Tajemnicza krypta

Krypta to część budynku kościoła, umieszczona zwykle pod prezbiterium, czyli pod przestrzenią przeznaczoną dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej, m.in. ministrantów. Spełniała funkcje pochówkowe zmarłych dostojników duchownych i świeckich, przechowywano w niej również i eksponowano relikwie świętych.

Podczas ubiegłorocznych wykopalisk w południowo-wschodniej części wykopu, zlokalizowanego przed prezbiterium obecnej świątyni, natrafiono na cegły łączone zaprawą wapienną. Początkowo uznano je za fragment ceglanej posadzki.

Po zdjęciu górnej warstwy cegieł okazało się, że pod zalegającymi niżej zwałami ziemi leżą kolejne. Oględziny ujawniły, że jest to zamurowane i zasypane wejście do krypty, której ceglany strop się zawalił. Zachowały się też resztki drewnianych stopni. Na dnie natrafiono na zmiażdżoną pod ciężarem ziemi czaszkę. Czyżby należała do burmistrza Jakuba Długonikla? Niestety, jak wykazała analiza antropologiczna, jest to czaszka dziecka.

Ciekawymi znaleziskami okazały się także kości dwóch żab trawnych. Zwierzęta przypuszczalnie dostały się do krypty przed jej zamurowaniem.

Kryptę zbudowano z ręcznie robionych cegieł. Są to tzw. palcówki o przeciętnych wymiarach: 26 × 12,5 × 7,2 cm. Liczby te wskazują, że cegły mogą być romańskie lub uformowane na wzór tychże. Kościół barokowy postawiono

Widok na częsciowo zamurowane wejście do krypty fot. Beata Badura

w drugiej połowie XVII wieku. Wyjaśnienia są zatem dwa: albo krypta jest znacznie starsza, być może związana nawet z pierwszą romańską świątynią, albo zbudowano ją, wykorzystując cegły ze zburzonego starszego kościoła.

Ograniczony zakres badań nie pozwolił do końca zbadać krypty. Kto wie, jakie tajemnice jeszcze skrywa…

Widok krypty z góry fot. Wojciech Kawka

Cegła, tzw. palcówka, z krypty fot. Witalis Szołtys

Przeciętne wymiary cegieł romańskich wynosiły 26–28 × 12–13 × 8–9 cm. Po raz pierwszy cegły pojawiły się w Polsce mniej więcej w połowie XII wieku – w Tumie pod Łęczycą. Wraz z ciosami kamiennymi posłużyły do wykonania niektórych arkad w kościele opackim w Czerwińsku. Późniejsze cegły gotyckie najczęściej miały wymiary 28–30 × 13–14 × 8,5–9 cm lub 28,5–29 × 13 × 9,5 cm.