Airborne Arnhem - Wageningen

2019

Editie: GEMEENTE WAGENINGEN

75e HERDENKING MARKET GARDEN EN SLAG OM ARNHEM Dank aan de veteranen

Juist in deze tijd van vele oorlogen en vluchte­ lingenstromen dringt pas goed door welke offers anderen hebben gebracht voor onze vrijheid. Vrijheid komt niet vanzelf en kan soms weer snel verloren gaan. Met dit besef kunnen wij niet genoeg blijven terugdenken aan de para’s die het leven hebben gelaten voor onze vrijheid. Britten, Polen, maar ook Canadezen liggen op de Airborne Begraafplaats en blijven ons eraan herinneren hoe hard gevochten werd voor onze vrijheid.

Gratitude to veterans In this time of many wars and refugee streams, we are reminded what sacrifices were made to win our freedom. Freedom is not a given, and it could be lost before we know it. Realising this, we cannot hold dearly enough to the memories of the sacrifices that the British, Polish and Canadians resting on the Airborne cemetery have made for us.

W dowód wdzięczności dla weteranów

Obecnie, w czasach wielu wojen i rzeki uchodźców, należy przypominać, jakie ofiary poniesiono, aby wywalczyć naszą wolność.

Wolność nie jest dana raz na zawsze i możemy ją stracić, zanim się spostrzeżemy. Kiedy zdamy sobie z tego sprawę, wiemy, że nie jesteśmy w stanie oddać wystarczającego hołdu ofiarom, jakie ponieśli dla nas Brytyjczycy, Polacy i Kanadyjczycy spoczywający na cmentarzu Airborne.

75e HERDENKING MARKET GARDEN EN SLAG OM ARNHEM Op de zonnige zondag 17 september 1944 rond 11.30 uur werden door de geallieerden inleidende bombar­ dementen uitgevoerd om zo veel mogelijke doelen van de Duitsers uit te schakelen alvorens de grote luchtlandingsoperatie kon beginnen.

Met inleidende bombardementen op 21 september 1944 begon de Slag om Arnhem. In Ede vielen de eerste bommen om 11.38 uur, daarna volgden nog twee bombardementen.

De bedoeling was om kazernes en afweergeschut te raken, maar helaas troffen de bommen ook enkele woonwijken. In totaal werden 69 mensen dodelijk getroffen.

Bombardementen met burgerslachtoffers De gebouwen van het Krankzinnigengesticht in Wolfheze werden aangezien voor huisvesting van Duitse militairen. De bombardementen vernielde vele gebouwen van de stichting en een deel van de spoorlijn en stationsgebouw. Er vielen vele slachtoffers onder de patiënten, personeel en burgers, zeker meer dan 90 mensen.

Wageningen ontkwam ook niet aan de bombardementen, want om 11.23 uur werd de wijk Hamelakkers gebombardeerd om Duitse doelen te raken, maar ze troffen burgers en hun huizen. Hier werden 35 mensen dodelijk geraakt.

Vervolg op pagina 5

NUT EN NOODZAAK VAN HERDENKEN Door Laurens van Aggelen

Anno 2019 is vrede in ons land zo gewoon geworden. Al meer dan 70 jaar leven we hier in vrijheid. Generaties zijn opgegroeid zonder oorlogsgeweld en zelfs zonder ouders of grootouders die de Tweede Wereldoorlog nog wel hebben meegemaakt. Gelukkig blijkt uit onderzoeken dat jongeren desondanks steeds meer geïnteresseerd zijn geraakt in dat wat er tijdens die vreselijke tijd zich heeft afgespeeld. Tijdens herdenkingen is bovendien te zien dat zij zich betrokken voelen, zich inleven en stilstaan bij datgene wat we herdenken en ook waarom.

Vervolg op pagina 3

Johan de Witlaan 19 Arnhem Tel. 026 442 12 47 www.bosmansleutels.nl

800 NIEUWE EN GEBRUIKTE REINIGINGSVOERTUIGEN EN SPECIALE BEDRIJFSWAGENS



06- 48696200

www.bijenhuis.nl

AIRBORNE KRANT

W W W. C L E A N M A T. E U

www.greenfairytales.nl Pagina 1



NOMINEE 2019 EUROPEAN MUSEUM OF THE YEAR AWARD

ONTDEK DE WERELDBEROEMDE SLAG OM ARNHEM Vr. 20 sept.

14 tot 17 uur Musis Arnhem Meld je aan op: bridgetothefuture.nl

In september 1944 was Villa Hartenstein het hoofdkwartier van de Britse generaal-majoor Roy Urquhart. Op deze historische plek vind je nu het Airborne Museum waar de persoonlijke verhalen van Britse, Poolse en Duitse militairen en burgers over de Slag om Arnhem samenkomen.

Duitsland Keerpunt

WWW.AIRBORNEMUSEUM.NL

Wij staan stil bij 75 jaar vrijheid.

Jij toch ook?

75 jaar vrijheid op weg naar 2020

Omroep Gelderland staat in de septembermaand in het teken van 75 jaar vrijheid. www.gld.nl/september

Herdenkingen 7 september | Airborne Wandeltocht Live verslag van 14.30 tot 16.30 uur. Vanaf 17.20 uur een compilatie.

15 september | Bridge to Bridge Loop

Documentaires 2 september | Arnhem For Ever In deze documentaire worden een aantal Britse Arnhem veteranen gevolgd tijdens de herdenkingen van de afgelopen twee jaar.

9 september | Helpt Elkander Een project dat de stilte van de bevolking probeert te doorbreken na de Tweede Wereldoorlog.

16 september | Mia Mia Lelivelt (94 jaar) vertelt hoe zij als 15-jarig meisje bij het verzetswerk van haar vader werd betrokken.

23 september | Note in a coat 20 september | Bridge to Liberation Experience Live verslag van 20.20 tot 21.50 uur.

Na de oorlog ontving Nijmegen hulp van de bevolking uit Albany;

21 september | Luchtlandingen Ginkelse Heide

30 september | Vergeven, maar niet vergeten Een kijk in het leven in Putten na de klopjacht van oktober 1944.

www.75jaarvrijheid.nl

Vervolg voorpagina

Toch is dat niet iets wat in de perceptie van oudere generaties ook zo leeft. Degenen die voor, tijdens of kort na de oorlog geboren zijn, maken gemakkelijk de fout om de huidige generaties bij voorbaat te verwijten dat ze de oorlog niet hebben meegemaakt en daarom niet echt betrokken willen of kunnen zijn bij onze herinneringen en ervaringen.

Wat het ook nog eens bijzonder curieus maakt is dat ook de oudere generaties vaak helaas juist niet meer helemaal kunnen duiden wat het belang is van herdenken. Wie ernaar vraagt wordt bestookt met nietszeggende clichés, verpakt in mooie woorden, maar zonder enige diepgang.

IN GESPREK MET DE NIEUWE COMMISSARIS VAN DE KONING De 75e herdenking van de Slag om Arnhem staat voor de deur en daarom is het een mooie gelegenheid om de nieuwe commissaris van de Koning in Gelderland, John Berends, te vragen naar zijn betrokkenheid bij dit thema. Gelderland heeft de militaire historie in zijn DNA zitten, op vele plekken is dat te zien, zoals de kazernes, de vele monumenten op diverse locaties, de militaire oefeningen, maar ook de herdenkingen van WOII slachtoffers.

Met het verstrijken van de jaren groeit de noodzaak om ons zowel individueel als collectief af te vragen of we nog aan dezelfde kant van de geschiedenis staan. Of zoals Thijs van Vlijmen in zijn boek ‘Het verleden herdenken in het nu’ opmerkt: “Aan de zijde van de veteranen; aan de groeve van de generaties die onze vrijheid en vrede hebben opgebouwd en daarvoor hun leven gaven. Want beleven en ondergaan we op 4 mei en 15 augustus nog dezelfde dodenherdenking? Vieren we op 5 mei nog wel dezelfde bevrijding?

Vrijheidsmaaltijd, John Berends (rechts)

De vader van John Berends nam hem als kind al mee naar de herdenkingen op 4 mei. In Zwolle waar hij opgroeide, en later in zijn functies van burgemeester, loopt het herdenken en vieren als een rode draad door zijn leven.

In zijn studententijd kwam de nadruk meer te liggen op vieren. Als burgemeester van Harderwijk nam hij het initiatief om te komen tot een regionale Veteranen dag voor de regio Veluwe met al haar militaire historie.

We moeten immers helaas onder ogen zien dat toe­ nemend egoïsme, egocentrisme en materialisme de wortels zijn geworden van nieuwe conflicten die tot nieuwe brandhaarden leiden. Veel veteranen die destijds dapper streden voor al onze verworvenheden vragen zich dan ook in de herfst van hun leven af of dit wel is waarvoor zij destijds hebben gevochten. Of dit nog wel het land is waarvoor velen voor onze vrede en welzijn de hoogste prijs betaalden. Steeds weer worden veteranen de dupe van geldverslindende onderzoeken waar dikbetaalde studiegroepen zich achter hun schrijftafel een oordeel vellen over al of niet extreem, al of niet structureel of al of niet strafbaar optreden, hetgeen feitelijk wel heel erg getuigt van een grote eigendunk van de huidige generatie.

Niet alleen tijdens herdenkingen maar ook op andere dagen zouden we vaker gestalte moeten geven aan de wijze waarop we als mensen met elkaar omgaan. Dat is een ereplicht waar we niet omheen kunnen. Een ereplicht aan degenen die voor onze vrijheid hebben gestreden of ten gevolge van oorlogsgeweld, honger en uitputting zijn omgekomen.

Laten we vooral beseffen dat het een voorrecht is dat we met al ons onvermogen om de wereld na 1945 beter te laten zijn, mógen herdenken en vieren dat we in een vrij land wonen. Omdat het meer is dan niet vergeten. Het gaat niet om kennis, maar opdat wij weten in geweten.

AIRBORNE KRANT

Door de hele samenleving heen hebben mensen geleden onder de gevolgen van de oorlog, zowel klein leed, als groot leed. De situatie in de wereld toont aan dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Oud en jong, iedereen heeft voor vrijheid zijn eigen verantwoordelijkheid. Daarom moeten wij de Slag om Arnhem blijven herdenken. Het is voor John Berends dan ook geen omslagpunt in het herdenken als er geen Arnhem Veteranen meer in leven zijn. Maar er moet wel nagedacht worden over de vorm

van het herdenken. Hoe betrekken wij de jeugd hier nog meer bij? In Apeldoorn zijn wel 40 monumenten, allemaal geadopteerd door scholen, die deze dan ook onderhouden.

Educatie op scholen over de WOII en de verworven vrijheden spelen bij overdracht van erfgoedhistorie een belangrijke rol. Met kroonjaren wat extra uitpakken is prima, dat geeft de mogelijkheid tot diepgaander reflexie.

Ook moet wij niet vergeten dat de huidige vluchtelingen nu net zo veel leed voelen, als bijvoorbeeld de vluchtelingen die toen uit Arnhem en omgeving noodgedwongen moesten evacueren. Berends zegt ook dat zorg voor de huidige veteranen van groot belang is.

Tot slot wenst John Berends de Airborne organisaties veel succes met de uitvoering voor het Herdenken, Beseffen en Beleven tijdens de 75e Herdenking van de Slag om Arnhem.

TER NAGEDACHTENIS VAN HENDRIKA VAN DER VLIST Het ouderlijk huis van Hendrika van der Vlist, hotel Schoonoord in Oosterbeek, komt tijdens De Slag om Arnhem in de vuurlinie te liggen.

De Britten nemen het hotel in gebruik als noodhospitaal. Samen met andere vrijwilligers helpt Hendrika van der Vlist honderden gewonde Britse, Poolse en Duitse soldaten. Ook als Schoonoord in Duitse handen valt, blijft zij de gewonden verzorgen.

Om haar te gedenken wordt 19 september om 16.00 uur een plaquette aan de muur van Restaurant Schoonoord onthuld. Tegelijkertijd verschijnt een bijzondere editie van haar indringende dagboek in het Nederlands en het Engels bij uitgeverij Kontrast. Ook zal een gedenktekst op haar grafsteen worden aangebracht.

Initiatiefnemers: Robert Voskuil, Sophie Lambrechtsen, Madeline ter Horst, Michiel ter Horst.

Nederlands ISBN: 9789492411495 Engels ISBN: 9789492411488 Vanaf 19 september 2019 te verkrijgen bij de boekhandel voor €16,95

Pagina 3

P h ot og r a p y W or k s h op

Heeft u ZORG nodig en wilt u graag ZELFSTANDIG blijven wonen?

Wij kunnen u helpen bij: Persoonlijke zorg thuis Huishoudelijke hulp Warme maaltijd thuis Individuele begeleiding thuis Casemanagement dementie Activiteiten programma in Het Maanderzand Dagbesteding in Het Maanderzand Personenalarmering in de aanleunwoningen Volledig Pakket Thuis in de aanleunwoningen Heeft u vragen of wilt u persoonlijk advies? Neemt u dan contact op met onze klantadviseur, Willeke Akkerman 0318 – 68 53 08 willekeakkerman@maanderzand.nl

STICHTING AIRBORNE FEELINGS STOPT HAAR ACTIVITEITEN Eind van het jaar gaat de Stichting Airborne Region de activiteiten van de Airborne Krant overnemen van onze stichting. De nieuwe stichting wil graag de volledige communicatie voor de Airborne Regio overnemen.

Airborne Feelings had al eerder aangegeven daartoe bereid te zijn, maar de stichting Airborne Region was er niet eerder gereed voor.

MARKET GARDEN

Vervolg van voorpagina

Luchtlandingsoperatie

Duitse tegenstand snel georganiseerd

Uitgangspunt was om via de grondtroepen (‘Garden’), inmiddels aan de grens met België gearriveerd, een doorbraak over de Nederlandse rivieren naar Arnhem en verder richting Berlijn te forceren. De troepen van operatie ‘Garden’ moesten verrassingsaanvallen op de diverse bruggen uit­ voeren en deze vrijmaken voor doortocht.

De twee andere geallieerdenroutes kregen te maken met zware tegenstand van de Duitsers. Vooral in de wijk Lombok en omgeving was er geen doorkomen aan. Ondertussen hadden de Duitsers de spoorbrug bij Oosterbeek opgeblazen. Generaal Urquhart heeft zelfs nog op een zolder in Lombok tijdelijk vastgezeten, omdat de Duitse troepen daar rondliepen.

Circa 12.000 troepen werden in Ede, Wolfheze, Renkum en Driel met hun materieel aan de grond gezet. Ongeveer de helft van de troepen kwam niet als parachutist naar beneden, maar met de gelande zweefvliegtuigen. Circa 600 zweefvliegtuigen gaven het logistieke transport een versterkte capaciteit.

Hotel ‘Hartenstein’ in Oosterbeek

Strijd om de brug bij Arnhem De landingen waren toch nog ver van de brug verwijderd. Langs drie routes probeerden de troepen Arnhem te bereiken. De noordelijke route via de Amsterdamseweg, de middelste route via de Utrechtseweg in Oosterbeek en onder leiding van John Frost en zijn manschappen via de Benedendorpseweg, die vlak langs de Neder­Rijn liep.

Met circa 750 man kwam hij aan bij de (veer)brug in Arnhem en hield de noordkant van de brug bezet. Hier hielden de troepen lang stand in zware gevechten, maar toch moesten ze, gedecimeerd en nagenoeg zonder munitie en voorraden, de strijd staken. De troepen uit het zuiden konden hen niet volgens planning tijdig bereiken.

Stevige Duitse tegenstand noodzaakte de geallieerden om zich terug te trekken in een verdedigingslinie met een hoefijzervorm (peri­ meter). De laatste kans om een bruggenhoofd te behouden voor de troepen die nog aan het optrekken waren. De door weersomstandigheden verlate 1e Poolse Onafhankelijke Brigade landde bij Driel.

Hoewel nog een aantal moedige Polen de oversteek over de Neder­Rijn naar de Perimeter in Oosterbeek maakte, kwam de versterking te laat. De gevechten ­ tussen de burgerhuizen in Oosterbeek ­ waren zeer heftig. De burgers moesten zich in hun kelders schuilhouden en leden veel ontberingen.

Terugtocht over de Neder­Rijn

Slecht 2200­2400 manschappen van de gelande troepen konden het bevrijde deel in een donkere nacht de overtocht bereiken. De Canadezen genietroepen voeren met doodsverachting heen en weer om de manschappen te redden. De achtergebleven gewonden en hun verzorgers werden gevangen genomen.

Stichting Airborne Feelings, september 1944 heeft zich circa 10 jaar ingezet voor de communicatie van het door ons genoemde “Normandië van Nederland”. Hiermee uitdrukking gevend dat de gezamenlijk verbondenheid in de communicatie van de vier Airborne gemeenten (Ede, Renkum, Arnhem en Overbetuwe) de herdenking van de Slag om Arnhem kan versterken.

De communicatie over alle herdenkingen en evenementen was een van de belangrijke speerpunten, in de vorm van: ­ De website: www.airbornefeelings.nl; met centrale agenda en veel algemene informatie. ­ De jaarlijkse Airborne Krant met veel informatie over de gebeurtenissen rond de Slag om Arnhem en veel aandacht voor alle evenementen. Dit jaar zelfs een record aantal exemplaren van 201.000 exemplaren in zeven edities die huis aan huis worden bezorgd, plus 15.000 in de losse verspreiding bij VVV’s, hotels, campings, vakantieparken en horeca. ­ De Informatiekaart ‘Slag om Arnhem’. Circa 75.000 exemplaren in de loop der jaren gratis verspreid. ­ De Market Garden App die veel informatie gaf, inclusief de agenda. (deze is inmiddels al stop gezet) ­ Facebook en Twitter ter aanvulling.

De voorzitter Paul Tirion wil graag iedereen bedanken: “ die heeft meegewerkt om dit succes te realiseren, zoals de bestuursleden, de sponsors van de Informatiekaart, Provincie Gelderland en vFonds voor de ondersteuning bij de opbouw, de bouwer van de website en app, de redactie en de fotograven van de krant, de uitgever MDH uit Doetinchem, Airborne Region en nog vele anderen”.

Vanaf begin augustus 2019 zijn, zowel onze Airborne Krant, als onze Informatiekaart ‘Slag om Arnhem’ te verkrijgen bij verschillende VVV kantoren. De huis aan huis verspreiding zal eind augustus verzorgd worden in de gemeenten: Ede, Wageningen, Renkum/Overbetuwe, Arnhem, Lingewaard, Rheden/Rozendaal en Duiven/ Westervoort.

De redactie van de Airborne Krant wenst u veel leesplezier.

Vrijheid en democratie zijn niet vanzelfsprekend en daarom moet de Slag om Arnhem levend gehouden worden. Dan beseffen wij: “dit nooit meer”.

AANNEMERSBEDRIJF H.WILLEMSEN

TECHNO BOUW

Het Vlot 10 • 6846 MA Arnhem Tel: 026 3514454 • 06 48340970

www.hwillemsentechnobouw.nl

AIRBORNE KRANT

Pagina 5

t s i l a i c e p s E K I DE EB

VAN DE REGIO Yarden Crematorium Slingerbos, Ede, tel.: 0318 610 953

Lindelaan 1 | 6721 VB Bennekom | 0318 414487 | www.fietskopen.nl

BEGIN VAN DE BEVRIJDING VAN WEST-EUROPA

VEEL NIEUWS VAN HET AIRBORNE MUSEUM

Operatie Overlord

Op 6 juni begon de invasie in Normandië, start van Operatie Overlord. Eerst voerden de geallieerden bombardementen uit om de Duitsers zo veel mogelijk uit te schakelen.

Daarna luchtlandingstroepen achter de kusten van Normandië. De Atlantikwal van de Duitsers zou moeilijk te nemen zijn. Dit door slaven aangelegde netwerk van bunkers en forten leek onneembaar. De stranden lagen bezaaid met mijnen en kruizen om een landing moeilijk te maken.

Aan het bevel ging een enorme discussie vooraf over wat het beste tijdstip zou zijn. Het weer was onvoorspelbaar, maar op 6 juni was er een mogelijkheid. Midden in de nacht van 6 juni landden enkele zweefvliegtuigen bij de brug over het kanaal van Caen, nu bekend als de Pegasusbrug. Belangrijk om de Duitsers daarmee de pas af te snijden voor een tegenaanval.

Armada De hoofdmacht volgde met een armada van schepen en landingsboten. De scheepskanonnen bestookten de Duitse fortificaties en om half zeven begonnen de troepen aan land te gaan. Dit gebeurde over een front van circa zestig kilometer.

Eerst de Amerikanen op de stranden van Utah en Omaha en een uur later de Britten en Canadezen op hun stranden. Ondanks de grote verliezen op de stranden en door verdrinking lukte het de Atlantikwal te veroveren. Dit werd bewerkstelligd doordat de geallieerden een groot luchtoverwicht hadden en de Duitse tanks daardoor weinig bewegingsvrijheid gaven. Hoewel zware verliezen waren geleden kon de bevrijding richting Parijs en Brussel beginnen.

Operatie Market Garden De hoofdmacht bereikte de Nederlandse grens. Om over de Nederlandse rivieren te kunnen doortrekken moest een plan worden bedacht. Over land moest de hoofdmacht zien verder te komen (operatie Garden) en luchtlandingstroepen moesten daarom eerst de bruggen veroveren (operatie Market).

Als dat zou lukken konden de geallieerden om de ‘Siegfriedlinie’ heentrekken richting Berlijn en het Duitse oorlogsindustriegebied.

De weg richting Arnhem werd de ‘Hellway’ genoemd, want de hoofdmacht moest de Duitse troepen links en rechts van deze weg van zich afhouden.

Hongerwinter

17 september startte de operatie door de hoofdmacht over land. Via de grootste luchtlandingsoperatie ooit gehouden begonnen de gevechten om door Nederland te komen. Hiermee zou een doorgang richting Duitsland worden gerealiseerd, maar ook zou Nederland daardoor bevrijd kunnen worden. Als deze operatie zou slagen konden de Duitsers vóór eind 1944 verslagen worden, was de verwachting. Maar het pakte anders uit. Doordat de Slag bij Arnhem ­ na zware gevechten ­ verloren werd, liep de bevrijding forse vertraging op. Het resulteerde voor West­Nederland in een hongerwinter en had vermoedelijk ook grote gevolgen voor de verdeling van Europa zoals die na de capitulatie in mei 1945 zou ontstaan.

EXPOSITIE: ‘TUSSEN DE LINIES’, EDE In het informatiepunt ‘De Smederij’ wordt vanaf eind augustus een nieuwe tentoonstelling geopend over de mobilisatie van het Nederlandse leger en het begin van de Tweede wereldoorlog.

Locatie: Verbindelaarsweg 100, Ede (oude kazerneterrein) Info: http://www.platformmhe.nl/

AIRBORNE KRANT

Airborne Museum Hartenstein geniet nationaal en internationaal grote bekendheid. Het museum in Oosterbeek en de dependance Airborne at the Bridge in Arnhem ontvingen vorig jaar meer dan 130.000 bezoekers.

Op deze locaties wordt het beroemde verhaal van de Slag om Arnhem met persoonlijke verhalen en vanuit een multiperspectief aan een breed publiek verteld.

In het gebied rond Arnhem landden in september 1944 ruim 10.000 geallieerde luchtlandingstroepen. De brug over de Rijn bij Arnhem was de laatste brug die de geallieerden moesten innemen om het succes van Operatie Market Garden te verzilveren. Luitenant­kolonel John Frost bereikte met het tweede bataljon de brug waar ze zware gevechten leverden. Het overgrote deel van de troepen wist de brug echter niet te bereiken, waardoor generaal Roy Urquhart gedwongen was zijn hoofdkwartier te vestigen in hotel Hartenstein. Op deze historische plek is nu het Airborne Museum gevestigd. Hier komen de persoonlijke verhalen van Britse, Poolse en Duitse militairen en burgers samen. In Arnhem is aan de Rijn met phenomenaal uitzicht op de brug de dependance Airborne at the Bridge gevestigd.

75 jaar Slag om Arnhem

In dit 75e herdenkingsjaar is vanaf 29 augustus de bijzondere buitententoonstelling Arnhem Boys van fotograaf Richard Jopson te zien. Jopson heeft de afgelopen jaren de laatste veteranen van de Slag om Arnhem geïnterviewd en vastgelegd op camera.

Arnhem Boys is een unieke bundeling van getuigenissen van de laatst levende ooggetuigen van de Slag om Arnhem. Deze unieke foto’s worden in park Hartenstein bij het Airborne Museum getoond. Deze tentoonstelling is gratis toegankelijk en tot eind september te zien.

Britse en Nederlandse experts en bestsellerauteurs geven in het Airborne Museum in de maand september lezingen. Robert Kershaw vertelt over zijn klassieker It never snows in September. Dilip Sarkar lanceert zijn nieuwste boek Arnhem 1944, the human tragedy of the Bridge too Far. In aanvulling op zijn boek zal in Airborne at the Bridge een gelijknamige expositie over de totstandkoming van zijn boek te zien zijn. Antony Beevor, onlangs ook als historicus te zien in de serie ‘In de voetsporen van D­Day’ van de NPO, vertelt over zijn boek De Slag om Arnhem die vorig jaar verscheen. Bas Steman gaat dieper in op de autobiografische achtergronden en de totstandkoming van zijn roman Morgan, een liefde. Kijk voor de data, tickets en meer info op: www.airbornemuseum.nl/75­jaar­ slag­om­arnhem

Grootscheepse vernieuwing Airborne Museum

Op 28 oktober 2019 sluit Airborne Museum Hartenstein enkele maanden voor een grootscheepse vernieuwing. De eerste verdieping krijgt een compleet nieuwe presentatie. Er worden meer objecten op zaal getoond en bezoekers zullen zich nog meer onderdeel voelen van het verhaal. Ook wordt de ondergrondse Airborne Experience geüpgrade. Het museum opent voor de herdenking van 75 jaar vrijheid van Nederland volledig vernieuwd zijn deuren.

Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek en Airborne at the Bridge in Arnhem zijn dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. www.airbornemuseum.nl, www.airborneatthebridge.nl

Pagina 7

Ginkelse Heide, droppingterrein 1e Britse Luchtlandingsdivisie Ede, 18 september 1944 – Operation Market Garden

Pointing out history Van Normandië, via de Airborne Regio tot Berlijn, Europe Remembers verenigt ons allemaal in het herdenken en vieren van 75 jaar vrijheid.

Alle veteranen en degenen die hiervoor hun leven gaven, verdienen het om geëerd en herinnerd te worden, want vrijheid is niet vanzelfsprekend. Ontdek de locaties, maak kennis met de persoonlijke verhalen en bezoek de herdenkingen en evenementen van deze veelbewogen periode uit onze geschiedenis.

Volg ons op www.europeremembers.com Main Strategic Partner

Europe Remembers is an initiative of:

invests in

We zijn er voor u.

Voor, tijdens en na de uitvaart.

Eric Welgraven en Ilze Jansen

Altijd en voor iedereen bereikbaar Bel ons gerust voor meer informatie over een uitvaart. Wij komen graag bij u langs voor een vrijblijvend en kosteloos gesprek.

EEN JAAR LANG GENIETEN MET EEN ABONNEMENT! UNIEK IN NEDERLAND…

VOORDELEN  Eindeloos speelplezier in Expeditie Berenbos en Gorilla Adventure

REUZEN PANDA’S!

 Europa’s grootste overdekte speeljungle: RavotAapia  Korting op een verjaardagsfeestje  Kortingsbonnen met aantrekkelijke aanbiedingen

Ook als u niet of elders verzekerd bent.

Monuta Jansen & Welgraven Buissteeg 2 6704 AG Wageningen T 0488 - 749 011 of 0317 - 424 024 E jansenenwelgraven@monuta.nl I www.monutajansenenwelgraven.nl

Jansen & Welgraven

GELDERLAND HERDENKT Gelderland lag van 17 september 1944 tot en met 5 mei 1945 in de frontlinie. Te beginnen met de Operatie Market Garden in september 1944 en eindigend met de Duitse capitulatie in mei 1945.

Grote delen van de provincie waren frontgebied, met evacuaties, onderwaterzettingen, verwoes­ tingen en duizenden burgerdoden als gevolg. Alle Gelderse regio’s kregen in deze maanden met de oorlog te maken. Met Zeeland, Limburg en Noord­Brabant is Gelderland de provincie met de meeste oorlogsschade in Nederland.

In 2019 en 2020 is deze episode 75 jaar geleden. In heel Gelderland wordt gewerkt aan projecten om stil te staan bij de gebeurtenissen van toen en om de Bevrijding en 75 jaar vrijheid te vieren. De focus ligt zeker niet alleen op het verleden, maar ook op het heden en de toekomst.

Het aantal ooggetuigen van toen slinkt gestaag, het is aan huidige en nieuwe generaties om lessen te trekken uit het verleden, te beseffen dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn.

Bent u van plan om een evenement te bezoeken? Dan vindt u in de app of op de website www.gelderlandherdenkt. nl alle activiteiten die in alle Gelderse regio’s worden georganiseerd. Daarnaast biedt de app meerdere belevingsroutes die u langs historische locaties voeren en Gelderse verhalen vertellen. Verzamel al uw favoriete activiteiten en routes en stel uw eigen dagprogramma samen. Gaat u liever met een papieren gids op pad in Gelderland? Haal dan een Gelderland Herdenkt minimap op bij VVV Arnhem of VVV Oosterbeek met betekenisvolle verhalen, WO2­gerelateerde routes en interessante plekken om te bezoeken.

INTERNATIONAAL SAMEN STILSTAAN Voor de zesde maal wordt de historische grond rond de Arnhemse John Frostbrug omgetoverd tot de plek waar 8 tot 100 jarigen op een unieke manier samen stil staan bij de impact van oorlog en de waarde van vrijheid in Bridge to Liberation.

Dit kroonjaar met een internationaal karakter. Na de Airborne herdenking, in aanwezigheid van veteranen, staan we met de diverse vertegenwoordigers van de aanwezige landen die geparticipeerd hebben in Operation Market Garden voor het eerst samen stil bij de impact van oorlog en de waarde van onze vrijheid aan de voet van de bij de historische brug. Vijfenzeventig jaar na dato wordt samen stil gestaan bij hun inzet tijdens de Slag om Arnhem en de daaropvolgende gedwongen evacuatie van duizenden inwoners uit de regio.

Experience

Bridge to Liberation neemt je mee in waargebeurde persoonlijke verhalen ten tijde van de Slag om Arnhem in een experience met muziek, special effects, film en

AUTHOR: BOB GERRITSEN

‘Fighting the British at Arnhem’ describes, amongst other events, the involvement of the SS­Unterführerschule Arnheim in what is now known as ‘The Battle of Arnhem’.

The SS­Unterführerschule Arnheim was a school for soldiers of the Waffen­SS where they were trained to become non­commissioned officers.

ISBN : 978­90­812703­9­7 ; 224 pages, over 300 b/w photographs, documents & maps, full colour cover, hardback. Price (excl. P&P): The Netherlands € 34,50 ­ UK £ 30.00 Published by R.N. Sigmond Publishing robert.sigmond@planet.nl Also available at: Bookstore Meijer & Siegers (026­3341047), Utrechtseweg 208, 6862 AX Oosterbeek / info@meijerensiegers.nl; UK & Rest of the world: Niall Cherry / arnhemdescent@gmail.com

Italiaans Restaurant

The training was extremely demanding and rigorous.

During the ‘Battle of Arnhem’ the school’s officers and students were chiefly deployed on the western fringes of the area so desperately defended by the 1st British Airborne Division. When, on 17th September 1944, the 1st British Airborne Division landed in the Wolfheze area, the school was swiftly mobilised and transported to the battle area. It was incorporated into the ‘Kampfgruppe von Tettau’, a force raised as a direct result of the airborne landings. This force was commanded by Generalleutnant Hans von Tettau. Not only does Bob Gerritsen share with us the school’s early history and its deployment during the Battle of Arnhem, but he goes on to describe the unit’s desperate struggle to fend off later Allied attacks in the area south of the River Rhine. There the school fought fierce battles and suffered many casualties, eventually leading to its demise and disbandment in November 1944.

In Wageningen en omgeving In Wageningen en omgeving Uw veelzijdige vakman Uw veelzijdige vakman

Italiaans Restaurant Villa Brutus

us us

Bridge to Liberation Experience: Muziek, dans, zang en filmbeelden Vrijdag 20 september 2019, om 20.30 (gratis toegang) Kade bij de John Frostbrug in Arnhem Voor meer informatie zie: https://bridgetoliberation.nl

‘FIGHTING THE BRITISH AT ARNHEM’ SS­Unterführerschule Arnheim ­ Its Origins and Operations against the 1st British Airborne Division September 1944.

Gelderland Herdenkt wordt mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland.

dans. Spannende, mooie en ontroerende verhalen die zo in “het nu” geplaatst kunnen worden. Dit jaar een vertelt Bridge to Liberation het verhaal vanuit Brits, Pools, Duits en Nederlands perspectief. Naast de verhaallijnen komen de artiesten in Bridge to Liberation dit jaar ook uit deze landen. Samen vertalen zij de emoties van de verhalen in muziek; soul, jazz, klassiek, pop allemaal samen met Het Gelders Orkest. Van eigen bodem zingen André Hazes, Alain Clark en Romy Monteiro. Eric Corton is de Nederlandse verteller en BBC presentator en historicus Dan Snow de Britse verteller. Het tenoren­trio Tre Voci zet het Poolse verhaal kracht bij en Introdans zorgt traditiegetrouw voor moderne dans in Bridge to Liberation. Meer namen worden nog bekend gemaakt.

In Wageningen en omgeving In Wageningen

E + W Installatie - Timmerwerk

Vloerisolatie - Renovatie - Ramen & Deuren Ook voor levering en plaatsing van zonnepanelen

Dagelijks geopend vanaf 17 uur

* Deskundig advies

3 gangen keuzemenu € 17,95

* VCA gecertificeerd

Museumplein Tel:0318-651850 0318-651850 Museumplein33Ede Ede •• Tel: AIRBORNE KRANT

en omgeving

MAAKT UW WERK GEMAKKELIJKER 3,5 TON TREEPLANK

Tel. 0317 - 41 85 41, Mob. 06 - 36 11 22 15 a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl

* Vrijblijvende offerte

* Deskundig advies

s

In Wageningen en omgevin e

*Geen voorrijkosten

Tel. 0317 - 4141, 85Mob. 41, Mob. 0611 - 3622111522 15 Tel. 0317 - 41MET 85 06VOOR - 36 TREKHAAK UW BEDRIJFSWAGEN a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl*Garantie a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl

Tel. 0317 - 41 85 41, Mob. 06 - 36 11 22 15 a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl

Arjan Kristiaan Tel. 0317 - 41 85 41, Mob. 06 - 36 11 22 15 a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl

Arjan Kristiaan Tel. 0317 - 41 85 41, Mob. 06 - 36 11 22 15 a.kristiaan@klussenier.nl, www.klussenier.nl

Pagina 9

SAMEN HERDENKEN, BESEFFEN EN BELEVEN IN DE AIRBORNE REGION Dit jaar herdenken wij 75 jaar Slag om Arnhem. Na zoveel jaren kan het herdenken van de Slag om Arnhem nog steeds op groeiende belangstelling rekenen. Jaarlijks ontvangt deze regio een groot aantal belangstellenden: veteranen, hun familieleden, toeristen, studenten en scholieren. De Slag om Arnhem vertelt een verhaal dat de moeite waard is om levend te houden. Niet alleen in dit belangrijke herdenkingsjaar, maar zeker ook in de toekomst. Want het is belangrijk dat we blijven stilstaan bij deze geschiedenis, er lessen uit blijven trekken en zo voor altijd beseffen hoe belangrijk vrede en vrijheid zijn.

Het herdenken, beseffen en beleven van de Slag om Arnhem doen we met elkaar.

Samen met de organisatoren van de vele activiteiten in deze Airborne Region, met de veteranen en hun familieleden en met bewoners en bezoekers, van jong tot oud. Ook

de vier betrokken gemeentes doen dat samen. In deze regio is 75 jaar geleden zoveel gebeurd. Je kunt het verhaal van de ene gemeente niet vertellen zonder het verhaal van de andere mee te nemen.

Airborne Region

De Airborne­gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum werken daarom intensief samen om zo het verhaal van de Slag om Arnhem krachtiger uit te dragen en gedurende het hele jaar meer inwoners en bezoekers van de regio te interesseren voor de geschiedenis van de Slag om Arnhem. Vanuit die intensieve samenwerking is Airborne Region ontstaan. Niet alleen een titel die we als hele regio trots uitdragen, maar ook een platform waarop alle initiatieven samenkomen.

Op de website airborne­region.nl vindt u in één handig overzicht alle activiteiten die zich richten op herdenken, beseffen en beleven van de Slag om Arnhem.

AIRBORNE FEELINGS IN GESPREK MET JAN LOOS: HIJ ZAG DE LUCHTVLOOT LANDEN Jan Loos (1930) heeft zijn verhaal al heel vaak aan jongeren verteld, maar zit nu weer klaar om de lezer zijn verhaal over de Slag om Arnhem te vertellen.

Al op heel jonge leeftijd had Jan de passie om piloot te worden. Hij had op zijn zesde al veel vliegtuigmodellen op zijn kamer staan. Voor zichzelf stippelde hij uit hoe hij na zijn mulo B­diploma (1946) verder zijn ambitie zou kunnen volgen. Eerst de Zeevaartschool, want daar kon je worden opgeleid tot vliegtuigtelegrafist. De KLM had plek voor deze functie en daar kon je doorgroeien om bij de Rijksluchtvaartschool een door de KLM betaalde opleiding te krijgen als piloot. Zijn ouders vonden het beter om eerst de HBS af te maken in Arnhem.

Toen Jan in de vierde klas zat zag hij een advertentie voor de vliegdienst bij de Marine. Als adelborst begon hij zijn militaire carrière. Hij eindigde zijn militaire loopbaan in de rang van kapitein­ter­zee­vlieger (kolonel).

Bombardementen De familie Loos woonde aan De La Reyweg 7 in Oosterbeek.

Jans vader werkte bij de Provinciale Voedselcommissaris in een kantoor aan de oostkant van de noordelijke oprit van de Arnhemse verkeersbrug.

Op zondagochtend 17 september was vader Loos naar Arnhem gegaan voor zijn piketdienst. Later op de morgen gingen Jan, zijn jongere zus Gini en zijn moeder naar de kerk. Tijdens de dienst hoorden zij in de omgeving bombardementen. Mensen van de Luchtbeschermingsdienst gingen de kerk uit om hun taak uit te voeren. Vanwege de onrust stopte de predikant met de dienst; de mensen gingen naar huis.

Tegen één uur ‘s middags was de lucht vol met laagvliegende viermotorige Engelse vliegtuigen die zweefvliegtuigen sleepten, gevolgd door tientallen tweemotorige vliegtuigen waaruit duizenden parachutisten sprongen. Een zeer bijzonder beeld! Zijn moeder probeerde ‘s avonds haar echtgenoot in Arnhem te waarschuwen, maar dat was niet meer nodig, want de Britten waren al onder leiding van John Frost bij de brug aangekomen en in zijn kantoor aanwezig.

Dikke rookwolken De volgende dag liep Jan in de buurt van waar nu De Naald is en zag daar negen gesneuvelde Duitse soldaten. Hoewel ze ’s nachts niets hadden gehoord, was er dus toch al gevochten.

Rond 10.00 uur verschenen de eerste Britse troepen op de Utrechtseweg in Oosterbeek. Ze werden hartelijk ontvangen en de troepen namen de tijd, dit tot verbazing van Jan. Ze dronken thee, deelden chocolade uit en legden

AIRBORNE KRANT

contact met de bevolking. In de namiddag werd de situatie ernstiger. Op de vliegtuigen van de verlate tweede lift werd flink geschoten; diverse vliegtuigen kwamen brandend naar beneden. Boven Arnhem waren dikke rookwolken te zien en ook op de grond werd geschoten. De familie was voor de veiligheid maar in de keuken op de vloer gaan slapen.

Vluchttassen

Op 19 september begonnen de Britten zich overal in te graven en waren rookwolken te zien van branden in de buurt van station Oosterbeek­hoog. Hun huis werd gevorderd door Britse troepen. In de woonkamer op de begane grond werden de gordijnen eraf getrokken en het glas uit de ramen geslagen. Moeders mooiste dressoir werd voor het raam gezet met een Brengun erop – klaar om te schieten.

In overleg met de buren werd daar de kelder ingericht om er een paar dagen te verblijven, vluchttassen werden ingepakt en de Loosjes trokken bij de buren in. Daar kwamen later op de dag nog een paar mensen bij. Aan het eind van de dag zaten er tien mensen in een te krap keldertje. Aan het eind van de dag zagen zij nog een luchtlanding van Poolse zweefvliegtuigen. Maar het werd steeds gevaarlijker om buiten te zijn vanwege Duitse sluipschutters.

Vanaf dinsdagavond werd de kelder hun permanente verblijfplaats.

Zwaargewond

In de loop van woensdag werden alle Britse troepen teruggetrokken in de zogenoemde perimeter. Ook hun buurt lag in de perimeter. Er werd steeds heviger gevochten en het perimetergebied werd continu bestookt door Duitse

artillerie. Er was geen water meer, geen elektriciteit, geen gas ­ dus geen eten of drinken.

Na een schrikbarende nacht en gezien de grote onzekerheid werd donderdagmorgen besloten een vluchtpoging te wagen. Tassen werden gepakt; moeder met de witte vlag voorop. Toen ze de kelder uitkwamen, overviel hen het lawaai van de gevechten. Er lagen gesneuvelde Britten, een kapotgeschoten jeep en allemaal restanten van het oorlogsgeweld. Op de Utrechtseweg keek Jan in de richting van de kruising bij Schoonoord en zag hij een Duitse tank schieten. Ter hoogte van hotel Hartenstein brak de hel los: het ene salvo granaten na het andere viel om hen heen. “Go back!” werd er geroepen en zij keerden in blinde paniek terug naar de veiligheid van het keldertje. Vanaf dat moment was het afwachten tot het over zou zijn.

In de nacht van zaterdag op zondag lag er binnen gehoorsafstand van het keldergat een kennelijk zwaar­ gewonde Duitse soldaat om zijn moeder te roepen – een huiveringwekkende ervaring, die een paar uur aanhield.

Zombies

Maandagochtend werden zij gedwongen het zwaar beschadigde huis te verlaten. Zij liepen via de Dreyenseweg naar het noorden. Daar lagen langs de weg voorraden van de Britten opgestapeld, allemaal in Duitse handen gevallen. Als zombies bereikte ze de Kemperbergseweg in Schaarsbergen. Daar troffen ze bij toeval een bekende, die zei dat ze vader Loos had gezien en dat hij hen aan het zoeken was. Zo vonden ze elkaar, werd de familie herenigd en hun vlucht voortgezet.

Pagina 11

Occasion of nieuwe auto?

Autobedrijf Otto de Gooijer gaat voor totale ontzorging op mobiliteitsgebied. Wij doen alles vanuit onze passie om u met de beste zorg en service te omringen. Ervaar het zelf. U bent van harte welkom!

120 occasions op voorraad | APK-keuring Levering van alle merken auto’s | Leasing Onderhoud / reparatie | Verzekering Cuneraweg 208 | 3911 RS Rhenen 0317 619 111 info@ottodegooijer.nl

ottodegooijer.nl

0317 - 613373 | 06 - 21214295 interieurbouw@robvanarkel.nl www.robvanarkel.nl www.zerah.nl

zuivere verzorging

Keurslager Henk Elings, slager sinds 1875 Hoogstraat 45-47, Wageningen, tel. 0317-412813 e-mail: info@elings.keurslager.nl website: www.elingsonline.nl

DICK GOODWIN HELPT VETERANEN PER TAXI NAAR NEDERLAND Dick Goodwin is de Britse vrijwilliger die er samen met de Arnhemse Market Garden Foundation voor zorgt dat veteranen aan de herdenkingen kunnen deelnemen. Dick regelt dat de veteranen volledig verzorgd per taxi vanuit Londen en Birmingham hier naartoe worden vervoerd en onderdak krijgen.

Dick groeide op in Londen en was lange tijd werkzaam bij de Metropolitan Police aldaar. Na een dienstongeval moest hij helaas stopen en begon hij zijn hobby fotografie professioneel in te zetten. Via vrienden kwam hij in contact met militairen en zodoende ook met veteranen.

Als fotograaf heeft hij lang voor Pegasus Magazine gefotografeerd en kwam hij hierdoor weer in aanraking met veteranen. Hij werd op een gegeven moment gevraagd om wat werk te doen voor de Taxi Charity en is er zo ingerold.

Foto, vanaf rechts: Dick Goodwin, Frans Ammerlaan en veteranen

Taxi Charity for Military Veterans The Taxi Charity for Military Veterans is opgericht in 1948 en verzorgt het transport van de veteranen, niet alleen naar Frankrijk, België of Nederland, maar ook voor een bezoek aan musea of concerten in Londen. Hiervoor wordt geld ingezameld, maar dit alles zou onmogelijk zijn zonder de inzet van de taxichauffeurs (met licentie) uit Londen die hun tijd en ‘cabins’ hiervoor inzetten.

De Airborne Wandeltocht faciliteert al een paar jaar door hen als eregast uit te nodigen en dit in samenwerking met de Market Garden Foundation te realiseren. Natuurlijk ook in het 75e herdenkingsjaar van de Slag om Arnhem.

Wij danken Dick en Susy Goodwin voor hun enorme inzet!

Haag met vlaggetjes In 2010 ontmoette hij Frans Ammerlaan van de Market Garden Foundation, die Dick vroeg hem te helpen met het vervoer van veteranen naar Nederland.

Dit resulteerde in het grote spektakel in 2012, toen 85 taxi’s met 120 Britse WOII-veteranen naar Oosterbeek en Wageningen kwamen. De haag van mensen met vlaggetjes die in Oosterbeek ter verwelkoming stond, spreekt bij de veteranen en het taxibestuur nog steeds tot de verbeelding. Nadien kwam onder leiding van Dick regelmatig een grote groep veteranen naar Nederland voor meerdaags bezoek bij herdenkingen. Wie herinnert zich niet de stoet van tientallen ‘cabins’ die vanaf de veerboot in Hoek van Holland werden afgehaald door een grote escorte van politiemotoren? Dat is ook de eer die onze bevrijders verdienen. Er moet daarvoor heel veel geregeld worden. Behalve een groot aantal taxi’s met hun chauffeurs ook hotelkamers, planning, enzovoorts.

Dit alles wordt door Dick geregeld, met als stille kracht op de achtergrond zijn vrouw Susy, die alle stickers, kalenders, uitnodigingen en ander drukwerk ontwerpt.

DE STILTE RUIMTE IN HET AIRBORNE MUSEUM IS OP 30 JUNI DOOR BURGMEESTER AGNES SCHAAP GEOPEND.

Logistiek Industrie Techniek Zakelijke dienstverlening

LEVEN VAN DE

WIND

WERVING WERVING & & SELECTIE SELECTIE WERVING & SELECTIE T 0318 754 811 Voltastraat 5, 6716 AJ Ede

AIRBORNE KRANT

ede@dekkerservices.nl www.dekkerservices.nl

Pagina 13

M Meeuwisz “Ik werk graag met mijn hart, hoofd en handen.

Met en voor mensen.”

Wil jij de gasten van het hospice en hun naasten aandacht geven en een luisterend oor zijn?

Bekijk dan het vrijwilligersprofiel op onze website en neem contact met ons op.

Mo

Montage - OnderhoudMontage - Onderhoud

Rolluiken & Zonwering Johan Meeuwisz Montage - Onderhoud - Reparatie Johan Meeuwisz Tel. 06 - 46 37 65 07 Tel. 06 - 46 37 65 07 Rolluiken | Binnenzonwering | Buitenzonwering | Terrasoverkappingen Montage - Onderhoud - Reparatie

T 0317 - 45 00 47

www.hospicewageningenrenkum.nl

www.meeuwiszrolluikenzonwering.nl

Uw administratieve en fiscale specialist:

Verkeersschool Piet Koster

Anjerhof 55 • 6708 EZ Wageningen 0317-416511 • 06-27141440 www.verkeersshoolpietkoster.nl

Keijenbergseweg 18 6705 BN Wageningen 0317 - 419120

www.wagenrenk.com

Nudepark 168, 6702 DX WAGENINGEN Postbus 428, 6700 AK WAGENINGEN T: 06 - 53 78 79 66 I: www.admin-vanderschouw.nl E: info@admin-vanderschouw.nl

VERBINTENISSENRECHT • ARBEIDSRECHT FA M I L I E R E C H T • H U U R R E C H T INCASSO’S • ERFRECHT

Honing • Api • Cosmetica Propolis, Pollen • Kaarsen Honingheerlijkheden Cadeau artikelen en meer...

Grintweg 273 - 6704AP Wageningen Geopend ma t/m za 9.00 tot 17.00 uur

0317 - 422 733 Volg ons op



www.bijenhuis.nl

M A X P L A N C K S T R A AT 2 1 E D E ( 0 3 1 8 ) 2 4 8 1 2 4 VA N H U N N I K E N K O K . N L

11 LUCHTMOBIELE BRIGADE: ‘ELK MOMENT. ELKE MISSIE’ Brigadegeneraal Ron Smits is sinds mei 2017 commandant van 11 Luchtmobiele Brigade. Deze brigade organiseert rondom de herdenking van de luchtlandingen van Operatie Market Garden al jaren een Airborne­oefening voor internationale para­eenheden die een relatie hebben met deze operatie en de bevrijding van Nederland.

Het is dit najaar precies 75 jaar geleden dat de bevrijders van bezet Nederland letterlijk uit de lucht neerdaalden.

Hun wapenbroeders van 11 Luchtmobiele Brigade verzorgen daarom met eer een bijzondere jubileumeditie van de internationale Airborne­weken.

STIJG BOVEN JEZELF UIT ALS RODE BARET

TWEE WEKEN LANG OMHOOG KIJKEN:

HORIZON VOL PARA’S In september wordt het weer twee weken lang omhoog kijken. Het spektakel komt vanuit de lucht, tijdens de internationale para­oefening Falcon Leap van 11 Luchtmobiele Brigade en de herdenkingssprongen van Market Garden. De horizon hangt dan weer vol met parachutisten.

Als Rode Baret ben je meer dan alleen jezelf. Je bent onderdeel van een groter geheel. Het gaat om wat je doet en waar jij voor staat.

Jij hebt geen applaus nodig om boven jezelf uit te stijgen. In de tijd dat iedereen naar zichzelf kijkt, kijk jij om naar een ander. Daar geloven wij in bij 11 Luchtmobiele Brigade.

Onze kracht is de rode baret, het internationale herkenningsteken van luchtlandingseenheden. Die baret creëert internationale verbondenheid.

Het kameraadschap en de geschiedenis die deze kleur met zich meebrengt, maakt ons trots. Maar onze kracht is ook dat we alles samen voor elkaar krijgen. Voor elkaar, voor anderen en vooral met elkaar!

Lef, doorzettingsvermogen en integriteit

De Luchtmobiele Brigade biedt jonge mensen een betekenisvol doel. Gaan voor onze vrijheid en veiligheid en voor die van anderen die dat niet kunnen.

Waar dan ook ter wereld, op welk moment dan ook. Niets voor niets is ons credo: ‘Elk Moment. Elke Missie.’

Wie zoeken wij? Sportieve Neder­ landse jongens en meiden met gezond verstand. Met een dosis lef, doorzettingsvermogen en integriteit. Jij

AIRBORNE KRANT

loopt niet weg voor een uitdaging. Door het brede palet aan functies is er voor ieder wat wils bij de brigade.

In september oefent de Luchtmobiele Brigade twee weken lang boven Nederland. Terwijl de focus in de eerste week ligt op het afwerpen van materieel door middel van parachutes, staat de tweede week in het teken van interoperabiliteit van parachutisten uit diverse landen. Zo kan het voorkomen dat een Nederlandse parachutist springt uit een Pools vliegtuig en met een Poolse parachute. Of een Amerikaan die met een Nederlandse parachute springt.

Dropzone ‘X’ in Renkum De wijde wereld in

Wij kijken goed naar jouw competenties en wat bij jou past. Hoe wij dat doen?

Wij bieden je een combinatie aan van een goede opleiding en de kans jezelf verder te ontwikkelen. Je krijgt snel verantwoordelijkheid en wij helpen je. Een uitgebalanceerd programma zorgt ervoor dat je fysiek en mentaal sterker wordt, je grenzen leert kennen en ze verlegt. Daardoor kan jij met ons de wijde wereld in en durf jij ook de hele wereld aan. Dat moet ook, want we trainen zoals we worden ingezet: overal ter wereld. Dus niet alleen op de Arnhemse Heide. Ook in de jungle van Belize, de kou in Noorwegen of hoog in de lucht tijdens helikoptertrainingen in Amerika.

Kennismaken?

Tegenwoordig kun je door een snel traject heen. Dit start bij onze info­ of kennismakingsdagen, waar je kunt kijken wat bij je past, maar ook waar je over een jaar geplaatst zou kunnen zijn.

Kom jij onze familie versterken?

Kijk op www.werkenbijdefensie.nl/ luchtmobiel voor de laatste actuele vacatures of kom langs op onze infodagen.

Een kleine groep parachutisten springt dinsdag 17 september, exact om 12.40 uur, boven dropzone ‘X’ in Renkum. Deze Pathfinders springen op exact dezelfde tijd en locatie als hun historische voorgangers 75 jaar geleden.

De overige deelnemende parachutisten (dit jaar ruim duizend!) volgen die dag een historische mars. Tijdens die mars lopen zij langs belangrijke en soms beslissende punten van Operatie Market Garden.

Dropzonde ‘T’ in Groesbeek Woensdag 18 september is dropzone ‘T’ het decor voor meerdere para­ droppings. Verspreid over de dag landen zij op de historische dropzone in Groesbeek. De gemeente Groesbeek heeft hier een publieksevenement van gemaakt. Vijf jaar geleden, bij de 70 jaar­editie, kwamen hierop ruim 25.000 bezoekers af. Bij slecht weer wordt dit evenement verplaatst naar donderdag 19 september.

Dropzone ‘Y’ Ginkelse Heide in Ede

Vrijdag 20 september wordt getraind op dropzone ‘Y’, de Ginkelse Heide in Ede. Ook is in de avond een

herdenkingsceremonie in ‘de Berekuil’ (Airborneplein) te Arnhem. Aansluitend vindt de Bridge to Liberation Experience in Arnhem plaats en verwachten we een ‘Air Assault’­demo van Rode Baretten, samen met Chinooks van het Defensie Helikopter Commando.

Zaterdag 21 september zijn er diverse ceremonies in de Airborne­regio, zoals in Driel en op de Ginkelse Heide.

Vitesse speelt de ‘Airborne match’ in het Gelredome. Op de Ginkelse Heide verwachten we massale para­ droppings van meer dan duizend parachutisten, een demo van het Defensie Helikopter Commando en verschillende vliegtuigen. Ook horen daar diverse ceremonies bij, zoals de ‘wing exchange’, waarbij para’s elkaar decoreren voor het springen met een buitenlandse parachute.

Airborne begraafplaats in Oosterbeek

Hiermee eindigt oefening Falcon Leap officieel. Toch zijn er zondag 22 september nog parachutisten die deelnemen aan de ceremonie op de Airborne begraafplaats in Oosterbeek.

Poolse militairen wagen zich aan de wateroversteek bij Driel, iets wat hun voorgangers in 1944 ook deden – maar onder uitdagender omstandigheden.

Voor de parachutisten is deze oefening niet alleen belangrijk in het kader van internationale samenwerking, ook het historisch besef van hun voorgangers is belangrijk voor de Rode Baretten. In diverse landen worden de deelnemende militairen geselecteerd op hun afkomst.

Het kan zomaar zijn dat een Poolse parachutist een nazaat is van een Rode Baret die destijds bij Driel heeft gevochten.

Pagina 15

IS UW AUTO TOE AAN ONDERHOUD? Broekhuis Wageningen is dé aangewezen Opel- en Ford specialist en helpt u graag op weg!

MAAK ONLINE EEN WERKPLAATSAFSPRAAK MAAK ONLINE EEN WERKPLAATSAFSPRAAK

WAGENINGEN Nude 44 (T) 0317-41 4551 WAGENINGEN

BROEKHUIS.NL BROEKHUIS.NL

Nude 44 (T) 0317-41 4551

VERLEG JE GRENZEN Herontdek het Marechausseemuseum in Buren

www.marechausseemuseum

onw

Tele fo

aa esl Dre W. n

weg Boven

Veluwe

l Nieuwe Kanaa

Kerklaan

len alle

e g

Heveadorp

g

Ve

e

N225

Ritzema Bos

plex com

Landgoed Duno

Renkum 19

sweg Rijk

ns

Veluwe

e rw

e

Driel

is Slu

Drielse R

ave

rh

o Vo

w eg

Drie l se R

ijndijk

Lijnweg

Nederrijn

Kastanjelaa n

e Rij n dijk w R a nd ij ks ndijk se Rij wijk Ra n d

D

el

n

Nederrijn

De Mars Rijnbrug Grebbeberg 52 m

ijks ndw Ra

e

n Rij

k dij

Kn

opp

Rij

Drie ls

eg

Randwijk Poort van Midden

eg

ltw

Bo

m

A50

Boltweg

k

lse

Schuytgraaf e Rijndijk

Heteren ers w

Leedjes

Driel

n dijk

Boltweg

t nstra a de Rij ng

N225

se

Ve r le

Nude

rrij

Dr

n

e

Oude Nude

Rhenen

de

de

ij Rijn d

Schuytgraaf

Keulse Kamp orfo

am

Met

na l Mara lee sing el

Ne

Nud

ri

Rhenen Rhenen

Ne

nburgsestraat

Zevenmorgen

Rijnbrug de rrij bij Heteren

Ne

n rrij

ie

Wageningse Berg 43 m

Laareind

se

Nieuwe energie!

Na een heerlijke zomervakantie bruist het op de meeste van onze schoolpleinen en in veel van onze klaslokalen alweer. Je voelt de nieuwe energie: De kinderen zijn klaar voor een nieuw schooljaar, vol nieuwe uitdagingen die vragen om creatieve oplossingen! Optimisme, ambitie, creativiteit en initiatief: van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van uw kinderen en daar weten onze professionals optimaal gebruik van te maken!

Oosterbeek Renkum / Doorwerth Rhenen / Elst Wageningen Wageningen Wageningen Wageningen Wageningen

ijndijk

N233

Bontemorgen

Re

Vel uw

al

Ha ar

w

g tstee Maa

eg Lijnw

N225

Klinkenberg

Doorwerth Doorwerth van der Mo

Rijk s w e

Rijksweg

N225 N781

Hoog Kana

laan

Renkum Renkum

eg Ge ertjesw

Wageningen ageningen Wageningen

Remmerden

Luchtenberg

e

al

na

n

Ve l Zilverberg

V

Achterberg

rrij

all eik a

Oosterbeek Oosterbeek

Oorsprong Renkum 19

eeg atst Ma

de

eg

Kievitsdel

G

Ne

rw

N225

eweg

hts Utrec

A50

Heelsum

g we es rtj ee

g

ze

N782

uw

raa twe

he

f

weg se

g ee tst

aa

Rijk sst

Wolfheze

ol W

Grintweg

M

Plantage Willem III

Elst

Elst

Oosterbeek

N783 Keijenbe rgsewe g

Har ten

R eg entesse

R

tor

eg nw

eg

Rijk sstr aat weg g

Lichtenbeek

N782

w ra ne Cu

Landgoed Kwintelooijen Sparreboomsche Berg 55 m

uw e

Doc

e Ve

N416 Elsterberg 62 m

Onder de scholen van Stichting PPO De Link is voor ieder kind een passende school te vinden. De scholen voeren verschillende onderwijsconcepten en onze professionals hebben voldoende aandacht voor ieder kind.

Op onze openbare scholen zijn alle kinderen welkom! In een prettige leef- en leeromgeving, met bijbehorende werksfeer, bieden wij onderwijs op maat, dat we precies voldoende uitdagend hou-

De Marlijn De Atlas Daltonschool Rhenen-Elst SBO De Dijk Montessorischool Wageningen De Nijenoord De Tarthorst De Wereld

www.demarlijn.nl www.de-atlas.nl www.daltonrhenen.nl / www.daltonelst.nl www.sbo-dedijk.nl www.montessoriwageningen.nl www.denijenoord.nl www.obsdetarthorst.nl www.obsdewereld.eu

den. We helpen kinderen zich te ontwikkelen tot verantwoordelijk handelende wereldburgers.

Wilt u zelf eens zien hoe wij een prettige omgeving creëren? En horen hoe onze energieke professionals met échte aandacht en voldoende uitdaging werk maken van optimale leerprestaties én een leuke basisschooltijd voor uw kinderen? Maak dan een vrijblijvende kennismakingsafspraak op een van onze basisscholen!

Arnhem

HERDENKINGEN IN DE AIRBORNE GEMEENTEN Oosterbeek, dinsdag 17 september 2019 Oosterbeek: 9.00 uur Kranslegging bij het Airborne Monument ‘De Naald’.

De beeldengroepen op de zuil verbeelden: Landing Airbornes; laatste verzet, hulp van Oosterbeeks vrouwen en ondergrondse.

Arnhem, vrijdag 20 september 2019 Lombok, 15.00 uur Airborne Monument

Driel, zaterdag 21 september 2019 Driel, 15.00 uur: Herdenking en kranslegging voor de Polen. De sokkel symboliseert het Poolse Volk. Uit de sokkel rijst een dynamisch betonnen element: Polen’s geestkracht en onversaagde moed.

Nassaustraat, Arnhem.

Arnhem, vrijdag 20 september 2019 Arnhem, 19.00 uur: kranslegging bij Het Airborne Monument, restanten van de verwoeste rechtbank.

Tegenover het Airborne Museum.

Heelsum, dinsdag 17 september 2019 Heelsum: 19.00 uur Het Airborne Monument in Heelsum bestaat uit een aantal onderdelen. Aan een boog hangt een metalen beeld van een parachutist. De boog wordt bekroond door een Pegasus.

Polenplein, Driel Arnhem/ Driel, 21 sepetember 2019 Engineersmonument, 17.00 uur: Kranslegging Drielse Rijndijk, spoorbrug, Arnhem/ Driel

Airborne plein, Arnhem Ede, zaterdag 21 september 2019 Ede, 11.00 uur: luchtlanding en kranslegging bij het Airborne Monument op de Ginkelse Heide

Oosterbeek, zondag 22 september 2019 Oosterbeek, 11.00 uur: herdenkingsdienst Op de Airborne Begraafplaats.

Voor de gevallen Geallieerden. Kinderen leggen bij elk graf bloemen.

Bennekomseweg, Heelsum Oosterbeek, vrijdag 20 september 2019 Oosterbeek: 9.30 uur Kranslegging bij het ‘Gelderland Monument’, als dank geschonken door de veteranen aan de Gelderse bevolking.

Ginkelse Heide , Ede

Van Limburg Stirumweg, Oosterbeek

Oosterbeek, zaterdag 21 september 2019 RAF monument, 14.00 uur: Herdenking en kranslegging.

Oosterbeek, 22 september 2019 Air Despatch monument, 16.00 uur Kranslegging, korte herdenking

Van Limburg Stirumweg, Oosterbeek

Bij de entree van het Airborne Museum ‘Hartenstein’ in Oosterbeek.

Bij entree Airborne Museum

KUNSTWERK DREYEROORD:

EERBETOON VOOR DE GEVALLEN SLACHTOFFERS De plek rond het oude hotel Dreyeroord in Oosterbeek is zeer bijzonder, niet alleen omdat tijdens de gevechten tegen de Duitsers er veel slachtoffers zijn gevallen, maar ook omdat veteranen en hun familie jarenlang na de Slag om Arnhem hier bleven logeren om de herdenkingen mee te maken. Om deze plek te accentueren is er een kunstwerk ontworpen door Ellen Brouwers Design dat op 6 september 15.00 uur onthuld zal worden. Dit zal mede gebeuren door de veteranen. Ook een erewacht van 11 Luchtmobiel zal aanwezig zijn.

De troepen die in die omgeving gevochten hebben bestonden voor het grootste deel uit het 7e (Galloway) Kings Own Scottish Borderes en Glider (zweefvliegtuig) Piloten van Army Air Corps. Zij landden met een zweefvliegtuig op de landingszone rond Wolfheze. Allereerst trokken ze naar de Ginkelse Heide om de parachutisten te beschermen bij hun dropping op de hei. Via gevechten bij de Johannahoeve kwam het gedecimeerde bataljon op dinsdagavond 19 september aan bij Hotel Dreyeroord.

Voor het in bezit krijgen van het hotel zijn zware gevechten gevoerd met de bajonet op het geweer. Tegelijkertijd moesten de aanvallende Duitsers vanaf de Dreyenseweg tegengehouden worden. Dit alles onder de bezielende leiding van Luitenant Kolonel Robert Payton­Reid. De onthulling op 6 september 15.00 uur is op de hoek van de Graaf van Rechterenweg en de Van Dedemweg is voor iedereen te bezoeken. Met medewerking van 11 Luchtmobiel en de doedelzakband de ‘Falcon Guards’.

Crowdfunding is nog noodzakelijk: Voor ‘Memorial Dreyeroord’ loopt een crowdfundingsactie. Er is nog niet genoeg geld opgehaald om alle kosten te betalen.

Dus nogmaals een oproep om uw steentje bij te dragen aan dit eerbetoon, juist bij de 75e herdenking van de Slag om Arnhem. Gelden kunnen worden overgemaakt aan: banknummer: NL17RABO0102829837 t.n.v. Stg. Airborne Feelings, september 1944 o.v.v. ‘Dreyeroord’.

Sponsors die al een belangrijke bijdrage leverden: AMvest, Rabo Arnhem e/o, Gemeente Renkum, Citer, Zabawas, Prins Bernhard Cultuurfonds.

Horsa bij de Naald in Oosterbeek.

Aansluitend aan de onthulling van het ‘Memorial Dreyer­ oord’zal vrijdag 6 september om 17.00 uur de openstelling plaatsvinden van de Horsa, die speciaal uit Engeland is overgebracht. De Horsa zal onder een grote tent van het leger tentoongesteld worden. Een prachtig gezicht voor de vele bezoekers van de Airborne wandeltocht, een dag later.

Administratiekantoor R. van den Berg en Zoon

bouwspecialisten AANBOUW EN VERBOUWINGEN Specialist nodig voor Aanbouw, Verbouwing of Renovatie?

Cathelijne Wijnberg psycholoog, therapeut Aroma Touch Technique® Rebalancing massage Therapie & coaching Opstellingen www.kiddock.nl info@kiddock.nl mobiel 06-28796538

AIRBORNE KRANT

HeJo Bouwbedrijf Ede is een onderneming met ruim 45 jaar ervaring in de bouw. U kunt bij ons terecht voor Aanbouw, Verbouwingen en Renovatie werkzaamheden. Wij hebben zowel particulieren als bedrijven in geheel Nederland in ons Portfolio.

“Betrokken, betaalbare, bereikbare en betrouwbare boekhouder met persoonlijke aanpak” Onder de Bomen 2a 6871 CH Renkum E: info@rmcl.nl | www.administratiekantoorvandenberg.nl T: (0317) 31 84 85 | M: (06) 23 70 58 85

Wij luisteren goed naar uw wensen en u kunt gedegen advies op maat verwachten. Heeft u vragen?

Neem dan contact op voor vrijblijvend advies.

www.hejo-bouwspecialisten.nl Prins Bernhardlaan 32-C 6713 MC Ede, GLD

Mob. 06 212 747 50 henk@hejo-bouwspecialisten.nl

Pagina 17

AIRBORNE WANDELTOCHT OOSTERBEEK 7 SEPT 2019 73e Editie DE AIRBORNE WANDELTOCHT OOSTERBEEK IS DE ENIGE EENDAAGSE HERDENKINGSWANDELTOCHT IN HET KADER VAN DE SLAG OM ARNHEM, SEPTEMBER 1944. KOOP VANDAAG NOG JE STARTKAARTEN VIA AIRBORNEWANDELTOCHT.NL

Beauty Salon Réflexion is een Sothys-salon De salon is gevestigd in het Fletcher Hotel te Wageningen.

Openingstijden: Dinsdag t/m Zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Na 17.00 uur, in overleg, zijn behandelingen mogelijk.

Generaal Foulkesweg 96, Wageningen | Telefoon: 06 486 962 00 info@beautysalonreflexion.nl | www.beautysalonreflexion.nl

Airborne REGIO AGENDA TENTOONSTELLINGEN Buitententoonstelling Arnhem Boys Foto’s van fotograaf Richard Jopson.

Locatie: Park Hartenstein, Utrechtseweg 232, Oosterbeek.

Info: www.airbornemuseum.nl Tentoonstelling Airborne at the Bridge Persoonlijke verhalen van de Britse luitenant John Grayburn, de Duitse Hauptstürmführer Viktor Eberhard Gräbner en de Nederlandse kapitein Jacob Groenewoud.

Locatie: Rijnkade 150, Arnhem Info: www.airbornemuseum.nl Market Garden tentoonstelling Uitgebreide tentoonstelling met veel objecten uit WOII Locatie: Arnhems Oorlogsmuseum, Kemperbergerweg 780, Arnhem Info: www.arnhemsoorlogsmuseum.com Geschiedenis Vliegbasis Deelen Geschiedenis van de vliegbasis en de luchtoorlog WOII. Locatie: Delenseweg, gebouw 20, Delen Info: www.museumdeelen.nl De Polen van Driel Informatie over de Polen bij Driel Locatie: R.K. Driel, Kerkstraat, Driel Info: www.driel­polen.nl Informatiepunt ‘De Smederij, Ede Expositie: ‘Tussen de Linies’, In het informatiepunt ‘De Smederij’ wordt vanaf eind augustus een nieuwe tentoonstelling geopend over de mobilisatie van het Nederlandse leger en het begin van de Tweede wereldoorlog.

Locatie: Verbindelaarsweg 100, Ede (oude kazerneterrein) Info: www.platformmhe.nl/ Kunst tijdens de Airborne Wandeltocht Presentatie van 10 jaar Artborne­projecten, die bij de Airborne Wandeltocht zijn geplaatst.

Locatie: gemeentehuis Oosterbeek Tentoonstelling 75 jaar Market Garden.

Tijdstip: 13.30 ­17.00 uur Locatie: Onze Lieve Vrouwenstraat 36, Heteren Info: www.betuwsoorlogsmuseum.nl Glider Collection Geschiedenis van de Glider= zweefvliegtuigen Locatie: Wolfhezerweg 111­113, Wolfheze Info: www.wolfheze.nl/_glider 9 ­ 27 september, Oosterbeek White Ribbon Mile Een korte wandeling door de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek, naar het herdenkingsmonument aan de Neder­Rijn.

Tijdstip: hele dag Locatie: Benedendorpseweg 134, Oosterbeek

EVENEMENTEN 14 augustus, Arnhem Slag om Arnhem Fietstour, met uw eigen fiets langs Plekken van de veldslag, o.l.v. een gids.

Tijdstip: 14.00 ­ 16.30 uur Locatie: vertrek Oude Stationsstraat 4, Arnhem 21 augustus 2019, Arnhem Slag om Arnhem Fietstour, met uw eigen fiets langs Plekken van de veldslag, o.l.v. een gids.

Tijdstip: 14.00 ­ 1 6.30 uur Locatie: vertrek Oude Stationsstraat 4, Arnhem 1 september, Angeren Onthulling muurpanelen -19 Slachtoffers onder de Vliegtuigbemanningsleden Tijdstip: 10.30 uur Locatie: Jan Joostenstraat, Angeren 6 september, Oosterbeek Onthulling Memorial ‘Dreyeroord’ met medewerking van de Falcon Guards Tijdstip: 15.00 uur Locatie: Graaf van Rechterenweg / hoek Van Dedemweg 6 september, Oosterbeek Opening tentoonstelling originele Horsa Tijdstip: 17.00 uur Locatie: Utrechtseweg, De Naald

6 september, Oosterbeek 31e Airborne Music Night Tijdstip: 21.00 uur Locatie: Event Theater/Concertzaal, Rozensteeg, Oosterbeek Info: www.airbornemusicnight.nl

8 september, Arnhem Airbornevaart met gids naar Oosterbeek Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Rijnkade 150, Arnhem Info: www.deblauwebever.nl

7 september 2019, Oosterbeek 73e Airborne Wandeltocht Diverse afstanden over het slagveld.

Tijdstip: vanaf 9.00 uur Locatie: Sportpark Oosterbeek Info: www.airbornewandeltocht.nl (inschrijven)

10 september, Wolfheze Glidernatuurwandeling van 6 km Tijdstip: 19.00 uur­21.30 uur Locatie: dorpsstation , Wolfheze.

Info: herdenking@ dorpsbelangwolfheze.nl

7 september, Arnhem Vrienden van het Airborne Museum Organiseren een themadag “Het keerpunt in de slag om Arnhem” Tijdstip: 9.00 uur ­ 15.00 uur Locatie: het Buurthuis ’t Huuske, Mauritsstraat 22, Arnhem Kosten: leden € 25,­, niet leden € 30,­ Opgaven tot 25 augustus via activiteiten@ vriendenairbornemuseum.nl

11 september, Oosterbeek Lezing van Robert Kershaw schrijver van het boek ‘it never snows in september’ Tijdstip: 19.00 ­21.30 uur Locatie: Airborne Museum 12 september, Arnhem Airbornevaart met gids naar Oosterbeek Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Rijnkade 150, Arnhem Info: www.deblauwebever.nl

8 september, Arnhem Airborne Klim Toertocht langs diverse Airborne Monumenten Tijdstip: vanaf 7.30 uur diverse afstanden Locatie: Daam Fockemalaan 1, Arnhem Info: inschrijven: www.fietssport.nl/ details/toertocht/

13 september, Arnhem Free Your Light Run en Walk (75 jaar Airborne) 4 km langs verlichte objecten en projecties Inschrijfkosten: € 10,00 Inschrijven: www.freeyourlight.nl

LUSTRUMBOEK 75 JAAR SLAG OM ARNHEM In september verschijnt ter gelegenheid van het feit dat dan herdacht wordt dat 75 jaar geleden de Slag om Arnhem plaatsvindt, het boek ‘75 Years Battle of Arnhem’.

Een Engelstalig boek vol bijzondere foto’s die een uniek beeld schetsen van 75 jaar herdenken. Maar ook gedichten, tekeningen en korte

teksten. Onder andere van direct betrokkenen bij de herdenkingen, waaronder diverse militaire en burgerlijke autoriteiten. De Arnhemse schrijver zal dit boek in september schenken aan alle Arnhemveteranen.

Een boek om hen te bedanken maar ook om tot uitdrukking te laten komen dat we ook na 2019 de offers die destijds zijn gebracht zullen blijven

herdenken Het boek verschijnt in een fraaie hardcover uitvoering. Full colour in 138 pagina’s en zal in een beperkte oplage ook verkrijgbaar zijn voor geïnteresseerden. Meer informatie: www.we­publishing.nl

AANGEBODEN DOOR:

en Bel voor ejv end gratis vrijbulilt cons

Hernia, rug- nek- Ga voor een aanpak die werkt! schouder- en/of Praktijk Chiropractie De Vreede West Breukelderweg1, Bennekom, 0318-413412 hoofdpijnklachten? www.chiropractiebennekom.nl AIRBORNE KRANT

Pagina 19

Airborne REGIO AGENDA 13 september, Arnhem Slag om Arnhem Fietstour met uw eigen fiets langs plekken van de veldslag, o.l.v. een gids.

Tijdstip: 14.00 ­16.30 uur Locatie: vertrek Oude Stationsstraat 4, Arnhem 13 september, Oosterbeek A Bridge too Far boottocht naar Arnhem Tijdstip: 13.30 uur Locatie: Drielseveer, Oosterbeek.

Info: www.debauwebever.nl 14 september, Arnhem Airborne Freedom Trail Inschrijving en informatie: www.bridgetobridge.nl 14 september, Driel Polen Wandeltocht (diverse afstanden) Tijdstip: start tussen 9.00 ­ 12.00 uur afhankelijk van de afstand.

Locatie: zalencentrum ‘Oldenburg’, Hofplein 1, Driel Info: www.polentochtdriel.nl 14 september, Arnhem Market Garden Memorial; concert Tijdstip: 20.00 uur Locatie: Eusebiuskerk, Kerkplein 1, Arnhem Info: www. marketgardenmemorialconcert.nl

17 september, Oosterbeek Kranslegging bij de Naald, start van de herdenkingen Tijdstip: 9.00 uur Locatie: tegenover het Airborne Museum

Tijdstip: 15.00 uur Locatie: Reijerscamp, uitzichtpunt Info: herdenking@ dorpsbelangwolfheze.nl

17 september, Huissen Tocht met Herdenking bij WOII monument Tijdstip: 14.30 uur Locatie: Vertrek vanaf Markt te Huissen naar ’t Looveer aan de Rijn Info: www.exodushuissen.nl

19­22 september, Driel Speciale korte tentoonstelling van het Poolse Legermuseum Over S. Sosabowski Tijdstip: 15.00 uur opening Locatie: Informatiecentrum De Polen van Driel Kerkstraat 27, Driel

17 september, Heelsum Kranslegging bij Airborne Monument Tijdstip: 19.00 uur Locatie: Bennekomseweg, Heelsum

20 september, Oosterbeek Kranslegging bij het ‘Gelderland Monument’ Tijdstip: 9.30 uur Locatie: tegenover de ingang van het Airborne Museum

17 september, Wolfheze Herdenkingsconcert en ­ theatervoorstelling Tijdstip: 19.00 uur Locatie: Openluchttheater De Klaproos Toegang: € 3,00, tickets via http://bit.ly/tickets17september Info: herdenking@ dorpsbelangwolfheze.nl

20 september, Arnhem Airborne International Youth Conference Tijdstip: 9.00 ­ 17.00 uur Locatie: Provincie Huis Info: www.youcee.eu voor het volledige programma

18 september, Ede Onthulling Landmark ‘Vensters’ Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Verlengde Arnhemseweg, Ede

15 september, Oosterbeek Lezing Anthony Beevor de Britse historicus Met een brede kennis over de Slag om Arnhem.

Tijdstip: 19.00 ­ 21.30 uur Locatie: Airborne Museum

18 september, Oosterbeek Lezing door Dilip Sarkar over zijn nieuwe boek ‘Arnhem 1955, the human tragedy of the Bridge too Far’.

Tijdstip: 19.00 ­ 21.30 uur Locatie: Airborne Museum

15 september, Arnhem Rabo Bridge to Bridge loop Inschrijving: www.bridgetobridge.nl

19 september, Wolfheze Onthulling gedenksteen RAF piloot Fl.Lt.David Lord en zijn bemanning

20 september, Oosterbeek Jaarvergadering Arnhem 1944 Fellowship Tijdstip: 11.00 uur Locatie: Lebretweg 51, Oosterbeek 20 september, Arnhem Kranslegging bij Airborne Monument Wijk Lombok Tijdstip: 15.00 uur Locatie: Nassaustraat, Arnhem 20 september, Renkum Breed Airborne programma (zie ook elders in de krant) Tijdstip: 10.00 ­18.00 uur Locatie: Airborneweg 1, Renkum 20 september, Wolfheze Paradropping, postvlucht, kranslegging, dorpsbuffet (18.00 uur)

Film “Theirs is the Glory.

Tijdstip: de hele dag Locatie: Camping Lindehof Info: herdenking@ dorpsbelangwolfheze.nl

tegen Fortuna, met veteranen en show Tijdstip: 20.45 uur Locatie: Gelredome stadion Info: www.vitesse.nl

20 september, Arnhem 16e Bridge to the Future conference, thema ‘Duitsland keerpunt’ Tijdstip: 13.00 ­ 17.00 uur Locatie: Parkzaal Musis Sacrum, Velperbinnensingel 15, Arnhem Info: www.bridgetothefuture.nl (ook voor aanmelding)

21 september, Driel Luchtlanding para’s Tijdstip: 13.00 uur Locatie: Boltweg, Driel Info: www.driel­polen.nl

20 september, Arnhem Slag om Arnhem Fietstour met uw eigen fiets langs Plekken van de veldslag, o.l.v. een ENGELS sprekende gids.

Tijdstip: 14.00 ­16.30 uur Locatie: vertrek Oude Stationsstraat 4, Arnhem 20 september, Arnhem Airbornevaart met gids naar Oosterbeek Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Rijnkade 150, Arnhem Info: www.deblauwebever.nl 20 september, Arnhem Bridge to Liberation Experience Multi media voorstelling.

Tijdstip: 20.30 ­ 22.00 uur Locatie: Rijnkade, Arnhem Info: www.bridgetoliberation.nl 20 september, Arnhem Kranslegging bij Airborne Monument Tijdstip: 19.00 uur Locatie: Airborne Plein, Arnhem

Pagina 20

21 september, Renkum Breed Airborne programma (zie ook elders in de krant) Tijdstip: 10.00 ­18.00 uur Locatie: Airborneweg 1, Renkum 21 september, Arnhem Slag om Arnhem Fietstour, met uw eigen fiets langs plekken van de veldslag, o.l.v. een gids.

Tijdstip: 14.00 ­16.30 uur Locatie: vertrek Oude Stationsstraat 4, Arnhem 21 september, Oosterbeek Kranslegging RAF monument Tijdstip: 14.00 uur Locatie: park Hartenstein bij het Airborne Museum

21 september, Arnhem Airborne wedstrijd Vitesse

21 september, Oosterbeek Herdenking RAF monument

 Zonwering  Rolluiken  Horren  Raamdecoratie  Buitenleven

t. 0318 - 25 08 00 e. info@zonenwoning.nl

WIJNVEEN ALUMINIUMBOUW

21 september, Ede Herdenking bij Airborne Monument Tijdstip: 11.15 uur Locatie: Ginkelse Heide Info: : www.ede.nl/airborne Attentie: van te voren informatie halen over bereikbaarheid.

20 september, Arnhem Massed Pipes & drums mars Tijdstip: circa 18.40 uur Locatie: de John Frostbrug

project: VREUGDENHIL te Nijkerk

Tel. (088) 444 75 75 Postbus 486 6700 AL Wageningen www.wijnveen-alu.nl

21 september, Ede Paradropping van circa 1000 para’s en verder een zeer breed programma.

Tijdstip: vanaf 8.30 uur (hele dag) Locatie: Ginkelse Heide Info: www.ede.nl/airborne Attentie: van te voren informatie halen over bereikbaarheid

www.zonenwoning.nl

21 september, Heelsum, Oosterbeek, Arnhem Race to the Bridge, militaire WOII voertuigen Tijdstip: 14.00 uur verzamelen Telefoonweg Heelsum Daarna route door Oosterbeek en Arnhem en weer terug naar Airborne Museum in Oosterbeek voor bezichtiging (circa 15.45 uur) 21 september, Huissen Huissen in de frontlinie WOII (rondleidingen).

Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Stadsdam 1, 6851 AH Huissen www.exodushuissen.nl 21 en 22 september, Arnhem Een multimediaal evenement in de Eusebiuskerk over de Slag om Arnhem in september 1944.

Locatie: Kerkplein, Arnhem Info: https://eusebius.nl/ 21 september, Driel Kranslegging /herdenking Poolse Parachutisten Tijdstip: 15.00 uur Locatie: Polenplein­Plac Polski, Driel Info: www.driel­polen.nl 21 september, Driel Poolse mis in R.K. Kerk Tijdstip: 19.00 uur Locatie: R.K. Kerk Driel 21 september, Arnhem/Driel Kranslegging Engineers Monument Tijdstip: 17.00 uur Locatie: Drielse Rijndijk, Arnhem/ Driel

21 september, Oosterbeek Remembrance Dance muziek en kleding aangepast aan de jaren 1940­45 Tijdstip: 20.30 ­ 01.00 uur Locatie: Rozensteeg 3, Oosterbeek

22 september, Wolfheze Herdenking Glider Pilot Regimental Association Monument Tijdstip: 15.15 uur Locatie: Dorpsplein, Wolfheze

21 september, Arnhem War Requiem van Benjamin Britten Tijdstip: 19.00 uur Locatie: Musis Sacrum, Velperbinnensingel 15, Arnhem Info: info@bttf.nl

22 september, Oosterbeek Kranslegging en korte dienst Air Despatch Monument Tijdstip: 16.00 uur Locatie: Van Limburg Stirumweg 28, Oosterbeek (voorbij de begraafplaats).

21 september, Oosterbeek 45e Airborne Taptoe Oosterbeek Tijdstip: 20.00 uur Locatie: Raadhuisplein, Oosterbeek Info: www.taptoe­oosterbeek.com

23 september, Ede Kranslegging Mausoleum Tijdstip: 10.00 uur Locatie: Van Eeghenboslaan 2, 6711 EB Ede

22 september, Oosterbeek Engels­Nederlandstalige dienst Tijdstip: 9.00 uur Locatie: Oude Kerk, Benedendorpseweg, Oosterbeek 22 september, Oosterbeek De grote herdenking op de Airborne Begraafplaats Tijdstip: 11.00 (uiterlijk 10.45 uur binnen zijn) Locatie: Van Limburg Stirumweg 28, 6861 WL Oosterbeek 22 september, Huissen Huissen in de frontlinie WOII (rondleidingen) Tijdstip: 14.30 uur Locatie: Stadsdam 1, 6851 AH Huissen www.exodushuissen.nl 22 september, Driel Afsluiting Airborne Herdenkingen Tijdstip: 15.00 uur Locatie Uiterwaarden, Driel Info: www.driel­polen.nl

24 september, Arnhem Kranslegging Evacuatieplaquette Tijdstip: 14.30 uur Locatie: hoek Apeldoornseweg/ Jansbinnensingel 27 september, Arnhem Introdans met The Battle, eerbetoon Slag om Arnhem Tijdstip: 20.15 uur Locatie: Stadstheater, Velper­ binnensingel 10, 6811 BP Arnhem Info: www.musisenstadstheater.nl www.introdans.nl 27 september, Huissen ­ Beekbergen Een gecombineerde evacuatie herdenking die start bij het evacuatiemonument, tegenover theater Rembrandt, in Arnhem en eindigt bij het Exodus monument.

Tijdstip: 9.15 uur, start Markt Huissen, na ontvangst gemeentehuis Arnhem (circa 11.00 uur) en vandaar vertrekken de bussen naar Beekbergen waar om 14.00 uur een herdenking is bij het Exodus Monument

in Beekbergen (kruising Smittenberg) Info: www.exodushuissen.nl

Locatie: Landgoed Schoonderlogt, Logtsestraat 4, Elst (GLD) Info: www.theisland44­45.nl/

28 september, Arnhem Introdans met The Battle, Eerbetoon Slag om Arnhem Tijdstip: 20.15 uur Locatie: Stadstheater, Velper­ binnensingel 10, 6811 BP Arnhem Info: www.musisenstadstheater.nl www.introdans.nl

11 oktober, Heteren Herdenking Hampshire Monument Tijdstip: 10.30 uur Locatie: Drielsedijk, Heteren tegenover de steenfabriek Rindijk de oude steenfabriek ‘Korevaar’

29 september, park Lingezegen Onthulling kunstuitbeelding Sherman tank / informatiepaneel Tijdstip: 14.30 uur Locatie: Hoek De Vergert­ Heuvelsestraat, Bemmel Info: www.exodushuissen.nl 3 oktober, Arnhem Introdans met The Battle, Eerbetoon Slag om Arnhem Tijdstip: 20.15 uur Locatie: Stadstheater, Velper­ binnensingel 10, 6811 BP Arnhem Info: www.musisenstadstheater.nl www.introdans.nl 5 t/m 13 oktober, Elst Het verhaal van de Betuwe in ‘44 ­ ‘45 Herinneringsweekend The Island: authentiek legerkamp, re­enactors, hospitaal, hoofdkwartier en wapendemonstraties. Een beleving.

COLOFON

Tijdstip: 14.00 uur Locatie: Park Hartenstein / Airborne Museum

19 0ktober, Ede Pegasus ontsnappingsroute I Tijdstip: 11.00 uur Locatie start: Informatiepunt ‘De Smederij’ Verbindelaarsweg 100, Ede (terrein voormalig Mauritskazerne) info: www.platformmhe.nl 26 oktober, Wekerom Pegasus Wandeltocht Afstanden 10,20, 30 km Tijdstip: 9.00 uur Locatie: Apeldoornseweg 60, Wekerom Info: www.vvvveluwevallei.nl 2 november, Ede Pegasus ontsnappingsroute II Tijdstip: 11.00 uur Locatie start: Informatiepunt ‘De Smederij’ Verbindelaarsweg 100, Ede (terrein voormalig Mauritskazerne)

Opdrachtgever: Stichting Airborne Feelings, september 1944 Info: paultirion@outlook.com

Foto’s: Airborne Museum, Gelders Archief; Berry de Reus Fotografie; Paul Tirion, Laurens van Aggelen, Stichting Driel­Polen

Redactie medewerkers: Paul Tirion (eindredactie); Laurens van Aggelen, Otto van Wiggen, Gerrit Pijpers en Airborne Museum ‘Hartenstein’

Drukker: Janssen Pers

Uitgever: MDH Uitgeverij Lay out: MDH Uitgeverij, Doetinchem

Totale oplage: 216.000 (zeven edities en losse verspreiding) Disclaimer: De redactie doet er alles aan om de juiste informatie te verwerken, maar staat niet in voor onvolkomenheden of wijzigingen. Wij adviseren via de websites de actuele informatie te bekijken.

s p re n g m e n s w e a r. n l

AIRBORNE KRANT

11 oktober, Heteren Herdenkingsmonument 1e Airborne Divisie Tijdstip: 13.00 uur Locatie: Drielse Rijndijk bij de brug over A50. de A50

U t re c h t s e w eg 1 8 2 O o s te r b e e k

Pagina 21

HERDENKEN BESEFFEN BELEVEN

ARNHEM|EDE|RENKUM|OVERBETUWE

75 JAAR HERDENKEN, BESEFFEN EN BELEVEN DOEN WE MET ELKAAR IN ARNHEM, EDE, RENKUM EN OVERBETUWE. SAMEN VERTELLEN WIJ HET VERHAAL VAN DE SLAG OM ARNHEM. OVER SEPT 1944, MAAR OOK DE IMPACT DIE HET VANDAAG DE DAG NOG STEEDS HEEFT. NAAST DE HERDENKINGEN KENT DE REGIO EEN BREED PROGRAMMA MET VERSCHILLENDE SOORTEN EVENEMENTEN. EEN GREEP UIT HET PROGRAMMA

 20 SEPTEMBER HERDENKINGSAVOND, ARNHEM Arnhem staat stil bij de offers van de militairen, het leed van de inwoners en de gedwongen evacuatie. Dit kleurt het uitgebreide programma van Arnhem. Airborne-arnhem.nl

 21 SEPTEMBER POLENHERDENKING, DRIEL Overbetuwe organiseert dit jaar het sluitingsevenement van het Airborneweekend met de Poolse Oversteek in Driel dat in het teken van het vieren van 75 jaar vriendschap. driel-polen.nl

RENKUM

 21 SEPTEMBER LUCHTLANDINGEN, EDE De Airborne Luchtlandingen en Herdenking heeft zich ontwikkeld tot een tot een iconisch evenement. Naast de luchtlandingen biedt Ede een programma voor jong en oud op de Ginkel Heath. Ede.nl/airborn

 22 SEPTEMBER HERDENKINGSDIENST, OOSTERBEEK In het 75ste herdenkingsjaar zijn bijzondere nieuwe programma’s ontstaan. Zoals een levensgrootte HORSA glider (zweefvliegtuig), White Ribbon Mile en de Airborne@Night videomapping op het gemeentehuis in Oosterbeek. airborne-renkum.nl

KIJK VOOR HET GEHELE PROGRAMMA VAN DE AIRBORNE REGION OP AIRBORNE-REGION.NL

GEVARIEERD PROGRAMMA OP GINKELSE HEIDE IN EDE 75 JAAR SLAG OM ARNHEM Voor de 75e herdenking van de Slag om Arnhem op zaterdag 21 september wordt op de Ginkelse Heide een breed en aantrekkelijk programma neergezet voor jong en oud.

Massale paradropping / vliegdemonstraties

Dankzij de internationale NATO­oefening Falcon Leap kan met meer dan 1000 parachutisten worden gesprongen. Dit op zich is al een grote logistieke operatie. Het springen zal in de loop van dag diverse keren plaatsvinden. Start: 10.15 uur. Daarnaast kunt u in de vroege ochtend en laat in de middag genieten van paramotorvliegen. Om circa 10.00 uur komt een Dakota over waaruit de Para Groep Holland springt. Er zijn demonstraties met Defensiehelikopters en parachutesprongen van de befaamde Red Devils.

Herdenkingsceremonie

Om 11.15 uur beginnen de herdenkingsceremonie en de kranslegging bij het Airborne Monument op de Ginkelse Heide. Er vinden diverse toespraken en optredens van de Harmonie Ede en Massed Pipes and Drums en de Band of the Parachute Regiment plaats. Wij herdenken de geallieerden die voor onze vrijheid hebben gevochten en daarbij het leven hebben gelaten.

OP DE HOOGTE BLIJVEN VAN DE GEBEURTENISSEN OP DE GINKELSE HEIDE? Volg ons op Facebook voor alle updates

Ginkel Heath Experience Op het gehele terrein kunt u genieten van static shows van o.a. de 11 Luchtmobiele Brigade, Living History die de historie uit 1944 en de Koude Oorlog uitbeeldt en vanaf 14.30 uur een grootse militaire muziekshow met diverse bekende bands.

Ook voor kinderen is de herdenking indrukwekkend. Zij kunnen ‘de geschiedenis beleven’ op de Ginkel Heath Experience (GHE) achter op het Wijde Veld.

Verder zijn er kinderworkshops en een hindernisbaan voor kinderen.

(https://www.facebook.com/airborneginkelseheide/) of volg het Facebook­evenement: https://www.facebook.com/events/261661067831446/.

(Programma en tijden nog onder voorbehoud.)

Gezien de verwachte grote opkomst van bezoekers rijdt er een speciale pendelbus vanuit Ede. Bekijkt u van tevoren goed hoe u de Ginkelse Heide kunt bereiken. www.ede.nl/airborne

WINGS OF FREEDOM 2019, EDE In 2019 is het 75 jaar geleden dat Operatie Overlord, de codenaam van de westerse geallieerden, op 6 juni 1944 is gestart om West­Europa te bevrijden. Het zou uiteindelijk een heel gevecht worden en Operatie Market Garden zou de geschiedenisboeken ingaan als de grootse luchtlanding ooit. Om de opmars goed te ondersteunen werden op diverse plaatsen tijdelijke vliegvelden aangelegd die heel slagvaardig bleken en een grote bijdrage hebben geleverd aan de bevrijding: Wings of Freedom 2019.

Met diverse activiteiten wordt het besef van vrijheid onder de aandacht gebracht bij het Nederlandse publiek door met elkaar 75 jaar vrijheid te herinneren, te herdenken en te vieren. Op deze dag is een heus vliegveld ingericht, voorzien van een start­/landingsbaan en verkeerstoren.

Met 30.000 bezoekers over in één dag is Wings of Freedom een uniek evenement. Op 24 augustus genieten bezoekers uit binnen­ en buitenland van een unieke

airshow in combinatie met ruim 250 WW2 re­enactment spelers, om samen 75 jaar leven in vrijheid te herdenken.

Het hart van dit evenement vindt plaats rondom de N224/De Kade bij Ede. Net zoals vorige edities adviseren wij u zo veel mogelijk per fiets naar het evenement te komen of gebruik te maken van de pendelbussen.

Zie website voor ticketverkoop en nadere informatie over parkeren, etc.: www.janhilgers.nl

Spectaculaire vliegshows

Ook kan het publiek aan het begin van de Heide­ week genieten van spectaculaire vliegshows, verschillende demo’s en diverse activiteiten voor jong en oud. Wings of Freedom wordt mogelijk gemaakt door Stichting Jan Hilgers Memorial Airshow, haar vrijwilligers en sponsoren.

Scoren met uw tuin !

Tijd hebben om te spelen is natuurlijk leuk. Maar het is ook heel belangrijk om je creativiteit en zelfvertrouwen te ontplooien.

Steun Jantje Beton en zorg dat iedereen kan, en blijft spelen.

Kijk op jantjebeton.nl

Renkum Tel. 0317 - 31 00 81

www.hoveniersbedrijfmarskamp.nl 30-1-2018 12:48:50

AIRBORNE KRANT

Renkum T Pagina 23

Kringloop Cunera Hofstraat 5 - Rhenen donderdag : 9.30 – 12.30 uur vrijdag : 9.30 – 14.00 uur zaterdag : 9.00 – 15.00 uur Telefoon: 06 – 53 85 86 55

www.kringloopcunera.nl

V.A.

A’S Z Z I P G A D E ELK

5 EURO BIJ AFHALEN

Dierenhotel Betuwse Weide Achterstraat 49 6666 LB Heteren 026-4722012 info@betuwseweide.nl

Kom werken bij Zinzia Voor verschillende locaties zijn we op zoek naar verzorgenden en verpleegkundigen.

Zie jij, net als Rob, wat er toe doet voor mevrouw Van Vulpen?

Dat ze een echte crea bea is, haar hobby’s kaarten maken en bloemschikken zijn en dat ze binnenkort start met de cursus zijdeverven bij Zinzia?

Trimsalon Jolanda Hendriks-Ariëns 06-51023376

Hondenschool Hond & Co Colette Essers 06-30619522

www.betuwseweide.nl

Kom werken bij Zinzia en ontdek het zelf.

Zinzia heeft ontdekt dat Rob graag iets leuks doet met zijn drie jonge kinderen, vandaar dat hij altijd op vrijdag vrij is.

ZWEEFVLIEGTUIGEN EN HUN ROL TIJDENS DE SLAG OM ARNHEM De Vereniging Vrienden van het Airborne Museum (VVAM) organiseert interessante bijeenkomsten, waaronder op 19 mei jl. een lezing door Luuk Buist over het Glider Pilots Regiment. Bijna de helft (circa 48 procent) van de troepen bij Arnhem is geland met een zweefvliegtuig.

Dit fenomeen blijft een beetje onderbelicht in de algemene verhalen, die vooral gaan over de Airborne soldaten die met een parachute zijn geland.

Er zijn destijds 629 zweefvliegtuigen, bestuurd door de glider pilots, naar de landingzones rondom Wolfheze vertrokken. Hiervan zijn er 590 op de diverse landingszones geland.

Ze vervoerden troepen en materieel en vormden een belangrijk onderdeel van deze enorme operatie.

Vliegen en meevechten

Het Glider Pilot Regiment is opgericht op 24 februari 1942. In eerste instantie keek de RAF een beetje neer op deze vrijwilligers, die zich vanuit de verschillende eenheden van de landmacht aanmeldden. Maar deze piloten in spe kregen een bijzonder zware basistraining als infanterist, want de leiding wenste soldaten die niet alleen konden vliegen, maar ook konden meevechten. Als zij door die training heen kwamen, volgden zij een opleiding voor de elementaire vliegkennis. In eerste instantie moesten zij meer dan 100 vlieguren maken, maar toen de druk in 1944 vanwege de behoefte aan grotere effectiviteit te hoog werd, werd dit bijgesteld naar slechts 15 uur.

Horsa

Het grootste deel van de zweefvliegtuigen van het type Horsa was geheel van hout.

De hele houtindustrie, van meubelmaker

tot pianobouwer, werd ingezet om deze Horsa’s te bouwen. In een Horsa kon een Jeep met kanon of aanhanger worden vervoerd, goed vastgesjord met kettingen en spanhaken. Beladen was een secuur werkje, omdat een evenwichtige belading essentieel was. Het materiaal werd via de zijkant ingeladen, maar na de landing via het openen van de staart eruit gereden. De staart openen was een precies werkje en duurde ongeveer 20 tot 30 minuten.

Operatie Market Garden

De glider pilots die in Normandië zijn ingezet, werden direct weer naar Engeland teruggebracht. Zij moesten stand­by staan voor een nieuwe missie. Het wachten duurde erg lang en de verveling sloeg toe.

Vijftien missies werden aangekondigd, maar allemaal gecanceld. Operatie Comet werd driemaal uitgesteld en toen vervangen door Operatie Market Garden.

Nadat het order was afgegeven kregen de troepen vijf dagen de tijd om zich voor te bereiden. Uiteindelijk vertrokken de eerste zweefvliegtuigen op 17 september 1944 om 9.45 uur richting Nederland. De Pathfinders hadden de landingsplaatsen vooraf gemarkeerd, zodat de glider pilots precies wisten waar ze moesten landen.

Slag om Arnhem In de zeer leerzame lezing van de VVAM werd ook diep ingegaan op de troepenbewegingen op de grond tijdens de Slag om Arnhem. Van de 1180 glider pilots die bij Arnhem zijn geland kwamen er 226 om het leven, 437 werden krijgsgevangen gemaakt en 517 wisten zich over de rivier in veiligheid te brengen.

(Het boek ‘Glider Pilots at Arnhem’ van Luuk Buist en Mike Peters is zolang de voorraad strekt per mail te bestellen via luukbuist151@gmail.com)

De Vereniging Vrienden van het Airborne Museum organiseert onder meer lezingen, thema­avonden, boekenbeurzen en battlefieldtours over Operatie Market Garden en in het bijzonder de Slag om Arnhem. Geïnteresseerden kunnen voor € 25,00 per jaar lid worden. Meer info: vriendenairbornemuseum.nl/lid­ worden/

GLIDER COLLECTION WOLFHEZE BIEDT INZICHT IN LOGISTIEK VAN SLAG OM ARNHEM De grote luchtlandingsoperatie, waarbij circa 12.000 man met hun materieel werden over­ gebracht, kon qua logistiek nooit lukken zonder inzet van zweefvliegtuigen. Hoewel men vaak spreekt over de vele parachutisten is het grootste deel van de manschappen en hun materieel per zweefvliegtuig (glider) geland. In het Glidermuseum in Wolfheze, op Camping & Chaletpark ‘De Lindenhof’, wordt de impact duidelijk gemaakt door eigenaar Paul Hendriks.

Pauls vader (geb. 1921) was al een echte verzamelaar van spullen die te maken hadden met de Slag om Arnhem.

Hierdoor raakte ook zoon Paul (geb. 1961) gefascineerd door alles rond de Slag om Arnhem. In eerste instantie was een deel van zijn collectie te zien in museum Vliegbasis Deelen. Toen in 2009 Jan Aalderink van Camping ‘De Lindenhof’ hem een deel van de schuur aanbood voor zijn

collectie, begon het levenswerk van Paul Hendriks hier langzaam vorm te krijgen. En hij heeft nog veel plannen voor de verdere ontwikkeling van het museum.

Horsa

Een van de topstukken is een deel van een Horsa­romp die in Engeland als tuinhuisje bewaard bleef. Hendriks

haalde het naar zijn museum (zie foto). Van de bijna 600 zweefvliegtuigen die in deze regio geland zijn, was het grootste deel van het type Horsa (naast een beperkt aantal Hamilcars en Waco’s). De Horsa was een volwaardig vliegtuig geheel van hout, zodat de oorlogsindustrie voor de motorvliegtuigen niet verder werd belast. Hiervoor werden fabrieken die bekend waren met houtbewerking ingeschakeld.

Privémuseum

Leeg gewicht van de Horsa was circa 3800 kilo. Deze glider kon maar liefst zo’n 3200 kilo aan lading meenemen.

Uiteindelijk is een gigantische hoeveelheid materieel Vervolg op pagina 27

De lekkerste ingrediënten verwerkt in het ijs dat zie je en proef je bij Bernardo’s

Openingstijden.

Maandag - zaterdag 12.00 - 22.00 uur Zondag 13.00 - 22.00 uur @bernardosijs

www.bernardo.nl Molenstraat 118 Ede Tel.: 0318 - 65 20 06

AIRBORNE KRANT

Pagina 25

en troepen aangevoerd met deze zweefvliegtuigen, die meestal werden getrokken door Stirlings en Dakota’s.

Circa 4500 troepen en 1250 piloten zijn met de gliders geland. Ruim 500 jeeps, circa 445 aanhangwagens, 60 stuks 6­ponder antitank­kanonnen, 13 stuks 17­ponder antitank­kanonnen, 22 stuks 75 mm Houwitsers, 18 Bren carriers, 248 motorfietsen, et cetera.

Vervolg van pagina 25

Het Glidermuseum ligt midden in het gebied waar de gliders ook geland zijn. Dit privémuseum is zeer de moeite waard om te bezoeken, omdat hier de logistieke impact van de grote luchtlandingsoperatie duidelijk wordt.

DE POLEN VAN DRIEL Luchtlanding

Driel, 21 september 1944. Vanaf omstreeks 17.15 uur kwamen circa duizend soldaten van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan de grond in het kader van Operatie Market Garden. Hun commandant was generaal­majoor Stanislaw Sosabowski. Ze wilden met de Drielse veerpont de Rijn oversteken, als versterking van hun kameraden van de 1e Britse Luchtlandingsdivisie in Oosterbeek, die daar omsingeld waren door de Duitsers.

Veerbaas Peter Hensen had al een dag eerder de gierpont onklaar gemaakt, om te voorkomen dat de vijand die zou gebruiken. De Polen moesten daardoor op zoek naar bootjes en vlotten. Die pogingen liepen op niets uit en tegen de dageraad trokken de Poolse militairen zich terug in het dorp Driel en gingen in stelling. Op dat moment waren Polen overigens al actief ten noorden van de Rijn, met name van het antitankgeschut. Zij waren tijdens de eerste drie dagen van de operatie in de omgeving van Renkum, Wolfheze en Oosterbeek geland.

Zware gevechten met Duitsers

De Duitse commandant bij Driel had snel troepen ingezet, omdat hij bang was dat de Polen naar de verkeersbrug bij Arnhem zouden oprukken. Een sterke defensieve Duitse krijgsmacht had stelling genomen achter de spoordijk op het traject Arnhem­Nijmegen, ten oosten van Driel. Ze namen de Polen onder vuur, met name met behulp van zware artillerie. Een Duitse aanval vanuit het zuiden, uit de richting Elst, liet niet lang op zich wachten. Met behulp van gepantserde voertuigen werden de Polen zwaar bestookt. Deze gaven zo goed mogelijk tegenvuur, maar uiteindelijk trokken ze zich terug in het dorp. De Duitse aanval mislukte overigens.

Vanaf dat moment voerden de Duitsers voornamelijk artilleriebeschietingen uit.

ADOPTEER EEN PUP

GLIDER COLLECTION WOLFHEZE Locatie: Camping & Chaletpark ‘De Lindenhof’, Wolfhezerweg 111­113, Wolfheze.

Openstelling in 2019: van 12.00 t/m 17.00 uur op za 24/zo 25 augustus, di 17 t/m zo 22 september (extra open tijdens herdenkingsperiode), za 28/zo 29 september en za 26/zo 27 oktober.

Voor groepen ook op afspraak.

Voor meer informatie: www.wolfheze.nl

Tekstbureau MorfeeM (Geert Maassen)

De Rijn over

Op vrijdag 22 september 1944 bereikten troepen van het grondleger, vanuit het zuiden, zowel ’s morgens als ’s avonds de Poolse parachutisten bij Driel. Gelet op hun aantal waren dat echter druppels op de gloeiende plaat.

Deze nacht waren slechts vijf dinghy’s (rubberbootjes) beschikbaar. Het resultaat was dat maar 36 Polen de Rijn overstaken. Op dezelfde locatie probeerden ze het 24 uur later weer. In 14 grote aanvalsboten (aangevoerd door het grondleger) konden circa 157 Polen worden overgezet. In de nacht van 24 op 25 september 1944 werd een laatste poging gedaan om de Britten in Oosterbeek te versterken. Door Duits vuur haalden velen de overkant niet en de meesten van hen die wél de noordoever bereikten, werden snel krijgsgevangen gemaakt.

Koningin Beatrix bevestigt mei 2006 de Militaire Willemsorde aan het vaandel van de Poolse Brigade

Evacuatie

De volgende nacht werden de restanten van de 1e Britse Luchtlandingsdivisie teruggetrokken over de Rijn.

Canadese en Britse genisten van het grondleger hielpen daarbij, gebruikmakend van boten die vanuit het zuiden waren aangevoerd. Ook Polen uit Driel assisteerden bij deze evacuatie. In totaal bereikten uiteindelijk zo’n 2.400 mannen de zuidelijke oever, onder wie 160 Polen.

Ongeveer 300 militairen, van wie de meesten gewond waren, bleven achter in Oosterbeek. Tijdens de gevechten in de regio Arnhem sneuvelden 97 Poolse militairen, raakten er 218 gewond en werden 120 soldaten vermist (onder hen krijgsgevangenen).

Het aandeel van de Polen in de strijd om de Rijnbrug bij Arnhem was als volgt: ­ Eenheden van het antitankgeschut en het 3e Bataljon namen actief deel aan de strijd in Oosterbeek; ­ Bij de gevechten om Driel werden aanzienlijke Duitse eenheden aan andere strijdtonelen onttrokken;

­ Polen dekten de aftocht van de 1e Britse Lucht­ landingsdivisie.

Eerherstel en erkenning

Na afloop van de veldslag werd de Poolse brigade ten onrechte door de Britse legerleiding (met name veldmaarschalk Montgomery ­ bevelhebber van de 21e Legergroep, en luitenant­generaal Browning ­ commandant van het 1e Luchtlandingskorps) verweten dat ze niet klaar was voor het gevecht en dat de soldaten niet dapper genoeg waren. Op 9 december 1944 werd generaal Sosabowski onder druk van de Britten afgezet als commandant van de brigade. Het zou tot 2006 duren voordat de Polen formeel eerherstel kregen in Nederland (in het Verenigd Koninkrijk van overheidswege nog steeds niet). De brigade werd onderscheiden met de Militaire Willemsorde (zie foto). Generaal Sosabowski kreeg postuum de Bronzen Leeuw.

Meubelstoffeerderij DE STOFWISSELING Vakkundig

Persoonlijk

Creatief

Gespecialiseerd in stofferen van zitmeubels, zowel modern als antiek.

Contact informatie Atelier Martijn Kok Wilhelminastraat 47 6862 HB Oosterbeek

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

AIRBORNE KRANT

 026 - 339 08 50  martijn@destofwisseling.com

www.destofwisseling.com

Ook voor feesten en partijen!

Pagina 27

Voor al uw woon- en slaapcomfort Grandioze meubelopruiming

SUPER AANBIEDINGEN Enorme keuze uit: Bankstellen, kasten, eethoeken, kleine meubelen, koloniaal meubelen, slaapkamers, bedden, boxsprings, matrassen, lattenbodems, hoofdkussens, dekbedden, glasmeubelen, tafels op maat, decoratie, whitewash meubelen, teakhout, verlichting, laminaat, computer en LCD meubelen en enorme keuze uit relaxfauteuils, opstapstoelen, schilderijen, spiegels, tapijttegels en nog veel meer.

Grote Grote keuze keuze in in nieuwe nieuwe collectie collectie meubelen meubelen en complete woonprogramma’s en complete woonprogramma’s Mennonietenweg 15, 3702 AB15 Wageningen Mennonietenweg Mennonietenweg Telefoon: 0317 - 45 38 97, fax: 15 0317 - 45 33 72 3702 AB Wageningen ma t/m vr vr 10.00-17.00 10.00-17.00 ma13.30-17.30 13.30-17.30 di di t/m Telefoon: 0317 - 45 38 97 www.demeubeltopper.nl fax: 0317 - 45 33 72 ma 13.30-17.30 di t/m vr 10.00-17.00

Museum Deelen Het museum vol verhalen Het Museum Deelen toont objecten uit de geschiedenis van de naastgelegen vliegbasis.

In het museum wordt ruime aandacht besteed aan de luchtoorlog in de jaren 19401945. Foto´s, documenten en vliegtuigonderdelen uit deze periode zijn in de collectie opgenomen. Uit deze periode dateren talrijke bodemvondsten.

Objecten uit de Koude Oorlog completeren de collectie.

Kennis en enthousiasme over de geschiedenis van de vliegbasis zijn de belangrijkste drijfveren van de vrijwilligers in het museum. Zij vertellen u graag over het roemruchte verleden van de vliegbasis.

Openingstijden Zaterdag en zondag van 11.00-17.00 uur info@museumdeelen.nl www.museumdeelen.nl Delenseweg 20 6877 AE Deelen

WWW.POOLCAFE-INFINITY.NL

Praktische Tuinen Creatieve & Prijsbewuste tuinontwerpen

Onze droom voor Mariëlle is nierziekten genezen.

E-mail: tuindame2@gmail.com | mobiel: 06-45732113

Deel je onze droom?

Sms NIER naar 4333 of kijk wat jij kunt doen op nierstichting.nl

www.praktischetuinen.nl

Met 1 SMS doneert u eenmalig € 2 (exclusief telefoonkosten). Meer informatie: www.nierstichting.nl/sms

WASSEN

DROGEN

VRIEZEN

INBOUW

verstand van tuin & dier VAATWASSEN KOELEN

Achterbergsestraatweg 25 - 3911 CR Rhenen 0317-615689 - info@vanoortelektronika.nl www.vanoortelektronika.nl

AUDIO

VIDEO

Welkoop Wageningen Rijnhaven 10B, 6702 DT Wageningen 0317-421371

AIRBORNE WANDELTOCHT ONMISBAAR BEGIN VAN HERDENKINGSPERIODE Door Laurens van Aggelen

Wanneer iemand spreekt over ‘de Airborne’ weet iedereen in Oosterbeek en Arnhem dat het gaat om die bijzondere eerste zaterdag van de maand. De dag waarop er gemiddeld 32.000 wandelaars vanaf Sportpark Hartenstein op pad gaan om te wandelen én te herdenken. De herdenkingstocht die in 1947 voor het eerst werd gehouden, is in alle opzichten uitgegroeid tot een evenement van wereldformaat.

“Onze mensen zouden eens wat meer aan beweging moeten doen. Als we dat nu eens combineren met het herdenken van de Slag om Arnhem en we organiseren een wandeltocht, dan slaan we twee vliegen in één klap.” Woorden van die strekking klonken er op een zondagmorgen in 1946 aan de koffietafel op het politiebureau van de gemeentepolitie in Renkum. Het idee kwam uit de koker van de bestuursleden van Politie Sport Vereniging ‘Renkum’ (PSVR) die een jaar eerder, op 23 september, werd opgericht. Aldus werd besloten en men had goede verwachtingen ten aanzien van het aantal deelnemers dat in september 1947 aan die allereerste

wandeltocht zou deelnemen. Men rekende op zo’n 750 deelnemers, waaronder niet alleen collega’s van de politie maar ook militairen, burgers en padvinders. Dat bleek een verkeerde inschatting want er kwamen uiteindelijk bijna 2.100 wandelaars op de been. Omdat het er zoveel meer waren dan voorzien, kon niet iedereen die dag met de beloofde medaille naar huis. Deze werd toen nagestuurd.

De populariteit van de Airborne Wandeltocht nam in rap tempo toe. Waren er in 1953 al 10.000 deelnemers, 25.000 in 1966, in 1987 kon het recordaantal van 36.028 wandelaars in de boeken worden bijgeschreven. Hevige regen, soms zelfs gedurende de gehele dag, kan de echte liefhebbers van de Airborne niet deren .Er is zelfs een moment geweest dat ‘de Airborne’ meer deelnemers kende dan de Nijmeegse Vierdaagse die intussen al meer dan 100 jaar bestaat.

Wie meeloopt met de Airborne kan zoals gezegd kiezen uit vier wandelroutes: 10­ 15­ 25­ en 40 kilometer. Dit maakt de wandeltocht geschikt voor jou en oud, geoefende en minder getrainde wandelaars. Aantrekkelijk aan de routes is het uitzonderlijk mooie en afwisselende landschap,

vooral op de langere afstanden omdat het parcours dwars over de landingsterreinen voert. In vroegere jaren waren wandelaars zich meer bewust van de markante plaatsen die werden gepasseerd. Wie daar oog voor heeft, zal tijdens de Airborne nog altijd een hoop kunnen zien waardoor het beeld van de Slag completer wordt.

De meest bijzondere aanwezige tijdens de Airborne Wandeltocht is nog altijd Generaal­Majoor Urquhart. Op 4 september 1971, ter gelegenheid van de 25e editie was hij er ook, samen met Prinses Margriet en haar echtgenoot Pieter van Vollenhoven. Dit was overigens ook de enige keer dat er iemand van het Nederlandse Koninklijk Huis aanwezig was. Wijlen Prins Bernhard was echter jarenlang voorzitter van het erecomité.

ARTBORNE: ‘MONUMENTEN VOOR ÉÉN DAG’ LANGS AIRBORNE-WANDELROUTES Ook dit jaar kunnen de deelnemers aan de Airborne wandeltocht er niet omheen: de ArtBorne­ kunstprojecten van Scarabee. De Renkumse kunststichting is met twee speciaal voor de wandeltocht gemaakte ‘monumenten voor één dag’ aanwezig langs de routes. Ditmaal koos de jury voor projecten van jonge kunstenaars met een ruime ervaring in het werken voor grote publieksgroepen. Op de Hoge Oorsprong presenteert de Antwerpse Nederlander Bouke Bruins zijn bijdrage aan ArtBorne. Het Rotterdamse duo Atelier ARI (Joyce de Grauw en Paul van den Berg) strijkt neer op de Duno. die niet alleen stilstaan bij het herdenken van de Tweede Wereldoorlog, maar verbindingen aangaan met heden en toekomst. Zo ontstaan nieuwe vormen van herdenken.

Uitgangspunt is dat het publiek actief wordt betrokken bij de projecten. Scarabee noemt ze ‘monumenten voor één dag’; uitdagingen voor de makers, maar ook voor de Airborne­wandelaars.

Locatie kiezen

Monument voor één dag

Scarabee presenteert voor de elfde keer twee projecten.

Tien jaar geleden ontwikkelde deze stichting het ArtBorne­concept, dat uniek was en nog steeds is.

ArtBorne behelst het presenteren van kunstprojecten

In de praktijk blijkt dat lang niet alle kunstenaars raad weten met de opdracht om zo’n ‘monument’ te maken. De taak van de onafhankelijke jury is om uit de aanmeldingen, dit jaar dertig, de meest levensvatbare te kiezen. Nadat er uiteindelijk twee opdrachten zijn verstrekt, volgt een traject waarin de kunstenaars samen

85x55mm full color, uv lak glossy 1.000 stuks

WATERFLESJES

Scrabbleletters

Bouke Bruins, die eerder projecten uitvoerde in Nederland en de Verenigde Staten, laat de wandelaars met behulp van ‘scrabbleletters’ een aantal vragen beantwoorden. Ze worden aangebracht op grote stripachtige tekeningen tussen de bomen op de Hoge Oorsprong.

Bananenrepubliek

Joyce de Grauw en Paul van den Berg van Atelier ARI, behalve in ons land werkzaam in Canada en Frankrijk, stellen met hun project de vraag waar de ruim zeventig jaar vrijheid van na de oorlog ons hebben gebracht. Dit project kreeg de al even prikkelende titel ‘Bananenrepubliek’ mee en is te zien langs een pad op de Duno. Honderden bananen staan in rijen in het gelid voor een podium met daarop een bananenplant. En ja, alle wandelaars krijgen zo’n vrucht om tijdens de tocht op te eten.

CAPS

RINGBANDEN

Basis pet in diverse kleuren 1 PMS kleur 250 stuk(s)

15mm vulhoogte ringband omgeplakt 100 stuks

Aanbiedingen t/m 30 september

STICKERS

met Scarabee een locatie zoeken en hun plannen zo nodig bijstellen en aanpassen.

330 ml, draaidop in diverse kleuren full color bedrukking 144 stuks

€31,EXCL. BTW

€1,50

€1,78

PER STUK /EXCL. BTW

PER STUK / EXCL. BTW

BIJ ONS KUNT U OOK TERECHT VOOR

€4,87 PER STUK / EXCL. BTW

HUISSTIJL * PROMOTIEMATERIAAL * HORECA * RELATIEGESCHENKEN * PRESENTATIEMATERIAAL * BUITENRECLAME * BEDRUKTE KLEDING * CANVAS & DECORATIE

AIRBORNE KRANT

Pagina 29

Administratieburo De Rek Astrid Hut-Croezen, goudsmid Bremlaan 4, 6866 DP Heelsum +31(0) 6 11 22 75 85 astridhut@indiva.nl, www.indiva.nl

Neem contact op met: info@arboworld.nl

06 - 513 875 69

VELUWSE ASPERGEBOERDERIJ Nu volop verse Asperges!

Spek en worst van slager Wilbrink. Wij verkopen handappels, zoete appels, handperen, stoofperen, champignons enz. Verder in de winkel: jam, honing, mosterd en verschillende soorten moezelwijn.

Dagelijkse verse eieren. Nu ook Ambachtelijke Boerenkaas. Van Jonge tot en met Oude snijdbare kaas. Rechtstreeks van de boer!

Veluwse aspergeboerderij • Apeldoornseweg 198 • 6731 SC Otterlo Tel. 0318-591285 • info@aspergeboerderij.nl • www.aspergeboerderij.nl

Pienemanstraat 94 6717 WG Ede 0318 - 620188 06 - 51895851 w.derek@hetnet.nl

OPSLAGRUIMTE NODIG?

Box Inn self-storage Kernreactorstraat 24a 3903 LG Veenendaal 0318-501601 www.box-inn.nl info@box-inn.nl

Verwarmde en droge opslag Voor particulier en bedrijf 3

Van 1 m

Geef voor nieuwe doorbraken in kankeronderzoek.

3

tot 150 m

7 dagen per week toegang

Ga naar kwf.nl/doneer

Flexibele huurperiodes Gratis gebruik aanhangwagen

Gezellige familiecamping gelegen in het Rivierengebied, de Gelderse Poort en de Betuwe.

De camping heeft ruim opgezette toeristische- seizoen en jaarplaatsen.

Ook zijn er leuke verhuur objecten.

www.de-waay.nl

Waay eens lekker aan!

75 jaar vrijheid op weg naar 2020

Ik sta stil bij 75 jaar vrijheid.

Jij toch ook? www.75jaarvrijheid.nl

WIL WAS 9 JAAR TOEN DE SLAG OM ARNHEM LOSBARSTTE over en weer zijn gevolgd; het voelt alsof er dierbare bloedverwanten zijn bijgekomen.

Wil Rieken woonde met haar ouders en zusje aan de Utrechtseweg in Oosterbeek, waar haar vader een banketbakkerij had. Ze was negen toen de Slag om Arnhem losbarstte. Tot op de dag van vandaag is Wil actief bij diverse Airborne­ organisaties.

Asielzoekers

Wil heeft een tijd bij asielzoekers in Deelen gewerkt.

Vanuit haar evacuatietijd weet ze wat het is om geen eigen plek te hebben en hoe goed het voelt als mensen je welkom heten. Ook is ze sinds 1994 een van de zeer trouwe, bekwame vrijwilligers van Airborne Museum Hartenstein. Het verhaal van haar oorlogservaringen staat opgetekend in het boek De Straat van Robert Kershaw.

Het huis van de familie Rieken lag precies op de grens van de oostelijke perimeter, waar hevig werd gevochten.

De familie en hun buren schuilden in de kelder. Op een gegeven moment kwam er een Duitser binnen om te vragen of er ook Tommy’s in huis waren. Een angstige tijd, weet Wil zich te herinneren. Tegenover hun woning stond Huize Lebret (ongeveer waar nu het gemeentehuis staat). In deze grote villa waren Duitsers gelegerd. Haar dappere hondje Molly rende er regelmatig naartoe om vlees uit de keuken te stelen. Maar op een dag werd zij gesnapt en aangeschoten.

CONFERENTIE

BRIDGE TO THE FUTURE 2019

Speelgoedhondje

Korte tijd na het uitbreken van de Slag werden de Oosterbekers gesommeerd hun huizen te verlaten.

Onder begeleiding van een Duitse soldaat werden Wil en haar familie door hun achtertuin naar de Weverstraat gestuurd, richting Arnhem om het dorp te verlaten. In hun tuin zagen de kinderen tot hun schrik een flink aantal dode Engelse en Duitse soldaten liggen. Het werd een zware tocht die via Beekbergen naar Apeldoorn leidde, waar opa en oma woonden. Wil voelt, als zij er aan terugdenkt, nog de zware ronde kaas die zij meetorste. Onder haar gabardine jasje had ze ook haar speelgoedhondje gestopt, een hondje dat ze tot op de dag van vandaag nog bewaard heeft. De bevrijding maakte zij dus mee in Apeldoorn. Op 3 juli 1945 keerde het gezin terug in Oosterbeek. Het huis stond er nog, al was het flink beschadigd. Alle ramen kapot en de deuren eruit.

Deze waren gebruikt voor de loopgraven.

Gevaarlijke spelletjes

Alles was weg. Via hulporganisatie HARK konden de inwoners serviesgoed uitzoeken, dat op een centrale plaats was verzameld. Soms herkende je iets van jezelf en werd je dat in goed vertrouwen geschonken. Alles was nog een tijd op de bon en vader Rieken begon langzaam aan weer te bakken. De ingrediënten kocht hij van de ingeleverde suiker­ en andere bonnen.

Het dagelijks leven hernam zijn loop en Wil en haar zusje moesten weer naar school. Er was maar één school aan de Wilhelminastraat en tot Wils frustratie werd iedereen bij elkaar gezet, ondanks het (niveau)verschil.

Na schooltijd was er niet veel te spelen en dus vonden de kinderen zelf wat uit: spannende en best gevaarlijke spelletjes, zoals het springen in de diepe kelders van

Kun jij reanimeren?

AIRBORNE KRANT

THEMA: DUITSLAND KEERPUNT

Foto: Wil Rieken bij graf

Albert Heijn op de hoek Weverstraat/Utrechtseweg.

De winkels waren vernield en de kelders lagen open, gelukkig met een dikke laag zand. Jongens zochten in de uiterwaarden naar munitie.

Bloemen op de begraafplaats Op een dag kwam generaal Urquhart naar Oosterbeek.

Hij raakte in gesprek met de burgemeester en besloten werd een herdenking te houden voor de gesneuvelde Engelse soldaten. Deze waren door de bevolking uit hun tuinen opgegraven en herbegraven op het ‘Engelse kerkhof’, de Airborne begraafplaats. De meisjes Rieken kregen, zoals vele kinderen, een graf toegewezen om te verzorgen. Voor die eerste herdenking moesten er bloemen komen. Waar die vandaan te halen? “We plukten ze uit de tuinen die verlaten waren,” vertelt Wil en ze weet nog hoe ongemakkelijk ze zich voelde, toen ze die bloemen meenam.

Wil kreeg het graf van trooper Edmond toegewezen en haar zusje dat van Bob Bondy. De moeder en verloofde van Edmond zijn nog een keer terug geweest. Wil en haar zus onderhouden, na 70 jaar, nog altijd innige contacten met de familie van Bob. Vele reizen naar Engeland

In het reine komen met het verleden, vraagt veel van een volk of land. Maar wie een zoektocht naar zichzelf onderneemt, staat steviger in de schoenen.

Dat laatste gaat zeker op voor Duitsland. De Tweede Wereldoorlog staat in het geheugen gegrift , maar toch normaliseerde de relatie met Berlijn en ontpopte Duitsland zich als voorbeeld van een welvarend Europa. Hoe ging dat? En wat leren wij ervan?

Programma Conferentie Bridge to the Future De inleiding van het thema Duitsland Keerpunt is in handen van professor en Duitsland­kenner Jacco Pekelder. De Duits­Franse documentairemaakster Géraldine Schwarz komt aan het woord, net als de succesvolle Nederlandse auteur Arnon Grunberg.

Bastiaan Everink, oud­marinier en nu operazanger, vertelt zijn verhaal over vrijheid en de verbinding tussen verleden, heden en toekomst. Aan het einde sluit een nog bekend te maken (Duitse) spreker de conferentie af. Moderator is de bekende Duitse journaliste Anke Plättner (zal spreken in het Nederlands).

INFORMATIE: Musis Arnhem op vrijdag 20 september 2019 van 14:00 ­ 17:00 uur Actuele info en aanmelden: https://bridgetothefuture.nl

Red levens in jouw buurt.

Meld je aan op hartstichting.nl/reanimatie

Pagina 31

GOLFEN EN DINEREN IN DE BETUWE Nudepark 73b, 6702 DZ Wageningen info@hollandicaoutdoorliving.nl www.hollandicaoutdoorliving.nl

CHAMPIONSHIP COURSE PAR 3 - 4 BAAN PITCH- & PUTTBAAN

GROTE MOLENSTRAAT 173, ELST • WWW.WELDEREN.NL/GREENFEE • 0481 376 591

l e p р e P e d n a V .

Chr Schilderwerken

Oude Bennekomseweg 13 6706 ER Wageningen Email: chrisvandepeppel@online.nl Mobiel: 06 - 533363525

Stadsbrink 441, 6707 AE Wageningen Telefoon: 0317 414 898

ARNHEM OOSTERBEEK WAR CEMETERY Door Laurens van Aggelen

Van de duizenden geallieerden die voor, op of na 17 september 1944 hun familie verlieten om op weg te gaan naar Arnhem, zouden velen nooit meer terugkeren. Met gevoelens van optimisme, vastberadenheid, maar ook angst en twijfel, waren de laatste woorden tot hen die zij zo lief hadden, een laatste groet, een afscheid voor altijd. Op de plaats die zij tot het laatst met hun leven verdedigden, zouden zij voor eeuwig rusten. Om nooit vergeten te worden. Dat zijn wij, die nu in vrijheid leven, aan hen verplicht. Nu en in de toekomst. De gedachten aan hen leven voort op de Airborne begraafplaats in Oosterbeek. Officieel ‘Arnhem Oosterbeek War Cemetery’ geheten.

Aanleg begraafplaats De totstandkoming van deze begraafplaats voert terug naar 5 juni 1945, de dag waarop waarnemend burgemeester Mr. Jan ter Horst tijdens een vergadering van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Renkum bekend maakte dat de geallieerde legerleiding besloten had om een militaire begraafplaats aan te leggen in Oosterbeek. Het is in grote mate aan Ter Horst te danken dat de begraafplaats er uiteindelijk is gekomen. Hij gaf er blijk van het een eer te vinden wanneer Oosterbeek de locatie zou worden, gezien de enorme strijd die veel van de omgekomen militairen op deze plaats hadden geleverd. Daarnaast ging hij er niet aan voorbij dat het ook van economisch belang was dat de begraafplaats in zijn gemeente zou komen. Het was

eerder op diezelfde 5e juni dat Ter Horst aan luitenant­ kolonel A.O. Stott van de gravendienst van de 21 Army Group het aanbod had gedaan om de begraafplaats aan te leggen aan de Van Limburg Stirumweg, tegenover de Algemene Begraafplaats. Het idee voor die plek kwam van wethouder Jhr. J. Beelarts van Blokland en kwam voort uit het gegeven dat het gemeentebestuur het betreffende stuk grond destijds had aangekocht van de Stichting Het Geldersch landschap met de bedoeling daar een nieuwe begraafplaats aan te leggen. Dat burgerkerkhof is er uiteindelijk nooit gekomen. De Airborne begraafplaats wel. Het was op 20 juli 1945 dat luitenant­kolonel A.O. Stott in een brief aan de burgemeester liet weten dat hij namens de Britse militaire autoriteiten zeer erkentelijk was voor het Renkumse aanbod. Tien dagen later begon

de Nederlandsche Heidemaatschappij met de aanleg, de firma Wandel nam het grondverzet voor zijn rekening.

Gemeenteambtenaar ingenieur G. Gerlagh stelde een plan op om het kerkhof op stijlvolle wijze te voorzien van fraaie beplanting. De aanleg was na een half jaar geheel voltooid. Dankzij de snelle besluitvorming en de daarop volgende instemming van de geallieerden, had Arnhem het nakijken. Ook hier werd binnen het gemeentebestuur al over een plaats in de gemeente gesproken waar het kerkhof zou kunnen komen, maar men was te laat.

Feiten over de Begraafplaats Anno 2019 telt de begraafplaats 1.767 graven. Op het moment dat de begraafplaats in 1946 geheel was voltooid waren dat er nog 1.730. Ook na 1946 werden er nog militairen begraven die tijdens of enige tijd na de Slag om Arnhem het leven lieten. Het merendeel van de graven is van Britse militairen, maar er liggen ook 73 Poolse militairen, 33 Canadezen, Australiërs, Nieuw­Zeelanders, drie Nederlanders en drie medewerkers van de Commonwealth War Graves Commission, de organisatie die zorg draagt voor het beheer en het onderhoud van de begraafplaats.

RENKUM AIRBORNE HERDENKT 75 JAAR OPERATION MARKET GARDEN Ook Renkum Airborne herdenkt het feit dat 75 jaar geleden Operation Market Garden werd ingezet, met onder andere een van de eerste droppingen op de Renkumse heide. Diverse activiteiten doen deze bijzondere manoeuvre op een jubileumwaardige manier herleven, waaronder een dropping die drie keer grootser is dan in andere jaren. Want ook Renkum Airborne pakt groots uit, waarbij de focus dit jaar vooral ligt op muziek. Want de oorlog herdenken is ook de vrijheid vieren.

Naast de droppings en de opening door middel van een officiële plechtige herdenking van de oorlog van toen, begeleid door de fenomenale zangeres Emma Brown en het 130(!)­stemmige Achterhoeks Mannenkoor, is er ook ruimte voor het vieren van de zo hard bevochten vrede van nu.

Vrijdag 20 september

Op vrijdag 20 september kunnen bezoekers doorlopend genieten van een display met WOII voertuigen en een kampement, een veldbioscoop, vliegshows met WOII modelvliegtuigen, een

militariamarkt, rondritten met GMC­voer­ tuigen, een klimtoren, een schietcontainer en een lasergamecircuit. De marechaussee voert live exercities uit en er is een heuse Airbornequiz waarmee leuke prijzen te verdienen zijn.

Vanaf 13.00 uur treden diverse artiesten, koren, bands en korpsen op op het Airborneterrein, waaronder het Achterhoeks Mannenkoor, damestrio Bubbles & Boas en zangeres Otteline Philippi.

Vervolg op pagina 35

K I J K N U D E E E R S T E 2 W E K E N G R AT I S !

www.fearunlimited.nl

AIRBORNE KRANT

Pagina 33

helemaal vrij

Vakantie in Zeeland?

Boek nu met 20% korting je vakantie bij Droomparken ga naar www.droomparken.nl/vakantiemetvoordeel Luxe vakantiewoningen voor 2 tot 14 personen

droomparken www.droomparken.nl Exclusieve MDH lezersactie Deze MDH lezersactie in niet geldig i.c.m. andere kortingsacties en is geldig tot maximaal 1 maand na verspreiding van de uitgave.

Vervolg van pagina 33

Vanaf 19.00 uur wordt een heel bijzondere show opgebouwd: een lasershow vertelt het verhaal van Operation Market Garden met laser, rook, muziek en geluid. Een ervaring om kippenvel van te krijgen. Tegen schemertijd begint de show en we verwachten veel mensen, dus kom op tijd voor een goede plek!

De vrijdagavond sluiten we af met een spetterend optreden van de Pauwergirls, die het (tent)dak eraf zingen met liedjes uit de jaren ‘40.

Zaterdag 21 september Ook op zaterdag 21 september is er veel te zien en te beleven op het Renkum Airborneterrein, waaronder het WOII kampement, een film over de omgeving in WOII in de veldbioscoop en vliegshows met WOII modelvliegtuigen. Het vertrek van de Race to the Bridge vanaf de Telefoonweg (organisatie: Airborne Battle Wheels) is ook live te volgen op een groot scherm.

Vanaf 12.30 uur treden diverse korpsen, koren en bands op, op het Airborneterrein, waaronder het Leger des Heils Korps en het Leger des Heils Koor. Verder een aantal daverende optredens van de Politie Big Band.

In de middag kunnen mensen met GMC voertuigen vanaf het Airborneterrein naar Renkum centrum rijden

UNIEK PROGRAMMA LIBERATION ROUTE EUROPE:

75 JAAR VRIJHEID HERDENKEN EN VIEREN In 2019 en 2020 herdenken en vieren we in heel Europa dat 75 jaar geleden een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Een unieke periode om veteranen te eren en om de erfenis van WO II en zijn betekenis voor Europa van vandaag levend te houden. Liberation Route Europe maakt dat in 2019/2020 zichtbaar en tastbaar met een internationale herdenkingscampagne, een reisgids en lange­afstandswandelroute.

“Met deze initiatieven willen we de aandacht vestigen op de herdenkingsjaren en het besef creëren dat vrijheid nooit als vanzelfsprekend mag worden beschouwd,” aldus Victoria van Krieken, directeur van Stichting Liberation Route Europe. “Met de campagne, de reisgids en de wandelroute stimuleren en inspireren we bezoekers om meer te leren over de geschiedenis en op pad te gaan om de plekken waar het allemaal is gebeurd met eigen ogen te zien.”

periode in de wereldgeschiedenis. Het boek beschrijft honderden locaties van regio’s in negen verschillende landen, met de nadruk op de routes die de westelijke geallieerden hebben afgelegd bij de bevrijding van Europa. Dit vormt een unieke bijdrage aan het herdenkingstoerisme en maakt dit belangrijke deel van de Europese geschiedenis toegankelijk voor een breed publiek.

In het spoor van de geallieerden

Publiekscampagne

‘Europe Remembers’ (europeremembers.com) is een internationale campagne die stilstaat bij onze gedeelde verantwoordelijkheid om vrede na te streven. Centraal in de publiekscampagne staat het eren van veteranen en reflecteren op de vrijheid waarvoor zij zo hard gevochten hebben. Gedurende 2019 en 2020 zullen ter gelegenheid van het 75­jarig jubileum in verschillende landen tal van herdenkingen en activiteiten plaatsvinden.

Rough Guides reisgids

Begin juli verschijnt een unieke reisgids ter herdenking van 75 jaar bevrijding van Europa. Het boek is de eerste in zijn soort, waarbij de kenmerkende schrijfstijl van Rough Guides wordt gecombineerd met de expertise van de Stichting Liberation Route Europe over deze bijzondere

Stichting Liberation Route Europe en de vermaarde architect Daniel Libeskind werken samen aan een unieke, internationale lange­afstandswandelroute. Deze route verbindt landen, regio’s, locaties en verhalen uit de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. Daniel Libeskind en zijn team van Studio Libeskind hebben hiervoor iconische markeringen, ook wel ‘Vectors’ genaamd, ontworpen. In combinatie met het sterke Europese netwerk van Liberation Route Europe is hiermee de basis gelegd voor de ontwikkeling van een unieke lange­afstands­wandelroute.

De beoogde route van Londen naar Berlijn strekt zich uit over bijna drieduizend kilometer, met onderweg verschillende vertakkingen. Met de opening in 2020, juist op het moment dat Europa 75 jaar einde Tweede Wereldoorlog herdenkt, wordt het resultaat zichtbaar van jarenlange inspanning.

Met ‘Vectors’ als iconische markeringen vormt de internationale lange­afstandswandelroute een grens­

Schetsontwerp van ‘Vector’ (Daniel Libeskind)

overschrijdend monument van vrede, harmonie en vrijheid. Door verschillende verhaallijnen uit de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog uit te lichten, schenkt de route aandacht aan de waarde van internationale samenwerking, Europese eenwording en vrijheid waarvan West­Europa al bijna 75 jaar geniet.

Liberation Route Europe is een steeds uitbreidende internationale herdenkingsroute die mijlpalen uit de moderne Europese geschiedenis met elkaar verbindt.

De route vormt een schakel tussen de belangrijkste regio’s tijdens de opmars van de geallieerden bij de bevrijding van Europa in 1944­1945.

Voor meer informatie over Liberation Route Europe en haar doelen: liberationroute.com De Stichting Liberation Route Europe wordt ondersteund door haar strategische partner, het vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg).

Even niet bang zijn omdat mama als een monster tegen je praat Zieke kinderen voelen zich beter als hun ouders dichtbij zijn.

Daarom zijn er de Ronald McDonald Huizen.

Dan is zo’n lekkere knuffel van papa of mama nooit ver weg.

Een ziek kind kan niet zonder zijn ouders

www.kinderfonds.nl

AIRBORNE KRANT

Pagina 35

EVACUATIE AIRBORNE REGIO elkaar. Om vervolgens soms voor lange tijd geen idee te hebben waar familieleden of andere dierbaren zijn. Of ze nog leven. Want met die onzekerheid leefde men toen ook. In 1944.

Door Laurens van Aggelen

Op zondagmorgen, 17 september 1944, gloort er in Arnhem, Oosterbeek en omgeving hoop dat de oorlog spoedig tot een einde zal komen. Een enorme geallieerde troepenmacht doet iedereen uitzien naar de bevrijding, naar vrijheid. Maar de Slag om Arnhem, onderdeel van de operatie Market Garden mondt uit in een enorme tragedie. Euforie maakt plaats voor twijfel en wanhoop.

Vele geallieerden sneuvelen en de lokale bevolking leeft in grote angst. De verwoestingen zijn enorm. Arnhem en Oosterbeek staan in brand. In de nacht van 25 op 26 september trekken de overgebleven geallieerden zich terug. Achter de Oude Kerk in Oosterbeek steken ze massaal de Rijn over. Op de vlucht voor de vijand die zoveel sterker blijkt te zijn dan verwacht.

Verdreven van huis en haard Over de Slag om Arnhem, die zich behalve in de Gelderse hoofdstad, voor een groot deel ook in Ooster­ beek afspeelde, is veel geschreven. Meters boeken.

Merkwaardig genoeg is de evacuatie van 90.000 Arnhemmers en nog eens 50.000 burgers uit de Betuwe en elders, altijd onderbelicht gebleven. Dat zou misschien nog enigszins te rechtvaardigen zijn wanneer

Grote onzekerheid

deze evacuatie slechts van zeer korte duur zou zijn geweest, zoals men in die bewuste septemberdagen nog verwachtte. Of wanneer de gevolgen van de evacuatie zeer beperkt waren gebleven. Maar niets is minder waar.

Met het verlaten van huis en haard, breekt voor velen een moeilijke, onzekere en vaak ook angstige tijd aan. Wie het mee heeft gemaakt, vergeet het nooit meer. Wie er niet bij was, moet weten wat er toen gebeurd is, omdat het een periode is waar we uit respect voor de betrokkenen van toen nooit aan voorbij mogen gaan. Maar ook omdat er heden ten dage nu nog elders in de wereld dagelijks mensen op de vlucht zijn. Mensen die alles achter moeten laten. Niet alleen hun bezittingen maar ook

In een land waarin vrijheid vanzelfsprekend lijkt te zijn geworden omdat we sinds 1945 het geluk hebben in vrijheid te mogen leven, kost het enige moeite je voor te stellen wat een evacuatie inhoudt. Wat het is om alles achter te laten en niet te weten wanneer je terugkomt. Of je wel terug kunt komen. Of je bij terugkeer nog wel zult vinden wat je hebt achtergelaten. Wie in vredestijd op vakantie gaat, kan de sleutels aan de buren geven zodat ze op het huis kunnen passen en de planten kunnen verzorgen. Maar in oorlogstijd ga je niet weg omdat je dat wilt, maar omdat het moet. Met z’n allen. Naar een onbekende bestemming. Op last van een vijand die je al jaren je vrijheid heeft ontnomen en die borden langs de gemeentegrens plaatst om je er op te wijzen dat het ­ op straffe van de dood ­ verboden is de stad te betreden. Je eigen stad, je eigen huis. Tot de plek die ooit zo veilig leek te zijn, heb je van het ene op het andere moment geen toegang meer.

DE POOLSE OVERSTEEK BIJ DRIEL Op 20 september 1944 staken Poolse militairen bij Driel de Rijn over om de Britse Airborne­divisie te versterken. Op 22 september 2019, 75 jaar na de Slag om Arnhem, wordt deze oversteek met de 6e Brigade uit Polen nagebootst tijdens een middag waarin we onze dankbaarheid voor de Poolse inzet tonen. Ter herinnering zal de Poolse Oversteek in Driel in aanwezigheid van Poolse veteranen opnieuw plaatsvinden. Aan de overzijde, in Oosterbeek, zullen de militairen samen stilstaan bij het monument dat herinnert aan die gruwelijke nacht in 1944.

In het programma van deze middag heeft alles een link met Polen. Behalve een tentoonstelling van militaire middelen en een kampement met Poolse re­enactors is het een plek voor ontmoeting, met muziek, eten en drinken. De populaire muziekband Csasza van de 6e Airborne Brigade, de Poolse militaire band uit Krakau en Concordia uit Driel zorgen samen voor een bijzondere muzikale omlijsting.

“Elk jaar herdenken wij onze Poolse vrienden, maar dit jaar doen we dat uitgebreider dan ooit. Met de hulp van 300 à 350 vrijwilligers moet het een onvergetelijke gebeurtenis worden,” aldus Arno Baltussen, voorzitter van de Stichting Driel­Polen.

‘De Poolse Oversteek Driel: 75 jaar verbonden door dankbaarheid en vrijheid’ vindt plaats op zondag 22 september van 12.00 tot 17.00 uur op het weiland naast het Drielse Veer.

Meer info: airborne-overbetuwe.nl

DE SCHRIJVER LAURENS VAN AGGELEN HEEFT VEEL BOEKEN OVER DE OORLOG GESCHREVEN, VAAK ZEER PERSOONLIJKE VERHALEN Deze uitgaven zijn nog na te bestellen via de website: www.we­publishing.nl

VAKANTIE IS...

...EEN UITDAGING

VAKANTIE IS WIELEWAAL

Meld je aan op OERRR.nl

Pagina 36

Stichting Wielewaal zoekt vrijwilligers om kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking een onvergetelijke vakantietijd te bezorgen.

Maak jij het mogelijk? www.wielewaal.nl/vrijwilligers

GRATIS ADVERTENTIE

VERBORGEN IK WIL SCHATTEN OERRR

Oversteek Nederrijn

Sosabowski Tulp

VFONDS: NA 75 JAAR VRAAGT HERDENKEN OM EXTRA INSPANNINGEN “Wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar opnieuw te ondergaan.”

Met dit citaat benadrukt mr. Robert Croll, voorzitter van het vfonds, het belang van herinneren en herdenken.

“Jongeren van nu kennen de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog voornamelijk uit schoolboeken. Zij groeien op in een land dat al bijna 75 jaar vrijheid kent en daar enorm van profiteert. Zij ervaren vrijheid als vanzelfsprekend. Dat is alleen niet zo; kijk maar in de wereld om je heen. Eigenlijk realiseren we ons pas echt wat we hebben op het moment dat we het ‘hadden’… en dan is het te laat. Kennis van de geschiedenis is daarom ook voor de jeugd belangrijk. Door de verhalen van echte mensen die de oorlog hebben meegemaakt, realiseren zij zich dat je vrijheid moet koesteren en eraan moet blijven werken om die vrijheid te behouden.”

Bridge to Liberation Experience

Het vfonds (voluit: Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) maakt ieder jaar ruim tweehonderd bijzondere of vernieuwende initiatieven mogelijk, dankzij de bijdragen van de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Nederlandse Loterij. In de hele Airborne­regio is het vfonds zichtbaar. Zo ondersteunt het vfonds het paviljoen bij de John Frostbrug ‘Airborne at the Bridge’, Airborne Museum Hartenstein, het evenement Bridge to Liberation Experience en veel andere grote en kleine projecten.

Erkenning en waardering

De samenwerking van Provincie Gelderland en organisaties uit de vier Airborne gemeenten Arnhem, Renkum, Overbetuwe en Ede resulteert in een compleet programma voor de vele bezoekers die in september naar de regio komen om Veteranen te eren die hier vochten voor onze vrijheid.

“De erkenning en waardering voor veteranen uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook voor de jonge veteranen die op dit moment worden uitgezonden om de wereldvrede te bewaren of humanitaire hulp te verlenen, groeit gelukkig nog steeds,” aldus Robert Croll. “Deze waardering voor militairen zien we ook graag voor hun collega’s in uniform van de politie en brandweer, met wie zij steeds vaker samenwerken. Zij allen dragen bij aan veiligheid in de meest brede zin van het woord en verdienen daarom meer respect en waardering.”

VRIENDENCAMPAGNE Om nadrukkelijker aandacht te vragen voor vrede en vrijheid is het vfonds vorig jaar gestart met een vriendencampagne.

Robert Croll: “Met onze vriendencampagne bouwen wij aan een community van vrienden die vrede en vrijheid belangrijk vinden. Onze vriendschap is gratis. Als vriend ontvang je bijzondere aanbiedingen van musea of andere projecten die het vfonds financieel ondersteunt. Wel zouden wij het leuk vinden wanneer je dit deelt met je kinderen, kleinkinderen of vrienden. Zo bouwen wij samen aan een veilige wereld waarin ook onze kinderen in vrede kunnen opgroeien, met respect voor elkaar.” Op vfonds.nl kun je je gratis aanmelden als vriend.

V-team van het fonds in gesprek met veteranen

75 jaar vrijheid

In 2019 en 2020 richt het vfonds zich op de grootse viering van 75 jaar Vrijheid, in nauwe samenwerking met de overheden, Platform WO2 en vele andere organisaties. “We zien dat herdenken van de oorlog in een nieuwe fase komt. Velen die de oorlog hebben meegemaakt zijn overleden. Dat betekent dat we ons extra moeten inspannen om de herinnering levend te houden. Dit doen we enerzijds door de musea en gedenkplekken zo in te richten dat ze de jongere generatie aanspreken en ze nieuwsgierig worden naar wat hier in de oorlog is gebeurd. Anderzijds door de herdenking en viering nadrukkelijk te koppelen aan de begrippen Democratie en Rechtstaat. Het lijkt allemaal vanzelfsprekend, omdat wij de afgelopen 75 jaar niet anders hebben meegemaakt. Maar besef wat het betekent dat je leeft in een democratie. Er is gevochten voor jouw recht om te stemmen!”

AIRBORNE INTERNATIONAL YOUTH CONFERENCE YOUCEE 2019 www.youcee.eu Ook dit jaar worden jongeren weer samen gebracht om de waarden van herdenken, beseffen en beleven in het kader van de Slag om Arnhem te bespreken. De rode draad in de discussies is het belang van vrede en vrijheid. Scholen uit Polen, Duistland, Verenigd Koninkrijk, Italië en Nederland doen hieraan mee. Op maandag 16 september start het programma in het Akoesticum in Ede. Er worden workshops georganiseerd, en het Airborne Museum bezocht. Verder zullen de jongeren deelnemen aan de kranslegging bij de verschillende Herdenkingen, met als hoogtepunt de kranslegging tijdens de ceremonie op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Tevens zijn er recepties gepland bij de burgemeesters van Renkum en Ede. Gedurende de week zullen de jongeren ook deelnemen aan het project “Sharedstudios”. ( www.sharedstudios.com) Via een Gouden Container op het terrein van het Akoesticum zullen de jongeren contact maken met andere delen van de wereld om van gedachten te wisselen. In een United Nations Model Conferentie leren de jongeren moeilijk wereldproblemen te bespreken en de gezichtspunten van verschillende landen te vertegenwoordigen.

Helpt u hierbij met:

Meer gezonde medewerkers leveren u

Werkplekinrichting Stoelmassage Tiltraining

Gezond werken Het Nieuwe Werken Risico-inventarisatie

meer winst!

Neem contact op met: info@arboworld.nl

AIRBORNE KRANT

06 - 513 875 69

Pagina 37

Advertorials

Nationale Taptoe De Nationale Taptoe ontwikkelt zich tot een groot schouwspel waarin historische thema’s theatraal en muzikaal zijn uitgewerkt. Orkesten, artiesten en figu­ ranten werken samen in grote scènes, waardoor er veel te beleven is. In deze editie, van 27 tot en met 29 september in Rotterdam Ahoy te zien, herdenken we de Slag om Arnhem en vieren we 200 jaar militaire muziek.

Nieuw in Wageningen!

Natuurlijk is er nog veel meer te beleven, waaronder entr’acts van onder meer Cesar Zuiderwijk en Jörgen van Rijen. Andere uitgelichte vertoningen zijn: Traditional Army Band Zuid Korea, Overzeese gebieden, Pipes & Drums en United States Air Force Honor Guard Drill Team. Mis het niet!

Voor tickets en info: www.nationaletaptoe.nl

De Slag om Arnhem/Market Garden is één van de uitgelichte acts, waarin historische filmbeelden, diverse orkesten, Crystel Benton en oude voertuigen van Keep them Rolling te zien zijn. De sfeervolle productie is in samenwerking met het Airborne Museum Oosterbeek opgezet. In het verlengde van deze act ligt 200 jaar Militaire Muziek, met re-enactments van nationale en militaire ceremonies.

Ze staat in de periode voor en na de uitvaart zo dicht mogelijk bij de nabestaanden. ‘Ik maak echt contact en dat voelt vertrouwd voor mensen. Daarbij is goed luisteren naar de wensen en goed adviseren heel belangrijk om zo samen te zoeken naar een zo persoonlijk mogelijk afscheid.’ Volgens Sabine is thuis opbaren van toegevoegde waarde. ‘Mensen kunnen op hun eigen tijd nog bij hun dierbare zijn.

‘Ik vind het ook heel belangrijk om kinderen bij een uitvaart te betrekken. Neem ze serieus, zij hebben ook een verlies te

Je vindt bij Ladyline een compleet aanbod, waarmee jij verzekert bent van de beste arrangementen, afgestemd op jouw lijf en jouw wensen. “Een populaire behandeling is cryolipolyse. Hiermee

Behoefte aan een ontspannende, energetische, lichaamsbehandeling, een huid verbeterende gezichtsbehandeling, een gezellige workshop met vriendinnen óf een compleet verzorgde beauty-wellnessdag? Dit alles, en meer, is mogelijk in Beauty Salon Réflexion.

Hotelgast of niet, u bent altijd welkom.

Beauty Salon Réflexion

Huisdierenzorgplan

Huisdierenzorgplan We willen graag dat uw huisdier lekker

Sluit vandaag nog het in zijn vel zit en onbezorgd dier kan We willen graag dat uw huisdier lekker in zijn huisdierenzorgplan af! zijn. Daarom is het HuisdierenZorgPlan vel zit en onbezorgd dier kan zijn. Daarom is ontwikkeld. Met maandelijkse betalingen Vul de schriftelijke overeenkomst in het HuisdierenZorgPlan ontwikkeld. Met voor preventieve gezondheidszorg spreidt aan de balie, daar kunt u dan ook de maandelijkse betalingen voor preventieve eerste maand voldoen. Hierna u de kosten en geeft u de beste zorg. gezondheidszorg spreidt u de kosten en geeft u betaald u maandelijks via een de beste zorg. automatisch incasso.

Wat zit er in het huisdierenzorgplan?

Wat zit er in het huisdierenzorgplan?

Zo makkelijk kan zorgeloos • De jaarlijkse vaccinatie voor een

huisdierenbezit zijn!

- De jaarlijkse vaccinatie voor een optimale bescherming optimale bescherming verwerken.’ Als je jouw kinderen op een • Een jaar lang producten tegen natuurlijke manier leert om gaan met - Een jaar lang producten tegen vlooien en wormen vlooien en wormen de dood hebben ze daar baat bij in hun - Na 6 maanden een gratis gezondheidscheck • Na 6 maanden een gratis - 10% korting op behandelingen en verschillende producten volwassen leven. gezondheidscheck - Onbeperkt nagels knippen • 10% korting op behandelingen en

Uitvaartzorg Troostrijk verschillende producten

www.dedierenarts.net T: 06-43513601 • Onbeperkt nagels knippen

E: info@uitvaartzorgtroostrijk.nl

I: www.uitvaartzorgtroostrijk.nl

Energiek, slank, trots en stralend!

“Je oude figuur weer terug, zonder te lijnen en zonder jojo-effect, bij ons kan dat écht,” zegt Sonja Geerlings van Ladyline Ede. “De door ons ontwikkelde en aan Wageningen University wetenschappelijk bewezen methode helpt je weer lekker in je vel te komen. Je valt geleidelijk af, tot wel een kilo per week, en dat zonder hongergevoel.” De behandelingen bestaan uit bewegen in warmte, ozon zuurstoftherapie, persoonlijk aangepast voedingsadvies, compressietherapie voor gladde en slanke benen en cryolipolyse.

Zichtbare huidverbetering in één behandeling! Maak na uw behandeling gratis gebruik van de luxe wellness faciliteiten van het hotel.

De ervaren handen van Sigrid Loenen -schoonheidsspecialiste en docente- in combinatie met de weldadige huid verbeterende producten van het topmerk Sothys laten u ontsnappen aan de waan van de dag, met een stralende gevitaliseerde huid als resultaat.

Uitvaartzorg Troostrijk Samen met de nabestaanden de overledene nog één keer in het licht zetten. Dat is de passie van Sabine Karssen-Oostenrijk van Uitvaartzorg Troostrijk. ‘Op jouw eigen manier afscheid nemen is een enorm belangrijk onderdeel van het leren leven met het verlies.’

Altijd al een moment van totale ontspanning willen ervaren, zonder daar ver voor te hoeven rijden? Welkom in de wereld van Beauty Salon Réflexion!

verwijder je op natuurlijke wijze hinderlijke vetrolletjes op probleemzones” vertelt Sonja.

Voor wie graag mooiere, gladdere en slankere benen wilt, is compressietherapie een methode die bij uitstek helpt. “Compressietherapie is een heerlijk ontspannende behandeling, een intensieve massage van benen, billen en onderrug.

Ladyline Ede, Zandlaan 18, Ede Tel: 088-8122340 www.ladyline.nl

Kickboksen steeds populairder in Wageningen en omstreken: ‘De sport wordt niet meer als ordinair gezien’ Mohamed El Bouziri was in het verleden profesioneel kickbokser en trainde met diverse wereld toppers als Peter Aerts. Nu heeft hij al weer ruim vijf jaar zijn eigen sportschool: Fight Training Wageningen aan de industrieweg 46 in de Nude.

Een flink deel van zijn leden is jeugd en vrouw.

Het is geen mannen sport meer zoals vroeger altijd het geval was. Het is een sport voor het gehele gezin en dat maakt het ontzettend leuk om les te geven. Ik heb inmiddels een flinke jeugd en dames groep opgebouwd en de animo blijft groeien, ook de behoefte aan privé les of workshops bij voetbal/hockey clubs groeit steeds meer. Er trainen leden van 6 t/m 50 jaar bij mij.

Iedereen is welkom en kan op zijn tempo mee trainen en aan zijn conditie, zelf­ ver trouwen en gezondheid werken.

Het kickboksen zit in de lift en hopelijk blij f t zich di t zo doorzetten. Wil jij ook een keer een proefles of meer informatie kijk dan op www.fighttrainingwageningen.nl

□

□

GEALLIEERDEN IN DE LUCHT! BAM! Bam, bam, bam! „Bernd, Schmeiß dich hin, volle Deckung!“ Met de aanval op hun stelling in Westervoort op zondag 17 september 1944 om tien uur in de ochtend kwam de oorlog voor Bernd Honermann en Otto Litzner (beiden 17 jaar) van de Reichsarbeitsdienst ineens heel dichtbij.

maakten een houten kruis voor op zijn graf.

Otto had de taak gekregen om de zwaargewonde koeien af te maken. De boerenzoon vond het verschrikkelijk: “Zo’n dier voelt dat het moet sterven. Ze probeerden nog op te staan, alhoewel hun poten er vanaf geschoten waren. Een dier voelt echt wel dat het gaat sterven als er een loop van een geweer op hem wordt gericht.”

Tot dan toe stond de oorlog nog ver van hen vandaan. Via Eindhoven en Venlo waren ze op 10 september in Raum Arnheim aangekomen en de jongens voelden zich in een soort Luilekkerland. Ze moesten wat oefenen met hun zoeklicht, maar hadden volop tijd om uit te gaan naar Arnhem, waar ze het Wehrmachtsheim bezochten en Burgers Zoo’. Ze vermaakten zich ook met vissen op de IJssel en hielpen de bevolking met het overzetten van een bootje naar Velp, waar de burgers boodschappen deden.

RAD eenheid 6/212

Luchtaanval

Bernd kon tijdens de onverwachte luchtaanval niet zo snel in zijn schuttersput komen en had zich ter plekke in een kuil laten vallen. De volgende dag zag Otto een scheur in het uniformjasje van Bernd, precies onder de koppelriem. “Als ik iets hoger had gelegen, dan was die scherf dwars door mijn zijde gegaan!”

Na de geallieerde luchtlanding moest hun RAD eenheid 6/212, die de Luftwaffe Flakbatterij 5/591 van Major Majewski bemande, de brug van Westervoort verdedigen. Bernd en Otto lagen nu niet meer aan de zomerdijk, maar waren naar de steenfabriek verplaatst, waar ze ’s nachts ook sliepen. De bewoners van het huis bij de steenfabriek moesten het terrein verlaten en maar zien dat ze ergens in de buurt onderdak kregen. Omdat ze nauwelijks meer iets hadden om zich mee te verdedigen, hielden de arbeidsmannen zich schuil, terwijl ze dag en nacht aangevallen werden door artillerievuur. Plotseling drong op een dag een zwaar, dof geluid tot hen door: “Je hoorde: woem, woem, woem. Dat kwam vanuit Nijmegen. En dan hoorde je een snerpend geluid. Dan werd het tijd dat je verdween, want dan volgde de inslag.”

Hauptvormann Theo Grove had de aanval niet overleefd.

Hij zat bij het derde vuurmondpeloton, waar ze bij de oprit van de brug een Flakturm hadden gebouwd. De man had bovenop die houten uitkijkpost gestaan en was niet meer op tijd naar beneden gekomen: “Hij heeft het niet meer gehaald en werd met scherven doorzeefd. We hebben hem letterlijk uit het kippengaas moeten snijden.

Alleen al door de kracht van de luchtdruk was hij vol in het kippengaas gesmeten. Hij was op slag dood. En enige zoon van een landheer ...!”

Houten kruis

Bernd heeft meegeholpen om de onfortuinlijke kameraad onderaan de Flaktoren een veldgraf te bezorgen. Ze

Actueel nieuws Airborne

AIRBORNE KRANT

Uit: ‘Weggemoffeld. Levensverhalen van Duitse Arnhemveteranen’ (Ingrid Maan) Een gesigneerde versie is te bestellen via haar website: www.dng40-45.nl/boek-weggemoffeld

Kijk op: www.airbornefeelings.nl www.liberationroute.nl www.airbornemuseum.nl www.airborne-region.nl

OUDE KERK IN OOSTERBEEK, ONDERDEEL VAN DE PERIMETER

In de omgeving van de kerk vonden acht dagen lang zware gevechten plaats. In de oude pastorie ernaast werden door onder andere Kate ter Horst circa 250 gewonde Britse soldaten verzorgd. De uitgedunde troepen van het 1e, 3e en 11e Para Bataljon en van het South Staffords Bataljon verschansten zich dagenlang bij de Oude Kerk in Oosterbeek onder leiding van majoor Lonsdale. Bij deze kerk stonden destijds ook de kanonnen van het Regiment Lichte Artillerie opgesteld.

Hier trokken zich hier over de Neder­Rijn terug naar Driel. De kerk werd bij de oorlogshandelingen deels verwoest.

WHITE RIBBON MILE, OOSTERBEEK Een korte wandeling door de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek, naar het herdenkingsmonument aan de Neder­Rijn.

Tijdstip: hele dag van 10 t/m 27 september 2019 Locatie: Benedendorpseweg 134, Oosterbeek

Pagina 39

Uw woonkamer verrijken met een moderne en suite?

DUITSE KWALITEIT VOOR

9.794,-

GEWOON BIJ JOU IN DE BUURT! Reddy is dé formule voor de prijsbewuste consument die een eerlijk verhaal verwacht. De kracht van REDDY: het prijsvoordeel van een formule, gecombineerd met de service van de lokale ondernemer. Wie slim is, koopt zijn nieuwe keuken bij REDDY. Kom gerust eens langs!

*Vraag in de showroom naar de voorwaarden.

EEN SCHERPE NETTO PRIJS!

> ga naar www.maatmeubel.nl > kasten op maat > ensuite kasten > nr.1 Ensuite modern Nijkerk

KEUKENS HETEREN MUSKUSHOUWSESTRAAT 20 • 026 4743640 • www.reddy.nl

IN DE KEUKEN ALLES

www.steakhouseamadeus.nl Wekeromseweg 1 Openingstijden Ma / Do 14:00 - 21:30

6718SC Ede Vr / Za 14:00 - 22:00

+31(0) 318 610 473 Zo 12:00 - 21:30

SteakhouseAmadeus Amadeus teakhouse

De Dierenarts Wageningen

Voor een overheerlijke Amerikaanse ervaring

Steakhouse Ama R HIER

INFORMEE

Voor een overheerlijke Amerikaanse ervaring Restaurant Steakhouse Amadeus is een begrip in Ede en omgeving. Al vanaf het begin, zo’n 25 jaar geleden, wordt Amadeus gekenmerkt door de unieke formule.

Kwalitatief goed vlees en verse vis, de bijzondere houtskoolgrill en de Amerikaanse entourage maken een bezoek aan Steakhouse Amadeus tot een overheerlijke ervaring.

Wat Steakhouse Amadeus zo bijzonder maakt, is de gezellige en goede sfeer en de grote keuze uit de stukken vlees die worden gegaard op de houtskoolgrill. Door het vlees te grillen op houtskool krijgt het de kenmerkende rooksmaak.

Vleesliefhebbers kunnen hun hart ophalen in het restaurant, want op de kaart staan ook nog eens drie soorten dry aged beef. Het gerijpte rundvlees is een favoriet gerecht op de kaart. Het mooie proces, de smaak en de boterzachte structuur maken deze stukken vlees de moeite meer dan waard. Ook voor gasten die liever kiezen voor vis of een vegetarisch gerecht is er natuurlijk genoeg te kiezen van het menu.

Gezellige sfeer De warme kleuren en opvallende decoraties in het interieur zorgen voor een gezellige sfeer in het

restaurant. Het knisperende haardvuur in de gezellige zithoek versterken dat gevoel nog eens. Het is een heerlijke plek om te genieten van een drankje voordat u aan tafel gaat of om een kop koffie na het diner te drinken. Voor de mooie dagen met aangename temperaturen staat uiteraard ons terras klaar.

AN. N ZORGPL E R IE D IS U H E EN ZORGELOZ EZONDHEID G E R A B L A BETA DIEREN. VOOR HUIS

Genieten bij Amadeus Bij Steakhouse Amadeus zijn alle ingrediënten voor een geslaagd avondje uit aanwezig. “Wij gaan pas met een voldaan gevoel naar huis als onze gasten hebben genoten. Daarom zullen wij er alles aan doen om uw bezoek tot een succes te maken.”

Wist je dat?

In de weekenden en op bijzondere dagen trakteren wij onze gasten op live (achtergrond)muziek. Dat maakt jouw avondje uit helemaal compleet!

www.steakhouseamadeus.nl Wekeromseweg 1 6718 SC Ede Openingstijden Ma / Do 14:00 - 21:30 Vr / Za 14:00 - 22:00

+31(0) 318 610 473 Zo 12:00 - 21:30

Openingstijden Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag

9:00 – 17:30 9:00 – 19:00 9:00 – 17:30 9:00 – 19:00 9:00 – 17:30

Rooseveltweg 371 • 6707 GP Wageningen tel 0317 415644 • www.dedierenarts.net