Mare 30 (38)

4 juni 2015 38ste Jaargang • nr. 30

‘Ik ben geen heilig boontje’ Pagina 15

Terug naar Amna Suraka, met ex-gevangenen. ‘Dat kan helend werken’

‘Bestuiverscrisis’ dreigt maar bijenonderzoeker blijft optimistisch

Baileys, Black Label en de Bijbel. Op zoek naar het geheim van NSL

Pagina 6

Pagina 7

Pagina 11

Koop! En verbeter de wereld

Meer bestuursbeurzen

De geloofwaardigheid van groen consumeren

De Universiteit Leiden stelt meer geld beschikbaar voor bestuurders van studenten- en studieverenigingen.

Hoe hip eerlijke producten ook zijn, het groene denken vormt Ategelijkertijd een façade, betoogt antropoloog Bart Barendregt. ‘Het idee dat je aan een betere wereld kunt bijdragen met je portemonnee of een muisklik is elitair en simplistisch.’

DOOR PETRA MEIJER ‘Groene consump-

tie gaat uit van het idee dat je kunt bijdragen aan een betere wereld door geld uit te geven aan “juiste” dingen. Je installeert bijvoorbeeld een app waarmee je controleert of er geen bloed aan je fles wijn kleeft.

Je koopt “goed goud”, een verantwoorde chocoladereep of cosmetica op basis van enkel natuurlijke ingrediënten.’

Bart Barendregt is universitair hoofddocent culturele antropologie.

Samen met oud-collega en huidige UvA-antropoloog Rivke Jaffe stelde hij een boek samen over de opkomst van grootgroenverbruikers: Green consumption. The Global Rise of EcoChic. ‘Het begrip “eco-chic” komt oorspronkelijk uit de mode. Toen vond ik het ook al een spannende tegenstelling. Nu slaat het ook op innerlijke schoonheid, lokaal en biologisch eten, duurzaamheid, authenticiteit en spiritualiteit.’

Ethisch consumeren is niet nieuw.

‘Ik werkte vroeger in een ecologische winkel waar we al rechtvaardige cacao verkochten. Het verschil is er toen een klein groepje geitenwollensokkentypes kwam, terwijl ecologisch nu hip is. Sterren verbinden zich aan ethische initiatieven en op tv zien we hoe Jamie Oliver voor lokale, eerlijke producten kiest. Op zich een goede zaak, maar dat komt natuurlijk met een prijskaartje. De “chic” in eco-chic ontstaat door een spanningsveld tussen hip en bereikbaar. Als het voor iedereen bereikbaar is, dan is het niet meer hip. De hipheid maakt het ook makkelijk om er een slaatje uit te slaan.

Neem Albert Heijn: als je 250 biologische producten lanceert, maar ze een paar maanden later weer uit de schappen haalt, dan ben je niet meer geloofwaardig.’

En hoewel hij denkt dat groene consumptie in sommige gevallen wel degelijk een verschil kan maken, is het moeilijk om er niet cynisch over te zijn. ‘Het hele idee dat je de wereld kunt verbeteren met je portemonnee of een klik met je muis is elitair en simplistisch. Bovendien legt het de verantwoordelijkheid voornamelijk bij huismoeders, die in veel gevallen de boodschappen doen. Zij moeten het probleem

maar oplossen en de juiste keuzes maken.’

Die keuze is bovendien uit luxe geboren. ‘Ik heb jaren in een kraakpand gewoond met allemaal andere blanke kids die vegetariër waren.

Als je vervolgens op antropologisch veldonderzoek gaat en een gastgezin hun schaarse vlees met je deelt, besef je pas dat je dat uit luxe kon doen.’

Het groene denken is tegelijkertijd een groene façade, betoogt Barendregt. ‘Quinoa is nu hip, maar wie het al langer produceerde werd de markt uit geprezen. Of neem het Indonesische gerecht nasi kampung, dat wordt gemaakt met de kliekjes

van de dag ervoor. Op een gegeven moment gingen de duurdere restaurants in Java het serveren. Westerse mensen konden er niet over uit hoe heerlijk simpel dat gerecht was.

Maar dat was zo, omdat de mensen gewoon niets anders hadden.

Zo ontstonden er ook steeds meer slow food-restaurants, veelal gerund door buitenlandse koks. En ik weet zeker dat we de komende jaren een grote opkomst zullen zien van green islam, waarbij over alles een halalsausje wordt gegoten: halal organic food en halal spa’s.’ > Verder lezen op pagina 8

Niet te veel denken, want dan val je om ‘Je moet je concentreren en voorkomen dat je gedachten overal heen gaan’, zegt studente en yogafanaat Roos van Elteren. ‘Dat vind ik een mooi symbool voor andere dingen in het leven: je valt snel om als je aan te veel dingen denkt.’ Mare sprak drie studenten die vinden dat bewust leven niet zweverig of geitenwollensokkenachtig hoeft te zijn. Zie pagina 8 en 9.

Foto Taco van der Eb

DOOR BART BRAUN Dat zegt rector magnificus Carel Stolker in een interview met Mare. De universiteit trekt nu 700.000 euro per jaar uit voor bestuursbeurzen. Leiden en Den Haag tellen ruim 200 verenigingen die aan de universiteit gelieerd zijn.

Die krijgen overigens lang niet allemaal geld.

Het aantal studenten aan de universiteit is de afgelopen jaren flink gestegen: vorig collegejaar stonden er 24 procent meer studenten ingeschreven dan in 2009/2010. ‘Dat betekent ook meer werk voor de verenigingen’, aldus Stolker. ‘Als blijkt dat we genereuzer moeten zijn met de bestuurdersbeurzen, dan zijn we daartoe bereid.’ Over hoeveel extra geld er beschikbaar komt, en hoe dat verdeeld gaat worden, kon het college van bestuur geen uitspraken doen: daarover spreken de universiteitsbestuurders nog met de Plaatselijke Kamer van Verenigingen (PKvV) en de studentbestuursleden van de faculteiten.

Stolker deed zijn uitspraak naar aanleiding van een open brief in Mare van de studentenpartijen uit de Universiteitsraad. Zij klaagden daarin dat het college ‘maatregel op maatregel stapelt in een poging het rendement op te krikken’. Zo beperkte de universiteit het recht op herkansing, en experimenteert Leiden met een bindend studieadvies (bsa) voor het tweede jaar: in twee jaar tijd moeten studenten minimaal 90 studiepunten halen.

Studenten voelen zich ‘beperkt en benadeeld’. ‘Zelfontplooiing naast de studie, zoals commissiewerk, besturen en tal van andere uitdagingen, worden bemoeilijkt of zelfs onmogelijk gemaakt.’ Zulke activiteiten moet juist worden aangemoedigd, aldus de raadsleden. Hun brief werd medeondertekend door de Landelijke én Plaatselijke Kamer van Verenigingen en het Interstedelijk Studenten Overleg.

> Zie pagina 3

Advertentie

JOIN THE INTERDISCIPLINARY MINOR

SUSTAINABLE DEVELOPMENT FIRST SEMESTER, 30 ECTS REGISTRATION FROM 1 MAY - 15 AUGUST

MORE INFORMATION: CML.LEIDEN.EDU MINOR@CML.LEIDENUNIV.NL FACEBOOK.COM/MINOR DUURZAMEONTWIKKELING

2 Mare · 4 juni 2015 Geen commentaar

Voedselpakketten Door Marleen van Wesel Diep weggedoken in z’n hoodie staat hij bij het sta-

Colofon

tion, z’n grauwe kop verscholen achter z’n zonnebril. Het is donderdagochtend. De laatste nachttrein braakt uitgefeeste studenten uit, en neemt de eerste zakenlui mee. Hij deinst aan de kant, ze stormen zo over hem heen.

Zijn maag schreeuwt om voedsel. Zelf zwijgt hij. Hij wil niemand meer afschrikken met dat schrille stemgeluid.

Bartje noemden ze hem, toen ze hem nog zagen staan. Meestal huiverden ze erbij. Met z’n maten Bertje en Brutus was hij de schrik van de Leidse binnenstad. Ze maaiden scooters onderuit, trokken fopspeentjes uit babymondjes, maakten overal een puinzooi van. Gewoon. Voor de gein.

Limburg had motorbendes, Amsterdam al die trigger happy bekenden van de politie, maar de laatste Leidse schietpartij, vorige maand nog, was op hèn gericht. Aan de Witte Singel hield de politie een man aan die woest met z’n luchtdrukwapen zwaaide. Veren dwarrelden door de lucht, Bertje en Brutus had hij sindsdien niet meer gezien.

Tegenwoordig is het moeilijk te geloven dat de beroemde gedragsbioloog Niko Tinbergen (1907-1988) zijn meeuwenstudie eind jaren veertig niet gewoon vanuit het raam van zijn Leidse universiteitskamer kon uitvoeren.

Hij moest zijn studenten meenemen op zomerkampen naar Terschelling, en won uiteindelijk de Nobelprijs.

Pas eind jaren tachtig streken ze hier neer, de brutaalste vogels van de straat. Sindsdien ging dat meeuwenonderzoek heel anders. Eieren werden experimenteel uit nesten gegraaid, soms verwisseld voor nepexemplaren.

Wanted!-posters hingen door de stad, met daarop de boeventronies van Bartje, Bertje en Brutus en de even dreigende als merkwaardige slogan: ‘Pak de gele zak!’

De Gemeente Leiden zag intussen wel wat in dat onethische onderzoek, en ging verder dan Limburg of Amsterdam zouden durven: belemmering van de voortplanting. Maar types als Bartje hebben vrienden in de hoogste kringen. Dus vorige week bepaalde de rechter dat niemand met z’n tengels aan die eieren mocht zitten.

De radeloze gemeente zocht het ondergronds. Verhongeren zou dat gevederde tuig! In rap tempo werden er de afgelopen weken containers ín de grond gestampt. Op de valreep werden de bewoners, behálve Bartje, afgelopen weekend van toegangspasjes voorzien. (Zie p. 4.)

Ongehoorzame, of onwetende Leidenaren dropten afgelopen week nog voedselpakketten in de straten, in zwarte en soms ook gele zakken. Lang zal het niet meer duren.

Het is donderdagavond. Bartje spreidt zijn vleugels. Ze zijn stram, smerig en rafelig, maar ze doen het nog. Terwijl de zon ondergaat, wordt het station onder hem kleiner. Hij scheert over zíjn stad, omlaag, rakelings langs een vuilnisbak waaruit wat frietjes steken. Hij schrokt ze naar binnen en stijgt weer. Direct ontwaken zijn ingewanden. Zijn darmen borrelen.

Het Pieterskerkplein stroomt intussen vol met bezoekers van de LIFFopenluchtbioscoop (zie p. 15) en net daarboven ziet hij zich genoodzaakt wat te lozen. Flats! ‘Foutje!’ krijst hij naar beneden.

Een besmeurd stelletje druipt af, terwijl de rest van de menigte zich onverminderd tegoed doet aan popcorn en bier. Hij cirkelt erboven. Zijn maag rommelt alweer.

‘Bartje! Jij ouwe vogel!’ hoort hij plotseling. Daar, bovenin een boom, zitten Bertje en Brutus. Hij kruipt ernaast. Beneden komt ratelend het schijnsel van een oude film op gang. De naam van regisseur Alfred Hitchcock flikkert op het scherm.

‘The Birds, dát was m’n lievelings’, zucht Bartje.

Brutus grijnst. ‘Laten we zo wat popcorn jatten.’ Ze zetten zich schrap. ‘En dan: Kill ‘em all. Get rid of them. Messy animals!’

Column

Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden

Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Nooit meer loslaten

Redactie

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Medewerkers

Talitha Dehaene • Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers• dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25.

Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Blijf zo lang mogelijk plakken in je studentenhuis, klamp je vast aan de DUWO en laat nooit meer los. Doe je dat niet, dan kom je terecht in de hel van de liberale huizenmarkt waar Satan met zijn scepter over zijn leger van huisjesmelkers zwaait.

Ik hoor je denken: welk geestelijk gezond persoon huurt er dan vanaf haar twintigste een particuliere woning terwijl je makkelijk met je studentenreet in een DUWO-huis had kunnen wonen? Nou, daar gaat dus zo’n anekdote die het altijd goed doet op feestjes aan vooraf.

In een niet zo ver verleden noemde ik het enige gemengde huis dat de Tent rijk is mijn thuis. En daar was het ten strengste verboden om meer dan vriendschappelijke gedachtes te hebben over je huisgenoten, laat staan er een fysieke relatie mee hebben. De regel was ontstaan uit niks dan goede bedoelingen, maar dit archaïsche gebod lapte ik na iets meer dan een jaar zonder blikken of blozen aan mijn laars. Je weet hoe het werkt met dingen die niet mogen; die doe je lekker toch.

Dus tegen alle regels in, werd ik in mijn tweede jaar verliefd, deed alle dingen die volgens de huismores verboden waren, en wist dit bovendien geruime tijd onder de radar te houden. Ik hou mezelf graag voor dat we ontzettend goede ninja’s waren. De waarheid is dat elke huisgenoot het wist, maar het beter achtte voor het gezamenlijke spaarvarkentje om ons in ieder geval nog tot de vakantie te houden.

In de zomer voor het uitblazen van mijn 21 kaarsjes werd ons door een kamer vol zelf scheve schaats rijdende huisgenoten vriendelijk doch dringend verzocht om elders een onderkomen te zoeken.

Aangezien hospiteren het kutste is dat op deze aard-

kloot bestaat, was de keuze voor samenwonen snel gemaakt. En dus woon ik sindsdien lekker burgerlijk in een appartementje dat uiteraard te veel kost voor te weinig oppervlakte met een al even schappelijke beheerder die maandelijks een dik bedrag uit je zakken klopt voor zijn ‘diensten’. Het beantwoorden van klachten duurt gemiddeld vijf weken. Pas dan volgen er berichtjes als: ‘We gaan ernaar kijken.’

Intussen heb je al twee keer de zondvloed mogen meemaken door krakkemikkige pijpleidingen bij je bovenburen, staan de vochtvlekken op de muren en kijk je angstvallig omhoog als je onder die ene scheur in het plafond heen loopt.

Tot overmaat van ramp trekt er vervolgens een gezin in op de 45 vierkante meter boven je. Kind noch vrouw doen aan voeten optillen, maar hen er op aanspreken behoort niet tot de opties omdat mevrouw geen voor jou bekende taal spreekt. Bovendien mag ze de deur niet opendoen als manlief niet thuis is. Meneer kan het overigens ook geen zier schelen. Naakt de zonnedans in je woonkamer doen kan je ook vergeten, want soms staat er ineens zonder aankondiging een klusjesman op een steiger je raamkozijn te schilderen. Dat doen ze dan weer wel.

Waar de DUWO al tien keer op je stoep had gestaan, laat mijn huurbaas nog steeds op zich wachten. Met een bezem tegen het plafond in morsecode de boodschap proberen over te brengen wordt beantwoord met een avond meubilairtrillend voetgeroffel. De scheur wordt intussen steeds maar groter.

Esha Metiary

is masterstudent Journalistiek en Nieuwe Media

4 juni 2015 · Mare 3 Mensen

‘Als het niet werkt, houden we ermee op’ College van bestuur reageert op open brief van studentenpartijen ren met een tweedejaars bsa, om het tempo erin te houden. We merkten dat studenten weinig tijd overhouden voor extracurriculaire activiteiten omdat ze zoveel tijd nodig hadden om op gang te komen.’

Rector Carel Stolker en vice-rector Simone Buitendijk tijdens de dies van 2014.

Studenten klaagden in een open brief aan het college van bestuur dat steeds strengere rendementsmaatregelen hen belemmeren bij nevenactiviteiten. Rector Carel Stolker en vice-rector Simone Buitendijk reageren.

Even voor de kijkers thuis: in een open brief aan u (Mare 29, 21 mei) klagen de studentenpartijen uit de universiteitsraad dat regels als het bindend studieadvies (bsa)

voor het tweede jaar en beperkingen aan herkansingen studenten in de weg zitten. Ze zouden nevenactiviteiten als commissie-, bestuurs- en vrijwilligerswerk bemoeilijken of onmogelijk maken.

Carel Stolker, rector magnificus: ‘Die discussie loopt nu alle kanten op. Ik had liever gehad dat de studenten de dialoog die al liep, voortgezet hadden. Nu bemoeien ineens ook Tweede Kamerleden zich ermee.’

Over hoeveel studenten gaat het eigenlijk? Valt er al iets te zeggen

Foto Marc de Haan

over de gevolgen van het tweedejaars bsa?

Vice-rector Simone Buitendijk: ‘We weten nu niet hoe het na de herkansingen in zomer gaat zijn. De reden dat we het hebben ingevoerd, is dat we zagen dat studenten gemiddeld vijf à tien punten minder halen in hun tweede jaar.’

Stolker: ‘Studenten zeggen soms letterlijk: “Ik ben over”, en vervolgens zag je de overschatting toeslaan.’

Buitendijk: ‘Dus hadden we in Leiden het idee om te experimente-

De klacht is nou net dat ze daar geen tijd voor hebben omdat uw beleid ze opjaagt.

Buitendijk: ‘Dat is precies wat we willen onderzoeken. Als blijkt dat studenten stoppen met dingen naast hun studie, dan zijn we verkeerd bezig. Maar we hebben echt het gevoel dat het niet onhaalbaar is, 90 studiepunten in twee jaar. Als je kijkt hoeveel uren er in een week zitten, dan moet er tijd zijn voor nevenactiviteiten. De universiteit maakt daar ook financiële ruimte voor.’

Stolker: ‘Een paar avondjes per week commissiewerk moet gewoon kunnen. En een volledig bestuursjaar bij een vereniging ook; daar zijn bestuurdersbeurzen voor beschikbaar. Het probleem zit hem juist daartussenin: om bestuur te worden, moet je zichtbaar zijn in een vereniging. Misschien moet het commissiewerk dat daarvoor nodig is, wel wat kleiner.’

‘En misschien moeten er meer beurzen komen. We zijn er over in gesprek. Er zijn nu meer studenten dan een paar jaar geleden, dat betekent ook meer werk voor de verenigingen.

‘Als blijkt dat we genereuzer moeten zijn met de bestuurdersbeurzen, dan zijn we daartoe bereid. In ons nieuwe strategieplan hebben we het belang van verenigingen sterk benadrukt.’

Mare krijgt echter vaak signalen dat verenigingen meer moeite hebben om mensen te vinden

voor bestuurs- en commissiewerk.

Stolker: ‘Wij ook. Als studenten het gevoel hebben dat ze worden opgejaagd, moeten we daar wat aan doen.

Wij kunnen immers niet in die besturen gaan zitten. En nogmaals: het is een experiment. Als het niet werkt, houden we ermee op. Het is voor ons ook een hoop geregel.’

Buitendijk: ‘Het bsa hangt ook niet als een guillotine boven je hoofd: als je extra tijd nodig hebt wegens bijvoorbeeld ziekte of bijzondere omstandigheden, dan is compensatie gewoon mogelijk.’

Stolker: ‘Bij sommige studies was de uitval echt gigantisch. Dat gaat niet alleen over het niveau, daar is meer aan de hand. We willen studenten structuur geven, en wat beter in de gaten houden.’

Buitendijk: ‘Vergeet verder niet, die rendementsmaatregelen waren onderdeel van een groot en kostbaar plan waarin die structuur en monitoring worden geboden. Daarom is de universiteitsraad er indertijd ook akkoord mee gegaan.’

Met de komst van het leenstelsel betalen studenten steeds meer zelf. Mag wie betaalt niet ook bepalen hoe snel hij of zij studeert?

Buitendijk: ‘Het is echt nog steeds maar een klein gedeelte dat de student zelf betaalt.’

Stolker: ‘En ook voor de komst van het leenstelsel maakten ze al kosten. Het stelsel draagt natuurlijk wel bij aan dat gevoel te worden opgejaagd. Die onrust, daar moeten we in goede gesprekken uit zien te komen. Onze maatregelen zijn juist bedoeld om te voorkomen dat je die vertraging meteen al in het begin oploopt.’

Door Bart Braun

Frutti di Mare

‘Jullie scheuren de fucking toko uit elkaar!’

Door Marleen van Wesel ‘Slayerrr!!’ schreeuwt de Catena-delegatie achterin de Raevenzaal van Quintus. Op het podium staat Necessary, de huisband van SSR, die nog een Hollandse kneiter de zaal in knalt. Dit is Stubandikoos: the

battle of the verenigingshuisbands tijdens de MASCQ-week. ‘Die week is om de vijf grote verenigingen te verbinden’, vertelt commissielid Rosanne Mulder (22).

Naast Catena is ook SSR al goed

Necessary, de nieuwe huisband van SSR.

vertegenwoordigd, om de spiksplinternieuwe huisband toe te juichen. Op het verzoek van de band aan de andere drie verenigingen om zich te laten horen, blijft het nog vrij stil.

‘SSR had al een huisband’, vertelt zan-

Foto Taco van der Eb

geres Dominique de Jong (19) later. ‘Maar de meeste bandleden zijn inmiddels afgestudeerd en ze hebben los van de vereniging een doorstart gemaakt.’ De nieuwe band is een initiatief van twee eerstejaars. ‘Zo gaat dat bij SSR. De afgelopen twee maanden hebben we hard gerepeteerd.’ Voorlopig blijft Necessary de vaste huisband. Wanneer een van de leden afstudeert, komen er audities voor een opvolger.

Zo werkt het ook bij de tweede huisband van de avond, die al een jaar of tien bestaat: Minerva Music Machine.

De zaal stroomt intussen vol met de rest van de verenigingen. De Minervanen weten Catena nog steeds te vinden. Of ze even naar voren willen komen, dit nummer is voor hen.

‘Slayerrr!!?’ klinkt het hoopvol. Ach, voor Stacy’s Mom willen ze ook best naar voren rennen.

Het juryoordeel is wat lastig te verstaan. Het voorstel van jurylid Bart Wirtz om vaker stadspodia zoals De Twee Spieghels en Studio De Veste op te zoeken, wordt overstemd door zangeres Caroline de Jong (22): ‘Ik versta er helemaal niks van, maar dankjewel!’

‘Heel leuk idee!’ reageert ze later alsnog. Ze treden al regelmatig buiten de vereniging op, tijdens de El Cid of op Koningsdag. Zelf zit ze sinds vier maanden bij de band. ‘De Minervanen die iets met cultuur hebben, zoeken elkaar altijd wel op. Zo hoorde ik dat de Minerva Music Machine een chick zocht die een performance neerzet.’

De frontvrouw van Augustinusband C’est Si zweept de zaal verder op. Halverwege de set verdwijnt ze toch even met de saxofoniste van het podium. ‘Wij gaan rocken!’ beloven de mannelijke bandleden die overblijven.

‘Slayerrr!!?’

Killing In The Name volstaat voor de Catenianen gelukkig ook om een moshpit te starten. En de rest van de zaal is genoodzaakt om mee te doen. De dames keren terug en laten bij Let It Go glitters, confettikanonnen en bellenblaasbellen los op de zaal.

Als vierde treedt Catena’s Iron Panda aan. De entourage steekt kartonnen borden in de lucht, met ‘Mark, shirt uit!’, ‘Meer naakt!’ en ‘We missen Britney!’

Het publiek springt bij elk nummer hoger de lucht in. Weliswaar ook geen Slayer, wel Song 2, Narcotic en uiteindelijk, waar iedereen op hoopte: Baby One More Time.

‘Jullie scheuren de fucking toko uit elkaar!’ roept presentator Robbert van der Linde (24) ter afkondiging.

Afsluiter is Quintushuisband UNITS. In navolging van de Tilburgse student Guus Meeuwis met Het is een nacht in 1994, won UNITS vorig jaar het AHC-studentensongfestival. Terecht: niemand smeekt nog om Slayer. Maar bij het kitcherige rockgeweld van Catena steken deze serieus kijkende jongens toch wat flets af.

Niet voor niets kroont de jury aan het eind van de avond Iron Panda tot winnaar.

4 Mare · 4 juni 2015 Nieuws

Leids afval gaat ondergronds Sinds 1 juni dienen bewoners van de Leidse binnenstad hun vuilniszakken in ondergrondse containers te gooien. Als het goed is heeft elk huishouden een pasje ontvangen dat toegang geeft tot de containers. Woon je met zestien mensen in een studentenhuis, dan kunnen extra pasjes aangevraagd worden via www.leiden.nl/containerpas. Deze pasjes moeten wel eerst geactiveerd worden, en omdat dat deels mislukt was, leidde het afvalsysteem de eerste dag al tot honderd klachten. Voor de zekerheid reden er deze week nog vuilniswagens rond. Met het nieuwe systeem hoopt de gemeente overlast tegen te gaan: de vuilniszakken ontsierden de straten en trokken meeuwen aan.

Bursalenpetitie Een aantal promovendi en de vakbond FNV hebben een petitie tegen het experiment met studentpromovendi aan Kamerleden overhandigd. De ruim vierduizend handtekeningen werden al twee jaar geleden verzameld, maar achter de hand gehouden tot het moment waarop de Tweede Kamer over het zogeheten bursalenstelsel zou debatteren. De komende jaren maakt minister van Onderwijs Jet Bussemaker het mogelijk om landelijk maximaal tweeduizend studentpromovendi aan te stellen. Zij zijn geen werknemers met een salaris, maar studenten met een beurs. Promovendi stellen dat het stelsel ongelijkheid in de hand werkt, en vragen voor alle promovendi een gelijke waardering.

EK-zilver voor Njord Njord-roeisters Nicole Beukers en Sophie Souwer hebben bij het EK in het Poolse Poznan beiden het zilver bemachtigd.

Beukers deed dat met haar drie ploeggenoten in de dubbelvier. De ploeg finishte net achter Duitsland. Souwer roeide in de damesacht. Voor hen was alleen Rusland te sterk. Ook Boudewijn Roël van roeivereniging Asopos deed mee aan het EK. De Holland Acht eindigde op de zesde plek, en kwam negen seconden na de Duitse winnaars over de finish.

Franse onderscheiding Sjef Houppermans en Isabelle van de Calseyde-Hatting, beiden verbonden aan de opleiding Frans, hebben een Franse onderscheiding ontvangen voor hun uitzonderlijke verdiensten voor de Franse taal en cultuur. Het gaat om de zogeheten ‘la médaille de l’ordre national du mérite’, een Franse orde van verdienste, die te vergelijken is met een lintje. Ze kregen de onderscheiding op de Franse ambassade.

Duurzaam? ‘Volgend jaar beter’ De Universiteit Leiden is laag geëindigd in de duurzaamheidsranglijst SustainaBul. Maar dat wil niet zeggen dat de universiteit het slecht gedaan heeft, zegt Anna Schwarz van Green Keys Leiden, de duurzaamheidscommissie van de universiteit.

Eerder deze week presenteerde duurzaamheidsnetwerk Studenten voor Morgen, die de wedstrijd organiseerde, de uitslag in de vorm van een top 15. De Universiteit Leiden kwam daar, samen met vijf andere onderwijsinstellingen, niet in terecht.

In eerste instantie leek het er even op dat de universiteit niet eens deel zou nemen aan de ranking. Omdat Green Keys en diverse studentenpartijen aangaven deelname belangrijk te vinden, werd uiteindelijk toch tot inschrijving besloten.

‘Maar door de late deelname miste de universiteit de feedbackronde.’

Volgend jaar zal de universiteit waarschijnlijk hoger eindigen, denkt Schwarz.

‘Rector magnificus Carel Stolker was aanwezig bij de uitreiking en twitterde “Volgend jaar beter?” Het wordt dus serieus genomen, daar zijn we heel blij om.’

‘Goed dat jullie je nek uitsteken’ Pleidooi voor opname ‘Guantánamo Bay’-gevangenen De Tweede Kamer voelt weinig voor het pleidooi van Leidse hoogleraren en senatoren Nico Schrijver (PvdA) en Hans Franken (CDA) dat Nederland gedetineerden uit Guantánamo Bay moet opnemen.

‘Veel politici zijn het met ons eens, maar durven het niet aan.’

Door Vincent Bongers ‘Guantánamo is zo’n smet op de rechtspleging in de vrije wereld. Het is te gek voor woorden dat dit is gebeurd en nog steeds doorgaat’, zegt Nico Schrijver, hoogleraar internationaal recht en PvdAsenator. Samen met hoogleraar informatierecht en CDA-senator Hans Franken brak hij maandag in NRC Handelsblad een lans voor de komst van twee Guantánamo-gedetineerden naar Nederland.

‘Er zitten daar nu al meer dan twaalf jaar mensen vast waarvan sommigen nog niet eens gedagvaard zijn. Voor anderen is er geen sprake van behoor-

lijke en eerlijke processen. Verdachten komen voor militaire commissies en niet voor burgerrechters, dat kan gewoon niet.’

Maar waarom moet Nederland de rommel van Amerika opruimen?

‘President Obama heeft op zijn eerste dag gezegd dat hij Guantánamo ging sluiten. Dat was in 2008. Maar hij heeft zich hierop steeds stukgebeten. Nederland moet samen met andere landen de verantwoordelijkheid nemen.

‘Zo werk je mee aan het herstellen en versterken van het internationaal recht. Mensenrechten worden geschonden. Nederland kan eraan bijdragen dat er een einde aan komt.

Amerika is een bondgenoot en dat betekent dat je soms iets voor elkaar doet. Duitsland, België en Denemarken nemen ook gevangen op. We moeten dit samen oplossen. Het gaat om een verzoek om twee mensen op te vangen en een voorlopige verblijfsvergunning te geven.’

In de Tweede Kamer is er weinig animo voor het verzoek. Schrijver

laat zich daar niet door afschrikken.

‘Het is juist de taak van senatoren om verder te kijken dan de waan van de dag. We wilden een steen in de vijver gooien en een discussie startten die de partijen overstijgt. Daarom ben ik zo blij dat ik dit samen met Hans Franken kan doen. De partijen zijn bang voor de electorale gevolgen, zeker in verband met Wilders. De VVD kwam onlangs met een migratienota waarin staat dat alle niet-Europese migranten buiten de deur moeten worden gehouden. De sfeer in de Tweede Kamer is er niet naar om positief te reageren op het verzoek van president Obama.’

Volgens Schrijver zijn off the record behoorlijk wat politici het met de Leidse senatoren eens. ‘We krijgen echt veel reacties in de trant van: “Blij dat jullie je nek durven uit te steken.”

Ook uit liberale hoek. Ik kan zo vijf VVD-senatoren noemen die het met het ons eens zijn, maar dat zou niet correct zijn. Ook van collega’s in de Tweede Kamer krijgen we positieve reacties. Maar de partijwoordvoerders durven het niet aan.’

Schrijver verwacht niet dat er veel gevaren kleven aan de opvang van de gedetineerden.

‘Het zijn immers geen terroristen.

Ze zullen blij zijn, dat ze weer in vrijheid gesteld worden. Het gaat om mensen die onschuldig zijn, die echt helemaal niets te maken hebben met terrorisme. Of om gedetineerden waar in meer dan twaalf jaar geen afdoende bewijs tegen is verzameld.’

Schrijver vindt wel dat Amerika een tegenprestatie moet leveren voor de opvang.

‘Amerika moet wel een commitment maken om zich te houden aan het internationaal recht. Er moet een einde komen aan de militaire rechtbanken. Guantánamo moet dicht.’

Het is nu aan het kabinet om snel met een voorstel te komen. ‘Minister Koenders van Buitenlandse Zaken moet eerst goed overleggen met minister Van der Steur van Justitie, maar niet in het geniep. Voer het debat met de Kamer, ook al is het uiteindelijk aan het kabinet om hier een besluit over te nemen.’

‘Dit is gewoon niet rechtvaardig’ Studentenpartij LVS wil dat studenten voldoendes kunnen herkansen. Bij Rechten diende faculteitsraadslid Koen Hamelink een motie in bij het bestuur om dat op termijn mogelijk te maken.

Op dit moment zijn er per vak twee tentamens per jaar. Studenten die een onvoldoende halen krijgen een tweede kans. Studenten met een voldoende bij de eerste poging mogen niet herkansen.

‘Dat is gewoon niet rechtvaardig’, aldus Hamelink. Ook is het voor de faculteit gunstig dat studenten de kans krijgen om hoger te kunnen scoren, stelt hij. Het studiesucces neemt toe, dat zou blijken uit onderzoek.

Om voldoendes te kunnen herkansen moeten de universitaire onderwijs- en examenregelingen (OERen) aangepast worden, of een faculteit moet een verzoek indienen om af te mogen wijken van deze zogeheten model-OERen. Maar dat kan alleen met toestemming van het college van bestuur.

En dat gebeurt slechts bij hoge uitzondering.

In de motie roept Hamelink het rechtenbestuur op om aan het college te vragen om af te mogen wijken van het model.

De docenten in de raad vrezen dat onbeperkt herkansen veel extra werk oplevert. Volgens Hamelink valt dat mee.

Aan de TU Delft en bij de facul-

teit Wis- en Natuurwetenschappen (FWN) kan een voldoende wel worden herkanst. En medewerkers zouden daar geen last ondervinden van de regeling.

‘FWN heeft overigens geen toestemming gevraagd aan het college om te mogen afwijken. Op dit moment handelen ze eigenlijk in strijd met het model,’ zei Pauline Schuyt van het rechtenbestuur.

‘Reglementair gezien zitten ze op het randje.’

Universitair docent Jerfi Uzman: ‘Er valt met mij te praten over een systeem waar studenten een aantal herkansingen kunnen inzetten. En het laatst behaalde cijfer telt dan.’

Ook docent Judit Altena ziet niets in ongelimiteerd herkansen.

‘Mochten we dit doen dan moet het aantal herkansen beperkt zijn.’

Studenten kunnen ook een verzoekschrift voor een herkansing indienen bij de examencommissie.

Mogelijk kan er een systeem komen waarin de commissie soepeler omgaat met deze verzoeken.

Het is nog niet duidelijk of het faculteitsbestuur een verzoek voor herkansingen gaat neerleggen bij het college en voor welke variant er dan wordt gekozen. VB

Cum laude bij bèta’s gewijzigd De cum laude-regeling voor veel bètaopleidingen wordt volgend jaar ietsje anders. Tijdens de faculteitsraadvergadering van afgelopen maandag stemde de studentengeleding in met de Onderwijs en Examenregelingen (OERen) voor het komend collegejaar.

Wel kwam er een aanpassing in de cum laude-regeling: de regels voor

de propedeuse en voor de bachelor werden gelijkgetrokken.

Biologiestudent Mark Reid van de LVS-fractie legt uit: ‘Je mocht voor een cum laude in de propedeuse twee zessen hebben, maar voor de bachelor niet lager dan een zeven.’

Dat maakte het in theorie mogelijk dat iemand cum laude de propedeuse haalt, vervolgens alleen

maar tienen scoort in het tweede en derde jaar – maar geen cum laude bachelordiploma krijgt. Decaan prof. Geert de Snoo noemde het studentenvoorstel ‘slim en stimulerend’, en liet dezelfde dag de OER-teksten aanpassen.

Volgend jaar mogen studenten die het predikaat cum laude willen, nog één zes hebben. ‘Mits die in de propedeusefase valt’, verduidelijkt

Reid. Om de cijfers hoog genoeg te krijgen voor een lof-uiting, mag de student maximaal drie herkansingen gebruiken.

De opleidingen Molecular Science & Technology en Life Science & Technology worden samen met de Technische Universiteit Delft gegeven; of de nieuwe regeling daar ook voor geldt, hangt mede van de Delftse inspraak af. BB

4 juni 2015 · Mare 5 Nieuws

Meekijkers op Blackboard Scherpere controle op schending van auteursrecht Op Blackboard kijkt voortaan een stichting mee, om te zien of docenten geen auteursrechten schenden. Dat meldde vice-decaan Joost Augusteijn in de laatste faculteits­raadsvergadering van Geesteswetenschappen. ‘Is dit geen schending van de privacy?’ vroeg raadslid Gareth O’Neill zich af.

Door Marleen van Wesel Het gaat om Stichting PRO, die de belangen

behartigt van uitgevers en auteurs op het gebied van auteursrechten.

De stichting zal niet alleen over de schouders van computerende geesteswetenschappers meekijken.

‘Het geldt voor de hele universiteit’, legt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke uit. ‘En het is nog breder dan dat: alle universiteiten van Nederland doen mee.

Men wil zeker weten dat universiteiten zich ook in de digitale leeromgeving aan de afspraken houden.’

De readers zijn inmiddels namelijk in orde, maar vanaf 1 juli kijkt

PRO dus mee op Blackboard. Augusteijn: ‘Docenten zijn nu aangesproken om hun digitale omgeving op te schonen.’

‘Schande!’ klinkt het intussen uit de raad. ‘Maar ik ben dan ook tegen het handhaven van het auteursrecht op digitaal materiaal’, verduidelijkt raadsvoorzitter Jan Sleutels. Augusteijn wijst erop dat het nu eenmaal een wettelijke verplichting is om je aan het auteursrecht te houden.

‘De auteursrechten zijn afgekocht tot een bepaalde omvang’, legt hij uit. Van boeken mag bijvoorbeeld

maximaal 10.000 woorden in een reader opgenomen worden, of te downloaden zijn via Blackboard.

Bij tijdschriftartikelen is dat 8000 woorden. Overschrijding kan een boete opleveren. ‘Dat kan wel vijf tot zesduizend euro zijn’, weet vicedecaan Augusteijn door eerdere ervaringen als geschiedenisdocent.

‘En dat heeft weer effect op de hoeveelheid handen die wij aan het krijt kunnen hebben.’

Toch klinken er zorgen uit de raad. ‘Hoe wordt er omgegaan met oude cursussen?’ wil raadslid Mar-

ten-Jesse Pot weten.

Augusteijn: ‘Stichting PRO wil vooral een bewustwordingsproces.

Zij hebben ook niet eindeloos mensen beschikbaar om terugwerkend te checken.’

‘Maar is dit geen schending van de privacy?’ vraagt raadslid Gareth O’Neill.

‘Op Blackboard staan ook comments en cijfers van studenten.’

‘Daarover is nagedacht’, stelt Augusteijn gerust. ‘In principe krijgt Stichting PRO toegang “als student”.

Dus niet tot alles.’

De bof is terug Onder Leidse studenten lijkt het bofvirus de kop weer op te steken.

Martin Khargi van de GGD, klopt dat?

‘Ja. De GGD Hollands Midden ontving de afgelopen tijd zes meldingen, allen uit studentenkringen. Als we een melding krijgen, weten we zeker dat er meer mensen met het virus rondlopen. Een derde van de mensen die besmet zijn krijgt namelijk geen klachten. En dan zijn er natuurlijk ook nog mensen die niet naar de dokter gaan, maar gewoon uitzieken.’

BoomBoomknuffelen bij nacht Bezoekers van de Museumnacht Leiden knuffelen met de interactieve BoomBoom. De boom reageerde op hun aanrakingen met verschillende oerwoudgeluiden: elke tak had zijn eigen geluid.

Foto Taco van der Eb

Accreditatie op de schop Zes hogescholen en zes universiteiten mogen meedoen aan een pilot met instellingsaccreditatie.

Daarbij worden de onderwijsinstellingen als geheel gekeurd en wordt de kwaliteit van individuele opleidingen niet meer door de NederlandsVlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) getoetst. Ook de gewone accreditatie wordt hervormd, schrijft minister Bussemaker van Onderwijs aan de Tweede Kamer.

Dat is een grote omslag. De keuring zal voortaan vooral gericht zijn op vertrouwen, in plaats van op ver-

antwoording. Dat geeft docenten meer mogelijkheid om zich te richten op het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Het zal ook de administratieve lasten verlagen: de NVAO denkt dat het papierwerk kan worden gehalveerd.

Hoe de instellingen precies vorm geven aan verantwoording en kwalitietsverbetering, mogen ze grotendeels zelf bepalen. Ook studenten krijgen meer verantwoordelijkheden bij het bewaken van de kwaliteit. De pilot gaat in 2017 van start.

Universiteitskoepel VSNU is blij met de plannen, maar vraagt de

minister om de pilot voor iedereen open te stellen. Coalitiepartner VVD ziet daarentegen weinig in de plannen van Bussemaker, en vindt dat de kwaliteit eerst volledig op orde moet zijn, voor de instellingen meer vertrouwen en vrijheid moeten krijgen.

Er zijn nog regelmatig opleidingen die niet aan de kwaliteitseisen van de NVAO voldoen. Vorig jaar werden de bacheloropleidingen geschiedenis en Engelse Taal en Cultuur als ondermaats beoordeeld. Ook de masteropleidingen African Studies en Media technology werden op de vingers getikt. PM

Onderzoeksdata voortaan openbaar De universiteit wil onderzoeksdata openbaar maken. Om dat voor elkaar te krijgen, wordt er gewerkt aan een nieuw centraal opslagsysteem. Het is nog niet duidelijk hoe dat eruit komt te zien.

‘Er zitten de nodige haken en ogen aan’, erkende rector magnificus Carel Stolker onlangs bij de universiteitsraad. ‘Maar ik verwacht eerlijk gezegd dat open ook écht open wordt.’

In een brief schrijft het college dat subsidieverstrekkers en vakbladen meer zicht willen krijgen op de

ruwe onderzoeksdata. ‘Daarnaast is het uit het oogpunt van de wetenschappelijke integriteit van belang dat data goed worden beheerd en bewaard.’

Stolker: ‘Het is nog zoeken naar de beste manier. We weten nog niet hoe open dat systeem gaat worden.

Ik kan me voorstellen dat een promovendus die eindeloos veel interviews heeft uitgewerkt en gegevens bij elkaar heeft geharkt, het lastig vindt om al die informatie aan de rest van de wereld te geven. Maar toch is dat de bedoeling. Anderen moeten het kunnen controleren.’

Het is nog onduidelijk wanneer bepaalde data beschikbaar wordt gesteld. ‘Het kan zijn dat er een soort vertraging wordt ingebouwd. Of dat belangstellenden een verzoek moeten indienen om bepaalde informatie te krijgen. ’ En dan spelen er nog juridische kwesties over auteursrecht en het gebruik van opgeslagen gegevens.

Daarnaast moet de privacy van respondenten goed beschermd worden. ‘We leggen al dit soort vragen nu neer bij de instituten. Bij elke faculteit zijn er al pilots. Daar moet een systeem uit voortvloeien.’ VB

Waar krijg je last van?

‘Je kunt koorts krijgen en je niet lekker voelen. Er ontstaat vaak een zwelling van de speekselklier. Dat veroorzaakt pijn bij het eten of keelklachten, en soms gaat het oorlelletje wat afstaan. Bij een kwart van de mannen ontstaat een enkelzijdige teelbalontsteking. Dat is erg vervelend, maar leidt meestal niet tot grote problemen. Slechts in uitzonderlijke gevallen treedt er onvruchtbaarheid op. In zeer zeldzame gevallen kunnen complicaties van de bof ook leiden tot gehoorverlies.’

Maar iedereen is toch ingeënt?

‘Een vaccinatie tegen de bof zit opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma, omdat het bij kinderen soms leidt tot hersenvliesontsteking.

Bij volwassenen zien we dat eigenlijk

nooit. Kinderen van veertien maanden en negen jaar oud krijgen het BMR-vaccin toegediend: tegen de bof, mazelen en rodehond. Vroeger kwam het bofvirus vrij voor, maar tegenwoordig wordt het immuunsysteem na de vaccinatie nauwelijks nog getriggerd. Vlak na de puberteit lijkt de bescherming van het vaccin af te nemen. Daar komt bij dat studenten sociaal actief zijn en veel bij elkaar zitten. Waardoor het virus makkelijk wordt geïntroduceerd en zich makkelijk verspreid.’

Moet er dan geen derde vaccinatie komen?

‘Dat is een vraag die ons momenteel ook bezighoudt. Maar voordat de overheid daar beleid voor ontwerpt moet eerst goed worden uitgezocht of dat kosteneffectief is en of de risico’s dat rechtvaardigen.’

Waar moeten studenten rekening mee houden als ze het virus krijgen?

‘Twee dagen voor het virus zich uit, ben je al besmettelijk, dus daar kun je weinig aan doen. Als er verschijnselen optreden, is handig om contacten te minimaliseren en de borrel een keertje over te slaan. Als je het virus krijgt maar niemand in bevriende kringen kent die het virus ook heeft of heeft gehad, dan is het voor ons handig als je je even meldt.’ PM

Tender: vlees keurt vlees ‘Tinder is een behoorlijke vleeskeuring, en dat hebben we vertaald met, nou ja, een vleeskeuring’, vertelt Cors Brinkman (24), masterstudent Media Technology.

Het kunstwerk Tender, dat hij met een groep studiegenoten maakte, ging afgelopen week viral op internet: een rondzwiepend stuk vlees, dat bij elke draai een smartphonescherm raakt en daarmee op Tinder naar rechts swipet.

Het was de eindopdracht voor het vak meta media, van Taco Stolk. ‘We moesten aan de hand van een medium een bericht de wereld in zenden.

Wij kregen Tinder als medium en we kozen ervoor om ons bericht ook óver Tinder te laten gaan.’

Dat was in november. Het vak werd afgesloten met een 8,5. Hoe werd het nu nog zo’n hype? ‘Een studiegenoot organiseerde afgelopen weekend het Habitat-festival in Amsterdam. Hij zocht nog installaties en kunstwerken voor een expositie daar’, vertelt groepsgenoot Jeroen van Oorschot

Tender: een stuk vlees swipet voortdurend naar rechts.

(26). ‘Hij heeft het hier en daar geplugd en via het Vice Creators Project, is het door Vice US opgepikt.

Via Reddit en allerlei blogs ging het filmpje de wereld over.’

Sindsdien zijn de studenten met verschillende expositievoorstellen benaderd. Van Oorschot: ‘Daar staan we voor open, maar er ligt nog niks vast. Dat zoveel mensen het online gezien hebben is al ontzettend gaaf.’ MVW

6

Mare · 4 juni 2015

Achtergrond

Vertellen doet genezen ‘Mijn generatie heeft deze verhalen nodig om de oorlog te begrijpen’ Op tienjarige leeftijd kwam Bareez Majid vanuit Iraaks-Koerdistan naar Nederland. Voor haar masterscriptie keerde ze terug en interviewde er gemartelde oudgevangenen - in de gevangenis waar ze hadden vastgezeten.

‘Dit kan ik toch niet aan mijn kinderen vertellen.’

‘Ik ben vier jaar oud. Mijn oom komt aan de deur.

We moeten de stad verlaten uit angst voor vergassing en hebben geen tijd om spullen te pakken. Het is koud, donker en ik ben een van mijn schoenen kwijt. Ik heb de jurk van mijn moeder vast, maar in de mensenmassa achtervolg ik de verkeerde vrouw. Ik ga zitten, machteloos. Een oude vrouw in zwarte kledij kijkt op me neer maar kan niets doen.’

DOOR PETRA MEIJER

Het is van de sterkste herinneringen die Bareez Majid (27, Middle Eastern Studies) aan de oorlog in Iraaks –Koerdistan heeft. ‘De oorlog was er wel, maar mijn herinneringen zijn gefragmenteerd’, zegt ze. ‘Die fragmenten worden bovendien beïnvloed door de mensen in je omgeving, door de media en door educatie. Als kind krijg je de details niet mee. Saddam was voor mij geen persoon. Hij was een reusachtige vorm waar ik bang voor was en ’s nachts niet van kon slapen. En toen we naar Nederland vlogen, had ik onbewust aan-

genomen dat er overal in de lucht douaneposten zouden zijn. Daar maakte ik me zorgen om.’

Nog een herinnering: ‘Ik zit met mijn moeder in de bus.

We komen bij een wachtpost. Er ligt een gewond persoon. Ze bedekt mijn ogen, en hoewel ik geschreeuw hoor, val ik in slaap. Als ik wakker word resteert alleen een plas bloed.’

In Nederland werden Majid en haar familieleden eindelijk weer herenigd met haar vader en oudere zus, die een jaar eerder naar Nederland waren gevlucht. ‘Mijn broertje en ik aten ons de eerste dag gek aan chocoladepasta en dronken heel veel cola. Maar als ik mijn dagboek teruglees, heb ik mezelf later gehaat om het feit dat ik op de Turkse grens nooit heb omgekeken.’

Haar eigen herinneringen vormden het begin van een toenemende interesse in de zogeheten Memory Studies, waarbinnen het geheugen en trauma een grote rol spelen. ‘Ik wilde ik onderzoeken hoe de plaatsen van herinnering actief kunnen worden ingezet om bij te dragen aan de verwerking van trauma’s’, zegt ze. Voor haar masteronderzoek besloot ze daarom terug te gaan naar haar geboorteland.

En wel naar de beruchte Amna Suraka-gevangenis, om daar gevangenen te interviewen over hun detentie. Het leverde haar een nominatie op voor de Echo Award, een stimuleringsprijs voor excellent multicultureel talent.

Cel in de voormalige de Amna Suraka-gevangenis. Het gebouw in Sulaymaniyah, een stad in de Koerdische Autonome Regio van Irak, is tegenwoordig een nationaal museum.

‘De gevangenis vormt nu het nationale museum, waar een politiek verhaal wordt verteld.’ De vele interviews met de gevangenen stelden haar in staat om de gevangenis op een andere manier te zien: als een mogelijke plek waar mensen hun verhaal kwijt kunnen en zo trauma’s kunnen verwerken. ‘Het vertellen van deze verhalen maakt het mogelijk om te genezen, maar voorkomt ook dat haat en woede worden doorgegeven.’

In de gevangenis vertelden mannen van middelbare leeftijd haar bijvoorbeeld hoe ze er op gruwelijke wijze waren verkracht en gemarteld. Daar hadden ze nooit over gepraat. ‘Dit kan ik toch niet aan mijn kinderen vertellen’, zei een van hen. Ik dacht dat ik op de verhalen was voorbereid, maar het was een intensief en emotioneel proces. Ik had elke keer twee dagen nodig om ervan bij te komen.’

Majid ontdekte dat het belangrijk was om door te vragen. ‘Zo legde iemand trots uit hoe hij aan een trapleuning was vastgebonden en op één been moest staan. Hij gaf aan dat hij dat zonder twijfel zo weer zou doen. Dat verbaasde me. Hij had mij kort daarvoor verteld dat zijn zoontje net geboren was toen hij in Amna Suraka terechtkwam. Miste hij zijn zoontje daar dan niet? Toen begon hij te huilen. “Natuurlijk dacht ik aan mijn zoontje”, zei hij. “En ik dacht aan mijn oude vader, en dat ik hem nooit meer zou zien.” Door zulke tegenstrijdige verhalen ging ik inzien hoeveel verschillende ver-

sies en waarheden er bestaan. Zo waren er mannen die beweerden dat vrouwen in de gevangenis het makkelijker hadden. De mannen werden met hun gevoelige delen aan elektrische kabels gehangen.

Maar vrouwen en kinderen werden opgepakt om hun mannen te lokken. Die emotionele chantage is ook marteling. Bovendien is er een container met vrouwenondergoed gevonden. Daar zijn foto’s van, maar het wordt toch regelmatig ontkend.’

Opvallend vond ze ook de gradaties in slachtofferschap. ‘Voormalige mannelijke gevangenen die tot de partij horen die er nu aan de macht is krijgen de meeste erken-

ning en compensatie. Vervolgens volgen mannen van andere partijen. Voor vrouwen die gevangen zaten om hun mannen te lokken is minder erkenning. En voor vrouwen die zelf politiek actief waren is het minste begrip.’

Ze benadrukt dat het uiteindelijk niet gaat om wie ‘de waarheid’ vertelt. ‘Het gaat om hoe iedereen het ervaren heeft. Ik vind het mooi om te zien dat er ruimte is voor verschillende herinneringen.

Ik geloof in de kracht van plekken waar mensen hun verhaal kunnen vertellen. Dat kan helend werken, en mijn generatie heeft die verhalen bovendien nodig om de oorlog te kunnen begrijpen.’

De oorlog in Iraaks-Koerdistan Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw had de Koerdische bevolking in Irak te lijden onder het harde bewind van Saddam Hoessein, die opstanden voor onafhankelijkheid fel bestreed.

Onder leiding van zijn neef Ali Hassan al-Majid werden er gifgasaanvallen op de burgerbevolking uitgevoerd, waarvan de gifgasaanval op Halabja in 1988 de bekendste is.

Duizenden mensen kwamen om het leven. Tussen 1986 en 1991 hield de Iraakse inlichtingendienst vele, voornamelijk Koerdische, mensen gevangenen in Amna Suraka, waar ze wer-

den ondervraagd en gemarteld.

Om de Koerden tegen verdere gifgasaanvallen te beschermen mocht er tussen 1991 en 2003 niet boven Iraaks-Koerdistan – een autonome regio in het noorden van Irak - worden gevlogen. In oktober 1991 verlieten Iraakse troepen het grondgebied en riepen de Koerdische partijen KDP en PUK een regionale Koerdische regering uit. In 1994 brak er echter een burgeroorlog uit tussen verschillende Koerdische partijen, met name tussen de KDP en de PUK. Deze burgeroorlog duurde ruim drie jaar.

4 juni 2015 · Mare

7

Wetenschap

De bijen blijven Maar de bestuiverscrisis is nog niet voorbij Europa komt bestuivende insecten tekort. Toch is er reden voor voorzichtig optimisme, vertelt bijenonderzoeker Koos Biesmeijer.

‘Het mooie is dat iedereen iets kan doen om te helpen.’

Trots laat Koos Biesmeijer foto’s zien van metselbij-eitjes in een rietje. Om de paar centimeter heeft de mama-bij een ei gelegd, om het daarna op te sluiten met een klein muurtje van zand en spuug. In zijn tuin in Oegstgeest hangt een bijenhotel vol zulke muurtjes: ‘Vanaf april vliegen ze rond, en nu zijn ze alweer druk aan het metselen.’

Zijn hele carrière heeft hij bijen bestudeerd. Eerst als gedragsonderzoeker in Utrecht en de VS, waar hij bestudeerde hoe honingbijen elkaar vertellen waar de lekkerste bloemen staan. Dat doen ze met een dansje. Nobelprijswinnaar Karl von Frisch ontdekte die dans negentig jaar geleden, maar Biesmeijer wist er nog nieuwe dingen aan te ontdekken. ‘Gewoon, door goed te kijken.’

Hij stapte over naar ecologisch onderzoek: bestuivers, planten die bestoven worden, en hoe die twee elkaar beïnvloeden. In 2006 schreef hij – toen nog vanuit de universiteit van Leeds – een artikel in Science over de achteruitgang van de bijen. Zowel in Nederland als Engeland was het aantal bestuivende insecten gedaald, en in Engeland liep die daling parallel met een daling in het aantal planten dat door DOOR BART BRAUN

insecten wordt bestoven. Het leverde honderden nationale en internationale media-optredens op, waarin hij zijn zorgen uitsprak over een dreigende ‘bestuiverscrisis’.

Dat is niet iets waar alleen bloemenknuffelende natuurliefhebbers zich druk over moeten maken. Insecten bestuiven planten, en mensen eten graag planten.

Ongeveer twee derde van onze landbouwgewassen wordt geheel of gedeeltelijk door insecten bestoven. Als we dat zelf moeten gaan doen, worden zaken als fruit, koffie en chocola onbetaalbaar.

Negen jaar later is Biesmeijer wetenschappelijk directeur van Naturalis en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Dat levert een drukke werkweek op. ‘Het directeurschap kost vier dagen per week, en het onderzoek drie dagen.’ Zijn laatste twee publicaties gaan alweer over de achteruitgang van bestuivers. Je verwacht een sombere onderzoeker, die ieder jaar zijn lievelingsonderwerp verder ziet verkruimelen.

Maar dat valt mee. Het grote verschil zit hem in de tijdspanne waar je naar kijkt, legt hij uit. De afgelopen tachtig tot honderd jaar hebben bestuivende insecten enorm op hun lazer gekregen. Tenminste, voor zover we dat nu kunnen zeggen, want afgezien van die Von Frisch waren er toen niet zo gek veel mensen met bijen bezig in die tijd. Biesmeijer: ‘Van de meeste soorten zijn er domweg geen gegevens beschikbaar. Onderzoek aan Scandinavische klaverweiden laat zien dat het bestuiversbestand minder divers is dan vroeger, en dat juist gespecialiseerde insecten, die maar één of

enkele plantensoorten bezoeken, zeldzamer of verdwenen zijn.’

Op de kortere termijn – sinds de jaren negentig – ziet het er beter uit. Er verdwijnen soorten uit Nederland, maar er komen er ook nieuwe bij; zuidelijke bijen die naar het noorden trekken nu het klimaat opwarmt, bijvoorbeeld. ‘Min of meer in balans’, zoals Biesmeijer het omschrijft. Dat komt deels doordat de kwetsbaarste soorten al het hoekje om zijn, natuurlijk.

Maar als we alleen daarover praten, doen we onze inspanningen tekort, schreef hij begin dit jaar in een rapport over de Europese bijen. ‘Het verminderen van milieuvervuiling, natuurbehoud en betere landbouwpraktijken hebben wellicht een positief effect. Ook is het tempo waarin ons landschap verandert afgenomen.’

Is de angst voor een bestuiverscrisis dan volkomen ongegrond?

Nee, want voor de jaren tachtig stond Europa er stukken beter voor. De landbouw komt miljarden bestuivers tekort, rekende hij vorig jaar met een internationaal team van wetenschappers uit. Dat is niet iets dat boeren op kunnen lossen door honingbijen te huren of hommelnestjes te kopen.

Om te beginnen zijn wilde bestuivers moeilijk misbaar: bijna de helft van alle bestuivingen komt van hun kant. Ze vergroten ook de kans op bestuiving: bij slecht weer blijven honingbijen binnen, bijvoorbeeld. Als er wilde bijen, hommels, zweefvliegen en vlinders bij een akker of boomgaard kunnen, leidt dat tot een stabielere oogst en een hogere productie.

Verder hebben de honingbijen zo hun eigen problemen. Ziektes, kevers, mijten, landbouwgif. ‘Wat de precieze reden is dat een volk sterft is vaak moeilijk te achterhalen. Studies van de Voedsel-en Waren Autoriteit wijzen uit dat de zwaar onder vuur liggende landbouwgiffen slechts heel zelden de oorzaak zijn van acuut verlies van een honingbijenvolk.’ De komende jaren gaat Biesmeijer onderzoeken waar het wel aan ligt, al vreest hij dat het meestal een combinatie van opstapelende problemen zal zijn. ‘De imker zelf, voedselgebrek, gif, mijten.’

Het aantal kolonies is niet gedaald, maar imkers hebben het wel moeilijk. ’Als

een imker ’s winters een derde van zijn volken is verloren, kan hij dat ’s zomers wel rechttrekken. Daar hebben de boeren echter weinig aan: juist in de lente staan planten als appels, peren, kersen en koolzaad in bloei, en dan zijn de kolonies nog aan het herstellen. Een imker kan daarnaast niet eeuwig volken blijven splitsen.’

Er gebeurt echter steeds meer om de bijen te helpen. ‘Mensen voelen zich beter in een groene omgeving, en als je die aanlegt, ontstaat een bijenlandschap. Als er een snelweg wordt verbouwd, denkt de aannemer mee over hoe de nieuwe weg bijvriendelijker kan worden gemaakt – dat was tien jaar geleden nog ondenkbaar.

Ik zie allerlei dingen gebeuren die we in de jaren zeventig, toen ik opgroeide, niet deden. De kwaliteit van het water en van hoe we omgaan met onze omgeving is beter.’

Op één punt na dan. Op zijn tafel ligt een rapport over de verwachte gevolgen van klimaatverandering op hommelsoorten.

Hommels zijn – in tegenstelling tot de meeste insecten – niet koudbloedig. Ze produceren hun eigen warmte, en hebben dat vachtje om die warmte vast te houden.

Ze zijn koude-aangepast, zoals hij het noemt. En als er minder kou is, krijg je ook minder hommels, vooral in Zuid-Europa.

Voor andere bijensoorten ziet de toekomst er minder slecht uit.

‘Maar het is onwaarschijnlijk dat we ooit terugkomen op het niveau van begin twintigste eeuw.

Het mooie is dat iedereen iets kan doen om te helpen. Zelfs als je alleen een balkon hebt, kun je daar bloemen op zetten. De landbouw zal moeten proberen om systemen te bedenken waarbij de opbrengsten hoog blijven, maar de bestuivers niet sterven. Voor weidevogels zou je kunnen besluiten dat je een groot reservaat aanlegt.

Dan kun je vervolgens de rest van je grond superintensief en vogelvijandig bewerken, in theorie. Bij bijen werkt dat niet, want je hebt ook de wilde soorten nodig om een goede bestuiving te krijgen.’

Daarom zijn bijen nou net zo interessant, vertelt hij. ‘Ze zitten tussen ons en de natuur in, en tussen ons en de landbouw. En dan zijn ze nog wetenschappelijk interessant ook!’

Niet-rokende rokers Roken is meer dan een verslaving: het is een deel van wie je bent. Veel mensen die roken, zien zichzelf ook als ‘roker’, als lid van een groep. Leidse gezondheidspsychologen onderzochten de rol van die identiteit op rookgedrag, en in de reactie op het rookverbod in de horeca. Hoe meer mensen zichzelf als roker zien, hoe vaker ze dat rookverbod verwerpen, of zichzelf als slachtoffer zien van dat verbod, schrijven de onderzoekers in Psychology & Health.

Daarnaast blijkt vooral de mate waarin mensen zichzelf als niet-roker zien belangrijk voor de kans dat ze daadwerkelijk stoppen of dat in elk geval proberen. Ook waren rokers die zichzelf eigenlijk een niet-roker vonden – ze bestaan – minder negatief over het rookverbod. Dat alles suggereert dat antirookmaatregelen beter werken als je ervoor kan zorgen dat rokers zichzelf meer identificeren met niet-roken.

Dat zou je bijvoorbeeld kunnen doen door mensen die willen stoppen verhalen over zichzelf als niet-rokers te laten schrijven. Of dat ook echt werkt, moet echter nog worden onderzocht.

Bultrug Johannes Weet u nog, die bultrugwalvis die vorig jaar aanspoelde op Texel? In het Marine Pollution Bulletin staat een artikel over dat dier, waar de Leidse promovendus Pepijn Kamminga aan meeschreef.

Als een walvis aanspoelt, gaan wetenschappers onderzoek doen, onder meer naar wat zo’n dier heeft gegeten.

Bultruggen filteren zeewater door hun baleinen, en eten dus vooral plankton.

Daarnaast viel er in de darmen te vinden: restjes van vis, houtsnippers, en plastic. Plastic valt langzaam uit elkaar in steeds kleinere vezeltjes, een zogeheten plasticsoep, en ook walvissen krijgen die soep binnen. De onderzoekers troffen 45 van zulke ‘microplastics’ aan in hun monsters; geëxtrapoleerd zou de hele walvis zo’n 160 stuks bevatten. Nog geen theelepeltje vol; het is onwaarschijnlijk dat het plastic een rol speelde in de stranding van de bultrug.

Titan Titan is een van de manen van de planeet Saturnus. Sterrenkundigen en biologen vinden de maan buitengewoon interessant, omdat hij zo lijkt op een planeet. Titan heeft meren, en als enige maan in ons zonnestelsel een eigen atmosfeer. In die atmosfeer gaat het er spannend aan toe: in 2012 verscheen er bij de Zuidpool van Titan een reusachtige en raadselachtige wolk. Onderzoeker Remco de Kok van de Leidse Sterrewacht en het ruimteonderzoeksinstituut SRON haalde vorig jaar Nature met zijn ontdekking dat die wolk blauwzuurijs bevat. In The Astrophysical Journal Letters van deze maand beschrijft hij samen met andere onderzoekers hoe het sindsdien met de wolk is gegaan.

Het infraroodsignaal dat de wolk afgeeft, is alleen maar sterker geworden sinds de Cassini-sonde aan het meten is. Op de echte Zuidpool zelf is dat signaal overigens niet het sterkst; de wolk lijkt in een soort donut daaromheen te liggen. Op grond van het gedrag van vergelijkbare wolken op de Noordpool verwachten de wetenschappers dat de reuzenwolk ergens volgend jaar of het jaar erop zal verdwijnen, in een maandenlange regen van blauwzuur.

8

Mare · 4 juni 2015

Achtergrond

We moeten niet doemd

Hoe overleven studenten in de jungle die groen consumeren heet?

Is consuminderen niet beter? > Vervolg van de voorpagina De westerse hype leidde ook tot een herontdekking van tradities in Azië, die daar juist weer als antidote op de Westerse globalisering worden gepresenteerd. ‘Er kwam nieuwe waardering voor natuurlijke cosmetica en lokale ingrediënten: allen verpakt in hetzelfde bruine papier met dezelfde Victoriaanse letters.’ Barendregt deed zelf onderzoek naar de spacultuur in Azië. ‘Een tijdloze oase waar een Oosterse vrouw tijdens een massage heerlijk de tijd voor de westerse toeriste neemt. Ondertussen kijkt ze op de klok omdat ze haar vier kinderen nog uit school moet halen

en hoopt ze door haar persoonlijke benadering op ietwat fooi boven op haar schamele inkomen.’

‘Groen consumeren is natuurlijk niet reactionair. Soms vragen studenten mij wel eens: is consuminderen niet beter dan groen consumeren? Ik heb zelf ook lang gedacht dat consumptie niet de oplossing was. Maar ik kom er wel een beetje van terug. Het is een eerste ingang en dat is al grote winst. Neem mobiele telefoons, die nauwelijks worden gerecycled. Als je groene, biodegradable telefoons hip kunt maken, dan kun je de wereld wel degelijk echt verbeteren. Ook op het gebied van papierloze kantoren en technologie valt

Zoveel moeite vo

er nog veel te winnen. Bovendien hoeft ecologisch consumeren niet per se chic te zijn. Koop je eieren of stukje kip eens lokaal. En kies volwaardige producten in plaats van processed foods.’

Of hij zelf ook gevoelig is voor de aantrekkingskracht van groene consumptie? ‘Tuurlijk. Als de woorden “eerlijk en rechtvaardig” gebruikt worden, heb je me’, geeft de antropoloog toe. Hij grijpt lachend naar zijn buik. ‘En ik ben een foodie. Ik ga regelmatig naar de boerenmarkt in Loosduinen. Daar koop je zes kwartels in een bakje. ’s Avonds is er bingo, met als prijs een leverworst. Het is een stuk menselijker.’

Leren om stil te staan

Foto’s Taco van der Eb

‘Op de middelbare school had ik vaak hoofdpijn en was ik regelmatig moe. Ik ging naar caesartherapie, waar je aan je lichaamshouding werkt, en daar kwam naar voren dat mijn schouders erg verkrampt en gespannen waren. Zo kwam ik bij yoga uit’, vertelt Roos van Elteren (23, communicatiewetenschap) in de tuin van haar studentenhuis aan de Morsweg.

Aan het water doet ze een paar houdingen voor. ‘In eerste instantie dacht ik dat het misschien te zweverig zou zijn. Maar dat is bij mijn yogastudio helemaal niet het geval. Ik ga regelmatig naar poweryoga, dat is echt een uurtje zweten. Hatha yoga is meer traditioneel. Daarbij sta je langer in een bepaalde houding en

kom je tot rust. Tijdens balansoefeningen let je alleen op je ademhaling. Je moet je concentreren en voorkomen dat je gedachten overal heen gaan. Dat vind ik een mooi symbool voor andere dingen in het leven: je valt snel om als je aan te veel dingen denkt.’

Volgens Van Elteren wordt yoga steeds hipper en raakt het langzaam het zweverige imago kwijt. ‘Toen ik net begon, liepen er bij mijn studio voornamelijk huismoeders rond.

Nu wordt het steeds populairder, ook onder mannen en studenten.

Vroeger heb ik op turnen en ballet gezeten, en yoga zou ook goed zijn om mijn lenigheid weer terug te krijgen en mijn spieren te rekken. Na twee of drie maanden kon

ik inderdaad weer met mijn hoofd bij mijn knieën.

‘Bij yoga leerde ik om door mijn buik te ademen en te ontspannen.

Ik praat heel snel en deed altijd alles gehaast. Als ik een boterham smeerde, dan deed ik dat met gespannen schouders. En als ik ergens naar toe fietste, dan reed ik op mijn hardst.

Dat is natuurlijk helemaal niet nodig. Ik heb geleerd dat ik de tijd moet nemen en bij dingen stil moet staan.

Als ik een week niet naar yoga ga, zit ik meteen minder lekker in mijn vel.

Eigenlijk zou iedereen het eens twee of drie maanden moeten proberen.

Als ik naar yoga ben geweest, zit ik vol energie en voel ik me wakker.’

Ze merkt dat ze niet alleen leniger, maar ook sterker wordt. ‘Ik merk het aan mijn arm- en buikspieren, vooral als ik hard mijn best gedaan heb. Soms doe ik ook wel eens minder goed mijn best en ga ik vooral voor de ontspanning hoor. De leraar duwt je dan soms nog een stukje door. Dat heb je dan even nodig, omdat je eigenlijk verder kunt dan je zelf dacht.’

Wie met yoga begint, gaat meestal ook gezonder leven. ‘Ik eet veel groente en gezonde dingen, dan voel ik me ook beter. Een andere bijkomstigheid is dat ik sinds yoga beter pijn kan verdragen. Als je in een ongemakkelijke houding staat moet je leren om je gedachten te verzetten. Als je alleen maar denkt “Dit kan niet”, of “Dit ga ik nooit volhouden”, dan ga je het ook niet volhouden. Als je rustig blijft, je door de pijn heen zet en het loslaat, dan gaat het best.’

‘Ik probeer me bewust te zijn van wat ik in mijn lichaam stop’, zegt Aurora de Leeuw (21, rechten en wijsbegeerte). ‘Ik maak veel dingen zelf, zodat ik weet wat erin gaat. Ik eet niets uit potten en ook geen kant-en-klare sauzen. Als je zelf appelmoes maakt, is suiker bijvoorbeeld helemaal niet nodig. Hetzelfde geldt voor zelfgemaakte ijsthee met rozemarijn. Dat drink ik liever dan frisdrank. Ik maak ook zelf jam, brood, sojamelk en pizzadeeg, en mijn eigen yoghurt van houdbare melk en yoghurtculturen die ik op het internet bestel. Bewust eten draait vooral om het gevoel. Ik voel me fijner als ik een sneetje van mijn eigen brood pak, of eigen yoghurt uit de koelkast haal.’

Ze wijst vanuit het raam naar haar twee kippen. ‘Kijk dan hoe schattig, ze graven zichzelf in.’ Elke dag vindt ze twee verse eieren in het kippenhok. ‘Waarschijnlijk is het goedkoper om eieren in de supermarkt te kopen, maar deze zijn veel lekkerder. De dooiers vallen niet uit elkaar als je ze bakt. Bovendien had ik nooit gedacht dat ik van kippen zou houden, maar ik ben ze echt leuk gaan vinden.’

Hoewel De Leeuw midden in het centrum van Leiden woont, heeft ze er een moestuin vol biologische

kruiden, sla Tenminste, eten. ‘Groe er heel and maar smake Ze zijn niet mezelf wijs merk in mi weet ik eige Ze doet n tenhype. ‘Ik zeg mezelf tarwe voor meel is leuk verder veel enkel biolo om zelf gro hoeveel mo tomaten. Ik iets meer te producten, schillen ech als een b anderhalve vijftig cent.

Dat De L na ging den radenbedrij leuk om me had een bijb zaamheid e Le Lion Go bij mijn do

4 juni 2015 · Mare

denken

Liever boeren betalen dan Ekoplaza

oor zes tomaten

a, tomaten en courgette. als de kippen ze niet openten uit eigen tuin zien ders uit dan in de winkel, en hetzelfde of zelfs beter. t bespoten en ik probeer s te maken dat ik dat ook ijn energielevel, maar dat enlijk niet zeker.’ niet mee aan de anti-gluk kies bewust, maar ontniets. Ik gebruik gewoon mijn broden. Amandelk voor een keertje, maar te duur.’ Ook eet ze niet ogisch. ‘Het wel leerzaam oenten te kweken. Je ziet oeite er nodig is voor zes k vind het ook niet erg om e betalen voor biologische maar soms zijn de verht te groot, bijvoorbeeld biologische komkommer euro kost, in plaats van ’ eeuw over duurzaamheid nken, begon bij haar siejfje Le Lion. ‘Ik vond het et sieraden bezig te zijn en baantje nodig. Toen duureen trend werd, startte ik oes Green. Het paste goed oelgroep, terwijl er maar

simpele aanpassingen nodig waren om mijn bedrijf duurzaam te maken. Facturen stuur ik niet meer op papier, ik scheid mijn afval en werk enkel met natuurlijke materialen, zoals halfedelstenen, zilver, hout, schelpen en gedroogde zaden.’

Het is een bepaalde levensstijl, zegt ze. ‘Ik ben anders en bewuster gaan eten, en doe sinds anderhalf jaar ook aan yoga. Ik ben echt niet zo heilig dat ik alleen maar sla eet. Ik neem ook heus wel eens een patatje, maar dan uit de oven - je vindt mij echt niet bij de snackbar. Mijn vriend is supernuchter en vindt salade voor konijnen. Soms zeg ik pas achteraf dat ik de pannenkoeken met sojamelk of volkorenmeel heb gemaakt.

“Ik vertrouw het niet”, zegt hij dan.

“Volgens mij reguleer jij stiekem mijn eetgedrag.” Als hij kookt, eet ik wel gewoon mee. Maar als hij pasta bolognese maakt en je ziet wat daar allemaal ingaat…’

Ze geeft toe dat het kunnen kiezen voor biologische producten een luxe is. ‘We kunnen niet met de hele wereldbevolking biologisch eten, dan zijn de biologische producten niet aan te slepen. Maar dat is voor mij geen reden om het niet te doen. We moeten niet doemdenken.’

‘Eco-chic is zeker hip, vooral onder de “groene yup” of “yup 2.0”’, zegt Nelleke Hijmans (22, internationale betrekkingen). Ze schetst het beeld.

‘Doppers, gluten- en zuivelvrij eten en drinken, vintage spullen, moestuintjes.’

Ze had dan ook grote plannen om in samenwerking met Kromkommer – dat verspilling tegengaat door gek uitziende groenten in soep te verwerken – een pop-up juicebar in Leiden op te zetten. ‘Gewoon aan het eind van de Haarlemmerstraat.

Ik drink bijvoorbeeld graag kokossap, maar moest er in Amsterdam zeven euro voor betalen. De nadruk ligt dan vooral op de “chic” van ecochic. Dat is absoluut niet nodig. In Den Haag betaal ik op de markt twee euro.’ Nu ze een jaar in Venetië gaat studeren, staan de plannen tijdelijk in de ijskast.

Hijmans vindt het vooral grappig hoe de dingen haar liefhebberijen onderdeel van een hype werden.

‘Ik heb vijfenzestigplus-hobby’s en maak elke dag sap met een slowjuicer. Ik scheid plastic en heb een moestuinbak van een vierkante meter, met kapucijners en bietjes. Ik bak ontbijtmuffins en maak mijn eigen pindakaas. Eens per week doe ik boodschappen, het liefst op

de Rotterdamse oogstmarkt aan de hand van een weekmenu, zodat ik niets weg hoef te gooien. Alle producten daar zijn biologisch, onverpakt en hebben minder dan veertig kilometer afgelegd. Vlees haal ik bij de Ekoplaza.’

Ze geeft toe dat dat duur is. ‘Maar vroeger gaven mensen een derde van hun salaris aan eten uit. Ik doe dat nu denk ik ook, en ga bijvoorbeeld niet meer zo vaak naar de kroeg. Het is ook logisch dat biologisch eten duurder is: de helft van de oogst mislukt omdat er geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Ik geef mijn geld liever aan de boeren op de markt dan aan de Ekoplaza, die in eerste instantie op winst uit is. Het is een gevoelsding.’

Hijmans gelooft in de kracht van eco-consumptie. ‘Het is niet alleen goed voor het milieu, maar ook rendabel, er is een markt voor mensen die goed willen doen.’

Toch zijn duurzame keuzes niet altijd even makkelijk. ‘Een plofkip is bijvoorbeeld duurzamer dan een biologische. Maar die geeft je een beter gevoel en smaakt lekkerder.

Ik eet wel drie dagen vegetarisch om het te compenseren. Ook het kweken van je eigen groente is misschien wel belastender voor

het milieu dan grootscheeps vanuit Kenia laten invliegen. Maar het maakt je wel bewust over waar je eten vandaan komt. Als je over dat soort dingen gaat nadenken ben je er de hele dag mee bezig. Dat kun je niet van consumenten verwachten’, vindt ze. ‘Het is belangrijk dat er een goed keurmerk komt dat de huidige wildgroei kan vervangen.

Alleen al voor chocolade zijn er drie verschillende.’

Of mensen naar een sapbar gaan uit ethische overwegingen of omdat ze geen zin hebben om zelf sap te maken, dat maakt haar niet zoveel uit. ‘Het is geen wedstrijd. Er is altijd wel iemand die het beter en duurzamer kan. Mijn vriend leeft nog bewuster. Hij heeft bijvoorbeeld een zelfvoorzienend boilersysteem.’ Toch zit er ook een negatieve kant aan de eco-hype. ‘Jumbo speelt daar bijvoorbeeld handig op in met hun “oerbrood”. Daar is niets “oers” aan, maar we betalen er wel voor. Het is wel vervelend om het idee te hebben dat je een goede keuze maakt, terwijl dat eigenlijk niet het geval is. Kokosnoten van zeven euro bij een juicebar zijn natuurlijk niet lokaal gekweekt en dus ook niet erg duurzaam. Daar moet je eerlijk over zijn.’

‘Er is niks “oers” aan oerbrood, maar we betalen er wel voor’

9

10

Mare · 4 juni 2015

Achtergrond

Schiet ze af als wilde honden De moeizame revolutie van Nederlandse trotskisten Ze waren vast van plan de wereldrevolutie tot stand wilden brengen.

Maar de Nederlandse volgelingen van de Russiche communist Leon Trotski waren te verdeeld. ‘Hun slogans pasten niet op de poster, en waren dus volstrekt onbegrijpelijk voor outsiders.’

DOOR

VINCENT

BONGERS

‘Het trotskisme was een ernstige zaak’, schrijft de linkse activist en journalist Igor Cornelissen in zijn memoires. ‘Wij werden over de hele wereld bedreigd en achtervolgd.’ En over ernstige zaken, maak je geen grappen, ondervond schrijfster Lisette Lewin ook toen ze voor Cornelissen een brief in Amsterdam moest bezorgen. Die mocht absoluut niet in handen van de Binnenlandse Veiligheids Dienst vallen, legde Cornelissen uit op een ‘loodzware toon alsof het om de veertienjarige dochter van een gastarbeider ging, die nog nooit een tram had gezien’.

‘Op nummer 27 vind je de namen Roelofs, Schoen en Maliepaard op de linkerdeur. Dié deur moet je niet hebben. Je moet de rechterdeur hebben, de middelste bel waar géén naam bij staat. Op die bel, de middelste dus, druk je drie keer. De brief laat je nog in je tas. Als dan een kalende man van ongeveer vijftig jaar met een bril opendoet...’ ‘...dan pak ik mijn revolver en schiet hem dood’, vulde Lisette geestig aan.

Cornelissen werd woedend: ‘Wij zijn godverdomme geen volleybalclub.’

De Leidse historicus Bart van der Steen publiceerde samen met Ron Blom, oud-lid van de trotskistische beweging en werkzaam bij het stadsarchief Amsterdam, een boek over Nederlanders die in de geest van Leon Trotski (1879-1940) de wereldrevolutie tot stand wilden brengen.

De anekdote van Cornelissen over de paranoia rond het trotskisme staat er ook in.

‘Als Lenin in 1924 sterft, ligt het voor de hand dat Trotski zijn opvolger wordt’, vertelt Van der Steen over de ontwikkelingen in Rusland na de communistische revolutie in 1917.

‘Hij heeft charisma, kan goed schrijven en is een populair leider. Tijdens de Russische burgeroorlog stampt hij een groot leger uit de grond. Hij reist in een gepantserde trein vol wapens van front naar front. Maar aan boord bevindt zich ook een bibliotheek.

Tijdens het uitvechten van de oorlog schrijft hij het boek Literatuur en Revolutie. Een filosoofkoning als leider, hoe awesome is dat? Maar hij komt niet aan de macht, want Stalin schuift hem aan de kant. Trotski wordt eerst verbannen en in 1940 in Mexico met een ijsbijl vermoord door Stalins geheime dienst.’

Toch leven zijn ideeën voort. Ook in Nederland is er een kleine groep fanatieke aanhangers. ‘Trotskisme is een afsplitsing van de wereldwijde communistische beweging. De kern is dat, ondanks de Stalinistische deformatie van het communisme, de arbeidersrevolutie nog steeds tot stand moet komen. Trotski verzet zich tegen het stalinistische idee dat de revolutie slechts in één land kan plaatsvinden. De revolutie is internationaal, permanent en mag niet ver-

Trotskistisch propagandamateriaal.

Lenin spreekt de Russische troepen toe in Moskou.

Rechts van hem staat Trotski. Deze foto zou later vooral beroemd worden omdat Stalin zijn vijand Trotski uit de foto’s weg liet poetsen. zanden in verstikkende bureaucratie.’

Het werd de trotskisten vanaf het begin moeilijk gemaakt. In de Spaanse Burgeroorlog vochten communisten uit alle windstreken tegen de Franco’s fascisten. De Britse schrijver George Orwell sloot zich aan bij de marxistische militie POUM en nam actief deel aan de strijd. De trotskisten moesten niet alleen duiken voor kogels van fascisten. Ook stalinisten vormden een groot gevaar. De Russische geheime dienst ‘arresteerde’ en vermoordde duizenden anti-stalinistische revolutionairen. ‘Trotski’s secretaris Erwin Wolf werd door de dienst vermoord. Een Duitse stalinist in de jaren dertig zei: “We moeten ze afschieten als wilde honden.” En dat gebeurde in Spanje letterlijk.’

Trotskisten wijten het gebrek aan succes aan de voortdurende tegenwerking. ‘Dat speelt zeker mee, maar elke radicale beweging ondervindt repressie. Als je sterk genoeg bent,

overleef je dat. Maar ze spraken de taal van de arbeider niet. Hun slogans waren soms zo lang dat ze niet op de poster passen, en dus volstrekt onbegrijpelijk zijn voor outsiders.

Het is een beweging van mensen die houden van papier en veel “mitsmaar-en-dus-punten” hebben.’

Binnen trotskistische bewegingen zijn er steeds conflicten, splitsingen en scheuringen.

Van der Steen: ‘Over de basisstandpunten is weinig onenigheid, maar er is steeds discussie over de accenten.

In de jaren ‘70 zie je dat bijvoorbeeld bij het debat over het werken in de industrie. Sommige studentleden vinden dat ze de beweging in de fabriek moeten opbouwen. Anderen zeggen: “Je kunt dit niet forceren, we zijn geen arbeiders.”’

Een ander splijtpunt: het oprichten van een eigen partij. Een deel is voorstander van ‘entrisme’: direct invloed uitoefenen op linkse partijen

en organisaties zoals de PSP, PvdA en de vakbonden. De rest richt de Socialistische Arbeiderspartij (SAP) op en doet mee aan verkiezingen. Zonder succes.

‘Hoewel trotskistische partijen en bewegingen in Nederland elk nooit meer dan tweehonderd leden hebben, is hun invloed soms groter dan je verwacht.’ Degenen die er bijvoorbeeld voor kiezen om in fabrieken te gaan werken, voeren daar samen met andere linkse organisaties succesvol actie voor betere arbeidsvoorwaarden. Studenten die in 1968 in Parijs in opstand komen, pakken punten van trotskisten op. Het idee dat de revolutie internationaal moet zijn bijvoorbeeld.

Het protest sloeg ook over op Nederland.’

In de jaren negentig komt er een nieuwe zeer succesvolle linkse partij op: de SP. De trotskisten staan aanvankelijk argwanend tegenover de troepen van Jan Marijnissen. ‘In 1994 lukt het de SP om in de Tweede Kamer te komen. SAP’ers zien dat met lede ogen aan, ze deden zelf ook mee aan de verkiezingen. Het lukt ze bij lange na niet om een zetel te halen.

Ze vinden de SP maar populistisch, niet de real deal. Maar de SP groeit door en de SAP blijft klein. Later zie je dan ook wel (oud-)trotskisten opduiken in de SP.’ Ook nu waart de geest van Trotski nog rond. ‘Het communisme bestaat niet meer. Er is dus ook geen sprake meer van trotskisme als afsplitsing van die ideologie.’

Maar er zijn linkse organisaties die zich laten inspireren door Trotski.

‘De Internationale Socialisten bijvoorbeeld, de belangrijkste buitenparlementaire linkse speler in Nederland. Ze noemen zichzelf revolutionaire socialisten en beroepen zich niet alleen op Trotski, maar hun wortels liggen daar wel. De SAP bestaat nog steeds. Ze hebben in Amsterdam het International Institute for Research and Education, daar worden zomerscholen georganiseerd voor militanten uit de hele wereld.

Het instituut is van oorsprong het internationale hoofdkwartier van de trotskistische beweging en dat is nog steeds zo.’

Ron Blom en Bart van der Steen, Een banier waar geen smet op rust Uitgeverij Aspekt, 440 pgs, € 24,95

Concurrerende communisten De door Stalin verbannen Trotski richt in 1938 in Genève de Vierde Internationale op. ‘Het idee van de Internationales is dat je arbeiders wereldwijd verenigt in één organisatie’, legt Bart van der Steen uit. ‘Dat gaat al terug tot Marx. Hij richt in 1864 de Eerste Internationale Arbeidersassociatie op. De Tweede Internationale komt voort uit de sociaal-democratische beweging, die de Eerste Wereldoorlog wil voorkomen door met arbeiders een front te vormen en te zeggen: “We doen het niet.”’ Tevergeefs.

Als Lenin de macht grijpt, roept hij de Derde Internationale uit. De Russische communistische partij gaat leiding geven aan de proletarische revolutie. Na de dood van Lenin, wordt Stalin de allesbepalende figuur.

‘Als tegenreactie sticht Trotski in 1938 de Vierde Internationale. De sociaal-democraten zijn volgens hem reformistisch, zwak en laf. De stalinisten vindt hij dictatoriale machtswellustelingen.

De Vierde Internationale is een nieuw begin. In de oprichtingsverklaring schrijft Trotski dat het proletariaat ‘een banier waar geen smet op rust’ wordt aangereikt. Maar de Vierde Internationale was natuurlijk niet alleen Friede, Freude, Eierkuche.

Er was genoeg mis.’

‘Ik ben zelf geen trotskist’, zegt Van der Steen. ‘Maar het humane alternatief van Trotski voor het stalinisme heeft me wel altijd aangetrokken. Ik sloot me aan bij de SP en ben nog steeds lid van deze partij, maar ik ben niet meer erg actief.’

4 juni 2015 · Mare 11 Achtergrond

B(r)allen met de Bijbel Wat is het succes van NSL?

Een borrelavond bij NSL. De combinatie van studentikoos brallen en bijbelstudie slaat aan. ‘Als je de Bijbel gaat bespreken, bespreek je ook jezelf en de wereld.’

De Navigator Studentenvereniging Leiden wil ‘Christus kennen en hem bekend maken’ en moest wegens overweldigende belangstelling een ledenstop invoeren. Inmiddels buigt een landelijke werkgroep zich over de kwestie of anders-geaarden in het bestuur mogen.

Door Constanteyn Roelofs Kenners van zoetsappige christelijke gezegden weten, dat waar Onze Lieve Heer een deur sluit, Hij een venster opent. Dat de voorzienigheid in Leiden ook zijn slag heeft geslagen blijkt wel uit het gegeven dat op het moment dat de predikantenopleidingen gesloten werden en de serieuze theologie Leiden verliet juist de christelijke studentenverenigingen een ware wederopstanding beleven.

Bekendste voorbeeld van de herrijzenis is NSL: De Navigator Studentenvereniging Leiden opende in 2010 een eigen sociëteit en de toeloop van nieuwe leden blijft groot. ‘Vorig jaar hebben we zelfs een ledenstop afgekondigd’, zegt assessor Femke van der Meulen (22, psychologie) trots.

Met driehonderd leden was de herberg vol. Op zoek naar de basis van het succes ging Mare naar een singersongwritersavond op de sociëteit.

Aan kampvuurgitaartypes geen gebrek, maar dat is dan ook het enige stereotype aan de avond; er wordt beslist geen kleffe christian rock gespeeld. In het publiek zit iemand met een camera als een trotse moeder bij

de basisschoolmusical; het kleine zaaltje leent zich uitstekend voor het betere luisterlied en naarmate de avond vordert wordt er achterin de zaal geknuffeld door jonggeliefden.

Organisator, eerstejaars David den Muijnck (20, University College) is trots: ‘Ik merkte dat er veel muziek werd gemaakt onder de leden, maar dat er nog geen podium voor was, toen heb ik zelf het bestuur benaderd of we niet zoiets konden organiseren.’ Voor David was dit ook meteen de belangrijkste reden om lid te worden: de ‘connection’ tussen de leden onderling en de mogelijkheid om binnen een wat grotere christelijke club wat te organiseren.

‘Thuis improviseer ik uit mijn hart, en bij NSL voel ik me thuis.’

Verenigingsfossiel Klaas la Roi (24, Nederlands, zevendejaars) heeft een gave voor de betere stichtelijke tekst.

Als artistiek geweten van NSL speelt hij niet alleen prachtig piano, maar hij schreef ook het toneelstuk dat de club dit jaar samen met Quintus ten tonele bracht, Van glas.

Hij weet wel waar het succes van zijn vereniging vandaan komt. De grote kracht, zegt hij, is dat NSL studenten op een zeer studentikoze wijze toch op zoek laat gaan naar zichzelf. Zonder de gezelligheid te missen, weten leden toch diepere levensvragen te beantwoorden, aldus La Roi. ‘Als je de Bijbel gaat bespreken, bespreek je ook jezelf en de wereld.’

Terwijl hij zijn verhaal doet, speelt ster van de avond Nadine het beslist onchristelijke Modern World van

Anouk. ‘Hell, hell, hell, what a modern world’! Ondanks de gitaren en de baardjes zijn de meeste leden zeker geen EO-types te noemen. Aan één borreltafeltje zijn zowel rekkelijken te vinden die in Jezus vooral een moreel leidsman zien als preciezen die met droge ogen beweren dat het boek Genesis een heuselijk geschiedenisverhaal is. De meeste leden zitten echter tussen het tegelspreukenmoralisme en het Young Earth Creationism in. Verschil van inzicht over sprekende slangen wordt niet uit de weg gegaan door de vereniging naar gezindte in te richten.

Volgens preses Christiaan Verkerk (22, Hogere Hotelschool) is dat ook de bedoeling. ‘Als je lid wordt, word je automatisch bij een dispuut geplaatst. Hierin worden juist alle richtingen gemixt.’ Dat leidt wel eens

tot gewetenswroeging. ‘Veel mensen gaan door omgang met mensen uit andere richtingen twijfelen aan de waarheden die ze thuis en in hun eigen kerk hebben meegekregen.’

NSL’ers noemen het kerkhoppen: leden wisselen bezoek aan kerken in Leiden, zoals de Marekerk, af met zondagse devotie in de kerk bij hun ouders, die van vrienden of zelfs die van hun vriendje of vriendinnetje. ‘“Mijn ouders zeggen het, dus is het zo”, zo werkt het niet bij NSL’, vult Van der Meulen hem aan. Het bestuur durft echter niet te zeggen of er ook mensen van hun geloof zijn gevallen.

De combinatie van studentikoos brallen en bijbelstudie lijkt een groot succes. De avond eindigt dan ook, waar anders, aan de bar. Dispuut Thersites heeft een reputatie

Foto Taco van der Eb

te verdedigen als de borreltijgers van de vereniging. Om twaalf uur ‘s nachts brengen ze hun dispuutslied ten gehore, een bijna tien minuten durend driestemmig monster, met allerlei modulaties, intermezzi voor borrelkreten – ‘zorgen laat je maar bij de thee’ - en requiemachtige passages. Stemmig gezang in stemmig decor: achter de bar staat tussen de flessen Black Label en Baileys een Bijbel op een standaard met een zedelijke les voor de leden met groen gemarkeerd: “Sommige vrouwen zijn, volgens mij, nog erger dan de dood. Ze zijn een vangnet, hun hart is een val en hun handen zijn boeien. Wie Gods gunst geniet ontsnapt eraan, maar de zondaar raakt er in verstrikt.”

(Prediker 7:26)

Geen ‘geaardheidscontract’, maar bestuur worstelt Sommige singelevangelisten worstelen niet alleen met God, maar ook met eigen geaardheid. De positie van homoseksuelen en anders-geaarden is immers al eeuwen gedoe met de volgelingen van de meneer die zich het liefst met bonkige vissers in achterafzaaltjes opsloot: ook binnen NSL leidt de eerder geroemde zelfontdekking wel eens tot conclusies die zich slecht laten verenigen met kerkprincipes.

Zo ging er onlangs een gerucht rond op Facebook: eerstejaars zouden verplicht een contract moeten tekenen, waarin ze ermee instemmen dat men-

sen aan de roze kant van het seksuele spectrum géén kaderfuncties mogen vervullen. Zo’n contract is er niet. Als eerstejaars moet je wel tekenen voor de ontgroening en ter kennisgeving dat er wekelijkse activiteiten zijn, maar dat is niet anders dan bij andere verenigingen.

Wat wel anders is, is de bepaling dat men er van bewust is dat het doel van NSL is “Christus kennen en hem bekend maken.”

Waar de schoen wringt, is bij het kader. Als je bij NSL leiding wilt geven aan bijbelkringen of iets dergelijks,

moet je op sollicitatiegesprek om te kijken of je wel voldoet aan het medewerkersprofiel. Of een niet-heteroseksuele geaardheid hierbij een probleem is, durft niemand met stelligheid te zeggen. Volgens Wouter Verbree van de landelijke navigatorsorganisatie ligt het onderwerp zo gevoelig dat er een landelijke werkgroep is opgericht om een standpunt te formuleren.

De situatie is een beetje katholiek.

Op lokaal niveau lijkt er echter weinig mis te gaan: homo’s worden gewoon geaccepteerd, maar vanuit het landelijk bestuur komt nog veel weerstand.

12 Mare · 4 juni 2015 Maretjes Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. LeidenNoord, 26 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs, 5 leerlingen Nederlands, economie, Engels, wiskunde, natuurkunde, waarvan 2 met vergoeding van €5 per les. Ook hulp gezocht bij: *Twee jongens, Nederlands, brugklas. *Natuurkunde, scheikunde, 2vmbo. *Engels, Nederlands, 4havo. *Engels, 5vwo. *Natuur-, scheikunde, 4havo, €5,- per les. *Geschiedenis, Nederlands, brugklas vmbo. Natuur-, scheikunde, 4vwo, €7 per les. Leiden-Zuid, 18 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8.

Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel: 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwwleiden.nl.

Aangeboden: Kosteloze interessante en ontspannen online vitaliteitsbreintraining voor 55+ers in het kader van wetenschappelijk cognitieonderzoek a/d Universiteit Leiden (Tai Chi Chuan of Vitaliteitseducatie op video). Meer informatie: breintraining_universiteitleiden@ outlook.com of.

Stoppen hoeft niet!

voort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com

Behaal Kunst- en Cultuurwetenschappen MA in deeltijd

Currently we are looking for a student who has the necessary experience in HPLC and sampling plant material to determine the presence of alkaloid/cannabinoids, through HPLC You can write and read with an Agilent 1100 series HPLC and its software. You know how to prepare samples of plant material You know how to prepare samples of material in which alkaloids/cannabinoids are dissolved (such as alcohol or vegetable oil). You know how to “prick” certified reference materials. You are available for at least 8 hours per week (divided in max. 2 days but preferably 1) Contact: Mycologics BV, ATTN: Murat Kucuksen, Noorddijk 3, 2391 CE HAZERSWOUDE DORP, Tel.: 0172 419449, Email: murat@mycologics.nl

Maretjes extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semicommerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zand-

Voltijds studeren na de bachelor voor jou geen optie? De Open Universiteit biedt een erkende universitaire master in deeltijd.

• cultuurgeschiedenis, filosofie, kunstgeschiedenis, letterkunde • studeren naast werk en vrije tijd • binnen 2-4 jaar • start in september en februari

Academische Agenda Mw. E. Hidding hoopt op woensdag 10 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen.

De titel van het proefschrift is ‘Neurocognitive mechanisms and vulnerability to autism and ADHD symptoms in the 22q11.2 deletion syndrome’. Promotor is Prof.dr. H. Swaab.

Mw. S. van Rooden hoopt op woensdag 10 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘MR imaging in cerebral amyloidoses: entering a new phase’. Promotoren zijn Prof.dr. M.A. van Buchem en Prof.dr. A. Webb.

Dhr. M. van Ommen hoopt op woensdag 10 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Better Predictions when Models are Wrong or Underspecified’.

Promotor is Prof.dr. P.D. Grünwald.

Mw. S. Kühnast hoopt op donderdag 11 juni om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Innovative Pharmaceutical Interventions in Experimental Atherosclerosis’. Promotor is Prof.dr.

J.W. Jukema.

Dhr. E. Kiliç hoopt op donderdag 11 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The balkan war (1912-1913) and visions of the future in Ottoman Turkish literature’. Promotor is Prof.dr. E.J. Zürcher.

Mw. T. Meshkat hoopt op donderdag 11 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Extrasolar Planet Detection Through Spatially Resolved Observations’. Promotor is Prof.dr. I. Snellen.

Meer informatie?

T 045 - 576 2375 E nicole.gruisen@ou.nl

www.ou.nl/master-cultuur

Open Universiteit

www.ou.nl

6215249

Mw. N. Osinga hoopt op dinsdag 9 juni om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Comparative biology of common and grey seals along the Dutch coast’. Promotoren zijn Prof.dr. H.A. Udo de Haes en Prof.dr. P.M. Brakefield.

Dhr. H. Dogan hoopt op dinsdag 9 juni om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Pulmonary embolism and right ventricular function’. Promotoren zijn Prof.dr. A. de Roos en Prof.dr.

M.V. Huisman.

Dhr. B.J. Engberts hoopt op dinsdag 9 juni om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Voorlopige voorzieningen en dwangregeling in het schuldsaneringsrecht’. Promotor is Prof.mr. B. Wessels.

4 juni 2015 · Mare

13

Opinie

Zoek de verschillen Drie initiatieven voor het versterken van de medezeggenschap Zolang er niet echt iets valt te kiezen, blijven de universitaire verkiezingen voor iedereen een ver-van-mijn-bed-show. Volgens Victor Pak moet de medezeggenschap anders.

De afgelopen weken stond ik campagne te voeren voor de universiteits- en faculteitsraadverkiezingen in de Faculteit der Sociale Wetenschappen. De gigantische desinteresse en het kennisgebrek onder studenten voor de verkiezingen was schokkend om waar te nemen. Van de talloze mensen die vorige week zijn aangesproken om te gaan stemmen weet nauwelijks iemand echt waarover het gaat en wat er op het spel staat. Voor de studenten voelt het als een ver-van-mijn-bed-show.

Daarom riep Arend van Vuren hen in Mare 29 (21 mei) op om blanco te stemmen. Als er enkel blanco gestemd wordt, zullen college van bestuur en mogelijk zelfs de minister wakker worden, zo is zijn verwachting. Hierdoor laten wij het initiatief echter weer bij het college of zelfs in Den Haag liggen.

Waarom komen wij als studenten zelf niet met initiatieven om de medezeggenschap te versterken?

In mijn campagneweek sprak ik een docent van mijn studie politicologie. In het gesprek vergeleek ik de universitaire verkiezingen met de verkiezingen voor het Europees Parlement. Voor beide verkiezingen heersen bij de kiezer desinteresse en onwetendheid. De kiezer stemt algauw op je als jij maar belooft dat jij je komend jaar echt voor hen zal gaan inzetten. De docent lichtte echter een verschil uit tussen onze verkiezingen en die van Europa: zij worden wel serieus genomen en wij niet.

Dat komt omdat het Europees Parlement wel macht heeft en de medezeggenschap niet. Daarom dient de medezeggenschap te worden versterkt. Door de medezeggenschap daadwerkelijk iets te laten zeggen en daarnaar te luisteren voelt de student zich serieus genomen. Als er dan ook nog echte belangen op het spel staan zal het opkomstpercentage bij de verkiezingen snel stijgen.

Om de medezeggenschap te versterken zouden allereerst de assessoren verkiesbaar moeten zijn. De assessor heeft namelijk meer invloed op het beleid van een faculteit dan een gehele faculteitsraad bij elkaar. Als de assessor zich dan ook namens een partij verkiesbaar stelt, ontstaat er daadwerkelijk een verkiezingsstrijd voor een invloedrijke positie binnen het bestuur van de faculteiten.

Daarnaast zou er dan ook een assessor bij het college van bestuur moeten worden verkozen. Dit vergemakkelijkt het contact tussen het college en de universiteitsraad en zorgt ervoor dat er beter kan worden samengewerkt. Een partij krijgt dan immers regeringsverantwoordelijkheid door deze gekozen assessor die onderdeel uitmaakt van het college.

Die partij zal het beleid dan eerder steunen terwijl de andere partijen oppositie kunnen voeren. Tijdens de verkiezingen kan er dan echte verantwoording naar de kiezers worden afgelegd voor het uitgevoerde beleid.

Door deze twee initiatieven ontstaan er tussen de partijen serieuze

Nieuws

SGL wint verkiezingen SGL Will Do it!

De partijen Studenten Groepering Leiden (SGL) en Lijst Vooruitstrevende Studenten (LVS) hebben bij de universitaire verkiezingen beide drie zetels in de universiteitsraad behaald. Voor SGL betekent dat een zetel winst.

De LVS consolideert haar positie in de raad. Bewust en Progressief (BeP) verliest een van haar twee zetels. De Christelijke Studentenfractie Leiden (CSL) behoudt haar enige zetel.

Maandag maakte het centraal stembureau de uitslagen van de verkiezingen bekend. De opkomst was met 21 procent iets

verschillen. Tijdens de afgelopen campagne viel mij namelijk op hoe moeilijk het is om de verschillen tussen de partijen uit te lichten. We strijden immers allemaal voor beter onderwijs. Waar de een het accent legt op meer aandacht voor duurzaamheid en de ander graag voldoendes wil herkansen zullen de partijen elkaar niet gauw bekritiseren.

Tot slot zou daarom een hervorming van het kiesstelsel kunnen helpen. Door middel van een kiesdrempel of een bonus voor de winnaar van de verkiezingen zou het aantal partijen kunnen worden verkleind. Dit nieuwe kiesstelsel zorgt er daarmee voor dat tussen de overgebleven partijen concrete verschillen zijn. Zo kan er tijdens de verkiezingen een betere strijd worden gevoerd.

Doordat er dankzij de gekozen assesoren ook nog eens verantwoordelijkheid voor het beleid bij de partijen ligt, valt er eindelijk eens echt iets te kiezen. Dit moet ervoor zorgen dat er een hoger opkomstpercentage wordt behaald bij de verkiezingen, en dat de studenten zich

lager dan vorig jaar toen 21,5 procent van de studenten een stem uitbracht. Er waren dit jaar alleen verkiezingen voor de studentengeleding van de universiteitsraad.

Het personeel zit twee jaar, de studenten slechts een.

NU Leiden besloot uiteindelijk niet mee te doen aan de verkiezingen, de beweging wilde liever een luis in de pels blijven.

Dat nieuws was niet bij iedereen doorgedrongen. De partij behaalde 33 stemmen.

Dat was mogelijk omdat NU Leiden nog op de kieslijst stond. In het kiesreglement is namelijk niet de mogelijkheid opgenomen dat een partij zich terugtrekt.

In Mare 29 (21 mei) riep student internationale betrekkingen Arend van Vuren

serieus vertegenwoordigd voelen bij het bestuur van deze universiteit.

Deze initiatieven dienen ter versterking van de medezeggenschap, maar zijn vooral een oproep tot discussie. De hoogste opkomst van de verkiezingen werd gemeten op de faculteit der Sociale Wetenschappen en was slechts 31,2 procent. Nipt drie op de tien kiezers heeft de moeite genomen om te stemmen. Voor de universiteitsraad bracht slechts twee op de tien kiezers haar stem uit.

Het is te hopen dat na een hoop rumoer in Amsterdam wij in het conservatieve Leiden koesteren wat we hebben, maar ook inzien dat het zo niet langer kan gaan. De student en docent moeten serieuzer worden genomen door het bestuur van de universiteit. Door de medezeggenschap meer macht te geven staat er bij de verkiezingen daadwerkelijk iets op het spel en wordt de medezeggenschap eindelijk weer serieus genomen.

Victor Pak tweedejaars student politicologie, vanaf september lid van de faculteitsraad Sociale Wetenschappen, namens BeP

iedereen op om blanco te gaan stemmen omdat de universitaire medezeggenschap niet functioneert. Een deel van de studenten lijkt gehoor te hebben gegeven aan die oproep. Het stembureau noteerde 311 blanco stemmen, dat waren er bij de vorige verkiezingen maar 108.

Ook op facultair niveau waren er verkiezingen voor de student- en personeelsgeledingen. Al viel er niet altijd wat te kiezen.

Voor de studentengeleding van Archeologie en de personeelsgeledingen van Campus Den Haag en Geesteswetenschappen waren er evenveel kandidaten als zetels.

Deze kandidaten worden automatisch geplaatst. Verder werd er bij verschillende afdelingen een nieuwe dienstraad gekozen.

Brief In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare.

De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

Verrassend protest Kennelijk aangestoken door het revolutionair elan van hun Amsterdamse collega’s, spreken ook nu studentleden van de Leidse universiteitsraad zich uit tegen de ‘stapeling van rendementsmaatregelen’ door het college van bestuur.

In een open brief in Mare 29 (‘Afschaffen, dat tweedejaars bsa’, 21 mei) gaan ze uitvoerig in op de problematiek, de herhaling als retorisch middel daarbij niet schuwend. Dat ze deze vorm van protest kozen doet verrassend aan: ze zijn in de raadsvergaderingen menigmaal in gesprek met het college, voor die taak zijn ze immers democratisch gekozen.

Nog curieuzer is het fenomeen dat de brief is ondertekend door gremia die van wie dan ook totaal geen mandaat tot in-

spraak in het beleid van deze universiteit hebben gekregen: de Landelijke Kamer van Verenigingen, de Plaatselijke Kamer van Verenigingen te Leiden en het Interstedelijk Studenten Overleg.

Naar mijn smaak maak je je punt daarmee bepaald niet sterker. Gelukkig hebben de personeelspartijen in de UR zich blijkbaar niet laten strikken voor deze wonderlijke demarche, maar ik ben wel benieuwd naar hun opstelling in deze kwestie. Misschien ook hun standpunt(en) in de vorm van een open brief?

Dr. Arie Hoeflaak eertijds fractievoorzitter AbvaKaboFNV in de Universiteitsraad

14

Mare · 4 juni 2015

English page

This is gone forever Islamic State soldiers destroying works of art: “We need to shout, at the top of our voices: ‘This must stop!”

Having fled Iraq and now living in safety in Amersfoort, Hikmat Basheer al-Aswat (65), the director of Iraq’s Mosul Museum, watched helplessly as members of IS destroy ancient works of art with electric drills. “Condemning their actions is not enough.”

BY PETRA MEIJER “I was appointed director of the Mosul Museum in 2004; it’s the country’s most important museum, apart from the National Museum of Iraq in Bagdad and it has Assyrian, Parthian, Islamic and prehistoric objects. However, I’m a Christian, so I was under threat; in fact, some of my Christian colleagues were murdered. We received hate mail, a letter with a bullet in it.

I was forced to retire from my position in 2010.”

Hikmat Basheer al-Aswat (65) recently spoke at the Heritage Heist conference in Leiden’s Stadsgehoorzaal as a keynote speaker.

Mare spoke to him before the conference while he was waiting; seated

at a table with his wife Intesar and daughter Masara (20), he listed everything IS had destroyed and his family expressed their grief. In February, the footage of IS members in Mosul pushing statues off their pedestals and smashing them with hammers and pickaxes shocked the whole world. Last month, the family were once again appalled to see how the Parthian city of Hatra, a hundred kilometres from Mosul, was devastated.

“I can hardly believe anything like this could happen in the twenty-first century”, exclaimed al-Aswat. “It’s horrifying. They’ve burnt books and manuscripts and blown up entire archaeological sites. IS has set up a military base camp at Hatra and destroyed all its Christian symbols and manuscripts.”

He was struck by how professional the footage of the destruction was: “Media coverage is crucial for IS and they want to force the world to pay attention.” The former director stressed that the footage was recorded in July or August of 2014. “It gave IS time to make off with valuable relics and artefacts. The footage didn’t

show the yellow obelisk of the Assyrian king Esarhaddon or various tablets and objects from the Islamic room. They said the destruction of everything too large to remove, like an enormous, winged bull at the gate of Nirgal, was needed because they were idolatrous images. We know that valuable items were transported to Turkey, and sold.”

He keeps up with events from his apartment in Amersfoort by watching television and Facebook. “A group of people in Mosul are documenting the developments and I still have contacts in Bagdad, although it’s difficult to stay in touch.”

He thinks the world should intervene instead of sitting back and watching. “It’s our moral duty, as humans. Condemning their actions is not enough.” But what can we do? “That’s up to the super powers; they should put an end to it – by telephone even. IS is made of people; they’re not moon monsters or Martians.”

His wife shook her head sadly. She now volunteers at a food bank, but before she arrived in the Netherlands, she worked in the museum’s

library. They were united by their passion for archaeology. “The library had 22,000 books – every single one of them has been burnt”, she recalled with emotion in her voice.

“All non-Islamic texts are lost, we’ll never recover them.”

She fled in 2011 with her elder daughter Sara (23), crossing the border in a lorry, after the threats. “My father and I couldn’t go with them” their younger daughter Masara explained, “It was extremely expensive.” The family was reunited in 2013. “We arrived by plane.”

Although she wonders how her friends and former school are faring, Masara is happy in the Netherlands. “In Iraq, I couldn’t be a girl.

Here, I have room for my dreams and hobbies. My sister is training to be a dentist’s assistant and I’m going to start the same course soon.”

Al-Aswat continued: “Christians in Iraq are having a tough time. There were 1.4 million Christians there in 2003; now there are only 300,000 and many more are fleeing. We had to leave everything behind. I have two brothers who fled to the north with nothing but the clothes on their

backs. We’d like to return, but we’re staying here because it’s better for the children.”

Besides, they can’t go home without a Dutch passport. “We’ll only get one when we’ve been here for five years. My mother and sister have been here for four years, and my father and I only two. But my parents aren’t sure they’ll ever get a passport: they must learn Dutch but my father is already 65 and my mother failed one of the exams”, Masara said about her mother, whose cheeks were wet with tears.

She stared at the table. “It’s very difficult for my parents”, she declared uneasily. “We’re very grateful to the Netherlands, but there’s still so much uncertainty.”

For al-Aswat, there is a glint of hope in the fact that there are some 100,000 archaeological sites throughout Iraq and so far only one per cent of them has been discovered. “One day, when peace is restored to our country, we will start digging again. But what we’re losing now is gone forever. We need to shout, at the top of our voices: ‘This must stop.’”

A nod makes you just as guilty Last year, 43 students from the Mexican town of Iguala disappeared. Last Monday, their families and their fellow students visited Leiden. “The Mexican government uses the cártel violence as a cover for getting rid of political opponents.”

BY BART BRAUN Last year, on 26 September, about 100 students from the Mexican Ayotzinapa teacher –training college took three buses and drove to the town of Iguala. On the way, they were stopped by the local police, who went off with 43 of the students. Most of the students are

still missing. One was discovered the next day, without any skin on his skull – brutality is the trademark of the drugs cártels that rule supreme in Mexico. A collection of body parts was found a few weeks later. One of those bodies has been identified as one of the missing students.

“Who will ask them to bring back our students? Please listen with your hearts: we want justice!”

About eighty people have been arrested in connection with the case, including the mayor of Iguala and his wife, the local chief of police, around forty police officers and members of Guerreros Unidos, the local cártel. As far as the government is concerned, the case is closed.

However, the surviving students and the relatives of the missing 43 students are not satisfied: the justice department has declared that the entire group is dead, on the basis of a statement made by one Guerrero after his arrest. Normally, bloodthirsty gangsters are not reliable witnesses. Besides, the confession followed torture – increasingly common in Mexico. Are the remaining 41 students really dead? Have all the guilty parties been arrested?

“If you nod along with the official version, you are just as guilty”, Ayotzinapa student Omar Garcia recently told a packed audience in Leiden’s Academiegebouw. Garcia escaped by sheer luck: he was in one of the three buses but the police vans were too full to take him too. Amnesty International invited him and other Ayotzinapa-survivors to tour Europe. They hope that the Netherlands, an important trading partner and the host of the International Criminal Court, can urge Mexico to improve human rights in general and more specifically, enforce the

conclusion of law in Iguala.

However, a much larger problem is that this kind of incident is not very incidental. The search for the students was hampered by the fact that several mass graves were discovered in the environs of Iguala.

Something far more frightening is going on besides gang violence, explained José Carlos Aguiar from Latin American Studies. “The Mexican authorities use cártel violence as a cover to get rid of political opponents.”

The Ayotzinapa students are indígenas: descendents of Mexico’s original inhabitants. They were expressing support for their own tier of government for their community.

“There have been several bloodbaths against indígenas activists in the last decade, instigated by the local mayor, the army or the police. The federal government can’t or won’t intervene. The popularity of President Peña Nieto has never been so low and the violence, corruption and impunity are spiralling out of control. Mexico doesn’t have a legitimate government anymore,” Aguiar added.

“Who will ask them to bring back our students? Please listen with your hearts,” Garcia begged the audience: “We want justice.” Supporters in the audience responded by sticking their fists in the air: “Justicia!”

4 juni 2015 · Mare 15 Cultuur

Agenda

‘Ik ben een Leidse Glibber’

FILM

Dance-pionier Joost van Bellen Joost van Bellen (53) introduceerde als een van de eerste dj’s house in Nederland. Komende vrijdag draait hij in zijn geboortestad. ‘Vorig jaar dacht ik: hoe moet het nou toch verder met die ouwe?’

Door Vincent Bongers ‘Ik ben een Leid-

se Glibber, de stad zit in mijn bloed.

Mijn vader had een kapperszaak op het Stationsplein. Mijn moeder wilde graag dat ik violist zou worden. Ik ben geboren in een huis aan de Kanaalstraat. Toen mijn moeder in verwachting was van mij draaide ze vioolconcerten. Dan duwde ze de speaker tegen haar buik. Maar ze hield ook van dansmuziek, Chubby Checker bijvoorbeeld. Ze stond in de gang op Let’s twist again te dansen - dat deed je in de jaren zestig namelijk niet in de woonkamer, een voorbijganger zou je wel eens kunnen zien - toen haar vliezen braken.

Het werd dus dansmuziek.

‘Ik hou van kleine zalen waar je dicht bij het publiek staat. Als je de mensen haast ruikt en voelt, kun je ook veel meer flikken. Je hebt beter zicht op de risico’s en hoe diep je kunt gaan. Ik ben een beetje van de oude stempel, maak geen gebruik van presets. Ik kies niet van te voren voor een reeks platen waarvan je weet dat succes is verzekerd.

‘In 2009 vierde ik mijn 25-jarig dj-jubileum met een grote tour. Ik wilde per se draaien in LVC. De muren daar zweetten bier, heerlijk is dat. De zaal was veel te klein voor onze enorme decorstukken.

We hadden bijvoorbeeld een glittersnor van zeven meter breed, drie meter diep en anderhalf meter hoog.

Daaronder zat dan nog een enorme opblaasbare tong. Eigenlijk paste

het allemaal niet, maar het werd de beste avond van de tour - zo wild dat ik me er eigenlijk niet zoveel meer van herinner.

‘Onlangs heb ik mijn collectie acidhouseplaten uit de jaren tachtig en negentig gedigitaliseerd. Compleet met laag stof, olie en bier op de groeven van het vinyl. Ik had er altijd een hekel aan om de classics te draaien, maar doe dat nu af en toe toch. Ik krijg soms kritiek dat ik niet meer vernieuwend zou zijn, wat toch altijd mijn handelsmerk was.

Maar na meer dan 25 jaar in het vak heb ik inmiddels wel de credits om er klassiekers tussendoor te gooien.

‘Ik verzet me tegen de grijze massa. Zeg nou zelf: van een grijze lucht wordt niemand vrolijk. Iedereen heeft liever een strakblauwe lucht met wat regenbogen erin. Ik vind het bijvoorbeeld mooi als dikke mensen hun lichaam durven tonen.

Wees trots op wie je bent. Het is nu moeilijker om extravagant te zijn dan in de tijd van de (Amsterdamse discotheek, red.) Roxy. In het begin van de house was een opvallend uiterlijk normaal. Nu is dat minder het geval. Dat heeft ook te maken met de opkomst van social media. Van iedereen die eruit springt, staat meteen een foto op Facebook. Mensen durven minder.

‘Af en toe dos ik me flink uit, bijvoorbeeld als de baas van de Titty Twisterbar op Lowlands. Maar dan speel je een rol. Ik was een keer verkleed als een heel stijve christen in een heel saai pak. Ik had een bril op met van die dikke jampot glazen. Ik kreeg al na een half uur hoofdpijn van dat ding. De enige manier om enigszins in evenwicht te komen was veel wodka drinken. Je begrijpt dat het een kortstondig evenwicht was. Ik was zo dronken dat ik een

Joost van Bellen: ‘Ik nam soms de verkeerde afslag.’ groot deel van het festival niet meer heb meegemaakt.

‘De spotlights zijn verleidelijk, maar niet je grootste vriend. Er zijn veel valkuilen. Mijn roman Pandaogen, die vorig jaar verscheen, gaat over een model dat te maken krijgt met de keerzijde van de roem.

Ik heb zelf ook wel eens de verkeerde afslagen genomen. Maar mijn innerlijke TomTom heeft me altijd weer op de juiste plek gebracht. Ik ben geen heilig boontje. Er zijn perioden geweest dat ik mijn familie heb verwaarloosd. Dat ben ik nu aan het rechtzetten.

‘Er was vorig jaar echt een moment waarop ik dacht: “Hoe moet

Foto Raymond van Mill

het toch verder met die oude Van Bellen?” Er gebeurden mooie dingen. Ik ben getrouwd, dat was fantastisch natuurlijk. Maar er waren ook moeilijke momenten. Ik verloor een paar vrienden en mijn vader overleed. Ik liep tegen een muur aan en heb er toen voor gekozen om drie maanden rust te nemen; er echt tussen uit te gaan. Ik was ook zwaarder dan ooit, inmiddels ben ik zestien kilo afgevallen. Ik heb nu echt weer zin in het uitgaansleven.’

Joost van Bellen, Klabam, Dr. Dijkman Gebr. de Nobel Vrij 5 juni, €12,50

Hitchcock voor beginners Geen experimentele films van zeven uur bij de openluchtbios De komende avonden verrijst op het Pieterskerkplein weer een gratis openluchtbioscoop. ‘Niemand vindt het erg om buiten bij 27 graden een film te zien.’

Door Marleen van Wesel En dan nu, zeldzaam in deze krant, het weerbericht: de komende avonden worden zomers zwoel, hoewel in het weekend neigend naar bewolkt en benauwd. Prima weer voor de openluchtbioscoop op het Pieterskerkplein.

‘Alleen als het écht te hard waait kan het niet doorgaan’, vertelt directeur Alexander Mouret van het Leiden International Film Festival (LIFF). Als het filmdoek te veel wind vangt, wordt het gevaarlijk. Maar zelfs als het in het verleden regende, gingen de vertoningen gewoon door. Dan zaten er tot mijn verbazing vijfhonderd mensen rustig te kijken, in uitgedeelde poncho’s.’

Het échte LIFF is altijd in de herfst, sinds een groepje studenten van Augustinus, tien jaar geleden op het terras besloot een eigen filmfestival te beginnen. ‘Het klonk leuk en grappig. Nu zijn we een serieus inter-

nationaal instituut’, vertelt Mouret, destijds een van die jongens. Door het jaar heen is het LIFF inmiddels ook met allerlei evenementen in de stad te vinden, en dat blijft niet bij de bioscoopzalen.

‘De Summer Special is een gratis openluchtbioscoop, die voor iedereen toegankelijk moet zijn. We vertonen dus geen experimentele films van zeven uur. We beginnen altijd met een klassieker, bij wijze van filmeducatie. Daarna volgt een pleaser en op de derde avond een film die zo’n beetje iedereen gemist heeft in de bios.’

De klassieker is To Catch a Thief (1955) van Alfred Hitchcock. ‘Een blockbuster over een dief in Cannes, in Frankrijk. Vanaf het Pieterskerkplein zie je dus geniale plaatjes, heel erg vintage, van de Côte d’Azur.

De hoofdrolspelers, Grace Kelly en Cary Grant, waren destijds grote Hollywoodsterren. Hun namen zijn nog altijd bekend, maar weinig mensen hebben daadwerkelijk hun films gezien. Dit is daarom een heel leuke Hitchcock om mee te beginnen.’

The Grand Budapest Hotel, die in 2014 volle zalen trok, mag het publiek nog eens pleasen. ‘Niemand zal het erg vinden om deze film ’s avonds

buiten bij 27 graden nóg eens te zien.

Wes Anderson heeft een heel eigen, onafhankelijke stijl. Dat sluit goed aan bij de American Indie Competition, die altijd centraal staat op het programma van het LIFF.’ The Trip To Italy (2014) krijgt tenslotte een herkansing om het publiek te veroveren. ‘Het vervolg op The Trip, maar als je die niet gezien hebt, stoort dat totaal niet. Het

gaat over twee komieken die langs prachtige plekken in Italië reizen. Er zit volop Britse humor in, funny, but intelligent. Grappen met quotes van Lord Byron, bijvoorbeeld.’

LIFF Summer Special 4 juni: To Catch a Thief 5 juni: The Grand Budapest Hotel 6 juni: The Trip to Italy Start om 22.30, toegang gratis

De vorige editie van de LIFF Summer Special.

Foto Coen Bastiaansen

PIETERSKERKPLEIN Openluchtbioscoop LIFF: To Catch a Thief Do 4 juni, 22.30, gratis Openluchtbioscoop LIFF: The Grand Budapest Hotel Vr 5 juni, 22.30, gratis Openluchtbioscoop LIFF: The Trip to Italy Za 6 juni, 22.30, gratis KIJKHUIS Garde du Nord Festival za. 13.00 Woman in Gold 12 jr. do. vr. + zo. ma. di. wo. 16.15, do. + zo. ma. di. wo. 18.45, vr. 21.00 + za. 21.30 Good Kill 16 jr. vr. 18.45 za. 19.30, do. + zo. ma. 21.00 Citizenfour al. di. wo. 21.00 Far from the Madding Crowd 12 jr. do. vr. + zo. ma. di. wo. 15.45 Schneider vs. Bax 16 jr. do. vr. + zo. ma. di. wo. 19.00 + 21.15, za.

19.30 + 21.30 TRIANON Ventoux 9 jr. dagelijks 18.45 Mad Max: Fury Road 3D 16 jr. dagelijks 21.30 LIDO De Ontsnapping 12 jr. dagelijks 18.45 Poltergeist 3D 16 jr. do. vr. za. zo. ma. + wo. 21.30 De Surprise 9 jr. dagelijks 18.45 + 21.30, za. zo. 15.30 Rendez-Vous 12 jr. dagelijks 18.45 + 21.30

MUZIEK LEIDSE HOUT Summer Jazz Festival Zo 7 juni, 13.00, vanaf €15,GEBR DE NOBEL Averechts: Joost van Bellen, Klabam & Dr. Dijkman Vr 5 juni, 23.00, €12,50 Birth of Joy & Baskar Do 11 juni, 20.00, €5,LE CHAT NOIR Jam Session Night o.l.v.

Priscilla Nokoe Wo 10 juni, 21.00, gratis

THEATER LEIDSE SCHOUWBURG Leids Cabaret Festival: Finalistentour Vr 5 en za 6 juni, 20.15, vanaf €10,00 HOGESCHOOL LEIDEN Prometheustoneel Efeze: Tweestrijd 4 juni, 19.00, vvk €4,- deur €5,NIEUWPLAATZ Cuculum: Bij Zeus, Zwijg!

4, 5 en 6 juni, 20.00, vanaf €7,50 Cuculum: Ongerijmd 11, 12 en 13 juni, 20.00, vanaf €7,50

DIVERSEN LIPSIUS LAK-tekenworkshop Maria Smits Za 6 juni, 14.00, €7,50 Kunstgang: Fragmenten Tentoonstelling t/m 11 juli, vernissage: vr 5 juni, 17.00 HOOGLANDSE KERKGRACHT Buitenexpositie: Beelden in Leiden t/m 2 augustus PLEXUS BREIMER COMMON ROOM ISN clothing drive 24 mei t/m 5 juni 15.00-19.00 NIEUWE ENERGIE Happietaria t/m 5 juni, aanmelden via www.happietarieleiden.nl OUDE UB Lustrumexpositie Museum Studies t/m 19 juni

16

Mare · 4 juni 2015

Het Clubje

Inburgeren

Leren denken

Foto David van Dam

‘Seksisme is nog lang niet opgelost’ Athena’s Angels: Judi Mesman, Eveline Crone, Ineke Sluiter en Naomi Ellemers Naomi Ellemers (hoogleraar sociale en organisatiepsychologie): ‘We zijn bottom-up begonnen. We kenden elkaar via het netwerk voor vrouwelijke hoogleraren in Leiden, en ontdekten dat we steeds dezelfde dingen meemaakten en hoorden over seksisme in de academische wereld.’

Ineke Sluiter (hoogleraar klassieke talen): ‘Het ergste voorbeeld? Toch wel de vrouw die een abortus ter overweging kreeg.’

Judi Mesman (hoogleraar pedagogiek): ‘Omdat we hier rondlopen, zitten er vaker Leidse gevallen tussen, maar de voorbeelden komen zeker niet alleen van deze universiteit.’

Ellemers: ‘We dachten: dit is eigenlijk te gek, je zou het moeten verzamelen.

Dat is het zwartboek op onze site, www. athenasangels.nl, geworden.’

Sluiter: ‘De godin in het wapen van de Universiteit Leiden wordt meestal aangeduid als Minerva, maar Minerva’s Angels allitereert niet zo goed. En ik ben graeca, natuurlijk.’

Ellemers: ‘Waar we van schrokken, is dat de jonge generatie hetzelfde meemaakt als wij vroeger. We dachten dat wij zo’n beetje de eerste generatie waren die het hoogleraarschap combineert met een gezin. Dat wij de wegbereiders moesten zijn, maar dat daarna de mensen het wel zouden snappen.’

Sluiter: ‘Er bestaan al allerlei wetten en instanties om seksisme tegen te gaan, maar opgelost is het nog niet. We wilden iets activistisch doen, om meer lawaai te maken en de impact te vergroten. Dat is aardig gelukt: we worden platgebeld door de media.’

Mesman: ‘En de site trok nu al dertigduizend bezoekers.’

Ellemers: ‘Wat we vaak horen: “Officieel bestaan er allemaal regelingen, maar de leidinggevende maakte duidelijk dat het niet de bedoeling was dat ik er ook gebruik van ging maken.” Beleidsmakers denken dat alles is opgelost. Formeel is dat ook zo; op de werkvloer echter niet.’

Sluiter: ‘Iedereen heeft impliciete voor-

oordelen. Universiteiten zijn van goede wil, maar er gaat van alles mis. Dat wordt vaak niet openbaar gemaakt, want je zit als beginnende wetenschapper in een afhankelijkheidsrelatie. Van ons kan men in elk geval niet zeggen dat we dit doen omdat we zelf nergens komen.’

Ellemers: ‘We kunnen de academische wereld een spiegel volhouden. Laten zien wat er niet goed loopt, en dat er ook groepen zijn waar het wél gaat zoals het hoort. We kunnen ook achter de schermen bemiddelen: als iemand zich niet bij machte voelt om de leidinggevende aan te spreken, kunnen wij – zijn collega’s – dat wel doen.’

Sluiter: ‘Ik heb het idee dat dat zou helpen. Iemand wil ook niet dat er in de krant komt dat hij promovendi verbiedt zwanger te worden.’

Ellemers: ‘Er is Amerikaanse onderzoek dat suggereert dat er daar geen discriminatie meer is bij het aannemen van vrouwen in de bèta-wetenschappen.

Hoopgevend, al wijkt de methodologie

wat af van wat gebruikelijk is. Uit de meeste onderzoeken blijkt dat een sollicitatiebrief slechter wordt beoordeeld als er een vrouwennaam op staat. Juist die eerste stap sloegen de Amerikanen over. Bovendien is bij veel vakgebieden het doorgroeien voor vrouwen moeilijker: in dienst nemen, betekent niet dat het probleem opgelost is.’

Mesman: ‘De aandacht voor Athena’s Angels is overweldigend. We hebben talloze mailtjes gehad, met alleen positieve reacties. Dat gaan we even laten bezinken. Volgende week komen we samen, en gaan we inventariseren hoeveel en wat voor soort reacties en vragen we hebben binnengekregen. Dan kunnen we bekijken hoe Athena’s Angels het beste kunnen worden ingezet.’

DOOR BART BRAUN

(de vierde initiatiefnemer en hoogleraar ontwikkelingspsychologie Eveline Crone was deze week niet bereikbaar)

Op een symposium ter ere van zijn afscheid als universitair hoofddocent cultuurfilosofie gaf Gerard Visser vrijdag zijn allerlaatste college ooit.

De titel van zijn afscheidscollege was ‘Oorsprong en vrijheid’. Hij had, op verzoek van een uitgeverij, de tekst uitgewerkt tot een essay van bijna negentig pagina’s, waar zijn voordracht een verkorte versie van was. Toch slaagde Visser er zelfs in deze ingekorte versie niet in om verder te komen dan het eerste hoofdstuk. Zoveel zijpaden bewandelde hij; van Nietzsche, naar Nijhoff, naar een debat over de hersenen en de menselijke handelingsvrijheid op YouTube, naar een jonge kunstenaar die van het geld dat hij van zijn ouders had gekregen om naar huis te reizen met kerst een boek over Rodin kocht, zodat hij in de vrieskou moest gaan lopen.

Daar hield Visser van, zijpaden bewandelen. Wie zijn colleges bijwoonde, was er eerder getuige van hoe hij dacht dan van de stof die hij behandelde. Stralend kon hij minutenlang uitweiden over een bepaalde zinsnede, daarbij druk gebarend met zijn handen, om af te sluiten met ‘Om alleen maar even aan te geven, hè’ of ‘ik hoop dat je het hoort’.

Hoezeer de filosofie hem aan het hart ging, ontdekte ik vorig jaar zomer. Het was begin juli en op een uitgestorven instituut voor wijsbegeerte hadden we afgesproken om mijn literatuurtentamen te bespreken. Nadien vroeg ik hem naar zijn vakantieplannen. Zijn ogen begonnen twinkelen.

Hij ging naar Sils Maria, in Zwitserland, waar ook Nietzsche vele zomers had doorgebracht. Voor Nietzsche waren zijn lange wandelingen door de Alpen een welkome afwisseling op zijn schrijfwerk en een manier om rustig na te kunnen denken. Ook Visser was van plan veel te gaan wandelen. Hij had zelfs een boek met Nietzsche-wandelingen aangeschaft, om nog dichter bij een van zijn grote inspiratoren te kunnen zijn.

In Leiden ging Visser in de dertig jaar dat hij er doceerde helemaal zijn eigen gang. Hij weigerde college te geven in het Engels, omdat hij in die taal naar eigen zeggen niet goed genoeg kon denken en werkte als een van de weinige docenten aan een geheel eigen oeuvre. Waar de meeste academici tegenwoordig met elkaar verwikkeld zijn in een publicatie- en peer-reviewwedloop, schrijft Visser nog dikke, ingewikkelde boeken; in het Nederlands. Nu hij met pensioen gaat als docent verwacht hij het nog drukker te krijgen dan hij het al had. Rustig hardop nadenken tijdens colleges is er niet meer bij, er moet worden geschreven.

Hannah Arendt ging in haar studententijd bij Heidegger college volgen omdat het gerucht ging dat er iets gebeurde tijdens zijn colleges. Je zou weer echt kunnen leren denken in Duitsland en wel bij Heidegger. Zo heb ik echt leren denken van Visser. Althans, voor zover ik al kan zeggen dat ik dat kan, écht nadenken.

TIM MEIJER

Bandirah