18 juni 2015 38ste Jaargang • nr. 32
‘Manga: meer dan mooie meisjes met grote guns’ Pagina 7
Niet Greet Hofmans of Juliana maar Bernhard liet monarchie wankelen
Etische dilemma’s van anatomische collecties: houden of teruggeven?
Studieclubs op reis: eerst Harvard en MIT, dan op jetskiën en Hooters
Pagina 3
Pagina 8
Pagina 11
Je weet niks, waarom praat je? Het taalcynisme van de Jeugd van Tegenwoordig De Jeugd van Tegenwoordig staat volgende week vrijdag in De Pieterskerk op het uitverkochte lustrumfeest van de universiteit. Hoogleraar taalkunde Marc van Oostendorp geeft alvast een luistercursus. ‘Taal is een glijmiddel.’ Tien jaar geleden had een regisseur een goed idee. Voor een regionale omroep maakte hij een serietje over de dialecten van Noord- en Zuid-Holland. Ik zou dat presenteren, maar dat gold niet als het goede idee. Dat kwam pas toen ik opperde dat we misschien ook iets met jongerentaal konden doen. ‘Ja’, riep de regisseur. ‘Iets met die nieuwe groep, De Jeugd van Tegenwoordig. Die hebben succes! Wat is de sleutel? Die ga jij interviewen!’ Want dat is altijd het goede idee bij de televisie: we halen er een bekende Nederlander bij. De leden van De Jeugd waren gloednieuwe BN’ers. Hun nummer Watskeburt was net overweldigend doorgebroken. Ze traden op voor zalen met gillende tienermeisjes, ik geloof dat iedereen die nu studente is toen voor hun voeten lag. Ik zou de nieuwe sterren interviewen op het terras van De Waag in Amsterdam en daarna zouden we over de Zeedijk lopen waar ik ze zou doorvragen over de sleutel van hun succes. Het was het soort interview dat mij ervan overtuigde dat ik toch meer een studeerkamergeleerde ben. Van een gesprek was geen sprake, ik geloof niet dat ze op één vraag een antwoord hebben gegeven, de leden van de Jeugd zeiden eigenlijk
vooral onzin tegen elkaar, alsof ik er niet bij was. ‘Waar halen jullie al die woorden vandaan?’ vroeg ik. ‘Taal is een glijmiddel’, zei er een. ‘Ja’, zei een ander. ‘Taal is een glijmiddel.’ Van dat groepje jongens was Pepijn Lanen de irritantste, een wonderlijke mengeling van een streetwise rapper en een arrogante corpsbal. Zo iemand die je verleidt om te denken: ja, jongen, heb het maar hoog in
Laatste Mare van dit academiejaar
Spinozapremie voor Rector baalt van statisticus declaratienieuws
Te weinig invloed medezeggenschap
Dit is de laatste Mare van dit collegejaar. Nummer 1 van jaargang 39 verschijnt op donderdag 3 september. De redactie wenst u een deugddoende vakantie.
De Leidse wiskundige Aad van der Vaart heeft de Spinozapremie gewonnen. ‘Ik hoop dat statistiek net als in de VS echt als een discipline wordt gezien.’
Iets minder dan de helft van de medezeggenschapsraden in het hoger onderwijs heeft nauwelijks invloed. Dat zeggen ze zelf, in een enquête.
Ilustratie Silas
Pagina 2 en 9
je bol, maar probeer ook maar eens al die pretenties waar te maken. Tien jaar later heeft hij al die pretenties waargemaakt en – al dan niet onder het pseudoniem Faberyayo – een indrukwekkend oeuvre opgebouwd, een oeuvre van taal en ritmes dat bovendien nog lang niet is opgedroogd, en zich inmiddels uitstrekt van een keurig uitgegeven boek (Sjeumig, 2013) tot en met tal van gratis via het internet verspreide mixtapes. Zeker nu drs. P dood is –
RTL Nieuws onthulde deze week het declaratiegedrag van universitaire bestuurders. Rector Carel Stolker reageert: ‘Leiden doet het keurig.’
Pagina 5
Lanen daarover afgelopen weekeind in het NOS Journaal: ‘Hij inspireerde de Nederlandstalige rap om zo origineel mogelijk met taal om te vliegen’ –, is Faberyayo inmiddels misschien wel de creatiefste taalgebruiker van de Nederlandse muziek. Nu wordt taalcreativiteit vaak verward met het introduceren van nieuwe woorden. Of het nu om Van Kooten en de Bie gaat of om Marten Toonder: als mensen zeggen dat ze de taal hebben verrijkt, bedoe-
Pagina 5
len ze dat hun naam in Van Dale staat bij de ingangen regelneef of denkraam. Ook De Jeugd heeft zich wat dit betreft niet onbetuigd gelaten, al moeten we nog zien of sjembek (scheldwoord uit Watskeburt) of internagellactisch (uit Sterrenstof) de nieuwe druk zullen halen die later dit jaar verschijnt. (Watskeburt staat sinds 2006 wel in de elektronische Van Dale als een ‘populaire jongerengroet met de strekking “wat is er aan de hand?”’). Maar die nadruk op woorden doet het gehele werk geen recht. De Groningse studente A.N.B. Blaauw schreef in 2011 een scriptie over het taalgebruik van De Jeugd waarin ze liet zien dat hun taalspel vooral elementen uit verschillende werelden combineert – dat lijkt me trouwens zo ongeveer de definitie van creativiteit. Die combinaties maken ze zowel op het niveau van het woord, als dat van de zin of nog grotere eenheden (‘Wartaal spacet meer dan Achilles’: Willie Wartaal is een van de leden van De Jeugd, die aan Achilles verbonden wordt doordat er in spacen een pees verborgen zit). Volgens Lanen wordt De Jeugd sinds die scriptie alom erkend als een groepje ‘taalvernieuwers’. Maar volgens mij gaat het er niet om. Er zit achter al dat vrolijk aan mekaar knopen van allerlei steeds weer andere werelden ook steeds meer chagrijn, steeds meer melancholie, en vooral ook: steeds meer taalkritiek. > Verder lezen op pagina 4
Bandirah Pagina 12