Mare 2 (39) by Mare Online

10 september 2015 39ste Jaargang • nr. 2

Pijlgifkikkers en piranha’s Pagina 11

Christiaan Weijts herdenkt de overleden Joost Zwagerman

Smijten met slagroom mag, maar met bier gooien is ‘zonde’

Is er nog energie te winnen uit de schoorsteen?

Pagina 2

Pagina 3

Pagina 9

Je geld of én je leven Onderzoek naar slachtoffers van identiteitsfraude Identiteitsfraude wordt lang niet altijd veroorzaakt door nalatigheid van de slachtoffers. Ook de beveiliging van instanties die de persoonsgegevens beheren schiet tekort. ‘Je lot ligt in hun handen.’ ‘Ik kreeg een brief van een incassobureau waarin stond dat ik 13.000 euro aan achterstallige huur en onderhoudskosten moest betalen’, zegt journalist en schrijver Kevin Goes (30). ‘Het ging om een pand in Dordrecht. Een stad waar ik zelfs nog nooit was geweest. Ik schrok eerst, maar dacht daarna dat het een vergissing was en zette de brief op Facebook. Toevallig werkt één van mijn Facebookvrienden bij het betreffende bureau. Hij stelde vast dat het adres wel degelijk correct was. De woning in Dordrecht is gebruikt als wietplantage. Daarom was het bedrag ook zo hoog. De ontmanteling van de plantage kwam voor mijn rekening. Ik kreeg ook een afbeelding van het paspoort van de huurder. Ik zag een donkere Kevin Goes, terwijl ik zelf blank ben. Alleen de foto en de lengte waren aangepast, verder waren het mijn gegevens. Goes kon aantonen dat zijn identiteit was gestolen en hoefde niet te betalen. Maar hij weet nog steeds niet wat er is gebeurd. ‘Ik ben mijn pas nooit verloren. Het kan zijn dat een van de vele instanties en bedrijven die mijn paspoortgegevens in bezit

DOOR VINCENT BONGERS

hebben, is gehackt. Ik ben in Turkije geweest en heb daar een nacht mijn paspoort bij de balie van mijn hotel achtergelaten. Het kan zijn dat ze toen een scan hebben gemaakt.’ Zijn gegevens zijn nog twee keer gebruikt om een woning te huren. Eerst in Amsterdam en later in Nijmegen. ‘Ik had mijn verhaal onder andere in De Telegraaf gedaan en er ook zelf al over gepubliceerd. Dat heeft geholpen, want toen de Nijmeegse woningcorporatie argwaan kreeg en mijn naam ging googlen is de dader tegen de lamp gelopen.’ ‘Dit soort extreme gevallen komt gelukkig weinig voor’, zegt universitair hoofddocent criminologie Johan van Wilsem die samen met criminoloog Levy Paulissen een onderzoek naar slachtofferschap bij identiteitsfraude publiceerde. De onderzoekers interviewden deskundigen en enquêteerden zo’n vijfduizend respondenten. ‘De focus lag vooral op identiteitsfraude in het betalingsverkeer. Wij hebben mensen gevraagd of er wel eens zonder toestemming geld van hun bankrekening was afgeschreven. En of er op dezelfde manier wel eens iets was misgegaan met hun creditcard. Maar op de vraag of er op een andere manier misbruik was gemaakt van hun identiteit kregen we slechts dertien bevestigende antwoorden. Dat verbaasde me.’ Goes heeft nog steeds last van de kwestie. ‘In Amsterdam moet ik nog voor de rechter verschijnen. Het incassobureau van de woningcorporatie gelooft niet dat mijn identi-

teit is gestolen. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat mijn advocaat de rechtbank kan overtuigen. Het is een heel raar gevoel als iemand er met jouw identiteit vandoor gaat. Als je fiets of je mobieltje wordt gestolen, dan is dat vervelend en koop je een nieuwe. Maar met die ene identiteit moet je het de rest van je leven doen. Het gevoel van veiligheid over mijn gegevens is wel verdwenen.’ De problemen voor slachtoffers kunnen bizarre vormen aannemen. In 1995 kwam Steven Romet in een bureaucratische, financiële en juridische nachtmerrie terecht nadat zijn rijbewijs was gestolen. Criminelen registreerden 1737 auto’s op zijn naam. Romet raakte zijn uitkering kwijt en belandde in de cel omdat hij de talloze boetes die op zijn deurmat vielen niet kon betalen. Uiteindelijk moest hij doorprocederen tot het Europees Hof om zijn naam te zuiveren. Pas in 2012 stopte de ellende. De schade door frauduleuze bankafschrijvingen en creditcardmisbruik springt minder in het oog, zegt Van Wilsem. ‘Per individu gaat het vaak om diefstal van kleine bedragen, maar bij elkaar opgeteld zorgt dat toch voor een flinke totaalschade. We hebben twee perioden onderzocht; 2008-2010 en 2010-2012. Het blijkt dat 4,6 procent van onze respondenten met deze twee vormen van identiteitsdiefstal te maken heeft gehad. Als je dat extrapoleert naar de totale Nederlandse bevolking kom je op honderdduizenden slachtoffers in vier jaar tijd, en een geschatte schade

van 300 miljoen euro. En dat zijn de mensen die het in de gaten hadden. Ik kan zelf ook best slachtoffer zijn geweest, zonder dat ik het wist. Ik check mijn afschriften best goed, maar dat wil niet zeggen dat ik nooit wat mis. En met kleine bedragen frauderen kan slim zijn omdat het niet opvalt.’ Opvallend is ook dat maar tien procent van de slachtoffers aangifte doet. De politie heeft dan ook geen goed beeld van de omvang van de problematiek rond identiteitsdiefstal. ‘Tweederde van de slachtoffers in ons onderzoek nam contact op met de bank. In 85 procent van de gevallen kregen zij hun geld terug. Daarom wordt er zo weinig naar de politie gestapt. Het gaat ook relatief vaak om een klein bedrag. Bij de groep die wel aangifte doet, is de gemiddelde schade rond de 1300 euro. Bij de groep die geen aangifte doet is dat 250 euro.’ Van Wilsem en Paulissen onderzoeken ook andere vormen van cybercriminaliteit: hacken, bedreiging en oplichting. ‘We vragen respondenten of ze impulsief zijn en vaak op sociale media zitten. Dat zijn voor zulke delicten heel goede voorspellers. Maar voor slachtofferschap van identiteitsfraude geldt dat nauwelijks. Wellicht komt dat doordat bedrijven en instanties tekortschieten. We staan bij zo’n 250 tot 500 instanties ingeschreven, en zijn dus afhankelijk van hun beveiliging. Je lot ligt in hun handen.’ > Verder lezen op pagina 5

Let op! Mare zoekt een stagiair(e)

Studentenpastor wil Haagse campus wil Niet daten, wel geen zieltjes winnen geroddel aanpakken samen afspreken

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Walther Burgering hoeft niet ‘de kerkbanken vol te krijgen.’ De nieuwe studentenpastor traint ook de stressbestendigheid van verenigingsbesturen.

Pagina 3

Het bestuur vindt het ‘zeer ernstig’ dat de sociale veiligheid op de faculteit nog steeds tekort schiet, maar zegt de problemen in kaart te hebben gebracht.

Pagina 5

Het nieuwe social media-platform NOC moet het voor Leidse studenten makkelijker maken nieuwe mensen te ontmoeten. ‘Je stapt niet zomaar op iemand af.’

Pagina 5

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 10 september 2015 Geen commentaar

De stilte van het hart Mijn eerste ontmoeting met Joost Zwagerman was in 2002, toen hij de jaarlijkse gastschrijver was in Leiden en ik hem interviewde voor Mare. Een haastig interview, tussen twee colleges door, buiten rokend. Ik was nogal nerveus, want kort daarvoor had ik zijn roman Zes Sterren uiterst negatief besproken in Mare. Toch was Zwagerman enthousiast en vriendelijk. Ik hoefde na afloop de tape maar uit te tikken en ik had een stortvloed aan bevlogen zinnen. Kort daarop wees iemand me erop dat in De Revisor een verhaal van Zwagerman was verschenen over die Leidse gastlessen. ‘En hij heeft het nog over dat interview met jou.’ Snel scande ik het verhaal op sleutelwoorden. De interviewer had ‘het journalistentoontje aardig onder de knie’, stond er halverwege. Maar toen ik het helemaal las, bleek dat Zwagerman er echte fictie van had gemaakt en uit allerlei brokstukken realiteit iets nieuws had gebouwd. De auteur in het verhaal, Otto Vallei, werd namelijk geïnterviewd door een ándere Maremedewerker, een Vlaming die het pseudoniem Theo Vanderwelle kreeg, en die in zijn collegegroepje zat. ‘Hij was een gezette jongen, die altijd in het zwart gekleed in de collegebanken verscheen. Hij sprak bijzonder precieus en altijd op een halve fluistertoon, en zijn gebaren waren langzaam en verfijnd, een verfijning die niet helemaal paste bij zijn te dikke lichaam, alsof er een slanke dandy in hem zat verstopt, struggling to get out. Otto mocht hem wel, deze Theo Vanderwelle.’ Voor Leidenaren was het overduidelijk: dit ging over Thomas Blondeau, die in 2013 zou overlijden en drie romans schreef. Zwagermans verhaal maakte mij DOOR CHRISTIAAN WEIJTS

lichtelijk afgunstig. Thomas en ik waren behalve Mare-collega’s ook literaire hemelbestormers, en op Thomas was nu het oog van coryfee Zwagerman gevallen. Als om mij te troosten zei Thomas eens in het café: ‘Zwagerman zei dat hij de columns van Sebastiaan Nachtschade zo goed vond.’ Dat was een tijdje het pseudoniem voor mijn Mare-columns. Of het waar was weet ik niet. Negen jaar na die gastlessen was onze rivaliteit nog intact. Thomas stelde een bundel met 20 schrijvers onder de 35 samen, ‘agents-provocateurs’, jonge literaire vernieuwers. Mijn naam ontbrak daarin. Ik boycotte de presentatie, waar Joost Zwagerman sprak. Om half negen was er een sms van Thomas: ‘JZ tijdens presentatie: mis naam CW.’ Een paar maanden later stond er in nrc.next een stuk van Thomas waar ik van schrok. Thomas bekende meermaals zelfdoding te hebben overwogen. Hij ‘keek vanuit zijn hotelkamer naar de licht besneeuwde stoeptegels vier verdiepingen lager.’ Ik dacht terug aan het verhaal van Zwagerman, waarin stond: ‘Theo leek hem iemand die wel vatbaar was voor de zelfkant en voor romantische zelfdestructie.’ Ja, die kant had ik ook van hem gezien, maar zelfmoord? Onmogelijk. Zoiets leek me uitgesloten bij iemand die naast zwartgalligheid zoveel humor, ambitie en enthousiasme kon hebben. Blijkbaar klopte het citaat van Camus, dat Zwagerman vaak met instemming aanhaalde: ‘Zelfmoord wordt, net als een groot kunstwerk, voorbereid in de stilte van het hart.’ Thomas’ stuk was een pleidooi tegen het taboe op zelfmoord, en voor het nut van chatdiensten en hulplijnen, die hem er uiteindelijk vanaf hielden. Toen ik in 2013 gebeld werd met het nieuws over Thomas dood was ‘zelfmoord’ het eerste woord dat door me heen schoot. Maar de bittere ironie wilde dat het juist een natuurlijke doodsoorzaak was, een hartslagaderbreuk. Zelfmoord? Onmogelijk. Dat dacht ik ook toen ik dinsdag het nieuws over Joost Zwagerman hoorde. We zaten bij dezelfde uitgeverij en daar kwam ik hem regelmatig tegen op borrels en feesten, waar hij altijd opgewekt was, joviaal en genereus voor de jongere generatie schrijvers. Iemand met zoveel energie en bevlogenheid, die stapt niet zomaar uit het leven. Maar kennelijk klopt het wat Camus schreef: ‘Zelfmoord wordt, net als een groot kunstwerk, voorbereid in de stilte van het hart.’ Misschien had Zwagerman, in die laatste dagen en uren, het stuk van zijn leerling Thomas Blondeau moeten teruglezen. Misschien was hij wel tot dezelfde conclusie gekomen: ‘Na die chatsessie was de beklemming wel degelijk verdwenen, de tunnelvisie wat verbreed. De dag mocht weer dingen van me vragen.’ Christiaan Weijts is auteur en werkte tussen 1999 tot 2007 als redacteur bij Mare

Colofon

Column

Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden

Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Activist met feiten

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Medewerkers

Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • drs. M. van Hintum • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

Wat moet een academicus in het vluchtelingendebat? Sommige mensen waarschuwen dat we ons niet mogen laten leiden door emoties. Ik geloof dat ze dat vooral doen wanneer een gevoel de overhand dreigt te krijgen dat hen niet aanstaat, want het is natuurlijk onzin. Zonder gevoel valt er weinig bij te dragen aan politieke discussies als deze. Honderdduizenden mensen trekken van de ene plaats naar de andere, maar de ratio heeft daar geen mening over: die kan zien hoe dat allemaal in zijn werk gaat, hoe sommigen de vluchtelingen van harte welkom heten en anderen hun komst verafschuwen, maar zonder een stel goedgekozen eigen morele waarden lukt het nooit om te besluiten welke kant te kiezen, en die waarden komen ontegenzeggelijk voort uit emoties. Dus wat moet een geleerde? Hij kan natuurlijk de partij van zijn keuze het gewicht van zijn academische titel geven. Ja, ook dr. X is bang voor bebaarde mannen die hier de sharia willen invoeren. Nee, ook professor Y kan de foto van het jongetje niet bekijken zonder tranen in haar ogen. De dames X en Y hebben ongetwijfeld dezelfde rechten om hun diepere gevoelslagen bloot te leggen als iedereen. Maar van een academicus zou je meer verwachten. Ik vind dat Leo Lucassen meestal de juiste toon treft. Hij is hoogleraar Migratie in Leiden en daarnaast wetenschappelijk directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) van de KNAW, dus je zou kunnen zeggen dat zijn hele loopbaan hem heeft voorbestemd om in deze verwarrende tijden een leidende rol te spelen, maar dat betekent niet dat iemand zich als het moment daar is ráád weet. Lucassen doet dat wel. Al maandenlang voorziet hij de discussie van statistieken, van historische achtergronden

en van nuances. Hij treedt op de radio op, hij schrijft voor de kranten en hij neemt deel aan de emotionele paintballoorlog die op Twitter voor debat doorgaat. Een belangrijk deel van dat debat gaat over wat een zwijnen het zijn bij de andere partij. Wie tegen de komst van vluchtelingen is, is een nazi, wie er voor is, hoort tot de linkse elite die het eigen volk onderdrukt. Wie niet voortdurend afstand neemt van het gescheld aan eigen zijde, is verdacht. Wie er wel afstand van neemt, is een verrader. Lucassen wordt als ik het goed zie, meestal tot de linkse elite gerekend (te laf om even 50 vluchtelingen in de eigen slaapkamer uit te nodigen), maar we kunnen niet uitsluiten dat dit iets zegt over de relatieve kwaliteit van de argumentatie van één kant van het debat. ‘Als “activist” betekent dat je het belangrijk vindt dat feiten een rol horen te spelen in het migratiedebat’, tweette Lucassen vorige week, ‘ja, dan ben ik een activist.’ Uit zijn uitlatingen valt wel af te leiden wat Lucassens eigen waarden zijn – maar dat maakt hem nog niet tot een activist. Hij laat inderdaad vooral de feiten wegen. Zijn wetenschappelijke werk maakt hem omgekeerd niet tot een morele autoriteit die wij die geen deskundigen zijn onvoorwaardelijk moeten volgen. Met zijn onvermoeibare pogen de werkelijkheid naar boven te halen waarover wij allen ons eigen gevoel kunnen hebben, tilt hij het debat naar een hoger niveau. Dát lijkt mij nu valorisatie van de wetenschap. MARC VAN OOSTENDORP is hoogleraar fonologische microvariatie

Leo Lucassen op Twitter: @LeoLucassen Marc van Oostendorp op Twitter: @fonolog

10 september 2015 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Zieltjes winnen hoeft niet Studentenpastor traint ook stressbestendigheid Hij is er niet ‘om de kerkbanken vol te krijgen’, zegt de nieuwe studentenpastor Walther Burgering. ‘Het gaat vooral om de ontmoetingen.’ DOOR MARLEEN VAN WESEL ‘Rond mijn zestiende ben ik twee jaar geen kerk binnen geweest’, vertelt Walther Burgering, de nieuwe katholieke studentenpastor van de Leidse Studenten Ekklesia. Hij deed vijftien jaar pastoraal werk in penitentiaire inrichtingen en tegenwoordig begeleidt hij studenten. ‘Zowel bij hun algemene persoonlijke vorming als bij specifieke vragen. Neem een burnout. Dat is niet alleen een welvaartsziekte, maar ook een ziekte van deze tijd. In mijn tijd kon je nog switchen, maar tegenwoordig staat er echt veel druk op je studiekeuze. Soms zet je dan je ware ideaal op het spel. Jonge mensen kunnen zich daartegen wapenen, door zich te realiseren dat er áltijd andere opties zijn dan stug doorgaan en je eigen geluk in de weg staan.’ Het studentenpastoraat traint ook de stressbestendigheid van nieuwe verenigingsbesturen, en niet alleen de christelijke. Sowieso zijn degenen die bij de Ekklesia langskomen eerder de ‘zoekende’ studenten. ‘Degenen die al met een bepaalde gezindte naar Leiden komen, vinden vaak zelf de weg naar hun kerk wel.’ De Ekklesia is dan ook oecumenisch. ‘Die breedheid is heel bewust. Er moet vooral een klik zijn, of dat nou met een dominee, een pastor of een humanist is.’ In 2005 stelde het bisdom van Rotterdam nog een Leidse studentenpastor op non-actief, uit onvrede met zijn uitlatingen. Recenter kwam het tot botsingen tussen het bisdom van Den Bosch en de progressievere studentenkerken in Tilburg (2012) en Nijmegen (2014), onder meer juist vanwege dat oecumenische karakter. Ook Burgering is aangesteld door het bisdom van Rotterdam. ‘Ik heb een zending meegekregen en werk

Studentenpastor Walther Burgering: ‘De kerk heeft gemist hoe belangrijk beleving is.’ nu onder de vlag van de Ekklesia.’ Daar ging een uitgebreide profielschets en een ‘goede discussie’ aan vooraf. ‘Dat moet zulke zaken voorkomen. Maar uiteindelijk moet een studentenpastor weten wat hij kan zeggen, en de Ekklesia moet weten wat ze in huis halen.’ Kritisch is hij wel. ‘Ik ben geboren in een tijd waarin de verschillende kerken nog veel te zeggen hadden. Tegenwoordig vinden jongeren hun eigen weg.’ Zelf kwam hij als adolescent via het koor weer terug. ‘De kerk heeft verzuimd om daar goed op in te spelen. Ik reken het mezelf ook aan. Begin jaren negentig deed ik jongerenwerk. New age was overal. We luisterden wel, maar we wisten niet te antwoorden dat wat zij zochten, ook in de kerk te vinden

was. En toen konden we nog dertig, veertig procent van hen bereiken. Nu misschien vijf. Een tweede fout was dat we dachten dat de jongere bestond.’ ‘Patchwork’, noemt hij de religiebeleving van veel mensen tegenwoordig. ‘De tuincentra staan vol Boeddhabeelden. Geen Christusbeelden overigens, vanwege het afzetten tegen de oude tijd. Maar wanneer je met iemand spreekt over het leven na de dood, hoor je van alles, van reïncarnatie tot de hemel. De kerk heeft ook gemist hoe belangrijk beleving is. Er zijn zo veel festivals, waar mensen met de flow mee willen gaan, door muziek of geestverruimende middelen. En er wordt wat afgereisd, ook door mijn dochter. Maar hoe goed zij de Lonely Planet vooraf ook uitpluist,

Foto Marc de Haan

de verhalen waarmee ze terugkomt, gaan vooral over ontmoetingen.’ De kerk ziet het nog altijd niet helemaal. ‘Studentenpastores zijn er niet om de kerkbanken vol te krijgen, ook al verwachten kerken dat. Maar als zieltjes winnen het oogmerk moet zijn, dan denk ik dat ze snel alle studentenpastores kwijt zijn. Je komt veel verder met het omgekeerde proces, van ontmoetingen. Misschien niet meteen. Maar misschien denk je over tien jaar nog eens terug aan die ene ontmoeting, in de kerk. En als je dan alsnog komt, kom je uit jezelf.’ Elke zondag is er om 11.45 uur een kerkdienst van de Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Op 20 september voor het eerst met Walther Burgering als voorganger

Smijten met slagroom

‘Niet met bier gooien! Da’s zonde.’

Robin de Lange, promovendus bij de Media Technology-research onderzoekt hoe complexe problemen beter begrepen kunnen worden met virtual reality. Vanaf vrijdag doceert hij het keuzevak ‘Virtual Reality for Research and Education’. Hoever staat het al met de toepas singen van virtual reality? ‘Virtual reality is ontstaan vanuit de gamewereld. Je zet een bril op, die detecteert welke kant je op kijkt, waardoor je de virtuele wereld door die bril overal om je heen ziet, in plaats van alleen op een scherm. Er volgde interesse vanuit Hollywood, voor het toepassen van virtual reality in films en documentaires. Langzaam begint door te dringen dat er nog veel meer toepassingen mogelijk zijn, zoals in de zorg. En ik zie mogelijkheden in het onderwijs.’

Frutti di Mare

DOOR PETRA MEIJER ‘Hmm, best lekker’, zegt een eerstejaars, terwijl hij zijn vingers aflikt. De deelnemers aan de ‘taartgooiwedstrijd’ van Catena zitten van top tot teen onder de slagroom: in hun haren zitten dikke witte klodders, hun kleding plakt en het is nog maar de vraag of ze hun schoenen ooit nog naar normale gelegenheden kunnen dragen.

Virtual reality

‘We wilden eerst een taartgooiwedstrijd organiseren, maar taarten waren te duur en we zijn ook maar studenten,’ zegt Bartel van der Velden van de activiteitencommissie. ‘Daarom hebben we slagroom gekocht en dat op bordjes gespoten. Daar kun je ook prima mee gooien.’ Dat blijkt. Nog voor het gevecht goed en wel begonnen is, duwt Kenrick de Grijs

Foto Taco van der Eb

een bordje slagroom recht in het gezicht van Ana de Windt. Dan gaat het los. In het begin mikken de studenten nog op elkaars gezichten, maar als snel worden er bordjes slagroom op borsten, billen en tegen iemands kruis geduwd. Nog geen acht minuten later is de sociëteit een ravage en de slagroom op. ‘Twaalf bussen was misschien toch te weinig’, concludeert Van der Velden. De slagroom heeft inmiddels plaatsgemaakt voor gieters en pullen water. Twee meisjes die het slagroomgevecht gemist hebben, krijgen koud water over zich heen gekieperd. Hun witte T-shirts met piemeltekeningen en de tekst ‘Beschikbaar’ beginnen al aardig door te schijnen. Aan de rand van het slagveld wachten de deelnemers vol smart op de leden van de activiteitencommissie, die voor de aanvoer van water verantwoordelijk zijn. ‘Giro 555, geef ons water’, roept Norbert Hilhorst. Als het te lang duurt pakt Windt zelfs een glas bier om mee te gooien, maar dat vinden de omstanders een slecht idee. ‘Zonde van het bier.’ Van der Velden benadrukt dat het slagroomgevecht geen ontgroeningstafereel is. ‘Als je geen zin hebt, sla je het gewoon over. Maar we zijn allemaal grote kinderen, dus stiekem droomt toch

iedereen van een voedselgevecht?’ Dat valt een beetje tegen. Als de deur van de bar opengaat en leden nietsvermoedend naar binnen wandelen, roepen de deelnemers die onder de slagroom zitten enthousiast: ‘Heeeey, knuffel?’ Maar slechts een enkeling laat zich door de deelnemers omhelzen, het merendeel maakt zich drukker om hun schoenen. ‘Hoe kunnen we dit gebied ooit weer betreden?’, vraagt iemand zich hardop af. De sociëteit van Catena is zo goed afgedekt met rollen plastic, dat vrijetijdsmoordenaar Dexter er jaloers op zou zijn. Ook alle apparatuur en boxen zijn in plastic gewikkeld en goed afgeplakt. Maar nu begint een stroom van water vermengd met slagroom de rest van de sociëteit in te lopen. Het begint ook behoorlijk te stinken. Roos ter Elst, vanaf volgende week de nieuwe voorzitter van Catena, maakt zich geen zorgen. ‘Gewoon dweilen. We hebben hier wel ervaring mee, dankzij onze schuimfeesten. Dit is sowieso niet het gekste dat we hier gehad hebben. Er is een keer gras in de soos gelegd, en vorig jaar hadden we hier zelfs een compleet strand. Dat was trouwens niet zo’n goed idee, want het zand vinden we nog steeds terug.’

Zoals? ‘Een college over de geschiedenis van het oude Rome zou een virtuele tour door die stad kunnen worden. Veldslagen kunnen in de collegezaal herleven, maar ook chemische reacties kun je met virtual reality op moleculair niveau visualiseren, evenals lastige wiskundige functies. En bij psychologie kun je situaties simuleren, om vervolgens de respons te meten. ‘Moocs zijn ook een interessant toepassingsgebied. Nu zijn er al videochats, maar je zou discussies ook ín een virtuele wereld kunnen laten plaatsvinden.’ Wat gaat er in de collegereeks gebeuren? ‘Eerst maken de studenten kennis met de huidige mogelijkheden, de beschikbare hardware en de experimenten. Er komen ook gastlezingen, bijvoorbeeld van Guntur Sandino die met zijn bedrijf CleVR virtual reality inzet tegen angststoornissen. En universitair docent wijsbegeerte Jan Sleutels zorgt voor de nodige filosofische achtergrond. ‘Uiteindelijk is het de bedoeling dat de studenten zélf content maken. Dat gaat het beste met hun eigen vakgebied, waarvan ze al veel weten. Er komen studenten uit allerlei richtingen: van mediatechnologie, maar ook archeologie, psychologie, scheikunde en informatica. Zij moeten een concept bedenken dat van pas komt in het onderwijs, en dat uitwerken tot een prototype.’ Een werkend prototype? Klinkt ambitieus voor een keuzevak. ‘Nou, het is niet zo moeilijk als veel mensen denken. Een groot deel van de studenten kan al programmeren, en we werken in groepjes. Bovendien zijn er ook camera’s beschikbaar om 360-gradenfilmpjes te maken.’ Wat gebeurt er uiteindelijk met die prototypes? ‘Er volgt een symposium, waarschijnlijk op 22 januari, waar de studenten hun prototypes demonstreren. Bezoekers kunnen daar allerlei vormen van virtual reality ervaren, er zijn workshops en lezingen over de toepassingen voor onderwijs en wetenschap. ‘Ik heb ook al gesproken met docenten die willen experimenteren met andere manieren van uitleg. Hopelijk vinden de studenten daar de kans om hun project in een volgend collegejaar écht toe te passen.’ MVW

4 Mare · 10 september 2015 Nieuws

Ideeënblad Een drietal biologen is druk bezig met het oprichten van een wetenschappelijk vakblad voor onderzoeksideeën. Wetenschappers besteden een groot gedeelte van hun tijd aan het schrijven van beursaanvragen. Als het goed gaat, krijgen ze daar vervolgens geld voor. Maar vaker gaat het niet goed, en belandt het voorstel… nergens? Dat is zonde, want het zou best kunnen dat een idee toch best interessant was, ook al viel het buiten de subsidieboot. Het zorgt er ook voor dat buitenstaanders geen overzicht hebben van de ideeën die wetenschappers hebben, terwijl ze die voorstellen schrijven van belastinggeld. Het journal Research Ideas & Outcomes, kortweg RIO, moet daar verandering in brengen. Het blad hoopt vanaf november de eerste manuscripten te kunnen ontvangen.

Koningspaar Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zullen op donderdag 1 oktober de Universiteit Leiden bezoeken. Ze komen naar de bijeenkomst ‘China in Nederland’, en zullen verschillende vertegenwoordigers ontmoeten die de samenwerking tussen Nederland en China proberen te verbeteren. Eind oktober gaat het koningspaar op staatsbezoek naar China, dus het bezoek is meteen een goede voorbereiding.

Monumentendagen Op 12 en 13 september zijn weer de Open Monumentendagen in Leiden. Meer dan vijftig Leidse gebouwen openen hun deuren, waaronder een flink aantal die normaal niet of nauwelijks toegankelijk zijn voor het publiek. Molens, studentenhuizen, kerken en oude fabrieken zijn te bezoeken. Ook de universiteit doet mee, met het Academiegebouw en de Bibliotheca Thysiana aan het Rapenburg. Bij die laatste locatie mogen vanwege de extreem kwetsbare boekencollectie slechts tachtig bezoekers per dag naar binnen, dus het is aan te raden om tijdig een kaartje te halen bij het Stadshuis.

12 miljoen voor LUMC Een samenwerkingsverband van het Leids Universitair Medisch Centrum met andere Europese centra krijgt 12 miljoen euro subsidie vanuit het Horizon2020programma van de Europese Unie. Het geld is bestemd voor twee projecten: Arrest Blindness en UM Cure. Beschadiging van het hoornvlies kan resulteren in blindheid. Een hoornvliestransplantatie kan uitkomst bieden, maar er zijn niet genoeg donoren. Daarom wil Arrest Blindness een kunstmatig hoornvlies ontwikkelen op basis van vissenschubben. UM Cure probeert een behandeling voor uitzaaiingen van oogmelanoon te vinden. Eerder deze maand kreeg het LUMC al een subsidie van 15 miljoen euro vanuit het Horizon2020programma toegekend voor onderzoek naar farmacogenetica: medicatie.

Onderwijsprijzen Bij de opening van het academische jaar op 1 september kreeg docent Engels Mili Gabrovšek de onderwijsprijs van de faculteit Geesteswetenschappen. Haar enthousiasme en vermogen om dit enthousiasme ook over te dragen op haar studenten werden geroemd. Een dag later kregen ook hoogleraar Ton Liefaard en docent Jerfi Uzman onderwijsprijzen uitgereikt, die van de rechtenfaculteit. Liefaard voor het beste hoorcollege en Uzman voor het beste werkcollege.

Kleurenprinters in UB De printers in de universiteitsbibliotheken kunnen voortaan ook afdrukken in kleur. Standaard printen en kopiëren is nog steeds zwart-wit en kost vijf cent. Wie kleur kiest, betaalt tien cent. Printen vanaf een usb-stick of gratis scannen naar usb is met de nieuwe apparaten ook mogelijk.

Minder korting op budget faculteiten College schrapt voorgenomen besparingen Faculteiten krijgen volgens de zogeheten budgetfactor minder geld dan waar ze eigenlijk recht op hebben. Een eerder aangekondigde extra bezuiniging wordt nu teruggedraaid. DOOR VINCENT BONGERS De universiteit trekt zoveel studenten, dat de faculteiten volgens het universitaire geldtoewijzingssysteem AEG flink meer geld zouden moeten krijgen. Ze krijgen echter niet al dat geld, want de universiteit krijgt dat niet van het ministerie. Dus houdt het college van bestuur een beetje op de geldstroom in, de zogeheten budgetfactor. Faculteiten krijgen drie procent minder budget dan waar ze op basis van hun onderwijsprestaties recht op hebben. Deze korting zou in 2017 verhoogd worden naar vijf procent, en in 2018 zou daar nog een half procent bij komen. ‘Deze verhoging is echter ongedaan gemaakt’, zei Dennis Hoitink, de portefeuillehouder bedrijfsvoering van Rechten, vorige week tijdens de faculteitsraadsvergadering. ‘Dat betekent dat we structureel zes ton meer hebben om uit te geven dan eerder verwacht. Dat geld wordt gebruikt om meer wetenschappelijk personeel aan te nemen. Er is ook een veelgehoorde wens van medewerkers dat er meer ruimte komt voor onderzoek. Daar willen we voor zorgen. De raad besprak de facultaire begroting voor 2017-2019. ‘Het gaat goed met de faculteit’, aldus Hoitink. ‘De faculteit verwacht dit jaar bijna negen ton in de plus te eindigen. De instituten kleuren keurig binnen de lijntjes.’ Soms wel iets te netjes, blijkt uit de begroting. ‘De faculteit stuurt aan

op een begroting die op nul uitkomt. Dat lukt al een aantal jaar niet’, zei raadslid en universitair docent bedrijfswetenschappen René Orij. ‘Het is geen doel om geld over te houden’, erkende Hoitink. ‘Het is echt onzin om geld op te potten. De facultaire reserve is tien miljoen, dat hoeft echt geen twaalf miljoen te worden.’ Orij: ‘De instituten geven te weinig uit. Er komt dan geld binnen, bijvoorbeeld van de advanced masters, en dat wordt dan nog erg als incident gezien. Met als gevolg dat

de hand op de knip blijft. Het is een knokpartij tussen de afdelingen binnen het instituut om binnen de begroting te blijven. Ik heb de indruk dat iedereen elkaar hierdoor in een soort houdgreep houdt.´ ‘De financiële ruimte die er nu al wel is, wordt niet optimaal benut,’ aldus Hoitink. ‘Iedereen houdt nu een klein beetje geld over. Maar bij elkaar is dat een groot bedrag. Het is de kunst om dat niet te doen, maar dat moeten de instituten zelf regelen.’ Er zat volgens de begroting in

juli van dit jaar een gat van rond de 20 fte tussen de ‘personeelsbehoefte’ en de daadwerkelijke bezetting van de faculteit. Maar het ligt niet alleen aan zuinigheid. ‘Het is voor sommige afdelingen ook heel moeilijk om goed personeel aan te trekken. Kijk bijvoorbeeld naar de financieel juristen. Het lukt hen haast met geen mogelijkheid om mensen binnen te halen. Ze kunnen simpelweg niet concurreren met het bedrijfsleven. Dat is erg lastig.’

Nieuwe naam Campus Den Haag De faculteit heet vanaf 1 januari 2016 de faculteit Governance and Global Affairs. Ook is het de bedoeling dat er een nieuw instituut met een bacheloropleiding komt. ‘De naam staat voor een inhoudelijke faculteit met een duidelijk wetenschappelijk profiel’, schrijft het bestuur. Maar er verandert meer dan alleen de naam van de faculteit. Het nieuwe Institute of Security and Global Affairs (ISGA) gaat ook verschillende opleidingen aanbieden. De grootste is de Engelstalige bachelor Security Studies and Global Affairs. Het is de bedoeling dat de opleiding op termijn tweehonderd eerstejaars gaat trekken en in september 2017 van start gaat. Maar in de eerste

paar jaar is de maximale instroom honderd studenten. Hoogleraar terrorisme en contraterrorisme Edwin Bakker is de grote motor achter het instituut en de bachelor. Over de nieuwe opleiding zijn er bij de faculteitsraad de nodig twijfels. ‘Als ik kijk naar de vakken die op het curriculum staan, dan zie ik inhoudelijk toch best wel wat overlap met het university college en bestuurskunde,’ zei raadslid David Ehrhardt, universitair docent bij het college, dinsdag tijdens de faculteitsraad. ‘En de studentenaantallen stijgen op dit moment niet, dan vind ik het wel heel ambitieus om uit te gaan van de komst van tweehonderd eerstejaars. Om deze twee redenen gaan er bij mij wel wat vlaggen op. Is dat terecht?’

‘Het curriculum ligt nog niet vast en dit is zeker een van de dingen waar scherp op gelet gaat worden,’ legde interimdecaan Kutsal Yesilkagit uit. Ehrhardt: ‘De vakken komen toch wel sterk overeen,’ Yesilkagit: ‘Het is nog niet concreet. Maar het mag zeker niet zo zijn dat er kannibalisme optreedt, daar heeft niemand wat aan.’ ‘Dat risico schat ik bij het college zeker niet als hoog in’, zei Bernard Steunenberg van het bestuur. ‘Die opleiding heeft een aantal unieke kenmerken zoals de kleinschaligheid en het verblijven van de studenten op het campus.’ Het bestuur verwacht dat de aantrekkingskracht van Edwin Bakker groot genoeg is om tweehonderd

studenten te trekken. Het bestuur verwees onder andere naar de razendpopulaire terrorisme-mooc van Bakker. Universitair docent bestuurskunde en raadslid Patrick Overeem zou graag willen dat de faculteit inzet op ‘meerdere kleinere opleidingen met maximaal honderd studenten. Waar de studenten docenten elkaar nog kennen. In plaats van met z’n allen anoniem in de collegezaal zitten. Ik vind tweehonderd eigenlijk veel te veel.’ Wie er decaan wordt van de nieuwe faculteit is nog niet duidelijk. ‘Er is intern gezocht, maar die zoektocht leverde niet de juiste kandidaat op,’ aldus Yesilkagit. ‘Er is nu dan ook gekozen voor een open werving.’ VB

Contractpromovendi krijgen geen stemrecht Contractpromovendi mogen niet stemmen, tot spijt van de universiteitsraad. De raad wil graag dat contractpromovendi meer betrokken worden bij de medezeggenschap, bij voorkeur door ze stemrecht te geven bij de universitaire verkiezingen. Maar dat is volgens de Wet op het Hoger Onderwijs en Onderzoek

(WHW) niet mogelijk. Contractpromovendi hebben geen aanstelling bij de universiteit maar krijgen bijvoorbeeld een beurs uit het buitenland. Deze promovendi vallen niet in de categorie medewerkers, maar ook niet in de categorie studenten. Ze kunnen dan formeel ook geen rol spelen in de medezeggenschap. Ze werken echter wel voltijds aan

hun proefschrift en zijn nauw betrokken bij de universiteit. ‘Hun werk vertoont dan ook overeenkomsten met medewerkerspromovendi’, aldus de raad. De groep contractpromovendi is best groot. Het gaat om in totaal tien procent van het totaal aantal promovendi. Promovendipartij PhDoc vindt dan ook dat deze groep promovendi stemrecht

moet krijgen. Het college van bestuur heeft echter al laten weten dat de WHW geen ruimte laat voor stemrecht voor contractpromovendi. Wel zal het college gaan praten met PhDoc en het Leids Promovendi Overleg (LEO) over de manier waarop de vertegenwoordiging van promovendi is georganiseerd in de graduate schools. VB

10 september 2015 · Mare

Nieuws

Den Haag wil geroddel aanpakken Faculteitsbestuur weet waar problemen zitten Het bestuur van de Campus Den Haag vindt het ‘zeer ernstig’ dat de sociale veiligheid op de faculteit nog steeds tekort schiet. DOOR VINCENT BONGERS De faculteit scoort in de personeelsmonitor die deze zomer verscheen, slecht op het gebied van sociale veiligheid. Eenderde van de medewerkers rapporteerde last te hebben van geroddel en 15 procent bleek te worden geconfronteerd met verbale agressie. Drie jaar geleden kampte de faculteit ook al met deze problemen, blijkt uit de personeelsmonitor 2012. ‘Het is een uitslag waarmee we uiteraard niet erg gelukkig zijn’, zei decaan Kutsal Yesilkagit dinsdag tij-

dens de faculteitsraadvergadering. ‘Het is heel vervelend dat er qua sociale veiligheid nog steeds dingen niet in orde zijn en dat er medewerkers zijn die het werkklimaat als onprettig ervaren.’ De bespreking van de monitor stond in eerste instantie niet op de agenda. De raad stelde voor om het punt alsnog toe voegen. En dat gebeurde ook. ‘We willen zeker geen lastige kwesties ontwijken’, zei Yesilkagit. ‘Het staat niet op de agenda omdat de nieuwe directeur bedrijfsvoering, Jolanda Riel, op vakantie is. Zij kan veel meer vertellen over de monitor en alles wat daar mee te maken heeft.’ Het bestuur liet weten werk te maken van de in de monitor gesigna-

leerde problemen. ‘We zijn er enorm mee bezig, zijn echt aan het graven geweest. De cijfers zijn nader geanalyseerd en we hebben extra gegevens opgevraagd. Er worden gesprekken gevoerd op de afdelingen. We zijn er in geslaagd om te pinpointen waar de problemen zitten.’ Yesilkagit wilde verder nog geen details geven. ‘Dat zou dan uit de tweede hand komen.’ Universitair docent bestuurskunde en raadslid Patrick Overeem was er niet blij mee dat het bestuur niet het hele rapport naar de raad had gestuurd. ‘We hebben een samenvatting van het rapport gehad en toegang tot de gegevens van het eigen instituut. Wij zouden graag alle informatie ont-

vangen. Het beeld is in ieder geval niet goed, als ik het bericht in Mare lees. Als de algemene tevredenheid bij ons en bij de faculteit Geesteswetenschappen het laagst is, dan is dat zorgelijk.’ Yesilkagit: ‘Dat onderkent het bestuur ook.’ Overeem vroeg nog door over de problemen, maar het bestuur liet zich niet verleiden. Bernard Steunenberg van het faculteitsbestuur wilde ‘niet gaan gissen en allerlei beelden schetsen over wat er aan de hand zou kunnen zijn’ maar er ‘de volgende vergadering op terugkomen’. Overeem richtte zich vervolgens op het beleid dat in gang was gezet na de slechte cijfers uit 2012. ‘Naar

aanleiding van de vorige personeelsmonitor zou een hele lijst aan maatregelen worden ingevoerd om de sociale veiligheid te verbeteren. Ik denk dat het goed is om een update te krijgen over de stand van zaken. Het is een kwestie van de lange adem. Het is niet zo dat je van bepaalde maatregelen direct effect kan verwachten.’ Het bestuur wil de discussie over de sociale veiligheid graag breder trekken. ‘Deze faculteit is in transitie. We willen de hele cultuur van de faculteit onder de loep nemen. Wie zijn we? Wie willen we zijn? Wat willen we uitstralen? En: hoe gaan we met elkaar om? Maar los van deze bespiegelingen zijn de resultaten natuurlijk zeer ernstig.’

Meer beurzen voor bestuurswerk De Universiteit Leiden stelt dit collegejaar 950.000 euro beschikbaar voor de financiering van bestuursbeurzen. Vorig jaar was dat 700.000 euro. Reden voor de verhoging is een toename van studenten, en daarmee van bestuurswerkzaamheden.

Olympische Spelen voor Leidse roeiers Drie Leidse roeiers vielen dit weekend tijdens het WK in het Zuid-Franse Aiguibelette in de prijzen. Njord-leden Marie-Anne Frenken (Lichte Vrouwen Dubbelvier) en Nicole Beukers (Dames Dubbelvier) behaalden bronzen medailles, net als Asopos-lid Boudewijn Röell (Holland Acht). De ploegen van Beukers en Röell hebben zich daarmee meteen geplaatst voor de Olympische Spelen van volgend jaar, in Rio de Janeiro. Foto Merijn Soeters

Niet daten, maar wel afspreken Het nieuwe social media-platform NOC moet het voor Leidse studenten makkelijker maken om nieuwe mensen te ontmoeten, zeggen de Italiaanse oprichters Luca Spagnolo (24) en Matteo Consonni (24). ‘Je stapt niet zomaar op iemand af.’ ‘Het begon allemaal in juli 2013, we waren dronken...’, zegt Consonni. ‘Niet, we waren niet dronken. Maar we zaten wel aan het bier’, valt Spagnolo hem in de rede. Consonni: ‘Toen viel het ons op hoeveel mensen er om ons heen waren. We waren het zat om alleen met elkaar te praten – we kennen elkaar al sinds kleins af aan – maar je stapt ook niet zomaar op iemand af. Als ik een meisje zou aanspreken in een bar, denkt ze misschien dat ik iets van haar wil. Het is best lastig om nieuwe mensen te ontmoeten.’ Spagnolo: ‘We zochten online naar een oplossing, maar bijna alle sociale media-platforms richten zich op online dating.’ Vorig jaar – toen Consonni Pu-

blic Administration studeerde aan de Campus Den Haag – kregen de jongens de kans om hun idee verder uit te werken. ‘De Venture Academy van het Centre for Innovation geeft studenten de kans om hun ideeën om te zetten in een startup. Luca zat op dat moment op Bali, waar hij ook Jenny Ho – het derde lid uit ons team – had leren kennen, en is naar Leiden gekomen. Ook zij is verliefd geworden op het project.’ Via NOC kunnen studenten, expats en reizigers een activiteit delen, en zo andere mensen ontmoeten. Consonni: ‘De activiteiten zijn ondergebracht in achttien verschillende categorieën: koffie, muziek, sporten, reizen, maar ook negen verschillende studiedisciplines.’ Spagnolo: ‘We vonden het belangrijk dat het online platform zich ook vertaalt naar de “echte” wereld. De technologie helpt om het ijs te breken en mensen te verbinden, maar daarna is het wel de bedoeling dat mensen vanachter het scherm vandaan komen.’

Op 24 augustus ging NOC tijdens de Orientation Week Leiden, de introductieweek voor internationale studenten aan de Universiteit Leiden, online. Consonni: ‘We waren een samenwerking aangegaan met de OWL omdat juist internationale studenten de behoefte voelen om nieuwe mensen te ontmoeten. Daarnaast willen we het gat tussen internationale en Nederlandse studenten verkleinen.’ Ho: ‘Het is heel leuk om te zien dat mensen echt afspreken. Zo werd er bijvoorbeeld een uitje naar het Eschermuseum georganiseerd.’ Het drietal is druk bezig met het verzamelen van feedback om de dienst verder te kunnen verbeteren. ‘Natuurlijk willen we ook geld verdienen met ons bedrijfje, maar we hebben dit model in eerste instantie ontwikkeld met het doel om mensen te helpen, niet om rijk te worden.’ PM Ook nieuwe mensen ontmoeten om een biertje mee te drinken of te gaan hardlopen? https://nocapp.co/

De universiteitsraad stemde tijdens de laatste overlegvergadering in met de nieuwe Regeling financiële ondersteuning 2015. De regeling uit 2012 moest op de schop, nu de basisbeurs heeft plaatsgemaakt voor het leenstelsel. Studenten maken met bestuurswerk aanspraak op een vergoeding, berekend in zogenoemde bestuursmaanden. De vergoeding compenseert namelijk de maanden studievertraging die een student door werkzaamheden oploopt. Door het extra beschikbare geld gaat het bedrag voor één maand van 250 naar 300 euro. Het oude bedrag was gebaseerd op de basisbeurs. Ook komen er 250 extra maanden beschikbaar.

De bestuursmaanden voor studieverenigingen worden vervolgens verdeeld door de faculteitsbesturen en die voor studentenverenigingen door het college van bestuur, dat geadviseerd wordt door de Plaatselijke Kamer van Verenigingen (PKvV). Dan zijn er nog studenten die specifieke activiteiten organiseren voor de universitaire gemeenschap. Over hun beurzen adviseert het Leids Assessoren Overleg (LAssO). Studenten met een volledige bestuursbeurs, dus van twaalf maanden, krijgen daarnaast een vergoeding voor hun collegegeld. Studieverenigingsbestuursleden ontvangen overigens maximaal tien maanden ondersteuning. Er is bovendien een maximum van achttien te ontvangen maanden tijdens je Leidse studententijd. In de regeling is verder de vergoeding opgenomen voor studenten die door ziekte of topsport vertraging oplopen. Die twee groepen krijgen 100.000 euro extra. In totaal stelt de universiteit dus 350.000 euro meer beschikbaar. MVW

Bijna niemand doet aangifte

Via het incassobureau kreeg Kevin Goes zijn vervalste paspoort te pakken. > vervolg van de voorpagina Dat de Nederlandse overheid niet in staat is gegevens van burgers goed te beschermen, bleek bij de slechte beveiliging van DigiD en de massale fraude met toeslagen en uitkeringen door Oost-Europeanen. En in het buitenland is het niet veel beter, zegt Van Wilsum. ‘Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat met publiekelijk beschikbare indicatoren als naam en woonplaats iemands social security number kan worden geschat. Dan ligt de weg naar

identiteitsfraude helemaal open.’ Phishingbendes maken juist weer gebruik van het vertrouwen in instanties en bedrijven. ‘Phishing speelt in op menselijke zwakheden. De CEO-fraude die onlangs opdook, is daar een fraai voorbeeld van. Dan krijg je mailtjes van je baas die opdracht geeft om geld over te maken naar een of andere afdeling. Heel slim natuurlijk: want naar de baas wordt wel geluisterd en dat maakt de kans op doorvragen minder groot. Niet de identiteit van het slachtoffer wordt misbruikt, maar die van de CEO. ‘Het is een plausibele hypothese dat de overheden, instanties en bedrijven tekortschieten, maar we moeten daar meer onderzoek naar doen.’ Dat geldt ook voor een andere gevaarlijke zwakke plek: de mobiele telefoon. ‘In vergelijking met pc’s zijn ze meestal een stuk minder goed beveiligd, hoorden we van de experts die we interviewden. Ik voelde me toen bijna betrapt, want ik lette bij mijn mobiel ook minder op de veiligheid. En dat is bij veel mensen het geval, vermoed ik.’ VB

Mare · 10 september 2015

Achtergrond

De academische kalender

Le ktober: 2 en 3 o ll co a n extr Dit jaar gee ag td es fe gen Leidens ei : ook de UB Maar let op ijn die dag centrum z tachtigjar e Tijdens d , besloot d cies te zijn te belege g net zo lan eidenar L e D . af overg de 18 n wel 6000 va en d er g n ho aan de en g de oktober sloe de W at ad vlucht n haast n hu In . ken hter. Da hutspot ac aaltijd m er ob ct 3-O kerm e een enorm te e en ld he et ontz th en Wittebrood n je is g er V stad. ctobe O 3 e d n va veert om 15.74,

Om te voorkomen dat je op 8 februari voor een dichte collegezaaldeur staat; of dat je je begin oktober voorzichtig afvraagt waarom de Hoogvliet wortels, aardappelen, ui en klapstuk zo opzichtig aanprijst, terwijl er een gigantisch en tegelijkertijd zeer lokaal volksfeest op het punt van losbarsten staat: de al dan niet academische jaarplanning van Mare.

augustus ma

september vr

za 1

11 12 13 14 Nad10 at je je tijden s de EL CIDweek, eerstejaarskam pen, werkwek en en andere KMT-activite it 17 18en volle19 20 21 dig hebt on dompeld in he derget studentenl even, zou je ha vergeten dat ast het academis ch jaar eigenl nog m oet begi25 ijk28 24 27 nnen. Da26 t gebeurt offi maandag 31 cieel op augustus om 15.00 uur in Pieterskerk. de De plechtighe id is ook te vo op ww31 w.leidenuniv lgen .nl. De meest gen hebben op e opleidin31 augustus of 1 septembe verder hun ei r gen introduc tieprogramm a’s.

8 15 22 29

zo KMT augustus: 16 t/m 30 zen hebt ko ge de EL CID Al2s je tijdens snel de al t lg vo , ging voor een vereni de KMT. l: we gstijd, ofte Kennismakin nieuwe n hu en m 9 el verenigingen ne Ve nisega or mp. Verder leden mee op ka stinus gu Au en R re SS ren onder ande s de ja te 16n werkweek, waarin de eers ar en. ee ek st n te oe m mouwen handen uit de nit wordt het vere gs en br op de et M den. ou rh de on 23 jvoorbeeld gingspand bi

december ma

17 ari: 18 janu 1 m t/ ber n inecem je dage voorzien d 5 21 22 23 24 e i 2 r of25 r e v t d ege n en an perk coll e en be

othek e dag Bibli jn op dez i z 28gen 29pend. 30 geo niet

januari

Eind januari, begin februari: Open weken verenigingen Voor wie teruggekomen z’n beslissing 11 is op12 13 om nergens lid te worden: begin 2016 openen sommige verenigingen de deuren nog één keer. Catena organiseert bijvoorbeeld 18 19 20 eind januari de Open Week en SSR heeft in de tweede week van februari de IK-Week. 25 26 bij een27 Ook leuk voor wie gewoon eens ander wil kijken. Bij verenigingen zonder inloopweek kun je vaak tijdens de EL CID-week van 2016 alsnog lid worden.

15 april: Le idse

april ma

Singelloop Ruim vijfdui zend Leidenar en rennen op april een rond 15 je rond de Leid se singels. Da is om precies t te zijn 6.961 meter. Een leu ke afstand vo or hardloopfa naten van al denkbare nive le aus en leeftijd en (een enkeling duwt zelf s een kinderwa gen voort), in professionele tenues of verk leedkleren, m absoluut ook aar handig om te weten voor de rest. Want va naf 19.30 is het die vrijdag avond het een flinke uitdag ing om vanu de binnenstad it bijvoorbeeld de trein naar je ouders te bere iken.

g ningsda pril: Ko26 27 27 a25 siiver

es, en un Geen colleg niet ingen zijn ie teitsvoorz n geopend.

16 mei: Tweede Pinksterdag

mei ma

schillende Geen colleges en ver ningen zie oor tsv tei universi t geopend. erk bep of t nie n zij

zo 1

5-6 m ei: Be 3 vrijd 2 Heme ingsd lvaar ag t

Let op: én op als Bev doordeweeks ef rijding sdag e 9 eestdag10 reis je en n Hem met ko elvaart r ting m kaart. et je we Me ek-OV je juist t je weekendO16 gratis. V-kaar 17Vrijda wat OV t reis g 6 me betreft i geldt als een maar e rz norma le dag, lende u ijn geen coll eges23 24 nivers . Ve iteitsv zijn n oorzien rschiliet of b in eperkt geopen gen d.

1 febr uari: hand diesw itche rs Mocht je s is het h tudie niet be andig om je je seren. A d ls je vo or die d je stopt a , wordt je toe ont vangen aanvull studen malig ten omgez et in ee logd be n gif nt bij D UO: ve je OV-s rgeet tudent enkaar al snel t stop alsnog een flin In tege ke sc nst gen, ku elling tot bij een a n je tro uwens bij een in febr andere bachelo wachte ropleid n tot se i ptembe datum r. 1 me : dat is i de uite meeste rste in nieuwe sc studies .

10 september 2015 · Mare

tzet eids On t 3 oktober, an w j, ri legev zaterdag. n g, valt op ee Sportniversitair B en het U . g gesloten om pre, in 1574 rige oorlog eiden L a lv van A de Hertog ur zich tu es sb ad st t eren tot he d, hoean st er echt ren hielden w z eken sgenoten be 8.000 stad 2 op 3 n va de nacht de pest. In k op de en eindelij Spanjaard doorstaen en de dijk z eu g er at W pende ma een pan dam t lieten ze ionele it tijd de trad at is nog al adities: tr e d en bijbehor e d. Andere t toch om d toe (een op en g mis, de Tap in ar H , raalzang eren), Koo door de hele ds en dj’s n ba , heater stiviteite5n fe datum: de e r d in t ie n op 2 oktobe ing starten er Vereenig er dus. 12 tien over vi

26 novembe r:

oktober

Foto Taco van de

dige

datu

r Eb

m voo r stu-

evallen , of nie t lukk dat voo en, dan r1 atum b februari te re aliij DUO aan lende b eurs en geeft dat je nreisre cht nam tot dan elijk ee ft. Als nje dan toch in t niet a gels de w iedewee p te zet rga ten. An ders he chuld. b je aantal ma ruari n steropleidiniet inst romen ing. Da arvoor moet je is ook e en han dige chrijfd atum v oor de

november ma

zo 1

19 t/m 23 okto ber:

De tentam toetswe ek enperiodes , dead25 re 22toetsing23 lines en a smomen24 ndete n verschil beetje per len zo’n opleiding , maar vee zullen in l stu deze week na29 31voor het eerst denten am op ee30 n tentam hun en krabbelen . Een prim blaadje mogen a momen te peilen h t om even oe je ervoo r staat. N best? Dan iet al te heb je gelu kkig nog heel colleg bijna een ejaar om daar wat aan te doe n.

februari

maart

natalis 2015 8 februari: Dies Leie van de Universiteit De 441 verjaardag teit van 17den, die18daarmee19de oudste 20universi21 lLeids Ontzet zou Wi Nederland is. Na het de nk da als n are den van Oranje de Lei jaar geen 24lem ze 25 26 n tus27 sen tien28 keu hebben gegeve iversiteit. un een óf n ale belasting hoeven bet r hoort Jaa Academisch Net als de Opening de Piein eid igh cht ple bij de dies natalis een ags Mi g 8 februari. ’s dd terskerk, op maanda . uit daarom vallen veel colleges

Ook in februari of maart: Sine Regno

De hardwerkende bestuursleden van de studentenverenigingen verdienen ook wel eens een vakantie. Het vorige bestuur neemt de boel een keer per jaar voor een do vr za zo weekje over. Daarbij wordt flink gefeest en de gebruikelijke mores worden even vergeten. Sine Regno is dan ook Latijn voor 3 4 5 6 ‘zonder bestuur’. Op Quintus heet deze week trouwens Midweek en op Augustinus Sede 10 Vacante, 11 waarbij 12het jaarlijkse 13 Sjonnie & Anita-feest vaste prik is.

25 en Vr ijd 28 m ag Tw a ee & T art: dag de Pa asd weed Goed ,G teit ag oed e eP i e s geo biblio Vrijd s een o aasd th ag pe a f

zow nd, m eek is niet ficiële g . e wee l een aar om dan b De Un vrije fees kda i iver j d voo at end t g -OV is, z dag a het ei rbeeld sil i g s j wel -ka nw enl een art en eek- é gewo ijk gel dig n week ne . -

juni ma

27 juni

leveringa-o De nazi’s besl ratie oten in 1940 al le Joodse hoogleraren va n de universite it te verwijderen. Op 26 november hiel d Rudolph Cleveringa, de caan van de re chtenfaculteit, een moedi ge rede voor zi jn ontslagen collega’s. Hij we rd opgepakt en na de studentenstaki ng een dag la ter, werd de universiteit to t 1945 gesloten . Sinds 1970 is er een Cleverin galeerstoel, waarvoor jaarlij ks een andere geleerde wordt aangeste ld.

perionderwijsvrije Begin van de g niet no s en am nt te ode. Wie zijn 13 nog her-15 kopt kan14 heeft binnenge tuurlijk na bt he r jij kansen (maa haald). alles allang ge

Foto Taco van der Eb

juli ma

15 t/ EL C m 19 a ID 201 ugustu Hèt m 6 s 20 tiewe oment o 16:

m e doen k nog ee je eige n n nieu als ment s dunn introdu etjes we li cor of chtin ov week c g eer rewlid v er te ten v is boven o s or d tejaa d rij v an h ien voor rs. Deze e erka alle s nsin gen. tuden-

8 Mare · 10 september 2015 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare. leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan. Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 33 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs: *Engels, Nederlands, 5havo. *Geschiedenis, Nederlands, Duits, brugklas vmbo. *Engels, 5havo. *Engels, Nederlands, 2atheneum. *Engels, 2vmbo. *Wiskunde, Nederlands, 2havo. *Wiskunde, brugklas. Duits, 3gymnasium. Nederlands, 3vmbo-t. Economie, 5vwo. Nederlands, Engels, brugklas vwo. Nederlands, Engels, wiskunde, 2havo. Natuurkunde, 3havo. Aardrijkskunde, NASK, 4vmbo-tl. Leiden-Zuid, 12 leerlingen basis-

onderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs: wiskunde, rekenen, 2 brugklassers vmbo. *Wiskunde A, 6vwo. *Huiswerkbegeleiding, 2vmbo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl. Vanaf medio september starten de creatieve cursussen bij het LAK in het Lipsiusgebouw! Tal van cursussen op het gebied van toneel, zang, dans, fotografie, schrijven en tekenen & schilderen. Studenten van de UL en HSL krijgen korting op de cursusprijs. Er is nog plek bij verschillende cursussen. Check ons hele aanbod en schrijf je in via www.lakcursussen.nl Op vrijdag 9 oktober houdt het Nederlands Studenten Kamerkoor (NSK) audities in Leiden voor alle studenten en pas afgestudeerden die van zingen houden. Meld je aan via www.nskk.nl!

GEZOCHT: bijlesgever scheikunde voor 6VWO. Graag contact opnemen met femke.vanleeuwen@gmail.com

Maretjes extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretjeextra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Zelfverdedigingslessen Ving Tsun KungFu en Jeet Kune Do, de vechtkunst ontwikkeld door Bruce Lee. Speciaal aanbod: ter kennismaking kan de hele maand september gratis worden getraind. Info: www.jfjkd.nl of info@jfjkd.nll

Academische Agenda Prof. dr. M. van Eck zal op vrijdag 11 september een oratie houden bij benoeming tot hoogleraar bij de faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen met als leeropdracht Cardio Vascular & Metabolic Therapeutics. Prof. dr. P.W.H.I. Parren zal op maandag 14 september een oratie houden bij benoeming tot hoogleraar bij de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Moleculaire Immunologie. Mw. E. Joyce hoopt op dinsdag 15 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Myocardial Mechanics Through the Spectrum of Cardiac Dysfunction’. Promotor is Prof.dr. J.J. Bax. Mw. J. Meijs hoopt op dinsdag 15 septem-

ber om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Systemic Sclerosis’. Promotor is Prof.dr. T.W.J. Huizinga. Mw. C. Hassan hoopt op woensdag 16 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘New Strategies In Identification & Quantification Of Minor Histocompatibility Antigens’. Promotoren zijn Prof.dr. J.H.F. Falkenburg en Prof.dr. F. Koning. Dhr. A. Charehbili hoopt op woensdag 16 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Optimizing preoperative systemic therapy for breast cancer’. Promotoren zijn Prof.dr. C.J.H. van de Velde en Prof.dr. J.W.R. Nortier.

Dhr. J.N.M. van den Eijnde hoopt op donderdag 17 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Het huis van ik’. Promotor is Prof.dr. T.M. Eliëns. Mw. R.K.E. Poortvliet hoopt op donderdag 17 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘New perspectives on cardiovascular risk prediction in old age’. Promotor is Prof.dr. J. Gussekloo. Mw. T.E. Madern hoopt op donderdag 17 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Op weg naar een schuldenvrij leven’. Promotor is Prof.dr. J.G. Kuijl.

2015 REGIO AWARD WINNAAR ZUID HOLLAND * Ouders beoordeelden het dagverblijf in een onafhankelijk onderzoek met een 9.2 (217 reviews)

Al 35 jaar hét kinderdagverblijf exclusief voor medewerkers en studenten van de Universiteit Leiden en aan de Universiteit gelieerde instellingen. Op loopafstand van station Leiden C.S. Open van 07.30 uur – 18.30 uur. Meer informatie www.dekattekop.nl tel. 071 517 6363 *reviewplatform Opiness.nl

Iedereen kan Parkinson krijgen

Steun baanbrekend onderzoek Ga naar www.parkinsonfonds.nl

De grootste financier van wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Parkinson.

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen. www.alzheimer-nederland.nl

Drink een lustrumbiertje met Anton Corbijn en André Kuipers Kom naar de Nacht van Kunst en Kennis op 19 september De Nacht van Kunst en Kennis is dit jaar extra feestelijk in het kader van het 88ste lustrum van de Universiteit Leiden • André Kuipers • Anton Corbijn • Biercollege en -proeverij met lustrumbier • Spoedcursus Mindfulness • Vrijheidslezingen met leidse wetenschappers over terrorisme, migratie, islam, vrijheid in de wetenschap

Photo credits Ruben van Vliet

Kijk voor het volledige programma en kaartjes op de website van de Nacht van Kunst en Kennis: www.nachtvankunstenkennis.nl Voor meer informatie over het lustrum, kijk op www.universiteitleiden.nl/lustrum

10 september 2015 · Mare

Wetenschap

Nicotine Mensen die stoppen met roken, worden bijna altijd dikker. Dat heeft verschillende oorzaken: roken vermindert de eetlust, maar het zorgt er ook voor dat je stofwisseling harder gaat. Dat laatste bleek tenminste uit laboratoriumproeven met muizen of proefpersonen: als je iemand neusspray met nicotine geeft, gaat hun energiegebruik in rust omhoog. Als je rokers vraagt om een dagje niet te roken, verbruiken ze minder calorieën dan op een dag met peuken, terwijl ze hetzelfde doen. Die onderzoekjes gebruikten echter erg lage aantallen proefpersonen. Bovendien is het nog maar de vraag of zo’n resultaat ook uitmaakt in de echte wereld. Dat doet het inderdaad, blijkt nu uit een artikel van Leidse epidemiologen in Metabolism. Zij bekeken een groep van bijna twaalfhonderd deelnemers aan een grote obesitas-studie. De rokers gebruiken gemiddeld zestig calorieën per dag meer. Dat is niet zo veel, ongeveer een half biertje; roken als afslankmiddel is dan ook sterk af te raden.

Cocaïne

Brandstof uit de schoorsteen Grote uitstoters vragen vaak: ‘Kan er iets met die CO2?’ Leidse chemici verbeterden een truc om koolstofdioxide om te zetten in nuttige stofjes. Dat is wellicht ooit handig om een overschot aan duurzaam opgewekte elektriciteit mee op te slaan. Schrijver Kees van Kooten hield ooit een pleidooi voor méér hondenpoep. ‘Zo’n drolletje, dat we eigenlijk als een kleine fabriek moeten zien, gaat kalmpjes zijn gang en zet via de chemiese weg de lucht om in Gras en Bloemen.’ In werkelijkheid is het precies andersom: het gras en de bloemen doen het werk. Zij verwerken een stofje in de lucht, koolstofdioxide, met slechts een beetje hulp van de poep. Nog geen twintigste procent van de atmosfeer bestaat uit koolstofdioxide, maar planten weten het eruit te vissen en er meer planten van te maken. Onze complete economie is op die truc gebaseerd: zonder planten geen eten. En geen fossiele brandstoffen. Nou hebben fossiele brandstoffen een paar nadelen. De voorraad is bijvoorbeeld niet oneindig groot, en bovendien ongelijk verdeeld over de wereld. Dat bleek een ernstig probleem in de jaren zeventig: Arabische landen draaiden toen de oliekraan dicht. De beurs kelderde omlaag, en Nederland voerde autoloze zondagen in. Er kwam ook meer belangstelling voor alternatieve energiebronnen. Windenergie, zonnepanelen – en

DOOR BART BRAUN

konden we die plantentruc misschien na-apen? Toen elektrochemicus prof.dr. Marc Koper en zijn promovenda Jing Shen wilden weten hoe en waarom er in hun proefopstelling precies methaan ontstond uit koolstofdioxide, stuitten ze dan ook op artikelen van iets na de oliecrisis. ‘Veel van wat we verzonnen hadden, bleek al gedaan’, glimlacht Koper. ‘In ons lichaam worden nitraat en nitriet afgebroken met zogeheten porphyrine-moleculen. Dat zijn ringvormige verbindingen, vaak met een metaalion in het midden. Hemoglobine, het spul dat bloed rood kleurt, bevat een porphyrine met ijzer erin.’ Die ringen reageren heel gemakkelijk met zuurstof (chemisch weergegeven met de letter O) – dat is wat hemoglobine in het lichaam doet. Kopers groep deed al onderzoek naar porphyrines die nitraat omzetten, en de hoogleraar vroeg zich af of er ook een versie denkbaar was die de O’tjes van CO2 af kon trekken. Maar dan niet met ijzer in het midden, maar het reactievere kobalt. Dat kon inderdaad: op hun grafietelektroden breekt CO2 af tot koolmonoxide (CO), en een gedeelte van die CO wordt zelfs omgezet in methaan, het spul waar het gasfornuis op brandt. ‘In dat onderzoek uit de jaren tachtig gebruikte men ook grafiet, en ook kobalt’, vertelt Koper. ‘Maar er ontstond veel waterstofgas als bijproduct, en er was niet veel begrip over hoe je de reac-

tie kon sturen, of over wat er op chemisch niveau achter stak. Dat we nu begrijpen hoe het werkt, is eigenlijk de belangrijkste conclusie.’ Hoe precies, is na te lezen in Shens publicatie in Nature Communications. Kort samengevat denken Koper en co dat er negatief geladen CO2radicalen ontstaan. ‘Die zijn heel instabiel, dus je kunt ze niet direct aantonen. Je kunt echter afleiden dat ze er moeten zijn, omdat de reactie afhankelijk is van de zuurgraad.’ In een heel zure oplossing ontstaat alleen waterstofgas, maar bij een hogere pH niet meer. ‘Door met de zuurgraad te spelen, kunnen we dus de reactie sturen’, aldus Koper. Heb je hier nou ook wat aan? Er moet eerst stroom door de opstelling voor er een beetje methaan uitkomt, per slot van rekening. Koper: ‘Er zijn mensen die zeggen dat koolmonoxide al goed zat is, als eindproduct. Je kan het in een grote fabriek mengen met waterstofgas, en er daar synthetische diesel van bouwen. Onze droom is om uit te komen bij methanol. Dat is namelijk vloeibaar, en veel van onze huidige energie-infrastructuur is afgestemd op vloeistoffen.’ De chemicus benadrukt dat het niet zoveel zin heeft om fossiele brandstoffen na te maken zolang je die nog gewoon uit de grond kan pompen. ‘Sowieso is deze reactie nu nog niet erg efficiënt, al kan dat nog veranderen. Je kan op deze manier echter wel energie opslaan.’ Windmolens, bijvoorbeeld, pro-

duceren alleen elektriciteit als het waait. Als een molen tijdens een flinke wind meer stroom genereert dan je verbruikt, heb je over. Je zou die stroom kunnen gebruiken om CO2 te splitsen, en het resultaat kan je dan later verbranden om elektriciteit op te wekken als het een keertje niet waait. Daarbij komt dan weer CO2 vrij, maar omdat je die er eerst al in had gestopt – je hebt het bijvoorbeeld opgevangen uit een schoorsteenpijp – is je brandstof vrijwel klimaatneutraal.

‘Vlak na de oliecrisis deed men ook al dit soort onderzoek. Maar nu begrijpen we de uitkomsten’ Koper benadrukt dat zijn vondst niet het klimaat gaat redden door koolstofdioxide weg te vangen. ‘Er komen wel eens mensen langs in mijn lab die werken bij grote uitstoters. Die willen weten wat is er precies mogelijk is, stel dat er ooit de politieke wil komt uitstoot echt aan te pakken. Kan er iets met die CO2?’ Maar tussen laboratorium en schoorsteen zitten een hoop praktische en economische bezwaren in de weg. Koper: ‘Als we minder CO2 in de atmosfeer willen, dan zullen we in de eerste plaats toch echt minder moeten uitstoten.’

Mensen die onder invloed zijn van cocaïne, zijn vaak niet zo leuk. Maar komt dat door de coke, of zijn gebruikers gewoon vervelende mensen? In het vakblad European Neuropsychopharmacology staat een Maastrichts onderzoek waaraan de Leidse psychologe Laura Steenbergen meewerkte. Vierentwintig snuivers kregen een portie coke of een placebo, en vervolgens een taakje waarbij ze gezichtsuitdrukkingen moesten herkennen. Voordat het zover was, keken de onderzoekers of de sociale vaardigheden van de proefpersonen enigszins normaal waren: dat bleek inderdaad zo te zijn. Onder invloed van cocaïne waren de proefpersonen slechter in het herkennen van negatieve gezichtsuitdrukkingen dan als ze een placebo hadden genomen. Vooral verdrietigheid viel moeilijker af te lezen. Nou nog eens overdoen met een wat grotere groep proefpersonen, concluderen de onderzoekers.

Ruimtediefstal Ver, ver in ons zonnestelsel, nog ver buiten de baan van Pluto, slingert het miniplaneetje Sedna in een enorme ellipsbaan rond. Een compleet rondje – een Sednajaar – duurt ongeveer anderhalf miljard aardse jaren. In 2012 ontdekten sterrenkundigen dat Sedna een zusje heeft, het bijna even grote 2012 VP113, dat ook al in een enorme ellips om de zon draait. Inmiddels blijkt er een hele familie van zulke dingen te bestaan, de zogeheten Sednitos. Maar waar komen ze vandaan? In een artikel dat ze opgestuurd heeft naar het astronomen-vakblad MNRAS beschrijft sterrenkundige Lucie Jílková samen met haar collega’s een computersimulatie die een mogelijke verklaring biedt. Wellicht dat onze zon de Sednitos heeft afgepakt van een andere ster die te dicht in de buurt kwam. In de Oortwolk zouden enkele honderden miniplaneetjes moeten zitten die ook ooit van die andere ster waren. Omgekeerd zou die passerende ster ook stenen uit ons zonnestelsel moeten hebben meegenomen. Waarschijnlijk is die ster inmiddels veranderd in een zogeheten witte dwerg, die ‘onze’ ruimterotsen niet vast kan houden omdat hij veel lichter is.

De miniplaneet Sedna is afkomstig van een andere ster, vermoeden Leidse sterrenkundigen.

10 Mare · 10 september 2015 English page

The bet that contributed to top-level science A Leiden professor unintentionally aided an important experiment in quantum mechanics

Artist’s impression of quantum entanglement. A Dutch experiment appears to have delivered the definitive proof this entanglement exists.

Leiden statistician Richard Gill aided an important Delft quantum experiment. “For fun, more or less.”

And why is the scientific world getting all excited about this? It doesn’t matter how far apart the two particles are.

The academic paper isn’t finished yet and the measurement data hasn’t been published yet either. Nevertheless, the news was too big to stay put. Scientists from Delft, Barcelona and Oxford made international headlines because they have done a Loophole Free Bell Test. The words “Nobel” and “Prize” have already been heard.

So? How does the other electron know it should be on the “down-spin” right at that moment?

BY BART BRAUN

What kind of a test, did you say? OK, let’s take step back. Physicists use quantum mechanics to describe the behaviour of minute particles, a system of mathematical comparisons that works extremely well: predictions have been correct to way beyond the decimal point and it has led to all sorts of neat applications, such as computers and lasers. The disadvantage is that the conclusions often feel counterintuitive to normal people. For example? Quantum particles can have what’s known as a superposition: they can be in two different states – or they are in two different places at the same time – as long as you’re not looking. Because if you take a measurement, the superposition suddenly collapses and the particle will end up in one of the states. Quantum particles can also be entangled: in that case, they belong to each other and so do their properties. If you measure one particle, the other particle loses its superposition and the properties it has in that event are also fixed. Electrons have a property called spin. If you measure the up-spin of one electron, the spin of an electron entangled with it will be a down-spin.

Are they somehow communicating with each other? The problem is that if such communication exists, it must have been faster than light in the Delft experiment – and Einstein says that’s not allowed. Mind you, Einstein was not a fan of quantum entanglement; he called it “spooky action at a distance.” I’m on holiday, I’m going through my suitcase and I see my left glove. I immediately know that the glove at home is my right glove, even though I’m miles from home. And Einstein thought that was spooky? No, that was precisely one of his arguments against quantum mechanics. Isn’t it more likely that there is a hidden variable – the glove factory, in this example – that would explain the shared measurement results? That brings us to Mr John Bell, of the eponymous Bell Test, who, back in the sixties, calculated that there was a maximum quantity of correlations between two particles that you can explain with that kind of hidden variable. That limit was probably exceeded in the Delft experiment. “Probably”? Let’s assume, for now, that the test set-up itself was correct – that’s something that peer review will go through with a fine comb. Depending on how you calculate it, the chances that the Delft researchers are wrong are either 2.5% or 3.9%.

Most scientists feel that anything below five percent is acceptable, but physicists tend to have much higher standards. ‘‘It’s borderline”, says Leiden statistician Professor Richard Gill, “but they have done it very carefully and even announced in advance which statistical method they would be using. They haven’t cheated with the statistics.” Why is Mare interviewing Gill rather than the authors? The researchers aren’t talking to the press: major academic journals don’t allow it until the paper is on their pages. However, the acknowledgement and the reference list mention Gill: the paper uses statistical methods he introduced. Gill adds: “About fifteen years ago, I made a bet with someone who claimed that his computer program could imitate a Bell test. I said it couldn’t and, as I wanted to win, I studied the underlying statistics, the martingale theory. The condition I set at the time for his experiment– and the one they used in Delft too – was randomising: you toss a coin to decide which measurements you do and which ones you don’t do, to eliminate the effects of memory and time. I published that theory in some rather obscure places but in recent years experimental groups have picked it up and improved it – which it needed. I just wanted to win a bet while they are hoping to make physics history.” Next week, Gill will be visiting the Delft lab. Wouldn’t he rather have been co-author? “I’m just happy I had something they could use. It was something I did for fun, more or less, and now it’s being incorporated into top-level science. So I’m not a co-author, but I am part of the larger scientific community that has accomplished this. And who knows what’s still to come? I think that,

with smarter statistics, you could get clearer results from the same measurements.” But if you’re looking for higher significance, shouldn’t you just keep measuring? That’s like asking an Olympic runner to get his socks on. “They work with highly sensitive equipment”, Gill explains. “The measurements can be disrupted if a lorry drives past or if someone trips over a cable in the lab – anything. And the longer they measure, the more noise those disruptions will cause. Delft has 245 measurements now: if it were easy to do more, believe me, they would have done it.” In other words: this work is difficult. And that’s also the reason why it’s taken decades to do this experiment. Loads of Bell tests have already been done, but there’s always been a way out, a loophole, for anyone who didn’t really want to accept quantum mechanics. Researchers would measure light particles, but not all the light particle that were released, so they couldn’t know whether the particles they were measuring were representative for all light particles. Or the two particles they wanted to measure were so close together they could, in theory, communicate. Or -But no such loopholes in Delft? In two Delft labs, with a distance of 1.3 kilometres between them, the scientists shot lasers at electrons in a diamond. Those electrons each emitted a light particle and those two light particles came together at a third location, where they became entangled – and consequently the electrons that emitted them did the same. Then the scientists performed measurements on them so quickly that the communication between the diamonds was impossible.

So, quantum mechanics are correct. But hadn’t that already been proved by all the predictions that were right, and all by those applications of quantum theory? This can mainly be regarded as physics’ finishing touch, but physicists love precision. Besides, there’s a great application for it: quantum encryption. You can use those entangled electrons to generate a series of numbers to scramble and unscramble a text. The sender and receiver both have the same series of ones and noughts, because the electrons were entangled, but no one else could possibly know that number. If a malicious hacker tries prematurely to get a glimpse of the key, the electrons will lose their superposition and you’ll know someone is up to no good. A quantum encryption code is, by definition, secure. Even if you received it from the malicious hacker himself. You can already buy this kind of quantum encryption: they can be produced in different ways. However, there’s a theoretical catch to it: that hacker could sell you a device that says, in huge letters: “WITH SUPER-REAL QUANTUMS!” but could give all his customers the same code of noughts and ones that he has already fed into it, so he can read everyone’s secrets. How can you prove that the device really does what the manufacturer says it will? Well, with a loophole-free Bell test. In 2011, the academic journal Science published an article about the race between various research groups to execute the test. “Suddenly, this test, which was originally a philosophical experiment, has a practical use with commercial rewards”, a Spanish researcher said at the time. Now we’ll have to wait and see whether those rewards will go to Delft.

10 september 2015 · Mare Cultuur

Agenda

FILM

Zoek de kikker Hortus kijkt onder water De hortus is deze maand omgedoopt tot AquaHortus. Langs een wandeltocht van twee kilometer staan vijfhonderd aquaria en terraria vol piranha’s en pijlgifkikkers. DOOR BART BRAUN Leuke stad hoor, Leiden. Juist omdat het zo klein is. Wel de grachtjes en Rembrandt, maar niet de toeristen. Wel de studenten, maar niet de voetbalsupporters. Die poppenhuizigheid zorgt er echter ook voor dat Leiden iets heel belangrijks mist: een dierentuin. Af en toe strijkt er in de hortus botanicus echter een tentoonstelling met levende dieren neer, en is Leiden heel even ietsje meer een echte stad. De laatste keer

was in 2011, toen het Delftse reptielenhuis Serpo langskwam tijdens een verbouwingstournee. Deze maand is het AquaHortus: een tentoonstelling van aquaria en terraria. Slangen en kameleons, piranha’s en pijlgifkikkers, maar ook subtiliteiten als een moerasaquarium met vissoorten uit Borneo, in theekleurig water. Het is de zeventiende AquaHortus, de eerste keer was in 1933. De Hortus organiseert het samen met de Leidse aquariumclub De Natuurvriend en ongeveer zeventig andere partijen en sponsoren. Dat betekent dat de Hortusbezoeker geconfronteerd wordt met een hoop lelijke

reclame voor terrariumbeno- digdheden, reptielenvoer en verenigingen. Aan de andere kant zorgt dat ervoor dat de toegangsprijs voor de botanische tuin hetzelfde blijft, ook al is er nu een stuk meer te zien. Tenminste, voor wie de moeite neemt om goed te kijken. In de tropische kassen staan vooral terraria met boomkikkers, en boomkikkers zijn klein. In een terrarium vol mos, korstmos en moskleurige planten zouden ook moskikkers moeten wonen. Pas na een tijdje kijken klikt er iets in de hersenen, en blijkt dat de beesten open en bloot op de wand zitten. De aquaria buiten zijn voor Nederlands water. De Leidse grachten bevatten meer dieren dan je zou verwachten: ruisvoorntjes, pos, karper. Felrode rivierkreeftjes buitelen over een opgedoken oude kassa. De palingen zitten in een goed afgesloten bak, nadat een van hen aan de wandel ging en werd opgegeten door een egel. In de zoutwateraquaria leven krabben, zeesterren en heremietkreeften, maar erg blij

zien ze er niet uit: de anemonen lijken wel verlept, en hier en daar ligt een beest met de pootjes omhoog. Het Nederlandse zoutwater komt beter tot zijn recht op de Noordzeefoto’s van de Hazerswoudse onderwaterfotograaf Cor Kuyvenhoven, in de kas met vleesetende planten. Wel zitten veel dieren op de foto’s verstrengeld in oude netten, scheepstouwen of andere troep die mensen achter hebben gelaten. Ghost fishing, heet dat: lang nadat de vissers weg zijn, gaan er nog steeds dieren dood aan de visserij. De Nederlandse stichting Duik de Noordzee Schoon probeert daar wat aan te doen door oude netten op te duiken, maar hun deel van de expositie staat om onduidelijke redenen drie kassen verderop. In totaal zijn er zo’n vijfhonderd bakken met planten en dieren te zien, langs een wandelroute van twee kilometer lang. Een dierentuin voor fijnproevers - maar dat is wel zo leuk als je toevallig fijnproever bent. AquaHortus Leiden 5-27 september 2015 Gratis voor studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden

KIJKHUIS Mia Madre dagelijks 19.00, do.+ za.+ ma.+ wo. 16.30 Seymour: An Introduction vr. zo. di. 16.30 Dheepan dagelijks 16.15 + 21.15 Amy dagelijks 18.45, do. vr. za. zo. ma.+ wo. 21.30 Deceptive Practice: The Mysteries and Mentors of Ricky Jay di. 21.15 TRIANON Vacation dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. 15.30, wo. 14.30 Irrational Man dagelijks 18.45, za. zo. 15.30 Straight Outta Compton dagelijks 21.30 Mr. Holmes za. zo. 13.00 Southpaw dagelijks 21.30 LIDO Hitman: Agent 47 dagelijks 18.45 The Visit dagelijks 21.30 The Maze Runner (Deel 1) wo. 19.00 The Maze Runner: The Scorch Trials 3D (Voorpremière) wo. 21.30 Spangas za. zo. 13.00, wo. 14.30 Sinister 2 do. vr. za. zo. ma. di. 18.45 Ricki And The Flash dagelijks 18.45, za. zo. 15.30 Mission: Impossible - Rogue Nation do. vr. za. zo. ma. + wo. 21.30 Sneak Preview di. 21.30 We Are Your Friends dagelijks 18.45 Man From U.N.C.L.E. do. vr. za. zo. ma. di. 21.30 Everest 3D (Voorpremière) wo. 21.30 Schone Handen 12 jr. dagelijks 18.45 + 21.30

MUZIEK

QBUS David Corley & Chris Brown Zo 13 september, 20.30, €10,GEBR. DE NOBEL Revert #1 met o.a. Gizmo en Dano Vr 11 september, 23.00, €12,50 Unfold ft. Mellow Motion, Patron, Bjonson & Klap Vr 11 september, 23.00, €7,50 Fuif (21+) Za 12 september, 23.00, €15,00 SUB071 Pleks-O-Dust met Paralympics, terk Water, e.a. Vr 11 september, 20.00, donatie

THEATER

THEATER IMPERIUM Dialogenfestival Za 12 september, 20.00, €10,-

DIVERSEN

STATIONSPLEIN Leiden Verwelkomt: inzameling welkomstpakketten voor vluchtelingen Za 12 september, 11.00-16.00 DIVERSE MONUMENTEN Open Monumentendagen Za 12 & zo 13 september UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Lezing gastschrijver Tom Lanoye Wo 16 september, 16.00, studenten gratis, via gastschrijver@hum.leidenuniv.nl HORTUS AquaHortus t/m 27 september, gratis met collegekaart MEELFABRIEK Tentoonstelling Global Imaginations t/m 4 oktober SIEBOLDHUIS Tentoonstelling: Shinkichi Tajiri: Universal Paradoxes t/m 29 november LAKENHAL Tentoonstelling Hendrik Valk t/m 29 november

Mare · 10 september 2015

Het Clubje

Column

Zesjesstudent

Vlnr: Jeffrey van Gelder, Sadik Eksi, Stefan van Belzen, Renate van Breugel en Anne Fleur van Luenen. Foto Marc de Haan

‘Hier konden we enkel van dromen’ Oprichters café ‘De Eeuwige Student’ en het bestuur van AEGEE-Leiden Jeffrey van Gelder (24, afgestudeerd psycholoog): ‘Ik kwam tijdens mijn studententijd regelmatig bij cafetaria Family om een patatje te halen, en kreeg een goede band met Sadik, de eigenaar.’ Sadik Eksi (35): ‘We hadden het er wel eens over om een café te beginnen dat zich vooral richt op studentenverenigingen zonder sociëteit.’ Van Gelder: ‘Het idee was er dus al, maar ik was nog druk met mijn studie psychologie. Na mijn afstuderen begon ik deze zomer met het zoeken naar een baan. Toen belde Sadik.’ Eksi: ‘We vormen een goed team. Ik heb ervaring in de horeca, Jeffrey heeft een groot netwerk en kennis van het studentenleven.’ Van Gelder: ‘Kroegen doen soms erg moeilijk tegen studenten. Verenigingen

moeten contracten tekenen, of er valt niet te onderhandelen over de prijs van het bier. Hier betalen ze geen zaalhuur, en slechts 1,50 euro voor een biertje, wijn, frisdrank of jenever.’ Anne Fleur van Luenen (19, taalwetenschap en bestuurslid van AEGEE-Leiden): ‘Op de plek waar we vroeger altijd borrelden was dat 2,25 euro. Dat tikt toch aan. Zonder ons in te lichten hadden ze ook ineens de prijzen verhoogd.’ Eksi: ‘Wij hanteren een kleinere marge, maar hopen dat er elke avond een groep studenten reserveert. Tot die tijd zijn we trouwens gewoon open. Het FSW zit om de hoek. Het zou leuk zijn als FSW-studenten hier na vieren nog even een biertje komen doen. En ook het Bio Science Park willen we hier graag hebben.’ Van Gelder: ‘Op 18 september geven

we een groot openingsfeest. Iedereen is welkom.’ Stefan van Belzen (23, geschiedenis en bestuurslid van AEGEE-Leiden): ‘Ik kende Jeffrey al, dus toen hij ons benaderde hebben we een proefborrel georganiseerd. Het was een soort informatieavond, waarbij alle leden konden komen kijken.’ Renate van Breugel (21, rechten en bestuurslid van AEGEE-Leiden): ‘Een mooie avond. We zijn tot half drie gebleven en het eindigde spontaan met live muziek van onze leden.’ Van Belzen: ‘Vorige week zijn we geinstalleerd als nieuw bestuur, en diezelfde avond werd ons eerste voorstel – om voortaan hier te borrelen en te feesten – meteen aangenomen.’ Van Luenen: ‘We hoorden de disputen zeggen: “Bier voor € 1,50 - dat laten

we ons niet door de neus boren.” Het blijven Nederlanders. Maar het is ook handig dat we de inrichting mogen aanpassen. Morgen hebben we een cocktail- en karaokeavond: dan gaan de stoelen en banken aan de kant.’ Eksi: ‘Natuurlijk mogen ze de boel versieren, we helpen zelfs.’ Van Gelder: ‘In een week tijd hebben we al zestig boekingen binnen, van twaalf verschillende verenigingen. De helft daarvan komt structureel terug, bijvoorbeeld elke week of twee keer per maand.’ Eksi: ‘Het loopt zó goed, dat we misschien wel willen uitbreiden naar Delft.’ Van Gelder: ‘Daar konden we een paar maanden geleden alleen nog maar van dromen.’ DOOR PETRA MEIJER

Beste eerstejaars, graag had ik het met jullie willen hebben over het nieuwe collegejaar en alle mogelijkheden die je kersverse studentenbestaan nog steeds biedt, ook nu je geen studiefinanciering meer krijgt (zuipen is mooi, vooral doen, net zoals bijlenen). Maar omdat steeds meer masteropleidingen alleen nog maar studenten toelaten met een zeven of hoger voor hun bachelor, zou ik je ook graag willen waarschuwen voor het te laat is: word geen zesjesstudent. En toegegeven, het plan om studenten die net aan hun bachelor hebben gehaald niet meer zomaar toegang te bieden tot alle masteropleidingen om het niveau op te kunnen schroeven, is helemaal niet zo slecht. De gemiddelde master is nu eenmaal zwaarder dan de meeste bachelors. Als je dus met een zes gemiddeld je bachelor hebt gehaald, zonder extra activiteiten, heb je ofwel te veel gefeest, of ben je naar alle waarschijnlijkheid niet slim genoeg voor een aansluitende master. Het niveauverschil zou je natuurlijk kunnen oplossen door de masters simpeler te maken. Maar aangezien een master het hoogste niveau van onderwijs zou moeten zijn dat je kunt volgen in Nederland, mag het ook best dusdanig ingewikkeld zijn dat niet zomaar iedereen het op zijn sloffen kan halen. Zo stelt een masterdiploma tenminste nog iets voor. Het is namelijk onzin dat, zoals Bussemaker het liefste zou zien, vrijwel iedereen in Nederland hoogopgeleid zou moeten zijn. Je hebt namelijk laag en gemiddeld opgeleide mensen nodig om hoogopgeleiden überhaupt te kunnen onderscheiden. Het is ook onzin om te denken dat iemand met een lagere opleiding minder zou zijn. Je kunt beter een timmerman zijn die goed is in wat hij doet en plezier heeft in zijn werk, dan een van de duizenden hbo-rechtenstudenten die met hakken over de sloot hun bachelor hebben gehaald. En wat nu als je geen zeven gemiddeld hebt gehaald omdat je een bestuursjaar hebt gedaan, vluchtelingen hebt opgevangen in je huis of je broertje hebt bijgestaan in zijn overgang van homo naar travestiet naar transgender? Je kunt dan een toelatingstest maken, of een motivatiebrief schrijven, zodat je alsnog aan de master van jouw keuze kunt beginnen. Maar daarmee laat je in ieder geval zien dat je deze master ook graag wilt volgen en bereid bent je ervoor in te zetten. In plaats van dat je je beroept op het recht om een master te volgen, om maar een master gedaan te hebben, en je aan te kunnen sluiten bij het leger van ‘hoogopgeleide’ zesjesstudenten die nauwelijks aan de bak kunnen komen. TIM MEIJER

Bandirah