TEMAT NUMERU
I
: &2 :$572 ,1:(672:$È"
3/$1< 1$ 35=<6=Ă2ěÈ I Koncepcja Kopalni 4.0 I %H]SLHF]HąVWZR SUDF\ I 2GSRZLHG]LDOQRĜÉ ]D ĜURGRZLVNR QDWXUDOQH
1,&=<0 52'=<1., > 22 : &,(ě&,(
(/(.7521,&=1( +25<=217< > 36 : * 51,&7:,(
.23$/1,( 35=<-$=1( > 72 ě52'2:,6.8
XXVIII Sympozjum Naukowo-Techniczne Fot.: 123rf
KRUSZYWA CEMENT WAPNO - OiVWopaGa U .ieOce
GDY OPA
DNIE KUR
Z...
...ZAC=1,
( 6,ó KON
HONOROWY GOSPODARZ
FERENC J A
ORGANIZATOR
PATRONAT MEDIALNY
Surowce
I M A S Z Y N Y B U D O W L A N E
kieruneksurowce.pl
T E M AT N U M E R U : W CO WARTO INWESTOWAĆ? 12 I Kopalnie muszą nieustannie inwestować Rozmowa z Marcinem Wójcikim, dyrektorem technicznym w Świętokrzyskich Kopalniach Surowców Mineralnych I Inwestować, ale w co? 16 Sabina Szewczyk-Wajda
Fot.: ŚKSM
T E M AT N U M E R U : W C O W A R T O I N W E S T O W A Ć ?
12
Z ŻYCIA BRANŻY 22 I Niczym rodzynki w cieście Rozmowa z Henrykiem Ciosmakem, prezesem „STELLARIUM” Sp. z o.o. I Recykling materiałów budowlanych 26 – inspiracje ze Szwajcarii Aleksandra Fedorska 30 I Wpływ pandemii na zarządzanie firmą w przyszłości Piotr Potejko I Elektroniczne horyzonty w górnictwie 36 Sławomir Moszniński
KOPALNIE MUSZĄ NIEUSTANNIE INWESTOWAĆ Rozmowa z Marcinem Wójcikim, dyrektorem technicznym w Świętokrzyskich Kopalniach Surowców Mineralnych
MASZYNY I URZĄDZENIA 40 I Uszlachetnianie kruszyw żwirowych Zdzisław Naziemiec, Ewelina Pabiś-Mazgaj I Nowa ładowarka kołowa Evolution serii G 52 MARKI CASE – większa wydajność, dochodowość i niezawodność CASE Constructions Equipment 56 I Uszkodzone sita przyprawiają cię o ból głowy? TY-MAX ROZWIĄŻE PROBLEMY! Steve Fair 58 I Abraservice – stal na każde warunki. Stale trudnościeralne wydłużające czas pracy elementów narażonych na ścieranie w kopalniach żwiru i piasku Marcin Dworecki 60 I Dostępność danych i procedur analitycznych z wykorzystaniem managera informacji Solution4Labs 64 I HARD FROM EDGE TO EDGE Marek Sobieraj
66 POLSKIE CEMENTOWNIE CHCĄ BYĆ NEUTRALNE KLIMATYCZNIE DO 2050 R.
CEMENT I WAPNO 66 I Polskie cementownie chcą być neutralne klimatycznie do 2050 r. Stowarzyszenie Producentów Cementu OCHRONA ŚRODOWISKA 72 I Kopalnie przyjazne środowisku cz. 2 Tomasz Wilk I Kopalnia niskoemisyjna. Science fiction czy 76 rzeczywistość? Ocena śladu węglowego kopalń odkrywkowych. Metody redukcji Krzysztof Starzyk 80 I Górnicy po sobie sprzątają, jak to widzą mieszkańcy? Efekt zagospodarowania wyrobiska poeksploatacyjnego siarki w Tarnobrzegu Daniel Saramak
Fot.: Lafarge
CEMENT I WAPNO
Stowarzyszenie Producentów Cementu PRAWO Fot.: 123rf
A
SPIS TREŚCI
MANIA WSPÓŁDZIAŁANIA Aleksander Lipiński
PRAWO 84 I Mania współdziałania Aleksander Lipiński 90 I Zatrudnienie w dobie pandemii – nowe wyzwania, nowe rozwiązania, nowe obowiązki Adrianna Suszyło-Żmuda FELIETONY 93 I Moda w górnictwie Danuta Rajczakowska 94 I U nas wszystko się zmieści Maciej Stachowski
84 Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021 3
OD REDAKCJI
Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k.
Sabina Szewczyk-Wajda redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 45 tel. kom. 602 116 313 e-mail: sabina.wajda@e-bmp.pl
Fiat 126p, kruszywa i inwestycje C
zerwcowy letni grill w rodzinnym gronie. Wśród krzyków dzieci i ogólnego chaosu, słyszę rozmowę: - Pamiętasz jak za komuny mieliśmy „Malucha”? - No pewnie, to dopiero było auto, nawet w dziesięcioro nim jechaliśmy. - Tak, wracaliśmy wtedy z działki, bo nikomu nie chciało się iść na piechotę. To były czasy! - Szkoda, że go sprzedaliśmy, kumpel miał takiego samego, odrestaurował i sprzedał za niemałe pieniądze. o cóż, szkoda. Szansa na dobry zarobek przepadła, ale przykład ten pokazuje, że inwestycją może być niemal wszystko. co jest takim „Fiatem 126p” w kruszywach? Zapytaliśmy ekspertów, w co ich zdaniem warto zainwestować. Przede wszystkim wskazywano na doświadczoną kadrę pracowniczą, nowoczesny park maszynowy, alternatywne źródła energii, ochronę środowiska, ale i… dostęp do złóż. – Bezpieczeństwo w zakresie dostępu do złoża daje dziś jedynie posiadanie tytułu własności. Wszelkiego rodzaju umowy dzierżaw gruntów należących do Skarbu Państwa nie dają, jak się okazuje, gwarancji eksploatacji zgodnie z zapisami udzielonej na ich podstawie koncesji – podkreśla Adrian Fibic, dyrektor zarządzający ALAS-Utex Sp. z o.o.
N A
4 Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021
W
arto inwestować również w tzw. „soft skills”, o czym pisze Paweł Kawalec: „(…) zdolności interpersonalne, takie jak umiejętność słuchania, publicznych prezentacji, empatia, praca w zespole, itp. Niektórym z nas przychodzi to z łatwością, ale wielu ma problemy, żeby się tego nauczyć. Uprzejmość, próba zrozumienia innej osoby, wstrzymywanie osądu do momentu pełnego zrozumienia sytuacji, to bardzo ważne umiejętności”. elacje i wiedzę można rozwijać na różnych płaszczyznach. W życiu osobistym – tak jak wspomniany przeze mnie na wstępie grill, który daje możliwość odpoczynku i zdystansowania się od codzienności. Zaś w sferze zawodowej są to spotkania biznesowe i konferencje branżowe, które są doskonałą okazją do nawiązania nowych znajomości, kontaktów biznesowych, zdobycia wiedzy i poszerzenia swoich kompetencji zawodowych. Najbliższa taka okazja nadarzy się już wkrótce, podczas Konferencji Nowoczesne Kopalnie Żwiru i Piasku. Do zobaczenia 29-30 czerwca w Sulisławiu.
R
ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21 32 415 97 93 e-mail: surowce@e-bmp.pl http://www.kieruneksurowce.pl BMP to firma od ponad 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada programowa: Mariusz Dyka, Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska w Starostwie Powiatowym w Gliwicach, Geolog Powiatowy dr hab. inż. Tomasz Gawenda, prof. AGH, Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie dr inż. Paweł Kawalec, niezależny ekspert, www.ptkawalec.com prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł, Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, Akademia Górniczo-Hutnicza Piotr Krzemiński, Lafarge Kruszywa i Beton Sp. z o.o., niezależny ekspert, autor bloga egornik.pl dr inż. Łukasz Machniak, Katedra Górnictwa Odkrywkowego, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie dr hab. Zdzisław Naziemiec, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, Oddział Szkła i Materiałów Budowlanych w Krakowie dr hab. inż. Wojciech Naworyta, prof. AGH, Katedra Inżynierii Górniczej i Bezpieczeństwa Pracy, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Paweł Podsiadło, niezależny ekspert, www.leanmining.pl Danuta Rajczakowska, niezależna ekspertka, Strzeblowskie Kopalnie Surowców Mineralnych Andrzej Skoneczny, niezależny ekspert, ASC Consulting Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka, przemyslaw.plonka@e-bmp.pl Redaktor wydania: Sabina Szewczyk-Wajda, sabina.wajda@e-bmp.pl Redakcja techniczna: Marek Fichna Reklama: Marta Mika, marta.mika@e-bmp.pl Jolanta Mikołajec-Piela, jola.mikolajec@e-bmp.pl Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz, prenumerata@e-bmp.pl Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 35,00 zł (w tym 8% VAT) PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-7998 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia Fot. na okładce: 123rf
W OBIEKTYWIE
MIÓD Z CEMENTOWNI Lafarge w Polsce na terenie swoich zakładów w Małogoszczu i Kujawach założyło 8 pasiek, które będą domem nawet dla 100 tys. pszczół. Owady skorzystają z kwietnej łąki wysianej przy Cementowni Kujawy oraz z roślinności lasów wokół Cementowni Małogoszcz. Pierwsze zbiory wielokwiatowego miodu już w tym roku Źródło i fot.: Lafarge w Polsce, Cementownia Małogoszcz
Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021 5
Z P O R TA LU K I E R U N E K S U R O W C E . P L
ROZMAITOŚCI
LAFARGE URUCHOMI FARMĘ FOTOWOLTAICZNĄ O MOCY 30 MW Lafarge w Polsce zwiększy wolumen wykorzystywanej energii z odnawialnych źródeł energii, dzięki uruchomieniu farmy fotowoltaicznej na terenie byłej cementowni w Wierzbicy w woj. mazowieckim.
2
MLN
miejsc pracy
generuje branża cementowa i budownictwo, które są kluczowe dla polskiej gospodarki, odpowiadając za 8% polskiego PKB
Na powierzchni 48 ha w Wierzbicy powstanie instalacja o mocy 30 MW. Wygeneruje ona energię o wielkości do 10% zapotrzebowania energii firmy dla produkcji cementu. Budowa farmy to krok w realizacji jednego z celów zrównoważonego rozwoju Lafarge w Polsce. Do 2025 roku 100% energii firmy ma pochodzić ze źródeł odnawialnych, w tym 50% poprzez bezpośredni udział w inwestycjach, tj. farmy fotowoltaiczne oraz wiatrowe czy produkcja energii z odzysku ciepła. Za realizację inwestycji odpowiedzialna będzie firma Qair Polska, która na mocy podpisanej z Lafarge umowy wydzierżawi teren 48 ha na 30 lat,natomiast Lafarge będzie odbierał całość energii produkowanej z farmy. W zależności od przebiegu formalno-prawnych procedur, uruchomienie farmy nastąpi w ciągu 2-4 lat. Źródło i fot.: informacja prasowa
DARIUSZ BLOCHER PRZEKAZUJE KIEROWANIE GRUPĄ BUDIMEX W POLSCE Dariusz Blocher, prezes Budimex SA, złożył 6 kwietnia przed Radą Nadzorczą swoją rezygnację z zajmowanego stanowiska prezesa zarządu. Jest to decyzja zaplanowana i związana z jego dalszym rozwojem zawodowym po dwunastu latach pełnienia funkcji lidera Budimeksu. Źródło: Budimex
6 Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021
„ Bezpieczeństwo w zakresie dostępu do złoża daje dziś jedynie posiadanie tytułu własności. Wszelkiego rodzaju umowy dzierżaw gruntów należących do Skarbu Państwa nie dają, jak się okazuje, gwarancji eksploatacji zgodnie z zapisami udzielonej na ich podstawie koncesji Adrian Fibic, s. 18
NIE BRAKUJE DOBRYCH KRUSZYW DO BUDOWY DRÓG Budownictwo dróg betonowych w Polsce rozwinęło się szczególnie w ostatnich latach. Budujemy dużo i na najwyższym poziomie technologicznym. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, wspólnie ze środowiskiem naukowym, inżynierami i technologami, opracowała wzorcowe wymagania i kryteria dla materiałów i robót betonowych. Wymagania GDDKiA w zakresie betonów są spójne z wymaganiami europejskimi. Pisząc je, bazowaliśmy na doświadczeniach własnych oraz państw, gdzie ta technologia jest rozwinięta od lat. Dlatego opieraliśmy się na wymaganiach m.in. austriackich czy niemieckich. Źródło i fot.: www.gddkia.gov.pl
GEOPARK ŚWIĘTOKRZYSKI ŚWIATOWYM GEOPARKIEM UNESCO 21 kwietnia 2021 roku, decyzją zarządu UNESCO, Lista Światowych Geoparków UNESCO została poszerzona o 8 nowych geoparków z Indonezji, Finlandii, Danii, Niemiec, Grecji, Włoch... a także Polski! Do tego elitarnego grona dołączył Geopark Świętokrzyski, tym samym oficjalnie uzyskując prestiżowy status Światowego Geoparku UNESCO. Źródło: www.pgi.gov.pl
Z P O R TA LU K I E R U N E K S U R O W C E . P L
BRANŻA CEMENTOWA APELUJE DO PREMIERA: NIE POZWÓLMY NA TO, ŻEBY POLSKĘ ZALAŁ CEMENT ZE WSCHODU Bez wprowadzenia mechanizmów ochronnych branża budowlana oraz szereg opartych o nią sektorów gospodarki mogą przegrać z zalewem cementu spoza Unii Europejskiej.
MATERIAŁY BUDOWLANE MOGĄ BYĆ JESZCZE DROŻSZE Ceny materiałów budowlanych, wykorzystywanych przy projektach infrastrukturalnych, zależą od cen surowców na światowych rynkach. Analitycy Santander Bank Polska przyjrzeli się najważniejszym z nich.
Opłaty od importu towarów z krajów o niższych niż w UE wymogach klimatycznych mogą w znacznym stopniu zneutralizować to ryzyko, jednak potrzebne są dodatkowe działania osłonowe – podkreślali uczestnicy konferencji „Mechanizm Ochrony Granic (CBAM) jako rozwiązanie chroniące polski i europejski przemysł cementowy”, zorganizowanej przez Stowarzyszenie Producentów Cementu. Źródło i fot.: Stowarzyszenie Producentów Cementu
MOST NA DUNAJCU: TRZECI POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI TEGO TYPU W POLSCE 602 metry długości, ponad 17 metrów szerokości, a do tego trzy pylony o wysokości 33,5 m.
Z analizy tej wynika, że rosnące ceny stali i ropy na owej przełożą się na wzrost cen materiałów budowlanych i finalnie na wyższe koszty wykonania inwestycji infrastrukturalnych. Źródło i fot.: infowire.pl
CIEKAWOSTKA
W ORLEN Asfalt powstaje ekologiczny asfalt do budowy dróg ORLEN Asfalt, spółka z Grupy ORLEN, rozpoczął prace nad specjalnym typem asfaltów, które będą charakteryzować się zmniejszonym śladem węglowym. Działania te wpisują się w strategię ORLEN2030, zakładającą rozwój innowacyjnych rozwiązań, przyjaznych środowisku.
Fot. 123rf.com fot. ilustracyjne
Źródło: inf. prasowa ORLEN
Tak w skrócie można opisać trzeci w Polsce pod względem wielkości most typu extradosed, który powstaje w ciągu drogi krajowej nr 75 na Dunajcu w Kurowie koło Nowego Sącza. Płyta mostu połączyła już brzegi rzeki i zbudowano dwa z trzech pylonów. Na jednym z nich zamontowano wszystkie wanty. Źródło i fot.: www.gddkia.gov.pl
Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021 7
PROMUJEMY DZIAĞANIA ODPOWIEDZIALNE SPOĞECZNIE Chcesz, aby Twoja Ƭrma byğa postrzegana jako odpowiedzialna spoğecznie i dbajàca o ķrodowisko? Jesteķ przedsiôbiorcà z branŕy górnictwa odkrywkowego surowców skalnych? Zgğoķ swój projekt do konkursu EKOkopalnia.
JAK WZIßá UDZIAĞ?
Fot. 123rf
Wypeğnij kwestionariusz na portalu www.kierunekSUROWCE.pl – zakğadka EKOkopalnia i wyķlij go do 25 wrzeķnia 2021 r. na adres kieruneksurowce@e-bmp.pl
R2Ķ1,( 1OW$ (DYCJA
ROZSTRZYGNIóCIE KONKURSU
podczas:
XXVIII Sympozjum Naukowo-Technicznego
KRUSZYW$ &(0(17 :$312 -5 listopada 2021 r., Kielce
Z P O R TA LU K I E R U N E K S U R O W C E . P L
MAŁOPOLSKIE KRUSZYWA W CZASACH KORONAWIRUSA MINIONY ROK BYŁ DLA WSZYSTKICH SZCZEGÓLNY POD KAŻDYM WZGLĘDEM. ZMIENIŁO SIĘ NASZE ŻYCIE – ZARÓWNO TO OSOBISTE, JAK I ZAWODOWE. CAŁY TEN ŁAŃCUCH ZDARZEŃ WYWOŁYWAŁ W OWYM CZASIE NIEPOKÓJ I KOLEJNE PYTANIA: CO DALEJ? JAK TO WPŁYNIE NA BRANŻĘ KRUSZYW W MAŁOPOLSCE?
Daniel Brandys szef Biura Sprzedaży, Kopalnia Wapienia „Czatkowice” sp. z o.o. Okres wiosny ubiegłego roku, kiedy to rozpoczęła się pandemia koronawirusa w naszym kraju, był wielką niewiadomą. Pojawiały się pytania, jak ta nowa rzeczywistość wpłynie na otoczenie biznesowe, w którym aktualnie się znajdujemy. Stan ogólnokrajowego lockdownu zaczął skutecznie oddziaływać na kolejne branże gospodarki, powodując znaczne utrudnienia w funkcjonowaniu na danym rynku. W wyniku coraz większej skali zakażeń wirusem SARSCoV-2, większe i mniejsze zakłady przemysłowe zaczęły mieć problemy z utrzymaniem ciągłości produkcji, co przekładało się dalej na zobowiązania wobec odbiorców.
Fot. KW Czatkowice
Pytanie: co będzie dalej? Przyglądając się temu, jak reaguje rynek drogowy i jaki jest popyt na kruszywa, zaczęliśmy obserwować pozytywne sygnały. Z miesiąca na miesiąc sprzedawane wolumeny z reguły pokrywały zakładane plany budżetowe. Pandemia nie wywarła jednak takiego wpływu na rynek kruszyw w Małopolsce, jak można było
10 Surowce i Maszyny Budowlane 2-3/2021
domniemywać, patrząc na inne gałęzie przemysłu. Po licznych rozmowach z kontrahentami, obserwując również zachowania klientów, dostrzegaliśmy, że raczej nie grozi nam załamanie na rynku kruszyw. Betony na plusie, w kruszywach stabilnie Na uwagę zasługuje fakt większego niż dotychczas zainteresowania kruszywami do produkcji betonu. W czasie pandemii można było zaobserwować rozwój współpracy z kontrahentami tej branży oraz pozyskanie nowych tematów, mających kontynuację w bieżącym roku. Z kolei w segmencie kruszyw do mas bitumicznych utrzymuje się stabilny trend, choć widać, że inwestycji jest mniej, przez co trudniej jest pozyskać dany kontrakt do realizacji. *** Rok 2020 zakończył się realizacją zamierzonych celów i śmiało można było patrzeć w przyszłość. Obecnie dostajemy sygnały mające zwiastować lekkie spowolnienie w segmencie kruszyw, jednak póki co rynek ten w Małopolsce pozostaje na dobrym, stabilnym poziomie, kontynuując trendy z roku 2020.
352%/(0" 52=:,ć=$1< 237<0$/,=$&-$ 1$ &$â<0 ģ:,(&,(
3UREOHP\ ] Z\GDMQRĞFLą QLHVSRG]LHZDQ\ SU]HVWyM" 1LH]DOHĪQLH RG SUREOHPX :HLU 0LQHUDOV MHVW WXWDM DE\ SRPyF &L JR UR]ZLą]Dü 1DV] ]HVSyá ]LQWHJURZDQ\FK UR]ZLą]DĔ áąF]\ XQLNDOQą WHFKQRORJLĊ ORNDOQ\ GRVWĊS L JOREDOQą ZLHG]Ċ DE\ ]RSW\PDOL]RZDü FDá\ SURFHV 1LH W\ONR VSU]HGDMHP\ SURGXNW\ DOH UR]ZLą]XMHP\ SUREOHP\
'RZLHG] VLĊ ZLĊFHM R QDV]\FK ]LQWHJURZDQ\FK UR]ZLą]DQLDFK www.problemsolved.weir
Copyright© 2018, Weir Minerals Australia. WEIR is a trademark and/or registered trademark of Weir Engineering Services Ltd.
ZZZ PLQHUDOV ZHLU