Overijssel viert vrijheid - Hardenberg

Hardenberg— uitgave 2020

VRIJHEIDS KRANT HARDENBERG

HERDENKEN EN STIL STAAN BIJ 75 JAAR VRIJHEID HANG DE VLAG UIT OP JOUW LOKALE BEVRIJDINGSDAG

LAAT 75 JAAR VRIJHEID NIET AAN JE VOORBIJ GAAN OVERIJSSELVIERTVRIJHEID.NL

Dedemsvaart | Hardenberg | Zwolle 0523 - 28 27 26 mail@vrieling.nl vrieling.nl

Samen vieren wij 75 JAAR VRIJHEID! BMN Hardenberg

McDonald’s Hardenberg

Samen de vrijheid vieren

Stelling 2, 7773 ND Hardenberg

BMN Hardenberg Bruchterweg 103 7772 BK Hardenberg T 0523 28 08 00 E hardenberg@bmn.nl

Elkaar sterker maken, daar geloven wij in. Daarom beloven we iedere bouwprofessional de beste service, de juiste voorraad, flexibele logistiek en een vakkundig advies in al onze 83 vestigingen.

Openingstijden: ZO t/m DO VR en ZA

07.00 - 01.00 uur 07.00 - 03.00 uur

Uw zorghulpmiddelenspecialist

Gramsbergerweg 62 - 7772 PB Hardenberg info@woonwinkelramaker.nl - 0523 261 234

Zorgpunt Hardenberg is het Excel Galaxy Premium Salespoint van Noord-Oost Nederland

Kom je ook even binnen kijken? vloeren - raamdecoratie gordijnen - behang - krijtverf vloerkleden - interieuradvies op maat - klein assortiment meubelen - lampen

k

WO O N WI N K E L

voor de totale woonbeleving..

WOONINRICHTING, ADVIES EN WOONINSPIRATIE

W W W. W O O N W I N K E L R A M A K E R . N L

RAMAKER

voor de totale woonbeleving..

Zorghulp- or: vo middelen fort • zitcom atie nic • commu iteit • mobil ad • toilet/b • slapen • zien

Bij aankoop van een nieuwe rollator vanaf € 150,- ontvangt u minimaal € 25,- retour voor de oude rollator Kalenderklokken Groot assortiment sta-op-stoelen Kollergang 9a 7773 NG Hardenberg (achter de Gamma) T (0523) 680 569 E info@zorgpunthardenberg.nl Openingstijden ma t/m vrij: 09.00-17.00 uur za: 09.00-14.00 uur

Uitleenpunt van zorghulpmiddelen.

www.zorgpunthardenberg.nl

inhoudsopgave—3

VOORWOORD

6 t/m 7 TOP 25 BEELD De meest indrukwekkende WO2 foto’s van Overijssel.

Beste inwoners, Het vieren van 75 jaar vrijheid staat plotseling in een heel ander daglicht dan we van te voren hadden gehoopt, uitgestippeld of ook maar hadden kunnen bedenken.

Velen van u hebben de afgelopen weken, maanden en sommigen zelfs langer dan een jaar ontzettend hard gewerkt om een prachtig feest te organiseren. Om vrijheid en democratie te vieren, om te herdenken dat 75 jaar geleden vele mensen hebben gestreden voor onze vrijheid. Scholen, comités, vele vrijwilligers en andere organisaties, allemaal hebben jullie je nek uitgestoken om iets moois neer te zetten.

Deze krant had een feestelijk aankondiging moeten worden van alle festiviteiten die er in het kader van 75 jaar vrijheid in uw gemeente zouden worden georganiseerd.

Het is ontzettend spijtig dat heel veel activiteiten zijn afgelast of uitgesteld, vanwege het coronavirus.

10 HERDENKING CANADESE BEGRAAFPLAATS 75 jaar bevrijding herdacht op de Canadese begraafplaats in Holten.

Toch stemt al jullie werk, al jullie energie, het getoonde naoberschap, mij hoopvol in de strijd tegen het virus. Hoopvol dat we er zijn voor elkaar, voor de kwetsbaren om ons heen.

12 T/M 13

75 jaar geleden hebben vele mensen laten zien dat naoberschap niet alleen omkijken naar je buren, familie of streekgenoten betekent, maar dat omkijken naar elkaar over grenzen reikt, dat naoberschap een universeel goed is.

17 VERSLAGEN EN DOCUMENTAIRES 1 t/m 17 april terugblikken op de bevrijding van Overijssel, precies 75 jaar geleden.

Dat universele naoberschap ervaren we ook nu. Al leven we in de vreemde situatie dat dit naoberschap ook betekent dat we zoveel als mogelijk thuis blijven, we onze bewegingsvrijheid beperken. En tegelijkertijd blijven omzien naar elkaar, naar de kwetsbaren in onze samenleving. Een samenleving waarin we met elkaar trots zijn op iedereen die zich keihard inzet om het virus te bestrijden en levens te redden.

Ik ben ontzettend trots en dankbaar voor jullie inzet, jullie inzet voor 75 jaar vrijheid en jullie inzet voor het overeind houden van onze samenleving in deze crisistijd. En ja, het brengt ontzettend veel onzekerheid met zich mee. Pas daarom goed op jezelf en je omgeving.

Laat 75 jaar vrijheid niet aan je voorbij gaan, maar laat de gedachte eraan en het vieren ervan ons kracht en veerkracht geven voor een gezonde toekomst.

21 t/m 23 EEN HONGERLIJDER IN HARDENBERG Op zaterdag 17 juli 1943 probeerden Amerikanen met brisantbommen de fabriek uit te schakelen,

Colofon: Dit is een uitgave van Stichting Platform WO2 Overijssel.

Hoofdredactie: Mano Scherpbier, Bert ter Horst Tekst: Alle lokale partners, HCO en RTV Oost, Mano Scherpbier, Bert ter Horst Ontwerp: Bestwerk.nl — Druk: Janssen pers DTP en uitgever: MDH Uitgeverij, Doetinchem

ANDRIES HEIDEMA Commissaris van de Koning provincie Overijssel

Disclaimer: De redactie doet er alles aan om de juiste informatie te verwerken, maar staan niet in voor omvolkomenheden of wijzigingen. De artikelen zijn met de hoogst mogelijke zorg geschreven.

and, Alles in éénedhrijf bij één b Bouwbedrijf - Keukens - Schildersbedrijf Installatiebedrijf

Ouderwets vakmanschap in een modern jasje

Overal dichtbij

Veelzijdig aanbieder van verschillende merken keukens.

Van strak tot klassiek. Elke gewenste smaak en prijsklasse.

Ook voor uw aangepaste keukens.

Jouw bedrijf, branche en uitdagingen. Wij willen het van dichtbij meemaken. Vanuit een landelijk actieve organisatie met meer dan 900 specialisten in accountancy en bedrijfsadvisering, maar met een kantoor bij je om de hoek. Met brede financiële kennis én specialistische branchekennis.

Welkom in onze

Thuis in je omgeving, dichtbij jou en je werkgebied. Daar zijn we op ons best.

We voelen ons sterk betrokken bij en geloven in de kracht van het lokale middenen kleinbedrijf. Daar weten we dan ook alles van. Ontdek het zelf en neem contact op met het kantoor bij je in de buurt.

Waar je ook bent, wij zijn overal dichtbij.

Alfa Nijverdal Anders Celsiustraat 3 7442 PB Nijverdal 088 2532750 nijverdal@alfa.nl

Alfa Hardenberg Hessenweg 29 7771 CH Hardenberg 088 2532850 hardenberg@alfa.nl

COMPLEET VERNIEUWDE

showroom in Balkbrug A. BEVERWIJK EN ZONEN B.V. Zwolseweg 31-33, 7707 AA Balkbrug | Telefoon (0523) 65 66 41 - info@beverwijkbouw.nl Morsestraat 8, 8013 PP Zwolle | Telefoon (038) 465 52 88 - info.zwolle@beverwijkbouw.nl

www.beverwijkbouw.nl Joosten

Spaar mee voor een uniek historisch album!

Bij elke €10* boodschappen

GRATIS zakje met 4 stickers

Wij wensen je veel kijk- & leesplezier! *exclusief tabakswaren, geneesmiddelen, babyvoeding en alle serviceartikelen o.a. lotto en telefoonkaarten

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—5

OORLOGSWINTER

HERDENKING NEDERLANDSINDIË

Bloedspannend theaterstuk over het bekendste boek van Nederland

A

ls de Duitsers in 1940 Nederland binnentrekken, heeft Michiel van Beusekom eerst nog het ge-voel dat hij in een spannend jeugdboek beland is. Maar al gauw wordt hem duidelijk dat oorlog niet iets is om je op te verheugen. In de laatste oorlogswinter (die van 1945) raakt Michiel betrok-ken bij het verzorgen van een Engelse piloot, die in de bossen achter zijn huis is neergestort. Mi-chiel probeert de lange winter zo goed mogelijk door te komen, maar komt steeds meer alleen te staan. Zijn vader wordt opgepakt en zijn zus praat haar mond voorbij. Wie kan Michiel eigenlijk nog wel vertrouwen?

Oorlogswinter van Jan Terlouw is Nederlands bekendste jeugdboek over de Tweede Wereldoor-log.

In 2020, 75 jaar na de bevrijding van Nederland, bewerkt Theatergroep De Jonge Honden het boek tot een bloedspannende theatervoorstelling over vriendschap, vertrouwen en volwassen worden in een

15 augustus 1945 verschrikkelijke oorlog. Niets is wat het lijkt, niemand is te vertrouwen en nergens ben je écht veilig.

Oorlogswinter wordt geproduceerd door Theatergroep De Jonge Honden in samenwerking met Overijssel viert 75 jaar vrijheid en Stichting 4 Oost.

Financieel wordt dit project ondersteund door v-fonds, provincie Overijssel en Stichting 4 Oost. De voorstelling is eind dit jaar te zien in de thea-ters in Overijssel.

Vanwege het coronavirus en de maatregelen is de tour verschoven naar het najaar, op dit moment wordt nog hard gewerkt aan een nieuwe planning, voor een update van nieuwe tourdata kijk op www.tgdejongehonden.nl

D

e vier bands, Boogie Monster, Lauringer, NO WOW en D A R K D A Y S, hebben hun verhalen gehaald bij getuigen van de Tweede Wereldoorlog. Die verhalen zijn door Historisch Centrum Overijssel en RTV Oost verzameld, ter ere van het vrijheidsjubileum dit jaar.

15 augustus 1945 is een kantelpunt in de Nederlandse geschiedenis. Het oorlogsgeweld en de grootschalige ontheemding hebben een enorme impact gehad op Nederland. De oorlog in Azië werkt door tot op de dag van vandaag bij vele mensen, families en onze samenleving als geheel.

Als gevolg van de oorlog wonen er in Nederland inmiddels ruim 2 miljoen mensen met wortels in voormalig Nederlands-Indië. Met allen een eigen (oorlogs)verhaal. Een brede mix van Nederlanders met o.a. een Indische, Molukse, Papoea, Chinese of Indonesische achtergrond.

JONGE OVERIJSSELSE ARTIESTEN SCHRIJVEN ODE AAN DE VRIJHEID Vier Overijsselse bands die elk een nummer schrijven over de vrijheid: het project Songs for Freedom is in het leven geroepen ter ere van 75 jaar bevrijding. Met ‘verhalen om nooit te vergeten’ als thema treden ze op tijdens het Bevrijdingsfestival Overijssel in Zwolle.

O

p 15 augustus 1945 kwam er voor het Koninkrijk der Nederlanden officieel een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Op deze dag herdenken we ieder jaar bij de Indische monumenten in Steenwijk, Zwolle, Hardenberg, Almelo, Enschede en Deventer álle slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de directe gevolgen daarvan.

De vier bands hebben uiteenlopende muziekstijlen.

Waar Boogie Monster uit Deventer groovy rock ’n rollnummers maakt, valt D A R K D A Y S uit Enschede in de categorie electropop. NO WOW, wederom uit Enschede, maakt rauwe en fuzzy indierock en Lauringer uit diezelfde stad maakt tijdloze popmuziek en feel-good indie: de vier bands gaan voor een afwisselend programma zorgen op de Sena Performers Stage van het Bevrijdingsfestival.

Op én rondom 15 augustus wordt er tijdens herdenkingen door het hele land stil gestaan bij deze gedeelde geschiedenis. In Overijssel worden er op 15 augustus herdenkingen georganiseerd in Steenwijk, Zwolle, Hardenberg, Almelo, Enschede en Deventer. De Melati, de Indische jasmijn, wordt dan gedragen als symbool van respect, betrokkenheid en medeleven.

Op www.15augustus1945.nl lees je meer over de herdenkingen.

75 jaar vrijheid!

Fijne bevrijdingsdag Verzekeringen Makelaardij Hypotheken Bankzaken Dedemsvaart | Hardenberg | Zwolle 0523 - 28 27 26 mail@vrieling.nl vrieling.nl

Pensioenen Arbodienst

6—pagina

Hardenberg editie Overijssel viert vrijheid

REPORTAGE WERELDOORLOG IN 100 FOTO’S

TOP 25 BEELD Dit zijn de meest indrukwekkende WO2 foto’s van Overijssel

E

ind vorig jaar leverde een zoektocht naar de meest indrukwekkende foto’s uit de Tweede Wereldoorlog enkele honderden inzendingen op.

In januari kon het Overijsselse publiek op overijssel viertvrijheid.nl stemmen om de top 25 samen te stellen. Ruim 3500 unieke bezoekers brachten in totaal meer dan 5000 stemmen uit. De top 25 foto’s vormden samen de Overijsselse inzending voor het landelijke project ‘De Tweede Wereldoorlog in 100 foto’s’.

Unieke foto jodenvervolging Zwolle De inzendingen leverden unieke beelden op. Zo toont het beeld van Ina Varenhorst-Kooymans, uit Markelo, haar vader en oma schuilend voor bombardementen en beschietingen. Bij archiefonderzoek heeft het Historisch Centrum Overijssel (HCO) een unieke foto ontdekt. Op de foto zijn Joodse vrouwen en kinderen te zien die door de Duitse bezetter worden afgevoerd in Zwolle. Het is voor het eerst dat in Overijssel zo’n foto gevonden is.

_Amerikaanse bommenwerper landt in Vroomshoop, 1944

_’JUST CALL HIM JOHNNY’, WesterhaarVriezeveensewijk 1945

_Aan het werk in arbeidskamp Holten, 1943

De Tweede Wereldoorlog in 100 foto’s startte met de zoektocht in de provincies. Elke provincie heeft haar 25 meest aansprekende WO2 foto’s geselecteerd.

Deze 100 foto’s vormen een unieke presentatie van deze donkere periode van onze vaderlandse geschiedenis.

Het idee is dat het vooral de beelden zijn die het verleden zichtbaar maken, nu de jaren van oorlog steeds verder van ons af komen te staan.

_Koerierster Corrie Kieft, 1944

_Joodse Zwollenaren lopen hun dood tegemoet, 1942

_Hengelo in puin, 1944

_Joodse onderduikers vieren paasfeest in Zwolle, 1944

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—7

_Kinderen vieren joods nieuwjaar, 1942

_Stadsbrug twee keer vernield, Kampen 1945

_Het onderduikschip, 1944

_Broodvoorziening per boot, 1940

_Burgers helpen een bemanningslid van een neergestorte bommenwerper, Zwolle 1944

_Installatie nsb-er Von Bonninghausen als commissaris van Overijssel, Zwolle 1941

_Tijdelijke begraafplaats 10 gesneuvelde canadese soldaten, Haarle 1945 _Massa-begrafenis verzetsmensen in Zwolle, 1945

_Deportatie in Rijssen, 1942

_Burgers helpen een bemanningslid van een neergestorte bommenwerper, Zwolle 1944

_Verzetsgroep Vroomshoop poseert op bevrijdingsdag, 1945

_Marcherende duitsers in Kampen, 1944

_De verzetsgroep stegeren in battledress, 1944

_Schuilen tijdens bombardement, Markelo 1945

_Gijzelaars uit Heino keren veilig terug vanuit Zwolle, Heino 1945

_Begrafenis volledige bemanning engelse bommenwerper in Weerselo, 1942

_Collaborateurs na de bevrijding van Deventer, 1945

_Op zoek naar voedsel in hongerwinter, 1944

Voortgezet speciaal onderwijs Hardenberg

Ook wij staan stil bij 75 jaar vrijheid!

De Regenboog is een leuk en goed kindcentrum in het hart van Dedemsvaart. In een uitdagende leeromgeving zorgen we dat elk kind van 2 t/m 12 jaar de kans krijgt zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen.

Hoe we dat doen? Kom eens kijken bij kindcentrum De Regenboog. Bel gerust voor een afspraak 0523-613728

Dedemsvaart Varwijk naaimachines Langewijk 284 7701 AN Dedemsvaart 0523 61 23 90 Meppel Varwijk naaimachines Hoofdstraat 4 7941 AG 0522 25 32 64

geef op 20.21.22 www.blije-voetjes.nl • info@blije-voetjes.nl

Beelden zeggen meer dan woorden. Structuur en voorspelbaarheid bieden aan je kleuter, kind of cliënt doe je met een visuele dagplanning. En vooral als er sprake is van ADHD, autisme, hersenletsel of een verstandelijke beperking.

Zeven Linden heeft een heldere kijk op onderwijs: Persoonlijk Leren!

In mijn webshop PictoMix.nl vind je magnetische dagritmepictogrammen en nog veel meer producten voor een mooi en inspirerend planbord. Ik lever magneetpicto’s van hoge kwaliteit en bied keuze uit maar liefst 11.000 picto’s (Sclera) voor jong en oud. Voor ouders, bedrijven en instellingen.

Persoonlijk Leren op een prettige, ondernemende en bruisende school! Dat kan! Wij bieden voortgezet onderwijs waarin talent centraal staat van vmbo tot havo en atheneum! Een omgeving waarin betrokkenheid en doelgericht werken samen opgaan. Onderwijs op maat onder begeleiding van een persoonlijke coach met als uitdaging een goede ontwikkeling van de leerling; de kern van ons onderwijs met de naam ‘Persoonlijk Leren’. Ieder kind ontwikkelt zich op een eigen manier: bij ons houdt dit in dat iedere leerling op eigen niveau en in eigen tempo een persoonlijke leerroute volgt naar het eindexamen. We bieden intensieve begeleiding, een digitale leeromgeving en aandacht voor groei!

Kom langs aan de Langewijk 166, 7701 AK in Dedemsvaart of bezoek ons via www.zeven-linden.nl

www.brandwondenstichting.nl

Ik zie u graag in mijn webshop PictoMix! Met vriendelijke groet, Barbara Veurink PictoMix • Rheezerweg 40 • 7771 TG Hardenberg barbara@pictomix.nl • 06-40 555 052

Meer info? www.prohardenberg.nl / 0523-267700

Pictomix; voor een dagplanning met plezier en positieve resultaten!

Wij zijn scholengroep Hannah (voorheen VGPO De Oosthoek).

Onze 12 scholen zijn er voor u als u uw kind christelijk wilt opvoeden. Wij helpen u daar graag bij. Kwalitatief goed onderwijs is wat ons betreft vanzelfsprekend. Leerlingen zien en kennen vinden we erg belangrijk. Want zij verschillen van elkaar en hebben alle hun eigen talenten. Wij helpen hen deze te ontdekken en te ontwikkelen en willen er voor hen zijn. Binnen de gemeenschap van de school delen wij met elkaar het geloof in Jezus Christus en zijn verlossend werk.

Wij maken werk van onze identiteit.

En u bent van harte welkom op één van onze scholen in de gemeente Hardenberg.

Hardenberg GBS Albertus Risaeus, GBS De Morgenster, GBS ds. G. Doekes Bergentheim GBS Casper Diemer Mariënberg GBS De Regenboog

www.scholengroephannah.nl

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

BOEK 25 OVERIJSSELSE OORLOGSVERHALEN

OVERZICHTSWERK MET OVERIJSSELSE OORLOGSVERHALEN ‘De oorlog heeft mijn leven bepaald. Altijd komt het terug.

Eigenlijk ben ik er wel klaar mee, maar het houdt nooit op.’

D

e woorden komen uit de mond van de dochter van de vermoorde NSB’er Henk Koopman uit Zwolle. Haar vader werd in 1943 na een caféruzie zwaar mishandeld en levend begraven door twee mannen, die in het dorp nog altijd worden vereerd als verzetshelden. In het boek ‘De oorlog gaat nooit voorbij’, dat ter gelegenheid van 75 jaar vrijheid verschijnt, vertelt dochter Koopman voor het eerst haar kant van het verhaal.

Erik’s pagina—9

voor een co

De 25 Overijsselse oorlogsverhalen in het boek maken duidelijk dat de Duitse bezetting diepe wonden heeft geslagen in families. De auteurs zijn als historici verbonden aan de IJsselacademie, het kenniscentrum voor regionale geschiedenis in Overijssel. Ze baseerden hun verhalen op historisch onderzoek en interviews met overlevenden of nabestaanden.

In het boek komen de belangrijkste oorlogsthema’s voorbij: van vervolging tot collaboratie, van luchtoorlog tot verzet. Een rode draad is het lange stilzwijgen over wat er in de oorlog gebeurde. In veel families was praten over de pijnlijke gebeurtenissen jarenlang taboe. Jeroen Piksen uit Hellendoorn bijvoorbeeld ontdekte pas 40 jaar na dato het dagboek van zijn vader Gerrit Jan, waarin deze uitgebreid het bombardement op Nijverdal in maart 1945 beschrijft. De broer en zus van Gerrit Jan Piksen kwamen bij die geallieerde luchtaanval om het leven. ‘Een rampdag voor onze familie’, aldus het dagboek.

De kinderen van Anton Kijk in de Vegte uit Hasselt hoorden niet eerder dan na zijn overlijden dat hun vader dwangarbeider in Duisland was geweest. Voor het boek maakten ze een reis naar de plek waar hun vader werd tewerkgesteld. Truus ter Laak uit Losser, die trouwde met een Wehrmacht-soldaat en drie kinderen met hem kreeg, vertrouwde haar oorlogsherinneringen op latere leeftijd toe aan het papier.

Hun verhalen laten zien hoe groot de impact van de oorlog nog steeds is.

Ewout van der Horst, Marco Krijnsen en Ewout van der Linde.

‘De oorlog gaat nooit voorbij. Overijssel 40-45.’ (Zwolle, uitgeverij WBOOKS)

BB

VERZETSMONUMENT MARKELO Op de Markelose Berg is in 1953 het Provinciaal Verzetsmonument onthuld. Het monument, ontworpen door Titus Leeser, bestaat uit 3 natuurstenen zuilen die de bladzijden uit een boek voorstellen. Op de bladzijden zijn de namen te vinden van 470 omgekomen verzetsstrijders uit Overijssel.

P

rovincie Overijssel werkt, samen met Landschap Overijssel, gemeente Hof van Twente en de Stichting Overijssels Verzetsmonument, aan het opknappen van het monument en de omgeving. Het gaat om het beter leesbaar maken van de namen op het monument, het verbeteren van de directe omgeving en de toegang tot het monument en het verduidelijken voor bezoekers en passanten waar de plek voor staat.

Erik’s Grill & Chill voor een compleet verzorgde BBQ inclusief grillmaster BBQ workshops en demo’s

bloemenboetiek

Erik Hakkers

Grillmaster

Erik’s Grill & Chill voor een compleet verzorgde BBQ inclusief grillmaster BBQ workshops en demo’s

Dr. A. Schweitzerplein 33 7772 EE Hardenberg +31 (0) 648 475 232 www.eriksgrillandchill.nl info@eriksgrillandchill.nl

Erik Hakkers

De Mulderij 4 Hardenberg 0523 - 265460

Grillmaster

Dr. A. Schweitzerplein 33 7772 EE Hardenberg +31 (0) 648 475 232 www.eriksgrillandchill.nl info@eriksgrillandchill.nl

www.muziekfabriekhardenberg.nl

10—pagina

Hardenberg editie Overijssel viert vrijheid

CANADESE BEGRAAFPLAATS UITBREIDING INFORMATIECENTRUM

UITBREIDING INFORMATIECENTRUM CANADESE BEGRAAFPLAATS Op de Holterberg liggen 1394 Canadese militairen begraven die bij de bevrijding van NoordoostNederland en de strijd in Duitsland om het leven zijn gekomen. Het naastgelegen informatiecentrum houdt aan de hand van persoonlijke verhalen en foto’s de herinnering aan deze bevrijders levend. Zo maakt het centrum met behulp van scholieren biografieën over de gesneuvelde militairen.

D

oor de grote toestroom van bezoekers heeft het Informatiecentrum Canadese Begraafplaats behoefte aan uitbreiding. Voor april 2020 zal het centrum aan de achterzijde fors vergroot worden, mede dankzij de gemeente Rijssen-Holten, provincie Overijssel en het Vfonds. In de nieuwbouw komt een nieuwe belevingsruimte over de harde strijd en persoonlijke offers aan het front, plus een ontvangstruimte en verbeterde facilitaire voorzieningen.

Op 4 mei 2020 zal in Holten een grootschalige herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog plaats hebben. Er worden duizenden Canadese gasten verwacht. Vanwege het 75-jarig lustrum zal in het centrum een tijdelijke tentoonstelling te zien zijn over de bevrijding van Noordoost-Nederland. Op het moment van schrijven is nog niet duidelijk in welke vorm deze herdenking wordt georganiseerd vanwege de maatregelen om het Coronavirus te bestrijden.

HERDENKING CANADESE BEGRAAFPLAATS HOLTEN GROTER DAN OOIT Op 4 mei 2020 wordt 75 jaar bevrijding herdacht op de Canadese begraafplaats in Holten. Een grote herdenking waarbij meer dan 4000 mensen aanwezig zullen zijn. Onder hen is naar verwachting nog een klein aantal Canadese veteranen aanwezig.

T

ijdens de plechtigheid is een grote rol weggelegd voor de kinderen van de Holtense basisscholen. Zij dragen gedichten voor, brengen een ode aan de gesneuvelde soldaten en leggen bloemen bij de bijna 1400 graven op het veld.

Traditiegetrouw leggen zij ook de eerste krans. Aan het einde van de herdenking worden zogenoemde poppy’s, klaprozen, boven het veld uitgestrooid. Met een klaproos herdenken Canadezen niet alleen de slachtoffers van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar ook van alle conflicten sinds die tijd. Op het moment van schrijven is nog niet duidelijk in welke vorm deze herdenking wordt georganiseerd vanwege de maatregelen om het Coronavirus te bestrijden.

verplichte, gratis shuttlebus. Opstapplaatsen zijn Industrieterrein Vletgaarsmaten en het NS Station. De shuttlebus is geschikt voor rolstoelgebruikers. De toegang is gratis, maar bezoekers moeten wel in het bezit zijn van een toegangskaart.

De begraafplaats en omgeving zijn op 4 mei volledig afgesloten voor al het verkeer, ook voor voetgangers en minder-validen. De locatie is alleen bereikbaar per

Entreekaarten (tevens vervoersbewijs) zijn vanaf 14 april 2020 af te halen bij de Infobalie van het Kulturhus: Smidsbelt 6 te Holten. Reserveren is niet mogelijk.

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—11

DE VLAG UIT OP JOUW LOKALE BEVRIJDINGSDAG! Het coronavirus vraagt veel van ons land. Op het moment dat we stil staan bij het feit dat we 75 jaar in vrijheid leven, zijn we juist in onze vrijheid beperkt. Tegelijkertijd zien we saamhorigheid, mensen letten op elkaar en iedereen die op dit moment zijn nek uit kan steken helpt mee. Samen staan we sterk en dat is waar vrijheid om draait. Vrijwel alle evenementen in Overijssel zijn afgelast, toch kunnen we samen stilstaan bij 75 jaar vrijheid.

Hang op jouw lokale bevrijdingsdag de vlag uit!

WIL JE WETEN WAT JOUW LOKALE BEVRIJDINGSDAG IS? Kijk op: overijsselviertvrijheid.nl MAAK JE FOTO’S? Deel deze op social media met #overijsselviertvrijheid

12—pagina

Hardenberg editie Overijssel viert vrijheid

DE BEVRIJDING VAN OVERIJSSEL IN 17 VERSLAGEN EN DOCUMENTAIRES Als gevolg van de verscherpte maatregelen in verband met het coronavirus is de Vrijheidstour van RTV Oost langs alle activiteiten in de provincie geannuleerd. In plaats daarvan gaat de omroep voor Overijssel van 1 t/m 17 april terugblikken op de bevrijding van Overijssel, precies 75 jaar geleden, met elke dag een mini-documentaire en een bevrijdingsverslag.

Mini-documentaires en bevrijdingsverslagen

E

lke dag keren we terug naar de oorlogsjaren met een mini-documentaire. Samen met het Historisch Centrum Overijssel verzamelde RTV Oost het afgelopen jaar bijzondere oorlogsverhalen en verfilmde deze. De verschillende verhalen geven een goed beeld hoe inwoners van Overijssel de Tweede Wereldoorlog destijds beleefden. Natuurlijk is er ook ruim aandacht voor de bevrijding van Overijssel. Elke dag zie en hoor je welk stukje van de provincie werd bevrijd en hoe dat in zijn werk ging. *bron: Rijnbrink.nl

VACATURE Kom jij ons team versterken?

Wij zijn op zoek naar een nieuwe nagelstyliste! Onze voorkeur gaat uit naar iemand die (bijna) gediplomeerd is en zowel overdag (onder schooltijden!) en een avond beschikbaar is.

Meer informatie en/of interesse?

Bel of mail ons; Nagelstudio Co Balkbrug 0523 65 72 34 encohof@xs4all.nl

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—13

� april

7 april

13 april

_ DOCUMENTAIRE OVER DE MILITAIRE INVAL _ BEVRIJDINGSVERSLAG HAAKSBERGEN, ENSCHEDE, DIEPENHEIM

_ DOCUMENTAIRE OVER EEN FAMILIEDRAMA IN KLOOSTERHAAR _ BEVRIJDINGSVERSLAG DEDEMSVAART

_ DOCUMENTAIRE OVER DE HONGERWINTER IN WIJHE _ BEVRIJDINGSVERSLAG OLST, DALFSEN, STEENWIJK, WIJHE

2 april

8 april

_ DOCUMENTAIRE OVER EEN OORLOGSROMANCE _ BEVRIJDINGSVERSLAG OLDENZAAL, DENEKAMP

_ DOCUMENTAIRE OVER BEVRIJDING IN HOLTEN

3 april _ DOCUMENTAIRE OVER VERZET IN HENGELO

14 april

9 april _ DOCUMENTAIRE OVER OORLOGSSCHADE IN NIJVERDAL _ BEVRIJDINGSVERSLAG WIERDEN, RIJSSEN, NIJVERDAL

4 april _ DOCUMENTAIRE OVER DICTATUUR IN DELDEN _ BEVRIJDINGSVERSLAG DELDEN, OOTMARSUM

10 april _ DOCUMENTAIRE OVER VERVOLGING IN DEVENTER _ BEVRIJDINGSVERSLAG HELLENDOORN, DEVENTER

5 april _ DOCUMENTAIRE OVER BEWAPENING IN ALMELO _ BEVRIJDINGSVERSLAG ALMELO, VRIEZENVEEN, TUBBERGEN, VROOMSHOOP

6 april _ DOCUMENTAIRE OVER VERRAAD IN DEN HAM _ BEVRIJDINGSVERSLAG DEN HAM, HARDENBERG, GRAMSBERGEN

_ DOCUMENTAIRE OVER DE RAZZIA IN STAPHORST _ BEVRIJDINGSVERSLAG ZWOLLE, STAPHORST, GENEMUIDEN, HASSELT

15 april _ DOCUMENTAIRE OVER DWANGARBEID _ BEVRIJDINGSVERSLAG ZWARTSLUIS, VOLLENHOVE

16 april _ DOCUMENTAIRE OVER COLLABORATIE VAN DOKTER JANSEN IN VOLLENHOVE _ BEVRIJDINGSVERSLAG KUINRE

11 april _ DOCUMENTAIRE OVER KAMP ERIKA _ BEVRIJDINGSVERSLAG DIEPENVEEN, RAALTE, OMMEN

12 april _ DOCUMENTAIRE OVER VALSE HELDENVERERING IN HEINO _ BEVRIJDINGSVERSLAG HEINO

17 april _ DOCUMENTAIRE OVER DE AFREKENING VAN DE MOFFENMEIDEN IN KAMPEN _ BEVRIJDINGSVERSLAG KAMPEN.

www.rtvoost.nl

nk.nl

Bestel nu online op slagerijveuri

Openingstijden: Vrijdag van 10.00 tot 18.00 uur Zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur Desgewenst ‘s avonds op afspraak Maatkast Specialist | Hessenweg 75 | 7771RD Hardenberg T: 06-55701527 | E: info@maatkastspecialist.nl

De Zaak vol Smaak Slagerij Veurink Europaweg 25, 7772 BN Hardenberg, Telefoon 0523 - 262274 Bastingplein 2-4, 7691 BG Bergentheim, Telefoon 0523 - 231523 info@slagerijveurink.nl, www.slagerijveurink.nl, /slagerijveurink

Stadsherberg Ons Huis • Fortuinstraat 5 7772 BM Hardenberg • 0523 - 26 80 13 www.stadsherbergonshuis.nl

www.ehba-hardenberg.nl Click! Fotografie Hardenberg Wilt u uw camera leren kennen of verdiepen in fotografie? Bij ons kunt u terecht voor een basiscursus in vier delen of een workshop in één dag, waarin u de basis van fotografie leert. Daarnaast kunnen wij vervolgcursussen verzorgen.

Is uw huis of tuin toe aan een metamorfose?

Kom naar Steen- & Tegelhandel De Vries in Hengelo!

Steen- & Tegelhandel De Vries - Torenlaan 38 - 7559 PJ Hengelo

Bij ons kunt u ook terecht voor het afdrukken en eventueel het inlijsten van uw fotowerk. Ook voor maatwerkfotografie kunt u bij ons terecht. Is de sensor van uw camera vuil?

Wij kunnen de camerasensor reinigen. click-hardenberg@outlook.com | Telefoon: 06-57269648

OegemA Ambachtelijke bakkerij

OegemA OegemA Ambachtelijke bakkerij Zuidwolde | Hoofdstraat 74 | T 0528 - 371 270 Dedemsvaart | Markt 6 | T 0523 - 612 632 Balkbrug | Meppelerweg 5 | T 0523 - 656 205

www.bakkerij-oegema.nl

Staalservice Hardenberg uw partner voor staalconstructies, trappen en hekken.

Tel. 0523 23 10 13 - www.staalservicehardenberg.nl

Grand Café Den Herdenbergher Al ruim 30 jaar één van de gezelligste Grand Café's van Hardenberg.

Oosteinde 32 7772 CB Hardenberg

geef op 20.21.22

T 0523 - 261604 E info@denherdenbergher.nl

www.denherdenbergher.nl

www.brandwondenstichting.nl

DE KLIMBERG: WAAR KAMPEREN ELK JAAR EEN FEEST IS

Oosteinde 14 Hardenberg Telefoon: (0523) 26 39 91 www.epback.nl

WWW.DEKLIMBERG.NL

Ristorante Italiano Pizzeria

Telefoon Adres E-mail Internet

Ook zonder afspraak!

Liever wel een afspraak maken, dat kan via www.amikappers.nl/afspraak-maken Markt 27 7772 AE, Hardenberg Tel. 0523-200501

0523 - 61 55 06 Markt 16, Dedemsvaart venezia.dedemsvaart@gmail.com www.venezia-dedemsvaart.nl

Proef de Italiaanse keuken bij Cucina 39 In 2015 hebben wij ons Italiaanse restaurant Cucina 39 geopend. Onze menukaart is met de grootste zorg samengesteld. Een mooie keus aan gerechten uit Sardinie en Italie, meegenomen door onze Sardijnse-Italiaanse chef kok en souschef.

Wij willen u laten genieten van originele Italiaanse vlees en visgerechten, en pasta’s natuurlijk. Daarnaast serve-

Voorstraat 39 7772 AB Hardenberg telnr: 0523-680650 www.cucina39.nl

ren wij een ruime keus aan pizza’s – die met veel passie klaar gemaakt worden door onze pizzabakker. Voor de bambino’s/ kinderen hebben wij een eigen menukaart. Wij bieden u een uitstekende selectie van mooie Italiaanse wijnen, daarnaast serveren wij Italiaans bier – Peroni – en sterke dranken. Wij voorzien u graag van advies en hopen u binnenkort te verwelkomen in ons restaurant.

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—15

FESTIVAL75 JAAR BEVRIJDING OVERIJSSEL

75 JAAR VRIJHEID VIER JE OP BEVRIJDINGSFESTIVAL OVERIJSSEL We vieren de vrijheid, we dansen en beleven, we luisteren naar elkaar en worden geïnspireerd, we maken samen herinneringen en ontmoeten nieuwe mensen…

Jaarlijks vindt in Zwolle een van de grootste Bevrijdingsfestivals van Nederland plaats en dit jaar staat ook ons programma in het teken van 75 jaar Vrijheid.

FOTO Hans van Eijsden

LINE UP HOOFDPODIUM 11:00 12:45 13:45 15:15 17:05 18:15 19:30 21:00 22:30 -

12:00 13:15 14:45 16:15 17:45 19:00 20:30 22:00 23:30

Opening en openingsconcert Blanks Davina Michelle Balthazar Lucas & Steve Duncan Laurence DI-RECT The Dirty Daddies Kraantje Pappie

PODIUM ABBOTT 12:00 13:30 15:00 16:30 18:00 19:30 20:45 22:15 -

13:00 14:30 16:00 17:30 19:00 20:15 21:45 0:00

Ciao Lucifer Rob Dekay Mark Foggo Carlton Jumel Smith Kevin Yin Yin L’Eclair Singlefeestje

SENA PERFORMERS STAGE

Verhalen om nooit te vergeten

H

et nationale thema ‘Verhalen om nooit te vergeten’ komt tot uiting in programma’s waar mensen elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan. Dat gesprek start tijdens het Vrijheidsontbijt. Hier zijn Zwolse veteranen en Ambassadeurs van de Vrijheid junior voor uitgenodigd. “Tijdens het Vrijheidsontbijt hopen we dat Veteranen en de Ambassadeurs van de Vrijheid junior samen de diepgang opzoeken en het gesprek aan gaan over wat vrijheid voor jou persoonlijk betekent.” aldus Fons Aarendonk, voorzitter Vereniging Veteranen Zwolle.

Om 11.00 uur vindt de opening plaats. Nadat het Bevrijdingsvuur is overgedragen aan het festival, genieten we van het openingsconcert door Jeugdsymfonieorkest de Vuurvogel en Meander Vocaal, met solisten Maik IJpelaar en Jane Loois.

Het Wereldpaviljoen, grenzend aan het hoofdveld, is de plek om actief met elkaar in gesprek te gaan.

Neem plaats op ‘de Bank’, draai aan het rad en ga in gesprek over verschillende onderwerpen. Speel een spel, doe mee met de Wereldkroegquiz of luister naar het Vrijheidscollege van Bilal Wahib (1999), rapper en acteur van onder andere Spangas en Mocro Maffia.

Vrijheid bij de kleinste bezoekers van het festival Op de Familieweide vind je muziek, theater en vermaak waarbij ‘Ontdek de Wereld van Morgen’ het centrale thema is. Kinderen ontdekken zelf hoe ze beter voor de wereld kunnen zorgen, beginnend bij zichzelf. Ze kunnen zich laten opsluiten in de ‘Escape Van’ om meer te leren over het milieu. Ook is er een speciale Hornbach-kinderbouwplaats waar kinderen onder begeleiding kunnen bouwen en timmeren! Op de ‘vlakke vloer’ zijn de hele dag optredens. Kinderen

van groep 7/8 kunnen op ‘Expeditie Vrijheid’, een route over het festivalterrein waarbij je onderweg verschillende opdrachten tegenkomt die je aan het denken zetten over vrijheid.

Er is meer..

Op de Festivalboulevard vindt je een markt met gekke gadgets, leuke activiteiten en attracties en het Plein van de Vrijheid. Nieuw dit jaar is ‘Expeditie NEXT’ op het popeiland, georganiseerd door de Nationale Wetenschapsagenda.

Samen de Vrijheid vieren Met maar liefst 5 podia is naast de programma’s over vrijheid heel veel ruimte om te feesten! Davina Michelle, DI-RECT, Dirty Daddies, Balthazar, Blanks, Mark Foggo, Willy Wartaal, Kraantje Pappie en nog 40+ acts zetten het festival op zijn kop. Om ‘5 voor 5’ staan we in heel Nederland op alle Bevrijdingsfestivals stil bij onze vrijheid. Aansluitend treedt dj-duo Lucas & Steve op, dit jaar één van de vier nationale Ambassadeurs van de Vrijheid. Op het Sena Performers Stage staan vier talentvolle Overijsselse bands, die speciaal in het teken van 75 jaar vrijheid hun eigen ‘Song for Freedom’ hebben geschreven.

Op www.bevrijdingsfestivaloverijssel.nl is de hele line-up en het programma van Bevrijdingsfestival Overijssel 2020 te vinden.

Vrienden van BFO Bevrijdingsfestival Overijssel is vrij toegankelijk. Om ieder jaar weer mooie bands en fantastische projecten neer te zetten, zijn extra inkomsten nodig.

Ieder jaar zijn we op zoek naar mensen die bij willen dragen als sponsor of als vrijwilliger.

Bedrijven kunnen het festival sponsoren of in samenwerking met ons een programma ontwikkelen.

13:15 14:30 15:45 17:00 19:00 20:15 21:45

-

13:45 15:00 16:15 17.30 19:30 20:45 22:15

No Wow Boogiemonster DARKDAYS Lauringer Micah & Julia Oost Wanted Ooostblok

WINDESHEIM DANSTHEATER 13:00 14:45 16:00 17:45 19:15 21:00 22:30 -

14:30 15:45 17:30 19:00 20:45 22:00 23:45

De Alliantie (ft. Low Reply) Willie Wartaal (DJ Set) Orlando Valpoort feat. Lynn Stephans Miami Nice FM Sifra + muzikanten Propulsive feat. Stanley Medema Druiprek

DELTION VIP LOUGE Programma volgt snel.

Bezoek www.bevrijdingsfestivaloverijssel.nl.

Maar je kunt Bevrijdingsfestival Overijssel ook helpen door je in te zetten als vrijwilliger We hebben verschillende vacatures open staan en zoeken o.a. barmedewerkers, creatievelingen die kunnen decoreren en mensen die de logistieke ploeg willen helpen.

Als bedrijf of particulier kun je ook een ticket kopen voor onze Press&Guest Area. In deze area zijn geen lange rijen, drink je uit een glas, word je bediend en maak je gebruik van de (normale) toilet in het Parkpaviljoen. Ook heb je toegang tot het VIP-Vak voor het hoofdpodium en VIP-Stage op het hoofdpodium, kun je mee met backstagerondleidingen en geniet je van nog meer extra’s! Als VIP zakelijk word je ook uitgenodigd voor de Bevrijdingsborrel en ontmoet je andere bedrijven met een warm hart voor Vrijheid! De tickets zijn € 35,- (particulier) en € 50,(zakelijk). Meer informatie over sponsoring, vrijwilligerswerk of tickets van de Press&Guest Area vind je op www.vriendenvanbfo.nl.

16—pagina

Hardenberg editie Overijssel viert vrijheid

REPORTAGE

DE KLEERMAKER EN ZIJN JOODSE BUREN Roel Gritter Mannes Meijer was kleermaker in Hardenberg. Vanaf 1935, toen hij het bedrijf van z’n vader overnam, had hij een kleermakerij in de Fortuinstraat, op de plek waar lange tijd de Schoenenreus was gevestigd en nu modezaak Norah.

De Fortuinstraat. Links slagerij Vlogman, daarnaast de kleermakerij van Mannes Meijer.

Drukker Ru de Bruin, één van de ongeveer 40 joden die bij het begin van de Tweede Wereldoorlog in Hardenberg woonden, was buurman van Meijer. Niet, omdat ze naast elkaar woonden, maar hun tuinen grensden aan elkaar. Met deze buurman had hij veel contact. Ze kwamen veelvuldig bij elkaar op bezoek, De Bruin kwam vaak ‘s avonds bij Meijer naar de Engelse zender luisteren en twee zoons van De Bruin zaten regelmatig in de kleermakerij. Door z’n contacten met verzetsstrijders wist Meijer voor één van die zoons, Lion de Bruin, een plek te krijgen op een boot die vanuit Delfzijl naar Zweden zou varen, de vrijheid tegemoet. Maar Lion weigerde: als z’n broer Mennie niet mee kon, wilde hij ook niet. Er was echter maar plaats voor één persoon, zodat de broers in Hardenberg bleven.

Niet voor lang, want op 17 augustus moesten ze zich melden in Kamp Linde bij Zuidwolde, samen met nog zes andere joodse Hardenbergers. Vervolgens werden ze, via Kamp Westerbork, verder getransporteerd naar Auschwitz, waar ze op 30

Mannes Meijer (uiterst rechts) was een “bekende Hardenberger”. Niet alleen door zijn kleermakerij, maar ook omdat hij lid was van de vrijwillige brandweer en muziekvereniging De Eendracht.

september 1942 werden gedood. Meijer wilde de andere zoon van De Bruin, Alex, graag bij hem thuis laten onderduiken. De jongen was toch al bijna elke dag in de kleermakerij, omdat hij van de Duitse bezetters niet meer naar school mocht. Wel naar een joodse school, maar die had je niet in Hardenberg.

De Bruin vond het echter niet goed: het was volgens hem te gevaarlijk voor de familie Meijer. Zelfs een foto van de familie Meijer mocht Alex niet meenemen, toen hij op transport werd gesteld: te gevaarlijk, vond z’n vader. Alex is tenslotte terechtgekomen in Sobibor, waar hij op 29 mei 1943 is gedood.

Ook voor andere Hardenberger joden heeft Meijer geprobeerd iets te doen. Harry Blein, zoon van slager David Blein, wilde samen met z’n vrouw via België, Frankrijk en Spanje naar Engeland ontsnappen. Aan Meijer werd gevraagd hen naar Breda te begeleiden.

Daar zouden ze de duisternis van de nacht afwachten, om te proberen de grens met België over te steken. Ze de-den alsof de vrouw van Harry Blein

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—17

is de hele oorlog bewaard gebleven op een turfzolder achter het woonhuis van Meijer. Na de oorlog heeft hij alles gebracht naar een familielid in Almelo, die de oorlog overleefd had. Meijer werd op de stoep te woord gestaan, de tas werd in ontvangst genomen en de deur werd weer gesloten. Nooit heeft hij er iets van weer gehoord.

Een foto uit 1941 van de toneelvereniging Thalia. Het stuk dat ze speelden was getiteld Tropenadel. Op de achterste rij, derde van rechts, staat de 23-jarige Lion de Bruin. de vrouw van Mannes Meijer was. De Jodenster had ze van haar kleren gehaald. In plaats daarvan droeg ze een gouden kruisje, zodat het niet zou opvallen dat ze joods was. Eerst gingen ze op de fiets naar Mariënberg, vandaar met de trein naar Almelo en toen met de trein verder naar Zwolle. Niet meteen van Hardenberg naar Zwolle, omdat ze anders misschien bekenden zouden tegenkomen. Van Zwolle ging het verder naar Breda. In Breda hebben ze de rest van de dag in een café gewacht, tot het donker begon te worden.

Meijer is teruggegaan naar Hardenberg, omdat hij verder niets kon doen. De terugreis was ijselijk koud, omdat er geen ramen in de wagons zaten. Die waren er bij bombardementen allemaal uitgesprongen.

verbergen van geld in de kleding. Toen hij wilde vertrekken en al bijna bij de deur was kwam één van de vrouwen, Esther Salomonson, naar hem toe. Ze had een tas bij zich en ze vroeg hem die tas mee te nemen, want anders zou ze hem uit de trein gooien.

Meijer nam de tas mee en thuisgekomen bekeek hij de inhoud. Tot zijn grote verbazing zaten er allemaal waardepapieren in. Stukken ‘aan toonder’ van wel 125.000 dollar en eigendomspapieren van woningen in Nordhorn. Alles met elkaar een, voor die tijd, enorm kapitaal. De tas met de waardevolle papieren

Van een andere jood, manufacturier Frank, had Meijer een aantal rollen stof op zolder opgeslagen.

Ondanks de schaarste heeft hij nooit iets hiervan gebruikt, op één keer na. Toen de Bergentheimer Salomons door de Duitsers was doodgeschoten, kwam zijn weduwe bij Meijer om te vragen of hij zwarte rouwkleding voor haar kon maken. Meijer had zelf geen zwarte stof meer, maar bij de rollen van Frank zat genoeg bruikbaar spul. Hij heeft toen voor haar rouwkleding gemaakt, en omdat de prijs vermeld stond op een kaartje dat aan de rol was bevestigd, kon hij haar ook vertellen wat ze moest betalen. Na de oorlog heeft een schoonzoon van Frank de rollen opgehaald, waarbij hij het geld kreeg dat Meijer voor de stof had ontvangen. Maar Meijer had nog meer zaken van joden in huis. Kleding van De Bruin bijvoorbeeld, en fietsen. Een deel van de kleding is nog in Kamp Westerbork terechtgekomen.

Af en toe gingen een paar Hardenbergers op de fiets naar het kamp om kleding te brengen naar de joden die daar zaten. Soms lukt het om spullen door het prikkeldraad af te geven, soms kwamen ze terug zonder dat ze iemand hadden kunnen zien. Na de oorlog is door familie van De Bruin die de oorlog overleefd had alles opgehaald. Meijer heeft aan het bewaren niets overgehouden, op één ding na. Bij één van de kledingtochten naar Westerbork had De Bruin gezegd dat er nog een half kistje sigaren op de schoorsteen-mantel stond. Hij had er waarschijnlijk toch niets meer aan, zodat Meijer de sigaren maar moest ophalen. En zo ging de laatste tastbare herinnering aan zijn joodse buurman in rook op.

De volgende dag ging Meijer met buurman Bolte en de kinderen naar de dierentuin in Emmen, maar hij was nog niet terug of er werd gevraagd of hij meteen bij slager Blein wilde komen: de vluchtpoging was mislukt. Ze waren ontdekt toen ze de grens wilden oversteken. Op hun vlucht waren ze een tas met allemaal waardepapieren, zilver en goud kwijtgeraakt, maar ze hadden het verder zonder verwondingen overleefd. Meijer ging weer terug naar Breda om Harry en z’n vrouw op te halen.

Blijkbaar wisten de andere Hardenberger joden dat Meijer te vertrouwen was, want bij bijna alle joden is hij langs geweest om geld in de kleren te naaien. Bij de vrouwen werden de baleinen uit de korsetten gehaald, waarna er met een lange naald opgerolde briefjes van duizend voor in de plaats kwamen. Bij de mannen werd geld in de schoudervullingen en de zomen van de broek genaaid. Nachten is hij op die manier bezig geweest. Zelfs toen de nog overgebleven joden zich moesten verzamelen in het gemeentehuis (dat toen in Heemse stond) om weggevoerd te worden, werd een beroep op Meijer gedaan. De hele nacht is hij bezig geweest met het

Johanna Blein-Zilverberg, Regina Bertha (Gini) Blein en Hartog Simon (Harry) Blein.

Wij zijn voor diverse opdrachtgevers op zoek naar: • Kraanmachinisten - Grondverzet - Hijswerkzaamheden - Telekraan - Torenkraan • Grondwerkers: GWW • Stratenmakers • Hulpkrachten • Productiemedewerkers • Trekkerchauffeurs • Staalconstructiewerkers/Lassers • Dakdekkers • Slopers • Vrachtwagenchauffeurs

Interesse in bovenstaande functie(s)?

Stuur een sollicitatiebrief en CV naar: Jacobs Dienstverlening B.V. De Pol 1a • 7707 PA Balkbrug Of per mail: sollicitatie@jacobsgroep.com

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

pagina—19

PORTRET BURGEMEESTER VAN GRAMSBERGEN

MR. S.W.A. BARON VAN VOERST VAN LYNDEN BURGEMEESTER VAN GRAMSBERGEN, 1939-1945 Door drs. E.M.A. barones van Voerst van Lynden (uit Stappen door de oorlogsjaren van Gramsbergen 1940-1945) Op 15 augustus 1939 leek het of Gramsbergen zich, ondanks de donkere wolken boven Europa, nog een keer wilde uitleven in een groot feest. Aanleiding was de komst van de nieuwe burgemeester. Als opvolger van burgemeester van Riemsdijk werd mijn vader mr. S.W.A. baron van Voerst van Lynden feestelijk binnengehaald. Gramsbergen was zijn eerste en zou zijn laatste burgemeesterspost worden. Hij werd in de maand van zijn benoeming 35 jaar. Grambergen was voor baron van Voerst van Lynden bekend terrein, hij was hier goed thuis.

Zijn ouders namen hem vanaf zijn vroegste jeugd elk jaar voor de zomermaanden mee naar hun landgoed De Groote Scheere. Na de benoeming mocht hij van hen zijn intrek nemen in het voormalige Jachthuis.

Korte inwerktijd Veel tijd om zich in te werken heeft hij niet gekregen want al op 29 augustus werd hij meteen in het diepe gegooid. Vanaf begin 1938, bij de eerste oorlogsdreiging, had het Nederlandse leger posten langs de grens met Duitsland en stonden er ook in Gramsbergen soldaten paraat. Nu werd het echt menens. De lange mobilisatiewinter begon en duurde tot de Duitse inval op 10 mei 1940. Een korte, maar drukke inwerktijd dus.

Gevaarlijk dubbelspel Toen kwam de inval gevolgd door de capitulatie (ook wel overgave). Als officier voelde hij dat het zijn taak was verzet te plegen, hij zag de capitulatie niet als het einde van de oorlog. Zijn eed aan de Koningin gebood hem door te vechten, niet openlijk maar ondergronds. Het was een gevaarlijk dubbelspel. Het begon met zijn initiatief tot het oprichten van de OD-groepen (Orde Dienst) in de regio, waarvan hij districtsofficier werd. In 1944 werd de OD onderdeel van de Binnenlandse

Strijdkrachten en werd baron van Voerst van Lynden benoemd tot plaatselijk commandant van het strijdende en niet-strijdende gedeelte.

Opgetekende herinneringen Het archief van de gemeente Gramsbergen vertoont vanaf september 1941 veel en grote hiaten.

Verslagen van raadsvergaderingen ontbreken, omdat de openbare organen en dus ook de gemeenteraad door de bezetters waren opgeheven.

Gelukkig zijn er de verhalen van later en de door enkele betrokkenen opgetekende herinneringen. Ik heb in de persoonlijke papieren van mijn ouders ook een schriftelijke verklaring uit 1952 aangetroffen van politieman en verzetskompaan Johannes de Wijze met een opsomming van wat zich in Gramsbergen zoal heeft afgespeeld onder leiding van en in opdracht van mijn vader.

Honderden onderduikers ondergebracht Volgens dhr. De Wijze zijn er onder leiding van mijn vader honderden onderduikers in Overijssel ondergebracht en zo aan gevangenschap en deportatie ontsnapt. Zij kregen in Gramsbergen bonkaarten, valse persoonsbewijzen en andere bescheiden. Ook werden alle van belang zijnde gegevens over strategische punten, doelen, opstellingsplaatsen en munitiebergplaatsen doorgegeven voor doorzending naar Engeland. De vordering van fietsen, radio’s, auto’s, metalen en jachtgeweren werd gesaboteerd en ‘ondergrondse’ lectuur werd verspreid. Ook werden de afgeworpen geallieerde wapens verborgen en gedistribueerd en de op last van de Duitsers langs wegen aangelegde eenmansputten en autoschuilplaatsen vernield. Het ging lang goed, ook al was mijn vader als ‘goede Hollander’ en als plaatselijk commandant van de OD ‘afschietbaar wild’ voor de Duitsers.

‘We krijgen je nog wel’ Op 14 oktober 1943 werd hij gearresteerd en afgevoerd naar de gevangenis in Scheveningen, het Oranje Hotel. Er is in de weken die volgden aan veel touwtjes getrokken om hem weer vrij te krijgen. Met het gevolg dat dit op 23 november plotseling gebeurde. In een van vele bloemstukken die thuis werden bezorgd, zat een kaartje met de woorden: ‘We krijgen je nog wel!’ Ondanks dat en terwijl hij wist dat hij nu op de lijst van de SD stond, ging mijn vader door met het om de tuin leiden van de Duitser. Bij het neerstorten van geallieerde vliegtuigen bijvoorbeeld kregen de Duitsers opzettelijk valse inlichtingen over de plek om zo het verzet de kans te geven de neergestorte piloten en inzittenden naar een veilige plek te brengen. Veel van deze mensen kregen op De Groote Scheere een schuilplaats, waarna mijn vader ervoor zorgde dat zij doorgestuurd werden.

Spoor in niets opgelost Het was een hechte groep rondom mijn vader, hij heeft verschillende keren tegen zijn medewerkers gezegd dat zij niet mee hoefden te doen en dat zij zich terug mochten trekken. Maar zij bleven meedoen. Ook toen op 4 januari het gemeentepersoneel werd gearresteerd en afgevoerd naar Hollandscheveld voor verhoor.

Ondanks alle slaag en pijniging gaven zij geen belangrijke gegevens prijs aan de SS. Mijn vader is daarna naar het Huis van Bewaring in Assen gebracht. Van daaruit is hij op 17 maart op transport gezet naar Neuengamme, een concentratiekamp even ten zuiden van Hamburg. Op 10 april is hij in een konvooi van vrachtwagens vertrokken in zuidelijke richting. Hierna is zijn spoor in het niets opgelost. Jarenlang is er naar hem gezocht, maar zonder resultaat.

Eerste- en tweedejaars studenten laten jou zien wat het voor hen betekent. Kom vanaf 24 april de door hen gemaakte expositie bewonderen in het Alfa-college Hardenberg (LOC+)!

www.bioshardenberg.nl 0523-280353

De expositie vind je door de hele school en is te bezichtigen tijdens de openingstijden van het LOC+ gebouw tot en met 8 mei 2020.

Mars en Mercurius is een vereniging, waar officieren van de (Nederlandse) Krijgsmacht, actief, parttime of b.d., met een verantwoordelijke positie in het bedrijfsof maatschappelijke leven, lid van kunnen worden.

De leden delen en onderhouden hun netwerk op basis van hun militaire en civiele ervaringen, waarbij hun officierschap de kern is om met respect en vertrouwen elkaar privé en zakelijk bij te staan.

Ha rd en berg Voorst r 16

Bent u officier en heeft u nu interesse in een passend netwerk met maandelijkse regionale bijeenkomsten?

Bekijk de website en neem contact op: info@mars-mercurius.nl

www.mars-merurius.nl

Bouwbedrijf Schröer bv KIJK NU DE EERSTE 2 WEKEN GRATIS!

www.fearunlimited.nl

Sterk in nieuwbouw, verbouw en agrarisch Bouwbedrijf Schröer Kollergang 7 • 7773 NG Hardenberg 0523-265081 • 0523-260765 info@bouwbedrijfschroer.nl • www.bouwbedrijfschroer.nl

pagina—21

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

EEN HONGERLIJDER IN HARDENBERG Gerard Nicolaas de Groot Gerard de Groot is in juli 1941 geboren in Amsterdam.

Om precies te zijn: in Amsterdam-noord. Maar daar heeft hij niet lang gewoond want in dat stadsdeel stond de Fokkerfabriek. De fabriek was voor de Duitse oorlogsindustrie ingeschakeld en om die reden doelwit van geallieerde vliegtuigen. Op zaterdag 17 juli 1943 probeerden Amerikanen met brisantbommen de fabriek uit te schakelen, maar de vrij onervaren bemanningen lieten de bommen terecht komen in woonwijken, in de Vogelbuurt en de Van der Pekbuurt.

Het gevolg was dat achter het huis van de familie De Groot hele straten waren weggevaagd en honderden burgers waren gedood. Ook hun huis was niet meer in originele staat, zodat ze verhuisden naar het Surinameplein in Amsterdam-west. Daar kregen ze te maken met de hongerwinter.

“Mijn overgrootmoeder Christina Breukelman is zo’n anderhalve eeuw geleden van Oost-Nederland naar Amsterdam getrokken. Ze is er getrouwd en heeft er kinderen gekregen die daar bleven wonen. Veel familieleden van haar en dus ook van ons woonden in Gramsbergen en Hardenberg. Familielid Beren Jan Breukelman, getrouwd met Geertje Lotterman, nodigde in de winter van 1944/1945 mijn ouders uit om naar Hardenberg te komen. In het westen werd honger geleden. Ik weet dat mijn ouders in de buurt van Mijdrecht met veel moeite een zak suikerbieten konden kopen. Daarvan maakten ze stroop en van het raspsel werd bijvoorbeeld pannenkoekjes gebakken op een oude potkacheltje. Oude bouwtekeningen

dienden als brandstof. Gas in de keuken was er hooguit voor enkele uren per dag. In Hardenberg was geen voedselgebrek en dus trokken mijn ouders met hun zonen Wim (6) en Gerard (bijna 4) naar het oosten.

Begin februari 1945 gingen mijn ouders met de kinderwagen lopend naar Hilversum. Die kinderwagen, zo’n diepe zwarte bak, werd gebruikt als vervoermiddel voor de bagage en soms voor de kinderen. We mochten als gezin, zonder treinkaartje, vandaar met de trein ‘s nachts naar Utrecht. Het was winter, het was koud, en toen we in Utrecht waren aangekomen mochten we in een verwarmde houten keet met Duitse soldaten de nacht doorbrengen. Overdag moesten we in de buurt van het station blijven, maar toen het donker werd gingen we weer naar de wachtruimte in het station. Als door een wonder konden we, weer zonder papieren of kaartjes, ‘s nachts in een veewagen met schuifdeur via Amersfoort richting Deventer reizen. Het was verschrikkelijk benauwd in die wagen, het stonk er en naast ons stond een man die ziek was en steeds over de kinderwagen hing waarin ik lag.

Omdat de brug bij Deventer opgeblazen was, kon de trein alleen nog via Zutphen over de IJssel, en vandaar richting Almelo. Tussen Zutphen en Almelo stopte de trein een paar keer, en ergens werden de deuren van de veewagen geopend en gevraagd of er kinderen waren. Die kregen toen een boterham, waarop ik volgens mijn ouders zei: “Kijk eens mama, er zit boter op”.

Om half elf bereikten we Almelo. Of we uit Arnhem kwamen, vroeg iemand, omdat tijdens de Slag om

Arnhem tienduizenden Arnhemmers gedwongen waren hun stad te verlaten. Toen gezegd werd dat we uit Amsterdam kwamen, werden we ingedeeld bij de hongerlijders. We mochten op een kar meeliften naar Vriezenveen, waar mijn ouders door de conciërge van het politiebureau werden opgevangen. Daar kregen we voor het eerst sinds maanden een bord pap en mochten we, na twee dagen niet slapen, weer bijkomen. Mijn vader wilde echter verder. Hij wilde lopend langs het kanaal naar Bergentheim, om voorlopig onderdak te krijgen bij Jans en Trijntje Breukelman, die daar aan de Stationsweg een schildersbedrijf hadden.

Van de Kanaalweg naar het Middenpad Van de weken die volgden herinner ik mij dat ik op een dag met enkele kinderen speelde bij de lagere school op de Kanaalweg, toen iedereen plotseling wegvluchtte om dekking te zoeken. De anderen riepen mij dat ik snel moest komen: er dook een jachtvliegtuig naar beneden, ondertussen schietend op een schip dat in het kanaal lag. Ik bleef als versteend op de weg staan en durfde niet weg te lopen. Mijn vader was in paniek over het hek geklommen dat de woning van familie Breukelman scheidde van de school en heeft mij in veiligheid kunnen brengen. Na een paar weken konden we doorgaan naar de familie Breukelman in Hardenberg. Mijn ouders hadden niets, maar de diaconie van de Gereformeerde kerk in Hardenberg bood al heel snel hulp aan, zoals bonnen voor eten en kleding.

Berend Jan en Geertje Breukelman (ik noemde ze al snel opa en oma) woonden met hun grote gezin circa 100 meter van de Fortuinstraat op het Middenpad.

Omdat ze nog een logé uit Amsterdam hadden werd mijn broertje Wim ondergebracht bij tante Dina en oom Gert Jan ten Brinke aan de Burgemeester Schuitestraat. De familie Breukelrnan was heel gastvrij en mijn ouders konden daar weer helemaal bijkomen van de ellende in het westen. Wel beleefden ze zeer spannende momenten toen Duitsers langs kwamen om fietsen te vorderen en mijn vader onder bedreiging met een revolver in zijn rug bevolen werd om voor hun het huis te doorzoeken.

Ik speelde veel met een vriendje Thijs Wijnia, die woonde in de Albert Heijn-winkel op de hoek Fortuinstraat-Middenpad, of ik ging binnendoor via het Middenpad om met mijn broertje Wim bij tante Dina te spelen. Vlak voor de bevrijding, zo herinner ik mij, hebben we nog iets van gevechtshandelingen meegekregen aan het eind van de Fortuinstraat.

Stofwolken en uitlaatgassen van pantserwagens of tanks belemmerden de doorgang en het zicht richting Bruchterweg. Het was gevaarlijk en ik mocht niet buiten blijven.

—Lees verder op pagina 23 De Fokkerfabriek in Amsterdam-noord. © Stadsarchief Amsterdam

DIT JAAR VIEREN WE 75 JAAR VRIJHEID! Een vrijheid die we moeten koesteren en die we nooit als vanzelfsprekend mogen beschouwen. Een vrijheid waar we ook bij RW Advies bij stil staan. Wie zijn wij?

Als onafhankelijk ingenieurs- en adviesbureau op het gebied van asbest, sloop en bouw zijn wij sinds 2009 actief in geheel Nederland. Wij richten ons als onafhankelijke deskundige op een adviserende en opererende rol en hebben als doel het compleet ontzorgen van onze opdrachtgevers op het gebied van gevaarlijke stoffen (bijvoorbeeld asbest, chroom 6, keramische wol en dergelijke), sloop gerelateerde vraags tukken en

risicomanagement (omgevingsmanagement).

Tot o n ze o p dr a c h t ge v er s b eh o ren woningcorporaties, industrie en overheden.

Wij hebben een platte organisatie die dankzij de korte lijnen klantvriendelijk en flexibel is ingericht en waarbij het persoonlijk contact met onze opdrachtgevers centraal staat.

Wij helpen u graag uw plan te realiseren!

Doelgericht Leren: de vrijheid om het zelf te doen met passende begeleiding “Zelf de touwtjes in handen hebben? Dan past De Nieuwe Veste bij jou!”, aldus Jorn, leerling op de locatie in Hardenberg in het eerste leerjaar. Op De Nieuwe Veste Hardenberg leer je doelgericht. Wat dat betekent? Dat je aan de slag gaat met je eigen leerdoelen en je eigen rooster maakt. Je mentor helpt je hierbij. En houd je van persoonlijk contact en een gezellige sfeer? Dan voel je je vast snel thuis. De leerlingen en docenten kennen elkaar.

Samen met elkaar zijn er ieder schooljaar leuke activiteiten.

Het is belangrijk dat jij ontdekt waar je blij en gelukkig van wordt. Dat doe je bijvoorbeeld tijdens mentoruren en in

het sciencelab, maar ook buiten school en op andere plekken bij bedrijven en instellingen. Voor jou en je klasgenoten zijn er volop activiteiten zoals excursies, sporttoernooien, wedstrijden en feestjes.

Doe ook mee!

Woonwinkel Ramaker, voor de totale woonbeleving!

Zorgpunt Hardenberg biedt advies op het gebied van zorghulpmiddelen

We nemen u mee, een rondje door onze mooie en veelzijdige woonwinkel. Bij binnenkomst worden uw ogen direct naar de verschillende vloeren op de grond getrokken. Bijvoorbeeld laminaat, hout, marmoleum, tapijt en natuurlijk pvc.

Doordat alles door elkaar heen ligt ervaart u goed de verschillen tussen de vloeren.

Niet alleen qua uitstraling, maar ook qua geluid en gevoel. Uiteraard helpt ons team van vakspecialisten u met een perfecte keuze.

Zorgpunt Hardenberg wil u graag op weg helpen. We kunnen dit doen door onze uitgebreide kennis van diverse hulpmiddelen zoals rollators, sta-op-stoelen, loopfiets, hometrainers, badhulpmiddelen, telefoons voor senioren, hulpmiddelen bij slechtziend, aangepast bestek bij eten en drinken en hulpmiddelen voor in de keuken, mobiliteit na bijv. een operatie.

Een stukje verder in de winkel treft u een ruim assortiment aan raamdecoratie, hele rijen aan gordijnstalen en stapels behangboeken. Een ruime collectie waarin we u goed kunnen adviseren. Dat adviseren gaat verder dan alleen in de winkel, een simpel kleuradvies bij u thuis of een

compleet interieuradvies met 3D beelden.

Het kan allemaal. Zo richten wij uw woning helemaal naar wens in, door spannende combinaties in vele stijlen. We zien u graag in onze winkel, om onder het genot van een kop koffie uw wensen te bespreken.

Jacobs Dienstverlening Jacobs Dienstverlening is sinds jaar en dag een belangrijke speler op het gebied van uitzenden en detacheringen in de regio.

Wij hebben ons de afgelopen jaren ontwikkeld tot de huidige betrouwbare partij die wij momenteel zijn in de markt. Wij onderscheiden ons in goede voorwaarden voor onze medewerkers, een goede administratieve organisatie en flexibiliteit.

Recent is dit beloond met de Flexweters Award 2019. Deze award wordt jaarlijks uitgereikt aan het uitzendbureau, welke de CAO’s het best naleeft. Onze medewerkers

zijn voor vele opdrachten beschikbaar.

Wij beschikken over een groot bestand ervaren GWW medewerkers, medewerkers voor daken isoleren/slopen en grind, productiekrachten, bouwhelpenden en kraanmachinisten. Jacobs Dienstverlening kan u onders teunen bij kor tere piekperiodes, maar wij kunnen ook voor langere tijd de juiste vakkrachten leveren.

Voor informatie, neemt u gerust contact op met ons kantoor, of loop eens binnen voor een kop koffie.

Zorgpunt Hardenberg is het Premium Sales Point voor de Excel Galaxy scootmobielen, maar ook voor andere scootmobielen nieuw of gebruikt bent u aan het juiste adres bij ons. U kunt bij Zorgpunt Hardenberg tevens terecht voor inbreng en verkoop van gebruikte zorghulpmiddelen. Ook hebben wij een uitleenpunt van Medipoint in onze winkel zodat u hier een mogelijkheid tot tijdelijk lenen en huren van hulpmiddelen heeft. Een

lidmaatschap is hier niet voor nodig, alleen een geldig identiteitsbewijs en zorgverzekeringspas. Bent u lid van Carinova, dan profiteert u van de voordelen van het mobiliteitspakket waarbij diverse huurartikelen vergoedt worden.

Minicar Car Center Hardenberg zit onder één dak met Zorgpunt Hardenberg, hier kunt u terecht voor een eerlijk advies over nieuwe en gebruikte brommobielen. We bieden brommobielen aan alle prijsklassen en garanderen u een goede prijs en service.

Wij hebben een eigen werkplaats met monteur.

“Ouderwets vakmanschap in een modern jasje” Alles in één hand, bij één bedrijf’” Op 1 mei 1915 begon Bram Beverwijk als dorpstimmerman in Balkbrug. Na de 2e generatie Harm en Reint is het nu de 3e generatie Bram en Rinke die het familiebedrijf heeft voortgezet. Hierbij wordt het oude vakmanschap ondersteund door moderne middelen en bouwmethoden.

Naast het allround bouwbedrijf is daar in de loop der jaren een eigen keukenbedrijf, schildersbedrijf en Ins tallatiebedrijf bijgekomen, een plezierige combinatie voor verbouwingen en keukens. Opdrachtgevers vinden het prettig om contact te hebben met één aanspreekpunt waardoor het proces naadloos op elkaar aan kan sluiten.

Veel mensen kennen Beverwijk al jarenlang als bouwbedrijf, maar weten niet dat er ook een uitgebreide keukenafdeling is gevestigd in Balkbrug, waar de adviseurs alle aandacht hebben voor de wensen van hun klanten.

Het ‘ouderwetse’ service en klantvriendelijkheid is anno 2020 nog steeds modern!

Bouwbedrijf – Keukens – Schildersbedrijf – Installatiebedrijf www.beverwijkbouw.nl

Overijssel viert vrijheid Hardenberg editie

Opblazen Vechtbrug Op een morgen werden we door een enorme knal heel vroeg gewekt: de brug over de Vecht was opgeblazen.

Daarna kwam al spoedig de bevrijding, 6 april 1945.

Pantserwagens en tanks met ratelende rupsbanden, grommende en stinkende motoren, bemand door Poolse en Canadese soldaten, reden richting de Voorstraat. Verder uitgelaten, joelende en blije mensen, er werden chocoladerepen en sigaretten uitgedeeld. Ik heb ze niet gekregen, want als vierjarige was ik veel te klein en ik mocht niet te dichtbij komen. Maar ik kon alles zien vanaf de Fortuinstraat richting de Markt en de feestvreugde voelde ik wel. Bij een plechtige bijeenkomst later op de Markt mocht ik wel aanwezig zijn: een optreden door muziekvereniging Halleluja.

Oom Berend Jan Breukelman was de dirigent (en toch was zijn bijnaam ‘Doven Knoop’. Zijn broer, metselaar Hendrik Jan, werd Knoops Henduk genoemd).

De maanden daarna herinner ik mij als rustig en mooi wat het weer betreft. Met één opvallende gebeurtenis.

Mijn broer had een schep gekregen en zo een wilde ik ook wel hebben. Ik ben toen in m’n eentje over de noodbrug over de Vecht gelopen, naar de Brink in

De Albert-Heijnwinkel van Wijnia op de hoek Fortuinstraat-Middenpad. © Historische vereniging Hardenberg Heemse, want daar woonde ergens een smid die de schep voor mijn broer had gemaakt. Bij de smid kon ik door een grote opening het vuur achterin zien branden.

Er kwam een hele grote man naar mij toe, die me vroeg wat ik kwam doen. “Ik wil een schep”, zei ik. De smid stuurde me natuurlijk terug naar mijn vader en moeder.

Of ik daarna een schep heb gekregen, kan ik mij helaas niet herinneren.

Omdat er na de bevrijding geen openbaar vervoer was, konden mijn ouders niet gemakkelijk terug naar Amsterdam. Medio juni hoorden ze dat een kleine

pagina—23

vrachtwagen met open bak de volgende dag naar Amsterdam zou gaan. Ze zijn toen al vroeg in de ochtend, met de kinderenwagen en kinderen op de laadbak gaan zitten. Ook andere mensen gingen mee.

De chauffeur was kwaad en wilde mijn ouders niet meenemen, maar ze lieten zich niet verwijderen uit de laadbak. De man is daarna met een noodgang naar Amsterdam gereden waar hij ons afzette bij de Amstel.

We moesten daarna nog zo’n 8 kilometer lopen naar ons huis. Amsterdam herinner ik mij als beschadigd en vervuild, met bergen van geopende voedingsblikken vooral in de parken en langs de kant van de straten.

Mijn vader had ons huis aan het Surinameplein van binnenuit gebarricadeerd waarna hij via het balkon naar buiten was gegaan. Op dezelfde manier is hij ook weer naar binnen geklommen toen we weer thuis waren.

In de jaren na de oorlog heb ik tijdens vakanties nog een paar keer gelogeerd in Hardenberg. De familie Breukelman was inmiddels verhuisd naar de Burgemeester Bramerstraat. We gingen vaak een gedeelte van de reis met de boot van of naar Harderwijk, Kampen of Lemmer, en fietsten dan verder.

Aan deze vakanties kwam een eind toen ik naar de middelbare school ging in Amsterdam. Alleen bij overlijden van familie ben ik nog een enkele keer in Hardenberg geweest.

Verhuizing naar Hardenberg Na mijn opleiding en studie was ik enige jaren werkzaam in Amsterdam, toen er een vacature verscheen voor een laboratoriumspecialist (klinischchemicus) voor het Aleida Kramer ziekenhuis in Coevorden en het Röpcke-Zweers ziekenhuis in Hardenberg. Het was inmiddels 1972 en de ziekenhuizen hadden besloten tot nauwe samenwerking. Ik had natuurlijk wel enige nostalgische gevoelens voor Hardenberg, dat inmiddels met goed middelbaar onderwijs en een ziekenhuis een aantrekkelijke woon-werk locatie was geworden. Ik werd benoemd en in 1973 verhuisden wij naar Hardenberg en begon ik mijn werkzaamheden op de

Wim en Gerard de Groot collectie G.N. de Groot laboratoria.

In de loop der jaren probeer je je herinneringen aan het verblijf in Hardenberg rond de bevrijding te plaatsen.

Je vraagt je af of je herinneringen goed zijn, ik was immers toen nog geen vier jaar oud. Een van mijn vragen was bijvoorbeeld, wie die smid was waar ik een schep had gevraagd. Op de Brink kon ik geen smederij meer vinden. Toch kreeg ik nog een antwoord op die vraag.

Op een lezing voor de Rotaryclub Hardenberg in het voorjaar van 1985 heb ik een lezing gehouden waarin ik aandacht gaf aan mijn verblijf in Hardenberg, 40 jaar eerder. Dat heb ik met opzet gedaan, omdat een van de aanwezigen, de voormalige smid Hendrik-Jan Brunink, mogelijk meer zou kunnen weten over die tijd.

Helaas zag ik tijdens mijn verhaal geen enkele reactie bij hem. Ik had gehoopt dat hij zou kunnen vertellen wie die smid was, waar ik als kleuter een schep probeerde te krijgen. Maar ook na de bijeenkomst kwam er geen reactie en mijn conclusie was dan ook, dat hij dus niet de smid geweest kon zijn, of hem kende.

Een week later ontmoetten wij elkaar weer. Toen kwam Hendrik-Jan Brunink naar mij toe en zei dat hij nog iets voor mij had. Vervolgens pakte hij uit zijn binnenzak een foto, waarop mijn broer en ik staan. Deze foto is in 1943 gemaakt, in Amsterdam. Het was voor mij erg ontroerend om deze foto te krijgen en het was ook een bevestiging van mijn vermoeden dat hij toen de smid was. Mijn herinneringen aan 40 jaar geleden bleken dus wel juist te zijn. De vraag hoe hij deze foto in zijn bezit had gekregen, kan ik niet beantwoorden. Ik denk via de familie Ten Brinke waar mijn broer tijdens de bevrijdingsmaanden logeerde. Zij moeten deze foto van mijn ouders gekregen hebben. Tante Dina was, voor zover ik weet, een zuster van de vrouw van Hendrik-Jan Brunink.

Het zal duidelijk zijn dat mijn herinneringen aan Berend-Jan en Geertje Breukelman zeer warm zijn. Zij waren zeer gastvrij, ook na de oorlog. De bevrijding die ik in Hardenberg heb meegemaakt, de plaats waar een gedeelte van mijn familiewortels liggen, waren voor mij reden om hier te solliciteren en te komen werken, om te proberen mee te helpen om de gezondheidszorg hier verder te versterken en uit te bouwen.

De Baileybrug die tijdelijk de opgeblazen Vechtbrug heeft vervangen. © Historische vereniging Hardenberg

RW ADVIES B.V. Koningsspil 32, 7773 NK Hardenberg Telefoon: +31(0)523 - 23 77 43 Email: info@rwadvies.nl

www.rwadvies.nl