Chaos na pograniczu - polskojęzyczny artzin w Wilnie

Page 1

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont Uniwersy tet Jagielloล ski Wydziaล Zar zฤ dzania i Komunikacji Spoล ecznej

โ Chaosโ na pograniczu โ polskojฤ zyczny artzin w Wilnie

Sล owa kluczowe: Key words:

DUW]LQ OLWHUDWXUD SRH]MD PรกRG]LHฤช :LOQR DUW]LQH OLWHUDWXUH SRHWU\ \RXWK 9LOQLXV

1. Czym byล โ Chaosโ ? 3LVPR ร &KDRVยด XND]\ZDรกR VLฤ Z ODWDFK ยฑ Z Wilnie, a MHJR UHGDNWRUHP QDF]HOQ\P E\รก -DQ 7XF]NRZVNL 3XEOLNRZDOL Z QLP OXG]LH PรกRG]L JรกyZQLH VWXGHQFL DOH WHฤช PรกRG]LHฤช V]NROQD L ]QDQL MXฤช Z ฤ URGRZLVNX ZLOHฤ VNLP WZyUF\ 8PLHV]F]DQR w nim w ZLฤ NV]Rฤ FL DPDWRUVNLH L F]ฤ VWR SURZRNDF\MQH ZLHUV]H RSRZLDGDQLD NUyWNLH XWZRU\ SUR]DWRUVNLH L GUDPDW\F]QH WHNVW\ SXEOLF\VW\F]QH RUD] GRZFLS\ ยฑ UHGDNFMD SURJUDPRZR QLH RJUDQLF]DรกD FKฤ WQ\P PRฤชOLZRฤ FL GUXNX 7ZyUF]Rฤ รผ WDND QD FR ]ZUDFD XZDJฤ 0LURVรกDZ 3ฤ F]DN ร MHVW URG]DMHP NRQWUSURSR]\FML ZREHF X]QDQ\FK PyG DUW\VW\F]Q\FK V]WXNL L OLWHUDWXU\ ODQVRZDQHM Z RILFMDOQ\FK PHGLDFKยด1. ร &KDRVยด XND]\ZDรก VLฤ QLHUHJXODUQLH PLDรก QLVNL QDNรกDG L PDรก\ NUฤ J RGELRUFyZ RUD] SURVWฤ IRUPฤ JUDILF]Qฤ VNรกDG NRPSXWHURZ\ 3LHUZV]H QXPHU\ E\รก\ NVHURZDQH VSU]HGDZDQH SR NRV]WDFK SRZLHODQLD D ostatnie drukowane i darmowe. Zdaniem DXWRUyZ DUW\NXรกX E\รก W\SRZ\P FKRรผ SyฤจQ\P SU]\NรกDGHP F]DVRSLVPD DOWHUQDW\Z QHJR ยฑ PRฤชQD JR ]DOLF]\รผ GR JUXS\ artzinรณw RG DQJ art[istic maga@zine).

1

M. 3ฤ F]DN 0Dรก\ VรกRZQLN VXENXOWXU PรกRG]LHฤชRZ\FK, Warszawa 1992, s. 10.

222 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

*G]LH V]XNDรผ NRU]HQL WHJR W\SX SLฤ PLHQQLFWZD" 8 MHJR ร ฤจUyGHรก OHฤชฤ HOL WDUQH NRQWHVWDWRUVNLH DPHU\NDฤ VNLH SLVPD OLWHUDFNLH ODW ;; ZLHNX DQJLHOVNLH PX]\F]QH IDQ]LQ\ SXQNRZH QDVWฤ SQHM GHNDG\ RUD] WUDG\FMD GEDMฤ F\FK R IRUPฤ SODVW\F]Qฤ PRGHUQLVW\F]Q\FK HNVSUHVMRQLVW\F]Q\FK L IXWXU\VW\F]Q\FK SHULRG\NyZ i MHGQRGQLyZHNยด2 1D WUDG\FMฤ LGHRZฤ ]ZUDFDMฤ XZDJฤ 3DZHรก 'XQLQ :ฤ VRZLF] i .U]\V]WRI 9DUJD VWZLHUG]DMฤ F ร 3XEOLNRZDQH Z DUW]LQDFK WHNVW\ ]QDMGRZDรก\ VLฤ QDMF]ฤ ฤ FLHM SRG ZSรก\ZHP VXUUHDOL]PX IXWXU\]PX L GDGDL]PXยด3 SU]\ F]\P QDOHฤช\ ]D]QDF]\รผ ฤชH FKRรผ ร &KDRVยด ฤช\ZR LQWHUHVRZDรก VLฤ DQDUFKLVW\F]Q\PL WHPDWDPL WR MHGQDN SU]HZDฤชDMฤ FD OLF]ED MHJR WHNVWyZ PLDรกD FKDUDNWHU DUW\VW\F]Q\ 1LH ZV]\VWNLP F]\WHOQLNRP ]QDQD MHVW WDND IRUPD SLฤ PLHQQLFWZD XV\WXRZDQD ยฑ SRZLHG]LHOLE\ฤ P\ ยฑ ร QD SRJUDQLF]Xยด URG]DMyZ SUDVRZ\FK X]QDQ\FK HVWHW\N L tra G\FML D konkretnie w SU]\SDGNX ร &KDRVXยด QD WHU\WRULDOQ\P SRJUDQLF]X SROV]F]\]Q\ ยฑ MXฤช GDOHNR SR]D REHFQฤ SDฤ VWZRZฤ JUDQLFฤ 3ROVNL L Litwy.

2. Artziny w Polsce ร &KDRVยด ยฑ ]GDQLHP $OHNVDQGUD 5DGF]HQNL MHGQHJR ]H ZVSyรกWZyUFyZ SLVPD ยฑ E\รก ร SLHUZV]\P DUW]LQHP Z Mฤ ]\NX SROVNLP Z :LOQLHยด4. W Polsce natomiast w momen FLH SRZVWDQLD ร &KDRVXยด DUW]LQ\ PLDรก\ MXฤช GรกXJฤ WUDG\FMฤ .U]\V]WRI 9DUJD GRV]XNXMH VLฤ NRU]HQL ]LQyZ DUW\VW\F]Q\FK Z PRGHUQLVW\F]QHM ร &KLPHU]Hยด ยฑ HNV SUHVMRQLVW\F]Q\P ร =GURMXยด ยฑ D WDNฤชH Z dadaistycznych i IXWXU\VW\F]Q\FK MHGQRGQLyZNDFK MDN RVรกDZLRQ\ W\WXรก ร 1Xฤช Z %ฤชXKX MHGQRGฤ XZND IXWXU\VWXZยด %UXQRQD -DVLHฤ VNLHJR L $QDWROD 6WHUQD ]D NWyUHJR VSUDZฤ ร GฤจJฤ ฤ WH QRฤชHP Z EฤชXK RVSDรกH E\GOH V]WXNL SROVNLHM ]DF]ฤ รกR U\F]Hรผ SV]H] RWZXU ฤช\JQฤ รกD ODZD IXWXU\]PXยด6. 3LVPHP FKURQRORJLF]QLH EOLฤชV]\P ZVSyรกF]HVQ\P DUW]LQRP E\รก OXEHOVNL NRSLRZD Q\ QD SRZLHODF]X ร 1RWDWQLN 5RERWQLND 6]WXNLยด NWyUHJR SLฤ รผ QXPHUyZ XND]DรกR VLฤ

2 3

4

6

W. .DMWRFK Art zine >Z @ 6รกRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM, W. 3LVDUHN UHG .UDNyZ s. 12. P. 'XQLQ :ฤ VRZLF] . 9DUJD Parnas bis. 6รกRZQLN OLWHUDWXU\ SROVNLHM XURG]RQHM SR URNX, War szawa 1998, s. ยฑ A. Radczenko, โ Chaosโ โ ankieta do Encyklopedii zinรณw >PDV]\QRSLV Z SRVLDGDQLX DXWRUyZ@ . 9DUJD Trzecia droga, czyli polskie pisma artystyczne w obiegu alternatywnym w latach 80. i 90., >Z @ P. 'XQLQ :ฤ VRZLF] Xerofeeria 2.0. Polskie alternatywne pisma literackie 1980โ 2000. Wersja beta, Warszawa 2002, s. 4. B. -DVLHฤ VNL A. Stern, 1Xฤช Z %ฤชXKX MHGQRGฤ XZND IXWXU\VWXZ :\GDฤ H QDG]Z\F]DMQH .UDNyZยฑ :DUV]DZD OLVWRSDG s. 1.

โ Chaosโ na pograniczu โ polskojฤ z yczny ar t zin w Wilnie

_ 223

w ODWDFK ยฑ 7 1DMZDฤชQLHMV]H HWDS\ LVWQLHQLD SROVNLFK DUW]LQyZ WR F]DV\ LFK IXQNFMRQRZDQLD Z WU]HFLP RELHJX ยฑ L RELHJX DOWHUQDW\ZQ\P RG W WU]HFLP RELHJX XND]\ZDรก\ VLฤ SLVPD WZRU]RQH Uฤ F]QLH QD ]DVDG]LH NRODฤชX NVHURZDQH GDUPRZH OXE VSU]HGDZDQH ]D FHQฤ NVHUR L NDVHW\ PX]\F]QH NWyUH QLH SRGOHJDรก\ FHQ]XU]H SUHZHQF\MQHM MDN Z\GDZQLFWZD SLHUZV]HJR RELHJX DOH WHฤช QLH E\รก\ GUXJRRELHJRZ\PL RSR]\F\MQ\PL SXEOLNDFMDPL SROLW\F]Q\PL8 NRQWHVWRZDรก\ ]DUyZQR G]LDรกDQLD 3=35 MDN L 16== ร 6ROLGDUQRฤ รผยด9. W ODWDFK XND]\ZDรก\ VLฤ QS DUW]LQ\ ]ZLฤ ]DQH ] JUXSฤ 7RWDUW ร )XWXU )RWRยด 3RPDUDฤ F]RZฤ $OWHUQDW\Zฤ ร 3U]HJLฤ FLH 3Dรก\ยด D WDNฤชH SLVPD SXQNyZ PHWDORZFyZ VNLQKHDGyZ 3R ]PLDQLH XVWURMX SROLW\F]QHJR L OLNZLGDFML FHQ]XU\ GUXJL RELHJ Z\GDZQLF]\ VWUDFLรก UDFMฤ E\WX 0yZLRQR RG WHJR F]DVX R RELHJX DOWHUQDW\ZQ\P10 &]ฤ ฤ รผ MHJR WZyUFyZ ] F]DVHP ]DOHJDOL]RZDรกD VZRMฤ G]LDรกDOQRฤ รผ G\VWU\EXXMฤ F ]LQ\ RILFMDOQLH a F]ฤ ฤ รผ SR]RVWDรกD SU]\ VWDU\FK PHWRGDFK NVHUR VSU]HGDฤช EH]SRฤ UHGQLD 'R SLHUZ V]HM JUXS\ PRฤชQD ]DOLF]\รผ QS ZDUV]DZVNฤ ร /DPSฤ L ,VNUฤ %Rฤชฤ ยด F]\ OXEHOVNฤ ร 0Dรกฤ 8OLF]QLFฤ ยด VNรกDG NRPSXWHURZ\ GUXN RIIVHWRZ\ NLONXW\VLฤ F]QH QDNรกDG\ GR GUXJLHM ]Dฤ SR]QDฤ VNL ร 6]HOHVWยด L V]F]HFLฤ VNL ร 2LยถH]Xยด VNรกDG Uฤ F]Q\ NVHUR QDNรกDG GR NLONX VHW HJ]HPSODU]\ W RELHJX DOWHUQDW\ZQ\P XND]\ZDรก\ VLฤ UyZQLHฤช IDQ]LQ\ SXQNyZ PHWDORZFyZ VNLQKHDGyZ NLELFyZ SLรกNDUVNLFK D WDNฤชH DQDUFKLVWyZ L QDFMRQDOLVWyZ F]\ LQQ\FK JUXS VXENXOWXURZ\FK ยฑ Z SRรกRZLH ODW G]LHZLฤ รผG]LHVLฤ W\FK QDZHW GR GZyFK W\VLฤ F\ W\WXรกyZ OHF] MXฤช RNRรกR URNX ]LQ\ ]DF]ฤ รก\ ]DQLNDรผ QD VNXWHN XSRZV]HFKQLHQLD VLฤ LQWHUQHWX11 3RQDGWR MDN VWZLHUG]Lรก 3DZHรก 'XQLQ :ฤ VRZLF] UHGDNWRU ร /DPS\ i ,VNU\ %RฤชHMยด ร 7HFKQRORJLD NWyUD XGRVWฤ SQLรกD WDQLH PHWRG\ SRZLHODQLD QLVNLFK QD NรกDGyZ SU]\F]\QLรกD VLฤ GR UR]NZLWX DUW]LQyZ VWDMฤ F VLฤ MHGQRF]Hฤ QLH LFK JUDEDU]HP VSRQWDQLF]QRฤ รผ NRODฤช\ VรกyZ L WHNVWX ]DVWฤ SLRQD ]RVWDรกD QXGQ\P QDฤ ODGRZQLF WZHP ยฉSUDZG]LZHJRยช GUXNXยด12 3RQDGWR NVHURZDQLH SLVP Z QLVNLP QDNรกDG]LH VWDรกR

7

8

9

10

11

12

L. Lechowicz, - Denisiuk, &]\P E\รก ร 5RERWQLN 6]WXNLยด", 2008. Cyt. ]D ร *DOHULD .RQWยด KWWS ELW O\ I=QOO7 >GRVWฤ S @ Por. W. .DMWRFK Trzeci obieg >Z @ 6รกRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM RS FLW s. M. 3ฤ F]DN 0Dรก\ VรกRZQLN VXENXOWXU PรกRG]LHฤชRZ\FK RS FLW s. ยฑ P. 'XQLQ :ฤ VRZLF] . 9DUJD Parnas bis..., RS FLW s. 213. &KRG]L WX SU]HGH ZV]\VWNLP R SLVPD JUXS DQDUFKLVW\F]Q\FK =RE 5 $QWRQyZ Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku :URFรกDZ &KRรผ F]DVHP WZyUF\ GDOHM Xฤช\ZDMฤ RNUHฤ OHQLD WU]HFL RELHJ ยฑ E\รผ PRฤชH E\ SRGNUHฤ OLรผ VZRMฤ QLH]DOHฤช QRฤ รผ F]\ WHฤช QDZLฤ ]Dรผ GR WUDG\FML SROVNLHJR XQGHUJURXQGX W. .DMWRFK Fanzin >Z @ 6รกRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM RS FLW s. ยฑ Katalog polskiej prasy alternatywnej (trzecioobiegowej), W. &KRUฤ ]NL UHG .UDNyZ &\t. ]D ร 3RUWDO 0HGLR]QDZF]\ยด KWWS ELW O\ H=9.Z; >GRVWฤ S @ P. 'XQLQ :ฤ VRZLF] -DN ]DNZLWรก\ L ]ZLฤ Gรก\ NZLDW\ WHFKQRORJLL L demokracji โ artziny w Polsce, >Z @ .XOWXUD QLH]DOHฤชQD Z Polsce 1989โ 2009, P. 0DUHFNL UHG .UDNyZ s.

224 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

VLฤ PQLHM RSรกDFDOQH QLฤช GXฤช\ QDNรกDG RIIVHWRZ\ D ZWHG\ VLรกฤ U]HF]\ ]DF]ฤ WR NRU]\VWDรผ ]H VNรกDGX NRPSXWHURZHJR ']Lฤ WDNฤชH XND]XMฤ VLฤ GUXNRZDQH ]LQ\ Z tym artziny), lecz o ZLHOH U]DG]LHM QLฤช Z ODWDFK G]LHZLฤ รผG]LHVLฤ W\FK L SHรกQLฤ LQQH IXQNFMH 5HGDNFMD ร &KDRVXยด NWyUHJR NUyWND KLVWRULD QRWXMH DQDORJLF]QH GZD HWDS\ NVHUR wania w QDNรกDG]LH NLONXG]LHVLฤ FLX HJ]HPSODU]\ L drukowania w NLONXVHW ฤ ZLDGRPLH RGZRรก\ZDรกD VLฤ GR Z\ฤชHM ]DU\VRZDQHM WUDG\FML SROVNLHJR SLฤ PLHQQLFWZD ]LQRZHJR ร :LHOH RVyE RG SHZQHJR F]DVX ยฑ SLVDรกD UHGDNFMD Z URNX ยฑ ]DGDMH VRELH Z Wil QLH S\WDQLH F]\PฤชH MHVW WHQ FKROHUQ\ ยซChaosยป" 'R NRJR VNLHURZDQH MHVW WR SLVPR" -HVW WR W\SRZH SLVPR WU]HFLHJR RELHJX ]LQ OLWHUDFNR SXEOLF\VW\F]Q\ RWZDUW\ QD ZVSyรกSUDFฤ ] ZV]\VWNLPL ]DLQWHUHVRZDQ\PL WDNRZ\P FXGHP WU\EXQD GOD NDฤชGHJR PDMฤ FHJR FRฤ GR SRZLHG]HQLD ZLOHฤ VNL +\GH 3DUNยด13.

3. Krรณtka historia โ Chaosuโ -DQ 7XF]NRZVNL ZVSRPLQDรก ฤชH NLHG\ Z URNX RGE\ZDรก SUDNW\NL QD 8QLZHU V\WHFLH :URFรกDZVNLP ]HWNQฤ รก VLฤ ]H VWXGHQFNLP SLVPHP ร =DNUฤ Wยด 7XF]NRZVNLHJR ]DIDVF\QRZDรก IDNW ฤชH Z ร =DNUฤ FLHยด QLH SXEOLNRZDQR LQIRUPDFML GRW\F]ฤ F\FK VSUDZ XF]HOQLDQ\FK DOH WZyUF]Rฤ รผ OLWHUDFNฤ VWXGHQWyZ ร :WHG\ SRP\ฤ ODรกHP ฤชH ZDUWR w :LOQLH ]URELรผ FRฤ SRGREQHJR W\P EDUG]LHM ฤชH SLVPR WDNLHJR URG]DMX MXฤช RG GDZQD WXWDM QLH LVWQLHMH D PรกRG]LHฤช WZRU]\ GR V]XIODG\ยด14 1D]Zฤ DUW]LQD QDOHฤช\ WรกXPDF]\รผ W\P ฤชH SLVPR QLH PLDรกR PLHรผ RNUHฤ ORQHM RULHQWDFML LGHRZHM QLH IDZRU\]RZDรกR NLH UXQNyZ L JDWXQNyZ OLWHUDFNLFK D SR]LRP WHNVWyZ PLDรก E\รผ EDUG]R ]UyฤชQLFRZDQ\ 1DMOHSLHM GXFKD LGHL SU]\ฤ ZLHFDMฤ FHM SLVPX RGGDMH PDQLIHVW RSXEOLNRZDQ\ QD RNรกDG FH SLHUZV]HJR QXPHUX ร &KDRVXยด Panowie i SDQLH ]ZLHU]ฤ WD GRPRZH L G]LNLH 6WXGHQFL 0รกRG]LHฤช =DELMP\ Z VRELH HVWHW\]P NWyU\ L WDN MHVW ]DELW\ 1LHFK QDURG]L VLฤ QRZ\ 1DVWDMH QRZD HUD QLH ZLH P\ MDND DOH QD SHZQR QDVWDMH L WR QDV VWUDV] V] V] \ FKRFLDฤช QLH EDUG]R ER VNRUR teraz w OLWHUDWXU]H SDQXMH NU\]\V WR Z QRZ\P W\VLฤ FOHFLX Eฤ G]LH SDQRZDรผ ร &KDRVยด 1DV] SURJUDP SROHJD QD EUDNX SURJUDPX %H]SURJUDPRZRฤ รผ GDMH QDP FDรกNRZLWฤ VZRERGฤ Z\UDฤชDQLD P\ฤ OL L ZรกDฤ QLH GODWHJR SRZVWDMH ร &KDRVยด

13

ร &KDRVยด QU s. 2.

14

A. 6WXSLHQNR 1D SRF]ฤ WNX E\รก FKDRV ร .XULHU :LOHฤ VNLยด OLSFD s.

ร &KDRVยด QU s. 1.

„Chaos” na pograniczu – polskojęz yczny ar t zin w Wilnie

_ 225

1D RNáDGFH GUXJLHJR QXPHUX Ä&KDRVX´ SRMDZLá VLĊ ] NROHL QDSLV Ä7R :DP QLH ©ĩDJDU\ª´ ± FR E\áR RF]\ZLVW\P QDZLą]DQLHP GR W\WXáX ZLOHĔVNLHJR OHZLFXMąFHJR SLVPD OLWHUDFNR VSRáHF]QHJR NWyUH XND]\ZDáR VLĊ Z ODWDFK ± L ZVND]\ZDáR ĪH UHGDNFMD ]DPLHU]D RVWHQWDF\MQLH RGFLQDü VLĊ RG ZLOHĔVNLHM WUDG\FML OLWHUDFNLHM16. =GDQLHP SLV]ąF\FK WHQ DUW\NXá RZR ]DPLHU]HQLH E\áR HOHPHQWHP V]HUV]HM VWUDWH JLL NRQWHVWRZDQLD SROLW\NL NXOWXUDOQHM VZRLVWHM GOD G]LDáDĔ ÄGRURVá\FK´ G]LDáDF]\ SROVNLHM PQLHMV]RĞFL QD /LWZLH FHQLąF\FK VRELH URPDQW\F]Qą WUDG\FMĊ ZLHV]F]yZ DQW\URV\MVNRĞü UHOLJLMQRĞü ZDONĊ R F]\VWRĞü MĊ]\ND L w RJyOH LGHH NRQVHUZDW\ZQH 6]F]HJyOQLH GREU]H WH EXQWRZQLF]H ]DPLDU\ ZLOHĔVNLFK ÄPáRG\FK´ SRND]\ZDá\ WHNVW\ Ä7HDWU]\NX ©6]DORQD .XURSDWZDª´ Z VSRVyE RF]\ZLVW\ QDZLą]XMąFH GR Ä7HD WU]\NX =LHORQD *ĊĞ´ .RQVWDQWHJR ,OGHIRQVD *DáF]\ĔVNLHJR NRQWHVWXMąFHJR WUDG\F\M QH QDURGRZH SRJOąG\ L PLHV]F]DĔVNLH VWHUHRW\S\ GUXJLHM SRáRZ\ ODW F]WHUG]LHVW\FK XX stulecia. A NWR WZRU]\á UHGDNFMĊ ZLOHĔVNLHJR DUW]LQD" &KRFLDĪ SU]\ SLHUZV]\FK WU]HFK QX PHUDFK 7XF]NRZVNL PXVLDá JRG]Lü UROH UHGDNWRUD NRUHNWRUD L wydawcy, to z czasem XIRUPRZDá VLĊ F]WHURRVRERZ\ WU]RQ UHGDNFML17 -DQ 7XF]NRZVNL (ur. w 1978 r. w 'DUĪLQLQNDFK Z UHMRQLH ZLOHĔVNLP ± PDJLVWHU SRORQLVW\NL :LOHĔVNL 8QLZHUV\WHW 3HGDJRJLF]Q\ Z 1999 roku dziennikarz Ä*D]HW\ :LOHĔVNLHM´ 8NRĔF]\á UyZQLHĪ Z\FKRZDQLH IL]\F]QH QD :83 L SRGMąá SUDFĊ MDNR QDXF]\FLHO WHJR SU]HGPLRWX Z *LPQD]MXP LP -DQD 3DZáD ,, Z Wilnie SVHXGRQLP\ %,*5(' -RKQQ\ -RKQQ\ B. *RRG -RKQ Bamba Tuczkowsky, Car Na F]HOQ\ ± ,ZDQ 9 7XF]NRZVNLM àDJRGQ\M -RQDV 'HEHVơOLV 7XF]ND 6]\GHUFD 0LND +DNLQQHQ $OHNVDQGHU 5DGF]HQNR (ur. w r. w :LOQLH ± PDJLVWHU SUDZD 8QLZHUV\WHW *GDĔVNL : ODWDFK ± JUDá Z ]HVSROH SXQNRZ\P 3RORQLD 3URVWLWXWLD w ODWDFK ± E\á OLGHUHP .OXEX 3ROVNLHM 0áRG]LHĪ\ $OWHUQDW\ZQHM QD /LWZLH Ä)DQGDQJR´ L G]LHQQLNDU]HP W\JRGQLND Ä6áRZR :LOHĔVNLH´ D w ODWDFK ± SHáQLá IXQNFMĊ UHGDNWRUD QDF]HOQHJR Ä*D]HW\ :LOHĔVNLHM´ Z NROHMQ\FK ODWDFK E\á ZRNDOLVWą L JLWDU]\VWą VWUHHWSXQNRZHJR ]HVSRáX $. $XWRQRPLD .XOWXUDOQD D od URNX SUDFXMH m.in. MDNR SUDZQLN Z 0LQLVWHUVWZLH 6SUDZLHGOLZRĞFL 5HSXEOLNL /LWHZVNLHM SVHXGRQLP\ 9LOH GH 9LOOH $QWRQL 5DGF]HQNR (ur. w 1979 r. w :LOQLH ± PDJLVWHU SUDZD 8QLZHUV\WHW %LDáRVWRFNL : ODWDFK ± E\á F]áRQNLHP .OXEX 3ROVNLHM 0áRG]LHĪ\

16

17

'HNODUDFMH LGHRZH ]H VWURQ\ UHGDNFML SRMDZLDá\ VLĊ VWRVXQNRZR F]ĊVWR QS Ä3UHF] ] sentymentalizmem i SURJUDPL]PHP 1LHFK RGURG]L VLĊ IXWXU\]P VNDPDQGHU DZDQJDUGD´ Ä&KDRV´ QU s. 1. A. Radczenko, „Chaos” – ankieta do Encyklopedii zinów E G * Wiszniak, +LVWRULD ZLOHĔVNLHJR „Chaosu” Ä6LĊ 0\ĞOL´ KWWS ELW O\ OL4O,H >GRVWĊS @ VW 2GELHU]P\ ZáDG]Ċ SROLW\NRP, Ä1DV] &]DV´ QU &\t. ]D Ä*áRV ] /LWZ\´ KWWS ELW O\ OL8,7+ >GRVWĊS @

226 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

$OWHUQDW\ZQHM QD /LWZLH Ä)DQGDQJR´ QDVWÄŠSQLH G]LHQQLNDU]HP Ä*D]HW\ :LOHÄ”VNLHM´ ± ZVSyáSUDFRZQLNLHP Ä1DV]HJR &]DVX´ L Ä.XULHUD :LOHÄ”VNLHJR´ SUDFR ZDá UyZQLHĪ MDNR NLHURZQLN Z VáXĪELH DXG\WRUVNLHM 2G URNX UHGDNWRU QDF]HOQ\ UDGLD =QDG :LOLL VWXGLRZDá UyZQLHĪ UHĪ\VHULÄŠ SVHXGRQLP\ 3DFXN Ä©\G 5]\G =ELJQLHZ 6DPNR (ur. w 1974 r. w Mickunach, w UHMRQLH ZLOHÄ”VNLP ± PDJLVWHU ]DU]Ä…G]DQLD 8QLZHUV\WHW *GDÄ”VNL Z ODWDFK ± PHQHGĪHU GR VSUDZ VSU]HGDĪ\ Z NLONX ZLOHÄ”VNLFK ILUPDFK Z ODWDFK ± VHNUHWDU] UHGDNFML Ä*D ]HW\ :LOHÄ”VNLHM´ SU]H] NUyWNL RNUHV E\á G\UHNWRUHP VSyáNL Z\GDMÄ…FHM G]LHQQLN PH QHGĪHU Z ILUPLH /LWDJUD VNXS L VSU]HGDĪ SURGXNWyZ UROQ\FK EORJHU SVHXGRQLP\ Zusamen, Zum). W FLÄ…JX QLHFDá\FK GZyFK ODW LVWQLHQLD Ä&KDRVX´ SDĨG]LHUQLN ±PDM XND]DáR VLÄŠ QXPHUyZ SLVPD NWyUH RSLVDQR Z WDEHOL 7DEHOD :\GDQLD Ä&KDRVX´ ± 18 Numer

Rok

0LHVLÄ…F

/LF]ED VWURQ

1DNáDG

Druk

Format

1 2 3 4 6 7 8 9 10

2000 2000 2000 2001 2001 2001 2001 2002 2002 2002

SDĨG]LHUQLN OLVWRSDG JUXG]LHÄ” marzec NZLHFLHÄ” PDM SDĨG]LHUQLN VW\F]HÄ” marzec PDM

8 9 9 16 16 16 16 24 28 80

30 60

ksero ksero ksero ksero ksero RIIVHW RIIVHW RIIVHW RIIVHW RIIVHW

A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 A4 $

ħUyGáR RSUDFRZDQLH ZáDVQH

Ä&KDRV´ F]ÄŠVWR ]PLHQLDá VZyM SRGW\WXá %\á\ WR NROHMQR Ä0LHVLÄŠF]QLN PáRGHM LQ WHOLJHQFML SROVNLHM Z :LOQLH´ QU ± Ä0DJD]\Q PáRGHM SROVNLHM LQWHOLJHQFML Z Wil QLH´ ± Ä3LVPR PáRGHM SROVNLHM LQWHOLJHQFML ZLOHÄ”VNLHM´ Ä6XELHNW\ZQH SLVPR PáRG\FK DXWRUyZ Z :LOQLH´ ± ,QDF]HM PLDáD VLÄŠ VSUDZD ] QXPHUHP NWyU\ E\á Z ]DVDG]LH VXPXMÄ…FÄ… Z\GDZQLFWZR DQWRORJLÄ… WHNVWyZ UHGDNWRUyZ Ä&KDRVX´19 i JáRVyZ R F]DVRSLÄžPLH

18

19

Wszystkie numery w ]GLJLWDOL]RZDQHM IRUPLH PRĪQD ]QDOHĨü Z ZLUWXDOQHM ELEOLRWHFH =LQHOLEUDU\ ZZZ ]LQHOLEUDU\ SO ] NWyUÄ… ]ZLÄ…]DQL VÄ… DXWRU]\ DUW\NXáX 7\WXá WHJR QXPHUX VNáDGDá VLÄŠ ] WU]HFK F]ÄŠÄžFL QDGW\WXáX Ä7HUD] .XUZD 0\ *URXS´ W\WXáX JáyZQH JR ıW\ L 267$71,´ RUD] SRGW\WXáX Ä&+$26 :,/12 0(< ´ 7\WXá SLVPD VWDá VLÄŠ F]ÄŠÄžFLÄ… SRGW\WXáX ]DPLDVW MDN ZF]HÄžQLHM ± Z\RGUÄŠEQLRQÄ… ZLQLHWÄ…

โ Chaosโ na pograniczu โ polskojฤ z yczny ar t zin w Wilnie

,OXVWUDFMD 6WURQD W\WXรกRZD SLHUZV]HJR QXPHUX SLVPD ร &KDRVยด ฤงUyGรกR ร &KDRVยด QU s. 1 DUFKLZXP DXWRUyZ

,OXVWUDFMD 6WURQD ] GUXJLHJR QXPHUX SLVPD ร &KDRVยด ฤงUyGรกR ร &KDRVยด QU s. 3 DUFKLZXP DXWRUyZ

_ 227

228 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

,OXVWUDFMD 6WURQD W\WXáRZD VW\F]QLRZHJR QXPHUX ] 2002 roku SLVPD Ä&KDRV´ ħUyGáR Ä&KDRV´ QU s. 1 DUFKLZXP DXWRUyZ

,OXVWUDFMD 6WURQD ] PDUFRZHJR numeru z URNX SLVPD Ä&KDRV´ ħUyGáR Ä&KDRV´ QU s. 10 DUFKLZXP DXWRUyZ

โ Chaosโ na pograniczu โ polskojฤ z yczny ar t zin w Wilnie

_ 229

$OHNVDQGHU 5DGF]HQNR Z\G]LHOLรก Z G]LDรกDOQRฤ FL QLHUHJXODUQLND WU]\ ID]\20 1. 3RF]ฤ WHN G]LDรกDOQRฤ FL ร &KDRVXยด QU ยฑ 3LVPR FKDUDNWHU\]RZDรก\ PDรกD OLF]ED VWURQ VSLฤ W\FK ]V]\ZNฤ EUDN XVWDORQ\FK ]DVDG รกDPDQLD WHNVWX QLVNL QDNรกDG JUDILND QD QLVNLP SR]LRPLH NVHURJUDILF]QD WHFKQLND SRZLHODQLD 'UXNRZDQR ZLHUV]H NUyWNLH IRUP\ SUR]DWRUVNLH RGFLQNL SRZLHฤ FL &LHฤ VรกRฤ FD $OHNVDQGUD 5DGF]HQNL RG QU NUyWNLH XWZRU\ GUDPDW\F]QH -DQD 7XF]NRZVNLHJR ] F\NOX ร 7HDWU]\N ยฉ6]DORQD .XURSDWZDยชยด Z QU MDNR ร 6]D ORQ\ %DORQLNยด RUD] GRZFLS\ 2. 3UyED XV\VWHPDW\]RZDQLD ร &KDRVXยด QU ยฑ =ZLฤ NV]RQR OLF]Eฤ VWURQ QDGDO VSLฤ W\FK ]V]\ZNฤ F]ฤ ฤ FLRZR XMHGQROLFRQR ]DVDG\ รกDPDQLD WHNVWX ]ZLฤ NV]RQR QDNรกDG SROHSV]\รกD VLฤ JUDILND SLVPR ZFLฤ ฤช NVHURZDQR 1DGDO GUXNRZDQR ZLHUV]H NUyWNLH IRUP\ SUR]DWRUVNLH RSRZLDGDQLD L odcinki CieQLD VรกRฤ FD, humoreski i GRZFLS\ ยฑ SRMDZLรก\ VLฤ Z\ZLDG\ SU]HGH ZV]\VW kim z PX]\NDPL VFHQ\ DOWHUQDW\ZQHM DUW\NXรก\ SXEOLF\VW\F]QH UyZQLHฤช SU]HGUXNL ]ZรกDV]F]D QD WHPDW DQDUFKL]PX NU]\ฤชyZNL ร 7HDWU]\Nยด ]PLHQLรก QD]Zฤ QD ร 7HDWU]\N ยฉ.UHM]L NXURSDWZDยชยด 2ERN RGFLQND ร 7HDWU]\NXยด SLyUD 7XF]NRZVNLHJR Z\GUXNRZDQR Z W\P F\NOX WDNฤชH WHNVW 3U]HP\VรกDZD -XUND 3. 3RSXODU\]DFMD ร &KDRVXยด QU ยฑ =QyZ ]ZLฤ NV]RQR OLF]Eฤ VWURQ ]V]\FLH JD]HWRZH RNรกDGND ] SDSLHUX NUHGRZHJR ยฑ QU ยฑ L QDNรกDG 3RMDZLรกD VLฤ VWD รกD PDNLHWD L GUXN RIIVHWRZ\ 5HSHUWXDU WHNVWyZ E\รก SRGREQ\ MDN Z okresie SRSU]HGQLP DF]NROZLHN E\รกR LFK ZLฤ FHM ร 7HDWU]\N ยฉ6]DORQD NXURSDWZDยชยด QU ZUyFLรก GR GDZQHM QD]Z\ 3RMDZLรก\ VLฤ ]DOฤ ฤชNL G]LDรกyZ L VWDรก\FK UXEU\N ]ZLฤ NV]RQR OLF]Eฤ ]GMฤ รผ L U\VXQNyZ

4. Odbiรณr โ Chaosuโ ร &KDRVยด PLPR VZHJR QLV]RZHJR FKDUDNWHUX ]RVWDรก ]DXZDฤชRQ\ SU]H] ZLOHฤ VNLH PH GLD 3R]\W\ZQLH RFHQLรกD SLVPR UHGDNFMD ร 1DV]HM *D]HW\ยด 1LHSRVWU]HฤชHQLH GOD QDV URฤ QLH NRQNXUHQFMD ฤฉ\F]\P\ V]DQRZQHM PรกRG]LHฤช\ DE\ ] W\FK VDW\U\F]QR SRHW\FNLFK SUyE RGURG]Lรก\ VLฤ QDP SR SRQDG SyรกWRUD ZLHNX ร :LDGRPRฤ FL %UXNRZHยด NWyUH UHGDJRZDรก Z SR]DSU]HV]รก\P MXฤช ;,; ZLHNX KLVWR U\N SXEOLF\VWD G]LDรกDF] Rฤ ZLDWRZ\ L F]รกRQHN 7RZDU]\VWZD 6]XEUDZFyZ 0LFKDรก

20

A. Radczenko, โ Chaosโ โ ankieta do Encyklopedii zinรณw EUDN GDW\ * Wiszniak, +LVWRULD ZLOHฤ VNLHJR ร &KDRVXยด 6]DWD JUDILF]QD L struktura czasopisma ร 6Lฤ 0\ฤ OLยด KWWS ELW O\ PMP8 5 >GRVWฤ S @

230 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

%DOLฤ VNL 7\P EDUG]LHM Lฤช Z :LOQLH MHVW VWUDV]QD QXGD L RGURELQD VDW\U\ KXPRUX VROL F]\ SLHSU]X21 MHVW MDN QDMEDUG]LHM SRWU]HEQD22.

&KRรผ ] GUXJLHM VWURQ\ SRFKZDรกฤ ]DNRฤ F]RQR QLHFR LURQLF]QLH ร QDOHฤช\ SDPLฤ WDรผ ฤชH G\VWDQV RG SRZ\ฤชV]\FK KLVWRU\F]Q\FK ยฉ:LDGRPRฤ FL %UXNRZ\FKยช GR EUXNRZ\FK ZLDGRPRฤ FL PLHU]\ VLฤ MHG\QLH ZLHONRฤ FLฤ RVRELVWHM NXOWXU\ UHGDNWRUyZ L DXWRUyZยด23. Z SU]\MD]Q\P SRGHMฤ FLHP VSRWNDรกD VLฤ UHGDNFMD ร &KDRVXยด UyZQLHฤช SU]\ RND]ML XG]LHODQLD Z\ZLDGyZ ยฑ -DQ 7XF]NRZVNL UR]PDZLDรก ] G]LHQQLNDU]DPL ร .XULHUD :LOHฤ VNLHJRยด24 RUD] ร 1DV]HJR &]DVXยด . 1HJDW\ZQLH ]Dฤ ZLOHฤ VNL DUW]LQ ]RVWDรก RFHQLRQ\ SU]H] ร 0DJD]\Q :LOHฤ VNLยด -HGQD ] F]\WHOQLF]HN VZH ZUDฤชHQLD ] OHNWXU\ ร &KDRVXยด RSLVDรกD Z WHNฤ FLH ]DW\WXรกR ZDQ\P ร 0RGD QD FKDPVWZR"ยด ร 3UyERZDรกDP F]\WDรผ L z JรกXSLฤ QDG]LHMฤ XVLรกRZDรกDP ]QDOHฤจรผ WDP FRฤ ยฉ] ฤช\FLD P\ฤ OL F]\ F]\QXยช ยฉPรกRGHM SROVNLHM LQWHOLJHQFML ZLOHฤ VNLHMยช 1DGDUHPQLHยด26 'DOHM DXWRUND RSUyF] NU\W\NL Xฤช\ZDQHJR VรกRZQLFWZD L VWRVRZDQHM JUDPDW\NL LQV\QXXMH MDNRE\ DXWRU]\ WHNVWyZ SXEOLNRZDQ\FK Z ร &KDRVLHยด SRVWDQR ZLOL ร GRNV]WDรกFLรผยด ZLOHฤ VNฤ PรกRG]LHฤช Z WDNLFK WHPDWDFK MDN VHNV QDUNRW\NL L ZXOJD U\]P\ยด Z\ฤ PLHZDรกD UyZQLHฤช WR ฤชH DXWRU]\ SLVPD ร WR QLH W\ONR PรกRG]LHฤช OHF] WDNฤชH ยฉSRGWDWXVLDOLยช SRHFL L dziennikarze z XSDGรกHM ยฉ*D]HW\ :LOHฤ VNLHMยช RUD] WDF\ FR WR MXฤช ZQXNyZ ZNUyWFH ฤชHQLรผ PDMฤ ยด27. 5yZQLHฤช UHGDNFMD ร 0DJD]\QX :LOHฤ VNLHJRยด QLH V]F]ฤ G]LรกD SU]\ RFHQLH SLVPD FLHUSNLFK VรกyZ , WDN ร &KDRVยด ]RVWDรก RNUHฤ ORQ\ MDNR ร QLE\ JD]HWNDยด ร QLE\ XORWNDยด GRZFLS\ F]\ ร QLE\ GRZFLS\ยด Z QLP XPLHV]F]DQH ]GDQLHP ร 0DJD]\QX :LOHฤ VNLH JRยด E\รก\ ร JรกXSNRZDWHยด VรกRZQLFWZR Xฤช\ZDQH Z SLฤ PLH ยฑ ร QLHZ\EUHGQHยด L ร ] Eรกฤ GDPL JUDPDW\F]Q\PLยด Z\GUXNRZDQH WHNVW\ WR ร QLHXGDQ\ Z\VLรกHN QD VDW\Uฤ ยด ร SU\PLW\ ZL]Pยด ร ฤชHQXMฤ FR SU\PLW\ZQD JUDIRPDQLDยด 5HGDNFMD GRZRG]LรกD QLHNRPSHWHQFML Mฤ ]\NRZHM UHGDNWRUyZ ร &KDRVXยด QD Z\UZDQ\FK ] NRQWHNVWX SU]\NรกDGDFK W\SX ร SLฤ PRยด F]\ ร ฤชHF]XรกND VNUHQFD Z Pฤ GyV]ฤ ยด28 VHULR WUDNWXMฤ F RUWRJUDILF]QH ]DEDZ\ W\SRZH GOD ]LQRZHM SXQNRZR DQDUFKLVW\F]QHM SRHW\NL VWRVRZDQHM SU]\ W\P ] GRฤ รผ GXฤช\P XPLDUHP MDN QD VWDQGDUG\ SROVNLFK ]LQyZ NUDMRZ\FK Z ZLOHฤ VNLP DUW]LQLH

21

1DZLฤ ]DQLH GR G]LDรกX ร 3LHSU] L VyOยด NWyU\ UHGDJRZDรก =ELJQLHZ 6DPNR

22

rk, Witamy โ Chaosโ ร 1DV]D *D]HWDยด ยฑ SDฤจG]LHUQLND s. 2.

23

,ELGHP

24

A. 6WXSLHQNR 1D SRF]ฤ WNX E\รก FKDRV ร .XULHU :LOHฤ VNLยด OLSFD s.

+ Szocik, :LOHฤ VNL +\GH 3DUN ร 1DV] &]DVยด QU NZLHWQLDยฑ PDMD EUDN QU VWURQ\

26

S. Beata, Moda na chamstwo? ร 0DJD]\Q :LOHฤ VNLยด QU OLSLHF s. 36.

27

,ELGHP

28

:V]\VWNLH F\WDW\ SRGDMHP\ ]D Od redakcji ร 0DJD]\Q :LOHฤ VNLยด QU OLSLHF s. ยฑ

โ Chaosโ na pograniczu โ polskojฤ z yczny ar t zin w Wilnie

_ 231

5HGDNFMD ร 0DJD]\QX :LOHฤ VNLHJRยด QLH SRSU]HVWDรกD QD Z\SRPLQDQLX NZHVWLL Mฤ ]\NRZ\FK 3U]\SRPLQDMฤ F F]\WHOQLNRP ฤชH WZyUF\ ร &KDRVXยด SURZDG]LOL ZF]Hฤ QLHM ร *D]HWฤ :LOHฤ VNฤ ยด ]DXZDฤช\รกD ฤชH ร QLH QD NDฤชGฤ JรกXSRWฤ QLHVWHW\ MHVW OHNDUVWZRยด a QDVWฤ SQLH RVNDUฤช\รกD UHGDNFMฤ ร &KDRVXยด R SODJLDW\ L UyฤชQHJR W\SX QLHSU]HVWU]HJDQLH SUDZ DXWRUVNLFK XQLNDQLH SรกDFHQLD SRGDWNyZ QLHOHJDOQ\ EUDN UHMHVWUDFML SLVPD etc., E\ Z NRฤ FX SRGVXPRZDรผ ฤชH ร WDNLH SLVPD PRฤชQD Z\GDZDรผ Z ZLฤ ]LHQLXยด29. Przy ZRรกDQR UyZQLHฤช IDNW Lฤช ร &KDRVยด PLDรก SRPRF ILQDQVRZฤ ยฑ ZEUHZ GHNODUDFML ฤชH MHVW Z\GDZDQ\ VXPSWHP DXWRUyZ )DNWHP MHVW ฤชH ร &KDRVยด ยฑ MDN SU]\]QDรก $OHNVDQGHU 5DGF]HQNR Z ankiecie do Encyklopedii zinรณw ยฑ E\รก F]ฤ ฤ FLRZR ZVSLHUDQ\ SU]H] :\G]LDรก 6ODZLVW\NL :LOHฤ VNLHJR 8QLZHUV\WHWX 3HGDJRJLF]QHJR QXPHU ร &KDRVXยด XND]Dรก VLฤ G]Lฤ NL ZVSDUFLX GU KDE 0LHF]\VรกDZD -DFNLHZLF]D .RQVXOD *HQHUDOQHJR 53 Z Wilnie30, a Z\GDQLH QXPHUyZ ยฑ ZVSDUรก UDGQ\ ZLOHฤ VNLHJR VDPRU]ฤ GX 7DGHXV] )LOLSRZLF] $NFMD :\ERUF]D 3R ODNyZ QD /LWZLH 31 1LH E\รก\ WR MHGQDN IDNW\ VNU\ZDQH SU]HG F]\WHOQLNDPL VWRVRZQH LQIRUPDFMH ]QDMGRZDรก\ VLฤ QD รกDPDFK -DN QD WH ZV]\VWNLH NRPHQWDU]H ]DUHDJRZDรก UHGDNWRU ร &KDRVXยด -DQ 7XF]NRZVNL" W Z\ZLDG]LH XG]LHORQ\P +RQRUDFLH 6]RFLN Z W\JRGQLNX ร 1DV] &]DVยด VWZLHUG]Lรก ฤชH RSLQLH GRW\F]ฤ FH ร &KDRVXยด E\รก\ UyฤชQH ยฑ DOH ]DUyZQR RVRE\ Z\VWDZLDMฤ FH SLVPX GR EUH MDN L ]รกH RSLQLH ร QLH PDMฤ ]LHORQHJR SRMฤ FLD F]\P MHVW yZ ยฉ&KDRVยช QLH UR]XPLHMฤ NRQFHSFML SLVPDยด32 8G]LHODMฤ F Z\ZLDGX QD SU]HรกRPLH NZLHWQLD L PDMD URNX 7XF]NRZVNL ZVSRPQLDรก MHV]F]H R PRฤชOLZRฤ FL Z\GDQLD NROHMQHJR QXPHUX ร &KDRVXยด ยฑ QLHVWHW\ QXPHU ] PDMD URNX E\รก MXฤช W\ONR DQWRORJLฤ WHNVWyZ L zarazem RVWDWQLP Z\GDZQLFWZHP V\JQRZDQ\P W\WXรกHP DUW]LQD W OLฤ FLH GR :RMFLHFKD .DMWRFKD $OHNVDQGHU 5DGF]HQNR VWZLHUG]Lรก ฤชH RSUyF] NZH VWLL ILQDQVRZ\FK R ]DNRฤ F]HQLX Z\GDZDQLD DUW]LQD ]DGHF\GRZDรกD ZรกDฤ QLHร QDJRQND QD SLVPR Z PLHMVFRZ\FK Z\GDZQLFWZDFK SROVNRMฤ ]\F]Q\FKยด33. :LOHฤ VF\ DOWHUQDW\ZLฤ FL QLH ]DSU]HVWDOL MHGQDN LQLFMDW\Z Z\GDZQLF]\FK : Syรก URNX SR RILFMDOQ\P ]DNRฤ F]HQLX LVWQLHQLD ร &KDRVXยด Z OLVWRSDG]LH r. ]DF]ฤ รก VLฤ XND]\ZDรผ NZDUWDOQLN SRG JURฤจQLH EU]PLฤ F\P W\WXรกHP ร : SDV]F]X 3LVPR SROLW\F] nych i NXOWXUDOQ\FK SURVW\WXWHNยด

29 30

Od redakcji ร 0DJD]\Q :LOHฤ VNLยด QU OLSLHF s. 37. .RQVXO UR]HVรกDรก OLVW Z NWyU\P Z\UD]Lรก ZVSDUFLH GOD ร &KDRVXยด FR Z\SRPQLDรกD UHGDNFMD ร 0DJD]\QX :LOHฤ VNLHJRยด GRรกฤ F]DMฤ F NRSLฤ OLVWX Od redakcji ร 0DJD]\Q :LOHฤ VNLยด QU OLSLHF s. 37.

31

A. Radczenko, โ Chaosโ โ ankieta do Encyklopedii zinรณw EUDN GDW\ >Z DUFKLZXP DXWRUyZ@

32

+ Szocik, :LOHฤ VNL +\GH 3DUN ร 1DV] &]DVยด QU NZLHWQLDยฑ PDMD EUDN QU VWURQ\

33

3RU QLHGDWRZDQ\ OLVW $OHNVDQGUD 5DGF]HQNL GR :RMFLHFKD .DMWRFKD >Z DUFKLZXP DXWRUyZ@

232 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

Podsumowanie Ä&KDRV´ PLPR UyĪQHJR SR]LRPX SUH]HQWRZDQ\FK WHNVWyZ L SyĨQHJR RNUHVX XND ]\ZDQLD VLÄŠ SROVNLH DUW]LQ\ F]DV\ VZHM ÄžZLHWQRÄžFL PLDá\ MXĪ GDZQR ]D VREÄ… E\á SXEOLNDFMÄ… LVWRWQÄ… ]H Z]JOÄŠGX QD PLHMVFH Z\GDQLD ± :LOQR 'REU]H ÄžZLDGF]\á R kul turalnym i RUJDQL]DF\MQ\P SR]LRPLH ÄžURGRZLVND ZVSyáF]HVQHM SROVNLHM PQLHMV]RÄžFL w 5HSXEOLFH /LWHZVNLHM ER ± PyZLÄ…F NUyWNR ± QLH NDĪGD PQLHMV]RÄžü QDURGRZD E\ZD WDN VLOQD DE\ VLÄŠ ]GRE\ü QD ZáDVQ\FK NRQWHVWDWRUyZ W PDMX URNX F]ÄŠÄžü UHGDNWRUyZ L ZVSyáSUDFRZQLNyZ Ä&KDRVX´ VWZRU]\ áD QLHIRUPDOQÄ… JUXSÄŠ WZyUFyZ QLH]DOHĪQ\FK 7.0 NWyUD RSXEOLNRZDáD QXPHU Ä&KDRVX´ : URNX 7.0 Z\GDáD &LHÄ” VáRÄ”FD $OHNVDQGUD 9LOH 5DGF]HQNL i Ä)DQGDQJR´ DXWRUVWZD EUDFL 5DGF]HQNyZ RSLV KLVWRULL .OXEX 3ROVNLHM 0áRG]LHĪ\ $OWHUQDW\ZQHM QD /LWZLH Fandango), w URNX XND]DáD VLÄŠ Deliriada (obrona ýHQVWRKRZ\ ± ]ELyU ZLHUV]\ $QWRQLHJR 3DFXND 5DGF]HQNL D w 2006 Liberum veto. $QWRORJLD PáRG\FK WZyUFyZ ± ]ELyU ZLHUV]\ L NUyWNLFK IRUP SUR]DWRUVNLFK /LWZLQyZ i 3RODNyZ W ODWDFK ± EUDFLD 5DGF]HQNR Z\GDZDOL ZVSRPQLDQHJR Z\ĪHM ]LQD DQDUFKLVW\F]QHJR Ä: 3DV]F]X´ -DN QDSLVDQR Z DQNLHFLH GR SU]\JRWRZ\ZDQHM SU]H] :RMFLHFKD .DMWRFKD QLHZ\GDQHM Encyklopedii zinów SLVPR ÄSU]HGVWDZLDáR EDUG]R V]HURNL ZDFKODU] P\ÄžOL ZROQRÄžFLRZHM RG DQDUFKRV\QG\NDOL]PX SRSU]H] OLEHUWDULD QL]P DĪ SR ZROQRÄžFLRZ\ NRQVHUZDW\]P L NODV\F]Q\ OLEHUDOL]P ]H V]F]HJyOQ\P XZ]JOÄŠGQLHQLHP UHJLRQDOL]PX´ L E\áR ÄNU\W\F]QH ZREHF NRPXQL]PX DQDUFKR NRPXQL]PX RUD] QDFMRQDOL]PX´34 %\áD HNLSD Ä&KDRVX´ ]QyZ ]DWHP ]QDOD]áD VLÄŠ ÄQD SRJUDQLF]X´ L ]QyZ E\áD NU\W\NRZDQD

Bibliografia Ä&KDRV´ QU s. 1. Ä&KDRV´ QU s. 1. Ä&KDRV´ QU s. 2. Ä*D]HWD :LHF]RUQD´ QU EUDN VWURQ\ Ä: 3DV]F]X´ – DQNLHWD GR SU]\JRWRZ\ZDQHM Encyklopedii zinów. $QWRQyZ 5 Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku :URFáDZ Beata S., Moda na chamstwo? Ä0DJD]\Q :LOHÄ”VNL´ QU OLSLHF s. 36.

34

Ä: 3DV]F]X´ – ankieta do Encyklopedii zinów.

„Chaos� na pograniczu – polskojęz yczny ar t zin w Wilnie

_ 233

&KRUÄ…]NL W. (red.), Katalog polskiej prasy alternatywnej (trzecioobiegowej) .UDNyZ Cyt. ]D Ă„3RUWDO 0HGLR]QDZF]\´ KWWS ELW O\ H=9.Z; >GRVWÄŠS @ 'HQLVLXN - /HFKRZLF] / &]\P E\ĂĄ Ă„5RERWQLN 6]WXNL´", 2008. Cyt. ]D Ă„*DOHULD .RQW´ KWWS ELW O\ I=QOO7 >GRVWÄŠS @ 'XQLQ :Ä…VRZLF] 3 -DN ]DNZLWĂĄ\ L ]ZLÄŠGĂĄ\ NZLDW\ WHFKQRORJLL L demokracji – artziny w Polsce, >Z @ .XOWXUD QLH]DOHÄŞQD Z Polsce 1989–2009, P. 0DUHFNL UHG .UDNyZ s. Âą 'XQLQ :Ä…VRZLF] 3 9DUJD . Parnas bis. 6ĂĄRZQLN OLWHUDWXU\ SROVNLHM XURG]RQHM SR roku, Warszawa 1998. +HUQDV C. i in., Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. ,, Q¹Ī :DUV]DZD Âą -DURVLÄ”VNL = =DZRUVND + RSUDF Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki :URFĂĄDZ 1978, s. /9,, -DVLHÄ”VNL % 6WHUQ $ 1XÄŞ Z %ÄŞXKX MHGQRGÄ”XZND IXWXU\VWXZ :\GDÄ”H QDG]Z\F]DMQH .UD NyZÂą:DUV]DZD OLVWRSDG s. 1. .DMWRFK : Art zine >Z @ 6ĂĄRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM, W. 3LVDUHN UHG .UDNyZ .DMWRFK : Fanzin >Z @ 6ĂĄRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM, W. 3LVDUHN UHG .UDNyZ .DMWRFK : Trzeci obieg >Z @ 6ĂĄRZQLN WHUPLQRORJLL PHGLDOQHM, W. 3LVDUHN UHG .UDNyZ 2006. List Aleksandra Radczenki do Wojciecha Kajtocha (w DUFKLZXP DXWRUyZ Od redakcji Ă„0DJD]\Q :LOHÄ”VNL´ QU OLSLHF s. Âą 3ÄŠF]DN 0 0DĂĄ\ VĂĄRZQLN VXENXOWXU PĂĄRG]LHÄŞRZ\FK, Warszawa 1992. Radczenko A., „Chaosâ€? – DQNLHWD GR SU]\JRWRZ\ZDQHM Encyklopedii zinĂłw. rk, Witamy „Chaosâ€? Ă„1DV]D *D]HWD´ Âą SDĨG]LHUQLND s. 2. st, 2GELHU]P\ ZĂĄDG]ÄŠ SROLW\NRP Ă„1DV] &]DV´ QU &\t. ]D Ă„*ĂĄRV ] /LWZ\´ KWWS ELW O\ OL8,7+ >GRVWÄŠS @ 6WXSLHQNR $ 1D SRF]Ä…WNX E\ĂĄ FKDRV Ă„.XULHU :LOHÄ”VNL´ OLSFD s. 6]RFLN + :LOHÄ”VNL +\GH 3DUN Ă„1DV] &]DV´ QU NZLHWQLDÂą PDMD EUDN numeru strony). 9DUJD . Trzecia droga, czyli polskie pisma artystyczne w obiegu alternatywnym w latach 80. i 90. >Z @ P. 'XQLQ :Ä…VRZLF] Xerofeeria 2.0. Polskie alternatywne pisma literackie 1980–2000. Wersja beta, Warszawa 2002, s. Âą :LHU]ELÄ”VNL 0 *ĂĄXSRWD F]\ ]EURGQLD" Ă„5]HF]SRVSROLWD´ QU EUDN VWURQ\ :LV]QLDN * +LVWRULD ZLOHÄ”VNLHJR Ă„&KDRVX´ Ă„6LÄŠ 0\ÄžOL´ KWWS ELW O\ OL4O,H >GRVWÄŠS @ :LV]QLDN * +LVWRULD ZLOHÄ”VNLHJR Ă„&KDRVX´ 6]DWD JUDILF]QD L struktura czasopisma, Ă„6LÄŠ 0\ÄžOL´ KWWS ELW O\ PMP8 5 >GRVWÄŠS @

234 _

Wojciech Kajtoch, Mateusz Flont

Streszczenie

$UW\NXรก RSLVXMH NUyWNฤ KLVWRULฤ DOWHUQDW\ZQHJR SLVPD OLWHUDFNLHJR XND]XMฤ FHJR VLฤ Z Wilnie i WZRU]RQHJR SU]H] 3RODNyZ 3RGDMH ELRJUDP\ UHGDNWRUyZ ZVND]XMH QD SU]\F]\Q\ SRZVWD QLD ID]\ G]LDรกDOQRฤ FL L ]DNRฤ F]HQLH Z\GDZDQLD SLVPD : ]DNRฤ F]HQLX DUW\NXรกX ]RVWDMฤ WDNฤชH ]DV\JQDOL]RZDQH GDOV]H ORV\ DXWRUyZ

โ CHAOSโ AT THE BORDERLAND โ A POLISH-LANGUAGE ARTZINE IN VILNIUS Abstract

7KLV DUWLFOH GHVFULEHV WKH EULHI KLVWRU\ RI WKH DOWHUQDWLYH OLWHUDU\ MRXUQDO DSSHDULQJ LQ 9LOQLXV DQG FUHDWHG E\ 3ROHs. 'HVFULEHV ELRJUDSKLHV RI HGLWRUV FDXVHV GHYHORSPHQW SKDVHV RI DFWLY LW\ DQG WHUPLQDWLRQ RI WKH LVVXH $W WKH HQG RI WKH DUWLFOH IXUWKHU IDWHV RI WKH DXWKRUV DUH DOVR UHSRUWHG

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.