Gromadzenie i wykorzystanie wód opadowych w domach jednorodzinnych

Zbiornik naziemny o poj. 300 l stylizowany na amforę

Fot. GRAF Polska

Joanna Ryńska W ostatnich latach rośnie popularność tzw. małej retencji – rozwiązań do zatrzymywania wód opadowych w miejscu ich powstania, np. na posesjach inwestorów indywidualnych. Zainteresowaniu temu sprzyja nie tylko coraz większa świadomość ekologiczna i chęć oszczędzania wody pitnej, ale także względy praktyczne.

Na zainteresowanie gromadzeniem wody opadowej wpływają programy dofinansowania rozwiązań małej retencji: rządowe („Moja woda”) i samorządowe (np. „Złap deszczówkę” w Lublinie) oraz opłaty związane z wodami opadowymi. Pierwsza z nich to opłata za odprowadzanie wód opadowych do kanalizacji deszczowej i zbiorczej (na mocy Prawa wodnego [1], w myśl którego wody opadowe nie są już traktowane jak ścieki), a druga – za zmniejszenie naturalnej retencji terenu przez zabudowanie, która może obowiązywać także właścicieli domów jednorodzinnych po przewidywanej na 2022 r. nowelizacji Prawa wodnego [2]. Opłata ta ma bowiem objąć właścicieli nieruchomości o powierzchni przekraczającej 600 m2, którzy wyłączyli z powierzchni biologicznie czynnej więcej niż 50% swojej nieruchomości. Jej wysokość, zależna od m2 powierzchni dachu lub nawierzchni nieprzepuszczalnej, zależy od tego, czy na terenie posesji zastosowano rozwiązania do retencjonowania wody i o jakiej

Centrala deszczowa Fot. Wilo

pojemności (pojemność powyżej 50% odpływu rocznego z powierzchni uszczelnionych umożliwia zwolnienie z opłaty). Dlatego mądrze zaplanowane rozwiązania małej retencji mogą przed tą opłatą uchronić.

Do obiektów realizujących małą retencję, chętnie wybieranych przez inwestorów indywidualnych, zaliczają się m.in. dachy zielone, ogrody deszczowe czy małe zbiorniki retencyjne. Coraz więcej osób myśli także o wykorzystaniu deszczówki nie tylko do podlewania ogrodu, ale też w domu.

Dachy zielone

Dach zielony stanowi powierzchnię biologicznie czynną i wyróżnia się dużymi zdolnościami retencyjnymi – może zatrzymać nawet do 75–90% odpływu. Ma dodatkowe warstwy: podłoże gruntowe, warstwa drenażowa oraz zabezpieczenie przed przerastaniem korzeni. Zgromadzona w nich woda jest wykorzy

stywana przez rośliny, odparowuje lub jest stopniowo odprowadzana do instalacji rurowej. Dach zielony można wykonać zarówno jako płaski, jak i skośny. Dostępne są także rozwiązania dla dachów istniejących, muszą mieć one jednak odpowiednią nośność ze względu na obciążenie podłożem gruntowym.

Zdolność retencyjna dachu zielonego zależy od rodzaju i grubości warstwy drenażowej, rodzaju podłoża oraz nasadzonych roślin. Można wyróżnić dachy intensywne i ekstensywne. Jeśli inwestor chce korzystać z wody deszczowej (np. do podlewania ogrodu), może wybrać dach o mniejszej zdolności retencyjnej (ekstensywny) i dobrać warstwę drenażową o mniejszej pojemności retencyjnej.

Ogrody deszczowe

Obok popularnych na prywatnych posesjach oczek wodnych, zainteresowanie zyskują także ogrody deszczowe, wpływające na przykład na to, aby na terenie nieruchomości nie tworzyły się kałuże czy zastoiska wody. Na posesjach prywatnych woda zwykle dociera

Fot. Leroy Merlin Przyścienny zbiornik Rocky Junior, 300 l, kolor ciemny granit Fot. GRAF Polska

do ogrodu deszczowego rurami spustowymi z dachów, a także jako opad bezpośredni. Ogrody stanowią dekoracyjne zbiorowiska roślin wodolubnych (hydrofitów), które magazynują wodę, głównie w kłączach i korzeniach, w ilości o około 30–40% większej niż porównywalnej wielkości trawnik. W konstrukcji ogrodu można wyróżnić także warstwę drenażową, która gromadzi wodę deszczową. Jeśli grunt rodzimy jest przepuszczalny, wodę można w nim rozsączyć. W przypadku gruntu nieprzepuszczalnego dno ogrodu musi zostać uszczelnione.

Zdolność retencyjna ogrody deszczowego powinna być dobrana tak, aby możliwe było zatrzymanie wody z opadu o natężeniu 30 mm, który trwa około 30 min. Wodę nadmiarową można odprowadzić do kanalizacji deszczowej poprzez przelew awaryjny lub skierować do studni chłonnej. Taka studnia ma przepuszczalne (żwirowe) dno tuż nad

Zbiornik Burgund 500 l Fot. MPI

najwyższą warstwą gruntu przepuszczalnego i stanowi miejsce punktowego wprowadzania wód opadowych do gruntu.

reklama

www.mpi.com.pl

Zagospodarowanie

wód opadowych

dla budynków jednorodzinnych, wielorodzinnych i komercyjnych

Projekt – koNCePCjA – DostAwA – uruChomieNie – serwis

MpI s.c.

Kobylniki, ul. Szamotulska 28 62-090 Rokietnica tel./fax +48 61 853 00 04 kom. +48 695 740 333 e-mail: biuro@mpi.com.pl

www.mpi.com.pl

Dekoracyjny zbiornik naziemny Stone 2w1 z donicą na kwiaty, 350 l, kolor silver

Zbiorniki

Często wykorzystywanym urządzeniem retencyjnym jest zbiornik na wodę opadową, który może być wykonany jako naziemny lub podziemny.

Zbiorniki naziemne, wykonywane zwykle z tworzyw sztucznych, odpornych na warunki zewnętrze, głównie na wpływ promieni, służą najczęściej do magazynowania wody do celów zewnętrznych, głównie do podlewania ogrodu. Łączy się je z rurą spustową tzw. zbieraczem wody, który łatwo zamontować na istniejącej rurze. Mogą pełnić funkcję dekoracyjną, np. być stylizowane na donice ogrodowe.

Zbiorniki podziemne, z betonu, kompozytów lub wytrzymałych tworzyw sztucznych, zwykle mają pojemność powyżej 1 m3. Ważne jest, aby zachować określone przez producenta rodzaj gruntu, głębokości przykrycia czy sposób posadowienia zbiornika oraz dobrać pokrywę dostosowaną do rodzaju obciążenia powierzchni (np. ruchu pieszego czy kołowego).

Od 2022 r., zgodnie ze znowelizowanym art. 29 Prawa budowlanego [3], wykonanie na działce zbiornika bezodpływowego na wody opadowe lub wody roztopowe o pojemności do 10 m3 będzie wyłączone z obowiązku uzyskania pozwolenia budowlanego.

Fot. GRAF Polska

Fot. Leroy Merlin

Jeśli zbiornik ma służyć jako magazyn wody deszczowej, nie tylko do podlewania ogrodu, ale też do innych celów gospodarczych (np. spłukiwania sanitariatów, prania, sprzątania czy mycia pojazdów), należy odpowiednio dobrać jego pojemność.

V f= ⋅HA⋅ ⋅ Ψ t m⋅ ⋅ 1 365 / [ ]

gdzie: f – sprawność filtra na dopływie wody do zbiornika [-] (najczęściej 0,8–1,0); H – wysokość opadu [m] – według Polskiego

Atlasu Natężeń Deszczów (PANDa) [4];

Zbiornik Novara 280 l Fot. MPI

A – powierzchnia dachu w rzucie poziomym [m2]; Ψ – współczynnik spływu, charakterystyczny dla danego rodzaju dachu [-]; t – liczba dni bez opadów, podczas których zbiornik zapewnia sprawność systemu [d], zgodnie z zaleceniami producentów t = 20–30 [d].

Używanie wody do celów gospodarczych wymaga wykonania tzw. instalacji wodociągowej dualnej. Jednym z rozwiązań takiej instalacji jest połączenie zbiornika magazynowego z instalacją wody wodociągowej poprzez tzw. centralę deszczową. Steruje ona pracą instalacji tak, aby w pierwszej kolejności do punktów odbioru (np. spłuczek) kierować wodę opadową, a dopiero kiedy jej w zbiorniku zabraknie, dopełniać zbiornik wodą wodociągową. Dzięki temu na cele gospodarcze nie jest zużywana woda wodociągowa o jakości wody pitnej.

Zgodnie z § 126 Warunków Technicznych [5] zbiornik musi być tak zorganizowany, aby instalacje wody wodociągowej i deszczowej były oddzielone. Wyposaża się go więc w zawór elektromagnetyczny ze szczeliną powietrzną, stanowiącą zabezpieczenie przed przepływem zwrotnym.

Literatura

1. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (DzU z 2020 r., poz. 310). 2. Projekt Ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12337151/katalog/12709767. 3. Ustawa Prawo budowlane (DzU z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.). 4. „Polski Atlas Natężeń Deszczów” (PANDa), https://atlaspanda.pl. Dostęp online: lipiec 2021. 5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.).