Mare 4 (39) by Mare Online

24 september 2015 39ste Jaargang • nr. 4

De biodiversiteit van Star Wars Pagina 11

Doof, blind en cum laude afgestudeerd. ‘Ik ga niet nutteloos thuiszitten’

Storage Wars, maar dan voor de wetenschap. ‘Deze gorilla moet ik hebben!’

‘In godsnaam, leef! En ga uit als een beest!’ Aldus gastschrijver Tom Lanoye

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Het werkt wel Het succes van ontgroening verklaard Wat er allemaal niet deugt aan ontgroeningen weten we nu wel. Maar kan een KMT niet juist heel leerzaam zijn? Dick Berlijn: ‘Ik zou het iedereen aanraden.’ DOOR PETRA MEIJER Ontgroeningsophef in

Engeland. Volgens de biograaf van David Cameron zou de Britse premier in zijn studententijd ‘a private part of his anatomy’ in de bek van een dood varken hebben gestoken. Naar aanleiding van ‘Pig Gate’ zal het debat over ontgroeningsrituelen ongetwijfeld oplaaien, inclusief lijstjes met de ergste incidenten. Maar die kennen we nu wel, net als de voornaamste bezwaren (kuddegedrag, afbraak van persoonlijkheid, etc.) van de tegenstanders. Vandaar de vraag: is er eigenlijk iets goed aan ontgroening? Of lopen er jaarlijks duizenden studenten voor niets een zware kennismakingstijd (KMT)? Mare legde de vraag voor aan een aantal experts en ervaringsdeskundigen. ‘Ontgroeningen maken dankbaar gebruik van drie aspecten die een belangrijke rol spelen bij groepsvorming: lotgenootschappelijkheid, gelijkheid en nabijheid’, zegt sociaal psycholoog Arjaan Wit, expert op het gebied van groepsdynamica. ‘Lotgenootschappelijkheid, ook wel common fate genoemd, betekent dat een groep mensen hetzelfde lot ondergaat. Het gaat er niet alleen om dat ze iets vervelends moeten doen, nee, ze moeten allemáál iets vervelends doen. Ze zitten in hetzelfde schuitje.’ Daarbij geldt: hoe vervelender het is, des te meer cohesie er optreedt. ‘Je ziet bijvoorbeeld dat de groep die de KMT loopt, zich vaak afzet tegen de groep die de na-KMT heeft gelopen, omdat die in hun ogen minder zwaar is. En als een groep iets vervelends moest doen terwijl het noodweer was, terwijl bij een andere groep de zon scheen, dan zie je ook daar sterkere groepsvorming ontstaan. Hetzelfde zie je bij eliteteams als het korps mariniers, die een zwaardere training doorstaan dan andere eenheden.’ Wit: ‘Gelijkheid wordt tijdens de KMT gecreëerd door iedereen hetzelfde rare petje of T-shirt te laten dragen. Maar het zit hem ook in kleinere dingen. Iedereen moet bijvoorbeeld zijn mobieltje inleve-

Amsterdamse feuten moeten hun genummerde en kaalgeschoren hoofden op de tramrails leggen. Amsterdam, oktober 1960. ‘ Foto Spaarnestad/Hollandse Hoogte

ren, of niemand mag sieraden dragen.’ Ook Max Grapperhaus, voorzitter van Minerva, benadrukt dat het element van gelijkheid erg belangrijk is. ‘Je begint even helemaal opnieuw. Het maakt niet uit wie je op de middelbare school was. Of je nu een boekenwurm was, of het mooiste meisje van de klas. Het gaat om hoe je op dingen reageert. Daarna kan je allemaal terecht zeggen: ik ben lid.’ Dingen? ‘Ik zou er graag meer over vertellen’, zegt Grapperhaus, ‘maar de magie van de KMT begint al bij het feit dat de hele groep niet weet wat hen te wachten staat. Ik wil niet dat die glans eraf gaat.’ Het laatste element, nabijheid, speelt volgens Wit ook een belangrijke rol. ‘Het heeft natuurlijk weinig zin om iedereen naar een andere kant van de hei te sturen. Je stuurt ze sámen naar de hei, of zet ze sámen in een hele kleine kamer.’ Dick Berlijn, oud-commandant der Nederlandse strijdkrachten (de hoogst geplaatste militair van de Nederlandse krijgsmacht) ziet zeker paralellen tussen de KMT en de opleiding bij Defensie. ‘Een militaire training bereidt je natuurlijk voor op een oorlogssituatie. Maar die is – naast het voorbereiden op moeilijke omstandigheden – ook bedoeld om een groep te vormen. In je eentje ben je niet veel, maar samen kun je de hele wereld aan. In het leger leer je hoe je je in een team hoort te gedragen.’ Dat stimuleert bovendien de individuele vorming. ‘Militairen leren niet alleen hoe ze moeten schieten en exerceren, het gaat ook om character building. Om incasseringsvermogen, op je lip kunnen bijten, om afspraak is afspraak, om doorzetten.’ Wit: ‘Mijn zoon voltooide de KMT in Wageningen, en moest met heel veel mensen gehurkt in een kamer zitten. Toen hij commentaar gaf, moest hij twee dagen met een houten bord om zijn nek lopen, waarop stond: “Ik kan mijn grote mond niet houden.” Hij grinnikt. ‘Dat was mij waarschijnlijk ook overkomen.’ ‘Iemand vroeg me ooit of ik mijn KMT zou willen overdoen’, zegt Grapperhaus. Hij denkt even na. ‘Nee. Maar ik had het ook voor geen goud willen missen.’

Let op! Mare zoekt een stagiair(e)

‘Yo prof’ en ‘xxx-jes’ Vrouwen krijgen is voortaan taboe minder beurzen

Opinie: ‘Ga wedden voor de wetenschap’

Interesse in journalistiek? Bij Mare is plaats voor een stagiair(e). Mail je sollicitatie, cv en geschreven artikelen naar frank.provoost@mare.leidenuniv.nl

Studenten moeten fatsoenlijk leren mailen, blijkt uit een zwartboek van de commissie professioneel gedrag. ‘Haal me van die fucking mailinglist af!’

Veel gamma-onderzoek is slecht reproduceerbaar, bleek onlangs. Voor die crisis ligt een 40 jaar oude oplossing klaar, betoogt psychologe: weddenschappen.

Pagina 4

Vrouwelijke onderzoekers krijgen minder onderzoeksbeurzen dan mannen, publiceerden Leidse psychologen. ‘Het effect is subtiel, maar het stapelt wel op.’

Pagina 5

Pagina 6

> Verder lezen op pagina 6

Bandirah Pagina 12

2 Mare · 24 september 2015 Geen commentaar

Bedelnap We weten aan deze universiteit al sinds Johan Huizinga dat het spel een bloedserieuze zaak is. De rechtenstudenten die aan het eindexamen pleiten – in goed Nederlands Moot Court – meedoen, kunnen natuurlijk ook in poncho op een wipkip gaan zitten, en rechtbankje spelen. Maar met een toga achter een katheder in een plechtige zaal is het allemaal net even wat spannender, en ook met die spanning moeten ze leren omgaan. Prima zaak dus, dat de rechtenfaculteit de Moot Court-ruimte wat serieuzer aan wil kleden (zie pagina 4). Kost vijfentwintigduizend euro voor de hele ruimte: een koopje in een tijd waarin een beetje universiteitsbestuurder op een stoel van € 2877,- zit. De digitale collectebus voor de bijbehorende crowdfundingsactie gaat al rond. Het wat kakkineuze filmpje suggereert dat de euro’s vooral gezocht worden bij alumni en niet bij de gewone Leidenaar. Ook dat is een prima zaak. Op het eerste gezicht, dan. Tuurlijk: elke euro die door goedwillende alumni of aftrekpostende advocatenkantoren in de speelzaal wordt gestoken, komt niet uit de zakken van de faculteit. Die kan dat geld dan weer mooi uitgeven aan onderwijs, onderzoek of het wat netter wegwerken van de eindeloze fietsenbrij op de stoep van het Kamerlingh Onnes. Maar op de miljoenenbegroting van Rechten moet toch wel ergens een schamele € 25.000 te vinden zijn? In de reserve van twaalf miljoen bijvoorbeeld, die zo lastig op te maken lijkt? Het idee achter de crowdfunding is dan ook vooral dat het afgestudeerden betrokken houdt bij het alma mater. Alweer zo’n prima zaak. Je kan daar linkslinkse oprispingen over krijgen, iets met de elite die elite-instituten sponsort terwijl buiten de wereld vergaat, maar dat laat Mare liever aan anderen over. Als de belastingman weg is, mogen mensen zelf weten waar ze hun geld aan uitgeven. De grote vraag is echter hoe graag alumni zichzelf zien als een wandelende zak geld waar de moederuniversiteit naar believen uit kan putten. Het Zweetkamertje dat vorig jaar werd gerestaureerd van alumnigeld, de aankleding van een collegezaal; zijn dat zaken waarvoor je met de bedelnap rond moet, of waar je gewoon eigen geld voor moet vrijmaken? Ondertussen loopt een waardigere universitaire crowdfundactie, om Afghaanse en Zuid-Afrikaanse studenten hier vakken te laten volgen, opvallend magertjes. Na drie maanden is er van de benodigde 44.000 euro nog niet de helft opgehaald. En er is nog maar een week te gaan. Zou het kunnen dat gulle alumni na verloop van tijd wat dover worden voor de roep om geld, net zoals televisiegala’s steeds minder geld opbrengen? En stel dat dat zo is, hoe veilig zijn onze zweetkamermuurtjes en rechtbankspeelzalen dan nog? Of hebben we die dan overgelaten aan de grillen van de fundende crowd? Door Bart Braun

Colofon Column

Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden

Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Wat doen jullie hier nog!

Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Petra Meijer p.meijer@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Medewerkers

Tim Meijer • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • J. Daemen • S. Grootveld • drs. M. van Hintum • mr. F.E. Jensma • M. Kuipers • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • F. Vermeeren • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op IBAN NL68RABO0103257950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200092091) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

Toen ik studeerde, jongens en meisjes, was het wereldnieuws een bron van vreugde. In Oost-Europa verkruimelde het ene verstokte regime na het andere! De kleuren-tv puilde uit van de vrolijke Duitsers, Hongaren en Slowaken! In de dagen voor kerstmis hoorde je voortdurend de Nederlandse ambassadeur in Roemenië op de radio, en die Coen Stork was een held, want die hielp onder de moeilijkste omstandigheden de oppositie! Kom nu nog maar eens om zoveel optimisme. Er zijn als je een beetje zoekt op je mobiele telefoon, genoeg beelden te zien die lijken op die van een kwart eeuw geleden: video’s van jubelende mensen, blij en opgelucht omdat ze vrij zijn. Je moet er wel naar zoeken – ze raken ondergesneeuwd onder de radeloosheid en de wanhoop die veel sneller volgen op die eerste vreugde dan 26 jaar geleden, maar die nu kennelijk ook veel zwaarder worden gewogen. Je moet ze vooral ook opgraven onder bergen scepsis en wantrouwen. Natuurlijk waren er toen ook mensen die zich zorgen maakten. Brak nu de chaos niet uit? Zou het westen niet op zoek moeten naar een nieuwe vijand nu het communisme uitgeschakeld was? De islam bijvoorbeeld? Dat waren oude zeurkousen en als twintiger hoefde je je daar niet veel van aan te trekken. De ellende en de armoe kwamen vast ook een tijdje over het chaotische oosten, maar dat zou ook wel weer worden opgelost. Ik was in die dagen student-assistent bij een excentrieke docent van de cursus programmeren; een man die zijn schipperstrui uittrok om het bord schoon te vegen als hij toevallig geen borstel bij zich had. Ik moest normaliter con-

troleren of de binnengekomen programma’s deden wat ze moesten doen. Toen de Berlijnse muur gevallen was, hield hij een opruiende toespraak: de studenten die volgende week braaf hun opdracht zouden inleveren, zouden er in geen geval meer dan een 8 voor kunnen krijgen. Door je nu in het computerlokaal op te sluiten, miskende je het historische belang van het moment. Wie daarentegen over een week terug zou komen met een stukje muur, kreeg gegarandeerd een 10 voor de opdracht. Die opdracht moest ik dus nakijken. Ik heb nog steeds een blik met daarin een stuk of vijf klompjes. Van vier ervan zal ik nooit zeker weten of ze uit Berlijn komen, maar één heb ik zelf opgehaald. Ik was er bij. Ja, de problemen en de zorgen zijn nu groter. Die mensen ontvluchten hun land – waar overigens een in naam communistische dictator regeert – in plaats dat ze het opnieuw kunnen opbouwen. De ellende is bijna niet te overzien. Niemand weet een oplossing, terwijl in 1989 de oplossing juist onder handbereik leek. Dus wat zitten jullie nog braaf je huiswerk te doen! Het jaar 2015 is nu al een veel historischer jaar dan het jaar van je afstuderen. Het heeft misschien niet zoveel zin om met zijn allen naar Lampedusa of Lesbos af te reizen, of om in Boedapest en Wenen de eerste noden te lenigen, al kunnen ze ook daar best wat hulp gebruiken. Maar ook dichterbij huis valt genoeg te doen. We leven in historische tijden. Dus wat doen jullie hier eigenlijk nog? Wat doe ik hier eigenlijk nog? Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie

24 september 2015 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

De diepte in Sander van Hoorn, NOS-correspondent Midden-Oosten en Journalist Fellow van het Leiden University Centre for the study of Islam and Society (LUCIS), geeft een reeks openbare lezingen in Leiden. Waarover gaat u het hebben? ‘We kennen de berichten over IS, maar pas als je iets verder uitzoomt, zie je ook de slachtoffers van de Syrische regering. En volgens de complottheorieën híer in de regio is alles altijd de schuld van Israël, óf Amerika, óf Syrië óf Iran. Maar volgens mij is het een samenloop van omstandigheden, en vooral van inschattingsfouten. ‘In een kruisgesprek van anderhalve minuut op televisie is het uitgangspunt: het nieuws. Bovendien moet ik daarbij vaak ook het verschil tussen sjiieten en soennieten nog eens uitleggen. Aan de ene kant frustrerend, maar in die anderhalve minuut kun je wel véél mensen bereiken. De lezingenreeks is voor een veel kleiner publiek, maar ik kan wel meer de diepte in.’

Psychologe Hedda de Roo schrijft haar naam op de muur van het zweetkamertje. Foto’s Marlies Wessels

Ik houd me vast aan licht Psychologe strijdt voor onderzoek naar syndroom van Usher Hedda de Roo is doofblind, maar studeerde cum laude af in de psychologie. ‘Ik blijf tegen problemen aan schoppen tot ze zijn opgelost.’ Door Vincent Bongers ‘Ik was achttien toen ik de diagnose kreeg en ben een half jaar bezig geweest om het te verwerken. Toen heb ik de knop omgezet. Ik ga niet nutteloos thuiszitten.’

In de hal van haar huis in Den Haag staat een blindenstok. Het is eigenlijk de enige aanwijzing dat Hedda de Roo (27) de wereld anders ziet dan de meeste mensen. Ze heeft het syndroom van Usher, een erfelijke aandoening waardoor ze zeer slechthorend is en blind wordt. ‘Een onderdeel van Usher is Retinitis pigmentosa. Mijn ogen kunnen zich niet aanpassen aan de hoeveel-

heid licht. Als ik van de ene naar de andere kamer loop, zie ik even helemaal niets. Alleen wat vlekken. Ik kijk door een koker en het is net alsof er een sneeuwstorm voor mijn ogen is. Ik ben nachtblind en zie alleen het licht uit de straatlantaarn, niet het schijnsel op de weg. Als ik de route niet ken, gebruik ik Google Maps. Dan loop ik met in mijn ene hand de stok en in de andere de smartphone. ‘Ik haal het uiterste uit mij zelf. Alles is één grote voorbereiding voor als ik blind word. Daarom ben ik ook in Leiden gaan studeren. Dan is de kans op een passende baan groter en kan ik langer blijven werken.’ Haar studie klinische psychologie heeft ze inmiddels voltooid. Cum laude. ‘Ik was ook echt verrast en totaal niet bezig met hoge cijfers. Mijn ultieme doel was slechts afstuderen. Ik had een negen voor mijn scriptie over seizoensgebonden klachten bij mensen met Retinitis pigmentosa mét en zonder het syndroom van Usher.’ Maar hoe volg je als doofblinde colleges? ‘Ik houd me vast aan licht. Het was voor mij bijvoorbeeld heel belangrijk dat bij powerpointpresentaties het licht aan bleef. Maar docenten waren bang dat de andere studenten de presentatie niet goed konden volgen als het licht niet werd gedimd. Maar als ík het kan zien, dan kunnen alle goedziende mensen dat ook!’ De Roo is vanaf haar geboorte slechthorend en draagt een gehoorapparaat. In een rustige omgeving zoals thuis kan ze anderen verstaan. En als het gehoor tekortschiet, kan ze dat opvangen met liplezen. Maar in een volle collegezaal is dat veel lastiger. ‘Daarom had ik een tolk gebarentaal. Docenten vroeg ik van tevoren hun powerpoints te sturen, zodat de tolk zich kon voorbereiden. Je kunt niet Engelse termen waar je nog nooit van gehoord hebt meteen vertalen naar Nederlandse gebarentaal. Maar heel veel docenten zijn een half uur voor het college nog bezig met de presentatie. Dan is vooraf mailen een probleem. Maar ik blijf er

tegen aan schoppen tot het gebeurt. En ik ben behoorlijk strijdlustig als het om toegankelijkheid gaat. Daar hebben docenten wel aan moeten wennen.’ Er zijn wel momenten geweest dat ze dacht dat ze het niet ging halen, zegt ze. ‘Ik ben veel sneller moe, lezen is inspannend. Je tracht datgene wat je niet kunt horen te compenseren door het te proberen te zien, en andersom. Ook al lukt dat niet, je blijft toch proberen. Contact maken in groepen is ook lastiger. Er stappen minder snel studenten op je af als je ergens met een tolk staat.’ Ze sport veel. ‘Ik doe ook aan kickboksen. Dan spreken we wel af of de klap aan de boven- of onderkant komt. Anders gebeurt er teveel om in de gaten te houden. In het begin vroeg ik dan nog aan een tegenstander: “Sta even stil, dan kan ik beter slaan.” Maar dat mocht niet meer. Als je buiten wordt aangevallen dan blijft je belager immers ook niet even rustig stil staan. Tijdens haar studie richtte ze de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Doofblindheid op. ‘Ik strijd voor genezing van Usher. Daarvoor wil ik de grootste nachtmerries doorstaan. Om geld op te halen heb ik vorig jaar meegedaan aan de Zevenheuvelenloop, een hardloopwedstrijd in het donker.’ Om te trainen ging ik met een vriendin naar Italië waar we ’s nachts door de bergen renden. Ik zag helemaal niets, hield haar arm vast en moest haar volledig vertrouwen. Het is totale overgave. Dat is een van de engste dingen die ik ooit heb gedaan. ‘Met de stichting hebben we nu een ton. Nog vijftigduizend euro erbij en dan kunnen we van start met een onderzoek naar gentherapie voor de ogen. Hoe meer geld, hoe meer onderzoek. Ik weet niet of ik daar zelf nog wat aan heb. Wanneer ik blind word, is niet duidelijk. Maar daar denk ik verder niet over na. Maar ik hoop vooral dat ik over tien jaar nog kan werken en een gezinnetje heb.’ Doneren? Ga naar swodb.nl en justgiving.nl/hedda

Volgend jaar verloopt uw termijn bij de NOS. Daarna die diepte in? ‘De grap is, voor mijn scriptie bij politicologie kreeg ik destijds een 8,5. Voor een 9 had ik er toch wat langer op moeten zitten. Het lekkere aan de journalistiek is dat je telkens met nieuwe invalshoeken aan de slag kunt. ‘Het is de wens van de NOS dat ik wat langer blijf. De situatie in Syrië is voorlopig nog niet opgelost en, met een hoop mitsen en maren, want ik begrijp het natuurlijk nooit helemaal, snap ik de situatie daar nu best een beetje. Ook andere conflicten etteren door. Maar wanneer is dan wél een goed moment om te stoppen? Het leven daar vergt ook wel wat van mijn kinderen.’ U woont in Beiroet. Wat merkt u dagelijks van de problemen? ‘De huismeester van ons appartementencomplex kwam als Syrische gastarbeider naar Libanon. Inmiddels kan hij niet meer terug, dus hij is vluchteling gewórden. Zijn dochtertje gaat nu naar een Frans kinderdagverblijf, omdat het vervolgonderwijs in Libanon Franstalig is. Voor het eerste voorbeeld hoef ik de voordeur dus niet uit. Meteen buiten zie ik langs de kant van de weg de dagloners, die tegen steeds lagere tarieven werken en in kleine huisjes met meerdere families wonen. Iets verderop, in de stad, zie ik bedelaars, maar ook wel Syriërs met geld, die met hun gezin in een hotel verblijven. Verderop, als ik Beiroet weer uitrijd, zie je veel kleine tentenkampjes, waar steeds minder hulp voor is.’ Hoe kijkt u met die ervaringen naar de worsteling van Nederland? ‘Er is in Libanon al jaren geen functionerende overheid. Dat is erg, maar intussen zijn er voor alle essentiële zaken wel parallellen ontstaan. Er zijn denk ik wel twee miljoen vluchtelingen, als je gevallen zoals mijn huismeester meetelt. Dat is vergelijkbaar met vijf of zes miljoen vluchtelingen in Nederland. Het grote verschil is dat de Nederlanders dan, en nu ook trouwens, naar de overheid gaan kijken: wat gaat die doen? De organische manier waarop dingen in Libanon gebeuren, heeft z’n voordelen. Maar in het Achtuurjournaal heb ik geen ruimte om erbij te vertellen dat de komst van zo veel vluchtelingen wel degelijk problemen oplevert.’ MVW Openbare lezingen in de Sterrewacht (2, 5, 23 oktober & 9 november) en Lipsius (26 oktober), 15.00-17.00

4 Mare · 24 september 2015 Nieuws

Tijdschrift Archeologiestudenten Leidse studenten archeologie hebben hun eigen wetenschappelijke tijdschrift opgericht: Inter-Section: Innovative Approaches by Junior Archaeological Researchers. De eerste editie werd afgelopen week gepresenteerd. ‘Vorig jaar is de Faculteit Archeologie naar het Van Steenisgebouw verhuisd. Daarbij is een congres georganiseerd over de toekomst van de archeologie. Er werd opgemerkt dat de studenten maar weinig publiceren over hun onderzoek’, vertelt masterstudent Robin Nieuwenkamp, een van de vier oprichters. ‘Een eigen tijdschrift werd genoemd als oplossing, maar de decaan gaf meteen aan dat het initiatief daarvoor vanuit de studenten moest komen. Dat hebben wij dus opgepakt.’ In de gerenommeerde archeologietijdschriften is nauwelijks plaats voor studentenpublicaties. ‘Die willen vaak heel concrete resultaten die meteen iets nieuws bijdragen. Onze onderzoeken bieden vaak interessante extra informatie, maar voor zo’n tijdschrift zijn onze scripties niet sexy genoeg. En veel studenten aarzelen om op zo’n groot tijdschrift af te stappen.’ De eerste editie van het tijdschrift is te lezen op www.inter-section.nl. De call for papers voor de tweede editie loopt tot 16 oktober.

‘Yo, meneer’ en ‘xxx-jes’ zijn taboe Commissie bepleit mailetiquette voor studenten Studenten moeten fatsoenlijk leren mailen, vindt de commissie professioneel gedrag van het Leids Universitair Medisch Centrum, dat binnenkort een zwartboek publiceert. ‘FF w8ten!”

Door Vincent Bongers ‘Een mail met de tekst “Haal me van de fucking mailinglist af want ik heb dat tentamen al twee jaar geleden gehaald”, is wel een heel opvallend’, zegt docent huisartsgeneeskunde Pieter Barnhoorn. ‘Maar een mail afsluiten met “kusjes” komt ook voor. Daar kan ik dan wel om lachen, maar het kan natuurlijk niet.’ Barnhoorn is lid van de commissie professioneel gedrag van het LUMC. ‘We krijgen in de commissie ook wel eens te maken met minder nette e-mails. Mails waarin studenten emotioneel uit de bocht vliegen. Maar wij wilden wel eens weten hoe het is gesteld met de email-etiquette van alle studenten. dat bleek niet zo best te zijn.’ Toezichthouders tegen EnBarnhoorn en zijn mede-onderzoekers verzamelden mails van inperken salaris verschillende medische en nietDe raden van toezicht hebben een brief medische faculteiten in het land. In naar minister Bussemaker van Onder- de herfst hopen zij hun onderzoek wijs gestuurd waarin ze schrijven ‘enige te publiceren. Barnhoorn licht vast zorg’ te hebben over de Wet Normering een tipje van de sluier op. Vaak gaat het om kleine dingen. Topinkomens. Per 1 januari 2015 verdienen topfunctionarissen bij de overheid ‘De aanhef is dan bijvoorbeeld te faniet meer dan een ministerssalaris. miliair. Je begint een mail niet met In 2015 is dat maximumsalaris € 178.000. “beste”, en ook niet met “hallo” of Dit jaar geldt dit maximum nog niet voor “hoi”. Ik heb immers niet met je in universiteitsbestuurders. Maar vanaf 1 de zandbak gespeeld. En al helejanuari 2016 moeten zij er ook aan gelo- maal niet met “Yo, meneer”. Als je ven. Zij mogen dan niet meer verdienen iemand niet kent dan begin je een dan 179.000 euro, de vastgestelde norm mail met “Geachte.”’ Een groot deel voor volgend jaar. Volgens de raden gaat van de studenten doet dit niet. Soms ontbreekt de aanhef in zijn dit ‘ernstige repercussies’ hebben voor ‘de invulling van bestuursfuncties en van geheel. ‘Ook is de onderwerpregel topfuncties in onderwijs en onderzoek.’ in de mail wel eens leeg. Of heeft de De raden willen de mogelijkheid om in afzender niet uitgezocht of de mail individuele gevallen af te kunnen wijken naar een man of een vrouw gaat. van de norm. ‘Onze verantwoordelijk- Dan krijg ik mails met de aanhef heid voor de benoeming en beloning “Beste mevrouw Barnhoorn.” Ook van bestuurders en voor het toezicht op wordt er wel sms- en straattaal gede invulling van topfuncties binnen de bruikt. Ik zit in app-groepen van universiteiten maakt dit noodzakelijk,’ sommige werkgroepen die ik geef. En de studenten vergeten dan wel aldus de brief. eens dat ik mee kan kijken. Dan lees ik “ff w8ten” en dergelijke. Geen Subsidie LUMC

Het Leids Universitair Medisch Centrum krijgt 3 miljoen euro subsidie vanuit het Horizon2020-programma van de Europese Unie. Met het geld kan onderzoek worden gedaan naar chronische longziekten in arme landen. Deze worden veroorzaakt door roken en het onder primitieve omstandigheden koken, waarbij veel rook vrij komt die de longen kan beschadigen. Ook kinderen worden bedreigd door de rook. Het LUMC lijkt erg succesvol in het binnenhalen van subsidies: eerder deze maand kreeg het LUMC vanuit het Horizon2020-programma al 15 miljoen euro toegekend voor onderzoek naar farmacogenetica (medicatie die is afgestemd op het DNA van de patiënt) en 12 miljoen euro voor twee projecten in de oogheelkunde.

Poolbioscoop Na films in de openlucht, vertoont het Leiden International Film Festival (LIFF) dit jaar de film Springbreakers (2012) tijdens een poolparty in een zwembad. Welk zwembad is nog niet bekend. Eerder werd al aangekondigd dat Back to the Future I (1985) en II (1989) vertoond zullen worden op de dag waarop die films zich in 2015 afspelen: 21 oktober. De rest van het festival is van 30 oktober tot 8 november. Ook komt er een Monty Python and the Holy Grail sing-a-long, vanwege de veertigste verjaardag van die film.

probleem in de app naar studenten onder elkaar, wat mij betreft, maar het gaat natuurlijk te ver wanneer je dat terugziet in mails. Ik zie ook wel eens verschillende kleurtjes en tekens in de e-mails. En dan komt de mail ook nog eens van afzender “twinkeltje32” of zoiets. Dat kan als je twaalf bent, maar niet als je studeert. Het is niet professioneel. Ik ben 38, misschien klink ik meer als iemand van 88, maar het gaat er mij om dat studenten leren dit soort mails, niet naar docenten en later al helemaal niet naar patiënten te sturen. Het onderzoek hebben we nu gedaan op de medische faculteit, maar het gesignaleerde probleem van vervagende e-mailetiquette

geldt waarschijnlijk de hele generatie studenten die nu wordt opgeleid. Ik ben bang dat het iets zegt over onze huidige samenleving. ‘De ontvanger krijgt via de mail een bepaald beeld van de afzender. En als de mail dit soort zaken bevat, dan word je minder serieus genomen. Je doet er jezelf dus gewoon geen plezier mee, met een onprofessionele mail. ‘Als ik dit soort mails krijgt dan tel ik eerst tot tien, zing een psalm en wacht even tot de adrenaline weggeëbt is. Dan stuur ik een antwoord. Ik ga dan in op de gestelde vraag. Maar leg ook wel uit wat er schort aan hun e-mailetiquette. ‘Als ik de studenten dan later spreek, kijk ik even of ze niet te-

Rechten wil een rechtszaal De rechtenfaculteit wil graag een oefenrechtszaal in het Kamerlingh Onnes Gebouw en is een crowdfunding actie gestart om dat voor elkaar te krijgen. De faculteit hoopt 25.000 euro in te zamelen. ‘We willen de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen’, zegt hoogleraar Burgerlijk Recht Clementine Breedveld-de Voogd, die leiding geeft aan Moot Court, het vak waar rechtenstudenten leren pleiten. ‘Als je de ruimte instapt, moet je echt het idee hebben dat je in een rechtszaal staat.’ Maar waarom is dat zo belangrijk? Een collegezaal werkt toch ook prima? ‘De vier lokalen die we nu gebruiken voldoen op zich wel. Maar je ziet toch dat het een werkcollegezaal is waar een aantal tafels tegen elkaar zijn aangeschoven. Het geeft een fijn gevoel als je het idee hebt dat je echt in de rechtbank staat. Het geeft studenten ook een goed beeld van de plek waar zij later mogelijk hun beroep als advocaat, officier van justitie of rechter gaan uitoefenen. Veel universiteiten in binnen-

en buitenland hebben overigens al zo’n rechtszaal.’ Er komt een lange rechte tafel waar plaats is voor de officier van justitie, drie rechters en de griffier, aldus Breedveld-de Voogd. ‘De opstelling gaan we gebruiken voor verschillende soorten zaken, zoals bestuursrechtelijke, Europeesrechtelijke, civiele- en strafzaken. Dus er komt bijvoorbeeld ook een plek waar de verdachte plaatsneemt. En er is uiteraard ruimte voor publiek. De kosten, die geraamd zijn op 25.000 euro, zitten voornamelijk in de aanschaf en het plaatsen van meubilair in de zaal. En in het isoleren van de zaal. Nu komt er nog geluid van buiten naar binnen. Dat is storend.’ Breedveld-de Voogd legt uit waarom er gekozen is voor een crowdfundingsactie. ‘De faculteit heeft veel ambities en zoals iedereen een beperkt budget, dus er moeten altijd keuzes worden gemaakt. Het gaat niet alleen om het geld. Het is iets extra’s en daar moet je dan ook iets extra’s voor doen. Daarnaast willen

we onze achterban graag bij dit project betrekken. Bijvoorbeeld alumni die hier Moot Court gevolgd hebben, praktijkjuristen die als Moot Court-rechter hebben opgetreden of medewerkers die betrokken zijn geweest bij het vak.’ De zaal is ook niet alleen bedoeld voor Moot Court-zittingen. ‘De rechtbank kan ook gebruikt worden voor het oefenen voor pleitwedstrijden of het houden daarvan. Bijvoorbeeld voor het voorbereiden van de Telders International Law Moot Court Competition of voor het houden van het Cleveringaconcours.’ Doneren kan vanaf 4 euro. Wie 25 euro geeft, ontvangt een Moot Court potlood. Iemand die 1000 euro bijdraagt, krijgt een naamsvermelding op een van de twee katheders in de zaal. Bij ter perse gaan van deze Mare was er 2480,- euro ingezameld. Morgen is de officiële kick-off van de crowdfundingsactie in de Sterrewacht. VB http://www.steunleiden.nl/projecten/moot-court

veel in hun wiek zijn geschoten. Dat blijkt dan meestal niet zo te zijn. Ze vertellen me dan dat ze gewoon nooit eerder op dergelijke zaken waren gewezen. ‘Ik ben gezegend met ouders die de tijd hebben genomen mij wat opvoeding mee te geven; hoe je een brief schrijft, bijvoorbeeld. Niet iedereen heeft dat genoegen mogen smaken. Dat deel van de opvoeding is er bij sommige studenten bij ingeschoten. Het is belangrijk dat wij, als docenten dat alsnog doen. Ik denk dat het goed zou zijn wanneer studenten, vroeg in hun studie een document krijgen waarin staat hoe je een correcte mail opstelt. Of dat er in een college aandacht aan e-mailetiquette wordt besteed.’

Maat sprak met minister Emeritus hoogleraar George Maat heeft woensdag een ‘goed gesprek’ gehad met minister van Justitie Ard van der Steur. Over de inhoud van het ‘vertrouwelijke’ onderhoud wil hij niets kwijt. Maat wilde eerherstel en excuses van Van der Steur nadat hij in opspraak was geraakt. Tijdens een lezing voor een studievereniging toonde hij beelden van de slachtoffers van MH-17. Van der Steur noemde het ‘buitengewoon ongepast en onsmakelijk’. Maat werd uit het Landelijke Team Forensische Opsporing (LTFO) gezet en mocht niet langer meewerken aan de identificatie van de MH-17-slachtoffers. Maar toen bleek dat andere teamleden dezelfde lezing al hadden gegeven, was het onduidelijk was of Maat onrechtmatig had gehandeld. De minister sloeg daarop een mildere toon aan. In de Tweede Kamer zei hij dat er mogelijk weer een beroep op Maat kon worden gedaan ‘bij grootschalige en complexe identificaties.’ VB

24 september 2015 · Mare 5 Nieuws

Minder beurzen voor vrouwen Volgens artikel van Leidse psychologen Vrouwelijke onderzoekers krijgen minder vaak onderzoeksbeurzen dan mannen. Dat publiceerden psychologe Romy van der Lee en haar net naar Utrecht vertrokken professor Naomi Ellemers op de website van het Amerikaanse wetenschapsblad PNAS. Wie een carrière als wetenschappelijk onderzoeker ambieert, zal op een gegeven moment een onderzoeksbeurs binnen moeten halen. Subsidieverstrekker NWO verdeelt in Nederland zo’n 600 miljoen euro aan zulke beurzen. In het PNAS-artikel keken Van der Lee en Ellemers naar de zogeheten Veni’s, NWO-beurzen voor vers gepromoveerden die dus nog relatief aan het begin van hun carDoor Bart Braun

rière staan. Daar zijn er relatief veel van, zo’n 150 per jaar. Dat zorgt ervoor dat je er goed statistiek op kan bedrijven, en ook kan kijken of er per vakgebied verschillen optreden. Wie al vroeg zo’n beurs scoort, staat zekerder in zijn of haar carrière. Als vrouwen bij zo’n eerste beursaanvraag vaker achter het net vissen, worden de ongelijkheidsproblemen verderop alleen maar erger. NWO had het idee dat hier iets niet goed ging, en vroeg Ellemers om het eens uit te zoeken; het PNAS-paper is daarvan het resultaat. De psychologen bekeken 2823 subsidieaanvragen, waarvan er 467 werden toegekend. 42,1 Procent van de aanvragers was vrouw, maar bij de uitreikingen ligt dat percentage lager: 37,9. Van de aanvragende vrouwen krijgt 14,9 procent een beurs, en van de mannen 17,7. Dat is opmerkelijk, want de beoordelende

comités vonden de voorstellen van mannen en vrouwen even goed. In een reactie op de uitkomsten kondigde NWO aan dat ze snel uit gaat zoeken hoe discriminatie bij beursuitreiking tegen te gaan. Is er ook echt sprake van discriminatie? De Volkskrant schreef maandag over het onderzoek met als kop ‘NWO discrimineert vrouwelijke wetenschappers’, om dat een dag later op te volgen met een opiniestuk ‘NWO discrimineert geen vrouwelijke wetenschappers.’ De schrijvers van dat tweede artikel zijn onderzoekers aan de TU’s van Eindhoven en Delft. De verschillen zijn klein, schrijven ze, en dan maakt het uit welke statistiek je toepast. ‘Als we nieuwe data uit 2015 meenemen, verdwijnt het effect. Als we betere analyse technieken gebruiken, verdwijnt het eveneens.’ ‘Die statistiek, daar wil ik graag

eens met de collega’s over praten’, reageert Ellemers. ‘Maar die haalt onze belangrijkste conclusies niet onderuit. Dat er bij elke stap in het toekennen van beurzen een kleine uitval van vrouwen is, bijvoorbeeld. Het effect is subtiel, maar het stapelt wel op.’ De Groningse onderzoeker Casper Albers legt op zijn weblog een ander probleem uit: vrouwen doen relatief vaker beursaanvragen in vakgebieden waarop weinig beurzen te verdelen zijn. NWO geeft meer geld aan de bètawetenschappen dan aan de psychologie, maar juist bij de bèta’s zijn mannen oververtegenwoordigd. Ellemers: ‘Dat is precies wat er in ons artikel staat! Er wordt een hoop herrie gemaakt over iets wat een journalist op heeft geschreven. Niemand van de critici heeft contact met ons gezocht. Jammer dat het zo via de media gaat; ik had

anders verwacht van vakgenoten.’ Maar als er geen seksediscriminatie zou zijn bij het verdelen van beurzen, dan is dat toch goed nieuws? Ellemers: ‘Jazeker. Maar als ik naar de cijfers kijk, uit dit werk en ander onderzoek, is die discriminatie er wel. Die comités bestaan uit dezelfde mensen, en die beoordelen op dezelfde manier, dus je verwacht ook vergelijkbare uitkomsten. Een voorbeeld: In de VS zie je beursaanvragen waarbij een voorstel wordt beoordeeld: daar hebben mannen en vrouwen dezelfde kansen. Zodra de persoon van de onderzoeker meeweegt, gaan de kansen voor vrouwen omlaag. Ons voorstel aan NWO is dan ook om bij de Veni’s minder gewicht toe te kennen aan de persoon van de aanvrager. Zeker bij beginnende onderzoekers komt daar een hoop projectie bij kijken.’

‘Bescherm masteren bachelortitel’ De titels bachelor en master moeten beschermd worden, vindt minister Bussemaker van Onderwijs. Ook de termen ‘universiteit’ en ‘hogeschool’ krijgen wettelijke betekenis.

Hortus in het licht Zaterdag vond de derde editie van de Nacht van Kunst & Kennis plaats, waarbij meer dan 150 acts diverse Leidse locaties aandeden. In de hortus liet collectief Blauwe Uur spectaculaire lichtkunst zien. Foto Taco van der Eb

‘We eten nu uit teilen’ Gooi alle dieetboeken het raam uit, en het servies erachter aan. In het boek Oud worden in de praktijk – Laat de omgeving het werk doen geven artsen Rudi Westendorp en David van Bodegom opmerkelijke adviezen om gezond oud te worden. ‘Laten we eerlijk zijn, we weten allemaal wat we moeten doen’, zegt professor Rudi Westendorp van de Leyden Academy on Vitality and Ageing. ‘Meer bewegen en gezonder eten. Dat roept men al dertig jaar. Maar, wat blijkt? De helft van de Nederlanders is te dik.’ ‘Blijkbaar werkt dat gebieden en verbieden niet’, vult David van Bodegom aan. ‘En dat is ook heel logisch. Onze genen zijn ingesteld op schaarste: we willen zo veel en zoet mogelijk eten, en zo min mogelijk energie verspillen. Dat past niet bij onze moderne omgeving, maar die genen kunnen we niet veranderen. We moeten dus eisen dat onze omgeving zó wordt ingericht, dat gezond leven makkelijk wordt. En dat doe je door te verleiden.’ Voor de aanvang van hun boekpresentatie laten de twee wetenschappers wandelend door Leiden zien

wat er anders moet. Westendorp: ‘Op het station word je meteen bij binnenkomst geconfronteerd met snoep- en frisdrankautomaten. We kunnen kiezen uit veertig soorten koek en chips, maar er is geen appel te bekennen. Dat is te zot voor woorden. De helft van de Nederlanders is te dik maar we staan die wel toe? Dat is de kat op het spek binden.’ Verderop nemen treinreizigers stuk voor stuk de roltrap. Westendorp: ‘Dat is sneller en efficiënter. We moeten roltrappen dus langzamer moeten maken, zodat mensen verleid worden om de trap te nemen. Daarnaast is het in Nederland verboden om de fiets mee in de trein te nemen tijdens de spits. Dat is de verkeerde prikkel.’ In Denemarken, waar Westendorp kortgeleden naar toe verhuisd is, rijd je zo de trein in en uit met de fiets. In de wagons staan speciale rekken: een positieve prikkel. ‘En waarom krijg je wel een kilometervergoeding als je met de auto naar je werk gaat, en niet als je fietst? We moeten mensen daarvoor belonen.’ Van Bodegom: ‘In restaurants zijn er allerlei regels om te voorkomen dat we ziek worden. Maar de

maaltijden die we er krijgen máken ons ziek. Het eten is te zout, te vet, te zoet en bevat te veel calorieën. Restaurants geven niet wat het lichaam nodig heeft, maar wat het wil. Dat moeten we niet accepteren.’ Het activisme van Westendorp en Van Bodegom kent geen grenzen. ‘Als uit onderzoek blijkt dat het eten van grote borden ons dik maakt, waarom worden ze dan steeds groter? Wie oma’s servies opzoekt, denkt misschien dat zij van dessertbordjes at. Maar dat is niet zo. Wij eten inmiddels uit teilen’, zegt Westendorp. ‘Toen asbest schadelijk bleek te zijn, mocht je dat ook niet meer kopen. We moeten eisen dat winkeliers geen grote borden meer mogen verkopen.’ Waarom is Westendorp naar Kopenhagen verhuisd? ‘Ik ben nu 55 en ben zelf ook na gaan denken over hoe het verder moet. In Denemarken werken alle betrokken partijen – burgers, overheid, verzekeringsmaatschappijen – aan een gezond samenleving. Wist je dat het in sommige landen al verplicht is om een zit-sta bureau aan te bieden? Laat dat nu net in Denemarken het geval zijn.’ PM

Als je jezelf doctorandus noemt terwijl je dat niet bent, riskeer je een boete van meer dan vierduizend euro. Je mag jezelf wel straffeloos master of science noemen zonder het bijbehorende diploma. Daar wil het ministerie van Onderwijs wat aan doen: een wetsvoorstel moet de bachelor- en mastergraad gaan beschermen. De voorgestelde wet moet ook de titels ‘hogeschool’ en ‘universiteit’ beter gaan afschermen, om te voorkomen dat een instelling die eigenlijk weinig voorstelt zich met die titel gaat tooien. Wie het toch doet,

riskeert een boete van tien procent van de omzet, of 810.000 euro. Vermoedelijk zal er een uitzondering gemaakt worden voor organisaties die geen graden beloven of onderzoeksinstituut pretenderen te zijn, zoals de Universiteit van Nederland en de Museum Jeugd Universiteit. Aanleiding voor dat gedeelte van de wetswijziging was de Islamitische Universiteit Rotterdam, die onaardige dingen over homo’s had gezegd. De minister kon daar toen niets tegen doen: omdat de IUR geen geld van haar kreeg, kon ze de geldkraan niet dichtdraaien. Onder de nieuwe wet kan dat wel. Ze zou de universiteitstitel af kunnen pakken: universiteiten of hogescholen krijgen daarin ook de opdracht om maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef te bevorderen. BB

Wie haalt de 42 weken? Het college van bestuur wil dat studenten 42 weken onderwijs in een collegejaar krijgen. Heel veel opleidingen halen dat niet, bleek uit een notitie die in maart is opgesteld. En die 42 weken moeten volgens de Wet op het Hoger Onderwijs (WHW) wel worden aangeboden. Joost Augusteijn, in het voorjaar nog lid van de universiteitsraad voor vakbond AbvaKabo maar inmiddels vicedecaan van Geesteswetenschappen, rekende uit dat het totaal van 42 weken per jaar alleen wordt gehaald door bio-farmaceutische wetenschappen en natuurkunde. Veel opleidingen blijven ver onder de 42 weken. Een semester van 16 weken is eerder regel dan uitzondering. De universiteit voert met rendementsmaatregelen de druk op studenten én docenten steeds meer op. Zo is er een bsa in het tweede jaar en moet dat advies ook uiterlijk 15 augustus gegeven zijn. Tentamens en herkansingen worden steeds meer op elkaar geschoven. ‘De meeste studenten aan deze universiteit worden dus niet in staat gesteld om te presteren naar hun vermogen, doordat ze haastwerk

moeten afleveren. Hier zullen ook rendementen negatief door worden beïnvloed’, schrijft Augusteijn. En ook belangrijk: docenten krijgen steeds minder tijd om tentamens na te kijken. De andere raadsleden zijn het met hem eens. ‘De vrijblijvendheid waarmee de jaarplanning de afgelopen jaren is gehanteerd, is niet de juiste methode. Het college moet dan ook ‘strenger toezien op de 42-weken norm.’ Het college liet al eerder weten ‘geschrokken’ te zijn van de bevindingen en ging zelf op onderzoek uit. ‘De faculteiten herkennen zich niet in het in de notitie geschetste beeld van de overbelaste student,’ schrijft het college. ‘Desalniettemin vinden we het een serieus probleem.’ De 42 weken norm wordt formeel vastgelegd en de faculteiten moeten ‘herkansingen efficiënter plannen zodat de studietijd zo goed mogelijk wordt benut.’ En studies die te weinig weken onderwijs bieden, gaan een analyse maken van de studietaken en toetsmomenten in de opleiding. Het college wil weten of studenten wel voldoende geprikkeld worden om tijd en aandacht aan hun studie besteden. VB

6 Mare · 24 september 2015 Achtergrond

Meer vernedering = meer waardering > Vervolg van de voorpagina Grapperhaus: ‘Maar als je me zou vragen of ik met de kennis van nu dezelfde keuze zou maken, dan antwoord ik volmondig: “Ja!” Het is intens en bijzonder. Je verlaat het vertrouwde nest. Het bereidt je voor op een zelfstandiger bestaan. Of het nu in de werk- of persoonlijke sfeer is, het gaat niet altijd makkelijk.’ Berlijn: ‘Door iemand gecontroleerd mee te nemen naar zijn grenzen, kunnen mensen boven zichzelf uitstijgen. Als iemand denkt: “Ik houd het nooit vol om een mars van 180 kilometer te lopen, of om drie nachten niet te slapen” en onder de juiste begeleiding lukt dat wél, dan leidt dat tot zelfvertrouwen.’ Hetzelfde geldt voor een team. ‘Je confronteert ze met een moeilijke opdracht. Je laat ze bijvoorbeeld een balk doorgeven die eigenlijk te kort is, of je geeft ze net te weinig touwen. Als ze de opdracht dan toch tot een goed einde weten te brengen, groeit het vertrouwen.’ Berlijn benadrukt wel dat de ontgroeners zich heel bewust moeten zijn van groepsprocessen. Berlijn: ‘Die hebben hun mooie en lelijke kanten. Je wilt niet dat er gepest wordt of dat mensen er levenslange frustraties aan overhouden. Ze moeten er juist sterker uitkomen.’ Volgens Grapperhaus gebeurt dat ook. ‘Het wordt maandenlang voorbereid. We hebben een enorm draaiboek. Er zijn allerlei risicoanalyses en protocollen.’ En het gaat heus niet alleen om studentenverenigingen, zegt Wit. ‘Initiatierituelen komen overal in de samenleving voor. Denk aan de brandweer, een rugbyclub, een advocatenkantoor. Nieuwelingen moeten zich bewijzen voordat ze deel uitmaken van een groep, maar hebben vervolgens wel het gevoel er écht bij te horen.’

Grapperhaus: ‘De KMT is een sprong in het diepe, maar je maakt hem wel met zijn allen en je krijgt een zachte landing. Je wordt immers onderdeel van een warm, nieuw thuis. Ja, je moet je soms ergens doorheen bijten. Maar daar krijg je wat voor terug. Je leert elkaar en de vereniging op een bijzondere manier kennen, en dat is de beste start die je kunt maken.’ Maar volgens Wit is er nog een positief gevolg: des te zwaarder de KMT, des te meer de leden hun vereniging zullen waarderen. ‘Dit principe is terug te voeren op de interne psychologie van de mens, en heet cognitieve dissonantie. Het werd in 1957 al door Festinger beschreven. Wie het zwaar te verduren krijgt, raakt ervan overtuigd dat het wel de moeite waard moet zijn. Zo probeer je het voor jezelf te rechtvaardigen. “Als ze mij dit kloterige laten doen, moet het wel heel bijzonder zijn.”’ Volgens Wit zijn de meeste studentenverenigingen zich helemaal niet bewust van dit principe. ‘Maar het werkt wel degelijk. In de jaren vijftig werden keurige meisjes die lid werden van een vereniging gevraagd om over seks te praten.’ Eén groep moest obscene woorden en expliciete beschrijvingen van seksuele handelingen voorlezen in een microfoon, waar de groep waar ze bij wilden horen zogenaamd naar zat te luisteren. De andere groep moest weliswaar seksueel getinte woorden voorlezen, maar die waren minder beschamend, zoals ‘prostituee’ en ‘maagd’. De controlegroep hoefde niets voor te lezen. Wit: ‘Vervolgens lieten ze de meisjes een ontzettend saai gesprek horen, dat zogenaamd gevoerd werd door het clubje waar ze bij wilden horen. De meisjes die meer schaamte hadden ervaren, vonden de gesprekken van het begeerde clubje een stuk

‘Militairen moeten leren incasseren, op de lippen kunnen bijten en doorzetten’, aldus Dick Berlijn.’ interessanter dan de meisjes die zich minder hadden geschaamd. Persoonlijk vind ik niet dat schaamte en vernedering onderdeel moeten uitmaken van een ontgroening, maar uit het onderzoek van Aronson en Mills blijkt wel degelijk dat daardoor de waardering toeneemt.’ Ander onderzoek leert echter dat mensen afhaken als het te ver gaat. Wit denkt dat dat punt tegenwoordig sneller wordt bereikt. ‘Mensen zijn nu eenmaal mondiger.’ Bij aanvang van zijn militaire carrière werd Berlijn een maand lang ontgroend. ‘Dat was lichamelijk

zwaar. Maar mijn mooiste herinnering is dat we op den duur in opstand kwamen tegen de leiders: “Tot hier, we zullen niet alles zomaar ondergaan.” Dat is ook goed. Later bleek het er zelfs bij te horen. Het was prachtig om te ervaren hoe sterk dat groepsgevoel toen was.’ Grapperhaus: ‘Ik herinner me een hoop kippenvelmomenten, omdat er zo’n sterk eenheidsgevoel was. In alle eerlijkheid, ik heb ook gedacht: “Hoe lang duurt het nog? Het mag nu wel voorbij zijn.” Maar dat werd afgewisseld met het gevoel: “Yes, wat is het tof om hier

onderdeel van uit te maken.” Berlijn: ‘Een ontgroening kan – mits goed uitgevoerd – ontzettend veel betekenen. Ik heb zelf twee zoons, die inmiddels zijn afgestudeerd. De een is wel bij het corps gegaan, de ander niet. De oudste verzette zich er echt tegen, hij vond het een ballensfeer. Maar op de jongste had het een louterende werking, hij heeft er ontzettend veel zelfvertrouwen van gekregen. Ik zou het iedereen aanraden. Neem die stap en ga ervoor.’ door Petra Meijer

Opinie

Waarom geen wedje leggen? Hoe een oud idee replicatieonderzoek overbodig maakt Onderzoek repliceren is universitaire ballast geworden: alleen onthechte idealisten doen er nog aan. Fenna Poletiek stoft daarom een oud idee af dat uitkomst kan bieden: wetenschappers moeten met elkaar gaan wedden. Voor niet-repliceerbaarheid zijn uiteenlopende verklaringen en appreciaties te geven; maar feit is dat het bericht in Science over de slechte repliceerbaarheid van psychologisch top-onderzoek de psychologie –maar ook andere disciplines- opnieuw confronteert met een hardnekkige paradox. Moedwillig slecht onderzoek publiceren is niet goed te praten, en gebeurt ook bijna nooit. Maar liever véél publiek-aansprekend dan weínig innovatief en zorgvuldig gerepliceerd onderzoek publiceren, is wel begrijpelijk. Zeker als je met véél en leuk, maar niet met spaarzaam en degelijk werk, een carrière opbouwt, subsidies verwerft en mediaaandacht krijgt. En waarom zouden psychologen, méér dan gemiddelde

professionals, heilige boontjes zijn? Een moderne academie heeft een zakelijk belang. Van de wetenschappelijke psychologie en van psychologen wordt geen abstractie meer verwacht, maar bruikbare en begrijpelijke resultaten zonder nuancerende onzekerheden, waarmee de concurrentie met andere onderzoekers en andere universiteiten kan worden uitgevochten. Replicatieonderzoek is in deze moderniseringsslag ballast geworden: alleen onthechte idealisten doen er nog aan. Dat is de paradox: het wetenschapsdoel van betrouwbaarheid en duurzaamheid van kennis is niet altijd ook het persoonlijk belang van de mensen die wetenschap bedrijven. Niemand wil immers op een tijdelijk contract in die ivoren toren. Wat nu te doen? Hier kan het uiterst ingenieuze ‘Weddenschapsmodel voor Wetenschapsbeoefening’ van dienst zijn, in de jaren 80 ontworpen door de Groningse hoogleraar psychologie Wim Hofstee: Wetenschap begint pas als twee wetenschappers van vlees en bloed met elkaar van mening verschillen over een te voor-

spellen effect. Bijvoorbeeld dr. A. beweert dat getrouwde vrouwen rond de eisprong vaak contact zoeken met vrijgezellen. Dr. B. denkt van niet. Ze wedden. Samen zetten ze een onderzoek op dat voor beiden een acceptabele arbitrage van hun weddenschap is, en voeren het onderzoek uit. Het wedstrijdje - of laten we zeggen: serieus spel - ruimt zonder dwang of moraal twee nijpende problemen op. 1. Triviaal en voorspelbaar onderzoek vindt niet meer plaats omdat niemand erover van mening verschilt. Géén onderzoek meer dus naar de invloed van ambitieniveau op loopbaanontwikkeling…. tot dat, natuurlijk, een onderzoeker opstaat met een theorie die voorspelt dat ambitie (onder omstandigheden) géén invloed heeft op de loopbaan, met die voorspelling het forum op gaat, en een opponent vindt die het met haar oneens is. Dan is dat onderzoek niet langer triviaal. 2. Omgekeerd: hoe spectaculairder de onderzoekshypothesen, hoe betrouwbaarder het onderzoeksontwerp en -resultaat, omdat beide

‘spelers’ elke suspecte poging van de tegenstander om het eigen Gelijk een voordeeltje te geven, onmiddellijk zullen corrigeren. Wie wint krijgt de pot (in eenheden Gelijk of Reputatie). Wie vaak wint krijgt onderzoeksubsidies en een snelstijgende loopbaan. Het model heeft nog een paar andere aantrekkelijke neveneffecten. De publicatie waarin verslag wordt gedaan van het onderzoek, beschrijft een controverse, en niet, zoals nu gebruikelijk, een theoretische motivatie van de onderzoeksvraag en onderzoekontwerp, een verhandeling die – hoe kun je anders verwachten? – is ingericht op het stutten van de data die verderop staan. In het weddenschapsmodel zijn beide spelers bezig elkaar te overtuigen, en de lezer kijkt mee. Een heel ander format dat de wetenschappelijke schrijfstijl danig kan opfrissen. Een tweede neveneffect betreft de status van de uitslag van het onderzoek. Ten eerste ligt het onderzoeksresultaat naar verwachting dichter bij de waarheid dan in de vertrouwde gang van zaken, omdat

onzuiverheden in het onderzoeksontwerp eruit zijn onderhandeld. Tegelijk is een conclusie altijd tijdelijk, want de winnaar kan onmiddellijk weer betrokken worden in een nieuwe weddenschap. Replicatie, alleen om te kijken of het resultaat wel klopt, is niet meer nodig of zinvol: de nieuwste stand van zaken geeft de best beschikbare kennis weer, maar altijd voor zolang als het duurt. Dat wil zeggen: zolang niemand zich meldt die haar Reputatie-Index op het spel wil zetten voor haar betere idee. Voor de hedendaagse crisis ligt dus misschien een veertig jaaroude oplossing klaar. Wetenschap als spelletje, voor spelers die willen winnen, en, en passant zulke betrouwbare kennis leveren, dat niemand meer taalt naar een replicatie. Fenna Politiek is universitair docent bij de sectie cognitieve psychologie

Hofstee, W.K.B. (1984). Methodological decision rules as research policies: a betting reconstruction of empirical research. Acta Psychologica, 56, 93-109

24 september 2015 · Mare 7 Wetenschap

Aliens

Bart Grob: ‘Je gaat natuurlijk niet zeggen dat iemand De Nachtwacht in zijn schuur heeft staan.’ Foto Raymond Rutting

Half aap, half papier Museum Boerhaave presenteert zondag nieuwe aanwinst In een stoffige loods in Parijs vond bioloog en Boerhaave-conservator Bart Grob wat al tien jaar op zijn verlanglijstje stond: een anatomisch model van een gorilla, gemaakt van papier-maché en een echt skelet. Door Bart Braun ‘Als conservator krijg je elke week voorwerpen aangeboden. Tante Siens opa was plattelandsdokter, en misschien is zijn dokterstas van grote historische waarde? Nou, nee. Je raakt blasé en gelooft niet meer in Tussen kunst en kitsch-achtige verhalen. Maar dan sta je ineens in een loods in Parijs te knipperen met je ogen, en maak je een unicum mee. ‘Museum Boerhaave heeft een vriendenclub; een groep verzamelaars en amateur-wetenschapshistorici. Een van hen had ons getipt. Ken je die reality-serie Storage Wars? Zo was dit ook: er ging zo’n rolluik omhoog, en dan loop je een stoffige ruimte binnen. Daar stond-ie. Een gorilla van Auzoux. Voor zover bekend zijn er zeven in totaal, en we hadden ze al tien jaar op ons verlanglijstje staan. ‘Louis Auzoux was een Franse arts uit de negentiende eeuw. Hij liep tegen een probleem aan dat nog steeds bestaat: er is te weinig menselijk materiaal voor het onderwijs in de anatomie. Lijken vergaan, en elke manier om ze te bewaren, verandert de structuur. Als je een zweer op een teen in een pot met sterk water zet, blijft er niets zichtbaars over. Het verhaal gaat dat Auzoux poppenspelers aan het werk zag, en dat bracht hem op het idee om anatomische modellen van papier-maché te maken. Die konden uit elkaar worden gehaald voor het onderwijs, en dan na afloop opgeborgen. Papiermaché was stukken goedkoper dan voorwerpen van was, waarvan de meeste modellen werden gemaakt, en het kon beter tegen hoge temperaturen. Hij had een geheim recept: behalve papier gingen er ook lompen in, en kurk. In 2008 hadden we in het museum een symposium over

Auzoux. Zijn bedrijf heeft meer dan een eeuw bestaan, maar ging in de jaren tachtig failliet. De voormalige directeur heeft op ons symposium de exacte receptuur verteld. ‘Auzoux maakte zowel medische als dierlijke modellen, en we hebben van allebei voorbeelden tentoongesteld. Hij maakte ook vergelijkendanatomische modellen, op basis van het werk van grote anatomen als Georges Cuvier. Het was de tijd dat de biologie langzaam vorm kreeg, als wetenschap. Waarom wij ze hebben, en niet het Louvre? Die mochten willen dat ze dit hadden! Eén van de redenen is dat ze veel gebruikt werden voor het onderwijs aan de hbs, een typisch Nederlandse instelling. Op een gegeven moment heb je dan een nucleus, de kern van een verzameling met Auzouxen, en die wil je uitbreiden. Voor zover we weten heeft Museum Boerhaave nu de grootste collectie ter wereld. De gorilla vormt daarvan het kroonjuweel, en wij hebben nu de allereerste. ‘Dat weten we, omdat hier het skelet van een echte gorilla in zit. Daar heeft Auzoux het model omheen geboetseerd, en dat diende vervolgens als mal voor de andere gorilla’s. Het eerste dat opviel toen we in die loods

stonden, was de slechte staat van het model. Een arm lag eraf, de verf was afgebladderd. Ik liep er naartoe, en zag ineens dat er echte tanden in zaten. “Deze moeten we echt hebben”, siste ik naar mijn collega. En ondertussen in het Frans maar klagen dat dat ding in zo’n slechte staat verkeerde. Je gaat natuurlijk niet zeggen dat iemand De Nachtwacht in zijn schuur heeft staan. De prijs? Een jonger model dan dit ging laatst bij Christie’s weg voor honderdvijfentwintigduizend pond. Dat hebben wij bij lange na niet betaald. ‘Met die gorilla erbij is onze Auzoux-collectie nog niet helemaal af. Wat we nog heel graag zouden willen hebben zijn de paardenmodellen die hij liet maken voor het onderwijs in de diergeneeskunde. ‘De gorilla is in 1847 voor het eerst wetenschappelijk als diersoort beschreven, en slechts een paar jaar ervoor ontdekt. Ons exemplaar is uit 1864, toen gorilla’s nog echt iets nieuws waren. Dit dier vertelt dus ook iets over de historische diversiteit van gorilla’s. Biologe Barbara Gravendeel van Naturalis heeft samen met haar studenten DNA uit een tand gehaald, en vastgesteld dat het inderdaad om een vrouw-

tjesgorilla uit Gabon gaat, zoals de beschrijving zei. ‘De genetische informatie van onze gorilla speelt een rol in een breder onderzoek naar de diversiteit van mensapen. Er bestaat nogal wat wetenschappelijke discussie over hoeveel ondersoorten van de gorilla er eigenlijk bestaan. Je zoekt je objecten natuurlijk in de eerste plaats uit omdat het belangrijke museumstukken zijn. Als ze daarnaast een rol kunnen spelen in modern onderzoek en onderwijs, maakt dat onze spullen natuurlijk tien keer zo relevant. Dat zijn zaken waar vijftien jaar geleden nog helemaal niet over werd nagedacht, maar in dit vak is het het leukste dat je kunt meemaken.’ Museum Boerhaave houdt zondag 27 september van 14:00 tot 16:00 een restauratie-bijeenkomst over de gorilla van Auzoux, met de restaurateur en biologen erbij. Toegang is gratis op vertoon van een museumkaartje, die zijn gratis voor studenten. Bart Grob (red), Papieren Anatomie - de wonderschone papier-machémodellen van dokter Auzoux. Walburg Pers, 2008. 96 blz. € 18,95

Steeds vaker onderzoek naar museaal DNA Toen bleek dat de gorilla van Auzoux een echt gorillaskelet bevatte, ging biologe Barbara Gravendeel aan de slag. Uit een tand wisten zij en haar collega’s bij het genomicssamenwerkingsverband Generade wat DNA te peuteren. ‘Daarvan hebben we het zogeheten exoom bepaald: het gedeelte van het DNA dat afgelezen wordt in levende cellen. Dat is ongeveer een procent van het totale erfelijk materiaal, maar stukken meer dan bij de barcodes die vroeger werden gemaakt. Het is bijvoorbeeld genoeg om iets te kunnen zeggen over genetische diversiteit bij gorilla’s.’ De soort Gorilla gorilla heeft op papier vier ondersoorten: de berggorilla uit Rwanda, de oostelijke laaglandgorilla, de Cross-River-gorilla die op het grensgebied van Kameroen en Nigeria woont, en de westelijke laaglandgorilla. Dat beest van Auzoux behoort tot de laatste ondersoort, in het Latijn Gorilla gorilla gorilla. Nu zijn er biologen die denken dat de Cross-River (Gorilla gorilla diehli) eigenlijk hetzelfde dier is. Dat zou goed nieuws zijn, want er zijn nog maar 250 van die Cross-River gorilla’s over. Als het dezelfde ondersoort is, zou je met westerse laagland-

gorilla’s de populatie wat op kunnen krikken. Museaal DNA brengt wel vaker toepassingen met zich mee. Het DNA van de Neanderthaler wierp licht op de genetische basis van onze taalvaardigheid. Hoopvolle biologen zijn druk bezig om uitgestorven diersoorten als de buidelwolf en de mammoet te sequencen, soms vanuit de misvatting dat je dan een soort weer tot leven kan wekken. Dichter bij huis werkte Gravendeel aan gedroogde tomatenplanten uit de collectie van Naturalis. ‘De afgelopen jaar is de soort zwaar veredeld, en daardoor genetisch verarmd. Daar horen ook genen bij die voor resistentie tegen ziektes of insecten zorgen. Of plantenveredelaars dat interessant vinden? Die willen vooral weten of ze de oude zaadjes nog uit kunnen zaaien, en dat kan helaas niet meer. Je zou wel de resistentiegenen kunnen overzetten naar een moderne plant, maar dan is het biotechnologie en dat laat zich in Europa moeilijk verkopen. In de VS telt zo’n tomaat overigens niet als genetisch gemanipuleerd – er zitten geen genen van een andere soort in. Daar is dus ook al heel wat meer belangstelling voor museomics dan hier.’

Stel dat er buitenaardse technologie gebruikende beschavingen bestaan. Dan is het goed denkbaar dat die technologisch flink voorlopen op ons, want op de schaal van het universum komen wij mensen nog maar net kijken. Geavanceerdere samenlevingen gebruiken vermoedelijk grote hoeveelheden energie. De Russische astronoom Nikolai Kardashev stelde ooit een hypothetische pikorde van zulke samenlevingen op: een Type 1-beschaving gebruikt alle beschikbare energie op haar planeet, een Type-2 alle energie van haar ster – bijvoorbeeld door een zwerm van zonnepanelen eromheen te bouwen. Een Kardashev Type 3-samenleving benut alle energie van haar sterrenstelsel. Op deze schaal komt de mensheid dus nog niet eens aan de 1. Die Type 3 beschavingen zijn een interessant idee, want die zou je moeten kunnen zien. Een sterrenstelsel dat veel te weinig licht geeft voor haar grootte, of juist heel veel licht op bepaalde frequenties, da’s gek. En raad eens? Er zijn een paar honderd van zulke sterrenstelsels bekend. De Leidse hoogleraar Michael Garrett laat in een artikel in Astronomy & Astrophysics echter zien dat het licht van die stelsels prima te verklaren valt met bekende sterrenkundige processen, zoals stof dat verhit wordt bij de vorming van sterren. ‘Ik concludeer dat zulke beschavingen of niet bestaan, of heel zeldzaam zijn in ons deel van het heelal’, schrijft Garrett.

Zelfverwonding Kinderen die gepest worden, verwonden zichzelf vaker. Dat concluderen de Leidse pedagogen Mitch van Geel, Anouk Goemans en Paul Vedder na een zogeheten meta-analyse van het onderzoek naar de zelfverwonding. Dat is niet alleen een kwestie van alles statistisch bij elkaar vegen, maar ook van goed definiëren wat je onderzoekt. Zijn tatoeages ook zelfverminking? En als iemand een zelfmoordpoging doet, maar die overleeft? De Leidenaren deden in dit artikel in Psychiatry Research alleen onderzoek naar de niet-suïcidale zelfverwonding. Die blijkt overigens een verhoogd risico op latere zelfmoord met zich mee te brengen, en uit eerder Leids werk bleek al dat kinderen die gepest worden óók vaker zelfmoordneigingen hebben. Jonge kinderen die gepest worden, verwonden zichzelf meer, maar het is niet duidelijk of dat komt doordat ze harder worden gepest, of minder goed zijn in het vinden van een andere manier om met het pesten om te gaan. Het advies van de pedagogen is om bij kinderen die zichzelf verwonden altijd door te vragen of er pesterij in het spel is.

Suikerdrank De meeste ouders zouden er niet over peinzen om hun dreumes frisdrank te geven. Dat dat spul ongezond is, weet iedereen. Het probleem is dat ouders denken dat ze veel gezonder bezig zijn als ze vruchtensap of vagelijk daaraan gerelateerde zooi als Wicky of diksaplimonade geven. Zo krijgen kleine kindertjes toch nog heel wat suiker binnen. En, suprise suprise, dat is niet goed voor ze. In het International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity staat een Rotterdams onderzoek met Jessica Kiefte-De Jong van het Leiden University College als hoofdauteur. De onderzoekers volgen een groep van tweeduizend autochtone kinderen jarenlang. De kinderen die de meeste suikerhoudende drank kregen als ze één waren, scoorden rond hun zesde verjaardag al hoger op risicofactoren voor diabetes of hart- en vaatziekten. Tenminste: de jongetjes, niet de meisjes. Op die leeftijd zijn de suikerdrinkers nog niet dikker, maar dat worden ze later wel, blijkt uit ander onderzoek naar de groep.

8 Mare · 24 september 2015 Brief

Overlijden van biologiestudent René Vijfschaft

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar redactie@mare.leidenuniv.nl

Betuttelen en pamperen Per abuis ben ik dit jaar in de mailinglist van de Faculteit der Geesteswetenschappen beland. Ik vind het volgende opmerkelijk: ik ontvang van de faculteit der geesteswetenschappen allerlei mailtjes, zes in totaal sinds het begin van dit collegejaar. De mailtjes gaan over dat studenten zich moeten inschrijven voor vakken op Blackboard, in Usis, voor tentamens, etc. Gelukkig valt mijn eigen faculteit mij daar niet om de haverklap mee lastig. Ik denk dat van studenten wel enige verantwoordelijkheid mag worden verwacht dat zij dit zelf regelen en niet aan het handje

worden gehouden, en wanneer ze dat door hun eigen schuld niet lukt is dat een mooi leermomentje als ze een keertje op de blaren zitten. Het mailtje van vandaag is een prachtig voorbeeld: ‘Neem naar het tentamen je collegekaart mee. Let goed op de locatie waar het tentamen plaatsvindt.’ Toen ik in de brugklas kwam van het vwo werd ik al geacht zelf op te letten in welk lokaal mijn proefwerk was, en zelf er voor te zorgen dat ik een pen, mijn rekenmachine, mijn geodriehoek, mijn woordenboek etc. bij mij had. Ik geloof er sterk

in dat je mensen verantwoordelijkheid leert door het ze te geven, en dat wanneer je ze blijft betuttelen en pamperen, ze zich uit gemakzucht of niet beter weten als passief, afhankelijk, en onzelfstandig blijven opstellen. Juist bij de Faculteit der Geesteswetenschappen zou ik verwachten dat u kritische, zelfstandig denkende, en verantwoordelijke studenten wilt vormen. Rianne de Heide Student aan de faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan. Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 33 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. Voortgezet onderwijs: *Engels, Nederlands, 5havo. *Geschiedenis, Nederlands, Duits, brugklas vmbo. *Engels, 5havo. *Engels, Nederlands, 2atheneum. *Engels, 2vmbo. *Wiskunde, Nederlands, 2havo. *Duits, 3gymnasium. Economie, 5vwo. Nederlands, Engels, brugklas vwo. Nederlands, Engels, wiskunde, 2havo. Natuurkunde, 3havo. Aardrijkskunde, NASK, 4vmbo-tl. *Duits, 2vmbo-tl. *Engels, wiskunde, 3vmbo-t. *Nederlands, 2vmbo-t. Leiden-Zuid, 12 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs: wiskunde, rekenen, 2 brugklassers vmbo. *Wiskunde A, 6vwo. *Huiswerkbegeleiding, 2vmbo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: hdekoomen@owwleiden.nl.

Op vrijdag 9 oktober houdt het Nederlands Studenten Kamerkoor (NSK) audities in Leiden voor alle studenten en pas afgestudeerden die van zingen houden. Meld je aan via www.nskk.nl!

Maretjes extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Advocatenkantoor in het centrum van Den Haag zoekt studenten als oproepkracht voor secretariële en administratieve werkzaamheden en allerlei andere klussen. Nauwkeurig en systematisch werken, goed, snel en foutloos typen en kennis van word, excel en power point is vereist. Kennis van ICT strekt tot aanbeveling (tel: 070-3108686).

Vorige week bereikte ons het trieste bericht dat René Vijfschaft maandag 14 september onverwachts is overleden. René is in februari 2013 gestart met de masteropleiding Biology specialisatie Microbial Biotechnology and Health. Zijn theoretisch gedeelte en een eerste stage bij het Instituut Biologie Leiden had René met goede resultaten afgerond. Hij was zojuist begonnen met een tweede stage bij het Leids Universitair Medisch Centrum op de afdeling Medische Microbiologie. René stond bekend als een rustige, vriendelijke en zeer gemotiveerde student. Ons medeleven gaat uit naar zijn familie en vrienden. De directie van het Instituut Biologie Leiden, Universiteit Leiden Het Bureau Opleiding Biologie Afdeling Medische Microbiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum

Academische Agenda Dhr. W.M. Palm hoopt op dinsdag 29 september om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Ventricular dilatation in aging and dementia’. Promotor is Prof.dr. M.A. van Buchem. Mw. N. van der Marel hoopt op dinsdag 29 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Mind the gap: gas and dust in planetforming disks’. Promotoren zijn Prof.dr. E.F. van Dishoeck en Prof.dr. C.P. Dullemond. Dhr. S.H. Thewissen hoopt op dinsdag 29 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Growing Apart: The Comparative Political Economy of Income Inequality and Social Policy Development in Affluent Countries’. Promotoren zijn Prof.dr. K.P. Goudswaard en Prof. dr. C.L.J. Caminada. Dhr. G.G.B. Boelens hoopt op dinsdag 29 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Het legaat, de wisselwerking tussen civiel en fiscaal recht’. Promotoren zijn Prof.dr. W.G. Huijgen en Prof.dr. F. Sonneveldt. Mw. E. de Klerk hoopt op woensdag 30 september om 11.15 uur te promoveren

tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Mechanisms controlling mRNA processing and translation: decoding the regulatory layers defining gene expression through RNA sequencing’. Promotor is Prof.dr. J.T. den Dunnen. Mw. I.M. Markusse hoopt op woensdag 30 september om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Long-term outcomes of targeted treatment in early rheumatoid arthritis’. Promotoren zijn Prof.dr. T.W.J. Huizinga en Prof.dr. W.F. Lems (VU). Mw. B. Coskun hoopt op woensdag 30 september om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Time Out: An Evaluation Of Rebound Facilities’. Promotor is Prof.dr. P. Vedder. Mw. M. Rad hoopt op woensdag 30 september om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Metabolic effects of hormonal contraceptives’. Promotoren zijn Prof.dr. A.F. Cohen, Prof.dr. J. Burggraaf en Prof.dr. C. Kluft (The University of Southern Denmark). Dhr. M.E. Gerona Morales hoopt op donderdag 1 oktober om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is

‘The great depression in Argentina, Brazil and Uruguay: revisiting vulnerabilities and policies’. Promotor is Prof.dr. R.T. Griffiths. Mw. S.M. Sosa Clavijo hoopt op donderdag 1 oktober om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The great depression in Argentina, Brazil and Uruguay: revisiting vulnerabilities and policies’. Promotor is Prof.dr. Prof.dr. R.T. Griffiths. Mw. I.J. Beumer hoopt op donderdag 1 oktober om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Molecular biomarkers predicting clinical outcome in colon and rectal cancer’. Promotor is Prof.dr. C.J.H. van de Velde. Dhr. M.S. Buiten hoopt op donderdag 1 oktober om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Heart and Kidney, a Dynamic Relationship’. Promotoren zijn Prof.dr. J.W. Jukema en Prof.dr. A.J. Rabelink. Dhr. M.M.E. Wijffels hoopt op donderdag 1 oktober om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘The clinical and nonclinical aspects of distal radioulnar joint instability after a distal radius fracture’. Promotor is Prof.dr. I.B. Schipper.

3 October University Universiteit Leiden in het hart van de stad tijdens 3 oktober Haring, wittebrood én wetenschap! De Universiteit Leiden bestaat 440 jaar en dit vieren wij op 3 oktober met de 3 October University. Kom naar de drie colleges van bevlogen wetenschappers en test je eigen (puber)brein.

3 oktober, 12:00 tot 15:00, Van der Werfpark

N IE U W