TEMAT NUMERU I
utrzymanie ruchu
Trzymając rękę na pulsie I Utrzymanie ruchu a zmiany w energetyce I Planowanie inwestycji I Zarządzanie majątkiem Bełchatowski przepis na NOWOCZESNĄ ENERGETYKĘ
> 12
Jakość wody kotłowej a trwałość powierzchni
> 40
PPA W WARUNKACH POLSKICH
> 72
12 I Bełchatowski przepis na nowoczesną energetykę Rozmowa z Andrzejem Legeżyńskim, Dyrektorem Elektrowni Bełchatów należącej do PGE GiEK S.A. 17 I Przygotowanie inwestycji bloku energetycznego dla lepszego UR w przyszłości Ryszard Nowicki 30 I Energetyka w kontekście zarządzania majątkiem w erze Przemysłu 4.0 Arkadiusz Bąbiak 34 I Bezpieczeństwo jakości energii elektrycznej Gabriel Kubica, Marcin Kowalski 40 I Jakość wody kotłowej a trwałość powierzchni Wojciech Sikorski 46 I Poprawa jakości wody sieciowej grzewczej „on line” Grzegorz Tabisz 48 I Co powie próbka. Czego oczekuje się od pomiarów fizykochemicznych w obiegach wodno-parowych w energetyce? Marian Mazurkiewicz 54 I Droga do niezawodności. Nowoczesne układy odwodnień w energetyce zawodowej Przemysław Żyła 58 I Planowa nie nieoczekiwanego Mark Dyson 60 I Diagnostyka i Remonty Urządzeń Energetycznych Rafał Krzyżok
TE M AT N U M ER U : U T R Z Y M A N I E R U C H U
17
Przygotowanie inwestycji bloku energetycznego dla lepszego UR w przyszłości Ryszard Nowicki C I E PŁOW N I C T WO
86
e f e k ty w n o ś ć ener g etyczna 62 I Efektywność energetyczna. Na co powinien
Fot.: Veolia Energia Łódź
T E M AT N U M E R U : UTRZYMANIE RUCHU
Fot.: 123rf
s p i s tre ś ci
przygotować się przedsiębiorca po 2020 roku? Tadeusz Skoczkowski, Arkadiusz Węglarz
O C H R O N A Ś R O D OW I SK A 72 I PPA w warunkach polskich
C I E PŁOW N I C T WO 86 I Klaster znaczy współpraca Rozmowa z Sławomirem Jankowskim, członkiem zarządu Veolia Energia Łódź S.A. 90 I Elektrociepłownia z historią Fotoreportaż z Elektrociepłowni Czechnica 94 I Pewnych biznesów już nie ma Rozmowa z Markiem Rusakiewiczem, prezesem PGNiG Termika EP
P R A WO 98 I Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach
energii. Czy tym razem będzie lepiej? Katarzyna Mędraś
Fe l iet o n 106 I Pomiędzy 1 a 11 listopada 2019 Jerzy Łaskawiec
Klaster znaczy współpraca Rozmowa ze Sławomirem Jankowskim cie p ł o w nict w o Fot.: BMP
Tomasz Kowalak, Grzegorz Wiśniewski, Michał Jędra, Dorota Gręda 78 I Częstochowskie doświadczenie. Wykorzystywanie gazu koksowniczego w EC Częstochowa Henryk Niechoj, Stefan Anderko 80 I Perspektywy rozwoju biotechnologii w energetyce. Stan obecny i przyszły Magdalena Drac-Tatoń, Natalia Maciejewska
90 Elektrociepłownia z historią Fotoreportaż z Elektrociepłowni Czechnica
ECiz 7/2019 3
OD REDAKCJI
Rafał Krzyżok redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 15 tel. kom. 602 603 416 e-mail: rafal.krzyzok@e-bmp.pl
Wyścig zaczyna się wcześniej O
soby, które choć w niewielkim stopniu interesują się sportami motorowymi i obserwują rywalizację w Formule 1 zapamiętają obecny sezon (i to pomimo, że przed nami jeszcze jedne zawody) przynajmniej z dwóch powodów. Pierwszym jest absolutna dominacja Mercedesa, a drugim – katastrofalna dyspozycja zespołu Williams, który przed ostatnim wyścigiem ma na swoim koncie zaledwie jeden punkt, zdobyty notabene przez wracającego do królowej motorsportu Roberta Kubicę.
P
owodem tak słabych wyników obu kierowców brytyjskiej stajni nie były jednak ich umiejętności, a bolidy, które nie miały szans nawiązania równej walki z maszynami rywali. Problemy zaczęły się już przed rozpoczęciem sezonu. Kłopoty techniczne, brak części, złe przygotowanie samochodów i ogólny chaos w zespole sprawiły, że o sezonie 2019 Williams będzie chciał szybko zapomnieć. Zespół na własnej skórze przekonał się o starej prawdzie, że wyścig zaczyna się dużo wcześniej, niż na torze...
P
odobnie jest z energetyką – tu już na etapach poprzedzających realizację projektów, a więc przed właściwym „wyścigiem” musimy się do niego dobrze przygotować. Jeśli w momencie planowania inwestycji przeoczymy pewne aspekty, możemy spodziewać się problemów w trakcie eksploatacji i narazimy się na koszty, których mogliśmy uniknąć. A jest o co walczyć. (Na temat prawidłowego przygotowania inwestycji bloku energetycznego dla lepszego utrzymania ruchu w przyszłości, pisze w swoim artykule Ryszard Nowicki).
W
Formule 1, jak i w energetyce, sukces zależy również od ciągłego monitorowania zużycia pewnych części oraz szybkiego reagowania na ich degradację.
4 ECiz 7/2019
Wojciech Sikorski pochyla się nad tematem wpływu jakości wody kotłowej na trwałość powierzchni elementów energetycznych parku maszyn. Natomiast, jako że przewidywanie tego, co przyniesie najbliższa przyszłość, niewątpliwie pozwala lepiej przygotować się na wyzwania, w artykule „Efektywność energetyczna. Na co powinien przygotować się przedsiębiorca po 2020 r.?” Tadeusz Skoczkowski i Arkadiusz Węglarz podejmują problem konsekwencji, jakie polskim przedsiębiorcom przyniosą zmiany w polityce klimatyczno-energetycznej UE.
D
ywersyfikacja paliw energetycznych w sektorze także jest tematem niebłahym. Ich różnorodność dla energetyki jest tym, czym dla zespołów F1 kilka rodzajów ogumienia na różny stan nawierzchni. Prezes zarządu PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa S.A. Marek Rusakiewicz mówi w wywiadzie, że: „Czasy są niepewne, sytuacja się zmienia. Warto więc minimalizować ryzyko i nie opierać się na jednym paliwie...”; porusza również kwestię zalet nowego bloku wielopaliwowego w EC Zofiówka w Jastrzębiu Zdroju.
S
ytuacja w energetyce aktualnie przypomina wyścig. Poza analogiami przytoczonymi na początku tego słowa wstępnego, istnieje też szereg innych odniesień. Nie możemy zostać w tyle z perspektywy nowych regulacji unijnych, ale również musimy pamiętać, że bezpieczeństwo tak krajowej energetyki, jak i poszczególnych zakładów energetycznych, to kwestia priorytetowa wszelkich inwestycji, bo w tym wyścigu nie możemy wypaść poza tor. Nieprzeceniona jest w tym wszystkim rola działu utrzymania ruchu.
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
BMP to firma od 25 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, integrator i moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, wydawca profesjonalnych magazynów i portali. Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, Politechnika Łódzka Juliusz Jankowski, główny analityk biznesowy, Departament Regulacji i Relacji Zewnętrznych PGNiG TERMIKA dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Mieczysław Kobylarz, dyrektor Enea Elektrownia Połaniec dr hab. inż. Roman Krok prof. Pol. Śl., Politechnika Śląska prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska prof. Stanisław Mańkowski , Politechnika Warszawska dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia GórniczoHutnicza im St. Staszica w Krakowie Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie prof. dr hab. inż. Krzysztof Wojdyga, Politechnika Warszawska Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redakcja Rafał Krzyżok, Maciej Szramek Redakcja techniczna Maciej Rowiński, Marek Fichna Sprzedaż: Kalina Barlik Prenumerata: Justyna Sobieraj Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 23,15 zł + 8% VAT Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. na okładce: 123rf
W OBIEKTYWIE
Nowy blok fluidalny w EC „Zofiówka” należący do PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa Nowy wielopaliwowy blok energetyczny w Oddziale „Zofiówka”, oddany do eksploatacji w listopadzie 2018 roku, charakteryzuje się nie tylko najnowocześniejszymi rozwiązaniami technologicznymi, ale też kompleksową dbałością o środowisko naturalne. Wybudowany kocioł CFB jest jedyną w Polsce jednostką tego typu, która pozwala na jednoczesne spalanie aż czterech różnych paliw: węgla, paliwa niskokalorycznego (mułów), gazu z odmetanowania kopalń oraz biomasy. Dzięki zastosowanej technologii parametry techniczne bloku spełniają wymagania unijnego prawa w zakresie ochrony środowiska – dyrektywy ws. emisji przemysłowych IED. Fot. PGNiG Termika
ECiz 7/2019 5
z portalu kierunek ener g ety k a . pl
Geotermia jako narzędzie skutecznej walki ze smogiem. Inauguracja projektu „Laboratorium Pyrzyce” Wypracowanie w Pyrzycach modelowego programu wykorzystania zasobów geotermalnych jako narzędzia wsparcia lokalnej społeczności w walce z niską emisją jest celem porozumienia zawartego między NFOŚiGW, spółką Geotermia Pyrzyce, gminą Pyrzyce, WFOŚiGW w Szczecinie oraz Pełnomocnikiem Premiera ds. programu „Czyste Powietrze”. Dokument, inaugurujący projekt „Laboratorium Pyrzyce”, podpisano 14 listopada w Dniu Czystego Powietrza.
Wnioski i rekomendacje z projektu realizowanego w Pyrzycach – zawierające również propozycje zmian przepisów prawa wspierających wykorzystanie zasobów geotermalnych dla potrzeb wsparcia lokalnych systemów ciepłowniczych – trafią do administracji rządowej i samorządowej. Źródło i fot.: informacja prasowa
Unikalna w górnictwie instalacja zagospodarowania wody W należącym do TAURON Wydobycie Zakładzie Górniczym Sobieski uruchomiono unikalną w sektorze górniczym, nowoczesną infrastrukturę związaną z zagospodarowaniem wody z głębin kopalni. Dzięki zrealizowanym inwestycjom woda w znacznym stopniu zabezpiecza potrzeby technologiczne, socjalno-bytowe i energetyczne zakładu.
ZG Sobieski w Jaworznie należy do kopalń o największym dopływie wód dołowych do wyrobisk w górnictwie węgla kamiennego. Dopływ wód dołowych wynosi około 60 m3/min, co pociąga za sobą konieczność utrzymania w pełnym stopniu sprawności systemu głównego odwadniania. Odpompowywanie wody z podziemnych wyrobisk górniczych jest konieczne, by nie doszło do zalania czynnych zakładów, a często także dla ochrony powierzchni. Źródło i fot.: informacja prasowa
C I E K A WOS T K A
Pierwsze pomorskie elektrownie zaczęły
Grupa Enea wybuduje w Pile nowe kogeneracyjne źródło ciepła współpracujące z instalacją OZE. Inwestycja MEC Piła o wartości ponad 48 mln zł znalazła się na liście projektów pozytywnie ocenionych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) i otrzymała dofinansowanie. Projekt przyczyni się do modernizacji pilskiej energetyki cieplnej, a instalacja oparta o trzy źródła gazowe pomoże ograniczyć emisje i przeciwdziałać smogowi. MEC Piła na realizację projektu otrzymał dofinansowanie od NFOŚiGW ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Pieniądze będą pochodzić z puli przeznaczonej na promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. Całkowita wartość projektu to ponad 48,6 mln zł brutto, a wnioskowana wysokość dofinansowania to blisko 18,5 mln zł.
powstawać z końcem XIX wieku, jednak nie stworzyły razem większego systemu. Chcąc zwiększyć zaopatrzenie regionu w energię elektryczną, w 1912 roku Niemcy postanowili stworzyć elektrownię wodną w Gródku, w powiecie świeckim. Wybór miejscowości był nieprzypadkowy. Strategiczne położenie, przy dużym węźle kolejowym i korzystne warunki hydrologiczne przemawiały za tą lokalizacją. Przepływająca tam rzeka Wda tworzyła 6-kilometrową pętlę, która przecięta ponadkilometrowym kanałem, dawała jej naturalny 6-metrowy spadek. Ponadto, przez budowę 12-metrowej zapory można było uzyskać dodatkowe 12 metrów spadku.
Źródło i fot.: informacja prasowa
Źródło i fot.: informacja prasowa
6 ECiz 7/2019
Fot.: 123rf
Nowe źródło kogeneracyjne Grupy Enea w budowie
z portalu kierunek ener g ety k a . pl
TAURON Dystrybucja rozpoczął budowę stacjonarnego systemu magazynowania energii, którego zadaniem będzie efektywniejsze gospodarowanie energią odbieraną z farm wiatrowych, poprawa parametrów energii i stabilizacja pracy sieci elektroenergetycznej. Inwestycja powstaje w Cieszanowicach w województwie opolskim. Jej zakończenie jest zaplanowane na początek przyszłego roku. System magazynowania energii powstaje na terenie Głównego Punktu Zasilania Cieszanowice w gminie Kamiennik. Głównym zadaniem tej stacji elektroenergetycznej jest przekazywanie do sieci energii elektrycznej wytworzonej w znajdującej się nieopodal farmie wiatrowej w Lipnikach.
R O Z M A I T OŚ C I
928
mld dol. Tyle wyniosła, według analityków firmy Allied Market Research, wartość globalnego rynku odnawialnych źródeł energii w 2017 roku
NFOŚiGW wspiera inicjatywy edukacyjne z zakresu ochrony środowiska Realizowane przedsięwzięcia zostały dofinansowane w ramach programu priorytetowego NFOŚiGW pn. Edukacja ekologiczna. Ich koszt całkowity to ponad 700 tys. zł, przy wsparciu wynoszącym ok. 600 tys. zł. Zasięg zaplanowanych działań obejmie ponad milion odbiorców. Fot.: 123rf
W Cieszanowicach powstaje magazyn energii
Źródło i fot.: informacja prasowa
PGE GiEK DLA ŚRODOWISKA – czyli emisje pod specjalnym nadzorem Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad spółka PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z Grupy Kapitałowej PGE osiągnęła znaczny postęp w obszarze ochrony środowiska. W swoich jednostkach wytwórczych zastosowała technologie, które nie tylko znacznie ograniczyły emisje substancji do atmosfery, ale wyprzedziły daty graniczne rozpoczęcia obowiązywania norm zawartych w konkluzjach BAT. Unia Europejska jest bardzo zdeterminowana w sprawie przyjętej polityki dotyczącej norm emisyjnych i ochrony klimatu. W tym względzie stawia przed europejskimi gospodarkami jasne wymagania, zawarte np. w dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych (IED) czy konkluzjach BAT. Nie mniejszą determinację wykazuje PGE GiEK. Jej miliardowe projekty modernizacyjno-odtworzeniowe w konwencjonalnych elektrowniach wpłynęły na znaczną redukcję emisji i dostosowanie jednostek wytwórczych do przyszłych wymagań środowiskowych i, co najważniejsze, spowodowały poprawę jakości powietrza. Źródło i fot.: informacja prasowa
„ Elektrownie konwencjonalne jeszcze przez lata będą stanowić podstawę systemu elektroenergetycznego w Polsce ze względu na swoją stabilność i niezależność od warunków atmosferycznych, tak jak jest to w przypadku OZE Andrzej Legeżyński, dyrektor oddziału, PGE GiEK S.A. Oddział Elektrownia Bełchatów
Pierwsza z zaplanowanych konferencji odbyła się 18-20 października br. w Orzechowie Morskim oraz na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. Organizatorem spotkania pt. „O ochronie oraz użytkowaniu zasobów naturalnych, puszczach, lasach i ich mieszkańcach” było Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Bioróżnorodności „Matecznik”, zaś tematyka dotyczyła racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi. W bezpłatnym sympozjum wzięli udział przedstawiciele mediów lokalnych i ogólnokrajowych zajmujący się problematyką ochrony środowiska. Przekaz z konferencji dotarł do prawie 2,5 tys. odbiorców. NFOŚiGW wsparł organizację konferencji kwotą 40 tys. zł, a całkowity koszt wydarzenia oszacowano na ponad 56 tys. zł. Źródło: informacja prasowa
ECiz 7/2019 7
z ż ycia bran ż y
Niemieckie ciepłownictwo a Energiewende
Zużycie energii w Niemczech rozkłada się na przemysł i transport (po 25%), handel i usługi (16%) i gospodarstwa domowe (30%). 75% energii konsumowanej przez gospodarstwa zużywają instalacje grzewcze. Zatem to może właśnie ogrzewanie, a niekoniecznie energia elektryczna, powinno być głównym tematem Energiewende? Dlaczego więc tak się nie stało?
Ponad 40% takich pieców korzysta z gazu ziemnego, a około 30% z oleju opałowego. Oznacza to bardzo wysoki udział kopalnych nośników energii w ciepłownictwie i związane z tym negatywne konsekwencje dla klimatu i ochrony środowiska. Przeciętny piec centralny korzystający z gazu ziemnego emituje 247 gramów dwutlenku węgla na kWh produkowanej energii, podczas gdy piec na olej opałowy – 318 gramów CO2 na kWh.
Fot.: zasoby własne A.F.
W Niemczech jest 18,9 milionów budynków mieszkalnych. 81,8% korzysta z centralnego ogrzewania. Z reguły, zwłaszcza w zachodnich landach, są to sieci lokalne – zarówno mniejsze kamienice, jak i wysokie budynki, liczące 10 i więcej pięter, wyposażone są we własne piece centralne. Zaledwie 6,6% jest podłączonych do miejskich sieci ciepłowniczych.
Aleksandra Fedorska korespondentka polskich i niemieckich portali branżowych. Jej specjalizacją jest polityka energetyczna Niemiec, Danii, Szwecji, Austrii, Szwajcarii oraz krajów Beneluksu. Śledzi przebieg kampanii wyborczych we wszystkich wymienionych krajach pod względem polityki energetycznej.
Wysokie emisje w niemieckim ciepłownictwie spowodowane są także przestarzałą technologią wielu systemów centralnych. Blisko ¼ budynków w Niemczech korzysta z instalacji sprzed ponad 25 lat. Chodzi tu głównie o budynki wielorodzinne, gdzie prawie jedna trzecia pieców jest przestarzała. Biorąc pod uwagę lokalizację budynków wielorodzinnych, miasta są znacznie bardziej dotknięte emisją spalin niż tereny wiejskie, gdzie dominują budynki jednorodzinne. Daje się to odczuć zwłaszcza w Berlinie, Bremie i Hamburgu.
Od blisko dziesięciu lat w ciepłownictwie wzrasta udział gazu ziemnego kosztem oleju opałowego. W ostatniej dekadzie 63% budynków korzystających z oleju opałowego wymieniło instalacje na gazowe.
8 ECiz 7/2019
Także ogrzewanie elektryczne jest często wymieniane na ogrzewanie gazem, które jest znacznie bardziej wydajne i technologicznie zaawansowane. Zauważalna jest także tendencja do dodatkowego ogrzewania w formie kominków, które w ostatnich latach stają się w Niemczech coraz bardziej popularne. Wymiana i instalacja nowoczesnych systemów grzewczych jest w Niemczech wspierana nie tylko ulgami podatkowymi i tanimi kredytami, lecz także konkretnymi subwencjami. Najtańsze są instalacje gazowe – kosztują 4000-8000 euro (20 000-35 000 zł). Tu możliwe jest dofinansowanie rzędu 10-15%. Podobnie jest w przypadku instalacji systemów grzewczych na olej opałowy, gdzie cena zakupu wynosi 7000-9000 euro (29 000-40 000 zł). Znacznie droższe są systemy wykorzystujące pompy cieplne. Ich instalacja to koszt sięgający nawet 22 000 euro, z możliwością dofinansowania w wysokości 1500-4500 euro. Na najwyższe dofinansowanie, nawet 8000 euro, mogą liczyć piece na pellet opalowy.
W ramach sondażu przeprowadzonego przez Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Wodnego i Energetycznego (BDEW) najbardziej zadowoleni ze swojego systemu grzewczego są klienci miejskich sieci ciepłowniczych. Na drugim miejscu są korzystający z gazu ziemnego, a najmniej zadowoleni są użytkownicy instalacji elektrycznych, które są w Niemczech bardzo drogie. W zawartym niedawno porozumieniu na rzecz klimatu partie rządzące ustaliły wprowadzenie zakazu dla nowych instalacji grzewczych na olej opałowy od 2026 roku.
z ż ycia bran ż y O k iem s tudenta
Czy reaktor prywatny powstanie przed reaktorem państwowym? „Za 4-6 lat powinniśmy zacząć konstrukcję takiej elektrowni” – tak w drugiej połowie października bieżącego roku mówił o elektrowni z reaktorem wodnym wrzącym BWRX-300 Michał Sołowow. Należąca do niego firma Synthos podpisała list intencyjny z General Electric Hitachi Nuclear Energy w sprawie budowy pierwszego prywatnego reaktora jądrowego w Polsce. Dlaczego firma prywatna chce zbudować reaktor? Dlaczego inwestycji nie można zacząć już teraz i czy na pewno dojdzie ona do skutku? Jaki jest obecny stan pracy nad reaktorem państwowym? Wróćmy jednak do reaktora, który chce wybudować Synthos – BWRX-300. Moc tego reaktora wodnego wrzącego wynosi 300 MW. Czy to dużo? W skali zapotrzebowania Polski na energię – niewiele. Przykładowo 23 października bieżącego roku krajowe zapotrzebowanie na moc wynosiło od 16 000 MW do 24 000 MW. Sam Michał Sołowow podkreśla, że budowany przez Jakub Banaszek jego firmę mały reaktor jądrowy nie będzie konkurencją dla planowanej przez Student III roku na rząd elektrowni atomowej w Polsce. wydziale Mechanicznym Właściciel powiedział jednak „Pulsowi Energetyki i Lotnictwa Biznesu”: „Małe reaktory modułowe mogą Politechniki Warszawskiej odegrać znaczącą rolę przy rozwiązywaniu na kierunku energetyka stojących przed Polską wyzwań związanych (specjalizacja zrównoważona z modernizacją sektora energetycznego energetyka). Członek Koła oraz z osiągnięciem potrzebnego stopnia Naukowego Energetyków dekarbonizacji, a nasze podejście do Politechniki Warszawskiej. tej inwestycji opiera się na kombinacji Spójrzmy teraz na to, do jakich ekologii i komercji”. (Więcej o małych wniosków politycy doszli kilkanaście reaktorach modułowych: SMR – Small Modular Reactor można lat później. Rząd na posiedzeniu 14 grudnia 2004 r. przyjął przeczytać w sekcji „Okiem Studenta” w numerze 6/2019 dokument Polityka energetyczna Polski do 2025 r., w którym „Energetyki Cieplnej i Zawodowej”, gdzie opowiada o nich Jakub stwierdza: „Obliczenia prognostyczne wskazują na potrzebę Żychowicz). SMR będzie produkował energię i ciepło na potrzeby rozpoczęcia eksploatacji energetyki jądrowej w ostatnim Synthos, a nadwyżki energii zostaną sprzedane. Czy ten reaktor pięcioleciu rozpatrywanego okresu”, tj. w latach 2020-2025. jednak w ogóle powstanie? Na razie nie znamy oficjalnego Tych terminów nie uda się dotrzymać, podobnie jak tych, harmonogramu, mamy jedynie wstępne informacje na temat które Rada Ministrów zaproponowała w roku 2009, kiedy to szacunkowych kosztów i lokalizacji. Dlaczego konkretów na razie podjęła decyzję o rozpoczęciu prac nad nowym Programem nie ma, a budowa może ruszyć najwcześniej za kilka lat? Jak Polskiej Energetyki Jądrowej. Zaplanowano wtedy powstanie mówi Sołowow „Rzeczpospolitej”: „Duża część tego czasu to elektrowni jądrowej w Polsce do 2020 r. Plany PGE EJ 1 mówiły okres, jaki jest potrzebny na licencjonowanie technologii na o pierwszym bloku, który miał rozpocząć pracę ok. 2024 r. świecie. GE Hitachi aplikuje o taką licencję w USA i Kanadzie. Mamy nadzieję, że regulacje zarówno europejskie, jak i polskie Czy tym razem coś się zmieniło i termin z PEP2040 zostanie pozwolą na potwierdzenie licencji amerykańskiej w Polsce”. dotrzymany? Obecnie jest znacznie większa (względem próby z lat BWRX-300 jest na razie wyłącznie projektem na papierze. osiemdziesiątych) akceptacja społeczna dla budowy elektrowni Niektórzy komentatorzy kwestionują możliwość samodzielnej jądrowej – w 2018 roku 66 proc. respondentów ankiety PGE EJ 1 budowy reaktora SMR ze względów finansowych, sugerując, poparło budowę elektrowni w pobliżu miejsca ich zamieszkania. że ogłoszenie takich planów to posunięcie PR-owe bądź (W roku 1990 za budową elektrowni w Żarnowcu było 13,9% wyświadczenie przysługi amerykańskim partnerom. Z pewnością głosujących w referendum w woj. gdańskim). Rosną opłaty za nowe informacje dotyczące reaktora BWRX-300 jeszcze emisję CO2, a złoża węgla powoli się wyczerpują. Jeśli budowa do nas dotrą, a czas pokaże, jaka będzie jego przyszłość. wystartuje w ciągu kilku najbliższych lat, pierwszy blok polskiej elektrowni jądrowej może zacząć pracę w 2033 roku.
10 ECiz 7/2019
Fot.: zasoby autora
Według raportu Ministerstwa Energii Polityka energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040) pierwszy blok polskiej elektrowni jądrowej zacznie pracę w 2033 roku. Jakie jest prawdopodobieństwo dotrzymania tego terminu? Przypomnijmy poprzednie plany i założenia. Zgodnie z uchwałą nr 10/82 Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 1982 r. pierwszy blok energetyczny w Żarnowcu miał zacząć pracę w roku 1989. Jedna z konkluzji ministra przemysłu Tadeusza Syryjczyka, po którego rekomendacji zaniechano budowy w roku 1990, brzmiała: „EJŻ jest inwestycją zbędną dla polskiego systemu energetycznego w horyzoncie 10 do 20 lat, a potem wcale nie ma pewności, że energetyka jądrowa będzie potrzebna”.
temat numeru : utrzymanie ruchu
Bełchatowski przepis na NOWOCZESNĄ ENERGETYKĘ Podstawą w strukturze światowego zużycia energii były i obecnie są paliwa kopalne. Węgiel, zarówno kamienny, jak i brunatny, pełni istotną rolę w gospodarce wielu państw, pozwalając na zabezpieczenie ich potrzeb energetycznych, a te z roku na rok są coraz większe z powodu rosnącej konsumpcji – mówi Andrzej Legeżyński, dyrektor PGE GiEK Oddział Elektrownia Bełchatów. Rafał Krzyżok: Energetyka przechodzi zmiany, coraz więcej regulacji prawnych wymusza dostosowywanie istniejących jednostek wytwórczych do ich postanowień. Jak wpływa to na obszar utrzymania ruchu i zarządzania majątkiem w elektrowni? Andrzej Legeżyński: Dostosowanie jednostek wytwórczych do obowiązujących od 2021 roku wymagań emisyjnych określonych w konkluzjach BREF/BAT wymaga dużych nakładów inwestycyjnych oraz wydłużonych postojów bloków energetycznych. Zakres inwestycji i modernizacji dla Elektrowni Bełchatów obejmuje aż dziewięć zadań: modernizację IOS bloków 3-12 w zakresie absorberów i układów pomocniczych, rozbudowę młynowni kamienia wapiennego oraz modernizację magazynu kamienia wapiennego,
W Bełchatowie planujemy wybudować pierwszy w Polsce magazyn energii o mocy 1 MW zintegrowany z blokiem konwencjonalnym rozbudowę układu odwadniania gipsu, zabudowę instalacji SNCR dla bloków nr 7, 9 i 11, zabudowę instalacji dozowania reagenta do usuwania rtęci dla bloków 2-12 oraz bloku nr 14, wymianę elektrofiltrów bloku nr 2, zabudowę klap szczelnych obejściowych na kanałach spalin bloków 2-11, zabudowę urządzeń do ciągłego monitoringu Hg oraz NH3 dla bloków 2-12 oraz bloku nr 14, budowę stacji uzdatniania wód technologicznych.
Jakie koszty wygenerują ww. zadania? Łączne nakłady wyniosą ponad 800 mln zł. Wszystkie podejmowane przez nas działania mają na celu spełnienie wymagań stawianych przez konkluzje BAT. Wymaga to dużej mobilizacji wszystkich służb, zarówno po stronie Elektrowni Bełchatów,
12 ECiz 7/2019
jak również po stronie wykonawców realizujących poszczególne zadania. Realizacja zadań związanych z dostosowaniem naszych jednostek wytwórczych do nowych wymagań standardów wymaga długich, 90-dniowych postojów bloków, co przekłada się na zmniejszenie produkcji energii elektrycznej w tym okresie. Terminy postojów nie są przypadkowe i są uzgadniane na poziomie Grupy Kapitałowej, jak i operatora systemu przesyłowego, gdyż musimy pamiętać, że nie tylko nasza elektrownia dostosowuje swoje bloki do BAT, ale każdy wytwórca w kraju w określonym dla niego zakresie. Nowe inwestycje spowodują zwiększenie majątku elektrowni, co wymagało będzie zwiększonego nadzoru nad jego eksploatacją.
Od lat elektrownia wyznacza trendy innym wytwórcom energii elektrycznej, jest przykładem zakładu, który prowadzi swoją działalność odpowiedzialnie. Ostatnio jednak musicie się zmierzyć z wieloma zastrzeżeniami ze strony organizacji ekologicznych… Faktycznie, Elektrownia Bełchatów stale prowadzi działania związane z ochroną środowiska naturalnego. Polegają one na realizacji inwestycji modernizacyjno-odtworzeniowych mających na celu sukcesywne ograniczanie emisji związków chemicznych powstających w wyniku spalania węgla brunatnego. Od początku lat 90. do 2018 roku w Elektrowni Bełchatów zredukowano emisję dwutlenku siarki o 89 proc., tlenków azotu o 45 proc., a pyłów o 97 proc. Sukcesywnie spada również jednostkowa emisja dwutlenku węgla na 1 megawatogodzinę wyprodukowanej energii. Jeszcze w 2008 roku emisja CO2 z Elektrowni Bełchatów wynosiła 1,064 Mg/MWh przy zdecydowanie mniejszej produkcji, a w 2018 roku wskaźnik ten wynosił 1,056 Mg/MWh. Co do zastrzeżeń ekologów, odpowiem przewrotnie. Trudno się dziwić, że jesteśmy obiektem zainteresowania organizacji ekologicznych, które pilnie obserwują nasze działania i poziom oddziaływania na
temat numeru : utrzymanie ruchu
poszczególne komponenty środowiska. Ostatecznie misją takich organizacji jest społeczna kontrola tych działalności, które mogą wpływać niekorzystnie na nasze wspólne dobro, jakim jest świat przyrody. Jesteśmy największym konwencjonalnym wytwórcą energii w kraju i mamy świadomość tego, że stosowane przez nas technologie wymagają szczególnego nadzoru, zwłaszcza w zakresie emisji do atmosfery. Wbrew pozorom mamy z ekologami wspólny cel, bo również dla nas minimalizacja negatywnego oddziaływania na środowisko jest priorytetem. Działamy zgodnie z wydanymi zezwoleniami – spełniamy standardy i wymagania stawiane takim jak nasze przedsiębiorstwom, przez mocno już wyśrubowane krajowe i unijne regulacje prawne. To co nas z ekologami zdecydowanie różni, to ocena realnych możliwości naszego kraju w zakresie wykreowania alternatywnych sposobów zaspokojenia potrzeb społeczeństwa w zakresie niezawodnych dostaw energii elektrycznej i ciepła. Osobiście nie znam nikogo gotowego na rezygnację z komfortu, jaki daje mu codzienny, powszechny i nieograniczony dostęp do energii elektrycznej (w większości produkowanej z węgla). Ci, co kreują popyt – w tym, domyślam się, również ekolodzy – muszą być świadomi nie tylko zagrożeń związanych z produkcją, ale i z konsumpcją energii.
niczych, zapewnienia natychmiastowej reakcji na wystąpienie przerwy w zasilaniu podstawowym oraz optymalizacji poboru energii na potrzeby ogólne bloków. Realizacja projektu pilotażowego pozwoli także przetestować wykorzystanie magazynu energii elektrycznej pod kątem rynku mocy oraz możliwości świadczenia wybranych usług systemowych i arbitrażu cenowego.
Magazyny energii wskazuje się jako ważny element transformacji energetycznej w kierunku OZE i zapewnienia stabilności energetycznej. Bełchatowski projekt jest realizowany w ramach szerszego Programu Magazynowania Energii uruchomionego w Grupie PGE. Program jest kompleksowy i odnosi się do głównych obszarów biznesowych PGE: wytwarzania, dystrybucji i obrotu. Po zakończeniu badań i testów dotyczących magazynu o mocy 1 MW, rozważymy zintegrowanie z blokiem konwencjonalnym magazynu o większej mocy. Oczywiście, należy to powiązać z wynikami projektu pilotażowego oraz określeniem preferowanej funkcjonalności magazynu i analizą ekonomiczną. Realizowany w Elektrowni
Andrzej Legeżyński dyrektor PGE GiEK Oddział Elektrownia Bełchatów
Elektrownia Bełchatów ciągle się rozwija, realizujemy działania wynikające ze strategii grupy PGE, m.in. pod kątem nowych mocy z fotowoltaiki. Już wkrótce zostanie podpisane porozumienie z PGE Energią Odnawialną w sprawie dzierżawy terenów przy Elektrowni Bełchatów pod budowę farmy fotowoltaicznej. Panele słoneczne zostaną zbudowane na terenie blisko 106 hektarów. Ponadto, właśnie tu, w Bełchatowie, planujemy wybudować pierwszy w Polsce magazyn energii o mocy 1 MW, zintegrowany z blokiem konwencjonalnym. To pionierskie w kraju rozwiązanie, którego rezultatem będzie magazyn energii elektrycznej w technologii baterii elektrochemicznych, który w odpowiedniej skali pozwoli nam na przeprowadzenie projektu badawczego. Podstawową funkcją magazynu, w trakcie normalnej i bezawaryjnej pracy bloku, będzie zwiększenie mocy przekazywanej do systemu elektroenergetycznego. Jest to szczególnie istotne w szczytach dobowych zapotrzebowania na energię elektryczną. W ramach projektu badawczego przeanalizujemy również m.in. możliwość zasilania z magazynu energii wybranych urządzeń pomoc-
Fot.: PGE GiEK
Faktycznie, przeciętny obywatel może nie zdawać sobie sprawy, jak ważnym i strategicznym obiektem jest dla całego kraju Elektrownia Bełchatów i że gdyby nagle została wyłączona, odczułby to dotkliwie każdy Polak. Mimo że macie tak ugruntowaną pozycję na energetycznej mapie Polski, wciąż szukacie nowych rozwiązań…
ECiz 7/2019 13
temat numeru : utrzymanie ruchu
Bełchatów projekt jest jednym z elementów odpowiedzi naszej grupy kapitałowej na wyzwania, przed którymi stoi polski sektor energetyczny w procesie zmiany modelu rynku energii elektrycznej. Ten innowacyjny projekt doskonale wpisuje się także w naszą statutową misję zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Czy istnieje jeszcze szansa na polepszenie „PR-u” węgla? Wiemy, że w dzisiejszych warunkach jest on gwarantem stabilności energetycznej, jednak niektórzy wciąż są nieprzekonani. Energię możemy pozyskiwać z różnych źródeł, zarówno tych odnawialnych, takich jak farmy wiatrowe czy panele fotowoltaiczne, jak i z tych nieodnawialnych, jak np. węgiel. Wszystkie te źródła energii składają się na tzw. miks energetyczny, który odpowiednio skomponowany maksymalizuje bezpieczeństwo i stabilność energetyczną kraju. Podstawą w strukturze światowego zużycia energii były i obecnie są paliwa kopalne. Węgiel, zarówno kamienny, jak i brunatny, pełni istotną rolę w gospodarce wielu państw, pozwalając na zabezpieczenie ich potrzeb energetycznych, a te z roku na rok są coraz większe z powodu rosnącej konsumpcji. Polityka energetyczna Unii Europejskiej wymusza na nas ciągłe dostosowywanie się do coraz to nowych wymogów. Jesteśmy obecnie na etapie dostosowywania bełchatowskiej elektrowni do konkluzji BAT, które zaczną obowiązywać od sierpnia 2021 roku. Już dzisiaj możemy być pewni, że te restrykcyjne wymagania będą spełnione. Elektrownie konwencjonalne jeszcze przez lata będą stanowić podstawę systemu elektroenergetycznego w Polsce, ze względu na swoją stabilność i niezależność od warunków atmosferycznych, tak jak jest to w przypadku OZE.
A co z emisją dwutlenku węgla? Problemem może wydawać się jedynie emisja CO2, ale i tutaj podjęliśmy już pewne działania. Podstawowy kierunek tych działań to m.in.: optymalizacja procesów spalania, modernizacje istniejących bloków energetycznych, które mają na celu poprawę sprawności wytwarzania, zwiększenie efektywności wykorzystania surowców oraz ograniczenie energochłonności procesów wytwórczych i potrzeb własnych, co wpływa na zmniejszenie jednostkowej emisji CO2 ze spalanego węgla. We właściwym zbilansowaniu emisji dwutlenku węgla mogą pomóc odnawialne źródła energii i w takie GK PGE w ostatnich latach bardzo inwestuje.
Prezes PGE GiEK Robert Ostrowski w niedawnym wywiadzie mówił, że gospodarka obiegu zamkniętego jest obecna w PGE GiEK. Jakie działania bełchatowskiej elektrowni wpisują się w tę ideę? Przypomnę tylko, że przejście na Gospodarkę o Obiegu Zamkniętym (GOZ – red.), w której war-
14 ECiz 7/2019
tość produktów, materiałów oraz surowców jest zachowana tak długo, jak jest to możliwe, przy jednoczesnej minimalizacji wytwarzania odpadów, jest istotnym elementem stworzenia niskoemisyjnej, zasobooszczędnej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki Polski. Wyczerpywanie się surowców, wzrost ich cen i rosnąca zależność od dostawców z krajów trzecich stanowi poważne zagrożenie dla dalszego rozwoju gospodarczego naszego kraju oraz wyzwanie w kontekście ochrony środowiska. Dlatego konieczne jest podjęcie działań, które kompleksowo zajmą się produktami i usługami od etapu pozyskania surowca, przez projektowanie, produkcję, konsumpcję, aż po gospodarowanie odpadami. Ten ostatni etap jest kluczowy w GOZ. Odpady – jeżeli muszą powstać – powinny być traktowane jako surowce wtórne. Przede wszystkim ze względu na skalę produkcji, zagospodarowanie UPS w naszej elektrowni stanowi szczególne wyzwanie. Elektrownia Bełchatów wytwarza rocznie ok. 5 mln ton popiołów i żużli oraz ok. 2 mln ton gipsu syntetycznego. Realizujemy tu cały szereg działań, które mają na celu gospodarcze wykorzystanie produkowanych UPS, przez co wpisujemy się znakomicie w proces tworzenia gospodarki obiegu zamkniętego. Warto nadmienić, że w wyniku tych działań cały wytwarzany w Elektrowni Bełchatów gips syntetyczny ma status produktu i jego bieżąca produkcja jest sprzedawana „na pniu”. Elektrownia Bełchatów jest największym producentem gipsu w Polsce, a gips z Bełchatowa jest szeroko wykorzystywany, przede wszystkim w przemyśle materiałów budowlanych.
Gips to jedno, a co z innymi odpadami, takimi jak popioły? Oczywiście, nie zasypiamy gruszek w popiele także w przypadku produkowanych tu popiołów. Już 425 tys. ton popiołu lotnego uzyskuje corocznie status produktu ubocznego i znajduje nabywców na rynku. Prowadzimy intensywne prace nad znacznym zwiększeniem tej ilości. Współpracujemy z kilkunastoma podmiotami, które badają możliwości zastosowania popiołu i rozpoznają technologie jego przetwarzania. Okazuje się, że wytwarzany w Elektrowni Bełchatów popiół lotny, tzw. wapienny, może być w większości przypadków zamiennikiem popiołów krzemionkowych, wytwarzanych z węgla kamiennego. Liczymy na to, że popiół z Elektrowni Bełchatów znajdzie szerokie zastosowanie w przemyśle materiałów budowlanych i w niedługim czasie zwielokrotnimy wolumen jego sprzedaży. _________________________________________________________ Rozmawiał Rafał Krzyżok, redaktor „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” oraz portalu kierunekENERGETYKA.pl