Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για Άτομα Μέσης και Τρίτης Ηλικίας

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023

2022 - 1 - EL01 KA210 - ADU - 000081804

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικές αρχές της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ..................................σελ.4 Η κατάσταση του περιβαλλοντικού εγγραμματισμού ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας .....................σελ.5 Οφέλη περιβαλλοντικού εθελοντισμού για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας ......................σελ.7 Πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή, τα θαλάσσια απορρίμματα και τη βιώσιμη αλιεία .............................................σελ.9 Η μεθοδολογία του προγράμματος .........................σελ.10 Εκπαιδευτικές δραστηριότητες ......................σελ.12

Δραστηριότητα 1: "Kαταιγίδα" πλαστικών μιας χρήσης ......σελ.12 Δραστηριότητα 2: "My name is blue" Ντοκιμαντέρ & Συζήτηση ...............................σελ.14 Δραστηριότητα 3: “Κάθε πράγμα στον καιρό του" Κατασκευή ενός ψαρο-ημερολογίου ................σελ.17 Δραστηριότητα 4: Αφήγηση ιστοριών "Μικρές συνήθειες, μεγάλη αλλαγή" .....................σελ.20 Δραστηριότητα 5: Παιχνίδι με κάρτες "Ο πλανήτης που θυμάμαι" .....................................σελ.23 Δραστηριότητα 6: "REspect, REduce, REuse, REcycle! Φτιάχνοντας έναν οδηγό του -RE- ..........................σελ.26

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 7 : Παιχνίδι ρόλων, "Βαθιά στον ωκεανό".σελ.29 Δραστηριότητα 8: Επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα "Εδώ σε θέλω κάβουρα" ......................................σελ.31 Δραστηριότητα 9: Επιστήμη των πολιτών "Κλιματική αλλαγή και πραγματικότητα" ...................σελ.34 Δραστηριότητα 10: "Εσύ καταλαβαίνεις τη διαφορά, η χελώνα όχι" Δράση καθαρισμού ακτής .............................................σελ.37 Δραστηριότητα 11: Συγκέντρωση για πικνίκ "Απολαύστε οικολογικά"..................................σελ.40 Δραστηριότητα 12: Εθελοντισμός για το περιβάλλον "Ξεκινήστε τη δική σας εκστρατεία"..............σελ.42

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου Erasmus+ Αριθ. 2022-1-EL01-KA210-ADU-000081804 - SEAnior Leaders. ΤΟ ΕΡΓΟ Το έργο στοχεύει στην ανάπτυξη απτών και καινοτόμων μεθόδων για τη βελτίωση των οικολογικών δεξιοτήτων των ενηλίκων άνω των 65 ετών, τη μείωση του οικολογικού τους αποτυπώματος και την προώθηση της δια βίου εκπαίδευσής τους και της εθελοντικής προσφοράς τους για το περιβάλλον και την κοινότητά τους. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (1) Το MEDASSET (GR) είναι μια διεθνής ΜΚΟ (μη κερδοσκοπική οργάνωση). Η οργάνωση είναι εταίρος του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP/MAP) και μόνιμο μέλοςπαρατηρητής της Σύμβασης της Βέρνης του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 1988. (https://www.medasset.org/) 2. Η STARTAGERS (GR) είναι μια Κοινωνική Συνεταιριστική Εταιρεία που ιδρύθηκε στα τέλη του 2019 με σκοπό τον σχεδιασμό και την υλοποίηση καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την επανεκκίνηση της δραστηριότητας των ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας, καθώς και τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων εθελοντισμού μεταξύ των γενεών. (https://www.facebook.com/Startagers) 3. Η EDUVITA (IT) είναι μια ιταλική ΜΚΟ που έχει ως στόχο την προώθηση της δια βίου μάθησης και την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των γενεών και των πολιτισμών. (https://www.eduvita.it/eng/) 4. Η FUTURE BALLOONS (PT) είναι εταιρεία με εξειδικευμένες γνώσεις σε έργα Erasmus+, με έμφαση στην εκπαίδευση των νέων και των ηλικιωμένων. (https://www.future-balloons.eu/pt/) ΣΤΟΧΟΙ 1. Η αύξηση των περιβαλλοντικών ικανοτήτων και των επιπέδων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των ηλικιωμένων και των εκπαιδευτών ενηλίκων, 2. Να προωθήσει την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που ασχολούνται με ενήλικες μαθητές, 3. Να συμμετέχουν οι ηλικιωμένοι σε σχετικές εθελοντικές και κοινοτικές δραστηριότητες, 4. Μείωση των ηλικιακών διακρίσεων, προκαταλήψεων και στερεοτύπων μέσω της εκπαίδευσης και των διαγενεακών δραστηριοτήτων. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση https://www.medasset.org/portfolio-item/seanior-leaders-project/.

03

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Κανείς δεν μπορεί να προστατεύσει κάτι που δεν γνωρίζει!”

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι μια διαδικασία που επιτρέπει στα άτομα να διερευνήσουν περιβαλλοντικά ζητήματα, να συμμετάσχουν στην επίλυση προβλημάτων και να αναλάβουν δράση για τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Μια πιο πράσινη Ευρώπη αποτελεί στρατηγικό στόχο ανάπτυξης για την ΕΕ. Η εκπαίδευση θεωρείται ευρέως ως κλειδί για την αντιμετώπιση σοβαρών περιβαλλοντικών προκλήσεων και κυρίως της κλιματικής αλλαγής. Δημιουργεί τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η συμπεριφορά και οι αποφάσεις μας επηρεάζουν το περιβάλλον και τελικά υποστηρίζει την κοινωνική μετάβαση. Σύμφωνα με την UNESCO, "η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι ένας τρόπος υλοποίησης των στόχων της προστασίας του περιβάλλοντος. Δεν είναι ένας ξεχωριστός κλάδος της επιστήμης, αλλά ένας δια βίου διεπιστημονικός τομέας μελέτης". Σημαίνει εκπαίδευση προς την κατεύθυνση της προστασίας και της βελτίωσης του περιβάλλοντος και εκπαίδευση ως μέσο ανάπτυξης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπινων κοινοτήτων. Οι βασικές αρχές της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι: Ευαισθητοποίηση Η ευαισθητοποίηση είναι το κλειδί για την κατανόηση! Αν δεν κατανοήσουμε το πρόβλημα, δεν θα μπορέσουμε να το λύσουμε. Γνώση Μετά την ευαισθητοποίηση ακολουθεί η γνώση. Ο στόχος είναι να ενθαρρυνθούν τα άτομα να αναζητήσουν γνώσεις σχετικά με το περιβάλλον και όλες τις παραμέτρους του. Στάση Η γνώση δεν θα είναι αποτελεσματική αν οι άνθρωποι δεν έχουν τη στάση που θα τους ωθήσει να λάβουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος. Δεξιότητες Εφόσον έχουμε τη στάση ζωής, χρειαζόμαστε επίσης και τις δεξιότητες για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων που απαιτούνται για την προστασία του περιβάλλοντος. Συμμετοχή Ο τελευταίος στόχος είναι να ενθαρρυνθούν οι άνθρωποι να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, να προστεθούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλα τα επίπεδα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων με σκοπό την επίλυση περιβαλλοντικών ζητημάτων.

04

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Οι μεγαλύτερες γενιές απουσιάζουν ως επί το πλείστον από τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, δεδομένης της διαθέσιμης βιβλιογραφίας και των σχετικών έργων. Είναι ευρέως τεκμηριωμένο ότι ο αριθμός των ηλικιωμένων στην Ευρώπη διευρύνεται[1]. Επιπλέον, η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των γενεών έχει αυξηθεί σημαντικά- οι πολίτες ηλικίας 50 ετών και άνω φαίνεται να κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου[2]. Μελέτες δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των φυσικών καταστροφών, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της ρύπανσης τείνουν να αυξάνουν δυσανάλογα την πίεση στην υγεία των ηλικιωμένων. [3] Ταυτόχρονα, οι παλαιότερες γενιές εμφανίζονται διστακτικές στο να υποστηρίξουν περιβαλλοντικά ζητήματα και να συμμετάσχουν σε σχετικές δράσεις.[4] Κατά συνέπεια, τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού και η καταναλωτική συμπεριφορά μπορεί να εμποδίσουν την πρόοδο στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος και την επίτευξη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας για την κοινότητα. Δημιουργεί τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η συμπεριφορά και οι αποφάσεις μας επηρεάζουν το περιβάλλον και τελικά υποστηρίζει την κοινωνική μετάβαση. [5] Οι ενήλικες άνω των 65 ετών φαίνεται να έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε γνώσεις και μικρή εμπειρία σχετικά με την περιβαλλοντικά βιώσιμη συμπεριφορά, καθώς οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης και τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης γενικά τους υποβάθμιζαν και τους αγνοούσαν με βάση την ηλικία τους.

[1] Eurostat (2020), Ageing Europe — looking at the lives of older people in the EU. URL: https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Ageing_Europe_-_looking_at_the_lives_of_older_people_in_the_EU [2] IMF (2018), Chen T., Hallaert J., Pitt A., Qu H., Queyranne M., Rhee A, Shabunina A., Vandenbussche J., Yackovlec I., Inequality and Poverty across Generations in the European Union, URL : https://www.eib.org/attachments/efs/econ_inequality_in_europe_en.pdf [3] EU (2021) Green Paper on Ageism: Fostering solidarity and responsibility between generations, COM (2021) 50 final. URL: https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/1_en_act_part1_v8_0.pdf [4] Wright SD, Caserta M, Lund DA. Older adults' attitudes, concerns, and support for environmental issues in the "New West". Int J Aging Hum Dev. 2003;57(2):151-79. doi: 10.2190/Y73Y-0RK9-RP0J-E7HH. PMID: 15151188. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15151188/ [5] Proposal for a Council Recommendation on education for environmental Sustainability. Ares (2021) 2493131 https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12985-Environmental-sustainability-education-andtraining_en

05

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Αυτό αναφέρεται και στα αποτελέσματα του εκπαιδευτικού προγράμματος "Let's get loud , Startagers", το οποίο υλοποιήθηκε από δύο εταίρους του παρόντος έργου (Startagers, MEDASSET). Το πρόγραμμα αποσκοπούσε στην ευαισθητοποίηση των ηλικιωμένων σχετικά με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως αυτοί έχουν τεθεί από τον ΟΗΕ, και ειδικότερα τον "Στόχο 13: Ανάληψη επείγουσας δράσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της". Μέσα από ένα διαδραστικό περιβάλλον μάθησης, οι Senior Green Leaders εκπαιδεύτηκαν για να επικοινωνούν πληροφορίες στις πόλεις τους σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης στο αστικό περιβάλλον.

Αποτελέσματα από 200 άτομα που ερωτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος “Let’s get loud , Startagers”, 2023.

06

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός μπορεί να έχει προστιθέμενη αξία για τους ηλικιωμένους πέρα από άλλα είδη εθελοντικής δραστηριότητας”

ΟΦΕΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η ενασχόληση με τον περιβαλλοντικό εθελοντισμό είναι αρκετά επωφελής για τους ενήλικες άνω των 65 ετών, καθώς υποστηρίζει τη σωματική και ψυχική τους υγεία, προάγει τη συμπεριφορά υπέρ του περιβάλλοντος, δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις και ενισχύει την αυτοεκτίμησή τους .Η εμπειρία πεδίου από ορισμένες σχετικές πρωτοβουλίες μικρής κλίμακας από τους εταίρους του έργου που εργάζονται με ενήλικες εκπαιδευόμενους άνω των 65 ετών, επιβεβαίωσε αυτά τα ευρήματα. Η ευκαιρία να ασχοληθούν με τη φύση, να γνωρίσουν νέους ανθρώπους και να προσφέρουν υπηρεσίες πίσω στην κοινότητα, ενίσχυσε την αίσθηση της αυτοεκτίμησης και τελικά τους έκανε να αισθάνονται ευτυχισμένοι και κοινωνικά ορατοί. Επίσης, ένας μεγάλος όγκος ερευνών, που ενισχύεται από συστηματικές ανασκοπήσεις, έχει καταδείξει τα οφέλη του εθελοντισμού για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Έχουν διαπιστωθεί θετικές επιδράσεις και αποτελέσματα όπως η καλύτερη κατάσταση της υγείας, η βελτιωμένη ψυχολογική ευεξία και η πιθανή μείωση του κινδύνου άνοιας (Anderson et al., 2014). Η έρευνα δείχνει επίσης ότι ο εθελοντισμός μπορεί να παρέχει προστασία έναντι συγκεκριμένων ασθενειών και προβλημάτων υγείας, όπως η υπέρταση (Burr, Tavares, & Mutchler, 2011). Ως αποτέλεσμα αυτών των οφελών, ο εθελοντισμός φαίνεται να μειώνει τον συνολικό κίνδυνο θνησιμότητας (Jenkinson et al., 2013- Okun, Yeung, & Brown, 2013). Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός μπορεί να έχει προστιθέμενη αξία για τους ηλικιωμένους πέρα από άλλα είδη εθελοντικής δραστηριότητας. Υπάρχουν διάφοροι πιθανοί μηχανισμοί για αυτό το αποτέλεσμα. Πρώτον, η έκθεση στη φύση είναι συχνά ένα όφελος του περιβαλλοντικού εθελοντισμού, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως ο καθαρισμός φυσικών περιοχών, ο έλεγχος της ποιότητας των ρευμάτων, η αποκατάσταση οικοτόπων και η απομάκρυνση χωροκατακτητικών ειδών. Έρευνες έχουν καταδείξει τις θετικές επιδράσεις της έκθεσης στη φύση, συμπεριλαμβανομένων των βελτιώσεων στη γνωστική λειτουργία (Berman, Jonides, & Kaplan, 2008), της ενισχυμένης ψυχολογικής ευεξίας (Kaplan, 2000), των μεγαλύτερων επιπέδων σωματικής δραστηριότητας (Ellaway, Macintyre, & Bonnefoy, 2005), καθώς και των συνδέσεων με τη μακροζωία (Takano, Nakamura, & Watanabe, 2002).

07

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΟΦΕΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ένα ακόμη αναφερόμενο όφελος του περιβαλλοντικού εθελοντισμού είναι η αυξημένη εκτίμηση των πλεονεκτημάτων της φύσης (Miles, Sullivan, & Kuo, 1998- O'Brien, Townsend, & Ebden, 2010).Δεύτερον, ο εθελοντισμός για το περιβάλλον μπορεί να αποτελέσει ένα μονοπάτι προς τη σωματική δραστηριότητα. Ο Librett και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι τα άτομα που εκτελούσαν οποιοδήποτε είδος εθελοντισμού σε σύγκριση με τους μη εθελοντές είχαν 1,8 φορές περισσότερες πιθανότητες να πληρούν τις κατευθυντήριες γραμμές των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων για τη σωματική δραστηριότητα (Librett, Yore, Buchner, & Schmid, 2005). Ωστόσο, οι εθελοντές που ασχολούνταν με περιβαλλοντικές δραστηριότητες είχαν 2,6 φορές περισσότερες πιθανότητες να πληρούν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη σωματική δραστηριότητα. Έτσι, ένα όφελος της εθελοντικής εργασίας σε περιβαλλοντικές οργανώσεις μπορεί να είναι η αυξημένη σωματική δραστηριότητα, πέρα από άλλα είδη εθελοντισμού. Τέλος, η αναπτυξιακή θεωρία και η έρευνα δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι βιώνουν μια ανάγκη για δέσμευση που επικεντρώνεται στη βελτίωση του κόσμου και στην αφήγηση μιας κληρονομιάς για τις μελλοντικές γενιές. (McAdams & de St. Aubin, 1998- Villar, 2012). Ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός συνάδει σε μεγάλο βαθμό με την ανάγκη έκφρασης της γενεσιουργίας, καθώς η θετική συμβολή στο περιβάλλον είναι εξαιρετικά σημαντική για την ποιότητα ζωής -και ίσως την επιβίωσητων μελλοντικών γενεών (Matsuba et al., 2012- Urien & Kilbourne, 2011). Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι τα κίνητρα αυτά είναι ισχυρά για τους ηλικιωμένους εθελοντές, δείχνοντας ότι η ικανοποίηση από τη δραστηριότητα προκύπτει από την επιθυμία να καλλιεργηθεί το περιβάλλον και να δημιουργηθεί ένα καλύτερο μέλλον (Warburton & Gooch, 2007). Έτσι, ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός εκπληρώνει αυτό που ο Moody έχει ονομάσει "κίνητρο κληρονομιάς", δηλαδή την επιθυμία στη μετέπειτα ζωή να έχουμε συμβάλει στο συλλογικό μας μέλλον που ξεπερνά τον εαυτό μας (Moody, 2009).

08

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, ΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΛΙΕΙΑ Στο πλαίσιο των θεματικών προτεραιοτήτων, το έργο επικεντρώνεται κυρίως στις παράκτιες κοινότητες και στις περιβαλλοντικές προκλήσεις που σχετίζονται με τη θάλασσα. Τα κύρια θέματα που συζητούνται είναι: (i) ο μετριασμός και η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, (ii) η ρύπανση από θαλάσσια απορρίμματα και (iii) η βιώσιμη αλιεία, καθώς όλα σχετίζονται άμεσα με τη συμπεριφορά των καταναλωτών και θεωρούνται περιβαλλοντικές προτεραιότητες της ΕΕ. Αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι η Μεσόγειος θεωρείται εστία κλιματικής αλλαγής, η ρύπανση από θαλάσσια απορρίμματα, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών μιας χρήσης και των μικροπλαστικών, και η καθιέρωση βιώσιμης αλιείας αποτελούν κρίσιμα ζητήματα για τις ευρωπαϊκές παράκτιες κοινότητες. Για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα θέματα αυτά, προτείνεται να επισκεφθείτε τον διαδικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

09

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Ώρα για δράση!”

Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Πριν από την υλοποίηση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να εμβαθύνουν προσεκτικά στην Έκθεση Καλών Πρακτικών (παραδοτέο 1 του προγράμματος), η οποία επιδιώκει να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τους θεματικούς τομείς του προγράμματος, με πιο συστηματικό τρόπο. Αυτό θα επιτρέψει στους εκπαιδευτές ενηλίκων των εταίρων του έργου, καθώς και σε άλλους εκπαιδευτές ενηλίκων να κατανοήσουν τις ιδιαίτερες προκλήσεις που έχουν να κάνουν με την παροχή δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε ενήλικες εκπαιδευόμενους άνω των 65 ετών και θα τους εφοδιάσει με παραδείγματα που θα τους επιτρέψουν να προσαρμόσουν αυτές τις ιδέες στο δικό τους εκπαιδευτικό στυλ και κοινωνικό πλαίσιο. Το επόμενο βήμα είναι να επιλέξουν τις δραστηριότητες που ταιριάζουν με τις θεματικές περιοχές που σχεδιάζουν να παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων τους, σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα. Για κάθε δραστηριότητα, οι λέξεις-κλειδιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτές για την αναζήτηση περαιτέρω πληροφοριών σχετικά με τα θέματα, ώστε να αισθάνονται ασφαλείς με τις πληροφορίες που πρόκειται να συζητηθούν. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι είναι επίσης πολύ χρήσιμοι για να γίνει σαφής η προσέγγιση κάθε δραστηριότητας. Τέλος, οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευτές ενηλίκων πρέπει να βεβαιωθούν ότι είναι εφοδιασμένοι με όλα τα απαιτούμενα υλικά και ότι έχουν ολοκληρώσει την απαραίτητη προετοιμασία. Ώρα για δράση! Ακολουθώντας τα λεπτομερή βήματα, κάθε δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει μια ευχάριστη εμπειρία τόσο για τους συμμετέχοντες όσο και για τους εκπαιδευτές.

10

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

Πίνακας αντιστοίχισης των θεματικών ενοτήτων με τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες

11

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 1: "Καταιγισμός" πλαστικών μιας χρήσης

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 45 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: εξοπλισμός παρουσίασης, χαρτόνι ή πίνακας, μαρκαδόροι

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ευαισθητοποίηση σχετικά με την έκταση και τις συνέπειες της πλαστικής ρύπανσης. Ενημέρωση σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις για τα πλαστικά μιας χρήσης και τους τρόπους μείωσης των πλαστικών απορριμμάτων. Ενθάρρυνση για την υιοθέτηση πρακτικών ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης

Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) θαλάσσια απορρίμματα, πλαστική ρύπανση, πλαστικά μιας χρήσης, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση

12

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

"Είναι μόνο ένα πλαστικό ποτήρι, είπαν 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι"

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 1: "Καταιγισμός" πλαστικών μιας χρήσης

Εισαγωγική άσκηση (10’) Μπορείτε να ξεκινήσετε με την ακόλουθη φράση. Αν έχετε έναν πίνακα ή μια οθόνη, μπορείτε να το γράψετε. "Είναι μόνο ένα πλαστικό ποτήρι, είπαν 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι" Διαβάστε τη φράση. Δώστε ένα λεπτό για να το σκεφτούν. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συζητήσουν τι σημαίνει αυτό. (μπορείτε να περπατάτε γύρω και να ακούτε ή/και να συμβάλλετε σε συζητήσεις μικρών ομάδων ) Συνεχίστε λέγοντας: Σήμερα θα σκεφτούμε πώς η καθημερινή μας ζωή μπορεί να συμβάλει στο να δωθεί μια λύση στη ρύπανση από πλαστικά. Καταιγισμός ιδεών για τα πλαστικά μιας χρήσης (10’) Παρουσιάστε την έννοια των πλαστικών μιας χρήσης (εξηγήστε τι είναι) Ζητήστε από την ομάδα να μοιραστεί κάποια παραδείγματα πλαστικών μιας χρήσης (1-2 λεπτά). Καθώς ακούγονται, εσείς ή κάποιος άλλος τα γράφει στον πίνακα. Στη συνέχεια, δώστε χρόνο στην ομάδα να σκεφτεί ή/και να μιλήσει για το πώς μπορούν να αντικατασταθούν τα πλαστικά μιας χρήσης (1-5’) Επανέλθετε και μοιραστείτε τις ιδέες (5-10’). Τα στοιχεία μπορούν να γραφτούν στον πίνακα. Αν είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσετε διαφορετικό χρώμα για τα πλαστικά μιας χρήσης και διαφορετικό για τα πολλαπλής (π.χ. κόκκινο και πράσινο), θα είναι καλύτερο. Ρωτήστε γιατί ο πλανήτης μας υποφέρει τόσο από την πλαστική ρύπανση. Αντί να απαντήσετε, μπορείτε να δείξετε αυτά τα βίντεο. https://www.unep.org/news-and-stories/video/marine-litter (2min) Δύο λεπτά για τους ωκεανούς με τον Jim Toomey: Toomey: Marine Litter https://www.unep.org/explore-topics/oceans-seas/what-we-do/addressingland-based-pollution/marine-litter-issue (6min) Αποτρέποντας τους ωκεανούς μας από το να γίνουν χωματερές. Μετά τα βίντεο, μπορείτε να παροτρύνετε την ομάδα για συζήτηση σχετικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που προέκυψαν από την παρακολούθησή τους.

13

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 2: "My name is blue" Ντοκιμαντέρ & Συζήτηση

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: εξοπλισμός παρουσίασης, φύλλα χαρτιού, μολύβια

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενημέρωση σχετικά με τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Ευαισθητοποίηση για τις θαλάσσιες χελώνες και την ομορφιά της θαλάσσιας ζωής. Ενθάρρυνση της συμμετοχής σε τοπικές προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος.

Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) Βιοποικιλότητα, απειλές για τη θαλάσσια ζωή, προστασία της θαλάσσιας χελώνας, ντοκιμαντέρ

14

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

"Στις ταινίες ο σκηνοθέτης είναι ο Θεός, στα ντοκιμαντέρ ο Θεός είναι ο σκηνοθέτης"

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 2: "My name is blue" Ντοκιμαντέρ & Συζήτηση

Εισαγωγική άσκηση (5’): Μπορείτε να ξεκινήσετε με την ακόλουθη φράση. Αν έχετε έναν πίνακα ή μια οθόνη, μπορείτε να το γράψετε. "Στις ταινίες ο σκηνοθέτης είναι ο Θεός, στα ντοκιμαντέρ ο Θεός είναι ο σκηνοθέτης", είπε ο Άλφρεντ Χίτσκοκ. Διαβάστε το απόσπασμα. Μπορείτε να προσθέσετε: Η ομορφιά της φύσης είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση Στη συνέχεια, ξεκινήστε τη συζήτηση στην ομάδα. Αφήστε όποιον θέλει να μοιραστεί τις ιδέες του. Εισαγωγή και προβολή ντοκιμαντέρ (45’) Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να ορίσουν την εννοια του ντοκιμαντέρ. Μόλις η ομάδα σας συμφωνήσει στον ορισμό, ρωτήστε τους για κάποια που έχουν δει. Εξηγήστε την εκπαιδευτική αξία των ντοκιμαντέρ: Τα ντοκιμαντέρ είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για την επικοινωνία σημαντικών περιβαλλοντικών και επιστημονικών θεμάτων. Κάντε μια σύντομη εισαγωγή του ντοκιμαντέρ "Το όνομά μου είναι μπλε", με την παρακάτω φράση. "Ο κύκλος ζωής και το ταξίδι της χελώνας Caretta Caretta στη Μεσόγειο Θάλασσα είναι γεμάτο κινδύνους, φυσικές και ανθρωπογενείς απειλές και αγωνία για επιβίωση. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής αρκετοί άνθρωποι θα είναι εκεί για να βοηθήσουν την «Μπλε». Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη διάσωση αυτών των εμβληματικών ειδών από την εξαφάνιση" Δείτε το ντοκιμαντέρ (https://www.youtube.com/watch? v=qXkN4obbZUQ&t=834s). Βεβαιωθείτε ότι όλοι κάθονται άνετα και μπορούν να ακούσουν και να παρακολουθήσουν καλά. Ενθαρρύνετέ τους να το απολαύσουν! Τα ντοκιμαντέρ είναι διασκεδαστικά και εκπαιδευτικά! Μετά το τέλος του ντοκιμαντέρ κάντε ένα μικρό διάλειμμα για καφέ, περίπου 10 λεπτά.

15

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 2: "My name is blue" Ντοκιμαντέρ & Συζήτηση Συζήτηση (30’) Μόλις επιστρέψετε από το διάλειμμα, δώστε στους συμμετέχοντες ένα χαρτί και ένα μολύβι. Πείτε τους ότι θα δούμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ντοκιμαντέρ ως εκπαιδευτικό εργαλείο και ξεκινήστε με κάποιες ερωτήσεις. Μερικά παραδείγματα: Σε ποιες χώρες έγιναν τα γυρίσματα; Ποια ήταν μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που παρατηρήσατε στο ταξίδι της «Μπλε»; Υπάρχει κάτι που μάθατε και σας έκανε εντύπωση; Πώς αισθανθήκατε κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης; Ποιο μέρος από το ντοκιμαντέρ θα θέλατε να επισκεφθείτε; Αν είχατε την ευκαιρία να συναντήσετε έναν από τους χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ, ποιον θα επιλέγατε και τι θα θέλατε να τον ρωτήσετε; Αν έχετε χρόνο ή αν η συζήτηση δεν προχωράει πολύ, μπορείτε να κάνετε μια αλλαγή στο σχέδιο. Για παράδειγμα, μπορείτε να κάνετε ένα παιχνίδι ρόλων! Επιλέξτε μια σκηνή από το ντοκιμαντέρ. Βάλτε τους συμμετέχοντες να παίξουν ένα παιχνίδι ρόλων όπου προσπαθούν να θυμηθούν τους διαλόγους. Δεν χρειάζεται να είναι ακριβείς, είναι απλώς ένας τρόπος να ασχοληθούν με το θέμα και να θυμηθούν τι έμαθαν από το ντοκιμαντέρ

Ιδέα για επιπλέον δραστηριότητα: Ζητήστε από κάθε ομάδα να σχεδιάσει μια αφίσα για την ταινία, περιλαμβάνοντας πληροφορίες που βρήκαν αξιοσημείωτες. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρα, καθώς απαιτεί συζήτηση, σχεδιασμό και στη συνέχεια δημιουργία.

16

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 3: “Κάθε πράγμα στον καιρό του" Κατασκευή ενός ψαρο-ημερολογίου

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 60 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: εξοπλισμός παρουσίασης, χάρακες

Εκπαιδευτικοί στόχοι Προώθηση της υπεύθυνης κατανάλωσης θαλασσινών για την υποστήριξη της βιώσιμης αλιείας. Ευαισθητοποίηση σχετικά με την υπεραλίευση Κατανόηση της σημασίας των βιώσιμων αλιευτικών πρακτικών και των επιπτώσεών τους στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) Κατανάλωση ψαριών, βιώσιμη αλιεία, υπεραλίευση

17

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 3: “Κάθε πράγμα στον καιρό του" Κατασκευή ενός ψαρο-ημερολογίου

Προετοιμασία μοντέλων ψαριών Αυτά τα βήματα πρέπει να ολοκληρωθούν πριν από την υλοποίηση της δραστηριότητας. Χρησιμοποιήστε τους ακόλουθους οδηγούς και διαβάστε ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τη βιώσιμη αλιεία https://fishguide.wwf.gr/ Εκτυπώστε από τις εικόνες 10 είδη ψαριών που είναι τα πιο συνηθισμένα στην περιοχή σας Κόψτε το περίγραμμα φτιάχνοντας ένα μοντέλο ψαριού. Στην πίσω πλευρά κάθε μοντέλου γράψτε το ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος. Ετοιμάστε επίσης 12 λευκές ή μπλε σελίδες με γραμμένους τους μήνες του έτους, έναν μήνα ανά φύλλο. Στο πίσω μέρος κάθε σελίδας, γράψτε για ποιο είδος ψαριού ο μήνας αυτός βρίσκεται στην αλιευτική του περίοδο. Εισαγωγική άσκηση (10’) Μπορείτε να ξεκινήσετε με την ακόλουθη φράση. Αν έχετε έναν πίνακα ή μια οθόνη, μπορείτε να το γράψετε. «Μέχρι το 2050 οι ωκεανοί αναμένεται να περιέχουν περισσότερα πλαστικά από ψάρια» Διαβάστε τη φράση. Δώστε ένα λεπτό για να το σκεφτούν. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συζητήσουν τι σημαίνει αυτό. Εξηγήστε ότι δεν οφείλεται μόνο στην αύξηση του αριθμού των πλαστικών αλλά και στη μείωση του αριθμού των ψαριών.

18

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Μέχρι το 2050 οι ωκεανοί αναμένεται να περιέχουν περισσότερα πλαστικά από ψάρια”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 3: “Κάθε πράγμα στον καιρό του" Κατασκευή ενός ψαρο-ημερολογίου

Ημερολόγιο ψαριών: (40-50’) Ξεκινήστε με κάποιες ερωτήσεις, όπως: Τι ψάρια προτιμάτε να τρώτε; Τι γνωρίζετε για την υπεραλίευση; Έχετε κάποια άποψη σχετικά με το θέμα της υπεραλίευσης; Τοποθετήστε τα 10 μοντέλα ψαριών που έχετε ετοιμάσει στο τραπέζι, ξεκινώντας με αυτά που είπαν Ρωτήστε αν μπορούν να αναγνωρίσουν κάποιο από τα ψάρια. Για κάθε ψάρι που μπορούν να αναγνωρίσουν, ζητήστε να μετρήσουν το μοντέλο και να σχολιάσουν αν το μέγεθος είναι πάνω από το ελάχιστο επιτρεπόμενο. Ελέγξτε στο πίσω μέρος και συζητήστε το σκοπό του ελάχιστου επιτρεπόμενου μεγέθους για το ψάρεμα. Εξηγήστε ότι ένα άλλο σημαντικό γεγονός είναι η εποχικότητα των ψαριών ως τροφή. Δηλαδή, τα είδη αλιέυονται σε διαφορετικές εποχές του έτους. Η αλιεία του καθενός γίνεται την περίοδο που δεν αναπαράγεται και προτιμάται να γίνεται κατά τους μήνες που το κάθε είδος είναι άφθονο στη θάλασσα. Ζητήστε να τοποθετήσουν κάθε μοντέλο ψαριού στη σελίδα με τον μήνα που πιστεύουν ότι ανήκει στην αλιευτική του περίοδο. Αφού τοποθετήσουν τα ψάρια στους μήνες, ελέγξτε τις απαντήσεις στο πίσω μέρος για να δείτε πώς τα πήγαν. Αν δεν είναι σωστές, μπορούν να τις αλλάξουν. Αφού ολοκληρώσετε το ημερολόγιο ψαριών, ζητήστε από τους συμμετέχοντες να το φωτογραφήσουν, ώστε να το χρησιμοποιήσουν στην ιχθυόσκαλα. Κλείστε τη δραστηριότητα με μια ανοιχτή συζήτηση σχετικά με τα απειλούμενα είδη ψαριών και ενημερώστε τους συμμετέχοντες για τα πιο σημαντικά, όπως τον γαλέο, τον ξιφία, τους πετροσωλήνες κλπ. Ρωτήστε τους αν τα έχουν δει στις ιχθυαγορές.

19

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 4: Αφήγηση ιστοριών "Μικρές συνήθειες, μεγάλες αλλαγές"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 60 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: εξοπλισμός παρουσίασης, φύλλα χαρτιού, μολύβια, χρώματα

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενδυνάμωση των συμμετεχόντων να αλλάξουν τις καθημερινές τους συνήθειες προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας Να κατανοήσουν πώς η προστασία του περιβάλλοντος συνδέεται με την καθημερινή μας ζωή Να εξερευνήσουν την αφήγηση ιστοριών ως εργαλείο επικοινωνίας και εκπαίδευσης

Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) ενεργός συμμετοχή, βιώσιμος τρόπος ζωής, ευαισθητοποίηση

20

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Αν αισθάνεστε πολύ μικροί για να κάνετε τη διαφορά, κοιμηθείτε με ένα κουνούπι ”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 4: Αφήγηση ιστοριών "Μικρές συνήθειες, μεγάλες αλλαγές"

Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Μπορείτε να ξεκινήσετε με την ακόλουθη φράση: «Αν αισθάνεστε πολύ μικροί για να κάνετε τη διαφορά, κοιμηθείτε με ένα κουνούπι» Δαλάι Λάμα Εξηγήστε λέγοντας: το γεγονός ότι μόνοι μας δε μπορούμε να προστατεύσουμε τον πλανήτη, δε θα πρέπει να είναι η δικαιολογία για να μην κάνουμε αυτό που μπορούμε. Αφήγηση ιστοριών - Μικρές συνήθειες, μεγάλη αλλαγή Συζήτηση (10’) Ξεκινήστε μια συζήτηση σχετικά με τις γενικές αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στη ζωή μας. Για παράδειγμα: έναρξη σωματικής άσκησης, διακοπή του καπνίσματος, λιγότερη κατανάλωση ανθυγιεινού φαγητού. Ζητήστε από την ομάδα περισσότερα παραδείγματα. Συγκεκριμενοποίηση: Ποιες είναι μερικές από τις καθημερινές μας συνήθειες που μπορούν να επηρεάσουν το περιβάλλον; Δείτε παρακάτω μερικά δείγματα ερωτήσεων που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε. Προσθέστε και εσείς όσες σκέφτεστε! Πόσο συχνά ανακυκλώνετε; Πόσο συχνά παίρνετε το αυτοκίνητό σας αντί να περπατάτε μικρές αποστάσεις; Πόσο συχνά ξεχνάτε να σβήσετε τις ηλεκτρικές σας συσκευές ή τα φώτα στο σπίτι σας; Τι κάνετε με τη σπατάλη νερού; (π.χ. από το μπάνιο, το πλύσιμο του αυτοκινήτου κ.λπ.); Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε πλαστικά μιας χρήσης; (παραδείγματα καλαμάκια μιας χρήσης, πλαστικές σακούλες στο σούπερ μάρκετ αντί για επαναχρησιμοποιούμενες ή χάρτινες κ.λπ.) Πόσο συχνά αγοράζετε προϊόντα εποχής, φρούτα ή ψάρια; 21

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 4: Αφήγηση ιστοριών "Μικρές συνήθειες, μεγάλες αλλαγές"

Σκεφτείτε μια ιστορία (20’) Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να γίνει είτε ατομικά είτε σε μικρές ομάδες ή ζεύγη. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν μια σύντομη ιστορία για να περιγράψουν πώς μια αλλαγή στην καθημερινή τους ζωή μπορεί να επηρεάσει το περιβάλλον. Μπορεί να είναι ένα προσωπικό παράδειγμα ή ένα παράδειγμα που σκέφτονται αυτή τη στιγμή. Είναι χρήσιμο να μοιραστείτε ένα παράδειγμα για να προχωρήσουν οι ιδέες. Μοιράστε χαρτιά και μολύβια αν οι συμμετέχοντες θέλουν να γράψουν ή να κρατήσουν σημειώσεις Οπτικοποιήστε το (προαιρετικά) Αν έχετε είδη ζωγραφικής, αυτό μπορεί να μετατραπεί σε ένα storyboard/σχέδιο της ιστορίας τους ή ακόμη και σε μια ζωγραφιά που θα μοιραστούν με την ομάδα. Μπορείτε να το προσφέρετε αυτό ως επιλογή, καθώς κάποιοι δεν αισθάνονται άνετα να μιλήσουν, αλλά ίσως θα ήθελαν να ζωγραφίσουν. Παρουσίαση (10 – 20’) Ζητήστε από τους συμμετέχοντες ή τις ομάδες να μοιραστούν τις ιστορίες τους Μην πιέζετε τα άτομα που είναι ντροπαλά να συμμετάσχουν. Αν θέλετε, μπορείτε να τους κάνετε ζευγάρια και να μοιραστούν την ιδέα τους με ένα άτομο Μεταφορά στην καθημερινότητα (10’) Ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να υιοθετήσουν βιώσιμες συνήθειες για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα και να παρατηρήσουν την αλλαγή. Ζητήστε τους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους φίλους και την οικογένειά τους.

Ιδέα για επιπλέον δραστηριότητα: Εάν οι συμμετέχοντες είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, μπορείτε να αφιερώσετε άλλη μια μέρα για να κάνουν τις ιστορίες τους ψηφιακές με το πρόγραμμα "wevideo" στον υπολογιστή ή στο κινητό τους.

22

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 5: Παιχνίδι με κάρτες "Ο πλανήτης που θυμάμαι"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων Προτεινόμενος χρόνος: 60 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: Παιχνίδι καρτών. Χρειάζεστε ένα παιχνίδι καρτών όπως το Dixit-memories, με σχέδια ή εικόνες ανθρώπων, φύσης, ουρανού κ.λπ. Διαφορετικά, μπορείτε να εκτυπώσετε κάποιες εικόνες από το διαδίκτυο.

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ευαισθητοποίηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος Εξερεύνηση της κατάστασης του πλανήτη πριν από 50+ χρόνια και σύγκριση με το σήμερα Αναγνώριση της σημασίας να αναζωογονηθεί και να ξαναζωντανέψει η φύση Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) κλιματική αλλαγή, περιβαλλοντική υποβάθμιση, αναγέννηση της φύσης

23

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Ένιωθα ότι βρισκόμουν εκεί έξω στην άγρια φύση βιώνοντας τον ανέγγιχτο φυσικό κόσμο, αλλά ήταν μια ψευδαίσθηση”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 5: Παιχνίδι με κάρτες "Ο πλανήτης που θυμάμαι"

Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Μπορείτε να ξεκινήσετε διαβάζοντας το παρακάτω απόσπασμα: "Είμαι 94 ετών. Ως νέος άνθρωπος, ένιωθα ότι βρισκόμουν εκεί έξω στην άγρια φύση, βιώνοντας τον ανέγγιχτο φυσικό κόσμο, αλλά ήταν μια ψευδαίσθηση. Η τραγωδία της εποχής μας συμβαίνει παντού γύρω μας, χωρίς να γίνεται αντιληπτή από μέρα σε μέρα" David Attenborough 2020 Δώστε ένα λεπτό για να το σκεφτούν. Παιχνίδι με κάρτες - "Ο πλανήτης που θυμάμαι" Εισαγωγική συζήτηση (10 -15’) Η σημερινή δραστηριότητα είναι ένα παιχνίδι, βασισμένο σε ένα ταξίδι που θα κάνουμε με τη φαντασία μας. Οι ερωτήσεις είναι για να βάλουν τους συμμετέχοντες σε σκέψεις προκειμένου να κάνουν τη δραστηριότητα, οπότε αφιερώστε λίγο χρόνο σε αυτές. Παρακάτω παρατίθενται μερικά δείγματα ερωτήσεων που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ή να προσαρμόσετε στις ανάγκες σας. Ανατρέχετε ποτέ σε αναμνήσεις της φύσης από την παιδική σας ηλικία; Αν ναι, πώς σας κάνουν συνήθως να αισθάνεστε; Ποιες είναι κάποιες αναμνήσεις από τη φύση/το τοπικό σας περιβάλλον που έχετε από την παιδική σας ηλικία; Πώς περνούσαν οι άνθρωποι το χρόνο τους στην ύπαιθρο όταν ήσασταν παιδιά; Ποιες είναι οι αγαπημένες σας αναμνήσεις από τη φύση ως παιδί; Ποιες είναι κάποιες διαφορές που βλέπετε ανάμεσα στο πώς ήταν το περιβάλλον όταν ήσασταν παιδιά και πώς είναι σήμερα; Τι γίνεται με τα σκουπίδια, ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ τότε και τώρα; Κατά την εμπειρία σας, πώς έχει αλλάξει ο πλανήτης τα τελευταία 50 χρόνια; 24

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

Ιδέα για επιπλέον δραστηριότητα: Εάν έχετε την έγκρισή των συμμετεχόντων, μπορείτε επίσης να τους ηχογραφήσετε σε "podcast εμπειρίας από την κλιματική αλλαγή"

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 5: Παιχνίδι με κάρτες "Ο πλανήτης που θυμάμαι"

Παιχνίδι με κάρτες (40’) Τώρα που έχετε συζητήσει την ιδέα της αλλαγής, ήρθε η ώρα να παρουσιάσετε το παιχνίδι με τις κάρτες. Το παιχνίδι θα έχει 2 μέρη.

1.Βάλτε τις κάρτες ανάποδα στο τραπέζι: Ζητήστε από κάθε άτομο να διαλέξει μια κάρτα Δώστε τους περίπου 5 - 10 λεπτά για να κοιτάξουν την κάρτα και να στοχαστούν σχετικά με αυτήν και τις αναμνήσεις τους. Προσφερθείτε να τους δώσετε χαρτί και μολύβι, αν θέλουν να κρατούν σημειώσεις. Όσο οι συμμετέχοντες σκέφτονται, μπορείτε να βάλετε κάποια χαλαρωτική μουσική 2.Μοιραστείτε: Ζητήστε από καθέναν από τους συμμετέχοντες να δείξει την κάρτα και να μιλήσει για τις αναμνήσεις σχετικά με το περιβάλλον, που του ήρθαν στο μυαλό κατά τη διάρκεια του αναστοχασμού. Αφού μοιραστούν όλοι, γυρίστε ξανά γύρω από την ομάδα και ζητήστε τους να αναφέρουν 1-2 πράγματα που τους αρέσουν σήμερα. Π.χ. οι δρόμοι έχουν περισσότερη κίνηση, αλλά τώρα έχουμε τη δυνατότητα να πάρουμε το μετρό για να πάμε στο λιμάνι του Πειραιά. Ομαδική αφήγηση Για μια συναρπαστική κατάληξη, μπορείτε να ξεκινήσετε μια ιστορία με όλη την ομάδα. Αυτό έχει σκοπό να είναι μια διασκεδαστική δραστηριότητα, οπότε οι "κωμικές" και παράξενες ιδέες είναι ευπρόσδεκτες! Διαλέξτε μια κάρτα και δείξτε την στην ομάδα. Στη συνέχεια, ξεκινήστε μια ιστορία με βάση την εικόνα Προχωρώντας δεξιόστροφα, ζητήστε τους να προσθέσουν μια ή δύο προτάσεις στην ιστορία συνδέοντας τη δική τους κάρτα με όσα έχουν πει οι προηγούμενοι. Το τελευταίο άτομο στην ομάδα θα δώσει ένα συμπέρασμα. Και πάλι, αυτή προορίζεται να είναι μια διασκεδαστική δραστηριότητα, οπότε προσπαθήστε να κρατήσετε τις ιδέες και τα θέματα «ελαφρά».

25

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 6: "REspect, REduce, REuse, REcycle! Φτιάχνοντας τον οδηγό του -RE-"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 60 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: φύλλα χαρτιού, μολύβια, χαρτόνι ή πίνακας, μαρκαδόροι, μικρά και μεγάλα πλαστικά μπουκάλια, ψαλίδι, χαρτοκόπτες Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενθάρρυνση αλλαγών συμπεριφοράς για την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης πλαστικού. Ενημέρωση για τις εναλλακτικές λύσεις στα πλαστικά μιας χρήσης και τους τρόπους μείωσης των απορριμμάτων. Προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) θαλάσσια απορρίμματα, πλαστική ρύπανση, πλαστικά μιας χρήσης, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Ξεκινήστε διαβάζοντας και συζητώντας το απόσπασμα: "Χρησιμοποιώ πλαστικά και ανακυκλώνω κάθε μέρα". Ενώ πολλοί από εμάς το λέμε αυτό, δεν γνωρίζουμε πάντα ότι τα πλαστικά μιας χρήσης είναι χαμηλής ποιότητας και δύσκολα μπορούν να ανακυκλωθούν.

26

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Τα πλαστικά μιας χρήσης είναι χαμηλής ποιότητας και δύσκολα μπορούν να ανακυκλωθούν”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 6: "REspect, REduce, REuse, REcycle! Φτιάχνοντας τον οδηγό του -RE-"

Δημιουργία οδηγού (50’) Εξηγήστε τη σημασία των λέξεων –RE-: Σεβασμός: Για το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους Μειώστε: την ποσότητα των αποβλήτων που παράγετε. Επαναχρησιμοποιήστε: τα αντικείμενα όσο το δυνατόν περισσότερο. Ανακυκλώστε: όποτε είναι δυνατόν. Σεβασμός (2-5’) Προσπαθήστε να ξεκινήσετε μια μικρή συζήτηση σχετικά με το πώς δείχνουμε σεβασμό στο περιβάλλον. π.χ., πετώντας τα αποτσίγαρα ή τα σκουπίδια σε ένα τασάκι ή σε ένα σκουπιδοτενεκέ, όχι στην παραλία- διδάσκοντας στα παιδιά σας, στα εγγόνια σας για τα δέντρα και τους ωκεανούς, κάνοντας εθελοντισμό σε οργανώσεις όπως το MEDASSET! Μείωση (5-10’) Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να περιγράψουν τι κάνουν ή τι μπορούν να κάνουν για να μειώσουν την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν. Γράψτε τις προτάσεις τους στον πίνακα. Βοηθήστε τους χρησιμοποιώντας κάποια από τα παρακάτω παραδείγματα: Αγοράζετε μόνο ό,τι χρειάζεστε, όχι ό,τι θέλετε Επιλέξτε προϊόντα με λιγότερες και πιο οικολογικές συσκευασίες Αγοράστε χύμα Αγοράστε προϊόντα υψηλής ποιότητας που κρατάνε περισσότερο Αναζητήστε αντικείμενα πολλαπλών χρήσεων Διευκρινίστε ότι η επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων είναι πολύ καλύτερη από την ανακύκλωση, γιατί με αυτόν τον τρόπο τους δίνουμε μια νέα ζωή. Επίσης μας δίνει την ευκαιρία να εξασκήσουμε τη φαντασία και τις δεξιότητές μας, π.χ. πώς μπορώ να επαναχρησιμοποιήσω αυτό το δοχείο από τα μανιτάρια που αγόρασα; Ίσως μπορώ να φυτέψω μέσα σε αυτό! Ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μπολ για νερό γάτας ή σκύλου.

27

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 6: "REspect, REduce, REuse, REcycle! Φτιάχνοντας τον οδηγό του -RE-" Επαναχρησιμοποίηση: (15-20’) Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια Δώστε σε κάθε ζευγάρι ένα πλαστικό μπουκάλι Ρωτήστε τους πώς θα το επαναχρησιμοποιούσαν αντί να το πετάξουν στον κάδο. Δώστε τους μερικές επιπλέον ιδέες που μπορείτε να επιλέξετε από τον παρακάτω σύνδεσμο και ξεκινήστε τη μεταμόρφωση! https://foshbottle.com/blogs/fosh/60-ways-to-reuse-plastic-bottles ή https://www.youtube.com/watch?v=xEAOvFG1AmM (12:02 λεπτά)

Οπως μπορείτε να δείτε, υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι για να τα επαναχρησιμοποιήσετε! Ανακύκλωση (10 -20’) Η ανακύκλωση είναι το τελευταίο βήμα για τον εξής λόγο: Ο όγκος των αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ αυξάνεται, καθώς ανέρχεται πλέον σε περίπου 3 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως. Στο σύνολο της ΕΕ, μόνο το 40% των οικιακών απορριμμάτων ανακυκλώνεται σήμερα. Αυτό αποδεικνύει γιατί η ανακύκλωση από μόνη της δεν μπορεί να είναι η λύση. Ερωτήσεις για συζήτηση: Ανακυκλώνετε; Πώς και τι; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζετε με την ανακύκλωση; Για παράδειγμα, στην Αθήνα πολλοί ηλικιωμένοι παραπονέθηκαν ότι οι κάδοι ανακύκλωσης είναι λίγοι και συχνά μακριά από τα σπίτια τους. Συμφωνούν οι συμμετέχοντες; Υπάρχουν διαφορές μεταξύ της ανακύκλωσης τώρα και πριν από 10 χρόνια; Αν ναι, ποιες; Γιατί πιστεύετε ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα;

Ιδέα για επιπλέον δραστηριότητα: Καθοδηγήστε τους συμμετέχοντες στη δημιουργία εικαστικών δημιουργιών χρησιμοποιώντας πλαστικά απορρίμματα που συλλέγετε από τους καθαρισμούς των παραλιών.

28

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 7 : Παιχνίδι ρόλων, "Βαθιά στον ωκεανό"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 60 λεπτά (χωρίς τη μεταφορά) Υλικά/προετοιμασία: ένα μακρύ και χοντρό σχοινί, χαρτάκια post-it, μολύβια Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενημέρωση σχετικά με τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Καλλιέργεια της σύνδεσης και της ευθύνης απέναντι στη θαλάσσια ζωή Ενθάρρυνση της συμμετοχής σε τοπικές προσπάθειες διατήρησης της βιοποικιλότητας. Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) θαλάσσια βιοποικιλότητα, οικοσυστήματα, διατήρηση, απειλές Εισαγωγική άσκηση (15 – 20’) Δίνεται σε κάθε συμμετέχοντα ένα χαρτάκι post-it και ένα μολύβι. Ο καθένας γράφει ένα ζώο που ζει στη στεριά ή στη θάλασσα. Στη συνέχεια, παίρνει το δικό του post-it και το κολλάει στο μέτωπο ενός άλλου ώστε να μη δει κανείς τη λέξη στο μέτωπό του. Τέλος, οι συμμετέχοντες κάνουν έναν κύκλο και ο καθένας με τη σειρά του προσπαθεί να βρει το ζώο που έχει θέτοντας έως και 4 ερωτήσεις π.χ: Είμαι μεγάλος σε μέγεθος; Έχω 4 πόδια; Είμαι θηλαστικό; Ζω στη θάλασσα; Αφού κάνουν τις ερωτήσεις τους, μπορούν να μαντέψουν τι ζώο έχουν.

29

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Κλιματική αλλαγή, εξόρυξη πετρελαίου, πλαστική ρύπανση, βιομηχανικά και γεωργικά απόβλητα, χημικές ουσίες αντηλιακών”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 7 : Παιχνίδι ρόλων, "Βαθιά στον ωκεανό"

Παιχνίδι ρόλων (30-40’) Πείτε σε όλους ότι τώρα θα επικεντρωθείτε στα θαλάσσια ζώα. Αν κάνετε τη δραστηριότητα στην παραλία, ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να προσεγγίσουν το θαλάσσιο περιβάλλον με όλες τις αισθήσεις τους. Δώστε τους ένα ή δύο λεπτά για να παρατηρήσουν, να ακούσουν, να μυρίσουν και να αγγίξουν το θαλασσινό νερό. Εάν βρίσκεστε σε ένα πάρκο, μπορείτε επίσης να κάνετε κάτι παρόμοιο. Η σύνδεση με τη φύση είναι χρήσιμη σε οποιαδήποτε τοποθεσία και μάλιστα μπορεί να τους δώσει λίγο χρόνο να σκεφτούν ποιο ζώο θα επιλέξουν. Δώστε τους άλλο ένα χαρτάκι post-it Ζητήστε τους να γράψουν ένα θαλάσσιο ζώο, αλλά αυτή τη φορά να τοποθετήσουν το post-it στο δικό τους μέτωπο! Πάρτε ένα μακρύ σχοινί και τοποθετήστε το στο έδαφος σε κύκλο. Εξηγήστε ότι αυτός ο κύκλος αντιπροσωπεύει το θαλάσσιο περιβάλλον. Ζητήστε τους να μπουν στον κύκλο και να προσποιηθούν ότι είναι το ζώο που έγραψαν. Πείτε τους να βάλουν τα δυνατά τους και να προσπαθήσουν να κινηθούν και να ενεργήσουν όπως το ζώο τους. Ενθαρρύνετε να μη ντρέπονται και να το ευχαριστηθούν! Περπατήστε γύρω από τον κύκλο και ρωτήστε τους συμμετέχοντες πώς αισθάνονται. Αν είναι πολλοί, μπορείτε να τους χωρίσετε σε ομάδες, ώστε να αισθάνονται άνετα στον κύκλο. Αφού όλοι προσπαθήσουν να συμπεριφερθούν για λίγο σαν το ζώο τους, εξηγήστε μερικές από τις σημαντικότερες απειλές που αντιμετωπίζει το θαλάσσιο περιβάλλον. Για κάθε απειλή, μετακινείτε το σχοινί κάνοντας τον κύκλο μικρότερο. Τέλος, όταν μπορούν με δυσκολία να κινηθούν στον κύκλο, εξηγήστε τους ότι έτσι αισθάνονται τα θαλάσσια ζώα όταν οι ανθρώπινες δραστηριότητες περιορίζουν το περιβάλλον τους. Κλείνοντας, ρωτήστε τους τι πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν σε κάποια από τα παραπάνω ζητήματα.

30

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 8: Επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα "Εδώ σε θέλω κάβουρα..."

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά (χωρίς τη μεταφορά) Υλικά/προετοιμασία: αδιάβροχες τσάντες πολλαπλών χρήσεων, σημειωματάρια, μολύβια, χάρακες, ημερολόγιο ψαριών από τη δραστηριότητα 3 που προτείνεται να έχει υλοποιηθεί προηγουμένως για την καλύτερη κατανόηση του θέματος Οργανώστε μια επίσκεψη στην τοπική σας ιχθυαγορά ή στην κεντρική ιχθυόσκαλα της πόλης σας, εάν υπάρχει διαθέσιμο μεταφορικό μέσο για όλους

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενημέρωση των συμμετεχόντων για τη σημασία της βιώσιμης αλιείας Ενθάρρυνση της υπεύθυνης κατανάλωσης θαλασσινών Προώθηση επιλογών για τη μείωση του ατομικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος

Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) θαλάσσια βιοποικιλότητα, βιώσιμη αλιεία, κατανάλωση θαλασσινών 31

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“80% των αποθεμάτων ψαριών της Μεσογείου, υπεραλιεύονται”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 8: Επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα "Εδώ σε θέλω κάβουρα..."

Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Εάν έχετε κάνει τη Δραστηριότητα 3: Απλά βγάλτε τον μήνα που αφορά τη σημερινή ημέρα και υπενθυμίστε στους συμμετέχοντες ποια είδη ψαριών μπορούν να αγοράζουν αυτή την εποχή του χρόνου Εάν δεν έχετε κάνει τη Δραστηριότητα 3: Χρησιμοποιήστε τους ακόλουθους οδηγούς και διαβάστε ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τη βιώσιμη αλιεία https://fishguide.wwf.gr/ Αυτές οι ιστοσελίδες μπορούν να σας δώσουν πληροφορίες σχετικά με τα ψάρια που μπορούν να αλιευθούν και να αγοραστούν με βιώσιμο τρόπο κατά τη διάρκεια κάθε εποχής. Οι ιστότοποι περιέχουν επίσης πληροφορίες για τα ψάρια. Το να μιλήσετε με τοπικούς ιχθυοπώλες ή ψαράδες είναι επίσης ένας καλός τρόπος για να ανακαλύψετε τι είναι καλύτερο να αγοράσετε κατά τη διάρκεια ποιας εποχής. Καλή ιδέα είναι να μιλήσετε για τα εποχιακά ψάρια κατά τη διάρκεια της μεταφοράς σας.

32

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 8: Επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα "Εδώ σε θέλω κάβουρα..." Επίσκεψη στην ιχθυαγορά (90’) Υπογραμμίστε τη σημασία της εποχικότητας και του μεγέθους των ψαριών. Τα ψάρια αναπαράγονται εποχιακά, επομένως είναι σημαντικό να αγοράζουμε μόνο ψάρια που υπάρχουν σε αφθονία, ώστε να μην εξαντλούμε τον αριθμό τους σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. Ο κύριος στόχος εδώ είναι να βεβαιωθούμε ότι δεν συμβάλλουμε στην υπεραλίευση και στην απειλή περισσότερων θαλάσσιων πληθυσμών. Οταν φτάσετε στην αγορά, χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ομάδες των 3-4 ατόμων και εξοπλίστε κάθε ομάδα με ένα σημειωματάριο, ένα χάρακα και ένα μολύβι. Εξηγήστε ότι η αποστολή κάθε ομάδας είναι να παρατηρήσει πολύ προσεκτικά την αγορά και να απαντήσει στις ακόλουθες τρεις ερωτήσεις: Τι ψάρι θα επιλέγατε να αγοράσετε σήμερα; Μήπως είδατε κάποιο ψάρι που δεν θα έπρεπε να πωλείται λόγω του ελάχιστου επιτρεπόμενου μεγέθους του ή λόγω του απειλούμενου πληθυσμού του; (καταστήστε σαφές ότι κάνουμε μια εκπαιδευτική δραστηριότητα. Στόχος μας δεν είναι να πάρουμε τη θέση της κυβέρνησης και των ελεγκτικών μηχανισμών ούτε να έρθουμε σε αντιπαράθεση με τους ιχθυοπώλες) Ποιο ήταν το φθηνότερο και ποιο το ακριβότερο ψάρι που είδατε; Επιλέξτε ένα ήσυχο μέρος, όπως ένα πάρκο ή μια καφετέρια κοντά στην αγορά, για να συναντηθείτε αφού τελειώσουν, να πάρουν ένα καφέ και να ξεκουραστούν. Καθοδηγήστε μια συζήτηση ανατρέχοντας στις παραπάνω ερωτήσεις, εξετάστε τυχόν άλλα θέματα ή ερωτήσεις που θα προκύψουν. Τώρα που όλοι γνωρίζουν ποια είναι η καλύτερη επιλογή, αν θέλουν, πάρτε τους όλους πίσω στην αγορά για ψώνια και χρησιμοποιήστε τις αδιάβροχες τσάντες πολλαπλών χρήσεων!

33

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 9: Επιστήμη των πολιτών "Κλιματική αλλαγή και πραγματικότητα"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά (χωρίς τη μεταφορά) Υλικά/προετοιμασία: αδιάβροχο θερμόμετρο, ταινίες PH Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε παραλία. Εάν έχετε κοντά σας προστατευόμενη περιοχή ή εθνικό θαλάσσιο πάρκο, είναι ιδανική ευκαιρία να την επισκεφθείτε. Η μεταφορά για εσάς και τους συμμετέχοντες στην περιοχή πρέπει να οργανωθεί προσεκτικά, οπότε παρακαλούμε να το λάβετε υπόψη σας κατά την επιλογή του τόπου. Εκπαιδευτικοί στόχοι Να διδάξετε στους συμμετέχοντες ότι δεν χρειάζεται να είναι ειδικοί για να ασχοληθούν με περιβαλλοντικά θέματα. Να διερευνήσουν τρόπους με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στην παρακολούθηση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής με απλές μετρήσεις πεδίου. Να ενδυναμωθούν οι συμμετέχοντες ώστε να γίνουν υποστηρικτές της δράσης για το κλίμα στις κοινότητές τους. Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) κλιματική αλλαγή, επιστήμη των πολιτών 34

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

"Η κλιματική αλλαγή είναι σαν τη βαρύτητα. Είτε το πιστεύουμε είτε όχι, θα μας «ρίξει»"

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 9: Επιστήμη των πολιτών "Κλιματική αλλαγή και πραγματικότητα"

Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Μπορείτε να ξεκινήσετε με την ακόλουθη φράση: "Η κλιματική αλλαγή είναι σαν τη βαρύτητα. Είτε το πιστεύουμε είτε όχι, θα μας «ρίξει» κάτω" Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να συζητήσουν τι σημαίνει αυτό. Έρευνα στην παραλία Μόλις φτάσετε στην περιοχή, αφήστε τους συμμετέχοντες να περάσουν λίγο χρόνο απολαμβάνοντας τη φύση που τους περιβάλλει. Κάντε το γύρο της ομάδας και ζητήστε από κάθε άτομο να αναφέρει αν έχει ασχοληθεί με την επιστήμη στη ζωή του. Για παράδειγμα, κάποιοι μπορεί να έχουν ασχοληθεί με τις φυσικές επιστήμες μόνο στο δημοτικό σχολείο, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν κάνει μεταπτυχιακό. Κάποιοι μπορεί να αισθάνονται ότι δεν έχουν καμία σχέση με την επιστήμη. Διαβεβαιώστε τα άτομα που λένε ότι δεν έχουν κανένα υπόβαθρο ότι αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, η δραστηριότητα έχει σχεδιαστεί για άτομα σαν κι αυτούς. Δραστηριότητες επιστήμης των πολιτών (60’) Ξεκινήστε με την παρατήρηση της ακτής. Δώστε σε όλους δύο λεπτά για να το κάνουν αυτό. Εξηγήστε ότι η διάβρωση αποτελεί βασικό κίνδυνο λόγω της κλιματικής αλλαγής και είναι συνέπεια της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Ένας πολύ απλός και ενδιαφέρων τρόπος παρακολούθησης της διάβρωσης είναι να έχετε ένα συγκεκριμένο σημείο (μπορεί να είναι μια πινακίδα πληροφοριών), όπου μπορείτε να τραβάτε την ίδια ακριβώς φωτογραφία κάθε μήνα. Αυτή η φωτογραφία της ακτής πρέπει να ληφθεί χωρίς ζουμ ή φίλτρα για τους σκοπούς της έρευνας. Εξηγήστε ότι συνδυάζοντας τις φωτογραφίες, οι επιστήμονες είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις αλλαγές στην ακτή λόγω της διάβρωσης.

35

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 9: Επιστήμη των πολιτών "Κλιματική αλλαγή και πραγματικότητα" Στη συνέχεια, καθώς παρατηρούμε τη θάλασσα, εξηγούμε τη σημασία της: Το θαλασσινό νερό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι θάλασσες και οι ωκεανοί έχουν την ικανότητα να απορροφούν τη θερμότητα και το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτή η ικανότητα μετριάζει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην ξηρά. Δυστυχώς, την ίδια στιγμή, υποβαθμίζει τους ωκεανούς και τη θαλάσσια ζωή. Αν θέλουμε να μετρήσουμε τη θερμοκρασία του θαλασσινού νερού, είναι πολύ απλό! Χρησιμοποιούμε ένα αδιάβροχο θερμόμετρο και το βάζουμε στο νερό για να ελέγξουμε τη θερμοκρασία περίπου στο ίδιο σημείο και βάθος κάθε φορά. Συλλέγουμε τις πληροφορίες κάθε μήνα. Στη συνέχεια μπορούμε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με προηγούμενες καταγραφές από το διαδίκτυο. Αν θέλουμε να παρακολουθήσουμε την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, μπορούμε να μετρήσουμε την οξίνιση του νερού με ταινίες pH. Το πρόσθετο διοξείδιο του άνθρακα προκαλεί οξίνιση στο θαλασσινό νερό. Αυτό δημιουργεί χαμηλότερο pH. Το pH είναι το μέτρο της οξύτητας ή της βασικότητας των υγρών. Τους ενημερώνουμε ότι το ιδανικό pH για το θαλασσινό νερό είναι 7,5 - 8,5. Αν θέλετε, μερικές ημέρες πριν από την άφιξή σας, μπορείτε να ρωτήσετε τους υπεύθυνους του πάρκου αν έχουν άλλες δραστηριότητες επιστήμης των πολιτών για τους επισκέπτες και να τις παρουσιάσετε επίσης. Μπορείτε ακόμη να κανονίσετε να μιλήσουν με την ομάδα σας τυχόν διαθέσιμοι φύλακες.

Ιδέα για επιπλέον δραστηριότητα: Εάν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος, υλοποιήστε και τη δραστηριότητα 8 36

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 10: "Εσύ καταλαβαίνεις τη διαφορά, η χελώνα όχι" Δράση καθαρισμού ακτής Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά (χωρίς τη μεταφορά) Υλικά/προετοιμασία: σακούλες απορριμμάτων, σακούλες πολλαπλών χρήσεων για ανακυκλώσιμα αντικείμενα, γάντια, έντυπα καταγραφής, μολύβια, χαρτί μεγέθους Α1, κόλλα, μαρκαδόροι, εικόνες για την εισαγωγική δραστηριότητα. Οι δραστηριότητες 1 & 6 προτείνεται να γίνουν ως προετοιμασία. Επιλέξτε μια παραλία με εύκολη πρόσβαση. Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να αναλάβετε τη μεταφορά των συμμετεχόντων

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ευαισθητοποίηση σχετικά με τις συνέπειες των θαλάσσιων απορριμμάτων. Κατανόηση της σημασίας της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης. Ενθάρρυνση για συμμετοχή σε καθαρισμούς παραλιών και περιβαλλοντικές δραστηριότητες. Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) θαλάσσια απορρίμματα, πλαστικά μιας χρήσης, ανακύκλωση, καθαρισμοί παραλιών 37

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Καλαμάκια, γάντια και κομμάτια πλαστικού μικρότερα από 2 εκατοστά ΔΕΝ είναι ανακυκλώσιμα”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 10: "Εσύ καταλαβαίνεις τη διαφορά, η χελώνα όχι" Δράση καθαρισμού ακτής

Εισαγωγική άσκηση - παζλ (10’) Χωρίστε τον αριθμό των συμμετεχόντων σε 4 ομάδες (αν έχετε λιγότερα από 8 άτομα, απλά χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια) Επιλέξτε μερικές φωτογραφίες- εικόνες και κόψτε τις σε 4 ίσα κομμάτια Θα χρησιμοποιηθούν ως παζλ. Δώστε σε κάθε άτομο ένα κομμάτι του "παζλ" και βάλτε τους να συναρμολογήσουν την εικόνα με τους άλλους. Εξηγήστε ότι αυτή είναι η νέα τους ομάδα για τη δραστηριότητα. Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να μοιραστούν γιατί βρίσκονται εδώ σήμερα και τι τους αρέσει περισσότερο στην παραλία και τη θάλασσα. Καθαρισμός της παραλίας (40’) Μην επισκέπτεστε την παραλία κατά τις ώρες υψηλής θερμοκρασίας, μεταξύ 12:00-17:00 κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν καπέλο, κλειστά παπούτσια, ανοιχτόχρωμα και ελαφριά ρούχα, γυαλιά ηλίου και νερό σε μπουκάλια πολλαπλών χρήσεων. Χωρίστε τους συμμετέχοντες σε ομάδες (χρησιμοποιώντας την εισαγωγική άσκηση αν μπορείτε) Εξοπλίστε κάθε ομάδα με γάντια (1 ανά άτομο, μόνο για ένα χέρι), 1 σακούλα ανακύκλωσης, 1 σακούλα απορριμμάτων και ένα έντυπο καταγραφής. Δώστε οδηγίες για τη διαδικασία: Διαχωρίζετε τα απορρίμματα σε ανακυκλώσιμα (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί) ή μη Καλαμάκια, γάντια και κομμάτια πλαστικού μικρότερα από 2 εκατοστά ΔΕΝ είναι ανακυκλώσιμα Να είστε προσεκτικοί με βαριά αντικείμενα ή επικίνδυνα (σπασμένα γυαλιά κ.λπ.) Να σέβεστε το θαλάσσιο και παράκτιο οικοσύστημα

38

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 10: "Εσύ καταλαβαίνεις τη διαφορά, η χελώνα όχι" Δράση καθαρισμού ακτής

Καθορίστε το τμήμα της παραλίας που θα καθαρίσετε και το χρονικό πλαίσιο. Οχι περισσότερο από 30 λεπτά για τους ηλικιωμένους συμμετέχοντες. Οι ευαίσθητες ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρία ή τα μικρότερα παιδιά, θα πρέπει επίσης να έχουν προσαρμοσμένο χρόνο. Μόλις ολοκληρώσετε τον καθαρισμό, συγκεντρώστε όλα τα σκουπίδια που συλλέξατε και πηγαίνετε σε ένα μέρος με σκιά για ένα σύντομο διάλειμμα. Μπορείτε να προσφέρετε στους συμμετέχοντες ένα μικρό σνακ (όχι σε πλαστική συσκευασία) Καλλιτεχνικό έργο (30 λεπτά) Δώστε τα υλικά για το έργο τέχνης σε κάθε ομάδα. Χαρτί Α1, κόλλα, μαρκαδόροι Καθοδηγήστε τους συμμετέχοντες να δημιουργήσουν έργα τέχνης χρησιμοποιώντας τα πλαστικά σκουπίδια που έχουν συλλεχθεί. π.χ. ένα λογότυπο της δραστηριότητας, μια εικόνα της παραλίας, το σύμβολο της ανακύκλωσης. Ολοκληρώστε τη δραστηριότητα με μια ομαδική φωτογραφία κρατώντας τα έργο τέχνης δίπλα στα συλλεχθέντα απορρίμματα.

39

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 11: Συγκέντρωση για πικνίκ "Απολαύστε οικολογικά"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά (χωρίς τη μεταφορά) Υλικά/προετοιμασία: τραπεζομάντιλο, μαξιλάρια, επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη, πιάτα και ποτήρια. Οι δραστηριότητες 1, 3 & 6 προτείνεται να γίνουν ως προετοιμασία.

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ενθάρρυνση των συμμετεχόντων να υιοθετήσουν βιώσιμες διατροφικές επιλογές. Ευαισθητοποίηση σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής και της συσκευασίας τροφίμων. Προώθηση υπαίθριων συγκεντρώσεων φιλικών προς το περιβάλλον

Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) πλαστικά μιας χρήσης, ανακύκλωση, βιώσιμα τρόφιμα

40

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Η καλή διατροφή είναι σημαντική όχι μόνο για την υγεία μας αλλά και για το περιβάλλον”

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΩΡΟ Δραστηριότητα 11: Συγκέντρωση για πικνίκ "Απολαύστε οικολογικά"

Εισαγωγική άσκηση (5-10’) Καλέστε όλους να καθίσουν χαλαρά με ίσια πλάτη και να προσπαθήσουν να εξερευνήσουν τις αισθήσεις τους. Ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν και να μοιραστούν: 5 πράγματα που μπορούν να δουν 4 πράγματα που μπορούν να ακούσουν 3 πράγματα που μπορούν να μυρίσουν 2 πράγματα που μπορούν να αισθανθούν με την αφή 1 πράγμα που μπορούν να δοκιμάσουν με τη γεύση Πικνίκ Επιλέξτε ένα όμορφο μέρος κοντά στην παραλία ή σε ένα τοπικό πάρκο, στο οποίο όλοι μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση. Προσκαλέστε τους συμμετέχοντες να φέρουν ένα πιάτο φτιαγμένο από τοπικά προιόντα και με ελάχιστη συσκευασία. Αν έχετε ήδη εφαρμόσει τη Δραστηριότητα 3, ενθαρρύνετε να χρησιμοποιήσουν αυτές τις γνώσεις και, αν θέλουν, μπορούν να προετοιμάσουν κάποια βιώσιμα θαλασσινά. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να φέρουν μαζί τους επαναχρησιμοποιήσιμα σκεύη, πιάτα και ποτήρια για να μειώσουν τα πλαστικά μιας χρήσης. Μπορούν να φέρουν τα δικά τους επαναχρησιμοποιήσιμα δοχεία από το σπίτι και για αυτά που θα πιούν. Κατά τη διάρκεια του πικνίκ, συζητήστε τις φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές τους και μοιραστείτε συμβουλές για βιώσιμη διατροφή. Η καλή διατροφή είναι σημαντική όχι μόνο για την υγεία μας αλλά και για το περιβάλλον. Απολαύστε τη!

41

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΟΛΩΝ Δραστηριότητα 12: Εθελοντισμός για το περιβάλλον "Ξεκινήστε τη δική σας εκστρατεία"

Συμμετέχοντες: ομάδα αποκλειστικά ηλικιωμένων / μικτή ομάδα ηλικιωμένων και νέων Προτεινόμενος χρόνος: 90 λεπτά Υλικά/προετοιμασία: χαρτιά, μολύβια Όλες οι προηγούμενες δραστηριότητες είναι χρήσιμες ως προετοιμασία για αυτή την τελική δραστηριότητα, η οποία μπορεί να γίνει σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο, για παράδειγμα σε ένα τοπικό πάρκο ή καφέ

Εκπαιδευτικοί στόχοι Ευαισθητοποίηση σχετικά με τα τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Ενθάρρυνση των συμμετεχόντων να επηρεάσουν τη θετική αλλαγή στην κοινότητα και τη χώρα. Να εμπνεύσουν και άλλους ανθρώπους να γίνουν εθελοντές, να συμμετάσχουν ή να δημιουργήσουν τις δικές τους εκστρατείες για το περιβάλλον Θεματικές ενότητες (λέξεις-κλειδιά) εθελοντισμός, περιβαλλοντικά προβλήματα 42

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

“Βρείτε ένα όνομα για την εκστρατεία σας που να τραβάει την προσοχή! “

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΟΛΩΝ Δραστηριότητα 12: Εθελοντισμός για το περιβάλλον "Ξεκινήστε τη δική σας εκστρατεία"

Εισαγωγική άσκηση (2-5’) Ξεκινήστε μια συζήτηση σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη μας, όπως: Ρύπανση (έδαφος, γη, ατμόσφαιρα) Παγκόσμια υπερθέρμανση Πυρκαγιές Υπεραλίευση Περιβαλλοντική εκστρατεία (90’) Στη συνέχεια, ρωτήστε τους για ορισμένα ζητήματα στην περιοχή που μένουν. π.χ. Εγκαταλελειμμένα πάρκα και δημόσιοι χώροι, ανεπαρκείς εγκαταστάσεις ανακύκλωσης, βρώμικοι δρόμοι και γειτονιές, φωτορύπανση και ηχορύπανση Δώστε χαρτιά και μολύβια και ζητήστε από κάθε συμμετέχοντα να γράψει το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα που παρατηρεί στη γειτονιά του. Πείτε στους συμμετέχοντες να διαβάσουν δυνατά το πρόβλημα που έγραψαν. Στη συνέχεια, σχηματίστε ομάδες με όσους επέλεξαν τα ίδια ή παρόμοια προβλήματα.

43

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΟΛΩΝ Δραστηριότητα 12: Εθελοντισμός για το περιβάλλον "Ξεκινήστε τη δική σας εκστρατεία" Συμβουλέψτε τους συμμετέχοντες ότι μπορούν να οργανώσουν την εκστρατεία τους ακολουθώντας 3 βασικά βήματα: Ενημέρωση, συνεργασία, δράση. Ενημέρωση: Είναι πολύ σημαντικό να ενημερωθείτε περισσότερο για το πρόβλημα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αποστολή ερωτήσεων στους αρμόδιους φορείς. Μπορούν επίσης να φτιάξουν ένα ερωτηματολόγιο για να κατανοήσουν τη γνώμη των άλλων πολιτών. Ζητήστε τους να γράψουν ποιες ερωτήσεις θα έβαζαν στο ερωτηματολόγιό τους. Συνεργασία: Το επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση συνεργατών. Ανάλογα με το πρόβλημα, μπορείτε να συνεργαστείτε με άλλες εθελοντικές ομάδες, επιστήμονες ή περιβαλλοντικές ΜΚΟ (μη κυβερνητικές οργανώσεις). Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν με ποιους θα ήθελαν να συνεργαστούν. Δράση: Τώρα είναι έτοιμοι να δράσουν! Αφήστε τους συμμετέχοντες να προτείνουν ποιες δραστηριότητες θα έκαναν για να υποστηρίξουν την εκστρατεία τους. Ορισμένες ιδέες μπορεί να είναι οι εξής: Οργανώστε συναντήσεις και παρουσιάσεις για να ενημερώσετε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους για το πρόβλημα Συλλέξτε υπογραφές Υποβάλλετε καταγγελίες στις αρχές Οργανώστε μια επίσκεψη στην περιοχή που εστιάζεται το πρόβλημα Ενημερώστε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης Βρείτε ένα όνομα για την εκστρατεία σας που να τραβάει την προσοχή! Μπορείτε να ολοκληρώσετε τη δραστηριότητα με έναν καταιγισμό ιδεών σχετικά με τα ονόματα. Μπορείτε επίσης να ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να σχεδιάσουν ένα λογότυπο.

44

Οδηγός Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Κώστας Θωμόπουλος Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Εθελοντισμού MEDASSET

ΣΧΟΛΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Στέλλα Ψαρρού Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων Startagers Hanna Urbanovich Adult educator EduVita Marisa Oliveira Project Manager Future Balloons

Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the European Education and Culture Executive Agency (EACEA). Neither the European Union nor EACEA can be held responsible for them.