Kentsel Veri
“KENTSEL VERİ, VERİ-TEMELLİ YÖNETİŞİMİN OLMAZSA OLMAZI” Artık "kent", Prof. Dr. H. Murat Güvenç'e göre, hakkında bilgi toplanan, edilgen statik bir araştırma "nesne"si olmaktan çıktı ve kendisi hakkında, gerçek zamanda ve her yerden erişilebilir veri üreten bir "özne"ye dönüştü. 9 DAKİK A
K
entlerde doğru politika üretimi ve karar alma süreçlerinde veri temelli çalışmanın önemine inanıyoruz. Bu sebeple, özellikle veri görselleştirme, kent coğrafyası, kent sosyolojisi ve kurum tarihi konularında pek çok çalışması bulunan Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. H. Murat Güvenç'ten kentsel veriler hakkındaki sorularımıza yanıt aradık. Kentsel veri ve veri okuyuculuğu nedir; veriler kent planlama ve yönetiminde nasıl kullanılmalıdır sorularıyla başlayan röportajımıza, yerel yönetimlerle üniversiteler bu konuda nasıl işbirlikleri geliştirebilirler ve özellikle İstanbul’daki nüfus hareketleriyle mekânsal ve ekonomik açıdan oluşan değişimlerin etkilerini nelerdir gibi çözüm odaklı konularla devam ettik. Yerel yönetimlerin insan kaynaklarını ve donanımlarını seferber ederek kamuya açık kentsel veri üretmesinin daha yerinde olacağı kanısını paylaşan Güvenç; akıllı kentlerde, veri akışının karar destek sistemlerine gerçek zamanda sağlanabildiğini vurguluyor. Ancak, bu potansiyelin kısmen seçilerek yaşama geçişinde gerekli koşulların neler olacağına dair detaylar röportajın devamında... Sürdürülebilir şehirlerin ve planlamanın temelinde kentsel verilerin önemiyle başlayalım. Kentsel veri ne demektir? Ne işimize yarar? Kente dair bir veri tabanı kimler tarafından kimlerin yararına nasıl kullanılabilir?
Kentsel veri tabanı oluşturma, depolama ve işleme konularında, belediyeler çok farklı roller üstlenebilir.
Kentsel veri kavramı ulusal istatistik kurumlarının sağladıklarından daha yüksek çözünürlükte ve yüksek ayrıntı düzeyinde, sayısal ortamda, kamuya açık, sabit sınırlar üzerinden kodlanmış altlık haritalarla ilişkilendirilmiş, zaman içerisinde karşılaştırmaya elverişli, açık kaynak yazılımlarla işlenebilir veri tabanları ve bunlarla ilişkilendirilmiş çoklu medyaları kapsar. Ulus devlet ölçeğinde toplanan istatistikler kent ölçeğinde genellikle geçerli değildir. Kentsel verinin ne işe yarayacağı sorusuna önceden doyurucu tüketici bir yanıt verile-
001 // Kent // 64
mez. Kentsel veriler bir amaca yönelik olarak hazırlanabileceği gibi başka amaçlar için hazırlanmış veri tabanları başlangıçta hiç düşünülmemiş amaçlarla da kullanılabilir. Kentsel veri, veri-temelli yönetişimin olmazsa olmaz ön koşuludur. Veri temelli kentsel yönetişim, toplu tüketim hizmet standartlarının ve yaşam kalitesinin yükseltilmesinde yararlı olabileceği gibi, bu tür toplumsal sorumluluk ve duyarlığı yükseltme amacıyla da kullanılabilir. Katılımcı bir kentsel yönetişim sistemi, kentsel verinin demokratik olmayan amaçlarla kullanımını engellemese de, kötüye kullanım riskini azaltabilir. Kentsel verilerin toplanması, depolaması ve işlenmesi konusunda belediyelerin rolü ne olmalıdır? Bu konuda ne tür işbirlikleri sağlanabilir? Akademi ile yerel yönetimler birbirlerinden nasıl faydalanabilirler? Kentsel veri tabanı oluşturma depolama ve işleme konularında, belediyeler çok farklı roller üstlenebilirler. Belediyeler, kendi birimleri, bağlı kuruluşlar, merkezi yönetim, yerli ve yabancı STK’lar, araştırma şirketleri, tarafından toplanmış güncel veri tabanlarını (fikri mülkiyet ve kişisel verilerin korunmasına ilişkin yasaların izin verdiği ve yüksek çözünürlük ve ayrıntı düzeyinde) sayısallaştırıp yer kodlama ve coğrafi referanslama yoluyla mekansallaştırabilirler. Tarihsel veri tabanları üzerinde de gerçekleştirilecek çalışmalarda, fikri mülkiyet hakları kişisel bilgilerin korunmasıyla ilgi kısıtlayıcılar çok daha az bağlayıcı olacaktır.
