İnceleme
YAŞ DOSTU KENTLER İÇİN İYİ UYGULAMALAR F E R H A N S A N İ Y E PA L A Z
5 DAKİK A
Şehirler ve diğer insan yerleşimleri sağlığı doğrudan etkiliyor. Yaş dostu çevreler sağlıklı ve aktif yaşlanmayı teşvik ediyor. Yaş dostu çevreler yaratmak sağlıktan ulaşıma, konuttan sosyal korumaya ve iletişime pek çok sektörden aktörün, devletin, hizmet sağlayıcıların, sivil toplumun beraber çalışmasını gerektiriyor.
K
entleşme ve yaşlanan nüfus; yaşama, çalışma ve kentsel çevreyi deneyimleme şeklimizi değiştiren dönüştürücü trendler olarak karşımıza çıkmaktadır. 2050 yılına gelindiğinde dünyadaki kent nüfusunun neredeyse iki katına çıkması beklenmektedir. 60 yaş ve üstü insanların %57’si şehir ve kasabalarda yaşamaktadır. Küresel ölçekte 60 yaş üstü insanların sayısının 2050 yılına kadar iki katına çıkıp 1 milyardan 2 milyara ulaşması, bunların da yüzde 80’inin düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşaması beklenmektedir. Pek çok insanın 60 yıl ve daha fazla yaşaması beklenirken bu yılların iyi bir sağlıkla yaşanacağına ilişkin bir kanıt bulunmamaktadır. Şehirler ve diğer insan yerleşimleri sağlığı doğrudan etkilemekte, yaş dostu çevreler sağlıklı ve aktif yaşlanmayı teşvik etmektedir. Gerçekten yaş dostu çevreler yaratmak ise sağlıktan ulaşıma, konuttan sosyal korumaya ve iletişime pek çok sektörden aktörün, devletin, hizmet sağlayıcıların, sivil toplumun, yaşlıların ve onların organizasyonlarının, ailelerinin ve arkadaşlarının beraber çalışmasını gerektirmektedir. Sürdürülebilir ve herkes için erişilebilir kentler ve toplumlar yaratmak yaşam boyu insanların ihtiyaçlarını ve onların yaşadıkları çevreyi birbiriyle uyumlu hale getirmeyi gerektiriyor.
Sağlık Örgütü’nün Aktif Yaşlanma Politik Çerçevesi’ni kullanmakta ve New York kentindeki yaşlıların ekonomik, sosyal ve fiziksel katılımı önündeki engelleri ortadan kaldırmayı, yaşlıların gündelik yaşamlarını iyileştirecek stratejiler geliştirmeyi hedeflemektedir. New York Yaş Dostu Kent Modeli’nde belediye başkanı, kent meclisi ve yerel girişimcilik birlikte çalışmakta. Toplumun bütünü için daha “ya-
şanabilir” mahalle ve kentsel bölgelerin oluşturulması hedefleniyor. Yaşlı yetişkinlerin şu dört boyuttaki kentsel tecrübesi modelin bir parçası haline getirilmiş: 1) Yerel işletmeler ve tüketim, 2) Kültürel ve eğitsel imkanlar, 3) sağlık ve bakım ihtiyaçlarına erişim ve 4) inanç ve cemaat/ topluluk temelli etkinlikler. Görüldüğü üzere New York Yaş Dostu Kent Modeli sadece sağlık ve ekonomik ihtiyaçlara odaklanmakla sınırlı olmayıp meselenin sosyal yönünü de öne çıkarmaktadır. Yapılan çalışmalar ile kentte yaşlıların ölümcül kazaya uğrama oranı %16 azaltılmış, sokak ve caddelerin “yürünebilirlik”leri artırılmış ve kent genelinde yaşlıların dinlenebilmesi için banklar konulmuş. Fiziksel çevredeki bu yapısal değişimlere ek olarak yaşlılar için yeni kültürel aktiviteler ve hobi programları da sağlanmış. Ayrıca, yaşlıların birer tüketici olarak tecrübeleri de önemsenerek yerel işletmelerde yeniliklere gidilmiş. Bu yaş dostu kent girişimi aynı zamanda kentin 2050 hedefleri altında gelişime açık, sürdürülebilir ve eşitlikçi bir kent için stratejik plan olan “Tek New York (OneNYC)” uygulamasının bir parçası. Bu uygulama kapsamında kentte eğitimde eşitlik ve mükemmellik, iklim değişiklikleri karşısında yaşanabilir bir çevre oluşturma, etkin bir toplu taşıma sistemi geliştirme, modern altyapı sistemleri kurma, sağlıklı yaşamı yaygınlaştırma ve kapsayıcı bir ekonomi oluşturma gündeme alınmış. Bu uygulamanın bir parçası da kent sakinlerinin gönüllü çalışmalar üzerinden sürece dahil olmasının cesaretlendirilmesi.
NEW YORK: YAŞ DOSTU KENT MODELI Görsel: New York, Yürünebilir Yollar Girişimi New York Kent Meclisi komitelerinden biri yaşlanma komitesi olup New York Academy of Medicine ile birlikte yaş dostu kent üzerinde çalışmaktadır. 2007 yılında kurulan girişim, Dünya 001 // Kent // 74
