TEMAT NUMERU:
NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W GÓRNICTWIE
Science fiction czy przyszłość? > 10
Roboty do roboty > 20
Kopalnia przyszłości > 40
SPIS TREŚCI
10 Science fiction czy przyszłość? Sabina Szewczyk 14 By górnikom było lżej Gabriela Cieniek 20 Roboty do roboty Aleksander Brożyna 27 Wiercenie XXI w. Jan Marianowski 34 Wspomaganie po nowemu Włodzimierz Kiełbasiewicz 40 Kopalnia przyszłości Rozmowa z Jackiem Patykiem, dyrektorem Zakładu Górniczego Kujawy
20
ROBOTY DO ROBOTY Aleksander Brożyna Fot. photogenica
Temat numeru: nowoczesne technologie w górnictwie
Z życia branży
54
O czym mówią w KRUSZGEO?
68
Jola już kruszy
Przemysław Płonka Fot. KRUSZGEO
44 Mniej koncesji, więcej likwidacji Marcin Baradziej 50 Inowłodzkie złoto Rozmowa z Kazimierzem Kośką, dyrektorem kopalni Inowłódz 54 O czym mówią w KRUSZGEO? Przemysław Płonka
Nowoczesne zakłady 58 Co łączy Marsa z Józefką? Sabina Szewczyk
Z placu budowy 62 Opole wychodzi z ziemi Sabina Szewczyk
66 LABOR SWTP INVESTMENT producent taśm profilowanych – produkt szyty na miarę Ksenia Alicja Jurkowska 68 Jola już kruszy Sabina Szewczyk 72 Mobilna kruszarka stożkowa Lokotrack LT220D BH Ruda
Sabina Szewczyk fot. BMP
Maszyny i urządzenia
Prawo 74 Nie takie prawo straszne, jak je malują Kamil Stolarski, Konrad Majewski
Odpady 78 Odpady w odkrywkach. Jak dziś interpretować przepisy? Mariusz Dyka 85 Drugie życie. Odpady wydobywcze – jak formalnie zredukować ich ilość? Katarzyna Mędraś
3
od redakcji Wydawca: BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax (032) 415-97-74 tel. (032) 415-29-21 (032) 415-97-93 e-mail: sabina.szewczyk@e-bmp.pl http://www.kieruneksurowce.pl
Sabina Szewczyk redaktor wydania tel.: 32/415 97 74 wew. 15 e-mail: sabina.szewczyk@e-bmp.pl
Nowoczesność to człowiek W
chodzę do recepcji Cementowni Kujawy, gdzie umówiłam się na wywiad z dyrektorem kopalni, Jackiem Patykiem. W oczekiwaniu na rozmówcę mój wzrok pada na wiszące na ścianach zdjęcia z lat 80. XIX wieku, ukazujące ówczesną pracę górników – urabianie skał kilofami, ręczny załadunek na wózki. Całkowite przeciwieństwo tego, co zobaczyć miałam lada moment, wszakże nasza rozmowa dotyczyć miała… nowoczesnej kopalni.
Z
akład górniczy Kujawy należy do czołówki najnowocześniejszych kopalń w całym kraju – imponująca flota, w skład której wchodzą m.in. nowo zakupione, największe w Polsce ładowarki Caterpillar oraz dwa nowe, 60-tonowe samochody technologiczne Komatsu. Jednak to nie przez pryzmat sprzętu definiuje nowoczesność dyrektor Patyk, bowiem kopalnia przyszłości to dla niego przede wszystkim kopalnia bezpieczna, dobrze zarządzana, nastawiona na klienta, w której główną rolę odgrywa człowiek (s. 40).
T
am sięgaj, gdzie wzrok nie sięga; Łam, czego rozum nie złamie. Słowa Adama Mickiewicza od razu przychodzą mi do głowy, gdy szukam przyczyny postępu, który dokonał się w górnictwie od czasów z czarno-białego zdjęcia. Gdyby nie człowiek, jego ciekawość, ciągłe dążenie do zmian, chęć poprawienia warunków swojego bytu i walka z przeciwnościami losu, nie wiadomo, w jakim punkcie znajdowalibyśmy się dziś.
4
SiMB 2/2015
J
eszcze niedawno istnym science-fiction wydawała się być kopalnia automatyczna, w której zamiast ludzi, pracować będą roboty, a dziś to nie przyszłość, lecz rzeczywistość, o czym przekonuje KGHM, sukcesywnie wdrażając wizję pierwszej na świecie inteligentnej kopalni (s. 10). Również rynek oprogramowań dla górnictwa rozwija się niebywale szybko – automatyzacja procesów planowania, wydobywania i produkcji wpływa na zwiększenie wydajności, zysku, uproszczenie procesów inżynieryjnych czy obniżenie kosztów wydobycia, co w konsekwencji prowadzi do ułatwienia górnikom ich ciężkiej pracy (s. 14)
T
echnologie w górnictwie rozwijają się z dnia na dzień, a automatyzacja i robotyzacja wkracza również do kamieniołomów. Cel jest jasny – wydobywać z maksymalną wydajnością, przy zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa (s. 20) Jednak w całym tym pędzie i nowoczesności jedna rzecz od tysięcy lat pozostaje niezmienna – człowiek. To on jest inicjatorem i beneficjentem wszelkich zmian – ma odwagę iść naprzód – sięgając, gdzie wzrok nie sięga, łamiąc, czego rozum nie złamie...
Rada programowa: dr Jarosław Badera, prof. dr hab. inż. Artur Bęben, doc. dr inż. Jerzy Duda, Aleksander Kabziński, prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł, Hubert Schwarz Prezes zarządu BMP’ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor Naczelny: Przemysław Płonka Redaktor wydania: Sabina Szewczyk Redakcja techniczna: Maciej Rowiński, Marek Fichna Reklama: Jolanta Mikołajec Prenumerata, kolportaż: Aneta Jaroszewicz Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł PKWiU: 58.14.12.0 ISSN: 1734-7998 Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Druk: FISCHER Poligrafia Fot. na okładce: photogenica.pl
zdjęcie numeru
Fot. Andrzej Gontarz
zdjęcie numeru
GEOsfera z góry W nieczynnym kamieniołomie Sadowa Góra w Jaworznie powstaje Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera. Największe atuty tego miejsca zostały odkryte w wyniku działalności przemysłowej – eksploatacja złoża wapieni ujawniła liczne skamieniałości i pofałdowanie dna, świadczące o burzliwej historii tego miejsca, sięgającej 260 milionów lat
SiMB 2/2015
5
z portalu kieruneksurowce.pl Chińczycy wydrukowali pierwszy blok mieszkalny
Powstanie urząd górniczy w Gdańsku
WinSun to chiński deweloper, który może pochwalić się tym, że potrafi drukować budynki. Ich pierwszy wydrukowany pięciopiętrowiec powstał jako element demonstracji zaprezentowanej na terenie Suzhou Industrial Park.
Minister środowiska Maciej H. Grabowski podpisał 27 marca w Gdańsku rozporządzenie w sprawie utworzenia nowego okręgowego urzędu górniczego.
Drukarka, która odpowiada za ten wyczyn, została zaprojektowana przez Ma Yihe. Yihe zajmuje się dziedziną druku 3D od przeszło dekady – teraz w końcu udało mu się udoskonalić swój wynalazek do tego stopnia, że może on tworzyć gotowe do zamieszkania budynki. Sama drukarka jest olbrzymia: wysoka na 6,6 m, szeroka na 10 m i długa na 40 metrów potrafi tworzyć budynki od 50% do 70% szybciej, niż zajęłoby ich postawienie tradycyjnymi metodami. Tworzywo, z którego budowane są konstrukcje, to mieszanka odpadów przemysłowych i szybkowiążącego cementu.
Okręgowy Urząd Górniczy w Gdańsku swoją działalność rozpoczął od 1 kwietnia br. Objął nadzór nad firmami prowadzącymi prace geologiczne oraz eksploatację kopalin na terenie dwóch województw – pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego, a także na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej. Wraz z powstaniem nowej jednostki okręgowej nadzoru górniczego zmieni się właściwość miejscowa Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu. Będzie ona obejmowała trzy województwa zamiast dotychczasowych pięciu. Utworzenie OUG w Gdańsku jest kolejnym etapem wzmacniania nadzoru górniczego nad pracami geologicznymi oraz eksploatacją węglowodorów (w tym gazu łupkowego) oraz działalnością związaną ze złożami ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach morskich W północnym regionie kraju aktywność na koncesjach łupkowych jest największa i to było jedną z przesłanek lokalizacji urzędu górniczego w Gdańsku. Od 1 kwietnia ubiegłego roku w WUG funkcjonuje Departament Górnictwa Otworowego i Wiertnictwa. 4 kwietnia ubiegłego roku zawarto porozumienie o współpracy WUG z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska, które zobowiązuje do współdziałania w zakresie kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska na każdym etapie robót poszukiwawczo-rozpoznawczych złóż węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych oraz wydobywania węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych. Współpraca odbywa się na szczeblu: centralnym – pomiędzy prezesem WUG i GIOŚ oraz terenowym – pomiędzy dyrektorami okręgowych urzędów górniczych i wojewódzkimi inspektorami ochrony środowiska. Nadzór nad wydanymi już koncesjami i obsługą koncesjonariuszy prowadzony jest w Ministerstwie Środowiska przez Departament Geologii i Koncesji Geologicznych oraz Departament Nadzoru Geologicznego.
Źródło i fot.: www.chip.pl
LICZBA NUMERU
6895
Liczba zakładów odkrywkowych w Polsce w 2014 roku. Cały raport dotyczący stanu górnictwa odkrywkowego w roku poprzednim w artykule Marcina Baradzieja s. 44
6
SiMB 2/2015
Źródło i fot.: www.wug.gov.pl
Reklama
Polki lubią swoje miasta KOBIETY W MIEŚCIE to kolejny projekt badawczy Grupy Lafarge, światowego lidera rozwiązań dla budownictwa, zrealizowany we współpracy z instytutem IPSOS. Badania zostały przeprowadzone w lutym 2015 roku w pięciu miastach Europy: w Warszawie, Krakowie, Paryżu, Marsylii i Madrycie, i objęły łącznie 3015 osób. Celem było poznanie opinii mieszkańców wytypowanych metropolii, w szczególności kobiet, na temat ich życia w mieście.
Fot. freeimages.com
Wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie Grupy Lafarge pokazały, że mieszkanki Warszawy, Krakowa, Paryża, Marsylii i Madrytu mają pozytywny obraz swoich miast, przy czym polskie miasta otrzymały znacznie więcej pozytywnych ocen (Kraków 95%, Warszawa 90%, wszystkie miasta ogółem 87%). 37% krakowianek ocenia swoje miasto bardzo pozytywnie – pod tym względem jest to 12% powyżej średniej ze wszystkich pięciu badanych miast (25%).
SITA PRZEMYSŁOWE.
W związku z badaniem „Kobiety w Mieście” – Lafarge przygotował multimedialną prezentację wyników badań, raport z badania, film z dnia życia Tatiany Oszmiańskiej (ekspertki Lafarge) oraz infografiki. Wszystkie materiały dostępne są na kanale Lafarge Polska na platformie YouTube oraz na dedykowanej stronie w serwisie lafarge.pl
Jak kobiety postrzegają miasto? Miasto w oczach kobiet to głównie miejsce pracy, rozwoju zawodowego, rozwoju intelektualnego, rozrywki i kontaktów towarzyskich. Dla kobiet życie w mieście jest prostsze niż na wsi, bo łatwiej im znaleźć pracę, mają lepszy dostęp do opieki medycznej, banków, szkół, administracji oraz obiektów sportowych i miejsc rozrywki. 94% kobiet z Warszawy i 91% kobiet z Krakowa uważa, że miasto bardziej, niż wieś sprzyja ich samorealizacji, a także nawiązywaniu przyjaźni i spotykaniu się z ludźmi.
Źródło: lafarge.pl
Nowoczesna technologia sitowa z przyszłością: n Sita przemysłowe i dna sitowe dla wszystkich segregatorów i przesiewaczy n Standardowe siatki o oczkach kwadratowych i prostokątnych n FLEX-MAT - dna sitowe z efektem samoczyszczenia n FLEX-MAT: - dna sitowe do napinania wzdłużnego i poprzecznego - dla wszystkich popularnych modularnych systemów wtykowych n Dna sitowe hybrydowe TY-WIRE n TON-CAP i EGLA-MAX: szczególe siatki prostokątne HAVER & BOECKER OHG Ennigerloher Straße 64, 59302 OELDE, Niemcy Telefon: +49 -25 22 - 300, Fax: +49 -25 22 - 30 636 pn@haverboecker.com, www.diedrahtweber.com
z portalu kieruneksurowce.pl
INTERMASZ – pokaz wielkich możliwości Już w maju, na terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich, zobaczymy najnowsze propozycje produktowe skierowane do sektora branży budownictwa infrastrukturalnego. Wystawcami targów będzie większość uznanych na rynku marek producentów i dystrybutorów maszyn i sprzętu specjalistycznego, jak m.in. Bergerat Monnoyeur, Bax Baumaschinen, Case Construction, EWPA, Fayat Bomag, Grausch i Grausch, HKL Baumaschinen, Interhandler JCB, Komatsu, Liugong Dressta, Mecalac, Wacker Neuson czy także Volvo. Nie zabraknie również targowych premier, po raz pierwszy podczas INTERMASZU wystąpią m.in. Faymonville, Iveco, jak również Waryński. Uroczystego otwarcia targów dokona Prezydent RP, Bronisław Komorowski. Oprócz najnowszej propozycji produktowej targi INTERMASZ będą doskonałą okazją do dyskusji na temat przyszłości branży, wykorzystania unijnych środków na lata 2014-2020, a także przewidywanego zapotrzebowania sprzętowego w dro-
W 2015 do użytku zostanie oddanych 50 km nowych dróg Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w 2015 roku planuje oddać do użytku tylko 50 kilometrów nowych dróg krajowych, ekspresowych i autostrad. Na 1,5 tys. km dróg trwają prace lub postępowania przetargowe. GDDKiA podkreśla, że w kolejnych latach nastąpi przyspieszenie, bo ten rok jest przede wszystkim czasem planowania przetargów i inwestycji. Tylko nieco ponad 50 kilometrów nowych dróg krajowych, ekspresowych i autostrad zostanie oddanych do użytku w tym roku. Na 1,5 tys. km dróg trwają prace lub postępowania przetargowe. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad podkreśla, że w kolejnych latach nastąpi przyspieszenie, bo ten rok jest przede wszystkim czasem planowania przetargów i inwestycji. 2015 to przede wszystkim postępowania przetargowe, wybieranie nowych wykonawców oraz sprawne przeprowadzenie postępowań. Oddamy w tym roku 56,5 km nowych odcinków dróg – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Jan Krynicki, rzecznik prasowy GDDKiA. Oddawanych odcinków będzie niewiele, ale za to będzie bardzo dużo odcinków, na których będziemy rozpoczynać realizację bądź dalej prowadzić postępowanie przetargowe w celu jak najszybszego wyłonienia wykonawcy.
8
SiMB 2/2015
gownictwie i kolejnictwie. Taka tematyka przyświecać będzie Kongresowi Infrastruktury Transportowej, w którym udział wezmą przedstawiciele najważniejszych urzędów i przedsiębiorstw operujących w sektorze infrastrukturalnym. W Poznaniu poznamy również najlepszego operatora maszyn budowlanych za sprawą konkursu Pogromcy Maszyn, dynamicznego sprawdzianu umiejętności operatorów na najnowocześniejszym sprzęcie. Organizatorzy targów INTERMASZ zapowiadają także szereg dodatkowych atrakcji dla całych rodzin. Jeden z targowych dni, sobota 9 maja, ma być okazją do biznesowych spotkań w rodzinnej atmosferze. Dzień Operatora ma zapewnić rozrywkę dla najmłodszych, towarzyszących gości, a operatorom maszyn szansę na rozmowę z wystawcami i poznanie prezentowanych maszyn i urządzeń. Warto zatem zapisać datę 6-9 maja i wybrać się do Poznania na największy w Polsce pokaz maszyn i sprzętu! INTERMASZ 2015, 6-9 maja, Poznań, MTP.
„
W realizacji jest ponad 500 kilometrów nowych dróg zarządzanych przez GDDKiA. Kolejne 1000 km jest na etapie postępowań przetargowych. Źródło: Newseria.pl
CYTAT NUMERU
Tak jak było to podczas rewolucji przemysłowej, kiedy to maszyny zastąpiły człowieka przy tak wielu pracach, tak i teraz, być może wkrótce pełna automatyzacja stanie się powszechnym zjawiskiem w górnictwie, zaś ludzie nie będą mieli innego wyjścia jak dostosowanie się do zmian Aleksander Brożyna
technologie w górnictwie
Fot. KGHM
TEMAT NUMERU: nowoczesne
Science fiction czy przyszłość? 10
SiMB 2/2015
TEMAT NUMERU:
nowoczesne technologie w górnictwie
„Gdyby ludzie od jaskiniowej epoki robili tylko to, co wyglądało na możliwe, do dzisiaj siedzieliby w jaskiniach”. Słowa Stanisława Lema można doskonale przenieść na grunt górnictwa i stwierdzić, że gdyby ludzie od jaskiniowej epoki robili tylko to, co uznają za możliwe, do dziś urabialiby skały kilofami. KGHM sięga zatem po to, co z pozoru wdaje się być nierealne i sukcesywnie wdraża wizję inteligentnej kopalni, gdzie pracują roboty i maszyny, a wszystko nadzorowane jest przez człowieka zza ekranu komputera. Inteligentna kopalnia to nie science fiction, ale przyszłość, która zbliża się do nas wielkimi krokami. Opracowanie: Sabina Szewczyk Kopalnia jutra Jednostajny szum silników i maszyn. Zamiast ludzi – roboty, które mogą pracować w trudnych warunkach i stresie. Tak właśnie będą wyglądać w przyszłości kopalnie KGHM. Wizja ta może spełnić się szybciej niż przypuszczamy, bowiem już dzisiaj w kopalniach koncern stosuje nowoczesne technologie zdając sobie sprawę, że, aby być kopalnią bezpieczną i efektywną, musi wdrażać jak najszybciej systemy, które określamy jako inteligentne. Jaki jest cel całego przedsięwzięcia? – Przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa pracowników. Opracowanie oraz przemysłowe wdrożenie nowo-
czesnych rozwiązań technologicznych pozwoli na wyeliminowanie znaczącej części personelu z najbardziej zagrożonych części zakładu górniczego oraz poprawę warunków ich pracy. Kopalnia przyszłości będzie więc przede wszystkim kopalnią bezpieczną i przyjazną dla pracowników – wyjaśnia Maciej Koński, dyrektor naczelny Centrum Analiz Strategicznych i Bazy Zasobowej KGHM. Automatyzacja procesów górniczych przyczyni się również do znaczącej poprawy efektywności kosztowej zakładu górniczego, a w efekcie do udostępnienia nowych, niedostępnych dla obecnych metod eksploatacji części złoża.
SiMB 2/2015
11
TEMAT NUMERU: nowoczesne
technologie w górnictwie
Wzorowane na człowieku Wykorzystanie sieci neuronowych do sterowania maszynami czy też procesami, to skomplikowany układ wzajemnych relacji całego lub wydzielonego fragmentu procesu technologicznego. – Mówiąc dzisiaj o budowie inteligentnej kopalni opartej o sieci neuronowe, nie możemy wskazać pojedynczych rozwiązań. Budując inteligentną kopalnię, w pierwszej kolejności musimy rozbudować nasze systemy monitoringu, sensory, systemy pomiarów parametrów środowiska pracy – podkreśla Ryszard Biernacki, dyrektor naczelny ds. inżynierii produkcji KGHM. KGHM chce stworzyć dla określonych warunków wzorce i modele pracy maszyn, na bazie danych, które będą docierać ze środowiska pracy do wysokiej klasy komputerów. Poprzez porównanie tych napływających z zewnątrz informacji z zamodelowanymi wzorcami pracy, sterowniki przemysłowe poprzez mechatroniczne układy zabudowane na maszynach, będą nimi sterowały, zbierając jednocześnie nowe, dodatkowe informacje – doświadczenia, niezbędne do optymalizacji ich pracy. – Innymi słowy będziemy wdrażać system, który w swoisty sposób, bardzo podobny do zachowania człowieka, będzie się „uczył” i reagował na zdarzenia w miejscu pracy. Tylko takie rozwiązania pozwolą w przyszłości wycofać człowieka z miejsc, gdzie występują szczególnie niebezpieczne warunki. Ale aby to nastąpiło, czeka nas wiele pracy, w której niezbędne będą wysokie kompetencje i doświadczenie zawodowe naszych pracowników oraz co najważniejsze – doświadczenie – podsumowuje Ryszard Biernacki.
Przyszłość niosąca wiele korzyści – Inwestycje w obszarze inteligentnej kopalni pozwalają lepiej eksploatować zasoby firmy, zwiększać efektywność procesów oraz poszerzać portfel produktów. Przede wszystkim jednak celem wprowadzania innowacyjnych rozwiązań jest podnoszenie bezpieczeństwa, zarówno ludzi, jak i środowiska – to dla nas priorytet – opisuje Agata Juzyk, dyrektor departamentu badań i innowacji KGHM. Innowacje powstają na styku różnych dziedzin – niejako „na szwach”. Dlatego też niezbędne staje się stałe kwestionowanie status quo, tworzenie interdyscyplinarnych zespołów, strategicznych aliansów nauki: dużych koncernów, małych i średnich przedsiębiorstw oraz funduszy venture capital. Do tego potrzebna jest pasja, determinacja i odwaga do podejmowania ryzyka – a tego w KGHM nie brakuje. – Źródłem innowacji są często pracownicy spółki, dlatego też istotne jest stwarzanie klimatu nowatorskiego myślenia i rozwiązywania problemów – dodaje Agata Juzyk.
Kopalnia bez górników – czy to w ogóle możliwe? Już dzisiaj bardzo realnymi stają się projekty związane z eksploracją prowadzoną na dnie mórz. KGHM Polska Miedź S.A. w 2014 r. rozpoczął eksploatację złóż
12
SiMB 2/2015
Praca człowieka ograniczona do minimum Oczywiście w inteligentnej kopalni pracownik będzie musiał uczestniczyć w procesie wdrażania prototypów, serwisowania i napraw zdalnie sterowanych maszyn i urządzeń pracujących pod ziemią, ale jego ekspozycja na potencjalne zagrożenia będzie ograniczona do minimum
na głębokości ponad 1200 m, gdzie temperatura skał dochodzi do 50OC, gdzie pojawiają się również inne, dotąd niewystępujące w kopalniach KGHM zagrożenia. – Mamy do czynienia z warunkami, w których normalna praca człowieka staje się wręcz niemożliwa. Aby mógł on tam bezpiecznie pracować, musimy ponosząc ogromne koszty stworzyć mu odpowiednie, bezpieczne warunki pracy. Powstaje więc naturalna potrzeba ograniczenia zagrożeń życia i zdrowia naszych pracowników poprzez zastąpienie ich zdalnie sterowanymi maszynami i urządzeniami. Nie znaczy to jednak, że pod ziemią nie będą pracować górnicy – wyjaśnia Ryszard Biernacki.
Człowiek potrzebny zawsze Oczywiście w inteligentnej kopalni pracownik będzie musiał uczestniczyć w procesie wdrażania prototypów, serwisowania i napraw zdalnie sterowanych maszyn i urządzeń pracujących pod ziemią, ale jego ekspozycja na potencjalne zagrożenia będzie ograniczona do minimum. – Wszędzie, gdzie pracują roboty, zdalnie sterowane maszyny i urządzenia człowiek nadzoruje ten proces. Wiedza, doświadczenie i wysokie kompetencje naszej załogi będą wykorzystywane do ich projektowania, programowania, testowania, a następnie sterowania. Chcemy więc wycofać naszych pracow-
nowoczesne technologie w górnictwie
Fot. KGHM
TEMAT NUMERU:
ników poza strefę szczególnego zagrożenia i wprowadzić tam maszyny. W bezpiecznych miejscach pod ziemią – docelowo na powierzchni – powstaną więc centralne dyspozytornie, z których nasi pracownicy będą sterować maszynami i urządzeniami – wyjaśnia Ryszard Biernacki.
Technologia w służbie bezpieczeństwa W KGHM od wielu lat trwa proces wdrażania nowoczesnych technologii oraz maszyn i systemów, które nie tylko podnoszą wydajność, obniżają koszty wydobycia urobku, ale przede wszystkim poprawiają bezpieczeństwo pracy. W firmie pod ziemią pracuje około 1200 maszyn górniczych. Praktycznie wszystkie pracujące bezpośrednio na frontach eksploatacyjnych wyposażone są w kabiny operatorów, które są tak zaprojektowane i wyposażone, że stanowią swoistą kapsułę bezpieczeństwa z odrębną klimatyzacją, systemem łączności bezprzewodowej oraz wieloma czujnikami i sensorami informującymi o stanie technicznym maszyny. Kopalniany system alarmowo rozgłoszeniowy STAR-DOTRA to ponad 380 km linii anten, które umożliwiają bezpośrednią łączność za pomocą ponad 2000 przenośnych i przewoźnych – zabudowanych we wszystkich maszynach górniczych pod ziemią, radiotelefonów wykorzystywanych do prowadzenia rozmów, jak również jako elementy łączności i powiadamiania
alarmowego w czasie, gdy pojawiają się zagrożenia. – W podziemnych wyrobiskach górniczych mamy nowoczesny system transmisji danych oparty o kable światłowodowe. Infrastruktura ta wykorzystywana jest do transmisji sygnałów z systemu monitoringu i nadzoru maszyn i urządzeń pod ziemią. Kilkaset komputerów, które już dzisiaj znajdują się w centrach zarządzania operacyjnego pod ziemią, nie tylko wspiera proces decyzyjny osób dozoru, ale również wykorzystywane są jako platforma umożliwiająca optymalizację biznesową procesów górniczych – opisuje Ryszard Biernacki. – W naszych podziemnych wyrobiskach górniczych wykorzystujemy wiele specjalistycznych systemów informatycznych. System klasy CMMS dla obsługi serwisów maszyn dołowych, SCADA, eRAPORT, EX, informatyczny system ewidencji materiałów wybuchowych, systemy do nadzoru i sterowania trakcją elektryczną – to tylko nieliczne przykłady nowoczesnych narzędzi informatycznych wykorzystywanych w KGHM – wylicza Biernacki.
Jutro tworzy się dziś W KGHM pod ziemią do transportu urobku z oddziałów górniczych do szybów wydobywczych wykorzystuje się ponad 160 km przenośników taśmowych. Większość z nich sterowana jest z powierzchni. Do napędów wykorzystywane są nowoczesne układy przekształtnikowe, sprzęgła hydrokinetyczne, specjalne systemy wizualizacji i monitoringu. – Już dzisiaj zaczynamy w naszych kopalniach wprowadzać skaning 3D wyrobisk górniczych. Mapy 3D wyrobisk górniczych wykorzystywane są do projektowania infrastruktury, a w przyszłości możliwe, że jako wirtualna trasa poruszających się bez operatorów maszyn górniczych – mówi dyrektor naczelny ds. inżynierii produkcji KGHM. Wiele stosowanych w KGHM maszyn, urządzeń i systemów powstawało w wyniku współpracy z inżynierami z innych branż. – Dzisiaj jesteśmy firmą globalną o ustabilizowanej pozycji na rynku miedziowym, biorąc jednak pod uwagę wyzwania, jakie przed nami stoją, jesteśmy zmuszeni do poszukiwania i wdrażania nowych technologii oraz współpracy z wieloma partnerami, którzy tak jak my chcą budować nowoczesne, mądrze zarządzane, efektywne i społecznie odpowiedzialne przedsiębiorstwo – kończy Ryszard Biernacki.
SiMB 2/2015
13