Γερμανικές και γαλλικές αναφορές γύρω από τον αλή πασά και τα γιάννινα

1

Εξαιρετικά αφιερωµένο στον φίλο µου Φώτη Ρaπακούση στο µουσείο του Αλή Πασά στα Ιωάννινα για το πολύτιµο έργο που προσφέρει !

2

ΠΛΟΗΓΗΣΗ Θέµα Πρόλογος Περί βιβλιογραφίας Κεφάλαιο Θέµα 1ο Όταν ο Γερµανός αξιωµατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811

Σελίδα 5 9 Σελίδα 12

2ο

Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή

15

3ο

Ο Αλή πασάς µέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph François Michaud

19

4ο

Ο Αλή πασάς µέσα απο τις Γερµανικές εφηµερίδες Bayreuther Zeitung, Österreichscher Beobachter & Allgemeine Zeitung το 1822

20

5ο

Τι έγραψε η αυστριακή εφηµερία Österreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συλιβρίας

24

6ο

Ο Αλή πασάς µέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache « Société des collectionneurs de figurines et des amis de l'histoire militaire » 1900

26

7ο

Ο Αλή πασάς µέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόµη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το 1823

29

1. Ο Αλή πασάς , οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ 2. Η κατάληψη και ο χαλασµός της Πρέβεζας 3. Αγία Μαύρα, Πάργα, Σαγιάδα (Λα Μπάστια), Βουθρωτός 4. Ο Μύθος του θησαυρού 5. Η τρίτη ιππουρίδα 6. Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας

7. Ο Αλής φιρµανλής ,η σύσκεψη µε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή

3

Κεφάλαιο

Θέµα

Σελίδα

8ο

Αρθρο της εφηµερίδας Österreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιµασίας του Αλή πασά

43

9ο

Αρθρο της εφηµερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά.

45

10ο

Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερµανικό περιοδικό Das Echo aus den europäischen Höfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822, Ληψεία Σαξωνίας

46

11ο

Ο κίτρινος τύπος. Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσµό των Γιαννιώτων µέσα απο το γερµανικό περιοδικό Magazin der ausländischen Literatur, der gesamten Heilkunde und des ärztlichen Vereins in Hamburg 1843

50

Άποψη των Ιωαννίνων 4

Αντί προλόγου

Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από ξένους. Πολλές αλήθειες, πολλά ψέµατα και πολλά κατά φαντασίωση. ∆εν θα µπω σε διαδικασία προλόγου µε κάποια δικιά µου έρευνα που ίσως να µην διαφέρει και πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά µιας και αυτή η εργασία είναι µεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω µια αναφορά-µετάφραση για τον Αλή πασά, όπως τον παρουσίασε το γερµανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin für Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο Brockhaus. Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα µε το γενεαλογικό δένδρο του Αλή πασά, όπως το παρουσίασε ό Αχµέτ Μουφίτ Λιµποχόβα απόγονος της Χαϊνίτσας, αδερφής του Αλή. “Αυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική επανάσταση εναντίον των Τούρκων. Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος ενός µουσουλµάνου φύλαρχου, του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του αφαίρεσαν όλη την περιουσία. Μετά τον θάνατο του πατέρα του η µητέρα του έβλεπε στον Αλή την µοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαµένη της δόξα. Ήταν µια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι, που να γίνει πολεµιστής και κατακτητής. ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός µιας συµµορίας, η οποία µε φόνους και κλεψιές ρήµαζε τον τόπο. Μέσα από αυτή την συµµορία διδάχτηκε την τέχνη να εντυπωσιάζει µέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόµη µάθει την πολιτική θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειµένου να µάθει να είναι ασυνείδητος. Η φήµη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου και σύντοµα ο σουλτανικός στρατός τον στρίµωξε τόσο πολύ, που οι σύντροφοι του σκόρπισαν στους τέσσερις ανέµους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να

5

φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του. Η µητέρα του τον υποδέχτηκε µε περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια. Αυτό τον ώθησε, µόλις έφυγαν οι στρατιώτες του σουλτάνου, στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά εργασία τους. Όµως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και φοβερή µητέρα του, τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει αβλαβή για το µέλλον. Έπεσε αιχµάλωτος του Κούρτ πασά και το µόνο που σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του. Γιαυτό τον λόγο συµπεριφέρονταν απέναντι στον πασά, σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα. Αυτό κέρδισε την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του. Αθωώθηκε και τον πάντρεψε µε την κόρη του πασά από το Λέλβινο, µιας σηµαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα. Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίµατα και αντί να γίνει πιο πράος και λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι µεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη βία. Ο πεθερός του έπαιζε µε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε αυτά τα σχέδια µύησε και τον Αλή. Ο Αλής τον ενθάρρυνε και µετά τον πρόδωσε στον σουλτάνου, µε την ελπίδα, ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού. Όµως αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς. Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των Ιωαννίνων, όπου λήστευε και σκότωνε. Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήµατα πολλαπλασιάζονταν. Από την πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που µπορούσε άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι. Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά, και είχε να προστατεύει τους δρόµους. Τώρα µπορούσε πιο άνετα να γεµίζει το πουγγί του µιας και βρίσκονταν στην πηγή, απ όπου περνούσε το χρήµα και να το ληστεύει µε το νόµο. Με πλαστό φιρµάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης.

6

Από δω και µπρος η δύναµη του αυξάνονταν µέρα µε τη µέρα. Είχε στρατό που άνηκε σε αυτόν, στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν µόνο για τα µάτια υπό τις διαταγές της Πύλης. Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000. Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηµείο µια φυλή µισή Αρβανίτες, µισή Έλληνες, οι λεγόµενοι Σουλιώτες, όνοµα που είχαν πάρει από το φρούριο στο ύψωµα Σούλι κοντά στον ποταµό Αχέροντα. Εδώ, αποκλεισµένοι από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά και µετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα. Αυτό το µικρό χωριό ήταν εµπόδιο για τα σχέδια του Αλή. Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους καταστρέψει. Οι Σουλιώτες αµύνθηκαν µε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς εύκολα στην ιστορία. Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα µέρος τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά µεταξύ Άρτας και Πρέβεζας, όπου 20 χρόνια αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο µέρος το όνοµα του Σουλίου. Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας, Αιτωλίας και άνω Αλβανίας. Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν, πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει κάτω από τον ζυγό του. Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς. Αυτός που θα αλλοίωνε το όνοµα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα. Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους, Μαυροβούνιους, Ρουµελιώτες και άλλους σε πόλεµο εναντίον της Πύλης. Η Πύλη αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κων/πολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον του. Αν και κατάφερε να αµυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο

7

παλάτι του στη λίµνη θα του δοθεί αµνηστία. Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη του και να και προσπάθησε ακόµη να αµυνθεί απεβίωσε την ίδια µέρα. Από δω και µπρος οι Τούρκοι θα µπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των Ελλήνων, οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν κηρύξει την ανεξαρτησία τους.”

Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο του Αχµέτ Μουφί Λιµποχόβα για τον Αλή πασά σε µετάφραση ταπό τα τουρκικά του Α.Ν. Ιορδανόγλου σε εκδόσεις της Ε.Η.Μ.

8

Περί Βιβλιογραφίας

Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειµένων είναι στους πατριώτες µας σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά.

1. Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερµανός συγγραφέας, αξιωµατικός και άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια. Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεµβίου το 1789 στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ. Ο πατέρας του ήταν έµπορας και βιβλιοπώλης ενώ η µητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων. Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία. Στα δεκαπέντε του κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό, όπου γρήγορα έκανε καριέρα. Υπηρέτησε στην Γαλλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε µέρος στην αιχµαλωσία του Πάπα. Μετά ήρθε στα Εφτάνησα, όπου εξαιτίας των πολλών γλωσσών που µιλούσε ήρθε και σε επαφή µε τους Αλβανούς του Αλή και αργότερα µε τον ίδιο τον Αλή. Μετά την πτώση του Ναπολέοντα κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όµως για λόγους πειθαρχίας τον απέλυσαν το 1818. Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον έφεραν σε σύγκρουση µε το κράτος, την συντηρητική κοινωνία και την εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηµερίδες του απαγορεύτηκαν. Πέθανε πάµπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασµένα αποµνηµονεύµατα του τυπώθηκαν 40 χρόνια µετά τον θάνατο του.

2. Ο Joseph François Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός. Γεννήθηκε το 1767 στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι. Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες. Το 1813 έγινε µέλος της Γαλλικής Ακαδηµίας και το 1815 σύνταξε το έργο “ 15 τελευταίες εβδοµάδες της εξουσίας του Βοναπάρτη”, το οποίο φυσικά 9

πυροδοτεί τον Ναπολέοντα. Σε συνεργασία µε τον Αδερφό του Louis Gabriel Michaud (1773–1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne et moderne (1811−1828) Παγκόσµιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την νέα εποχή, το οποίο αποτελείται από 52 τόµους. Οι Joseph François Michaud δεν γνώρισε τον Αλή, όµως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού, και σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ.

3. Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache « Société des collectionneurs

de figurines et des amis de l'histoire militaire εµφανίστηκε σχεδόν 70 χρόνια µετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή Ευρωπαίων που είχαν σχέση µε τον Αλή.

4. Η εφηµερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηµερήσια κεντρώα θα λέγαµε εφηµερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας. Η Εφηµερίδα ήταν µικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν πάντα στις ειδήσεις από µεγάλες εφηµερίδες, όπως της φιλελεύθερης Allgemeine

Zeitung

Oesterreichischer

αλλά

και

Beobachter,

της Η

συντηρητικής

εφηµερίδα

της

Baireuther

Αυστρίας Zeitung

παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το µέρος της ελληνικής πλευράς. Αν και µικρή εφηµερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοµερώς και προσπαθούσε να είναι αντικειµενική.

5. Η εφηµερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική εφηµερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ. Σε όλη την διάρκεια του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους Έλληνες και υµνούσε το µεγαλείο των Οθωµανών. Χαρακτηριστική είναι η στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους άµοιρους Χιώτες ήταν η µόνη εφηµερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του

10

Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες. Η εφηµερίδα ξέπεσε στα µέσα του 19ου αιώνα και έκλεισε. Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν ναζιστικό φύλλο. Η συγκεκριµένη εφηµερίδα αν και δεν είναι αντικειµενική, είχε µεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγµένες αξίζουν να µελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα µε άλλες της εποχής.

6. Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόµης από τον οίκο των Αλκάϊνι. Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854. Συνταγµατάρχης του αυστριακού στρατού, συγγραφέας πολλών στρατιωτικών συγγραµµάτων αλλά και λιθογράφος. Το µεγαλύτερο του έργο ήταν η βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων, γνωστών και αγνώστων. Σηµαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία.

7. Η εφηµερίδα Das Echo aus den europäischen Höfe und vornehmer

Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούµενων κύκλων και της αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας. Σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν την εφηµερίδα σοβαρή. Οι πληροφορίες που µα δίνει για την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε τα γεγονότα ή του τα είπαν.

8. Το περιοδικό Magazin der ausländischen Literatur, der gesamten

Heilkunde und des ärztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά αφιερωµένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαµε σήµερα στην οµοιοπαθητική. Πέρα όµως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα θέµατα. Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρό,φαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον απατεώνα.

11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Όταν ο Γερµανός αξιωµατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811 !

Μιας και η επικοινωνία µε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο, στέλναµε ταχτικά αντιπροσωπείες στην Αλβανία, όπου ούτως ή άλλως πηγαίναµε τακτικά για κυνήγι, για να προµηθευτούµε µε τρόφιµα για την στρατιωτική µονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι, καλαµπόκι, Βόδια, αιγοπρόβατα κτλ. Αν και πληρώναµε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε αλλά ούτε και σωστά.

Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό µε συνάντησε ένας απεσταλµένος του Αλή, ο οποίος µε συνόδευσε µέχρι τα Ιωάννινα. Απ όποιο χωριό και να περνούσε η αποστολή ο κόσµος µας κοιτούσε µε περιέργεια και απορία. Πρώτη φορά έβλεπαν

12

Ευρωπαίους στρατιώτες. Γέροι, παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουµπούσαν λες και ήταν αντικείµενο θαυµασµού. Όταν πλησιάσαµε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός που µε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειµένου να δηλώσει εκεί την άφιξη µου. ∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από την Κέρκυρα ένα ανάµεικτο τσούρµο από Αλβανούς, Έλληνες και Τούρκους έφτασε εδώ προκειµένου να µας δουν. ∆εν αρκέστηκαν όµως µόνο να µας βλέπουν. Ήρθαν αναµεσά µας χάιδευαν τις στολές, έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις παλάσκες και κοιτούσαν µε θαυµασµό ότι γυάλιζε. Σε αυτούς εδώ είναι έθιµο να στολίζουν τα όπλα τους µε χρυσό και ασήµι. Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των στρατιωτών µου και άγγιζαν το περιεχόµενο µε αποτέλεσµα να έχω δυσκολία να συγκρατήσω τους στρατιώτες µου, που δεν του άρεσε αυτό. Οι πιο περίεργοι ήταν τα παιδιά και οι γυναίκες. Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή µε έναν αξιωµατικά και µε δυνατή φωνή “ όξω, όξω µωρέ” διέλυσε την µάζα σε µερικά δευτερόλεπτα. Μου είπε ότι δεν θα λάβουµε καταυλισµό στην πόλη αλλά µέχρι να συγκεντρωθούν τα τρόφιµα θα στηθούν σκηνές, οι οποίες σε µια ώρα θα είναι έτοιµες. Επίσης επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι. Για τις ανάγκες µας έχουν ήδη φροντίσει να µην µας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα µας τιµούσε µε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς. Όλη η επικοινωνία γίνονταν µε διερµηνέα στα ιταλικά. Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασµα αποτελούµενο απο Αλβανούς και Τούρκους ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυµένοι. Αυτούς ακολούθησε ένα µεγάλο σώµα ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε µια σουίτα. ∆ιέταξα του άνδρες µου να

13

παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και µόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα ταµπούρλα να χτυπούν. Ο Αλής µε απορία ρώτησε µέσω του διερµηνέα γιατί χτυπούν τα ταµπούρλα; Και µόλις του εξήγησα ότι είναι η µεγαλύτερη στρατιωτική τιµή που µπορούν να δώσουν σε κάποιον, τότε φάνηκε ότι του άρεσε και χαµογέλασε. Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα µερικές επιδείξεις µε τα όπλα και πυροβολήσαµε στον αέρα. Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν και χειροκρότησαν. Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερµηνέα και µου έλεγε να το επαναλάβω. Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να µάθει την παραµικρή λεπτοµέρεια για την στρατιωτική µονάδα της Κέρκυρας. Αφού έµεινε µε όλα ευχαριστηµένος µου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες µας και µέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα. Αφού έµεινε µαζί µας σχεδόν 2 ώρες µετά έφυγε. Όντως, δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί, σκηνές, τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς Αλβανών. Έφτασαν επίσης 4 φορεία – άµαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και µέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες, για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές. Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική µου διασκέδαση, µιας και οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα µόνο σαν σκεύος διασκέδασης. Όταν στήθηκαν οι σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια µου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες, οι οποίες ήταν πολύ γερές , φαίνεται να είχαν καλή διατροφή, ήταν όµορφες και ήταν στην αρχή της νιότης. Ήταν µακιγιαρισµένες µε κόκκινο χρώµα και είχαν και βαµµένα νύχια. ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες, ούτε Ελληνίδες. Μετά έφυγα και επέτρεψα στους υπαξιωµατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν. Για να τις διώξω θα ήταν µεγάλη προσβολή για τον πασά. Όταν όµως έµαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε να µου κάνει ένα δώρο µε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω µαζί στην Κέρκυρα, την ηµέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα µήνυµα, ότι λυπάµαι αλλά δεν 14

µπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόµους και θα έβρισκα τον µπελά µου όταν επέστρεφα στην µονάδα µου. Πράγµα που δέχτηκε. Το άλλο πρωί ο πασάς µας έστειλε πουλερικά, µια µεγάλη ποσότητα τουρκικού ταµπάκου και τούρκικα τσιµπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγµένα και επιχρυσωµένα για όλους τους στρατιώτες. Το απόγευµα µας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει µερικά γυµνάσια. Πράγµα που επανέλαβε µερικές φορές και πάντα χάριζε στους στρατιώτες µου Ταµπάκο. Το επόµενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όµορφα χρωµατισµένα σπίτια και τα τζαµιά κτλ. Επίσης είχα δύο συναντήσεις µε τον πασά στο παλάτι του, ο οποίος µου δώρισε 2 κουτάκια µε ροδέλαιο, τούρκικα τσιµπούκια τυλιγµένα µε κασµίρι και 2 κασκόλ από κασµίρι. Οι διάδοχοι µου αργότερα που ξανάρθαν εδώ δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ µιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο. Και όταν µαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές µε τον διοικητή της Κέρκυρας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ

Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουµε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον Τύραννο τους. Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο όµορφη από κάθε φαντασία. Τα Γιάννινα είναι χτισµένα κοντά σε µια πλατιά λίµνη, προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων, και όχι µακριά από το µαντείο της ∆ωδώνης. Απλώνονται έτσι υπέροχα που το µάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει. Οι µιναρέδες ανάµεσα στα δάση µε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια µε τα ζωντανά χρώµατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση.

15

Στην λίµνη µπαίνει µια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το κάστρο, όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαµί περιτριγυρισµένο από κυπαρίσσια. Ένα ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά. Απο αυτή την χερσόνησο µπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη. Απέναντι από αυτή την Χερσόνησο και το κάστρο µέσα στη λίµνη βρίσκεται ένα µικρό νησί, όπου βρίσκεται επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά. Τα Γιάννινα είναι απλωµένα µε ανοιχτές πλατείες και πολλά τεµένη. Τα παζάρια είναι µεγάλα και καλύπτουν δώδεκα δρόµους. Σχεδόν ένας δρόµος για κάθε επάγγελµα. Για αργυροχόους, χρυσοχόους, οπλουργούς κτλ. Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο. Τα σπίτια των πλουσίων έχουν µεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές. Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθµεί σχεδόν 40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεµένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και µάλιστα έχει και βιβλιοπωλεία, τα οποία είδα µε τα µάτια µου, και πωλούν βιβλία σε νέα ελληνική γλώσσα . Στους δρόµους συναντά κανείς Αρβανίτες, Μαύρους, Τατάρους, Τούρκους και Έλληνες, οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύµατα του Αλή του οποίου το παλάτι ονοµάζεται και µεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωµα στην εσωτερική ακρόπολη του κάστρου. Το πάνω πάτωµα είναι ξύλινο σύµφωνα µε την τουρκική αρχιτεκτονική µε προεξέχουσα σκεπή, περβάζια και χρωµατισµένους εξωτερικούς τοίχους! Περικλείεται από σκοτεινούς δρόµους και στενά διαδροµάκια.

16

Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο, το Φετιχιέ Τζαµί και ο οικογενειακός τάφος Απο µια ξύλινη πύλη µπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθµιστο χώρο – πλατεία που περικλείεται από το Σεράι. Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαµός από στρατιώτες του Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όµορφα ντυµένοι. Απο δω µπαίνει κανείς σε µια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες, Αρβανίτες, Τούρκους, Αλβανούς, µαύρους που έχουν κάνει περιτοµή και Εβραίους. Απο δω µπαίνει κανείς σε µια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος µε σκαλιστά ξύλα και στα οπoία κρέµεται µια µεγάλη µεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση. Τότε µπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό δωµάτιο µε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίµνη και η οροσειρά της Πίνδου. Το πάτωµα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές επιχρυσωµένο. Στις κολώνες κρέµονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον Αλή ενώ τα παρακείµενα διβάνια ήταν καλυµµένα µε πανάκριβα χαλιά.

17

Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά

Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυµάσιο στολισµένο ουρανό. Ήταν ψηλός µε στρογγυλό πρόσωπο, πλατύ µέτωπο , έξυπνους µορφασµούς και άγριο βλέµµα. Φορούσε ένα πανωφόρι µπλέ ή κόκκινο µε ακριβή γούνα και αντί για τουρµπάνι φορούσε σκούφο. Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο είχε κάτι το φοβερό και τροµακτικό µαζί.

Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich – Vierzig Jahre aus dem Leben eines Todten- Hinterlassene Papiere eines französisch-preußischen Offiziers, Band 2 Tübingen 1848Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου. Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου αξιωματικού, 2ος τόμος, Τιμπιγκεν 1848

18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Ο Αλή πασάς µέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph François Michaud από το έργο Biographie moderne, ou Dictionnaire biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqué à la fin du XVIIIe siècle et au commencement de celui-ci (1806) O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε. Κανένα σηµείο του προσώπου του δεν δείχνει την µέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς. Το ευγενικό και ανοιχτό πρόσωπό

του,το

χαρακτηρίζεται

από

έντονα

γνωρίσµατα, τα οποία εκφράζονται από τα έντονα πάθη του . Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει καλή εµφάνιση αλλά δεν µπορεί να κρατήσει το θυµό

του

όταν

τιµωρεί.

Και

αυτά

τα

χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη βία του χαρακτήρα του. Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα προγράµµατα

του.

Καµιά

φορά

όµως

οι

περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι, το οποίο όµως το ξαναπιάσει µε την πρώτη ευκαιρία.

Ο

ίδιος δίνει µεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν την τουρκική αυτοκρατορία. Eιn έξυπνος άνθρωπος που επωφελείται από την αδυναµία της κυβέρνησης για να κρατιέται στα όριά του. Παρεµπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται στην ασφάλεια της µοίρας. Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα µάτια του ανοιχτά τι συµβαίνει στην Ευρώπη. Πίνακας µε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα. Σε αυτόν τον πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηµο του Αλή µε τα διαµάντια που έδειχνε στους ξένους.

19

∆ιαρκώς αφήνει να του µεταφράσουν ξένες εφηµερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εµφανιστεί µπροστά του , ώστε να επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες . Το έδαφος που κατέχει, περιλαµβάνει την Ήπειρο, την Ακαρνανία, Την οροσειρά της Πίνδου, την Φωκίδα και µέρος της Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία. Σε αυτό το το πασΑλήκι, όπου έχει ενσωµατωµένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του. Απο µια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα µάτια του στο µέλλον και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος. Ήδη έχει λάβει από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά. Το εισόδηµα του το υπολογίζουν σε δέκα µε δώδεκα εκατοµµύρια . Ο στρατός του υπολογίζεται σε οχτώ µε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασµένος να τον αυξήσει. Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωµένη. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Ο Αλή πασάς µέσα απο τις Γερµανικές εφηµερίδες Bayreuther Zeitung, Österreichscher Beobachter & Allgemeine Zeitung το 1822 25.01.1822 Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη, ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόµα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα τον νικήσουν.

24.02.1822 Το κάστρο των Ιωαννίνων, στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς, και το οποίο είχε γίνει στόχος του οθωµανικού πυροβολικού, στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος

20

µηχανικός του Αλή πασά, τώρα έπεσε. Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική ακρόπολη µε 76 πιστούς του. Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε, ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς του από το κάστρο και κράτησε µόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες, τον οικονοµικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του, για τους οποίους έχει αρκετά τρόφιµα. Λέγεται ότι ο Αλής έχει γεµίσει τον πύργο

µε

2000

βαρέλια µπαρούτι. Ο Χουρσίτ

πασάς,

αρχιστράτηγος

των

οθωµανικών δυνάµεων,

έστειλε

µήνυµα

στον

Αλή

πασά,

ότι

κατά

διαταγή του µεγάλου αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισµαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε αυτό ο Αλής απάντησε, ότι αυτός έχει φροντίσει, ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί ούτε το σώµα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα. Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα 05.03.1822 Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση, ότι οι Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το κεφάλι το έστειλε στην Κων/πολη. Σε αντίθεση µ΄ αυτή την είδηση, έφτασε σήµερα 21

µια είδηση από τις Σέρρες, όπου αναφέρει, ότι ο Αλής κρατάει ακόµη καλά και ο Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά φαίνεται να πάει µε τις καιρικές συνθήκες. Όταν έχει άνεµο Σιρόκο είναι η πιο φοβερή, Τότε αποµακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του, ο θυµός του είναι µεγάλος και Αλήµονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει. Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν υπάλληλό του που τον απάτησε, τον έκλεισε σε ένα κλουβί µε µια τίγρη, ένα Έλληνα για το ίδιο παράπτωµα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε στο στόµα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευµα. Ασχολήθηκε µε την Αλχηµεία προκειµένου να παράγει χρυσό. Από το 1812 άρχισαν οι αλχηµιστές του να ασχολούνται µε το να βρουν το νερό της ζωής και την πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη Βενετία. Αλλά το 1817 κρέµασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες.

Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο

22

11.03.1822 Σύµφωνα µε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18 Φεβρουαρίου, ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράµµα, στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων. Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον έπιασαν, τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους αµνηστία.Οι θησαυροί του Αλή, οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται να ανέρχονται στα 218 εκατοµµύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόµο για την Κων/πολη µαζί µε το κεφάλι του Αλή.

15.03.2013 Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κων/πολη είπε, ότι ο Αλής είναι πλέον χαµένος. Ο Χουρσίτ µήνυσε στον σουλτάνο, ότι η σύζυγος του Αλή µια Ελληνίδα από την Λάρισα µε το όνοµα Βασιλική, µήνυσε στον Χουρσίτ , ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό. Μετά από αυτό ο Χουρσίτ υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή. Γι΄ αυτό το λόγο περιµένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή. Κατά πάσα πιθανότητα ο επόµενος ταχυδρόµος θα µεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή.

26.03.1822 Η Αυστριακή εφηµερίδα « ο Αυστριακός Παρατηρητής (Österreichischer Beobachter)» µεταφέρει από την Κων/πολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω ειδήσεις για τον Αλή πασά: Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο

23

αρχιταχυδρόµος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά µετά από 8 µέρες και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισµό και εξόντωση του Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς µε τον πιο περίεργο τρόπο. Παράλληλα η πύλη πήρε είδηση, ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην Κων/πολη τις επόµενες µέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα µεταφέρει και όλες τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέµατος. Στους πέντε ταχυδρόµους που φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον αρχιταχυδρόµο µια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο. Παραπέρα οι ταχυδρόµοι ανταµείφτηκαν µε σαµούρια. Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη φέροντας µαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά, το χαρέµι του και τους θησαυρούς του Αλή. Το βάδισµα αυτού του αξιωµατικού ήταν παρόµοιο µιας θριαµβευτικής ποµπής. Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν στον µεγάλο αφέντη (σουλτάνο). Ο Χουρσίτ θα ανταµειφτεί γενναιόδωρα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

Τι έγραψε η αυστριακή εφηµερία Österreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας Στις 24 του µηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληµµύρα κόσµου έφταναν για να το δουν. Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουµε παρακάτω αυτά που γράφτηκαν: «Είναι γνωστό στον κόσµο, ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια πασάς µε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε µέρος σε πολλές ευσπλαχνίες. Του εµπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας. Παρόλα αυτά

24

βρισκόταν µακριά για να καταλάβουν την αξία τους. Μέσα στην τρέλα του, εναντίον τη θέληση της πύλης, καταπίεζε µε δόλο και βία το λαό. Η ιστορία δεν έχει να υποδείξει µε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον.

Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη, δεν του αρκούσε µόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή µε χρήµα φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του, δηµιούργησε αναταραχή, σκορπούσε αναρχία, και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και µιζέρια. Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους. Σε άλλους αφαιρούσε ζωή και τιµή, όπως έγινε, στο Γενισέρ, στο Σεριγιόλ, στο Μοναστήρι και σε παρακείµενους οικισµούς. Επίσης έχουµε και λυπηρές περιπτώσεις, όπου ξεκλήρισε ολόκληρες οικογένειες και µε τυραννία και βία τους κατατροµαγµένους κατοίκους της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε. Η Υψηλή Πύλη 25

του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε, έγκληµα ακολουθούσε άλλο έγκληµα µέχρι που µέσα στην τρέλα του αποφάσισε µέσα στην Κων/πολη, στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να δολοφονήσει του αντιπάλους του, για να πάρει εκδίκηση. Μετά από αυτήν την αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν οι τιµές, άρπαξε την σηµαία του ξεσηκωµού και ταµπουρώθηκε στο φρούριο στα Γιάννινα και προκάλεσε την δύναµη της πύλης, έτσι που να φανερώσει τα πανούργα προδοτικά του σχέδια. Όταν µετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων, τα εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο µεγάλα που βοήθησε µε χρήµατα τους Έλληνες του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των µωαµεθανών. Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα µέτρα. Ο ιερός νόµος προβλέπει για το καλό του λαού την καταστροφή του. Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος Σερασκέρης της Ρούµελης Χουρσίτ Αχµέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της αυτού υψηλότης. Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του τεπελενλή Αλή πασά αποκοµµένη από το σώµα του, από του οποίου τον δόλο, τα ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάµ είναι πλέον ελεύθεροι.»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

Ο Αλή πασάς µέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache « Société des collectionneurs de figurines et des amis de l'histoire militaire » 1900 Ο Αλή πασάς είναι µια προσωπικότητα που έχει γίνει µύθος. Ήταν ο πιο προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα µπορούσε κανείς να συναντήσει. Μια ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν µπόρεσε να την εκπληρώσει. Ήθελε να κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας, έτσι που να µπορεί να έχει εµπορικές

26

σχέσεις µε τον υπόλοιπο κόσµο της Μεσογείου. Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες. Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε εχθρούς του. Εµάς του Γάλλους µας πρόδωσε στους Ρώσους. Μετά τα χάλασε µε τους Ρώσους και ξανά πάλι µε µας. Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες µε τους Άγγλους.

Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache

27

Μόνο το 1806 µπορούµε να πούµε ότι είχαµε καλές σχέσεις µε τον Αλή. Τότε βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εµπόδιο στα σχέδια του Αλή µιας και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο. Οι Ρώσοι µας παρενοχλούσαν στην ∆αλµατία. Έτσι ο ανταγωνισµός που είχαν οι Ρώσοι µε τον Αλή µας φαίνονταν χρήσιµος. Ο πρόξενος µας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο. Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που τσάτισε και τον Αυτοκράτορα. Ο Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο Μαρµόντ τα εξής: “Ο Αλή πασάς δεν χρειάζεται βοήθεια. Οι 6000 Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά του. Θέλει µπαρούτι και βόλια, τότε δώστε

του”.

Ο

Αυτοκράτορας

συµφώνησε ακόµη να στείλουν στον Αλή µερικά κανόνια και µπάλες καθώς και µερικούς πυροβολητές. Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε στον βασιλιά της Νεάπολης “ αυτός ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικος” Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 µπάλες, 20 πυροβολητές υπό την αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρµπάκι ενώ ο Μαρµόντ από την Ραγούζα έστειλε πεζούς 18 πυροβολητές, 2 δεκανείς, 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν (Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού. Την εκπεραίωση αυτής της διαταγής την ανέλαβε ο συνταγµατάρχης Νικόλ (Nicole), ο οποίος ανέλαβε να βρεί

28

να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειµένου να διευκολύνουν την κατάσταση. Την διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωµατικοί του τάγµατος του. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ

Ο Αλή πασάς µέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόµη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το 1823 – Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch englische Quellen, Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 – Βιογραφία του βεζίρη Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασµένη µέσα από αγγλικές και γαλλικές πηγές, Κόµης Γαϊτάνο Αλκαΐνι, Βιεννη 1823 1. Ο Αλή πασάς , οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας, Πρέβεζας, Πάργας, Ηγουµενίτσας, Βουθρωτού, Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική κυριαρχία. Απο την αρχή η Οθωµανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική δηµοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα..... Ο Αλή θεώρησε ότι ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν..... Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε τον πόλεµο της γαλλικής δηµοκρατίας και ένας ενωµένος στόλος από ρώσικα και τουρκικά πλοία εµφανίστηκαν στο Ιόνιο. Ο Αλή πασάς πριν ακόµη πάρει την θέση για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση, αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά θα µπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε µια πολιορκία. Γιαυτό το λόγο έστειλε απεσταλµένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καµπότ και του ζήτησε να στείλει απεσταλµένο προκειµένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέµατα. Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους µην τυχόν καταλάβουν την χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο µάτι την διάλυση της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συµφωνία µε την γαλλική δηµοκρατία. Ο στρατηγός Καµπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα 29

Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγµατεύσεις. Η Ρόζ ήταν καλή επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριµίες της εκεί να του ήταν χρήσιµες. Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθµό κοντά στο Φιλιάτι. Ο Αλή προσπαθούσε µε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγµατεύσεις σε µήκος προκειµένου να µάθει όχι µόνο την άµυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της Γαλλικής δηµοκρατίας. Ο στρατηγός Ρόζ, ένας πραγµατικά εξαιρετικός αξιωµατικός, ο οποίος εµπιστεύονταν τον Αλή, έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του µε αποτέλεσµα ο Αλή πασάς να µάθει, ότι όχι µόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική δηµοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε αποκτήσει. Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς, να λάβει την απόφαση του και να ρίξει τις µάσκες.

∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ, τον έκλεισε φυλακή µε το

πρόσχηµα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσµιο σαν κατάσκοπο στην Κων/πολη όπου απεβίωσε από τις κακουχίες. Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη ,που ήταν πέρα από κάθε νόµο, ότι αυτό ήταν µια αντίποινα για τα φορτία που του είχε κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας.

2. Η κατάληψη και ο χαλασµός της Πρέβεζας Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις του. Αφού µπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η εξάπλωση της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε µε την συγκατάθεση των φίλων δυνάµεων, Αγγλίας, Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της στεριάς στην Οθωµανική Αυτοκρατορία. ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αµέσως µε δύναµη 5000 εναντίον της Πρέβεζας. Οι ατυχείς κάτοικοι, οι οποίοι δεν περίµεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να 30

µαζέψουν τις οικογένειες τους, την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα µεγάλο µέρος των κατοίκων περιγελούσε αυτή την προσοχή.

Χρωµολιθογραφία του Myrbach, Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό Chabot, τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont, πριν τη µάχη της Νικοπόλεως του 1798 - Αρχείο Ιδρύµατος Ακτία Νικόπολις, Πρέβεζα

Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ, ο οποίος ήταν διοικητής µιας αδύναµης στρατιωτικής µονάδας στην Πρέβεζα, είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και προσπάθησε µε αυτούς που τελικά έµειναν στην πόλη να συµβουλευτεί την άµυνα. Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις οχυρώσουν.

31

∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου µηχανικού και στο απέναντι ύψωµα εµφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή. Η γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεµικές του επιχειρήσεις τον έφερνε πάντα σε πλεονεκτική θέση. Πάνω σε ένα ύψωµα , από το οποίο µπορούσε να ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αµέσως χωρίς καθυστέρηση διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό έκπληξη. Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορµά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς λόφους µε κραυγές έτσι που τρόµαζαν ακόµη περισσότερο τους απελπισµένους αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής αυτού χτύπησε το µικρό γαλλικό, το οποίο µετά από γενναία αντίσταση τους ανάγκασε να παραδοθούν.

Χρωµολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των ∆ηµοκρατικών Γάλλων µετά την ήττα τους στη µάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798. Αρχείο Ιδρύµατος Ακτία Νικόπολις, Πρέβεζα

32

Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν µέχρι τις πύλες της πόλης στην οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηµένοι. Η πόλης δόθηκε στο έλεος των ασυµµόρφωτων στρατιωτών και για δύο µέρες οργίαζαν, λήστευαν και λεηλατούσαν τα πάντα. Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη µε την υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την µάχη δηλ. να τους δώσει την πόλη προκειµένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη. Την τρίτη µέρα ο πασάς έστειλε στην Βόνιτσα, µια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας, έναν Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να υποταχθούν και να του παραδώσουν του Γάλλους τραυµατίες που βρίσκονταν εκεί στον

Νοσοκοµείο.

Ο

Ευσεβέστατος

κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο αφέντης του και στον γυρισµό συνάντησε ένα πλήθος µαζεµένο απέναντι από την Πρέβεζα,

που

είχαν

γλιτώσει

το

αιµατοκύλισµα και τώρα κρυµµένοι στα δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα, και τον παρακάλεσαν να µεσολαβήσει στον Αλή για να τους δοθεί χάρη. Ο ∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν µαζί του στην Πρέβεζα. Μόλις έφτασαν στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους πετάξουν στα µπουντρούµια. Απο κει τους έστειλε µε άλλους διακόσιους στην Σαλαγόρα (Σαλαώρα), όπου ο δήµιος τους κύλισε όλους στο αίµα. Πίνακας, προσωπογραφία του µητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου , εθνικό µουσείο Αθήνα 33

3. Αγία Μαύρα, Πάργα, Σαγιάδα (Λα Μπάστια), Βουθρωτός Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυµονούσε ο κίνδυνος να πάθει, ότι ακριβώς έπαθε και η Πρέβεζα δηλ. να πέσει στα χέρια του Αλή. Αλλά µεσολάβησαν πολλά πράγµατα και δεν µπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο. Προκειµένου να δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας. Έστειλε λοιπόν ένα γράµµα γεµάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να υποταχθούν. Οι κάτοικοι της Πάργας, όντως θαρραλέοι και βασιζόµενοι στην καλά οχυρωµένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράµµα στο οποίο περιφρονούσαν τις απειλές του Αλή και έκλεισαν αµέσως συµµαχία προστασίας µε την γειτονική δηµοκρατία του Σουλίου. ∆εν είχαν όµως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό. Εδώ η στρατιωτική δύναµη των Γάλλων ήταν αδύναµη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις και να αντιµετωπίσει τα όπλα του Αλή.

4. Ο Μύθος του θησαυρού ...Ο Αλής κυνηγηµένος στα βουνά και στα δάση µε ένα µέρος της δύναµης του να έχει σκοτωθεί και ένα άλλο µέρος τραυµατισµένο και ταλαιπωρηµένο αν και ο ίδιος κινδύνεψε να χαθεί , µετά από διάφορες περιπέτειες σταµάτησε µε την συµµορία του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας. Εκεί µε τους συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυµό του χτύπησε το ακόντιο στην γη. Ένας περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του. Αµέσως έσκαψε σε αυτό το σηµείο και βρήκε µια κάσα µε χρυσό και και πολύτιµα κοσµήµατα, τα οποία προφανώς θα είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέµων στην περιοχή. Η

34

ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήµατα του Αλή και του έδωσε την δύναµη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειµένου να εκπληρώσει τα όνειρα του. Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηµιουργήσει και πάλι στρατό...!

Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό 5. Η τρίτη ιππουρίδα Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συµφωνία µε την Ρωσία και την Οθωµανική Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της. Τα Ιόνια νησιά θα βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων, οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα φόρο στην Οθωµανική Αυτοκρατορία. Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης. Ο Αλής έπρεπε εδώ να παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι

35

Ρώσοι. Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν αισθητό. Η Πύλη προκειµένου να ανταµείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε µια πανάκριβη γούνα, ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων. Με την τρίτη ιππουρίδα αναβαθµίστηκε σε βεζίρης.

6. Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας ...Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συµφωνία µεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων συµµάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη. Το γαλλικό έµβληµα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά. Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας θεώρησε

σωστό,

ότι είχε φτάσει η ώρα

να

κύριος

γίνει της

Πάργας, η οποία ήταν η µοναδική ακόµη πόλη στην Ήπειρο

που

διατηρούσε

την

ελευθερία

της.

Αφού

ο

προσπάθησε

Αλής σε

συνοµιλίες µε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και µε τον στρατηγό ∆ανζελότ να αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε, αποφάσισε να πάρει µε την βία ότι δεν κατάφερε µε δόλο και πολιτική.

Πάνω,Η άµυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό

36

Χωρίς καµιά εξουσιοδότηση από την πύλη, η οποία είχε κλείσει και αυτή συµφωνία ειρήνης µε την Γαλλία, διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από την Θάλασσα. Έτσι οι Παργινοί δεν θα µπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά. Αυτό το σχέδιο όµως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο Ιόνιο εµπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα. Σε σύντοµο χρονικό διάστηµα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά που βρίσκονταν στα σύνορα, την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν µεγάλο µέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους. Αφού ο στρατός του Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάµεσα από τα δύο χωριά, άρχισε να βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας. Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες, γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεµάτη δόξα τα όπλα και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους. Η µάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε και ιδιαίτερα µεγάλο αριθµό θυµάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς µε αποτέλεσµα αυτοί να τραπούν σε φυγή. Μεταξύ των Οθωµανών αξιωµατικών που έπεσαν, ήταν και ένας νέο αξιωµατικός, κοντινός συγγενής του Αλή, ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο: Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε µε συµφωνία, είτε µε πόλεµο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το σπαθί µου. Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την µάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι έµαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και οι φίλοι σύµµαχοι προστάτες. Αφορµή γιαυτό δόθηκε µια επιστολή του Γάλλου διοικητή της Πάργας προς τον Αλή, που έπεσε στα χέρια των Παργινών...

37

7. Ο Αλής φιρµανλής ,η σύσκεψη µε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή Μπορεί µεν ο δεσποτισµός να είναι περιτριγυρισµένος από φόβο και τρόµο και µπορεί να µην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός νόµος οδηγείται από µόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των µέσων που ο ίδιος χρησιµοποιεί. Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν περιτριγυρισµένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συµµοριών θα µπορούσε ακόµη και τώρα να βρει τον δρόµο να βγει από το αδιέξοδο. Θα µπορούσε ο ίδιος µε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόµη. Με διακόσια εκατοµµύρια πιάστρα µετρητά συν άλλα αγαθά που είχε θα µπορούσε να ζήσει µε µεγάλη λαµπρότητα και ούτε που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν. Πάντως ο Αλής δεν έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση. Μόνο και µόνο ότι µε τόσα χρήµατα θα µπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του εξωτερικού τον εµπόδισαν από µια τέτοια απόφαση. Να δραπετεύσει από την πατρίδα του και να ζήσει ανάµεσα στους απίστους, αυτό είναι µια ιδέα, ακόµη και έναν άπιστο µουσουλµάνο, που δεν µπορεί να γίνει αποδεκτή. Ακόµη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του δώσουν µια τέτοια συµβουλή. Ακόµη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από µια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν σε ρήξη και πόλεµο. Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση.

1. Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία.

2. τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων και θα τους δώσει τα µισά.

3. Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους, προεστούς και τις κεφαλές της χώρας όπου θα τους υποσχεθεί συνταγµατική ελευθερία και ανεξαρτησία.

38

Όταν αργότερα αυτά τα µέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί τότε θα µπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως πρώτα. Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και µιας και δεν ήταν καιρός για να χαθεί χρόνος κάλεσε αµέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον χριστιανών, οι οποίοι έµειναν έκπληκτοι. Σε αυτή την συγκέντρωση µπορούσε να δει κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ, τον οποίο έφερε εδώ από το µοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της Αστυνοµίας, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης, της ανιψιάς του αρχιεπισκόπου. Πολλές άλλες µορφές Ελλήνων ήταν εδώ µεταξύ των οποίων και σεβασµιότατος µητροπολίτης Βελλάς, στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόµη τα σηµάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς. Παραπέρα παρευρίσκονταν εδώ οι µητροπολίτες Παραµυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος, ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει τουρµπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα. Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και µετά από ώρα και ντροπή για την θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε: “ Έλληνες, αν κανείς µπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας, τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από µένα. Ποιος πασάς πριν από µένα σας συµπεριφέρθηκε όπως εγώ; Ποιος άλλος πριν από µένα έδωσε λαµπρότητα στους ιερείς σας και στα ιερά σας; Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόµια, τα οποία απολαµβάνετε και σας είχα συµβουλάτορες στα αστυνοµικά συµβούλια και στα συµβούλια του κράτους;

39

Για να είµαι ειλικρινής δεν θέλω να µειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους Έλληνες. Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία. Όλα αυτά ήταν έργο που το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση µου στις διαταγές της φρικτής και άπιστης υψηλής Πύλης. Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση µου αλλά αν κανείς το δει αντικειµενικά, θα δει ότι από µόνος µου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο κακό σε κανέναν. Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω.

•

Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω, ότι εφόσον είχα συγκρουστεί µια φορά µαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα µέρη µου ή να τους καταστρέψω. Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγµή που θα µε πολεµούσε. Και έτσι έχοντας να αντιµετωπίσω απο την µία τον οθωµανικό στρατό και από την άλλη πλευρά τους

φοβερούς

Σουλιώτες θα

δεν

ήµουν

σε

θέση να διεξάγω έναν

τέτοιο

πόλεµο.

Πάνω, Σουλιώτες φτιάχνουν ταµπούρια •

Η σχέση µου µε του Παργινούς. Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης αυτών ήταν καταφύγιο και ορµητήριο των εχθρών µου. Και γνωρίζεται πολύ καλά µε τι περιφρόνηση αντιµετώπιζαν τα αιτήµατα µου. Ενίσχυαν τους 40

Σουλιώτες όταν εγώ του πολεµούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόµη ελεύθερη, θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωµανικό στρατό να µπει στην Ήπειρο.

•

Γνωρίζω πολύ καλά, ότι κάποιοι εχθροί µου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν την κυβέρνηση µου σκληρή άλλα και εγώ καταριέµαι πολλές φορές τα γεγονότα που µε οδήγησαν σε βιαιότητα. Αλλά αυτή µου η µετάνοια µου έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγµό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς που εγώ έχω προσβάλλει. Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να επιστρέψουν και να µπουν στις υπηρεσίες µου. Και όσοι το ακολούθησαν νοµίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά. Και για να συµβιβαστώ µε όλους , κάλεσα όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά µου και έχω βέβαια σηµάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ, πίσω στην πατρίδα τους. Ενωµένοι κάτω άπω την σηµαία µου θα πολεµήσουµε τους κοινούς µας εχθρούς, τους Τούρκους.

•

Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο. Αυτό µπορώ να το δικαιολογήσω µόνο µε την θέση που βρισκόµουν να γεµίζω συνεχώς το πουγγί της αχόρταγης Οθωµανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι την γαλήνη µου. Το παραδέχοµαι ότι εδώ γέµιζα και γω το πουγγί µου αλλά για να µπορώ να αντισταθώ σε πολέµους. Σαν αυτόν που µου κάνει τώρα το ∆ιβάνι.

Εδώ έκανε µερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεµάτο µε χρυσά Τσεκίνια. “ Βλέπετε εδώ, αυτό είναι ένα µέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους κοινούς µας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ. Είναι δικό σας. Τώρα αισθάνοµαι χαρά που πάντα βασιζόµουν στους Έλληνες. Η γενναιότητα τους µου 41

είναι εγγύηση για την νίκη. Και σε σύντοµο χρονικό διάστηµα θα επαναστατήσουµε την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουµε την εχθρική ράτσα των Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο. Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναµου, ευλογήστε τα όπλα των Ελλήνων, που είναι παιδιά σας. Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους, του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεµένες µε τις δικές µου. Αύριο θα σας αναγγείλω και µια σηµαντική απόφαση” ! ..... ... Την επόµενη µέρα στο παλάτι στη λίµνη ανακοινώθηκε η µεγάλη απόφαση που είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς. “ Υγιαίνετε και να χαίρεστε, εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής, αδέρφια µου χριστιανοί σας χαιρετώ. Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοµαι στρατιώτες και αυτούς θα µου κάνετε την εξυπηρέτηση να µου τους δώσετε εσείς. Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που µου χρωστάτε. Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειµένου να τους τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο. Υπολογίστε, ότι είµαι ένας από σας. Σας χαιρετώ και πάλι. Γιάννινα 24.05.1820”

42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ

Αρθρο της εφηµερίδας Österreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιµασίας του Αλή πασά.

Από το λογότυπο της εφηµερίδας Oesterreichischer Beobachter,22.06.1820

Σύµφωνα µε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κων/πολη στις 26.05.1820 όλα τα πράγµατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο µε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού του πασά. Εν τω µεταξύ κυκλοφορεί η φήµη ότι ο Αλής , προκειµένου να κερδίσει χρόνο, έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοµικό διαχειριστή του µε επιστολή στην οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να σταµατήσει η εκστρατεία εναντίον του. Αυτός ο απεσταλµένος έχει την αποστολή να χρησιµοποιήσει όλα τα µέσα προκειµένου να τα καταφέρει τον σκοπό του. Την ίδια ώρα όµως έφτασαν ειδήσεις στην Κων/πολη, ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους

43

υπαλλήλους του οµήρους και τους έλαβε και µε θάρρος ετοιµάζεται να αντιµετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου.

H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε µέσω της Κέρκυρας, οι οποίες είναι παρόµοιες µε αυτές που κυκλοφορούν στην Κων/πολη γι αυτόν τον πασά. “Μέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις µεταξύ του Αλή και των στρατευµάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του. Η είδηση, ότι ο Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει, αν και παίζει µε την ιδέα αλλά προφανώς περιµένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον των αντιπάλων του. Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει µια δύναµη στην Μακεδονία, Θεσσαλία και Ρούµελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν µεγάλη δύναµη. Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο προκειµένου να εγκαταστήσει εκεί τους οµήρους τους οποίους έλαβε. Επίσης και πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι όµηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές. Αυτή τη στιγµή κανείς δεν γνωρίζει που βρίσκονται τα στρατεύµατα του σουλτάνου. Ο Αλής χάρισε σε όλους τους αιχµάλωτους και φυλακισµένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους τους φόρους. Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοµιλήσει µε του εκεί εγκατεστηµένους Σουλιώτες, προκειµένου να τους κερδίσει µε το µέρος του. Ο Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα µια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από ιερείς, προκρίτους, απλοί πολίτες, γυναίκες και παιδιά. Στα Πέντε Πηγάδια , τοποθεσία µεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα, ο Αλής εγκατέστησε µεγάλο αριθµό στρατού. Στον χάνι του Αγίου ∆ηµητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και έλαβε και άλλες προετοιµασίες. Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε λιγότερο από µιάµιση ώρα. Όλοι ανυποµονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η υπόθεση” 44

Σε µια εφηµερίδα της Ρώµης Notize del Giorno υπάρχει µια είδηση που αναφέρει, ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή, ενώθηκαν µε αυτόν και έχοντας 80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι µαζί εναντίον της Κων/πολης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ

Αρθρο της εφηµερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά.

Από το λογότυπο της εφηµερίδας Baireuther Zeitung , 30.10.1820

Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση, στην οποία βρίσκεται ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων. Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν. Ο Αλή προβάλλει ακόµη αντίσταση. Ο νέος πασάς, ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειµένου να βρει καταυλισµό για τους στρατιώτες του. Από το κάστρο ο Αλής βοµβαρδίζει συνεχώς την πόλη, µια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισµών αλλά και της πυρκαγιάς που ο ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηµωθεί. Ακόµη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα προτιµήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί. Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής κρατηθεί µέχρι τον Νοέµβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι συνήθειο τον χειµώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους. Του Αλή δεν του

45

λείπουν τρόφιµα. Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί, µετά την αποχώρηση του Άγγλου πρόξενου, κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ, ο οποίος µεσολάβησε πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ

Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερµανικό περιοδικό Das Echo aus den europäischen Höfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822, Ληψεία Σαξωνίας Ο Σουλτάνος Μαχµούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία. Έστειλε λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά, τον οποίο µεγάλο µέρος του στρατού του τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήµατα. Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω στα Γιάννινα µε τους λίγους πιστούς του, κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόµη ο τουρκικός στρατός στην πόλη.... ! 250 κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο... . Ο Αλής εδώ και καιρό έπαιζε µε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και να καταστρέψει τα Γιάννινα, γιατί και καταυλισµό θα πρόσφερε στους εχθρούς του αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση. Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη. Όταν ένιωσε, ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν. Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέµισε η λίµνη µε βάρκες προς το Πέραµα µε παιδιά, γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς 46

το Ζαγόρι. Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς, που του είχαν µείνει πιστοί και δεν µπορούσε πλέον να τους ελέγξει, να λεηλατήσουν την πόλη, οι περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήµατα τους. Αµέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια. Η µητρόπολις, των Ελλήνων όπου οι Έλληνες αλλά και οι Τούρκοι είχαν µεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο θήραµα. Αυτής της λεηλασίας. Οι θησαυροί, η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη, τίποτα δεν έµεινε. Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άµφια, έσπασαν τους τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαµµένα ιερά και ήταν στολισµένοι µε πολύτιµες πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίµα µιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν µεταξύ τους ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωµένες λάµπες και το δισκοπότηρο. Η πόλης παρουσίαζε ένα άθλιο θέαµα. Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού. Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέµια και βίαζαν. Απο παντού ακούγονταν κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους Αρβανίτες νόµιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των Ιωαννίνων. Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόµβες, οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και να σκορπίζεται παντού φωτιά. Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και µέσα σε δύο ώρες µόνο µια µεγάλη πυρκαγιά. Σαν άγγελος της καταστροφής κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηµεία όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά. Με µια διαταγή µόνο σκορπίζονταν ο θάνατος όσο πιο µακριά µπορούσε να βάλει το κανόνι. Τα κανόνια από την Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο µέρος της πόλης, το οποίο τα έκαναν στάχτη από το γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο. Το νοσοκοµείο, η κρατική βιβλιοθήκη, η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής, η οποία είχε στην συλλογή της σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια µέχρι την Καλού Τσεσµέ (Καλούτσανη) ,όλα χάθηκαν!

47

Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι µισοκαµµένοι, ανάπηροι, γέροι, γυναίκες και παιδιά , όλοι κουβαλούσαν κάποιον αλλά και ότι µπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό. Εκεί µόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εµπροσθοφυλακής του τουρκικού στρατού. Αυτές οι συµµορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούµελη όχι µόνο δεν πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισµένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των αδύναµων και τους λήστεψαν. Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά. Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηµα και σκόρπισαν οι Γιαννιώτες εδώ και κει. Αυτοί που γλίτωσαν από την µανία των Τούρκων κλείστηκαν στα ορεινά περάσµατα από τους κατοίκους των βουνών, που είχαν τρέξει, όχι για να τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν µέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν όποιον τολµούσε να αντισταθεί. Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό. Η φρίκη έδωσε δύναµη στο αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύµφη) προκειµένου να φτάσουν στην παραλία της Θεσπρωτίας, απ όπου πίστευαν , ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους. Άλλοι πάλι έκαναν µια µέρα δρόµο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα. Μεταξύ αυτών ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού µου , η οποία απεβίωσε από τις κακουχίες στην Άρτα. Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοµάδες εδώ και κει και άφηναν το πνεύµα τους στα δάση. Νεαρές κοπέλες παραµορφώνονταν µε βαθιά χαρακώµατα και κρύβονταν στις σπηλιές, όπου ένα µέρος απεβίωσε µέσα σε αυτές. Οι δρόµοι και τα περάσµατα ήταν γεµάτα τραυµατίες και πτώµατα και για τα εγκλήµατα ενός κακού ανθρώπου , µια πόλη που αριθµούσε πάνω από 30000 κατοίκους γέµισε από δεινά. Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της

48

Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισµό και του βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία. Οι Αλβανοί που µετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεµάτοι λεία δεν σκέφτονταν τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους. Όπως όλοι οι κλεφτοσυµµορίτες ήταν και αυτοί απασχοληµένοι µε τούς καρπούς της λείας τους. Πήραν το δρόµο της οροσειράς του Τόµαρου για να περάσουν στα

Ακροκεραύνεια,

δέχτηκαν

επιθέσεις

όπου από

πατριώτες τους προκειµένου να τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά. Μερικοί απο τους Γιαννιώτες ενώθηκαν µε τους Ορεσίβιους προκειµένου να πάρουν εκδίκηση στους Αλβανούς. Σύντοµα θα γίνονταν λόγος για µακελειό εδώ και κει. Τα στενά περάσµατα του Αώου είχαν γίνει για ένα µήνα συνεχώς θέατρο παγίδων και παντού έβλεπες πτώµατα και κρεµασµένους Σκιπιτάρους. Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καµιά άλλη επιχείρηση, πέρα από το να ληστέψει τους άµοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά. Πίνακας µε Αλβανούς πολεµιστέ

49

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ

Ο κίτρινος τύπος. Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσµό των Γιαννιώτων µέσα απο το γερµανικό περιοδικό Magazin der ausländischen Literatur, der gesamten Heilkunde und des ärztlichen Vereins in Hamburg 1843 ∆ικαίως θα µπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα, µια πόλη στην κάτω Αλβανία, σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει µε τον πρώην κύριο της τον Αλή πασά. Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του και την αυταρχική τυραννία του. Όποιος όµως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις σαρκικές του ορέξεις, αυτός άνηκε στους ευνοούµενους του. Γιαυτό το λόγο γονείς του χάριζαν τα όµορφα αγόρια και κορίτσια τους, άνδρες τις γυναίκες τους και αδέρφια τις αδερφές

τους.

γυναίκες

και

Αυτές παιδιά

οι που

προορίζονταν για τον Αλή πασά σφραγίζονταν κάτω από την µασχάλη µε τον τίτλο “Αλή πασάς” ! Οι συγγενείς αυτών βρίσκονταν αυτόµατα υπό την προστασία του Αλή πασά και δεν χρειάζονταν να πληρώσουν κανένα φόρο. Ο πασάς απολάµβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και µετά τις πάντρευε µε ευνοούµενους του. Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να χαίρονται. Εδώ πρέπει να πούµε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια µε 50

αποτέλεσµα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων. Ακόµη και σήµερα υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή πασά. Οι γάµοι είναι άνευ αξίας, οι γυναίκες όµορφες αλλά πολύ εύκολες και οι δεσµοί µεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι.

Aκόµη και σήµερα η κυβέρνηση τιµωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν µπει στο στραβό δρόµο. Καµιά φορά αρκεί η παραµικρή υποψία για να καταδικαστεί σε θάνατο µια γυναίκα.

51

Φιρµάνι του Αλή Πασά, 1810, γραµµένο σε δηµοτική γλώσσα. Όλες οι διαταγές και συµφωνίες του Αλή διατυπώνονταν στην καθουµιλουµένη Ελληνική. Πηγή: Βικιπαίδεια