Rietveld in Bergeijk

Gerrit Rietvelr CENTRAAL MUSEUM UTREC .

...,Io.e_u.

1 3512:u. utt.<111 (

,.

III RIETVELD I N BERGEYK III

WAALRE . ZATERDAG 13 FEBRUARI 1993. - Een week geleden bezocht ik de grote Rietveld- tent oo nstelling in Utrecht . In de nadruk van Vrij Nederland die daar gratis verkrijgbaar was , stond een art ike lover bewoners van Rietve l d-hui zen . .Natuur 1 i jk werd er

weer gezeurd over lekkende daken. Funct io naliteit was nou eenmaal niet Rietvelds eerste pri or iteit . Zo zei h i j eens tegen iemand die kl aagde dat zijn stoelen niet lekker zaten : "Wie moe is moet op bed gaan ligge n ."

In het artikel werd ook een vi lla in Bergeyk besproken. Rietvel d heef t in Noord- Brabant een aantal villa's gebouwd. Die plaatsen l a gen name lijk ongeveer op de route Bergeyk Ut re c h t.

Rietvel d moest indertijd vaak in Bergeyk zijn, omdat daa r ee n ontwerp van hem werd gerealiseerd. Hij had een fabriek o ntworpen voor weverij De Ploeg. Deze fabriek is ook te zien op d e tentoonstelling . De vooruitstrevendheid va n de weverij straalt af van de gebogen lijnen en h et verspringende gevelfront.

Maar Rietveld h ee ft meer gebouwd in Bergeyk . Voordat ik ging studeren in Arnh em . woo nde ik b ij mijn oud"e rs in Wa a lre. Dat is een dorp tussen Eindhoven en Valkenswaard . Bergeyk is een dorp onder Valke nswaard . Vroeger ben ik er wel eens geweest.

Ik was toe n verbaasd dat er een hele moderne strakke klok in het ce ntrum stond. Vre emd v oor een Kempisch boerendorp. Het was ook heel een heel vre e md gez i cht. wa nt ervoor stond een krullerig sierhek.

Er was nog iets gek s : Aan de oude hoofdweg in het dorp lag ee n bushalte. Ongeveer drie meter er va n verwijderd sto nd een raar gebouwtje . Iets hoger da n manshoog e n ten o pzichte van de h oogte veel te l a ngwerpig. Het was aan drie kanten omsloten door ee n bakstenen muurtje van o ng eveer een hal ve meter h oog.

Daarop stonden kozij nen die h et dak raakten. In de kozij ne n zat geschilderd glas . De voorkant was ope n. Een vreemd ding; een ove rbli j fse l van een s nackbar of zo; dat dacht ik. dat het was .

Een aantal jaren later. om pre cies te z i jn in juni 1989 . las ik in ee n regionaal krantje. ee n artikel over Bergeyk: " In Bergeyk staan niet zoveel monume nt ale gebouwen. Wa t woo nhuizen. e e n e nk el boerderijtje. de kerk. dat is het. He t gewone beeld va n een Kempis ch dorp dat te hard groeide. waar de bestuurders het i n de jaren zestig niet meer zage n zitten en veel vogelvrij werd ve rk laard. Maar Bergeyk heeft nog wel wat aparts : een groepje geb ouwen van de in 1964 gestorven Gerrit Rietveld. Onde r die gebouwen spant natuurlijk de f a briek va n De Ploeg uit 1957 de kroon ... Dan zijn er nog de twee bungalows in de bo s sen va n de families Van Daalen en Visser .. . " Tot zover wist ik het . Een van deze bungal ows wordt nog beschreven in d e bovengenoemde uitgave van Vrij Nederland . Ze gaa t verder : " ... en de in 1963 . bij het vee rtig jar ig jubileum van de fabriek gesch onke n klok e n bushal te." Aha! Bedankt W. va n Leeuwen.

Eigen lijk is die bus halte heel o pvallend . Daarom wa s ik zo verbaasd dat daar zo iets stond . schijnbaar zonder doe l . Functionaliteit wa s niet Rietvelds eerste pri oriteit . Maar h ij ve rl oo r het ook nooit helemaal ui t het oog . De bushalte heeft een sokkel van blauw geglazuurde steen. Daarop een wit ijzeren frame met plastic ruiten in rood en ge el. De kleuren van De Stij l . Ook in Brabant kent nu iedereen deze beweging we l.

2 .

De halte is nog steeds in goede staat . Het valt wel op dat deze halte hee l wat beter en moo ier van verhouding is dan de bushokjes die we algemeen buiten de stad vinden. Mode verandert . Sinds 1963 zijn er veel uitvoeringen geweest. En deze kun je nu nog allemaal v er buiten de stad . ergens bi j een bijna doell oze h alte . terug vinden . Maa r de halte van Rietveld is nog steeds actueel.

De klok is helaas. de laa t ste keer dat ik hem zag , in slechte staat. Hij is bedekt met een donker groene waas van mos .

Bovendien staat hi j stil . De ene kant op vijf over elf. De andere kant op half elf . .. Jammer want de klok en het parkje van Mien Ruys vormen een moo i geheel. Ruys ontw ierp ook het park om de fabriek van De P loeg. De klok is eenvoudig en strak. De wijzerplaten zi jn goed leesbaar. al staan er geen cijfers op. ~fwisseling van zwart en wit maken h et t ot een markant geheel. De verhoudingen zijn perfect .

Wat gaat er met de klok gebeuren ? Zullen de wij zers nbg ooit de tijd aan geven? Word t het wit weer wit ? Het zwart wee r z war t? Hopelijk wordt het hersteld. Klokkijken doe je automatisch als je voorbij gaat . maar een stilstaande klok ziet niemand meer ... ~

BERGEYK . ZONDAG 14 FEBRUARI 1993 . - Vandaag ben ik nog maar eens gaan kijken in Bergeyk . Ik stapte uit de bus en zag de halte meteen . Cadmiumgeel en Âąbordeauxrood. dat zijn de k leuren . Herinnerde ik me toch a nd ers.

De kl ok staat er nog. Het hek je is verdwenen . Het geheel is betegeld en er staan bankjes. De k l ok is blijkbaar een belangrijk stukje van het centrum geworden. En ... hij l oo pt!

Ma rtijn Oostra. -

o

KlOI(

3.

Lf.

28 november 1992 tlm 21 februari 1993

â&#x20AC;˘ ;

In coll~ration with J in samenwerking met het Nedertands Architectuurinstltuut

--

diM<IoI IJ'" UII~ ..... ...

10.00.11.00 ....

~12.(1).17 . 00_

~""'0JI--''''"",,17.00.21 .00 .... psIoI ... op ~ Z5 _ ... I j.nuan

N ! 40406 "..

T.....s.y路Sot"'doIy 10 . .....路5 ~,m. ~ _ putlk -.y. 12 _

5 p."" _MICIayr. _,~ _ ........... ,.,.". 51>......9 10.""

CIoMd on - ., 2$ o.c:..nbtr _ 1 JanuOf)'

T