CHUAN
NITE LEH HUN LO
CHU AN LO HMU
K
um 2.500 lai kalta Zawlneite Jeremia, Isaia leh Ezekiela-leh midang ten Juda hnam hnenahte chauh sawi ni lovin kan vawiin nite leh hun lothleng turte chu anlo hmu lawk tawh sia. He lehkha Bu-ah hian zawlneite thusawi ropui tak tak i chhiar dawn a, Israal te Pathian chu i tan eng nge ruahmanna a neih pawh i hmuchhuak dawn a ni.
THUSAWI
SI A
ZAWLNEITE
Chung mite kan vawiin Thleng turte Lawk tawh
ZAWLNEITE
THUSAWI PATHIAN THU THIANGHLIM ATANGA LAK
www.mediaserve.org
ZAWLNEITE
THUSAWI
PATHIAN THU THIANGHLIM ATANGA LAK
ZAWLNEITE
THUSAWI
PATHIAN THU THIANGHLIM ATANGA LAK
Buatsaihtu Leena Arthur
ZAWLNEITE THUSAWI First published in Mizo 2014 Copyright © 2014 FL Media All rights reserved ISBN 978-1-906389-40-6 Printed in India for MediaServe www.mediaserve.org Acknowledgments Scripture quotations are taken from the Mizo Holy Bible, published by the Bible Society of India, 2003. All rights reserved Jacket illustration, Helena Backmark Graphic design, Jessica Nyström
CHHIARTU HRIAT TUR:
A Thian duh tak, He lehkhabu hi khawvel pum-a Juda mite tana a buatsaih a ni. Kum 2,500 aia reitawh mahah khan, Zawlnei Jeremia, Isaia leh Ezikiela te leh midang ten an hunlaia an Juda mite tan chauh ni lovin keini tan pawh an lo sawi lawk tawh a. Kan tun hun tawn mek leh hun ropui tak tak tuna kan tawng mek ang te hetiang hian an lo sawi lawk tawh a: • ISARAEL HNAM LO PIAN DAN TE. • KHAWVEL RAM KIL TIN-A JUDA HO TIHDARH A AN AWM TUR TE
• ISARAEL RAM, RAM RO TAK MAI ATANGA EDEN HUAN ANG MAIA A LO IN THLAK DANGLAM LEH DAN TUR TE.
Pathian thu tin hi kum sang meuh pawh nghah ngai mahse a lo thleng dik vek dawn a ni.
A hmasa berah chuan Juda ho an ram leh hun lo la kal tura an awm dan tur thutiam te i hmu ang a. Chung zinga thutiam tam takte chu an thleng famkim tawhin a thente chu kan mit ngei a hmuh turin an lo lang mai dawn bawk a ni. Zawlnei Isaia kal tlangin Pathian chuan. “Ka ka atanga ka thu chhuak chu a awm ang, engmah tih nei lovin ka hnenah a kir leh lo vang a, ka duh ang chu a ti-zo zawk ang a, thil ti tura ka tirhna ah chuan a hlawhtling bawk ang,� a ti. (Isaia 55:11) He lehkha bu i chhiar hian Pathian chuan a mite tan chuan ruahman na fel tak a nei a ni tih leh a thu lo sawi tawh te chu a ti hlawhtling ngei thin a ni tih i hre thei ang. Tawngtaina nen heng thuziakte hi chhiar la, Israel te Pathian chu i tan a nih zia i hria ang. Abrahama Pathian, Isaka leh Jakoba te Pathian chuan malsawm che rawh se. Tichhuaktu
A CHHUNG THUTE
A 1. JUDATE HNENA
PATHAN THUTIAM
Ram tiam Israel te hnena thuthulung Dinthar lehna thutiam Hruaikhawm lehna thutiam Hun lo awm tura pathian thutian Thuthlung Tharin Juda hnamte hnena thutiam a ti famkim
11 13 14 19 29 38
2. MESSIA CHUNGCHANG ZAWLNEI ISAIA HRILHLAWKNA
Messia lokal tur Messia hnathawh dan Messia hming Messia nungchang
45
46 49 52
3. MESSIA CHUNGCHANG HRILHLAWKNA CHU ISUAAH AH ATHLENG FAMKIM
Zawlneite lo sawi lawk Yeshua lo famkim dan 61
4. MESSIA ANIH HRIATNA
Mesia hriatfiahna
93
1 JUDATE HNENA PATHAN THUTIAM
RAM TIAM
A ABRAHAMA HNENA PATHIAN THUTIAM
Tin, LALPAN Abrama hnenah chuan, “I khaw lam ata leh i laichinteho zing ata leh i pa leh i pa in ata chhuak la, ram ka la entir tur che lamah ram kal rawh. Tichuan, chi ropui takah ka siam ang chia; mal pawh ka sawm ang chia, i hming ka ti ropui bawkang; tin, nang malsawmna ni ang che. Tin, malsawmsaktu apiang che chu mal ka sawm ang a, anchhe lawhtu che chu anchhia ka lawh ang; nangmahah chuan leia hnam tin an la thawveng ang,” a ti a. Genesis 12:1-3 “Tin, kei leh nang leh i hnua i thlahte, an thlah lehchhawng zelte thleng pawhin ka thuthlung hi, i tan leh i hnua i thlahte hnenah an Pathian ni turin, kumkhaw thuthlung atan ka tinghet ang. Tin, i hnenah leh i hnua i thlahte hnenah chuan i mikhualna ram, Kanaan ram zawng zawng hi kumkhaw ro atan ka pe dawn che u a ni; tin, kei hi an Pathian ka ni ang,” a ti a. Genesis 17:7,8 ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
11
ISAAKA HNENA PATHIAN THUTIAM
“Tin, Pathianin, “Ni lo ve, I nupui Sarin fapa a hrinsak zawk ang che, a hmingah chuan Isaaka i sa tur a ni; tin, ka thuthlung chu ama hnua a thlahte tan, kumkhaw thuthlung atan a hnenah chuan ka tinghet ang.” Genesis 17:19 “He ramah hian awm rih la; tichuan, I hnenah ka awm ang a, mal ka sawm dawn che nia; heng ram zawng zawng hi nangmah leh I thlahte pein, i pa Abrahama hnena chhia ka chham kha ka tinghet dawn a ni.” Genesis 26:3 JAKOBA HNENA PATHIAN THUTIAM
Tin, Jakoban Josefa hnênah, “Pathian Engkimtitheia chu Kanaan rama Luz khuaah chuan ka hnênah a inlâr a, mal mi sâwm a, ka hnênah, ‘Chi tam tak ka thlahtîr ang chia, ka tipung bawk ang chia, chi hrang hrang awm khâwmah ka siam ang che; tin, he ram hi i hnua i thlahte hnênah chuan kumkhaw ro atân ka pe ang,’ mi ti a.” Genesis 48:3,4 MOSIA HNENA PATHIAN THUTIAM
Tin, chu mi ni vek chuan LALPAN Mosia a bia a, “Moab rama Jeriko zawna Abarim tlângdunga Nebo tlângah chuan han chho la, Israela thlahte luah tura ka pêk Kanaan ram chu han thlir rawh;” Deuteronomy 32:48,49 12
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
ISRAEL TE HNENA THUTHLUNG
A “Ka mi, ka thlante, mi fakna tilangtu tûra ka tana ka mi siamte chu” Isaia 43:21 “Nangmahah chuan leia hnam tin an la thawveng ang,” Genesis 12:3 b “In hnena chhia a lo chham tawh angin LALPA chuan ama tana hnam thianghlimah a tinghet ang che u, LALPA in Pathian thupêkte in zawm a, a kawngte in zawh phawt chuan. Tichuan, khawvel hnam tinin LALPA ta in nih an hria ang a, an hlau vang che u.” Deuteronomy 28:9,10 Hmanah ka hnêna LALPA lo lang chuan, heti hian a ti: “A ni, hmangaih tawp lovin ka hmangaih chia, Chuvangin, lainatnain ka hruai haw che. Ka din thar ang che, aw! Nula thianghlim Israel”. Jeremia 31:3, 4a
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
13
Heti hian LALPA, chhun tieng tûra ni petu, thla leh arsite tana dante ruatsak a, zan tieng tûra petu, tui fawnte ri hum hum tûra tuipui chawkthotu chuan a ti a ni: a hming chu Sipaihote LALPA a ni. “Heng dan ruatte hi ka hma ata a bo chauhvin Israel thlahte chu ka hma ata hnam nih an bang hlen ve ang”, tih hi LALPA thu chhuak a ni. Jeremia 31:35,36 “Aw Jakob-hote u, chung thilte chu hre reng rawh u, Israel-hote u, hre reng bawk rawh u, chhiahhlawh in ni si a: keiin ka din che u a; ka chhiahhlawh in ni: aw Israel-hote u, ka theihnghilin in awm lo vang.” Isaia 44:21
DINTHAR LEHNA THUTIAM
A “Thlamuan rawh u, ka mite hi thlamuan rawh u !” in Pathianin a ti. “Jerusalem-ho hnênah thlamuan lamzawngin thu sawi ula, an indona chu a kin a, an sualna chu ngaihdam a ni a, an thil tihsual zawng 14
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
zawng aiah lalpa kut ata a leh finihin an hmu ta tih hril rawh u.” Isaia 40:1,2 “Nangni lama ka rilru putzia chu ka inhre si a, in hun hnuhnung tawpah chuan beiseina pe tûr che uin, thil tha lo ni lovin thatna ka ngaihtuah asin.” Jeremia 29:11 PATHIAN MI ISRAELTE SIAM THAR LEH AN NI DAWN
Chumi niah chuan heti hi a ni ang a, Lalpa chuan a miteho thi bang la awm chhun, Assuria ram ata te, Aigupta ram ata te, Pathros ram ata te, Kus ram ata te, Elan ram ata te, Sinar ram ata te, Hamath khua ata te, tuifinriat thliarkar atate la leh turin a vawi hnihnaah chuan a kut a la phar leh ang. Tin, hnam tin tan chhinchiahna a tar chhuak ang a, Israel hnawh chhuahhote chu a hruai khawm ang a, Juda darhhote chu kawlkil li ata a hruai khawm ang. Isaia 11:11,12 “Hnamte zing ata ka hruaichhuak ang che u a, ram zawng zawng ata ka khawm ang che u a, in ram ngeiah ka hruai lut dawn si che u a. Tin, in chungah tuifîm ka theh ang a, in lo thianghlim ang a, in bawlhhlawhna zawng zawng leh in milimte lak ata ka tlengfai ang che u. Thinlung thar ka pe ang che u a, in chungah thlarau thar ka dah ang; in tisa ata thinlung, lung anga sak chu ka la bo ang a, thinlung, tisa anga nêm ka pe zawk ang che u. Tin, in chungah ka ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
15
thlarau ka dah ang a, ka dan siamah ka lentîr ang che u a, ka thupêkte chu in vawng ang a, in zâwm ang. In pute hnêna ram ka pêkah chuan in cheng ang; tin, nangni chu ka mite in ni ang a, kei in Pathian ka ni ang” Ezikiela 36:24-28 “Chumi hunah chuan ka hruai lut ang che u a, In hmuh ngeia in saltânna ka lam lêt hunah chuan Lei chunga mi zawng zawngte zîngah Hmingthanna leh fakna ka siamsak dâwn si che u a, LALPAN a ti.” Zephania 3:20 ISRAEL LO PIANNA
“Chutiang chu tuin nge hre thei ngai? Chutiangte chu tuin nge hmu ngai? Ni khatah ram a piang thut dawn êm ni? Vawilehkhatah hnam hrinin a awm thut dawn êm ni? Zion chuan nau a vei veleh a fate chu a hring ta pang si a.” Isaia 66:8 JERUSALEM TIHNGHEH A NI ANG
“Aw Jerusalem, i kulh chungah ralvengtute ka ventir a; a chhun azanin engtikah mah an ngawi lo vang: Jerusalem hi a tihngheha, leiah hian fakawma a siam hma loh chuan, nangni LALPA hriatpuitua awmte u, awm hle hle hlek suh ula, amah pawh chu awm hle hletir hlek suh u.” Isaia 62:6,7 16
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
Jerusalem thlamuanna tûr dilsak rawh u: Nang ngainatute chu an thawveng ang. LALPA kan Pathian in avâng chuan I thatna tûr ka zawng ang. Sam 122:6,9 “Tin, Jentailte ni a kin hma loh zawng Jerusalem khua chu Jentailte rah behin a awm ang.”
Luka 21:24b
ROCHUN DINTHAR LEHNA
Chung niahte chuan Juda chhûngte chu Israel chhûngte nên an awmho vang a, hmâr lam ram atangin, in thlahtute hnêna roluah tûra ka pêk ramah chuan, an lo chhuakho vang. Jerremia 3:18 Kanan mite zinga he Isarael thlah saltang mipui te hian zerephath ram thlengin an chang ang a ... Obadia 1:20
18
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
HRUAIKHAWM LEHNA THUTIAM
A Aw hnamte u, LALPA thu chu ngaithla ula, Tui kam ram hla takahte puang ula, ‘Israel tidarhtu chuan a la hruai khâwm leh ang a, berâmpuin a berâmte a vil angin a vil ang,’ tiin. Jakoba chu LALPAN a tlan chhuak a, A aia chak lakah a chhan chhuak si a. Zion chhipah zaiin an lo kal ang a, LALPA thatnaah chuan an lawm ang a, Buh te, uain te, hriak te, Berâm leh ranrual note chungahte an lawm ang; An nunna chu huan tui chawm ang a ni ang a, Kumkhuain an lungngai tawh hauh lo vang. Jeremia 31:10-12 “Tin, ka ran rual la awm chhunte chu, ka um darhna ram zawng zawng ata ka hruai khâwm leh ang a, an huang chhûngah ka khalh khâwm ang a, rah duh tak an ni ang a, an pung ang.” Jeremia 23:3
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
19
PATHIANIN A MITE A THEIHNGHILH THEI LO
En teh, sawngte saw hla tak atangin an lo kal dawn saw; en teh, sawngte saw hmâr lam atang te, thlang lam atang tein an lo kal dawn saw; sawngte saw Sinim ram atangin an lo kal dawn saw. Aw vante u, hlim takin zai rawh u; aw leilung, hlim takin awm rawh; aw tlangte u, hla sa chhuak phut rawh u: LALPA chuan a mite chu a thlamuan si a, mi hrehawm tuarte pawh chu a khawngaih dawn a ni. “Nimahsela Zion chuan, ‘Jehovan mi kalsan a, LALPAN mi theihnghilh ta,’ a ti a. “Hmeichhiain a fapa, a rila rah chu, khawngaih lohna tûrin a nau a hnute hne lai chu a theihnghilh thei êm ni? Thei e, chungte chuan an theihnghilh a ni thei e; nimahsela, kei chuan ka theihnghilh lo vang che. En teh, ka kutphahahte hian ka ziak che hi; i kulh bangte chu ka hmaah a awm reng a ni. Isaia 49:12-16 GENTEL-TEN JUDA HOTE ISRAEL KIR LEH NAN AN PUI
Lalpa PATHIAN chuan heti hian a ti, “Ngai teh, hnam tin tan ka kut ka pharin, mi tin tan ka chhinchhiahna ka tar chhuak ang; tichuan, i fapate chu apawma pawmin i hnênah an rawn hruai ang a, i fanute pawh an kokia chhuanga rawn hruaiin an awm ang.” Isaia 49:22
20
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
“LALPA chuan Jakob-ho a khawngaih ang a, Israelho chu thlangin anmahni ram ngeiah a la awmtir dawn si a; tin, ram dang mite chuan anmahni an zawm ang a, Jakoba chhûngte chu an vuan tlat ang. Tin, mi tin chuan anmahni an hruai ang a, an hmun tûr chu an thlen ang:” Isaia14:1, 2a Tin, ram dang mite chuan i kulh bangte chu an rem chho leh ang a, an lalte pawhin i rawng an bâwl tawh ang; ka thinrim chuan ka vua chia; nimahsela, ka duhsaknain ka khawngaih si che a nih hi. Isaia 60:10 Lalte chu i fate pawmtupa an ni ang a, an lalnute pawh chu i fate pawmtunu an ni ang; anni chuan hmaia lei siin chibai an bûk ang chia, i kea vaivut chu an liak ang; tichuan, kei hi LALPA ka ni tih i hre mai ang, mi nghaktute chu mualphovin an awm lo vang. Isaia 49:23 Hlau suh u, in hnênah ka awm si a: in thlahte chu khawchhak lam atangin ka rawn hruai ang a, khawthlang lam atangin ka hruai khâwm ang che u, hmâr lam hnênah chuan, ‘Thlah rawh u,’ ka ti ang a; chhim lam hnênah chuan, ‘Hrêng rêng suh u,’ ka ti ang; ka fapate chu hla tak atangin rawn hruai ula, ka fanute chu kawlkil atangin rawn hruai rawh u; ka hming pu apiangte leh ka ropuina tûra ka siam apiangte chu; anmahni chu ka din a, a ni, anmahni 22
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
chu ka siam a ni. Mit nei si mitdelte leh, beng nei si bengngawngte chu hruai chhuak rawh u. Isaia 43:5-8 Tichuan ka hnênah “Mihring fapa, heng ruhte hi Israel chhûngkaw pumpui an ni a: ngai teh, anni chuan, ‘Kan ruhte a ro zovin, kan beisei a bo zo ta, râwt bovin kan awm ta,’ an lo ti thin a. Chuvangin thu sawi la, an hnênah, LALPA PATHIAN chuan heti hian a ti a ni: Ngai rawh u, in thlânte ka hawng ang a, aw, ka mite u, in thlân ata ka chhuah tîr ang che u; tin, Israel ramah chuan ka hruai lut ang che u. Tin, in thlânte ka hawna in thlan ata ka chhuahtîr che u hunah chuan, aw, ka mite u, LALPA chu ka ni tih in hria ang. Tin, nangmahniah ka thlarau ka dah ang a, in nung ang a, in ram ngeiah ka dah ang che u; tin, kei, LALPA hian ka sawi tawh a, ka ti ngei bawk a ni tih in hria ang, tih hi LALPA thu chhuak a ni,” a ti a. Ezekiela 37:11-14 ZION TANA HLIMNA
Tin, LALPA tlante chu an kir leh ang a, hla sa chungin Zion chu an thleng ang a; chatuana lawmna an lu chungahte a awm tawh ang: lawmna leh hlimna an hmu ang a, lungngaihna leh an rumna chu a bo tawh ang. Isaia 51:11
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
23
Aw, LALPA hnênah lawm thu hril rawh u; ani chu a tha si a: A ngilneihna pawh kumkhuain a awm dawn si a. LALPA mi tlante chuan chutiang chu sawi rawh se, Dotu kut ata a tlan, ram tin, ata a hruai khâwm, chhak leh thlang, chhim leh hmâr atate chuan. Sam 107:1-3 LAWNG LEH THLAWHNA-TE CHUAN HRUAIKHAWMIN AN AWM A
Dak la, i mit lên vêl la, en rawh: an zain an inkhawm a, i hnênah an lo kal a nih hi: i fapate chu hla tak atangin an lo kal ang a, i fanute chu an rawn pawm ang. Chumi hnuah chuan i hmu ang a, i êng tawh ang a, i thinlung chu a khûr a, tihzauvin a awm ang; tuifinriata sumdawnna tam tak mai chuan i hnên lam a pan dawn avâng leh, hnam tin sum chuan i hnên a lo thlen dâwn avângin. Chhum anga thlâwkte leh, thuro anmahni tukverh pana thlawk noh noh anga thlawkte saw tute nge ni? Ani chuan a chawimawi che avângin LALPA i Pathian hming atân leh Israel-ho Mi Thianghlim atân chuan i fapate an tangka leh rangkachak nên hla tak atanga hruai tûrin matheilovin thliarkarte chuan mi nghak ang a, Tarsis lawng liante chuan hmasak ber an chuh ang. Isaia 60:4,5,8,9
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
25
LAMLIAN BUATSAIH
Kawng chhinchhiahnate insiam la, i tan kawng kawhhmuhnate phun rawh, i vah chhuahna lam kawng, kawngpui lam ngei chu chhinchhiah tlat rawh: aw nula thianghlim Israel, lo kir leh rawh, heng i khawpui lamahte ngei hian, Jeremia 31:21 Chhuak ula, kulh kawngkaahte chhuak rawh u; mite tan kawng buatsaih ula; chhûng pawng ula, lamlian chu chhûng pawng rawh u; lungte chu chhar fai ula; mite tan chhinchhiahna tar chhuak rawh u. Ngai teh u, LALPAN kawlkil thlengin heti hian a hriattir a ni, “Zion fanu hnênah heti hian sawi rawh u, ‘En teh, nangmah chhandamna a lo thlen dawn hi; en teh, a lawmman chu a hnênah a awm hi, a rulhna chu ahmaah a awm bawk a tiin.” Isaia 62:10,11 THIL MAK: ISRAEL RAMAH RUSSIAN-JUDATE AN KIR
“Tichuan, ngai teh u, nite a lo thleng dawn e,” LALPA thu-chhuak chuan a ti; “Israel fate Aigupta ram ata hruai chhuaktu a nuna a nun chhûng chu,” ti tawh lovin, “Hmâr lam ram leh a ûm darhna ram zawng zawng ata Israel fate hruai chhuaktu, LALPA a nuna a nun chhûng chu’ an ti tawh zawk ang. An pute hnên ka pêk, anmahni ram ngeiah chuan ka 26
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
hruai kir leh dawn si a. Sângha bei mi tam tak ka chah ang a, anmahni an man ang a; chu mi hnuah chuan ram mi tam tak ka chah chhuak ang a, an pel chhuak ang a, lungpui keh kara mite pawh. Jeremia 16:14-16 Hawh teh u, hawh teh u, hmâr ram ata tlan chhuak rawh u, tih hi LALPA thu chhuak a ni. Vân thli pali ang maiin ka tidarh tawh si che u a, tih hi LALPA thu chhuak a ni. Hawh teh, Zion, Babulon fanu zinga la chêng, relh bo rawh. Sipaihote LALPA chuan heti hian a ti si a; ropuinna tûr angzia zelin a tikhawlotu che u hnam hnênah chuan min tir a ni: nangni khawihtu chuan a mit naute a khawih a ni mai. Zakaria 2:6-8 “Tichuan, ngai teh u, a hun a thleng dawn,” LALPA thu chhuak chuan a ti. ‘Israel mite Aigupta ram ata hruai chhuaktu LALPA chu a nuna a nun chhûng chu’ ti tawh lovin, hmâr lam aram leh a um darhna ram zawng zawng ata Israel chhûngte thlahho hruai chhuak a, hruai kir lehtu LALPA chu a nuna a nun chhûng chu’ an ti tawh zawk ang. Tin, anmahni ram ngeiah an cheng ang. Jeremia 23:7,8
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
27
HUN LO AWM TURA PATHIAN THUTIAM
A LALPA chuan heti hian a ti: “Tap lo turin i aw chu sum la, i mittuhul rawh se; i thiltinin lawman a nei dawn e,” tih hi LALPA thu chhuak a ni, “Ral ram atangin an lo let ang. I hun tawp lam chu nghahfakawm tak a ni ang, mahni ram ngeiah i fate chu an lo kir leh ang.” Jeremia 31:16,17 LALPA MALSAWM RAM
Chumi hunah chuan ka hruai lut ang che u a Chumi hunah chuan ka hruai khâwm ang che u: In hmuh ngeia in saltânna ka lam lêt hunah chuan Lei chung mi zawng zawngte zîngah Hmingthanna leh fakna ka siamsak dâwn si che u a, LALPAN a ti. Zephania 3:20 Heng thil titu LALPA thuchhuak chuan heti hian a ti: “Chumi niah chuan Davida bawkte chim chu ka tungding ang a, a ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
29
pawpte chu ka thawm ang a, a chhiate chu ka rem chho vang a, hmanlaia a awm ang khan ka sa ang; Edom hmuna la awmte leh ka hminga koh hnam zawng zawngte chu an neih theih nan,” a ti a. LALPA thuchhuak chuan, “Ngai teh u, nite chu a lo thleng mek a ni; chung nîahte chuan lei lettu chuan buh âttu leh grêp chiltu chuan chi thehtu chu a ûm phak ang a; tin, tlâng sâng chuan uain thlum a fartîr ang a, tlang zawng zawng an tui ang a. Tin, ka mi Israelte chu sal ata ka hruai kir leh ang a; tin, khaw ramte chu an siam leh ang a, an luah ang a; tin, grêp huante an siam ang a, a uain chu an in ang a: huante pawh an siam ang a, a rah chu an ei ang a. Tin, an ramah anmahni ka ka phun ang a, an hnêna ka pêk an ram ata chu pawh chhuahin an awm leh tawh lo vang, LALPA i Pathian chuan a ti a. Amosa 9:11-15 THLALÊR CHU A LAWM ANG
Nangni erawh chuan, Aw Israel tlangte u, zar in chhuah ang a, ka mi Israelte tan rah in chhuah ang; an lo kal mai dawn si a. Ngai rawh u, in lama tang ka ni si a, in lam ka hawi ang a, rih dûrin in awm ang a, chi tuhin in awm bawk ang. 30
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
Thlalak: Røhr Productions
In chungah mihring ka tipung ang a, Israel chhûngte zawng zawng, an vai pawhin; hmun ramte chu siam thatin a awm ang a, khawpuite chu luahin a awm ang. Ezekiela 36:8-10 Thlalêr leh ram pilril chu a lawm ang a; ram ro chu a hlimin phûl pangpâr angin a par ang. A par vul chuk ang a, lawm tak leh hla sain a hlim ang; Lebanon ropuina chu a hnênah pêk a ni ang, Karmel leh Saron mawina nên: LALPA ropuina an hmu ang, kan Pathian mawina nên. Kut chak lote chu tichak ula, khup zawite chu tinghet rawh u. Thinlung dawihte hnênah chuan, “Chak takin awm ula, hlau suh u: ngai teh u, in Pathian chu phuba lakna nên a lo kal ang, Pathian thungrulhna nên chuan; a lo kal ang a, a chhandam ang che u,” ti rawh u. Isaia 35:1-4 Tlâng sâng kawlh vêl vulah chuan luite ka luan chhuahtir ang a, ruam laiahte chuan tuihnate ka chhuahtir bawk ang: thlalêr chu dilah ka siam ang a, ram ro chu tuihnaah ka siam bawk ang. Thlalêrah chuan sidar thing te, thingri te, lenhmui te, hriak thing te ka phun ang a; ram rovah chuan far te, phân te, tuifâr te ka phun za vek ang: LALPA kut chuan chung chu a ti a ni tih ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
33
leh Israel-ho Mi Thianghlim chuan a siam ani tih an hmuh a, an hriat a, an ngaihtuah a, an hriat thiam tlanna tûrin. Isaia 41:18-20 HMASANGA KHAWPUITE CHU
Thuhnuairawlhte hnênah chanchin tha hril tûra LALPAN hriak mi thih avângin Lalpa PATHIAN thlarau chu ka chungah a awm; ani chuan thinlung lungchhiate tuam tûr te, salte hnêna chhuahna thu leh mi tangte hnêna tan in hawnna thu sawi tûr te, LALPA lungawi kum thu leh kan Pathian phuba lak ni thu sawi tûr te, lungngai zawng zawng thlamuan tûr te, vut aiah pangpâr thihrui te, lungngih aiah hlimna hriak te, nguina thlarau aiah fakna silhfente an hnênah pekah Zion-a lungngaia awmte tan ruat tûr tein mi tir a ni: ani chu chawimawia a awmna tûrin, felna thing, LALPA phunte, tih an nih theih nân. Tin, hmun hlui chhe tawhte chu an rem leh ang a, tun hmaa khaw lo tiau tawhte chu an din tha leh ang a, khawpui chhe tawh, chhuan tam tak tiaunate chu an siam tha leh ang. Isaia 61:1-4 Lalpa PATHIAN chuan heti hian a ti a ni: In Khawlohna zawng zawng ata ka tlen fai che u niah chuan, khawpuite chu ka luahtir leh ang che u a, hmun ram tawhte chu ka siam tha leh ang. Tin ram 34
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
lo chhe tawhte chu an let ang, tun hmain mi veivakte mit hmuha chhe tawh hnu ni mah sela. Tin, “He ram chhe tawh hnu hi Eden huan ang mai a lo ni leh ta; khawpui chhiaa, lo ram tawhte chu luah leh kulhin a awm leh ta,” an la ti ang. Ezekiela 36:33-35 Ka râwngbâwltu Jakoba hnêna ka ram pêk, in pute lo chênna thinah chuan an chêng ang chutah chuan kumkhuain an cheng ang a, anmahni leh an fate, an fate fate pawh: ka rawngbawltu Davida chu kumkhuain an hotu a ni ang. Ezekiela 37:25 THUTHLUNG LAWMMAN
“Ngai teh, nite chu a lo thleng dawn,” tih hi LALPA thu chhuak a ni: “Chung niahte chuan Israel chhûngte leh Juda chhûngte hnênah chuan thuthlung thar ka siam ang. An thlatute Aigupta ram atanga hruai chhuak tura an kut ka chelh nia ka thuthlun ang kha ni lovin, an tan hotu ka ni chungin chu ka thuthlung chu an bawhchhia a,” tih hi LALPA thuchhuak a ni. “Chung ni hnua Israel chhûngte hnêna thu ka thlun tûr erawh chu hei hi a ni,” tih hi LALPA thu chhuak a ni: “An chhûngrilahte ka thupêk ka dah ang a, an thinlungah ka ziak bawk ang a, kei hi an Pathian ka ni ang a, 36
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
anni chu ka mite an ni ang; tumahin, “LALPA hre rawh;” tiin mahni thenawm leh mahni unau an zirtir dawn tawh lo va; a te ber atangin a lian ber thlengin an zain mi hre theuh dawn si a,” tih hi lalpa thu chhuak a ni. “An bawhchhiatna chu ka ngaidam ang a, an sualna pawh ka hre reng dawn tawh si lo,” tiin. Jeremia 31:31-34
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
37
THUTHLUNG THARIN JUDATE HNENA PATHIAN THUTIAM A TI FAMKIM
A Nangni hi zawlneite leh thuthlung fate in ni asin; Pathianin Abrahama hnenah, “I thlah avangin khawvela hnam tin an thawveng ang,� tiin in thlahtute hnenah a tiam kha. Tirhkohte 3:25 Israel mi an ni si a; fa nihna te, ropuina te, thuthlung zawng zawng te, Dan pekna te, Pathian rawngbawlna te, thutiam zawng zawng te an ta a ni a. Rom 9:4 A nih leh, Pathianin a mite chu a paih thla em ni? Hnai lo ve. Thlan thu lam ngaihtuah erawh chuan thlahtute avang khan duh takte an ni. Pathianin a thilthlawnpekah leh a kohnaah chuan a rilru a lamlet ngai si lo va. Rom 11:1,28,29 A nih leh, Juda mi chuan sawtna engnge a neih chuan bik? Serhtan pawh engnge a sawtna? Kawng tinah a sawt hle; Pathian thute an hnenah kawltirin a awm 38
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
avang a ni ber a. Mi thenkhatten rinna nei lo mah sela, engnge maw tichuang le? An rin lohna chuan Pathian rinawmzia engmah lovah a siam chuang em ni? Hnai lo ve; Pathian chu mi dik tak ni sela, mi tin erawh chu dawthei ni zawk rawh se; Rom 3:1-4 Tin, a lo kalin, nangni hla taka awm thinte hnenah remna Chanchin Tha a hrilh che u a, hnai taka awm thinte hnenah pawh remna chanchin Tha a hrilh bawk a. Ama zaran Thlarau hmunkhata Pa hnena luh theihna kan nei ve ve a ni. Ephesi 2:17,18
ZAWLNEITE Thusawi - Judate hnena Pathan Thutiam
41
2 MESSIA CHUNGCHANG ZAWLNEI ISAIA HRILHLAWKNA
Thlalak: Røhr Productions
MESIA LOKAL TUR
A A PIAN DAN
LALPA ngei chuan chhinchhiahna a pe ang che u; ngai teh u, nula thianghlim pakhat a rai ang a, fapa a hring ang a, a hmingah Immanuela a sa ang. Isaia 7:14 A CHHUNG KUA
Jesaia bul atangi chawrno a lo chhuak ang a, a zung atangtea puak chhuak chu a rah ang. Isaia 11:1 HRIAK THIH A NIHNA
Tin, LALPA thlarau-finna leh hriat theihna thlarau, remruatna leh chakna thlarau, hriantna leh LALPA tihna thlarau chu - a chungah a fu ang. Isaia 11:2
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
45
MESIA HNATHAWH DAN
A THIM ZINGA ENG A NIHNA
Mi thim hnuaia kalte chuan eng nasa tak an hmu ta: thihna hlim rama awmte chungah ngei chuan eng chu a lo eng ta. Isaia 9:2 RORELNA DIK
A mita a hmuh angin ro a rêl lo vang a, a benga a hriat angin a zilhhau hek lo vag: retheite chu fel takin ro a relsak zawk ang. Isaia 11:3b, 4a DAN TIHFAMKIMTU
Leiah hian rorêlna a awmtir hma loh chuan ani chu a chau lo vang a, a beidawng hek lo vang; tin, thliarkarte chuan a dan thu chu an nghak reng dawn. Isaia 42:4 TI ZALENTU
“Kei LALPA hian felnain ka ko a che, i kut ka chelh ang a, ka humhim ang chia, mitdelte mit tivar tûr leh, mi tangte rip chhûng ata hruai chhuak tûr leh, thim zinga thute tan in ata hruai chhuak tûrin, mite thuth46
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
Thlalak: Samuel Ekman
lung atân leh Jentailte tiengtu atân ka ruat ang che.” Isaia 42:6,7 KAN LUNG NGAIHNA PHDRTU
Ani chuan kan natnate phurin, kan lungngaihnate pawh a phur ngei a: nimahsela keini chuan lungngaihna tlakbuakah, Pathian vuakah, tihretheihah kan ngai si a. Isaia 53:4 KAN SUAL LA BOTU
Kan za hian berâm angin kan vâk bo va; mahni kawng kawngah kan peng theuh va; Lalpa chuan ani chungah chuan kan zaa khawlohna chu a nghat ta a. Isaia 53:6 KAN TAN A TAWNGTAI
Chuvangin ani chu mi liante chanvo ang ka sem ve ang a, ani chuan râllâk sumte chu mi chakte a sem ve ang; a nunna chu thi khawp hiala a leih buak a, bawhchhetute zinga chhiar tela a awm avângin: nimahsela, mi tam tak sualna chu a phur a, bawhchhetute tan chuan a tawngtaisak a. Isaia 53:12 MIN CHHANDAMTU
Nimahsela ani chu kan bawhchhiatnate avângin hliamin a awm a, kan khawlohnate avângin vuak thitlinin a awm a: kan thlamuanna tûra thununna chu a chungah a tla a; a vuakna vualtea tihdamin kan awm ta. Isaia 53:5 48
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
MESIA HMING
A IMMANUELA
Nula thianghlim pakhat a rai ang a, fapa a hring ang a, a hmingah Immanuela a sa ang. Isaia 7:14 MAKA, REMRUATUA PATHIAN CHAKA, CHATUANPA, REMNA LAL
Kan tan naupang a lo piang a, fapa pêkin kan awm ta a: rorêlna chu a kokiah a chuang ang a: a hmingah chuan, Maka, Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan Pa, Remna Lal an ti dawn si a. Isaia 9:6 FELNA LAL
Ngai teh, fel taka rorêl tûr lal a lo awm ang a, dik taka tithin hotute an lo chhuak bawk ang. Isaia 32:1
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
49
CHHIAHHLAWH
Ka chhiahhlawh, ka chelh reng, ka thlan, ka rilruin a lawm êm ema hi en teh u: a chungah ka thlaru ka dah ta; Jentailte hnêna pêk tûrin rorêlna thu a la chhuak ang. Isaia 42:1 (leh Isaia 53:11) LALPA KUT
Kan thu sawi tuin nge ring? LALPA kut chu tu hnênah nge a lan? Isaia 53:1 HRIAK THIHA CHU
Thuhnuairawlhte hnênah chanchin tha hril tûra LALPAN hriak mi thih avângin Lalpa PATHIAN thlarau chu ka chungah a awm; ani chuan thinlung lungchhiate tuam tûr te, salte hnêna chhuahna thu leh mi tangte hnêna tan in hawnna thu sawi tûr te... Isaia 61:1 MICHAK TAKA CHU
Edom ram atanga lo kal, Bozrah khua atanga silhfen thihsen sin saw tunge ni? A puan sina ropui tak, nasa taka chaka lo kal saw? “Keimah, fel taka thu sawia, chhandam kawnga mi chak taka kha ka ni.” Isaia 63:1
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
51
MESIA MIZIA
A FINNA KHAT
Tin, LALPA thlarau-finna leh hriat theihna thlarau, remruatna leh chakna thlarau, hriantna leh LALPA tihna thlarau chu - a chungah a fu ang. Isaia 11:2 THLARAU HRIAT DIKNA
Tichuan a lawmna chu LALPA tihnaah a ni ang: a mita a hmuh angin ro a rêl lo vang a, a benga a hriat angin a zilhau hek lo vag. Isaia 11:3 FELNA ROREL
Retheite chu fel takin ro a reslak zawk ang a, leia mi thuhnuairawlhte atân chuan thlei bik nei lovin a zilhhausak bawk ang: a ka talhtumin lei hi a vua ang a, ahmuia thawin mi suaksualte chu a that ang. Isaia 11:4
52
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
FELNA
Tin, felna hi a taihren a ni ang a, rinawmna hi a kawnghren a ni ang. Isaia 11:5 IN PHAH HNUAI
A au lo vang a, aw a chhuah hek lo vang a, kawtthlêrah a aw chu ahriattir hek lo vang. Isaia 42:2 RINAWMNA
Luang sawp a titliak fithla lo vang a, la khu pawh a timit lo vang: rorêlna chu thutakin a la chhuak ang. Isaia 42:3 DAWH THEIHNA
Ani chu hnechhiahin a awm a, nimahsela a inngaitlâwm a, a ka pawh a ang lo: berâm no talh tûra an hruaia ang leh, berâm a hmul mettu hmaa a ngawi renga awm ang maiin; a ni, a ka a ang lo. Isaia 42:4 LAINATNA
Ani chuan kan natnate phurin, kan hungngaihna pawh a phur ngei a; nimahsela, keini chuan lungngaihna lakbuakah, Pathian vuakah, tihretheihah kan ngai si a. Isaia 53:4
54
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
IN NGAIHTLAWMNA
Ani chu hnechhiahin a awm a, nimahsela a inngaitlâwm a, a ka pawh a ang lo: berâm no talh tûra an hruaia ang leh, berâm a hmul mettu hmaa a ngawi renga awm ang maiin; a ni, a ka a ang lo. Isaia 53:7 SUAL NEILO
Tin, thil rawng taka ti ngai lovin, a kaah tihderna rêng rêng awm ngai lo mah sela, a thlan chu mi sualte hnên lamah an ruatsak a, a thih hnu chuan mi hausa hnên lamah a awm a. Isaia 53:9 KAN AIAWHTU
Nimahsela LALPAN ani chu vuak thitlin a duh reng a ni; a tina ta ngei a: a nunna chu sual tan thil hlana i hman tikah, a chi thlah chu a hmu tawh ang a, a damchhûng nite chu a tisei ang a, LALPA duhzawng chu a kutah hlawhtlingin a awm ang. Isaia 53:10 CHHANDAMTU ROPUI
A nunna thawhrim rah chu a hmu ang a, a lungawi tawh ang: ka chhiahhlawh fel tak chuan a hriatnain mi tam tak chu thiam a chantir ang a, an khawlohnate chu a phurhsak ang. Isaia 53:11
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
55
ROPUINA
Chuvangin, ani chu mi liante chanvo ang ka sem ve ang a, ani chuam rallak sumte chu mi chakte a sem ve ang; a nunna chu thi khawp hiala a leih buak, bawhchhetute zinga chhiar tela a awm avangin, nimahsela, mi tam tak sualna chu a phur a, bawhchhetute tan chuan a tawngtaisak a. Isaia 53:12
56
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
3 MESSIA CHUNGCHANG HRILHLAWKNA CHU ISUAAH AH ATHLENG FAMKIM
MESSIA CHUNGCHANG HRILHLAWKNA CHU ISUAAH AH ATHLENG FAMKIM
A HMEICHHE CHI
Hrilhlawkna Tin, nang leh hmeichhia hi ka indotîr ang che u a, i thlahte leh a thlahte pawh ka la indotîr bawk ang: chu mi chuan i lû a la tithitling ang a, nangin a ke artui i la tithitling ang.” a ti a. Genesis 3:15 A thleng famkim (Nemnghehna) Nimahsela a hun bi a lo kim khan; hmeichhe hrin, Dan hnuaia lo piangin a tir chhuak ta a. Galasia 4:4 (cf. Luka 2:7; Thupuan 12:5) ABRAHAM THLAH THUTIAM
Thutiam Abrahama chi Abrahama hi chi ropui leh thiltithei tak a lo la ni ngei dâwn a, amahah chuan khawvêla chi tin an la thawveng dâwn si a. Genesis 18:18 (cf. Genesis 12:3) ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
61
Thil Thleng Famkim Nangni hi zawlneite leh thuthlung fate in ni asin; Pathianin Abrahama hnenah, ‘I thlah avangin khawvela hnam tin an thawveng ang,’ tiin in thlahtute hnenah a tiam kha. Tirhkohte 3:25 (cf. Mathaia 1:1; Luka 3:34) ISAKA THLAH THUTIAM
Thutiam Isaaka chi Tin, Pathianin, “Nilo ve, i nupui Sarin fapa a hrinsak zâwk ang che; a hmingah chuan Isaaka i sa tûr a ni; tin, ka thuthlug chu ama hnua a thlahte tân kumkhaw thuthlung atân a hnênah chuan ka tinghet ang.” Genesis 17:19 Thil Thleng Famkim
Abrahama thlah, Davida thlah, Isua Krista thlahtute inthlah dân chachin chu: Abrahaman Isaaka a hring a; Isaakan Jakoba a hring a; Jakoban Juda leh a unaute a hring a. Mathaia. 1:1,2 JAKOBA THLAH THUTIAM
Thutiam Jakoba chi Nakin hnua a awm dan tur ka hmu a, Tun mai piah lam ka hmuhsak a: Jakoba atangin arsi a lo chhuak ang a, Israela atangin lal tiang a lo chhuak ang a, 62
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
Moab ram tluanin a chhun tlâng ang a, Setha thlahte a titlawm ang. Numbers 24:17 Thil Thleng Famkim Chu mi chu Jakoba fa a ni a, chu mi chu Isaaka fa a ni a, chu mi chu Abrahama fa a ni a, chu mi chu Tera fa a ni a, chu mi chu Nahora fa a ni a, Luka 3:34 A NI CHU JUDA THLAH AMI ALA NI ANG
Zawlnei Lal tiang chu Juda lakah a bo lo vang a, Rorêltu tiang chu a ke kâr ata a bo hek lo vang a, Silova lo kal hma loh chuan; Hnam tinin ama thu an âwih ang. Genesis 49:10 Thil Thleng Famkim Chu mi chu Aminadaba fa a ni a, chu mi chu Arama fa a ni a, chu mi chu Esroma fa a ni a, chu mi chu Pharesa fa a ni a, chu mi chu Juda fa a ni a, Luka 3:33 (leh Mathaia 1:2,3)
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
63
DAVIDA LAL THUTTHLENG LUAHTU A NI
Hrilh Lawkna A ram a zau zel ang a, a ramah remnain tawpintai a nei lo vang; Davida lalthutthlengah a thu ang a, dik tak leh fal takin rorêlin a rawn tinghet ang, tun atanga kumkhuain, thahnemngaihna chuan chung chu a ti ang.
Isaia 9:7 (leh Isaia 11:1-5; 2 Samuela 7:13)
Lo Thileng Famkim Abrahama thlah, Davida thlah, Isua Krista thlahtute inthlah dân chachin chu: Mathaia 1:1 (leh Luka 1:32,33) A PIANNA HMUN
Hrilh Lawkna Nimahsela nang Bethlehem Ephratha, Juda ram sâng tamtak zînga telah tê hlê mah la, nangma lak atang hian Israelho rorêltu tûr chu ka tân a lo chhuak ang a; a lo chhuahna chu hmasâng ata, chatuan atangin a ni. Mika 5:2 Lo Thleng Famkimna Tin, lal Heroda a lal laia, Judai rama Bethlehem khuaa Isua a lo pianin ngai teh, khaw chhak lam ata mi 64
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
fingte Jerusalem khuaah an lo kal a, “Khawiahnge Judate lal lo piang chu? Khaw chhak lamah a arsi kan hmu a, amah chibai buk turin kan lo kal a ni,” an ti a. Mathaia 2:1,2 (leh Luka 2:4,5,7) PIAN HUN
Hrilh Lawkna Chuvângin, Jerusalem tung ding leh sa tha tûra thupêk a chhuah atanga hriakthiha, lal (Messia) a lo awm thlengin hapta sarih a ni ang, tih hre fiah thiam ang che: tin, hapta sawmruk leh pahnih kawtthlêr leh lei rût te ren sian a ni ang, hun buaithlak takah te pawh. Daniela 9:25 Thlen Famkimna Tin, chung lai chuan heti hi a ni a, Kaisara Augustan khawvel zawng zawng hming ziak tur thu a pe a. (Chu chu Suria rama Kurinia, Ram Awptu a nih laia hming ziak hmasa ber chu a ni).
66
Luka 2:1,2 (leh Luka 2:3-7)
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
NULA THIANGHLIM HRIN
Hrilh Lawkna Chuvangin LALPA ngei chuan chhinchhiahna a pe ang che u; ngai teh u, nula thianghlim pakhat a rai ang a, fapa a hring ang a, a hmingah Immanuela a sa ang. Isaia 7:14 Thleng Famkim Tin, Isua Krista lo pian dan chu hetiang a ni: A nu Mari chu Josefa nen an inhual laiin, an inpawl hmain, Thlarau Thianghlimin a raitir tih an lo hre ta a. Mathaia 1:18 (leh Luka 1:26-35) NAUSEN SUAT TUR THU
Hrilh Lawkna LALPA chuan heti hian a ti, “Rama khuaah thawm an hria Mitthi ngaia tap tlawk tlawk, Rakilin a fate a tah a, A fate an awm tawh loh vangin Thlamuan theih a ni lo�. Jeremia 31:15 Thleng Famkim Chutih lai chuan Herodan, mi fingte tihder a nih a inhriat veleh a thinur em em a, mi a tir a, a hun lai tak thu dilchhut taka mi fingte a zawh chhuah ang khan Bethlehem khua leh a vel zawng zawnga, mipa
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
67
naupang kum hnih achin hnuai lam chu an zain a that ta vek a. Mathaia 2:16 (leh Mathaia 2:17,18) AIGUPTA RAM ATA KOH CHHUAH
Hrilh Lawkna Israel hnam chu a naupan lai ata tawh ka hmangaih a, Aigupta ram ata ka fapa atân ka ko chhuak a ni. Hosea 11:1 Thleng Famkim Tichuan, a tho va, a zan a zanin naute leh a nu chu a hruai a, Aigupta ramah a kal ta a; tin, Heroda thih hma loh zawng chutah chuan a awm reng a; Lalpan zawlnei kaah, “Ka fapa chu Aigupta ram atan ka ko chhuak a,” tia a sawi kha a lo thlen theih nan. Mathaia 2:14,15 MESSIA HMAA KAWNG BUATSAIHTU
Hrilh Lawkna Ngai teh, u, ka tirhkoh ka rawn tîr a, Ka hmâah kawng a buatsaih ang: Tin, in zawn LALPA chu a biakinah a lo kal phut ang; Ngai teh u, thuthlung tirhkoh in lawm êm êm chu a lo kal e, Sipaihote LALPA chuan a ti. Malakia 3:1 (cf. Isaia 40:3)
68
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
Famkimna ‘En teh, ka tirhkoh i hmaan ka tir a ni, Ani chuan i hmaah i kawng a siam ang,’ tih, a chanchin an ziaka kha, he mi hi a ni. Luka 7:27 (cf. Luka 1:17; Johana 1:23) GALILI RAMA RAWNGBAWLNA
Hrilh Lawkna Nimahsela thlaphanga awm tawhi tan chuan nguina rêng rêng a awm tawh lo vang. Hman lai chuan Zebulun ram Nephtali ram chu hmustawmin a awmtir a, nimahsela hun hnuhnungah chuan ropui takin a awmtir ta, dil kamah, Jordan ralah, hnam tin Galili chu. Mi thim hnuaia kalte chuan eng nasa tak an hmu ta: thihna hlim rama awmte chungah ngei chuan eng chu a lo eng ta. Isaia 9:1,2 Thleng Famkim Tin, Nazaret khua a kalsan a, Kapernaum khuaah a awm ta reng a, (chu chu Zebulon leh Nephthaleim biala, dil kama awm a ni): Zawlnei Isaia kaah, “Dil lama, Jordan rala, Zebulon ram leh Nephthaleim ram, Jentailte Galili; Thim hnuaia thute chuan eng nasa tak an hmu a, Thihna hmun leh a hlima thute chungah chuan, Eng a lo chhuak ta a,” Mathaia 4:13,14
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
69
ZAWLNEI ANG-IN
Hrilh Lawkna “The Lord your God will raise up for you a prophet like me from among you, from your countrymen, you shall listen to him.” Deuteronomy 18:15 NASB Thleng Famkim Tin, mite chuan chhinchhiahna a tih chu an hmuh veleh, “He mi hi zawlnei, khawvela lo kal tur kha a lo nih ngei hi,” an ti a. Johana 6:14 cf. Tirhkohte 3:19-26 MELKISEDEKA ANGA CHATUAN PUITHIAM
Hrilh Lawkna LALPAN chhia a chham a, a lamlet tawh lo vang, “Nang zawng Melkisedeka awm dang anga Chatuan Puithiam i ni e,” tiin. Sam 110:4 Thleng Famkim Chutah chuan Isua, Melkisedeka awm dan anga chatuana Puithiam Lalber lo ni tawhin, kan tan hmahruaituah a lo lut ta a. Hebrai 6:20 (cf. Hebrai 5:5; 7:15-17)
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
71
A NUNGCHANGTE
Hrilh Lawkna Tin, LALPA thlarau-finna leh hriat theihna thlarau, remruatna leh chakna thlarau, hriantna leh LALPA tihna thlarau chu - a chungah a fu ang: Isaia 11:2 (cf. Isaia 61:1) Thleng Famkim Tin, Isua chu a fing deuh deuh va, a lo lian telh telh a, Pathian leh mihring duhsakin a awm deuh deuh va. Luka 2:52 (leh Luka 4:18) AMA MITE NGEI DUH LOH VIN A AWM
Hrilh Lawkna Ani chu mihringte hmusit leh duh lohvin a awm a; lungngaihnate nei mi leh natna hre mi 창 ni a: miten an hmai an huhsan ang chuan ani chu hmusitin a awm a, keini lah chuan ani chu kan ngais창ng si lo. Isaia 53:3 Thleng Famkim Amah a mite hnenah a lo kal a, amaha miten an lo lawm si lo. Johana 1:11 (cf. Johana 5:43; Luka 17:25; 23:18)
72
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
Thlalak: Samuel Ekman
INNGAITLÂWM TAKIN JERUSALEMAH A LUT
Hrilh Lawkna Aw Zion fanu, nasa takin hlim la; Aw Jerusalem fanu, au chhuak rawh; Ngai rawh, i lal i hnênah a lo kal e; Mi fel a ni a, hnehtu a ni; Inngaitlâwm takin sabengtung chungah a chuang a, Sabengtung no chung ngeiah. Zakaria 9:9 Thleng Famkim Tum kaute an keng a, a hmuak turin an va chhuak a, “Hosana, Lalpa hminga Israel Lal lo kal chu fakin awm rawh se,” tiin an au va. Tin, Isuan sabengtung no a hmu a, a chungah a chuang a; Johana 12:13,14 (leh Mathaia 21:1-11) A THIANIN A PHATSAN
Hrilh Lawkna A ni, ka thian kawmngeih, ka rin tak, ka chhâng eipui ngei chuan a ke artui ka chungah a lek ta. Sam 41:9 Thleng Famkim Tin, Juda Iskariota, sawm leh pahnihte zinga mi pakhat khan, Isua chu an hnena a mantir theih nan puithiam lalte hnenah a va kal a. Marka 14:10 (cf. Luka 22:47, 48) 74
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
TANGKA SAWMT HUMIN AN HRALH
Hrilh Lawkna Tin, an hnênah chuan, tha in tih chuan, ka hlawh chu min pe ula, in tih loh chuan, min pe suh u, ka ti a; chutichuan, ka hlawh atân chêng sawmthum an bûk chhuak ta a. Zakaria 11:12 Thleng Famkim Chu mi hnuah chuan sawm leh pahnihte zinga mi pakhat, Juda Iskariota an tiha chu, puithiam lalte hnenah a kal a. “Amah chu ka mantir ang che u a, engnge min pek ang?” a ti a. Tin, tangka sawmthum an buksak ta a. Mathaia 26:14,15 BELVAWTU HMUN CHU AN LEI
Hrilh Lawkna Tin, LALPA chuan ka hnênah, “Ka man atâna tha awm tâwk an chhiar chu bêl vawtu pe mai rawh”, a ti a. Tin, chêng sawmthum chu ka la a. LALPA inah chuan, bêl vawtu hnênah chuan ka pe ta mai a ni. Zakaria 11:13 Thleng Famkim Tin, ani chuan tangka chu hmun thianghlimah chuan a paih lut a, a kal bo va; a va inawkhlum ta a. Tin, puithiam lalte chuan tangkate chu an la a, “Hei hi thawhlawm bawma dah a thiang lo ve, thisen man a ni
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
75
si a,” an ti a. Tichuan an inrawn a, mikhualte phumna turin Belvawtu hmun chu an lei ta a. Mathaia 27:5-7 A HOTU NIHNA CHU MI DANGIN AN CHANG ANG
Hrilh Lawkna Rorêlsaka a awm hunin thiam loh changin chhuak sela; A tawngtaina chu sualnaah lo chang rawh se. A dam chhûng nite chu tlem sela; A hotu nihna chu mi dangin chang rawh se. Sam 109:7,8 Thleng Famkim Tin, an tawngtai a, “Nang, Lalpa, mihring zawng zawng rilru hretu, Juda chuan ama awmnaa kal turin heng rawngbawl leh tirhkoh hna a tlawmsan hi, a ai awh turin he mite pahnih hi a tu zawk nge i thlan min hriattir ang che,” an ti a. Tin, ai an ensak a, an ai en chu Matthia chungah a lo tlu a; tichuan ani chu tirhkoh sawm leh pakhatte zingah chuan chhiar tel a ni ta a. Tirhkohte 1:24-26 HRETU DERTEN AN HEK
Hrilh Lawkna Mi dotute duh duha tihah mi pe lul suh ang che: Hretu derten mi bei a, nunchhiat thu chhak chhuak thintute chuan. Sam 27:12 (leh Sam 35:11) ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
77
Famkimna Tin, amah an tihhlum theihna turin puithiam lalte leh roreltuho zawngzawng chuan Isua hekna an zawng a; hretu der tam tak lo kal mah sela, an hmu si lo. Nakinah erawh chuan mi pahnih an lo kal a, “He mi hian, ‘Pathian biak in hi thiat a, ni thum chhunga sa leh thei ka ni,’ a ti e,” an ti a. Mathaia 26:59-61 A TAWRH LAIIN A NGAWI RENG
Hrilh Lawkna Ani chu hnechhiahin a awm a, nimahsela a inngaitlâwm a, a ka pawh a ang lo: berâm no talh tûra an hruaia ang leh, berâm a hmul mettu hmaa a ngawi renga awma ang maiin; a ni, a ka a ang lo. Isaia 53:7 (cf. Sam 38:13, 14) Thleng Famkim Tichuan Puithiam Lalber chu a ding chhuak a, a hnenah, “Engmahin i chhang lo maw? Heng hian an hekna che hi engtizia nge ni?” a ti a. Isua erawh chu a ngawi reng a. Tin, Puithiam Lalber chuan a hnenah, “Pathian nung chhalin thu ka pe a che, Krista Pathian Fapa chu i ni emaw? min hrilh rawh,” a ti a. Mathaia. 26:62,63
78
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
ENGA KHAWLAWI LOVIN AN HUA
Hrilh Lawkna Enga khawlawi lova mi hawtute chu ka samzai aiin an tam a: Dik lo taka mi dova mi tihboral tumte chu mi chak tak an ni: Ka lak si loh pawh mi rulhtir a. Sam 69:4 (cf. Sam 109: 3- 5) Thleng Famkim Tupawh kei mi hua chuan ka Pa pawh a hua a ni. Thil, mi dang tuma tih ngai lohte an zingah ti suh ila, sual an nei lo tur; tunah erawh zawng annin kei leh ka Pa kan pahnihin min hmu tawh a, huat pawh min haw tawh a ni. Engpawh ni rawh se, an Dan Lehkhabuah, ‘Annin enga khawlawi lovin mi hua,’ tih thu ziak kha a lo thlenna turin an ti a nih hi. Johana 15:23-25 MITE TAN A TUAR
Hrilh Lawkna Ani chuan kan natnate phurin, kan lungngaihnate pawh a phur ngei a: nimahsela keini chuan lungngaihna tlakbuakah, Pathian vuakah, tihretheihah kan ngai si a. Nimahsela ani chu kan bawhchhiatnate avângin hliamin a awm a, kan khawlohnate avângin vuak thitlinin a awm a; kan thlamuanna tûra thununna chu a chungah a tla a; a vuakna vualtea tihdamin kan awm ta. Isaia 53:4,5 (cf. Isaia 53: 6, 12)
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
79
Thleng Famkim Tin, khua a lo tlai lam chuan a hnenah ramhuai mante tam tak an rawn hruai a; tin, thuin ramhuaite chu a hnawt chhuak a, dam lo zawng zawngte chu a tidam bawk a: Zawlnei Isaian, “Amah ngeiin kan chak lohnate a la a, kan nate a phur a,” tia a sawi chu a lo thlen theihna turin. Mathaia 8:16,17 (cf. Rom 4:25; I Korinth 15:3) BAWHCHETUTE ZINGAH AN KHENGBET
Hrilh Lawkna Chuvangin ani chu mi liante chanvo ang ka sem ve ang a, ani chuan râllâk sumte chu mi chakte a sem ve ang; a nunna chu thi khawp hiala a leih buak a, bawhchhetute zinga chhiar tela a awm avângin: nimahsela mi tam tak sualna chu a phur a, bawhchhetute tan chuan a tawngtaisak a. Isaia 53:12
Thleng Famkim Tin, ama rual chuan suamhmang pahnih an khengbet ve a, a ding lamah pakhat, a vei lamah pakhat. Mathaia 27:38
80
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
A KUT LEH KETE TIPAWP
Hrilh Lawkna Ui chuan mi hual vêl si a: Thil tha lo titu awm khawmte chuan mi hual tlat a; Ka kut leh ka kete hi a tipawp a. Sam 22:16 (cf. Zakaria 12:10) Thleng Famkim Tin, Thoma hnenah chuan, “I kutzungin han khawih la, ka kutte en rawh; i kut han ban la, ka nakah zen rawh; ring lovin awm suh la, ring rawh,” a ti a. Johana 20:27 (cf. Johana 19: 37; 20: 25, 26) SAWICHHIAT LEH HMUHSIT A NI
Hrilh Lawkna Kei erawh chu mihring rêng rêng ka ni lo va, changpat mai ka ni a; Mihringte sawichhiat leh mite hmusit ka ni. Mi hmu apiangin mi nuihsan a: An hmui an kum a, an lu an thing a, “LALPA chungah innghat ta che, ani chuan amah hi chhanhim ang hmiang: A chunga a lawm avângin chhanhim ang hmiang,” an ti a. Sam 22:6-8 Thleng Famkim Tin, mi vei apiangte chuan an lu thingin, “Nang Pathian biak in thiata ni thuma sa lehtu, intidam rawh; Pathian Fapa i nih chuan kraws ata kha lo 82
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
chhuk ta che,” tiin an tiel a.
Mathaia 27:39,40 (cf. Mathaia 27:41- 44; Marka 15:29- 32)
ENGLO KHA LEH UAIN THUR INAH AN PE
Hrilh Lawkna Ka chaw atân englo kha mi pe leh nghal a; Ka tuihal lahin uain thur inah mi pe a. Sam 69:21 Thleng Famkim Chutah chuan bel pakhat uain thura khat an hung a, chutichuan sponj pakhat chu uain thura chiah khatin, husop tiangah an tar a, a hmuiah an han thlen a. Johana 19:29 (cf. Mathaia 27: 34, 38) ZAWLNEI SAWI LAWK ANGIN AN HMUSIT
Hrilh Lawkna “LALPA chungah innghat ta che, ani chuan amah hi chhanhim ang hmiang: A chunga a lawm avângin chhanhim ang hmiang,” an ti a. Sam 22:8 Thleng Famkim Pathian a ring alawm, amah hi a duh chuan tunah hian chhandam rawh se; ‘Pathian Fapa ka ni,’ a ti si a,” an ti a. Mathaia 27:43 ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
83
HMELHMATETAN A TAWNGTAI
Hrilh Lawkna Ka hmangaih avângin mi dotute an lo ni ta a: Nimahsela kei chu tawngtai tûrin ka inpe tlat a. Sam 109:4 (leh Isaia 53:12) Thleng Famkim Tin, Isuan, “Ka Pa, anni hi ngaidam rawh; an thiltih hi an hre lo a nih hi,” a ti a. Luka 23:34 A NAKAH FEIIN A CHHUN A
Hrilh Lawkna Tin, Davida chhûngte chungah leh Jerusalem luahtute chungah chuan khawngaihna leh dilna thlarau ka leih ang a, Tin, an chhuna chu min rawn en ang; Tin, miin a fapa neih chhun a sûn angin a sûn ang a, Miin a fatîr chunga a tuar ang in an tuar ang. Zakaria 12:10 Thleng Famkim Nimahsela sipaite zinga mi pakhatin a nakah feiin a chhun a, tichuan thisen leh tui a chhuak ta nghal a. Johana 19:34
84
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
A SILHFENTE AN INSEM A
Hrilh Lawkna Ka silhfente an insem a, Ka kawr atân thum an vawr a,
Sam 22:18
Thleng Famkim Tin, kraws-ah an khengbet a, an chan theuh tur hriat nan thum vawrin a silhfente chu an insem a. Marka 15:24 (cf. Johana 19:24) MI HAUSA HNENAH PHUM A NI
Hrilh Lawkna Tin, thil rawng taka ti ngai lovin, a kaah tihderna rêng rêng awm ngai lo mah sela, a thlan chu mi sualte hnên lamah an ruatsak a, a thih hnu chuan mi hausa hnên lamah a awm a. Isaia 53:9 Thleng Famkim Tin, tlai lam a lo nih chuan mi hausa, a hming Josefa, Arimathai khuaa mi a lo kal a, amah ngei pawh chu Isua zirtir a ni bawk a; chu mi chu Pilata hnenah a va kal a, Isua ruang chu a dil a. Tin, Pilatan pe turin thu a pe a. Tichuan Josefa chuan ruang chu a la a, puan zai sin fai takin a tuam a, ama thlan thar, lung a kerkuakah chuan a zalh a; thlan kawngkaah chuan lung lian tak a lum a, a kal ta a. Mathaia 27:57-60 ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
85
A THAWHLEHNA
Hrilh Lawkna Ka thlarau Seol hnênah i hnutchhiah dawn si lo va: I mi thianghlim hi tawihna hmuh i phal dawn hek lo. Sam 16:10 Thleng Famkim Tin, ngai teh, Isuan anni chu a tawk a, “Chibai u,” a ti a. Tichuan, anni chuan a kephahte chu an va vuan a, chibai an buk a. Mathaia 28:9 (cf. Luka 24:36-48; Mathaia 16:21) VANAH HRUAI CHHOHVIN A AWM
Hrilh Lawkna Nang chu chung lamah i chho va, i mante chu salah i hruai a; Mihringte zingah thilpekte i dawng a, A ni, hel hmangte zingah pawh; LALPA Pathian chu an hnêna a awm theih nân. Sam 68:18 Thleng Famkim Tin, Bethani dai kiang thlengin anni chu a hruai chhuak a; tin, a ban a phar a, mal a sawmsak a. Tin, heti hi a ni a, mal a sawmsak lai takin anni chu a then a, vana hruai chhohvin a awm ta a. Luka 24:50,51
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
87
Thleng Famkim Chutichuan, Lal Isua chu, an hnena thu a sawi zawh chuan vana hruai chhohvin a awm a. Pathian ding lamah a han thu ta a. Marka 16:19 (cf. Tirhkohte 1:9)
88
ZAWLNEITE Thusawi - Messia chungchang...
4 MESSIA ANIH HRIATNA
MESSIA ANIH HRIATNA
A Pathian thu sawi dan: Nangni lama ka rilru putzia chu ka inhre si a, in hun hnuhnung tawpah chuan beiseina pe t没r che uin thil tha lo ni lovin thatna ka ngaihtuah asin. Tin, mi lam ang a, ka hn锚nah in rawn tawngtai ang a, ka ngaithla ang che u. Tin, mi zawng ang a, in thinlung zawng zawnga mi zawn hunah chuan mi hmu ang. Jeremia 29:11-13 Pathian zawn chakna thinlung i nei anih chuan, heti ang hian i tawngtai thei e; Lalpa duh tah, misual ka ni tih ka hria Khawngaihin min ngaidam ang che Isuan ka tuar ai a tuar a, ka tan a thia, nimahsela thihna ata I kaitho leh tih ka ring e Min ngaidam a, mifelah min siam avangin ka lawm e Tun ah chuan I thu ka zawm tawh ang, min hmangaiha ka tana tha ber I hriat avang-in
ZAWLNEITE Thusawi - Messia anih hriatna
93
A bawhchhiatna ngaihdama awm a, a sualna hliahkhuha awm chu, a eng a thawl e. Mi, LALPAN khawlohna neia a ruat lohva, A thlarauva tihderna rêng rêng awm lova chu, a eng a thawl e. Sam 32:1,2 Chuvangin chhandamna tuikhur ata te chu hlim takin tui in la chawi ang. Tin, chu mi niah chuan heti hian in la sawi ang, “LALPA hnênah chuan lawmthu hril ula, a hming lam ula, a thiltihte chu mi tin zingah hriattir ula, a hming chu chawimawiin a awm tih sawi rawh u. LALPA chawimawiin hla sa rawh u; ani chuan thil tha berte chu a lo ti tawh si a; chu chu leilung luah zawng zawngah hian hriatin awm rawh se. Zion-a awmte u, ring takin au ula, au tuar tuar rawh u, Israel-ho Mi Thianghlima in zinga awm chu a ropui si a,” tiin. Isaia 12:3-6
94
ZAWLNEITE Thusawi - Messia anih hriatna
ZAWLNEITE THUSAWI PHENA THAWNTHU
A Zawlneite Awka hi Russian tawng a chhuah hmasak ber niin a chhungah hian Russian Judate pual bikin Bible a awm a, suangtuahna nalh leh danglam bik takin a kawmah Davida Arsi leh Menorah (Temple) a awm bawk. ‘Davida Arsi Bible’, thinlung kuai tak mai a an phuahchhuah dan, hi kum 1993 khan ngaihtuahna mawlmang tak atanga lo piang a ni: Russian Juda te hian an mahni tan engtiang takin nge Pathian-in a hmangaih tih leh an tan ruahmanna ropui tak a neih tiht an hmuh thiam chauhin. Pathian thu an mahni tan an pawm thiam chauh Vang ... Khi ngaihtuahna khian rang takin a dangah a pakai tirin : Bible chu an mamawh; Mahse, Bible a danglam - an thinlung hneh thei Bible chu!
Rusia rama Juda ho chuan kan Bible hman pangngai hi an chhiar ngai lo. Mitam zawk chuan khawih pawh an khawih duh lo. Mahse an tana Pathain thu ziak bu erawh hi chu an chhiar duha, copy 420,000 lai semchuah ani tawh ani.
Zawlneite Thusawi, Pathian thu atanga lakchhuah hian Genesis atanga Thupuan a huam a, “Star of David Bible” hi tunah Amharic tawng pawn a awm tawh a ni. Zawlneitu Thusawi bu hi, Chines, Dutch, English, Finnish, German, Hebrew, Mizo, Russia leh Spanish chhuah a ni tawh. HRIATCHIAN LEHZUAL DUH TAN:
WWW.MEDIASERVE.ORG
CHUAN
NITE LEH HUN LO
CHU AN LO HMU
K
um 2.500 lai kalta Zawlneite Jeremia, Isaia leh Ezekiela-leh midang ten Juda hnam hnenahte chauh sawi ni lovin kan vawiin nite leh hun lothleng turte chu anlo hmu lawk tawh sia. He lehkha Bu-ah hian zawlneite thusawi ropui tak tak i chhiar dawn a, Israal te Pathian chu i tan eng nge ruahmanna a neih pawh i hmuchhuak dawn a ni.
THUSAWI
SI A
ZAWLNEITE
Chung mite kan vawiin Thleng turte Lawk tawh
ZAWLNEITE
THUSAWI PATHIAN THU THIANGHLIM ATANGA LAK
www.mediaserve.org