1/2014
(558) Dwumiesięcznik
www.chemia.e-bmp.pl
cena:
15,99 zł (8% VAT)
22.13.10 - 00.29
ISSN 1734-8013
JAKI BYŁ ROK 2013 DLA BRANŻY? WYPŁYWAMY NA GŁĘBOKIE WODY Rozmowa z Pawłem Jarczewskimm
>6
POLSKIE RAFINERIE RUSZAJĄ PO ROPĘ Andrzej Szczęśniak
CHEMII WZROSTY I SPADKI
>14
Adam Dudzicz, Lech Winiowski
>24
Grupa Azoty to zwieńczenie długiej historii polskiego przemysłu chemicznego. W efekcie konsolidacji czterech największych zakładów chemicznych z Tarnowa, Kędzierzyna-Koźla, Polic i Puław, dziś jest to największy w kraju i jeden z największych w Europie koncern chemiczny, oferujący rozpoznawalne marki nawozów, tworzyw, alkoholi OXO, plastyfikatorów oraz pigmentów. Grupa Azoty to również producent kaprolaktamu, melaminy i innych chemikaliów, którego nowoczesne rozwiązania technologiczne wykorzystywane są na wszystkich kontynentach. Grupa Azoty. Nie czekamy na przyszłość. Kształtujemy ją.
Siła Tworzenia
grupaazoty.com
Powering Creation
8 Powrót inwestycji Wywiad z Grzegorzem Czulem Podsumowanie roku 10 Wydarzyło się... Alicja Kunicka 14 Polskie rafinerie ruszają po ropę Andrzej Szczęśniak
8 POWRÓT INWESTYCJI
Rozmowa z Grzegorzem Czulem
Fot. MG
6 Wypływamy na głębokie wody Wywiad z Pawłem Jarczewskim
fot: BMP’
Z życia branży
Fot.: fot. PIPC fot.: www.sxc.hu FLUOR S.A.
SPIS TREŚCI
20 Dobry rok dla polskiej chemii? Anna Jarosik
33 Trzy razy więcej na inwestycje Wypowiedź Adama Leszkiewicza Chemia 20 lat temu, dziś i za 20 lat 34 20 lat minęło... Aleksandra Grądzka-Walasz Energetyka
DOBRY ROK DLA POLSKIEJ CHEMII?
fot. www.sxc.hu
24 Chemii wzrosty i spadki Adam Dudzicz, Lech Winiowski
dr Anna Jarosik
20
44 Efektywność energetyczna Doświadczenia Grupy LOTOS S.A. Dariusz Sassak 53 Na horyzoncie Gaz Artur Wyrwa, Ewa Zajda, Marcin Pluta
63 Plastikowy prąd Wojciech J. Stępniowski Technologie 67 W sieci łańcucha dostaw Katarzyna Kulik 70 Opti-Gard™ dla zwiększenia bezpieczeństwa Anna Tytuła 72 Sposób na renowację Tomasz Pawlak, Marcin Rasch 74 Modernizacja układu chłodzenia – jak ją dobrze zaplanować? Tomasz Słupik
44
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA – DOŚWIADCZENIA GRUPY LOTOS S.A. Dariusz Sassak fot: Grupa LOTOS S.A.
59 Dwa kierunki Polic Robert Olejniczak
Wydarzenia 78 Chemia kręci światem Aleksandra Grądzka-Walasz
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. ul. Morcinka 35, 47-400 Racibórz tel./fax: (032) 415-97-74, tel.: (032) 415-29-21, (032) 415-97-93, e-mail: chemia@e-bmp.pl, www.chemia.e-bmp.pl
Aleksandra Grądzka-Walasz redaktor wydania tel.: 32/415 97 74 wew. 32 e-mail: chemia@e-bmp.pl
Patrząc na chemię… S
poglądamy przez okno jednego z pomieszczeń biurowych Grupy LOTOS w Gdańsku. Widząc w oddali instalacje Programu 10+ czy odzysku gazów zrzutowych, można wyobrażać sobie, jakie kolejne inwestycje tu powstaną... Patrzymy na rozległy teren zakładu ANWIL we Włocławku i wybudowany kompleks instalacji kwasu tereftalowego (PTA) Grupy PKN ORLEN. A teraz Zakłady Azotowe w Puławach, gdzie stoi jedna z najnowocześniejszych instalacji do odsiarczania spalin… Co możemy zobaczyć za kilka – kilkanaście lat? Już słyszymy o budowie instalacji do opóźnionego koksowania na terenie gdańskiej rafinerii, tam też ma powstać wspólny projekt LOTOSa i Grupy Azoty – fabryka petrochemikaliów. Trwa budowa terminalu w Świnoujściu, węzła oczyszczania spalin w Zakładach Chemicznych „Police”, elektrociepłowni we Włocławku, czy – na terenie Synthosa – linii produkcyjnej kauczuków typu SSBR. Mimo sceptycznych głosów, wielu przedstawicieli branży chemicznej szansę dalszego rozwoju widzi w głośnym już programie Inwestycje Polskie. Jak mówi na naszych łamach Grzegorz Czul, prezes zarządu FLUOR S.A.: „Od początku zainicjowania programu słyszymy o inwestowaniu środków m.in. w budowę elektrowni węglowych i gazowych, gazociągów, magazynów gazu czy infrastruktury. I jak widzimy, krok po kroku, projekty są analizowane, a część z nich otrzymała już wstępną akceptację. Przykładem może być LOTOS Petrobaltic, który podpisał porozumienie dotyczące finansowania projektu inwestycyjnego związanego z zagospodarowaniem złoża ropy naftowej na Morzu Bałtyckim, jak również wspólny projekt Grupy LOTOS i Grupy Azoty”. Jak będzie wyglądała polska chemia za np. 20 lat? O tym podyskutujemy w trakcie jubileuszowego sympozjum w Płocku. Tymczasem życzę Państwu, aby wszystkie nadzieje, plany i wyzwania, o których w artykule wspominkowym „20 lat minęło” mówią przedstawiciele przemysłu, spełniły się jak najszybciej.
Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – przewodniczący Rady Programowej Franciszek Bernat – Grupa Azoty PKCh sp. z o.o. Andrzej Biskupski – prof. nadzw., Instytut Nawozów Sztucznych Grzegorz Cioch – Roland Berger Strategy Consultans Maciej Gierej – prezes, Mennica Metale -Szlachetne SA Jan Hehlmann – Politechnika Śląska Eugeniusz Korsak – członek zarządu, SIiTPChem Płock Włodzimierz Kotowski – Politechnika Opolska, Wydział Mechaniczny Adam S. Markowski – Politechnika Łódzka, Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Paweł Mosak – członek zarządu, OLPP Krzysztof Romaniuk – dyrektor, POPiHN Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Henryk Malesa Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 15,99 zł Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 44 8475 0006 2001 0009 5989 0001 PKWiU: 22.13.10-00.29 ISSN: 1734-8013 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło fotografii niepodpisanych: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: Fischer Poligrafia Źródło grafik na okładce: Źródło: Grupa Azoty S.A., PKN ORLEN S.A., Grupa LOTOS S.A., BASF Polska, Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A., ANWIL S.A., Polwax, sxc.hu
4
Chemia Przemysłowa 1/2014
www.chemia.e-bmp.pl
fot.: PKN ORLEN S.A.
zdjęcie numeru
SYSTEM STEROWANIA W PKN ORLEN Automatyczny systemem sterownia, który staje się już historią, był kiedyś używany na każdej sterowni. Obecnie taką ścianę elektroniki zastąpiły komputery
www.chemia.e-bmp.pl
Chemia Przemysłowa 1/2014
5
z życia branży
fot.: Grupa Azoty S.A.
Wypływamy na głębokie wody PAWEŁ JARCZEWSKI prezes zarządu Grupy Azoty S.A.
– Ważne jest dla nas to, aby pośród wielu praktyk i rozwiązań organizacyjnych, handlowych, biznesowych oraz produkcyjnych czy technologicznych wybierać te najlepsze, by były one wzorcowe dla pozostałych spółek – mówi Paweł Jarczewski, prezes zarządu Grupy Azoty S.A., który opowiada o działaniach w zakresie pozyskania dostępu do własnego surowca, planach, inwestycjach, a także współpracy Azotów z innymi zakładami.
• Jaki ma pan cel w zakresie zarządzania „Azotami” w 2014 r.? Celem – ogólnie – jest wciąż tworzenie nowej jakości polskiej chemii pod marką Grupy Azoty. Proces ten rozpoczęliśmy od optymalizacji produkcyjnej i handlowej tak, aby jako druga firma w Europie brać czynny udział w kreowaniu rynku na produkty nawozowe. Równie ważne jest dla nas to, aby pośród wielu praktyk i rozwiązań organizacyjnych, handlowych, biznesowych oraz produkcyjnych czy technologicznych wybierać te najlepsze, by były one wzorcowe dla pozostałych spółek.
6
Chemia Przemysłowa 1/2014 6/2013
www.chemia.e-bmp.pl
z życia branży
• Projekt z Grupą LOTOS to nie jedyny przykład waszej kooperacji z innym zakładem. Również gdańskie „Fosfory” będą współpracować z KGHM Polska Miedź S.A. w poszukiwaniu złóż surowców. Nowa optyka, którą zyskaliśmy dzięki wspólnej skali działalności, daje nam ogromną szansę integracji pionowej oraz surowcowej. Ostatnie działania w zakresie pozyskania dostępu do surowców strategicznych jak fosforyty z Senegalu, siarka z Grzybowa, sól potasowa spod Pucka czy gaz ziemny z innych źródeł dobitnie wskazują, że czujemy się zobowiązani wykorzystać naszą siłę rynkową i zapewnić naszemu biznesowi bardziej stabilne funkcjonowanie. Przykłady największych światowych koncernów chemicznych wskazują, że jest to jedyna droga. Historia poszczególnych spółek w ramach Grupy Azoty uczy nas, że bez rozwoju upstreamu, czyli właśnie bez posiadania własnych surowców, w zdecydowanie większym stopniu narażeni bylibyśmy na koniunkturę i cykliczność tego biznesu. • I dlatego też Zakłady Chemiczne „Police” zakupiły spółkę z Senegalu, zajmującą się produkcją fosforytów. Dostęp do własnego surowca gwarantuje zdecydowanie większą stabilność biznesową, w tym przypadku – produkcji i sprzedaży nawozów wieloskładnikowych. Projekt ten jest o tyle ciekawy, że na jego bazie mamy szansę na tańsze surowce, ale też na rozbudowywanie naszych kompetencji handlowych w dynamicznie rozwijającej się – również pod względem rolnictwa – Afryce, gdzie już teraz prowadzimy konkretne działania, aby znaleźć się tam z naszą paletą produktów. To, co mamy do zaoferowania Senegalowi i innym krajom w Afryce, to nie tylko nasze produkty, ale również wiedza agrarna, jaką posiadamy dzięki współpracy z polskimi instytutami, jak Instytut Nawozów Sztucznych czy Instytut Nawożenia i Gleboznawstwa. Obecnie Centrum Kompetencji Puławy, które zrealizowało już szereg projektów edukacyjnych, badawczych czy biznesowych, przygotowuje ofertę współpracy dla Senegalu w tym zakresie. • W jednym z wywiadów mówił pan o planach Grupy Azoty odnośnie realizacji wielu zadań inwestycyjnych. Jakie są to inwestycje? Istotnie, prowadzimy szeroki program inwestycyjny w całej Grupie. W 2013 roku na ten cel wydaliśmy
www.chemia.e-bmp.pl
blisko 600 mln zł. Z ważniejszych zadań zrealizowanych w ostatnim kwartale należy wymienić instalację odsiarczania spalin w Puławach oraz nowy kompleks nawozowy (nawozy płynne), a także instalację stearyny w chorzowskiej spółce. Praktycznie ukończyliśmy już modernizację instalacji kwasu siarkowego w Tarnowie, gdzie czekają nas teraz poważne inwestycje proekologiczne związane z odsiarczaniem i odazotowaniem spalin z zakładowej elektrociepłowni. Dzięki temu w zdecydowany sposób zredukujemy emisję siarki i tlenków azotu do atmosfery. Zadanie to chcemy rozpocząć już w tym roku i zakończyć do 2016. Będą też inwestycje dotyczące dalszego przetwórstwa kaprolaktamu w ramach Grupy Azoty. Obecnie opracowywana jest nowelizacja studium wykonalności projektu poliamidowego, związana ze zmianami na rynku tego produktu w Chinach. Projekt ten pozwoliłby nam zoptymalizować portfel tworzyw konstrukcyjnych w ramach całej Grupy. Drugim istotnym przedsięwzięciem – będącym na etapie studium wykonalności – jest granulacja mechaniczna nawozów saletrzanych, poszerzająca zdecydowanie portfel produktowy. Równolegle realizowane są też inwestycje modernizacyjne w Policach i Kędzierzynie. • Co w takim razie będzie głównym kierunkiem rozwoju Grupy? W wielkim skrócie – najważniejszym zadaniem dla nas jest uzyskanie dostępu do tańszych surowców. Dzięki fosforytom z Senegalu i siarce z Grzybowa częściowo się to już udało. Biznes nawozowy stanowi większość naszych przychodów, więc musimy z jednej strony zmodernizować pozostałe instalacje, z drugiej zaś zadbać o stabilne i wieloletnie kontrakty handlowe. Jak pokazał ostatni zestaw kontraktów z amerykańską firmą Nitron, to też nam się udaje. Również współpraca z Grupą LOTOS pokazuje, że nie ograniczamy się do obecnej działalności i myślimy o nowych, przyszłościowych kierunkach rozwoju. Wszystkim pracownikom Grupy w Nowym Roku życzę, żebyśmy dalej wykorzystywali szanse stojące przed nami i omijali pojawiające się zagrożenia. Liczę na pomyślne wiatry, bo wypływamy na głębokie wody.
NAWOZY Biznes nawozowy stanowi większość przychodów Grupy Azoty S.A., więc z jednej strony Grupa musi zmodernizować instalacje, z drugiej strony zadbać o stabilne i wieloletnie kontrakty handlowe
Rozmawiała Aleksandra Grądzka-Walasz
fot.: Grupa Azoty S.A.
• W ubiegłym roku jedną z najważniejszych informacji w polskiej chemii była decyzja o wspólnej budowie fabryki petrochemikaliów przez Grupę LOTOS S.A. i Grupę Azoty. To bardzo duży i bardzo ciekawy projekt nie tylko dla naszych spółek, ale ważny także dla całej polskiej gospodarki ze względu na możliwość rozwoju innych gałęzi przemysłu. Mamy przeprowadzone już wstępne badania i wiemy, w którym kierunku chcemy podążać w analizach tego przedsięwzięcia, już w postaci studium wykonalności.
Chemia Przemysłowa 1/2014
7