7/2017 Energetyka Cieplna i Zawodowa by BMP Sp. z o.o.

T E M AT N U M E R U I r e m o n t y i u r

BIERZEMY SIĘ DO PRACY I Remonty I Modernizacje I Opomiarowanie

Dwusetki w regulacji

> 21

Konkluzje BAT dla LCP > 68

Co może dostawca technologii > 86

S P I S TRE Ś C I

8 I Energia z ciepła odpadowego Marcin Malicki 14 I Co do joty Stanisław Lasota, Rajmund Mączyński 21 I Dwusetki w regulacji Tomasz Słupik 29 I Pompy kondensatu do poprawki Andrzej Błaszczyk

4 6 c i e p ł o w n i c t w o

Węgiel też się kiedyś skończy Rozmowa z Wojciechem Dąbrowskim, prezesem PGNiG TERMIKA SA.

34 I Kondycja przedsiębiorstw geotermalnych cz. 1 Zygmunt Katolik 46 I Węgiel też się kiedyś skończy Rozmowa z Wojciechem Dąbrowskim, prezesem PGNiG TERMIKA SA 50 I We właściwym miejscu Jacek Kalina

fot. PGNiG TERMIKA SA

C IEPŁOWNI C TWO

5 8 N o w o c z e s n e t e c h n o l o g i e

Fot. BMP

T E M AT N U M E R U : REMONTY I UTRZYMANIE RU C HU

NOWO C ZESNE TE C HNOLOGIE 58 I Elektrociepłownia Będzin Sp. z o.o. stawia na inwestycje w przyszłość Fotoreportaż z Elektrociepłowni Będzin Sp. z o.o. 62 I Zlikwidować niechciane czynniki Bartłomiej Biczysko

PALIWA 64 I Gaz nie zawsze taki sam Wojciech Sikorski

Elektrociepłownia Będzin Sp. z o.o. stawia na inwestycje w przyszłość oprac. Maciej Szramek

68 I Konkluzje BAT dla LCP Michał Jabłoński

6 4 pa l i wa Fot. www.pexels.com

O C HRONA Ś RO D OWIS K A

ELE K TROENERGETY K A 74 I Jubileuszowy Turów PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna 80 I Rynek mocy w Stanach Zjednoczonych Damian Komar

PRAWO 86 I Co może dostawca technologii? Maria Łabno, Marcin Chomiuk

F ELIETON 94 I Refleksyjnie Jerzy Łaskawiec

Gaz nie zawsze taki sam Wojciech Sikorski ECiZ 7/2017 3

O D RE D A K C J I

Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa

Maciej Szramek redaktor wydania t e l . 3 2 4 1 5 9 7 7 4 w e w. 1 8 t el . kom . 6 0 2 1 1 7 1 4 5 e - m a i l : m a c i e j . s z r a m e k @ e - b m p. pl

Kolejny rok starsza L

istopad... Jesień... Pora roku skłaniająca do przemyśleń dotyczących przemijania. Czas biegnie nieubłaganie, a my patrzymy wstecz, starając się wysnuć wnioski na przyszłość, w którą spoglądamy z nadzieją, ale i obawami. Dotyczy to również energetyki – czas jej nie oszczędza, bloki się starzeją, wobec czego specjaliści szukają dla niej rozwiązań na następne lata. O tym, jak w przeszłości wyglądała praca bloków klasy 200 MW, a z jakimi wyzwaniami muszą się one w tej chwili mierzyć, pisze Tomasz Słupik (str. 21).

ie ulega wątpliwości, że aby dobrze ułożyć plan na przyszłość, musimy przeanalizować i zweryfikować nasze doświadczenia związane z danym zagadnieniem. O ponadczteroletnim okresie eksploatacji zmodernizowanego systemu pomiarów fizykochemicznych w elektrowni w Kozienicach, i wnioskach z niego płynących, piszą Stanisław Lasota i Rajmund Mączyński (str. 14).

ednym z najczęściej stawianych sobie przez nas celów jest rozwój. Chcemy nauczyć się grać na nowym instrumencie, poznać nowy język albo przebiec maraton. Taki też cel stawiamy energetyce – ma być lepsza niż była. O tym, jak poprawić jej efektywność, przeczytamy na str. 8, gdzie dr Marcin Malicki napi-

4 ECiZ 7/2017

sał, jak można to zrobić wykorzystując absorpcyjne pompy ciepła.

odernizacje mocy wytwórczych to oczywiste rozwiązanie (albo konieczność), aby poprawić sytuację w polskiej energetyce. Jednak równie ważne są całkiem nowe inwestycje. – To nasz flagowy projekt – tak o nowym bloku gazowo-parowym w Żeraniu, który jest częścią planu na rozwój PGNiG TERMIKA SA, mówi Wojciech Dąbrowski, prezes spółki (wywiad na str. 46).

o więc jaka ona będzie? Owa energetyczna przyszłość? W najbliższych latach czeka nas dostosowanie się do wymagań Konkluzji BAT, o których na str. 68 pisze Michał Jabłoński. Czeka nas też wprowadzenie rynku mocy, który w praktyce zweryfikuje nasze przewidywania. Artykuł o tym, jak funkcjonuje on w Stanach Zjednoczonych, możemy przeczytać na str. 80 Odpowiadając więc na pytanie, jaka będzie przyszłość, można z całą pewnością stwierdzić, że taka jak zawsze – pracowita.

KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl

BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Wiesław Chmielowicz Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski, Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo--Hutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. nzw. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Maciej Szramek, Aldona Senczkowska-Soroka Redakcja techniczna Marek Fichna, Maciej Rowiński Prenumerata, kolportaż Ewelina Kalinowska Sprzedaż: Beata Fas, Magda Kozicka, Ewa Zygmunt, Jolanta Mikołajec, Małgorzata Pozimska, Magdalena Widrińska Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. grafika: Maciej Rowiński/123rf

W obiektywie

Co nowego w Będzinie? Elektrociepłownia BĘDZIN Sp. z o.o. od trzech lat mocno inwestuje w projekty środowiskowe, czego efektem jest m.in. Instalacja Odsiarczania Spalin Czytaj więcej na s. 58

Fot. BMP

ECiZ 7/2017 5

Z P O R TA L U k i e r u n e k e n e r g e t y k a . p l Kamień pod blok 25 października uroczyście podpisano i wmurowano akt erekcyjny pod budowę nowego bloku gazowo-parowego w Elektrowni Żerań należącej do PGNiG Termika SA.

Kamień pod blok

Konkluzje BAT zaskarżone

25 października uroczyście podpisano i wmurowano akt erekcyjny pod budowę nowego bloku gazowo-parowego w Elektrowni Żerań należącej do PGNiG Termika SA.

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował się wnieść do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) skargę o stwierdzenie nieważności decyzji o konkluzjach BAT w trybie art. 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Blok, którego budowa ma być ukończona w 2020 r., będzie jedną z najnowocześniejszych jednostek gazowo-parowych w Polsce, o mocy elektrycznej na poziomie 497 MW i mocy cieplnej 326 MW. Będzie wyposażony w turbinę gazową klasy F z kotłem odzysknicowym oraz turbinę parową. Po zakończeniu budowy, wyeksploatowane kotły węglowe zostaną wycofane z użytku, a nowa jednostka umożliwi zwiększenie produkcji elektrycznej w elektrociepłowni o ok. 55%.

fot. ilustracyjne: 123rf

fot. BMP

Blok, którego budowa ma być ukończona w 2020 r., będzie jedną z najnowocześniejszych jednostek gazowo -parowych w Polsce, o mocy elektrycznej na poziomie 497 MW i mocy cieplnej 326 MW. Będzie wyposa żony w turbinę gazową klasy F z kotłem odzysknico wym oraz turbinę parową. Po zakończeniu budowy, wyeksploatowane kotły węglowe zostaną wycofane z użytku, a nowa jednostka umożliwi zwiększenie pro dukcji elektrycznej w elektrociepłowni o ok. 55%. Fot.: BMP

Mikrosieć zasili całą wyspę

Mikrosieć i technologia bezprzewodowa ABB umożliwiają zasilanie energią słoneczną miejsca wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To wzorcowy przykład dla przyszłych, opartych o czystą energię, rozwiązań. Ze względu na swoje położenie i ukształtowanie, wyspa Robben w RPA przez wieki była miejscem odosobnienia. To tam 18 lat swojego życia spędził Nelson Mandela, przywódca ruchu przeciw apartheidowi. Robbeneiland, na której wciąż znajduje się więzienie (pełniące obecnie rolę muzeum), staje się dziś przykładem, jak można wykorzystać czystą energię. Wyspa stanowi dom dla 100 przewodników oraz pracowników muzeum. Codziennie odwiedza ją nawet 2000 turystów. Aby zapewnić niezawodne i ekologiczne zasilanie na tym terenie, południowoafrykański Departament Turystyki zainstalował mikrosieć wykorzystującą energią słoneczną i opartą na zaawansowanych technologiach ABB.

17 sierpnia 2017 r. została opublikowana decyzja wykonawcza Komisji UE ustanawiająca konkluzje dotyczące najlepKonkluzje BAT zaskarżone szych dostępnych technik (BAT) w odniesieniu do dużych Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował się wnieść do Trybunału Sprawiedliwości obiektów energetycznego spalania zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej (TSUE) skargę o stwierdzenie nieważności decyzji o konkluzjach BAT w trybie art. Europejskiego 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. (decyzja o Parlamentu i Rady 2010/75/UE 17 sierpnia 2017 BAT). r. została opublikowana decyzja wykonawcza Komisji UE konkluzjach ustanawiająca konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w Po przeanalizowaniu zarówno treścispalania tej decyzji, i postępoodniesieniu do dużych obiektów energetycznego zgodniejak z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE (decyzja o konkluzjach BAT). wania przeprowadzonego w celu jej przyjęcia, a także mając Po przeanalizowaniu zarówno treści tej decyzji, jak i postępowania na względzie istotne przeprowadzonego w celu jej zastrzeżenia, przyjęcia, a także uwagi mając nai propozycje, względzie istotne które zastrzeżenia, uwagi iprzez propozycje, które były zgłaszane przez Ministerstwo były zgłaszane Ministerstwo Środowiska w pismach Środowiska w pismach skierowanych do Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska Komisji skierowanych doczłonków Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska Komisji UE, jak również przez delegacji reprezentującej Polskę i polski sektor energetyczny w toku prac nad jej kształtem – polski rząd zdecydował się wnieść do UE, jak również przeznieważności członkówdecyzji delegacji reprezentującej TSUE skargę o stwierdzenie o konkluzjach BAT. Polskę i polski sektor energetyczny w toku pracwnad jejo Pierwsza grupa zarzutów obejmuje, przede wszystkim, ustalenie decyzji konkluzjach BAT zbyt surowych i nieadekwatnych poziomów emisji powiązanych z kształtem – polski rząd zdecydował się wnieść do TSUE najlepszymi dostępnymi technikami. Ministerstwo Środowiska uważa, że poziomy te zostały w oparciu o błędne lub niereprezentatywne skargęustalone o stwierdzenie nieważności decyzji odane. konkluzjach BAT. Pierwsza grupa zarzutów obejmuje, przede wszystkim, ustalenie w decyzji o konkluzjach BAT zbyt surowych i nieade kwatnych poziomów emisji powiązanych z najlepszymi dostępnymi technikami. Ministerstwo Środowiska uważa, że poziomy te zostały ustalone w oparciu o błędne lub niereprezentatywne dane. Fot.: 123rf.com

Źródło: materiały prasowe

C I E K AW O S T K A

600 kilowatów przez 20 sekund

z taką mocą będą ładowane akumulatory zamontowane na dachu autobusów na wybranych przystankach w Nantes. Źródło ABB

Źródło: materiały prasowe

fot. 123rf

Więcej czytaj na

6 ECiZ 7/2017

Rozbiórka 120-metrowego komina elektrociepłowni zakończona

RO Z M A I TO Ś C I

120

Po pięciu miesiącach zakończyły się prace przy rozbiórce żelbetowej konstrukcji komina wrocławskiej elektrociepłowni. Demontaż był efektem wdrożenia przez spółkę KOGENERACJA S.A. nowych, przyjaznych dla środowiska technologii.

ton

Miliony z NFOŚiGW na budowę systemu ciepłowniczego w Tarnowie Opcjonalne fot.: 123rf.com

tyle waży generator zamontowany w elektrociepłowni Fortum w Zabrzu

„

Fot.: KOGENERACJA S.A. zaangażowano ekspertów z czeskiej firmy Mrózek. Demontaż przeprowadzono wieloetapowo. Rozbiórka 120‐metrowego komina elektrociepłowni zakończona W pierwszym kroku skuto wewnętrzną Po pięciu miesiącach zakończyły się prace przy rozbiórce żelbetowej konstrukcji warstwę komina. elektrociepłowni. W drugim, kluczowym komina wrocławskiej Demontaż był efektem wdrożenia przez spółkę KOGENERACJA S.A. nowych, przyjaznych dla środowiska technologii. etapie, wewnątrz konstrukcji zainstalowano Rozbiórka maja br. sterowaną Jego rozbiórka to jedno z największych ruchomy komina podesttrwała wrazodze23zdalnie wyzwań w historii spółki – wymagająca logistycznie operacja nie mogła zakłócić maszyną wyposażoną w szczęki kruszące. To elektryczną dla Wrocławia. funkcjonowania zakładu, produkującego ciepło i energię Najważniejszą kwestię przykawałek rozbiórcepo byłkawałku. wybór technologii gwarantującej jak one rozbierały komin Blok będzie największe bezpieczeństwo procesu. Do pracy zaangażowano ekspertów z czeskiej Jednym z wyzwań logistycznych w trakcie prac był firmy Mrózek. zużywać ok. 600 także wywóz dużych ilości gruzu. Ponad 3000 ton Demontaż przeprowadzono wieloetapowo. W pierwszym kroku skuto wewnętrzną milionów m3 gazu pozostałości trafiło do specjalistycznej warstwę komina.po W kominie drugim, kluczowym etapie wewnątrz konstrukcji zainstalowano ziemnego, co ruchomy podestzostały wraz zepoddane zdalnie sterowaną maszyną wyposażoną w szczęki firmy, gdzie recyklingowi. kruszące. To one rozbierały komin kawałek po kawałku. będzie stanowić Decyzja o rozbiórce 120-metrowego komina Jednym z wyzwań logistycznych w trakcie prac był także wywóz dużych ilości ok.gruzu. 4% krajowego była wynikiem inwestycji zakończonych przez Ponad 3000 ton pozostałości po kominie trafiło do specjalistycznej firmy, gdzie zapotrzebowania KOGENERACJĘ S.A. w 2016 roku. Polegały one na zostały poddane recyklingowi. na to paliwo uruchomieniu nowoczesnej instalacji odsiarczania Decyzja o rozbiórce 120-metrowego komina była wynikiem inwestycji zakończonych przez KOGENERACJĘ S.A.kieruje w 2016 roku. Polegały one na uruchomieniu i odazotowania, która strumień spalin nowoczesnej instalacji odsiarczania i odazotowania, która kieruje strumień spalin do do nowego komina. Pozwoliło to pięciokrotnie nowego komina. Pozwoliło to pięciokrotnie zmniejszyć emisję tlenku siarki i – mówi Wojciech trzykrotnie tlenków azotu, dziękisiarki czemui trzykrotnie wrocławianie mogą cieszyć się czystszym zmniejszyć emisję tlenku Dąbrowski, prezes powietrzem. Przeprowadzenie inwestycji pozwoliło tym samym elektrociepłowni tlenków azotu, dzięki czemu wrocławianie mogą zarządu PGNiG dostosować się do wymagań unijnej dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych, cieszyć się czystszym powietrzem. obowiązującej od 1 stycznia 2016 roku. Przeprowadzenie TERMIKA SA. inwestycji pozwoliło tym samym dostosować się elektrociepłowni do wymagań unijnej dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych, obowiązującej od 1 stycznia 2016 roku.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podpisał 30 października br. umowę o dofinansowanie Wodnej pierwszego kogeneracyjnego Miejskie Przedsiębiorstwo i Gospodarki podpisałprojektu. 30 października Energetyki Cieplnej S.A. w Tarnowie otrzyma 55 mln zł na przedsięwzięcie „Budowa efektywnego systemuo dofinansowanie energetycznego miasta Tarnowa pierwszego z wykorzystaniem energii br. umowę odnawialnej i skojarzonego wytwarzania”. kogeneracyjnego projektu. Miejskie Źródłem dofinansowania w formie pożyczki będzie program priorytetowy NFOŚiGW – Wsparcie przedsięwzięć w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki Część 3) Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Efektywne systemy ciepłownicze i chłodnicze. Całkowity koszt przedsięwzięcia to prawie 65 w Tarnowie otrzyma 55 30mln zł na2017 przedsięwzięcie mln zł (64 952 800 zł). Umowę w tej sprawie października r. w Troi Podkarpackiej (w miejscowości Trzcinica koło Jasła) podpisali: Wiceprezes Zarządu NFOŚiGW Artur Michalski „Budowa efektywnego systemu energetycznego oraz Prezes Zarządu MPEC Tarnów Krzysztof Rodak i Wiceprezes Tadeusz Sieńczak, w obecności senator Ziemi Krośnieńskiej – Alicji Zając oraz innych parlamentarzystów i władz miasta Tarnowa z wykorzystaniem energii samorządowych. odnawialnej i skojarzonego wytwarzania”.

Miliony z NFOŚiGW na budowę systemu ciepłowniczego w Tarnowie

Rys. Maciej Rowiński

Fot. Kogeneracja S.A.

Rozbiórka komina trwała od 23 maja br. To jedno z największych wyzwań w historii spółki – wymagająca logistycznie operacja nie mogła zakłócić funkcjonowania zakładu produkującego ciepło i energię elektryczną dla Wrocławia. Najważniejszą kwestię przy rozbiórce był wybór technologii gwarantującej jak największe bezpieczeństwo procesu. Do pracy

Źródło: Kogeneracja S.A.

k i e ru n e k e n e r g e t y k a . p l

Fot. ilustracyjne 123rf

Z P O R TA L U

LICZBA

Źródłem dofinansowania w formie pożyczki program priorytetowy NFOŚiGW – Wsparcie przedsięwzięć w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki Część 3) Efektywne systemy ciepłownicze i chłodnicze. Całkowity koszt przedsięwzięcia to prawie 65 mln zł (64 952 800 zł). Umowę w tej sprawie 30 października 2017 r. w Troi Podkarpackiej (w miejscowości Trzcinica koło Jasła) podpisali: wiceprezes zarządu NFOŚiGW Artur Michalski oraz prezes zarządu MPEC Tarnów Krzysztof Rodak i wiceprezes Tadeusz Sieńczak, w obecności senator ziemi krośnieńskiej – Alicji Zając oraz innych parlamentarzystów i władz samorządowych. 120 ton – tyle waży generator zamontowany w elektrociepłowni Fortum w Zabrzu

będzie

Źródło: materiały prasowe

Rada Ministrów przyjęła nowelizację ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych

Rada Ministrów przyjęła 24 października 2017 r. projekt nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, przygotowany przez ministra energii. Dostosowuje on m.in. polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej, dotyczących jakości benzyny i olejów napędowych oraz promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Z przeprowadzonych analiz wynika, że dzięki planowanemu wzrostowi zapotrzebowania na paliwa transportowe w kraju możliwe jest nawet obniżanie poziomu tego obowiązku. Źródło: me.gov.pl

ECiZ 7/2017 7

T E M AT N U M E R U

I R e m o n t y i U t r z y m a n i e ru c h u

Energia z ciepła odpadowego Poprawa sprawności bloków energetycznych przy pomocy absorpcyjnych pomp ciepła dr inż. Marcin Malicki New Energy Transfer

fot. 123rf

Poprawa efektywności energetycznej jest uznawana za najtańszą metodę poprawy dostępności mocy i energii elektrycznej, cieplnej oraz chłodniczej. Kluczowym elementem działań prowadzących do poprawy efektywności energetycznej jest optymalizacja wykorzystania ciepła odpadowego w sposób umożliwiający zamianę go na energię użyteczną: ciepło o wyższej temperaturze, energię elektryczną czy chłód.

8 ECiZ 7/2017

T E M AT N U M E R U

R e m o n t y i U t r z y m a n i e ru c h u

padająca dynamika poprawy efektywności pary wodnej przed zasileniem układu regeneracji energetycznej sugeruje, że wyczerpały się proste kondensatu parowego. możliwości odzysku i wykorzystania energii, Ciepło możliwe do odzyskania ze skraplania wilnieuwzględniające jej konwersji. Najprostsze obszary goci w spalinach, w zależności od użytego paliwa oraz umożliwiające odzysk ciepła – wysokotemperaturowe układu oczyszczania spalin, może staciepło użyteczne o temperaturze do 95Ozastosowanego C. W urządzeniu czynnikiem roboczym jest wodny źródła energii – zostały już w instalacjach techno- nowić od 6% do nawet 25% możliwej do odzyskania roztwór bromku litu (LiBr) – nietoksyczna sól, a czynnikiem chłodniczym woda. Zasadę logicznych zinwentaryzowane i zoptymalizowane. energii paliwa, która jak dotąd odprowadzana jest do działania rysunek W generatorze, kosztem dostarczonego ciepła np. Wyzwaniemobiegu pozostały przedstawia źródła energii o niższej jakości 1.atmosfery. Dla układów wykorzystujących skraplacze w– np. postaci pary, gorącej wody bądź bezpośrednio palnika zasilanego dowolnym paliwem, źródła ciepła niskotemperaturowego. chłodzone wodą, ilość niskotemperaturowej energii W kraju od wielu lat eksploatowane układy możliwej do odzyskania niejednokrotnie następuje odparowanie pary sąwodnej z rozcieńczonego roztworuprzekracza bromku litu i wody. rozdzielonego bądź skojarzonego wytwarzania energii ilość produkowanej energii elektrycznej. Doskonałym Odparowanie w generatorze jest możliwe dzięki ciśnieniu znacząco niższemu od elektrycznej i ciepła. W ostatnich latach tę grupę roz- rozwiązaniem umożliwiającym poprawę efektywności atmosferycznego. Odparowana czysta energetycznej para wodna przechodzi doodzyskanie skraplacza i zostaje szerzono także o duże spalarnie odpadów komunalwytwarzania energii jest skondensowana, oddając ciepło przez wymiennik przeponowy. Uzyskana nych – część już została wybudowana, część zostanie niskotemperaturowych strumieni energii i zamiana w ten sposób skończona w najbliższych czynnik miesiącach. Proces termiczich na ciepło o temperaturze umożliwiającej jego do parownika, woda, stanowiąca roboczy, podawana jest poprzez układ dławiący nej utylizacji odpadów, zarówno niebezpiecznych, efektywne wykorzystanie. gdzie odparowując w warunkach wysokiej próżni na ściankach wymiennika odbiera ciepło jak i komunalnych, umożliwia odzyskiwanie ciepła nieużyteczne z dolnego jakźródła. Powstała w pompa parowniku para wodna jest następnie w postaci wysokotemperaturowej, i niskotempeAbsorpcyjna ciepła (APC) pochłaniana w absorberze przez stężony roztwór bromku litu, naz wodnym którego wcześniej w raturowej. Tak jak w przypadku konwencjonalnych Chłodziarka absorpcyjna oparta elektrowni, w układach spalarni odpadów dotąd roztworze bromku litu jestwysoką technologiąpróżnię chłodniczą generatorze odparowała woda,jak utrzymując w ten sposób w urządzeniu, a ciepło odzyskiwane było głównie z obszarów wysoko- znaną od wielu lat, jednak zastosowanie urządzeń więc i niską temperaturę wrzenia w parowniku. temperaturowych, dzięki możliwości jego efektywnej sorpcyjnych nie do produkcji chłodu, a do wytwarzarozcieńcza się, a następnie przetłaczany jest roztwór pochłaniając zamianyStężony na parę i energię elektryczną oraz dalej na parę nia ciepła użytecznego jest stosunkowo nowe. Tego roprzez pompę roztworu z powrotem do generatora, gdzie woda z roztworu zostaje ciepło służące do celów grzewczych. To właśnie dzięki dzaju urządzenia, oparte na mieszaninie bromku litu wykorzystaniu ciepła układy wytwórcze osiągać przepompowany i wody bądź wody i amoniaku, stosowane isącykl w wielu odparowana, stężony roztwórmogą zostaje do absorbera powtarza się. Do RYS. 1 wręcz wzorowe sprawności wytwarzania energii. Jak gałęziach przemysłu energochłonnego oraz energetyce prawidłowego działania APC należy dostarczyć przede wszystkim ciepło w dwóch postaciach Schemat bromolitowej dotąd na szeroką skalę nie zostały jednak wdrożone do poprawy efektywności energetycznej procesów. absorpcyjnej pompy – systemy pary odzysku bądź gorącej wody dla generatora ciepła niskotemperaturowego parowacza. ciepła niskotemperaturowego np. Układ i absorpcyjnej pompy ciepła wykorzystującej dlaciepła na przykładzie Należy także zapewnić zasilanie elektryczne automatyki i pomp obiegowych urządzenia SLoEcomocy ze skraplania wilgoci w spalinach bądź skraplania ciepło systemu w postaci nieużytecznej (tzw. dolne źródło) Energy Systems

około 0,1% mocy cieplnej urządzenia.

Wylot Kondensatu Zawór Regulacyjny Zasilanie Parą

Skraplacz

Warnik

Woda Gorąca Wyjście

Wymiennik Ciepła

Dolne Źródło Wyjście

Zawór Kontrolny System Dekrystalizacji

Absorber

Parownik

Absorber

Dolne Źródło Wejście

Zasilanie parą Wylot kondensatu Woda Gorąca Dolne Źródło Roztwór stężony Roztwór rozcieńczony

Wylot

System Próżniowy Woda Gorąca Wejście

Czynnik chłodniczy ciekły Czynnik chłodniczy para Temp. Dolnego Źródła wlot (I)

Temp. pary (I,C,A)

Temp. Dolnego Źródła wylot (I,C,A)

Temp. kondensatu (I)

Temp. wylotowa roztworu stężonego (I,C,A) Temp. skraplania (I,C,A)

Temp. zraszania roztworem(I,C)

Temp. wrzenia (I,A)

Temp. wody gorącej (I,C,A)

Temp. dekrystalizacji (I,A) Przepływ Dolnego Źródła (A) Poziom próżni (I)

C – Kontrola A – Alarm I – Wskazanie

RYS. 1 Schemat bromolitowej absorpcyjnej pompy ciepła na przykładzie urządzenia SL Eco Energy Systems ECiZ 7/2017 9

Urządzenie poza 60% dostarczonej energii w postaci użytecznej odzyskuje

T E M AT N U M E R U

I R e m o n t y i U t r z y m a n i e ru c h u

a do uzyskania przy ich pomocy temperatura wody gorącej, dochodząca do 95OC. zasilanie elektryczne systemu automatyki i pomp i przy bądź gorącej wody o temperaturze do APC produkowane sąpomocy jakopary monobloki przeznaczone montażu wewnątrz około 0,1% mocy cieplnej urząwyższej niżrok 100Outrzymywana C (tzw. górne źródło), jako obiegowych zczeń w których przez cały jestużywanej temperatura dodatniao mocy (czynnikiem dzenia.ograniczeniami w energia zasilająca,na zamieniają na ciepło użyteczne czym jest woda). Ze względu swoją gokonstrukcję jedynymi Urządzenie poza 60% dostarczonej energii o temperaturze do 95OC. W urządzeniu czynnikiem e mocy urządzeń są te związane z logistyką dostawy poszczególnych elementów. Na roboczym jest wodny roztwór bromku litu (LiBr) w postaci użytecznej odzyskuje dodatkowo 40% dostępne są urządzenia o mocy ciepłowniczej od 1 MW do 38 MW dostarczane jako – nietoksyczna sól, a czynnikiem chłodniczym woda. energii z ciepła odpadowego, aby wyprodukować ncze elementy. Dzięki możliwości bloki 100% energiiograniczenie możliwej do wykorzystania na cele Zasadę działania obiegułączenia przedstawiaurządzeń rysunek 1. w ciowe praktycznie W nie występuje. Same układy absorpcyjnych ciepła bądź technologiczne. Dane te dotyczą generatorze, kosztem dostarczonego ciepła, np. ciepłowniczepomp O warunków krajowych w zastowiają odzysk ciepła z dolnego źródła o temperaturze tak niskiej jak 20 C znaczącą sowaniach energetycznych. Dla zając możliwy potencjał energetyczny instalacji do termicznej utylizacji odpadów.

rozwiązań np. geotermalnych sprawność absorpcyjnej pompy ciepła może sięgać nawet 240%. Oznacza to także, że możliwa do uzyskania moc pompy ciepła jest wprost proporcjonalna do możliwej do uzyskania ilości energii zasilającej oraz przeznaczonej do odzyskania. Na rysunku 2 zaprezentowano przykładowe składowe sprawności APC. Istotną zaletą absorpcyjnych pomp ciepła jest możliwa do uzyskania przy ich pomocy temperatura wody gorącej, dochodząca do 95OC. Układy APC produkowane są jako monobloki przeznaczone do montażu wewnątrz pomieszczeń, w których przez cały rok utrzymywana jest temperatura YS. 2 Składowe sprawności Absorpcyjnej Pompy Ciepła eksploatowanej w warunkach krajowych systemów dodatnia (czynnikiem chłodnielektroenergetycznych RYS. 2 w postaci pary, gorącej wody bądź bezpośrednio czym jest woda). Ze względu na swoją konstrukcję, Składowe sprawności absorpcyjnej pompy palnika zasilanego dowolnym paliwem, następuje jedynymi ograniczeniami w zakresie mocy urządzeń ciepła eksploatowanej owania w warunkach odparowanie pary wodnej z rozcieńczonego roztwo- są te związane z logistyką dostawy poszczególnych elementów. Na rynku dostępne są urządzenia o mocy ru bromku litu i wody. Odparowaniesię w generatorze krajowych systemów W warunkach krajowych możemy poszczycić wdrożeniem wysokoefektywnego jest możliwe dzięki ciśnieniu znacząco niższemu od ciepłowniczej od 1 MW do 38 MW dostarczane jako elektroenergetycznych zania będącego kombinacją niskotemperaturowego odzysku ciepła z absorpcyjną atmosferycznego. Odparowana czysta para wodna pojedyncze elementy. Dzięki możliwości łączenia ciepła o mocy 10MW: odzysk ciepła skraplania wilgoci zawartej w spalinach przechodzi do skraplacza i zostaje skondensowana, urządzeń w bloki ograniczenie wielkościowe prakzących z procesu termicznej utylizacji odpadów komunalnych. Po procesie spalania nie występuje. Same układy absorpcyjnych oddając ciepło przez wymiennik przeponowy. Uzyska- tycznie czyszczania spaliny,namimo niskiej temperatury niejednokrotnie nie przekraczającej w ten sposób woda, stanowiąca czynnik roboczy, pomp ciepła umożliwiają odzysk ciepła z dolnego o temperaturze tak niskiej jak 20OC, znacząco jest ilości poprzez układ dławiący parownika, posiadają jeszcze podawana znaczące energii. Niedo może onaźródła zostać wykorzystana gdzie odparowując wysokiej zwiększając możliwy rednio na potrzeby ciepłownicze zew warunkach względu na zbyt próżni niskąnatemperaturę, może potencjał jednak energetyczny instalacji ściankach wymiennika, odbiera ciepło nieużyteczne do termicznej utylizacji odpadów. ić źródło ciepła nieużytecznego (dolne źródło) dla układu absorpcyjnej pompy ciepła. z dolnego źródła. Powstała w parowniku para wodadku rozważania tego rodzaju zastosowania należy wyposażyć układ w dodatkowy na jest następnie pochłaniana w absorberze przez Zastosowania nnik ciepła, który w stężony sposób przeponowy bezprzeponowy, będzie odzyskiwał roztwór bromku litu,bądź z którego wcześniej W warunkach krajowych możemy poszczycić się skraplania wilgoci zawartej w spalinach. Tak zaprojektowany system, w warunkach rozwiązania będącew generatorze odparowała woda, utrzymując w ten wdrożeniem wysokoefektywnego ych, może pełnić funkcję podstawowego źródła ciepła oraz sposób wysoką próżnię w urządzeniu, a więc i niską wgosezonie kombinacją letnim niskotemperaturowego odzysku ciepła temperaturę wrzenia z absorpcyjną pompą ciepła o mocy 10 MW: odzysk ego podgrzewu powracającej wodyw parowniku. sieciowej w okresie zimowym przez cały rok Stężony roztwór pochłaniając parę, rozcieńcza ciepła skraplania wilgoci zawartej w spalinach poco podnosząc efektywność energetyczną instalacji termicznego przekształcania się, a następnie przetłaczany jest przez pompę roz- chodzących z procesu termicznej utylizacji odpadów w. W obu wypadkach praca układu w ciągu całego roku odbywa się z mocą tworu z powrotem do generatora, gdzie woda z roz- komunalnych. Po procesie spalania oraz oczyszczania lną. Istotny jest tutaj fakt wzrostu sprawności wytwarzania energii ze względu na tworu zostaje odparowana, stężony roztwór zostaje spaliny, mimo niskiej temperatury, niejednokrotnie znaczących ilościprzepompowany energii traktowanej jak powtarza dotąd się.jako ciepło odpadowe, do absorbera i cykl nieprzekraczającej 50OC, posiadają jeszcze znaczące wadzane wraz ze spalinami na zewnątrz układu. Do prawidłowego działania APC należy dostarczyć ilości energii. Nie może ona zostać wykorzystana przede wszystkim ciepło w dwóch postaciach – pary bezpośrednio na potrzeby ciepłownicze ze względu Na rysunku 3 zaprezentowano przykładowy schemat układu. Dla omawianego bądź gorącej wody dla generatora i ciepła niskotemzbyt niską temperaturę, dku, opartego na doświadczeniach krajowych, odzysk ciepła znakondensacji wilgocimoże w jednak stanowić źróperaturowego dla parowacza. Należy także zapewnić dło ciepła nieużytecznego (dolne ch może stanowić 40% mocy użytecznej APC, co oznacza możliwość zwiększenia źródło) dla układu

elektrociepłowni o ok. 31% bez zwiększenia ilości paliwa potrzebnego do produkcji elektrycznej i ciepła. Tego rodzaju układu stosowane są już w kraju oraz bardzo ECiZ 7/2017 echnie 10 w Skandynawii.

T E M AT N U M E R U

R e m o n t y i U t r z y m a n i e ru c h u

RYS. 3 Przykładowe zastosowanie APC do poprawy efektywności energetycznej zakładu termicznej utylizacji odpadów. APC – Absorpcyjna Pompa Ciepła, WK – Wymiennik Kondensacyjny, TP – Turbina Parowa, WS – Wymiennik Szczytowy, MSC – Miejska Sieć Ciepłownicza

tego rodzaju zastosowania należy wyposażyć układ paliwa o ponad 3 200 000 Nm gazu ziemnego roczw dodatkowy wymiennik ciepła, który w sposób nie, bądź innego wykorzystywanego w zamienianym Dzięki odzyskowi energii, która jak dotąd była tracona wraz ze spalinami, uzyskujemy przeponowy bądź bezprzeponowy będzie odzyskiwał systemie paliwa, a więc także ograniczamy emisje takżeciepło dodatkową ekonomiczną – dla układu o mocy 10 skraplania korzyść wilgoci zawartej w spalinach.i środowiskową Tak związane z pozyskiwaniem energii z tegociepłowniczej paliwa. 3 bądź MW zaprojektowany ograniczamysystem, zużycie paliwa okrajowych, ponad 3 200 000 Nm gazu ziemnego w warunkach Innym wykorzystaniem absorpcyjnej rocznie, pompy możewykorzystywanego pełnić funkcję podstawowego źródła ciepła ciepła w systemie energetycznym odzysk ograniczamy ciepła innego w zamienianym systemie paliwa, a więcjesttakże w sezonie letnimzoraz wstępnego podgrzewu powraskraplania pary wodnej, która kierowana jest na emisje związane pozyskiwaniem energii z tego paliwa. cającej wody sieciowej w okresie zimowym, przez cały skraplacz. Źródłem zasilania APC (górne źródło) Innym wykorzystaniem Absorpcyjnej Pompy Ciepła w systemie energetycznym jest rok znacząco podnosząc efektywność energetyczną jest para wodna wykorzystana wcześniej w systemie odzysk ciepłatermicznego skraplania pary wodnej, która kierowana jestelektrycznej na skraplacz. Źródłem instalacji przekształcania odpadów. produkcji energii elektrociepłowni (np.zasilania APCW obu (górne źródło) jest para wodna wykorzystana wcześniej w systemie produkcji wypadkach praca układu w ciągu całego roku upust z turbiny). APC, dzięki energii doprowadzonej energii odbywa się elektrociepłowni z mocą nominalną. Istotny tutaj fakt w postaci pary wodnej, powiększonej odzyelektrycznej (np.jestupust z turbiny). APC dzięki energii o energię doprowadzonej w wzrostu sprawności wytwarzania energii zeowzględu z ciepła nieużytecznego, podnosi temperaturę podnosi postaci pary wodnej, powiększonej energięskaną odzyskaną z ciepła nieużytecznego na odzysk znaczących ilości energii traktowanej jak wody w obiegu ciepła użytecznego np. miejskiej sieci temperaturę wody w obiegu ciepła użytecznego np. miejskiej sieci ciepłowniczej. Dzięki dotąd jako ciepło odpadowe, wyprowadzane wraz ze ciepłowniczej. Dzięki zasilaniu urządzenia zarówno zasilaniu urządzenia zarówno ciepłem wysokoparametrowym (para) jak spalinami na zewnątrz układu. ciepłem wysokoparametrowym (para), jak i niskopai niskoparametrowym (woda chłodząca skraplacz) uzyskujemy ciepło średnio parametrowe Na rysunku 3 zaprezentowano przykładowy rametrowym (woda chłodząca skraplacz) uzyskujemy mogące być wykorzystywane w sezonie letnim bezpośrednio na potrzeby sieci ciepłowniczej, schemat układu. Dla omawianego przypadku, opar- ciepło średnioparametrowe mogące być wykorzystyna doświadczeniach krajowych, odzysk ciepła podgrzewania wane w sezonie letnim a wtegozimowym jako pierwszy stopień wody,bezpośrednio bądź nana potrzeby dowolne cele z kondensacji wilgoci w spalinach może stanowić sieci ciepłowniczej, a w zimowym – jako pierwszy technologiczne, przy zachowaniu sprawności na poziomie zbliżonym do COP = 1,67 (dla 40% mocy użytecznej APC, co oznacza możliwość stopień podgrzewania wody bądź na dowolne cele warunków krajowych). Istotny jest w tym rozwiązaniu fakt stałej wartości COP mimo zmiany zwiększenia mocy elektrociepłowni o ok. 31% bez technologiczne, przy zachowaniu sprawności na APCzbliżonym ograniczona przez dostępną parametrów roboczych ciągu roku. Moc układu zwiększenia ilości paliwaw potrzebnego do produkcji poziomie do COP jest = 1,67tylko (dla warunków ilość energii i jakość ciepła nieużytecznego (dolnego źródła) oraz dostępną ilość ciepła elektrycznej i ciepła. Tego rodzaju układy krajowych). Istotny jest w tym rozwiązaniu faktzasilającego stałej stosowane są już w kraju zaznaczyć, oraz bardzo powszechnie wartości takiego COP, mimozlokalizowania zmiany parametrówpompy roboczychciepła w (górne źródło). Należy że w wypadku w Skandynawii. w ciąguodzyskaniem roku. Moc układu znaczących APC ograniczonailości jest tylko systemie technologicznym elektrociepłowni, poza energii – Dzięki odzyskowi energii, która jak dotąd była tra- przez dostępną ilość i jakość ciepła nieużytecznego jak dotąd bezpowrotnie traconej, istotnie zmniejsza się pracę urządzeń pomocniczych cona wraz ze spalinami, uzyskujemy także dodatkową (dolnego źródła) oraz dostępną ilość ciepła zasilająsystemu chłodzenia pomp) oraz wody w chłodniach chłodni kominowych, korzyść ekonomiczną(np. i środowiskową – dla odparowania układu cego (górne źródło). Należy zaznaczyć, że w wypadku

uzyskując dodatkowe korzyści zarówno w zakresie ekologicznym jak i ekonomicznym. Dodatkowo zastosowanie układu APC, w stosunku do układu konwencjonalnego opartego na wymiennikach, prowadzi do znaczącego wzrostu sprawności produkcji ECiZ energii 7/2017 elektrycznej. Dzięki ograniczeniu zużycia pary z upustu turbiny na cele ciepłownicze, które może sięgać nawet 50%, większa ilość pary może zostać wykorzystana do produkcji energii

zachowaniu produkcji ciepła na niezmienionym poziomie, dodatkowe ok. 27 GWh energii elektrycznej rocznie. T E M AT M E R U I R e4m o zaprezentowano n t y i U t r z y m a n i e rprzykładowe uchu NaN U rysunku zastosowanie APC w procesie technologicznym elektrociepłowni.

RYS. 4 Przykładowe zastosowanie APC w elektrociepłowni (odzysk ciepła skraplania pary ze skraplacza. APC – Absorpcyjna RYS. 4 takiego zlokalizowania pompy ciepła w systemie tech- najbardziej dynamiczny, nowe elektrociepłownie są Przykładowe Pompa Ciepła, TP – Turbina Parowa, CK – Chłodnia Kominowa, WS – Wymiennik Szczytowy, MSC – Miejska Sieć nologicznym elektrociepłowni, poza odzyskaniem standardowo wyposażane w system odzysku ciepła zastosowanie APC Ciepłownicza w elektrociepłowni znaczących ilości energii – jak dotąd bezpowrotnie skraplania pary w celu maksymalizacji sprawności (odzysk ciepła skraplania pary ze skraplacza. APC – Absorpcyjna Pompa Ciepła, TP – Turbina Parowa, CK – Chłodnia Kominowa, WS – Wymiennik Szczytowy, MSC – Miejska Sieć Ciepłownicza

„

traconej, istotnie zmniejsza się pracę urządzeń po- układu. Elektrociepłownia Guoyang New Energy mocniczych systemu chłodzenia (np. pomp) oraz od- Nr 3 (Chiny) wykorzystuje zestaw 6 pomp ciepła parowania wody w chłodniach chłodni kominowych, o mocy 30 MW każda (sumarycznie 180 MW). Znana praktykauzyskując dodatkowe korzyści zarówno w zakresie 72 MW ciepła odzyskiwane są z układu chłodzenia Modernizacja systemu produkującego w skojarzeniu energię elektryczną i ciepło wymiennika kondensacyjnego. Elektrociepłownia ekologicznym, jak i ekonomicznym. Dodatkowo zastosowanie w stosunku do układu (elektrociepłowni) bądź układu tylko APC, energię elektryczną (elektrowni) przy pomocy instalacji konwencjonalnego opartego na wymiennikach, proabsorpcyjnej pompy ciepła pracującej na potrzeby miejskiej sieci ciepłowniczej jest wadzi do znaczącego wzrostu sprawności produkcji modernizacją bardzo popularną na świecie. W Azji, energii elektrycznej. Dzięki ograniczeniu zużycia pary gdzie rozwój systemów ciepłowniczych Chłodziarka absorpcyjna z upustu turbiny na cele ciepłownicze, które może są standardowo jest najbardziej dynamiczny, nowe elektrociepłownie wyposażane w system oparta na wodnym roztworze sięgać nawet 50%, większa ilość pary może zostać odzysku ciepła skraplania pary w celu maksymalizacji sprawności układu. Elektrociepłownia wykorzystana do produkcji energii elektrycznej. Na bromku litu jest technologią Guoyang New Energy Nr 3 (Chiny) wykorzystuje podstawie wykonanych dla warunków krajowych zestaw 6 pomp ciepła o mocy 30 MW chłodniczą znaną od wielu (zarówno w zakresie temperatury jak i wy- odzyskiwane są z układu chłodzenia każda (sumarycznie 180 MW). 72zewnętrznej, MW ciepła lat, jednak zastosowanie korzystywanych układów wytwórczych) obliczeń można wymiennika kondensacyjnego. Elektrociepłownia Guodian Datong Nr sorpcyjnych 2 (Chiny) wykorzystuje urządzeń nie do spodziewać się wzrostu sprawności wytwarzania energii zestaw 10 pompo ok. o mocy 35 MW każda (sumarycznie 350 MW). 140 MW ciepła odzyskiwane 1-1,5%. Wartości te mogą zdawać się niewielkie, produkcji chłodu, a do jednak w przeliczeniu na energięukładu produkowaną przez jest z ciepła skraplania pary wodnej turbinowego. Elektrociepłownia Datang Taiyuan produkcji ciepła użytecznego średniej wielkości blok energetyczny o nominalnej mocy Nr 2 (Chiny) wykorzystuje zestaw 4 pomp o mocy 95,5 MWjest każda (sumarycznie stosunkowo nowe 382 MW). elektrycznej 250 MW, oznaczają, przy zachowaniu pro163 MW są odzyskiwane z ciepłapoziomie, kondensacji dukcji ciepła na niezmienionym dodatkowe pary wodnej za układem turbinowym. Podobnie elektrociepłownia Gansu Jinchuan GroupGuodian Nr 2 Datong (Chiny) zestaw 2 ok. 27 GWh energii elektrycznej rocznie. Nr 2wykorzystuje (Chiny) wykorzystuje zeNa rysunku 4 zaprezentowano przykładowe staw pomp o mocy MW 35 MWciepła każda (sumarycznie pochodzi z pomp ciepła o mocy 25 MW każda (sumarycznie 75 10 MW). 30,4 zastosowanie APC w procesie technologicznym 350 MW). 140 MW ciepła odzyskiwane jest z ciepła odbioru ciepła skraplania pary wodnej za układem turbinowym. elektrociepłowni. skraplania pary wodnej układu turbinowego. Elektrociepłownia Datang Taiyuan Nr 2 (Chiny) wykorzystuje zestaw 4 pomp o mocy 95,5 MW każda (sumarycznie Znana praktyka Modernizacja systemu produkującego w skoja- 382 MW). 163 MW są odzyskiwane z ciepła kondenWYIMKI rzeniu energię elektryczną i ciepło (elektrociepłowni) sacji pary wodnej za układem turbinowym. Podobnie bądź tylko energię elektryczną (elektrowni), przy elektrociepłownia Gansu Jinchuan Group Nr 2 (Chiny) wykorzystuje bromku zestaw 2 pomp o mocy 25 MW pomocy instalacjioparta absorpcyjnej ciepła praChłodziarka absorpcyjna napompy wodnym roztworze lituciepłajest technologią cującej na potrzeby miejskiej sieci ciepłowniczej, każda (sumarycznie 75 MW). 30,4 MW ciepła pochodzi chłodniczą znaną od wielu lat, jednak zastosowanie urządzeń sorpcyjnych nie do produkcji jest modernizacją bardzo popularną na świecie. z odbioru ciepła skraplania pary wodnej za układem chłodu, a do produkcji ciepła użytecznego jest stosunkowo nowe W Azji, gdzie rozwój systemów ciepłowniczych jest turbinowym.

12 ECiZ 7/2017