Mare 30 (37) by Mare Online

22 mei 2014 37ste Jaargang • nr. 30

‘Er wordt hier veel gedroogneukt’ Pagina 15

Studente strijdt tegen anorexia. ‘Ik woog nog 47 kilo en mijn haar viel uit’

Pas op voor stemwijzers! ‘Laat je stem niet bepalen door een website’

Stadssafari: op zoek naar sporen van Leidse Nobelprijswinnaars

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 8 en 9

Dit, en nog duizend dingen Waarom veel twintigers zich vastklampen aan een bucketlist

Veel studenten zweren bij hun bucketlist: een afvinklijstje met dingen die ze absoluut nog moeten beleven. ‘Het idee is: je bent jong, vrij en bevoorrecht en moet daarom een fenomenaal leven leiden.’ DOOR PETRA MEIJER Kus een pinguïn, zwem met dolfijnen, word miljonair, scheer een kokosnoot. Duizenden mensen hebben hun toekomstplannen vastgelegd in een bucketlist, een lijst met dingen die ze gedaan willen hebben before they kick te bucket. Met andere woorden: voor ze de pijp uitgaan. De bucketlist-hype ontstond enkele jaren geleden na de Hollywoodesque huilfilm The Bucket List, waarin Morgen Freeman en Jack Nicholson, beiden getroffen door terminale kanker, besluiten om een lijst af te werken met alles wat ze altijd al hadden willen doen. Maar tegenwoordig zijn het vooral twintigers die nog aan de lijstjes vasthouden.

Dat lijkt een opvallend verschil: van bejaarden die oog in oog staan met de dood naar jongeren in de bloei van hun leven. ‘Toch zijn het vooral twintigers die stilstaan bij wat ze met hun leven willen doen. Na hun achttiende zijn ze onder het gezag van hun ouders uit, en na hun dertigste zijn ze gebonden aan een baan, een huis, vaste relaties en kinderen’, zegt mediator Aik Kramer, die samen met psycholoog Thijs Launspach het boek Quarterlife schreef. Kramer: ‘Het idee is: je woont in Nederland, en bent dus vrij en bevoorrecht en je moet daarom een fenomenaal leven leiden. En tussen je achttiende en dertigste moet het eigenlijk allemaal gaan gebeuren.’ En dat is nogal wat. Studenten ambiëren natuurlijk een afgeronde opleiding en een geweldige carrière. Maar tussendoor willen ze ook een marathon lopen, een boek schrijven, in een film spelen of er zelfs een regisseren, de Himalaya

beklimmen, skydiven, het Noorderlicht zien en op safari. Kramer: ‘De twintiger van nu wil het allemaal. Deze generatie groeit op met het idee dat ze uniek zijn en een geweldig leven moeten leven. Als dat niet meteen lukt, voelen ze zich snel een mislukkeling. Ergens na hun 25e komt de onvermijdelijke reality-check.’ Is dat een pleidooi voor een nietfenomenaal leven? Kramer: ‘Ambitie is juist heel goed. Je mag de lat best hoog leggen, maar niet op alle vlakken tegelijk. Wij zien vaak twee problemen: jongeren willen te veel of te weinig. Een bucketlist is een oplossing voor beiden. Wie er honderd moeilijke dingen op zet, ontdekt dat de verwachtingen te hoog gespannen waren . En wie te weinig doet, ziet hoe mooi het leven ook had kunnen zijn.’ Volgens student Klaas la Roi (23, Nederlands) is het belangrijk om makkelijke en moeilijke doelen

te combineren. ‘Je hoeft echt niet altijd naar de andere kant van de wereld. Iedereen weet wel iets, waar je door de alledaagse sleur gewoon niet aan toe komt.’ ‘Een bucketlist helpt je bij het concretiseren van de dingen die je graag wilt doen of bereiken’, zegt ook Yara van Langen (23, internationale betrekkingen en organisaties en Chinees). ‘Je denkt er beter over na.’ Myrthe Prins (22, journalistiek en nieuwe media) maakte een website waar ze over haar vorderingen schrijft. La Roi zette zijn lijst op de website bucketlist.org. ‘Daar kun je ook de doelen van anderen bekijken en ze zelfs overnemen als ze je aanspreken.’ Op de site wemelt het van de luchtballonnen, onderwaterfoto’s, vergezichten, en – vreemd genoeg – van koelkasten vol eieren met daarop grappig getekende gezichtjes. ‘Het is natuurlijk geweldig dat bucketlists mensen ertoe aan kunnen zetten om bijzondere dingen

te doen’, waarschuwt Kramer. ‘Maar we zien alleen hun successen. Op Facebook komen er elke dag foto’s voorbij van mensen die met haaien zwemmen of naar New York zijn geweest. Maar als je elke keer alleen de mooiste momenten uit iemands leven ziet, krijg je een soort inflatie van geluk.’ Zijn die jongeren niet gewoon te veel met zichzelf bezig? Kramer: ‘Dat wordt vaak gezegd, maar volgens mij is daar niets mis mee. Vroeger geloofden veel jongeren in God en de hemel, terwijl ze er tegenwoordig van overtuigd zijn dat er na de dood helemaal niets meer is. Ze worden eerder geconfronteerd met hun sterfelijkheid en willen alles uit het leven halen. Daarnaast heeft deze generatie meer mogelijkheden dan ooit. Ze moeten kiezen uit honderden verschillende studies, vakantiebestemmingen en manieren om hun vrije tijd te besteden. Een bucketlist kan helpen om een duidelijke focus te krijgen.’ > Zie ook pagina 10 en 11

Advertentie

Volgende week geen Mare

Politicologie eist 6,5 als gemiddelde

A LA CARTE DAGELIJKS VANAF 17.00 UUR

In verband met Hemelvaart verschijnt er volgende week geen Mare. Nummer 31 zal uitkomen op 5 juni. Mededelingen moeten 2 juni ter redactie zijn.

Bachelorstudenten die naar de master willen doorstromen moeten straks gemiddeld een 6,5 staan. Critici vinden die regel ‘raar’ en ‘onbegrijpelijk’.

AFSTUDEER ARRANGEMENT

Pagina 5

Lunch woens/zond vanaf 12.30 uur, menu’s vanaf € 19,50 Diner dagelijks vanaf 17.00 uur, menu’s vanaf € 27,50 *** Bubbel en amuse, menu en wijn, all-in € 39,50 p.p. ***

ASPERGE 10 DAAGSE

Bandirah Pagina 16

Bij mooi weer op ons parkterras t/m eind mei op reservering! 3-gangen aspergemenu € 27,50 p.p.

mare-prentenkabinet 140516.indd 1

Kloksteeg 25, LEIDEN (t.o Pieterskerk) 071-5126666 of www.prentenkabinet.nl

16-05-14 10:57

2 Mare · 22 mei 2014 Geen commentaar

Als muren konden spreken

Colofon

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Door Frank Provoost Benijd mij niet. Al eeuwen tors ik tradities met me mee. De loodzware lei- en bakstenen duwen op mijn schouders, om van die eikenhouten balken nog maar te zwijgen. Een enkele keer, als de boktorren hun kaken in het hout zetten en het vermalen tot zaagsel, lijkt het gewicht wat af te nemen. Maar het blijft zweten hier. Ik geef het me te doen. Honderden jaren ben ik bekrast en beklad. Ze zeggen dat ze ’s lands beste studenten hierheen halen, maar ik heb daar een vraag over. Want hoe kan het dat uitgerekend die studiebollen nadat ze zich met alle benodigde kennis hebben volgezogen (en met grachtladingen bier, als je het mij vraagt, want als ze tegen me aanleunen ruik ik altijd hun kegels) als ongeletterde vandalen op mij gaan lopen taggen? Toe maar, joh! Kalk me maar vol! Doe maar of je schorem bent! Laat het allerlaatste spoor dat je achterlaat op je alma mater, het lelijkste zijn! Het allerergste is dat ook ’s werelds slimste en moedigste koppen zich tot dat niveau laten verlagen. Albert Einstein, Winston Churchill, Erik Hazelhoff Roelfzema, Nelson Mandela, allemaal kregen ze een vers geslepen potlood in handen geduwd met een vlijmscherpe punt. Ga maar lekker krassen, veur de vrijheid. Je zult mij maar zijn. Want tussen die afgestudeerden zitten altijd weer grapjassen die verf en watervaste stiften naar binnen smokkelen. Oké, het prikt minder dan een potlood, dat dan weer wel. Maar het ziet er natuurlijk niet uit. En nu zeggen ze dus dat mijn einde nadert. Ik ga eraan. En ik moet hoognodig worden gered. Dat was althans de boodschap van een crowdfunding-campagne die vorige week is gestart om de gaten in mij te dichten. En, oh ironie, wie moet dat geld ophoesten? Uitgerekend het gajes dat mij heeft ondergekliederd. De bedelactie is namelijk alleen gericht op alumni. De vandaal betaalt. Het lijkt gerechtigheid, maar het is poppenkast. Want vanwaar opeens dat medelijden? Dat hele Academiegebouw dat ik dagelijks op mijn gestel voel drukken, is nog maar net voor miljoenen euro’s opgeknapt. Waarom hoorde ik toen niemand over mijn ‘afbrokkelende kalklagen’, ‘hol klinkende muren’ of ‘tochtkieren’? En weet u wat ik moet kosten? Zestienduizend euro, of om precies te zijn € 16.380! Excuseer mijn onbescheidenheid, maar begrijp ik het nu goed dat het voortbestaan van zo ongeveer het belangrijkste erfgoed van deze academie (totale omzet: 528 miljoen euro) wordt uitbesteed aan de liefdadige welwillendheid van degenen die allang zijn vertrokken? Echt? Moeten zij die lousy hondenfooi lappen? En komen onze notabelen die doodleuk verklaren dat ‘de universiteit enkel geld mag uitgeven aan onderzoek en onderwijs’ daar nog mee weg ook? Werkelijk? Vergeeft u mijn betweterigheid, maar ik sta hier al een tijdje en zie wel eens wat. Nog niet zo lang geleden flopte een prestigieus project om mij en het complete Academiegebouw via rendabele obligaties te verpanden aan rijke beleggers die zo ook nog een belastingvoordeeltje konden binnenharken. Was dat dan wél onderzoek en onderwijs? Don’t believe the hype, mensen. Ik ken de gevreesde gierigheid van Hollandse alumni. En ik vind het prachtig dat de universiteit het crowdfunden

heeft ontdekt. Maar mag het alstublieft zonder valse sentimenten en niet over mijn rug, herstel: muren? Aangezien mijn hondenfooi al bijna binnen is, heb ik een belangrijke mededeling. Ik heb besloten iedere vorm van restauratie te weigeren. Ik voel me namelijk nog kiplekker en kan tegen een krasje. Aan mijn lijf geen polonaise. Via deze weg wil ik iedereen van harte uitnodigen een betere bestemming voor dat geld (tip: onderwijs en onderzoek!) op mijn buik te komen krabbelen. Bij voorkeur met een stomp potlood.

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Column

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Masha Rademakers (stagiaire) rademakersmasha@gmail.com Medewerkers

Emma Anbeek van der Meijden • Talitha Dehaene • Tim Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

De afgrond is diep en nooit ver weg Tokyo, waar ik een half jaartje voor mijn promotie zit, is fantastisch. Vooral omdat het je de mogelijkheid geeft helemaal opnieuw te beginnen. En dan blijkt dat ik hier een compleet ander soort vrienden maak dan in Nederland. Talia bijvoorbeeld, een bloedmooie wervelstorm die besloot mij op sleeptouw te nemen in haar, zelfs voor Japanse begrippen, betrekkelijk vreemde wereldje. Talia is typisch iemand waarbij ik mij ongelooflijk op mijn gemak voel, terwijl ik tegelijkertijd het vermoeden niet van mij kan afschudden dat ik op het randje van een afgrond balanceer. Talia’s afgrond welteverstaan, die behoorlijk diep en nooit ver weg is. Zo had ze bedacht dat we in een documentaire zouden acteren. Over de ontstaansgeschiedenis van het merk Kikkoman. Gewoon, omdat het kan. Per taxi worden we naar een buitenwijk van Tokyo gebracht, waar de regisseur, een aantal assistenten en een tweetal Japanse acteurs al bezig zijn de camera en belichting neer te zetten. De filmset bestaat uit een nagebouwd Amerikaans dorpje (ca. 1850). Dolgelukkig fladdert Talia door het decor en samen dansen we in het nep-kapelletje. Vervolgens worden we teruggeroepen om onze rol te vervullen als dorpsbewoners. Racistische dorpsbewoners, die zich tegen de komst van de Kikkoman-Japanners verzetten. Blijkbaar hadden ze enige moeite om in de jaren vijftig van de vorige eeuw een sojasausfabriek van de grond te krijgen. Dat het Amerika van 1850 bepaald niet lijkt op het Amerika van 1950 is compleet irrelevant voor de Japanse televisie. De Japanners zijn gekleed in compleet driedelig pak en met historisch verantwoorde bolhoed, ik in T-shirt en een spijkerbroek en Talia met een petje dat faliekant faalt om haar felblauwe haar te verbergen. De witte huid van haar armen, onderbroken door een onaflatende stroom van littekens, contrasteert met de mijne. De sleutelscène is gelijk ook de mooiste illustratie van hoe bizar de hele dag was. Een vergadering, waar de Kikkoman-vertegenwoordigers al onze twijfels zouden

wegnemen en wij geheel overtuigd en met Amerikaans enthousiasme de sojasausfabriek in ons dorpje zouden verwelkomen. Maar natuurlijk niet voordat we flink over de zeik gingen. Talia hamerde op het feit dat we geen idee hebben wat voor ingrediënten er eigenlijk in die verraderlijke sojasaus zitten en riep nog wat willekeurigs over onze kinderen. Als echte Nederlander sloeg ik met gebalde vuist op tafel en klaagde luidkeels over het feit dat de juiste vergunningen nog niet waren verleend. Toen de Kikkoman-mensen eindelijk hun weerwoord mochten doen stamelden ze in gebroken Engels dat het hen echt heel erg speet, maar dat ze, nogmaals duizendmaal excuus, geen idee hadden wat het woord ‘permit’ betekende. Een van hen leek oprecht elk moment in huilen te kunnen uitbarsten. De regisseur besloot dat Talia’s bezorgde ‘oh no baby, don’t worry, we were only acting, we’re not really angry’ perfect was om te illustreren hoe wij van ons racisme bekeerd waren en de sojasausfabriek in onze boezem hadden gesloten. Voor ons volgende uitje neemt Talia me mee naar Department H, Tokyo’s meest legendarische underground fetisjclub. Ze treedt daar zelf ook op. Aan het begin van haar act staat ze in een witte trouwjurk op het podium. Dan opent ze een kist vol met haken, messen en naalden en begint, terwijl ze in steeds verdere staat van trance raakt, haar gezicht te bewerken. Heel esthetisch verantwoord, bezweert ze me, het contrast tussen de witte jurk, bloed en de bloemetjes achter haar oren. Over de rest van de avond mag ik nog niets weten. Ze wil het nog een verrassing laten. Ik trek Talia naar me toe voor een knuffel. Meer voor mezelf dan voor haar. Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

22 mei 2014 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Anorexia? Dat overkomt mij nooit

Mediageil

Studente schrijft boek over haar eetstoornis

Studente kunstgeschiedenis Robin Tolenaar: ‘Ik at bijna niets.’ Foto Taco van der Eb

Toen Robin Tolenaar (18) ontdekte dat ze anorexia had, begon ze met schrijven. In Strijd schetst de studente kunstgeschiedenis haar gevecht tegen het lijnen. ‘Het is belachelijk dat we de dunheid van modellen nastreven’ Door Masha Rademakers ‘Shit, dacht ik vroeger na het eten van een zak chips. Nu weeg ik vast vijf kilo meer! Het rare is, je hebt je eigen gedachten, en een soort tweede stemmetje daarnaast dat jou eigenlijk ziek wil hebben. In het begin wilde ik ge-

woon één of twee afvallen, omdat ik vond dat ik teveel snoepte. Maar dat afvallen ging zo snel en makkelijk. ‘Ik werd steeds onzekerder, en toen ik in korte tijd twee opmerkingen over mijn, toen nog gezonde, gewicht kreeg, was ik vastbesloten door te gaan met lijnen. En daarin sloeg ik door. Alleen tijdens de lunch en het avondeten at ik wat, omdat er dan mensen om mij heen waren. Verder at ik bijna niets. Tot in het perfectionistische hield ik bij wat ik allemaal at. Ik telde alle calorieën. ‘Toch dacht ik nog lange tijd dat er niets aan de hand was. Anorexia zou mij nooit overkomen, zei ik al-

tijd. Tot mijn moeder mijn haar aan het invlechten was, en opeens twee losse strengen in haar handen had. Ik woog 47 kilo bij een lengte van 1.66 meter. En nu begonnen dus ook mijn haren uit te vallen. Mijn moeder vroeg of het wel goed met ging. Toen heb ik alles opgebiecht. ‘Na overleg met mijn moeder en een psycholoog ben ik begonnen aan groepstherapie. Dat was helemaal niets voor mij. Het leek alsof de therapeuten ervan uitgingen dat elk meisje met een eetstoornis hetzelfde denkt. ‘Toen ik mezelf als doel had gesteld die week een Twix te eten, werd

dat zelfs afgeraden. Dat zou te snel zijn. Ook mocht ik van de therapeuten niet aan mijn examenjaar van het vwo beginnen, wat me boos maakte. De meisjes uit de therapiegroep wisselden ook nog eens tips uit over de beste light-producten. Ik had het idee dat het mij allemaal niet ging helpen. Ik wilde liever gewoon verder gaan met leven, in plaats van elkaar verder depressief te maken in zo’n praatgroep. ‘Met behulp van familie en vrienden kwam ik binnen een paar maanden weer op beter gewicht. Het is heel moeilijk om de controle op eten los te laten. Je staat voor de spiegel en ziet altijd wel iets aan je lichaam dat niet bevalt. Ik heb nog steeds bevestiging nodig. Hoewel ik het nu heerlijk vind om weer af en toe chocola en chips te eten, ga ik na het snoepen mezelf soms wegen. Dan pas geloof ik dat ik niet ben aangekomen. ‘Twee maanden geleden ben ik op kamers gegaan. Nu ik op mezelf woon, moet ik opletten dat ik niet terugval in mijn oude patronen. Als je voor jezelf kookt is het veel makkelijker om het eten een keer over te slaan. Dat mag ik niet toelaten. ‘Mensen die nog strijden tegen anorexia wil ik de tip meegeven om hulp te accepteren. Dat is de eerste stap naar genezing. Het is belachelijk dat we met zijn allen de dunheid van modellen nastreven. De nadruk ligt zo op diëten. Ik ben bang dat meisjes hierdoor enorm beïnvloed worden, terwijl dat niet nodig is. ‘De dag dat ik had ontdekt dat ik anorexia had, ben ik meteen begonnen met schrijven. Het gaf me rust. Het gaat nu echt veel beter met mij. Ik heb veel meer energie. De goede reacties op mijn boek geven me kracht om door te gaan.’ Robin Tolenaar, Strijd, Boekscout.nl, €16,15

Frutti di Mare

Sokken doden zombies

‘Communicatie is noodzakelijk, maar je weet niet of de persoon aan de andere kant van de lijn nog steeds een mens is.’ Foto Arthur Koppejan ‘Waar zijn de zombies? Ik zie nergens zombies.’ Een groepje van tien studenten met groene bandjes om de bovenarm speurt de omgeving af. Over een paar minuten begint de tweede missie van Humans vs Zombies, dat elk jaar door spelletjesvereniging Duivelsei wordt georganiseerd. In dertig minuten moeten de humans twee commissieleden bij elkaar brenDoor Petra Meijer

gen. Een van hen staat bij het FSW, de ander voor de Pelikaanhof. Ondertussen liggen hongerige zombies op de loer, op zoek naar hersens. De telefoon gaat en dan wordt duidelijk waarom de zombies niet aanwezig zijn. ‘Ah, we hebben een probleempje. We staan hier met tien mensen en nul zombies, maar bij de Pelikaanhof zijn er twee mensen en vijf zombies. Mis-

schien hadden jullie van tevoren moeten afspreken hoe jullie je over de locaties zouden verdelen’, zegt Olivier Ladage (25, geschiedenis), de voorzitter van de Apocalypcie die de week organiseert. De studenten kijken elkaar even beteuterd aan, maar heffen dan hun sokkenflails en gaan strijdlustig op pad. ‘We kunnen de zombies stunnen door ze met sokken te raken’, vertelt Liz Lieverse. ‘Dan mogen ze een paar minuten lang niemand bijten. En we mogen nerfguns gebruiken, een soort supersoakers die schuimpijltjes schieten.’ Een viertal studenten besluit vooruit te lopen, om commissielid Joris van den Hurk (20, biomedische wetenschappen) beter te kunnen te beschermen. Ze rennen naar de Breestraat. Als ze even vaart minderen om op adem te komen, vraagt een toerist: ‘What’s in the sock?’ ‘Another sock’, antwoordt Vincent van Bergen (23). De toerist kijkt bedenkelijk naar de in elkaar gepropte sokken. ‘Why?’ ‘To kill zombies’, roept Van Bergen, terwijl hij weer begint te rennen. Als de studenten bij de Pelikaanhof aankomen, blijkt commissielid Roelof van der Heijden (21, wiskunde en informatica) inderdaad omsingeld. Het kleine groepje Humans dat wel naar de Pelikaanhof was gekomen, kan ze met moeite op afstand houden. Onder begeleiding van een grote

groep Humans vertrekt Van der Heijden nu richting Van den Hurk. De zombies – te herkennen aan de rode bandana’s – moeten wel op afstand blijven. Ondertussen proberen de studenten de andere groep te bellen. Van der Heijden: ‘Communicatie is noodzakelijk, maar je weet niet of de persoon aan de andere kant van de lijn nog steeds een mens is. Misschien is hij een paar minuten eerder geïnfecteerd.’ ‘Nu zijn de Humans nog in het voordeel. Maar er komen steeds meer zombies bij’, vertelt Laurien Detmar (20, biomedische wetenschappen). Van der Heijden: ‘En na de missies gaat het spel gewoon door. Vorig jaar heb ik niet thuis geslapen, en deed ik boodschappen in een andere supermarkt: dit spel maakt je gek.’ Detmar: ‘Ik woonde vorig jaar in huis met een zombie. Als ik iets uit de koelkast wilde pakken moest ik hem eerst met een sok slaan, om vervolgens een kookwekker te zetten. Zo wist ik hoe lang de keuken veilig was.’ Als Van den Hurk en Van der Heijden bijna herenigd zijn, vallen de zombies nog een keer aan. Van Bergen gooit een sok, een zombie duikt naar zijn benen. Beiden vallen hard op de grond, en de commissieleden weten niet wie er eerder was. Vandaag heeft iedereen zijn brein behouden.

Franklin Delano Roosevelt (18821945) trok Amerika uit de crisis en gidste het land door de Tweede Wereldoorlog. De Leidse amerikanist Sara Polak gaat met een Fulbright-beurs aan Yale de beeldvorming van FDR onderzoeken. Is over FDR niet alles al geschreven? ‘Ik ben zeker niet van plan om een werk toe te voegen aan die al hele lange en volle boekenplank over het leven van deze president. Het gaat mij er om waarom juist hij zo’n icoon werd. Wat deed hij anders dan historische figuren die wel in de vergetelheid zijn geraakt? ‘Hij blijft in Amerika en daarbuiten de aandacht trekken. Nieuwe beelden van Roosevelt in zijn rolstoel (hij was door polio verlamd, red.) haalden het Achtuurjournaal. Deze week was overal een net ontdekt filmpje te zien waarop hij met de nodige ondersteuning een heel klein stukje lijkt te lopen. Je zou zeggen: “Who cares?” Maar het wordt wereldwijd juist enorm opgeblazen.’ Hoe komt dat? ‘Hij was eigenlijk best mediageil. Hij zette heel zorgvuldig een imago neer. Voordat hij president werd, was het Witte Huis-correspondentschap best saai. Maar Roosevelt gaf ‘s ochtends en ’s avonds een persconferentie, waarin hij altijd wel een aardige anekdote vertelde, desnoods over over zijn hond Fala. Ook in zijn radiopraatjes koos hij voor een persoonlijke benadering. Dat maakte het intiem. Hij vroeg luisteraars ook brieven te sturen met suggesties en kritiek en kreeg bergen post, wel honderd keer zoveel als zijn voorgangers. Veel Amerikanen zagen hem als vader of als oudere broer. Hij was ook de eerste president die lachte op foto’s. Nu is het volkomen normaal, maar toen gebeurde dat niet.’ Gold hij toen, net zoals nu als ‘de moedige president in een rolstoel’? ‘Juist niet. Hij wilde er niet in gefotografeerd worden en maakte daar afspraken over met de pers. En dat werkte. Fotografen gingen zelfs voor collega’s staan die toch een foto van hem in zijn rolstoel wilde maken. In de film Pearl Harbor uit 2001 staat hij er zogenaamd met veel moeite uit op om zijn doorzettingsvermogen te tonen. Dat is een historisch incorrecte en volstrekt belachelijke scène. Ook befaamde citaten als “The only thing we have to fear is fear itself” worden nu onterecht gekoppeld aan zijn handicap. Juist zijn fysieke beperkingen maakte hem tot een goede president, is dan het idee. Onzin.’ Het lijkt wel of hij nooit wat fout heeft gedaan. Was hij zo onfeilbaar? ‘Uiteraard niet. Hij ging vreemd. Zijn bekendste maîtresse was de oud-secretaresse van zijn vrouw Eleanor. Daar werd niet over geschreven, al moet gezegd dat journalisten toen nooit schreven over privézaken. ‘Onder zijn presidentschap zijn alle Amerikaanse Japanners in kampen geïnterneerd, wat overigens niet gebeurde met Duitse Amerikanen. Het is natuurlijk zeer ernstig dat een hele groep mensen zomaar vastgezet wordt. Dat is een onderbelicht hoofdstuk. ‘Ook was er destijds zeker ook kritiek op The New Deal: zijn economische en sociale beleid. Maar daar hoor je niet veel meer over. Het is inmiddels een president van iedereen geworden. Zelfs veel Republikeinen waarderen hem.’ VB

4 Mare · 22 mei 2014 Nieuws

Energiezuinigste huis Hooigracht 36 is gisteren uitgeroepen tot energiezuinigste studentenhuis van Leiden. Afgelopen winter bespaarden de bewoners 46 procent op gas en elektriciteit. Studentenhuisvester DUWO organiseerde afgelopen winter voor de tweede keer de Student Energy Race. Gemiddeld bespaarden de tien huizen die met elkaar de strijd aangingen 39 procent. Nu werkte de zachte winter natuurlijk goed mee, maar na correctie is de besparing nog altijd 33 procent. Per student kwam dat neer op gemiddeld 164 euro. Volgens Wilbert Bots van DUWO hebben de deelnemers niet echt voor ludieke oplossingen gekozen: ‘Minder lang douchen en de verwarming niet onnodig aanlaten helpt al een hoop. De bewoners van Rapenburg 120-122, die met 45 procent tweede werden, hadden voorheen permanent hun telefoonlader in het stopcontact. Dat doen ze nu niet meer.’ De winnaars kregen een energiezuinige koelkast en omdat het verschil erg klein was, kregen de bewoners van Rapenburg 120-122 een vaartocht door de grachten. Bots: ‘Of het beklijft weten we nog niet. De deelnemers van vorig jaar zijn wel wat energiezuiniger gebleven, maar niet op het niveau van de wedstrijd.’

Leidse anglicist KNAW-lid Wetenschapskoepel KNAW heeft afgelopen week zeventien nieuwe leden gekozen, waaronder Ingrid Tieken-Boon van Ostade. Zij is in Leiden hoogleraar sociohistorische taalkunde van het Engels. Ook leidt ze het NWO-project Bridging the Unbridgeable: linguists, prescriptivists and the general public. De KNAW heeft zo’n vijfhonderd leden, waaronder verschillende Leidse wetenschappers. Tieken-Boon van Ostade sluit zich bij die laatste sectie aan. Lidmaatschap geldt voor het leven en om daarvoor in aanmerking te komen moet je voorgedragen worden. Op 8 september worden de nieuwe leden geïnstalleerd.

Sterrenkundefonds Om jong talent in de astronomie te stimuleren, heeft hoogleraar moleculaire astrofysica Ewine van Dishoeck samen met haar man, hoogleraar theoretische astronomie Tim de Zeeuw, een nieuw fonds opgericht. Uit het fonds wordt elk jaar de De Zeeuw-Van Dishoeck Afstudeerprijs voor Sterrenkunde toegekend. De schrijver van de beste Nederlandse masterscriptie over sterrenkunde krijgt 3000 euro en een oorkonde. In november zal de prijs voor het eerst worden uitgereikt.

Caraïben-onderzoek Historicus Gert Oostindie ontvangt een NWO beurs van 750.000 euro voor zijn onderzoek. Daarmee gaat hij de invloed van bestuurlijke hervormingen en migraties op de politiek en identiteiten op de Caribisch-Nederlandse eilanden in kaart brengen. Daarnaast stelt de beurs hem in staat om twee postdocs en een PhD student aan te nemen. Zij zullen zich gaan verdiepen in de sociale geschiedenis van de Kleine Antillen, en zich onder andere richten op migratieprocessen, bestuurlijke processen en de manier waarop de Nederlandse interventies de beeldvorming over Nederland beïnvloeden.

Netwerkgeld voor boekhistoricus De Leidse boekhistoricus Adriaan van der Weel heeft samen met onderzoekers van Noorse en Franse universiteiten een COST Action toegekend gekregen. Dat is een Europese subsidie voor netwerken van verschillende nationale onderzoeksprojecten. Het project van Van der Weel heet E-READ: Evolution of Reading in the Age of Digitization. Hij werkt daarvoor samen met een psycholoog, een cognitief neurowetenschapper en een specialist op het gebied van lezen voor verschillende doeleinden en van verschillende communicatiemiddelen.

Onvrede over Lipsius ‘Opvallend dat de indeling en transparantie slecht scoren’ Er heerst behoorlijk wat ontevredenheid onder medewerkers van geesteswetenschappen over de faculteitsgebouwen. Dat blijkt uit een enquête ter voorbereiding op het project Toekomst WSD-complex, dat in januari van start is gegaan. Door Marleen van Wesel Er hangen al een tijdje nieuwbouw- of renovatieplannen in de lucht en daarom is er veel achterstallig onderhoud. Deze zomer worden er afspraken gemaakt over de financiën. Daarna volgt er een jaar om de plannen uit te werken en te ontwerpen. De uiteindelijke bouw zal op z’n vroegst in 2016 van start gaan. ‘Wanneer met

het oog op de financiële haalbaarheid van nieuwbouw zou worden gekozen voor verbouwing in plaats van sloop, dan zouden de verbouwingen, en met name die van het Lipsius, Noord en Zuid, zeer rigoureus moeten zijn om de kwaliteit van de werkomgeving en de voorzieningen op te vijzelen tot een acceptabel niveau’, is te lezen in de enquête-evaluatie. Het Lipsius, en de gebouwen Noord (De Vrieshof) en Zuid (Van Wijkplaats en Van Eyckhof) aan weerszijden van de Universiteitsbibliotheek scoren namelijk laag. Vooral Zuid wordt slecht beoordeeld. Het Lipsius scoort op de meeste punten niet veel beter, maar de bereikbaarheid (90%), de openingstijden (92%) en het aantal ontmoetingsplekken (63%) com-

penseren dat een beetje. Het rapport noemt het opvallend dat de indeling (26%), de vindbaarheid en de transparantie (43%) van het Lipsius zeer slecht scoren, net als de uitstraling (14%) en de representativiteit (20%). Het Huizinga, het gebouw van geschiedenis, wordt toegankelijk gevonden (90%). Collega’s in andere ruimten zijn goed vindbaar (71%) en de werkplekken zijn divers (52%). De uitstraling (38%) en het onderhoud (37%) kunnen wel beter. Het Arsenaal tenslotte, van Japanstudies, Koreastudies en Chinastudies, scoort het best. Dit is het enige gebouw waarvan al vaststaat dat het niet gesloopt wordt. Comfort (43%), communicatie- (62%) en concentratiemogelijkheden (34%) kunnen er nog wel flink verbeterd worden, maar de architectuur en

uitstraling (86%) van deze voormalige Doelenkazerne uit 1818 worden gewaardeerd. Bij alle gebouwen worden de sanitaire voorzieningen slecht beoordeeld (27% gemiddeld), evenals het internationale karakter van de complexen (21%). 48 Omwonenden, die ook een enquête invulden, zijn overwegend tevreden met het contact met de universiteit en de aanwezigheid van studenten. Geluidsoverlast en ook hinder van foutgeparkeerde fietsen worden wel genoemd, maar volgens de meesten hoort dat nu eenmaal bij de locatie. 19 buren zijn wel ontevreden over de architectuur en uitstraling. Ook studenten zijn begin deze maand geënquêteerd. De resultaten daarvan zijn nog niet bekend.

Onveilige seks wordt duur betaald Rondseksende studenten gaan voortaan betalen voor een vervolgtest als zij positief getest zijn op chlamydia. De GGD is niet meer verplicht aanvullende soatests te doen. Een condoomloze one-night stand kan zo nog een duur grapje worden. Na een positieve chlamydiatest worden namelijk te weinig andere soa’s gevonden en er moet bezuinigd worden, dat schrijft staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid in een brief aan de Tweede Kamer. Daarom worden vervolg testen voortaan niet meer vergoed. Dit is echter niet de enige maatregel die staatssecretaris Van Rijn aankondigt. Voor personen met wisselende seksuele contacten zijn de tests in de toekomst niet meer gratis. Zij vielen eerst onder de zogenaamde risicogroepen, maar werden van die lijst geschrapt omdat er relatief weinig soa’s gevonden werden. Onder risicogroepen vallen nu nog homoseksuelen, prostituees, en jongeren jonger dan 25 jaar. Slachtoffers van verkrachting of seksueel geweld worden hier na instelling van de nieuwe regels aan toegevoegd. Zij kunnen zich gratis en anoniem laten testen. De PvdA is kritisch en vindt dat de test voor iedereen laagdrempelig en toegan-

kelijk moet zijn.‘Anders werkt de preventie niet,’ aldus PvdA-Kamerlid Agnes Wolbert.

Universiteit lijkt meer eerstejaars te trekken Tot nu toe hebben 5981 aspirantstudenten zich aangemeld voor een bacheloropleiding aan de Universiteit Leiden. Dat blijkt uit de meest recente cijfers van Studielink. Van hen hebben 4689 studenten zich voor het eerst aangemeld voor een studie in het Wetenschappelijk Onderwijs. De getallen betreffen gewogen cijfers. Studiekiezers mogen zich voor vier studies tegelijk aanmelden, daar is in dit geval voor gecorrigeerd. Vorig jaar hadden 4541 studenten zich in de 21ste week aangemeld. De studenten melden zich dit jaar eerder aan vanwege de wettelijke deadline van 1 mei, die werd ingesteld

om universiteiten voldoende tijd te geven om ‘matchingsactiviteiten’ te organiseren. Om een verkeerde studiekeuze te voorkomen, wordt gekeken of de studenten met juiste verwachtingen aan hun studie beginnen. Wie zich voor 1 mei heeft aangemeld en meedoet aan een studiekeuzecheck, kan niet worden afgewezen. Dat bleek voor veel studenten genoeg reden om zich dit jaar eerder aan te melden. De aanmeldcijfers zijn overigens geen definitieve inschrijfcijfers. Er kunnen nog altijd aanmeldingen bijkomen of worden ingetrokken. De uiteindelijke inschrijfcijfers worden in het najaar bekend gemaakt. PM

Ook Soa Aids Nederland reageert: ‘In het ergste geval zien mensen helemaal af van een soa-test.’

Dit maakt het risico op verdere verspreiding alleen maar groter, vreest de organisatie. MR

Negen Vidi’s naar Leidenaren Negen onderzoekers aan de Universiteit Leiden hebben een Vidi-beurs toegekend gekregen. Pedagoge Lenneke Alink gaat daarmee onderzoek doen naar het effect van chaos in het gezin op kindermishandeling. Taalwetenschapper Alwin Kloekhorst onderzoekt het uiteenvallen van de Indo-Europese moedertaal. Daniël Pijnappels richt zich bij het LUMC op hartritmestoornissen. Medisch microbioloog Wiep Klaas Smits onderzoekt hoe ziekteverwekkende bacteriën hun DNA kopiëren. Scheikundige Grégory Schneider wil de chemische ordening van eiwitten lezen

met behulp van grafeen. Parasitoloog Hermelijn Smits bekijkt hoe wormen als middel tegen astma ingezet kunnen worden. Louise van der Weerd van de afdeling Radiologie & Humane Genetica analyseert het proces van eiwitophopingen in de hersenvaten. Ecotoxicoloog Martina Vijver onderzoekt de risico’s van de verwerking van nanodeeltjes in allerlei producten en Lenny Taelman onderzoekt wiskundige motieven. Subsidieverstrekker NWO had in totaal 88 van deze beurzen voor gevestigde onderzoekers te verdelen. Vorig jaar gingen er 13 van de 86 naar Leiden. MVW

22 mei 2014 · Mare 5 Nieuws

Politicologie eist 6,5 voor toelating master ‘Anders ontstaat een afvoerputje voor zwak presterende bachelorstudenten’ Leidse bachelorstudenten politicologie moeten vanaf het collegejaar 2015-16 minstens een 6,5 staan om toegelaten te worden tot de master van hun eigen opleiding. Het is de bedoeling dat het een jaar later een 7 wordt. Door Vincent Bongers Studenten in de universiteitsraad en de faculteitsraad Sociale Wetenschappen vinden het beleid ‘onbegrijpelijk’ en ‘raar’. De opleiding vindt dat zij zich slechts aanpast aan wat internationaal gangbaar is. ‘Ik vind het idioot dat je met een zes niet de master kunt doen in Leiden’, zegt Sebastiaan de Groot, derdejaars student politieke wetenschappen en BeP-lid van de faculteitsraad. ‘Daarnaast krijgen alle studenten die zich aanmelden voor de master er mee te maken. Dus als je bijvoorbeeld twee jaar geleden aan de bachelor begon,

word je nu ineens geconfronteerd met toegangseisen. Dat kun je niet maken.’ ‘Deze toelatingseis bevreemdt mij ten zeerste’, zei Pieter Krol van studentenpartij CSL maandag tijdens de universiteitsraadsvergadering. ‘Ik begrijp niet waarom de opleiding hiermee komt. Als een student hoger dan een 5,5 moet halen om een master te mogen doen dan is er blijkbaar iets mis met de kwaliteit van de bachelor. De Groot: ‘De opleiding zegt eigenlijk dat een zes een onvoldoende is. Maak dan de bachelor wat zwaarder. Van studenten wordt door werkgevers meer verwacht dan alleen goede cijfers halen, bijvoorbeeld het doen van bestuurstaken. Als je er nu veel bij doet, bestaat de kans dat je cijfer daalt. De actieve student wordt gestraft.’ ‘We gaan per september 2015 inderdaad selecteren voor wat vroeger de doorstroommaster was’, zegt universitair hoofddocent en opleidingsdirecteur Oda van Cranenburgh. ‘De Wet Kwaliteit in Verscheidenheid

schaft de doorstroommaster af. Bachelor en master zijn twee heel verschillende opleidingen wat betreft eindtermen en vaardigheden. Selecteren voor een master is internationaal gangbaar. En Nederland trekt langzaam bij. ‘Politicologie heeft een Engelstalige master. We selecteren al jaren studenten die van buiten Leiden komen. We eisen van hen onder andere een gemiddelde van een 7. Doe je dat niet dan wordt de master een afvoerputje voor zwak presterende bachelorstudenten die elders niet aan de bak komen. Wij willen het beleid voor Leidse studenten gelijk trekken met dat voor studenten van buiten deze universiteit. ‘We kijken overigens alleen naar cijfers behaald na de propedeuse. Maar dat zijn niet de enige criteria: studietempo, cv en motivatie zijn ook belangrijk. Onze ervaring is dat studenten die de bachelor halen met een zesje niet noodzakelijkerwijs gekwa-

lificeerd zijn om een masteropleiding af te ronden. Het gaat maar om een kleine groep en dat zijn vaak precies de probleemgevallen in de master. Met een 7 leggen we de lat niet heel erg hoog. Een derde van onze masterstudenten komen al jaren van buiten Leiden en voldoen al aan die eis.’ Van Cranenburgh stelt dat politicologie-bachelors de tijd krijgen om in te spelen op de veranderingen. ‘We kiezen voor een gefaseerde invoering. Studenten hebben meer dan een jaar om zo nodig hun gemiddelde op te krikken. Eerst een 6,5 in 2015-16 en dan een collegejaar later een 7. Ook ligt het voor 2016-17 nog niet vast. Dan kunnen de OERen nog herzien worden. We gaan ook zeker kijken of oprekking van het overgangsjaar nodig is.’ In de universiteitsraad werd ook de zorg uitgesproken dat afgewezen bachelorstudenten nergens meer terecht kunnen. Volgens Van Cranenburgh valt dat

wel mee. In de lande is er veel aanbod en de toelatingseisen verschillen. De Universiteit Twente neemt bijvoorbeeld alle bachelors politicologie aan. Hun master is echter Nederlandstalig.’ Het college reageerde tijdens de universiteitsraad op het beleid van politicologie. ‘We zien het als een pilot,’ zei vicerectormagnificus Simone Buitendijk. ‘Het is de eerste keer dat we zoiets doen. Selectie alleen op basis van een cijfer is niet de bedoeling. We gaan hier dan ook nog eens zorgvuldig naar kijken. De bachelor en master zijn gescheiden opleidingen. Nu moet duidelijk worden of selectie wenselijk en haalbaar is.’ De Groot vindt het vreemd dat ‘studenten als proefkonijnen in een stuntpilot worden gebruikt. En studenten die niet voldoen aan de eisen moeten dan maar oprotten naar een andere opleiding. Die master met minder strenge eisen wordt dan juist het afvoerputje. Dat is best cru.’

Lagere opkomst van studenten Een vijfde van de studenten en een derde van het personeel stemt voor UR.

Vorig weekend organiseerde de Haagse Studenten Roeivereniging Pelargos een roeiwedstrijd op een heel bijzondere locatie: deelnemers legden een afstand van 200 meter af in de Haagse Hofvijver. Ook de Leidse Roeivereniging Asopos was van de partij. De inschrijfkosten zijn volledig gedoneerd aan het WNF. Foto Taco van der Eb

‘Gebruik altijd een stickie’ De universiteit gaat beter communiceren over de ontwikkelingen rond de haperende ICT. Dat bleek tijdens de universiteitsraad maandag. Volgens het college gaat het de goede kant op met het netwerk maar vicecollegevoorzitter Willem te Beest waarschuwde dat de nodige verbeteringen die nu doorgevoerd worden, voor wat problemen kunnen zorgen. ‘We hebben een paar grote stappen gezet de afgelopen periode,’ zei Te Beest tijdens de raadsvergadering. ‘Het ISSC heeft een directeur operaties toegevoegd aan het managementteam en de uitrol van Nieuwe Universitaire werkplekdienstverlening (NUWD) bij de bèta’s gaat helemaal niet zo slecht. Als het goed is gaat in uiterlijk november het laatste instituut over. Dan moet het beheer wel deugen want hoe meer instituten je er aan hangt, hoe belangrijker dat wordt. Het is geen rocket science maar het moet wel heel zorgvuldig gebeuren. Dus eerst goed testen, is

nodig.’ Verbeteringen brengen soms problemen met zich mee, aldus Te Beest. ‘De komende tijd voert het ISSC twee dingen door waar gebruikers mogelijk last van krijgen. Lokale e-maildata wordt verplaatst naar een andere omgeving. Het gaat dan om die befaamde PST-bestanden, genoemd in een mail die naar alle werknemers is gestuurd. Alleen een klein groepje gebruikers weet wat voor bestanden dat zijn. Maar ze zorgden in ieder geval voor enorme vertraging op het netwerk. ‘Verder worden een aantal directories in de profielen van gebruikers veranderd. Want de huidige situatie zorgt op bepaalde momenten voor geweldig veel extra onnodig netwerkverkeer. We volgen de ontwikkelingen rond deze twee zaken op de voet.’ Gwen Wolters van personeelspartij Universitair Belang: ‘Communicatie is nu heel belangrijk. We zouden dan graag vaker een update krijgen van wat er gebeurt. En dan

niet in termen van PST-bestanden in je archive of zoiets dergelijks. Dat komt niet binnen. Dus graag meer en vooral ook heldere communicatie.’ Te Beest: ‘De nieuwe directeur operaties gaat de communicatie verzorgen. Die kan verstandige dingen zeggen over ICT zonder dat je denkt: “Waar heeft hij het over?” Ook bekijkt de afdeling communicatie alle mails die worden verstuurd naar de medewerkers.’ Pieter Krol van studentenpartij CSL: ‘Problemen zijn er nog steeds. Ik was mijn masterscriptie kwijt. Dat was tamelijk vervelend. Er kon wel iets terug getoverd worden maar niet alles. En ik hoor om mij heen meer van dit soort verhalen. Is de helpdesk van het ISSC een beetje in staat om de problemen op te vangen?’ ‘Dat zou in ieder geval wel zo moeten zijn’, reageerde Te Beest. ‘Ik heb overigens een goeie tip: al sinds ik computers gebruik, stop ik er een stickie in. Ik zet echt alles wat ik doe op een USB-stick.’ VB

21,50 procent van de studenten en 33,10 procent van de personeelsleden brachten vorige week hun stem uit voor de universiteitsraad. Voor de faculteitsraden, waarvoor vorige week ook gestemd werd, liepen de percentages uiteen van 15,33 bij archeologie tot 29,52 bij de Campus Den Haag. De uitslag volgt op dinsdag 27 mei. Vorig jaar stemde 23,34 procent van de studenten voor de universiteitsraad. Bij de personeelsleden, die eens in de twee jaar mogen stemmen, was dat in 2012 30,19 procent. Ook andere universiteiten

hielden de afgelopen tijd raadsverkiezingen. De studentenopkomst voor de universiteitsraad van de Rijksuniversiteit Groningen bedroeg bijvoorbeeld 30,87 procent en die van de Universiteit van Tilburg 49,1. Zo’n opkomst had Leiden voor het laatst in 1982; ruim vijftig procent. Daarna zette de daling in. In 1997 werden de bevoegdheden van de raad beperkt en stemde nog 24 procent. De laatste paar jaar ligt het percentage onder Leidse studenten rond de twintig, net als bij de Universiteit van Amsterdam, waar deze week vlak voor de sluiting 20,9 procent had gestemd. In Utrecht en Maastricht zijn de verkiezingen nog bezig. MVW

Promoveren loont alleen voor vrouwen Hoeveel levert promoveren je financieel op? Het Centraal Planbureau rekende het na. De vraag of je zou moeten promoveren is een moeilijke, en hangt sterk af van je ambities, vakgebied en persoonlijkheid. De vraag of je dat, puur financieel gezien, zou moeten doen lijkt eenvoudiger te beantwoorden, want salarissen kun je meten. Tijdens het promotietraject is het inkomen relatief laag, maar als je daarna meer gaat verdienen, compenseert dat misschien. In het buitenland hebben ze dat al eens nagerekend: in Engeland levert promoveren netto een beetje meer op, en in Duitsland netto flink meer. Het Centraal Planbureau heeft het ook uitgerekend voor Nederland; hun rapport verscheen afgelopen maandag. Heel kort samengevat: de eerste twintig jaar maakt het niks uit, maar over de loop van een hele carrière zou het zes tot negen procent moeten schelen, afhankelijk van hoe je precies rekent. Tenmin-

ste: aannemende dat er verder geen verschil in talenten of vaardigheden zit tussen masterstudenten die gaan promoveren en hun jaargenoten die het bedrijfsleven in gaan. Zes procent over je levensinkomen, da’s best veel. Er zit echter een addertje onder het gras, en dat komt tevoorschijn als je de cijfers voor mannen en vrouwen opsplitst. Voor mannen is het nettoresultaat negatief, en voor vrouwen positief. Met name bij promovendi in de rechten maakt dat uit: de jongens scoren veertien procent lager, terwijl de promoverende meisjes juist veertien procent hoger scoorden dan hun geslachtsgenoten die geen proefschrift gingen schrijven. Dat verschil lijkt vooral te ontstaan doordat in Nederland veel vrouwen parttime werken. Vrouwen met een doctorstitel draaien meer uren dan vrouwen met een mastersbul. Voor vrouwen die toch al de ambitie en mogelijkheid hebben om fulltime te werken, biedt promoveren dus ook geen financieel voordeel. BB

6 Mare · 22 mei 2014 Achtergrond

Hallo? Hier Radio Kootwijk! Over? Op excursie naar een bijna buitenaards zendstation

Gebouw A van Radio Kootwijk. Foto Anne Seghers

Van de eerste telefoonverbinding met Nederlands-Indië tot videoclips van Nick & Simon: Studium Generale ging op excursie naar de monumentale gebouwen van Radio Kootwijk. ‘Hallo Bandoeng! Hallo Bandoeng! Hoort u mij?’ De woorden van koninginmoeder Emma wisten Bandoeng in 1929 zowaar te bereiken en daarmee had Nederland eindelijk een eigen telefoonverbinding met Nederlands-Indië. Na een lezing eerder dit jaar nam Studium Generale afgelopen week een groep trouwe bezoekers mee op excursie naar de Veluwe, waar de monumentale gebouwen van Radio Kootwijk staan. Dat zendstation maakte indertijd de verbinding met de overzeese gebieden mogelijk. ‘Het is een haast buitenaardse plek’, kondigt de buschauffeur van tevoren al aan. Na een flauwe bocht doemt Gebouw A op aan het einde van de Radioweg. Het kolossale betonnen art deco-gevaarte staat middenin de uitgestrekte heide waarop wanDoor Marleen van Wesel

delaars, fietsers en soms ook reeën, edelherten en everzwijnen voorbij trekken. ‘De architect had een Egyptische sfinx voor ogen, maar in de volksmond werd het “de kathedraal”’, vertelt René de Graaff, die er in opdracht van Staatsbosbeheer bezoekers rondleidt. ‘Vanaf de legendarische woorden “Hallo Bandoeng!” konden Nederlanders via de ether bellen met hun zoons die twaalfduizend kilometer verderop werkten. Bellen kon overigens alleen vanuit de vier grote steden en zo’n radiotelefoongesprek van drie minuten koste dertig gulden.’ Ter vergelijking: een gemiddeld weekloon was 25 gulden. Al eerder, rond 1900, was er contact met Nederlands-Indië door elektrische telegrafie. Er liepen kabels via Siberië en Shanghai, over de zeebodem naar Indonesië. Nederland was daarvoor wel afhankelijk van andere landen. De Graaff: ‘Dat bleek des te meer toen Engeland tijdens de Eerste Wereldoorlog kabels kapot trok, om de communicatie van Duitsland te dwarsbomen. Nederland was vanaf toen verstoken van rechtstreeks contact met de koloniën. Om dat weer op gang te brengen besloot men direct na de

Het interieur van de zogeheten schakelzaal, in 1924.

oorlog een eigen zendstation voor de lange golf te bouwen.’ Het zandverstuivingsgebied bij Kootwijk was een logische locatie. ‘Het was dunbevolkt en bovendien was het terrein al eigendom van de staat.’ Er werd een klein dorpje naast gebouwd, eveneens Radio Kootwijk genaamd, met dienstwoningen voor werknemers en een pension voor ongehuwde ambtenaren. Architect Jules Luthmann werd aangetrokken voor het ontwerp van het hoofdgebouw, dat niet alleen imposant, maar vooral ook functioneel moest zijn. ‘Het moest een van de eerste Nederlandse gebouwen van gewapend beton worden. Een houten gebouw zou in brand vliegen zodra de spijkers en beugels te heet werden.’ Ook de grote rechthoekige vijver voor de centrale ingang draagt niet alleen bij aan de allure: dit was tevens het koelwaterbassin. Vanaf de toren zijn onder de waterlelies de koelleidingen nog te zien. ‘Ook hier heeft de architect de art deco-stijl toegepast’, vertelt De Graaf nadat hij de groep mee naar de entreehal heeft genomen. De groene muren ogen statig en authentiek, maar hij wijst op de scheef hangende deuren. ‘De afgelopen jaren woonden hier antikrakers. Die beschouwden het iets te veel als hun eigen huis.’ Radio Kootwijk ging officieel in gebruik in 1923, voor morsetelegrafieverkeer. De P&T, later PTT, liet voor de langegolfverbinding een machinezender van het Duitse bedrijf Telefunken installeren. Verbindingen met andere verre oorden lieten niet lang op zich wachten. Voor de radiotelefonische verbinding die koningin-moeder Emma een paar jaar later opende, werd in de gebouwen C, D en E al gebruik gemaakt van de korte golf. Met snelle technische ontwikkelingen was bij de bouw al rekening gehouden. De Graaff: ‘De reusachtige machinezaal in Gebouw A bevond zich niet voor niets op één hoog. Een verdieping lager kon je gemak-

kelijk de bedrading vervangen. De laatste koperen leidingen zijn trouwens met het vertrek van de antikraakbewoners verdwenen.’ Vlak naast Gebouw A, op de heide, staat tegenwoordig een moderne gsm-zendmast. Het zendstation zelf is leeggehaald. Alleen de originele patronen van groene en witte tegels kronkelen nog over de vloer van de machinezaal en helemaal bovenin hangt op de balustrade de kraanrails die loodzware machines door de hal manoeuvreerde. ‘Soms komt die nog van pas’, vertelt De Graaff. ‘Het pand is al eens verhuurd aan Hollywood, als FBI-gebouw in de film Mindhunters (2004). Sindsdien zijn de zaalmuren groen, helaas.’ Radio Kootwijk vormde de afgelopen jaren ook het decor voor videoclips van Bløf en Nick & Simon, een Mega Mindy-film en de Nederlandse speelfilms Quantum Zeno en Ver van familie. Soms worden er evenementen georganiseerd, zoals de Landschapstriënnale van 2011. Daar kent Studium Generale-medewerkster Anne Sehgers de gebouwen van. ‘Het leek me razend interessant voor een lezing en bovendien een prachtige plek om uiteindelijk heen te gaan. Het is een heel indrukwekkende plek. Bizar, dat ook.’ Collega Tilman Grunewald zette deze eerste Studium Generale-excursie vervolgens op poten. Wilde plannen met de leegstaande zendgebouwen liepen de afgelopen jaren op niets uit, omdat ondernemers op te veel beperkingen stuitten. Een eindeloze stroom auto’s is bijvoorbeeld niet toegelaten en de natuur moet gekoesterd worden. Voor een euro ging het terrein in 2009 naar de oorspronkelijke eigenaar, Staatsbosbeheer, die kleinere evenementen, congressen en ook rondleidingen door de lege ruimtes faciliteert. ‘Al in 1936 bedachten de Duitsers zich dat als het tot een oorlog zou komen, dat dan de langegolfzender van Radio Kootwijk goed van pas

zou komen voor het contact met de eigen U-boten. Op dag één stonden ze hier dus al’, vervolgt De Graaff de Studium Generale-rondleiding. ‘In 1941 vonden de Britten voor hun kust een verlaten en beschadigde Duitse duikboot, de U-110. Binnen troffen ze explosieven aan, die niet waren afgegaan, én een Enigmamachine. Niet dat de Britten daar veel mee konden, maar met behulp van een Poolse kapitein die naar Engeland was gevlucht, konden ze alsnog Radio Kootwijk afluisteren. Voor de zekerheid voerden ze nog wel schijnaanvallen uit.’ Dat de bombardementen altijd net mis waren, wekte blijkbaar geen argwaan, want pas in 1945 vertrokken de Duitsers. ‘Overigens niet voor ze de machines opgeblazen hadden en de masten hadden afgebroken. Een lieten ze nog expres op Gebouw A vallen, maar ook daarbij kwam het gewapend beton van pas.’ Het robuuste bouwwerk stond nog altijd fier overeind en de PTT maakte na de bevrijding een nieuwe start met twee nieuwe masten. In 1966 werd de eerste daarvan neergehaald, de tweede in 1980. Ook in de tweede helft van de twintigste eeuw volgden technische ontwikkelingen elkaar snel op en de kortegolfzender werd ingehaald door satellietverbindingen en trans-Atlantische kabelnetwerken. Wel boden de gebouwen nog plaats aan wetenschappelijk onderzoek en pas eind 1998 werden de allerlaatste signalen via Radio Kootwijk verstuurd. Tot die tijd fungeerde het nog als zendstation voor Scheveningen Radio, dat 94 jaar lang schepen in nood over de hele wereld via morse verbond met hulpdiensten en ook telefoonverkeer en telegrammen tussen zee en wal verzorgde. Ook Scheveningen Radio week op oudejaarsdag 1998 voor de satelliet. Na dit allerlaatste bericht verdween Radio Kootwijk dan echt uit de lucht: ‘Wij wensen U en de bemanning voor de laatste maal een goede vaart en tevens een voorspoedig nieuwjaar.’

22 mei 2014 · Mare 7 Wetenschap

Stemwijzer bij stemwijzers Waarom je je stem niet kunt uitbesteden aan een website Digitale stemhulpen zijn niet meer weg te denken uit Nederland, en ook in het buitenland duiken ze steeds vaker op. Toch vallen er best wat kritische kanttekeningen bij te zetten, aldus filosoof Thomas Fossen. Door Bart Braun En? Al gestemd van-

daag? Als u bent gaan stemmen, of van plan bent dat nog te gaan doen, is de kans groot dat u zich daarbij hebt laten adviseren door een digitale stemhulp. Op sites als Stemwijzer.nl en Kieskompas.nl kan iedereen reageren op zo’n dertig stellingen. Daar rolt dan een lijstje uit van de partijen met wie u het het minst oneens bent (Stemwijzer), of een tweedimensionaal ‘politiek landschap’, met uw positie en die van de partijen erin (Kieskompas). Zulke digitale stemhulpen zijn populair: voor Tweede Kamerverkiezingen vullen elke keer meer dan vier miljoen mensen de Stemwijzer in. In 2012 zelfs 4,85 miljoen: meer dan 38 procent van het electoraat. Het gaat hier niet alleen om een wat uitgebreidere variant op de Facebookquiz waarmee u kunt bepalen welke Disneyprinses u bent. De stemhulpen lijken een klein maar significant effect te hebben op de opkomst en zelfs op de keuze. Tenminste: als u eigenlijk al van plan was om op een partij te stemmen, en die partij rolt eruit, dan is de kans vervolgens ietsje groter dat u ook echt op die partij stemt, volgens onderzoek van onder meer Kieskompas-bedenker André Krouwel.

Ook in het buitenland zet men steeds vaker de Voting Advice Applications in, en daarmee zijn ze officieel onderwerp geworden van politicologisch onderzoek. Dat richt zich vooral op de vragen of stemwijzers invloed hebben en zo ja, hoeveel dan. Als ze daadwerkelijk invloed hebben – en het lijkt erop van wel – is de volgende vraag of de methodologie van die sites wel deugt. Dat is niet iets triviaals. Sociaal wetenschappers krijgen er al vroeg ingetimmerd dat de manier waarop je een vraag stelt, de antwoorden beïnvloedt. De stelling ‘Europa moet stoppen met subsidie aan verliesmakende boerenbedrijven’ gaat over hetzelfde geld als de stelling ‘Voor onze voedselvoorziening zijn landbouwsubsidies noodzakelijk’. Toch zullen de uitslagen bij die stellingen niet elkaars spiegelbeeld zijn, want de menselijke perceptie is kneedbaar. Mogen alle partijen meedoen, of alleen de grotere partijen? Ook maakt de samenstelling van de vragenlijst nogal uit: als er twee vragen over het milieu gaan in plaats van één, maakt dat de kans dat een groene partij hoog scoort een stuk hoger. Dat is nog niet eens alles, betoogt filosoof Thomas Fossen in het politicologie-vakblad Electoral Studies. Samen met zijn Utrechtse collega Joel Anderson wijst hij een aantal onuitgesproken maar wel discutabele aannames aan die aan de stemhulpen ten grondslag liggen. ‘De makers zouden explicieter kunnen zijn over de omstreden politieke veronderstellingen en keuzes die verbonden zijn aan de manier

waarop ze de stemhulp inrichten’, stelt Fossen. ‘Bijvoorbeeld: hoe selecteer je de onderwerpen? Ik denk niet dat daar een puur objectief antwoord op is. De onderwerpkeuze geeft iets aan over hoe belangrijk het onderwerp is. Als partijen het er nauwelijks over hebben, moet je er dan minder aandacht aan besteden? Bij deze verkiezingen duiken er ook vragen op over kwesties waar het Europees Parlement niets over te zeggen heeft, zoals de vraag of Nederland uit de euro moet stappen. Moeten de vragen alleen gaan over kwesties waar het EP over gaat? Of moet je juist een bredere opvatting hebben door te zeggen dat het stemadvies gaat over alles waar partijen iets over vinden? D66 en de ChristenUnie scoren bijvoorbeeld vaak dicht bij elkaar, terwijl dat voor veel mensen die erop stemmen wezenlijk verschillende partijen zijn. Die verschillen draaien echter om aspecten van de politiek die niet belicht worden in zo’n vragenlijst.’ ‘Meestal gaan de vragen echter over concrete beleidsvoorstellen. Die stemtools berusten op de veronderstelling dat de burger stemt vanwege goede redenen over zulke voorstellen. Er is echter een reden dat we dat soort beslissingen uitbesteden aan volksvertegenwoordigers: dan hoeven wij niet zelf alle dossierkennis op te bouwen.’ De veronderstelling is blijkbaar dat de kiezer een verzameling aan opvattingen heeft, en dat de volksvertegenwoordiging daar een weerspiegeling van moet zijn. Fossen: ‘Dat is anders dan verte-

genwoordigers die je mandaat geeft om een voorkeur te geven. Hebben ze een bepaalde autonomie? Je kunt je ook afvragen of die voorkeuren wel de grond moeten zijn voor beleid. Je kan ook zeggen dat het belangrijk is om die voorkeuren onderwerp te maken van deliberatie. Het beleid draait dan niet om het gegeven dat de kiezers bepaalde voorkeuren hebben, maar om de vraag welke voorkeuren de beste of meest verstandige zijn. Bij een andere aanname van waar een stemhulp voor is, of waar verkiezingen voor zijn, zou een stemhulp er wel eens heel anders uit kunnen zien. Bijvoorbeeld door interactieve aspecten in te bouwen om het herzien van die voorkeuren te faciliteren.’ Toch voorzien de digitale stemhulpen duidelijk in een behoefte. Hoewel Fossen en zijn collega’s de problematiek eromheen proberen aan te kaarten – zowel via de landelijke media als via direct contact met de makers van Stemwijzer en Kieskompas – benadrukt hij dat hij niet tegen zulke adviesapplicaties is. ‘Niemand denkt dat het mogelijk is om elke overweging mee te nemen. Dat hoeft ook niet; een van de doelen is juist om politiek toegankelijk te maken voor mensen die daar minder geïnteresseerd in zijn. Als je er tweehonderd vragen in stopt, haakt iedereen af. Het is wel cruciaal om niet de suggestie te wekken dat je je beoordelingsvermogen zomaar uit kunt besteden aan een website, puur omdat daar experts bij betrokken zijn. Er is niks mis met stemhulpen, zo lang je ze maar niet te serieus neemt.’

MERS De longziekte MERS (Middle Eastern Respiratory Virus) is sinds 2012 ontdekt en heeft enkele honderden besmettingen veroorzaakt. In Nederland zijn nu twee mensen geïnfecteerd met het virus. Er besmettelijk is het dus niet, maar àls je het krijgt, heb je ook echt een probleem. Tot nu toe is grofweg één op de drie patiënten overleden, en een medicijn bestaat er niet. Dat gaat er voorlopig niet komen ook, want het ontwikkelen van nieuwe pillen kost honderden miljoenen en jaren tijd. Het zou dus wel handig zijn als je de infectie kon behandelen met al bestaande middelen, want dan hoef je ze alleen maar goedgekeurd te krijgen voor een nieuwe toepassing. Onderzoekers uit Leiden, Leuven en Rotterdam bestookten daarom kweekjes van met MERS geïnfecteerde cellen met 348 verschillende medicijnen in de hoop dat iets wat doet. Vier daarvan pakken daadwerkelijk het virus aan zonder de cellen zelf al te hard te beschadigen, laten de samenwerkende onderzoekers zien in Antimicrobial Agents and Chemotherapy. Of de medicijnen ook zo werken in proefdieren, laat staan patiënten, is nog niet uitgezocht. Met twee van de vier – malariaremmer chloroquine en antipsychoticum chlorpromazine – gaan ze verder.

Poep en schubben In de jaren vijftig tijdens het droogleggen van de Flevopolder, vonden archeologen resten van wat nu de Swifterbantcultuur is gaan heten, naar het dorpje dat daar inmiddels is aangelegd. Zo’n vierduizend jaar voor Christus woonden daar mensen die archeologische sporen nalieten. In het Journal of Archeological Science beschrijven vier archeologen, waaronder Leidenaar Hans Huisman, een studie naar beerputresten uit proto-Swifterbant. Relatief nieuw is dat ze dat deden door de eeuwenoude poep in een CTscanner te leggen. Dan blijk je allerlei klein grut te vinden dat je misloopt als je alleen zeeft. Er zitten heel veel botjes in van zoetwatervis, en sporen van brand, al is onduidelijk of ergens de fik in stond of dat de Swifterbantcultuur graag vissen klaarmaakte door ze in as te garen. De belangrijkste conclusie is echter dat je met die micro-CT echt meer informatie vindt: schubjes en botjes waarmee je de soort vis kan bepalen, bijvoorbeeld.

Zwangerschapsvirus

Europarlementariër Hans van Baalen (VVD), na afloop van het lijsttrekkersdebat voor de Europese verkiezingen, maandag aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. ‘Er is niks mis met stemwijzers’, aldus de Leidse filosoof Thomas Fossen. ‘Als ze maar niet te serieus neemt.’ Foto Hollandse Hoogte

Wie tijdens de zwangerschap voor het eerst in haar leven in aanraking komt met het Cytomegalovirus (CMV), kan het overdragen op de baby. De kans daarop is per zwangerschap niet zo groot, maar voor heel Nederland gaat het om zo’n duizend baby’s per jaar. Die lopen vervolgens een verhoogde kans op problemen, bijvoorbeeld waterhoofdjes. In het Nederlandse beval- en babysysteem ligt er vrij veel verantwoordelijkheid bij de verloskundigen. Weten die genoeg over CMV? In het vakblaadje Midwifery staat een Nederlands-Canadees onderzoek naar die vraag, waar ook LUMC’er Judith Manniën aan meewerkte. De auteurs ondervroegen 330 verloskundigen. Samengevat: het kan beter. Slechts een achtste van de ondervragen kon alle symptomen noemen, en ook over de besmettingsroutes bestond onduidelijkheid. 41 procent van de verloskundigen gaf aan hun cliëntes geen informatie over CMV te geven, met name omdat ze daar zelf te weinig van af weten. Wat meer voorlichting voor de beroepsgroep is nodig, concluderen de onderzoekers.

Mare · 22 mei 2014 t Oegstgeest trus Jach Achtergrond 7

UVS Keytow Hitters

Le id

r st se

Raadsherenbuurt

Reizen langs de Prijs der De Leidse Hout

Lij st er st ra at

Hou tlaa n

De overgebleven sporen van Leidse Nobelprijswinnaars

Zonneveld Vogelwijk Wie? Hendrik Lorentz (1853-1928) Kwekerij Het boek Nobel op de kaart is een streepjes. Magnetisme splitst licht, Leiden Welk jaar? 1902 (samen met Pieter en dat kwam keurig overeen met "De ode aan de Nederlandse wetenLorentz’ voorspellingen die er vanLeeuwenhoek Zeeman) Zijl schappers 8 die ooit de Nobelprijs Waar won hij de Nobelprijs voor? uit gingen dat licht ontstaat dankzij bedrijven" Theoretisch werk aan de invloed bewegingen van elektrisch geladen wonnen. Wat is er nog van ze te van magnetisme op stralingsver- deeltjes in atomen. Zeeman vond vinden? Mare zette de Leidse win- W assenaa Hij integreerde James daarmee de eerste aanwijzing voor schijnselen. rsew g naars op een rijtje. Maxwells ideeën eover elektriciteit Wassen het bestaan van elektronen. Omsewhet met toen nog onbewezen concep-aarrs dat niet alleen egZeeman-effect W Was Wa sse senaa arseweg

el str aa t

Boerhaavekwarti en

J.H. Oort weg

Ein steinwe g

e Dr. L

a lyl

Wie? Jacobus van ’t Hoff (1852-1911) Welk jaar? 1901, het eerste jaar dat de prijzen werden uitgereikt.

ela er tw e

D'Oude Morsc eg rsw o M

Haa gw eg

Da m laa n

Mo rs la Mo Mo an rsk rs w ad eg e

Pie

Haagweg-Noord

Dob be dr ee f

Do bb ed re ef

Trekvliet

Ri jn

ud e

straat

an Vijf Meila

lbaan De Luife

Luifelbaan

Roo

ge l

l aa an lietk Rijn-V

ilaan Vijf Me

Hoflaan

Vijf Mei bad

Leid

ilaan Vijf Me

n hilllaa Churc

sen gedragen zich niet volgens de ideale gaswet die een middelbare scholier bij natuurkunde leert. Dat komt omdat een gas uit moleculen bestaat. Dat bemoeilijkt het onbeperkt samendrukken, want mole-

tstraat Obrech

Wie? Pieter Zeeman (1865 – 1943) Welk jaar? 1902 (samen met Lorentz) Waar won hij de Nobelprijs voor? Het Zeemaneffect, dat zonder de theoretische onderbouwing van Lorentz waarschijnlijk geen prijs op had geleverd. In het lichtspectrum van een natriumvlam zitten streepjes, en onder invloed van een sterke magneet splitsen die zich in meer

rin e at W r Waar won hij de Nobelprijs ize voor? u Voor zijn ‘toestandsvergelijking’ sh van gassen en Bovloeistoffen. Gas-

Hoflaan

eg kw in

W it t e S ing

de Schieka

Vreewijk

weg Leidse

Tro m

n Rijn e

Am ph or aw eg

el Sing

D ia m an Az tla ur an iet ka de

n rhave Spoo

yl el

o M ge Ho

shof

be dree

g7el Morssi n

ijk nd

fdre sho ven Ste

Waar won hij de Nobelprijs voor? De ontdekking dat sommige koolstofverbindingen ‘chiraal’ zijn; net zoals een linker- en een rechterhandschoen elkaars spiegelbeeld zijn, zo heb je ook links- en rechtsdraaiende moleculen. Dat is niet alleen leuk voor chemici, het maakt R j enorm veel uit in levende wezens ien bij het maken van medicijnen. Hoe Leids was hij? Nauwelijks. Heeft hier ef weliswaar een jaartje wiskunde gestudeerd, maar vertrok toen weer. Ste Zijn baanbrekende werk verrichte ve hij vooral tijdens zijn promotie in ns Utrecht. ho fd hem te zien? Wat valt er nog van ee heeft zijn Museum Boerhaave r(1) f tetraëders nog. Uiteraard is er een Van ‘t Hoffstraat in de Professorenwijk (2), waar ook een hoop andere Nobelprijswinnaars te vinden zijn. Anne En buiten Leiden? Voor zijn oude Frank hbs aan de ’s Gravendijkwal in Rotstaat een in brons gegoBasischool terdam ten standbeeld. ‘Vermoedelijk het grootste monument voor een Nobelprijswinnaar dat ons land kent’, schrijven Van Calmthout en ReuDe Vink mer. ‘Het is een monarch waardig.’

Do b

Hoge Mors

g we rs Mo ge Ho

g in r e at w

. L raa Dr alst a Op

Tu rkoois l aan

Hoe Leids a was hij? Werkte van 1877 tot 1912nin Leiden en verrichte daar water Galgewater zijn baanbrekende werk dat Albert Wat valt er nog van hem te zien? e g l a glasEinstein (links op de foto) aanzette In het Huygensgebouw hangenEerste G Lage zijn ontdekking tot diens relativiteitstheorie. ‘Hij in-loodramen die Leidse Bree eg zijn gemaakt door werkte vooral vanuit zijn huis aan de memoreren. Die Mors w Schoolvereniging s r Hooigracht 48 (3),N206 waar hij volgens kunstenaar Harm Kamerlingh OnMo Sliksteeg itt zijn dochters altijd achter zijn bu- nes, familie van Nobelprijswinnaar e ID-college Heike. reau zat, maar eigenlijk nooit hard n geaan het werk laa leek. Hij mocht graag En buiten Leiden? Het oude Roeivereniging t een glas aa drinken met een goede si- meentehuis van het Zeeuwse Zon- Njord 5 g gaarAerbij, ondertussen wat aanteke- nemaire was, voor het gemeentehuis n werd, het geboortehuis van Pieter ningen makend.’ laa Na 1912ivertrok hij naar Haarlem, aaZeeman. Er staat nu een buste van s Universiteit t n natuurkundige naast. Het dorp oo de volgenskgeruchten omdat Heike Kar Leiden, merlingh Onnes (over wie straks kent ook een naar hem vernoemde Tu Huizinga net zoals tientallen andere meer) zijn werkkamer had gean- straat, N206 nexeerd. Lorentz bleef elke maandag Nederlandse dorpen en steden. Om college geven in Leiden. Zijn begra- uw volgende vraag voor te zijn: Reut aeen t van mer en Van Calmthout hebben het fenis, in 1928, was moment a r aa st trams stonden landelijke rouw: tr stil, al uitgezocht: ‘Voor zover na valt te r s de telegraafawerd gegaan, is in geen enkele Zeemanstraat ffie buitenbwerking ijn S o steld en tienduizenden liepen uit om een gelijknamige textielsupermarkt R Schrijverspark gevestigd.’ de rouwstoet te zien. t De Delta Wat valt er nogrvan aa hem te zien? In N206 st Onnes Gebouw (4) Wie? Johannes van der Waals het Kamerlingh ijn staat een tufstenen beeldje van hem, (1837-1923) Boshuizen b Ro verdieping. Welk jaar? 1910 op de eerste el W En buiten Leiden? Lorentz vond dat wetenschappers in dienst van de maatschappij moesten staan. Hij O was dan ook niet te beroerd om uit te Wernink rs hoog de bliksemafleirekenen hoe N206 g w Betonfabriek eg der op een gebouw moest zijn. Ook we g a rekende hij mee aan de nog te bouHa wen Afsluitdijk. Dankzij Lorentz g e zit er een knik in de dijk, zodat het w g iet l waterwerk beter bestand is tegen de aa V getijdenstromingen. De sluizen op H die plek dragen zijn naam. In zijn N206 geboortestad Arnhem V staat er een Dierenweide GOL monumentale muur voor hem in het Sonsbeekpark. g sport

n laa as pa To

jk di ijn

Bus remise

Leiden Centraal

Lage Mors

an dla ag ar Sm

jn Ri de

Docus DIOK DIOK

e Bo

weg Darwin

Leiden Bio Science Park

Nederland kent ten over nieuwlichterij als ‘atomen’ optreedt bij natriumlicht maar bij Galille eiiw maar weinig waardering voor haar en ‘elektronen’ – met groot succes. allerlei straling onder invloed van weg topwetenschappers. Universiteit Voetballers, Zijn status als wetenschapper was sterke magneetvelden, speelt het wielrenners en pijltjesgooiers wor- enorm, maar het Nobelprijscomité ook een grote rol in MRI-apparaten. Leiden, denA44 gehuldigd met intochten. Van was huiverig om de prijs uit te reiken Hoe Leids was hij? Reumer en Van Huygens over de hele wereld reizen toeristen voor zuiver theoretisch werk. Toen Calmthout hebben Zeeman in hun naar Europa om de geboorteplekken zijn jonge collega Pieter Zeeman het boekje in het hoofdstuk ‘Amsteref Jansen re6 van onze schilders te zien of graven Zeemaneffect ontdekte, bewees hij dam’ geplaatst, net als zijnHogeschool voorgand t r van schrijvers. Winnaars van dat Lorentz’ berekeningen kloppen. ger Johannes van der Waals. Beiden ifo Eineen Leiden s d r t e e d i e n w f n e Nobelprijs, toch de hoogste eer die warenikweliswaar hoogleraar eg Zernik in de Sa Centocor edree de wetenschap kent, steken daar kahoofdstad, maar beiden verrichten rn e f Z werk waarvoor ze hun Nobelrig bij af. Hoeveel van de 21 Nederhet landse laureaten zou de man in LSVV'70 de prijs kregen in Leiden. straat kunnen noemen? Toch kent Nederland een rijke N206 wetenschapstraditie, met mannen – alleen mannen, vooralsnog Plesman – die belangrijke bijdragen aan de laan wetenschap of vrede leverden. In hun boek Nobel op de kaart zetten wetenschapsjournalist Martijn van Plesmanlaan esmanlaan Plesmanlaan Plle Calmthout en bioloog Jelle Reumer Rhijnhof de laureaten op een rijtje. Ook met - eerbetoon Veldheimen blijken van herinnering blijkt Nederland karig. Toch zijn er voor de liefhebbers wel degeLage lijk wat dingen om te bezoeken, dus Mors het boekje is ook een reisgids. Mare Park Kweeklust viste de Nobelprijswinnaars die iets met Leiden te maken hebben eruit. DOOR BART BRAUN

Drie star college

at ra t rs ge a K

rh aa ve laa n

A44

Volle Bak

Sc hi ph ol w eg

ofweg

aa tw eg

22 mei 2014 · Mare an

Bosro rode

Ui l enho r

Zij ldi jk

Zij ld ijk

Zij l

Merendonk

Zijjldijjk k

Lage Rijijn jnd dijjk k

Oude Rijn

Zij Z ijlo loe ev ve er er

Zijlldijk k Zijldijk Zijldijk Zijld ijk Zij lla Vla an sba M an ei je la an

ijn Rij Oude Kijfgracht

Lage Rijjn ndijk

Vo V o oo ors or sttraat

Havenwijk

Bo orne rneos straa traat

Kooilaan

Drift D riffttsttraat raa aatt

Lombokstrraat aat

rla an

De Camp

a ba uw To

gel Oude Vest

an ba uw To

Blekerpark

Oude Ve Oude st Sin

f ee dr se id Le

Mare

Langegra cht Langeg racht

Zijl

a res ingel

Zijldijk

res Ma

K orte Oude Vest 1

Noorderkwartier

raat estra Irenes

Hertzstraat

Nieuw Leyden

culen nemen ruimte in. Ze oefenen lingen van de apparatuur van Heike leren van economische processen, ook krachten op elkaar uit. Van der Kamerlingh Onnes, in het lab ietsje zoals hij dat oorspronkelijk als naWaals’ vergelijkingen voorspellen verderop, maakten het meten ook tuurkundige had geleerd. Hij geldt an van dat vakgebied. ook dat zelfs helium vloeibaar kan OBS lastiger. als de vader erla was hij? Studeerde hier eLeids Merenwijk worden, als je het maar hard genoeg Hoe Leids was hij? Werd na zijn Hoe m r treitert. Daarover straks meer. promotie in Utrecht direct hoogleon twis- en natuurkunde, en promoDrro HoeEiLeids hij? Geboren en ge- raar in Leiden. Daar spande hij ooit veerde bij Paul Ehrenfest (de opvolk nrowas d eJan Vossensteeg. Ter een antenne tussen de Langebrug ger van Lorentz) op een fysisch/ecotogen, ein de nagedachtetenis aan één van de en de Steenschuur, waarmee hij de nomisch proefschrift. WerdDdaarna wa Zijlzicht Slla aagh r sW grootste genieën dieslo ons land ooit radio uit Nederlands-Indië kon ontvolledig econoom, bij het Centraal o t kende, staat daar nu... een coffee- vangen. Ook ontwikkelde hij hier Bureau voor de Statistiek (CBS) en atering shop. Van der Waals studeerde en zijn ECG-apparatuur. Patiënten uit als hoogleraar in Rotterdam. Was promoveerde hier op zijn toestands- het Academisch Ziekenhuis Leiden na zijn emeritaat daar nog twee jaar Vo oe esamenrstraat Onsnaar Am- konden natuurlijk niet naar zijn lab hoogleraar internationale vergelijking. Ging daarna Buiten sterdam, en bleef daar aan de verge- aan de Zonneveldstraat (achter het werking in Leiden. lijking sleutelen. huidige KOG) komen. Er kwam Wat valt er nog van hem te zien? oom Wat valt er nog van hem te zien? In een speciale telefoonverbinding, Hier in Leiden merkwaardig genoeg ijlstr Museum Boerhaave zijn oude gips- waardoor hij zijn ECG’s maakte. Op niets. De Erasmus UniversiteitZheeft LCKC modellen van zijn experimenten te 67-jarige leeftijd overleed hij in Lei- een Tinbergen Plaza op de campus Roodenburg vinden. Het museum beheert ook den aan darmkanker. Woudestein. Daar staat ook een moPernix zijn – niet onverdienstelijke –poëzie. Wat valt er nog van hem te zien? nument, met zijn uitspraak ‘Van eef de ds’edr eiid N445 En buiten Leiden? Zijn oude lab Die pijl en boog liggen nog in Muverdeling komt de L winst. aan de Plantage Muidergracht 6 in seum Boerhaave. Het onderzoeksAmsterdam. gebouw van geneeskunde (6) is naar Wie? Niko Tinbergen (1907-1988) hem vernoemd, en daar ook Inderdaad, broer van Jan. Dastaat Vinci Willem d e ZHeike Wie? Onnes een buste van de onderzoeker. Welk jaar? 1973 (Samen met KonwijijgKamerlingh er t corporale rad Lorenz en Karl von Frisch) (1853-1926) laan En buiten Leiden? raaDeCollege t s n Welk jaar? 1913 roeivereniging in Utrecht is Waar won hij de Nobelprijs voor? illeTriton Ant Waar won hij de Nobelprijs voor? door Einthoven opgericht, en be- Voor het op poten zetten van de geLage-temperatuurfysica, in het bij- staat nog steeds. Zijn graf ligt ach- dragsbiologie als wetenschap. Dat Vinci De zonder het vloeibaar maken van ter het Groene Kerkje inDa Oegstgeest, deed hij met behulp van slimme vrahelium. Hij had eigenlijk nog een en wordt blijkbaar onderhouden gen enZijl experimenten die nog steeds College tweede kunnen krijgen voor het door een groep cardiologen van het als schoolvoorbeeld gelden. orstraat Tim ontdekken dat kwik supergeleidend LUMC. Hoe Leids was hij? Studeerde en werd bij ultralage temperaturen. promoveerde hier, en voerde zijn Wie? Gerrit-Jan van Heuven beroemde studies naar het pikgeSis Goedhart (1901-1956) drag van meeuwenkuikens st s alb uit in het De aa att ttjj eh trrnabijgelegen Atj At A a Welk jaar? 1954 duingebied Meijendel. an Toch vond hij Nederland maarBaanderij teBasisschool genvallen, en hij vertrok naar Oxford, waar hij beroemde promo"De i ng vendi als Desmond Morris, Richard el Dolfijn" OBS Dawkins en Anton van Hooff zou Koo ooizic ooi izic zich ht Zijn belangrijkste boeDe Brug JJa avasttrrabegeleiden. at en artikelen schreef hij daar. Here rensin ken inge gel

Zijjlldijk

re Ma sin g

n meerlaa Jssellm IIJss IJ

ee m

Goo i

ier

Leidatoweg

kvaart rtre me em arl Ha

nw Halle eg

rla Zwartemee

elmeerlaan se IIJJss

eg ow Flev

Unicum

Prijzen

Zijldijk

weg ester Oegstge

wn s

jlsi el ng

Waard grach t

Oranj egrac ht

Herengra ac cht

Lange straat

Leliestraat

Burgemeesters- en Professorenwijk De overige Nederlandse Nobelprijswinnaars, voor als u daadwerkelijk ooit op straat gevraagd wordt ze op te noemen. In chronologische volgorde: Matilo Park • Tobias Asser (Vrede, 1911)

Ve ilin

Leiden Lammenschans

raat iost Brin

n laa us us Dr

Fr ui tw

el ing zs nt re Lo

Waar won hij de Nobelprijs voor? Voor de ontwikkeling van het elektrocardiogram. Een hart geeft • Christiaan Eijkman (Geneeskunde, 1929) an elektrische signalen af en wie die • Peter Debye (Natuurkunde, 1936) sla u i stroompjes meet, weet hoe het met • Frits Zernike (Natuurkunde, 1953) Liv dat hart gaat. De ontwikkeling van • Tjalling Koopmans (Economie, 1975) een goed ECG-apparaat was geen • Simon van der Meer (Natuurkunde, 1984) sinecure: Einthoven maakte rag- • Paul Crutzen (Scheikunde, 1995) fijne kwartsdraden door gesmolten • Gerard ’t Hoofd & Martin Veltman (Natuurkunde, 1999) Roomburg a glas op een pijlRoomburg te druppelen, en de • Andre Geim (Natuurkunde, 2010) ial v l a t pijl daarna weg te schieten. De tril- • aOrganisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (Vrede, 2013) a Oc Roomburg n a n k aa ial n hie a v a l c a at t -S erva tra Oc s ijn Min s

Ka na alw eg

Er Risèlèh

En de rest... e ad rsk ije Me

Pioenstraa t

Me erb urg erk ade

Roo mbu rgerw eg

Rijn dijk stra at

Vliet

ijn de R Ou

Waardeiland

g we an um Bo

kt ar rm

V Heren grach estestraat t

k al rV de

Bedrijventerrein De Waard

Vliet

t en rstraa Rap Kaise

te r Bo st ee Br

Hooi grac ht

n Va

eterswijk

Pancras-west

el Zijl sing

Maria Gijzenplein Sp jn lin e Ri d u te Haa O rla Zwartsterrein Wsv r lemmerstraat Hoe Leids was hij? Werd in Leiden l e an g Aal estraa n i in s n de eerste hoogleraar experimenj d id i i u R ma t B Z e d De Kooihaven u r O tele natuurkunde van Nederland. ree kt Bouwde aan de Steenschuur een inLangebrug stra dustrieel opgezet lab om de gaswet- Waar won hij de Nobelprijs 3 ten van Van der Waals te verifiëren, voor? Voor de vrede, vanwege zijn en slaagde daarin. Woonde in het werk als VN-Commissaris voor de vanilleyoghurtkleurige gebouw aan vluchtelingen. Groe de Haagweg 49 (5) en schreef ooit Hoe Leids was hij? Net ietsje meer nest eeg Stadhuisplein een boze brief aan Njord omdat zijn dan Van ’t Hoff, maar dat was het Wat valt er nog van hem te zien? vrouw last had van de naaktzwem- ook wel. Studeerde hier rechten. Het is nog onduidelijk of er dit jaar mende roeiers in het Galgewater. Werd daarna journalist (hij is nog weer een Niko Tinbergenlezing Wat valt er nog van hem te zien? hoofdredacteur van De Telegraaf ge- wordt gehouden aan de Universiteit Nou, het Kamerlingh Onnes-geweest, voordat de krant fout werd in Leiden. Afgezien daarvan zijn er aa Zi te noe- de oorlog), en trok daarna naar Ge- in Museum Boerhaave wat memobouw met buste, om eens wat 4 t men. In de hal van hetBracol-Zitman Oortgebouw nève als baas bij het Hoog Commis- rabilia, waaronder zijn kartonnen bu en in Museum Boerhaave staat nog sariaat der Verenigde Naties voor meeuwenkoppen en films die hij rg ijnVluchtelingen(UNHCR). Hog e Rij we Niieuw N wat van zijn oude apparatuur maakte. Niko Tinbergen woonde in ewoerd Rapenburg En buiten Leiden? Achter de Wat valt er nog van hem te zien? de Leeuwerikstraat 8. Het RijksmuHogDorpskerk ewoerd in Voorschoten is zijn In Leiden niks. In Genève ligt er seum voor Volkenkunde (7) heeft oge Rijndgedenkeen (moeilijkHvindbare) Inuit-afbeeldingen die hij verzamelgraf te vinden. ijk steen in het oude paleis van de de tijdens zijn verblijf in Groenland. L evendaal Hogestelt Wie? Willem Einthoven Volkerenbond. Minstens een daarvan RijnTinberdijk gen voor. (1860-1927) Wit Welk jaar? 1924 Wie? Jan Tinbergen (1903-1994) te S inge Welk jaar? 1969 (Samen met Ragnar Plant soen l Frisch) Martijn van Calmthout & Jelle Waar won hij de Nobelprijs voor? Reumer, Nobel op de kaart – op zoek Zoeterwoudsesingel Fru F ruinla aan anEigenlijk is de economieprijs geen naar de Nederlandse Nobelprijswina echte Nobelprijs, maar vooruit. Tin- naars van vroeger en nu. Uitgeverij k Stedelijk en bergen won hem voor het model- Lias, 240 blz. € 19,95 p l e Gymnasium Praktijkschool ch

10 Mare · 22 mei 2014 Achtergrond

Doe eens gek. Je leeft Dit staat er op de bucketlist van studenten

‘Wanneer melk je nou een koe?’ Wie: Klaas la Roi Leeftijd: 23 Studeert: Nederlands Wil: Op pumps naar college ‘Ik ben begonnen met mijn bucketlist nadat een vriend er op internet een gemaakt had. Er staan moeilijke doelen op, die ik in de eerstkomende twintig jaar niet ga volbrengen, maar ook hele makkelijke dingen, die je altijd al eens hebt willen doen maar waar je nooit aan toe komt. Wanneer melk je nu een koe, eet je een kokosnoot of ga je zomaar naar Artis? Mijn bucketlist zet me er toe aan om dat soort dingen nu eens daadwerkelijk te doen. ‘Een van de moeilijkste dingen op mijn lijst is het bezoeken van het nieuwjaarsconcert in Wenen. Ik kijk het elk jaar op tv maar zou er graag een keer echt bij zijn. Helaas is er een lange wachtlijst met een loting, en de kaarten en reis er naar toe zijn ook niet goedkoop. Al met al ben je achthonderd euro kwijt voor drie uurtjes. Na mijn studie, als ik een vaste baan heb en het kan betalen, wil ik het gaan proberen. ‘Inmiddels heb ik ook al een paar dingen voltooid. Zo wilde ik graag een keer op pumps naar college en een keer mascara op doen. Genderkwesties vind ik erg interessant. Waarom mogen vrouwen wel naar de mannen-wc, maar mannen niet naar het vrouwentoilet? En waarom mogen vrouwen wel op mannenschoenen lopen, maar mannen niet op vrouwenschoenen? Een goede vriendin begreep waarom ik het leuk vond om over dit soort dingen na te denken. “Kom, we gaan naar de Van Haren en kopen pumps”, zei ze. Dus dat hebben we gedaan. Ik kocht chique, zwarte pumps in de grootste vrouwenmaat. Helaas is die vriendin inmiddels overleden. Ik vind het jammer dat ze mij nooit op die pumps heeft gezien. Ik koppel een bucketlist niet meteen aan de dood, maar hierdoor denk ik wel vaker: doe eens gek, je leeft maar één keer. ‘Uiteindelijk heb ik de schoenen aangedaan naar college. De reacties waren positief. Iedereen vond het heel cool. Eigenlijk is het raar dat we nooit transgenders zien op de universiteit. Ze moeten er zijn. Als ik het met zo’n actie voor één persoon makkelijker kan maken, dan is dat het al waard. ‘Ik heb die pumps ook een keer gedragen naar de ALV van de christelijke studentenvereniging NSL. Ik wil niet provoceren, het was gewoon een gek idee. Ik mag van mezelf niet te veel afvragen wat anderen er van vinden. Ik weet niet of ik op pumps zou willen lopen, maar ik weet wel dat het kán als ik dat wil. ‘Het is niet makkelijk om te bedenken wat je graag wilt doen in je leven. Bezwaren kunnen we heel makkelijk verzinnen. Iets kost snel te veel geld of te veel tijd. Zo wilde ik graag een keer op de Eiffeltoren staan. Maar als je in Parijs bent, lijkt de rij ineens wel erg lang of zijn de kaartjes erg duur. Tegenwoordig denk ik: je moet het gewoon doen. ‘Mijn bucketlist bevat serieuze doelen, zoals afstuderen, een cd opnemen, een boek schrijven en een toneelvoorstelling produceren. Maar ik heb hem ook om het leven leuker en spontaner te maken. “Stofzuig een grasveld”, staat er bijvoorbeeld ook op.’

´Zo wordt het leven nooit saai´ Wie: Myrthe Prins Leeftijd: 22 Studeert: Journalistiek en nieuwe media Wil: Giftige kogelvis eten ‘Veel mensen hebben goede voornemens, maar die zijn elk jaar hetzelfde en er gebeurt maar weinig mee. Een bucketlist is veel mooier en blijft uitvoerbaar. Het helpt je om je alledaagse comfortzone te verlaten en grenzen te verleggen. ´Ik wil een keer naakt poseren voor een kunstklas. Maar omdat het zo eng is, stel ik het makkelijk uit. Maar nu ben ik nog jong, dus dit is het moment. Ik wil een keer in een politieauto zitten, maar telkens als ik een agent zie, durf ik het niet te vragen. En me ervoor laten arresteren gaat natuurlijk te ver. Ik wil mijn wenkbrauwen epileren, maar vind het doodeng. Ik ben ontzettend onhandig, en zie mezelf dat al helemaal verpesten en eindigen met twee lelijke dunne streepjes. ‘Het zijn van die dingen die je graag gedaan wilt hebben, maar niet graag wilt doen. Skydiven staat op mijn lijst, maar ik heb hoogtevrees. En ik wil kogelvis (fugu) eten. Die is giftig en kan dodelijk zijn als hij niet goed is klaargemaakt. Zo´n risico maakt het spannend. ‘Een bucketlist kan je een zetje in de rug geven. Een goede lijst is lekker gevarieerd en bevat zowel makkelijk als moeilijk haalbare dingen, met veel verschillende thema’s. Soms realiseer ik me ineens dat ik een van mijn doelen behaald heb, terwijl ik er niet bewust mee bezig was. Mijn bachelor halen, bijvoorbeeld. Andere dingen zijn heel makkelijk, maar die doe je niet zo snel vanzelf. Flessenpost versturen is niet moeilijk, en ook een sjaal

22 mei 2014 · Mare 11

maar één keer breien is goed te doen, maar het gebeurt niet vanzelf. ‘Vijf jaar geleden ben ik begonnen. Er komen nieuwe dingen bij, maar met een hondenslee rijden wil ik al sinds ik kan praten. Soms verdwijnt mijn bucketlist een tijdje naar de achtergrond. Maar ik heb een sterke avonturiersdrang. Ik doe graag nieuwe dingen, en heb deze lijst om op terug te vallen als het leven saai wordt. Er hadden wel duizend dingen op kunnen staan. ‘Ik heb ik er geen datum aan gekoppeld, want ik heb geen haast. Ik wil graag reisjournalist worden en het Noorderlicht zien, tussen de dolfijnen zwemmen, een piramide beklimmen, gondelvaren in Venetië, naar het Oktoberfest in München en in Londen wonen. Een aantal doelen heb ik al gehaald. Ik ben naar Japan geweest en heb mijn droomstage bij National Geographic gevonden. Ik wilde ook eten geven aan een zwerver, in plaats van geld. Toen er laatst eentje om geld vroeg, ben ik met hem naar de Smullers gelopen. Ze keken me even raar aan bij de kassa en het voelde ongemakkelijk, maar uiteindelijk ging ik wel met een goed gevoel naar huis. ‘Het doel dat ik het minst snel zal behalen is een dag als man door het leven gaan. Het vereist veel planning en goede makeup. Ik zou dan uit willen gaan. Kijken hoe anders je behandeld wordt als je iemand wil versieren of zonder kaartje in de trein stapt. Normaal kom ik daar altijd mee weg, maar mijn mannelijke vrienden niet.’

‘Mijn lijst geeft me houvast’ Wie: Yara van Langen Leeftijd: 23 Studeert: Internationale betrekkingen en organisaties & China studies Wil: alle voormalige Nederlandse koloniën afreizen ‘Ik wil veel verschillende plaatsen bezoeken, andere culturen zien en hier en daar een levensles oppikken. Ik ben ook wel een show off: ik wil een kast vol Lonely Planets. Op mijn kamer hangt een wereldkraskaart. Elke keer dat je een land bezoekt, kun je dat land openkrassen. Maar waar moet je beginnen? Alle landen van de wereld bezoeken klinkt onhaalbaar. Mijn lijst geeft me houvast. ‘Mijn plan is om alle voormalige Nederlandse koloniën af te reizen. Eigenlijk heb ik niets specifieks met het thema. Ik heb zelfs een hekel aan geschiedenis. Het zijn gewoon de tofste landen van de wereld op een rijtje, waar ik dat etiket op heb geplakt. Deze zomer volg ik een summerschool in Taiwan. Ik heb geen concrete plannen om het koloniale verleden te onderzoeken. Ik heb daar sowieso het grootste gedeelte van de tijd les en zal vooral in Taipei zijn. Maar er is wel een oud-Nederlandse handelspost van de VOC, Fort Zeelandia, en als het kan, ga ik daar wel naar toe. ‘Daarna moet New York er aan geloven. Dat is in een of twee weken nog wel te doen. Omdat ik New York vaak in films zie, wil ik weten of het er in het echt net zo is. Ik wil ook graag naar Sri Lanka en naar Zuid-Afrika, maar daar heb je wel wat meer tijd voor nodig. En ook in Suriname wil ik langer blijven, omdat ik ook het oerwoud in wil. Tot slot: eilandhoppen in Indonesië. Niet naar Bali, want dat is te toeristisch. In Parijs leerde ik ooit iemand uit Indonesië kennen en ik kon haar gewoon verstaan. Het lijkt me interessant om te zien hoe het koloniale verleden zijn sporen heeft achtergelaten. Ik moet nog even uitzoeken welke andere koloniën er zijn. Een tripje naar een zonnig ABC-eiland kan zeker geen kwaad. ‘Het zou logischer zijn om een rondreis te maken door Thailand, Vietnam en Cambodja of te gaan backpacken in Australië: dat is wat iedereen tegenwoordig doet. Maar dat is mij te gewoon, dan kom je alleen maar Nederlanders tegen. Mijn bucketlist met landen is een historische verzameling. Het is natuurlijk niet praktisch, want ze liggen niet echt dicht bij elkaar. ‘Mijn bucketlist heb ik niet opgeschreven. Deze landen vergeet ik niet. Ik vind het fijn om naar doelen toe te werken, maar dat gaat bij mij vrij natuurlijk. Ik wilde graag een nieuwe taal leren, en ben toen aan een tweede studie Chinees begonnen. Ik wilde een nieuw instrument leren spelen. Mijn tante had een saxofoon, die heb ik geleend. Ik wilde een nieuwe sport beoefenen. Ik deed al aan pole fitness, boxen en ballet, en ben toen begonnen met lacrosse. ‘Natuurlijk is geld wel een kwestie, en daarnaast heb ik ook nog eens enorme vliegangst. Ik kan nu al wakker liggen van het feit dat ik straks naar Taiwan moet vliegen. Het liefste ga ik niet alleen op reis. Ik wil samen met iemand doodgaan. Ik kijk ook altijd naar Aircrash Investigation. Dat is vast niet handig als je vliegangst hebt, maar daardoor weet ik nu wel dat het je overlevingskansen aanzienlijk vergroot als je een vluchtplan hebt. Het is belangrijk om te weten waar je zit, ik tel altijd de stoeltjes tot de nooduitgang. Ik word gek van stewards die totaal ongeïnteresseerd zo’n nooddansje staan te doen. Ik snap echt wel dat ze dat twintig keer op een dag moeten herhalen, maar dude, dit gaat wel over mijn leven. Doe even serieus.’ Door Petra Meijer

12 Mare · 22 mei 2014 Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan. Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. MBO-student heeft snel hulp bij Nederlands, Engels nodig, eindexamen.

Basisschoolleerlingen uit verschillende groepen zoeken bijles in bijv. rekenen, Nederlands, spelling en begrijpend lezen. Voortgezet onderwijsleerlingen uit verschillende klassen en schoolniveaus zoeken bijles in o.a. Engels, wiskunde, Nederlands, begrijpend lezen, geschiedenis, etc. Soms wordt een vergoeding (tot 5 euro) betaald. Voor meer informatie over één uur per week vrijwillige bijles of huiswerkbegeleiding: Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Zingen bij een goed en gezellig koor? Leiden English Choir heeft plaats voor tenoren en bassen. Studenten en pas afgestudeerden 1e jaar gratis. Vanaf september barokprogramma. Meer weten? Zie www.lec.nl Want to join a high-quality and sociable choir? Leiden English Choir seeks tenors and basses. First year free for students and recent graduates. Baroque programme starts September. See www.lec.nl Is het mogelijk om een niet menselijk dier te vermoorden? moordofgeenmoord.nl

Academische Agenda Prof. kol. dr. H. G. J. M. Vermetten zal vrijdag 23 mei om 16.00 uur een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Medisch-biologische en psychiatrische aspecten van psychotrauma’s. De titel van de oratie is: ‘Strijd van binnen.’ Tevens is de Arq Psychotrauma Expert Group bevoegd verklaard tot vestiging bij de faculteit der Geneeskunde. Prof. dr. D.C. Thomas zal maandag 26 mei om 14.00 uur een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Sociale Wetenschappen met als leeropdracht International Relations. De titel van de oratie is: ‘Transnational dynamics of human rights violation and protection’. Prof. dr. M.V. Huisman zal maandag 26 mei om 16.00 uur een oratie houden bij de benoeming tot hoogleraar aan de faculteit der Geneeskunde met als leeropdracht Interne Geneeskunde, in het bijzonder de diagnostiek en behandeling van trombo-embolie. Dhr. H.B. Mai hoopt op dinsdag 27 mei om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde- en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘On some classes of modules and their endomorphism rings’. Promotors zijn Prof. dr. H. Lenstra en Prof. dr. A. Facchini (Padova University). Mw. F. van Nunspeet hoopt op dinsdag 27 mei om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Neural Correlates of the Motivation to be Moral’. Promotor is Prof. dr. N. Ellemers. Dhr. M. Somos hoopt op dinsdag 27 mei om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Varieties of Secularisation in English and Dutch Public and International Law’. Promotors zijn Prof. dr. P.B. Cliteur en Prof. dr. A.A. Wijffels. Mw. M.S.S. Bovenberg hoopt op dinsdag 27 mei om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Cancer and Glioma’. Promotor is Prof. dr. W.C. Peul. Mw. M.H. Degeling hoopt op dinsdag 27 mei om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Cancer and Glioma’. Promotor is Prof. dr. W.C. Peul. Dhr. R. de Boer hoopt op woensdag 28 mei om 11.15 uur te promoveren tot

doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Amorites in the early Old Babylonian Period’. Promotor is Prof. dr. W.H. van Soldt. Dhr. B.M. Austin hoopt op woensdag 28 mei om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Old Greek of Isaiah: An Analysis of its Translation of Plant Metaphors’. Promotor is Prof. dr. A. van der Kooij. Dhr. R.J.A. Nabuurs hoopt op woensdag 28 mei om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Molecular Neuroimaging of Alzheimer’s disease’. Promotor is Prof. dr. M.A. van Buchem. Mw. F.H. Henstra hoopt op woensdag 28 mei om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Language of Horace Walpole and his Correspondents’. Promotor is Prof. dr. I.M. Tieken-Boon van Ostade. Mw. N. Edisherashvili hoopt op dinsdag 3 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Communicative Language Teaching in Georgia from Theory to Practice’. Promotor is Prof. dr. I.M. Tieken-Boon van Ostade. Dhr. E.T. te Beek hoopt op dinsdag 3 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Neuropharmacology of novel dopamine modulators’. Promotors zijn Prof. dr. J.M.A. van Gerven en Prof. dr. A.F. Cohen. Mw. A.J.H. Kluge hoopt op dinsdag 3 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘A grammar of Papuan Malay’. Promotor is Prof. dr. M.P.G.M. Mous. Dhr. M.L. Molendijk hoopt op dinsdag 3 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Role of BDNF in Depression’. Promotors zijn Prof. dr. B.M. Elzinga, Prof. dr. P. Spinhoven en Prof. dr. B.W.J.H. Penninx (VU) Dhr. M.F. Kosters hoopt op woensdag 4 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Groups and fields in arithmetic’. Promotor is Prof. dr. H.W. Lenstra. Dhr. S.C. Ramaiahgari hoopt op

woensdag 4 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Advanced in vitro models for studying drug-induced toxicity’. Promotor is Prof. dr. B. van de Water. Mw. L. Ketelaar hoopt op woensdag 4 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Beyond Hearing: Social-emotional outcomes following cochlear implantation in young children’. Promotors zijn Prof. dr. C. Rieffe en Prof. dr. ir. J.H.M. Frijns. Mw. E.F.A. van ’t Wout hoopt op woensdag 4 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Endoplasmic reticulum stress in the lung: lessons from al-antitrypsin deficiency’. Promotor is Prof. dr. P.S. Hiemstra. Dhr. M. Brogi hoopt op donderdag 5 juni om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Atmospheres of Hot Alien Worlds’. Promotor is Prof. dr. I.A.G. Snellen. Mw. A.M. Schouffoer hoopt op donderdag 5 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Comprehensive care in systemic sclerosis’. Promotors zijn Prof. dr. T.W.J. Huizinga en Prof. dr. T.W.M. Vliet Vlieland. Dhr. D.J. Saaltink hoopt op donderdag 5 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Doublecortin-like Knockdown in the Adult Mouse Brain; implications for neurogenesis, neuroplasticity and behaviour’. Promotor is Prof. dr. E.R. de Kloet. Mw. A. Willemze hoopt op donderdag 5 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The influence of autoantibody status and characteristics on the course of rheumatoid arthritis’. Promotors zijn Prof. dr. T.W.J. Huizinga en Prof. dr. R.E.M. Toes. Mw. H.T. Wermink hoopt op donderdag 5 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘On the determinants and consequences of sentencing’. Promotor is Prof. dr. P. Nieuwbeerta.

Foto Mac de Haan

Leidse student is best wel tevreden Zo blijkt uit Nationale Studentenenquête Vandaag verschijnen de resultaten van de Nationale Studentenenquête 2014. Wat blijkt: Leidse studenten zijn best tevreden. Door Masha Rademakers Het op één na hoogste rapportcijfer geven de Leidse studenten aan de horeca in hun studentenstad, de bereikbaarheid scoorde nog net iets beter. De Nationale Studentenenquête (NSE) is een van de meest grootschalige landelijke onderzoeken onder hbo- en wo-studenten, waarin ze hun scholen en universiteiten beoordelen. De instellingen beschouwen de uitslag vaak als een belangrijke graadmeter voor hun imago. De enquête werd dit jaar ingevuld door een kwart van de Leidse studenten, wat een redelijke opkomst betekent. Een opvallend detail in de uitslagen van dit jaar is dat van de 75 criteria waarop de universiteit beoordeeld is, zij op 47 punten lager scoort dan het landelijke gemiddelde. Als je goed kijkt zie je echter dat verschillen tussen Nederlandse universiteiten miniem blijven en zelfs beperkt zijn tot twee getallen achter de komma. De studenten konden de onderdelen een cijfer op een schaal van 1 tot 5 geven. Niemand gaf de universiteit echter een cijfer lager dan een 3,01, wat een relatieve tevredenheid laat zien. Er is echter een aantal categorieën waarop de universiteit slechter scoort dan vorig jaar. Vooral de voorbereiding op de beroepsloopbaan (3,01), de huisvesting (3,04) en de kwaliteitszorg (3.09) kregen de laagste cijfers. Op deze zaken scoorde de universiteit in 2013 ook al laag. Hoewel studenten de deskundigheid van docenten in het algemeen op hoog niveau achten met een 4,24 als cijfer, vinden zij hun docenten minder inspirerend en kwalitatief dan vorig jaar. Ook beoordeelden studenten de informatievoorziening van de universiteit slecht. Informatie over de opzet van hun opleiding, de tijdige informatie en beoordeling van toetsen werden respectievelijk een 3.08 en een 3.11 gegeven. Naast de studieomgeving (4,04) kregen de groepsgrootte (3,94) en stage ervaring (3,88) de beste beoordelingen van de Leidse studenten. Hoewel studenten blij zijn met de voorzieningen van Leiden, zijn zij duidelijk minder tevreden geworden over de betaalbaarheid van woonruimtes in de stad.

Vice-rector: ‘Het blijft spannend’ Vice-rector magnificus Simone Buitendijk is tevreden met de uitslag van de Nationale Studentenenquête. Welk belang hecht u aan deze enquête? ‘Elk jaar is het toch weer spannend om te kijken hoe we ervoor staan. Het is erg belangrijk om te weten hoe het onze studenten vergaat.’

Zijn er onderdelen waar Leiden altijd goed op scoort? ‘Jazeker. Leiden scoort altijd goed op de onderdelen als de studie in het algemeen, de sfeer op de opleiding en de vraag of studenten de opleiding zouden aanraden aan anderen. Daar scoren we een ruime acht als je het op een schaal van 1 tot 10 bekijkt. We doen het ook goed op de evaluaties van de deskundigheid, begeleiding en didactische kwaliteiten van de docenten. Geen enkele Leidse student is trouwens echt ontevreden over zijn of haar studie. Daar zijn we natuurlijk heel blij mee.’ Maar op sommige vlakken blijft Leiden achter. ‘In drie categorieën hebben we zeker nog wat werk te doen: de studiebegeleiding, oftewel de mate waarin de opleiding daarin initiatief toont, de voorbereiding op de beroepsloopbaan en de kwaliteitszorg. We zien dat studenten nog ontevreden zijn over de terugkoppeling van onderwijsevaluaties. Jaar na jaar hebben we hier inderdaad slecht op gescoord.’ Hoe gaat u dat verbeteren? ‘Er zijn al maatregelen in gang gezet. We willen het contact intensiveren tussen opleiding en student om het studiesucces te verbeteren. Alle studenten die nu het tweede jaar beginnen moeten een studieplan inleveren, een overzicht van hoe de student zich dat jaar wil ontplooien. Zo proberen we studenten op tempo te houden en hen goed te begeleiden. De meeste faculteiten hebben ook het mentoraat geïntensiveerd en de scriptieateliers zijn uitgebreid. Ook hebben we met de faculteiten afgesproken dat zij een studiebegeleidingsplan opstellen.’ Waarom blijkt daar niets uit, in deze enquête? ‘We zien daar inderdaad nog niet voldoende van terug. Maar we zijn er dan ook pas sinds september 2013 mee begonnen. De uitslagen van de NSE 2014 bevestigen eigenlijk dat we op de goede onderdelen verbetering hebben ingezet.’ Wat ook opvalt: er zijn nauwelijks grote verschillen tussen de universiteiten. ‘Het is niet zo dat je in Leiden een perfecte opleiding krijgt en in Tilburg niet. Nederlandse universiteiten verschillen weinig van elkaar. Internationaal is dat ook te zien. We zijn het enige land waar bijna alle universiteiten in de top honderd zitten van de Times Higher Education, en alle universiteiten een plek binnen de top 200 op de ranking hebben. Ons universitaire onderwijs is in het algemeen op een goed niveau, maar er zijn kleine verschillen waarmee Nederlandse universiteiten met elkaar concurreren. Wij focussen ons vooral op het verbeteren van onderdelen waar we jaar na jaar minder op scoren.’ > Voor alle uitslagen van de enquête zie studiekeuze123.nl

22 mei 2014 · Mare 13 Achtergrond

Het geheim van de hamer De geschiedenis van de Leidse antropologie Hoe een wetenschap van ‘vreemde volken’ uitgroeide tot ‘global studies’. Leidse antropologen vieren vier feestjes in één boek: Grenzeloos. Door Jos Damen Antropologen kunnen

heerlijk geheimzinnig doen. Ze zijn dol op rituelen. Maar tegelijkertijd zijn ze niet altijd goed in het verklaren van hun eigen ceremonieel en in de archivering van hun eigen verleden. Omdat vier antropologische clubs in Leiden verschillende jubilea vierden, is de geschiedenis van de Leidse antropologie nu in een lijvig boek vastgelegd. Antropologievoorzitter prof. Gerard Persoon vertelt het mooi in het voorwoord Grenzeloos, Antropologie in Leiden. En origineel is het zeker: het boek herdenkt 136 jaar Volkenkunde in Leiden, 85 jaar dispuut WDO, 57 jaar Instituut Antropologie en 20 jaar studievereniging Itiwana. De vraag is natuurlijk: hebben die vier voldoende gemeen om in één bundel verenigd te worden? Maar Grenzeloos is een goed vormgegeven bladerboek geworden, dat een mooi beeld schetst van bijna anderhalve eeuw studie van ‘vreemde volken’, of, zoals dat tegenwoordig zo internationaal heet, ‘global studies’ in Leiden. Dat begint natuurlijk al in de zestiende eeuw, maar de datering in dit kader is helder: in 1877 werd aan de Leidse universiteit de eerste leerstoel Volkenkunde ingesteld – de eerste in Nederland. Niet toevallig was die leerstoel gewijd aan de volkenkunde van Indonesië, gezien Nederlands toenmalige koloniale positie. Prof. P.J. Veth had twee jaar daarvoor het eerste volume van zijn driedelige boek Java gepubliceerd en werd op 63-jarige leeftijd hoogleraar in Leiden. De volkenkunde leerde snel breder te kijken, zowel qua regio als wat betreft onderwerpskeuze en wetenschappelijke aanpak. J.P.B. Josselin de Jong (1886-1964) breidde het vakgebied uit tot de algemene volkenkunde en kwam met de antropologische studieveldbenadering. Latere hoogleraren als Locher, Gerbrands en Speckmann kwamen ook met een bredere visie. Er kwam eerst een sterke Afrika-orientatie, maar ook Zuid- en Midden-Amerika kregen meer aandacht. Dat komt in het boek allemaal op een slimme manier naar voren, omdat de serieuze stukken worden afgewisseld met interviews met oudgedienden als Els Postel-Coster, Steef Meijknecht en Franklin Tjon Sie Fat en met luchtige studentikoze stukken van en over Itiwana en WDO. Het meest aangrijpende stuk in het boek telt nauwelijks twee bladzijden en gaat over Carina Thuijs. Zij was in 1993 tijdens haar Leidse studie antropologie op veldwerk in Sivas (Turkije). Samen met haar gastgezin nam ze deel aan het alevitische Pir Sultan Abdal Festival, samen met veel musici en andere kunstenaars. Een menigte islamitische fundamentalisten omsingelde het hotel, stak het in brand en verhinderde de hulpdiensten om het vuur te blussen. 37 mensen kwamen om, onder wie de Leidse studente. Eigenlijk kent het boek Grenzeloos vijf onderdelen. Eerst wordt de geschiedenis van de antropologie in Leiden geschetst, vervolgens die van het oude ethnologisch dispuut WDO, dan komt 20 jaar studievereniging Itiwana in beeld, en het boek sluit af met een lijst van antropologische proefschriften in Leiden van de fameuze Christiaan Snouck

De Leidse antropologe José van Santen tijdens haar veldwerk in Moloko, Kameroen, in 1988. Foto uit besproken boek Hurgronje in 1880 tot Christopher Tankou (Kameroen) in 2013 - en een heus smoelenboek met 150 foto’s. En passant wordt de geschiedenis verteld van professoren en verhuizingen, van gezelligheid en richtingenstrijd, van veranderende interesses en de rol van de studenten. Die studenten komen vooral aan bod bij de verhalen over WDO en Itiwana. WDO is het oudst (uit 1928). In 1993 kreeg het ingedutte WDO concurrentie van Itiwana, opgericht door Igor Boog en Frank Schipper. Alle studenten die later een rol gaan spelen in de wetenschap, lijken bij het dispuut en de studievereniging al hun visitekaartje af te geven. Itiwana (de Zuni-term voor “middelpunt”) komt in het boek actief en studentikoos uit de hoek. WDO is op het eerste gezicht serieus –en het meest mysterieus. Zelfs de afkorting WDO is in nevelen gehuld. In het boek staat een foto van de voorzittershamer van WDO, met daarop drie duidelijke letters WDO, en daarnaast de tekst: ‘De betekenis van de naam WDO is een raadsel. De afkorting stond gegraveerd in een voorzittershamer die het eerste bestuur ten geschenke werd gegeven.’ Toch verscheen er in 1995 een herinneringsboek onder de titel Waar Dromers Ontwaken - een mooiere aanduiding voor de ontnuchtering die onvermijdelijk op een serieuze studietijd volgt is niet denkbaar. Grenzeloos. Antropologie in Leiden. Redactie Gerard Persoon et al. Leiden, Instituut voor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, 2013. € 15 Jos Damen werkt bij het Afrika-Studiecentrum in Leiden

Mijnheer de Professor

Kafka in Brussel Europa, mijn lieve oude continent, quo vadis? Elk nieuwsbericht vanuit dat ongrijpbare Brussel bezorgt me rillingen. Kafka had er mooi over kunnen schrijven. Je wordt op een ochtend wakker van gestommel. In de woonkamer tref je onbekenden in verhuizersoverall, bezig om je televisie in te pakken in bubbeltjesplastic. De schilderijen staan tegen elkaar bij de deur. Het bankstel is al weg. Je knippert tegen het felle ochtendlicht. Versuft vraag je de matineuze gasten: ‘Heren, wie bent u? Wat doet u hier?’. ‘Goedemorgen meneer Sanders, wij komen u helpen verhuizen!’ - ‘Maar daar heb ik niet om gevraagd! Ik ga helemaal niet verhuizen!’ - ‘Hee, dat is raar. Wij hadden toch echt de opdracht om… Hmm… Dit kan natuurlijk zomaar niet. Wacht, ik zet even deze doos in de wagen.’ - ‘Nee, ho eens even!’ ... - ‘Zo, daar ben ik weer. Weet u wat? Kleedt u zich eerst even rustig aan, neemt u een douche desnoods, dan gaan we zo eens rustig om de tafel zitten.’ Je gaat akkoord. Maar een kwartiertje later blijkt ook die tafel al in de verhuiswagen te zijn beland. De verhuizers werken fluitend door. Onverstoorbaar en onuitstaanbaar vriendelijk. ‘Ho, wacht eens even! Mijn fauteuil!’, roep je tegen de verhuizer die je favoriete leunstoel de kamer uit draagt. ‘Heren! Stop, dit wil ik helemaal niet. Waar moet ik heen?’ ‘Mijnheer Sanders, u bent de klant.

Natuurlijk doen we alleen maar wat u wilt. We zullen meteen stoppen. Laat me even dit lampje nog...’ ‘NEE! NEE! NEE!’ Telefoon. Een joviale stem. ‘Mijnheer Sanders! Ik ben Herman, de baas van dat spul bij u over de vloer. Maakt u zich geen zorgen hoor! U heeft al betaald en deze kanjers doen alles om u… Wat zegt u? U wilt niet verhuizen? Oei! Nou, dan moeten we natuurlijk stoppen. Onmiddellijk! De klant is koning tenslotte, nietwaar? Staat u mij toe. Ik moet even wat doorvoeren in de administratie en dan bel ik u zo terug.’ Als je de telefoon neerlegt blijkt inmiddels ook het dressoir verdwenen. Net als de gordijnen. Op het moment dat je fysiek wilt gaan ingrijpen, slaat de voordeur dicht. Piep, piep, piep. De verhuiswagen steekt achteruit en vermorzelt een tuinkabouter in de voortuin. Dan geeft de chauffeur gas en sjeest de straat uit. Met jouw dierbare huisraad rammelend in de laadbak. Geen idee waarom, geen idee waarheen. Dat is in een notendop ‘het Europese gevoel’. Bij de verkiezingen voor het Europese parlement gaat het niet om het kiezen van een vertegenwoordiger. De vraag is: op welke verhuisfirma stemmen we?

D.M. Sanders is betrokken burger en gastdocent aan deze universiteit. Het liefst schrijft hij liefdesbrieven. Aanvragen via d.m.sanders@mail.com.

14 Mare · 22 mei 2014 English page

Evolutionary stirrings of the loins The biological top ten of love darts, corkscrews and torpedoes Menno Schilthuizen’s book Nature’s Nether Regions discusses the biology of the reproductive organs. The author teamed up with Mare to compile a top ten.

and camels, but nobody knows why. Maybe it allows the females to decide which male may get her pregnant, just like rove beetles and ducks. Presumably, sexual selection according to unusual tactile signals has something to do with it. In the same way that peahens want the peacock with the finest tail feathers, perhaps sows want a male partner with a pizzle that feels the most unusual. But there could be something even more interesting going on”, says the professor, shrugging his shoulders. “I have not heard of any systematic studies that have examined whether sows are asymmetrical. It’s possible that the penises try to get round the females’ control mechanisms and that why they take that shape. It’s strange that no one has systematically researched these animals that are so close to us.”

10. The rapid evolution of cowpea weevils’ willies The Callosobruchus maculatus, or cowpea weevil, has a penis with spines that stick out in all directions. It’s not much fun for the female, so to limit the damage, the female’s vaginal wall is reinforced and during sex, she attempts to kick the male away. Literal battles of the sexes occur frequently in nature: spines, injury, rape and attempts to seal up the vagina after mating are common. A number of possible explanations have been suggested: males with large spines stay stuck to the females for longer, perhaps allowing them more time to fertilize the ova, or perhaps to help scrape out the sperm of a previous partner. Or perhaps, if a female’s genital area is severely damaged, she can’t mate with other males – another advantage for the male. Australian biologists once conducted an elegant experiment with a species of beetle that normally has a polygamous lifestyle. The researchers put two virgin beetles together and kept them away from others, forcing them to be monogamous. They did that with an entire beetle population, and repeated it with offspring produced, with the generation after that, etc. After about eighteen generations (approximately a year for this species), the males in the monogamous population had smaller family jewels, which had shorter spines. As soon as males did not have to compete with other males, the situation changed to the advantage of males with smaller, less destructive genitals. 9. The mystery of the human genitals As we mentioned above: spines on penises are quite common in the animal kingdom, and not just among insects. Cats make such a lot of noise at night because toms have barbed penises. Chimpanzees and bonobos, our closest relatives in evolutionary terms, have tiny horns on the top part of their penises. Why do humans rarely have these kinds of spines? “We know which pieces of DNA are responsible for penile spines and at what point they changed in evolutionary history. But we don’t know why they changed, and why specifically in humans. The genitalia of ovulating female chimpanzees swell to increase the depth of the vagina and probably help the females to decide – consciously or subconsciously – which male may impregnate them. But why is it like that for them and not for us?” Schilthuizen remarks. Despite the interest many people have in sexual intercourse, very little is known about the how and why of our genitals. “There have been a few experiments with radiosondes and MRI scans, but they are certainly not carried out in every laboratory in the world due to cultural barriers”, the biologist explains. 8. The diversity of galago genitals Galagos are African prosimians; at first sight, there seem to be only a few species, though closer inspection reveals that there are many more if they are classified according to their wedding tackle. Bota-

3. The female of the Brazilian bark louse has a penis Neotrogla males wrap their seed up in a very nutritious package and the female has to enter the male’s body with a “gynosome”, a female organ that looks very much more like a penis than many other real penises in the animal kingdom. Females with pseudo-penises are not unique in nature – the female spotted hyena has a larger willy than a human has, for instance – but Neotrogla is one of the few species that actually penetrate the male. 2. Squids ejaculate torpedoes Neotrogla is not the only creature to add a little something to its sperm: the males of all sorts of animals don’t ejaculate fluid but “spermatophores”, which literally means “sperm carriers”. They can be quite complex; many species of squid produce a kind of torpedoes that can swim independently and penetrate the females. They do not need to enter via the vagina, as squids don’t have them. Any hit is fine for a squid, and once inside, the ejaculated matter ejaculates again, releasing the real sperm cells. It is likely that this independent seed is a solution for the problems of mating in turbulent water.

Insect genitalia help us understand how evolution works. nists and insectologists had been distinguishing species by examining genital differences for years but mammalogists had some catching up to do in that respect. Accordingly, a large number of new species have been discovered in recent years. And the fact that the stuffed specimens in museums usually have dried, wrinkled equipment does make it any easier to examine them. The nagapies family– as they are called in Afrikaans – have an extensive collection of pizzles between them, with spines or without spines, bumps in different places or wedge-shaped glans. Just as music lovers love variations on a theme, taxonomists derive pleasure from revealing the diversity of these various animals, even if the differences are only between the creatures’ hind legs.

lata nudibranch has a detachable penis which it leaves behind after mating and the slug Limax has a penis which measures six times the length of its body and can absorb and exude sperm. “The most exciting thing is the love dart”, says Schilthuizen. “If you know what to look for, you can find white calcareous darts in your garden at this time of year: they are a few millimetres in length and produced by ordinary snails.” The darts send hormone-like substances to the mate’s body so the protagonist can make sure that the organ that digests sperm in its mate cannot function properly, leaving more of its own sperm to fertilize its mate’s eggs. “Next time you have escargots and you feel something crunchy between your teeth, you’ll know what it is.”

7. Hermaphrodite snails and their love darts “If you have two genders in one animal, sex is twice as interesting”, says Schilthuizen, quoting a colleague in his book. Cowpea weevils may fight the battle of the sexes between individual animals, in snails, the battle occurs in a single animal, and as a consequence, the evolution of the genitals has had complete differently results. The Chromodoris reticu-

6. Rove beetle penises are thwarted by mazes An unusual result of the battle of the sexes is the maze-like vagina which allows females retain control of fertilization. To illustrate, female ducks have all sorts of internal false leads and sharp turns to send the penises of raping drakes off course. A more extreme example is the rove beetle Aleochara tristis, of which the males have thin whip-like penises that are

almost three times as long as their bodies. When not in use, the penis is rolled up but during copulation it is required to proceed along a complex route in the female’s body. When the male withdraws, it has to be very careful not to get its penis in a twist. 5. The walrus has a weapon “The collection at Naturalis includes a number of walrus bacula that were used by the Inuit as weapons”, continues Schilthuizen. One species of walrus, now extinct, had bacula measuring almost one and a half metres, but even at sixty centimetres, modern-day walrus ossa penis are impressive. A penis bone is in fact very common: dogs have them; each species of squirrels has its own version – sometimes full of spines that support the fleshy part of the penis; monkeys have them – some species can create an erection by simply adjusting the bone to the right spot. Male chimpanzees and gorillas have a bone between their legs, so why don’t humans? Schilthuizen replies: “There are so many things to discover about the species we think we know best.” 4. Porking with corkscrews “Asymmetric penises are quite common: pigs have them, but so do other domestic animals such as sheep

1. The Bellardina crane fly uses musical vibrator The arms race between the sexes has a simple reason: one gender must invest far more in offspring than the other. A male human produces some billion sperm cells per month while a female can only produce one fertile ovum. If that is fertilized, she cannot become pregnant again for another year so she has every reason to be particular. The same fastidiousness can be found throughout the animal kingdom: male frogs croak, peacocks wave their tails and giraffes beat each other with their necks – all to impress the ladies. The very weirdest stimulating willy belongs to the Bellardina sp., a crane fly from Central America. The penis is wrapped in a set of plates and tubes into which the female bulges are to fit. The end has a sort of washboard with two claw-like bulges that abrade the washboard, producing an audible tone – a vibration the female must feel through its genitals as it mates. “It’s a tangible mating call rather than audible one, as it were” declares Schilthuizen. Menno Schilthuizen, Nature’s Nether Regions - What the Sex Lives of Bugs, Birds, and Beasts Tell Us About Evolution, Biodiversity, and Ourselves, Viking Books, 256 pages, €25.99

22 mei 2014 · Mare 15 Cultuur

Agenda

FILM

Passie met veel speeksel Augustijns Theater speelt Midzomernachtsdroom

‘Tongen mag niet van mijn vriendje.’ Foto Taco van der Eb

Als het Augustijns Theater Shakespeare speelt, vliegen feesten, drugs en vreemdgaan je om de oren. ‘Er wordt aardig wat gedroogneukt.’ ‘Ik mag dit jaar twee meisjes zoenen. Door chick één word ik gezoend terwijl ik lig te slapen. Dus ik zoen zelf eigenlijk niet terug. Met de andere chick is het heel intens, echt passie en liefde met speeksel zeg maar’, vertelt Felix Westeinde (25, fiscaal recht). Iris Nagelhout (24, afgestudeerd psychologie) reageert lachend: ‘In één scene moet ik Felix kussen, maar ik deed het per ongeluk nog een keer in een andere scene. Hij moest toen keihard lachen.’ ‘Er wordt aardig wat gedroog DOOR MASHA RADEMAKERS

neukt’, aldus Matthijs Smit (19, culturele antropologie). De drie studenten spelen bij het Augustijns Theater en hebben de afgelopen maanden flink geoefend om Midzomernachtsdroom van Shakespeare op de planken te brengen. Nagelhout: ‘We zijn al in oktober begonnen. Daar hoorde ook een repetitieweekend bij.’ ‘Dat was een gezonde balans tussen alcohol en repeteren, zoals het hoort bij Augustinus’, grijnst Westeinde. Het Augustijns Theater produceert al zes jaar lang toneelstukken, musicals en dinnershows. Dit jaar was Shakespeare aan de beurt, geregisseerd door professional Gary Blufpand. Smit: ‘Het is wel echt vet om Shakespeare te spelen, want het is vaak een fucking goed verhaal, gewoon wat ingewikkelder dan een

gemiddeld toneelstuk.’ Westeinde: ‘Ik heb eigenlijk niet zo veel verstand van Shakespeare. Ik heb het nog even opgezocht op Wikipedia, maar kwam er niet echt uit. Ik ga dus puur voor het toneelspelen.’ De scriptschrijvers hebben het klassieke verhaal van Shakespeare herschreven en het een moderne, studentikoze invulling gegeven. ‘Het verhaal past helemaal bij het studentenleven. Het zit vol prille liefdes, maar ook de onzekerheid van die liefde komt aan bod. De personages gaan vreemd, feesten erop los en gebruiken drugs. Al is het drugsgedeelte niet echt gebaseerd op ons eigen leven hoor’, giechelt Nagelhout. Westeinde: ‘Het stuk gaat ook niet alleen maar over drugs, het gaat ook om de tragiek van het leven. Het is

een tragische komedie.’ ‘De regisseur heeft ons geleerd om in dit stuk heel klein en integer te spelen, omdat het Ins Blau theater niet zo’n groot podium heeft’, aldus Smit. Maar zoenen moesten de spelers zichzelf aanleren. Westeinde: ‘Stiekem vind ik het best wel eng om te zoenen op het podium. Je ouders zitten wel gewoon te kijken op de voorste rij.’ Nagelhout lacht: ‘Ach ik hou het gewoon bij kussen, want tongen mag ik niet van mijn vriendje.’ Westeinde: ‘Maar nu komt toch niet dat hele zoenverhaal in Mare, hè?’ Augustijns Theater, Midzomernachtsdroom Theater Ins Blau 4, 5 en 6 juni, kaarten via www.augustijnstheater.nl, €11

Het moet allemaal groter Koper, soul en hiophop op SummerJazz In de groep Windkracht 7 dagen warme blazers en een soms stevig rockende ritmesectie elkaar uit. ‘Ik speelde vooral heel veel in dienst van anderen zoals bijvoorbeeld Roos Jonker, Wicked Jazz Sounds, Kris Berry en Pete Philly & Perquisite’, zegt alt- en sopraansaxofonist en bandleider Floris van der Vlugt. ‘Ik voegde mijn eigen kleur toe aan hun muziek. Dat is prima en dat ging ook heel goed. En ik speel nog steeds heel veel samen. Maar ik merkte dat ik hierin niet al mijn creativiteit kwijt kon. Ik had toch een uitlaatklep nodig voor mijn eigen composities en wilde een band leiden. Dat werd dus Windkracht 7. Begin dit jaar verscheen onze debuutplaat Drifts. ‘De vier blazers, twee koper en twee hout, vormen een mooi contrast met de elektrische gitaar, basgitaar en drums. De blazers zijn warm en dat zorgt voor een interessante dynamiek met de stevige ritmesectie. Het geeft een orkestraal geluid maar ook iets groovies uit de rock en funk. In veel recensies valt de term ‘filmisch’. ‘Dat herken ik wel. Het is niet zo dat ik een film bekijk en dat dan ga schrijven, maar ik breng DOOR VINCENT BONGERS

wel een spanningsboog aan in mijn composities. Creëer een lijn in het stuk. Dat roept beelden op. Voor de volgende plaat laat ik me laten inspireren door beeldende kunst. Bijvoorbeeld schilderijen van Miró, Picasso en Malevitsj. Het is interessant om de sferen, kleuren en ritme in de abstracte kunst te vertalen naar muziek en daar een mooie puzzel voor de luisteraar van te maken.’

Souljazzrapgroep The Cool Quest dompelt zich steeds verder onder in de zwarte muziekgeschiedenis. ‘We hebben voor het programma de Zwarte Lijst van Radio 6 covers gespeeld van onder andere James Brown en D’Angelo’, zegt vocalist Vincent Bergsma. ‘Live zingen voor de radio was heel erg spannend. Ik ben van oorsprong een rapper. Zingen deed ik wel een beetje, maar nu kreeg dat echt een push. Ik moest me erin verdiepen. Ik zit nu echt ook in die zangflow. Dat ga je ook horen aan de nieuwe nummers, die in oktober uitkomen. ‘We zitten nu in de studio met rapper en producer Skiggy Rapz alias Marcel Tegelaar. Naast hiphop houdt hij zich bezig met pop. Hij werkt bijvoorbeeld samen met Eefje

de Visser. Die combinatie past goed bij ons. Onze EP In Spite Of heeft een live feel maar klinkt iets te clean. Op het gebied van productie kan het allemaal wel wat groter, en dat wordt de nieuwe plaat dan ook.’ De opnamen verlopen zonder vaste drummer. ‘We zijn hem kwijt. Hij heeft het druk met een andere band. Jamie Peet, onder andere van Windkracht 7, speelt de nieuwe plaat in. Die is echt geweldig. Voor de optredens zijn we drie drummers aan het testen.’ Ook tekstueel wordt de plaat anders. ‘Ten tijde van de

EP zat ik een beetje in een sleur en dat merk je aan de teksten. Ik was met mijn studie gestopt en deed wat domme dingen. Je moet dan denken aan drugs, en zo. Maar dat heb ik allemaal achter me gelaten. Ik ben nu een stuk positiever. Maar teksten hoeven niet altijd heel erg diepzinnig te zijn. Af en toe wil je toch ook even braggen en boasten, dat hoort gewoon bij rap en hiphop.’ SummerJazz Festival Leidse Hout Zo 1 juni, € 18,50

TRIANON X-Men: Days of Future Past Dagelijks: 18.30 + 21.30 Tracks Dagelijks 18.45 Blue Ruin Dagelijks 21.30 Frozen 3D Za. zo. wo. 14.30 The Railway Man Dagelijks 18.45 De 100-jarige man die uit het raam klom Dagelijks 21.30 KIJKHUIS Supercondriaque Dagelijks 18.30 The Grand Budapest Hotel Dagelijks 21.00 Zo. 14.30 Anni Felici Zo. 14.00 Starred Up Dagelijks 19.00 + 21.30 LIDO Godzilla 3D Dagelijks 18.30 + 21.30 Bad Neighbors Dagelijks 18.45 + 21.30 Noah 3D Do. vr. za. 21.30 Sabotage Zo. ma. di. wo. 21.30 The Other Woman Dagelijks 18.45 A Haunted House 2 Dagelijks 21.30 De Muppets Most Wanted Za. zo. wo. 14.30 Walk of Shame Dagelijks 18.45 + 21.30

MUZIEK

QBUS The Nordanians – Mix of Indian and western improvisation jazz 24 mei, 20.30, €10 Christopher Paul Stelling (USA) 3 juni, 21.00, €10 DE TWEE SPIEGHELS Steely Dan Tribute by Lo van Gorp and friends 25 mei, 15.00, toegang gratis ACADEMIEGEBOUW Inloopconcert ‘Musici rond het Academie-orgel’ 16 april t/m 25 juni Guus Theelen (orgel) en Bernadette Lexmond (sopraan) 28 mei, 13.00 uur, toegang gratis. VRIJPLAATS LEIDEN Hotel Suburbia presents: Petrels & Talvihorros [live] w./ visuals by Max Bondi (UK) 30 mei, 20.00, €7 LAZARU’S Medicine Jet en Nano-Tyrannus 31 mei, 21.00, toegang gratis

THEATER

HET KUNSTBLIK Zou ik het einde mogen zien? – SKRIK 22, 23 en 24 mei, 20.15, €5 LEIDSCHE SCHOUWBURG Night T.I.M.E. (Muziektheater Koninklijk Conservatorium) 23 mei, 20.00, €10 euro INS BLAU Film Movies That Matter: Chicago Girl 26 mei, 20.00 uur, €8 Beargarden, Richard III Space Opera 27, 29 mei, 2, 16 juni, 20.30, €12,50 Augustijns Theater: Midzomernachtsdroom – Shakespeare 4 juni 20.30, 5 juni 14.00 + 20.30, 6 juni 20.30, €11

DIVERSEN

The Cool Quest, met zanger-rapper Vincent Bergsma: ‘Vroeger deed ik domme dingen.’

VRIJPLAATS Fair Food Feast 31 mei, 12.00, vrijwillige bijdrage LEIDS INTERNATIONAAL FILMFESTIVAL – SUMMER SPECIAL 5 juni: Breakfast at Tiffany’s 6 juni: The Lunchbox 7 juni: The Way Way Back Pieterskerkplein, 22.30, gratis toegang.

Mare · 22 mei 2014

Het Clubje

Inburgeren

Stadswandeling

Sappig met v.l.n.r.: Matthieu Thomas, Jim van der Krogt, Maaike van Oosten, Ralph Keekstra, Anna Regtuijt en Valery Maliouga. Foto Taco van der Eb

‘Op je eigen feest feesten gaat niet’ Sappig Events Matthieu Thomas (20): ‘Vanuit onze opleiding commerciële economie aan de hogeschool hebben wij dit evenementenbureau opgezet. We misten grote feesten in het uitgaansaanbod van Leiden. Er zijn veel kroegen, maar echte clubs missen nog. Toen ook LVC zijn poorten sloot besloten wij onze eigen dansfeesten te gaan organiseren.’ Jim van der Krogt (20): ‘De feesten zijn speciaal voor studenten. Het viel ons op dat hbo- en wo-studenten vrij weinig met elkaar in aanraking komen. Wij willen hen met de feesten bij elkaar brengen. Met elkaar kunnen we een feestje bouwen.’ Ralph Keekstra (19): ‘Onze naam “sappig” betekent dan ook “lekker” of “chill”. Wij organiseren een chill feest, met lekkere muziek op een mooie locatie.’ Anna Regtuijt (23): ‘We pakken het

Bandirah

groots aan. Het feest moet de feeling van een club hebben.’ Van der Krogt: ‘Het eerste feest op 22 maart was een megasucces. Meer dan zeshonderd studenten zijn erop afgekomen. Regtuijt: ’Wij vonden InCasa een prima plek daarvoor. Het is een plek die eigenlijk te weinig wordt gebruikt, maar ideaal is om dit soort feesten in te geven.’ Van der Krogt: ‘We hebben alles zelf geregeld. De dj’s waren allemaal bekende namen uit het Leidse uitgaanscircuit.’ Valery Maliouga (18): ‘We renden ons de benen uit het lijf. Je bent constant bezig. Volgende keer maken we de gastenlijst wel iets kleiner, die puilde helemaal uit. De mensen stonden in rijen dik voor de deur. Gelukkig zijn er verder niet echt rare dingen gebeurd.’ Maaike van Oosten (18): ‘Het geeft wel

een goed gevoel als het lekker loopt. Het nieuws had zich blijkbaar als een lopend vuurtje verspreid. We hadden overal flyers uitgedeeld, en via sociale media reclame gemaakt. Ook snelbinders bleven niet gespaard.’ Thomas: ‘Met een post op Facebook kunnen we ongeveer 2,5 duizend mensen tegelijk bereiken. Als één iemand het “liked” ziet namelijk meteen de hele tijdlijn het. Door ons echt alleen op studenten te richten, onderscheiden we ons van concurrerende evenementenbureaus.’ Van der Krogt: ‘We zorgen ook voor de juiste muziek. Er heerst onder studenten echt een hang naar techno en deephouse, dat is nogal hot op dit moment.’ Van Oosten: ‘We hebben eerst onderzoek gedaan. Via enquêtes zijn we erachter gekomen welke muzieksmaak

studenten hebben, wat voor club ze willen, welk drankje ze het liefst drinken, etc.’ Regtuijt: ‘Daarna hebben we een uitgebreid marketingplan bedacht. We zijn niet voor niks toekomstige economen.’ Maliouga: ‘Feesten op ons eigen feest is eigenlijk onmogelijk. Maar je krijgt er echt een kick van als andere mensen helemaal losgaan.’ Thomas: ‘Dus voor alle mensen die 29 mei zin hebben in een feestje: kom allemaal naar InCasa. Zorgen wij voor een sappig feestje!’ DOOR MASHA RADEMAKERS

Kaarten via de Facebookpagina van Sappig Events. Alleen toegang met studentenkaart. Voorverkoop € 5; deur € 7,50

Laatst kreeg ik het aanbod om een stadswandeling te maken door Leiden, bij wijze van inburgering. Nu heb ik mijn hele jeugd bij de padvinderij gezeten, dus wandelen is zeg maar echt mijn ding. Ik hoopte op een groep gepensioneerden die achter een vrouw met een bloem aanliepen. Omdat het nogal lastig afspreken is met een onbekende, had Marieke zichzelf omschreven: ‘Ter herkenning: Ik ben 1.77m en heb enigszins opvallend rood haar.’ Toen ze aan kwam lopen bleek er geen woord van gelogen, ze had er alleen nog aan toe kunnen voegen dat ze een neuspiercing had. Ik vroeg of ze vaker stadswandelingen deed. Dat bleek niet het geval. Terwijl we naar het Rapenburg liepen vroeg ik me af waarom Marieke me had uitgenodigd. Ze was dertig, afgestudeerd en werkte als postbode. Ze wilde nooit meer weg uit Leiden. Op de foto onder mijn stukjes is als je goed kijkt een vlassig snorretje zichtbaar. Dat leek me wel interessant staan, maar meerdere vrouwen wezen me erop dat dit niet het geval was. Als er al iets van gezegd kon worden, dan was het dat het er vies en onverzorgd uitzag. Aan mij kon het dus niet liggen. We liepen bij Augustinus naar binnen. ‘Hier kun je ’s avonds eten.’ Daarna gingen we naar Quintus en toen naar Minerva. In de Breestraat liet ze me de pas verbouwde V&D zien en de verhoging waar de stadsomroeper vroeger had gestaan. We staken het water over en beklommen de burcht. Vanaf daar kon je het station zien liggen, het Achmeagebouw en het LUMC. Onderweg kwam Marieke de hele tijd bekenden tegen. Van SSR, van de internationale studievereniging, van haar improvisatietoneelgezelschap, eenzaam leek ze me ook niet. Na de Pieterskerk en enkele restaurants waar ze zelf graag kwam eindigden we bij haar thuis. Ze woonde al twaalf jaar in de zelfde gang van een studentenflat. Ze liet me de fitnessruimte zien, de fietsenkelder en de deur van de huiskroeg, die helaas dicht was. Op haar gang woonden nog vijf anderen. Ze deelden een piepkleine keuken en een badkamer. Ook was er een nooduitgang. Niet dat ze die nodig hadden, er kwamen twee deuren op de gang uit, maar de gang naast de hare had maar één deur en toen waren ze toch al bezig met de nooduitgang van die gang en konden ze net zo goed ook een deur maken naar Mariekes gang. In de vensterbank lagen witte en blauwe schelpjes. Ze keek uit op een van de gedichten die overal in de stad op de muren geschreven zijn. Op de grond naast haar bureau stonden twee bakjes. De hond van haar vader was wezen logeren. Of ik nog wat wilde drinken. Water was prima. Terwijl ze naar de keuken liep en ik er aan dacht hoe enthousiast ze had verteld over niet bijzonder interessante dingen (de net verbouwde V&D, de nooduitgang) viel voor mij het kwartje. Het ging haar niet om mij en ze was niet eenzaam, ze vond Leiden gewoon een leuke stad en wilde dat graag met mij delen. Toen ze terug kwam dronk ik snel mijn glas leeg en zei dat ik er helaas weer vandoor moest. Zoveel onzelfzuchtigheid is teveel voor één mens. TIM MEIJER