9 november 2017 41ste Jaargang • nr. 9
‘The Terminator? That’s emotional!’ Pagina 10
Epilepsiepatiënt begint bedrijf. ‘Toen ik wakker werd, kon ik niet praten’
Milieukundigen rekenen aan een koolstofvrije(re) toekomst. ‘Het kan wel’
Wel iemand verdedigen die guilty as hell is, maar een kroongetuige? Never!
Pagina 3
Pagina 7
Pagina 9
Bolwerk der vrijheid? Historici over Leids slavernijverleden Zondag verschijnt Sporen van de slavernij in Leiden van Gert Oostindie en Karwan Fatah-Black. Mare liep met de auteurs alvast langs de belangrijkste plekken. ‘Ook Thorbecke en Hugo de Groot keerden zich niet tegen slavernij.’
Glas-in-loodraam van Hugo de Groot in het Academiegebouw. ‘Hij heeft precies het werk in handen waarin hij de slavernij vergoelijkt. De jure belli ac pacis.’ Foto Marc de Haan
DOOR MELLE PETERS ‘Kijk’, zegt Gert Oostindie. In het Groot Auditorium van het Academiegebouw wijst de hoogleraar koloniale en postkoloniale geschiedenis naar het glas-in-loodraam waarin het motto van de Leidse universiteit is gebrand. ‘Praesidium Libertatis’, leest hij hardop. ‘Bolwerk van de vrijheid. Het is mooi, als je zegt dat je dat bent. Maar in de periode van de slavernij is het niet waargemaakt.’ ‘In de zeventiende en achttiende eeuw was er eigenlijk heel weinig weerstand’, vult universitair docent sociale en economische geschiedenis Karwan Fatah-Black aan. Sterker nog: er waren zelfs oud-slaven die de slavernij aan de universiteit verdedigden. ‘Jacobus Capitein was een voormalige slaaf uit Ghana die door een schipper was meegenomen als persoonlijke bediende en vervolgens in Leiden theologie ging studeren. Met zijn scriptie, die hij hier heeft verdedigd, boog hij zich over de vraag of het christendom en slavernij met elkaar verenigbaar waren. Volgens hem was dat zo. De directeuren van de West Indische Compagnie (WIC) waren natuurlijk erg blij met zo’n student die precies zei wat zij wilden horen. Zij zaten dus ook op de eerste rij toen hij zijn eerste preek gaf in Den Haag.’ Capitein zag de slavernij zelfs als een oplossing voor het armoedeprobleem in Europa. ‘Maar dit ging iedereen weer te ver’, vertelt Fatah-Black. Oostindie: ‘Er is niks op tegen dat dit standpunt met argumenten verdedigd wordt aan de universiteit. Maar het is wél een punt dat er niet op andere gronden door mensen is gezegd dat het niet oké is. Dat gebeurde pas in de
negentiende eeuw. Toen was de slavernij door de Britten en de Fransen afgeschaft. En toen werden wij pas wakker.’ Tot die tijd ‘herbergde de universiteit uitdrukkelijke voorstanders van slavenhandel en slavernij’, zo beweren de twee historici in Sporen van de Slavernij in Leiden, een gezamenlijk boek dat zondag verschijnt. ‘Hetzelfde geldt voor het Leidse stadsbestuur en de Leidse kerken’, schrijven ze. ‘En dat was allemaal niet omdat er niets bekend over was.’ Behalve een eerste inventaris is het boek ook een soort wandelgids door het Leidse koloniale verleden. Oostindie: ‘Het voorbeeld van Jacobus Capitein is veelzeggend. Je zou verwachten dat de universiteit - waar Thorbecke doceerde - er iets beter over zou hebben nagedacht. Maar ook Thorbecke keerde zich niet tegen de slavernij. Als liberaal zag hij een slaaf vooral als bezit; en aan bezit mocht je niet komen. Je had kunnen verwachten dat mensen veel eerder dwars gingen denken. Hugo de Groot zei: wij hebben het recht om overal te handelen, de zeeën zijn vrij. Maar hij maakte zich er niet druk om dat die zeeën werden gebruikt om slaven te verhandelen.’ Beide mannen staren weer omhoog naar de glas-in-loodramen: vanaf de rechterkant kijkt Hugo de Groot op hen neer. Fatah-Black: ‘Grappig dat hij precies dat werk in handen heeft waarin hij de slavernij vergoelijkt. De jure belli ac pacis.’ Oostindie: ‘Dat wist ik niet. Dat had zo in het boek gekund.’ Fatah-Black: ‘En nóg veel meer. Er blijven tips binnenkomen. Maar het boek is ook niet opgezet als diepgravend onderzoek.’ Oostindie: ‘Amsterdam en Middelburg hadden al een stadsgids over het slavernijverleden. Voor Leiden lag dit niet voor de hand, maar we wilden toch eens kijken. Dan vind je altijd meer dan je denkt.’ > Verder lezen op pagina 6
LITERAIR TALENT OPGELET! Win € 250 met de Mare-Kooyker Kerstverhalenwedstrijd
Ook dit jaar weer: de Mare-Kooyker Kerstverhalenwedstrijd! Win €250, €75 of €50 aan boekenbonnen. Oproep van auteurs en juryleden Christiaan Weijts en Arjen van Veelen (vrij naar Julian Barnes): “You put together two people that have not been put together before”. Mail je verhaal (max. 1500 wrd) voor 8 december naar: redactie@mare.leidenuniv.nl Deelname alleen voor Leidse studenten.
Bandirah Pagina 12