Mediawij5 by Mediawijs

SEPT 2017

5 jaar mediawijs feestmagazine MEDIAWIJ5

PAGINA01

Inhoud

COLOFON

Mediawijs September 2017 DIT MAGAZINE WERD GESCHREVEN DOOR

Hadewijch Vanwynsberghe Andy Demeulenaere Elke Boudry Laure Van Hoecke Sanne Hermans Bert Pieters Evelien d’Heer Hanne Wirix ondersteund door Leo Van Audenhove Alle auteurs werken bij Mediawijs, het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid van imec vzw en de Vlaamse Overheid VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Andy Demeulenaere EINDREDACTIE

Nel Broothaerts

102

mediawijs in actie conceptualiseren inspireren vormen stimuleren regisseren coördineren meten

mediawijs in interacties onderwijs bibliotheken sociaal-cultureel onderzoek welzijn overheid jeugd media

mediawijze deugden duurzaam diversiteit datingbureau inspiratie etalage think big onderzoek

106

110

GRAFISCHE VORMGEVING

Elvire Delanote M E D I AW I J Z E I L L U S T R AT I E S

Sarah Vanbelle Jasper Van Gestel DEPOTNUMMER

D /2 0 17/ 13.815/ 2 MET DANK AAN

mediawijsheid in Vlaanderen zes tendenzen

Alle organisaties, hun vertegenwoordigers en alle experts die op vergaderingen, tijdens vormingen of in publicaties ons op prachtige wijze vooruit hielpen

hoe mediawijs ben jij? doe de test

M E D I AW I J S . B E

instagram@mediawijs facebook.com/Mediawijs.be

MEDIAWIJ5

PAGINA02

MEDIAWIJ5

PAGINA03

500 organisaties naamkaartjes

Mediawaarover?

lexicon

Mediawijs werkte de afgelopen vijf jaar aan een hele

E-diensten

Hacken

Online veiligheid

Digitale overheidsdiensten.

Het op een technische manier omzeilen van be

Het voldoende beschermen van de gebruikers tegen

veiligingen van gegevens op de computer en het

allerlei vormen van cybercriminaliteit

lijst verschillende thema’s. Je kan deze lijst ook als lexicon gebruiken, mocht je bij het doornemen van dit magazine voor jou onbekende woorden tegen komen. Want het mediawijsheidsveld heeft gedurende

E-health en welzijn

die vijf jaar een geheel eigen terminologie ontwikkeld.

systemen van organisaties voldoende beschermd zijn, De digitalisering in de zorgen welzijnssector door

Auteursrecht en portretrecht

internet. Hacken is positief als het wil testen of de

de communicatie tussen de hulpverlener en de hulp vragers te digitaliseren of in de vorm van therapie,

Auteursrecht betekent dat alleen de auteur bepaalde

coaching, preventie of ontspanning. Ook als robotica

handelingen mag verrichten met het door hem

die hulpverleners helpen of zelfs vervangen.

gecreëerde materiaal. Willen anderen zijn werk gebruiken, dan moeten zij hiervoor toestemming

Het versturen van vervalste e-mails of websites om Internet of things

persoonlijke gegevens – zoals bankgegevens en wachtwoorden – van gebruikers te onderscheppen

Apparaten worden verbonden met het internet en

en misbruiken.

krijgen zo een entiteit, waardoor ze communiceren E-inclusie

vragen. Portretrecht betekent dat anderen een

met andere apparaten of personen en hierdoor au

Phubbing

tonome beslissingen kunnen nemen.

persoon niet in beeld mogen brengen zonder diens

De positie van mensen, gecreëerd door de structurele

uitdrukkelijke toestemming. Op beide rechten zijn

verschillen in toegang tot en gebruik van digitale

uitzonderingen van toepassing.

media, kan ervoor zorgen dat sommigen uitgesloten worden in de (digitale) maatschappij. E-inclusie wil

Beeldgeletterdheid

Phishing

maar kan ook een vorm van cybercriminaliteit zijn.

Tijdens een gesprek, op café, restaurant of een an Mediacreatie

dere sociale situatie andere personen negeren door bezig te zijn met digitale media.

Het zelf creëren of maken van media(-inhouden).

ervoor zorgen dat iedereen een voordelige positie heeft door media te kunnen gebruiken en begrijpen.

Het vermogen om visuele voorstellingen of afbeel

Zo wordt gewerkt aan meer maatschappelijke parti

dingen te begrijpen en betekenis te geven. En om er

cipatie en sociale insluiting.

zelf te creëren.

Polarisering Mediaopvoeding Het veroorzaken of versterken van tegenstellingen Het zoeken van een strategie om het mediagebruik

tussen (groepen) mensen.

van kinderen en jongeren te begeleiden. Samen met E-participatie

Cybercriminaliteit

kinderen en jongeren media gebruiken, erover pra

Reclamewijsheid

ten en het afbakenen van grenzen. Het zelf participeren aan de samenleving – maat

Criminaliteit waarbij digitale media zowel een middel

Het omvat de kennis en vaardigheden om reclame te

schappelijk of politiek – via digitale media.

Nieuws- en informatiegeletterdheid

herkennen en kritisch te evalueren.

Games

De competenties om informatie op te zoeken, te

Sexting

als doelwit zijn. Hieronder vallen zowel fraude, phis hing, virussen, hacken als grooming.

vinden, te analyseren, evalueren en effectief en Cyberpesten

Een op regels gebaseerd spel met een meetbare

efficiënt te gebruiken. Het omvat eveneens het

Sexting is de samentrekking van ‘sex’ en ‘texting’

uitkomst (goed of slecht, punten of levels). Een game

begrijpen van de economische, juridische en socia

ofwel het versturen van seksueel getinte beelden of

Pesten via digitale media, zoals internet en gsm. We

stimuleert je om te winnen en scherpt je kennis en

le bepalingen verbonden aan de toegang tot en het

berichtjes (niet alleen naaktfoto’s) via digitale media.

spreken van pesten als negatief gedrag drie kenmer

vaardigheden (op vlak van taal, wiskunde, motoriek,

gebruik van informatie en nieuws.

ken heeft: de dader wil de andere kwetsen, hij of zij

strategie, enz.) aan. Bij educatieve games ligt de

heeft meer macht dan het slachtoffer en het nega

focus heel sterk op het aanleren van kennis en

tieve gedrag komt frequent voor.

vaardigheden.

Datawijsheid

Grooming

Smart cities OCR In een slimme stad worden technologie en ICT-toe Afkorting voor openbare computerruimte: een

passingen ingezet om de inwoners te verbinden en

plaats waar digitaal materiaal, zoals pc’s of tablets,

te stimuleren om te participeren in de omgeving en

ter beschikking is (of mag meegebracht worden). Die

de stad. De bevolking en de stad dragen samen de

Het vermogen om je eigen data en deze van anderen

Grooming betekent, letterlijk vertaald, ‘voorberei

plaats kantoegankelijk zijn voor zowel een breed

verantwoordelijkheid om – via innovatieve middelen

te vinden, te beoordelen, te gebruiken en te bescher

den’. In de huidige context slaat online grooming

publiek als voor een specifieke doelgroep.

en communicatie – te bouwen aan een leuke plek om

men als informatie.

op een proces waarbij een ‘groomer’ een voorbe reidingsproces opzet om een jongere seksueel te

te wonen, met een zo goed mogelijke levenskwaliteit. Online privacy

misbruiken.

Digitale geletterdheid

STE(A)M De controle – of het idee van controle –die je hebt

De competenties die je helpen bij het zoeken, vin

Haatspraak

den, beoordelen en verwerken van informatie op het internet en de technische vaardigheden die nodig

Alle vormen van expressie die haat verspreiden, sti

zijn om digitale media (-inhoud) te kunnen bedienen,

muleren of rechtvaardigen, zowel online als offline.

over wat over jou online staat. Van de gegevens die

Science, Technology, Engineering, Arts and Mathe

je zelf online zet, tot wat anderen over jou posten en

matics. Een overkoepelende term voor educatieve

wat wordt bijgehouden en berekend in algoritmes.

activiteiten die jongeren warm maken voor weten schap, technologie en wiskunde. Op het kruispunt

organiseren, navigeren en zelf te produceren.

met mediawijsheid gaat het vooral over het leren begrijpen van mediatechnologie en zelf leren code ren en programmeren.

MEDIAWIJ5

PAGINA04

MEDIAWIJ5

PAGINA05

M 2013 MEDIAWIJ5

Nu vijf jaar na onze geboorte is er veel veranderd. Samen met bijna 500 andere organisaties zet Mediawijs zich elke dag in voor een mediawijs Vlaanderen. En het aantal mediawijze partners groeit nog elke dag. Er is al een enorme waaier aan mediawijsheidsinitiatieven: van lesmaterialen, brochures, posters en websites tot campagnes, workshops en interactieve games. MEDIAWIJ5

PAGINA06

Maar als je naar de toekomst wil kijken, moet je eerst weten waar je vandaan komt. Dat is de bedoeling van dit magazine. In het onderdeel ‘Mediawijs in actie’ hebben we al onze activiteiten opgelijst. Maar we werken niet alleen. Daarom heeft dit magazine ook veel aandacht voor wat anderen doen in ‘Mediawijs in interactie’. We maken een veldtekening en bekijken de noden en verwachtingen van het mediawijs heidsveld. Tussendoor krijg je enkele leuke intermezzo’s voorgeschoteld: een uitknipbaar competentiemodel media wijsheid, 7 tendenzen over mediawijsheid in Vlaanderen, een zelftest en naamkaartjes van andere mediawijze spelers.

2017

Logisch dus, dat ook in Vlaanderen de aandacht voor mediawijsheid vanuit verschillende hoeken en kanten groeide: vanuit e-inclusie en veilig internet, cultuureducatie en jeugdinformatie. Het beleidsniveau volgde met in 2012 een groot kantelpunt: de Conceptnota Mediawijsheid. Sinds dien is er een duidelijke definitie van mediawijsheid, een visie en bijhorende acties om die te realiseren. Eén daarvan was de creatie van het Kenniscentrum Mediawijsheid dat in 2013 het levenslicht zag.

Toch mogen we niet op onze lauweren rusten. Dat willen we ook niet. Want mediawijsheid is nooit af. Je moet blijven investeren in nieuwe thema’s, materialen en doelgroepen om er niet alleen voor te zorgen dat alle Vlamingen mediawijs worden maar ook blijven. Dus hebben we nog grote plannen voor de toekomst.

MEDIAWIJ5

edia zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Overal spelen ze een rol. Termen als ‘liken’, ‘delen’, ‘selfie’ en ‘deleten’ zijn vlot deel geworden van onze dagelijkse taal. Maar om te leven, communiceren, leren, werken en ontspannen in deze veranderende samen leving, heb je andere en nieuwe competenties nodig. Media wijsheid. Maar dat is niet eenvoudig. Want omdat media heel erg verschillen, gaat mediawijsheid ook over veel verschillen de dingen. Het gaat over toegang hebben tot media en ze kunnen gebruiken, over ze kritisch beoordelen en over bewust omgaan met de kansen en risico’s ervan.

Mediawijs is vijf jaar geworden. Een flink uit de kluiten gewassen kleuter die klaar is om een volgende stap te zetten richting volwassenheid. Dit magazine zet alvast een eerste stap in die richting. Veel leesplezier! Mediawijs, Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid

MEDIAWIJ5

PAGINA07

Van Conceptnota tot Kenniscentrum Mediawijsheid

“Inzetten op mediawijsheid blijft van groot belang. Al zeker in tijden waarin we steeds aan een hoger tempo over allerlei actualiteitsthema’s geïnformeerd worden of we zelf veel in formatie delen. Ons mediagebruik verschilt erg ten opzichte van vroeger. Dat heeft voor-en nadelen. Het kenniscentrum reikt de nodige tools aan om iedereen met een kritische blik naar de media te laten kijken.”

Het Kenniscentrum Mediawijsheid was er niet van de ene dag op de andere. Er gingen een hele reeks resoluties, regeerakkoorden, beleidsnota’s en -brieven aan vooraf.

FOTO : STUDIO NUNU MEDIAWIJ5

PAGINA08

JULI 2009 / Regering Kris Peeters II legt de eed af op 23 juli 2009. Het Regeerakkoord ‘Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden’ wordt goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Ingrid Lieten (spa.a) wordt Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding. Regering Kris Peeters II neemt mediawijsheid expliciet op in het Regeerakkoord. Vlaams minister Ingrid Lieten ging hier verder mee aan de slag in haar Beleidsnota Media. Hierin stelt ze een heel open en moderne visie op mediawijsheid voor, die kijkt naar alle vormen van media, ook focust op het creatieve en een nadruk legt op specifieke doelgroepen (jonge kinderen, adolescenten, senioren, mensen met een handicap of die leven in armoede). Ze legt de link met e-inclusie, digitale kloof van de tweede graad, stereo typering en representatie, vaardigheden en diversi teit. Voor het eerst wordt ook echt werk gemaakt van de implementatie van mediawijsheid. 4 MEI 2012 / De Vlaamse Regering keurt de Conceptnota Mediawijsheid principieel goed. Een echt coherent beleid rond mediawijsheid wordt pas ontwikkeld in de Conceptnota mediawijsheid in 2012 van de toenmalige Vlaamse Ministers van Media Ingrid Lieten en Onderwijs Pascal Smet. Zij zien me diawijsheid als een transversaal thema dat raakt aan heel wat beleidsdomeinen zoals media, onderwijs, jeugd, cultuur, welzijn, innovatie, armoedebestrijding, sociale integratie, sociale economie of stadsontwik keling. Het leerplichtonderwijs krijgt een centrale rol in het vergroten van mediawijsheid, maar de Concept nota ziet ook een rol voor de regulator, de openbare omroep, de commerciële televisie en radiosector, de geschreven pers, telecomoperatoren, de game sector, hoger onderwijs en universiteiten, volwas senenonderwijs, kunstonderwijs en lerarenopleiding. MEDIAWIJ5

JULI 2014 / Regering Geert Bourgeois I legt de eed af op 25 juli 2014. Het Regeerakkoord ‘Vertrouwen, verbinden en vooruitgaan’ wordt goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Sven Gatz (Open vld) wordt Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel. Het Vlaamse Regeerakkoord verwijst slechts kort naar mediawijsheid en de rol van het Kenniscentrum. Vlaams Minister Sven Gatz zet in zijn Beleidsnota Media echter duidelijk sterk in op mediawijsheid. De eerste strategische doelstelling van de nieuwe minister is gericht op de actieve gebruiker en hen klaarstomen voor de digitale maatschappij met een gepast mediawijsheidsbeleid. Daarbij wordt aandacht geschonken aan het dichten van de digitale kloof van de tweede graad. Ook in zijn Beleidsnota Jeugd en de Beleidsnota Cultuur wordt verwezen naar het be lang van mediawijsheid in deze sectoren. Binnen zijn bevoegdheden ziet de Minister alvast mediawijsheid als een transversaal thema. 13 MAART 2015 / De Vlaamse Regering geeft haar goedkeuring aan de subsidieovereenkomst tussen de Vlaamse Gemeenschap en iMinds vzw (opgegaan in imec vzw op 22 september 2016) met betrekking tot het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid voor de periode 2015-2017. De subsidieovereenkomst wordt verlengd tot 3 jaar. In deze nieuwe overeenkomst focust de regering, naast een verderzetting van de opdrachten uit de vorige, op een sterkere coördinerende rol voor het Kenniscentrum, meer samenwerking met de media sector en een meer zichtbare rol in het publieke de bat met o.a. eigen opinies en campagnes. Ook in deze overeenkomst is nog steeds aandacht voor e-inclusie op lokaal niveau. JANUARI 2018 / Nieuwe mediawijze uitdagingen?

PAGINA09

2017

MEDIAWIJ5

Sven Gatz, Vlaams minister van Cultuur, Media, Jeugd, en Brussel

De resolutie benadert gaming op een positieve manier en beschouwt het als een cultuurproduct. Ze handelt over gaming, ratings van games, de ondersteuning van de game-sector én over media wijsheid. Die leidt tevens tot de vraag om een Kennis centrum Mediawijsheid op te richten betreffende de ondersteuning van de gamesector.

27 MAART 2013 / Het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid wordt officieel gelanceerd onder de naam Mediawijs.

MEDIAWIJ5

2013

9 JULI 2008 / Het Vlaams Parlement keurt een Resolutie betreffende de ondersteuning van de gamesector goed.

12 DECEMBER 2012 / De Vlaamse Regering geeft haar goedkeuring aan de subsidieovereenkomst tussen de Vlaamse Gemeenschap en iMinds vzw voor de oprichting van het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid voor de periode 2013-2014.

Mediawijs - het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid -

mediawijs

helpt de inwoners van Vlaanderen en Brussel om bewust,

in actie

actief, kritisch en creatief media te gebruiken om deel te nemen aan onze maatschappij. Met die opdracht van de Vlaamse overheid gaat Mediawijs, als projectteam binnen

# start overleg, netwerken en samenwerkingen

tussen en met het Vlaamse mediawijsheidsveld,

# inspireert het Vlaamse mediawijsheidsveld met

vorming, kennisdeling en praktijkontwikkeling,

# stimuleert gedrag bij de burger met informatie

en campagnes,

# houdt de vinger aan de pols van de ontwikkelingen in alle vormen van media en mediawijsheid, # en speelt een actieve rol in de visie- en beleidsÂ ontwikkeling over mediawijsheid in Vlaanderen,

Brussel en Europa.

MEDIAWIJ5

PAGINA010

mediawijs conceptualiseert inspireert vormt stimuleert meet regisseert coĂśrdineert

imec vzw dagelijks aan de slag. Mediawijs

MEDIAWIJ5

PAGINA011

5 jaar mediawijs

2016 Geboorte MediaNest

2014

Een website om ouders en andere opvoeders een antwoord te bieden

Het boek Mediawijs Online,

op hun vragen over media en hun

2015

Jongeren en Sociale Media

kinderen van 0 tot en met 18 jaar.

Een handboek over de voordelen en nadelen van sociale media.

Mediawijs Competentiemodel Een beschrijving van de competenties die je nodig hebt om mediawijzer te worden.

2016

2013

Meer dan 110 organisaties bundelen hun krachten om online haatspraak

2017

tegen te gaan. Start Onbeperkt Mediawijs Een opleiding Mediacoach voor mensen met een beperking en hun begeleiders.

2016-17

2015

Mediawegwijzers

Uitreiking vlogwedstrijd Weetewa

MEDIAWIJ5

Succesvolle start No Hate Vlaanderen

1 Games in de Klas

Vlogs over lichaamsbeeld

2 Beelden lezen en schrijven

in de media.

3 Neen tegen cyberpesten 4 Sexting@school

2017

MEDIAWIJ5

5 Sociale media op school 6 Reclame?Wijs!

De schaal van M Mediawijs organiseert zijn eigen scholenwedstrijd in Vlaanderen voor kinderen van 10 tot 12 jaar.

CoĂśrdinatie van de Mediacoachopleiding Voor leerkrachten, jeugdwerkers en bibliotheekmedewerkers.

2016 RePresent

hou de website in het oog voor nieuwe activiteiten over

2017

haatspraak, sexting, privacy,

Een dialoogtraject tussen journalisten en jongeren over

Lancering E-inclusie.be

presentatie in de media.

Een website gericht op e-inclusieactoren en (vrijwillige) begeleiders in steden en gemeenten en de

2013 Het Vlaamse Kenniscentrum Mediawijsheid stelt zich voor aan het publiek. PAGINA012

MEDIAWIJ5

schrijf je in op de nieuwsbrief MEDIAWIJS.BE

sociaal-culturele sector.

MEDIAWIJ5

hoe nieuws gemaakt wordt â&#x20AC;Ś of

PAGINA013

2017

2015

Mediawijs

Conceptualiseert

“Mediawijsheid is het geheel van ken nis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderen de en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maat schappelijke participatie.” Lieten, I. & Smet, P.

Mediawijsheid is een relatief recent begrip. Eigenlijk is het een vertaling van ‘media literacy’, wat soms eerder als ‘mediageletterdheid’ vertaald wordt. ‘Literacy’ slaat echter op wat je nodig hebt om te kunnen lezen of iets over te dragen. Vaak wordt dit gereduceerd tot pure lees- en schrijfvaardigheden, het gebruiken. Als we dit vertalen naar ‘geletterdheid’, gaan we echter voorbij aan het aspect ‘geleerdheid’: het begrijpen, de kritische en reflectieve compe tenties om bewust om te gaan met woorden, teksten of - in dat geval - media. Om die gelaagdheid te kunnen vatten, kozen onze beleidsmakers in de conceptnota van 4 mei 2012 terecht voor het begrip ‘mediawijsheid’ met als definitie (Lieten, I. & Smet, P., 2012, P. 10): “Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maatschappelijke participatie.” Bovendien geeft die conceptnota ook meer uitleg over hoe we media afba kenen. Mediawijsheid heeft betrekking op alle media, zowel nieuwe digitale media als de eerder traditionele media. Dat houdt in dat mediawijsheid ook de toekomstige media omvat en dat mediawijsheid mee evolueert met de technologie mee. Mediawijsheid is dus niet iets wat je in een keer kan leren, maar een levenslang proces. Zo vertrok de Vlaamse overheid vanuit een omvattende, open en moderne visie op wat mediawijsheid inhoudt, met onder andere:

MEDIAWIJ5

Empowerment boven bescherming

Een brede missie en visie waarin waarden centraal staan

Een Mediawijs Competentiemodel

Media zijn een integraal deel van onze samenleving en gebruikers kunnen leren om er actief en constructief mee om te gaan. We gaan verder dan gebruikers enkel te leren hoe (slechte of gekleurde) media te herkennen en te vermijden. Mediawijsheid moet hen ook ondersteunen om autonomer en kritischer om te gaan met media.

Mediawijs formuleerde in 2015-2016 zo’n kader. Daarbij gingen we in eerste instantie op zoek naar de finaliteit van mediawijsheid. Voor ons ligt die bij de burger: mediawijsheid moet bijdragen aan het persoonlijke en maatschap pelijke welbevinden van elke burger. We streven naar gelukkige burgers die kunnen ontwikkelen, verbinden, transformeren en participeren.

Om dit waardengedreven mensbeeld in praktijk te brengen, moeten we me diawijsheid concreet maken zodat we er echt mee aan de slag kunnen gaan.

Gedeelde verantwoordelijkheid boven regulering

Ontwikkelen: je verwerft een beter inzicht in jezelf en de buitenwereld. Zelf ontwikkeling stopt nooit, het is een proces van levenslang leren en groeien.

Digitalisering en globalisering zorgen voor een steeds veranderend en moei lijk grijpbaar medialandschap. De klassieke rollen van nationale massamedia worden overgenomen door internationale platformen. Nationale regulering lijkt daardoor vaak achterop te hinken en worstelt met onduidelijkheden over bevoegdheden. Zelfregulering wordt dan ook belangrijker, individueel en als bedrijf of sector. En daarvoor zijn natuurlijk competenties en een tech nisch-juridische kader nodig. Kunnen gebruiken én kunnen begrijpen In mediawijsheid komen de klassieke vaardigheden uit de ‘media studies’ om kritisch met massamedia om te kunnen gaan samen met de meer technische vaardigheden uit het ‘digital’ of ‘e-skills’ verhaal. De Vlaamse definitie ziet mediawijsheid dan ook als een competentie die beide aspecten bevat.

PAGINA014

Verbinden: je verbinden met de mensen en de wereld om je heen is een basis behoefte van de mens. Je maakt verbinding op verschillende manieren: met jezelf, uit een familieband, via vriendschap, werkrelaties, via afspraken, met de organisatie waarin je werkt en met de omgeving waarin je leeft. Transformeren: om te streven naar ieders geluk moeten we ook voortdurend onze maatschappij aanpassen. Hiervoor zijn creativiteit, kritisch denken en probleemoplossend werken noodzakelijk.

Daarom ontwikkelde Mediawijs het Mediawijs Competentiemodel, een leidraad voor het meten en stimuleren van mediawijsheid en mediawijs heidsproducten, diensten en –initiatieven. Het helpt om de effectiviteit van je initiatieven te meten en geeft een leidraad aan het beleid. Het competentie model is een startpunt om in elke situatie en voor elke doelgroep een eigen afgestemd model te ontwikkelen. Het Competentiemodel kijkt dan ook breder dan andere modellen. We zoomen in op alle functies van mediagebruik: niet alleen informeren, communiceren en creëren, maar ook amuseren, verweren of interageren. We kijken daarbij naar kennis, vaardigheden èn attitudes die verder gaan dan het technisch kunnen bedienen van media of er kritisch mee omgaan. De nadruk ligt op actief, kritisch, bewust en creatief media gebruiken en we zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is om als mediawijze burgers ook anderen te stimuleren dit te doen.

Participeren: participeren betekent zoveel als voldoende vrij zijn om actief deel te nemen aan de maatschappij en zo voldoende inspraak te hebben in de invulling van je eigen leven en je (directe) omgeving.

MEDIAWIJ5

PAGINA015

Competentiemodel 6 doelstellingen

Deze doelstellingen kunnen op zichzelf staan, maar in de praktijk lopen ze vaak door elkaar. Voor een goede implementatie is het aangewezen om één of meerdere doelstellingen te kiezen en daarop te focussen.

Mediawijsheid 8 competenties

INFORMEREN

CREËREN

MEDIA GEBRUIKEN

Jezelf en anderen op de hoogte brengen en houden. Dankzij digitale me

Voor elke mediawijsheidscompetentie kan je kennis, vaardigheden en attitudes formuleren, afhankelijk van de doelstellingen, doelgroep en context die je voor ogen hebt. Denk daarom goed na over wie wat in welke situatie nodig heeft, wat er nog ontbreekt en waar je kan ondersteunen.

Media(-inhoud) voor jezelf en anderen maken. Dankzij breed beschikbare

Media gebruiken of het technisch omgaan met media gaat van heel eenvou

BEDIENEN

Je kan de fysieke handeling(en) verrichten die

dia kan je niet enkel heel wat informatie op elk moment en op elke plaats

foto’s, video’s, websites, teksten, audio reportages, games of 3D-printing kan

dige activiteiten zoals een muis gebruiken of een document opslaan, tot com

nodig zijn om een actie uit te voeren via media.

consulteren, je kan ook zelf info online plaatsen. Een schat aan beschikbare

je makkelijk iets maken en verspreiden. Creëren maakt mensen gelukkig,

plexere acties zoals een video bewerken of een vlog of een website maken.

informatie, maar door de bomen het bos zien wordt er niet makkelijker op.

geeft hen een stem, zorgt voor zelfexpressie en beleving. Maar niet iedereen

NAVIGEREN

Je kan je oriënteren tussen en binnen de

Zoekmachines helpen je vaak heel goed om te vinden wat je zoekt, maar zijn

heeft toegang tot alle toestellen en software of is even rad van tong, oog of

media, ertussen kiezen en je weg vinden.

weinig transparant over hoe ze prioriteiten bepalen en welke rol commer

vinger. Gezien of gehoord worden vraagt ook steeds meer creativiteit, origi

ciële belangen en ideologische invloeden spelen. En dan is er ook nog de

naliteit en kwaliteit. Copyright en plagiaat worden een uitdaging, waar velen

ORGANISEREN

Je kan de media die je vindt en gebruikt, ordenen

uitdaging van het herkennen van valse of verkeerde informatie.

niet goed weten hoe hun creaties te beschermen.

zodat ze voor jou makkelijker hanteerbaar zijn.

PRODUCEREN

Je maakt zelf media.

COMMUNICEREN

AMUSEREN MEDIA BEGRIJPEN

Opinies en gevoelens uitwisselen met anderen. Via mail, chat-apps, gerich

Jezelf en anderen entertainen. YouTube kijken, gamen, gewoon wat rond

te forums, blogs of andere sociale media kan je vrij makkelijk boodschappen

surfen naar weetjes, struinen door de sociale media van je vrienden en ken

sturen naar andere personen of specifieke groepen. Communicatie gaat snel

nissen, een LAN-party organiseren, memes maken, … digitale media bieden

Naast media gebruiken, moet je media begrijpen. Dit bewust en kritisch om

OBSERVEREN

Je bent je bewust van hoe media in elkaar zitten,

in tijd en in ruimte, waardoor je vriendschappen en relaties makkelijk kan

een gigantisch amusementsaanbod. En ze laten je toe om anderen te enter

gaan met media gaat van inzien wat hun (on)mogelijkheden zijn en voor

hoe ze werken en wat hun effecten, (on)mogelijk-

uitbouwen en onderhouden. Tegelijkertijd zijn er ook keerzijdes: mensen die

tainen. Sommigen verliezen zich daar ook wat in, blijven net wat te lang, of te

welke doelen media bedoeld of geschikt zijn, tot het complexe bewustzijn

heden, bereik en doelen zijn.

elkaar verkeerd begrijpen, beledigingen of pestgedrag, communicatie die

intens hangen in een game of zien het verschil niet meer tussen een grapje

over je eigen mediavaardigheden en die van anderen.

onderschept wordt of met verkeerde personen in contact komen. Mensen

maken en iemand pesten.

ANALYSEREN

Je kan de inhoud van media onderzoeken en

er kritisch en creatief over nadenken.

EVALUEREN

Je kan op basis van je analyse de kwalitatieve

en kwantitatieve waarde van media beoordelen.

REFLECTEREN

Je kan je eigen of iemand anders gedrag

bekijken en beoordelen om het bij te sturen.

verliezen niet alleen offline maar ook online nu en dan hun manieren.

INTERAGEREN

VERWEREN

Data, goederen, diensten of geld uitwisselen. Online shoppen, een toelage

Opkomen voor jezelf of anderen met of in media. Online petities, protestac

aanvragen, een enquête invullen, je bankzaken beheren, lid worden, je ideeën

ties op sociale media, mailen naar je vertegenwoordigers … opkomen voor

voor de toekomst doorgeven … In interactie gaan met een bedrijf of een

iets of iemand kan perfect via digitale media. Maar vergeet in al je engage

instantie of juist met een klant of deelnemer, was nog nooit zo makkelijk, zo

ment niet op te komen voor jezelf! Oefenen in je weerbaar opstellen en waar

bereikbaar en beschikbaar. Maar sommigen missen de human touch, vinden

nodig hulp zoeken als het fout gaat op die media zijn onmisbaar geworden.

het allemaal toch niet zo evident om dat digitaal te doen, kunnen helemaal

Denk maar aan het installeren van een goede virusscanner, aanpassen van

niet zo makkelijk online, ondervinden dat bedrog en diefstal ook online kan

privacy-settings en checken van nieuwe online contacten.

of zijn daar zo bang en ongerust over dat ze de stap niet willen zetten. Nog anderen weten het niet of willen het niet weten.

MEDIAWIJ5

PAGINA016

MEDIAWIJ5

PAGINA017

E D I AW I JZ M t E he

competentiemodel

De cirkel van het Mediawijs Competentie model leest als een pizza: er is geen vast begin- of eindpunt en je kan kiezen hoeveel je van welk ingrediënt op welk stuk wil leggen. Zie het als een continuüm: de verschillende competenties lopen in elkaar over en worden door elkaar gebruikt. En net zoals je favoriete pizza afhankelijk is van persoonlijke voorkeuren en de situatie van het moment, wordt ook je focus rond mediawijsheid bepaald door de context waarin je zit. Het model beschrijft wat mediawijsheid in een ideale situatie kan zijn, maar je pikt er voor jezelf en voor je doelgroep uit wat je nodig hebt.

MEDIAWIJ5

PAGINA018

MEDIAWIJ5

PAGINA019

EN GA

UDES

VIG

PR OR

NIS ER

GEBRUIKE

REN

LEC TER

Ã&#x2039;R

EN A PAGINA020

YSE NAL

E VA

REF

DIA ME

BE DIE N

EREN

RDIGHE

MEDIAWIJ5

PAGINA021

LUE

REN

IA BEGRIJPEN

A VA

RAGEREN

MUS ER

MEDIAWIJ5

MED

I NT E

ERW

ER UC

N RE

UNI

CO M M

RECTO DEEL 2

SER

KNIP ME UIT !

RECTO DEEL 1

KNIP ME UIT !

KNIP ME UIT ! VERSO MODEL

M E D I AW I JZ E t e h

Mediawijs hoopt dat iedereen in de toekomst het model naar heel uiteenlopende doelgroepen en media zal vertalen. Want zo kunnen we media wijsheid in Vlaanderen over verschillende doel groepen en media heen meten en stimuleren. Een eerste uitwerking van dit idee vind je alvast in de mediaprofieltest op pagina 106.

competentiemodel het Mediawijs Competentiemodel beschrijft de competenties die je nodig hebt om mediawijzer te worden. Het is een vertrekpunt om beleid, onderzoek, tools of praktijken over mediawijsheid te ontwikkelen, uit te voeren of te evalueren.

Hoe ga je ermee aan de slag? 1 Maak het model voor elke situatie en elke doelgroep zelf concreet. Er is geen begin- of eindpunt. 2 Denk na over welke doelstellingen je zelf of met je doelgroep wil bereiken (informeren - communiceren - interageren - creëren - amuseren - verweren) 3 Bekijk welke competenties je daarvoor nodig hebt (bedienen - navigeren organiseren - produceren - observeren - analyseren - evalueren - reflecteren) 4 Bepaal welke kennis, vaardigheden en attitudes in deze situatie passen. 5 Vertaal dat in maatregelen, werkvormen, onderzoeksvragen,...

Vr a

MEDIAWIJ5

PAGINA022

gen

of op

m e r k i n g en ? i n fo @ m e d i

MEDIAWIJ5

PAGINA023

js. awi

e z j i w a i d me t h c a d n a a s r e p

Om het bereik en de impact van Mediawijs te vergroten, zijn we op regelmatige tijdstippen aanwezig in de pers. Zo had Mediawijs meer dan 125 vermeldingen in de pers (kranten, televisie en radio) over vijf jaar tijd*.

MEDIAWIJ5

MEDIANEST

DE LEUKSTE TITELS

6 krantenartikels 4 interviews op radio en televisie

Minister Lieten leert online daten op ‘Love Bus’ (GvA, p.10)

7 soorten afspraken die je kan maken met je kind over schermtijd (mamabaas.be)

NO HATE

25 x in magazines, kranten, radio of tv 20 x vermeld op websites en in nieuwsbrieven

12 krantenartikels 5 x gezien op op televisie 1 vermelding in magazine

bezoekers ontdekken MediaNest via collega’s, sociale media of PERS

Johan maakt senioren weg wijs op computer (Kortrijks Handelsblad, p.33)

REPRESENT

JONGERENMEDIADAG

Hoe uw kinderen al gamend uw bankrekening plunderen (Humo, p.4)

Campagne tegen haatspraak: “geraken we samen eindelijk voorbij het wij-zij-denken?” (opinie Minderhedenforum, Knack.be)

5 krantenartikels 1 x vermelding in magazine 1 radio-interview

1 live radioprogramma 2 x gezien op televisie

Online waakhond voor jon ge surfers (De Morgen, p.13) Uw tiener maakt sexy selfies? Geen paniek (De Standaard, p.2)

* cijfers september 2017. Deze lijst van persvermeldingen geeft alvast een beeld, maar is niet exhaustief. Zo namen we niet alle vermeldingen van de Digitale Week, Mediacoach of vermeldingen op blogs, websites en in nieuwsbrieven op.

MEDIAWIJ5

PAGINA024

MEDIAWIJ5

Als je offline niet weerbaar bent, ben je het ook online niet (De Standaard, p.26) Groetjes vanop YouTubekamp (De Morgen, p.10) Haatberichten op het internet (Ketnet - Karrewiet)

PAGINA025

2017

LOVEBUS

MEDIAWIJ5

2013

Enkele hoogtepunten:

Mediawijs

Inspireert Wil je ook jouw mediawijze bijdrage in één van onze online databanken? info@mediawijs.be

De website van Mediawijs, mediawijs.be, speelt een centrale rol in onze wer king. De site is een online kennisplatform dat op een toegankelijke manier informatie en kennis, werkvormen en goede praktijken ontsluit en zo de vinger aan de pols houdt van mediawijs Vlaanderen. Sinds de update van de website in het najaar van 2015 zijn er zes centrale databanken. 1

Een twintigtal informatieve dossiers geven inzicht in uiteenlopende thema’s. TOP 3 Online Privacy (45 887 paginaweergaves) Cyberpesten (42 015) Reclamewijsheid (24 739)

2 De organisatiedatabank is een interactieve kaart die het hart vormt van de veldtekening van Vlaamse mediawijze organisaties en hun werking. Organisaties kunnen zelf hun gegevens wijzigen en nieuwe initiatieven toevoegen. 3 De tooldatabank ontsluit meer dan 80 bruikbare tools voor interme diairen die aan de slag willen gaan met mediawijsheid. Een schat aan praktisch materiaal zoals affiches, brochures, handleidingen, games, lespakketten, educatief materiaal, tests, toolboxen, video’s of websites. 4 De praktijkendatabank geeft intermediairen inspiratie via meer dan 20 goede voorbeelden die beschrijven hoe je een mediawijs project in de praktijk kan aanpakken.

Vanaf 2016 werden er ook een aantal subsites gecreëerd rond specifieke thema’s of voor specifieke doelgroepen. Tegencyberpesten.be over cyberpesten Lerenmetbeelden.be over beeldgeletterdheid Gamesindeklas.be over games in de klas Onbeperktmediawijs.be voor begeleiders van mensen met een beperking Nohate.be over haatspraak Sexting.be over het ver- en doorsturen van seksueel getinte foto’s E-inclusie.be voor begeleiders van openbare computerruimtes en e-skills

5 De onderzoeksdatabank beschrijft meer dan 50 onderzoeksprojecten en -resultaten van Vlaamse hogescholen en universiteiten over mediawijze thema’s. 6 In de mediabank zijn meer dan 200 mediafragmenten (videofragmenten van VRT, VTM of TED) te vinden over mediawijze thema’s.

‘ Je bent mediawijs als je kennis met elkaar deelt en van elkaar leert ’ Elke Boudry, Mediawijs

Op het online leerplatform Mediacoach MOOC kunnen Mediacoaches in op leiding en andere intermediairen terecht voor expertenvideo’s. Het leerplat form staat ook open voor mediawijze opleidingen van andere organisaties.

MEDIAWIJ5

PAGINA026

MEDIAWIJ5

PAGINA027

Mediawijs

Vormt

Word jij het mediawijze aanspreekpunt van jouw organisatie? mediacoach.be

‘ Je bent mediawijs als je ook anderen stimuleert om mediawijs te zijn ‘ Laure Van Hoecke, Mediawijs

MEDIAWIJ5

PAGINA028

Mediawijs organiseert studiedagen, vormingen en debatten voor specifieke sectoren of rond specifieke thema’s als innovatieve en creatieve openbare computerruimtes, ouderen en digitale media, sociale media op school of werken met kansengroepen. Als Kenniscentrum nemen we uiteraard ook fre quent het woord op studiedagen en vormingsmomenten van anderen. Maar onze twee grootste vormingsmomenten zijn: H E T V L A A M S M E D I AW I J S C O N G R E S De ideale combinatie van een ontmoetings- en netwerkingsevent met een hoop interessante informatie. Dat is het Vlaams Mediawijs Congres. Onderzoeksresultaten, praktijkvoorbeelden en handige tools uit binnen- en buitenland passeren de revue. In 2016 evolueerde het congres naar een tweedaags event en vond de uitreiking van de M-awards plaats. De M-awards belonen organisaties die extra inzetten op mediawijsheid. MEDIACOACH Werk je in het onderwijs, het jeugdwerk of de bibliotheek en wil je met mediawijsheid aan de slag? Dan is de Mediacoach-opleiding iets voor jou! Met de opleiding zorgen we ervoor dat jij het mediawijze aanspreekpunt kan worden voor je collega’s en er samen voor zorgt dat jullie een top peda gogische aanpak van mediawijsheid hebben. Wie het traject - bestaande uit negen opleidingsdagen en een stageproject - in de eigen organisatie met verve doorloopt, krijgt het competentiedocument ‘mediacoach’.

MEDIAWIJ5

Werk je met mensen met een beperking? Mediacoach werd in 2016 samen met Digitaal.Talent@Gent en Konekt verbreed naar de welzijnssector met een subsite rond het begeleiden van mensen met een beperking en een afgeleide opleiding onder de noemer ‘Onbeperkt Mediawijs. Mediacoach voor duo’s’. Wil je een dergelijke opleiding voor een andere sector of doel groep ontwikkelen? Mail dan naar info@mediawijs.be.

PAGINA029

Mediawijs

Stimuleert

Informatie verzamelen en ter beschikking stellen van anderen is het fundament van onze werking. Mediawijs wil mensen informeren zodat iedereen op een goede, bewuste en kritische manier actief kan zijn in onze samenleving vol media.

S H U T Y O U R FA C E B O O K

NO HAT E ALT ERN A RRAT I EF

FA K E N E W S

LESPAKKET / Mediawijs ontwikkelde dit les

EDUCATIEF / Met No Hate AlterNarratief wil

LESPAKKET / Mediawijs ontwikkelde samen

pakket ter ondersteuning van ‘Shut Your

len Mediawijs jongeren en hun begeleiders

met Stampmedia en de Vlaamse Nieuwsme

Facebook 2.0’ van Bert Gabriëls: een humo

activeren om gepast te reageren op online

dia in het kader van Nieuws in de klas een edu

ristische show voor leerlingen van de tweede

racistische, extremistische en andere haat

catief pakket over ‘Fake News’. In het pakket

en derde graad secundair onderwijs, over de

spraak. Een online chatbot maakt jongeren

ontdek je de verschillende vormen van Fake

voordelen en risico’s van sociale media. De

bewust van de vele uitingen van haat. Een

News en een checklist om foutieve en mis

show toont een aantal actuele voorbeelden

vorming, met bijhorend educatief materi

leidende nieuwsberichten te herkennen. Aan

van hoe het mis kan gaan en geeft ook tips

aal, zet begeleiders aan om de problematiek

de hand van verschillende methodieken leren

om je tegen die risico’s te beschermen.

bespreekbaar te maken.

jongeren kritisch na te denken over nieuws.

BOOKMARKS

SOCIALE MEDIA @SCHOOL

M E D I AW I J Z E B I B S

LESPAKKET / Bookmarks bevat 24 activi

LESPAKKET / Binnen het onderwijs heersen

EDUCATIEF / Met Mediawijze bibs wil Media

teiten om online haatspraak tegen te gaan.

nog heel veel vragen rond het gebruik van

wijs samen met bibliotheken, de scholen en

Het geeft inzicht in welke mensenrechten

sociale media. Hoe zet je het in in je lessen?

ouders activeren om kinderen en jongeren te

hierbij gelden, zowel online als offline. De

Hoe zorg je voor een positieve online identi

ondersteunen in hun mediawijze ontwikke

activiteiten zijn gericht op jongeren tussen

teit? Welke info en afbeeldingen mag je (her)

ling. Het project moet leiden tot uitgewerkte

13 en 18 jaar. Bookmarks is een publicatie van

gebruiken en hoe respecteer je het auteurs

en geteste activiteiten voor bibliotheken om

de Raad van Europa ter ondersteuning van de

recht? Het pakket ‘Wegwijs in Sociale Media

in de klas of op school te werken aan media

jongerencampagne ‘No Hate Speech’ en werd

op school’ reikt scholen en leerkrachten een

wijsheid of in de bib met ouders te werken

vertaald door de Afdeling Jeugd in samen

kapstok aan voor een efficiënt en effectief

aan mediaopvoeding.

werking met Mediawijs.

gebruik van sociale media in al zijn facetten.

RECLAMEWIJSHEID

MAKS HANDLEIDING

(W)ONDERWIJZE MEDIA

LESPAKKET / Het Lespakket reclamewijsheid

LESPAKKET / De Praktijkfiches van Maks vzw

BOEK / Dit boek biedt een stappenplan voor

van PXL, KHLIM en MIOS-UA leert leerlingen

geven een praktische handleiding voor het

het uitwerken van een mediawijs beleid op

om bijna onzichtbare vormen van reclame te

maken van games, affiches, digitale schilde

school. Bovendien bevat het de nodige on

herkennen. Er werd ook een aangepaste ver

rijen, een digitaal portfolio en digital storytel

derwijskaders en een mediawijs competentie

sie van het lespakket voor het buitengewoon

ling. Met tips voor gebruik binnen onderwijs,

model om dit plan aan op te hangen. Je vindt

onderwijs ontwikkeld. AdLit lanceert in het

jeugd- of volwassenenwerk.

er per mediawijs (sub)thema ook achtergrond

We willen anderen warm maken voor mediawijsheid, hen erover doen nadenken en duiding geven. Daarvoor hebben we de voor bije vijf jaar, telkens in samenwerking met anderen, een hele waaier aan tools, campagnes en concepten ontwikkeld. Sommige initiatieven namen we zelf, anderen kwamen tot stand door de partneroproepen waarin Mediawijs de ontwikkeling van innova tieve producten rond mediawijsheid financiert. Zo hebben we

najaar van 2017 nieuwe lespakketten voor

informatie, inspirerende getuigenissen, tools

basis en secundair onderwijs.

en organisaties die je verder kunnen helpen.

inmiddels een grote database van tools en campagnes, over heel verschillende thema’s en voor heel verschillende doelgroepen. Zo zit er voor iedereen die met mediawijsheid aan de slag wil, wel inspiratie en hapklaar materiaal tussen. MEDIAWIJ5

PAGINA030

MEDIAWIJ5

PAGINA031

M E D I AW I J S G A M E N

E- I N C L U S I E . B E

M E D I AW I J S O N L I N E

HANDLEIDING / De handleiding gaming van

WEBSITE / E-inclusie.be is dé online plek met

BOEK / Dit boek van Michel Walrave en Joris

UA-MIOS biedt begeleiders van kinderen

informatie over e-inclusie en digitale compe

Van Ouytsel (UA-MIOS) focust op de manier

en jongeren inzicht in de snel evoluerende

tenties voor steden en gemeenten, bibliothe

waarop jongeren sociale media gebruiken

wereld van games en hun concrete kansen

ken, sociaal-culturele organisaties en bege

voor zelfpresentatie en het starten en on

maar ook risico’s. Zo kunnen begeleiders de

leiders van openbare computerruimtes. Ze

derhouden van relaties. Het boek verwijst

jongeren bijstaan in het mediawijs gamen.

vinden er o.a. achtergrondinformatie, actu

ook naar organisaties en websites waar

ele onderzoeksresultaten, goede praktijken,

je nog meer tips en advies kunt vinden.

tools en lesmateriaal voor de begeleiders.

MEDIAWIJ5

PAGINA032

M E D I AW EG W I J Z E R S

LET THE GAMES BEGIN

AUTEURSRECHTEN

MAGAZINES / De mediawegwijzers zijn maga

BROCHURE / Ouders vinden in deze brochu

TUTORIAL / Deze tutorial van CiTiP (KULeu

zines voor leerkrachten basis- en secundair

re een antwoord op vragen als: hoe kies je

ven) en Recht & Technologie (UGent) is een

onderwijs. Elk magazine bundelt inzichten

een geschikt game? Wat doe je als je kind te

leidraad voor de jonge creatieveling die een

en praktijken over één thema. Anno 2017

vaak games speelt of onbewust geld uitgeeft

carrière als professionele mediamaker ambi

zijn er Mediawegwijzers over cyberpesten,

in games? En wat als in die games veel ge

eert. De tutorial helpt om een soort ‘auteurs

beeldgeletterdheid, games, sexting, reclame

weld voorkomt? De brochure is gebaseerd op

rechtelijk buikgevoel’ te ontwikkelen, om van

wijsheid en sociale media. Voor sommige van

‘Mediawijs Gamen’, een gaminggids voor be

daaruit zelf verantwoord aan de slag te gaan.

deze thema’s bestaat ook een website met

geleiders van kinderen en jongeren door Mi

nog meer info.

chel Walrave en Joris van Ouytsel (UA-MIOS).

MEDIAGROEILIJN

SJARABANG

MEDIAPROFIELEN

GROEILIJN / Televisie, tablets, games en

PRODUCTIEBIJBEL / Thomas More ontwikkel

TEST / Mediaprofiel is een vertaling van het

sociale media … Media zijn overal. Ook in

de met Sultan Sushi en SJARABANG vzw een

Mediawijs Competentiemodel in tien concre

het leven van kinderen. Van kleins af aan

productiebijbel met tips & tricks, valkuilen en

te vragen. Na het invullen van de vragenlijst

genieten kinderen van de leuke kanten van

recepten voor goede video op maat van men

krijgen de deelnemers zicht op hun eigen

media. Naarmate ze opgroeien, kunnen en

sen met een beperking en hun begeleiders.

media(wijsheids)profiel, met concrete tips &

willen ze meer en veranderen ook de risi

tricks en een doorverwijzing naar relevante

co’s. Hoe groeit jouw kind op met media?

mediawijze organisaties en initiatieven. Voor

En hoe ga je hier als ouder mee om? Voor

de uitwerking van de mediaprofieltest werk

MediaNest zette Mediawijs het in een

ten we samen met Ilse Mariën (SMIT-VUB)

groeilijn.

en het project Future Teacher van Toll-net.

MEDIAWIJ5

PAGINA033

MEDIAWIJS ONLINE JONGEREN EN SOCIALE MEDIA

P R E T C H AT

HÉ HET IS OKÉ

REAGEREN OP SOCIALE MEDIA

SPEL / Een vrolijk spel voor kinderen onder

LESPAKKET / Deze tool leert begeleiders van

AFFICHE / Deze affiche bevat enkele richt

ling, maar ook (groot)ouders en andere bege

kinderen en jongeren bewust om te gaan met

lijnen die je op weg helpen om een eigen so

leiders. Waarheid, doen of durven? Over fun,

relaties en seksueel gedrag via nieuwe media.

ciale mediabeleid uit te stippelen. Het is een

ruzies, relaxen, regels, fantasieën en natuur

Aan de hand van zes criteria leren ze situaties

praktische tool die je naar de meest relevante

lijk lachen, gieren, tieren en praten over me

in te schatten en er een vlag aan toe te ken

informatiebron leidt. Deze affiche is geba

dia. Neem #PretChat mee in de auto, op reis,

nen. Bij elke vlag hoort een gepaste reactie

seerd op de Flowchart ‘Reageren op Sociale

naar een restaurant of speel het gewoon aan

geformuleerd. Deze tool is een doorontwik

Media’ van de Stad Antwerpen.

de keukentafel en breng op een leuke manier

keling van het Vlaggensysteem van Sensoa..

een gesprek op gang over jouw mediagebruik en dat van je kinderen.

ANDERS BEKEKEN

DOORPRIK JE BUBBEL

HOW TO MOVIES

VIDEO / Samen met VIAA ontwikkelde

AFFICHE / Wil je anoniem surfen op het

VIDEO / REC Radiocentrum werkte een con

Media wijs een interactieve video om met

neutrale, ongefilterde, niet-gepersonaliseer

cept uit met interactieve ‘How to movies’-

video’s aan de slag te gaan in de klas. Onze

de internet? Op deze affiche vind je tien

video’s voor jonge audio-, foto-, teksten vi

interactieve video met zes vragen en negen

eenvoudige stappen om je web-ervaringen te

deomakers die de stap naar de professionele

fragmenten helpt leerkrachten en leerlingen

depersonaliseren. De tips zijn gebaseerd ’10

wereld willen zetten. De interactieve player

om kritischer naar video’s te kijken en stil te

ways to pop your filter bubble’ van Eli Pariser.

bevat zes hoofdvideo’s, 22 ASK-video’s met

staan bij wat ze (niet) zien.

extra info en meer dan 130 interessante ex terne links.

B E E L D TA A L

A U T E U R S R E C H T. . . H E L P ? !

M E D I AW I J Z E V E R H A L E N

VIDEO / Hoe zitten beelden precies in elkaar?

AFFICHE / Leerkrachten gaan vaak aan de

VERHALEN / De Mediawijze verhalen van

Wat is het effect van een camerastandpunt,

slag met afbeeldingen, muziek, foto’s, film

Digitaal.Talent@Gent, SPK vzw, Mediawijs en

kadrage en montage? En hoe beïnvloeden

en teksten van iemand anders. Maar vaak

Storycatchers verhogen de motivatie van

beeldmakers jou? In deze interactieve video

zijn die werken auteursrechtelijk beschermd.

mensen in armoede om digitale media te

vertellen regisseur Stijn Coninx, monteur

In samenwerking met Eva Lievens (Recht

gebruiken door herkenbare dagdagelijkse

Philippe Ravoet en cameraman Danny Elsen

& Technologie -UGent) en Laurens Naudts

situaties in beeld te brengen en de positieve

elk vanuit hun metier hoe ze beelden mani

(ICRI-KULeuven) maakte Mediawijs een vraag

rol van media hierin te belichten.

puleren.

gestuurde affiche over auteurs- en portre trecht in het onderwijs. Er bestaat ook een in teractieve versie met praktische voorbeelden.

MEDIAWIJ5

PAGINA034

MEDIAWIJ5

PAGINA035

C A S PA R

SHARING IS CARING

CYBERSCAN

SPEL / CASPAR is een mediawijs kaartspel

SPEL / Dit spel van EW32, Stad Brugge, en

SPEL / Samen met UA-MIOS zette Mediawijs

voor jongeren en begeleiders in medialabs.

Google Belgium richt zich op 16 tot 18-jari

zijn schouders onder de ontwikkeling van

Het werd ontwikkeld door Mediaraven voor

ge jongeren uit het BuSO en focust op het

Cyber-Scan, een instrument waarmee scho

het project Villa Crossmedia van Thomas

thema ‘delen op sociale media’. Tijdens het

len een beleid tegen cyberpesten kunnen

More, Stad Mechelen, Entrepot en CSV Media

game krijgen leerlingen grappige, span

ontwikkelen. Cyber-Scan kwam er met steun

Club, met ondersteuning van Mediawijs. Met

nende maar ook pakkende missies. Het

van de Ministers van Media en Onderwijs en

CASPAR kunnen jongeren nagaan of hun me

spel scherpt niet alleen hun online maar

is ontwikkeld in samenwerking met De Aan

diaproduct voldoet aan belangrijke vereisten

ook hun offline sociale vaardigheden aan.

stokerij.

HIT THE CITY

D A’ S T O C H H A N D I G

LOV E B U S

SPEL / Dit online stadsspel van Link in de

CAMPAGNE / In 2013 had ongeveer de helft

CAMPAGNE / Mediawijs toerde op Valentijns

Kabel, Carabas/Tinctuur en Vliegwerk richt

van de 65-74 jarigen nog nooit het internet

dag 2014 met de ‘Love Bus’ langs een aantal

zich op maatschappelijk kwetsbare jongeren

geraadpleegd, vooral omwille van de percep

Vlaamse steden. In de bus vond je tips en

vanaf 14 jaar. De spelers krijgen missies voor

tie dat het gewoon niet nuttig is. ‘Da’s toch

tricks over online daten, de Cupido’s en Cu

geschoteld waarin ze moeten bewijzen dat ze

handig, dat internet’, een campagne van de

pidon’ts, en advies op maat van seksuologe

op een verantwoorde manier met internet en

Minister van Media, de Vlaamse ouderenraad,

Mieke Mievis. De Love Bus-campagne onder

sociale media om kunnen gaan.

de VRT, VTM en Mediawijs liet ouderen zien

streepte het potentieel van online daten en

hoe het internet hun leven kan vergemakke

moedigde een verantwoord en veilig internet

lijken.

gebruik aan.

D I G I TA L E W E E K

W E E T E WA

P R I VA C Y T E S T

CAMPAGNE / De Digitale Week is een jaarlijkse

WEDSTRIJD / Weetewa daagt jaarlijks jon

CAMPAGNE / Samen met de Liga voor de

campagne om mensen digitale vaardigheden

geren van 13 tot 30 jaar uit om met een be

Mensenrechten en Standaard.be lanceerde

bij te brengen, ze mediawijs te maken en vol

paald thema aan de slag te gaan in hun vlogs.

Mediawijs in september-oktober 2015 een

op te laten genieten van de mogelijkheden

In 2016 was dat lichaamsbeeld in de media,

campagne rond privacy met een online pri

van digitale cultuur. Tijdens de campagne

in 2017 haatspraak. De jongeren bespreken

vacytest op standaard.be, privacy-tips en

week organiseren honderden lokale organisa

in hun YouTube filmpjes of vlogs het thema

de uitreiking van de Big Brother Awards van

ties in heel Vlaanderen en Brussel zo’n 800

vanuit hun persoonlijke ervaringen. Alle in

de Liga voor mensenrechten.

activiteiten. LINC is de stichter van de digitale

zendingen zijn te bekijken op het YouTube

week in Vlaanderen. Sinds 2016 coördineert

-kanaal van Weetewa. Mediaraven vzw is de

Cultuurconnect de campagne en is Mediawijs

hoofdorganisator van de wedstrijd. Media

ook partner.

wijs was partner in de edities 2016 en 2017.

rond Copyright, Audience & Aim, Storytelling, Privacy, Authorship en Research.

MEDIAWIJ5

PAGINA036

MEDIAWIJ5

PAGINA037

Meer weten over de mediawijze tools & campagnes? mediawijs.be

#illustraties door de mediawijze #jaspervangestel

MEDIAWIJ5

PAGINA038

MEDIAWIJ5

PAGINA039

M E D I A N E S T. B E

REPRESENT

Ouders, grootouders en andere opvoeders zitten soms met hun handen in het haar als het op het mediagebruik van kinderen aankomt. De meesten zien deze media zeker als positief, maar ook als een hele uitdaging. Veel ouders hebben het gevoel onvoldoende ‘mee’ te zijn en weten niet goed wel ke rol ze zelf kunnen opnemen. Zo worden ze onzeker en kampen met heel wat vragen over schermtijd, sociale media, games of privacy. Om daar wat aan te doen, creëerde Mediawijs, samen met meer dan 40 andere organisa ties*, MediaNest. MediaNest.be bundelt alle actuele inzichten over heel wat mediawijze thema’s als cyberpesten, gaming, online relaties en seksualiteit, privacy, reclame en veilig online. Mediaopvoeding op maat van (groot)ouders en hun gezinnen dus.

“Als 60 plusser met 2 kleinkinderen

MediaNest biedt een antwoord op concrete vragen als ‘Welke games zijn geschikt voor mijn kind?’ en krijgen concrete tips & tricks over hoe je af spraken maakt rond schermtijd of praat over cyberpesten. Getuigenissen van andere ouders en hun kinderen maken alles erg herkenbaar. MediaNest biedt ook een aantal tools zoals een mediagroeilijn, online tests als ‘Welk type mediaouder ben jij?’, filmpjes en klik-en-prints.

te wapenen.” - vrouw 62j.

(eentje van 5 jaar en eentje van 17 maanden) vind ik het interessant om wat bij te blijven met wat de kleinkinde ren in de toekomst voorgeschoteld krij gen op internet en hoe er zich tegen

“Journalisten zijn nog altijd zoals ik:

Samen kwamen we tot de conclusie dat er een grote kloof bestaat tussen journalisten en deze jongeren. Jongeren met een migratieachtergrond vin den dat ze nauwelijks een stem krijgen in de nieuwsmedia. Als ze wel aan bod komen, is dat vaak in een negatieve context, waardoor ze zich geviseerd voelen. Zo ontstaat het gevaar dat de jongeren volledig vervreemden van de Vlaamse nieuwsmedia en die media gaan wantrouwen. Daarom kwamen de jongeren en journalisten samen tot acht concrete aanbevelingen, uitgewerkt in leuke video’s die op de verschillende nieuwsredacties in Vlaanderen los gelaten werden:

niet zoveel jongeren, om eerlijk te zijn.

blank, niet-gelovig of christelijk, zon der migratieachtergrond. Ik ben heel open-minded, maar ik ken eigenlijk Dus mijn netwerk, dat gaan ook mensen zijn die oer-Vlaams, blank en hoogopge leid zijn.” - freelance journalist GVA

Mediawijs deed dit niet alleen. Via de projectoproep 2015-2016 kregen we hulp van heel wat organisaties. Linc vzw, Onderzoeksgroep MIOS Universiteit Antwerpen en DiGRA Flanders hielpen mee coördineren en de uitvoerende partners waren Sensoa, Privacycommissie, Gezinsbond, Child Focus, Klasse, VAD, Link in de Kabel vzw, Tumult vzw, EXPOO Expertisecentrum Opvoedingsondersteuning, AdLit, UC Leuven-Limburg, Universiteit Gent: iMinds-MICT-UGent, Cepec, C&E, KU Leuven: School voor Massacom municatieresearch, Instituut voor Mediastudies (IMS), Mintlab, CiTiP en Ketnet. Ook een aantal expertpartners verleende hun medewerking: VUB: SMIT en Cemeso, HIG/ Odyssee, Luca - School of Arts, Gezondopvoeden.be/Vigez, GO!-ouders, Awel, Media raven, Vormingplus Antwerpen, Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen, CAD Limburg, Centrum Kauwenberg, Cultuurconnect, Jong en van Zin, Jekino en VOCVO.

MEDIAWIJ5

Het onderzoeksproject rePresent is een dialoogtraject tussen 12 journalisten en 208 jongeren met een migratieachtergrond uit de stad Antwerpen. Het werd uitgevoerd door StampMedia in opdracht van Mediawijs. rePresent wil een stem geven aan een groep jongeren wiens mening niet vaak gevraagd wordt en hen rechtstreeks in contact brengen met mediamakers. Zo kunnen ze elkaar leren kennen en begrijpen. De jongeren kunnen hun verzuchtingen ventileren én eigen ideeën naar voren te schuiven.

PAGINA040

• • • • • • • •

Stop met benoemen: vermeld origine enkel wanneer het relevant is Normaliseer diversiteit: jongeren met een migratieachtergrond hebben ook een mening over milieuvervuiling Bouw je netwerk uit: laat diverse bronnen aan bod komen Spreek mèt jongeren in plaats van over jongeren Integreer nuance en balans in ieder nieuwsitem: breng telkens woord en wederwoord Voorzie gratis duiding online Hou het kort, visueel en verstaanbaar Biedt oplossingen aan MEDIAWIJ5

PAGINA041

N O H AT E A LT E R N A R R AT I E F

D E S C H A A L VA N M

Dankzij het internet kan je makkelijk contact leggen en houden met anderen. Je kan je mening uiten en in discussie gaan met elkaar. Het gros van deze contacten zijn positief, maar jammer genoeg staat de deur ook open voor be ledigingen, haat en frustratie. En dat is niet onschuldig. Haatboodschappen kunnen leiden tot effectieve discriminatie of zelfs zware lichamelijke schade. Er wordt een vicieuze cirkel van discriminatie en polarisering mee gestart waardoor mensen en groepen tegenover elkaar komen te staan.

”Wij zijn moslim. Inderdaad, wij zijn

Daarom trekt Mediawijs sinds de Vlaamse No Hate Speech Movement, een campagne rond online mensenrechten die ondertussen door meer dan 110 organisaties in Vlaanderen gesteund wordt. De No Hate Speech Movement wil mensen ervan bewust maken dat haatspraak niet kan. Educatieve pakket ten geven leerkrachten en jeugdwerkers handvaten om de problematiek te bespreken. Maar we komen ook naar buiten. Op onze actiedagen tonen tal van mensen dat ze niet akkoord zijn met haatboodschappen. No Hate Alter Narratief gaat nog een stap verder.

- jongere uit het onderzoek

AlterNarratief wil het vertrouwen tussen jongeren die extremistische, racisti sche en andere haatboodschappen uiten en de maatschappij helpen herstel len. Daarvoor hebben we verschillende materialen nodig. Er komt dan ook een online chatbot die jongeren bewust maakt van de vele - soms subtiele - uitingen van haat die er bestaan. We geven concrete tips om op een gepaste manier te reageren op haatboodschappen. En we zetten in op begeleiders met een vorming die hen leert om de problematiek bespreekbaar te maken en een educatief pakket met werkvormen die ze in hun eigen educatieve setting kunnen gebruiken. AlterNarratief is een initiatief van Mediawijs, Tu mult, Mediaraven en ORBIT met de steun van de kernpartners van No Hate Vlaanderen*. MEDIAWIJ5

gelovig. Maar wij bestaan ook uit heel veel andere facetten. Vraag onze mening ook over andere dingen.”

De Nederlandse tegenhanger van Mediawijs, Mediawijzer.net, organiseert al een aantal jaren de wedstrijd MediaMasters: een mediawijsheidsgame om leerlingen uit groep 7 en 8 (5e en 6e leerjaar) mediawijzer te maken. Ook vanuit Vlaanderen kwam er veel interesse om aan MediaMasters deel te nemen en ook bij Mediawijs vinden we het een heel mooie manier om in de klas met mediawijsheid aan de slag te gaan. Daarom hebben we in 2016 samen met Mediawijzer.net het format getest in Vlaanderen.

”Spreek mèt jongeren in plaats van over jongeren: jongeren zijn expert over hun eigen leefwereld” - Elke Boudry, Mediawijs

Op basis van dit pilootproject is er nu een volwaardige Vlaamse versie: ‘De Schaal van M’. We richten ons op kinderen tussen 10 en 12 jaar. Zij gebrui ken media immers al zelfstandig. Ze weten al goed wat ze met welke media kunnen en willen doen en leggen graag online sociale contacten. Kortom, ze ervaren op deze leeftijd heel wat voordelen van sociale media. Maar de kans dat ze ook met de nadelen (cyberpesten, sexting, contact met onbekenden) geconfronteerd worden, wordt groter. De Schaal van M betrekt ook het bredere netwerk van het kind: leeftijdsgeno ten maar ook hun begeleiders (ouders, leerkrachten, leiding uit de jeugdbe weging). 10-12 jarigen leren nog graag van hen waardoor deze volwassenen hen nog veel kunnen bijbrengen en een ‘vertrouwenspersoon’ kunnen zijn waar kinderen op kunnen terugvallen bij een minder fijne ervaring.

De Ambrassade, Unia, Jong & Van Zin, Wel Jong Niet Hetero, Departement CJM, Sport

Vlaanderen, Departement Onderwijs en Vorming, Departement WVG en Vormen vzw.

PAGINA042

Net zoals MediaMasters, vertrekt ‘De Schaal van M’ van een vijftal webisodes en een leuke en uitdagende game-omgeving voor verdere verdieping. Kinde ren kunnen alleen, maar ook samen met hun gezin, klas of jeugdbeweging, mediawijze uitdagingen aangaan. ‘De Schaal van M’ komt tot stand in samen werking met Ketnet, Mediaraven, Wieni en een aantal inhoudelijke partners*.

MEDIAWIJ5

Stapten ook mee in het pilootproject: AdLit, Privacycommissie, Gezinsbond, Provinciaal Veilig heidsinstituut Antwerpen, VAD, Evy Raes, JEF, Het Archief voor Onderwijs, Sensoa, de Vlaamse Regulator voor de Media, OJOO, Childfocus, Tumult en Ingegno.

PAGINA043

Mediawijs heel wat mensen via heel wat initiatieven. Enkele cijfers op een rijtje.

* cijfers september 2017

MEDIAWIJS.BE

MEDIANEST.BE

DEELNEMERS

1.057.951 paginaweergaven 263.879 gebruikers 300.000 gemiddeld / jaar 1.923 facebook volgers

400 pageviews / dag 63.639 paginaweergaven 13.126 gebruikers 641 facebook volgers

Gemiddeld 171 deelnemers aan onze congressen (exclusief congres 2017) 1995 deelnemers aan onze studiedagen, vormingen en platforms

BEZOEKERS

DE SCHAAL VAN M

komen via zoekmachine, rechtstreeks, standaard.be, klascement.be, facebook, twitter, schooldirect, lerarendirect+ ...

meer dan 400 scholen zijn ingeschreven op twee maanden voor de start

30% van hen kwam naar 2 of meerdere van events

* cijfers september 2017

MEDIAWIJ5

PAGINA044

MEDIAWIJ5

PAGINA045

welzijn (3 %)

jeugd (7 %)

bibliotheek (8 %)

media (12 %)

onderzoek (14 %)

sociaal-cultureel (18 %)

overheid (19 %)

Reeds 213 afgestudeerde mediacoaches

onderwijs (19 %)

MEDIACOACH

2017

MEDIAWIJ5

In de voorbije vijf jaar bereikte

MEDIAWIJ5

2013

s j i w a i d e M s r e f j i c n i

Mediawijs

Regisseert

Een Kenniscentrum kan een belangrijke rol spelen in het regisseren van het mediawijsheidsveld. Door aan gerichte beleidsbeïnvloeding te doen en te we gen op het publieke debat, kunnen we mee helpen bepalen welke richting me diawijsheid in Vlaanderen uitgaat. Daarom schreven we twee white papers: Mediawijsheid in Vlaanderen: aanbevelingen op basis van een sectoranalyse Deze white paper schuift een aantal aanbevelingen voor een meer gericht mediawijsheidsbeleid naar voren. Deze zijn gebaseerd op de SWOT-analyse die gemaakt werd in het onderzoek ‘Werken aan mediawijsheid. Veldtekening mediawijsheid 2013’. De meest opvallende bevindingen hiervan werden voor gelegd aan de brede sector via vier focusgroepen om te komen tot gedragen beleidsaanbevelingen. E-inclusie in Vlaanderen: een toekomstvisie

Naast deze white papers antwoordt Mediawijs ad hoc op vragen van depar tementen of ministers. Zo formuleerden we antwoorden over een mediastra tegie om polariserende berichtgeving tegen te gaan, mediawijsheid in het Europees onderwijscomité, nieuwsmedia in de klas, e-inclusie, cyberpesten, cybercriminaliteit, computationeel denken, radicalisering bij jongeren, beeld vorming van mensen met een beperking, etc. Binnen deze beleidsbeïnvloeding is het belangrijk dat we regelmatig en breed overleggen met de relevante kabinetten en departementen maar ook met overheidsorganen als Kind en Gezin, de Privacycommissie of het Kinder rechtencommissariaat en de relevante DG’s binnen de Europese Commissie. We hechten dan ook veel belang aan onze toetreding tot de SARC Media, de opstart van het Belgian Better Internet Consortium met de belangrijkste Vlaamse, Waalse en Federale spelers en het bijwonen van de Expert Group on Media Literacy van de Europese Commissie.

Deze white paper werd in 2015-2016 geschreven door een expertengroep. De paper schetst de bouwstenen voor een goed (lokaal) e-inclusiebeleid en werd inmiddels onderschreven door meer dan 40 organisaties. We werkten daarna ook mee aan het magazine ‘Allemaal digitaal? 7 bouwblokken voor een duurzaam e-inclusiebeleid.’ van Ilse Mariën en Sara Van Damme, waarin zowel de bouwstenen van de white paper als het Mediawijs Competentie model een plaats kregen. Deze bouwstenen vormen ook de basis voor een tool die we in het najaar van 2017 verspreiden naar alle steden en gemeenten en andere e-inclusie-actoren.

Mediawijs

Coördineert

Als Kenniscentrum is het belangrijk dat je een coördinerende rol opneemt. Daarom organiseert Mediawijs al sinds 2015 structureel en regelmatig over legplatformen. Hierin brengen we experten uit de verschillende sectoren samen om kennis en inzichten rond afgeronde of toekomstige initiatieven te delen. Tegelijkertijd stimuleren we zo hun onderlinge samenwerking. Het overlegplatform onderwijs organiseren we samen met de VLOR, de Vlaamse Onderwijsraad, waardoor alle onderwijsgeledingen officieel verte genwoordigd zijn. Op de agenda komen actuele vragen of noden rond media wijsheid in en voor het onderwijs. Ook worden nieuwe mediawijze tools- of praktijken voorgesteld, zodat die de weg naar de klaslokalen en leraren kamers makkelijker vinden.

Ad hoc, op vraag van Mediawijs of het mediawijsheidsveld, worden experts vanuit verschillende sectoren samen geroepen. Deze expertengroepen lopen kortdurend en focussen op een specifiek thema, een concrete doel groep of vraag. Zo hadden we expertengroepen rond het competentiemodel, gaming, ouders, mediaopvoeding, STEM, diversiteit in de media, de definitie mediawijsheid of mediawijsheid en privacy. Tot slot volgt de stuurgroep de grote strategische lijnen en realisaties van Mediawijs op en geeft raad, sturing en advies waar nodig. De stuurgroep helpt op strategisch niveau de weg te effenen voor het creëren van synergie ën en coördinatie binnen en tussen de verschillende sectoren die actief zijn op het mediawijsheidsveld.

Het overlegplatform onderzoek focust altijd op een specifiek thema en wordt vaak samen met een ander overlegplatform georganiseerd. Zo kun nen onderzoekers partners vinden voor toekomstige onderzoeksprojecten.

“Mediawijs heeft een enorme meer

In het overlegplatform sociaal-cultureel en welzijnswerk ontmoeten twee sectoren die op vlak van mediawijsheid heel veel linken hebben elkaar. Zo wordt samenwerking gestimuleerd.

partners en spelers op één overlegplat

Het overlegplatform mediasector heeft geen vaste structuur maar komt samen als er specifieke vragen vanuit het mediawijsheidsveld of de media sector zijn.

waarde, net door die combinatie tussen form.” - Ellen Vanderhoven, Artevelde hogeschool

Om samenwerking tussen de verschillende sectoren te ondersteunen, orga niseert Mediawijs ook twee keer per jaar een gezamenlijk overlegplatform. Zo kunnen heel verschillende stakeholders elkaar ontmoeten maar ook input te geven in onze werking.

MEDIAWIJ5

PAGINA046

MEDIAWIJ5

PAGINA047

Mediawijs

Meet

Informatie opzoeken, communiceren, je amuseren, leren, winkelen, het nieuws volgen … Het gebeurt in alle lagen van de bevolking steeds meer via de digitale media. Maar kan iedereen even goed via deze media bereiken wat ze willen? Kan iedereen ten volle participeren in onze samenleving die steeds meer rond media draait? Wie doet wat via welke toestellen en kunnen we er zomaar van uitgaan dat mensen die over meer mediatoestellen beschikken, mediawijzer zijn? Dat is niet makkelijk te meten, omdat ons mediagebruik complex en vaak ook impliciet en subtiel is. Veel van onze mediahandelingen zijn gewoontes geworden die we niet meer bewust uitvoeren. En bovendien loert bij de vraag hoe goed mensen in iets zijn sociale wenselijkheid steeds om de hoek. Men sen beweren dingen beter te kennen en te kunnen dan werkelijk het geval is. Je kan dus mediawijsheid niet gewoon meten door te vragen aan mensen hoe ze hun eigen mediacompetenties inschatten. We zullen dus verschillende onderzoeksmethodes moeten gebruiken om mediawijsheid te meten. Eerst probeer je een algemeen beeld te krijgen via kwantitatief onderzoek (vragenlijsten, performantietesten of data mining) op grote schaal. Maar in deze onderzoeken kan je niet echt doorvragen. Daar om gaan we in een tweede fase bepaalde patronen, tendenzen of opvallend heden verder uitdiepen via kwalitatief onderzoek (interviews, focusgroepen, dagboekstudies of observaties) bij een kleinere groep respondenten.

het merendeel van de cijfers in het deel ‘mediawijze tendenzen’

komt uit de Digimeter, Apestaartjaren en de Participatiesurvey.

MEDIAWIJ5

Voor de eerste stap hebben we heel wat data voorhanden. Er zijn immers wel een aantal monitors over media in Vlaanderen, waaronder de Barometer van de informatiemaatschappij, 2014 ; Digimeter, 2016 ; SVR survey, 2015 ; Steunpunt Media, 2016 ; Eu Kids Online, 2014 ; Apestaartjaren 6, 2016 ; JOP Monitor, 2013 ; ICT-enquête huishoudens en individuen, FOD Economie – AD Statistiek en Economische Informatie, 2012 ; Participatiesurvey, 2014 en Net Children Go Mobile, 2014*. Het jammere is wel dat deze mediamonitoren vooral peilen naar het gebruik van media en slechts in beperkte mate naar het begrip van media. Ze zeggen dus veel over het kunnen bedienen, organi seren en produceren van media, maar weinig over hoe burgers media kritisch observeren, analyseren, evalueren en erover reflecteren. Dit zou fase twee kunnen oplossen, maar deze is moeilijker te realiseren. Want er bestaan (nog) geen terugkerende kwalitatieve monitors in Vlaan deren. De kwalitatieve onderzoeken die wel voorhanden zijn, zijn vaak niet representatief of gebeurden slechts eenmalig. Daarom zette Media wijs in 2015 en 2016 in het kader van JRC en Apestaartjaren zelf de eer ste stappen naar een kwalitatieve media(wijsheids)monitor bij kinderen, jongeren, ouders en grootouders in hun thuissituatie. Deze kwalitatieve onderzoeken bestonden uit face-to-face interviews met 29 gezinnen. Eerst werden de kinderen (35) en jongeren (15) samen met hun ouders be vraagd en daarna afzonderlijk. We stelden vragen over hun mediagebruik, -attitudes, -ervaringen en gewoontes en die van de andere familieleden. Aan de grootouders (30) stelden we via drie focusgroepen gelijkaardi ge vragen over zichzelf en hun kleinkinderen. Resultaten hieruit worden in het deel mediawijze tendenzen opgenomen als extra uitleg of tekst.

PAGINA048

‘Iedereen gebruikt media, ook de allerkleinsten en oudsten die al swipend beelden verkennen. Het is dus niet alleen belangrijk om zicht te hebben op het mediagebruik van 12 tot 65-jarigen, maar op dat van alle leeftijdsgroepen.’ Hadewijch Vanwynsberghe, Mediawijs

MEDIAWIJ5

PAGINA049

toestellen en kunnen we er zomaar van uitgaan dat mensen die over meer toestellen beschikken, mediawijzer zijn? #illustraties door de mediawijze #sarahvanbelle

LET’S ASK

MODERN

WEB

MEDIA

JE DATA

MY SMARTPHONE

GOOGLE

DORPSPLEIN

SNACKEN

BURGERS

OF JE LEVEN

De meeste Vlamingen hebben toegang

Het internet blijft de ideale bron van

Een groot deel van de Vlamingen ge

Sociale media zijn bij uitstek geschikt

Het online kopen of verkopen van goe

Vlamingen hebben niet zo veel ver

tot verschillende digitale toestellen en

informatie. De Vlamingen zijn best

bruikt sociale media, van jong tot oud.

om zelf inhoud te maken en te delen.

deren of diensten zit in de lift, maar

trouwen in online media. Ook al heeft

gebruiken ze vooral voor video, nieuws

goed in het zoeken naar informatie en

Zij die niet mee op de kar springen,

Maar doen we dat ook effectief? We

toch kennen nog veel Vlamingen hun

slechts een klein deel al echt proble

en games. Smartphones en tablets zijn

gebruikt hier verschillende technieken

doen dit vooral uit overtuiging of om

gebruiken met z’n allen heel wat par

rechten en hun plichten rond privacy,

men ervaren, is de overgrote meerder

dé populairste toestellen van het mo

voor. Wel vinden we het moeilijker om

wille van een angst voor het onbeken

ticipatieve platformen, maar slechts

annuleren of levertermijnen niet. Ook

heid bezorgd over cyber criminaliteit

ment en lang niet alleen bij jongeren.

de informatie die we gevonden hebben

de. Hier spelen vaardigheden minder

weinigen gebruiken alle functionalitei

voor heel wat andere administratieve

en zetten we best veel stappen om dit

De meeste mensen hebben toegang

ook kritisch te analyseren of te evalue

een rol dan bij pakweg de computer

ten en gaan zelf creëren. Vlamingen

en huishoudelijke taken, maakt het

te vermijden. Als we het te bedreigend

tot het internet en voelen zich ook best

ren. Gek genoeg denken we dat we bij

of het internet in het algemeen. Jon

zijn dus vooral passieve consumenten,

internet ons leven makkelijker, maar

vinden, bannen we het uit ons leven.

internetvaardig. Wie niet online gaat of

reclame deze kritische bril wel op heb

geren worden geconfronteerd met

eerder dan prosumers. Tenzij het ons

toch laten we hier nog kansen liggen.

Een verlies aan privacy baart ons dan

weinig mediatoestellen gebruikt, doet

ben en vertrouwen we hierop, eerder

cyberpesten en uit de hand gelopen

weinig moeite vergt - zoals het maken

Onbekend blijft vaak onbemind.

weer steeds minder zorgen, vooral

dit meestal omdat hij of zij geen inte

dan technische oplossingen te gebrui

sexting maar proberen hier ook zelf

en eten van een snack - dan doen we

omdat we het gevoel hebben dat we

resse heeft en er dus ook het nut niet

ken om reclame te blokkeren.

een vermijdende rol in te spelen. En

wel mee. Ook privacy speelt een gro

zelf stappen kunnen zetten om deze te

van inziet, of niet over de juiste vaar

we blijven het belangrijk vinden dat

te rol. Op Snapchat en Instagram is

beschermen.

digheden beschikt. Mediawijsheid dus.

we onze (sociale) media gebalanceerd

het heel makkelijk om je profiel af te

gebruiken: phubben, op je smartphone

schermen, waardoor je een groter ge

tokkelen in gezelschap, is absoluut not

voel van controle hebt en we daar dus

done. Hou je manieren op het moderne

meer gaan delen.

MYSELF

dorpsplein, dat is de boodschap van de Vlaming.

MEDIAWIJ5

PAGINA050

MEDIAWIJ5

PAGINA051

2017

ME,

MEDIAWIJ5

die steeds meer rond media draait? Wie doet wat via welke

MEDIAWIJ5

2013

mediawijze tendenzen

Kan iedereen ten volle participeren in onze samenleving

nde

n ze n

dia

%*V

3 4 op

6 10 op

HEEFT

HEEFT EEN

INTERNET

SMARTPHONE

EIGEN TABLET

60% vindt zichzelf digitaal vaardig, 4% vindt dit niet

van alle digitale toestellen wordt de smartphone het vaakst gebruikt

veel gezinnen met kinderen kopen een tablet (veelal een gedeeld toestel), met ruzies en discussies als gevolg

8 %*V

90 %*V

4 10

HEEFT GEEN

HEEFT EEN

INTERNET

COMPUTER

SMART TV

8% heeft geen toegang! Waarom?

mensen ervaren problemen door…

nut niet inzien voor zichzelf

gebrek aan vaardigheden

70% weet niet hoe ze alle functies hiervan moeten gebruiken

gebrek aan vaardigheden

gebrek aan interesse

kostprijs

nut niet inzien voor zichzelf

ME, MYSELF & MY SMARTPHONE De meeste Vlamingen hebben toegang tot verschillende digitale toestellen en gebruiken ze vooral voor video, nieuws en games. Smart phones en tablets zijn dé populairste toestellen van het moment en lang niet alleen bij jonge ren. De meeste mensen hebben toegang tot het internet en voelen zich ook best internet vaardig. Wie niet online gaat of weinig toestel len gebruikt, doet dit meestal omdat hij of zij geen interesse heeft en er dus ook het nut niet van inziet, of niet over de juiste vaardigheden beschikt. Mediawijsheid dus.

my selfie is better than yours PAGINA052

fysieke beperkingen angst privacy issues

MEDIAWIJ5

PAGINA053

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

nde

n ze n

dia

LET’S ASK

%*V

ZOEKT

BEWEERT

ZIET HET VERSCHIL

INFORMATIE

GOED*

TUSSEN INFORMATIE

ONLINE

TE ZOEKEN

EN RECLAME

voor meer dan de helft van de volwas sen is een belangrijk deel van deze infor matiestroom nieuws

*goed voor de Vlaming = beste zoekresultaten selecteren en verschil zien tussen zoekresul taat en advertentie

66% van de jongeren probeert reclame te vermijden

door gebruik te maken van

door adblockers

meer dan één zoekterm

(56% weet niet wat dat is)

geavanceerde zoekopties

het blokkeren van ongewenste reclame of spam

aanhalingstekens

(6 op de 10 kan dit niet)

GOOGLE Het internet blijft de ideale bron van infor matie. De Vlamingen zijn best goed in het zoeken naar informatie en gebruikt hier ver schillende technieken voor. Wel vinden we het moeilijker om de infor matie die we gevonden hebben ook kritisch te analyseren of te eva lueren. Gek genoeg denken we dat we bij reclame deze kritische bril wel op hebben en vertrouwen we hierop, eerder dan technische oplossingen te gebrui ken om reclame te blokkeren.

afbeeldingen in zoekopdrachten jokertekens leeftijd van de bron andere websites offline bronnen

google is your friend MEDIAWIJ5

PAGINA054

MEDIAWIJ5

PAGINA055

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

nde

n ze n

dia

%*K+S

8 10 op

%*J

ZIT OP

VINDT SOCIALE

VERSTUURT

SOCIALE MEDIA

MEDIA SOCIAAL

EEN SEXT

70% *V - 90% *J degenen die geen sociale media gebruiken doen dit vanuit een bewuste keuze, eerder dan door een gebrek aan toegangof vaardigheden

“Ja, oké, asociaal gedrag, dat tolereer ik niet. Ook hier aan tafel ‘s middags dan zeg ik kom, aan de kant. Dat loopt niet weg hé, dat bericht.” - vader, 45j

slechts 5% van hen stuurt sexts naar kennissen of onbekenden 59% maakt zich onherkenbaar

18 %*J

22 %*V

KREEG TE MAKEN

DOET NOOIT

ONTVING

MET HAATSPRAAK

AAN PHUBBING

EEN SEXT

73% blokkeert of verwijderde pesters

73% vindt dit irritant en ergerlijk, asociaal en zelfs onbeleefd

7% vindt het doorsturen ervan normaal veel meer jongens dan meisjes vinden dit

HET MODERNE DORPSPLEIN Een groot deel van de Vlamin gen gebruikt sociale media, van jong tot oud. Zij die niet mee op de kar springen, doen dit vooral uit overtuiging of omwille van een angst voor het onbekende. Hier spelen vaardigheden minder een rol dan bij pakweg de computer of het internet in het algemeen. Jongeren worden geconfron teerd met cyberpesten en uit de hand gelopen sexting maar proberen hier ook zelf een vermijdende rol in te spelen. En we blijven het belangrijk vinden dat we onze (sociale) media gebalanceerd gebrui ken: phubben, op je smart phone tokkelen in gezelschap, is absoluut not done. Hou je manieren op het moderne dorpsplein, dat is de bood schap van de Vlaming.

%*J

yolo, fomo, ... let’s get social! MEDIAWIJ5

PAGINA056

MEDIAWIJ5

PAGINA057

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

nde

n ze n

dia

%*J

90 %*V

BEKIJKT FILMPJES

ZIT OP

ZOEKT INFO OP

OP YOUTUBE

FACEBOOK

SITES OF BLOGS

30% reageert 13% maakt zelf een filmpje

57% liket een post 27% reageert 1 op 3 post zelf

6% van de Vlamingen maakte ooit zelf een website of blog

43 %*J

86 %*J

POST WEKELIJKS

STUURT WEKELIJKS

FOTO OP

INSTAGRAM

SNAPCHAT

WEBSNACKEN Sociale media zijn bij uitstek geschikt om zelf inhoud te maken en te delen. Maar doen we dat ook effectief? We gebrui ken met z’n allen heel wat participatieve platformen, maar slechts weinigen gebruiken alle functionali teiten en gaan zelf creëren. Vlamingen zijn dus vooral passieve consumenten, eerder dan prosumers. Tenzij het ons weinig moeite vergt - zoals het maken en eten van een snack - dan doen we wel mee. Ook privacy speelt een grote rol. Op Snapchat en Instagram is het heel makkelijk om je profiel af te schermen, waardoor je een groter gevoel van controle hebt en we daar dus meer gaan delen.

control alt eat and delete MEDIAWIJ5

PAGINA058

MEDIAWIJ5

PAGINA059

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

nde

n ze n

dia

MEDIABURGERS Het online kopen of verkopen van goederen of diensten zit in de lift, maar toch kennen nog veel Vlamingen hun rechten en hun plich ten rond privacy, annu leren of levertermijnen niet. Ook voor heel wat andere administratieve en huishoudelijke ta ken, maakt het internet ons leven makkelijker, maar toch laten we hier nog kansen liggen. Onbekend blijft vaak onbemind.

%*V

GEBRUIKT ONLINE

BESTELT

KENT GEEN

OVERHEIDS-

REGELMATIG

CONSUMENTEN-

DIENSTEN

ONLINE

RECHTEN

39% doet dit niet

25% doet dit niet

49% weet dat de bescher

gebrek aan vaardigheden

gebrek aan interesse of

dere persoonlijke gegevens

andere personen doen dat

bezorgd over veiligheid weinig

gegarandeerd moet zijn

online voor hen

vertrouwen in levering of

40% weet dat ze voor de

privacyredenen

retour van producten gebrek

meeste goederen het recht

aan vaardigheden

hebben op annuleren van

ming van de privacy en an

de aankoop 30% weet dat het recht bestaat om geïnformeerd te worden over de contractuele voorwaarden

iphone, ipod, ipad, ... i paid ! MEDIAWIJ5

PAGINA060

%*V

3 4 op

MAAKT ONLINE

DOET

DOKTERS-

BANKZAKEN

AFSPRAKEN

ONLINE

Maar misschien bieden weinig geneesheren deze mogelijkheid aan?

de helft van de 65+-ers doet dat maandelijks

MEDIAWIJ5

PAGINA061

21% weet dat de levering binnen de 30 dagen na het plaatsen van de bestelling moet gebeuren

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

nde

n ze n

dia

JE DATA

%*V

WANTROUWT

IS BANG

OF MINDER HAD

SOCIALE

VAN CYBER-

OOIT PROBLEMEN

MEDIA

CRIMINALITEIT

ONLINE

OF JE LEVEN Vlamingen hebben niet zo veel vertrouwen in online media. Ook al heeft slechts een klein deel al echt pro blemen ervaren, is de overgrote meerderheid bezorgd over cybercri minaliteit en zetten we best veel stappen om dit te vermijden. Als we het te bedreigend vinden, bannen we het uit ons leven. Een ver lies aan privacy baart ons dan weer steeds minder zorgen, vooral omdat we het gevoel hebben dat we zelf stappen kunnen zetten om deze te bescher men.

hoe vermijden? 30% radio en televisie

installeren antivirusprogramma

uitblijven van online leveringen (32%)

44% geschreven pers

geen berichten openen waarvan ze de

misleidende online handelspraktijken (29%)

64% internet

afzender niet kennen

spam (28%)

regelmatig wijzigen van wachtwoord

ongevraagde elektronische reclame (22%)

webgeschiedenis wissen (55% V, 71% J)

een virus op de computer (20%)

ongewenste berichten of advertenties

afgedwongen online aankopen (19%)

en spam blokkeren (55%)

phishing of pharming (15%)

geografische locatiefunctie deactiveren (64%) woekerprijzen voor evenement tickets (6%)

%*V

PAST PRIVACYINSTELLINGEN AAN 74% van de Vlamingen beweert heel goed op de hoogte te zijn van wat ze delen op sociale media en met wie 16% van de kinderen weet NIET wat privacy-instellingen zijn

push-meldingen van apps blokkeren (56%)

namaak (3%)

pop-ups blokkeren (33%)

misbruik van persoonlijke gegevens

anoniem (incognito) surfen (23% V, 48% J)

of schending van de privacy (3%)

cookies verwijderen (39% J)

fraude met kredietkaart (1%)

op geen andere plaats dan thuis de

contact met potentieel

bankrekening online raadplegen (15%)

gevaarlijke personen (0%)

29 %*V IS NIET BEZORGD OVER ONLINE PRIVACY

“Op het internet moet je opletten voor bacteriën” - meisje, 8 jaar

7% denkt dat hier niets of weinig kan tegen gedaan worden

swipe your life, safety first! MEDIAWIJ5

PAGINA062

MEDIAWIJ5

PAGINA063

*K *J *V *S

KINDEREN -12 JONGEREN 12-18 VOLWASSENEN 18-65 SENIOREN 65+

2013

2017

MEDIAWIJ5

PAGINA064

MEDIAWIJ5

PAGINA065

Aan mediawijsheid werk je niet alleen. In Vlaanderen zijn heel wat organisaties op

mediawijs

verschillende niveaus en manieren bezig met mediawijsheid. Elke twee jaar maakt

in interactie

Mediawijs een veldtekening: een analyse van de verschillende actoren die zich inzet ten om onze samenleving mediawijzer te maken. We bekijken vanuit welke sectoren en beleidsdomeinen ze actief zijn, op welke doelgroepen, media en thema’s ze inzet ten, welke doelstellingen ze nastreven en hoe ze geografisch gelokaliseerd zijn. Zo proberen we een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van de complexe en diverse

We moeten deze veldtekening wel met enige voorzichtigheid behandelen. Omdat we werken met een zelfrapportage, is de lijst niet exhaustief. Als een organisatie die toch aan de slag gaat met mediawijsheid zichzelf zo niet ziet, zal die zich ook niet registeren. Bovendien zijn sommige sectoren van nature veel groter dan andere, wat een vertekend beeld kan geven. De veldtekening is dus geen allesomvattende lijst. Zie het als een instrument om belangrijke tendenzen in het mediawijsheidsveld op te sporen of hiaten te identificeren in doelstellingen, doelgroepen of mediafocus. In wat volgt, krijg je de belangrijkste tendenzen die we in de recente veldtekening opmerkten, voorgeschoteld. Om die tendenzen kracht bij te zetten en te illustreren, vulden we aan met interviews van partnerorganisaties die de voorbije jaren opvielen

onderwijs bibliotheek (soc)-cultureel onderzoek welzijn overheid jeugd media sector

mediawijsheidssector, die alles behalve duidelijk afgelijnd is.

in het veld, bijvoorbeeld door de nominatie voor een M-award. We beschrijven hen dan ook terecht als ‘mediawijzen’.

MEDIAWIJ5

PAGINA066

MEDIAWIJ5

PAGINA067

jeugd 6%

(soc)-cultureel 12%

overheid 9% onderzoek 10% welzijn 8%

bibliotheek 19%

onderwijs 29%

media 6%

het grote mediawijze veld ‘11-’12 122 organisaties ‘13-’14 222 organisaties ‘16-’17 492 organisaties

MEDIAWIJ5

PAGINA068

Zou je ook graag je organisatie of initiatief registreren? DAT KAN! Surf naar mediawijs.be en klik op organisatiedatabank

MEDIAWIJ5

PAGINA069

In 2012 bevatte de veldtekening 122

Mediawijsheid wordt belangrijker

De werking van Mediawijs

De manier van registreren

organisaties. In 2014 waren dat er al

Media zijn niet meer weg te denken uit

In het begin focuste Mediawijs en dus

De veldtekening is geen enquête die

222 en in 2017 maar liefst 492.

ons leven. Er bewust, kritisch, actief en

ook de veldtekening vooral op e-inclusie.

maar een beperkte periode online staat.

Vanwaar deze stijging?

creatief mee kunnen omgaan is geen

Mediawijs werkt de laatste jaren ook

Het registratieformulier is nu perma

overbodige luxe, maar een noodzaak

met andere segmenten van de media

nent beschikbaar op mediawijs.be.

Heb jij ook wel zin in zo’n mediawijze

voor iedereen. Steeds meer lokale

wijze sector, zoals belangenorganisaties,

Organisaties kunnen er hun gegevens

samenwerking? Achteraan vind je de

organisaties zetten in op mediawijsheid.

organisaties die werken rond beeld

ook zelf aanpassen. Zo loop je minder

naamkaartjes van de organisaties die je

Ook scholen, centra voor basiseducatie

geletterdheid, representatie, nieuws

organisaties mis omwille van een

kan contacteren. Je vindt alle organisa

en bibliotheken nemen dit verhaal op.

geletterdheid, etc. Meer soorten orga

beperkte looptijd.

ties uit de veldtekening ook terug op de

nisaties voelen zich daardoor een deel

online kaart op mediawijs.be.

van het mediawijze veld of worden door de medewerkers van Mediawijs aange spoord om zich te registeren. En ook de jaarlijkse uitbreiding van het aantal Mediacoaches draagt natuurlijk bij tot de stijging.

MEDIAWIJ5

PAGINA070

MEDIAWIJ5

PAGINA071

D O E LG R O E P # 321

# %

D O E L ST E L L I N G E N # 302

CO M P O N E N T E N # 63

T E N D E N S / D O E L ST TG G E B B E G S T R V/ B P V

0-6

K I N D E R E N (0-6 JA A R )

197

61%

TG TO E G A N G

200

( S O C-) C U LT U R E E L + ++ ++ ++ - + -

7-12

K I N D E R E N (7-12 JA A R )

213

66%

GEB GEBRUIK

237

MEDIA

13-18

J O N G E R E N (13-18 JA A R )

232

72%

B E D I E N E N 24 B I B L I OT H E E K

++ ++ + + - + -

19-65

VO LWA SS E N E N (19-65 JA A R )

254

79%

N AV I G E R E N 21

JEUGD

- + + ++ -- - --

+65

S E N I O R E N (+65 JA A R )

167

52%

O R G A N I S E R E N 17

ONDERWIJS

+ ++ + ++ -- ++ -

BEP

MENSEN MET EEN BEPERKING

28%

P R O D U C E R E N 26

O N D E R ZO E K

- + + + -- - ++

KANS(ARMOEDE)

122 38%

WELZIJN

+ ++ - ++ -- + -

E T N I S C H - C U LT U R E L E M I N D E R H E D E N 123

OV E R H E I D

+ + + ++ - + --

BEG BEGRIP

200

38%

O B S E R V E R E N 26

W E R K ZO E K E N D E N

13 4 42 %

A N A LYS E R E N 21

L A AG G E L E T T E R D E N

106 33%

E VA LU E R E N 28

PROF

PROFESSIONELEN

120 37%

R E F L E C T E R E N 31

ST R ST R AT E G I E

T E N D E N S / D O E LG R O E P 0-6

7-12

13-18 19-65

+65

BEP

PROF

+ + + ++ + + -

236

A M U S E R E N 25

CO M M U N I C E R E N 39

C R E Ë R E N 30 ( S O C-) C U LT U R E E L + + + ++ + - + + + - + MEDIA

+ + ++ ++ -- - - - + - +

B I B L I OT H E E K

++ ++ ++ ++ ++ - - - - - --

JEUGD

+ ++ ++ + -- - - - - - +

ONDERWIJS

+ + + ++ + -- - + + + +

O N D E R ZO E K

+ + + ++ - - -- -- - -- +

WELZIJN

+ + + ++ + + + + + + +

OV E R H E I D

++ ++ ++ ++ + - + + + + +

Scholen en bibliotheken for the win De meeste mediawijze organisaties zijn scholen en bibliotheken. Ook de soci aal-culturele sector is goed vertegenwoordigd. Maar waarom minder dan in de vorige veldtekening? In de vorige veldtekening maakten de bibliotheken onderdeel uit van de sociaal-culturele sector. Maar omdat zoveel bibliothe ken mediawijze initiatieven nemen, hebben we in 2017 een apart luik voor hen voorzien. Naar verhouding werken er ook heel wat jeugdorganisaties en onderzoeksinstanties aan mediawijsheid. Overheidsorganisaties, welzijn sorganisaties en mediabedrijven zijn minder goed vertegenwoordigd, maar zij die het doen, zijn cruciale spelers. Onder de categorie ‘andere’ vinden we vooral expertise- en kenniscentra en fondsen.

MEDIAWIJ5

Toegang, gebruik en begrip Organisaties streven de meeste mediawijsheidsdoelstellingen na. Zo goed als alle sectoren zetten in op toegang tot media, media gebruiken en begrij pen en het strategisch kunnen inzetten. Opvallend is wel dat ‘toegang’ door bijna iedereen belangrijk gevonden wordt, behalve in de jeugd- en onder zoekssector. In de welzijnssector is het begrijpen van media dan weer voor heel wat minder organisaties van belang. Zij willen vooral dat hun doelgroep de online hulpverleningstools kan gebruiken. Ook zien we verschillen in de subcompetenties. Zo is er binnen ‘gebruik’ vooral aandacht voor het bedie nen en kunnen produceren. Bij ‘begrip’ focussen organisaties dan weer voor al op evalueren en reflecteren.

PAGINA072

I N F O R M E R E N 37

V E R W E R E N 18 V/ B

VISIE OF BELEID

I N Z E T T E N O P E E N D R A AG V L A K

INZETTEN OP SAMENWERKING

P E DAG O G I S C H E VA A R D I G H E D E N

167

OZ O N D E R ZO E K 57

Strategie zoek? De technische en kritische componenten van mediawijsheid worden vaker nagestreefd dan het strategische aspect van mediagebruik. Toch is dit een beetje een vertekend beeld. Strategisch willen de meeste organisaties wel dat hun doelpubliek media effectief en efficiënt kan inzetten om te commu niceren en te creëren. Ook als we kijken naar welke mediawijze thema’s aan bod komen (cf. infra) zien we dat veel organisaties bezig zijn met het weer baar maken van hun doelgroep tegen risico’s. Er zijn dus heel wat organisa ties die dus wel degelijk bezig met ‘verweren’, maar dit zelf niet zo aankruis ten bij de dataverzameling.

MEDIAWIJ5

Het belang van een beleid Heel wat minder organisaties zien het vergroten van pedagogische vaardig heden rond mediawijsheid en het ontwikkelen van een mediawijsheidsbe leid- of visie als een belangrijke doelstelling. De ontwikkeling van een visie of beleid - het creëren van een draagvlak en stimuleren van samenwerking rond mediawijsheid - wordt door het minst aantal organisaties nagestreefd. Het vaakst komt dit, niet geheel onverwacht, voor bij de mediasector. Wel opvallend laag scoort hier het beleid. Iets meer dan de helft van de organi saties zet in op het aanleren of bevorderen van pedagogische vaardigheden rond mediawijsheid, of kortweg het ‘train the trainer’-principe. Opvallende afwezigen hier zijn de jeugd- en onderzoekssector.

PAGINA073

W E L K E M E D I A # 292

# %

W E L K E M E D I AW I J Z E T H E M A’ S # 100 #

119 41%

REL

R E L AT I E S , O P VO E D I N G , P E ST E N , I D E N T I T E I T

BK BOEKEN

34 1 2%

SEXTING, GROOMING EN NETIQUETTE

254 87%

APPS

CO M P U T E R

ER E-READERS

16 5%

N I E U W S E N I N F O R M AT I E , N I E U W S W I J S H E I D

112 38%

RADICALISERING, RECLAME, BEELDGELETTERDHEID

F OTOTO E ST E L

GA GAMES

66 23%

INTERNET

260 89%

E G OV

E - D I E N ST E N , E - B A N K I N G , E - CO M M E R C E

K R A N T E N E N M AG A Z I N E S

121

E - G OV E R N M E N T E N PA R T I C I PAT I E

FILM

115 39%

41 %

RA RADIO

43 15%

SMARTPHONE

151 52%

SOCIALE MEDIA

259

TA B L E T S

152 52%

89%

TV TV

59 20%

11 6 40%

V I D E O (C A M E R A )

RA SP SM

V R I J E T I J D, G A M I N G , F I L M E N L I T E R AT U U R

WERK EN SOLLICITEREN

M E D I A M A K E N , AU T E U R S R E C H T E N , CO D E R E N

M A K E R S PAC E , M E D I A L A B E N ST E M

DIV

D I V E R S I T E I T E N E - I N C LU S I E

( S O C-) C U LT U R E E L

+ - ++ -- + - ++ + + - + ++ + - -

MEDIA

+ -- ++ -- - - ++ + - - + ++ + + -

O N D E R ZO E K , CO N C E P T UA L I S E R I N G

B I B L I OT H E E K

+ + ++ - + - ++ + + -- + ++ + - +

O P E R AT I O N A L I S E R I N G E N M E T E N

JEUGD

+ -- ++ -- + + ++ -- + - + ++ + -- +

ONDERWIJS

+ - ++ -- + - ++ - - - + ++ + - -

V E I L I G H E I D, P R I VAC Y, D I G I TA L E

O N D E R ZO E K

+ -- ++ -- - + ++ + - - + ++ + + -

VO E TA F D R U K E N O P E N DATA

WELZIJN

- -- ++ -- - - ++ - - - - ++ - - -

OV E R H E I D

- -- ++ -- - - ++ - - + ++ + - -

TENDENS / THEMA

Meer aandacht nodig voor minderheden Hoewel de mediawijsheidsorganisaties zich in het algemeen richten op alle doelgroepen zijn opvallend weinig daarvan bezig met minderheidsgroe pen als senioren, mensen met een beperking, mensen in (kans)armoede, etnisch-culturele minderheden en laaggeletterden. In de onderzoekssector zijn deze doelgroepen zelfs extreem afwezig. Kinderen, jongeren, volwasse nen en professionelen hebben daarentegen geen gebrek aan aandacht van het mediawijsheidsveld. Dit laatste valt vooral op in de jeugdsector en bij de bibliotheken.

PAGINA074

(O N L I N E ) H U L P V E R L E N I N G , E - H E A LT H

MEDIAWIJ5

TENDENS / MEDIA

Klassieke media zijn niet dood De veldtekening toont nog scherper dan de vorige aan dat er hiaten zijn in de mediafocus van de organisaties. De meeste aandacht gaat uit naar digitale media als computer, internet, sociale media, apps, games, smartphone of ta blet en in mindere mate naar de klassieke media, zoals TV, radio, kranten en magazines of boeken. De jaarlijkse Digimeter (2016) geeft nochtans aan dat ongeveer 90% van de Vlamingen één of meerdere van die eerder klassieke media gebruikt. Ook opvallend weinig initiatieven focussen op e-readers en ook games scoren laag. Media als fototoestellen of film- en videoapparatuur worden enkel meegenomen door medialabs of organisaties die werken rond creatie van media(inhoud). Ten slotte merken we op dat er in de welzijns sector en bij de overheid weinig variatie in de mediatoepassingen is. Vooral in de welzijnssector komen de soorten media waarop gefocust wordt niet overeen met de evoluties in het dagelijks gebruik van jongeren.

REL

Er zijn nog onontgonnen thema’s Online hulpverlening, e-health, werk, solliciteren en onderzoek zijn het minst populair in alle sectoren. Het meest populair zijn relaties, grooming, cyberpesten, sexting, opvoeding, pesten, identiteit en netiquette, gevolgd door veiligheid, privacy, digitale voetafdruk en open data. Het zijn dan ook de thema’s die de afgelopen vijf jaar maatschappelijk en beleidsmatig in de kijker liepen. Enkele sectoren hebben een zeer typische invulling qua the ma’s. Zo focust de jeugdsector vooral op media maken in de vrije tijd. De welzijnssector zoomt dan weer vooral in op online hulpverlening, relaties en veiligheid. In vergelijking met vorige jaren leggen nu meer organisaties de klemtoon op e-diensten zoals e-banking of e-government. Vooral in het onderwijs, de overheids-, de media-, de bibliotheek- en de sociaal-culturele sector keren deze thema’s het vaakst terug. Een beleidsmatige inbedding is cruciaal Opvallend is dat een groot aantal van de organisaties niet rechtstreeks on der een decreet valt. De privébedrijven ter zijde gelaten, betekent dat dat een groot deel van de organisaties dus niet ingebed is in één of meerdere beleidsvelden en dan ook niet kunnen rekenen op een decretaal kader dat structurele erkenning en financiering biedt. Van de organisaties die wel on der een decreet opereren, doet een groot aantal dat binnen een onderwijs decreet, gevolgd door het sociaal-cultureel volwassenenwerk, het Vlaams Jeugd- en kinderrechtenbeleid en het vroegere lokaal cultuurbeleid. De sec toren die niet gedragen worden in de beleidscontext, scoren ook beduidend minder goed op mediawijsheid. Het is dus niet ondenkbaar dat als er in de toekomst decreten verdwijnen, er ook minder aandacht zal uitgaan naar me diawijsheid. Een beleidsmatige inbedding van mediawijsheid in de verschil lende sectoren blijft broodnodig.

E G OV V T

DIV

( S O C-) C U LT U R E E L + + + -- ++ - + ++ -- + MEDIA

++ + + -- + + + - - +

B I B L I OT H E E K

- + + -- ++ - + + -- ++

JEUGD

+ + - -- + -- ++ - - -

ONDERWIJS

++ + + -- + + + + - ++

O N D E R ZO E K

++ ++ - + + - + -- + ++

WELZIJN

++ - - ++ + - - - - - +

OV E R H E I D

++ + + - ++ + - + - +

MEDIAWIJ5

PAGINA075

SARA DE JAEGERE LEERKRACHT MIDDELBAAR SOCIALE WETENSCHAPPEN EN MEDIACOACH OP HAAR SCHOOL

‘ Omarm dat mediagebruik van jongeren en ga ermee aan de slag ’ Tip van Sara: Betrek anderen! Je kan veel alleen realiseren, maar zoek partners in crime. Communiceer goed, breng iedereen op de hoogte, werk stapsgewijs en behoud het overzicht. Betrek ook de directie, ouderraad en andere actoren in het proces. Het is nooit een verhaal van leerkrachten en leerlingen alleen.

onderwijs

MEDIAWIJ5

PAGINA076

Als je drie jaar in onze school werkt, wordt

protocol voor leerlingen en aanbevelingen

er gevraagd om jezelf als leerkracht onder

voor leerkrachten. Daarnaast stelden we

de loep te nemen. Nadenken over waar je

een communicatie- en beleidsplan op voor

mee bezig bent, hoe je je lessen aanpakt en

de komende schooljaren en organiseerden

wat je graag anders wilt doen. Ik vroeg me

we voor de collega’s een inspiratiedag me

af hoe ik mijn leerlingen meer kon betrek

diawijsheid. Bovendien richtten we reeds

ken bij de actualiteit. Hiervoor ging ik met

enkele mediacafés in. Daar konden collega’s

hen in gesprek en al snel werd duidelijk dat

bijvoorbeeld leren affiches of infographics

leerlingen iets willen wat snel tot bij hen

maken met Canva, werken met Socrative

komt en wat ze snel kunnen scannen, zoals

of een café meevolgen over creatief sa

een blogbericht of een bericht via Facebook.

menvatten en informatiewijsheid. We heb

Maar hoe begin je daaraan en hoe gebruik je

ben samen het begrip mediawijsheid open

die nieuwe media in de les? Met deze vragen

getrokken en het positief benaderd. Bij de

ben ik aan de opleiding Mediacoach begon

collega-leerkrachten heerst er immers een

nen. Ik merkte al snel dat mediagebruik een

‘alles kan maar niets moet’- attitude. Naar

kader vraagt, niet alleen in de lessen, maar

de toekomst toe blijven we stapsgewijs ver

ook op schoolniveau. Vanuit deze invalshoek

der bouwen op wat er op onze school reeds

ben ik mijn project voor de opleiding ge

gerealiseerd werd. Zo zijn we dit jaar onder

start. Een eerste stap was het opstellen van

meer gestart met een nieuw vak “Media”.

een enquête voor mijn collega’s over media

Aan de hand van mediawijze thema’s zoals

gebruik, visie rond media en wensen naar de

reclamewijsheid en online identiteit gaan

toekomst toe. Daarnaast had ik onder meer

we met nieuwe media aan de slag. Media

gesprekken met leerlingen, ons zorgteam

coach zijn is een heuse zoektocht en uitda

en directie. Hieruit volgde de opstart van

ging voor mezelf, maar tegelijk probeer ik

de werkgroep ‘Mediaways’, een werkgroep

collega’s te vormen en te ondersteunen in

die bestaat uit collega’s vanuit verschillende

het mediawijs zijn. Media op een creatie

graden vanuit verschillende vakgebieden en

ve en kritische manier gebruiken, blijft ons

vestigingen. Stapsgewijs hebben we een vi

uitgangspunt en onze grootste uitdaging.

sie uitgedacht die als basis diende voor een MEDIAWIJ5

PAGINA077

Het onderwijs (29%) is niet voor niets het sterkst vertegenwoordigd in het media wijsheidsveld. Op het moment dat de Conceptnota Mediawijsheid verscheen, wer den twee ambtenaren verantwoordelijk gesteld voor mediawijsheid, één daarvan binnen onderwijs. Mediawijsheid werd in 2010 ook expliciet opgenomen in de vak overschrijdende eindtermen van het secundair onderwijs, naast de vakoverschrij dende eindtermen ICT. In het lager onderwijs is mediawijsheid niet expliciet op genomen als vakoverschrijdende eindterm, maar zijn er wél vakoverschrijdende eindtermen ICT voor de derde graad die alvast een rol kunnen spelen in het verwer ven van kennis, vaardigheden en attitudes rond mediawijsheid. Bovendien hebben zowel het GO! als Katholiek Onderwijs Vlaanderen een specifiek leerplan over me dia. Leerkrachten worden op die manier dus expliciet gestimuleerd om te werken aan mediawijsheid. En ook Mediawijs doet haar duid in het zakje om onderwijs te stimuleren en onder steunen. Samen met de VLOR hebben we het platform mediawijsheid opricht om acties en initiatieven meer bekend te maken binnen het onderwijs en leerkrachten de nodige tools te geven om rond mediawijsheid aan de slag te gaan op school en in de klas. Ook de Mediacoach-opleiding heeft een grote impact op de mediawijze pro jecten binnen het onderwijs. Een Mediacoach binnen de school ondersteunt immers zijn collega’s, waardoor er allerlei mediawijze initiatieven ontstaan die bovendien gestroomlijnd worden door een mediawijs schoolbeleid. Onderwijsinstellingen uit het leerplichtonderwijs (56 organisaties in de veldteke ning) zijn de kernspelers om mediawijsheid bij kinderen en jongeren te stimuleren. Deze scholen werken binnen een kader van eindtermen, ontwikkelingsdoelen of competentieprofielen. Ze zorgen er niet alleen voor dat hun leerlingen met ver schillende digitale technologieën aan de slag kunnen, ze stimuleren tegelijkertijd dat dat kritisch en bewust gebeurt. Naast scholen vallen ook een aantal andere organisaties in de veldtekening onder onderwijs op, zoals CLB’s (3), buitenschool se trajectbegeleiding (1), ondersteunende organisaties of bedrijven rond specifie ke mediawijze thema’s en invalshoeken (24) en koepels en overlegstructuren (6). Qua doelgroepen focussen onderwijsorganisaties niet enkel op kinderen van 0-6 jaar (28 organisaties), kinderen van 7-12 jaar (32 organisaties) en jongeren (37 orga nisaties), maar ook op volwassenen (50 organisaties) voor hun mediawijs program ma. In het kader van het Strategisch Plan Geletterdheid hebben de veertien centra MEDIAWIJ5

voor basiseducatie de belangrijke opdracht gekregen om aan lager geschoolde volwassenen de basismediawijsheidscompetenties bij te brengen. En plus zetten zestien Vlaamse Centra voor Volwassenenonderwijs ook in op mediawijsheid. Ook in richtingen als de lerarenopleiding, communicatiewetenschappen, journalistiek, sociaal en sociaal-agogisch werk worden volwassenen gevormd richting mediawijze professionelen (17 organisaties in de veldtekening). Ondanks de invoering van het M-decreet, krijgen mensen met een beperking (14 organisaties) en in (kans)armoede (21 organisaties) minder mediawijsheid mee via het onderwijs. Zo zitten er maar weinig BuSO-scholen in de veldtekening. Er is wel beterschap op komst, want aan de laatste editie van de Mediacoach-opleiding namen een aantal BLO- en BuSO-scholen deel, net als aan de opleiding Onbeperkt Mediawijs, Mediacoach voor duo’s.

GERTI WOUTERS OPLEIDINGSCOÖRDINATOR JOURNALISTIEK HOWEST FOTO : STEFFI VERHEYE

‘ Je bent mediawijs als je ziet wat goede journalistiek is ’

Breedbeeld is een online vormingsstool die

te zwaarwichtige manier en met humor. Het

je klassikaal kan inzetten of individueel kan

is één element in een groter proces van be

gebruiken om jonge mediamakers (journa

wustwording van de mediamakers en zelfs

listen, regisseurs, reclamemakers, fotogra

breder maatschappelijk. Je kan geen media

fen) bewust te maken van hoe zij mensen

meer maken zoals vijftig jaar geleden …

met een beperking kunnen weergeven in de media, anders dan tot nu toe vaak gebeurde:

Tip van Gerti: Bekijk mensen met een be-

Als we kijken naar de doelstelling die nagestreefd worden, zet de onderwijssector voornamelijk in op het strategisch (52 organisaties) kunnen inzetten van voorna melijk digitale technologieën voor communicatie (11 organisaties), creatie (10 or ganisaties), informatie (11 organisaties) en in mindere mate voor weerbaarheid (8 organisaties) en amusement (6 organisaties). Ze kijken hierbij voornamelijk naar het kunnen gebruiken (49 organisaties) en begrijpen (43 organisaties) van die di gitale technologieën. Binnen dat gebruik is er vooral aandacht voor het kunnen bedienen (8 organisaties) en zelf kunnen produceren (8 organisaties) van digitale media(inhouden). Ook kritisch observeren, evalueren en reflecteren over je eigen mediagebruik en dat van anderen maakt deel uit van het mediawijsheidsprogram ma van het onderwijs.

hen opvoeren omwille van hun beperking.

perking op dezelfde manier als elk ander

We willen er vanuit gaan dat het gewone

mens maar hou tegelijk rekening met hun

mensen zijn die goed kunnen praten over al

beperkingen. Als je teveel op de beperking

lerlei andere onderwerpen, zonder daarbij

focust, bestaat de kans dat je terug in

telkens te focussen op hun beperking. Dank

stereotypen vervalt. Maar je mag terzelf-

zij deze insteek kan de tool ook vertaald

der tijd niet gaan betuttelen van ‘kan je dat

Tot slot zijn er nog de mediawijze thema’s. De onderwijssector zet het meest in op relaties en veiligheid. Heel veel leerlingen of cursisten krijgen les of spelen wel eens een spel over cyberpesten, hoe ze privacy instellingen moeten aanpassen of wat de risico’s zijn van het internet. Ook thema’s als nieuws en informatie, e-diensten, vrije tijd en werk krijgen een plaats binnen het onderwijs. Boodschap: reeds veel media wijsheid in de onderwijssector, maar eveneens nog veel ruimte tot verbetering en verbreding.

worden naar vrouwen, allochtonen, trans

wel?’ Je moet een evenwicht vinden tus-

genders of mensen in armoede. Breedbeeld

sen eraan denken en er rekening mee hou-

werkt aan begrip, tolerantie en kennis van

den.

PAGINA078

hun leefwereld, en dit gebracht op een niet

onderwijs

MEDIAWIJ5

PAGINA079

PIETER DUYSBURGH ANNELEEN SCHELSTRAETE

bibliotheken

PROJECTLEIDER DIGITALE GELETTERDHEID VERANTWOORDELIJKE PUBLIEKSWERKING IN DE KROOK

‘ Je bent mediawijs als je de Krook bezoekt en ten volle beleeft ’

Het idee achter de Krook is om een plek te

sen te betrekken bij onderzoek en innovatie.

hebben in de stad die zorgt voor contact

De Krook voorziet hen in op maat gemaakte

met de burger. De Krook-bibliotheek wil een

labo’s, testruimtes en een co-creatielab, wat

belevenisbibliotheek zijn, op de maat van

voor een cross-over zorgt tussen het klassie

de Gentenaar voor kennis, cultuur en inno

ke veld van een bib en hun activiteiten. We

vatie. Mediawijsheid en e-inclusie zijn hier

zijn dus een stadsdienst, onderzoeksinstel

in belangrijke thema’s. De bibliotheek moet

ling en innovatiecentrum, samengebracht in

een plaats blijven waar het grote publiek op

één huis. Samen willen we ook grote evene

een laagdrempelige manier kan kennisma

menten organiseren, om die Krookstempel

ken met bestaande en opkomende digitale

en -visie nog meer in de praktijk te brengen.

technologieën. Allerlei onderwerpen gaan

Dat komt er binnenkort aan, met onder an

de van basis computerkennis, 3D-printen tot

dere een literair festival en een virtual reali

fake nieuws komen aan bod in workshops,

ty festival.

mediacafés, installaties, één-op-één consul

Bibliotheken zien zichzelf ook steeds meer als plaatsen waar het grote publiek op een laagdrempelige manier kan kennismaken met bestaande en opkomende digi tale technologieën om informatie te verzamelen en op te zoeken. Want laat nu net toegang tot goede informatie één van de kerntaken van de bibliotheek zijn. Vroeger was de bibliotheek dè toegangspoort tot informatie, nu is er een overvloed van in formatie aanwezig op digitale media. Door deze evolutie en de afschaffing van het Decreet Lokaal Cultuurbeleid, moeten bibliotheken op zoek naar een nieuwe rol. De bibliotheek wordt meer en meer een gemeenschapscentrum waar mensen te rade kunnen bij elkaar, bij de bibliotheekmedewerkers en de digitale media die ter be schikking worden gesteld. De bibliotheek wordt een gids om mensen te begeleiden naar correcte, relevante en betrouwbare informatie. Ze doen dat door hun bezoekers toegang (69 bibliotheken) tot digitale informatie te verlenen, hen die te leren gebruiken (65 bibliotheken), begrijpen (51 bibliothe ken) en strategisch in te zetten (55 bibliotheken).

MEDIAWIJ5

taties, Kraks at the Krook, activiteiten van

Tip van Pieter en Anneleen: Bewaak gren-

de jongerenambassadeurs, etc. We leggen

zen! Iedereen heeft zijn eigen werking

In die taak focussen meer dan de helft van de bibliotheken zich voornamelijk op kin deren (64 bibliotheken), jongeren (65 bibliotheken), volwassenen (66 bibliotheken) en senioren (60 bibliotheken). In toenemende mate hebben ze ook aandacht voor mensen in (kans)armoede (33 bibliotheken), werkzoekenden (38 bibliotheken), laag geletterden (29 bibliotheken) en etnisch-culturele minderheden (35 bibliotheken).

in de Krook ook sterk de klemtoon op digi

en eigenheid, en we letten er permanent

tale geletterdheid van zowel de burger als

op dat het niet één grote pot nat wordt.

in-huis-diensten, waar de ene partner de

Anderzijds moeten we er ook voor blijven

Toch wordt vooral gefocust op het aanbieden van materialen, eerder dan het ont wikkelen of bevorderen van vaardigheden, kennis en attitudes. Hier ligt dus nog een groot onontgonnen terrein. 30 bibliotheken geven aan zich te focussen op de ontwikkeling van pedagogische vaardigheden rond mediawijsheid en in slechts 19 bibliotheken heeft men aandacht voor professionelen. De bibliotheken focussen dus vooral op de vrijetijdsbesteding van mensen, maar missen misschien kansen om hen ook in het kader van hun beroepsleven te ondersteunen.

andere bijschoolt. We willen dat alle biblio

zorgen dat we niet gewoon een huis wor-

theekbezoekers hun mediawijze competen

den met vergaderruimtes. Daarom houden

ties kunnen versterken in de bibliotheek,

we altijd onze rol in ons achterhoofd en

los van de vaardigheden en kennis die ze al

bewaken we onze grenzen van ‘wat past

Cultuurconsumptie, en steeds meer – productie van literatuur, gaming en film blij ven de hoofdthema’s voor de meeste bibliotheken. In vergelijking met vroeger gaat er ook meer aandacht uit naar thema’s als online veiligheid, privacy en je digitale voetafdruk.

hebben. Voor Universiteit Gent en Imec is De

wel en niet in de Krook’.

PAGINA080

Krook ook een ideale plek voor , om men MEDIAWIJ5

PAGINA081

‘ Je bent mediawijs als je je eigen dagelijks mediamenu kruidt met wat gezond verstand en afwerkt met een snuifje durf ’

HELEEN MESSELLEM COÖRDINATOR

(sociaal-) culturele sector

LINC VZW

LINC vzw was de coördinerende partner

LINC vzw aan een vormingsaanbod dat aan

media opvoeding bij de ontwikkeling van

sluit op de website om ook ouders en groot

MediaNest.be. MediaNest is een website

ouders te bereiken die vanuit informatie-

voor ouders over mediaopvoeding. Ouders

armoede, kansarmoede, gebrek aan toegang

voelen zich vaak onzeker als het gaat over

tot digitale media, laaggeletterdheid of een

het mediagebruik van hun kinderen. Noch

beperking niet tot bij de website geraken.

tans is mediaopvoeding niet echt verschil

Is de (sociaal-) culturele sector mediawijs? Ook een heel groot aantal organisa ties uit de (sociaal-)culturele sector werken rond mediawijsheid. Hieronder vallen verschillende vzw’s of opdrachthoudende verenigingen en cultuurorganisaties als cultuurcentra, fora en musea. Deze organisaties krijgen vanuit verschillende be leidsniveaus en -domeinen middelen om te werken aan mediawijsheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze heel diverse doelgroepen, doelstellingen en thema’s op vlak van mediawijsheid bedienen. Naar verhouding krijgen alle doelgroepen aandacht binnen de sociaal-culturele sector die zich vooral richt op volwassenen. Als doelstelling willen de meeste sociaal-culturele organisaties hun publiek aanleren hoe ze digitale technologieën als computer, internet, sociale media, smartphone, tablets, film en apps strategisch (39 organisaties) moeten gebruiken (40 organisaties) en begrijpen (36 organisaties). MEDIAWIJ5

Ook het aanscherpen van pedagogische vaardigheden (25 organisaties) over en het verlenen van toegang (28 organisaties) tot media worden als belangrijke mediawijsheidsdoelstellingen aangegeven. Opvallend is wel dat slechts zes organi saties uit de sociaal-culturele sector aangeven dat ze inzetten op het ontwikkelen van een beleid of visie rond mediawijsheid. Hier liggen dus nog heel veel kansen om een draagvlak en samenwerking te creëren. In de sociaal-culturele sector komen verschillende mediawijze thema’s aan bod: relaties, nieuws en informatie, e-diensten, vrije tijd, media maken, diversiteit en veiligheid. Het thema mediaopvoeding maakte de voorbije vijf jaar een opmars. Thema’s die minder goed scoren zijn (online) hulpverlening, werk en onderzoek. Niet helemaal verwonderlijk, gezien dat de hoofdthema’s zijn binnen andere sectoren.

PAGINA082

lend van ‘gewoon’ opvoeden. Met de site

Tip van Heleen: Werk interdisciplinair! Het

proberen we ouders te overtuigen: “je bent

is uniek, dat zoveel partners uit hun kot

mediawijzer dan je denkt”. Je doet al veel,

gekomen zijn en gezegd hebben “wij willen

je voert al gesprekken en discussies, er lig

meewerken aan een gemeenschappelijk

gen al belangrijke thema’s op tafel. Zelfs al

project,

heb je niet veel ‘knoppenkennis’, je komt al

groepen, naar lokale buurtwerkingen met

een heel eind met gezond verstand en een

expertise rond kampen en kansarme papa’s

goed buikgevoel. MediaNest legt de nadruk

naar vormingsinstellingen en expertise-

op kansen, rekening houdend met de risi

centra. Om bij te blijven halen we er steeds

co’s. De site is een bonte verzameling van

nieuwe experts bij, zodat we breed kunnen

allerhande informatie over mediawijze the

blijven gaan. Het vertalen van onze inhou-

ma’s in artikels, filmpjes, verhalen of klik-

den naar offline content en materiaal als

en-prints. We weten dat we vandaag met

vormingen, inspiratieboekjes en een spel

MediaNest niet alle ouders of primaire op

hoort daar zeker ook bij. Dat is voor ons

voeders bereiken. Daarom werken we nu als

verduurzaming.

MEDIAWIJ5

PAGINA083

van

universitaire

onderzoeks

‘ Je bent mediawijs als je meer kunt dan gewoon informatie beoordelen. Mediawijs zijn betekent ook dat je je goed sociaal kunt gedragen op het internet, zodat je anderen niet kwetst. ’

Diverse Vlaamse hogescholen (21 scholen) en universiteiten (26 scholen) geven niet alleen les over mediawijsheid maar doen ook onderzoek naar dit thema en aspecten die eraan linken. Ze ontwikkelen tools om reclamewijzer te worden, zoeken een ma nier om via het onderwijs cyberpesten te verminderen, ontwikkelen standaarden voor het zelf produceren van media, doen aan game-onderzoek en –ontwikkeling, brengen noden en behoeften rond mediagebruik in kaart … Onderzoeksprojecten gelinkt aan mediawijsheid focussen op kinderen (15 organisa ties), jongeren (17 organisaties), professionelen (13 organisaties) maar voornamelijk volwassenen (21 organisaties). Ook minderheidsgroepen worden steeds meer het onderwerp van onderzoeksprojecten die linken aan het thema mediawijsheid, maar blijft minimaal: senioren (7 organisaties), mensen met een beperking (7 organisa ties), mensen in (kans)armoede (5 organisaties), etnisch-culturele minderheden (5 organisaties), werkzoekenden (6 organisaties) en laaggeletterden (6 organisaties).

PROFESSOR BIJ HET DEPARTEMENT COMMUNICATIE WETENSCHAPPEN AAN DE UNIVERSITEIT ANTWERPEN

De vaakst nagestreefde mediawijsheidsdoelstelling binnen de onderzoekssector is logischerwijs onderzoek (22 organisaties). In tweede instantie komt het kunnen strategisch gebruiken en begrijpen van media aan bod (16 organisaties). Daarnaast worden ook toegang (10 organisaties) en pedagogische vaardigheden (11 organisa ties) in de onderzoekssector niet genegeerd. Net als in de andere sectoren behoort de ontwikkeling van een mediawijsheidsbeleid of -visie tot de mediawijsheidsdoel stellingen van het minst aantal organisaties (6 organisaties).

In het Friendly ATTAC-project onderzochten

Tip van Heidi: Valideer je onderzoek via

we de rol van omstaanders bij cyberpesten:

verschillende organisaties! Het beleid zet

waarom grijpen jongeren niet of verkeerd

nog te vaak in op eenmalige initiatieven,

in?Samen

terwijl er minder goed wordt nagedacht

Ook niet verwonderlijk is dat het gros van de onderzoeksaandacht uitgaat naar digitale technologieën als de computer, internet, sociale media, apps, games, smart phone en tablet (13 of meer organisaties). Maar ook kranten (13 organisaties) en TV (12 organisaties) komen nog vrij frequent aan bod. Fototoestel (7 organisaties), film (8 organisaties), radio (7 organisaties), video (8 organisaties), boeken (1 organisa tie) en e-readers (1 organisatie) kunnen op minder aandacht rekenen.

gameontwikkelaars

Alle mediawijsheidsthema’s komen wel op de één of andere manier aan bod in de onderzoekssector. Wel zijn er nog heel wat kansen voor onderzoek rond e-diensten (2 organisaties), werk (3 organisaties) en diversiteit (1 organisatie). zin toevoegen: We kunnen concluderen dat nog lang niet alles onderzocht is als het gaat over mediawijsheid. MEDIAWIJ5

onderzoek

HEIDI VANDEBOSCH

PAGINA084

met

gezondheidspsychologen, en

computerweten

over een systematische aanpak op basis

schappers van de UGENT, HOWEST en VUB

van wetenschappelijke bewijzen. We moe-

ontwikkelden we een game-prototype dat

ten blijven investeren in het samenbrengen

het juiste omstaandersgedrag promootte.

van wetenschappelijke kennis en kennis uit het veld.

MEDIAWIJ5

PAGINA085

MARIJE NOUWEN

ELLEN VANDERHOVEN

ONDERZOEKER BIJ DE

DOCENT EN ONDERZOEKER

ONDERZOEKSGROEP MEANINGFUL

ONDERWIJSKUNDE

INTERACTIONS LAB (MINTLAB)

ARTEVELDEHOGESCHOOL

INSTITUUT VOOR MEDIASTUDIES UNIVERSITEIT VAN LEUVEN

‘ Je bent mediawijs als je met je gezin goede mediagewoonten creëert ’

Wanagogo was een exploratief onderzoeks

Tip van Marije: Blijf kijken naar de mens

Edutablet ging over tabletgebruik in de klas.

Tip van Ellen: Ga op zoek naar een visie!

project naar mediatie-stijlen en het digitale

achter het medium en benader hem niet

Wat werkt en wat niet? Op basis van deze

Nu zien we vaak projecten of scholen die

mediagebruik van ouders met jonge kinde

alleen als gebruiker maar als mens van

inzichten hebben we drie apps ontwikkeld:

starten met een tabletproject en een

ren tussen 3 en 9 jaar. Met de info uit

vlees en bloed. Wij zetten nooit in op het

een adaptieve app die zich aanpast aan het

tabletklas aankopen zonder visie of idee

Wanagogo zijn we het ontwikkelingsproject

begrijpen van een technologie an sich, wel

niveau en leerstijl; een tweede gericht op

wat ze er uiteindelijk mee gaan doen. Vaak

MeToDi gestart: een toolkit voor ontwikke

op hoe mensen ermee omgaan. Daarom

interactie in de klas en hoe je dat kan

liggen die tablets na enige tijd stof te

laars van digitale materialen voor kinderen.

maken we vaak gebruik van participatory

stimuleren en een derde app over onderzoe

vergaren. Leerkrachten die er mee aan de

MeToDi onderzoekt op welke manier een

design, waar je samen met de doelgroep

kend leren. Op onze website www.appklas.be

slag willen, moeten vaak alles zelf uitzoeken.

digitale interventie ouders en leerkrachten

nadenkt over hun context en mogelijke op-

staan alle onderzoeksresultaten en alles wat

meer kan betrekken bij het digitaal media

lossingen voor problemen die ze ervaren.

we bijgeleerd hebben rond apps in de klas.

gebruik van kinderen. Zo kunnen ontwikke

Je vindt er ook een zelftest die je vertelt

laars hun digitale materialen tweaken, zodat

welk type leerkracht je bent, met suggesties

ouders en leerkrachten beter geïnformeerd

hoe jij best tablets in de klas kan gebruiken.

zijn over welke digitale platformen jongeren gebruiken en wat ze daar doen.

onderzoek

MEDIAWIJ5

PAGINA086

onderzoek

MEDIAWIJ5

PAGINA087

VEROLIEN CAUBERGHE

EVA LIEVENS

LISELOT HUDDERS

PROFESSOR RECHT &

PROFESSORS BIJ HET DEPARTEMENT

TECHNOLOGIE IN DE

COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN

FACULTEIT RECHTEN

UNIVERSITEIT GENT

‘ Bewustzijn en begrip van regelgeving en wetgeving zijn essentiële elementen van mediawijsheid ’

Adlit is een onderzoeksproject dat de re

Tip van Liselot: Mediawijsheid by design!

Wij proberen de wetgeving en regelgeving

Tip van Eva: Hecht belang aan auteursrecht!

clamewijsheid in Vlaanderen wil verhogen:

Het ontwikkelen van een cue of ‘label’,

rond media begrijpelijk te vertalen, zodat

De huidige generatie krijgt veel content gra-

mensen helpen om reclame te herkennen in

om reclame makkelijker te herkennen zou

meer mensen beter op de hoogte zijn van

tis, waardoor er niet veel waarde meer ge-

de nieuwe mediaomgeving, inzicht te krijgen

een belangrijke stap in de goede richting

de vele regels die er bestaan. Als antwoord

hecht wordt aan auteursrecht. Leerkrach-

in de beïnvloedingsstrategieën en er kritisch

zijn. De wetgeving zegt nu al dat sponso-

op de vele vragen en misvattingen die er zijn

ten hebben een voorbeeldfunctie om op een

over te kunnen nadenken. De inzichten uit dat

red content duidelijk moet zijn. Maar er

rond mediagebruik in de les, maakten we

verantwoordelijke manier om te gaan met

wetenschappelijk onderzoek proberen we te

wordt nooit gespecifieerd hoe dat moet,

een interactieve affiche voor leerkrachten.

auteursrechtelijk beschermd materiaal en

vertalen naar concrete tools om reclame

waardoor websites allemaal verschillende

In de vorm van een flowchart, worden ze

ook jongeren dat besef bij te brengen. Dui-

wijzer te worden. Hierbij is de samenwerking

labels gebruiken: adv, sponsored content,

aan de hand van ja-neen vragen doorheen

den dat niet zomaar alles gratis beschik-

met partners als Mediawijs, MediaNest, Alles

reclame, etc. We hopen om tot één cue te

het auteursrecht en het recht op afbeel

baar kan zijn, creators moeten ook op een

over Centen, Gezinsbond, etc. cruciaal want

komen, één label, zodat het voor kinderen

ding geloodst; op een begrijpelijke manier

bepaalde manier beloond kunnen worden

die zorgt ervoor dat de onderzoeksresulta

en jongeren makkelijker wordt om reclame

zonder dat de correctheid verloren gaat.

voor hun werk. Anders zullen er veel minder

ten en de tools tot bij ons publiek geraken.

te herkennen.

De affiche is gebaseerd op uitzonderingen

creatieve inspanningen zijn. Het idee ach-

voor het onderwijs. Deze uitzonderingen

ter auteursrecht blijft belangrijk, ook al zijn

gelden niet noodzakelijk in andere sectoren.

bepaalde regels misschien niet voldoende

onderzoek

MEDIAWIJ5

PAGINA088

aangepast aan de technologische realiteit. onderzoek

MEDIAWIJ5

PAGINA089

JO VAN HECKE RELATIE- EN GEZINSTHERAPEUT EN PROJECTCOÖRDINATOR ONLINE HULPVERLENING BIJ TONUSO

‘ Je bent mediawijs als je het allerminste dat je kent, doorgeeft aan een jongere generatie. ’ Tip van Jo: Koppel persoonlijkheid aan mediawijsheid. Uniek aan ons project is de aandacht voor de identiteit van de kinderen en jongeren. We nemen hun psychosociale valkuilen mee in de lessen mediawijsheid.

Tonuso is een centrum voor jeugdhulp, een

Tip van Jo: Koppel persoonlijkheid aan

organisatie binnen de bijzondere jeugdzorg.

mediawijsheid! Uniek aan ons project is de

e-Tonuso is een projectcel binnen Tonuso,

aandacht voor de identiteit van de kinde-

die zich vooral richt op derden via vorming,

ren en jongeren. We nemen hun psycho

ondersteuning en coaching van begeleiders

sociale valkuilen mee in de lessen media-

en jongeren rond e-hulp en mediawijsheid.

wijsheid. We merken immers dat sommige

Zo hebben we bijvoorbeeld veel projecten

jongeren wel mediawijs zijn maar door hun

rond de digitale kloof gedaan waar we in een

groot gemis aan herkenning, hun hechtings

eerste fase werkten rond het bezitten van

problematiek of inburgeringsproblemen,

een computer en internet thuis en in een

heel veel nood hebben aan erkenning en

tweede fase naar hoe je met computers aan

zichzelf daardoor heel kwetsbaar en ge-

de slag kan gaan om je situatie te verbete

vaarlijk opstellen online. We koppelen onze

ren. Daar zat toen ook al mediawijsheid in

kennis van mediawijsheid aan hun persoon-

vervat. Want de jongeren die hier over de

lijk verhaal. Het zijn kleine druppels op een

vloer komen, alsook hun ouders, bevinden

hete plaat, maar met duidelijke resultaten.

zich in problematische opvoedingssituaties,

Zo zeiden de begeleiders eens tegen de

terwijl mediawijsheid of ICT-gebruik net bin

kinderen ‘ik zal straks eens kijken op je

nen de opvoeding aan bod moeten komen.

Facebookprofiel of je al een liefje hebt’,

Maar daarop leg je geen prioriteit als je bij

waarop de jongeren zeiden ‘dat zal niet

voorbeeld in een vechtscheiding of armoede

gaan, want we hebben al les gehad van Jo’.

zit. We werken met deze kwetsbare jongeren

Ze vonden het geweldig dat hun profiel

heel erg op hun digitale identiteit, want vaak

goed afgeschermd is en worden bewuster

schieten ze zich zelf (onbedoeld) in de voet

van wat ze doen en de gevolgen ervan.

met hoe ze zich online presenteren of bloot geven. Daarnaast werken we rond sharen ting, omdat onze ouders vaak heel ongenu anceerd beelden van hun kinderen online plaatsen.

welzijn

MEDIAWIJ5

PAGINA090

MEDIAWIJ5

PAGINA091

EVELINE DE BIE SITEBEHEERDER

welzijn

SEKSUELEVORMING.BE BIJ SENSOA

De seksuele ontwikkeling start bij de geboor

je niet meteen in verontwaardiging schiet

te. Interesse in hun lichaam en hoe ze eruit

en plaats kan geven aan normaal seksueel

zien, vriendjes en later liefjes, al die stappen

gedrag. Vrij recent maakten we samen met

maken deel uit van een normale seksuele

Mediawijs ook een concrete toepassing van

ontwikkeling. Het is vooral belangrijk dat

het Vlaggensysteem op online relaties en

ouders en begeleiders dat gedrag kunnen

seksualiteit: ‘Hé, het is oké.’

kaderen en jongeren ondersteunen in die ontwikkeling. Het Sensoa vlaggensysteem

Tip van Eveline: seksualiteit en mediawijs-

is een methodiek die helpt om seksueel ge

heid zijn nauw verbonden. Bezorgdheden

drag te beoordelen en een gepaste reactie

van opvoeders en ouders over ‘wat jonge-

te geven. Het is een pakket met een hand

ren online doen’ gaan heel vaak over din-

leiding en uitgeschreven situaties, geïllus

gen die met seksualiteit te maken hebben,

treerd door tekeningen, van seksuele hande

ook al wordt dat niet altijd specifiek be-

lingen. Deze situaties kan je beoordelen aan

noemd. Denk maar aan zaken als contact

de hand van zes criteria en bepaal je welke

zoeken met elkaar, flirten, foto’s tonen en

vlag een handeling krijgt: groen, geel, rood

uitwisselen of naar porno kijken. Het vlag-

of zwart. Zo kan je op een meer beredeneer

gensysteem helpt om nuance te brengen,

de en objectieve manier oordelen, waardoor

want situaties zijn niet altijd zwart-wit.

MEDIAWIJ5

PAGINA092

Hoe ver staat mediawijsheid in de welzijnssector? Digitale media zijn overal, dus dat is in de welzijns- en zorgsector niet anders. Dit is weinig voelbaar in het aan tal welzijnsorganisaties die de weg naar mediawijsheid gevonden hebben, wellicht omdat ze in de eerste plaats vooral focussen op het algemene fysiek en mentaal welzijn.

‘ Je bent mediawijs als je jezelf blijft online ’

Toch is het belangrijk dat niet enkel hulpverleners in de digitale welzijn- en zorgwe reld kunnen participeren, maar ook hun patiënten en cliënten. Alle doelgroepen zijn daarbij even belangrijk en krijgen dan ook evenveel aandacht van de verschillende welzijnsorganisaties in de veldtekening. Welzijnsorganisaties vinden het vooral belangrijk dat hun doelgroep digitale media effectief en strategisch kan gebruiken (16 organisaties). Ook het aanscher pen van pedagogische vaardigheden rond mediawijsheid staat binnen deze sector hoog aangeschreven (14 organisaties). Opvallend is wel dat tegelijkertijd weinig aandacht uitgaat naar het begrijpen van digitale technologieën (9 organisaties) en het ontwikkelen van een beleid of visie (2 organisaties) hierrond. De welzijnssector zet in eerste instantie vooral in op het leren bedienen van media en ontwikkelen van regels en afspraken rond waar, wanneer en hoe lang ze mogen gebruikt worden. Het kritisch omgaan met die media is nog een stap verder en vraagt veel bege leiding. Toch liggen hier kansen voor de sector, want het is net de welzijnssector die inzet op groepen die op de één of andere manier gevoeliger zijn voor of al in contact gekomen zijn met online risico’s, zoals verlies van privacy, het verkeerdelijk gebruiken van e-diensten, oplichting online of cyberpesten. Net daarom is het be langrijk dat hun doelgroepen weten hoe de media in elkaar zitten, hoe ze werken en hoe je risico’s kan vermijden. Het opstellen van een beleid of visie hierover binnen de organisatie kan helpen om mensen hierin beter te begeleiden. Qua media blijft de focus in de welzijnssector beperkt tot computers, internet en sociale media. De tendenzen in het mediagebruik in de gemiddelde Vlaamse huiskamer wordt hier niet gevolgd. Slechts vier mediawijze thema’s komen in de welzijnssector voldoende aan bod: e-hulpverlening, relaties, vrije tijd en veiligheid. De nadruk ligt dus sterk op online risico’s, eerder dan op opportuniteiten.

MEDIAWIJ5

PAGINA093

SARA VAN DAMME PROGRAMMAREGISSEUR E-INCLUSIE BIJ DIGITAAL.TALENT@GENT DIGIPOLIS

‘ Vooraleer je 100% mediawijs kan zijn, moet je een keer van alles geweest zijn. Want mediawijs zijn, is je bewust zijn van hoe de media een impact hebben op jou als persoon en op je wereld. ’

Digitaal.Talent@Gent is een soort kenniscen

een meerwaarde als je brede en duurzame

trum of coördinatiepunt op stedelijk niveau

resultaten wil boeken. We delen en combi

dat zich inzet om alle burgers te betrekken in

neren kennis en expertise van onszelf en

de digitale maatschappij. Tien jaar geleden

andere organisaties, die we omzetten naar

ging dit vooral over de digitale kloof onder

concrete realisaties waaronder zoals de

de vorm van toegang tot een pc. Vandaag

Digitaal Talent Punten (70 openbare compu

gaan we meer het pad op van e-inclusie en

terruimtes waar mensen de computer kun

spreken we over ‘hoe kunnen we het digi

nen gebruiken en ondersteuning krijgen), de

taal potentieel van de stad aanwakkeren,

uitleendienst met meer dan honderd tablets

hoe kunnen we ervoor zorgen dat iedereen

en laptops die alle organisaties in Gent gra

kansen krijgt om mee te draaien in die di

tis kunnen ontlenen, Digikriebels waar we

gitale maatschappij’. Daarvoor hebben we

met kwetsbare ouders van kleuters aan de

een stedelijk beleid uitgetekend: ‘waar moet

slag gaan of Onbeperkt Mediawijs waarin

de stad Gent op inzetten rond digitalisering

we mediawijsheid bij mensen met een beper

en inclusie?’. Daarbij hebben we niet zozeer

king en hun begeleiders willen stimuleren.

gekeken naar welke digitale toepassingen er al zijn en wat de stad nog moet ontwikke

Tip van Sara: mediawijsheid zit overal.

len, want dat doet Digipolis als ICT-partner

Zeker ten opzichte van leerkrachten en

van de stad. We wouden vooral weten hoe

intermediairen in het algemeen, moeten

we de Gentenaar kunnen ondersteunen. We

we loslaten dat het digitale iets afzonder-

Tip van Sara: mediawijsheid zit overal.

stelden ons de vraag: ‘welke antwoorden

lijks is. Het digitale en mediawijsheid zijn

We moeten uit onze eigen comfortzone durven treden en een

moeten er geboden worden en gaan we zelf

integraal deel van de wereld van vandaag.

meer integrale educatie, ondersteuning en dienstverlening opzetten.

alles uitvoeren?’ Neen, dus hebben we be

We moeten dus binnen educatie, opvoeding

We moeten mensen helpen en ondersteunen om ermee om te

keken welke spelers, vzw’s, organisaties of

of ondersteuning stoppen met zeggen ‘dat

gaan en ook zelf aan de slag te gaan.

scholen in die stad, daar al op inzetten en

komt erbij’. Dat is niet waar, het is er van-

welke diensten hier verantwoordelijkheid

daag en morgen nog meer. We moeten uit

rond moet opnemen of betrokken zijn. In alle

onze eigen comfortzone durven treden en

projecten werken we dan ook samen met

een meer integrale educatie, ondersteu-

de stadsdiensten of het OCMW. Dat is echt

ning en dienstverlening opzetten.

overheid

MEDIAWIJ5

PAGINA094

MEDIAWIJ5

PAGINA095

NILS DE RIDDER ADVISEUR ORM BIJ

overheid

DE PRIVACYCOMMISSIE

Recht op afbeelding is een campagne

wereld, naar hen en hun noden te luisteren.

binnen ons ‘Ik beslis’ project. Er is onder

Wat we nu doen met Ik Beslis, is nu nog geen

jongeren heel wat te doen over het nemen

wettelijke verplichting maar dat wordt het in

en verspreiden van foto’s. Dat is eigenlijk

de toekomst wel. De nieuwe regelgeving die

niet verwonderlijk want iedereen heeft te

er aan komt, zegt expliciet dat we als DPA

genwoordig een smartphone op zak met

(Data Protection Authority) moeten inzetten

internetverbinding. Je neemt een foto en

op het sensibiliseren van zwakkere groepen,

binnen de seconde staat die online. Maar er

waaronder jongeren en kinderen.

zijn natuurlijk ook juridische spelregels. De centrale boodschap: bij het maken en ook

Tip van Nils: kijk breed en verruim je blik.

verspreiden van foto’s heb je toestemming

Blijf na een goed initiatief niet op je lau-

nodig. Een selfie maken is leuk! We zijn er

weren rusten. We moeten blijven naden-

niet tegen, we proberen gewoon de spelre

ken over thema’s die in de leefwereld van

gels te kaderen aan de hand van vier luiken

jongeren spelen en relevant zijn. Zo komt

in de campagne: (1) jongerenparlement, (2)

het ‘internet of things’ eraan, met verha-

website ‘ik beslis’, (3) een lespakket en (4)

len over connected toys die data doorspe-

de folder ‘recht op afbeelding’. Dankzij de

len naar bedrijven; dat zijn dingen die re-

samenwerking met CHIPS vzw zijn alle voor

levant worden in de toekomst. We mogen

beelden in het lespakket en alle casussen

niet blijven staren op recht op afbeelding,

in de folder en website, gebaseerd op input

we moeten breed blijven kijken en onze blik

van jongeren. Ons jongerenparlement lever

verruimen.

‘ Je bent mediawijs als je bij het maken en verspreiden van beeldmateriaal van anderen rekening houdt met hun recht op afbeelding ’

Ook op beleidsniveau blijft mediawijsheid een erg transversaal thema dat vele beleidsdomeinen doorkruist. De beleidsvelden die het meest terugkeren in de veldtekening zijn media, onderwijs, jeugd, cultuur, welzijn en innovatie en armoede bestrijding. Dat was ook al zo in de voorbije twee veldtekeningen. Wel merken we dat naast de Vlaamse regering ook steeds meer steden (+/-20), gemeenten (+/- 5) en provincies (+/- 5) belangrijke inspanningen doen rond mediawijsheid. De aandacht van de overheid is evenwichtig verdeeld over de verschillende doel groepen, doelstellingen en mediawijsheidsthema’s. Ook voor minderheidsgroepen, waar andere sectoren minder aandacht voor hebben, tracht de overheid allerhande mediawijze initiatieven op poten te zetten. Erg opvallend is wel dat als we kijken naar de mediawijsheidsdoelstellingen, het ontwikkelen van een beleid of visie rond mediawijsheid het minst hoog scoort. De overheid zet dus, in vergelijking met de andere mediawijsheidsdoelstellingen, het minst in op het creëren van een draag vlak voor en samenwerking rond mediawijsheid. De overheid zou dus nog veel meer de regisseursrol rond mediawijsheid kunnen opnemen om te komen tot een beleids matige aanpak in plaats van een projectmatige. Als we kijken naar de mediawijsheidsthema’s merken we dat (online) hulpverlening en media maken bij de overheid veel minder hoog scoren. Dit is opmerkelijk, gezien in juni 2015 een actieplan van de Minister van Welzijn rond online hulpverlening is verschenen. Volgens onze veldtekening heeft dit actieplan nog maar weinig effect gehad binnen de welzijnssector, noch bij de overheid. Maar wat niet is, kan nog komen.

de ook hun rechtstreekse input. We hebben echt getracht om aan te sluiten bij hun leef MEDIAWIJ5

PAGINA096

MEDIAWIJ5

PAGINA097

jeugd

WOUTER DE MEESTER STAFMEDEWERKER JEUGD MEDIARAVEN VZW

‘ Je bent mediawijs als je je blijft afvragen hoe media werken ’

Verhoudingsgewijs heeft de jeugdsector vrij veel aandacht voor mediawijsheid. Het mediawijze jeugdveld bestaat voornamelijk uit organisaties die kampen organiseren en medialabs. In vergelijking met vorige jaren is hun aantal wel geste gen, vooral op gemeentelijk niveau, maar mediawijsheid heeft jammer genoeg zijn weg (nog) te weinig gevonden naar stedelijke buurtwerkingen voor maatschappe lijk kwetsbare jongeren en het jeugdwelzijnswerk. Logischerwijs ligt de hoofdfocus in die sector op kinderen van 7-12 jaar (22 organisaties), jongeren (28 organisaties) en jongvolwassenen (18 organisaties). De jeugdsector wil dat hun doelgroep digitale media kan gebruiken (19 organisaties), begrijpen (16 organisaties) en strategisch inzetten om zich te amuseren, om te communiceren en te creëren (20 organisaties). In vergelijking met de andere sec toren wordt er in de jeugdsector naast de computer, internet en sociale media ook meer gewerkt met film, fototoestellen en videocamera’s. Gezien de focus op media maken en de organisatie in medialabs en –kampen is dit ook niet zo verwonderlijk. Mediawijze thema’s als gaming, film, beeldgeletterdheid, reclamewijsheid, auteursrechten, coderen, makerspace en media lab en STEM zijn dan ook niet weg te denken uit de jeugdsector (+ 13 organisaties).

Weetewa is een vlogwedstrijd – een heel

Tip van Wouter: werk samen met technische

goede methodiek – om jonge Youtube Cre

en inhoudelijke partners. Mediaraven heeft

ators te activeren. Een van de moeilijkste

een netwerk van jongeren, de technische

dingen voor organisaties is immers om jon

kennis om de wedstrijd op poten te zetten

geren rechtstreeks te bereiken met moeilij

en voldoende uitstraling bij jongeren om

ke content. Weetewa slaagt daarin: we sti

ze te activeren. We zoeken dus altijd een

muleren jongeren om ongelooflijk moeilijke

inhoudelijke partner. Omgekeerd geven sa-

thema’s te verbeelden en op die manier de

menwerkingen met grotere mediapartners

boodschap bij andere jongeren te krijgen.

als YouTube België en MNM nog dat extra

Wij hebben al met drie Weetewa-wedstrijden

duwtje in de rug, ze zorgen voor heel veel

gewerkt rond 1) gender of homofobie, (2)

geloofwaardigheid en credibiliteit.

lichaamsbeeld en (3) online haatspraak. MEDIAWIJ5

PAGINA098

MEDIAWIJ5

PAGINA099

media

WILLIAM BOEVA COMEDIAN BIJ DE HOFLEVERANCIERS

Naast de VRT en de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), die rechtstreeks ver bonden zijn aan de beleidsuitvoering, zijn er in vergelijking met voorgaande jaren ook meer commerciële mediaspelers die een wezenlijke rol (willen) spelen in het bevorderen van mediawijsheid, zoals Telenet, Proximus, FLEGA, De Morgen, etc. De mediabedrijven bekommeren zich op vlak van mediawijsheid het meest om kin deren, jongeren en volwassenen (15 organisaties). Ook professionelen (11 organisa ties) en werkzoekenden (10 organisaties) kunnen op heel wat aandacht rekenen. Minder vertegenwoordigd als doelgroep zijn senioren (5 organisaties), mensen met een beperking (3 organisaties), mensen in (kans)armoede (4 organisaties), et nisch-culturele minderheden (6 organisaties) en laaggeletterden (6 organisaties). Ietwat logisch, gezien zij niet de belangrijkste doelgroep zijn van de meeste bedrij ven, die zich vooral op het grote publiek en professionelen richten. Bovendien zijn het ook groepen die minder makkelijk te bereiken zijn voor (grote) mediaspelers.

Op vlak van mediawijsheidsdoelstellingen concentreert de mediasector zich op toegang (12 organisaties), gebruik (12 organisaties), begrip (12 organisaties), het strategisch inzetten van media (16 organisaties), het opzetten van een mediavisie of -beleid (6 organisaties) en de ontwikkeling van pedagogische vaardigheden (9 organisaties). De mediasector is de enige sector die ongeveer evenveel aandacht besteedt aan alle mediawijsheidsdoelstellingen, met uitzondering van onderzoek. Hetzelfde geldt voor de mediawijsheidsthema’s. Mediabedrijven richten hun pijlen op verschillende thema’s. Ze komen ongeveer allemaal evenveel aan bod, behalve diversiteit en e-inclusie. Vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid zouden deze thema’s echter wel aandachtspunten moeten zijn voor mediabedrijven. Een werkpunt dus!

‘ Je bent mediawijs als je elk medium een eerlijke kans geeft om zichzelf te bewijzen en het niet op voorhand afschiet ’

Wat de toepassingen betreft, gaat de grootste belangstelling op vlak van media wijsheid uit naar digitale media, waaronder apps, computer, internet, smartphone, sociale media en tablet (+ 10 organisaties).

Boeva en the Games is een televisiepro

De tip van William: Overtuig de ouders!

gramma over videogames op Ketnet dat

Ouders bereiken vind ik heel belangrijk. Ik

verder gaat dan een gewoon programma

groeide op met videogames maar ik merk

over games. William Boeva toont hoe games

dat veel ouders van nu daar niets van ken-

werken vanuit een heel brede insteek. Boeva

nen. Zij die er wel mee opgroeiden, hebben

wil vooral laten zien dat games een medium

geen problemen. Zij die er niet mee op-

zijn als een ander, voor iedereen. En dat er

groeiden, hebben twee opties: ofwel mag

voor elk wat wils is.

hun kind alles spelen ofwel mag het niets spelen. Geen van beide is goed. Dus wou ik een soort handleiding maken voor die ouders. Want games zijn niet wat je denkt dat ze zijn, ze gaan veel verder en breder, maar je moet er wel de juiste uithalen. Net zoals bij literatuur, muziek of films. MEDIAWIJ5

PAGINA0100

MEDIAWIJ5

PAGINA0101

duurzaam diversiteit datingbureau inspiratie etalage think big onderzoek

5 jaar later blikt Mediawijs terug op

7 deugden

haar eerste jaren en denken we na

van mediawijs

over de toekomst. Samen met het mediawijsheidsveld dachten we na over onze uitdagingen voor de toekomst. Zo kwamen we tot de volgende zeven deugden:

MEDIAWIJ5

PAGINA0102

MEDIAWIJ5

PAGINA0103

1 wees duurzaam

3 hou het datingbureau levend

5 verzorg je etalage, bezorg thuis

7 hou onderzoek als fundament

Mediawijs heeft in de afgelopen vijf jaar meer dan 70 mediawijze acties of initiatieven (inclusief vormingen, overlegplatformen en onderzoeken) in het leven geroepen of ondersteund. Niet mis! Meer dan 20% ervan zijn ook effectief langdurige duurzame trajecten. Denk maar aan het Mediawijs Competentiemodel, websites als mediawijs.be en MediaNest.be, events en campagnes als het Vlaams Mediawijs Congres, No Hate, de Digitale week of Safer Internet Day, de Mediacoach-opleiding en Onbeperkt Mediawijs, wedstrijden als Weetewa of trajecten als Nieuws in de Klas of de Schaal van M.

In Vlaanderen zijn bijna 500 organisaties op verschillende niveaus en manieren met mediawijsheid bezig. En ongetwijfeld zijn er nog initiatieven die onder onze radar blijven. Mediawijs stimuleert overleg en netwerking tussen die organisaties via overlegplatfor men, vormingen, congressen en de online veldtekening. Zo krijgen we niet alleen zelf een goed zicht op wat er gebeurt in het mediawijsheidsveld, we brengen ook organisaties en mensen met elkaar in contact. Dat zorgt ervoor dat ze kunnen leren van elkaar en nieuwe samenwerkingen starten

In de voorbije vijf jaar zorgde Mediawijs.be en MediaNest samen voor maar liefst 1 121 590 paginaweergaven en 124 vermeldingen in pers (kranten, televisie en radio). Maar is dit genoeg etalage? Voor de gemotiveerden wel. Hen hebben we ondersteund in hun overtuiging van het belang van mediawijsheid. We moeten dus verder beginnen kijken dan enkel acties en initiatieven voor of samen met onze partners. We moeten ook mensen of organisaties betrekken die op het eerste zicht veel moeilijker te overtuigen zijn: andere mediaproducenten, welzijnswerkers, onderzoekers en beleidsmakers, HR-verantwoordelijken ...

Heel wat tijdelijke onderzoeksprojecten en langlopende monitors hebben een link met mediawijsheid. Er is dus heel wat informatie voorhanden om ons materiaal een sterk fundament te geven. Dat moeten we blijven behouden, want nationaal en internatio naal worden we geprezen voor de mate waarin we erin slagen om bruikbare, concrete en aantrekkelijke tools te maken, onderbouwd door goed onderzoek.

Maar wat maakt een mediawijs initiatief duurzaam? Er zijn een aantal dingen die je kan inbouwen om de duurzaamheid van je initiatief te vergroten. Werk samen met partners uit verschillende sectoren en disciplines (praktijk, onderzoek, onderwijs en media) en probeer onderbouwd te werken op basis van onderzoek. Neem je tijd voor een ontwikkelings- en testfase. Zorg voor opvolging en onderhoud van je materiaal. En probeer ook wat persaandacht te genereren. Mediawijs wil mediawijsheidsinitiatieven helpen om in de toekomst meer duurzaam te zijn. We zullen minder inzetten op het ontwikkelen en opstarten van nieuwe mediawijze trajecten, maar tijd en middelen voorzien voor het onderhoud, de actualise ring en de verspreiding van wat al bestaat. Want niemand kan dat alleen. Daarvoor heb je partners en samenwerking nodig.

2 blijf inspireren, experimenteren Mediawijs keek de afgelopen vijf jaar niet alleen over het muurtje van nationale, maar ook internationale sectoren. Wat ons de kans en de plicht bood om het mediawijze veld met goede voorbeelden te inspireren. De Mediacoachopleiding kende internationale voorbeelden en krijgt op haar beurt internationale vragen om het model over te nemen. De Schaal van M haalde mosterd bij het Nederlandse Mediamasters. Voor het Mediawijs Competentie model vergeleken we 27 internationale modellen. En er liggen internationale samenwerkingen op de plank om tools over cyberpesten, propaganda, levenslang leren en online veiligheid te vertalen naar onze context. Of het nu is door een feedbacksessie in de Mediacoachopleiding, door het opnemen van een inhoudelijke of coördinatietaak in een samenwerking of door financiering in één van onze partnerop roepen: Mediawijs inspireert niet alleen, we zorgen mee voor experimenteerkansen. Zo kunnen we zien welke ideeën in onze Vlaamse context potentieel hebben, wat er nodig is om er een succes van te maken en wie daar allemaal een rol kan in spelen. Inspireren en experimenteren: een rol die we graag blijven opnemen.

En we bereiken een heel pak mensen: per jaar komen gemiddeld 171 mensen naar onze congressen (exclusief congres 2017), 1995 mensen waren aanwezig op één of meerdere van onze studie- of vormingsdagen en er zijn inmiddels 213 Mediacoaches of mediawijsheidsexperten afgestudeerd. Maar toch bereiken we niet heel het mediawijsheidsveld, of toch niet voldoende! De media- en welzijnssector bijvoorbeeld. Ook al is de aandacht voor mediawijsheid gestegen in die sectoren, toch lijkt mediawijsheid hier nog niet echt te leven. Dat zou wel moeten, want de mediasector draagt als aanbieder een grote verantwoordelijkheid. En ook in de welzijnssector ligt veel potentieel. Zij werken net met groepen die op de één of andere manier gevoeliger zijn of reeds in contact gekomen zijn met online risico’s, zoals verlies van privacy, het niet of verkeerdelijk gebruiken van e-diensten, slachtoffer zijn van oplichting online of cyberpesten. Hier ligt dus niet alleen een opdracht voor Mediawijs, maar voor het hele mediawijsheidsveld: werk niet alleen samen met de sectoren en organisaties die je al kent! Kijk ook eens over het muurtje. Zelfs in sectoren of organisaties waar je het niet meteen verwacht, kan mediawijsheid een belangrijke rol spelen.

4 hou rekening met diversiteit Onze samenleving is enorm divers. Het is dan ook logisch dat in meer dan 20% van onze mediawijze initiatieven thema’s als diversiteit en kwetsbaarheid een centrale plaats krijgen. Herinner je je No Hate (Alternarratief), RePresent, MediaNest, Hit the city, Sjarabang tv, Sharing is caring, Mediawijze verhalen, De Schaal van M, Digitale week, Da’s toch handig dat internet, Bookmarks en Onbeperkt Mediawijs? In die initiatieven bekijken we diversiteit op een heel brede manier: zowel in etniciteit, gender, en leeftijd, als bij mensen in armoede of met een beperking. Terecht kan je hierbij opmerken dat diversiteit nog te veel als een thema op zich wordt behandeld. Dat zou anders moeten, want een inclusieve samenleving is juist inherent aan mediawijsheid. Rekening houden met diversiteit en kwetsbaarheid moet een spontane reflex zijn in heel het aanbod, zowel bij ons, als bij heel het mediawijze veld.

MEDIAWIJ5

PAGINA0104

Maar dat kunnen we niet alleen. Onze gemotiveerde mediawijs heidsfans moeten de anderen mee motiveren: collega’s die ook met mediawijsheid aan de slag kunnen, gemeentebesturen die moeten overtuigd worden om aan e-inclusie te doen, politici die ervoor moeten kiezen om de sector te ondersteunen en aan coregulering te werken, media die hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, ... Belangrijk hierbij is een duidelijke communicatie, etalage en het ‘thuis’ bezorgen van mediawijze producten, materialen en evenementen. Mediawijs moet naar hen toe kunnen gaan om hen ter plekke over de streep te trekken, samen met en via onze ambassadeurs.

6 think big Vlaanderen telde op 1 januari 2017 7.693.439 inwoners. Ongeveer één op tien heeft geen computer of internet, omdat ze zichzelf niet vaardig genoeg beschouwen of het nut er niet van inzien. 40% ziet zichzelf niet als internetvaardig. Slechts één op drie controleert gevonden informatie op andere bronnen. 56% weet niet wat een Adblocker is. 10% of zelfs minder maakt ook effectief zelf media-inhoud en 35% heeft geen weet van de online consumentenrechten. En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. Kortom, er is al veel gebeurt, maar er is nog steeds werk aan de winkel. Daarom moet de eindgebruiker blijven voorop staan bij de ontwikkeling van mediawijze initiatieven.

Als je goede mediawijze initiatieven wil ontwikkelen, moet je mediawijsheid in Vlaanderen dus systematisch blijven analyseren. Dat gebeurt steeds minder goed. Heel wat mediamonitors blijven steken bij de toegang en het technisch gebruik van media en gaan dus voorbij aan competenties voor het begrijpen of kritisch analyseren ervan. Jammer, want hoe dieper media in onze maatschappij doordringen, hoe minder het draait rond wie wel of niet welke media gebruikt, MAAR rond HOE ze deze gebruiken. Zeker voor de creatieve vaardigheden van de Vlaming is in onderzoek weinig plaats, terwijl media daar juist heel veel mogelijkheden bieden. Daarbij komt dat mediawijsheidsmetingen niet systematisch in alle lagen van de bevolking gebeuren. Cyberpesten, sexting en phubbing worden voornamelijk bij jongeren onderzocht, terwijl die fenomenen ook (en misschien zelfs nog meer) bij volwassenen voorkomen. Interageren, of het uitwisselen van goederen, diensten of geld met of via internetbedrijven, wordt dan weer vooral bij volwassenen bevraagd, terwijl ook kinderen en jongeren hiermee in contact komen. En wat met kinderen jonger dan twaalf of kwetsbare doelgroepen? Ook zij gebruiken (digitale) media, maar systematisch onderzoek hiernaar ontbreekt. En last but not least … mediamonitors focussen meestal op individuen, terwijl mediawijsheid heel sterk bepaald wordt door omgevingsfactoren. Hierop een zicht krijgen is niet zomaar een ‘nice to have’. Het is een absolute noodzaak die in de toekomst verder uitgebouwd moet worden.

Toen we de organisaties uit het veld vroegen om prioriteiten in onze werking te bepalen hanteerden ze een heel opvallend criterium: schaalvergroting. Mediawijs zorgt volgens hen voor het noodzakelijke ingrediënt om van een goed idee of een goed experiment iets met bereik en impact te maken. Niet door perse zelf iets helemaal nieuws op te zetten, maar door de juiste initiatieven met de juiste zorg, ondersteuning en partners te omringen. Een kolfje naar de hand van Mediawijs!

MEDIAWIJ5

PAGINA0105

test je mediaprofiel

Hierna volgen 10 situaties. Lees bij elke situatie de vier mogelijke reacties en duid aan welke reactie je zou hebben. Je mag ook gerust meerdere reacties aanduiden. Geef niet aan wat je denkt dat de beste reactie is, maar hoe jij zou reageren. Heb je een situatie nog nooit meegemaakt? Denk dan aan een iets gelijkaardigs.

media rover

Jij bent volledig mee met alle technische aspecten van digitale media, je weet perfect

Let wel: dit is een verkorte versie van de test, wil je meer weten over je eigen

welke knoppen je moet indrukken om iets te bewerkstelligen. Je voelt je gesterkt en

profiel of dat van je doelgroep, neem dan snel een kijkje op MEDIAPROFIEL.BE

gemotiveerd om digitale media te gebruiken in bijna alle facetten van het dagelijks leven, zowel privé als professioneel. Zelf media(-inhoud) produceren heeft weinig geheimen voor jou.

Je wil een nieuw programma of app gebruiken

Je wil een foto gebruiken die je online gevonden hebt

Je kent de risico’s en opportuniteiten verbonden aan het gebruik van digitale media. Je weet heel goed hoe (inhouden op) digitale media tot stand komen en dus waarop je moet letten. Je bent heel kritisch en gebruikt daarom digitale media(-toepassingen)

Je geeft op

Je doet dat gewoon

Je vraagt hulp aan anderen

Je gaat na of de foto rechtenvrij is

Je zoekt een handleiding of how-to filmpje op

Je vermeldt de auteur bij de foto

Je experimenteert

Je vraagt toestemming aan de auteur

Je zoekt informatie over een bekend persoon

Je zoekt via een zoekmachine

Je kijkt of het webadres begint met https://

Je zoekt de persoon op sociale media

Je kijkt of de website er professioneel uitziet

Je gebruikt Wikipedia

Je gaat na of de betaling via een betrouwbaar betalingssysteem gebeurt

steeds andere, misschien betere, plaatsen om te vertoeven. En misschien wordt het

Je surft naar de website van de persoon

Je zoekt de organisatie of het bedrijf op van wie de website is

helemaal interessant als je ook zelf eens digitale inhouden maakt? Natuurlijk ben jij

Je koopt een product online

op een heel vernuftige manier. Anderen kunnen veel van jou bijleren. Maar vergeet niet: je bent nooit té slim ...

media verkenner

Je springt van de ene digitale activiteit naar de andere. Meer nog: je doet dit razendsnel en goed. De digitalisering brengt voor jou weinig problemen met zich mee. Je beschikt over voldoende kennis, vaardigheden en motivatie om digitale media te gebruiken. Je wil altijd bijleren.

Blijf wel voldoende kritisch, want in de digitale wereld staat niets stil, en komen er

hiervan enkel te overtuigen als je er de meerwaarde van inziet. Misschien hier eens naar op zoek gaan?

Je ziet een interessante website, maar je nu hebt geen tijd

Je wil graag een game programmeren

Je stelt een bladwijzer in

Je merkt dat je dat niet alleen kan en roept hulp in

Je sluit de website, je zal het de volgende keer wel weer vinden

Je zoekt een opleiding

Je laat het een lange tijd openstaan

Je leert zelf online hoe dat moet

Je kopieert de link in een document of notitie

Je zoekt naar een alternatief dat je wel kan

Je wil een webpagina maken

Je vindt het leuk op sociale media, en kan soms moeilijk stoppen

Je gebruikt een eenvoudig programma als Wordpress

Je verplicht jezelf om te stoppen na X aantal minuten

gitale media(toepassingen) niet of minder. Maar wie weet hebben ook nieuwe dingen

Je maakt een pagina op sociale media

Je blijft het doen tot je het beu bent

meer voordelen dan nadelen?

Je schrijft zelf de HTML code

Je wacht tot anderen je erop wijzen dat het genoeg is

Je vraagt aan iemand anders om het voor jou te doen

Je stopt, want er liggen andere taken op jou te wachten

#10

Je post een dubbelzinnige reactie op sociale media

media omnivoor

Je doet verschillende digitale activiteiten, tegelijkertijd of na elkaar. Maar je houdt het graag eenvoudig, je hebt een hekel aan ingewikkeldheid. Je voert vooral digitale activiteiten uit die in jouw ogen makkelijk en eenvoudig zijn en vooral: die je kent. Eenmaal je een digitale activiteit met voldoende gemak kan uitvoeren, ga je nog weinig op zoek naar andere digitale uitdagingen.

Je bent ook heel kritisch voor andere of nieuwe digitale activiteiten en je hebt soms moeite met het zien van de positieve aspecten ervan. Daarom gebruik je bepaalde di-

Je surft naar een website en krijgt een cookie-melding

media strijder

Als je digitale media gebruikt, wil je er vaak snel vanaf zijn. Je neemt niet echt de tijd om kritisch na te denken over welke mogelijke opportuniteiten (of risico’s) digitale media voor jou kunnen hebben. Ook wil of kan je niet goed met digitale media overweg.

Je keurt het goed, anders kan je de website niet gebruiken

Je polst even bij anderen of het gepast was

Je probeert dat te omzeilen door bv. anoniem te surfen

Je verwijdert je mening terug

hierbij vergeet je dat dit langs twee kanten werkt. Je bent gevangen in je bescher-

Soms accepteer je de cookies en soms niet

Het was niet zo heel erg, dus je laat het staan

mingsstrategie en dus niet in staat om op digitaal gebied iets bij te leren. Probeer je

Je zoekt op hoe cookies werken

Je biedt je excuses aan

Je bouwt als het ware een digitale muur rondom je en waant je daarachter veilig. Maar

muur toch open te breken, experimenteer en laat anderen je hierbij helpen, zoals een openbare computerruimte. Je zal merken dat digitale media een verrijking kunnen zijn in je leven. Wie weet hebben ook nieuwe dingen meer voordelen dan nadelen?

MEDIAWIJ5

PAGINA0106

MEDIAWIJ5

PAGINA0107

DIGITALE DAS

DIGITAAL EVERZWIJN

DIGITALE WOLF

DIGITALE EGEL

DIGITALE EEKHOORN

DIGITALE BEER

DIGITALE REE

DIGITALE VOS

MEDIAWIJ5

PAGINA0108

MEDIAWIJ5

PAGINA0109

deze test is gebaseerd op het Mediawijs Competentiemodel. Hij werd ontwikkeld in samenwerking met de Mediacoachpartners, Ilse Mariën van imec-SMIT-VUB en Toll-net. #illustraties door het mediawijze #atelierpertwee

DIGITAAL KONIJN

test je mediaprofiel

DIGITALE KAT

Misschien is het je al opgevallen? Rovers, verkenners, omnivoren en strijders komen niet alleen voor in de mensenwereld, maar ook in de dierenwereld. Met de uitgebreide versie van de mediaprofieltest gaan we een stapje verder dan voorgaande test en detecteren we exact welk ‘dier’ je bent in het mediawijze bos. De profielen geven aan wat jouw mediawijze persoonlijkheid is en welke competenties je hebt met betrekking tot mediawijsheid. Door te weten welke profiel je bent, kan je gericht werken aan jouw eigen mediagebruik en mediabegrip en de bomen door het mediawijze bos blijven zien! Wil je weten welk mediawijs dier jij bent? Doe de test MEDIAPROFIEL.BE!

MEDIAWIJ5 PAGINA0110 MEDIAWIJ5 PAGINA0111

pasform vzw pasform.be mechelen

pianofabriek pianofabriek.be sint-gillis

preventie cgg vagga vagga.be antwerpen

cultuurconnect cultuurconnect.be brussel

digistap vzw digistap.be deurne

elenti elenti.be

gezinsbond gezinsbond.be brussel

forum voor amateurkunsten amateurkunsten.be gent

fomu - fotomuseum provincie antwerpen fotomuseum.be antwerpen

fititime fititime.be

filmmagie vzw filmmagie.be brussel

femma femma.be brussel

faro - vlaams steunpunt cultureel erfgoed faronet.be brussel

idrops idrops.be gent vocvo vocvo.be mechelen

journalismfund journalismfund.eu zellik

ibm ibm.com brussel vief vzw vief.be brussel

voluit vzw voluitvzw.be merksem

herkes nik-nak.eu zoersel

grafoc voor mensen in printmedia grafoc.be anderlecht

grafisoft grafisoft.info lint

flega vzw flega.be kortrijk

de morgen demorgen.be asse

close the gap close-the-gap.org brussel

belgacom belgacom.com brussel

atit atit.be roosbeek

apache apache.be antwerpen

media

zicht op cultuur - sbpv vzw zichtopcultuur.be gent

webpunt webpunt.net berchem

wablieft wablieft.be mechelen

vrijetijdscentrum de schelde vrijetijdscentrumdeschelde.be antwerpen

vormingplus oostende-westhoek vormingplus.be oostende

vormingplus mzw kortrijk vormingplus.be kortrijk

vormingplus limburg vormingplus.be hasselt

vormingplus brugge vormingplus.be brugge

vormingplus antwerpen vormingplus.be berchem

vorming en actie vlaamsabvv.be brussel

konekt konekt.be sint - amandsberg

sunshine projects vzw sunshineprojects.be antwerpen

socius - steunpunt sociaal-cultureel volwassenenwerk socius.be brussel

socialware vzw socialware.be brussel

seniornet vlaanderen snvl.be brussel

publiek centraal publiekcentraal.be gent

oxfam-solidariteit oxfamsol.be brussel

cultuurcentrum mechelen h30 h30.be mechelen

elsschot elsschot.be antwerpen

open knowledge foundation belgium okfn.be gent

netwerk duurzame mobiliteit duurzame-mobiliteit.be gent

minderhedenforum minderhedenforum.be brussel

mentor vzw mentorvzw.be kortrijk

matchbox vzw matchbox.website brussel

maks vzw maksvzw.be anderlecht

linc vzw linc-vzw.be leuven

lessen in het donker lesseninhetdonker.be brugge

kunst in zicht kunstinzicht.be turnhout

kleinverhaal kleinverhaal.be oostende

kif kif kifkif.be antwerpen

ithaka vzw vzw-ithaka.be oostende

iedereen leest iedereenleest.be antwerpen

het entrepot hetentrepot.be brugge

creatief met ict ictpublicaties.blogspot.be mechelen

contour mechelen vzw contourmechelen.be mechelen

circa gent circagent.be

cinea cinea.be brussel

centrum voor beeldexpressie beeldexpressie.be antwerpen

buurtwerk posthof vzw - dot.kom webpunt.net berchem

art cinema offoff offoff.be gent

argos argosvzw.be ieper

archeduc vormingplus halle-vilvoorde archeduc.be opwijk

anspire anspire.be turnhout

aifoon vzw aifoon.org gent

(sociaal-)cultureel

Heb jij ook wel zin in zoâ&#x20AC;&#x2122;n mediawijze samenwerking? Hier vind je de naamkaartjes van de organisaties die je kan contacteren.Je vindt alle organisaties uit de veldtekening ook terug op de online kaart op mediawijs.be

bibliotheek beveren beveren.be/bibliotheek

bibliotheek berchem vvbad.be

bibliotheek beringen beringen.bibliotheek.be

bibliotheek beersel bibbeersel.be

bibliotheek beerse bibliotheekbeerse.be

bibliotheek antwerpen docatlas.be

bibliotheek anderlecht anderlecht.bibliotheek.be

bibliotheek aarschot bibliotheekaarschot.be

bibliotheek aalst bibart.be

bibliotheken

vrt vrt.be brussel

vmma - vlaamse media maatschappij vmma.be vilvoorde

vlaamse nieuwsmedia nieuwsindeklas.be groot-bijgaarden

vjv - vlaamse journalisten vereniging vjv.vlaanderen.be antwerpen

uba ubabelgium.be strombeek-bever

telenet telenet.be mechelen

smartinmedia smartinmedia.be heist-op-den-berg

small town heroes smalltownheroes.be gent

roularta media group roularta.be haren-brussel

rekto:verso rektoverso.be borgerhout

pegi pegi.info brussel

minecraft family minecraft-family.com kruibeke

microsoft belux microsoft.be zaventem

mediarte.be mediarte.be brussel mentor vzw mentorvzw.be kortrijk

medianet vlaanderen medianetvlaanderen.be kalmthout

lsec - leaders in security lsec.be heverlee

level 21 level21.be kontich

MEDIAWIJ5 PAGINA0112 MEDIAWIJ5 PAGINA0113

bibliotheek oostende oostende.be/bibliotheek

bibliotheek laakdal aakdal.bibliotheek.be

bibliotheek brecht brecht.bibliotheek.be

bibliotheek bree bree.bibliotheek.be

bibliotheek nazareth nazareth.bibliotheek.be

bibliotheek nijlen nijlen.bibliotheek.be

bibliotheek oostkamp oostkamp.be/bib

bibliotheek halle bibliotheekhalle.be

bibliotheek herzele herzele.bibliotheek.be

bibliotheek kuringen hasseltpbl.bibliotheek.be

bibliotheek sint-agatha-berchem sint-agatha-berchem.bibliotheek.be

bibliotheek moerbeke-waas bib.moerbeke.be

bibliotheek haaltert haaltert.bibliotheek.be

bibliotheek izegem bibliotheek.izegem.be

bibliotheek middelkerke middelkerke.bibliotheek.be

bibliotheek gistel gistel.bibliotheek.be

bibliotheek schoten schoten.bibliotheek.be

bibliotheek merksem antwerpen.be/bibliotheek

bibliotheek geraardsbergen geraardsbergen.bibliotheek.be

bib idee bibidee.blogspot.be

bibliotheek merelbeke merelbeke.bibliotheek.be

bibliotheek gent stad.gent/bibliotheek

bibliotheek roosdaal bibroosdaal.be

bibliotheek menen bibliotheekmenen.be

bibliotheek geel geel.bibliotheek.be

bibliotheek hemiksem ivebic.be

bibliotheek meerhout meerhout.bibliotheek.be

bibliotheek erpe-mere erpe-mere.bibliotheek.be

bibliotheek roeselare arhus.be

bibliotheek mechelen mechelen.be/bibliotheek

bibliotheek eeklo eeklo.be/bibliotheek

bibliotheek ichtegem ichtegem.bibliotheek.be

bibliotheek lokeren lokeren.be

bibliotheek ekeren antwerpen.bibliotheek.be

bibliotheek ravels ravels.be

bibliotheek lochristi lochristi.bibliotheek.be

bibliotheek diksmuide diksmuide.bibliotheek.be

bibliotheek hoogstraten hoogstraten.bibliotheek.be

bibliotheek lint lint.bibliotheek.be

bibliotheek diest diest.bibliotheek.be

bibliotheek puurs puurs.bibliotheek.be

bibliotheek hasselt limburg.be/pbl

bibliotheek deinze bibliotheekdeinze.be

bibliotheek hoeilaart bibhoeilaart.wordpress.com

bibliotheek lier lier.bibliotheek.be

bibliotheek dilbeek wolfsput.be

bibliotheek peer biccpeer.be

bibliotheek liederkerke bibliotheek.liedekerke.be

bibliotheek damme damme.bibliotheek.be

bibliotheek heusden-zolder heusden-zolder.bibliotheek.be

bibliotheek leuven bib.leuven.be

bibliotheek bocholt bocholt.bibliotheek.be

bibliotheek lede bibliotheek.lede.be

bibliotheek kortrijk kortrijk.bibliotheek.be

bibliotheek brasschaat brasschaat.bibliotheek.be

bibliotheek berchem antwerpen.be/bibliotheek

bibliotheek kortenberg kortenberg.bibliotheek.be

bibliotheek boortmeerbeek habobib.bibliotheek.be

bibliotheek langemark-poelkapelle langemarkpoelkapelle.bibliotheek.be

bibliotheek kampenhout kampenhout.be

bibliotheek bornem bornem.bibliotheek.be

bibliotheek brugge winob.be

bibliotheek jabbeke jabbeke.bibliotheek.be

bibliotheek borgerhout antwerpen.be/bibliotheek

ingegno ingegno.be drongen

idee kids vzw ideekids.be melle

het entrepot - villa bota villabota.be brugge

fri3d camp fri3d.be kasterlee

filemon vzw filemon.be brussel

europees jeugdfilmfestival vlaanderen jeugdfilmfestival.be antwerpen

de warande vzw kortrijk.be/warande heule

de creatieve stem decreatievestem.be drongen

de ambrassade ambrassade.be brussel

coderdojo belgium coderdojobelgium.be mechelen

awel awel.be brussel

[ew32] vzw ew32.be gent

jeugd

bibliotheek zwijndrecht zwijndrecht.bibliotheek.be

bibliotheek zedelgem zedelgem.bibliotheek.be

bibliotheek wilrijk antwerpen.be/bibliotheek

bibliotheek willebroek willebroek.bibliotheek.be

bibliotheek wijnegem wijnegem.bibliotheek.be

bibliotheek wetteren wetteren.bibliotheek.be

bibliotheek westerloo westerlo.bibliotheek.be

bibliotheek waregem waregem.be/bibliotheek

bibliotheek waasmunster waasmunster.bibliotheek.be

bibliotheek tervuren tervuren.be

bibliotheek temse temse.bibliotheek.be

bibliotheek stekene stekene.bibliotheek.be

bibliotheek stabroek stabroek.bibliotheek.be

bibliotheek sint-truiden sint-truiden.bibliotheek.be

bibliotheek sint-niklaas bib.sint-niklaas.be

bibliotheek sint-amandsberg vspw.be

campus plinius campusplinius.be tongeren

campus kompas campuskompas.be wetteren

bijzonder comitĂŠ voor herinneringseducatie herinneringseducatie.be mechelen

bednet bednet.be leuven

basisschool omer wattez omerwattez.be maarkedal

basisscholen sint-laurens slw.be wachtebeke

atheneum ktabrakel.be/cms brakel

onderwijs

wel jong niet hetero weljongniethetero.be gent

villa basta villabasta.be hasselt

tumult tumult.be mechelen

stampmedia vzw stampmedia.be antwerpen

rec rec.be gent

quindo quindo.be kortrijk

piazza dellâ&#x20AC;&#x2122;arte vzw piazza.me antwerpen

nerdlab nerdlab.be gent

mister box misterbox.be sint-agatha-berchem

mediaraven vzw mediaraven.be gent

lejo vzw lejo.be sint-amandsberge

kidscam kidscam.be mechelen

keki - kenniscentrum kinderrechten keki.be gent

kazou kazou.be brussel

jong & van zin jongenvanzin.be antwerpen

jeugddienst westerlo facebook.com/jeugddienst.westerlo westerlo

jes vzw - beam jes.be molenbeek

jekino jekino.be brussel

MEDIAWIJ5 PAGINA0114 MEDIAWIJ5 PAGINA0115

centrum voor volwassenenonderwijs scheldeland scheldeland.net zele

centrum voor basiseducatie brusselleer brusselleer.be brussel

go! de zonnebloem bs-zonnebloem.be wolvertem

centrum voor volwassenenonderwijs lbc-nvk lbconderwijs.be antwerpen

go! gogeel.be geel

go! erasmusatheneum erasmusatheneum.be deinze

go! cvo-ivoran ivoran.be kapellen

centrum voor volwassenenonderwijs ivo sint-andries ivobrugge.be

centrum voor volwassenenonderwijs snt snt.be brugge

go! bs â&#x20AC;&#x2DC;t klavertje bsklavertje.be herenthout

gbs de leertuin gbsdeleertuin.blogspot.be meise

gbs â&#x20AC;&#x2DC;het loâ&#x20AC;&#x2122; basisschool-hetlo.be oevel

filmstof filmstof.com hoboken

federatie centra voor basiseducatie vzw basiseducatie.be brussel

erasmushogeschool lerarenopleiding kleuter- en lageronderwijs ehb.be brussel

eekhoutcentrum eekhoutacademy.be kortrijk

edulogos cvba-vso edulogos.org zaventem

educentrum vzw educentrum.be gent

edubit edubit.be lokeren

ecdl belgium ecdl.be diegem

dwengo dwengo.org harelbeke

donboscocollege dbz.be zwijnaarde

de stap - studieadviespunt destapgent.be gent

de ranken - sint-janshof vzw sint-janshof.be mechelen

cvo vivo cvovivo.be kortrijk

cst - computergebruik op school en thuis cst.be antwerpen

college o.-l.-v.-ten-doorn coltd.be eeklo

centrum voor volwassenenonderwijs hosteden cvo3hofsteden.be kortrijk

centrum voor volwassenenonderwijs horito horito.be turnhout

centrum voor volwassenenonderwijs de bargie cvodebargie.be gent

centrum voor volwassenenonderwijs de avondschool deavondschool.be oostende

centrum voor volwassenenonderwijs crescendo cvo-crescendo.be mechelen

centrum voor volwassenenonderwijs cervo-go cervogo.be de panne

centrum voor volwassenenonderwijs antwerpen cvoantwerpen.be hoboken

centrum voor basiseducatie zuid-oost vlaanderen leerpuntzovl.be aalst

centrum voor basiseducatie brugge-oostende-westhoek basiseducatie.be brugge

centrum voor basiseducatie cbe-openschool.be mechelen

centrum voor basiseducatie limburg zuid basiseducatie.be sint-truiden

centrum voor basiseducatie cbeopenschool.be leuven

centrum voor basiseducatie basiseducatie.be waas en dender

centrum voor basiseducatie basiseducatie.be gent

centrum voor basiseducatie basiseducatie.be kortrijk

centrum voor basiseducatie kempen basiseducatie.be turnhout

clb de klaver clbdeklaver.be brugge

centrum voor volwassenenonderwijs tanera tanera.be aalst

centrum voor basiseducatie basiseducatie.be brugge-oostende-westhoek

centrum voor basiseducatie halle-vilvoorde cbehalle-vilvoorde.be machelen

centrum voor volwassenenonderwijs step cvo-step.be hasselt

centrum voor basiseducatie antwerpen basiseducatie.be berchem

scholengemeenschap ideaal scholenideaal.be deinze

sint jozefinstituut ictsj.weebly.com antwerpen

karel de grote hogeschool kdg.be antwerpen

kcst kcst.be sint-truiden

sint-pieterscollege sjsp.be blankenberge

sint-theresiacollege stk.be kapelle-op-den-bos

sint-ursula-instituut campussintursula.be lier

slm slm.be merksem

kompass onderwijs-service vzw be.kompass.com kalmthout

koninklijk atheneum kaa-audiovisuelevorming.vgc.be anderlecht

kriebel stedelijkonderwijs.be/kriebel deurne

lbog de eekhoorn facebook.com/lbogdeeekhoorn wemmel

spectrumschool spectrumschool.be deurne

sint-lambertusinstituut sintlambertus.be heist-op-den-berg

sigo sigo.be gistel

media and learning association association.media-and-learning.eu roosbeek

sint-jozefbasisschool sintjozefbasisschool.be kontich

sint-godelievecollege sigo.be gistel

kogeka kogeka.be geel

klein seminarie klein-seminarie.be hoogstraten

sint-agnesinstituut middenschool sint-agnesinstituut.be hoboken

scheppersinstituut scheppers-wetteren.be wetteren

internetvaardig internetvaardig.be aalst

pablo de kever pablodekever.be berchem

sbso de mast de3master.be kasterlee

qrios campus de helix qrios.be sint-truiden

ikso ikso.be denderleeuw

intec intecbrussel.be brussel

profo vzw profo.be antwerpen

piva piva.be antwerpen

open leercentrum sai sai-aalst.be aalst

onze-lieve-vrouwlyceum lyceumgenk.be genk

onderwijscentrum brussel onderwijscentrumbrussel.be brussel

olvp secundair olvp.be/secundair sint-niklaas

olvp secundair.olvpbornem.be bornem

oetang oetang.be gent

odisee odisee.be brussel

nascholingen ict nascholing.be brussel

mmi mmikortemark.be kortemark

mfc sint-gregorius broedersvanliefde.be gent

ict atelier ictatelier.be tienen

howest - lerarenopleiding howest.be brugge

howest - journalistiek howest.be kortrijk

howest - digital arts and entertainment digitalartsandentertainment.be kortrijk

hoofdstedelijk atheneum karel buls karelbuls.be laken

het perspectief pcvo hetperspectief.net gent

heilig graf vos.heilig-graf.be vosselaar

guldensporencollege groeninge guldensporencollege.be kortrijk

goezo goezokessel.be kessel

go! onderwijs van de vlaamse gemeenschap g-o.be brussel

go! nascholing g-o.be/nascholing brussel

go! ms campuswemmel.be wemmel

MEDIAWIJ5 PAGINA0116 MEDIAWIJ5 PAGINA0117

hub-ehsal - educational research and development emsbrussel.be brussel

imec imec.be leuven

kuleuven - citip law.kuleuven.be/citip leuven

kuleuven - hiva hiva.kuleuven.be leuven

viso viso.be gent

vives - onderwijs vives.be kortrijk

vives - sociaal-agogisch werk vives.be kortrijk

howest - toegepaste gezondheidswetenschappen howest.be brugge

howest - marketing howest.be kortrijk

howest - elit howest.be kortrijk

hogeschool pxl - onderwijsinnovatie pxl.be hasselt

hogent - kask-koninklijk conservatorium schoolofartsgent.be gent

erasmus hogeschool brussel - royal institute for cinema theatre and sound (ritcs) rits.be brussel

arteveldehogeschool - journalistiek communicatiemanagement arteveldehogeschool.be gent

arteveldehogeschool bachelor sociaal werk arteveldehogeschool.be gent

artevelde - zorginnovatie arteveldehogeschool.be gent

artevelde - onlinehulpverlening onlinehulp-arteveldehogeschool.be gent-ledeberg

artevelde - communicatiemanagement arteveldehogeschool.be gent

kuleuven - school voor massacommunicatieresearch soc.kuleuven.be/smcr leuven

onderzoek

wai-not wai-not.be brussel

vzw saeftinghe oostkust-afd. margaretaschool sgsaeftinghe.be knokke-heist

vub - onderwijskunde vub.ac.be brussel

ugent - recht & technologie ugent.be/re/mpor/nl/onderzoeksgroepen/ rechttechnologie gent

ugent - mict mict.be gent

ugent - lt3 lt3.ugent.be gent

ugent - ibcn ibcn.intec.ugent.be gent

ugent - fysieke activiteit en gezondheid ugent.be/ge/bsw/nl/onderzoek/fysieke_activiteit gent

ugent - cultuur en educatie cultureeducation.ugent.be gent

ugent - cims cims.ugent.be gent

ugent - cepec cepec.ugent.be gent

ugent - center for journalism studies cjs.ugent.be gent

ucll - esocialwork ucll.be diepenbeek

ucll - education & ict ucll.be diepenbeek

ua - mios uantwerpen.be/mios antwerpen

ua - didactica mediadidactica.be antwerpen

ua - clips uantwerpen.be/clips antwerpen

thomas more mechelen - lerarenopleiding thomasmore.be mechelen

thomas more kempen - lerarenopleiding thomasmore.be geel

thomas more antwerpen toegepaste psychologie thomasmore.be antwerpen

thomas more - memori memori.be mechelen

thomas more - k-point k-point.be geel

thomas more - journalistiek thomasmore.be/journalistiek mechelen

odisee - hoger instituut voor gezinswetenschappen hig.be brussel

dienstencentrum tewerkstelling den travoo ocmwbalen.be balen

de waaiburg vzw dewaaiburg.be geel

de korf vzw dekorf-vzw.be kortrijk

dagcentrum sint niklaas-vorming dagcentrum.be sint niklaas

dagcentrum de pedaal martens-sotteau.be/pedaal.html gent

ckg de schommel ckgdeschommel.be averbode

child focus childfocus.be laken

cgg eclips cggeclips.be gent

centrum kauwenberg kauwenberg.be antwerpen

caw oost-vlaanderen vzw cawoostvlaanderen.be gent

caw halle-vilvoorde cawhallevilvoorde.be vilvoorde

bon bon.be sint-jans-molenbeek

blm blmgenk.be genk

begeleidingstehuis de kiezel jeugdzorgdebrug.be/nl/de-kiezel maarkedal

anysurfer anysurfer.be brussel

alexianen zorggroep alexianentienen.be tienen

welzijn

vub - wise wise.vub.ac.be elsene

vub - tempus omnia revelat vub.ac.be/tor brussel

vub - smit smit.vub.ac.be etterbeek

vub - psychologie en educatiewetenschappen vub.ac.be/pe brussel

vub - lsts vub.ac.be/lsts brussel

vub - cemeso cemeso.vub.ac.be brussel

kuleuven - vertaling en interculturele transfer arts.kuleuven.be/vict leuven

vub - communicatiewetenschappen vub.ac.be brussel

vub - lerarenopleiding vub.ac.be brussel

ugent - sociale economie ugent.be/eb/sociale-economie gent

kuleuven - praxisp ppw.kuleuven.be/home/praxisp leuven

vlaamse scholierenkoepel scholierenkoepel.be brussel

ugent - sociaal werk en sociale pedagogiek ugent.be/pp/swsp gent

kuleuven - mintlab soc.kuleuven.be/mintlab leuven

vlaamse onderwijsraad vlor.be brussel

virgo sapiens virgosapiens.be londerzeel

victor hortaschool vhorta.be evere

vibso leieland vibsoleieland.be machelen

vesaliusinstituut vesaliusinstituut.be aalst

vclb kempen clb-kempen.be herentals

vclb clbnoordwestbrabant.be asse

vbs sint-juliaan masj.be/sint-juliaan/ langemark-poelkapelle

vbs de vlinder vbsdevlinder.be baarle hertog

ugent - onderwijskunde ugent.be gent

ugent - communicatiewetenschappen ugent.be gent

ucll - lerarenopleiding ucll.be leuven

ucll - lerarenopleiding ucll.be heverlee

ua - marketing uantwerpen.be antwerpen

ua - lerarenopleiding uantwerpen.be antwerpen

ua - communicatiewetenschappen uantwerpen.be antwerpen

toll-net toll-net.be brussel

toekomstatelierdelavenir vzw toekomstatelierdelavenir.be brussel

the learnscape - scool scooledu.org antwerpen

technisch instituut sint-vincentius sint-rembert.be torhout

stuurgroep volwassenenonderwijs stuurgroepvo.be brussel

studio globo studioglobo.be brussel

stedelijke basisschool inpeeria stedelijkonderwijs.be/inpeeria deurne

stedelijke academie voor muziek, woord en dans samwdherentals.be herentals

MEDIAWIJ5 PAGINA0118 MEDIAWIJ5 PAGINA0119

departement cultuur, jeugd, sport en media cjsm.be brussel

departement onderwijs en vorming onderwijs.vlaanderen.be brussel

digitaal.talent@gent digitaaltalent.be gent-ledeberg

district berchem.be/senioren berchem

e-inclusie antwerpen.be antwerpen

expoo expoo.be brussel

gemeente zoersel zoersel.be

lamp-aan vzw goededoelen.be herentals

lets sint-niklaas letssint-niklaas.be sint-niklaas

link in de kabel lidk.be leuven

netwerk tegen armoede netwerktegenarmoede.be brussel

ontmoetingshuis oostende ckgkapoentje.be oostende

optimum c vzw optimumc.be steenokkerzeel

pisad geraardsbergen.pisad.be geraardsbergen

vzw oranje vrijetijd-oranje.be brugge

vad vad.be brussel

tonuso vzw tonuso.be

steunpunt algemeen welzijnswerk steunpunt.be berchem

spk vzw spk.be turnhout

sensoa sensoa.be antwerpen

samenlevingsopbouw oost-vlaanderen buurtweb aalst samenlevingsopbouw-oost-vlaanderen.be aalst

samenlevingsopbouw oost-vlaanderen afdeling dendermonde samenlevingsopbouw.be dendermonde

samenlevingsopbouw samenlevingsopbouw-antwerpenstad.be antwerpen

lokale politie voorkempen lokalepolitie.be/5355 brecht

lokaal cultuurbeleid stad antwerpen.be antwerpen

kleur bekennen kleurbekennen.be brussel

klasse klasse.be brussel

klascement klascement.net brussel

jeugddienst projectwolf.be mechelen

intercommunale leiedal leiedal.be kortrijk

informatie vlaanderen vlaanderen.be brussel

gemeentebestuur wijnegem wijnegem.be

gemeentebestuur denderleeuw denderleeuw.be

gemeentebestuur heusden-zolder heusden-zolder.be

cert.be cert.be brussel

kliniek sint jozef sintjozefpittem.be pittem

rode kruis-vlaanderen rodekruis.be mechelen

cc het gasthuis hetgasthuis.be aarschot

jac gent jacoostvlaanderen.be gent

antwerpen.be-centrum antwerpen.be antwerpen

jac jachallevilvoorde.be asse

canon cultuurcel canoncultuurcel.be brussel

algemeen onderwijsbeleid antwerpen.be/onderwijs antwerpen

interlinde mortsel.be mortsel

jac antwerpen jacantwerpen.be antwerpen

agentschap voor kwaliteitszorg in onderwijs en vorming ond.vlaanderen.be brussel

agentschap informatie vlaanderen vlaanderen.be brussel

overheid

home philippe speth homespeth.be kapellen

drugpunt drugpunt.be deinze

dienstencentrum welzijnshuis welzijnshuiskortenberg.be kortenberg

vlaamse regulator voor de media vlaamseregulatormedia.be brussel

vlaams steunpunt vrijwilligerswerk vlaanderenvrijwilligt.be antwerpen

vlaams ondersteuningscentrum voor volwassenenonderwijs vocvo.be mechelen

vlaams ministerie van onderwijs en vorming ond.vlaanderen.be brussel

vlaams audiovisueel fonds vaf.be brussel

vdab vdab.be brussel

steunpunt tewerkstelling vzw steunpunttewerkstelling.be borgerhout

steunpunt media antwerpen steunpuntmedia.be

stedelijke jeugddienst turnhout turnhout.be

stadsbestuur dendermonde dendermonde.be

stad antwerpen antwerpen.be

stad mechelen mechelen.be

seniorenantenne district antwerpen.be antwerpen

provincie oost-vlaanderen oost-vlaanderen.be gent

provincie limburg educatief centrum limburg.be hasselt

provinciaal veiligheidsinstituut playpauzestop.be berchem

privacycommissie privacycommission.be brussel

ocmw balen ocmwbalen.be balen

ocmw onlinebuurten.be brugge

referenties A n d e r s o n , T. ( E d . ) . ( 2 0 0 8 ) . T h e t h e o r y a n d p r a c t i c e o f o n l i n e l e a r n i n g . Athabasca University Press. B e r g h m a n s , M . , D e p r e z , S . , C e l i s , H . , & Va n d e n a b e e l e , J . ( 2 0 1 4 ) . Pe i l e n n a a r d e i m pa c t va n so c i a a l - cu l tu re l e p ra kt i j ke n . H a r g i t t a i , E . , & S h a f e r, S . ( 2 0 0 6 ) . D i f f e r e n c e s i n a c t u a l a n d p e r c e i v e d o n l i n e s k i l l s : T h e r o l e o f g e n d e r. S o c i a l S c i e n c e Q u a r t e r l y, 8 7 ( 2 ) , 4 3 2 - 4 4 8 . J e n k i n s, H . , P u r u s h ot m a , R. , We i g e l , M . , C l i nto n , K . , & Ro b i so n , A . J. ( 20 0 9 ) . C o n f r o n t i n g t h e c h a l l e n g e s o f p a r t i c i p a t o r y c u l t u r e : M e d i a e d u c a t i o n f o r t h e 2 1 s t c e n t u r y. M i t P r e s s . L i e t e n , I . , & S m e t , P. ( 2 0 1 2 ) . C o n c e p t n o t a M e d i a w i j s h e i d . B r u s s e l : V l a a m s e r e g e r i n g . L i v i n g sto n e, S. , va n Co u ve r i n g , E . , & Th u m i m , N . ( 20 0 5 ) . Ad u l t m e d i a l i te ra cy : A rev i ew of t h e resea rc h l i te ra tu re. Lo n d e n , U K : offi ce of Co m m u n i ca t i o n s (O fco m) . Ra i n i e, L . , & We l l m a n , B. ( 20 1 2 ) . N etwo r ke d : Th e n ew so c i a l o p e ra t i n g syste m . M i t P ress. S o c i a l e I n n o v a t i e f a b r i e k ( 2 0 1 6 ) . I m p a c t W i z a r d . R e t r i e v e d f r o m h t t p s : / / w w w. i m p a c t w i z a r d . e u /

Always try to be more social than the media, yolo ! Fomo? mediawijs.be

MEDIAWIJ5

PAGINA0120