T E M AT N U M E R U
I W y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
Czy nowoczesność to tylko maszyny? I walka ze ścieraniem I opomiarowany refuler I żwirownia od A do Z ofertą na Zapoznaj się z
Ocalić głazy
> 36
Ile pylą kruszarki?
> 40
urowce.pl
www.kieruneks
Wszechstronne ładowarki > 54
S P I S T RE Ś C I
8 I Żwirownia przyszłości? Andrzej Skoneczny 14 I Odkryj swój proces na nowo Andrzej Kaniewski 20 I Walka ze ścieraniem Przemysław Płonka
24
T e m a t n u m e r u : w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
Klient wciąż nie zapłaci za jakość Fot. BMP
T emat numeru : w y d o b y c i e ż wi ru i p i a s k u
Rozmowa z Krzysztofem Filuszem, Prezesem Zarządu, Dyrektorem Zarządzającym Górażdże Kruszywa
24 I Klient wciąż nie zapłaci za jakość Rozmowa z Krzysztofem Filuszem, Prezesem Zarządu Górażdże Kruszywa 26 I Opomiarowany refuler Marcin Skibowski
54
Maszyny i urządzenia Fot. 123rf
30 I Żwirownia od A do Z Rozmowa z Jarosławem Kukawskim, Prezesem Zarządu Weir Minerals Poland 32 I Nowy spełnia wytyczne Przemysław Płonka O c h r o n a Ś r o d o wi s k a 36 I Ocalić głazy Przemysław Humięcki Maszyny i urządzenia 40 I Ile pylą kruszarki? Agnieszka Saramak, Zdzisław Naziemiec 47 I Nie czy?, a kiedy? Przemysław Płonka 50 I Wytwornica z patentami Peter Schöfmann
54 I Wszechstronne ładowarki Maciej Stachowski 58 I Płukanie w laboratorium Aleksandra Chłoń, Tomasz Gawenda A n a l iz y 65 I Wyznaczanie zdolności wydobywczej Krystian Simkiewicz, Mateusz Sikora, Zbigniew Kasztelewicz 70 I Właściwości użytkowe kruszyw i ich wpływ na jakość betonu Artur Książek
Wszechstronne ładowarki Maciej Stachowski 58
Maszyny i urządzenia fot. Aleksandra Chłoń
52 I Nowe technologie w oponach dla utrzymania mobilności maszyn Remigiusz Bęben
Płukanie w laboratorium Aleksandra Chłoń, Tomasz Gawenda
B e z p i e c z e ń s tw o 76 I PREVEN + Łukasz Nastała Felieton 82 I Pisane pod przymusem Aleksander Kabziński
SiMB 4/2017 3
O D REDAKC J I
Wydawca: BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel. 32 415 29 21 32 415 97 93 e-mail: surowce@e-bmp.pl http://www.kieruneksurowce.pl
Przemysław Płonka re d a k t o r n a c z el ny t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 2 8 e - m a i l : p r z e m y s l a w. p l o n k a @ e - b m p . p l
Jakoś czy jakość? C
zy w branży kruszyw opłaca się być lepszym? Produkować starannie – zgodnie z wymaganiami etyki biznesowej – wysokiej jakości produkt? Pytanie to padało niejednokrotnie w czasie debaty zorganizowanej w ramach tegorocznego Salonu Kruszyw (10 maja, targi Autostrada).
A
może nie warto? Może bardziej opłaca się uruchomić szybko mały zakład, produkować ze dwa sezony, a potem zniknąć z rynku? Dla wielu – rzeczywiście nie warto poświęcać na jakość sił i środków, co potwierdzają kontrole inspekcji budowlanej, z których wynika, że jedynie trzydzieści kilka procent wyrobów odpowiada deklarowanej jakości.
W
rozmowie z naszą redakcją Krzysztof Filusz, Prezes Zarządu, Dyrektor Zarządzający Górażdże Kruszywa, zaznacza, że wciąż słychać np. o nieuczciwych wytwórcach betonu, którzy potrafią skomponować wsad taniej, stosując materiały nie zawsze zgodnie z normami. „Myślę, że wciąż nie nadszedł jeszcze czas, gdy klient zapłaci za jakość. Ceny w betonie towarowym w ostatnich latach spadały, zauważalna jest presja jego producentów na niskie ceny” – podkreśla K. Filusz.
M
imo wszystko sytuacja – choć powoli – się zmienia. Na korzyść
4 SIMB 4/2017
jakości. Michał Filipczyk z IMBiGS, podczas wspomnianej debaty przekonywał, że obrania kierunku na jakość wymagają dziś przepisy i coraz większa liczba klientów, którzy również uczą się na własnych błędach. „Solidni” chcą być zwłaszcza duzi producenci – patrzący w przyszłość, a nie jedynie liczący na szybki i łatwy zysk. A to wymaga jakości, powtarzalności, spełnienia wymogów krajowych i europejskich. „Efektem tych działań są certyfikaty, znaki jakości przyznawane w cemencie, betonie, teraz w kruszywach. Czuć nacisk na jakość. Czy warto być lepszym? Myśląc o przyszłości – zdecydowanie tak” – zapewnia M. Filipczyk.
Z
gadza się z nim Andrzej Skoneczny, który na naszych łamach pisze o kopalniach przyszłości. Co za kilka, kilkanaście lat będzie znaczyło słowo „nowoczesny”? „[klienci] wymagają najlepszej możliwej logistyki, za możliwe najniższe ceny i to będzie wyzwanie, któremu musi sprostać nowoczesność przyszłych czasów po roku 2020. W tym obszarze, tak rozumiana nowoczesność będzie po stronie solidnych producentów oferujących stałość oraz powtarzalność wyrobu i kompleksowej usługi w każdym możliwym obszarze współpracy”.
Rada programowa: dr Jarosław Badera prof. dr hab. inż. Artur Bęben doc. dr inż. Jerzy Duda Aleksander Kabziński prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł Hubert Schwarz Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania: Przemysław Płonka Redakcja techniczna: Marek Fichna, Maciej Rowiński Dział sprzedaży reklam: Magdalena Widrińska Prenumerata, kolportaż: Ewelina Kalinowska Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-7998 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia Fot. na okładce: www.123rf.com
Z D J Ę C I E N U M E RU
N a k o p a l n i St o s z y c e Położony niedaleko Wrocławia zakład to najnowsza kopalnia należąca do Górażdże Kruszywa. Więcej – na stronie 32. Fot. BMP
SiMB 4/2017 5
Z P O R TA L U
k i e r u n e k SURO W CE . p l
fot. HeidelbergCement
Grudzień Las z nowym złożem Należąca do Grupy Atlas spółka Grudzeń Las od początku 2017 r. eksploatuje nowe złoże. Unewel Zachód-Las to pozbawione metali ciężkich i minerałów piaski przeznaczone dla przemysłu szklarskiego.
Obejmujące obszar 60 ha złoże Unewel Zachód-Las to teren położony w bliskiej odległości od kopalni. W przeciwieństwie do innych złóż nie jest on własnością kopalni, ale jest dzierżawiony od Lasów Państwowych na podstawie wygranego przez spółkę Grudzeń Las postępowania przetargowego. – Prowadzone od trzeciego kwartału ubiegłego roku prace pozwoliły na przygotowanie do wydobycia 7ha z 60 ha pozyskanego w wyniku przetargu terenu. Obecnie trwa zbieranie i wywożenie nadkładu z 1/3 powierzchni. Dzięki temu odsłonimy złoże i przystąpimy do wydobycia najwyższej jakości „sypkiego złota”, na które tak oczekuje przemysł szklarski – mówi prezes zarządu Grudzeń Las Stanisław Śmiechowicz. Prace przygotowawcze obejmowały nie tylko teren samego złoża, ale również związane były z budową ciągów komunikacyjnych, pozwalających na nieuciążliwy dla mieszkańców okolicznych miejscowości transport surowca do kopalni. W tym celu, na terenach leśnych i należących do Grudzeń Las, zbudowano 4 km wewnętrznych dróg technologicznych. Do ich budowy i utwardzenia zużyto aż 13 tys. ton kruszywa. – Wydobycie piasku ze złoża Unewel Zachów-Las szacowane jest na ok. 1 mln ton rocznie. Otwarcie złoża obejmującego 7 ha z dzierżawionych przez Grudzeń Las 60 ha to stabilne pozyskanie surowca przez 2-3 lata. Patrząc na dokumentację geologiczną jesteśmy pewni, że przez najbliższe 30 lat piasku najwyższej jakości nam nie zabraknie – dodaje Tomasz Sztandera, Kierownik Robót Górniczych kopalń Grudzeń Las. Źródło i fot.: informacja prasowa
CEMEX Polska z nominacją do Zielonego Oskara
Cementownia Chełm, należąca do CEMEX Polska, została nominowana do Europejskich Nagród EMAS 2017. Tym samym znalazła się w prestiżowym gronie 20 firm i instytucji, docenionych przez Komisję Europejską w obszarze zarządzania ochroną środowiska. Nagrody w konkursie rozdano podczas konferencji na Malcie. Tematem tegorocznej edycji konkursu było „Wspieranie przejścia na model gospodarki o obiegu zamkniętym”. Nominacje i nagrody stanowiły wyraz uznania dla osiągnięć organizacji, których działania pozwalają na powtórne wykorzystanie produktów, a tym samym – oszczędzanie zasobów. Zgłoszenia konkursowe przyjmowane były w trzech kategoriach: mikro, małe i średnie organizacje sektora prywatnego, duże organizacje sektora prywatnego oraz organizacje reprezentujące sektor publiczny. Spośród 4000 zarejestrowanych w EMAS firm i instytucji, etap ogólnoeuropejski osiągnęło jedynie 20. Cementownia Chełm była jedną z dwóch organizacji z Polski, która awansowała do europejskiego finału, w tym jedyną w kategorii „Duże organizacje sektora prywatnego”. Wcześniej chełmska cementownia zdobyła pierwsze miejsce w swojej kategorii na szczeblu krajowym. Źródło: Newseria
6 SIMB 4/2017
4. edycja konkursu promującego bioróżnorodność w kopalniach Już po raz czwarty koncern HeidelbergCement organizuje w 26 krajach na całym świecie konkurs Quarry Life Award – naukowo-edukacyjne przedsięwzięcie, którego celem jest popularyzacja i ochrona walorów przyrodniczych terenów kopalnianych. W Polsce organizatorem konkursu jest Grupa Górażdże, która po raz kolejny zaprosi studentów i naukowców do odkrywania zasobów przyrodniczych swoich kopalń, umożliwiając im udział w przedsięwzięciu, które w realny sposób przyczynia się do zwiększenia wartości ekologicznej oraz edukacyjnej miejsc wydobycia surowców mineralnych. Do udziału w konkursie można zgłaszać się indywidualnie lub zespołowo. Nowością aktualnej edycji jest to, że zgodnie z regulaminem zgłoszenia będą przyjmowane do dwóch grup tematycznych: projektów badawczych oraz projektów społecznościowych. Źródło: materiały prasowe C I E K AW O S T K A
MINIPRZENOŚNIK
Od zawsze przenośniki taśmowe były jednymi z najniebezpieczniejszych urządzeń na kopalniach. W bieżącym roku w górnictwie zdarzyły się już 3 wypadki śmiertelne przy obsłudze przenośnika. W związku z tym, dział sprzętowy razem z działem BHP Eurovii opracowały koncepcję budowy miniprzenośnika. Celem projektu jest uświadomienie pracownikom zagrożenia, jakie występuje podczas obsługi przenośników, przez pokazanie na przykładzie makiety. Makieta została wykonana przez pracowników kopalń Pilce-Paczków. Użyli oni do tego celu materiałów dostępnych na każdym zakładzie. Źródło: na podst. mat. konf.: Łukasz Nastała, Eurovia
Z P O R TA L U
Leasing maszyn budowlanych wzrośnie o ponad 20%
RO Z M A I TO Ś C I
Eksperci EFL przewidują, że w całym 2017 roku dynamika rynku leasingu, w odróżnieniu od 2016 roku, zostanie osiągnięta dzięki równomiernym wzrostom w segmencie pojazdów oraz maszyn i urządzeń.
1 do 20 ton
fot. 123rf
Oczekujemy dwucyfrowego wzrostu w segmencie maszyn i urządzeń, w tym ponad 20% wzrostu rok do roku finansowania sprzętu budowlanego. Dynamika tego segmentu, podobnie jak w przypadku rolnictwa, będzie wynikała przede wszystkim z uruchomienia wydatkowania w ramach perspektywy unijnej 2014-2020, jak również z konieczności odnowienia parków maszynowych. Bowiem wykorzystanie mocy produkcyjnych na koniec 2016 roku było na poziomie aż 80%, co wskazuje na konieczność odnowienia lub uzupełniania parków maszynowych w tym roku. Najbliższe miesiące i kolejne lata będą także przebiegały pod znakiem rozwoju infrastruktury budowlanej, a leasing dla wielu firm jest naturalnym wyborem, jeśli chodzi o finansowanie zaplanowanych inwestycji – przewiduje prezes EFL. Źródło: media.efl.pl
Miliony oszczędności dzięki środkom smarnym Eksperci Działu Środków Smarnych Shell oraz niemal 150 przedstawicieli branży przemysłowej z całej Europy spotkało się w Centrum Technologicznym Shell w Amsterdamie, aby omówić, jak wybór i stosowanie odpowiednich środków smarnych może obniżyć całkowite koszty posiadania, które ponoszą przedsiębiorstwa. Dział Środków Smarnych Shell przeprowadził globalne badanie, którego celem była ocena tego, jak klienci traktują zagadnienie całkowitego kosztu posiadania. W badaniu Shell wzięły udział osoby odpowiedzialne lub wpływające na zakup środków smarnych dla przedsiębiorstw na ośmiu kluczowych rynkach w Europie. Aż 60% osób przyznało, że błędy związane z doborem niewłaściwych produktów smarnych były przyczyną nieplanowanych przestojów. Kolejne 63% stwierdziło, że prowadzi wystarczające szkolenia swojego personelu w zakresie środków smarnych. Według 51% stosowanie produktów wyższej jakości nie wpłynie na obniżenie kosztów utrzymania. Źródło i fot.: informacja prasowa
Tyle wynosi waga głazów narzutowych, które kolekcjonuje Tomasz Curyło. W lutym 2016 roku ustanowił rekord Polski w kategorii „Największa prywatna kolekcja głazów narzutowych o obwodzie przekraczającym 2 m”
„
Chciałbym podkreślić, jak bardzo utrudnia życie przedsiębiorcom nieprzewidywalność i zmienność prawa. Przez zmiany przepisów odnośnie gospodarki gruntami trudno jest sprzedać tereny poeksploatacyjne, wciąż też jest sporo niewiadomych np. w zakresie nowego Prawa wodnego. – Krzysztof Filusz, Prezes Zarządu, Dyrektor Zarządzający Gorażdże Kruszywa
k i e r u n e k SURO W CE . p l
W kierunku jakości „Czy opłaca się być lepszym”? – to pytanie stawiali sobie uczestnicy tegorocznego Salonu Kruszyw, który odbył się podczas kieleckich targów Autostrada i Maszbud. Głównym wydarzeniem poszerzonego w tym roku, trzydniowego „Salonu Kruszyw”, była debata pod hasłem: „Jak być lepszym w branży …” (zorganizowana 10 maja), poruszająca zagadnienia dobrych praktyk, zrównoważonego rozwoju, dbałości o jakość produkcji oraz bezpieczeństwa pracy.
Dyskusję poprzedziło wystąpienie Michała Filipczyka (IMBiGS), który zaproponował zintegrowane raportowanie dla przedsiębiorstw z branży surowców skalnych. Prezes Polskiego Związku Producentów Kruszyw Aleksander Kabziński zaprezentował znak branżowy Solidne Kruszywa. Odznaczenie to ma promować pozytywne działania wśród producentów wszystkich rodzajów kruszyw oraz wysokiej jakości wyrobów. Przemysław Tomaszewski i Przemysław Bryła (LafargeHolcim) przedstawili własne doświadczenia związane z działalnością na rzecz bezpieczeństwa pracy. Specjaliści podkreślili wagę zbudowania odpowiedniej świadomości oraz zaangażowania wszystkich pracowników. Po tej części spotkania dr hab. Stefan Góralczyk, prof. IMBiGS, rozpoczął właściwą debatę, której dobrą konkluzją jest podsumowanie M. Filipczyka. Podkreślał on, że zauważalne jest dążenie producentów w kierunku jakości – „małymi krokami, ale nieprzerwanie”. Według przedstawiciela Instytutu, czasem wymuszają to przepisy, czasem klienci, którzy też uczą się na własnych błędach. –Zwłaszcza duzi gracze patrzą w przyszłość i chcą zarabiać w dłuższej perspektywie (…). A to wymaga jakości, powtarzalności, spełnienia wymogów krajowych i europejskich. Efektem tych działań są certyfikaty, znaki jakości przyznawane w cemencie, betonie, teraz w kruszywach. Czy warto być lepszym? Myśląc o przyszłości – zdecydowanie tak – podkreślał Filipczyk. Organizatorem Salonu Kruszyw był Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego oraz Targi Kielce SA. Magazyn Surowce i Maszyny Budowlane pełnił rolę Patrona Medialnego wydarzania. Źródło: mat. własne redakcji, IMBiGS. Fot.: BMP
SiMB 4/2017 7
T E M AT N U M E R U
I w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
Żwirownia przyszłości? Czy nowoczesność to tylko maszyny? Andrzej Skoneczny ASC Consulting
Obserwując branżę kruszyw budowlanych na przestrzeni ostatnich lat, widać, że pojęcie i podejście do nowoczesności ulegało widocznej ewolucji. Jaka jest dziś, a jaka będzie w przyszłości nowoczesna kopalnia?
8 SIMB 4/2017
I
w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
fot. 123rf
T E M AT N U M E R U
SiMB 4/2017 9
T E M AT N U M E R U
Rys. 1 Produkcja kruszyw skalnych i żwirowo-piaskowych. Źródło [1, 3]
Rys. 2 Struktura ilości najmniejszych i największych kopalń w okresie największego zapotrzebowania. Źródło [1]
I w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
T
ytułowy zwrot „nowoczesność”, który będzie bardzo często przywołany w niniejszym artykule, może być przedmiotem wielu interpretacji, postrzegania i zrozumienia. Słownik wyrazów bliskoznacznych zawiera kilkadziesiąt synonimów, a definicje słowa „nowoczesność” też mogą być różnie określane w zależności od obszaru, w którym nazewnictwo ma być użyte.
Nowoczesność (ang. modernity, fr. modernité) w filozofii to postawa zakładająca prymat rozumu jako transcendentalnej normy społecznej (transcendentny to inaczej wymykający się zwykłemu ludzkiemu doświadczeniu, wykraczający poza zasięg ludzkiego poznania przy pomocy podstawowych pięciu zmysłów; niepoznawalny przy użyciu dostępnych środków naukowych). Nowoczesność według słownika języka polskiego to stan właściwy nowym czasom, postępowy, niezacofany. Przenosząc na grunt biznesowy i stosując bardzo krótkie, jasne określenie, możemy stwierdzić, że nowoczesność w naszej branży to nie tylko marka, ale aktualność stanu wiedzy, bogata funkcjonalność, szerokie możliwości procesu/ów w danej chwili, kompetentny personel.
Ewolucja nowoczesności w branży kruszyw Obserwując branżę kruszyw budowlanych na przestrzeni kilku/kilkunastu lat, wspomniana wyżej nowoczesność ulegała widocznej ewolucji. Rozwój wiedzy i optymalizacja struktur organizacyjnych, rozwój techniczny środków produkcji oraz metod automatyzacji i zarządzania informacją przyczyniły
10 SIMB 4/2017
się w widocznym stopniu do ciągłego doskonalenia wszelkich procesów w branży. Jest to bardzo widoczne i porównywalne, chociażby w takich faktach, jak: • jednostkowa wielkość produkcji na zatrudnionego, • zwiększenie asortymentowe produktów i elastyczność produkcji, • poprawa wskaźników energochłonności – energia elektryczna, paliwa (litr/t; kWh/t), • poprawa stanu BHP i ochrony środowiska, • postrzeganie rekultywacji jako dodatkowej wartości po zakończeniu wydobycia, • synergia ze środowiskiem lokalnym, • bardziej racjonalne inwestowanie, • bardziej efektywna analityka danych i raportowanie, • poprawa cech fizykochemicznych produkowanych kruszyw, • poprawa w komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej, • ciągłe doskonalenie struktur organizacyjnych (w tym związane z outsourcingiem, share servicem, itd.), • widoczny progres w szkoleniach, edukacji, w „inwestowaniu” w pracowników. Rozwojowi branży w znacznym stopniu pomogło członkostwo w Unii i związany z tym dynamiczny rozwój infrastruktury. Od czasu akcesji Polski do UE, przez okres dekady produkcja kruszyw się podwoiła. Nie wynikało to tylko z uruchamiania innych, nowych kopalń, ale przede wszystkim z doskonalenia elastyczności i nowoczesności, jak już wyżej wspomniano. Wykresy (rys. 1 i 2), oprócz widocznego wzrostu ilości wyprodukowanych kruszyw, obrazują wpływ rozwoju nowoczesności na obecne możliwości i zaawansowanie w branży, szczególnie w kategoriach największych kopalń. W okresie największego zapotrzebowania, w 2011 roku, ilość kopalń z możliwościami produkcji powyżej 1 mln ton rocznie wzrosła o ponad 120% i nie oznaczało to budowy nowych kopalń, ale wzrost wydajności istniejących i dostosowanie ich do chwilowych potrzeb dzięki osiągniętej już elastyczności i optymalizacji. Taką elastyczność zapewniły wcześniejsze inwestycje w nowoczesny park maszynowy oraz rozwiązania z obszaru technologii informatycznych i automatyki. W realizowanych inwestycjach najważniejszy był model finansowy, gdzie oprócz kosztów zakupu ważne były koszty eksploatacji, utrzymania, serwisu i wartości końcowej. Przy założeniach inwestycyjnych wyraźny był podział na inwestycje odtworzeniowe, poprawiające warunki pracy, oraz kategoria bardzo ważna, jak inwestycje redukujące koszty. Analizując potrzeby rynku w latach kolejnych, dalsze zwiększanie możliwości rocznej produkcji jest mało uzasadnione. Ilości wyprodukowane w 2011 roku raczej nie zostaną powtórzone w przyszłości. Oprócz nowoczesnego parku maszynowego, najwięcej innowacyjnych zmian wprowadziła zaawan-
T E M AT N U M E R U
I
w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
Fot. 1, 2 Jeden z wielu przykładów podejścia w zastosowaniu techniki informatycznej i GPS dla nadzorowania on-line wydobycia spod lustra wody i produkcji w zakładzie przeróbczym. Źródło: zasoby autora
Fot. 3, 4 To nie jest nowoczesna kopalnia. Źródło: zasoby autora
sowana technologia informatyczna. Systemy wspomagające projektowanie i nadzorowanie wydobycia szczególnie spod lustra wody, jak też sterujące, nadzorujące, wizualizujące i raportujące procesy produkcyjne, to obecna nowoczesność. Dzisiaj możemy powiedzieć, że szkice, ołówki, kalkulatory, papier milimetrowy to pradawna przeszłość.
Poprawa wskaźników operacyjnych Droga w nowoczesność zapewnia nam sukcesywną poprawę wszystkich wskaźników operacyjnych. Jeszcze w latach 90. efektywność produkcyjna na poziomie 12-15 tys. ton żwirów i piasków na jednego zatrudnionego rocznie była akceptowalna. W dzisiejszej rzeczywistości poziomy te często przekraczają 35 tys. ton. Należy wspomnieć również o zużyciu czynników energetycznych, gdzie w przypadku paliw płynnych jednostkowe zużycie na wyprodukowaną tonę może kształtować się obecnie na poziomie 0,12-0,15 l/t. Jak było wcześniej – każdy zainteresowany może określić na sobie znanych przykładach. Są to oczywiście dane dla kopalń piaskowo-żwirowych, które produkują ok. 500 tys. ton/rok i nie dotyczą bardzo prostych operacji górniczych, gdzie materiał sprzedawany jest wprost ze ściany, a kopalnia zatrudnia 2-5 osób, których wg WUG w Polsce jest ponad połowę z całkowitej ilości kopalń posiadających ważną koncesję.
Wciąż rynek klienta Okres ostatnich lat, pomimo dość dużych potrzeb rynku, to dalej rynek klienta. Klient oczekuje warunków i cech dostaw znacznie przewyższających standardy, które znaliśmy wcześniej. Wymagania dotyczą zarówno szerszego asortymentu, a ostatnio również w dostarczanych kruszywach drobnych – utrzymania cech, które nie są już regulowane zharmonizowanymi dokumentami odniesienia. Określona, niska wilgotność, stałość barwy – to coraz częstsze bardzo ważne wymagania. Pamiętajmy, że duże zapotrzebowanie infrastrukturalne zakończy się w ciągu najbliższych 5 lat, a pozostaną klienci, których oczekiwania będą na przewidywalnym poziomie ilościowym, wysokim jakościowym. Wymagają oni najlepszej możliwej logistyki, za możliwe najniższe ceny i to będzie przyszłe wyzwanie, któremu musi sprostać nowoczesność przyszłych czasów po roku 2020. W tym obszarze, tak rozumiana nowoczesność będzie po stronie solidnych producentów oferujących stałość oraz powtarzalność wyrobu i kompleksowej usługi w każdym możliwym obszarze współpracy. Coraz wyższe wymagania w zakresie ochrony środowiska i BHP zapewniły w obecnym czasie odpowiednie warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Nie oznacza to jednak, że zarówno środowiska pracownicze, jak i otoczenie zewnętrzne nie będzie oczekiwało więcej. Moglibyśmy przytoczyć wiele przykładów, gdzie brak lokalnej synergii i współpracy pomiędzy kopalnią
SiMB 4/2017 11
T E M AT N U M E R U
Tab Obecna i przyszła nowoczesność
I w y d o b y c i e ż wi r u i p i a s k u
Planowanie i realizacja wydobycia
Produkcja przeróbka Produkty
Komunikacja
Zarządzanie informacją
Struktura organizacyjna
Otoczenie zewnętrzne
Obecna nowoczesność • mapy numeryczne • systemy nadzorujące oparte na technice GPS • zaawansowane techniki sterowania i wizualizacji wydobycia • kontrola zakresów eksploatacji za pomocą dronów. • nowoczesne maszyny przeróbcze • automatyka, wizualizacja i raportowanie • rozwój asortymentowy • nowe wymagane cechy poza normowe • okresowa „moda” dla niektórych cech
• • • • • •
telefony komórkowe radiotelefony CB Radio rozbudowany internet poczta elektroniczna systemy informatyczne
• rozbudowa outsourcingu • share service jako metoda redukcji kosztów stałych • większa dbałość o wartościowych pracowników • wzrost wydatków na poprawę warunków bhp i ochrony środowiska • wrażliwość na aspekty związane z ochroną środowiska • minimalizacja odpadów
a lokalnym otoczeniem spowodował wiele konfliktów, które wpłynęły na nieuzyskanie bądź nieprzedłużenie koncesji. W tym zakresie w przyszłości nowoczesnością będzie można nazwać symbiozę i współpracę wszystkich zainteresowanych stron.
Literatura [1] prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł, mgr inż. Andrzej Ciepliński, dr inż. Łukasz Machniak, mgr inż. Claudia Fot. 5 Przykład rozwiązań w przeróbce kruszyw drobnych. Źródło: zasoby autora
12 SIMB 4/2017
Nowoczesność w przyszłości? • sterowanie wydobyciem spod lustra wody częściowo bezobsługowe/zdalne? (wykorzystanie GPS, kart SIM, monitoringu itp.)
• rozwój istniejących rozwiązań • mniejsza energochłonność procesu • dalszy nacisk rynku na produkty: - o powtarzalnych cechach - spełniających wymagania szczególne - od solidnego producenta - z różnym uziarnieniem kruszyw drobnych - produkty powstające z zalegających hałd
• benchmarking • best practice • udział w konferencjach, sympozjach, spotkaniach branżowych • przynależność do związków branżowych • pozyskiwanie i utrzymanie najlepszych pracowników, dbałość o ich rozwój i utożsamianie się z firmą • umiejętność zarządzania najwybitniejszymi
• bardzo dobre kontakty z otoczeniem zewnętrznym • programy regionalne
Jacaszek, mgr inż. Adrian Borcz: „Wydobycie i produkcja kruszyw naturalnych w Polsce i w Unii Europejskiej” – nr 10, 2014 rok, Przegląd Górniczy. [2] Aleksander Kabziński: „20 lat Kruszyw w polskiej gospodarce. Historia, teraźniejszość i przyszłość” – Górnictwo i Geoinżynieria, nr 34, zeszyt 4. [3] Państwowy Instytut Geologiczny (PIG), Warszawa: „Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce”.