helvetica

helvetica

De Helvetica, ontworpen door Max Miedinger, werd in 1957 uitgebracht. De Helvetica is een schreefloze letter (sansserit). Deze lettervorm ontstond aan het begin van de negentiende eeuwen genoot met name in de jaren vijftig van deze eeuw hemieuwde belangstelling.

De sans-serif en de slab-serif (egyptiënne) zijn twee lettergroepen die voornamelijk

ABCDEFGH

gebruikt werden voor advertenties en ander

IJKLMNOP

promotiemateriaal. Soms ook voor krantekoppen en tijdschriften.

qRSTUVXY

De reclame introduceerde het gebruik van deze twee lettergroepen aan het begin van

Z12345678 90abcdelg hijklmnop

qrstu vxyz vette egyptiënne

de vorige eeuw. Exploitanten van loterijen, amusement en vervoersdiensten wilden hun affiches meer aandacht laten trekken dan tot dan toe mogelijk was met de bestaande lettertypen. De Casion en de Baskerville werden tot op dat moment veel gebruikt voor deze plakaten.

Er wordt beweerd dat de egyptiënne een imitatie is van de letters zoals schilders van etalageruiten die destijds al gebruikten. De egyptiënne is een letter waarvan het gewicht in alle stroken/letteronderdelen gelijk is, die dikke vierkante schreven heeft en min of meer geometrisch gevormd zijn.

De letters op een typemachine zijn meestal

egyptiĂŞnnes. (QWERTY qwerty - Courier).

De sans-serif, ook wel grotesque, antiq,ue of gothic genaamd, is eigenlijk een egyptiĂŞnne, waarvan de schreven zijn weggelaten. Het is aannemelijk dat dit ook de wijze van ontstaan is geweest. Bij het gebruik van lithografie moesten de steentekenaars veel kleine karakters verwerken. Ze vereenvoudigden de letters, lieten de schreven vallen, waardoor ze alleen het skelet overhielden. (Eigenlijk bestonden schreefloze letters al lang voordat de ontwerpers hem begonnen te maken; ze komen namelijk al voor op vijftiende eeuwse inscripties in Florence.)

Het toepassen van schreefloze letters was sterk onderhevig aan mode. Hoewel deze lettersoort dus al uit het begin van de negentiende eeuw stamt, is een groot aantal ontwerpen pas tot stand gekomen in de late jaren twintig van deze eeuw. Ongetwijfeld onder invloed van het Bauhaus. Duitsland was in die tijd politiek machteloos, maar duitse denkbeelden over moderne kunst, zowel vrije als toegepaste, kregen internationaal veel belangstelling.

In de jaren vijftig ontstond er opnieuw belangstelling voor schreefloze ontwerpen.

De Akzidenz Grotesk uit 1898, een anoniem

ABCDEFG

HIJKLMN OPQRST UVWXYZ 1234567890

abcdefghij klmnopqrs tuvwxyz& Akzidenz Grotesk

ontwerp uit de fabriek van Berthold, raakte rond 1960 in de mode in Zwitserland. De Helvetica is sterk verwant aan deze letter.

De Berthold Akzidenz Grotesk, ook wel de Berthold Standaard genaamd is de voorganger van de Normal Grotesque (19001915). Hiervan zijn veel verschillende varianten bekend. Max Miedinger (19101980) ontwierp in 1956 de Helvetica, naar voorbeeld van deze letters. De Helvetica

RQENbaegn Berthold Standaard

werd in 1957 (Medium en Light) door Haas'sche Schriftgiesserei A.G. in Zwitserland uitgebracht. Tot 1972 kwamen er nog nieuwe varianten. De Helvetica werd en wordt ook zeer veel toegepast in Zwitserland. Maar ook elders, door de invloed van de zeer gewaardeerde zwitserse typografie, is dit het geval.

Typerend voor de Helvetica is de zeer grote x-hoogte. Het is bovendien een brede letter die vrij nauw gesteld is. Het letterbeeld is

nogal vierkant en heeft vaak een zekere stijfheid. Scherpe hoeken (A M N V W v w) zijn zonder uitzondering afgeknot. De R is opvallend plomp van vorm. De Helvetica lijkt zich in het algemeen beter te lenen voor losse opschriften dan voor doorlezende teksten.

De Helvetica werd aanvankelijk om praktische redenen vaker gebruikt dan een ander schreefloos ontwerp dat ook in 1957 uitkwam: de Univers van Adrian Frutiger. Dit

RQENbaegn Normal Grotesque

ondanks het feit, dat de Univers volgens veel typografen origineeler en subtieler van vorm is.

Veel drukkerijen hadden de Helvetica echter al aangeschaft. Toendertijd was de aanschaf van een nieuw lettertype nog zeer kostbaar. Men vond de gelijkenis van de Helvetica en de Univers zo groot, dat aanschaf van ook de laatste onnodig veel geld zou gaan kosten.

Martijn Oostra, G. V. 2, oktober 1992.

ABCOEFGHIJKLMNOP abcdefg h ij kl m no pq rstu

1234567890

ABCDEFGHIJKLMNO abcdefg h ij kl m n opq rs路

1234567890

ABCDEFGHIJKLMNC abcd efg h ij kl m na pq r~

1234567890

ABCDEFGHIJKLMN( abcdefgh ij kl m nopq r

1234567890 ABCDEFGHIJKLMN~

abcdefgh ij kl m nopql

1234567890

QRSTUVWXYZ

vwxyz Helvetica extra Light

PQRSTUVWXYZ

tuvwxyz Helvetica Light

)PQRSTUVWXYZ

:,tuvwxyz Helvetica Normal

)PQRSTUVWXYZ stuvwxyz Helvetica Medium

DPQRSTUVWXYZ rstuvwxyz Helvetica Bold

ABCDEFG HIJKLMN OPQRST UVWXYZ

1234567890 abcdefghij klmnopqrs

tuvwxyz&