Βιβλίο: Η θαλάσσια χελώνα

Η Θαλάσσια Χελώνα ακόμα ένα είδος που απειλείται στη Μεσόγειο Kάποτε, όταν είχα την ηλικία σου, με πήρε ο πατέρας μου μαζί του στο κυνήγι. Ήταν καλοκαίρι και μέναμε στο νησί μας, την Ύδρα. Σπουδαίος γιατρός ο πατέρας μου, αλλά και μανιώδης κυνηγός. Εκεί, πάνω στο βουνό, προσπαθώντας ν’ αναστήσω μες στα καταματωμένα χέρια μου, τα χτυπημένα από σκάγια πουλιά, ένιωσα για πρώτη φορά το πόσο μεγάλη αξία έχει η ζωή και πόσο εύκολο είναι να την καταστρέψεις…

Την επόμενη κιόλας ημέρα, μου ήρθε μια ιδέα: φρόντισα να με ξαναπάρει στο κυνήγι ο πατέρας και, στις πέντε το πρωί, ξεκίνησα μόνη μου, με μοναδική συντροφιά τα κυνηγόσκυλα, που με υπεραγαπούσαν γιατί τα φρόντιζα πάντοτε μόνη μου. Μαζί λοιπόν, βγάλαμε όλα τα πουλιά από τους θάμνους!... Όταν φτάσανε στο βουνό οι κυνηγοί με τον πατέρα μου, δε βρήκαν ούτε φτερό για να ντουφεκίσουν. Φυσικά, κατάλαβαν αμέσως τι είχε συμβεί και έτσι, αυτή ήταν κι η τελευταία φορά που με παίρνανε μαζί τους στο κυνήγι… Τριάντα χρόνια αργότερα, βρέθηκα ένα καλοκαίρι στη Ζάκυνθο με το σκάφος μας και πήγα στον κόλπο του Λαγανά για να κολυμπήσω. Μια απέραντη παρθένα παραλία με κάτασπρη ψιλή άμμο, με πλούσια βλάστηση, πυκνές καλαμιές, κρίνους της άμμου, πουλιά, πεταλούδες, σαύρες, κοχύλια, μοναδικές πέτρες και μια θάλασσα κατακάθαρη, καταγάλανη, μεγαλόπρεπη, που απλωνόταν στα πόδια μου. Θυμάμαι πως εκείνη τη χρονιά είχε γεμίσει η Μεσόγειος από τσούχτρες, όμως στον κόλπο του Λαγανά δεν υπήρχε ούτε μία! Το γιατί θα το εξηγήσω παρακάτω. Από τότε, ξαναγύριζα σχεδόν κάθε χρόνο στις όμορφες παραλίες του Λαγανά και παρακολουθούσα απελπισμένη, γεμάτη αγωνία, την αλόγιστη ανάπτυξη και την καταστροφή της παραλίας: η πίσσα είχε καλύψει τις περισσότερες αμμουδιές˙ ξενοδοχεία είχαν αρχίσει να χτίζονται κάθε χρόνο, όλο και περισσότερα, πολύ κοντά στο κύμα και την ήσυχη θάλασσα σχίζανε τώρα δεκάδες ταχύπλοα για τα διάφορα σπορ.

Μηχανάκια, ποδήλατα, αυτοκίνητα, τρακτέρ, μπουλντόζες και ιππείς χαράκωναν, ανακάτευαν κι είχαν μεταβάλει σε σκληρή σαν τσιμέντο την πανέμορφη και κατάλευκη άμμο. Πάνω στην παραλία φορτώνανε την άμμο σε κάρα, για το χτίσιμο ενός ακόμα ξενοδοχείου˙ αλλού θάβανε μες στην άμμο τα σκουπίδια. Ομπρέλες του ήλιου, εκατοντάδες ξαπλώστρες, βάρκες, θαλάσσια ποδήλατα, σανίδες του «σερφ», γεμίζανε ασφυκτικά τις παραλίες και, σαν να μη φτάνανε όλα αυτά, χτίζανε τεράστιους τοίχους πλάι στο κύμα, κατά μήκος της παραλίας. Το βράδυ, σε ξεκούφαινε ο θόρυβος από τα μπαρ και τις ντίσκο κι από τις νυχτερινές πτήσεις των αεροπλάνων, που όλο και περισσότερους τουρίστες μεταφέρανε στο νησί. Φώτα παντού και νυχτερινά «μπιτς πάρτι» (πάρτι στις παραλίες), με φωτιές ως τα ξημερώματα. Είχαν περάσει δέκα χρόνια από τότε που πρωτοαντίκρισα τον παράδεισο του Λαγανά, και τα μάτια μου δεν πιστεύανε τώρα τούτη την αλλαγή!... Ολότελα τυχαία, έμαθα τότε πως σ’ αυτές τις παραλίες γεννούσαν οι περισσότερες χελώνες του είδους Καρέττα καρέττα απ’ όλη τη Μεσόγειο… Ένιωσα αμέσως τον κίνδυνο! Αν δε γινόταν το ταχύτερο κάποια ενέργεια, ο πολύτιμος και αξιόλογος αυτός χώρος, όπου γεννούσαν οι θαλασσοχελώνες, θα καταστρεφόταν σύντομα και ολότελα μαζί με τις χελώνες… Αποφάσισα λοιπόν, μέσα σε λίγες ημέρες, το ξεκίνημα μιας εκστρατείας για τη σωτηρία τους: ένας αγώνας που κρατάει από το 1983… Και το ερώτημα που τίθεται τώρα εδώ, απλά, είναι: επιτέλους, τι είναι αυτή η περίφημη χελώνα;

Πρόκειται για ένα θαλάσσιο ερπετό που ζει μες στη θάλασσα αλλά, επειδή έχει πνεύμονες, αναγκάζεται ν’ ανεβαίνει συχνά στην επιφάνεια του νερού για να αναπνεύσει. Είναι ψυχρόαιμο ζώο και γεννάει τα αυγά του στη στεριά. Ανήκει στην ίδια ομάδα ζώων με τον κροκόδειλο, το φίδι και τη χελώνα της στεριάς. Η θαλάσσια χελώνα είναι ένας «ζωντανός δεινόσαυρος» που κατοικεί στον πλανήτη μας και με περίπου τη σημερινή μορφή της, από την εποχή του Τυραννόσαυρου. Δηλαδή, εδώ και εκατόν πενήντα εκατομμύρια χρόνια!... οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, όταν κάποτε αλλάξανε ορισμένες συνθήκες πάνω στη γη, αλλά η χελώνα, επειδή ήταν καλά προσαρμοσμένη στη θαλάσσια ζωή της, επέζησε και έμεινε κοντά μας ίσαμε σήμερα. Το αν θα μπορέσει να ξεπεράσει και τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα από εμάς τους ανθρώπους, θα εξαρτηθεί πολύ, τόσο από τις δικές μας ενέργειες, όσο και από τις ίδιες τις χελώνες. Οι χελώνες της στεριάς έχουν προσαρμοστεί στη ζωή τους πάνω στη γη και περπατάνε στηρίζοντας το βάρος του σώματός τους πάνω στα πόδια τους. Το κέλυφός τους είναι ψηλό και καμπυλωτό κι έτσι, μόλις αντιληφθούνε τον κίνδυνο, μπορούνε άνετα να τραβήξουν το κεφάλι τους και τα πόδια τους μες στο καβούκι τους, για να τα προστατέψουν. Η θαλασσοχελώνα περνάει όλη τη ζωή της μες στη θάλασσα. Ακόμα κι αν θα ζήσει εκατό χρόνια!... Μονάχα όταν πρόκειται να γεννήσει η θηλυκή, τότε αναγκάζεται να βγει στη στεριά. Τα πόδια της, που μοιάζουν με πτερύγια, είναι ό,τι χρειάζεται για το κολύμπι. Με τα μπροστινά, που είναι μακριά και πολύ δυνατά, κολυμπάει μες στο νερό κι οι κινήσεις της

μοιάζουν με το πέταγμα των πουλιών. Αλλά, παράλληλα, είναι και κατά κάποιον τρόπο, τα… κουπιά της! – ενώ τα πίσω πτερύγια τα χρησιμοποιεί σαν τιμόνι. Ωστόσο, όταν θα βγει η χελώνα στη στεριά, τα πτερύγια της είναι σχεδόν άχρηστα. Γι’ αυτό η θηλυκή χελώνα αναγκάζεται να σέρνει με πολύ μεγάλο κόπο και προσπάθεια το βαρύ σώμα της στην άμμο, αφήνοντας πίσω της κάτι σχέδια που μοιάζουν με τ’ αποτυπώματα που αφήνουν οι ρόδες των τρακτέρ. Το σώμα της προσαρμόστηκε τέλεια στο νερό, μέσα στο οποίο ζει, παίρνοντας ένα σχήμα «υγροδυναμικό», έτσι που να μπορεί να «σχίζει» το νερό χωρίς αντίσταση και με μεγάλη χάρη. Αλλά, παράλληλα, η θαλασσοχελώνα έχει ένα μεγάλο πρόβλημα: δεν μπορεί να κρύψει μέσα στο καβούκι της το κεφάλι και τα άκρα της για να τα προστατέψει… Αυτός είναι κι ο λόγος που κινδυνεύει από την επίθεση των φυσικών της εχθρών που είναι τα σκυλόψαρα, οι φώκιες, άλλα καρχαριοειδή καθώς και οι φάλαινες. Παρ’ όλα αυτά, οι χελώνες γλιτώνουν συχνά, ύστερα από μια τέτοια επίθεση. Ακόμα και με τρία πτερύγια, όταν το τέταρτο το ‘χει κόψει ο καρχαρίας, καταφέρνουν να βγούνε στην παραλία και να γεννήσουν. Εδώ και λίγο καιρό Αμερικανοί επιστήμονες ανακάλυψαν την απίστευτη αποδημία των Καρέττα καρέττα από τις ακτές της Ιαπωνίας σ’ αυτές του Μεξικού – διασχίζουν, δηλαδή, μιαν απόσταση 10.000 χιλιομέτρων σ’ ένα ταξίδι που διαρκεί δυο χρόνια, ίσα ίσα για να βρούνε την κατάλληλη τροφή τους στις ακτές του Μεξικού! Τη διαδρομή αυτή, που είναι το ένα τρίτο του γύρου του κόσμου, επαναλαμβάνουν ξανά μερικά χρόνια αργότερα, όταν δυναμώσουν και

μεγαλώσουν, πίσω στις ακτές της Ιαπωνίας για να γεννήσουν εκεί τα αυγά τους! Αυτή η αφάνταστη αποδημία είναι και η μεγαλύτερη που έχει παρατηρηθεί ανάμεσα στα ζώα της θάλασσας, σε όλο τον κόσμο… Υπάρχουν εφτά είδη θαλάσσιας χελώνας και όλα ζούνε στις θερμές θάλασσες του πλανήτη. Δύο από τα είδη αυτά, η Καρέττα καρέττα και η Χελώνα μύδας (ή Πράσινη), ζούνε και γεννάνε στη Μεσόγειο θάλασσα. Η Καρέττα ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες, που τη θεωρούσαν ιερό ζώο του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης. Πολλοί αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς την αναφέρουν στα κείμενά τους. Αλλά κι ένα από τα πρώτα ελληνικά νομίσματα, ο στατήρας της Αίγινας, έχει για παράσταση την θαλάσσια χελώνα που ήταν σύμβολο μακροζωίας, γονιμότητας και δύναμης. Η Καρέττα, που το καβούκι της έχει μήκος περίπου ένα μέτρο και σχήμα καρδιάς, ζυγίζει περίπου 80-200 κιλά, τρέφεται με όστρακα, αχινούς, θαλασσινή βλάστηση, σφουγγάρια και καβούρια. Γι’ αυτό οι μασέλες της είναι και μεγάλες και πολύ ισχυρές, ώστε να μπορεί εύκολα να σπάει το κέλυφος των καβουριών και των αστακών. Όμως ο καλύτερός της μεζές παραμένει η τσούχτρα! Η ενήλικη πράσινη χελώνα, που είναι πιο μεγάλη και πιο σπάνια από την Καρέττα, τρέφεται βόσκοντας τη βλάστηση της θάλασσας που φυτρώνει στα ρηχά νερά του βυθού και μέσα στις λιμνοθάλασσες. Όταν φτάσει η εποχή που πρέπει να γεννήσει τ’ αυγά της, από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο, θα βγει από δύο ως τέσσερις φορές στην παραλία, σε διαστήματα δε-

καπέντε ημερών περίπου, για να γεννήσει στην κάθε έξοδό της, γύρω στα εκατό αυγά, μέσα στη ζεστή και υγρή άμμο. Αλλά όμως για να βγει να γεννήσει, πρέπει η παραλία να είναι κατασκότεινη και να μην υπάρχει καθόλου θόρυβος. Άλλοτε, πριν οι άνθρωποι αναπτύξουν και καταστρέψουν τις παραλίες, οι χελώνες βγαίνανε και σε πολλές άλλες αμμουδιές της Μεσογείου για να γεννήσουν. Σήμερα γεννάνε μόνο σε ορισμένες, ελάχιστες παραλίες, που έχουν μείνει παρθένες. Οι περισσότερες απ’ αυτές βρίσκονται στη Λιβύη, στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στην Κύπρο. Μερικές, ελάχιστες, γεννάνε ακόμα σ’ άλλα κράτη. Όταν η θηλυκή χελώνα είναι έτοιμη να γεννήσει, από νωρίς το απόγευμα πλησιάζει την ακτή, βγάζει το κεφάλι από το νερό και προσπαθεί να εντοπίσει το σημείο της παραλίας όπου θα βγει τη νύχτα για να αφήσει τα αυγά της. Εκείνη την ίδια στιγμή κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ να την κομματιάσουν οι έλικες κάποιο γρήγορου σκάφους. Το ίδιο κινδυνεύει και όταν ανεβαίνει στην επιφάνεια του νερού, για να λιάσει το καβούκι της. Το βράδυ αργά θα βγει στην παραλία να γεννήσει. Αρχίζει να σκάβει πρώτα με τα μπροστινά πτερύγιά της, πετώντας την άμμο αρκετά μέτρα μακριά. Στη συνέχεια, σκάβει ένα λάκκο με τα πίσω πτερύγια, κάτω ακριβώς από το σώμα της. Τα πίσω πτερύγια είναι κοντά και χοντρά, παρ’ όλα αυτά είναι πολύ επιδέξια στο σκάψιμο, σάμπως να ‘ταν ανθρώπινα χέρια…

Τέλος, τούτη η καταπληκτική επιδεξιότητα στο σκάψιμο καταλήγει στη δημιουργία μιας βαθιάς λακκούβας που έχει το σχήμα κολοκύθας και το βάθος της είναι τριάντα με εξήντα εκατοστά: αυτή είναι η φωλιά της μέσα στην οποία αρχινάει γρήγορα να γεννάει τ’ αυγά, που μοιάζουν στο σχήμα και στο μέγεθος με μπαλάκια του πινγκ πονγκ και που για να μην σπάζουν, έτσι που πέφτουν το ένα πάνω στ’ άλλο μέσα στη φωλιά, έχουν μαλακό κέλυφος. Μόλις τελειώσει η γέννα, η μητέρα χελώνα σκεπάζει προσεκτικά τ’ αυγά της με την άμμο και εξαφανίζει τ’ αχνάρια και τη θέση της φωλιάς, σκορπώντας κι άλλη, αρκετή άμμο από πάνω. Η έξοδος αυτή για να γεννήσει τ’ αυγά του το ζώο, κρατάει περίπου δυο ώρες. Αποκαμωμένη, με βαριά ανάσα, σάμπως να ξεφυσάει, σέρνει το βαρύ της σώμα πίσω στη θάλασσα με όση δύναμη της απομένει… Η μητέρα χελώνα δε θ’ ασχοληθεί πια με τα αυγά της, ούτε θα παίξει κανένα ρόλο στη ζωή και στην προστασία των μικρών της. Πενήντα ως εξήντα ημέρες αργότερα, τα αυγά θα εκκολαφθούν, μες στη ζεστή υγρή άμμο της φωλιάς, με τη φροντίδα του ήλιου, αν και εφόσον δεν ανακαλύψουν τη φωλιά οι νυφίτσες, οι αλεπούδες, τα σκυλιά, τα ποντίκια και τα καβούρια που τριγυρίζουν σε ορισμένες απ’ αυτές τις παραλίες, και δεν σκάψουν για να τα φάνε. Αν βρέξει αρκετά σε μια ορισμένη εποχή της εκκόλαψης, η άμμος γύρω από τη φωλιά θα κρυώσει, με αποτέλεσμα όλα τα χελωνάκια που θα βγούνε να ‘ναι αρσενικά!... Αντίθετα, αν είναι πολύ ζεστή η άμ-

μος, τότε όλα τα χελωνάκια που θα δούνε το φως της ημέρας θα είναι θηλυκά… Μόλις λοιπόν βγούνε τα μικρά από το αυγό τους, εκεί βαθιά μέσα στη σκοτεινή φωλιά, κάτω από την άμμο, αρχίζουν να φτιάχνουν, το ένα με τ’ άλλο, μια κολώνα, κι ύστερα όλα μαζί, σε συνεργασία, σπρώχνοντας την άμμο από τα πλάγια, από το κάτω κι από το πάνω μέρος της φωλιάς, πατώντας πάνω στα άδεια τσόφλια και στην άμμο που πέφτει από παντού, φτάνουν στους δέκα περίπου πόντους κάτω από την επιφάνεια της άμμου και εκεί οι κολόνες σταματούν. Τα μικρά θα παραμείνουν σ’ αυτό το σημείο για τρεις ως πέντε ημέρες, γιατί μόνο έτσι θα αποτυπωθούν ορισμένα χαρακτηριστικά της άμμου στο σώμα τους, που θα γίνουν αιτία, ύστερα από δεκάδες χρόνια, οι ενήλικες πια χελώνες, να ξαναθυμηθούν και να ξαναβρούν το δρόμο της παραλίας όπου γεννηθήκανε, για να αφήσουν εκεί τα αυγά τους. Όταν βγούνε τελικά από τη φωλιά τους, συνήθως το βραδάκι, ή νωρίς το πρωί με τη δροσιά, αρχίζουν ένα ξέφρενο τρέξιμο προς τη θάλασσα! Η διαδρομή των μικρών από τη φωλιά στη θάλασσα, έχει μεγάλη σημασία, για να αποτυπωθούν τα χαρακτηριστικά της άμμου στο σώμα τους, γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ να τα μεταφέρουμε εμείς απ’ τη φωλιά στο νερό, εκτός αν αυτή αδειάσει την ημέρα και τα χελωνάκια περιπλανηθούν κάτω από τον ζεστό ήλιο και μακριά από τη θάλασσα. Καβούρια, θαλασσοπούλια στη στεριά και ψάρια στη θάλασσα είναι οι φυσικοί εχθροί που ‘χουν αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα. Όσα επιζήσουν από τούτη την εκστρατεία, ξανοίγονται κολυμπώντας στα βαθιά. Τα χελωνάκια περ-

νάνε τους πρώτους μήνες της ζωής τους στην επιφάνεια της θάλασσας, γαντζωμένα πάνω σε στρώματα από φύκια που επιπλέουν. Κανένας δεν ξέρει που πηγαίνουν: «εξαφανίζονται» έτσι, για πολλά χρόνια. Υπολογίζεται ότι έτσι, χωρίς προστασία, μονάχα ένα στα χίλια χελωνάκια θα επιζήσει ώσπου να ενηλικιωθεί… Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, θα γυρίσουν για να γεννήσουν στις ίδιες παραλίες όπου γεννήθηκαν κι αυτά… Όμως, εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο πώς ακριβώς βρίσκουν το δρόμο του γυρισμού, ύστερα από τόσα χρόνια και τόσα μακρινά ταξίδια… Ζευγαρώνουν περίπου για ένα μήνα, κυρίως μέσα σε λιμνοθάλασσες, και ένα μήνα αργότερα αρχίζουν να γεννάνε. Οι αρσενικές χελώνες ξεχωρίζουν από τις θηλυκές από τη μακριά ουρά τους. Εδώ θα τονίσουμε, ότι πρέπει εμείς οι ίδιοι να νιώσουμε πόσο μοναδικά είναι αυτά τα παράξενα πλάσματα, για να τα βοηθήσουμε να επιζήσουν κοντά μας, στις θάλασσες μας. Έχουν τούτο το δικαίωμα, τόσο όσο κι εμείς… Χάρη στην άγνοια και στην απληστία του ανθρώπου, τα πανάρχαια τούτα όντα της φύσης κινδυνεύουν να εξαφανιστούν˙ παρόλο που κατάφεραν να επιζήσουν στον πλανήτη μας για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, δυστυχώς τώρα, τα τελευταία 200 χρόνια, κινδυνεύουν άμεσα… Πολλοί είναι οι λόγοι που η χελώνα κινδυνεύει στη Μεσόγειο θάλασσα. Ανάμεσα στους πιο χαρακτηριστικούς είναι η καταστροφή των παραλιών όπου

γεννάει, λόγω της τουριστικής ανάπτυξης˙ ακόμη ο τραυματισμός κι ο θάνατος, όταν πέφτουν συμπτωματικά στα παραγάδια ή στα δίχτυα των ψαράδων. Τέλος, η ρύπανση της θάλασσας και το ψάρεμα της χελώνας σε ορισμένα κράτη της Μεσογείου για να εμπορευτούνε το καβούκι, το κρέας και τα αυγά της. Η τουριστική ανάπτυξη στις παραλίες όπου γεννάει τα αυγά της, τα φώτα, ο θόρυβος, τα διάφορα τροχοφόρα, εμποδίζουν και τρομάζουν τη χελώνα να βγει και να γεννήσει το βράδυ. Τα τροχοφόρα πατηκώνουν την άμμο, που γίνεται σκληρή σαν τσιμέντο, εμποδίζοντας έτσι το ζώο να σκάψει τη φωλιά του και τα μικρά να βγουν από τις φωλιές τους ως την επιφάνεια. Οι χαρακιές που αφήνουν τα τροχοφόρα πάνω στην άμμο γίνονται συχνά «υγροί τάφοι» για τα χελωνάκια, που ή πέφτουν μέσα σ’ αυτές και δεν μπορούν να ξαναβγούν, ή τις ακολουθούν και καθώς συνήθως είναι παράλληλες με την παραλία, δε φτάνουν ποτέ ως τη θάλασσα και πεθαίνουν από εξάντληση και αφυδάτωση, κάτω από τις καυτές ηλιαχτίδες. Την άλλη μέρα το πρωί… Το ίδιο συμβαίνει και με τα φώτα της παραλίας: οι μητέρες χελώνες και τα νεογέννητα χελωνάκια χάνουν τον προσανατολισμό τους και αντί να τρέξουν προς το φυσικό στόχο τους, που είναι η φωτεινή γραμμή του ορίζοντα μέσα στη θάλασσα, σπεύδουν προς τα φώτα της ακτής… Έτσι, εκατοντάδες χελωνάκια πεθαίνουν από αφυδάτωση τ’ άλλο πρωί… Τα κάστρα και τα πηγάδια που χτίζονται στην άμμο, οι γούβες που αφήνουν τ’ άλογα με τα πόδια τους, τα σκουπίδια, όλα μπορούν να γίνουν παγίδες θανάτου για τα νεογέννητα τού-

τα πλασματάκια που πασχίζουν να φτάσουν ως τη θάλασσα. Η αφαίρεση της άμμου επηρεάζει τη φυσική ισορροπία και την υγρασία της παραλίας, που είναι απαραίτητα στοιχεία για τη σωστή εκκόλαψη των αυγών. Ακόμη και τα δέντρα, που απερίσκεπτα φυτεύονται σ’ αυτές τις αμμουδιές, επηρεάζουν με τη σκιά και τις ρίζες τους τη θερμοκρασία και την υγρασία της άμμου για τη σωστή εκκόλαψη των αυγών. Επίσης, οι ομπρέλες του ήλιου, που συχνά χώνονται μέσα στην άμμο, πάνω από τις φωλιές, καταστρέφουν τ’ αυγά. Οι ξαπλώστρες, οι βάρκες, το χτίσιμο τοίχων κατά μήκος της παραλίας εμποδίζουν τη θαλασσοχελώνα να βγει να γεννήσει, κι έτσι αναγκάζεται ν’ αποβάλει τ’ αυγά της μέσα στη θάλασσα όπου, φυσικά, καταστρέφονται… Τα σκυλιά των κυνηγών σκάβουν τις φωλιές για να φάνε τ’ αυγά. Στη θάλασσα, οι έλικες από τα ταχύπλοα σκάφη τις τραυματίζουν, συχνά θανάσιμα, ή και τις σχίζουν σαν μαχαίρι… Η ρύπανση της θάλασσας είναι ένας πρόσθετος κίνδυνος για τις χελώνες. Τις πεταμένες νάιλον σακούλες, που τις περνάνε για τσούχτρες, τις τρώνε παραγεμίζοντας το στομάχι τους κι έτσι, ενώ νιώθουν χορτάτες, στην πραγματικότητα πεθαίνουν από ασιτία ή από «φράξιμο» του εντέρου… Μια θαλασσοχελώνα, που πιάστηκε στα δίχτυα των ψαράδων στη Νότια Αφρική, είχε στην κοιλιά της – ανάμεσα σε πολλά άλλα πλαστικά – κι ένα κουβάρι πετονιάς που όταν το ξετύλιξαν, έφτανε τα δώδε-

κα μέτρα! Τα χελωνάκια κινδυνεύουν ιδιαίτερα όταν καταπίνουν πλαστικά, γιατί ή στομώνει το έντερό τους ή εμποδίζονται να βουτήξουν από τις φυσαλίδες του αέρα που κρατάει μέσα του το πλαστικό. Περίπου ένα με ενάμισι εκατομμύριο ζώα και πουλιά βρίσκουν τούτο το μαρτυρικό θάνατο από τα πλαστικά, κάθε χρόνο, στις θάλασσες του πλανήτη μας… Σαν αποδημητικά ζώα που είναι οι θαλασσοχελώνες, δε γνωρίζουν σύνορα: αυτές που κολυμπούν και τρέφονται στις θάλασσες ενός κράτους μπορεί να γεννάνε στις παραλίες ενός άλλου. Γι’ αυτό η προστασία και η επιβίωσή τους εξαρτώνται από τη νομοθεσία πολλών κρατών. Όμως, δυστυχώς, ενώ οι περισσότερες χώρες – ανάμεσά τους και η Ελλάδα – έχουν υπογράψει νόμους, διατάξεις και συστάσεις για την προστασία τους, όλα αυτά παραμένουν μόνο στα χαρτιά κι η χελώνα εξακολουθεί να κινδυνεύει να χαθεί από τη Μεσόγειο θάλασσα. Αυτά τα κράτη θα πρέπει επιτέλους ν’ αναλάβουν ενεργά την προστασία τους, μαζί με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο υπάρχουν: τη Μεσόγειο. «Σε τι χρησιμεύει η θαλάσσια χελώνα;» ρωτάνε πολλοί. «Γιατί πρέπει να την προστατεύουμε;» Ξεκινώντας από τον κάθε μικρό οργανισμό που βρίσκεται στη βάση μιας πυραμίδας, σαν παράδειγμα, και φτάνοντας στην κορυφή της, όπου βρίσκεται το πιο μεγάλο ζώο, το καθένα χωριστά και όλα μαζί παίζουν κάποιον απαραίτητο ρόλο στην αλυσίδα που

συγκρατεί τη ζωή πάνω στον πλανήτη μας. Αν εξαφανιστεί ένα ζωικό είδος από τη γη, για κάποια αιτία, η αλυσίδα θα σπάσει, με αποτέλεσμα να διαταραχτεί η ισορροπία της ζωής μέσα στη φύση. Τα αποτελέσματα αυτής της διαταραχής θα τα νιώσει κι ο άνθρωπος, μιας και βρίσκεται και αυτός στην κορυφή της πυραμίδας. Η θαλάσσια χελώνα λοιπόν ανήκει σ’ έναν από τους κρίκους της αλυσίδας που διατηρούν τη ζωή και βρίσκεται μάλιστα κι η ίδια στην κορυφή κάποιας πυραμίδας. Για παράδειγμα: ο μεζές της, όπως είπαμε, είναι οι τσούχτρες, που… διώχνουν τους τουρίστες! Η παρουσία της επίσης, είναι μια ένδειξη πως οι παραλίες όπου εξακολουθεί να γεννάει είναι καθαρές και ήσυχες και πως η θάλασσα δε ρυπάνθηκε ακόμα εκεί. Κανένας μας δεν ξέρει πόσα άλλα μυστικά της αλυσίδας της ζωής μπορεί να κρύβει η παρουσία της θαλάσσιας χελώνας πάνω στη γη. Ας φροντίσουμε λοιπόν όλοι μαζί να μείνει κοντά μας! Την αγαπάμε αληθινά, αλλά και τη χρειαζόμαστε πολύ…