T E M AT N U M E R U I I N N O W A C J E
INNOWACYJNOŚĆ W ZASIĘgU RĘKI I programy sektorowe I współpraca przemysłu z jednostkami naukowymi I digitalizacja Patrzeć ponad horyzont > 14
Obligo na 100 procent > 33
Trzecia rewolucja przemysłowa nadal trwa? > 59
SPIS TREŚCI
T E M AT N U M E R U : I nnowacje 14 I Patrzeć ponad horyzont Oktawian Makowski 18 I Trzy kierunki ORLENU Dorota Wardzińska 22 I Cyfrowy BASF Magdalena Rangosz-Kalinowska 26 I Trwały, odporny, elastyczny… Maria Obłój-Muzaj 30 I Nowoczesna nauka to innowacyjność Aleksandra Grądzka-Walasz
1 0 Z ż y cia b ran ż y Fot. CIECH Sarzyna S.A.
Z ż y cia b ran ż y 10 I Kierunek: Półwysep Iberyjski Rozmowa z Mariuszem Grelewiczem, prezesem zarządu CIECH Sarzyna S.A.
Kierunek: Półwysep Iberyjski Rozmowa z Mariuszem Grelewiczem, prezesem zarządu CIECH Sarzyna S.A.
1 8 temat numeru : I nnowacje
Trzy kierunki ORLENU Dorota Wardzińska
U trz y m anie ruc h u 52 I Być dobrym liderem UR Andrzej Kulik 56 I Dopasować środek do celu Tomasz Barszcz 59 I Trzecia rewolucja przemysłowa nadal trwa? Marek Wilmanowicz
4 6 O c h rona śro d owi s k a
Gospodarka wodorowa cz. II. Tak dla elektromobilności. Ale jakiej? Jacek Kijeński Fot.: 123rf
O c h rona śro d owi s k a 46 I Gospodarka wodorowa cz. II. Tak dla elektromobilności. Ale jakiej? Jacek Kijeński
Fot.: PKN ORLEN S.A.
E ner g et y k a 33 I Obligo na 100 procent Wojciech Krysztofik 36 I To jak z tymi cenami? Grzegorz Wiśniewski, Andrzej Curkowski, Bartłomiej Pejas 42 I Nowy blok gazowo-parowy ORLENu w Płocku Maciej Szramek
Bezpiecze ń s two 63 I Afryka dzika? Bezpieczeństwo w krajach afrykańskich Paulina Flasińska 68 I Bezpieczeństwo ponad wszystko Aleksandra Grądzka-Walasz CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018 3
O D R E DA KC J I
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
A l e k s a n d r a G r ą d z k a - Wa l a s z redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 2 0 t el . kom . 6 0 2 1 1 5 2 6 4 e - m a i l : a l e k s a n d r a . w a l a s z @ e - b m p. pl
W laboratorium innowacji D
wa lata temu NASA opublikowała listę technologii kosmicznych, z której – nawet nie zdając sobie sprawy – korzystamy na co dzień. I tak robiąc zdjęcia, nosząc okulary przeciwsłoneczne, odkurzając, używając termometru na podczerwień czy korzystając z paczkowanej hermetycznie żywności używamy „pomysłów” wymyślonych dla lub przez NASA, która przy okazji badań nad eksploracją kosmosu, w swoich laboratoriach opracowuje innowacyjne rozwiązania, dla których często znajduje się zastosowanie w życiu codziennym.
A
jak jest z innowacjami w biznesie? Rola innowacyjności przy budowaniu firmy jest – jak podkreśla w rozmowie Mariusz Grelewicz, prezes zarządu CIECH Sarzyna S.A. (str. 10) – kluczowa i fundamentalna. Dlatego też spółka, mając doświadczony zespół R&D, stawia na rozwój nowych technologii czy współpracę z ośrodkami badawczymi w Polsce i Europie.
O
dpowiedni zespół ludzi, innowacyjny pomysł, a później jego wdrożenie przez NASA powoduje, że
podbój kosmosu może być jeszcze bardziej efektywny i szybszy. Podobnie jest z przemysłem chemicznym, który nie powinien opierać się na starych technologiach, ale szukać nowych, jeszcze lepszych rozwiązań. Czasem jednak, oprócz znakomitych inżynierów, potrzebne jest wsparcie zewnętrzne, takie jak chociażby programy sektorowe oferowane przez NCBR, o których pisze dr Oktawian Makowski w artykule: „Patrzeć ponad horyzont”.
J
ak powiedział kiedyś Albert Einstein: „Kreatywność jest zaraźliwa – zarażaj nią”. Patrząc na kolejne inwestycje w Grupie Azoty, jak chociażby nowo powstałe Centrum Badawczo-Rozwojowe w Tarnowie (o którym piszemy na str. 30) czy projekty badawczo-rozwojowe realizowane w PKN ORLEN S.A. (str. 18), można mieć nadzieję, że pomysłów na przełomowe rozwiązania w polskiej chemii nie zabraknie.
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 e-mail: aleksandra.walasz@e-bmp.pl www.kierunekchemia.pl
BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: Jerzy Majchrzak – Przewodniczący Rady Programowej Tomasz Zieliński – Polska Izba Przemysłu Chemicznego Czesław Bugaj Andrzej Biskupski – Politechnika Wrocławska Adam S. Markowski – Katedra Inżynierii Systemów Ochrony Środowiska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej Krzysztof Romaniuk – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego Andrzej Szczęśniak – niezależny ekspert rynku paliw Artur Kopeć – Grupa Azoty S.A. Andrzej Sikora – Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Agnieszka Gajek – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Arkadiusz Kamiński – PKN Orlen S.A.
Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Aleksandra Grądzka-Walasz Redakcja techniczna Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Karolina Jakubiec Sprzedaż: Beata Fas, Magda Widrińska, Ewa Dombek, Jolanta Mikołajec-Piela, Małgorzata Pozimska, Marta Mazurek, Marta Mika Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 PKWiU: 58.14.12.0, ISSN: 1734-8013 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, technologów) reprezentujących branżę chemiczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Źródło grafiki na okładce: 123rf
4 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
W o b ie k t y wie
C H L O R AT O R Wnętrze chloratora znajdującego się na terenie innowacyjnej instalacji produkcyjnej substancji MCPA i MCPP-P w zakładach CIECH Sarzyna S.A. Obszerna fotorelacja z instalacji w następnym numerze „Chemii Przemysłowej” Fot. BMP
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018 5
k ierune k c h e m ia . pl
Mam temperament naukowca
O bezpieczeństwie, ryzyku ponoszonym w życiu i w muzyce oraz o chemii... w szkole – opowiada Mietek Szcześniak, który był gwiazdą wieczoru podczas konferencji Bezpieczeństwo Instalacji Przemysłowych, organizowanej przez firmę BMP.
Fot. BMP
Z P O R TA L U
• Z czym kojarzy się panu bezpieczeństwo? Bez poczucia bezpieczeństwa trudno funkcjonować, a życie w ciągłym zagrożeniu i niepewności sprawia, że człowiek nie rozwija się i marnieje. Jeżeli czuje się zagrożony, przenosi to na swoje dzieci i dalsze otoczenie. I wtedy wszystkim trudniej się żyje. • Lubi pan ryzykować? O tak! Zauważyłem nawet, że choć wielu rzeczy się obawiam, moja ciekawość jest większa niż ta obawa. I to powoduje, że np. nie potrafiąc dobrze pływać, skaczę na główkę niedaleko Capri, żeby dopłynąć do Szmaragdowej Groty i zobaczyć, jak wygląda w środku. Nie doświadczyłbym tego, gdybym nie zaryzykował. • W muzyce również pan ryzykuje? Na mojej ostatniej płycie „Nierówni” zrobiłem eksperyment: skomponowałem muzykę do wierszy ks. Jana Twardowskiego w formie bosanowy i samby. Żeby było prawdziwie i szlachetnie – poleciałem do USA i nagrałem płytę z Brazylijczykami – nikt nie wierzył w zrealizowanie tego pomysłu, więc sam go sfinansowałem. Ten pogodny eksperyment spodobał się, płyta w tej chwili jest złota, a być może zaraz stanie się platynowa. Warto ryzykować, choć, oczywiście nie zawsze się uda – i tak warto.
• Był pan zatem dobrym uczniem z chemii. To wszystko zależało od nauczyciela (śmiech). Przedmiot nie był ciężki, ale nauczycielka dość „trudna”, niezbyt lubiła uczniów, trudno było przez to lubić i chemię. Ale zawsze chciałem być naukowcem. I właściwie trochę mi zostało – moja koleżanka, która jest naukowcem, twierdzi, że mam temperament naukowca: analizuję i syntetyzuję bardzo i wszystko w życiu, co wychodzi mi na dobre, w muzyce też. • Po prostu poczuł pan chemię do muzyki. Czuję ją bezwzględnie! Jestem nieźle nią nasiąknięty! Rozmawiała: Aleksandra Grądzka-Walasz, redaktor magazynu „Chemia Przemysłowa” i portalu kierunekCHEMIA.pl
C I E K AW O S T K A
• Wspomniał pan o eksperymentach. Czy również lubił je pan w szkole? Eksperymentowałem w życiu bardzo dużo. Jako małolat działałem botanicznie – robiłem szczepionki roślinom, które wcześniej wyhodowałem. Porównywałem zmiany, obserwowałem, notowałem. Miałem zestaw „młodego chemika” – w PRL był to wielki rarytas. Zestaw wyposażony był w szereg odczynników, miseczek, probówek, menzurek, substancji, a ja przeprowadzałem eksperymenty wedle zamieszczonych przepisów. Gdy receptury się skończyły, zacząłem prowadzić doświadczenia wedle własnego pomysłu, co raz skończyło się wielką zadymą – sąsiedzi chcieli wzywać straż pożarną. Uwielbiałem uczyć się przez eksperymenty. Studiowałem też zapamiętale słownik… ortograficzny. Dla równowagi – miałem teatr, gdzie aktorami były butelki po perfumach. Zawsze fascynowała mnie postać szkła.
6 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
Fragment pojedynczej nici DNA
zbudowany z nukleinowych zasad cytozynowych i guaninowych można odcisnąć w polimerze – wykazali chemicy z Warszawy, Denton i Mediolanu. Otrzymany sztuczny negatyw, rekordowy pod względem długości, chemicznie funkcjonuje jak normalna nić kwasu deoksyrybonukleinowego. – Oligonukleotyd, odciśnięty teraz w polimerze, jest nieco dłuższy od opisanego przez nas w poprzedniej publikacji. Nie chodziło tu jednak o bicie rekordów. Najważniejsze było wykazanie, że metodą wdrukowywania molekularnego można budować trwałe negatywy oligonukleotydów zawierających wszystkie zasady nukleinowe wchodzące w skład cząsteczki kwasu deoksyrybonukleinowego – mówi prof. dr hab. Włodzimierz Kutner z Instytutu Chemii Fizycznej PAN. Warstwy polimerowe z odciśniętymi fragmentami DNA i lukami molekularnymi wypełnionymi tymi fragmentami będzie można stosować w badaniach nowych leków skierowanych przeciwko chorobom genetycznym. Źródło: ICHF PAN
Fot.: 123 rf
• Ryzykując spełnia pan marzenia… Dokładnie tak jest, to była praca na dwóch kontynentach, z różnymi ludźmi, trwała cztery lata. I choć wszyscy twierdzili, że projekt się nie uda, wizja i przekonanie były silniejsze. Jeden człowiek może wiele zmienić, a wszystko zaczyna się od marzenia, od pierwszej myśli, od pierwszej rozmowy… Nauczyłem się, że nie można tego bagatelizować. Jeśli czuję u siebie tę iskierkę pasji – idę dalej i nie obawiam się realizowania marzeń.
Z P O R TA L U
Synthos Dwory 7 inwestuje w energetykę
Spółka należąca do grupy kapitałowej Synthos S.A. przewiduje do 2022 roku oddać do użytku nową jednostkę wytwórczą. Synthos Dwory 7 podpisała pod koniec października br. umowę z GAZ-SYSTEM S.A. dotyczącą przyłączenia do sieci przesyłowej. Jest to kluczowy etap projektu budowy bloku gazowo-parowego CCGT, który spółka planuje zrealizować w ramach strategicznych inwestycji w wydziale energetycznym w Oświęcimiu. Źródło: Synthos S.A.
Dom z kontenera
Pierwszą ideą było stworzenie z nich dodatkowych pomieszczeń, które można by wykorzystać podczas remontu budynków biurowych. Później, ktoś wpadł na pomysł, że może urządzać je tak, by stworzyć z nich mobilny dom. Kontenery – bo o nich mowa – znalazły w PCC Rokita SA swoje drugie życie.
Ze względu na przeprowadzane remonty biur i pomieszczeń socjalnych, w PCC Rokita SA pojawiła się potrzeba stworzenia dodatkowych stanowisk pracy. W tym celu pracownicy spółki wpadli na pomysł wykorzystania konstrukcji kontenerów morskich, czyli tych największych i najwyższych zarazem, wykonanych z bardziej wytrzymałych materiałów, do stworzenia brakujących pomieszczeń. Domki mają różne wielkości – począwszy od 25 m2 do nawet 50 m2, które można łączyć ze sobą stawiając w różnej konfiguracji ścianki działowe. Do ich docieplenia wykorzystywane są płyty poliuretanowe, produkowane przez jedną ze spółek PCC. Zaletą domków jest ich szybki montaż oraz mobilność. Czas dostosowania do celów mieszkalnych wraz z wyposażeniem to 16 tygodni. Źródło fot.: magahomes.com Więcej informacji na stronie
RO Z M A I TO Ś C I
1 mld zł – tyle zainwestuje PKN ORLEN S.A. w rozbudowę zdolności produkcyjnych instalacji do wytwarzania nawozów we włocławskim ANWILU, która ma się zwiększyć o 40%, czyli o kolejne 430 tys. ton. Ponadto spółka przewiduje wzrost asortymentu produkcji nawozów o cztery nowe produkty.
„ Źródło: PKN ORLEN S.A.
– Kończy się już czas, kiedy proste biokomponenty I generacji dodawane do paliw wystarczą do realizacji celów Unii Europejskiej. Przed nami konieczność zastosowania do realizacji NCW biokomponentów wyższej generacji, do których zalicza się produkty współuwodornienia – Jarosław Kawula, wiceprezes ds. produkcji i handlu Grupy LOTOS S.A. Źródło: Grupa LOTOS S.A.
k ierune k c h e m ia . pl
Megainwestycje w PERN
PERN w ciągu najbliższych czterech lat wybuduje nowe zbiorniki na ropę i paliwa oraz dwa rurociągi – surowcowy i paliwowy.
Spółka ogłosiła już przetarg na II etap rozbudowy gdańskiego Terminala Naftowego, który ma zwiększyć jego pojemność o prawie 400 tys. m³. Spółka chce wybudować pięć zbiorników, dzięki którym jeszcze sprawniej będzie mogła obsługiwać tankowce, które wpływają do Naftoportu. Obecnie w TNG Gdańsk funkcjonuje sześć magazynów o łącznej pojemności 375 tys. m³. Planowany termin wykonania inwestycji to 21 miesięcy od dnia podpisania umowy, czyli na przełomie sierpnia i września 2020 r. Źródło, fot.: PERN S.A.
PKN ORLEN inwestuje w południowe aktywa
PKN ORLEN podjął decyzję o budowie instalacji glikolu propylenowego w ORLEN Południe, która umożliwi dalsze wykorzystanie produkowanej gliceryny. Zdolności produkcyjne instalacji glikolu propylenowego wyniosą ok. 30 tys. ton rocznie. Oznacza to, że produkcja w trzebińskiej rafinerii będzie mogła pokryć aż 75% zapotrzebowania na ten produkt w Polsce. Nakłady inwestycyjne w tym zakresie szacowane są na ponad 200 mln zł. Przewidywany harmonogram realizacji inwestycji to lata 2019-2021. – ORLEN Południe jest pionierem na krajowym rynku biopaliw i biokomponentów oraz ważnym ogniwem w łańcuchu dostaw biokomponentów w ramach Grupy ORLEN. Inwestycje w rozwój naszych południowych aktywów to nie tylko dalsze wzmacnianie pozycji firmy w regionie, ale też skuteczne dostosowanie do wymogów zmieniającego się rynku, również w zakresie ochrony środowiska – powiedział Daniel Obajtek, prezes zarządu PKN ORLEN. Źródło.: PKN ORLEN S.A.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018 9
Z ż y cia b ran ż y
Kierunek: Półwysep Iberyjski – To duży rynek, także na takie produkty, w jakich specjalizujemy się w Polsce, oparte o MCPA czy glifosat. Jesteśmy producentem generycznym, a Hiszpania to jeden z największych rynków tego typu w Europie. Było więc wiele argumentów przemawiających za tym, by naszym pierwszym kierunkiem ekspansji rynkowej stała się właśnie Hiszpania i Półwysep Iberyjski – mówi Mariusz Grelewicz, prezes zarządu CIECH Sarzyna S.A., który opowiada m.in. o przejęciu hiszpańskiej spółki, ekspansji rynkowej czy dywersyfikacji produktowej. • 20 nowych produktów w CIECH Sarzyna do 2020 r. – takie były plany spółki w ubiegłym roku. Nadal aktualne? Sytuacja jest bardzo dynamiczna. Jakiś czas temu rzeczywiście mówiliśmy o 20 nowych produktach, natomiast obecnie pracujemy nad zwiększeniem tej liczby.
• Co to będą za produkty? CIECH Sarzyna kojarzona była dotychczas głównie z produktami z grupy herbicydów, dziś stawiamy na zrównoważony rozwój i chcemy mieć ważne marki we wszystkich grupach produktów stosowanych w najważniejszych uprawach. Mam tu na myśli herbicydy, fungicydy, zaprawy nasienne czy naszą najświeższą nowość – nawozy dolistne. 20 produktów, które obecnie rejestrujemy w Polsce, to liczba, o jakiej możemy mówić już w przyszłym roku. Nie byłoby to możliwe bez zespołu, który budujemy już od kilku lat. W tej chwili jest on liczebnie oraz pod względem kompetencji przygotowany na sprzedaż znacznie większej liczby produktów niż w przeszłości. Najpierw wzmocniliśmy się wewnętrznie, by teraz być przygotowanym na ekspansję produktową i geograficzną. W przyszłym roku być może nie wszystkie produkty skomercjalizujemy, ale w ciągu najbliższych dwóch lat stanie się to na pewno.
• Zostawmy na razie przyszłość, popatrzmy na teraźniejszość. Jaki jest 2018 r. dla CIECH Sarzyna? Już od kilku lat działamy zgodnie z naszą długofalową strategią rozwoju. Rozwijamy portfolio środków ochrony roślin, właśnie uzyskaliśmy pierwsze trzy rejestracje nowych produktów, a oczekujemy na kolejne. Weszliśmy również w nowy segment środków produkcji, czyli w nawozy dolistne – wprowadziliśmy z sukcesem pięć nowych produktów: linię SARPLON oraz nawóz dolistny SARMIN MaKSi, który został przygotowany
10 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
pod kątem dostarczenia roślinom uprawnym możliwie największej ilości łatwo przyswajalnego krzemu. Zawiera 12 proc. krzemu w formie Si (w przeliczeniu na SiO2 – 25,7 proc.) i 12 proc. potasu (w formie K2O). Nawóz ten, którego składniki są całkowicie rozpuszczalne w wodzie, wpływa na rośliny dwutorowo: krzem zwiększa tolerancję na czynniki abiotyczne i biotyczne, natomiast potas oddziałuje na poziomie procesów fizjologicznych. Synergizm działania może być wykorzystany np. we wzroście efektywności gospodarki wodnej rośliny. Jeśli chodzi o rynki międzynarodowe, to kluczowym wydarzeniem był dla nas zakup hiszpańskiej spółki Proplan. Dzięki tej akwizycji nasze portfolio produktów, zwłaszcza na rynkach południowej Europy, uległo znacznemu rozszerzeniu. Wykorzystując potencjał połączonych zespołów oraz dostęp do rynków, stwarza to nowe możliwości rozwoju CIECH.
• Co w takim razie przyniesie Grupie integracja z hiszpańskim dostawcą środków ochrony roślin? Od kilku lat mocno rozwijamy biznes AGRO, co znalazło odzwierciedlenie w zapisach naszej strategii, rozwoju R&D i w inwestycjach. Specyfika rynku, a w szczególności kwestie regulacyjne, powodują, że rozwój firmy – nawet mimo maksymalnego zaangażowania sił i środków – jest czasochłonny. Dlatego od pewnego czasu szukaliśmy w Europie podmiotu, który będzie stanowił dla CIECH Sarzyna uzupełnienie. Podmiotu, który wniesie do Grupy wartości w postaci dostępu do rynków, na jakich jesteśmy nieobecni, a ponadto dużą liczbę rejestracji i substancji aktywnych, z którymi będziemy mogli wypracować wymierne synergie w zakresie produkcji czy prac badawczo-rozwojowych. Oczywiście ważny był także dynamiczny wzrost przychodów i odpowiednio wysoki poziom marży EBITDA. Proplan to ciekawa firma, nieposiadająca własnej
Z ż y cia b ran ż y
Fot. CIECH Sarzyna S.A.
Mariusz Grelewicz prezes zarządu CIECH Sarzyna S.A.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018 11
Z ż y cia b ran ż y
produkcji – co nam odpowiada – i jednocześnie mająca wiele zarejestrowanych produktów w Hiszpanii i innych krajach. W wielu obszarach się uzupełniamy.
• O jakich nowych rynkach zbytu mówimy? O Europie Południowej, Afryce Północnej, a w przyszłości – Ameryce Południowej. Myślimy już o innych celach, w innych regionach świata. Druga sprawa, równie ważna, to dostęp do portfela substancji aktywnych i rejestracji produktów na kilku kontynentach. To nie tylko możliwość poszerzenia portfolio produktowego na nowych obszarach, ale też wzmocnienie naszej pozycji w procesie pozyskiwania nowych rejestracji i substancji aktywnych we współpracy z innymi partnerami.
• Cały czas jednak szukaliście firmy na Półwyspie Iberyjskim. Dlaczego akurat tam? To duży rynek, także na takie produkty, w jakich specjalizujemy się w Polsce, oparte o MCPA czy glifosat. Jesteśmy producentem generycznym, a Hiszpania to jeden z największych rynków tego typu w Europie. Było więc wiele argumentów przemawiających za tym, by naszym pierwszym kierunkiem ekspansji rynkowej stała się właśnie Hiszpania i Półwysep Iberyjski.
• Przy nowych produktach stawiacie na badania własne czy współpracujecie z nauką? CIECH Sarzyna posiada bardzo rozbudowany dział R&D, mamy doświadczony zespół składający się z ekspertów o międzynarodowym doświadczeniu, m.in. z Półwyspu Iberyjskiego. Dlatego część prac prowadzimy w Warszawie, gdzie posiadamy nowoczesne laboratorium R&D, część przenosimy tam, gdzie rejestrujemy swoje produkty, czyli do Hiszpanii. Jednocześnie, ciągle podążając za trendem, zarówno w podstawowym dla nas obszarze związanym ze środkami ochrony roślin, jak i nowych technologii, współpracujemy z ośrodkami badawczymi w Polsce i Europie.
• Nowych technologii? Pod tym hasłem kryją się takie zagadnienia, jak rozwój innowacyjnych form użytkowych produktów, nowych substancji aktywnych, ale także rozwiązania związane z IT, pomagające w zarządzaniu gospodarstwem rolnym. Obecnie prowadzimy kilka projektów w wymienionych obszarach, we współpracy z naukowcami oraz z – tak obecnie popularnymi – start-upami.
• Rozmawiamy o dziale R&D, innowacyjnych produktach... Jaka jest dzisiaj rola innowacyjności przy budowaniu firmy. Kluczowa? Kluczowa i bardzo fundamentalna z bardzo prostej przyczyny: powierzchnia upraw w przyszłości nie zwiększy się w dużej mierze (jeśli w ogóle), a populacja wzrośnie znacząco. Co więcej, ludzie chcą spożywać coraz lepszej jakości jedzenie, a pamiętajmy, że produkcja i przetwarzanie żywności to jedna z trzech – obok
12 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
przemysłów petrochemicznego i zbrojeniowego – największych gałęzi przemysłu dla ludzkości. Na świecie żyje 7,5 mld ludzi a wkrótce będzie ich może 10 mld, a powierzchnia zostanie taka sama – zwiększyć się może tylko intensywność upraw. Przypomnijmy: pierwszym krokiem do wzrostu efektywności upraw były nawozy, potem pojawiły się środki ochrony roślin, postęp biologiczny, w tym także GMO. Następny ogromny skok do przodu to rolnictwo precyzyjne oraz inne innowacje, które dzisiaj mogą pozwolić na wzrost plonów o kolejne 20-30%. Te wszystkie metody stosowane są już w rolnictwie na świecie i w Europie – w Niemczech, Francji, a także w Polsce. Teraz przenieśmy je dalej, w tym do Afryki, gdzie jest duży potencjał dla produkcji rolnej. Proszę sobie wyobrazić, że wartościowo rynek środków ochrony roślin jest tam mniejszy niż w Niemczech. Widzimy więc, ile jest jeszcze do zrobienia…
• Czy coraz droższe surowce i restrykcyjne przepisy unijne uderzą w przemysł chemiczny, w CIECH Sarzyna? Rosnące wymagania związane są z szeroko rozumianym bezpieczeństwem, w tym bezpieczeństwem żywności. To silny trend nie tylko europejski, ale i globalny. Do tego dochodzi społeczna odpowiedzialność biznesu i dbałość o środowisko. We wszystkich tych obszarach CIECH prowadzi aktywne działania. Co do surowców – jest to spore wyzwanie dla całego przemysłu chemicznego i wymaga strategicznego podejścia w obszarze planowania i analizowania rynku. Działamy tak, aby minimalizować negatywne skutki wzrostów cen surowców i maksymalnie wykorzystywać sprzyjające warunki rynkowe.
• Co będzie największym wyzwaniem Grupy CIECH w biznesie agro na przyszły rok? Skuteczne wprowadzenie wielu nowych produktów, współpraca z interesariuszami ze świata nauki, dystrybutorami, rolnikami. Ponadto integracja z Proplanem Hiszpania, ekspansja zagraniczna – w tym na rynku australijskim i w Ameryce Południowej. Naszym celem jest również Kanada, gdzie pierwsze transakcje pojawiły się na przełomie 2017/2018 i gdzie zamierzamy kontynuować współpracę. Lata 2018-2020 to akcent na nowe produkty, nowe kategorie – w tym nawozy specjalistyczne, ponadto ekspansja geograficzna i dywersyfikacja produktowa. Planujemy także reorganizację naszego zakładu w Nowej Sarzynie, stworzenie tam centrum europejskiej produkcji, wykorzystanie w pełni mocy produkcyjnych, jakimi dysponujemy. Przypomnę o zrealizowanym w 2012 roku dużym projekcie syntezy MCPA oraz budowie nowoczesnych linii formulacyjnych i konfekcyjnych w latach 2016-2017. ________________________________________________ Rozmawiała Aleksandra Grądzka-Walasz redaktor magazynu Chemia Przemysłowa i portalu www.kierunekCHEMIA.pl
BEZPIECZNE TECHNOLOGIE DLA PRZEMYSŁU I INFRASTRUKTURY Doświadczenie i Kompetencje
SQUADR N GRUPA ASE
Biuro Projektów i Obsługi Inwestycji
Biuro Projektów Budownictwa Morskiego
I N TEG R ATO R
EXPERT
Dostawy i kompletacje urządzeń oraz systemy IT dla przemysłu
Ekspertyzy, konsulting i szkolenia techniczne
www.grupaase.com.pl
Symulatory i trenażery przemysłowe
T E M AT N U M E R U
I I nnowacje
Fot.: 123rf
Patrzeć ponad horyzont
14 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
T E M AT N U M E R U
I
I nnowacje
dr Oktawian Makowski
koordynator projektów z zakresu chemii i farmacji, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Czynnik wyznaczający siłę danego przedsiębiorstwa to jego potencjał do innowacyjności. To nie opieranie się na przestarzałych, choć sprawdzonych technologiach, ale szukanie nowych, lepszych rozwiązań. NCBR powstał, by wspierać przedsiębiorców inwestujących w przyszłość, m.in. proponując programy horyzontalne.
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018 15
T E M AT N U M E R U
I I nnowacje
Wsparcie innowacyjności sektora chemicznego Spektrum działań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju jest szerokie. Jako agencja wykonawcza ministra nauki i szkolnictwa wyższego realizuje zadania z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. Od momentu powstania, czyli przez ponad dekadę, jako platforma skutecznego dialogu między środowiskiem nauki i biznesu, Centrum przeznaczyło już 43 miliardy złotych na wsparcie prac badawczo-rozwojowych polskich przedsiębiorstw, uczelni oraz instytutów badawczych. Branża chemiczna ma w tej kwocie swój duży udział – w samym roku 2017 udział segmentu stanowił 23% przyznanego dofinansowania1. Oferta dedykowana branży chemicznej obejmowała program sektorowy INNOCHEM, Wspólne Przedsięwzięcie „SynChem” oraz programy horyzontalne. Podmioty z branży mogą zgłaszać swoje wnioski o dofinansowanie we flagowym, horyzontalnym konkursie NCBR – „Szybka ścieżka”.
Fot. ilustracyjna: 123rf
Szybką ścieżką do innowacji Dlaczego warto zwrócić szczególną uwagę na tzw. „Szybką ścieżkę”? Program ten jest skierowany do mikro, małych, średnich oraz dużych przedsiębiorstw i konsorcjów. W mojej opinii konkurs jest większą szansą dla przedsiębiorców z branży chemicznej na uzyskanie dofinansowania, ze względu na tak istotne kwestie, jak chociażby brak ograniczeń zakresu tematycznego dla wnioskowanego projektu, większa wartość kosztów kwalifikowanych (w porównaniu z programem sektorowym), ale także szybsza informacja zwrotna do przedsiębiorcy o przyznaniu dofinansowania oraz znacznie częstsze nabory połączone z oceną wniosków w odcięciach miesięcznych. Brak skierowania „Szybkiej ścieżki” do konkretnego sektora jest ogromną zaletą, ponieważ nie ogranicza przedsiębiorców. Każdy z nich, który przedstawi projekt, w sposób szczególny poprawiający poziom innowacyjności przedsiębiorstwa, dzięki wykorzystaniu rezultatów prac badawczo-rozwojowych, ma szansę na uzyskanie dofinansowania. Tak więc podmioty z branży chemicznej, posiadające swoje konkretne projekty, mogą zgłaszać swoje wnioski zarówno indywidualnie, jak i w konsorcjach. To, co wyróżnia „Szybką ścieżkę” to przede wszystkim wspomniany brak szczegółowego zakresu tematycznego. Wymagania ogólne odnośnie tematyki projektu zostały zapisane w wykazie Krajowych Inteligentnych Specjalizacji, które swym zakresem obejmują również branżę chemiczną, ale w szerszym zakresie niż w przypadku INNOCHEM. Pozwala to na udział projektów o zróżnicowanej tematyce, co jest szczególnie istotne w zmieniających
16 CHEMIA PRZEMYSŁOWA 6/2018
się warunkach rynkowych i technologicznych, gdzie czynnikiem decydującym o przewadze konkurencyjnej jest nieraz szybkość wdrożenia projektu, a dostęp do finansowania warunkuje „być albo nie być” całego przedsięwzięcia. Przedsiębiorcy muszą jednak wziąć pod uwagę, że Narodowe Centrum Badań i Rozwoju narzuca na beneficjentów bezwzględny wymóg wdrożenia projektu. W „Szybkiej ścieżce” upatruję dużą szansę dla sektora, zwłaszcza, że w grę wchodzi większy budżet – w samym 2018 roku na 5 konkursów zostało przeznaczone 2,85 miliarda złotych. To realne środki, o które konkurują polskie przedsiębiorstwa. Zachęcam więc do aplikowania – do 30 listopada czekaliśmy na duże firmy i konsorcja, a jeszcze do 14 grudnia składać mogą wnioski mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa.
Dalsze plany Program sektorowy INNOCHEM bardzo pozytywnie wpłynął na integrację sektora chemicznego, a jego walory edukacyjne oraz krzewienie postaw proinnowacyjnych wśród przedsiębiorców są nie do przecenienia. Jednakże, wobec niskiego wykorzystania środków (podczas gdy w pierwszym konkursie sektor wykorzystał 91% środków, to w drugim już ten wskaźnik wyniósł już poniżej 50%) i jednocześnie wysokiej aktywności wnioskodawców programów sektorowych w wykorzystywaniu innych instrumentów wsparcia oferowanych przez NCBR (przede wszystkim takich konkursów, jak „Szybka ścieżka” czy Projekty aplikacyjne) Narodowe Centrum Badań i Rozwoju postanowiło przenieść środek ciężkości z organizacji dedykowanego dla branży programu na instrument horyzontalny z wyższą alokacją, większą elastycznością i częstszymi naborami. Poprzez przekierowanie uwagi podmiotów z branży na programy horyzontalne, liczymy na zwiększenie liczby i wartości współfinansowanych przez NCBR projektów. Z pewnością pozytywne doświadczenia przedsiębiorców z sektora chemicznego, realizujących już swoje projekty w ramach programów horyzontalnych NCBR, z czasem staną się udziałem jeszcze szerszego grona firm i jednostek naukowych, przyczyniając się do dalszego rozwoju branży.
Przypis 1
Udział przyznanego dofinansowania na pod stawie podpisanych umów w 2017 roku.
ZAMKNIĘCIE PROGRAMU INNOCHEM Program sektorowy INNOCHEM bardzo pozytywnie wpłynął na integrację sektora chemicznego, jednak, wobec niskiego wykorzystania środków w drugim konkursie (wskaźnik wyniósł poniżej 50%) NCBR postanowiło nie organizować więcej konkursów w tym programie