Σφακιά - Sfakia - 2014

ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ, ΦΑΡΑΓΓΙ ΣΑΜΑΡΙΑΣ, ΧΑΝΙΑ - CHANIA, WHITE MOUNTAINS, SAMARIA GORGE

Photo: Mazonakis George

Ο

Δήμαρχος Σφακίων σας καλεί στα Σφακιά

Σφακιά ένας τόπος απίστευτης αγριάδας και ομορφιάς, ένας τόπος που οι αλπικές γυμνές κορυφές των 2500 μέτρων συνυπάρχουν με καταπράσινες πλαγιές και βαθιά φαράγγια που σβήνουν σε πανέμορφες ημιτροπικές ακρογιαλιές. Σφακιά ένας τόπος με περήφανους φιλόξενους ανθρώπους που πολλές φορές στο παρελθόν πρωτοστάτησαν στους αγώνες του έθνους μας για λευτεριά. Φίλε και φίλη ο Δήμος Σφακίων σας καλεί αυτό το καλοκαίρι να ανακαλύψετε τις πάμπολλες κρυφές και φανερές ομορφιές του τόπου μας. Από την παραλία της Αγίας Μαρίνας στα ανατολικά μέχρι την Τρυπητή στα δυτικά παράλια κι από τον Καλλικράτη μέχρι τον Άη Γιάννη στα ορεινά. Φέτος έχετε άλλο ένα λόγο να το κάνετε. Ένα πλούσιο πρόγραμμα εορταστικών, πολιτιστικών, αθλητικών εναλλακτικών εκδηλώσεων που ετοίμασε ο Δήμος και η κοινωφελής επιχείρησή του σε συνεργασία με πολιτιστικούς συλλόγους, αθλητικούς ομίλους,

σας περιμένει για να το συνδυάσετε με τις καλοκαιρινές σας διακοπές. Εκδηλώσεις που απλώνονται σε όλο το εύρος του καλοκαιριού και με όπλο το μήκος και πλάτος του Δήμου (με κέντρο το φρούριο του Φραγκοκάστελλου) και περιλαμβάνουν από εορτές μνήμης και τιμής των επαναστάσεων έως συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές βραδιές, αγώνες ορεινού τρεξίματος, αγώνες φουσκωτών σκαφών και ποδηλάτου βουνού, τις αθλητικές γιορτές του Άγιου Νικήτα. Ο Δήμος μας μέσα από αυτές τις εκδηλώσεις συνεχίζει την προσπάθεια ανάδειξης του τοπικού λαϊκού πολιτισμού και της ιστορίας μας αλλά και δημιουργεί τις προϋποθέσεις στα Σφακιά να αποτελέσουν τον ιδανικό προορισμό για μια πληθώρα δραστηριοτήτων εναλλακτικού αθλητικού τουρισμού.

Παύλος Πολάκης

2014 | Sfakia Guide - 3

4 - Sfakia Guide | 2014

Photo: Πετράκης Ευθύμης

Η

κοινωφελής επιχείρηση του Δήμου Σφακίων

Η κοινωφελής επιχείρηση του Δήμου Σφακίων σε συνεργασία με όλους τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς τα μουσικά και χορευτικά σχήματα, τους παραδοσιακούς και αθλητικούς συλλόγους και όλους όσους δίνουν το παρόν στα κοινά του τόπου μας συνεχίζουμε για ακόμα μια χρονιά σε δημιουργικούς δρόμους δίνοντάς μας νέα ερεθίσματα. Οι συνδημότες μου επανειλημμένα αποδεικνύουν τη στήριξή τους και την αγάπη τους για τα πολιτιστικά δρώμενα που πραγματοποιούνται στον τόπο μας, συμμετέχοντας είτε ως θεατές είτε ως δημιουργοί, συμβάλλοντας καθοριστικά στην υλοποίηση των εκδηλώσεων κάτι που θα συνεχιστεί και στο μέλλον σε όλο το Δήμο με επίκεντρο το Ιστορικό Φραγκοκάστελλο, δίνοντας την ευκαιρία της συμμετοχής ή της παρακολούθησης σ’ όλους του συμπολίτες μας αλλά και τους επισκέπτες του τόπου μας.

Για μια ακόμα χρονιά καταξιωμένοι καλλιτέχνες από το χώρο της μουσικής και του θεάτρου θα μας τιμήσουν με την παρουσία τους, θα μας παρουσιάσουν τις δημιουργίες τους και θα μας χαρίσουν θαυμαστές στιγμές πολιτισμού και δημιουργίας, εορτές ιστορικής μνήμης που σκοπό έχουν την απονομή φόρου τιμής στους ιστορικούς προγόνους μας γιατί η ιστορία, ο πολιτισμός και η παράδοση είναι οι στυλοβάτες της κοινωνίας. Ευχαριστούμε το κοινό που αγκαλιάζει τις προσπάθειες όλων μας.

Γιάννης Ζερβός

2014 | Sfakia Guide - 5

6 - Sfakia Guide | 2014

Photo: Πετράκης Ευθύμης

Table of Περιεχόμενα Contents 9 12 20 22 23 24 26 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 52 56 58 60

Τα Σφακιά Βόλτα στα Σφακιά Φαράγγι Σαμαριάς Άλλα φαράγγια Μονοπάτι Ε4 Φραγκοκάστελλο Χάρτης Σφακίων Σύντομη Ιστορία Χαΐνηδες Θεά Βριτόμαρτης Πύργος Αληδάκη Ο Ναπολέων στα Σφακιά Προσωπικότητες Ήθη και έθιμα Σφακιανή κουζίνα Λευκά Όρη Παραλίες Δραστηριότητες Στον αστερισμό των Σφακίων Αθλητικές Εκδηλώσεις 2014 Πολιτιστικές Εκδηλώσεις 2014

11 16 21 22 23 25 26 33 34 37 39 41 43 45 47 50 52 57 62

Sfakia A glance at Sfakia Samaria Gorge Other gorges E4 trail Fragokastello Map of Sfakia Chainides Goddess Britomartis Battle of Alidakis tower Napoleon at Sfakia Important personalities Manners and customs Cuisine of Sfakia Lefka Ori Beaches Activities At the constellation of Sfakia Summer Events

2014 | Sfakia Guide - 7

8 - Sfakia Guide | 2014

Photo: Πετράκης Ευθύμης

Σφακιά

Τα Σφακιά είναι ένας τόπος ξεχωριστός, άγριος και γοητευτικός. Οι επιβλητικές Σφακιανές Μαδάρες ορίζουν την υπερηφάνεια και λεβεντιά των Σφακιανών. Αφού περπατήσετε στα μονοπάτια της Ιστορίας τους, περιηγηθείτε στα δύσβατα Βουνά και φαράγγια τους, απολαύσετε την άγρια φυσική ομορφιά τους και γευθείτε την μοναδικη φιλοξενια των κατοικων τουσ, θα εχετε την εντυπωση πως κανατε ενα ταξιδι στο παρελθον Το πιο άγριο φυσικό παρθένο τοπίο σ’ όλη τη Κρήτη. Ένας τόπος μοναδικός, δύσβατος, γεμάτος φαράγγια, χαράδρες και βουνοκορφές αλλά και κρυμμένες πεντακάθαρες απάτητες παραλίες με καταγάλανα νερά. Η ιδιομορφία αυτή του εδάφους έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ζωή των Σφακιανών, επέδρασε στην ψυχοσύνθεση τους, δημιουργώντας έναν ξεχωριστό πολιτισμό, ίχνη του οποίου έχουν αποκαλυφθεί και συνεχίζουν να αποκαλύπτονται στις αρχαίες πόλεις: Τάρρα, Φοίνιξ, Αράδαινα, Ανώπολις, Ποικαλισσός κ.λ.π. Απομεινάρια ενός ακμάζοντος παρελθόντος βρίσκονται μέσα σε φαράγγια, σε πλατώματα και σε μοναδικής ομορφιάς σπήλαια. Όλοι σχεδόν οι Σφακιανοί ισχυρίζονται ότι κατάγονται από τις Αρχοντικές Βυζαντινές οικογένειες, οι οποίες είχαν σταλεί από τον Αυτοκράτορα την εποχή εκείνη στη Κρήτη. Στην περιοχή των Σφακίων είχε εγκατασταθεί η μεγάλη οικογένεια των Σκορδύληδων και σε αυτή ανάγουν την καταγωγή τους οι μεγάλες γενιές των Σφακιανών -οι καλόσυροι όπως αποκαλούνται ακόμη και σήμερα- διατηρώντας ένα ιδιότυπο κοινωνικό διαχωρισμό. Οι Σφακιανοί, διατηρούν

αμιγή και ανόθευτο τον αρχαίο Κρητικό ανθρωπολογικό τύπο. Ολόκληρη σχεδόν η περιοχή των Σφακίων, νοτιοανατολικά του Νομού Χανιών, καταλαμβάνεται από τα Λευκά Όρη ή όπως λένε οι ντόπιοι τις Σφακιανές Μαδάρες, με περισσότερες από 100 κορυφές, με 57 από αυτές να ξεπερνούν σε υψόμετρο τα 2.000 μ., και αρκετές από αυτές γυμνές και καλυμμένες από χιόνι από το φθινόπωρο ως την άνοιξη. Εδώ, στο βουνό Γκίγκιλος (2.080 μ) λέγεται ότι επέλεξε να στήσει το θρόνο του ο Κριταγενής Δίας προτού τον μεταφέρει αργότερα στην κορυφή του Ολύμπου (υψηλότερο σημείο: Πάχνες 2.452 μέτρα). Η ονομασία «Σφακιά» μάλλον προέρχεται από τη λέξη «σφάκα», την τοπική ονομασία της πικροδάφνης, του αειθαλούς θάμνου. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι «Σφακιά» θα πει Χώρα των Φαραγγιών. Γιατί τα φαράγγια με τη σπάνια και μοναδικής ομορφιάς χλωρίδα τους αποτελούν εξέχον χαρακτηριστικό της περιοχής. Στο Νομό Χανιών βρίσκονται περίπου 60 φαράγγια, τα περισσότερα και πιο επιβλητικά από αυτά βρίσκονται στα Σφακιά. Ξεκινώντας από τα δυτικά

συναντάμε το Φαράγγι της Τρυπητής, που αποτελεί και το φυσικό όριο μεταξύ των Επαρχιών Σφακίων και Σέλινου, και κατόπιν το φαράγγι του Κλάδου, τα οποία αν αποφασίσετε να διαβείτε θα πρέπει να συνοδεύεστε οπωσδήποτε από έμπειρο οδηγό. Στις εκδρομές σας θα ανακαλύψετε ότι το χαραγμένο από βουνά και φαράγγια τοπίο κρύβει πολλά σπήλαια και Βάραθρα εκ των οποίων τα περισσότερα από τα οποία παραμένουν ακόμα ανεξερεύνητα. Από τα 1.400 σπήλαια που είναι γνωστά στη περιοχή των Χανίων, τα 260 βρίσκονται στα Σφακιά. Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας, που διήρκεσε από τον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ., αλλά και της Τουρκοκρατίας, πολλά από αυτά χρησιμοποιούνταν ως κρησφύγετα. Απομονωμένα στη δύσβατη περιοχή των Λευκών Ορέων, τα χωριά των Σφακίων κατάφεραν να κρατήσουν ένα καθεστώς ημιαυτονομίας, γνώρισαν μεν λεηλασίες και σφαγές, αλλά δεν σκλαβώθηκαν ποτέ.

2014 | Sfakia Guide - 9

10 - Sfakia Guide | 2014

Photo: Πετράκης Ευθύμης

Sfakia

Sfakia is a unique, wild and captivating place. The imposing Sfakiαnes Madares are the reason why the residents are so proud and honest.

After walking the paths of history, wandering around the rough mountains and gorges enjoying their wild natural beauty and after experiencing the unique hospitality of the residents, you will really feel like having traveled in the past.

The wildest natural landscape in whole Crete. A unique place, difficult to approach, full of gorges and mountain peaks, but also with hidden spotlessly clean beaches with crystal clear waters. The unique formation of the ground played an important role in the life of the people of Sfakia. It had an effect on their temperament and as a result they created a unique civilization as we deduce from the ancient cities found in the area, such as Tarra, Foinikas, Aradena, Anopolis, Pikalissos, etc.

The remains of a golden era lie in the gorges, the tablelands and the marvellous caves.

Almost all people of Sfakia claim that they come from noble Byzantine families who had been sent to Crete by the emperor. The big family of Skordilis had settled down in the wider area of Sfakia and they were the ancestors of many generations who still preserve a temperamental social diversion. People of Sfakia still preserve the ancient Cretan anthropological

type.

The White Mountains (or Madares as the locals call it) take up almost the whole region of Sfakia, on the southeast of Chania prefecture, with more than 100 peaks, 57 of which are more than 2000m in height. Many of them are barren and covered in snow from autumn to spring. Here, on mountain Gigilos (2080m in height), Zeus the Kritagenis was said to have built his throne before moving it to the top of mountain Olympus (highest point: Pahnes2.452m in height).

The word ‘Sfakia’ probably derives from the word ‘sfaka’, which is the local name for the evergreen oleander bush. Others believe that the word ‘Sfakia’ means ‘the Land of Gorges’ and that is because all these gorges with their unique and beautiful flora are typical of the area. In Chania prefecture there are almost 60 gorges, most of which are in Sfakia and are also the most imposing ones. Beginning from the west we find Tripiti gorge,

which forms a natural border between Sfakia and Selino prefecture. Then there is Klados gorge.

If you wish to walk through either of them, you will surely need an experienced guide.

During your hikes you will discover that there is an awful lot of hidden caves in this mountainous area, most of which still remain unexplored. Sfakia holds 260 caves out of 1400 existing in the whole prefecture of Chania. Many of them were used as hideouts during the Venetian domination, which lasted from the 13th to the 17th century, as well as during the Turkish domination.

Isolated in this almost inaccessible area of the White Mountains, people in Sfakia villages managed to maintain a half-autonomous regime and although their houses were pillaged and they were slaughtered, they never succumbed to enslavement.

2014 | Sfakia Guide - 11

Μια βόλτα στα Σφακιά

1. Ασκύφου: Χτισμένο στο ομόνυμο οροπέδιο, 51 χλμ. από Χανιά και σε υψόμετρο 730 - 760 μέτρων με 4 γειτονιές που είναι: Καρές, Αμμουδάρι, Πετρές, Μέσα Γωνί. Κυριότερα πανηγύρια του Αγ. Μα­νόλη και της Κοίμησης της Παναγίας και του Αγ. Πνεύματος. Στην περιοχή υπάρχουν: Τριθέσιο δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, σκοπευτήριο όπλων και τόξου, ιδιωτικό Πολεμικό Μουσείο, το Ορειβατικό καταφύγιο Ταύρης, οι δυο Τούρκικοι Κουλέδες κτισμένοι το 1868, μνημεία αγωνιστών, κέντρο κυνηγιού με εκτροφείο, ξενοδοχείο που διαθέτει άλογα για βόλτα, άλλα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, καφενεία, φούρνους, σούπερ μάρκετ, τυροκο­μεία, βενζινάδικο.

2. Ίμβρος: Το οροπέδιο της Ίμπρου περικλείεται από ψηλά βουνά σε υψόμετρο 780 μ., βρίσκεται σε απόσταση

12 - Sfakia Guide | 2014

55 χιλ του κεντρικού δρόμου Χανίων Χ. Σφακίων. Παλαιότερα κατοικούνταν μόνο τους θερινούς μήνες καθώς τους περισσότερους μήνες του χειμώνα καλύπτονταν από χιόνι και οι κάτοικοί του παραχείμαζαν σε χωριά των Σφακίων με χαμηλότερο υψόμετρο και ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι. Σήμερα το κύριο εισόδημα βασίζεται στον τουρισμό λόγω της επισκεψιμότητας του ομώνυμου 8 χιλ φαραγγιού της Ίμπρου η είσοδος του οποίου ξεκινάει από το τέλος του οικισμού. Η διάβαση του είναι ομαλή και σύντομη. Η πεζοπορία διαρκεί 2-3 ώρες και γοητεύει και τον πιο δύσκολο φυσιολάτρη. Από την Ίμπρο κατάγονται αρκετοί καπεταναίοι που ξεχώρισαν στους απελευθερωτικούς αγώνες, κορυφαίοι επιστήμονες και σημαντικές φυσιογνωμίες της πολιτικής, καθώς και ο μεγάλος ευεργέτης της επαρχίας Γ. Ξενουδάκης. Το 1881 ήταν ο πρώτος εκπρόσωπος

των Κρητικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Έκτισε με δαπάνες του 13 σχολειά και κληροδότησε όλη του την περιουσία στα Σφακιά για το σκοπό αυτό, συμβάλλοντας μέχρι και σήμερα στην εκπαίδευση των σύγχρονων μαθητών.

3. Ασφένδου: Το Δημοτικό Διαμέρισμα Ασφένδου αποτελείται από το ομώνυμο χωριό καθώς και από τον Βουβά τα Νομικιανά,τον Άγιο Νεκτάριο και τα εγκαταλελειμμένα Κολοκάσια. Ένας λόγος επίσκεψης σας στο ορεινό Ασφένδου είναι οι προϊστορικές βραχογραφίες του σπηλαίου Σκορδολάκια όπου σύμφωνα με κάποιους ερευνητές πρόκειται για την αρχαιότερη απόδειξη ανθρώπινης παρουσίας στην Κρήτη.Μετά το σπήλαιο Σκορδολάκια, μπορείτε είτε να προχωρήσετε ανατολικά στο θαυμάσιο δάσος Ασφένδου - Καλλικράτη, είτε

να ακολουθήσετε την κορυφογραμμή του Περυσινακίου όπου θα σας οδηγήσει στο Καστρί, πάνω από τα Κολοκάσια. Στο Καστρί μπορείτε να δείτε οχυρωματικά τείχη και αρχαιότητες που χρονολογούνται από την μινωική εποχή έως και τα πρώιμα γεωμετρικά χρόνια. Από εκεί θα κατεβείτε στο “Mουσείο” της σφακιανής αρχιτεκτονικής,στα Κολοκάσια. Στο παράλιο μέτωπο,από ανατολικά προς δυτικά θα

βρείτε τις πανέμορφες παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά τους, Ορθή Αμούτσα (κολοκασιανή γιαλιά), Ρουσιολιμανάρι και Κούτελο. Αν είστε λάτρεις της φύσης ενδείκνυται η επίσκεψή σας στα φαράγγια του Ασφένδου και του Κάπνη όπως και στο σπήλαιο του Φαλαγγάρι που βρίσκεται δυτικά του μιτάτου της Σέλης το οποίο κοσμείται από σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Για τους λάτρεις των καταδύσεων, μπορείτε να απολαύσετε το υποθαλάσσιο σπήλαιο Φωκόσπηλιος.

4. Καλλικράτης: Σε υψόμετρο 750

μ. που κατοικείται κυρίως τη θερινή περίοδο. Εκεί θα συναντήσετε μνημεία αγωνιστών καθώς και των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς 35 κατοίκων του χωριού το 1943. Κυριότερο πανη-

γύρι της Κοίμησης της Πα­ναγίας στην παλαιά ιστορική εκκλησία. Είσοδος για το ομό­νυμο φαράγγι. Ταβέρνες και το χειμώνα ακόμη. Πολιτιστική γιορτή αγώνες τα «Καλλικράτεια».

5. Κομητάδες: Πολύ παλαιό χωριό στην έξοδο σχεδόν του φαραγγιού της Ίμβρου με ταβέρνες και δωμάτια. Υψόμε­τρο 200 μ. Βυζαντινή τοιχογραφημένη εκ­κλησία του Αγ. Γεωργίου του 14ου αιώνος. Μοναστήρι της Παναγίας της Θυμιανής όπου κάθε χρόνο, τέλος του Μάη, γιορτάζεται η κήρυξη της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη που πραγματοποιήθηκε εδώ.

6. Βουβάς: Σε υψόμετρο 190 μ. με 204 κατοίκους. Πα­νηγύρι Αγίας Παρασκευής, Αγίου Γεωργίου. Υπάρχει

6/θέσιο δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, τυροκομείο (πώληση), μίνι μάρκετ.

7. Νομικιανά: Σε υψόμετρο 180 μ. με 77 κατοίκους. Πανηγύρι Αγίας Ζώνης και Αγίου Ιωσήφ. Υπάρχει δη­μοτικό γυμναστήριο.

8. Πατσιανός: Ξεκινώντας από βόρια προς νότια του διαμερίσματος, συναντάμε ένα παραδοσιακό ορεινό χωρίο τον Καλλικράτη. Έναν από τους τέσσερις οικισμούς του, ο οποίος διαθέτει και το ομώνυμο φαράγγι (Φαράγγι Καλλικράτη) που καταλήγει στους δυο παραδοσιακούς οικισμούς Πατσιανό και Καψοδάσος. Ο τέταρτος και τελευταίος οικισμός του είναι το Φραγκοκάστελο. Ο Καλλικράτης ενδείκνυται για ορειβασία, πεζοπορία (Φαράγγι Καλλικράτη, περιήγηση στις γειτονιές του οικισμού), Αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον (Ναός της Παναγίας ),αναψυχή (παραδοσιακά καφενεία –ταβερνάκια). Ο Πατσιανός-Καψοδάσος ενδείκνυται για extreme sports ( περά πέντε, αετός), σπηλαιολογικό ενδιαφέρον (σπήλαιο Αγιασμάτσι ). Το Φραγκοκάστελο Σφακίων διαθέτει παραλίες και αμμουδιές ιδανικές για (κολύμβηση και θαλάσσια αθλήματα) καθώς επίσης

14 - Sfakia Guide | 2014

αρχαιολογικούς χώρους (φράγκικο κάστρο, ναός Αγίου Νικήτα, ναός Αγίου Χαραλάμπους) μικρό αεροδρόμιο για παραμοτέρ, πολλές παραδοσιακές και σύγχρονες τουριστικές επιχειρήσεις (ταβέρνες, δωμάτια, διαμερίσματα).

9. Καψοδάσος: Σε υψόμετρο 120 μ. και με 62 κατοίκους. Πανήγυρις στον ιστορικό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Σπή­λαιο Αγιασμάτσι με αρχαίο ιερό. Έξοδος του φαραγγιού Καλλικράτη και αρχή αμαξωτού δρόμου προς Καλλικράτη. Υπάρχει ταβέρνα και φούρνος.

10. Σκαλωτή: Απέχει 82 χιλ από τα Χανιά και 4 χιλ από το Φραγκοκάστελλο. Τα τελευταία χρόνια ο οικισμός αναπτύσσεται παραθαλάσσια στην ομώνυμη παραλία Λάκκοι που αποτελείται από μικρά διαδοχικά κολπάκια που χωρίζονται μεταξύ τους από σειρές βράχων. Στην παραλία λειτουργούν τουριστικά καταλύματα και ταβέρνες. Ανατολικότερα των Λάκκων συναντάμε την απάνεμη παραλία Κερατίδη και στην συνέχεια την παραλία της Αγίας Μαρίνας η οποία πήρε το όνομά της προς χάριν της ομώνυμης εκκλησίας. Στην είσοδο του φαραγγιού της Σκαλωτής που οδηγεί στο οροπέδιο του Μανικά λειτουργεί Δημοτικό παρα-

τηρητήριο του Γυπαετού και λέγεται ότι υπάρχει στο σημείο η μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή φωλιά πτηνών.

11. Χώρα Σφακίων: Η Χώρα Σφακίων είναι ένας μικρός, παραλιακός και παραδοσιακός, από άποψη αρχιτεκτονικής, οικισμός στα νότια της Κρήτης, περίπου 280 κατοίκων και αποτελεί την έδρα του Δήμου Σφακίων.Απέχει 75 χιλιόμετρα από τα Χανιά και βρίσκεται σε μία ιδιαίτερα δυσπρόσιτη και τραχιά περιοχή που περιβάλλεται από τις απόκρημνες πλαγιές των Λευκών Ορέων και τα πολυάριθμα φαράγγια που σχηματίζονται σ’ αυτές. Διαθέτει λιμάνι από το οποίο αναχωρούν πλοία για τις γύρω περιοχές καθώς και όμορφες παραλίες όπως η Βρύση, ο Ίλιγγας, η Φυλακή και το Αμμούδι. Εκτός από τις παραλίες η Χώρα Σφακίων διαθέτει θαυμάσια μονοπάτια για πεζοπορία καθώς και τα δύο φαράγγια της στην είσοδο και την έξοδο του οικισμού για ορειβασία όπως επίσης και οργανωμένο καταδυτικό κέντρο για τους λάτρεις των καταδύσεων.

12. Λουτρό: Δυόμιση ναυτικά μίλια

δυτικά της Χώρας, το πανέμορφο, τουριστικό πλέον, χωριό όπου επικοινωνεί μόνο από την θάλασσα. Πανηγύρια

κύρια της Κοιμήσεως της Παναγίας, του Αγίου Αντωνίου και του Τιμίου Σταυρού. Εδώ υπάρχει η καγκελαρία των Σφακίων επί Τουρκοκρα­τίας. Ερειπωμένα κάστρα, ανεμόμυλος και ίχνη της αρχαίας πόλης του Φοίνικα.Έχει δημοτικό σχολείο.

13. Ανώπολη: Η πατρίδα του ήρωα της επανάστασης του 1770 Δασκαλογιάννη, με την προτομή του στην κεν­τρική πλατεία. Υψόμετρο 600 μ., στις έν­δεκα γειτονιές του που είναι: Κάμπος, Αγ. Δημήτριος, Ασές, Βαρδιανά, Γύρος, Καμπιά, Λιμνιά, Μαριανά, Παυλιανά, Ρίζα και Σκάλα. Με δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο, ια­τρείο, καθώς και δωμάτια - ταβέρνες και πάρκο - σκοπευ­τήριο. Εκεί βρίσκετε η βάση πρόσβασης στα Λευκά Όρη και την ψηλότερη κορυφή των «Πάχνες» καθώς και στο ορειβατικό καταφύγιο Σβουριχτής - Χουλιόπουλου. Κύρια πανηγύρια: Αγ. Γεωργίου, Παναγίας, Αγ. Δημητρίου, Αγ. Αικατερίνης, Προφήτη Ηλια, καθώς και η καθιερωθείσα γιορτή της Κρή­της, η γιορτή για τον Δασκαλογιάννη κάθε Ιούνιο. Επίσης, γιορτή της γραβιέρας κ.α. Στο νότιο ύψωμα η Αγ. Αικατε­ρίνη με πανοραμική θέα προς Λουτρό και κυκλώπεια

τείχη.

14. Αράδαινα: Το εγκαταλελειμμένο λόγω βεντέτας χωριό με τη θαυμάσια Βυζαντινή εκκλησία του Μιχαήλ Αρχαγγέ­λου, όπου γίνεται παραδοσιακό πανηγύρι κάθε 8η Νοεμβρίου. Είναι επί­σης η είσοδος του ομώνυμου φαραγγιού, του οποίου τις δύο κατακόρυφες πλευρές ενώνει από ύψος 150 μ. η γέφυρα Βαρδινογιάννη. Ερείπια της αρχαίας πόλης.

15. Αγιος Ιωάννης: Το πιο απομα-

κρυσμένο χωριό του Δήμου Σφακίων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων με υψόμετρο 800 μέτρα. Δάση από πεύκα και κυπαρίσσια σε μια έκταση από την ανατολική όχθη του ποταμού της Αγίας Ρουμέλης μέχρι τον πάτο του φαραγγιού της Αράδαινας. Οι κάτοικοι του διακρίθηκαν στους απελευθερωτικούς αγώνες της Μακεδονίας. Το χωριό κυκλώνουν δάση, μονοπάτια γκρεμνά, σπήλαια και φαράγγια ενώ πιο ψηλά συναντά κανείς τη μαδάρα γυμνή και σμιλευμένη από τα καιρικά φαινόμενα της φύσης. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς το οροπέδιο του Kρούστα όπου κατέφυγε το 1771 ο Δασκαλογιάννης πριν τη παράδοσή του. Στα γεωγραφικά όρια της παρα-

πάνω κοινότητας ανήκει και η Αράδαινα. Χωριό κτισμένο δίπλα στην αρχαία Αράδαινα με το ναό του Μιχαήλ Αρχάγγελλου του 5ου αιώνα. Χαρακτηριστικό το φαράγγι της Αράδαινας που δεν υστερεί σε ομορφιά μήκους 7 χιλιομέτρων. Εκεί τέλος θα συναντήσει κανείς τη κρεμαστή γέφυρα του Βαρδινογιάννη μήκους 75 μέτρων και βάθους 185 μέτρων.

16. Λιβανιανά: Από Ανώπολη 10 χιλιόμετρα, σε υψόμε­τρο 250 μ. κρέμεται πάνω από το Λιβυκό, σχεδόν εγκαταλελειμμένο. Γειτονιές: Πανοχώρι και Κατοχώρι. Πρόσβαση οδική από εδώ στις ακτές Λύκος και Φοίνικας. Πανηγύρι Αγίου Γεωργίου.

17. Αγία Ρούμελη: Στην έξοδο του

φαραγγιού Σαμαριάς. Ιατρείο, ελικοδρόμιο, τέσ­σερα τούρκικα κάστρα χτισμένα το 1868 και αρκετά ξενο­δοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες και άλλα καταστήματα. Επίσης εκεί θα βρείτε τα ερείπια της αρχαίας πόλης Τάρρα. Κυρίως πανηγύρια: Αγ. Τριάδας, Παναγίας, Αγ. Γεωργίου.

18. Μουρί: Εγκαταλελειμμένο από 50

χρόνια χωριό βό­ρεια και σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την Ανώπολη.

2014 | Sfakia Guide - 15

A glance at Sfakia

1. Askyfou: Built at an altitude of 730-760 metres on the homonymic plateau at 51 km from Hania, it is home to a popula足tion scattered around its seven communities: Kares, Ammoudari, Petres, Mesa Goni.

Main local celebrations are those of St Manoli, the Dormition of Mary and the Holy Spi足rit up on the mountain. Visitor attractions: private war museum, the Tavris mountaineering shelter, two Turkish castles (kouledes), monuments of war heroes, hunting site with a farm and horses, a shooting range (for shooting and archery).

There is an elementary school as well as a kindergarten in Askyfou.

More足over, there is a hotel (there are available horses for the hotel guests) as well as a few available rooms to let, several taverns, a coffee shop, a super market, bakeries, dairies and a gas station.

16 - Sfakia Guide | 2014

2. Imbros: The plateau Imbros is surrounded by high mountains at an altitude of 780 meters and is located within 55 km of the main road Chania - Ch Sfakia. Formerly inhabited only during the summer months because during most of the winter it is covered by snow and the residents reside in villages of Sfakia with lower altitude. Today the main income is based on tourism because of the traffic of the 8km Imbros gorge which begins at the end of the settlement. The hike is smooth and short, takes 2-3 hours and charms even the most difficult nature lover. From Ibros originate several captains who stood in the liberation struggles, leading scientists and important figures in

politics, and the great benefactor of the province G. Xenoudaki. In 1881 he was the first representative of the Cretan Greek Parliament. He built at his expense 13 schools and bequeathed his entire fortune to Sfakia for this purpose, contributing to the education of students till this day.

3. Asfendou: The Municipal District Asfendou consists of the village of the same name, Vouvas, Nomikiana,

Agios Nektarios and abandoned Kolokasia. One reason for visiting the mountainous Asfendou are the prehistoric rock paintings in Skordolakia the cave where according to some researchers is the oldest evidence of human presence in Crete. Down the road from Skordalakia, you can either proceed east to the wonderful forest Asfendou-Kallikratis, or follow the ridge Perysinaki where you will end in Castri, over Kolokasia. At Castri you can see the fortress walls and antiquities dating from the Minoan era up to the early geometric era. From there you will get off at “Museum” of Sfakia architecture, at Kolokasia. In the coastal front, from east to west, you will find beautiful beaches with crystal clear waters, Good Amoutsa (kolokasiani Gialia) Rousiolimanari and Koutelo. If you are a nature lover you should visit the canyons Asfendou and Kapnis and the cave of Falangari located west of the mitato of Selis which is populated by stalactites and stalaktites. Furthermore if you love diving, among other things you can enjoy the underwater cave Fokospilios.

4. Kallikratis: Built at an altitude

o f 750 metres. Communities: Pano Rouga, Kato Rouga, Pipilida, Liovido, Vranado. Main local celebrations: the Dormition o f Mary at the old homonymic church and the cultural festival of Kallikrateia.Visitor at­tractions: monuments of war heroes, monument of 35 vil­lagers executed by the Germans in 1943, the entrance to the Kallikratis Gorge. There are taverns even in the winter.

5. Komitades: Very old village located at the exit of the Imbros Gorge, at an altitude of 200 metres. Visitor attractions: 14th cen­tury church o f St George with Byzantine iconography, the Monastery o f Panaghia Thymiani, where the declaration of the revolution o f 1821 on Crete is celebrated at the end of May every year. There are some taverns and rooms to let.

6. Vouvas: Built at an altitude of

190 metres, there is an elementary school and a kindergarten, a municipal sports centre, a dairy and a mini market. Main local celebrations: Agia Paraskevi, Agios Sifis.

7. Nomikiana: Built at an altitude of 180m main local celebrations: St

George’s day, Agia Zoni’s.

8. Agios Nektarios: Built at an altitude of 150 m. Visitor attractions: St Nektarios and St Raphael.

9. Patsianos: Starting from north to south, we find a traditional mountain village Kallikratis. One of the four settlements, which has its gorge (Kallikratis Gorge) leading to both traditional settlements Patsianos and Kapsodasos. The fourth and final settlement is Frangokastelo. Callicrates is perfect for mountaineering, hiking (Kallikratis Gorge and tour the neighborhoods of the town), architectural interest (Church of Panagia), recreation (traditional cafes & taverns).

Patsianos and Kapsodasos are perfect for extreme sports, speleological interest (cave Agiasmatsi). Fragocastello has sandy beaches that are ideal for (swimming and water sports) as well as archaeological sites (Frankish castle, church Agios Nikitas, Church of Saint Charalambos) small airport for powered parachute and paragliding, many traditional and modern tourist businesses (restaurants, rooms, apartments).

2014 | Sfakia Guide - 17

10. Kapsodasos: Built at an altitude

of 120 m. There is a tavern and a bakery shop. Main local celebration: local festival at the historic church of St Constan­tine. Visitor attractions: the Agiasmatsi cave with an ancient temple. Exit of the Kallikratis Gorge and road leading to Kallikratis.

11. Skaloti: It is 82 km from Chania

and 4 km from Frangokastelo. In recent years the growing seaside village at the beach Lakki consisting of successive small bays. The beach has tourist accommodations and restaurants. Further east of Lakki we meet the sheltered beach Keratidis and then the beach of Agia Marina and bears her name for the sake of the church. At the entrance of the canyon that leads to Skaloti plateau Manika operates the Municipal Observatory of the Bearded Vulture and it is said that’s where the largest pan-European birds nest resides.

12. Argoules: The last village of

Sfakia before entering the municipality of Rethymno, built at an altitude of 120m. There is a tavern. Visitor attrac­tions: in the south, the ruins of a marvellous Venetian water mill and

the church of St Peter; exit o f the Argouliano Gorge.

13. Hora Sfakion: It is a small, coastal and traditional town in terms of architecture, in the south of Crete, about 280 residents and is the capital of the Municipality of Sfakia. It is 75 km from Chania and is a very inaccessible and rugged area surrounded by the steep slopes of the White Mountains and the numerous canyons formed therein. It features a port from which ferries depart for the sur-

rounding areas and beautiful beaches like Loutro, Iligkas, Filaki and Amoudi. Apart from the beaches Sfakia has wonderful hiking trails and two gorges at the entrance and exit of the village for hiking as well as organized diving center for diving enthusiasts.

14. Loutro: This magnificent tourist

village is located at two and a half nautical miles west of Hora Sfakion and can only be ac­cessed by sea.

There is an elementary school here.

Main local celebrations: the Dormition of Mary, Agios Antonios and Timios Stavros. Visitor attractions: the meeting place of the “Chancellery” of Sfakia during the Turkish occupation ruins of castles, a water mill and traces of the ancient city of Phoenix.

15. Anopolis: Birthplace of Daskalogiannis, one of the most famous Cretan revolutionaries and heroes of the 1770 re­volution, whose bust is in the central square of the village. Built at an altitude of 600 metres. Communities: Kambos, Agios Dimitrios, Ases, Vardiana, Gyros, Kambia, Limnia, Mariana, Pavliana, Riza and Skala. There is a kindergarten, an elementary school and a doctor’s practice as well as rooms to let, taverns and a shooting rangepark. Main local celebrations: Agios Georgios, Agios Dimi­trios, Agia Ekaterini, Panaghia, Profitis Ilias. Visitor attractions: annual event in honor of Daskalogiannis; the gravieracheese festival; the church of Agia Ekaterini

with high walls that over­looks the village of Loutro. This village is also the access point of the White Mountains and their highest peak Pahnes as well as the mountaineering shelter Svourihtis-Houliopoulos.

16. Aradena: A vendetta forced the

inhabitants of this village to desert it. Main local celebrations and Visitor attractions: Aradena has a wonderful Byzantine church de­dicated to Michael Archangel, where a traditional fair takes places every year on November 8th. Also, the entrance of the Aradena Gorge, the two vertical sides of which are connected with the Var- dinogiannis bridge at 150m. of altitude; ruins of the ancient city.

17. Agios loannis: The most remote

village of the municipality of Sfakia in

the foothills of the White Mountains at an altitude of 800 meters. Forests of pine and cypress in an area from the eastern bank of the river of Agia Roumeli to the bottom of the canyon Aradaina. Its residents are known as good singers and many of them were distinguished in the liberation struggles of Macedonia. The village is encircled by forests, trails cliffs, caves and canyons while higher we encounter the naked mountaintops of Madari and formed by the force of nature. It is worth visiting the plateau of Krousta where Daskalogiànnis fled in 1771 the before his surrender. At the geographical boundaries of this community lies the village Aradaina.

A village built next to the ancient city Aradaina and the temple of Michael Archangellou of the 5th century. You must visit beautiful 7 km Aradaina Gorge. There you will finally encounter the 75 meters length Vardinogiannis drawbridge with a depth of 185 meters.

18. Livaniana: Built at an altitude of

250m., this prac­tically deserted village located at 10 km from Anopolis ho­ vers over the Libyan Sea. Population: 17 (together with the villages of Lykos and Phoenix); road access from this point to the beaches o f Lykos and Phoenix. Communities: Panohori, Katohori. Main local celebration: St George’s day.

19. Agia Roumeli: Located at the

exit of the Samaria Gorge, it is home to 120 permanent inhabitants. There is a doctor’s practice, a heliport, small hotels and rooms to let, ta­verns and other shops. Main local celebrations: Agia Triada, Panaghia, St George’s.

Visitor attractions: the mins of the ancient city Tarra and four Turkish castles, built in 1868.

20. Mouri: Built at an altitude o f 1010 metres, this vil­lage was deserted 50 years ago. It is reported that in 1818 there were 350 houses here. It is located at 14 km from Anopolis in the north. Communities: Kavros, Litini, Alonia, Kathiana, Kalyva, Kiti, Tsimali, etc.

2014 | Sfakia Guide - 19

Φαράγγι Σαμαριάς

Είναι το μεγαλύτερο φαράγγι της Ευρώπης με 15 χμ. μήκος και το οποίο από το 1962 έχει χαρακτηρισθεί Εθνικός Δρυμός. Το πλάτος του είναι από 3,5 ως 150 μέτρα ενώ το ύψος του φθάνει τα 500 μέτρα. Εντυπωσιακό στοιχείο του φαραγγιού είναι και οι πτυχώσεις που σχηματίζουν τα πετρώματά του. Η χλωρίδα και η πανίδα του είναι εξαιρετικά πλούσιες, και αποτελούνται από μοναδικά είδη φυτών και ζώων που προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις, με κορυφαίο τον περίφημο Κρητικό αίγαγρο ή αγρίμι ή Κρι-Κρι όπως τον λένε οι Κρητικοί, καθώς επίσης και οι σπάνιοι γυπαετοί και άλλα είδη άγριων πουλιών. Το Φαράγγι είναι επισκέψιμο μόνο κατά τη θερινή περίοδο και από τους μήνες Μάιο έως Οκτώβριο. Οι επισκέπτες ετησίως ξεπερνούν τους 300.000 χιλιάδες. Η διαδρομή ξεκινά από το Ξυλόσκαλο (υψόμετρο 1200 μ.), στο οροπέδιο του Ομαλού. Το μονοπάτι μετά από κατηφορική πορεία στο «Ξυλόσκαλο» ακολουθεί την κοίτη ενός ποτα-

20 - Sfakia Guide | 2014

μού, κατά μήκος ενός πανέμορφου δάσους με ψηλά δέντρα και καταπληκτική θέα. Στα μισά του φαραγγιού βρίσκεται το χωριό “Σαμαριά”, το οποίο εγκαταλείφθηκε το 1962 μετά την κήρυξη του Φαραγγιού σε Εθνικό Δρυμό. Εκεί βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία του 14ου αιώνα «Οσία Μαρία Η Αιγύπτια» η οποία έδωσε και το όνομά της στην περιοχή, αφού το “Σαμαριά” αποτελεί συναίρεση του “Οσία Μαρία”. Ένα από τα ωραιότερα τμήματα της διαδρομής είναι οι “Πόρτες”, όπου οι δύο πλευρές του φαραγγιού απέχουν μόνο 3,5 μέτρα και έχουν ύψος 500 μέτρα.

Samaria Gorge

It is the largest gorge in Europe, 15km in length and has been declared a nature reserve since 1962. Its width ranges from 3.5 to 150 metres and it is 500 metres in height. Avery impressive feature of the gorge is the folds formed on the rocks.

The gorge contains rare pecies of flora and fauna, such as the Cretan wild goat (or Kri - Kri as the locals call it) as well as rare species of eagles and wild birds, which are all pro-

tected by B international treaties.

You can visit the gorge only from May to October. There are more than 300.000 visitors every year. The path starts from Xiloskalo (at an altitude of 1200m) in Omalos tableland. After you go down ‘ksiloskalo’ you go on walking along the river through a wonderful forest with high trees and a magnificent view. Samaria’ village lies in the middle of the gorge and it was abandoned in 1962 when the

gorge was declared a nature reserve.

The area took its name after the Byzantine church of Osia Maria the Egyptian’ (14th century) since the words ‘osia’ and ‘Maria’ can form the word Samaria. One of the nicest parts of the route is the “Doors» where there is a distance of only 3.5 metres between the two sides of the gorge and at that spot it is 500 metres in height.

2014 | Sfakia Guide - 21

Άλλα Φαράγγια/ Other gorges

Ίμπρος Μικρό και βατό στη διάσχισή του, επιβλητικό με τους βράχινους όγκους του να υψώνονται στα 300μ. σε αρκετά σημεία όπου το πλάτος του είναι μόλις 2μ.! Η είσοδός του βρίσκεται λίγο μετά το χωριό Ίμπρος, με μήκος 8 χλμ.. Μετά από 2 ώρες πεζοπορία φθάνετε στην έξοδό του, στο χωριό Κομιτάδες.

Impros Gorge Small and easy to cross, with the imposing rocky volumes which rise to 300 meters. At several points the width is just 2 meters! The entrance is just past the village of Imbros, with a length of 8 km.

After 2 hours of hiking you arrive at the outing, the village Komitades.

Άλλα: Τρυπητής, Δώματα - Κλάδου, Πεταχτένι ή Ποτιστήρια, Μιτατούλι, Σιδερόπουλο, Καλόκαμπου, Ελυγιάς, του Σαπουνά, Σφακόχωνου, Αράδαινας, Καβή ή Ίλιγγα, Κάπνης, Ρούμα Κουρεύτρες, Ασφένδου, Κιοχρές Λαγκός, Κάπουλος, Καλλικράτη, Κατσιγιαννέλη, Κόκκινο Γκρεμνό, Αργουλιανό.

22 - Sfakia Guide | 2014

Αράδαινας Πολύ όμορφο και ενδιαφέρον φαράγγι. Το μήκος του είναι 7 χλμ. Και χρειάζονται 3,5 – 4 ώρες για την διάβασή του. Η είσοσός του ξεκινά από το χωριό Αράδαινα, δίπλα στη σιδερένια γέφυρα ύψους 138μ. όπου οι λάτρεις του bungee jumping θα απολαύσουν τα άλματα τους στο κενό. Στο δρόμο για Αράδαινα μπορείτε να γευτείτε παραδοσιακό φαγητό στην Ανώπολη και να επισκευτείτε τα ερείπια της αρχαίας Ανώπολης. Το φαράγγι καταλήγει στην όμορφη παραλία ‘Διαλισκάρι’ ή ‘Μάρμαρα’, όπου μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο σας καθώς και να τσιμπήσετε στην παρακείμενη καντίνα. Από εκεί μπορείτε να πάτε με βάρκα στο Λουτρό και κατόπιν Σφακιά, είτε να διαβείτε το μονοπάτι Ε4.

Aradaina A very beautiful and intresting 7km long gorge. It takes 3,5 to 4 hours to cross it and its entrance is near Aradaina village, next to the 138 meter high iron bridge where the bungee jumping lovers enjoy their jumps. On the way to Aradena you can taste traditional dishes at Anopoli and visit the ruins of ancient Anopoli. The gorge ends at the beautiful beach ‘Dialiskari’ or ‘Marmara’, where you can swim and eat at the adjacent canteen. From there you can go by boat to Loutro and Sfakia or continue on the E4 path.

Tripiti, Domata-Kladou, Petahteni or Potistiria, Mitatouli, Sideropoulo and Kalokambos, Eligia, Sapounas, Sfakohonos, Aradena Gorge, Kavi or Iligga, Kapnis, Rouma, Koureftres, Asfendou, Kiohres Lagos, Kapoulos, Kallikratis Gorge, Katsigiannelis and Kokkinos Gremnos, Skalothino and the Argouliano Gorge.

Μονοπάτι Ε4/ Ε4 trail

E4

Το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 μεταπηδά στην Κρήτη από Πελοπόννησο, αρχίζοντας τη διαδρομή του από το Καστέλλι Κισσάμου, διασχίζοντας τον νομό Χανίων κατά μήκος και περνώντας μέσα από μοναδικές σε ομορφιά ή αγριάδα περιοχές και διαμέσου Ασής Γωνιάς και Αργυρούπολης καταλήγει στο Ρέθυμνο. Η σηματοδότησή του πραγματοποιήθηκε από μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων με μεγάλο κόπο και προ­σπάθεια πριν από χρόνια και, όπως και σε όλη την Ελλάδα, τη χαρακτηρίζουν τα παρακάτω σήματα: α) Σήματα διπλής όψεως σε κιτρινόμαυρους στύλους ή σε δέντρα, στην άκρη του μονοπατιού (σήμα Α’). β) Βαμμένα κιτρινόμαυρα βέλη ή σημάδια πάνω σε βράχους (σήμα Β’). Από το σχετικό βιβλίο του Ορειβατικού Χανίων, που εκδόθηκε σε τρεις γλώσσες, αντιγράφουμε περιληπτικά όσες διαδρομές αφορούν το Δήμο Σφακίων. Ας σημειωθεί ότι το μήκος των διαδρομών που αναφέρουμε είναι ενδει­ κτικό και οι ώρες πεζοπορίας μεταβάλλονται ανάλογα με τον πεζοπόρο φυσικά.

In Crete, the European long - distance path E4 starts in Kastelli, Kissamos and crosses the prefecture of Chania, pas­sing through wonderful and rugged countryside. The path leaves Chania in Asi Gonia - Argyroupoli and continues into Rethymno. The signaling of the path was undertaken by members of the Mountaineering Club of Chania several years ago, who managed to conclude this task with a lot of effort and. The uniform signaling all over Greece is characterized by double faceted signs on yellow and black poles or on trees along the pathway and yellow and black colored arrows or marks on rocks. We present here in short some o f the routes of the Mu­nicipality of Sfakia described in the guidebook published by the Mountaineering Club of Chania in three languages. Please note that the length o f the routes described in this guidebook is only approximate and that hiking hours de­pend on the hiker of course.

2014 | Sfakia Guide - 23

Φραγκοκάστελλο Σύμφωνα με βενετικά αρχεία, το κάστρο χτίστηκε στο διάστημα 137174 από τους Βενετούς, κυρίαρχους τότε του νησιού της Κρήτης, με σκοπό την προστασία από τους πειρατές αλλά και από τους συχνά εξεγερμένους Σφακιανούς. Σύμφωνα με τοπική παράδοση το κάστρο χτιζόταν την ημέρα από τους Βενετούς στρατιώτες και το βράδυ οι Σφακιανοί με αρχηγούς τους έξι αδελφούς Πατσούς γκρέμιζαν ότι είχε χτιστεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τελικά οι Βενετοί συνέλαβαν και εκτέλεσαν τους αδελφούς Πατσούς και κατάφεραν να ολοκληρώσουν το κάστρο. Το Βενετικό όνομα του κάστρου ήταν Άγιος

24 - Sfakia Guide | 2014

Νικήτας. Επικράτησε όμως η ονομασία Φραγκοκάστελλο, που του αποδόθηκε από τον τοπικό πληθυσμό και σημαίνει το κάστρο των Φράγκων. Το 1770 ο κρητικός οπλαρχηγός Δασκαλογιάννης κατέλαβε το κάστρο από τους Οθωμανούς διοικητές του. Το 1828, κατά την διάρκεια της ελληνικής επανάστασης ο οπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης οχυρώθηκε στο κάστρο μαζί με 700 άντρες. Στα τέλη Μαΐου, δηλαδή κατά τις μέρες που έγινε η μάχη, λέγεται ότι στο Φραγκοκάστελλο μπορεί να δει κανείς τους «Δροσουλίτες», τις μαύρες σκιές των στρατιωτών του Νταλιάνη, οι ψυχές των οποίων μην

μπορώντας να βρουν ησυχία, από τον άδικο χαμό τους, επιστρέφουν στο Φραγκοκάστελλο σε κάθε επέτειο της μάχης. Οι ντόπιοι τις ονόμασαν Δροσουλίτες γιατί εμφανίζονται μόνο με τη δροσιά της αυγής. Το φαινόμενο παραμένει μέχρι σήμερα επιστημονικά ανεξήγητο. Αν βρεθείτε στο Φραγκοκάστελλο τον Αύγουστο, τις μέρες της πανσέληνου, μη παραλείψετε να παρακολουθήσετε κάποια από τις συναυλίες που διοργανώνονται μέσα στο φρούριο.

Fragokastelo

The castle was built by the Venetians in 1371-74 as a garrison to impose order on the rebellious Sfakia region, to deter pirates, and to protect Venetian nobles and their properties. The Venetians named it the Castle of St. Nikitas after the nearby church. The locals, however, who never saw it in a positive light, contemptuously dubbed it Frangokastello, meaning the Castle of the Franks. According to local lore, when soldiers and builders arrived to begin construction of the castle, the local Sfakians, led by six Patsos brothers, would destroy every night what the Venetians built during the day. In 1770 the Cretan chieftain Daskalogiànnis captured the castle from the Ottoman commanders. In 1828, during the Greek revolution the chieftain Hadjimichalis Ntalianis fortified castle with 700 men.

Towards the end of May (the days of the battle) they say that you can

see ‘Drosoulites’ the black shadows of Dalianis’ soldiers who unfairly lost their lives in the battle and as their souls are unable to rest in peace, they come back to Fragokastelo during every anniversary of the battle.

They appear only at dawn and it’s a phenomenon that hasn’t been scientifically explained yet. If you find yourself in Fragokastelo in august, during full moon dont miss the concerts taking place inside the castle.

Beach

The famous beautiful sandy beach, under the Venetian castle of the same name is the Fragkokastello beach. It is fully organized and is perfect for families with small children due to the wonderful swallow waters. It is located 12 km west of the Hora Sfakion intersection. There are taverns, accommodations and a volleyball field.

2014 | Sfakia Guide - 25

Χάρτης Των Σφακίων Map of Sfakia

Scan here for gps instructions to every location Σαρώστε εδώ για να λάβετε gps οδηγίες για όλους τους προορισμούς

2014 | Sfakia Guide - 27

Ιστορία

Οι κάτοικοι των Σφακίων έχουν αντιμετωπίσει πολλουσ ξενουσ εισβολεισ, γεγονός στο οποίο οφείλουν τη φήμη τους ως θαρραλέοι πολεμιστές που είχαν για αιώνες.

28 - Sfakia Guide | 2014

History

The inhabitants of Sfakia have faced numerous foreign invaders, to which fact they owe their reputation as courageous warriors that they have had for centuries.

2014 | Sfakia Guide - 29

Σύντομη Ιστορία

Το παλαιότερο ίχνος κατοίκησης της Κρήτης, βρίσκεται σε ένα σπήλαιο των Σφακίων και συγκεκριμένα στη θέση ‘Σκορδολάκια’ στο ορεινό χωριό Ασφένδου. Το σπήλαιο βρίσκεται σε απόκρημνη πλαγιά, κοντά στο δρόμο από Ασφένδου προς Καλλικράτη. Αποτελείται βασικά από μία αίθουσα, η οποία στο παρελθόν ήταν μεγαλύτερων διαστάσεων. Το μικρό αυτό σπήλαιο έχει τεράστια αρχαιολογική σημασία, καθώς το 1960 ανακαλύφτηκαν εγχάρακτες παλαιολιθικές βραχογραφίες στο δάπεδο, κοντά στην είσοδο, πάνω σε σταλαγμιτική πλάκα. Φαίνεται βέβαιο από την θεματολογία και τον τρόπο εγχάραξης ότι οι βραχογραφίες εντάσσονται στις προϊστορικές περιόδους και πιο συγκεκριμένα ανήκουν στη νεολιθική και χρονολογούνται πριν από περίπου 7.500 έως 8.500 έτη, γεγονός που τις κάνει το παλαιότερο ίχνος κατοίκησης στο νησί. Υπάρχουν εικονιστικά χαράγματα, με παραστάσεις ελαφιού ή αντιλόπης, τόξου με βέλη, ακοντίου, ίσως πλοίου και μικρού κλαδιού. Επίσης, υπάρχουν και αφηρημένα χαράγματα, γραμμικά και τεκτονικά, όπως και άλλα που σχηματίζονται από μικρές σκαλιστές κουκκίδες.

30 - Sfakia Guide | 2014

Αυτές οι βραχογραφίες αποδεικνύουν την ύπαρξη κυνηγών στα Σφακιανά βουνά, που είτε ήταν παλαιότεροι των νεολιθικών, είτε επιβίωσαν σε νεολιθικούς χρόνους, απομονωμένοι, συνεχίζοντας μια παράδοση χιλιετιών. Η περιοχή των Σφακίων αναφέρεται για πρώτη φορά κατά την διάρκεια των Αραβικών επιδρομών στην Κρήτη. Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Σαρακηνούς Άραβες, το 824 μ.Χ., οι Σφακιανοί αρνήθηκαν να δηλώσουν υποταγή και οργανώθηκαν σε δική τους αυτόνομη κοινότητα με δική τους εξουσία που την ονόμαζαν γερουσία. Κατά την εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά για την ανακατάληψη της Κρήτης οι Σφακιανοί του προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες και τον ενίσχυσαν στην πολιορκία του Χάνδακα (Ηράκλειο), ο οποίος έπεσε στις 7 Μαρτίου 961 μ.Χ. Μετά την επικράτηση των Βυζαντινών, ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς επέτρεψε στους Σφακιανούς να διατηρήσουν την τοπική τους διακυβέρνηση και τους παραχώρησε προνόμια. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Βυζαντινής περιόδου κυριαρχίας στην Κρήτη (961-1204 μ.Χ.) το νησί διένυσε μία ειρηνική περίοδο.

Το 1204 μετά την πρώτη κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, η Κρήτη πέρασε σε Βενετικό έλεγχο οπού παρέμεινε μέχρι το 1669. Στο διάστημα αυτό σημειώθηκαν τουλάχιστον 27 επαναστάσεις στην Κρήτη. Οι περισσότερες από αυτές ξεπήδησαν από την περιοχή των Λευκών Ορέων, την περιοχή οπού δρούσαν οι Σφακιανοί. Στην περιοχή σημειώθηκαν πάνω από 13 εξεγέρσεις μεταξύ του 1207 και 1365. Στο διάστημα 1669 -1898 η Κρήτη πέρασε σε Οθωμανικό έλεγχο. Την εποχή εκείνη άρχισε να ισχυροποιείται το ορθόδοξο βασίλειο της Ρωσίας και οι Έλληνες άρχισαν να στρέφουν τις ελπίδες τους προς τους Ρώσους. Η επιδίωξη των Ρώσων να αποκτήσουν έξοδο προς την Μαύρη θάλασσα τους οδήγησε γρήγορα σε σύγκρουση με την Οθωμανική αυτοκρατορία. Πριν τον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο 1768-1774 η Ρωσία έστειλε πράκτορες στην Πελοπόννησο και στα νησιά με σκοπό να ξεσηκώσει τον τοπικό πληθυσμό εναντίον των Τούρκων. Ένας από αυτούς τους πράκτορες συναντήθηκε με τον κρητικό οπλαρχηγό Ιωάννη Βλάχο, γνωστότερο ως Δασκαλογιάννη και τον παρακίνησε να ξεκινήσει επανάσταση. Αν και οι

κρητικοί δεν ήταν έτοιμοι για ένα τέτοιο εγχείρημα ελπίζοντας σε βοήθεια από τους Ρώσους ξεκίνησαν την επανάσταση το 1770, όταν εμφανίστηκε στο Αιγαίο ο στόλος του Αλέξιου Ορλώφ. Οι Κρητικοί τελικά αφέθηκαν αβοήθητοι από τους Ρώσους να αντιμετωπίσουν τον Τουρκικό στρατό, ο οποίος σύντομα κατάφερε να καταστείλει την επανάσταση. Ο Δασκαλογιάννης παραδόθηκε και εκτελέστηκε στο Ηράκλειο μετά από βασανιστήρια και αφού τον έγδαραν ζωντανό ενώπιον του αδελφού του, επειδή αρνήθηκε να προδώσει τους ανθρώπους του. Οι Σφακιανοί αν και υπέστησαν μεγάλες φθορές από την αποτυχημένη επανάσταση του 1770 κατάφεραν να

ανασυνταχθούν και εμφανίζονται ξανά ισχυροί κατά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821. Στην επανάσταση του 1821 συμμετείχαν σχεδόν από το ξεκίνημά της και χάρη κυρίως στις δικές τους δυνάμεις, κατάφεραν να διατηρήσουν την επανάσταση στην Κρήτη μέχρι το 1830. Η μισή σχεδόν στρατιωτική δύναμη των επαναστατημένων Κρητικών προερχόταν από τα Σφακιά. Το1828 κατέφθασε στην Κρήτη ο στρατηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης με σκοπό να αναζωπυρώσει την επανάσταση στο νησί. Τον Μάρτιο του 1828 κατέφθασε στα Σφακιά οπού τον υποδέχτηκαν με τιμές. Σύντομα κινήθηκε εναντίον του τουρκικό στρατιωτικό σώμα από το Ηράκλειο. Ο Νταλιάνης

προτίμησε να το αντιμετωπίσει στο Φραγκοκάστελλο, αγνοώντας τις συμβουλές των Σφακιανών που τον προέτρεπαν να πολεμήσει στα υψώματα. Στη μάχη που διεξήχθη στο Φραγκοκάστελλο στις 17 Μαΐου 1828 οι Έλληνες επαναστάτες ηττήθηκαν και οι περισσότεροι έπεσαν νεκροί. Στη συνέχεια οι Τούρκοι στράφηκαν κατά των Σφακιανών που ήταν οχυρωμένοι στα ορεινά. Η κύρια μάχη διεξήχθη στην κοιλάδα του Κόρακα οπού το Τουρκικό σώμα είχε τεράστιες απώλειες και τράπηκε σε φυγή. Οι Σφακιανοί συμμετείχαν και στις επαναστάσεις του 1841, 1858 και 1866-67.

2014 | Sfakia Guide - 31

Χαΐνηδες Μετά τον τερματισμό της επανάστασης του Δασκαλογιάννη, οι Τούρκοι σ’ ολόκληρη την Κρήτη είχαν αποθη­ ριωθεί. Η σκλαβιά απλώθηκε ακόμη βαρύτερη. Διότι οι κατακτητές ήξεραν ότι εξέλιπε πλέον και το τελευταίο προπύργιο ελευθερίας στο νησί. Ήταν βέβαιοι πως δεν υπήρχαν πια οι αγέρωχοι και πάνοπλοι εκδικητές της Μαδάρας, που τους συγκρατούσαν κάπως μέχρι τότε. Για την ίδια αιτία, δηλαδή την έλλειψη των Σφακιανών που τον προστάτευε πριν, ο πληθυσμός των άλλων Κρη­τικών διαμερισμάτων έσκυψε ακόμη πιο βαθιά τον αυχέ­να της υποταγής. Σ’ αυτή την κυριολεκτικά μαύρη περίοδο ξεπετάχτηκαν μέσα από τους ασφυκτικά καταπιεζόμενους Κρητι­ κούς, μερικά τολμηρά παλικάρια. Λίγες δεκάδες όλοι κι όλοι. Μόνος του ο καθένας ή μαζί με ελάχιστους συντρό-

32 - Sfakia Guide | 2014

φους, αψηφώντας τον βέβαιο θάνατο, ανέβηκαν στη Μαδάρα, στον Ψηλορείτη και στα Λασιθιώτικα βουνά. Μετατράπηκαν σε «αγγέλους τιμωρούς». Σαν αετοί χύνονταν αιφνιδιαστικά εναντίον συγκεκριμένων Τούρκων, που είχαν τη φήμη για απάνθρωπη συμπερι­φορά. Ορμούσαν και τους σκότωναν, παίρνοντας έτσι εκδίκηση για λογαριασμό των χριστιανών, ενώ ταυτό­χρονα μετρίαζαν την καταστρεπτική μανία των υπόλοι­πων θηρίων. Τους λεβέντες εκείνους, ο κόσμος τους είπε χαΐνηδες. Ήταν κάτι ανάλογο με τους Αρματολούς και Κλέφτες της υπόλοιπης Ελλάδας, χωρίς όμως να ‘ναι συγκροτη­ μένοι σε πολυπρόσωπες οργανωμένες ομάδες, όπως εκείνοι. Διότι το γεγονός πως ο τόπος μας είναι νησί, το απέκλειε εκ των πραγμάτων. Ανάμεσα σε κείνους τους χαΐνηδες που οι ιστορικοί διέσωσαν τα ονόμα-

τά τους είναι και επτά Σφακιανοί: οι Δαιμονάκηδες από τον Καλλικράτη, οι Τσουτσούδηδες από την Ανώπολη, ο Μανούσος Μαυροπάτερος κι ο Νάνος, και οι δύο από το Ασκύφου, ο Σήφακας με κατα­γωγή την Ίμπρο και οι Καλογέρηδες από τη Σαμαριά. Επίσης ο Βράχος, ο οποίος αναφέρεται γενικά ως Σφακιανός, χωρίς να προσδιορίζεται το χωριό του. Τίθεται όμως ένα ερώτημα: Αφού κατ’ επανάληψη και κατά κόρον όλοι οι ιστορικοί τονίζουν ότι στην επαρχία Σφακίων ουδέποτε διέμεναν κατακτητές Οθωμανοί και συνεπώς κανείς δεν τους καταπίεζε, γιατί οι Σφακιανοί να γίνουν χαΐνηδες; Αφού με τη συνθήκη που είχαν υπο­γράψει μετά την πτώση της Επανάστασης του Δασκαλογιάννη, οι κάτοικοι της επαρχίας αυτής θα συνέχιζαν να οπλοφορούν και να αυτοδιοικούνται -όπως και πριν από την επανάσταση- γιατί να κινδυνεύουν; Τι

τους ενδιέφε­ραν τα καταπιεστικό και αφόρητα μέτρα που έπαιρναν οι Οθωμανοί για τους χριστιανούς κατοίκους της υπόλοιπης Κρήτης; Κι όμως, τους ενδιέφεραν. Διότι δεν μπορούσαν να ανεχθούν βάρβαρη και απάνθρωπη συμπεριφορά των κατακτητών προς τους αδελφούς τους, κατοίκους άλλων κρητικών διαμερισμάτων. Αυτή ήταν η μεγάλη ψυχή των Σφακιανών. Το φαινόμενο να παρουσιαστούν χαΐνηδες Σφακιανοί, ενώ όλοι τους ζούσαν ελεύθεροι, το αιτιολογεί ο ιστορικός ως εξής: Οι Σφακιανοί, ενώ αυτοδιοικούνταν -αφού μόνον αυτοί είχαν εξασφαλίσει κοινοτικές και δημοτικές ελευθερίες βγήκαν πολλές φορές και κυνήγησαν τους έξαλλους γιανίτσαρους και ξεκουκούλωτους. Επεδίωκαν έτσι να εκδικηθούν για τις τόσες πολλές ύβρεις και για τα ατε­ λείωτα βάσανα των υπόλοιπων Κρητικών. Είναι γι’ αυτή τους την ενέργεια αξιοθαύμαστοι και αξιέπαινοι. Διότι συμμερίζονταν την πικρία και την οργή που ένιωθαν οι ομοεθνείς συντοπί­τες τους. Ωθούμενοι λοιπόν απ’ αυτά τα (υψηλά) συναι­σθήματα οι Σφακιανοί, ρίχνονταν εναντίον των τυράννων της Κρήτης.

Chainides After termination of the Daskalogianni revolution the Turks throughout Crete had become even harsher.

Slavery spread even heavier. Because conquerors knew that now the last bastion of freedom on the island had disappeared. They were sure that there were no longer the imperious and armored avengers of Madara, who restrained them somewhat.

In this dark period sprang through the oppressed Cretans, some bold lads. A few tens all and all. Each individually or together with a few companions, defying certain death, went to Madara, in Psiloreitis and in Lassithi mountains. Like eagles they suddenly charged against the Turks, who had a reputation for inhuman behavior. They charged and killed them, thus taking revenge on behalf of Christians, while alleviating the destructive fury of the other beasts.

Those brave lads the people called them Chainides.

Chainides from Sfakia, while all of

them lived in freedom, had no reason to become Chainides: The

Sfakians, while self-governed - as only they had secured the municipal liberties came several times and chased frantic Janissaries. They sought to avenge the so many insults and the endless suffering of the rest of the island. It is for such action admirable and praiseworthy. Because they shared the bitterness and anger they felt for their fellow countrymen.

Driven thus from these (high) feelings Sfakians, thrown against the tyrants of Crete.

2014 | Sfakia Guide - 33

Θεά Βριτόμαρτη

γέννημα θρέμμα των Σφακίων, θεά του κυνηγιού και της φύσης Επρόκειτο για θεά της Μινωικής εποχής, αντίστοιχη με τη μεταγενέστερο της Αρτέμιδα του Ολύμπου -τη θεά του κυνηγιού. Τ’ όνομά της δημιουργήθηκε από τις αρχαίες λέξεις «βριτύ» που σημαίνει «γλυκό» και «μάρτις» που σημαίνει «κορίτσι», «παρθένα». Συνεπώς, το Βριτόμαρτη θα το λέγαμε σήμερα «γλυκό κορίτσι», «γλυκιά παρθένα». Η Μυθολογία λέει πως αρχικά ήταν απλή Νύμφη των δασών, κόρη του Δία και της Κάρμης. Η μητέ­ρα της, πάλι, ήταν θυγατέρα του Εύβουλου και εγγονή του Καρμάνορα -του περίφημου ιερέα της Τάρρας, για τον οποίο γίνεται λόγος σ’ άλλο σημείο του βιβλίου αυτού. Όπως η θεά Άρτεμις, έτσι κι η Βριτόμαρτη -γέννημα θρέμμα μάλιστα αυτή των Σφακίων- ένιωθε χαρά απέρα­ντη να τρέχει μέσα στα δάση, ν’ ανεβοκατεβαίνει τα βουνά και να ρίχνει τα βέλη του τόξου της στα άγρια ζώα. Τόσο γρήγορη κι ακούραστη ήταν, ώστε το πρωί κυνη­γούσε αγρίμια στις σφακιανές Μαδάρες και τ’ απόγευμα πέρδικες στον Ψηλορείτη. . Βεργολυγερή, με σώμα νεανικό και πολύ γυμνασμένο απ’ την καθημερινή άσκηση, είχε πρόσωπο τόσο «γλυκό», που όποιος αρσενικός την έβλεπε έχανε το νου του. Αυτό ακριβώς έπαθε κι ο Μίνως μόλις τπν πρωταντίκρισε, ξεχνώντας πως ήταν αδελφή του -παιδιά 34 - Sfakia Guide | 2014

κι οι δυο του ίδιου πατέρα, του Δία. Ξετρελαμένος απ’ την ομορφιά της, παράτησε το θρόνο του κι έτρεξε να την αγκαλιάσει. Μα δεν είχε λογαριάσει σωστά την αντίδρα­ση της κοπελιάς. Διότι εκείνη, ούτε που μπορούσε να διανοηθεί ότι θα ’κάνε το ανοσιούργημα να δημιουργήσει παράνομο δεσμό με τον αδελφό της. Εννιά ολόκληρους μήνες κράτησε το κυνηγητό. Άλλοτε η Νύμφη κρυβόταν στα σφακιανά φαράγγια για να γλιτώσει κι άλλοτε πάλι στην κορφή του Ψηλορείτη ή στις δασωμένες πλαγιές των λασιθιώτικων βουνών. Τυφλωμένος απ’ το πάθος του ο Μίνως, ούτε που σκέφτηκε όλον αυτό τον καιρό το παλάτι και την οικογένειά του. Κι όμως, σαν σοφός που ήταν, έπρεπε να ξέρει πως οι μακρόχρονες απουσίες του νοικοκύρη είναι κακός σύμβουλος για τις συζύγους -αν τύχει μάλιστα να ‘ναι νέες και ζωηρές... Στην απουσία του λοιπόν εκείνη, η γυναίκα του η Πασιφάη ερωτεύτηκε τον ταύρο με τα χρυσά κέρατα και γέννησε το πασίγνωστο τέρας, τον Μινώταυρο. Κάποτε, λοιπόν, έφτασε ο κόμπος στο χτένι. Ο κυνηγός πλησίασε το υποψήφιο θήραμα ενώ βρισκόταν σε μια απότομη ακρογιαλιά ακρωτηρίου της Δυτικής Κρήτης. Τρόπος διαφυγής δεν υπήρχε. Κι η Βριτόμαρτη, η οποία δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να τη φιλήσει

ο αδελφός της, ρίχτηκε στη θάλασσα να πνιγεί καλύτερα. Οι θεοί που παρακολουθούσαν από μακριά τη σκηνή, εξετίμησαν την επιμονή της κόρης να μείνει αγνή κι ενδιαφέρθηκαν να τη σώσουν: Έστειλαν κοντά της ψαράδες, που την «έπιασαν» στα δίχτυα τους. Κι από τότε, σε ανάμνηση, είπαν τη Βριτόμαρτη «Δίκτυννα». Κι η κόρη, που από απλή Νύμφη «προβιβάστηκε» σε θεότητα, έτρεχε τις νύχτες στις θάλασσες και φώτιζε με τη λαμπρότητά της το δρόμο των ναυτικών -υποχρεωμένη όπως ήταν στους ψαράδες που την έσω­σαν- χωρίς όμως να παραλείπει να συντροφεύει και τους νυχτοπερπατητές των βουνών.

Britomartis

The minoan goddess of hunting and nature

Britomartis (Greek: Βριτόμαρτις) was the Minoan goddess of mountains and hunting. She is among the Minoan goddess figures that passed through the Mycenaeans’ culture into classical Greek mythology, with transformations that are unclear in both transferrals. For the Greeks Britomartis (Cretan dialect for “sweet maiden”, “sweet virgin”) or Diktynna (Δίκτυννα; derived by Hellenistic writers as from δίκτυα diktya, “hunting nets”) was a mountain nymph (an oread) whom Greeks recognized also in Artemis and in Aphaea, the “invisi-

ble” patroness of Aegina.

Britomartis (“sweet maid”) is an epithet that does not reveal the goddess’s name, nor her character, for it has the ring of an apotropaic euphemism. The goddess addressed as “Britomartis” was worshiped in Crete as an aspect of Potnia, the “Mistress”. The oldest aspect of the Cretan goddess was as Mother of Mountains, who appears on Minoan seals with the demonic features of a Gorgon, accompanied by the double-axes of power and gripping divine snakes. Her terror-inspiring aspect was softened by calling her Britomartis, the “good virgin”, a euphemism to allay her dangerous aspect.

The third hymn to Artemis by Callimachus

tells how she was pursued by Minos and, as Diktynna, «Lady of the Nets», threw herself into fishermen’s nets to escape him; thus rescued, she was taken by the fishermen to mainland Greece. She was also known as Dicte.

This myth element «explains» the spread of the Cretan goddess’s cult to Greece. Callimachus says. «She passed her time in the company of Artemis, this being the reason why some men think Diktynna and Artemis are one and the same goddess,» Diodorus Siculus suggested.

2014 | Sfakia Guide - 35

Στον Πύργο του Αληδάκη

Τέσσερα χρόνια μετά την Επανάσταση του Δασκαλογιάννη, ο αιμοβόρος αγάς Ιμπραήμ Αληδάκης είχε γίνει το φόβητρο για την επαρχία Αποκορώνου. Πάμπλουτος και πανίσχυρος, είχε δικό του ιδιωτικό στρατό (ως σωμα­ τοφυλακή) που αριθμούσε εκατοντάδες επίλεκτους άντρες. Στρατηγείο του ήταν ο περίφημος και απόρθητος «Πύργος του Αληδάκη», σωστό φρούριο, στο χωριό Μπρόσνερο. Τόσο ισχυρός αισθανόταν, ώστε άρχισε να έχει βλέ­ψεις ακόμη και στις εδαφικές εκτάσεις της διπλανής του επαρχίας Σφακίων. Έτσι, θα μπορούσε να διπλασιάσει τα αμέτρητα κοπάδια των αιγοπροβάτων του και να αυξήσει τις δεκάδες των μιτάτων του. Αλλά

36 - Sfakia Guide | 2014

1774

πέρα και πάνω απ’ όλα αυτά, θα αποκτούσε την αίγλη ότι υπέταξε τα Σφακιά. Λογάριαζε λοιπόν ν’ ανηφορίσει από τον Αποκόρω­να προς τη Μαδάρα. Πληροφορήθηκαν τα σχέδιό του οι Σφακιανοί και αποφάσισαν να αντιδράσουν. Συγκεντρώθη­καν (1774) στο Ασκύφου, που ήταν το κοντινότερο χωριό τους προς το Μπρόσνερο και τον Πύργο. Σημείο συνάντησης αντρών και γυναικών όρισαν το «Αρχοντι­κό» - το οίκημα που όλοι ήξεραν ως το παλάτι του Βυζα­ντινού Άρχοντα Σκορδίλη. Κι εκεί, με αρχηγό τον Μανούσακα, αποφάσισαν να μην περιμένουν τον Αληδάκη να εκστρατεύσει εναντίον των Σφακίων και να τον αποκρούσουν με άμυνα, αλλά να κατεβούν εκείνοι στον Αποκόρωνα και να επιτεθούν στον πανίσχυρο Πύργο του. Φυσικά υπήρχαν και οι αντιφρονούντες, οι οποίοι υπο­στήριζαν

την άποψη ότι έπρεπε να περιμένουν. Διότι πιθανόν ο Αληδάκης να μην τολμούσε τελικά επιδρομή εναντίον των Σφακίων. Στην κρίσιμη εκείνη καμπή, έπαι­ξε σημαντικό ρόλο ο παπα-Σήφης από τον Καλλικράτη: υποστήριξε ότι ο ίδιος ο Άγιος Νικήτας (του Φραγκοκά-

στελλου) τον ορμήνεψε κατηγορηματικά, πως η καλύτε­ρη λύση για τους Σφακιανούς ήταν να εφορμήσουν. Μίλησε ακόμη προς τους συγκεντρωμένους με ενθου­σιώδη λόγια για πατρίδα και θρησκεία. Για το καθήκον που είχαν να γράψουν μια ακόμη σελίδα δόξας στην Ιστορία των Σφακίων. Και επειδή ο παπα-Σήφης εκείνος ήταν πρόσωπο σημαντικό και «η πρεπειά» του Καλλικράτη, κάμφθηκαν και οι τελευταίες αντιρρήσεις. Σύσσωμοι οι Σφακιανοί εξεστράτευσαν. Ήταν τόση η ορμή κι η αποφασιστικότητά τους - αντρών και γυναικών ώστε ανέτρεψαν κάθε αντίσταση του εχθρού. Πρώτα σκότωσαν τον ίδιο τον αιμοβόρο Αληδάκη και στη συνέχεια εξολόθρευσαν ό,τι βρέθηκε στο διάβα τους. Μετέφεραν τα λάφυρα στο Ασκύφου, όπου έγινε η διανομή. Φυσικό, είχαν κι οι Σφακιανοί απώλειες. Δεκαπέντε νεκρούς και αρκετούς τραυματίες - άντρες και γυναίκες. Αλλά οι κάτοικοι της επαρχίας αυτής, όπως βέβαια και όλης της Κρήτης, γνώριζαν (αιώνες πριν και αιώνες μετά) ότι π πολυπόθητη λευτεριά κερδίζεται πάντα με θυσίες και πολύ αίμα.

Battle of Alidakis tower 1774

Four years after the Daskalogianni revolution, the bloodthirsty Ibrahim Alidakis was feared in the Apokoronas province. Wealthy and powerful, had his own private army (as bodyguard) which numbered hundreds of elite men. Headquarters was the famous and impregnable “Tower Alidakis’ fortress right in the village Brosnero.

He felt so strong that he began to have ambitions even in landholdings next of Sfakia. So, you could double the countless flocks of sheep and goats and raise tens of Mitatas. But over and above all these, would gain the prestige that subjugated Sfakia.

So tally n ‘climb from Vamos to Madara.

Informed of the plan Sfakians and decided to react. Collected (1774) in

Askyfou, which was the nearest village to the Brosnero and the Tower.

Meeting point men and women defined the «Mansion» - the house we all knew him as the palace of the Byzantine Skordili Lord. And there, under the leadership Manousaka, decided not to wait the Alidakis to campaign against Sfakia and the ball with defense, but to descend those in Vamos and attack the mighty Tower.

Papa - Sifis (priest) was the one that convinced them to do it due to a dream he had of Saint Nikitas telling them to charge forward. The Sfakians won and killed Ibrahim Alidakis but not without sacrifices, many deaths and injuries, sacrifices necessary for freedom.

Ο Ναπολέων στα Σφακιά Πριν από δύο αιώνες κυριαρχούσε στην Ευρώπη ο Μεγάλος Ναπολέοντας. Στα 1798 αποφάσισε να καταλάβει την Αίγυπτο. Και το κατόρθωσε, εκστρατεύοντας με 350 καράβια, που μετέ­φεραν 45 χιλιάδες πολεμιστές. Όταν η μεγαλόπρεπη γαλλική αρμάδα έφτανε στο Λιβυκό Πέλαγος, σφοδρή θαλασσοταραχή ανάγκασε τα πλοία να σταματήσουν στα Σφακιά. Με την ευκαιρία, ο Γάλλος στρατηλάτης θέλησε να γνωρίσει τους Σφακιανούς. Και να διαπιστώσει αν ήταν αληθινά τα τόσα πολλά επαινετικά 38 - Sfakia Guide | 2014

λόγια που έγραφαν και διηγούνταν γι’ αυτούς, οι ξένοι επίσημοι αξιωματούχοι στις αναφορές τους, αλλά και οι Ευρωπαίοι περιηγητές στα βιβλία τους. Ήταν δε εύκολο ο Ναπολέοντας να δει πολλούς ντόπιους μαζεμένους και να βγάλει συμπεράσματα, αν σκεφτεί κανείς τον συναγερμό που θα σήμανε στην επαρχία μας, μόλις ο μεγάλος φράγκικος στόλος γέμισε τ’ ακρογιάλια. Λέγεται πως ο Ναπολέων ενθουσιάστηκε από τη λεβέντικη κορμοστασιά τους, αλλά και τον ριψοκίνδυνο χα-

ρακτήρα τους, τον οποίο μπόρεσε να διαπιστώσει με διάφορες προφάσεις και τεχνάσματα. Στο τέλος, τους ζήτησε να κάνουν αγώνες σκοποβολής κι έμεινε κατάπληκτος από την ευθυβολία τους. Τους επαίνεσε και χωρίς δεύτερη σκέψη, τους πρότεινε να τον ακολουθήσουν μερικοί στην εκστρατεία προς την Αίγυπτο και γενικότερα στους πολέμους του. Και με τούτες τις σκέψεις, συγκροτήθηκε Σώμα από ογδόντα Σφακιανούς, που ακολούθη­σε τον Μεγάλο Ναπολέοντα.

Napoleon at Sfakia The great Napoleon ruled Europe 2 centuries ago. In 1798 he decided to conquer Egypt. And he did, utilizing 350 ships which carried 45 thousand soldiers.

When the glorious French armada reached Libyan Sea, a heavy storm forced the ship to stop in Sfakia.

Grasping the chance, the French commander wanted to learn more about the Sfakians and to determine whether there was truth to the so many praise that was written and narrated for them from foreign dignitaries on official reports, but also the European travelers on their books. It was easy for Napoleon to observe many locals congregated and draw conclusions.

Consider the alarm to be sounded in the province, once the great Frankish fleet filled the beaches.

It is said that Napoleon was delighted by the upstanding posture, but also the reckless nature, which could be found on various pretexts and tricks.

In the end, he asked them to organize shooting competitions and was amazed by their accuracy. He praised them and without a second thought, offered them to follow him on the campaign to Egypt and his wars in general. Â And with these thoughts, eighty Sfakians formed a group that followed the Great Napoleon.

2014 | Sfakia Guide - 39

Προσωπικότητες Δασκαλογιάννης

Η Ανώπολη είναι η πατρίδα του επαναστάτη και Ήρωα των Σφακιών αλλά και της Κρήτης Γιάννη Δασκαλογιάννη, ο οποίος έκανε την πρώτη συγκροτημένη επανάσταση κατά των Τούρκων, τα Ορλοφικά, το 1770, που αποτέλεσε ένα από τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της νεώτερης ιστορίας της Κρήτης, καθώς μετά την καταστολή της ο πρωταγωνιστής της γδάρθηκε ζωντανός από τους Τούρκους στο

40 - Sfakia Guide | 2014

Ηράκλειο, ενώ τα Σφακιά ως αντίποινα καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς. Πρόσφατα η Επανάσταση του Δασκαλογιάννη αναγνωρίσθηκε από το επίσημο Ελληνικό Κράτος με Προεδρικό διάταγμα, ως Εθνική Εορτή για όλη την Κρήτη και θα τιμάται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά την 17η Ιουνίου.

Ξενουδάκης

Μέγας ευεργέτης των Σφακίων θεωρείται και είναι ο Γεώργιος Ξενουδάκης. 0 Γεώργιος Ξενουδάκης συνελήφθη μαζί με άλλους συντοπίτες του, σε μια από τις Κρητικές Επαναστάσεις κατά του κατακτητή και οδηγήθηκε σε ηλικία 8 ετών στην Αίγυπτο, όπου πουλήθηκε στο σκλαβοπάζαρο, στερήθηκε την πατρίδα του, την ελευθερία του, τη Χριστιανική παιδεία του κι όμως κατάφερε να επιβιώσει, να μορφωθεί, σκλάβος ων, και να επιστρέψει στην Ελλάδα. Να παρακολουθήσει νομικές σπουδές στην Αθήνα, να διαπρέψει και

να μεγαλουργήσει ως γνήσιος Έλληνας και φλογερός πατριώτης. Το 1881 ήταν ο πρώτος εκπρόσωπος των Κρητικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Το 1880 ο Γ. Ξενουδάκης έκτισε με δαπάνες του 13 σχολεία στα Σφακιά και προσέλαβε δημοδιδάσκαλους, για να διδάξουν σ’ αυτά. Μετά το θάνατο του κληροδότησε όλη του την Περιουσία στα Σφακιά, γι αυτό το σκοπό από το οποίο χτίστηκε επίσης το γυμνάσιο και το οικοτροφείο Σφακίων.

Important Personalities Daskalogiannis

On the southeast of Aradena lies Anopolis. A mountain village with many beautiful stone houses, where people are mostly shepherds. An area of extreme natural beauty and a spectacular view of the southern part of Crete. Anopolis is the home of Giannis Daskalogiannis, a rebel and hero not only in Sfakia but also in whole Crete, who organized the first important revolution against the Turkish, called Orlofika, in 1770. That was one of the most important events in Crete’s modern history due to the fact that after the revolution was suppressed, the

Turkish skinned Daskalogiannis alive in Herakeion and burnt almost the whole village of Sfakia in retaliation.

Daskalogiannis’ Revolution has recently been recognized by the Greek Nation as a National Holiday for whole Crete and will be honored every year on the first Sunday after 17th June.

Xenoudakis

Georgios Xenoudakis is considered to be a major benefactor for Sfakia.

He was arrested among others in one of the Cretan revolutions against the Turkish and sent to Egypt at the age of 8 where he was sold as a slave.

Even though he was deprived of his country, his freedom and his Christian education, he managed to survive, to be educated and to return to Greece.

He studied law in Athens and accomplished great deeds as real Greek and a true patriot.

In 1881, Georgios Xenoudakis was the first delegate from Crete in the Greek Parliament. In 1880, he built 13 schools in Sfakia and hired teachers, all on his own expense. He bequeathed his entire fortune to Sfakia for this purpose. After his death, his legacy, which still exists, was used for the construction of another school and the boarding school of Sfakia.

2014 | Sfakia Guide - 41

Ήθη και έθιμα

Στα Σφακιά άνθισαν κρητικοί χοροί και τραγούδια, ριζίτικα και μαντινάδες. Πρόκειται για έναν τόπο πλούσιο σε παράδοση και ιστορία. Πιστοί στα ήθη και τα έθιμα τους πολλοί Σφακιανοί ντύνονται και σήμερα με τις παραδοσιακές φορεσιές τους, τις μπότες, τη βράκα και το κεφαλομάντηλο. Μία από τις πιο γνωστές τοπικές γεύσεις είναι η περίφημη σφακιανή πίτα με μέλι φτιαγμένη με τοπική μυζήθρα. Ξεχωριστή θέση στην σφακιανή κουζίνα έχουν επίσης, το τσιγαριαστό αρνί, το πιλάφι, τα σύγκλινα, το σταμναγκάθι και τα τοπικά παξιμάδια καθώς και όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα άριστης ποιότητας τοπικά κρέατα. Ένα ξεχωριστό έθιμο όμως των Σφακίων, το οποίο είναι και δείγμα αλληλεγγύης των Σφακιανών, είναι η κουρά των προβάτων. Η κουρά είναι ένα έθιμο κατά το οποίο όλοι οι κάτοικοι ενός χωριού βοηθούν στο κούρεμα του μαλλιού των αιγοπροβάτων. Ο

42 - Sfakia Guide | 2014

ιδιοκτήτης του κοπαδιού για να τους ευχαριστήσει οργανώνει μετά το κούρεμα μεγάλο γλέντι και φαγοπότι. Στις αρχές Ιουλίου στο χωριό Καλλικράτης τα τελευταία χρόνια διοργανώνονται και έχουν καθιερωθεί ως ετήσιος θεσμός τα «Καλλικράτεια». Πρόκειται για μία σειρά εκδηλώσεων που έχοντας ως επίκεντρο τη γιορτή της Σφακιανής πίτας, και πλαισιωμένα από ποδηλατικούς αγώνες, αγώνες σκοποβολής κ.λ.π. συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο. Άλλη μία ξεχωριστή γιορτή αποτελεί η Γιορτή Γραβιέρας στην Ανώπολη, ένα πανηγύρι που θα σας μυήσει στο κρητικό γλέντι. Σκοπός της γιορτής είναι η προβολή και προώθηση της παραδοσιακής γραβιέρας και άλλων τοπικών προϊόντων. Αν βρεθείτε στα Σφακιά και συγκεκριμένα στο Φραγκοκάστελο κατά τα μέσα του Σεπτέμβρη θα έχετε επίσης την ευκαιρία να παρευρεθείτε στο πανηγύρι του Αγίου Νικήτα και

να παρακολουθήσετε την διεξαγωγή αθλητικών αγώνων, ιππικών αγώνων και αγώνων σκοποβολής, με τη συμμετοχή των μαθητών των σχολείων και των κατοίκων. Ένα πανάρχαιο έθιμο που συντηρείται ως τις μέρες μας.

Manners & Customs

Dancing, singing, rizitika and mantinades flourished in Sfakia. It’s about a place very rich in tradition and history. Loyal to their manners and customs, many people in Sfakia dress even today in their traditional costumes part of which are the boots, the vraka (kind of baggy trousers) and the fringed kerchief.

One of the most delicious traditional delicacies is sfakiani pie made with a local cheese called mizithra and served with honey. Other specialties of the local cuisine

are tsigariasto lamb, pilafi (rice), siglina, stamnagathi and local rusks as well as all dairy products and meat of excellent quality.

A special custom in Sfakia, which is also a sign of solidarity with one another, is the sheep shearing. During this event, all the residents of the village help with the shearing of sheep and goats. After they’ve finished, the owner of the stock organizes a big feast with a lot of singing and dancing in order to express his gratitude to his guests.

In Kallikratis village, ‘Kallikratia’ was established as an annual institution 10 yeear ago and take place in the beginning of July every year. It is a range of events celebrating the sfakiani pie, during which are held bicycle races, shooting competitions etc. Avast number of visitors enjoy

these events every year.

Another special event is the Celebration of Graviera (local cheese) in Anopolis. It is a really unforgettable traditional Cretan feast. This event has as a purpose to promote traditional graviera as well as other local products. If you find yourself in Fragokastelo in the middle of September, don’t miss the chance to attend Agios Nikitas feast where various sport events are held as well as horse riding races and shooting competitions. An age-old custom still preserved today.

2014 | Sfakia Guide - 43

Σφακιανή Κουζίνα Η καρδιά της μεσογειακής διατροφής είναι η Κρητική! Αυτό είναι ισχυρίζεται μια σειρά ειδικών επιστημόνων, με επικεφαλής την κα Αντωνία Τριχοπούλου, Ιατρό-Διατροφολόγο, Καθηγήτρια στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η μεσογειακή διατροφή βασίζεται στο ελαιόλαδο, τη κατανάλωση των λαχανικών και οσπρίων, τη μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, τα ψάρια και το κρασί, και τη περιορισμένη κατανάλωση κρέατος. Η Κρητική διατροφή, όπως και η μεσογειακή σε γενικές γραμμές, βασίζεται στην παρασκευή πολλών απλών γευστικών πιάτων, χάρη στη μεγάλη ποικιλία των προϊόντων που αναπτύσσονται σε αυτόν τον τομέα. Η Σφακιανή κουζίνα αντίθετα, βασίζεται στο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα παντρεύουν σε μοναδικούς συνδυασμούς, όπως το αρνί με γιαούρτι, τη «στάκα», κλπ. Φυσικά περιλαμβάνει επίσης και τα υπόλοιπα προϊόντα, χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής, όπως τα

44 - Sfakia Guide | 2014

λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά, ψάρι, κρασί, κ.λ.π., και σε μοναδικές συνταγές, και περιλαμβάνει επίσης τα γλυκά, τα οποία είναι ωστόσο είναι απλά και χωρίς σιρόπι. Οι άνθρωποι των Σφακίων έχουν μια μακρά παράδοση στην παραγωγή τυριού. Με μεγάλη μαεστρία, που προκύπτει από την πολύχρονη εμπειρία, παράγουν μια μεγάλη ποικιλία από τυριά, όπως: γραβιέρα, κεφαλογραβιέρα (σκληρή γραβιέρα), μαλακή γραβιέρα (μη ωριμασμένη), φρέσκο ​​και ξερό ανθότυρο, μυζήθρα, ξινομυζήθρα, γιαούρτι, στάκα, κλπ. Επίσης, ξέρουν πώς να τα συνδυάζουν με μοναδικούς τρόπους, για να φτιάξουν γραβιέρα ή μυζήθρα με μέλι, γραβιέρα ή φέτα με σταφύλι και ψωμί, ανθότυρο αποξηραμένο με μακαρόνια, γιαούρτι με μέλι, κλπ. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι 2.500 είδη φυτών αναπτύσσονται στην Κρήτη, 131 από τα οποία είναι ενδημικά, όπως η μαλοτήρα (τσάι του βουνού), το δίκταμο, το φασκόμηλο, σταμναγκάθι, κλπ .Φυσικά, όλοι προσθέτουν χαρακτηριστικά αρώματα και τις γεύσεις τους, τόσο στο κρέας όσο και στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η ουσιαστική ανυπαρξία των φυτοφαρμάκων και άλλων ρύ-

πων είναι ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της περιοχής. Η Σφακιανή κουζίνα διεκδικεί ηγετική θέση στην κρητική διατροφή, καθώς, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής (κλίμα, έδαφος, η απομόνωση, κ.λπ.), αποτελεί από μόνη της μια πλήρη κουζίνα. Άρρηκτα συνδεδεμένες όχι μόνο στη φυσικό, αλλά και το ανθρώ-

πινο περιβάλλονον, είναι μια σημαντική παράμετρος της γαστρονομίας και, εν τέλει, της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης, μια πτυχή που έχει ελάχιστα προωθηθεί στις μέρες μας.

The cuisine of Sfakia “The heart of the Mediterranean diet is the cretan diet.”

Mediterranean diet is based on olive oil, on the consumption of vegetables and pulses, moderate consumption of dairy products, fish and wine, and limited consumption of meat.

Cretan diet, much like Mediterranean diet in general, is based on the preparation of many, simple yet tasty dishes, possible thanks to the wide variety of products growing in this area.

The cuisine of Sfakia, on the contrary, is based on meat and dairy products that it brings together in unique combinations, such as lamb with yogurt, or “staka”, etc.

It does, of course, also include the rest of the products, typical of Mediterranean diet, such as vegetables, pulses, cereals, fish, wine, etc., combined in unique recipes, and also includes sweets, which are, however, simple and without syrup.

The people of Sfakia have a long tradition in the production of cheese.

With great mastery, resulting from long experience, they produce a wide variety of cheeses, such as: Gruyere, kefalograviera (hard gruyere), soft gruyere (not ripened), fresh and dry anthotyros cheese, mizithra cheese,

sour mizithra, yoghourt, staka (top milk), etc. They also know how to combine them in unique ways, to make gruyere or mizithra with honey, gruyere or feta with grapes and bread, dry anthotyros with pasta, yoghurt with honey, etc.

The virtual absence of pesticides and other pollutants is another important characteristic of the area.

The cuisine of Sfakia claims a leading position in Cretan diet, as, due to the specificities of the area (climate, soil, isolation, etc.).

Λευκά Όρη

Κατά την Ελληνική μυθολογία, ο ίδιος ο θεός Δίας επισκεπτόταν τα περίφημα Λευκά Όρη της Κρήτης για να ξεδιψάσει με τα κρυστάλλινα, καθαρά νερά τους. Τα Λευκά Όρη αποτελούνται από ένα μαγευτικό σύνολο ψηλών κορυφών, φαραγγιών και αμέτρητων σπηλαίων. Καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο τμήμα του Νομού Χανίων και αποτελούν την κύρια οροσειρά της Κρήτης. Με μήκος 50 χιλιόμετρα και πλάτος 25, έχουν περίπου 50 κορυφές που ξεπερνούν το υψόμετρο των 2000 μέτρων. Αυτή η ορεινή μορφολογία

ο Ταμιευτήρας ζωής των χανιών

έχει διαφυλάξει τα Λευκά Όρη από την ανθρώπινη παρέμβαση διατηρώντας τα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου και κρατώντας τον ανεπηρέαστο από κάθε είδους μόλυνση. Στα βάθη του επιβλητικού όγκου τους απλώνεται και το περίφημο φαράγγι της Σαμαριάς, γνωστό ως το μεγαλοπρεπέστερο και ομορφότερο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται επίσης για ένα αναγνωρισμένο βιότοπο με μοναδική σε πλούτο χλωρίδα και πανίδα και με περισσότερες από 20 κρυστάλλινες πηγές νερού. Το καθάριο νερό των Λευκών Ορέων απορροφάται

από τις χιονοσκέπαστες κορυφές τους και το υπέδαφος όπου εμπλουτίζεται με όλα τα ευεργετικά συστατικά του. Η ΕΤ.ΑΝ.ΑΠ αε – ΣΑΜΑΡΙΑ παίρνει αυτό το νερό από τους πρόποδες των Λευκών Ορέων, το εμφιαλώνει χωρίς κατεργασία και το προσφέρει αυτούσιο χαρίζοντας σ’ όλους που το επιλέγουν τα νάματα της Kρητικής φύσης σε κάθε σταγόνα του.

Photo: Mazonakis George 46 Sfakia Guide | 2014

Lefka Ori

In Greek mythology, the god Zeus himself visited the famous White Mountains of Crete to quench the crystal clear waters.

The White Mountains are composed of a set of tall majestic peaks, gorges and countless caves. They occupy a great part of Western Crete and are the main mountain range in Crete.

With a length of 50 km and a width of 25, have about 50 peaks above an altitude of 2000 meters. This mountainous topography has preserve the White Mountains from human intervention preserving the natural char-

The reservoir of life for Chania

acteristics of the site and keeping him immune to any kind of infection.

In the depths of the imposing mountain volume, stretches the famous gorge of Samaria, known as the noblest and most beautiful in the whole of Europe. It is also a recognized habitat with unique richness in flora and fauna with more than 20 crystal water sources. The clear water of the White Mountains absorbed by the snow-capped peaks and subsoil which is enriched with all the beneficial ingredients.

The ETANAP SA - SAMARIA gets

its water from the foothills of the White Mountains, then it gets bottled without treatment and offers it wholeheartedly all who choose the quintessence of Cretan nature with every drop.

2014 | Sfakia Guide 47

Παραλίες 1. Τρυπητής: Στην έξοδο του ομώ-

νυμου φαραγγιού, μι­κρής έκτασης, με χαλίκι, δεξαμενή νερού και εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Από Σούγια 3 μίλια, από Αγία Ρουμέλη 6 ναυτικά μίλια.

2. Πευκί: Δίπλα στην προηγούμενη, ανατολικά, με χον­τρό χαλίκι και χειμαδιό Τζάτζιμων.

3. Δώματα: Από τις ωραιότερες και

καθαρότερες πα­ραλίες της Κρήτης, μεγάλου μήκους, με ψιλό χαλίκι και δίπλα πευκοδάσος. Χωρίς νερό. Από Τρυπητή και από Αγία Ρουμέλη 3 ναυτικά μίλια.

4. Φουρνωτή: Μικρή αμμουδιά

μέσα στα βράχια προς Αγία Ρουμέλη.

5. Καλόγερος: Πολύ μικρή αμμουδιά μετά από την προηγούμενη.

48 - Sfakia Guide | 2014

Παραλία με άμμο η με βότσαλο, απόμερη ή οργανωμένη σίγουρα θα βρείτε στα Σφακιά την ιδανική παραλία για να δροσιστείτε το καλοκαίρι.

6. Αγία Ρουμέλη: Εκτεταμένη,

θαυμάσια ακτή με ψιλό πεντακάθαρο χαλίκι και στην αρχή με την ακτή Αγκάλη και μετά η Αμασχάλη. Δωμάτια, ταβέρνες, ελικοδρόμιο, γιατρός, συγκοινωνία με καράβια. Από Χώρα Σφακίων 9 ν. μίλια.

7. Άγιος Παύλος: Μια θαυμάσια

απέραντη αμμουδιά όπου το χιλιόχρονο τοιχογραφημένο εκκλησάκι του Απο­στόλου Παύλου, το πευκοδάσος της Σελουδας και ταβέρνα με λίγα δωμάτια. Από Αγία Ρουμέλη, πεζός 1,30 ώρα.

8. Μάρμαρα ή Διαλεσκάρι: Μια

υπέροχη ακτή στην έξοδο του φαραγγιού της Αράδαινας με ταβέρνα και λίγα πρόχειρα δωμάτια, και θαλάσσια σπήλαια. Από διακλά­δωση Αιβανιανών - Λύκου, πεζός 15 λεπτά.

9. Λύκος: Ακτή τρία χιλιόμετρα από Λιβανιανά, με τα­βέρνα και δωμάτια. Χαλίκι και πλακούρες.

10. Φοίνικας: Μετά τον Λύκο 500 μ.

με ψιλό χαλίκι. Δωμάτια, ταβέρνα και μικρή προβλήτα. Βυζαντινή τοιχο­ γραφημένη εκκλησία του Χριστού.

11. Λουτρό: Το γραφικότερο παραλι-

ακό χωριό της Κρήτης, με τρεις παραλίες από άμμο, χαλίκι και βράχια, 15 λεπτά από Φοίνικα πεζός και 2,5 μίλια από Χώρα Σφακίων διά θαλάσσης. Ταβέρνες, δωμάτια, μπαρ κ.λπ.

12. Τίμιος Σταυρός: Ακτή στη διαδρομή από Λουτρό - Χώρα. Μικρή θαυμάσια αμμουδιά και ομώνυμη εκκλη­σία όπου τελείται μεγάλο πανηγύρι την 14η Σεπτεμβρίου.

13. Γλυκά Νερά: Μια μεγάλη θαυμάσια αμμουδιά κάτω από απότομα

γκρεμνά σε απόσταση πεζοπορίας μιας ώρας από Λουτρό και από Χώρα Σφακίων. Ερειπωμένη Αγία Παρασκευή, πηγές νερού, καντίνα.

18. Κούτελος: Ακτή με χοχλάδι χον-

14. Ιλιγγα: Στην έξοδο του ομώνυ-

19. Αγία Πελαγία: Μετά την προη-

μου φαραγγιού και ένα χιλιόμετρο δυτικά της Χώρας με πεντακάθαρα νερά, χαλικοπαραλία και θαλασσινές σπηλιές. Δωμάτια και εστιατόριο.

15. Βρύση: Μικρή αμμουδιά με πηγή νερού στη δυτική πλευρά της Χώρας Σφακίων.

16. Αμμούδι: Μικρή αμμουδιά ανάμεσα σε βράχια νότια του ξενοδοχείου Βριτόμαρτις.

17. Φυλακή: Όμορφη μικρή αμμου-

διά που έχει καθιε­ρωθεί σαν χώρος γυμνιστών (ξενοδοχείο Βριτόμαρτις).

δρό σε απόσταση δυο χιλιομέτρων, με καλό δρόμο, νότια από τα Νομικιανά. Ταβέρνα, δωμάτια, πισίνα.

γούμενη πριν το Φραγκοκάστελλο. Ταβέρνες, δωμάτια.

20. Φραγκοκάστελλο: Θαυμάσια

εκτεταμένη αμμου­διά κάτω ακριβώς από το ομώνυμο Βενετσιάνικο κάστρο. Ταβέρνες, ξενοδοχεία, δωμάτια, σούπερ μάρκετ. Από Χώρα Σφακίων 19 χλμ. ή διά θαλάσσης 5 ναυτικά μίλια.

21. Ορθή Αμμούτσα: Πεντακόσια

μέτρα μετά το κάστρο, ιδιόρρυθμη ανηφορική θαυμάσια αμμουδιά με πηγή νερού και επάνω, ψηλά, ξενοδοχεία και ταβέρνες.

22. Λάκκοι: Στους Λάκκους θα βρείτε πολλαπλούς πανέμορφους συνεχόμενους κολπίσκους με άμμο, που χωρίζονται με πολύ μικρές βραχώδεις χερσονήσους. Η περιοχή είναι πολύ ήσυχη. Στο ανατολικό άκρο υπάρχει γλίστρα για όσους θέλουν να ρίξουν το σκάφος τους. Η περιοχή ενδείκνυται για μάσκα! Υπάρχουν ταβερνάκια, καταλύματα και ένα μικρό μπαρ.

23. Αγία Μαρίνα: Υπέροχη αμ-

μουδιά, 1500 έως 2000 μέτρα από Σκαλωτή και Αργουλέ, με ομώνυμη Βυζαντινή εκκλησία και τα ερείπια του λιμανιού της αρχαίας Απολ­λώνιας. Ανατολικά και δίπλα η αμμουδιά Λιβάδα που φτά­νει ως τα όρια του νομού Ρεθύμνης (ακτές Ροδάκινου), με ταβέρνα.

2014 | Sfakia Guide - 49

Beaches

Sandy or pebble, remote or fully organized whichever is your preference sfakia has a beach for you!

1. Tripiti: At the exit of the homonym gorge, small, pebbly, water tank, church of St Nicholas, 3 miles from Sougia, 6 nautical miles from Agia Roumeli.

2. Pefki: Next to the beach o f

Tripiti, on the east, thick pebbles and wintering area o f Tzatzimi.

3. Domata: One o f the most beautiful and cleanest be足aches in Crete, long with thin pebbles and next to a pine forest, without drinking water, 3 nautical miles from Tri足piti and Agia Roumeli.

starts with the Agali beach and then the Amashali beach; rooms to let, taverns, heliport, doctor, boat service, at 9 nautical miles from Hora Sfakion.

7. Agios Pavlos: A wonderful end-

less beach with the famous chapel of St Paul with thousand year old murals, the pine forest o f Selouda, a tavern and a few rooms to let. One and a half hour on foot from Agia Roumeli.

Domata.

8. Marmara or Dialeskari: A dreamy beach with thin pebbles at the exit o f the Aradena Gorge with sea caves, a tavern and few rooms to let. 15 minutes on foot from the turning o f Livaniana-Lykos.

5. Kalogeros: Very small beach after

9. Lykos: Beach with thin pebbles

4. Fournoti: Small beach after

Fournoti.

6. Agia Roumeli: Wonderful ex-

tended beach, with clear thin pebbles,

50 - Sfakia Guide | 2014

and large flat rocks, at three kilometers from Livaniana, with a tavern and rooms to let.

10. Phoenix: 500 m after Lykos beach with thin peb足bles; there is a small quay, a tavern and a few rooms to let. Church dedicated to Christ with Byzantine murals.

11. Loutro: The most picturesque

village o f Crete with three beaches (with sand, pebbles and rocks), 15 minutes from Phoenix on foot and 2,5 miles from Hora Sfakion by sea. There are taverns, rooms to let, bars etc.

12. Timios Stavros: A small, wonderful beach on the route from Loutro to Hora Sfakion, with a homonym church where a big feast takes places every year on September 14th.

13. Glyka Nera: An extended, mar-

velous beach bene足ath steep cliffs, one hour on foot from Loutro and Hora

Sfa­kion. There is the deserted church of Agia Paraskevi, water springs, and a canteen.

14. Iligga: At the exit o f the hom-

onym gorge and one kilometer west of Hora Sfakion with crystal clear waters, thin pebbles and sea caves; there is a restaurant and rooms to let.

15. Vrysi: Small beach with water spring on the west side o f Hora Sfakion.

16. Ammoudi: Small beach between rocks, south of the Hotel Vritomartys.

17. Phylaki: Small, beautiful nudist beach (Hotel Vritomartys).

18. Koutelos: Beach with thick pebbles, at two kilometers south o f

Nomikiana (passable road); there is a ta­vern, rooms to let and a pool.

19. Agia Pelagia: After the Miliggas beach, also outside Fragokastello; there are taverns and rooms to let.

20. Fragokastello: Magnificent extended beach just be­neath the homonym Venetian castle, 19 kilometers from Hora Sfakion or 5 nautical miles by sea; there are taverns, hotels, rooms to let and a super market.

to shed their boat. The area is ideal for mask! There are taverns, lodging and a small bar.

23. Agia Marina: Wonderful beach,

1500 to 2000 meters from Skaloti and Argoules, with a homonym Byzan­tine church and the ruins of the harbor o f Ancient Apollonia, with a tavern; on the east and west, the beach Livada that reaches the borders of Rethymno (Rodakino beach).

21. Orthi Ammoutsa: 500 meters after the castle, ascending beach with water spring and high above it, hotels and taverns.

22. Lakkοi: In Lakkoi you will find multiple consecutive beautiful sand bays, separated by a very small rocky peninsulas. The area is very quiet. At the eastern end there are facilities

2014 | Sfakia Guide - 51

Δραστηριότητες

1. Κολύμπι: Απολαύστε τις χαρές της θάλασσας, στις 24 πανέμορφες παραλίες μας, άλλες με άμμο, άλλες με βότσαλο, άλλες με δέντρα, άλλες με σπηλιές και όλες με υπέροχα γαλαζοπράσινα νερά.

2. Κατάδυση: Ανακαλύψτε τον υπέ-

ροχο θαλάσσιο κόσμο των Σφακίων, στο κέντρο καταδύσεων που λειτουργεί στη Χώρα Σφακίων. Το περίπτερο του κέντρου βρίσκεται στο βάθος του λιμανιού. Το κέντρο παρέχει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, για ένα απολαυστικό ταξίδι στο μαγευτικό βυθό

της περιοχής μας.

3. Καγιάκ: Για όσους ενδιαφέρονται

για θαλασσινές βόλτες, στο Λουτρό υπάρχει οργανωμένο κέντρο. Γίνονται

52 - Sfakia Guide | 2014

διαδρομές με οδηγό, μιας ή περισσοτέρων ημερών, στις ακτές ‘Γλυκά Νερά’, ‘Μάρμαρα’, ‘Αγ. Παύλος’, ‘Σούγια’ και ‘Παλαιόχωρα’. Επίσης ενοικιάζονται σκάφη σε έμπειρους του είδους.

4. Άλμα με ελαστικό σχοινί(bungee jumping): Νιώστε την ανδρεναλίνη

στα ύψη, βουτώντας στο κενό από τη γέφυρα της Αράδαινας, στο ομώνυμο φαράγγι. Είναι η μεγαλύτερη γέφυρα στην Ελλάδα με ύψος 138μ. και η δεύτερη στην Ευρώπη. Το κέντρο που λειτουργεί στη γέφυρα, παρέχει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, καθώς και όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφαλείας. Τα άλματα γίνονται κάθε Σάββατο και Κυριακή, τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο.

5. Αλεξίπτωτο πλαγιάς & Αιωροπτερισμός: Απολαύστε υπέροχες πτήσεις

στον κάμπο του Φραγκοκάστελλου! Για το αλεξίπτωτο πλαγιάς, υπάρχει διαμορφωμένη φυσική εξέδρα απογείωσης, στο δρόμο από Καψοδάσος

προς Καλλικράτη, περίπου στο μέσον της ανάβασης. Η προσγείωση μπορεί να γίνει σε διάφορα σημεία, καθώς και στην πίστα αιωροπτερισμού. Η πίστα αυτή, βρίσκεται ανατολικά του Φραγκοκάστελλου στα 2 χλμ., στο δρόμο για Σκαλωτή, δεξιά.

6. Ποδηλασία-ποδήλατο βουνού:

Τα Λευκά Όρη είναι η πιο άγρια και η πιο εντυπωσιακή οροσειρά της Κρήτης που μπορεί να εκπληρώσει το όνειρο του κάθε ποδηλάτη. Το τοπίο καθώς και η δυσκολία των διαδρομών εναλλάσσονται συνεχώς, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον και την αδρεναλίνη σε υψηλά επίπεδα. Υπάρχουν δύο οργανωμένα κέντρα ποδηλασίας. Επίσης αν έχετε δικό σας ποδήλατο, ο

κάμπος του Φραγκοκάστελλου είναι ιδανικός, με μεγάλο ασφαλτοστρωμένο δίκτυο, καθώς επίσης και με χωμάτινο αγροτικό, καθώς και όλη η έκταση του δήμου μας, εκτός των δυτικών παραλίων που προσεγγίζονται μόνο από θάλασσα.

7. Πεζοπορεία-Ορειβασία: Μία από τις αγαπημένες δραστηριότητες των φίλων επισκεπτών μας! Σ’ ένα τεράστιο σηματοδοτημένο δίκτυο πολλών χλμ., μεγάλες ή μικρές διαδρομές, θα σας χαρίσουν ιδιαίτερες στιγμές, γνωρίζοντας την μοναδική φύση των Σφακίων, με τις άπειρες ομορφιές της! Ανατρέξτε στο κεφάλαιο ‘Διαδρομές’.

8. Σκοποβολή: Δοκιμάστε τις σκοπευτικές σας ικανότητες σε ιδιωτικό σκοπευτήριο στο Ασκύφου, κάνοντας Skeet, Sporting Fitasc & Ball Trap.

9. Σπήλαια: Επισκέψιμα προς το παρόν, είναι τα σπήλαια Αγιασμάτσι, με υπέροχο διάκοσμο, ανατολικά του χωριού Καψοδάσους και του Δασκαλογιάννη, δυτικά της Χώρας Σφακίων. Ανατρέξτε στο κεφάλαιο ‘Σπήλαια’.

10. Ιππασία: Απολαύστε διαδρομές στα μοναδικά τοπία του οροπεδίου

Ασκύφου, στις πανέμορφες πεδιάδες και στα γραφικά μονοπάτια και νιώστε την έκρηξη των χρωμάτων της φύσης και των αρωμάτων. Στο Ασκύφου, λειτουργεί πλήρως εξοπλισμένο κέντρο ιππασίας, με τα μοναδικά Κρητικής ράτσας άλογα, τα γνωστά “Γεωργαλίδικα”. Διαθέτει επίσης pony για τα μικρότερα παιδιά. Γνωρίστε τα άλογα και γευθείτε μία εμπειρία μοναδική!

11. Air Soft: Το airsoft είναι ένα καινούργιο άθλημα για τους λάτρεις των όπλων, και όχι μόνο. Το παιχνίδι παίζεται ατομικά αλλά και ομαδικά, με χρήση πιστών αντιγράφων πραγματικών όπλων, τα οποία εκσφενδονίζουν πλαστικές σφαίρες με την βοήθεια μπαταρίας, ελατηρίου ή συμπιεσμένου αέρα. Ζήστε την εμπειρία της μάχης, σε ανοικτό χώρο μέσα στο δάσος της Ανώπολης.

12. Παρατήρηση του ουράνιου

στερεώματος! : Η περιοχή μας, τόσο στα παράλια, όσο και στα ορεινά, είναι γνωστή για την διαύγεια που προσφέρει στη διάρκεια της νύχτας, ειδικά τα βράδια που η σελήνη ‘κρύβεται’. Με γυμνό μάτι ή αν διαθέτετε τηλεσκόπιο, θα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε μαγευτικές νυκτερινές διαδρομές στο σύμπαν! Ξαπλώστε αναπαυτικά, όπου κι αν βρίσκεστε και σε λίγα λεπτά που το μάτι προσαρμόζεται, θα έχετε την αίσθηση ότι βρίσκεστε ανάμεσα στα αστέρια, σχεδόν αγγίζοντάς τα!

13. Yachting - Σκάφη αναψυχής: Οι λάτρεις των θαλάσσιων εκδρομών, έχουν τη δυνατότητα στην περιοχή μας να επισκεφτούν τις πιο παρθένες γωνιές της Κρήτης, οι οποίες είναι μοναδικής και σπάνιας ομορφιάς! Στην Χώρα Σφακίων λειτουργεί πάρκινγκ σκαφών με εικοσιτετράωρη φύλαξη. Γλίστρες υπάρχουν, στη Χώρα Σφακίων, στο Φραγκοκάστελλο και στην παραλία ‘Λάκκοι’ νότια της Σκαλωτής.

14. Ψάρεμα - Ψαροντούφεκο.

15. Πίστα αυτοκινήτων 4χ4.

16. Παρατήρηση άγριων πουλιών.

2014 | Sfakia Guide - 53

Activities

1. Swimming: Enjoy the pleasures of the sea, in 24 of our beautiful beaches, some sandy, some pebbly, others with trees, and others with caves the are all gorgeous with turquoise waters.

from the bridge Aradaina at the gorge of the same name. It is the heightest bridge in Greece with a height of 138m. and the second in Europe. The bungee jumping center that operates

2. Diving: Discover the beautiful underwater world of Sfakia, at the dive center operating in Sfakia. The booth is located at the edge of the harbor.

The center provides all the necessary equipment for an enjoyable trip to the magical depths of our region.

6. Cycling-Mountain Bike: The

3. Kayaking: For those interested

in water adventures at Loutro there is an organized center. One or more days trails are guided, to the beaches ’​Glyka Nera‘, ’Marmara‘, ’St. Paul‘, ’Sougia‘ and ’Paleochora. Also there are boats for rent for the experienced the kind.

4. Bungee jumping: Feel the adrenaline soaring, dunking in the void

54 - Sfakia Guide | 2014

Enjoy wonderful flights over the plains of Frangokastello! For paragliding, there is formed a special rig for take-ff near the road of Kapsodasos to Kallikratis about midway of the ascent. The landing can be made in various places on the track and on the hang gliding track. The track is located 2 km east of Fragokastello at the road to Skaloti.

at the bridge, provides all the necessary equipment, with all the necessary safety standards. The jumps are every Saturday and Sunday in June, July and August.

5. Paragliding & Hang Gliding:

White Mountains are the wildest and most spectacular mountain range in Crete that can fulfill the dream of every cyclist. The landscape and the difficulty of the routes alters constantly, keeping the adrenaline high. There are two organized cycling centers.

Also if you have your own bike, the plain of Fragokastello is ideal, with large paved network, as well as rural dirt, and the entire area of our municipality, except the west coast accessed only by sea.

7. Hiking-Climbing: One of the

favorite activities of our visitors! In a huge marked network of several miles, big or small trails will give you special moments, knowing the unique nature of Sfakia and infinite beauty!

8. Shooting: Test your shooting

skills in a private shooting range in Askyfou making Skeet, Sporting Fitasc & Ball Trap.

9. Caves: available to visit for now, are the caves Agiasmatsi, with beautiful decor, the ones east of the village and Kapsodasos and

Daskaloyianni, and some at west of Sfakia. Refer to chapter ‘Caves’.

10. Horseback riding: Enjoy trips to unique landscapes of the plateau Askyfou of beautiful valleys and picturesque paths and feel the explosion of colors of nature and fragrances. In Askyfou, a fully equipped equestrian center, with the unique breed of Cretan horses, known as “Georgalidika”. There are also ponies for younger children. Meet the horses and taste a unique experience!

11. Air Soft: The airsoft is a new sport for lovers of weapons and hobbyists. The game is played individually and in groups, using exact copies of real weapons, which shoot plastic balls with the help of battery spring or compressed air. Experience the battlefield, in the open space in the forest Anopoli.

12. Observation of night sky! : Our region, both on

the coast, and the mountains, are known for the clarity offered during the night, especially in the evenings when the moon

is ‘hidden’. To the naked eye, or if you have a telescope, you will have the opportunity to enjoy beautiful night routes of the universe! Lean back, wherever you are, and in a few minutes the eye adjusts and you get the

feeling that you are among the stars, almost touching them!

13. Yachting - Yacht: The lovers of

sea excursions, have the opportunity to visit our region’s most pristine corners of Crete, with its unique and rare beauty! In Sfakia operates a vessel parking with around the clock security. Sliders are in Sfakia, at Fragokastello and beach ‘Lakoi’ south of Skaloti.

14. Fishing-Snorkeling.

15. Track 4x4 car.

16. Birdwatching.

2014 | Sfakia Guide - 55

στον αστερισμό των ΣΦΑΚΙΩΝ Α

υτό το πάντρεμα των άγριων βουνών και της θάλασσας, της μοναδικής ακτογραμμής με ένα γαλάζιο που σε καταπίνει δεν το βρίσκεις πουθενά αλλού. Και όταν βυθιστεί ο Ήλιος στο Κρητικό Πέλαγος κάτι μαγικό συμβαίνει. Τα μαργαριτάρια του ουρανού κάνουν την εμφάνιση τους με πρώτη και καλύτερη την μαγευτική Αφροδίτη, τον Αποσπερίτη του ουρανού να λάμπει στα Δυτικά πάνω από εκεί που έθεσε ο Ήλιος. Αμέσως μετά ο Κρόνος μαζί με τα φωτεινότερα αστέρια του καλοκαιριού που σχηματίζουν ένα τεράστιο τρίγωνο. Ο Αλταΐρ

56 - Sfakia Guide | 2014

Δεν υπάρχουν μέρη στον κόσμο που να μπορούν να συγκριθούν σε ομορφιά με τα Σφακιά.

στην ουρά του Αετού, ο Ντενέμπ στην ουρά του Κύκνου και ο Βέγας στον αστερισμό της Λύρας. Τα δυο μεγάλα πουλιά ταξιδεύουν πάνω στην γαλαξιακή, τον Ιορδάνη ποταμό που έλεγαν οι παλιοί, και που από την χώρα βλέπεις να πέφτει μέσα στην θάλασσα. Εκατομμύρια των εκατομμυρίων άστρα τόσο μακριά από εμάς που εμφανίζονται σαν γαλάκτωμα στην μέση του ουρανού και που ο μύθος λέει ότι ήταν το γάλα της Ήρας που χύθηκε στον ουρανό σαν έμαθε ότι το μωρό που θήλαζε, ο ήρωας Ηρακλής, δεν ήτανε γιος της και τον τράβηξε απότομα από το στήθος της. Καθώς ή νύχτα σκοτεινιάζει και το φεγγάρι απουσιάζει και δεν λούζει τον ουρανό με το φως του, αποκαλύπτεται στα μάτια του παρατηρητή ολόκληρη η μαγεία του έναστρου ουρανού. Η Μεγάλη και η Μικρή Άρκτος με την Κασσιόπη στα Βόρεια, την Ανδρομέδα και τον

Περσέα στην Ανατολή, τον υπέροχο Σκορπιό και τον Τοξότη στα νότια και τα δυτικά ο ουρανός των Σφακίων είναι μαγευτικός. Άλλωστε πόσες μαντινάδες έχουν γραφτεί για τον μαγικό ουρανό, πηγή έμπνευσης μουσικών, ζωγράφων και ποιητών. Μακριά από τα φώτα της χώρας, στο απόλυτο σκοτάδι κοιτώντας ψηλά στον ουρανό δεν μπορείς παρά να νιώσεις τόσο μικρός, ταπεινός και ασήμαντος μπροστά στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος, να ξεχάσεις για λίγο τα προβλήματα σου και να αγκαλιάσεις το άπειρο. Χρίστος Σωτηρόπουλος Ερασιτέχνης Αστρονόμος Μέλος του Συλλόγου Φίλων Αστρονομίας Κρήτης www.sfak.org

At the constellation of

Sfakia

his fusion of wild mountains and T the sea, the unique coastline with a blue so deep that it swallows you

whole. And when the Sun sinks in the Cretan Sea something magical happens. The jewels of the night sky make their appearance with first and brightest the temptress Aphrodite, the evening star, shining on the West following the path Helios (The Sun).

Immediately after our eyes notice Kronos (Saturn) which is now at its closest approach to Earth among the brightest summer stars that create a huge triangle overhead. Altair at the constellation of the Eagle, Deneb at the constellation of the Swan and Vega at the constellation of Lyre. The two big birds travel along the Milky Way, the River Jordan, as the old folk used to call it. Millions and millions of stars are packed together but are so far away that we can only see them as

There is no place on Earth that can be compared to the unparalleled beauty of Sfakia. a cloud in the middle of the sky and it seems to dive into the Sfakian sea.

The myth says that the Milky Way was Hera’s milk that was spilled in the sky while she pulled Hercules away from her breast when she realized that it was not her baby that she was feeding with her milk. As the night gets darker and the Moon disappears from the picture the true magnitude of the night sky is revealed before our eyes.

nificent Scorpio and Sagitarius on the South and West, the night sky over Sfakia is magical. It has been, after all, the inspiration of musicians, painters and poets. Away from the city lights, under the total darkness you cannot but feel small, humble and insignificant in front of the vastness of the Universe and for a moment you can forget about your everyday problems and embrace infinity. __ Christos Sotiropoulos Amateur astronomer, member of Crete’s Friend of Astronomy Club - www.sfak.org

The Big Dipper and the Small Dipper with Cassiopeia on the North, Andromeda and Perseus on the East, the mag-

2014 | Sfakia Guide - 57

58 - Sfakia Guide | 2014

2014 | Sfakia Guide - 59

60 - Sfakia Guide | 2014

2014 | Sfakia Guide - 61

62 Sfakia Guide | 2014

2014 | Sfakia Guide 63