 1A: 1A: Wed Thurs17.15-19 17.15-19 Dutch Dutch 1B: Wed 17.15-19 Prep Course State Exam NT2: Wed 15.15-18 Dutch 1A: Thurs 17.15-19 Dutch 1B: Wed 17.15-19 Prep Course State Exam NT2: Wed 15.15-18

Prep Course State Exam NT2: Wed 15.15-18

Information on course schedules, prices, course content and availability: www.languagecentre.leidenuniv.nl or 071-5272332 Information on course schedules, prices, course content and availability: www.languagecentre.leidenuniv.nl or 071-5272332 VisitInformation our OPEN HOUSE on Thursday September (17-19 hrs.)

• Follow the ATC on and Facebook www.languagecentre.leidenuniv.nl or Twitter 071-5272332 on course schedules, prices, course4content and availability:

Visit our OPEN HOUSE on Thursday 4 September (17-19 hrs.) • Visit our OPEN HOUSE on Thursday 4 September (17-19 hrs.) •

Follow the ATC on Twitter and Facebook Follow the ATC on Twitter and Facebook

4 september 2014 · Mare 13 In Memoriam

Met grote droefheid hebben wij het bericht ontvangen van het overlijden van

Met verslagenheid hebben wij kennis genomen van het overlijden van

Niek van der Maas

Cheryl Visseren

Niek heeft vanaf 2006 Geneeskunde gestudeerd aan het LUMC. Niek blijft in onze herinnering als een gemotiveerde, hele prettige student en coassistent, die optimistisch en professioneel bleef, ondanks de zeer moeilijke omstandigheden waarin hij de afgelopen jaren verkeerde.

Wij wensen zijn echtgenote, familie en vrienden alle kracht toe dit moeilijke verlies te verwerken.

College van Bestuur van de Universiteit Leiden Prof.mr. C.J.J.M. Stolker, Rector Magnificus en voorzitter

Voormalig studente Biomedische wetenschappen aan de Universiteit Leiden Lid van de Vereniging van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) Haar studiegenoten hebben haar gekend als een lieve, actieve en talentvolle jonge vrouw.

Onze gedachten gaan uit naar haar familie en vrienden. Wij wensen hen veel sterkte met het verwerken van dit verlies.

Namens het bestuur en de leden van de M.F.L.S., Ernest le Roy, voorzitter Patricia Knijnenburg, secretaris

Raad van Bestuur van het Leids Universitair Medisch Centrum Prof. dr. P.C.W. Hogendoorn Decaan en lid Docenten en studenten Griekse en Latijnse taal en cultuur

Met grote droefheid hebben wij het bericht ontvangen van het overlijden van

Cheryl Visseren Cheryl studeerde vanaf 2007 Biomedische wetenschappen aan het LUMC. In de maand van haar master afstuderen sloeg het noodlot toe en na een lange periode waarin gehoopt werd op herstel is Cheryl helaas toch overleden.

Zij blijft in onze herinnering als een zeer sociale, bekwame en betrokken studente.

Wij wensen haar familie en vrienden de kracht toe dit grote verlies te verwerken.

Met verslagenheid hebben wij kennis genomen van het overlijden van

Niek van der Maas Student Geneeskunde aan de Universiteit Leiden Lid van de Vereniging van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) Niek begon in 2006 aan zijn studie Geneeskunde. Zijn studiegenoten hebben hem gekend als een enthousiaste, optimistische en betrokken student.

Hij zal worden gemist.

Onze gedachten gaan uit naar zijn vrouw, familie en vrienden. Wij wensen hen veel sterkte met het verwerken van dit grote verlies.

Namens het Bestuur en de leden van de M.F.L.S., Ernest le Roy, voorzitter Patricia Knijnenburg, secretaris

Leiden, 4 juli 2014 College van Bestuur van de Universiteit Leiden Prof.mr. C.J.J.M. Stolker, Rector Magnificus en voorzitter Raad van Bestuur van het Leids Universitair Medisch Centrum Prof. dr. P.C.W. Hogendoorn Decaan en lid

Programma Studium Generale september/oktober 2014 www.studiumgenerale.leidenuniv.nl Studium Generale organiseert brede activiteiten voor studenten, medewerkers, alumni en andere geïnteresseerden die graag over de grenzen van hun vakgebied heen kijken.

Indien niet anders vermeld geldt: Toegang is gratis! Geen aanmelding nodig. Iedereen is welkom! (Kom wel op tijd, want vol = vol!)

Voor een uitgebreid programma zie: www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

Serie: Hutspot Studium Generale Zaterdag 20 september Nacht van Kunst en Kennis Diverse musea en podia i.s.m. Studium Generale en Peen en Ui 19.30 uur Dinsdag 23 september Tekeningen met macht: de kracht van de kaart Onderdeel van festival The Big Draw Peter van der Krogt 19.30-21.00 uur. Zaal 005, Lipsiusgebouw Woensdag 24 september Bezoek aan de kaart- en atlassencollectie van de UB N.a.v. lezing ‘Tekeningen met macht’ 14.00-15.00 uur. Universitaire Bibliotheken, Witte Singel 27 Meld je aan op de website!

Tuesday 30th of September ‘Why Facebook won’t get you any more friends’ & ‘What’s in a kiss?’

Robin Dunbar en Rafael Wlodarski 7.30 p.m. Venue to be announced Register at ffsymposium.nl Students: €5.00, regular: €7.50 Dinsdag 14 oktober Nobel op de kaart. Op zoek naar de Nederlandse Nobelprijswinnaars van vroeger en nu Jelle Reumer en Martijn van Calmthout 19.30-21.00 uur. Zaal 011, Lipsiusgebouw Tijd & locatie wisselend, zie boven

3Serie: De Eerste Wereldoorlog 1914-1918 Thursday 4th of September Special guest Philipp Blom/Documentary: The Vertigo Years 1900-1914 Screening of third part of documentary and discussion with Philipp Blom Woensdag 10 september In de loopgraven Ben Schoenmaker Woensdag 17 september 2014 Polarisatie en radicalisering in Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog Patrick Dassen

Serie: Wereldbeeldmachines

Hoe uurwerk, balans, stoommachine en computer het wetenschappelijk wereldbeeld inspireerden Frans van Lunteren Maandag 8 september 2014 De zeventiende-eeuwse klok: materie in beweging Maandag 15 september 2014 De achttiende-eeuwse balans: krachten in evenwicht Maandag 22 september 2014 De negentiende-eeuwse stoommachine: transformatie van arbeidsvermogen Maandag 29 september 2014 De twintigste-eeuwse computer: verwerking van informatie

Woensdag 24 september 2014 De Armeense genocide in historisch perspectief Erik Jan Zürcher

Tijd & locatie 19.30-21.00 uur Zaal 011, Lipsiusgebouw

Woensdag 1 oktober 2014 Rusland – oorlog en revolutie Henk Kern

Serie: (Life) Skills. Presentaties die je verder helpen

Woensdag 8 oktober 2014 Muiterij, oproer en revolutiedreiging in neutraal Nederland Dennis Bos Woensdag 15 oktober 2014 Groot-Brittannië en de Eerste Wereldoorlog Joost Augusteijn Time & venue/tijd & locatie 4th of September: 6.30 p.m. to 8.30 p.m. Kijkhuis Cinema, Vrouwenkerksteeg 10 €6.00 at the door Other dates (10 september t/m 15 oktober): 19.30-21.00 uur Zaal 011, Lipsiusgebouw

Woensdag 24 september 2014 Workshop Starters helpen Starters Woensdag 29 oktober 2014 Pensioenworkshop Mañana: aan de slag met je oude dag Tijd & locatie 16.30-17.30 uur Spectrumzaal, Plexus

ORGANISATIE & INFORMATIE Studium Generale Universiteit Leiden • Postbus 9500, 2300 RA Leiden • 071 527 7283/7295/7296/1964 studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl • www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

14

Mare · 4 september 2014

The Lugdunum Batavorum Dream Team Leiden’s Eleven Most Important Academics Who are the most influential academics at Leiden University? Mare presents its dream formation. In theory, you are now on the same team as the people in this local gallery of greats.

BY BART BRAUN

Ewine van Dishoeck Is? Professor of Molecular Astrophysics What is she known for? For the fact that her name is the first to be mentioned whenever lists of major female scientists are needed. But don’t get us wrong: Van Dishoeck is not only good “for a woman” – whatever that’s supposed to mean – she is, in any case, one of the most successful astronomers in the Netherlands. Her group studies interstellar chemistry using both telescopes and laboratory setups. Their research centres on the question: how are planets created and which building blocks for life are involved?

Wil Roebroeks Is? Professor of Palaeolithic Archaeology What is he known for? For his research into the ancestors of modern humans. He has published work on Neanderthals, the first use of fire and how humans colonised Europe and Asia. Roebroeks was also the first archaeologist to be awarded a Spinoza Prize, the highest Dutch award for academic research.

Naomi Ellemers Is? Professor of Social Psychology What is she known for? Since Diederik Stapel’s antics [i.e. fraud with research data], social psychology has had a hard time: weak theories, minimal testing and statistics being difficult so they get it wrong. Ellemers has not only fiercely fought that image, she has proved it wrong by giving a good example. She researches group behaviour, group identities and prejudice – which is very appropriate in this context.

Rien van IJzendoorn Is? Professor of Child and Family Studies What is he known for? For his studies on child abuse, attachment and the psychological consequences of the Holocaust. He has won a whole host of awards, including a Spinoza Prize, and, only last year, he received the Dr. Hendrik Muller Prize from the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences.

Frits Rosendaal Is? Professor of Epidemiology What is he known for? For his research on thrombosis and its causes. He was one of the researchers who first detected the notorious Factor V Leiden, the hypercoagulability disorder. His work also contributed to the discovery that the Pill and air travel can cause blood clots.

Christine Mummery Is? Professor of Development Biology What is she known for? For her research into stem cells. In theory, stem cells can grow into all sorts of different kinds of cells, giving hope to people who suffer from all sorts of disorders. All too often, however, that hope is dashed to pieces when breakthroughs prove to be disappointments. Mummery calls for calm and thoroughness while her own work on building pieces of heart and vein has led to some pretty awesome milestones.

Nico Schrijver Is? Professor of Public International Law and a Member of the Upper House for PvdA What is he known for? For his work for the United Nations and his presence at the International Criminal Court in The Hague. His also had a seat on the Davids Committee, which concluded, in 2010, that the Law of Nations provided no grounds for a mandate to invade Iraq. He has written several books on International Law.

Ineke Sluiter Is? Professor of Greek Language and Literature What is she known for? For her research on classic notions of all sorts of things, and the application of the ideas of minds such as Aristophanes to modern issues. She has written a tremendously thick standard work on grammar and literary theory and will publish a new Greek-Dutch dictionary at the end of next year, funded primarily by her Spinoza Prize which she received in 2010.

Afshin Ellian Is? Legal philosopher and opinion maker. He arrived in the Netherlands years ago as a refugee, fleeing from Ayatollah Khomeini.

What is he known for? First-years law students are likely to encounter him at lectures, and he is the head of the Leiden Institute for the Interdisciplinary Study of the Law. For years, security guards accompany had to accompany Ellian to the Kamerlingh Onnes Building as his remarks about Islam were not always appreciated by everyone.

Bas Haring Is? Professor by special appointment of Public Understanding of Science, a TV philosopher and columnist.

What is he known for? In Leiden, he is involved in the Media Technology Masters programme and the Big Science summer course that make science subjects more accessible to the rest of the university. Fame suddenly came his way after the publication of his book Kaas en de Evolutietheorie [Cheese and Theory of Evolution]. He has presented several television series.

Carlo Beenakker Is? Professor of Theoretical Physics What is he known for? For his work on graphene and Majorana fermions and for his ability to rake in millions of Euros for research. He is currently working with researchers in Delft on the first Dutch quantum computer, a powerful computing device that is capable of solving new types of problems. He is also available for people who are not quite so well grounded in theoretical physics: he and his wife give courses on marriage in their spare time.

4 september 2014 · Mare 15 Cultuur

Agenda

Alles naar de sabotering Jeugd van Tegenwoordig kan niet anders dan hard komen De Jeugd van Tegenwoordig? Haute cautúúrlijk! Bitchies schrijven masterscripties over die gekke boys. En op de Leidse Nacht van Kunst en Kennis geeft Drs. P. Fabergé ons collegé. NWO in z’n zak.

Door Marlien (welke LIEN?) fan Wjèzl

Ja, natúúrlijk! ga je, holla at ya

kosmos. Dat is de for-, de for-, de formule van Ja, natúúrlijk! (2013) Ze waren zo sexy bezig, die sexy beesten. Maar het was te veel voor jou. Ze houden het nu klein en dicht bij jezelf. Ze houden het klein en dicht bij jezelf. Ze houden het klein en dicht bij jezelf.

Voorjekijkendoorluisteren.

Ze zeggen: er is niks, niks mooiers, dan dat iets mislukt. Alles naar

haute cautúúrlijk! Ze geven Jetje Van Stockum. Simultaan houden ze het straat en literatuurlijk. Aai over je Bol.com als je mak bent als Geertje. Het blacke schaap op witte wolkers in de sky. Niet langer aan aan als Kofi, maar dissen als Adriaan. Ze zijn close als Willem, braken als Menno, faffie faffie oeh A.F.Th. Vanaf nu is dit de insteek: huilend naar de bieb, treuren als

De lelijke eendjes van tegenwoordig hebben het vuur geproefd. Oublié, quelque chose. Maar ze zijn Osewiesesowieso nog altijd nat achter de oren van de wodka. Faffie faffie oeh ah. Goddank horen we de zwanen nog lang niet zingen. Er komen nog heel veel dingen. Oké, genoeg studieus gesophokletst. Zo serieus, net serieus, zo serieus, serieus. Je moet niet altijd bloeden als je neus

FILM

TRIANON A Most Wanted Mandagelijks 18.45 + 21.30 Magic In The Moonlight dagelijks 21.30, za. zo. + wo. 14.30 Nena (met een inleiding van regisseuse Saskia Diesing). wo. 19.00 Maps To The Stars dagelijks 18.45 The Tale of the Princess Kaguya za. zo. + wo. 14.00 Bon Dieu! do. vr. za. zo. ma. di. 18.45 Dawn Of The Planet Of The Apes 3D dagelijks 21.30 HET KIJKHUIS The Tale of the Princess Kaguya vr. za. zo. ma. di. wo. 18.30 Boyhood dagelijks 21.00 en zo 14.00 Studium Generale: The Vertigo Years deel 3 (met een Q&A met Philipp Blom) do 4 september 18.30 LIDO The Guardians Of The Galaxy 3D dagelijks 18.30 + 21.30 The Fault in Our Stars za. zo. 15.30 The Expendables 3 dagelijks 18.30, za. zo. 15.30 Let’s Be Cops dagelijks 21.30, za. zo. 15.30 Sex Tape do. vr. za. 18.45 Ninja Turtles 3D zo. ma. di. wo. 18.45 Sin City: A Dame To Kill For 3D dagelijks 21.30 Into The Storm dagelijks 18.45 As Above, So Below dagelijks 21.30 Chef dagelijks 18.45, za. zo. 15.30 Lucy dagelijks 21.30

MUZIEK

De Jeugd van Tegenwoordig. boy, naar het Paard van Troj. Dondersnacht, doe een dansje, op z’n Fransje, oui, oui, maar voor nu: lean back! (Welke Lien?) Voorjekijken en sta even stil, bij de tekstuele wijze. Alleen jij en de Jeugd uit de boze speakers.

Parels voor de Zwijnen (2005), De Machine (2008), De Lachende Derde (2010), die jeugd is van gisteren.

Ze gingen zo hard dat ze zelf wel eens auw zeiden. Ze wisten dat het vet als friet was. Gewild als een tiet van een griet was. Daffinjeleukhè.

Net zo makkely. Niks aan af te fakkely. De wereld die was plat ja, op je bolle bips na. Niet te hard zoeken naar de grens. Het was zo simpel als Peter Jans fans.

Tot vorig jaar op Prinsjesdag de lach van Rutte verstomt. We wiewa-weten nu weer wie hard komt.

Oh, zo zúúr. Ja, natúúrlijk, eerst een hoop lol, de vorm hilarisch, dan gele wervelwind, de storm tornadisch. Een leuk begin zegt niks over de andere helft. Kwaad bloed is gezet, pim-pam-pet, nare woorden in een gebed. Voorjekijkendoorluisteren. Blaas me weg met die sirenes. Boem paukeslag, daar is de grimmige chaos. De gezellegitos, intermegalomaan verdampt in de

de sabotering. Je kijkt bang uit je ogen zo van is er wat. Het is wel wat je ziet, maar wat je hoort is het nee, natúúrlijk! niet. Ze playen met je verwachtings, het regent appelschillen uit de hel. Handen in de lucht en groeten aan de koelkast.

Ze gaan weer lekker zo. De wereld is weer rond, net als je bolle kont.

Voorjekijkendoorluisteren. Geen sorry voor de ongemak. Ze kunnen niet anders dan hard komen.

Ze zeggen: dit is slechtgaan. Maar ze gaan ook hard in de Slegte. Ja,

Franca. Reve in de disco, tranen in de bibliotheek. Watskeploem, ploem, ploem.

In de UB vind je het Handboek der Jeugd vol geschreven regels, verderop de wc’s hun teksten op de tegels. Bitchies schrijven masterscripties over die gekke boys. De tijd tikt als een hamertje. Stap opzij, ze willen handtekeningen zetten in het zweetkamertje. Op de Leidse Nacht van Kunst en Kennis geeft Drs. P. Fabergé ons collegé. NWO in z’n zak, NWO in z’n zak.

alsof doet. Geef ons heden ons dagelijks brood en spelen. Gooi tien tientjes op de bar kapot, tien tientjes op de bar kapot en de brouwerij brengt leven. Spring in je schoens, gekke space koibois, lachend als de derde naar de club. Dit is de laatste ronde van de Ja, natúúrlijk!-tour. Dat is de for-, de for-, de formule.

De Jeugd van Tegenwoordig Paard van Troje, Den Haag Donderdag 11 september 19.30 €20

Loesoe in Museum Volkenkunde met diamonds om m’nnek Pepijn Lanen (Faberyayo) gaat op zaterdag 20 september in het Wetenschapscafé in Rijksmuseum Volkenkunde in gesprek met taalwetenschapper en Mare-columnist Marc van Oostendorp. Ze zullen onder meer spreken over Lanens kenmerkende vocabulaire. Lanen is schrijver, rapper en producer, niet alleen van de Jeugd van Tegenwoordig, maar ook bij LeLe. Eind vorig jaar verscheen bij uitgeverij Ambo/Anthos zijn eerste boek Sjeumig.

Het gesprek is onderdeel van de Nacht van Kunst en Kennis. Verschillende musea en podia in de Leidse binnenstad openen dan hun deuren voor lezingen, experimenten

en optredens. In Museum Boerhaave worden bijvoorbeeld griezelige aandoeningen nader verklaard door Doctor Horror, er is een silent disco in de Hortus Botanicus, je kunt een uniek kijkje nemen in de telescoopkoepel van de Sterrenwacht en door de grachten varen boten met singersongwriters.

De Nacht van Kunst en Kennis Diverse musea en podia in de Leidse binnenstad Zaterdag 20 september 19.30 €15,- (vvk; €17,50 aan de deur)

STADSGEHOORZAAL Amsterdam Sinfonietta & Janine Jansen Do 4 september 20.15 vanaf €42,50 Bruce Springsteen Tribute-band Bruce in the USA Do 11 september 20.30 €19,QBUS Sonny Hunt & The Dirty White Boys Za 6 september 20.30 €10,Hamiltoon Loomis & Band Zo 7 september 20.30 €10,Kevin Welch & Dustin Welch Di 9 september 20.30 €10,Gaucho a Tribute to the Music of Steely Dan Do 11 september 20.30 €10,SUB071 Songwriters Circle Do 11 september 21.00 DE TWEE SPIEGHELS Ewald Ebings Jamcakes Vr 5 september 21.00 Furmi Gomez Trio Za 6 september 16.00 The KutiMangoes Za 6 september 21.00 Tenorbattle!

Zo 7 september 16.00

DIVERSEN

MUSEUM BOERHAAVE Tentoonstelling: 100 jaar uitvindingen, Made by Philips Research t/m 4 januari 2015 NATURALIS BIODIVERSITY CENTER Tentoonstelling: Nieuw in Nederland t/m 1 november 2015 GALERIE ARS AEMULA NATURAE Ledententoonstelling 7 t/m 28 september op vr, za, zo 13-17u

16

Mare · 4 september 2014

Kamervragen

Inburgeren

De alleskunner

Foto Taco van der Eb

‘We darten om de afwas’ Tristan Raan (21, commerciële economie) Huis: Herengracht 41-43 Bewoners: 16 Grootte: 9m2 Huur: €260

krantenknipsels over Willem-Alexander, een grote beamer, een buitenbar én een huisboot. We hebben ook een zwembad. Nou ja, een opblaasbadje.’

Waarom heb je voor dit huis gekozen?

‘Via een vriendinnetje kwam ik hier terecht tijdens een feestje. De sfeer was meteen goed. Andere Minervahuizen zijn ook vast leuk, maar ik dit is een heel hecht huis waar iedereen relaxed met elkaar omgaat. Alles kan. Het huis heeft ook een hoop leuke gadgets.’

Wat is het mooiste object op je kamer?

‘Mijn hangmat uit Curaçao. Hij ligt heerlijk.’

Zoals?

‘Op de gang hebben we onze eigen peukenautomaat, en in alle douches zijn boxjes geïnstalleerd zodat je naar muziek kunt luisteren. We hebben een pornoplee met een ingebouwde pornocomputer, een intellectuele plee met

Had je afgelopen jaar als eerstejaars geen vervelende taken?

‘Natuurlijk moesten we een aantal klusjes doen, bijvoorbeeld alle glazen wassen. Maar we hebben een “kopjeslied” bedacht op het liedje “Een barkie” van de Jeugd van Tegenwoordig. Dat maakte het afwassen al een stuk leuker. Het huis is best netjes want we werken met strakke schema’s. En we hebben een schoonmaakster: Dees. Ze rookt vijftig shaggies per dag.’

Hebben jullie nog speciale huistradities?

‘Als je mee-eet moet je jezelf inprikken op het prikbord. Na het eten begint “Het grote dartspel” om de afwas. De zesdejaars mogen zes keer richten, de vijfdejaars vijf keer enzovoort. Iedereen mikt op de foto’s van de eerstejaars.

‘Ook spelen we – dit klinkt vast heel nerderig – regelmatig Mario-voetbal op de GameCube. Een tegengoal betekent drinken. Wie met 5-0 verliest moet met zijn kleren aan onder de douche. Dat is best kut.

‘Als je met 10-0 verliest moet je naar je ouders. Die van mij wonen heel dichtbij, maar die van mijn huisgenoot Krijn wonen in Zeist.

‘Als je met 15-0 verliest moet je naakt in de trein naar je ouders, maar voor zover ik weet is dat nog niet gebeurd.’

Wat is het gekste dat je hier hebt meegemaakt?

‘Op huisweekend in Hamburg was mijn huisgenoot onwijs dronken. Ik ben echt een kip-fan, dus we gingen om zes uur ’s ochtends naar de KFC. Daarna gingen we op het dak van een loods zitten om de zonsopgang te bekijken, maar mijn huisgenoot zei de hele tijd dat hij moest kakken. Uiteindelijk heeft hij midden op de weg zijn broek uitgetrokken en vijf minuten boven de lege KFC-bucket gehangen. Hij scheurde er een stuk af om af te vegen. Echt te ranzig.

‘En nog iets: als hij dronken in slaap valt, wordt hij trouwens ook niet wakker. Dan proberen we zo hoog mogelijke torens van allerlei objecten op hem te bouwen.’

DOOR PETRA MEIJER

Ik had een vriend waarvan ik dacht dat hij alles kon. Laurens heette hij.

Deze zomer is hij samen met zijn vriendin omgekomen bij de vliegramp boven Oekraïne.

Ik leerde Laurens kennen toen ik lid werd bij een roeivereniging. Hij was voorzitter en kende na een maand alle zevenhonderd leden bij naam. Toen ik later voor het eerst een stuk instuurde naar een schrijfwedstrijd van een Amsterdams studentenweekblad, werd ik met de grond gelijk gemaakt door de jury. Toen ik Laurens, die redacteur was van het studentenblad, een paar weken later tegenkwam bij een roeiwedstrijd, spoorde me aan om nog eens iets in te sturen en zo ik kwam in de redactie. Daar heb ik leren schrijven, dus indirect heb ik het ook aan hem te danken dat ik nu dit stuk schrijf.

Na zijn dood, op de herdenkingsdienst die zijn ouders voor hem en zijn vriendin hadden georganiseerd, werd me duidelijk dat hij echt alles kon. Niet alleen was hij een sterke roeier geweest, een daadkrachtige voorzitter en schreef hij fantastisch absurdistische stukken, hij coachte een basketbalteam, leidde Amerikaanse zomerkampen, beschikte over een enorme feitenkennis en kende hij tientallen gedichten uit zijn hoofd.

Ook ken ik niemand die flauwere woordgrappen kon bedenken dan hij.

Een paar weken voordat de film Hoe duur was de suiker in première zou gaan, was het Laurens die een foto op Facebook zette waarop de prijs van de suiker in de supermarkt te zien was.

Na zijn studie werd hij leraar Nederlands, deed hij een traineeship dat hem binnenbracht bij grote bedrijven als Shell en Philips maakte hij onderdeel uit van een denktank die zich beraadde over noodzakelijke hervormingen binnen het voorgezet onderwijs.

De laatste keer dat ik Laurens sprak, zaten we samen in een snackbar naar Brazilië – Colombia te kijken.

Later die avond declameerde hij in het café ten overstaan van een vol terras ‘Aan Rika’ van Piet Paaltjens, zijn lievelingsgedicht. Toen ik wegging heb ik hem volgens mij niet eens meer fatsoenlijk gedag gezegd.

De eerste keer dat het wonderlijke gezelschap van oud-redacteuren van het Amsterdamse studentenblad na het overlijden van Laurens weer bij elkaar kwam zaten we stilzwijgend in een kring aan ons bier te nippen.

Laurens was altijd degene geweest die de stemming er in had weten te brengen en ook nu had hij ongetwijfeld geweten wat ons op zou vrolijken.

Laurens ligt samen met zijn vriendin begraven op een veldje aan de Amstel. Op hun graf ligt een zee van bloemen. Ook liggen er twee kaartjes van de vicedirecteur van Malayisa Airlines, geschreven in twee verschillende handschriften.

TIM MEIJER

Bandirah