Çevre
İSPANYA’DAN İLHAM VEREN BİR ORGANİK ATIK YÖNETİM PROJESİ: REVITALIZA İspanya’nın 61 kuzey belediyesini kapsayan Pontevedra eyaleti kısa bir süre önceye kadar atıklarının sadece yüzde 9’unu ayrı toplayıp 91’ini ise 100 km’den uzakta bir mesafedeki yakma tesisinde yakıyor ya da depoluyordu. Ta ki “Revitaliza” isimli güçlü bir iletişim planı ve izleme sistemi olan ve sivil katılıma olanak sağlayan proje ile sadece 3 yıl içerisinde 2019 yılında 2 bin tondan fazla organik atığı yerel kompostlaştırmayı başarana kadar… A H M E T Cİ H AT K A H R A M A N 6 DAKİK A
Revitaliza aynı zamanda merkezi yönetimden yerele geçiş açısından idari bir değişikliktir.
D
öngüsel Ekonomi kavramının Avrupa toplumlarında her geçen gün daha da yaygınlaştığı ve bununla birlikte organik atıkların kompostlaştırılmasının ekonomik açıdan kaynak ve malzeme döngüsü ile yakından ilişkili olduğu konusunda artan bir kabul var. Mümkün mertebe yakmaya ve depolamaya göndermeksizin üretilen atıkların tamamının bir şekilde ekonomi içerisinde kalması, döngüsel ekonomi kavramı ile sıfır atık kavramının aynı gemide olduğunu görmemize olanak sağlıyor. Bu iki kavram da atık oluştuktan sonra icabına bakmayı değil, atık oluşturmayacak ve/veya en az atığı oluşturacak bir kültür ve üretim planlamasını işaret ediyor. İspanya AB içerisinde kaynağında ayrı toplama performansının düşüklüğü ve atıklarının önemli bir kısmını yakması ya da depolaması nedenleriyle döngüsel ekonomi hedeflerinden nispeten uzak, Almanya, Hollanda gibi Avrupa ülkelerinin kaydettiği ilerlemeye henüz erişememiş bir ülke konumunda. İspanya nüfusunun %2’sinin yaşadığı Galiçya bölgesinde, 61 belediyesi ve %50’si kırsalda olmak üzere toplam yaklaşık 960 bin nüfusu olan Pontevedra eyaleti ilham veren yerel organik atık yönetimi ile bu durumun değişebileceği ihtimaline yerel kompostlaştırma projesi Revitaliza ile dikkat çekiyor. Projenin adı adeta projenin sloganı gibi. İngilizce “revitalising” fiili ile canlandırmak ve diriltmek anlamlarında, toprağın kompostla canlandırılması, yeniden diriltilmesi kastediliyor. Pontevedra’da atıkların sadece %9’u kaynağında
001 // Kent // 60
ayrı toplanmış, %91’i ise 100 km’nin üzerinde bir mesafe taşınarak yakma tesisinde yakılmış (%70), veya A Coruna’da düzenli depolama alanında depolanmıştır (%21). Sürdürülebilir olmayan ve oldukça maliyetli bu merkezi atık yönetim sistemini değiştirerek yerel, topluluk temelli ve bütüncül bir atık yönetim sistemi inşa edilmeye ihtiyaç duyuldu. Kişi başı yılda yaklaşık 348 kg üretilen atığın %53-55’i organik atık olduğu hesaba katıldığında, bu sürdürülebilir atık yönetimi projesi organik atıkları öncelikli ele alacak şekilde kurgulandı. Revitaliza sadece teknik olarak bir yöntem değişikliğinden ziyade, merkezi bir yönetimden yerele geçiş açısından idari bir değişikliktir. Revitalize projesinin teknik yöneticisi Carlos Perez Losada bu dönüşümü “yerel bir meselenin merkezi bir yönetimle çözülmesini beklemek hiç mantıklı değil” diyerek temellendiriyor. SÜREÇ VE YÖNETIM Üç farklı kategoride kompostlaştırma temeline dayanan projede; n Müstakil evlerde ve kompost için yeterli alanı olan evlerde manuel olarak, apartman içerisindeki dairelerde komposter denilen kompost cihazlarıyla yapılan kompost: bireysel kompost (COIN), n Adına UMC denen kompostlaştırma kutuları ile topluluğun büyüklüğüne göre bir konumda 3-10 arası kompost kutusu konumlandırmak suretiyle nüfus yoğunluğu nispeten çok olan yerlerde tercih edilen kompost: toplu kompostlama (CCC),
